\id 2CO - Tabo (Aramia dialect) NT - Papua New Guinea 2006 (DBL 2014) \h 2 Kol \toc3 2 Kol \toc1 Polote Naba 2 Leta Kolini Sose Tawakaluba꞉tamo Ododiya꞉ \toc2 2 Kolini \mt2 POLOTE NABA 2 LETA \mt1 KOLINI SOSE TAWAKALUBA꞉TAMO \mt2 ODODIYA꞉ \c 1 \p \v 1 Na ba꞉ Polotela, Ya꞉su Kelisote ebeno sose tupuimima꞉ hiya꞉hiya꞉ hopamo doelamiya꞉, ba꞉bi okopi ipuwalo na ba꞉ etala mabu Godote ebeno ubilo na a꞉laweniya꞉. Na ba꞉gala a hibima꞉ midipino ekawi Timotiko, ale la꞉ puya꞉te Kolini habalo Godokono sose tawakalubima꞉ deda꞉hanama, ba꞉gala komo la꞉ puya꞉te Guliki hopo konomolo Godokono tawakalubima꞉ da꞉keda꞉hanama, ale ba꞉moe leta la꞉ hiliyonomatamo poemema꞉. \p \v 2 Wadiyala aeno Nabiwi Godoko ba꞉gala Kodawa Ya꞉su Kelisoko iba꞉te ibino malemale komo ba꞉gala hete komo la꞉tamo nikalama꞉mena꞉ta. \s1 Polote Godokono Gelebadi Ikame Komoma꞉ Kalakala Tabo Dadipatiya꞉ \p \v 3 Wadiyala ale aeno Kodawa Ya꞉su Kelisokono Nabiwi Godotamo kalakala tabo kadipatiya꞉, mabu ebe ba꞉ ebeno gugudi konomamo da꞉malemalelatelena ba꞉be Nabiwila, ba꞉gala ebe ba꞉ iba꞉tamo gelebadi dikalamena ba꞉be Godola. \v 4 Iyo, ebete a aeno temeteme hiliyonomo ipuwalo a꞉gelebadia꞉menako, mabu ebe ubila ale kebe gelebadi ebegodone da꞉lawenakoma꞉ a ba꞉be atu gelebadi komamo komopino hiya꞉hiya꞉ temeteme ipuwalo ibi atumu kakowalubilinakoma꞉. \v 5 Numa꞉la꞉, ale Kelisoko ipuwalo ba emedena ebe mabuma꞉ hiya꞉hiya꞉ temeteme komate atamo konomamo keba ka꞉na kikulihonaka, ba꞉ ba꞉ba ka꞉na ebe ipuwado gelebadi komote atamo konomamo atumu ba꞉kuluhukunakomene. \p \v 6 Ba꞉bema꞉ Godokono ubi komo ba꞉ ba꞉ma ka꞉nala, kebe hiya꞉hiya꞉ temeteme komate atamo dikulihonaka, ba꞉bi temeteme komodo la꞉le la꞉eno temeteme ipuwalo la꞉eno gelebadi komo ba꞉gala ka꞉ka꞉ mula꞉ komo kuwatema꞉nemata, ba꞉gala aeno temeteme ipuwalo kebe gelebadi komote atamo duluhukunako, ba꞉be gelebadi komodo la꞉le atumu la꞉eno gelebadi komo kakalawema꞉nemata. Iyo, agodolo da꞉pola꞉na ba꞉bako atu temeteme komate la꞉tamo da꞉pikulimina꞉, ba꞉bi temeteme ipuwalo la꞉le hido gelebadi komo lawete kodakodalo ba꞉bo kola꞉mota꞉hanama꞉nemata. \v 7 Ba꞉bema꞉ numa꞉la꞉, la꞉le la꞉eno hibima꞉ midi ipuwado kuititi teta꞉mo modobolo da꞉nikulima, ale ba꞉be komo galane tetelo kumima꞉ hibima꞉ na꞉midinama꞉. Iyo, ba꞉moe komote aeno ukuilo kodakodalo bitana, mabu a iya꞉tawahala atu hiya꞉hiya꞉ temeteme komate la꞉ ba꞉gala a hiliyonomatamo kapimilo keba ka꞉na kikulihonaka, ba꞉ba ka꞉na Godokono gelebadi komote atumu la꞉ ba꞉gala a hiliyonomatamo kapimilo ba꞉kuluhukunakomene. \p \v 8 Ba꞉bema꞉ aeno hibima꞉ midipi ekaka꞉la꞉, A꞉isiya hopolo atamo duluhukui, a ubila la꞉le ba꞉be komo hidonomamo iya꞉tawaha. Hibila, ba꞉ba tetelo koko temeteme komate atamo dikulihui aeno ukui komate menemenenomoma꞉ ba eda꞉haa꞉me, ale ba꞉bo emalagidoluima꞉ ale aeno temeteme komoma꞉ ba꞉ dito koha꞉lahama꞉nema꞉. \v 9 Iyo, ale aeno tepo ipuwalo ba꞉ma ka꞉na emalagidoluima꞉, Godokono ubilo aeno ha꞉laha tetete hibinomolo uluhukui. Huiyatiya eba ka꞉naha꞉, hoe komote atamo kuluhukuha꞉. Ao, Godote a mabuma꞉ ebeno eta ubi ba꞉ma ka꞉na ihati, ale ba꞉bi temeteme ipuwado a ha꞉kiya aeno helo modoboha꞉ma꞉ ga꞉lalo ale ebe kapiya hibima꞉ ba꞉bo komidima꞉, mabu ebe ba꞉ ha꞉lahapi ka꞉ka꞉mo da꞉wadiya꞉paa꞉latelenako ba꞉be Godola. \p \v 10-11 Ba꞉ hibila, ebete ba꞉bako konomo hoe olalati ipuwalo aeno ka꞉ka꞉ a꞉mula꞉lea꞉mi, ba꞉bema꞉ a iya꞉tawahala ebete galane tetelo aeno ka꞉ka꞉ gala kakamula꞉lea꞉mema꞉ne, iyo, la꞉le a toetoe tabamo ba owalubi ale aeno hiya꞉hiya꞉ olalati komo hiliyonomo ipuwalo aeno hibima꞉ midi komo Godotamo bihatenama꞉ ebete aeno ka꞉ka꞉ komula꞉lea꞉mema꞉. Ba꞉bema꞉ numa꞉la꞉, Godote la꞉eno hiliyonomo toetoe tabo dulihona ba꞉be komodo ebete a hidamo bowalubinakomene, iyo, komo tawakalubi hiliyonomate kalakala tabo ebetamo ba꞉bema꞉ badipatenakomena꞉. \s1 Polote Dopamo Da꞉tamotiya꞉ Ebete Ba꞉be Nopo Hiya꞉ma꞉ Midima꞉ Tabo Dolamagiya꞉ \p \v 12 Ba꞉bema꞉ hibila, ale nawagahanama꞉ mabu aeno tepo ipuwoeno mulu ukui komate a ba꞉ma ka꞉na kiyaa꞉menaka, aeno ododili ipuwalo ale hopo habanapi hiliyonomatamo Godokono talona ba꞉gala tuputupu emede komo kapiyanomo ba hawakalimi, huiyatiya ba꞉be komo la꞉ Kolini sose tawakaluba꞉tamo konomamo a꞉hawakaliminakuima꞉. Numa꞉la꞉, Godokono malemale komodo ebete helo atamo nikaa꞉mena ale ba꞉ba ka꞉na kemedenama꞉, eta hopo lumagino mulu ukui komodo ale helo a꞉kalawa꞉lema꞉. \v 13 Ba꞉be mabuma꞉ nale naeno hiya꞉hiya꞉ leta ipuwalo naeno ubi bihatenamo, la꞉le naeno tabo komokomo ba ka꞉lamihole naeno iya꞉tulame komoeno ipuwa tiyolo ba꞉bo kuwatenakoma꞉, \v 14 iyo, wadiyala la꞉le dopamo aeno iya꞉tulame komo nanekele keba ka꞉na ka꞉lawa꞉tepuima, ba꞉ma tetelo la꞉ huiyatiya ba꞉be iya꞉tulame komoeno konomo ipuwa hidonomamo kolawema꞉nemata. Ba꞉bema꞉ numa꞉la꞉, la꞉ ba꞉be gabodo Kodawa Ya꞉sukunu Ko Hegelalo a mabuma꞉ kawagahama꞉nemata, ba꞉ba tetelo ale la꞉ mabuma꞉ keba ka꞉na dawagahama꞉ ba꞉ba ka꞉na. \p \v 15-16 Ba꞉ hibila, na ba꞉be komo ba iya꞉tawa nale nopo ba꞉ma ka꞉na ihatimo, la꞉ kowalubilima꞉ nale netewa hiya꞉hiya꞉ tetelo la꞉tamo kopuluhukuma꞉nemo. Ba꞉bema꞉ nale ba꞉ma ka꞉na emalagidoluimo, na Ma꞉sadoniya hopamo ba to gabo tetelo la꞉go dopamo pemeda꞉tepate, ba꞉bene Ma꞉sadoniya hopone da꞉kawilamo la꞉tamo atumu gala kakapuluhukuma꞉nemo. Ba꞉gala nale eta ukui ba꞉ma ka꞉na kihatimo, nale la꞉ ipuwane Yudiya hopamo to ba tupuimi la꞉godone owalubi ba꞉bo kolawema꞉nemo. \v 17 Huiyatiya nale ba꞉be nopo hiya꞉ma꞉ miditi la꞉tamo kapuluhukuha꞉, ba꞉bema꞉ diyala, la꞉le na ukui gagagagadawama꞉ kuda꞉ a꞉midinimata. La꞉ iya꞉tawahala, hopo habanapa꞉te ha꞉da amiho gabodo etapa꞉tamo “Iyo, na kododima꞉nemo” tabo ba ga꞉la, huiyatiya ba꞉be tabo komone ohobila꞉hate “Ao, na a꞉kododa꞉mo” tabo etapa꞉tamo gala dito kaga꞉lanaka. A꞉iye! La꞉le na ba꞉bako lumagima꞉ kemalagidolonama? \p \v 18 Numa꞉la꞉, Godoko hibidawanomoma꞉ ba eda꞉na ebete aeno hibi komo iya꞉tawala, ale la꞉tamo pelamema꞉ ha꞉da amiho gabodo “Iyo” tabo kaga꞉laha꞉. Ba꞉ hibila, ale aeno dopo tabo komone ohobila꞉te ale la꞉tamo pelamema꞉ “Ao” tabo gala ba kaga꞉la, a ba꞉be komo hibi gabodo ododima꞉. \v 19 A꞉iye! Na Poloko ba꞉gala Sailasiko ba꞉gala Timotiko, ale dopamo la꞉ ipuwalo Hido Tabo ba polamagimi Godokono Gudu Ya꞉su Kelisokono komo ba꞉ma ka꞉na hawakaliminakuima꞉, ebete etapa꞉tamo “Iyo, na kododima꞉nemo” tabo ha꞉da amiho gabodo goete, ba꞉be tabone etapa꞉tamo ohobigalo “Ao, na a꞉kododa꞉mo” tabo a꞉kagaa꞉mene. Numa꞉la꞉, ebete hibidawama꞉ ba eda꞉na, a hibima꞉ midipi kowalubinama꞉ hiliyonomo tetelo “Iyo” tabo kapiyanomo begoenako, \v 20 mabu hibila, Godote a kowalubinama꞉ hiya꞉hiya꞉ tabo dolamaginako, ba꞉bi hiliyonomo tabo komoma꞉ Ya꞉suti “Iyo” tabo ba goena, ebe kapiyado ba꞉bi komate hibinomoma꞉ beda꞉hanamena꞉. Ba꞉moe mabuma꞉ ale Godokono hidohido ododili komoma꞉ aeno toetoe tabamo ebe dawagaminanakoma꞉, ale “Ba꞉ba꞉la” tabo Ya꞉sukunu mahilamo ba꞉bema꞉ ga꞉lanakoma꞉. \p \v 21 Ba꞉bema꞉ kalakala konomola, mabu ale la꞉go kapimilo Godokono Oemedawa Kelisoko ipuwalo ba emedena, Godoko ba꞉ a da꞉kodakoduia꞉mena ba꞉be Helodawala. Iyo, ale ebeno oko kowatihonama꞉ ebete a ba꞉bema꞉ uwatiya꞉, \v 22 ba꞉bene ale ebenoma꞉ deda꞉hanama꞉ ba꞉be komo kiya꞉tawahama꞉ ebete ebeno kukala atamo ba miya꞉tea꞉me, ebeno Gobogobo aeno tepo ipuwamo ba꞉ dito ihatea꞉miya꞉. Ba꞉ hibila, ale ba꞉be komodo ba꞉ma ka꞉na kiya꞉tawahama꞉nema꞉, kebe hidohido komate ebegodolo da꞉pola꞉na, galane tetelo ebete atumu ba꞉bi hiliyonomo komo atamo hibinomolo kikaa꞉mema꞉ne. \p \v 23 Ba꞉bema꞉ numa꞉la꞉, Godote naeno tepo ipuwoeno komokomo ba ulamelenamena, ebete naeno tabo hibi tabonomoma꞉ goe, ba꞉ma ka꞉na na eta ko temeteme la꞉tamo ikalamema꞉ ubiha꞉ma꞉ edimo, ba꞉bema꞉ nale naeno nopo hiya꞉ma꞉ miditi la꞉eno Kolini habamo kapeha꞉. \v 24 Huiyatiya ale la꞉ mabuma꞉ kebe oko kowatinama꞉, ba꞉be oko komoma꞉ ukui kubamo akalawa꞉la꞉. Numa꞉la꞉, Godokono hibi kalakalate la꞉eno tepo ipuwalo kitanama꞉ ale oko ba꞉bema꞉ owatinama꞉, mabu a iya꞉tawahala la꞉ hibima꞉ midi ipuwalo kodakodalo la꞉mota꞉hanamata, iyo, a ubihinola la꞉le a la꞉eno kokopima꞉ ka꞉milo aeno ukui komamo la꞉le la꞉eno menemene komago dito papamila꞉hale! \c 2 \p \v 1 Ba꞉bema꞉ nale la꞉ mabuma꞉ ukui ba꞉ma ka꞉na ihatimo, ba꞉ma tetelo nale la꞉tamo a꞉kapa꞉mo, mabu nale da꞉pemo, diyala, la꞉le kalakala nagodone laweheno huiyatiya menemene komo kapiya da꞉ laweoma. \v 2 A꞉iye! Nale la꞉ menemenema꞉ da꞉pimidilima, ba꞉be menemene komote ba itana la꞉ ipuwalo kalakala natamo pote na꞉kikanamemene? Lumagi puliyala, da꞉ a꞉kalutamene! \v 3 Ba꞉ hibila, nale dopamo naeno eta leta la꞉tamo dododimo, ba꞉ba tetelo na ubiha꞉ma꞉ edimo, nale la꞉tamo ba puluhuku la꞉godone kalakala laweheno huiyatiya menemene komo kapiya pelawe. Iyo, nale ba꞉ma ka꞉na emalagidoluimo, “Wadiyala kalakala komote iba꞉godone natamo na꞉puluhukamene, menemene komoteha꞉!” Ba꞉bene nale la꞉eno komoma꞉ ba꞉moe eta komo hibima꞉ ba midina ba꞉bo kemalagidoluimo, “Keba tetelo naeno tepo ipuwalo kalakalate ditanamene, ba꞉ba tetelo iba꞉te ba꞉ atumu nago hibilo kokalakalahama꞉na꞉.” \v 4 Ba꞉moe ba꞉be mabuma꞉ nale la꞉tamo dopo leta ba ododi la꞉ mabuma꞉ ukui bilibilima꞉ eda꞉te ko temetema꞉go ba꞉gala ihi baida꞉go tabo ba꞉bo miya꞉timo, mabu na ubihinola naeno tabo komote la꞉ menemenema꞉ midili. Ao, na huiyatiya naeno ubi ba꞉ma ka꞉na ihatimo, nale malemalelo la꞉ konomamo demalagidolenama, la꞉le ba꞉be komo naeno tabo uliho komodo hibilo kiya꞉tawahama꞉nemata. \s1 Polote Kolini Sose Tawakalubi Da꞉kiyalamiya꞉ Iba꞉te Eta Konomo Kuba Ododidawoeno Komo Dito Kegebolemema꞉ \p \v 5 Ba꞉bema꞉ numa꞉la꞉, la꞉ ipuwalo pote konomo kuba dododi, ba꞉be lumagino kuba ododi komodo menemene komote na kapiyatamo kuluhukuha꞉, ao, la꞉ hiliyonomate ba꞉be atu menemene komo nanekele iya꞉tawatepahuimata. Huiyatiya nale ba꞉moe tabamo ba꞉ma ka꞉na kagoeha꞉, la꞉le ba꞉be dawoeno komo kubanomoma꞉ ba ga꞉la eta kuba huiya ebetamo gala ikame, \v 6 ao, ebete la꞉ komopi hiliyonomagodone dopamo da꞉lawi ba꞉be kuba huiyate ba꞉ modoboma꞉ edi. \v 7 Ba꞉bema꞉ wadiyala la꞉ ba꞉ma tetelo ebeno kuba egebolemete nadodoma꞉la꞉, iyo, gelebadi komo ebetamo nikama꞉la꞉, ebete la꞉eno malemale hawakalimiha꞉ mabuma꞉ menemene konomo lawete kuiyodopoma꞉ dito eda꞉kapoma꞉. \v 8 Ba꞉be mabuma꞉ nale la꞉ betoelameholemata, la꞉le ebe malemalelo demalagidolonama, wadiyala la꞉ ba꞉be komo ebetamo gala na꞉kahawakalima꞉la꞉. \v 9 Ba꞉ hibila, nale dopamo naeno eta leta la꞉tamo ododimo mabu na ubi ba꞉ma ka꞉na ihatimo, la꞉eno ododili komodo la꞉ kopawilima꞉, ba꞉ma ka꞉na la꞉le naeno tabamo da꞉papamila꞉homa o da꞉ a꞉kapapamila꞉hamata. \p \v 10 Ba꞉bema꞉ numa꞉la꞉, keba tetelo la꞉ eta lumagino kuba ododi komo egebolemete dadodomema, ba꞉ba tetelo na ebeno kuba atumu dito kegebolemema꞉nemo, huiyatiya diyala, ba꞉ma tetelo ba꞉bako kubate la꞉ ipuwalo hibilo da꞉ kitanaha꞉. Ba꞉ hibila, nale eta lumagino kuba egebolemete dadodomemo, nale ba꞉be komo Kelisokono holoholo hapulu la꞉ mabuma꞉ kododima꞉nemo, \v 11 mabu na ubihinola Saitanate ago ba alaholohona ebete ebeno eta ha꞉da amiho gabodo atamo heloma꞉ eda꞉. Iyo, a iya꞉tawahala ebete tawakalubi ebeno gubi ipuwamo kebe hiya꞉hiya꞉ gabodo da꞉magatalenako! \s1 Polote Talowase Habalo Ukui Bilibilima꞉ Dediya꞉ \p \v 12 Ba꞉bema꞉ wadiyala la꞉ niya꞉tawahala꞉, nale Kelisokono Hido Tabo Talowase habalo konolamagima꞉ ebamo da꞉nuluhukuimo, Kodawate gigiho natamo ya꞉lo a꞉hiya꞉mida ba itana ba꞉bo numimo. \v 13 Huiyatiya ba꞉ba tetelo nale aeno hibima꞉ midi ekawi Taitasiko nipo da꞉nohowadimo, ba꞉bema꞉ nale ukui bilibilima꞉ ba eda꞉ Talowase hibima꞉ midipi tiyolo miya꞉palete ba꞉moe Ma꞉sadoniya hopamo ba꞉ dito pimo. \s1 Polote Ya꞉sukunu Hibi Okopino Tuputupu Oko Komoma꞉ Tabo Dolamagiya꞉ \p \v 14 Numa꞉la꞉, ba꞉moe hopoeno eta ko gawadubuino ododi komo ba꞉ma ka꞉nala, alaholo ipuwalo puya꞉tamo helonomoma꞉ deda꞉mene, ebete ba꞉bi tawakalubi hala꞉mo matuhulameholete ibi ebeno haba tulinomodo dopalamete dito komagatalema꞉ne ebeno awagaha komo hibilo kohawakalimima꞉. Ba꞉bema꞉ a Godotamo kalakala tabo kadipatiya꞉, mabu Kelisoko ipuwalo a puya꞉te ebeno hibi okopima꞉ deda꞉hanama꞉ ebete a ba꞉ ba꞉ba ka꞉na dopaa꞉mena ebe ha꞉kiya ebe kawagaminanama꞉. Iyo, ebe ubila ebete a hopo haba konomodo ba magatoena tawakalubi hiliyonomate Kelisokono komo agodolo ba꞉ma ka꞉na kiya꞉tawahama꞉na꞉, ebe ba꞉ hido nibote keba ka꞉na ka꞉patena ba꞉ ba꞉ba ka꞉nala. \v 15 Ba꞉ hibila, Godoko adikumidawate eta hido nibo ilina ebe owatidoloenoma꞉ koa꞉mo dito dihatenako, Kelisote a Godotamo ba꞉ ba꞉ba ka꞉na ikaa꞉mehoiya꞉, ba꞉bema꞉ puya꞉te ka꞉ka꞉ mula꞉ gabodo da꞉tolamena ba꞉gala puya꞉te hoe gabodo da꞉tolamena ibi hiliyonomatamo Kelisokono hido nibote agodone patena. \v 16 Iyo, puya꞉te hoe gabodo da꞉tolamena iba꞉te ba꞉be nibo kuba hoe ikame komoma꞉ ga꞉lana, huiyatiya puya꞉te ka꞉ka꞉ gabodo da꞉tolamena iba꞉te ba꞉be atu nibo hido ka꞉ka꞉ ikame komoma꞉ ga꞉lana. Ba꞉bema꞉ a Kelisokono hibi okopi hiliyonomo ipuwalo pote modoboma꞉ keda꞉na ebeno oko kowatinama꞉? Lumagi puliyanomola mabu aeno helote hibilo kitanaha꞉. \p \v 17 Ba꞉bema꞉ numa꞉la꞉, a puya꞉te hibi oko dowatinama꞉ ba꞉gala puya꞉te kateneno ubi komamo dowatina, aeno komo ba꞉gala ibino komo hiya꞉hiya꞉la, mabu iba꞉te Godokono Tabo olamagimi oko ba owatina, ulihopa꞉godone mani uwatema꞉ konomamo emalagidolonaka, ilina kolowamipa꞉te ibino ilina kolowami habamo kebe ukuido ka꞉watanaka ba꞉ba ka꞉na. Huiyatiya a hibi okopino komo ba꞉ma ka꞉nala, Godote a ebeno oko owatima꞉ hibilo uwatiya꞉, ba꞉bema꞉ ale ebeno holoholo hapulu ba la꞉mota꞉hana eta ha꞉da amiho tabo olamagimihino, ale Kelisokono ukui tabo kapiya bolamagiminakoma꞉. \c 3 \s1 Godokono Uli Nopo Komodo Tawakaluba꞉tamo Oko Dowatina Ba꞉bi Okopino Komo \p \v 1 Huiyatiya modoboha꞉ la꞉le ba꞉ma ka꞉na emalagidolo, a hibi okopa꞉te a ha꞉kiya a ba꞉moe tabamo dawagaminoema꞉. A꞉iye, komo okopa꞉te ibino komo kohawakalimima꞉ iba꞉te komopino letago keba ka꞉na ka꞉wapata꞉lamenaka, ale la꞉tamo ba꞉ba ka꞉na a꞉kapelama꞉lema꞉ mabu la꞉le aeno komo ya꞉lo iya꞉tawahuimata! Ba꞉gala a atumu ubihinola ale la꞉godone eta hopoeno sose tawakaluba꞉tamo ba nikuli, la꞉le a mabuma꞉ iba꞉tamo ba꞉bako leta ba꞉bo ododili! \v 2 Numa꞉la꞉, la꞉ Kolini sose tawakalubi la꞉ ba꞉ aeno hibi komo hawakalimino letalata. Iyo, Kelisote ebe ha꞉kiya aeno tepo ipuwamo la꞉eno komokomo bimiya꞉ti, hopo habanapi hiliyonomate ba꞉bi tabo ba ka꞉lamihole la꞉eno komo ba꞉gala aeno komo hibinomolo kiya꞉tawahama꞉. \v 3 Ba꞉ hibila, ebeno leta ododi tetelo la꞉eno komo kohawakalimima꞉ ebete hopo haboeno baelo pene kalaweha꞉ ba꞉gala ebete atumu ba꞉moe hopoeno tabo miya꞉teno koko dilidili nakola kuwateha꞉. Ao, ebete huiyatiya Ka꞉ka꞉ Godokono Gobogoboeno heloamo ba꞉be leta ba ododi aeno tepo ipuwanomamo la꞉eno komokomo ba꞉bo miya꞉ti, ba꞉bene ebete a hiya꞉hiya꞉ hopamo oea꞉mi hiya꞉hiya꞉ tawakaluba꞉te la꞉eno komo a ipuwado hidamo kiya꞉tawahama꞉. \p \v 4 Numa꞉la꞉, aeno Kelisoko ipuwalo emede komodo ale Godoko hibima꞉ ba midina la꞉eno komo hawakalimima꞉ ba꞉moe tabo ba꞉bema꞉ ga꞉lama꞉, \v 5 huiyatiya a iya꞉tawahala, a ha꞉kiya aeno heloamo Godokono oko mabuma꞉ eta tabo ga꞉la modoboha꞉. Huiyatiya kalakala konomola, ale ebeno oko kowatima꞉ ebe kapiyate a a꞉modobuia꞉menako, \v 6 iyo, Godote modobo helo atamo ya꞉lo ikaa꞉miya꞉ ale ebeno uli nopo komodo tawakaluba꞉tamo owalubi oko kowatinama꞉. Ba꞉bema꞉ numa꞉la꞉, ebete dopamo ebeno hiya꞉hiya꞉ Tutumu Tabo ba꞉moe hopoeno netewa koko nakola hunamo keba ka꞉na ka꞉miya꞉tiya꞉, ebete ba꞉ma tetelo ebeno uli nopoeno tabo ba꞉ba ka꞉na kamiya꞉tiya꞉ha꞉, mabu ba꞉bi pakala Tutumu Tabo komodo hopo habanapa꞉te hoe huiya kapiya belawenaka. Iyo, ba꞉ma tetelo ebete ebeno uli nopo ebeno Gobogoboeno heloamo ba꞉bema꞉ hawakalimiya꞉, mabu ba꞉be Gobogobo ba꞉ hibi ka꞉ka꞉ tawakaluba꞉tamo dikalamena ba꞉be hido Owalubidawala. \fig Mosesete Godokono Tutumu Tabo miya꞉teno koko nakola netewa ebegodone duwatiya꞉|alt="Moses on Mt Sinai with tablets" src="CO00835B.TIF" size="span" loc="1/3 of page" copy="1978 David C. Cook Publishing Co." ref="3.6" \fig* \p \v 7 Ba꞉ hibila, Godote dopamo ebeno Tutumu Tabo koko nakola hunamo miya꞉tete Mosesetamo ba ikame ba꞉be atu tetenomolo ebete ebeno konomo alo ebetamo ba꞉bo hawakalimiya꞉. Ba꞉be mabuma꞉ Mosesekono holoholote a꞉la꞉minanomoma꞉ ediya꞉, ba꞉bene ebete tawakaluba꞉tamo gala da꞉kapuluhukuya꞉ ba꞉be a꞉la꞉mina komo ha꞉kiya ba wibonato iba꞉te huiyatiya ebetamo gahilamehole kamodobuya꞉ha꞉. Ba꞉bema꞉ numa꞉la꞉, tawakaluba꞉tamo hoe huiya dikalamena ba꞉bi Tutumu Taboeno nopote Godokono alago ba꞉ba ka꞉na da꞉puluhukuya꞉, \v 8 ba꞉be komodo a iya꞉tawahala, ebeno Gobogobogodone galane tetelo duluhukuya꞉ ba꞉be nopoeno alo bada konomola꞉ka꞉, iyo, ba꞉be uli a꞉la꞉minoeno helote dopo a꞉la꞉minoeno helo na꞉gogolona! \v 9 Ba꞉ hibila, Godote ebeno dopo nopoeno komodo tawakalubi kuba ododilipima꞉ ka꞉laminako, huiyatiya ba꞉be kuba huiya ikalame nopote ebeno konomo alago uluhukuya꞉. Ba꞉bema꞉ ba꞉be komote a ba꞉ma ka꞉na iya꞉tua꞉mena, Godote ba꞉ma tetelo kebe uli nopoeno komodo tawakalubi ebeno tuputupupima꞉ da꞉ka꞉laminako, ba꞉be uli nopoeno a꞉la꞉mina helote dopo nopoeno a꞉la꞉mina helo hibinomolo na꞉gogolona! \p \v 10 Ba꞉moe ba꞉be mabuma꞉ ale dopamo tetelo kebe nopo konomo a꞉la꞉mina komoma꞉ da꞉ga꞉lanakuima꞉, a tetelo uli nopoeno hibi konomo a꞉la꞉mina komote ba꞉be dopo komoeno haba da꞉pelawiya꞉, ale ba꞉be uli komo ba umi ukui hiya꞉ma꞉ midiliti ba꞉bo ga꞉luya꞉ma꞉, dopo komo ba꞉ hibi a꞉la꞉mina komoha꞉, iyo, pakala nopoeno a꞉la꞉mina komote aeno ukuilo ba꞉ dito wibadiguya꞉. \v 11 Numa꞉la꞉, kebe nopote agodolo tete nanekele kitanatepama꞉ dopamo duluhukuya꞉, ba꞉be nopoeno a꞉la꞉mina komote hibilo itanami huiyatiya galane ha꞉kiya wibuya꞉, ba꞉bema꞉ ba꞉be komodo a hibilo iya꞉tawahala, kebe uli nopote Godokono ubilo emedena emedena tetelo ditanamene, ba꞉be nopoeno a꞉la꞉mina helote dopo a꞉la꞉minoeno helo konomamo na꞉gogolona! \p \v 12 Ba꞉gala eta komo. A Godokono hibi okopa꞉te ebeno konomo a꞉la꞉mina komo hibilo kumima꞉ uliholo bemedenama꞉, ba꞉bema꞉ ale toleheno Hido Tabo olamagimi oko helonomamo bowatinakoma꞉. \v 13 Huiyatiya a puya꞉te ba꞉ma tetelo oko dowatinama꞉ a Moseseko huiyaha꞉, mabu ebeno holoholote a꞉la꞉minama꞉ dediya꞉, ba꞉ba tetelo ebe ubiha꞉ma꞉ ediya꞉ Isalaela tawakaluba꞉te ba꞉be a꞉la꞉mina komote ebegodone wibadigalo umi, iyo, ebete ba꞉be komo iba꞉tamo kawaminama꞉ ebeno holoholo kalikamo ba꞉bema꞉ muliya꞉. \p \v 14-15 Numa꞉la꞉, Moseseko tetelo Isalaela tawakaluba꞉te Godotamo wato kodakodahibinomoma꞉ eda꞉hanama꞉, iyo, Mosesete ebeno holoholo kalikamo keba ka꞉na ka꞉muliya꞉, Godote ba꞉ ba꞉ba ka꞉na ibino tepo ipuwoeno ukui atumu a꞉kamula꞉lelamiya꞉ iba꞉te du ipuwalo kemedehonama꞉. Ba꞉bema꞉ ba꞉ba tetene tupuimiti ba꞉ma teta꞉mo puluhuku ibino ukui komate ba꞉ ba꞉ba ka꞉na du ipuwalo pola꞉lama꞉nama꞉, iyo, Mosesete Godokono Bukamo pakala nopoeno hiya꞉hiya꞉ Tutumu Tabo ba꞉gala komo owalubi tabo da꞉miya꞉tiya꞉, iba꞉te ba꞉bi komokomo ba ka꞉lamihole ba꞉bi taboeno ipuwa hibilo kuwatenaha꞉. Huiyatiya numa꞉la꞉, keba tetelo lumagiti Kelisokoba꞉ kemedenama꞉ ebetamo da꞉pemene, Godote ba꞉be komo kapiyado ebeno tepo ipuwa mula꞉meno kaliko ebegodone kolawemema꞉ne, \v 16 iyo, kalakala konomola, lumagiti aeno Kodawatamo dohobigamene ba꞉ba tetelo Godote ebeno tepo ipuwoeno du komo ebegodone hibinomolo kuluhukutimima꞉ne. \p \v 17 Ba꞉bema꞉ numa꞉la꞉, aeno Kodawa ba꞉gala ebeno Gobogobo ibi ba꞉ kapiyala, ba꞉bema꞉ ba꞉be Kodawoeno Gobogobote kebe lumagigodolo demedena ba꞉be lumagiti hibi tutu emede komo kiya꞉tawama꞉ne. \v 18 Iyo, kalakala konomola, ba꞉be mabuma꞉ a hibima꞉ midipi hiliyonomate ba꞉ma ka꞉na bemedehonama꞉, aeno holoholo komula꞉lema꞉ eta komote itanaheno Kodawoeno konomo a꞉la꞉mina komote a ipuwane hibinomolo uluhukunako. Ba꞉ hibila, aeno Kodawa ba꞉gala ebeno Gobogobo iba꞉te kapiyanomoma꞉ deda꞉na, ba꞉bema꞉ ebegodone duluhukuna ba꞉gala agodone da꞉kuluhukuna ba꞉be a꞉la꞉mina komo atumu ba꞉ kapiyala. Ba꞉bema꞉ numa꞉la꞉, ba꞉be a꞉la꞉mina komote a ipuwalo hido oko ba owatina a hiya꞉nomo tawakalubima꞉ midina. Iyo, lumagiti wakolado hunamo keba ka꞉na ka꞉nodolonako ale ba꞉ ba꞉ba ka꞉na Kodawoeno konomo a꞉la꞉mina hawakalimi komodo alehawaminanama꞉, ba꞉bema꞉ galane tetelo ale ebeno holoholonomoma꞉ hibinomolo koneda꞉hama꞉nema꞉. \c 4 \s1 Godokono Hibi Okopa꞉te Kubadopo Gebeto Hakamo Ododili Kalilima꞉ Ba Eda꞉hana, Ebete Ebeno Huiya Konomo Ka꞉ka꞉ Tabo Ibi Ipuwamo Dito Dihatiya꞉ \p \v 1 Ba꞉bema꞉ a puya꞉te Godokono hibi okopima꞉ deda꞉hanama꞉ ale oko owati ipuwalo kuiyodopoma꞉ a꞉keda꞉hama꞉, mabu Godote ebeno malemale komodo ba꞉moe hido oko atamo dito ikaa꞉miya꞉. \v 2 Ba꞉be mabuma꞉ ale ba꞉moe oko hidamo kowatinama꞉, hopo habanapa꞉te kebe hiya꞉hiya꞉ hilopo komo diya gabodo dododilina ale ba꞉bi hiliyonomo komo gunima꞉mo ya꞉lo ihilateliya꞉ma꞉. Ba꞉gala ale Godokono taboeno ipuwa komokomo hibinomolo ba hawakalilame, tabo ulihopa꞉te aeno ubi komamo kopapamila꞉halema꞉ ale ha꞉da amiho gabodo ibi dito kakalakaluilamenaha꞉. Ao, ale Godokono umi ipuwalo demedenama꞉ ba꞉be komo ba emalagidolona, ale ebeno hibi komo hawakala ba꞉bema꞉ olamagiminakoma꞉, mabu a ubila aeno tabo ulihopi hiliyonomate ibino tepo ipuwoeno mulu ukui komago ba꞉ma ka꞉na koga꞉lama꞉na꞉, a ba꞉ Godokono hibi okopima꞉ eda꞉hanama꞉, ba꞉bene iba꞉te ebeno iya꞉tulame tabo komokomo agodone hidamo kuwatema꞉na꞉. \p \v 3 Numa꞉la꞉, ale Hido Tabo ba olamagimi huiyatiya ba꞉be taboeno ipuwate ulihopa꞉godone awaminalo ditanamene, ibi ipuwalo puya꞉te hoe gabodo da꞉tolamena ibi kapiyate ba꞉be ka꞉ka꞉ taboeno ipuwa a꞉kalawa꞉mena꞉. \v 4 Iyo, iba꞉te Kelisoko hibima꞉ kamidinaha꞉ mabu Saitanate ba꞉moe hopo konomolo hibima꞉ midiha꞉pino godoma꞉ ba eda꞉na, ebete ibino tepo ipuwoeno ukui duma꞉ ya꞉lo a꞉midililamiya꞉ iba꞉te Hido Tabo ipuwane duluhukuna ba꞉be alo umikapoma꞉. Huiyatiya numa꞉la꞉, Kelisogodolo konomo a꞉la꞉mina komote ditana ebeno Hido Tabote ba꞉be komo ba꞉ma ka꞉na hawakalimina, ebe ba꞉gala Godoko ibi ba꞉ kapiya holoholonomola. \v 5 Ba꞉moe ba꞉be mabuma꞉ a ha꞉kiya a ba awagaminoe aeno komoma꞉ tabo kolamagiminaha꞉, ao, a huiyatiya Hido Tabo olamagimi ipuwalo Kodawa Ya꞉su Kelisokono komo kapiya ba hawakalimina, ebe mabuma꞉ a ha꞉kiya a la꞉eno huiyaha꞉ okopima꞉ midinama꞉. \v 6 Ba꞉ hibila, Godote ba꞉ dopamo ba꞉ma ka꞉na goiya꞉, “Alo, ama꞉ du ipuwane puluhukuti na꞉pa꞉la꞉mina,” ba꞉bema꞉ a tetelo ba꞉moe atu Helodawate ebeno alamo aeno tepo ipuwa a꞉pa꞉la꞉minalea꞉miya꞉, Kelisokono holoholo ipuwane duluhukuna ba꞉be a꞉la꞉mina komodo ale Godokono konomo alo hidonomamo kuminama꞉. \p \v 7 Huiyatiya numa꞉la꞉, a puya꞉te Godokono hibi okopima꞉ deda꞉hanama꞉ aeno komo ba꞉ ba꞉ma ka꞉nala. Ale kubadopo gebeto hakamo ododili kalilima꞉ ba eda꞉hana, ebete ebeno huiya konomo ka꞉ka꞉ tabo a ipuwamo dito ihatiya꞉, mabu ebe ubila ba꞉be tabote a ipuwalo ba itana a ba꞉bo kiya꞉tawahama꞉nema꞉, ba꞉be ka꞉ka꞉ taboeno konomo a꞉la꞉mina helo aenoha꞉, ba꞉ ebenola. \v 8 Ba꞉be mabuma꞉ hiliyonomo hiya꞉hiya꞉ gabodo temeteme komate atamo ikulihonaka, huiyatiya ba꞉bi komate aeno ka꞉ka꞉ mula꞉ komo lawema꞉ gabo duhimi modoboha꞉. Ba꞉gala ukui bilibili komate atamo a꞉pelamenaka, huiyatiya ba꞉bi komate oko gunima꞉mo ihiti ukui atamo ikaa꞉me modoboha꞉. \v 9 Ba꞉gala atamo hiya꞉hiya꞉ alaholohopa꞉te a꞉mahila꞉halenaka, huiyatiya iba꞉te atamo temeteme ikaa꞉me ipuwalo Godote a a꞉kamiya꞉poa꞉le. Ba꞉gala komo hiliyonomo tetelo iba꞉te a kubamo alukuinaka, huiyatiya ebete ibi na꞉duhilamena iba꞉te a hibinomolo kubahia꞉mekapoma꞉. \p \v 10 Ba꞉bema꞉ hibila, hiya꞉hiya꞉ tete hiliyonomolo ale ba꞉moe hopolo aeno ha꞉laha apa꞉go ba wapata꞉lamena, ale aeno temeteme komodo hiya꞉hiya꞉ tawakaluba꞉tamo Ya꞉sukunu hoe komo ba꞉hawakaliminakoma꞉, mabu a ubila iba꞉te atu tetelo ebeno ka꞉ka꞉ agodolo hibinomolo umi. \v 11 Iyo, ale Ya꞉suku mabuma꞉ ba꞉moe hopolo ba emedena atamo hiya꞉hiya꞉ hoe olalati komate ba꞉bo pelamenaka, mabu ebe ubila ba꞉moe hopo habanapa꞉te ebeno ka꞉ka꞉ aeno ha꞉laha apeno temeteme komodo umi. \v 12 Ba꞉bema꞉ kalakala konomola, keba tetelo ba꞉bako hoe komote a ipuwalo oko dowatina, ba꞉be atu tetelo Ya꞉sukunu hibi ka꞉ka꞉te la꞉ ipuwalo oko ba꞉ka-owatina. \p \v 13 Ba꞉ hibila, Godokono Bukalo ebeno eta okodawate tabo dopamo ba꞉ma ka꞉na goiya꞉, “Nale Godoko hibima꞉ ba midina tabo ba꞉bema꞉ olamagimo.” Ba꞉bema꞉ numa꞉la꞉, a ba꞉ atumu, aeno tepo ipuwoeno gobogobate atu hibima꞉ midi komo ba lawe, ale Godokono tabo ba꞉bo olamagiminakoma꞉ mabu ale ebe hibima꞉ na꞉midinama꞉. \v 14 Iyo, a ba꞉moe komo iya꞉tawahala, pote aeno Kodawa Ya꞉suku ka꞉ka꞉mo dadipatiya꞉, ba꞉be Helodawate ebe keba ka꞉na ka꞉ka꞉kimiya꞉, ebete ba꞉ ba꞉ba ka꞉na a ebeno hibi okopi ka꞉ka꞉mo atumu kowadiya꞉paa꞉tema꞉ne, ba꞉bene ebete la꞉la, ala, a hiliyonomo ebeno holoholo hapuamo hibilo ba꞉ dito komagatoema꞉ne. \v 15 Ba꞉gala ba꞉moe eta komo na꞉kuma꞉la꞉, la꞉ tabo ulihopi mabuma꞉ ale aeno hiya꞉hiya꞉ temeteme komo biya꞉tawahanakoma꞉. Ba꞉be mabuma꞉ ba꞉ma tetelo Godokono malemale komote hopo haba konomamo ba tona, komo hiya꞉hiya꞉ tawakaluba꞉te ibino dopo tetenomolo ebeno tabo dulihonakomena꞉, ibi ipuwalo komo hiliyonomate kalakala tabo ebetamo ga꞉la ba꞉bo kotupuimima꞉na꞉, iyo, ba꞉be komodo iba꞉te ebe hibinomolo kawagaminama꞉na꞉. \p \v 16 Ba꞉moe ba꞉be mabuma꞉ ale oko ipuwalo kuiyodopoma꞉ a꞉keda꞉hama꞉. Iyo, ale aeno ha꞉laha apeno ka꞉ka꞉te hopamo hitigalo duminama꞉, a huiyatiya ba꞉moe eta komo kalakalago biya꞉tawahanama꞉, aeno tepo ipuwoeno ka꞉ka꞉te Godogodone ba pena, eta hegelalo eta helo kalawe, eta hegelalo eta helo kalawe, ba꞉ ba꞉ba ka꞉na ba꞉be hibi ka꞉ka꞉ komoeno helote a ipuwalo hunamo odolona. \v 17 Ba꞉bema꞉ hibila, ba꞉ma tetelo ale kebe temeteme komokomo diya꞉tawahanakoma꞉ ale ba꞉bi komo hegehegenomo komoma꞉ ga꞉lanama꞉, mabu a iya꞉tawahala ba꞉bi komate emedena emedena tetelo agodolo a꞉kapola꞉namena꞉. Iyo, ba꞉bi temeteme komodo ale wiboha꞉ a꞉la꞉mina huiya konomo konelawema꞉nema꞉, ba꞉bema꞉ ba꞉be hido teteno kalakala komote ba꞉ma teteno temeteme komo hibinomolo konomamo konegogoloma꞉ne. \v 18 Ba꞉bema꞉ numa꞉la꞉, ba꞉ma tetelo ale ba꞉moe hopolo kebe hiliyonomo komo aeno baida꞉mo dulamenama꞉, ale ba꞉bi komo hibilo kemalagidolenaha꞉, a huiyatiya tawakaluba꞉te ibino baida꞉mo ulamema꞉ modoboha꞉ma꞉ deda꞉hana, ba꞉bi komokomo kapiya konomamo emalagidolonama꞉. Ba꞉ hibila, ba꞉bi komate emedena emedena tetelo Godogodolo ba꞉pola꞉namena꞉, huiyatiya hopo habalo da꞉pola꞉na ba꞉bi ilinate na꞉wibohona. \c 5 \s1 Hibima꞉ Midipa꞉te Ibino Uli Ka꞉ka꞉ Ape Godogodone Lawema꞉ Ubi Dihatena \p \v 1 Ba꞉bema꞉ a hibima꞉ midipi iya꞉tawahala, a ba꞉moe hopolo ba emedena aeno ha꞉laha apa꞉te ba꞉ tawakaluba꞉te kubadopo mimiya tumulu detemoteholena ba꞉bi mimiya huiyala. Huiyatiya kalakala konomola, ba꞉ma tetelo da꞉pola꞉ma꞉na ba꞉bi mimiyate da꞉kubakubahamena꞉, Godote a mabuma꞉ kebe ulinonomo genama ebeno Hunu Habalo detiya꞉, ale ba꞉be hibi genama lawete emedena emedena tetelo ba꞉bolo bemedenama꞉. Numa꞉la꞉, nale da꞉goemo ba꞉be tabo ba꞉ gola, mabu lumagiti kebe uli genama Godogodone da꞉nelawemene ba꞉be genama ba꞉ ebeno uli ka꞉ka꞉ apela, iyo, Godote ba꞉be genama ha꞉kiya etiya꞉, ba꞉moe hopo lumagitiha꞉. \v 2 Ba꞉bema꞉ hibila, ba꞉ma tetelo ale temetema꞉go ba ihimina aeno ubi komo konomamo ihatenama꞉, Godote a ba꞉be Hunu Haboeno genamamo tiyonomolo konewadipima꞉. Numa꞉la꞉, a ba꞉be hibi genama da꞉nelawema꞉, \v 3 ba꞉be komo ba꞉ lumagiti uli hidonomo kaliko keba ka꞉na ka꞉pulinako ba꞉ba ka꞉nala, iyo, ebete uli kaliko kalakalago kolawema꞉ne mabu ebete kalikoheno hilopago emede ubihinola. \p \v 4 Ba꞉ hibila, ale hopo haboeno apa꞉go ba emedena ba꞉moe hopoeno hiya꞉hiya꞉ menemene ipuwalo ihiminama꞉, huiyatiya aeno ukui komote ba꞉ma ka꞉na kitanaha꞉ ale ba꞉moe hopoeno ape dito miya꞉pale. Ao, ale ba꞉ma tetelo aeno ape modobodopoma꞉ ga꞉lanama꞉, huiyatiya ba꞉moe atu tetelo ale Hunu Haboeno uli emede ape uwatema꞉ ubi konomamo ihatenama꞉, mabu a iya꞉tawahala ale hibilo da꞉nuwatema꞉, ba꞉ba tetelo wiboha꞉ uli emede ka꞉ka꞉ komote aeno pakala emede ape ba mula꞉lea꞉me ba꞉bi ape hiya꞉ma꞉ ba꞉bo komidilima꞉ne. \v 5 Ba꞉bema꞉ numa꞉la꞉, ale ba꞉be uli emede ka꞉ka꞉ kolawema꞉ pote a da꞉hiduia꞉miya꞉ ba꞉be Helodawa ba꞉ Godotela. Iyo, ebete ebeno Gobogobo atamo dito ikaa꞉miya꞉, ba꞉bema꞉ ale ba꞉be komodo ba꞉ma ka꞉na kiya꞉tawahama꞉nema꞉, kebe hidohido komate ebegodolo da꞉pola꞉na, galane tetelo ebete atumu ba꞉bi hiliyonomo komo atamo hibinomolo kikaa꞉mema꞉ne. \p \v 6 Ba꞉gala eta komo. Ale aeno hibima꞉ midi ipuwalo toleheno kalakalago bemedenama꞉, mabu a iya꞉tawahala ale ba꞉moe hopoeno apa꞉go ba emedena aeno uli ka꞉ka꞉ apa꞉te aeno Kodawagodolo ebeno Hunu Habalo ba꞉nepola꞉ma꞉na. Huiyatiya numa꞉la꞉, ba꞉be hido ka꞉ka꞉te a muhulunomolo ditana, \v 7-8 ale ba꞉be komoma꞉ ubiha꞉ma꞉ keda꞉hanaha꞉, ao, a toleheno kalakalago bemedenama꞉ mabu ale ba꞉ma tetelo aeno baida꞉mo kebe komokomo ulamema꞉ modoboha꞉ma꞉ deda꞉hanama꞉, ale hibima꞉ midi ipuwalo ba wapata꞉lamena ba꞉bo biya꞉tawahanama꞉, ale ba꞉bi komo galane tetelo hibinomolo kulamema꞉nema꞉. Iyo, hibila, a ubi konomola ba꞉moe hopo haboeno ape miya꞉pate aeno Kodawoeno uli genamalo eba꞉go konemedenama꞉, \v 9 huiyatiya ale ba꞉moe hopolo tete ga꞉ga꞉nomolo demedenama꞉ o ba꞉moe hopo tiyolo miya꞉pate Hunu Habalo da꞉nemedenama꞉, ale hiliyonomo tetelo aeno Kodawa kapiya kalakaluimima꞉ aeno tepo ipuwoeno ubi konomamo ihatenama꞉. \v 10 Ba꞉bema꞉ ba꞉moe komo ba꞉ ko komonomola, a hiliyonomate Kelisotamo da꞉nikulima꞉, ebete Godokono ubi komodo aeno komokomo ba꞉bo kanagilamelea꞉mema꞉ne. Iyo, ale hopo haboeno apa꞉go ba emedena kebe hiya꞉hiya꞉ komo dododilinakoma꞉, ebete ba꞉bi hiliyonomo komoma꞉ atamo hido huiya ba꞉gala kuba huiya modobonomolo ba꞉bo kikaa꞉mema꞉ne. \s1 Godote Kelisokono Ododi Komodo Hopo Habanapi Ebeno Mabulubima꞉ Da꞉midiliya꞉ \p \v 11 Ba꞉bema꞉ numa꞉la꞉, a puya꞉te aeno Kodawoeno hibi okopima꞉ deda꞉hanama꞉, ale ebe toleme gabo ba iya꞉tawaha komopi hiliyonomo ba꞉bema꞉ kiyalamenakoma꞉ iba꞉te ebetamo kohobila꞉halema꞉. Iyo, Godote aeno hibi komo iya꞉tawanomola, huiyatiya na ubila la꞉ la꞉eno tepo ipuwoeno mulu ukui komago aeno komo ba꞉ atumu hidamo niya꞉tawahuya꞉la꞉. \v 12 Numa꞉la꞉, ba꞉moe tabamo a ha꞉kiya a kawagaminoeha꞉, ao, a huiyatiya aeno ubi komo ba꞉ma ka꞉na ihatema꞉, ale aeno hibi ododi komoma꞉ hidohido ukui la꞉tamo ba ikalame la꞉le a mabuma꞉ ba꞉bo kawagahama꞉nemata. Ba꞉bema꞉ la꞉eno sose ipuwalo puya꞉te komopino tepo ipuwoeno komokomo hibilo emalagidoleheno ba꞉bi tawakalubino hunu tama kapiyama꞉ dawagahana, ba꞉ba꞉te ibino kuba ukuia꞉go la꞉go dolowabeletihuima, ba꞉ba tetelo la꞉le modobo helo kolawema꞉nemata iba꞉tamo tabo hidamo kohuiyama꞉. \p \v 13 A꞉iye! Iba꞉te aeno hibi oko owati komoma꞉ a daedaepima꞉ da꞉ga꞉lana ba꞉be tabo hibila꞉ka꞉? Ao, hibiha꞉, huiyatiya la꞉ komopa꞉te tabo ba꞉ba ka꞉na da꞉ga꞉lama, kubaha꞉, mabu a ba꞉bo kemalagidoloma꞉nema꞉ ale Godoko kapiya kawagaminanama꞉ oko bowatinama꞉. Ba꞉gala eta tetelo la꞉le la꞉eno ukui hiya꞉ma꞉ miditi a daedaeha꞉pima꞉ da꞉kaga꞉lama, ba꞉be komote atumu modoboma꞉ keda꞉ma꞉ne, mabu ba꞉ba tetelo a ba꞉ma ka꞉na kemalagidoloma꞉nema꞉ aeno oko owati ipuwalo la꞉le hibi owalubi komo a꞉lawemata. \v 14 Numa꞉la꞉, oko owati ipuwalo Kelisokono malemale emalagidolo komo kapiyate a a꞉magatoenako, mabu ale ba꞉moe komo hibima꞉ na꞉midinama꞉, ebe kapiyate hopo habanapi hiliyonomo mabuma꞉ hoiya꞉, iyo, ba꞉be mabuma꞉ ibi hiliyonomate atumu ebe ipuwado a꞉kaha꞉lahuya꞉. \v 15 Numa꞉la꞉, ebete ibi hiliyonomo mabuma꞉ hoiya꞉, mabu Godoko ubihinola hopo habanapa꞉te ibi ha꞉kiya ibi kalakaluilamelo gala kakemedehonama꞉. Ebete huiyatiya ebeno ubi komo ba꞉ma ka꞉na ihatena, kebe Kodawate ibi mabuma꞉ da꞉hoiya꞉ iba꞉te ebe kapiya kokalakaluiminama꞉ nemedehonamena꞉, iyo, ebe ba꞉ Godote ka꞉ka꞉mo dadipatiya꞉ ba꞉be dawala. \p \v 16 Ba꞉be mabuma꞉ ale ba꞉ma tetene tupuimiti eta lumagino komo ba꞉moe hopo haboeno hunu tama gabodo gala a꞉kanagiya꞉midama꞉ma꞉. A꞉iye! Ale dopamo Kelisokono komo ba꞉ba ka꞉na kubamo anagiya꞉midamenakuima꞉, huiyatiya kalakala konomola, ale ba꞉be kuba ukui komo miya꞉palete ba꞉ma tetelo ebe hidamo buminama꞉. \v 17 Ba꞉bema꞉ kebe lumagiti Kelisoko ipuwalo demedena ebeno komo ba꞉ ba꞉ma ka꞉nala, ebeno pakala emede komote ebegodolo da꞉wibui, uli emede komote ebetamo ba꞉ dito pi, iyo, ba꞉ma tetelo ebe uli lumagima꞉ eda꞉na. \v 18 Numa꞉la꞉, ba꞉be hido okoeno hiliyonomo komo Godote ya꞉lo tetelo ha꞉kiya ododiliya꞉, iyo, ale dopamo eba꞉go alaholohopima꞉ ba eda꞉hana, ebete huiyatiya a uwatete Kelisokono ododi ipuwado a ebeno hidonomo mabulubima꞉ ba꞉bo midiya꞉. Ba꞉ba tetelo ebete ba꞉be atu hido oko atamo ba꞉ma ka꞉na ikaa꞉miya꞉, ale komo tawakalubi ebetamo ba magahele iba꞉te ago kapimilo ebeno hido mabulubima꞉ keda꞉hanama꞉. \p \v 19 Ba꞉bema꞉ ale hopo habanapi hiliyonomatamo tabo ba꞉ma ka꞉na olamagiminakoma꞉, Godote Kelisokono ododi komodo iba꞉tamo hido oko ba owatina ibi ebeno hido mabulubima꞉ ba꞉bo midiliya꞉, iyo, iba꞉te dopamo kebe kuba kododilinakui ebete ba꞉bi hiliyonomo komokomo ebeno ukuini ba꞉ dito egebolelamiya꞉. Ba꞉ hibila, a puya꞉te ba꞉moe oko dowatinama꞉, dopamo tetelo Godote a ebeno hibi okopima꞉ ba ka꞉mi ebete ba꞉moe oko atamo ba꞉bema꞉ ikaa꞉miya꞉, iyo, ebe ubila tawakaluba꞉te ebeno tabo a ipuwado kulihoma꞉. \p \v 20 Ba꞉moe ba꞉be mabuma꞉ ale ba꞉moe hopolo Kelisokono oko habalo ba la꞉mota꞉hana ale tawakaluba꞉tamo ba꞉ma ka꞉na olamagiminakoma꞉, “Ale la꞉ betoelamehola꞉ta, wadiyala la꞉ Godotamo haba nikama꞉la꞉, ba꞉bene la꞉le eba꞉go alaholoho komo dododinakoma, ebete la꞉ ba꞉be komone uluhukulatelete la꞉ ebeno hido mabulubima꞉ komidilima꞉na꞉ta.” Numa꞉la꞉, Godote a ipuwado ba꞉moe tabo bolamaginako, aleha꞉. \v 21 Ba꞉ hibila, Kelisote eta kuba ododi komo hibilo kiya꞉tawanamiha꞉, huiyatiya Godote a kowalubima꞉ aeno kuba ododili komo ebetamo miya꞉tea꞉mete ebe eta kuba ododilidawa huiyama꞉ ba꞉ dito midiya꞉, mabu ebete ebeno ubi ba꞉ma ka꞉na ihatiya꞉, ale Kelisoko ipuwalo demedenama꞉ ebete ba꞉be komodo a ebeno tuputupupima꞉ komidima꞉. \c 6 \p \v 1 Ba꞉bema꞉ la꞉ nonolata, a Godokono hibi okopa꞉te eba꞉go oko ba owatina, ale la꞉ ba꞉ma ka꞉na toelamehola꞉ta, Godote hopo habanapa꞉tamo da꞉hawakalimiya꞉ la꞉ puya꞉te ba꞉be malemale komo da꞉lawima, la꞉ hidamo! Modoboha꞉ ba꞉be malemale komote la꞉ ipuwalo hibi oko owatihino la꞉ ipuwane hidohido gaote ba꞉bema꞉ a꞉kikulihamena꞉. \v 2 Iyo, Godote ebeno Bukalo eta tabo ba꞉ma ka꞉na goena, \b \q1 “Nale kebe tete hidoma꞉ da꞉goiya꞉mo, \q2 ba꞉ba tetenomolo \q2 nale la꞉eno toetoe tabo uliya꞉mo, \q1 iyo, nale la꞉eno ka꞉ka꞉ komula꞉lema꞉ \q2 kebe hegela modoboma꞉ da꞉goiya꞉mo, \q2 ba꞉be hegelanomolo la꞉ hibilo owalubiliya꞉mata.” \b \m Ba꞉bema꞉ la꞉ hidamo nulia꞉la꞉, ba꞉moe tete ba꞉ Godokono hido tetela, iyo, ba꞉moe hegela ba꞉ ebeno ka꞉ka꞉ mula꞉ hegelala. \s1 Polokono Oko Mabuma꞉ Hiya꞉hiya꞉ Temeteme Komate Ebetamo Dikulihuya꞉ \p \v 3 Numa꞉la꞉, a ubihinola ale tawakaluba꞉tamo dowatinama꞉ etate ba꞉be oko kubama꞉ goe, ba꞉bema꞉ ale oko hidonomo ukuia꞉go owatinama꞉ ale komopino nato ukamidalepima꞉ eda꞉hakapoma꞉. \v 4 Ba꞉be mabuma꞉ a Godokono hibi okopima꞉ deda꞉hanama꞉, ale ba꞉be komo aeno hiliyonomo ododili ipuwalo kohawakaliminakoma꞉ aeno oko ipuwalo kodakodalo ba꞉bema꞉ la꞉mota꞉hanama꞉, iyo, hiya꞉hiya꞉ temeteme komo ba꞉gala menemene komo ba꞉gala olalati komate atamo dikulihonaka, ba꞉bi komoma꞉ ale oko a꞉kamiya꞉palema꞉. \v 5 Ba꞉bema꞉ numa꞉la꞉, komo tetelo hibima꞉ midiha꞉pa꞉te a alukuinaka, ba꞉gala komo tetelo iba꞉te a du genamamo dito iya꞉hekenaka, ba꞉gala komo tetelo iba꞉te tawakaluba꞉tamo helo ikalamenaka a kanakapua꞉mema꞉. Iyo, komo tetelo komopa꞉te a owalubihino a ha꞉kiya menemene oko owatihonakoma꞉, ba꞉gala komo tetelo u laha komote a a꞉miya꞉poenaka, ba꞉gala komo tetelo baa꞉ kape komote a ua꞉menako. \p \v 6 Huiyatiya ba꞉bako hiliyonomo komokomo ipuwalo Godote atamo dikaa꞉mena ba꞉be hido dalowa꞉ha꞉ emede komo, ba꞉gala ebeno mulu iya꞉tawa komo, ba꞉gala aeno tepo ipuwa kodakoduilame komo, ba꞉gala ebeno malemale hawakalimi komo, ale ba꞉bi hidohido komo kapiya behawakalilamenakoma꞉. Ba꞉bene ebeno Hido-talona Gobogobote a ipuwalo demedena ba꞉be komo, ba꞉gala ale tuputupu gabodo komopi konomamo demalagidolenama꞉ ba꞉be komo, \v 7 ba꞉gala ale ebeno Hibi Tabo dolamagiminakoma꞉ ba꞉be komo, ba꞉gala ebeno helote a ipuwalo oko dowatina ba꞉be komo, ale atumu ba꞉bi komokomo bekahawakalilamenakoma꞉. Numa꞉la꞉, Godokono tuputupu emede komote ba꞉ aeno alaholo gilima꞉ eda꞉na, ba꞉bako gila꞉te aeno kokoto netewalo ba꞉pola꞉na. \p \v 8 Ba꞉bema꞉ hibila, komo tetelo tawakaluba꞉te a hunamo a꞉wadiya꞉paa꞉tenaka ba꞉gala komo tetelo iba꞉te atamo hilopo ikaa꞉menaka, iyo, komo tetelo iba꞉te a kuba ododilipima꞉ a꞉ga꞉lanaka ba꞉gala komo tetelo iba꞉te a a꞉milia꞉mehoenaka. Ba꞉bene iba꞉te a ha꞉da amihopima꞉ a꞉ka꞉minaka, huiyatiya hiliyonomo tetelo ale hibi tabo kapiya bolamagiminakoma꞉, \v 9 iyo, iba꞉te a uwatema꞉ ubiha꞉ma꞉ ba eda꞉hana, huiyatiya Godote a kalakalago uwatenako. Ba꞉gala iba꞉te na꞉kaga꞉lana aeno olalati mabuma꞉ tatalila a ba꞉ koha꞉lahama꞉nema꞉, huiyatiya numa꞉la꞉, ale Godokono ubilo ka꞉ka꞉go bemedenama꞉, iyo, ale iba꞉godone koko temeteme iya꞉tawahanakoma꞉, huiyatiya ebete ibi na꞉duhilamenako aeno ka꞉ka꞉ hibinomolo kiya꞉hilia꞉mema꞉. \v 10 Ba꞉bema꞉ komo tetelo ale ihi baida꞉gopima꞉ eda꞉hanakoma꞉, huiyatiya hiliyonomo tetelo aeno tepo ipuwalo kalakala kapiyate itananako, ba꞉gala tawakaluba꞉te a awaepima꞉ ga꞉lanaka huiyatiya komo ibi hiliyonomo ale Godokono tepo ipuwoeno hidohido komamo dogodogopima꞉ midilinakoma꞉, iyo, iba꞉te a ilinaha꞉pima꞉ ka꞉minaka huiyatiya Godokono dogodogo komo hiliyonomate agodolo ba꞉pola꞉na. \p \v 11-12 O Kolini mabuluba꞉la꞉, numa꞉la꞉! Ale la꞉ ba emalagidolena aeno tepo ipuwoeno malemale gigihote la꞉tamo a꞉hiya꞉midalo bitana, iyo, ale eta hibi komo awaminaheno tabo la꞉tamo hawakala ba꞉bema꞉ olamagimima꞉. La꞉ huiyatiya la꞉eno tepo ipuwoeno gigiho atamo a꞉kalapilalimata, \v 13 ba꞉bema꞉ nale la꞉ naeno gugudima꞉ ba midili tabo ba꞉ma ka꞉na olamagimo, aeno tepo ipuwalo la꞉ mabuma꞉ ditana, wadiyala la꞉le ba꞉be atu malemale komodo la꞉eno tepo ipuwoeno gigiho atamo atumu na꞉ka-a꞉hilama꞉la꞉. \s1 Oko Owati Ipuwalo Hibima꞉ Midipa꞉te Hibima꞉ Midiha꞉pa꞉go Kapiyama꞉ Akeda꞉hala꞉ \p \v 14 La꞉ hidamo! La꞉le eta oko owati ipuwalo hibima꞉ midiha꞉pa꞉go kapiyama꞉ akeda꞉hala꞉, mabu puya꞉te Godokono tuputupu ododilipima꞉ deda꞉hana ba꞉gala puya꞉te Godokono tutumu tabamo papamila꞉ha ubiha꞉ma꞉ deda꞉hana, iba꞉te eta komo kapimilo keba ka꞉na na꞉kododimina꞉? Iyo, alo ipuwalo da꞉wapata꞉lamena ba꞉gala du ipuwalo da꞉wapata꞉lamena, iba꞉te kapimilo keba ka꞉na na꞉kemedenamena꞉? \v 15 A꞉iye! Kelisoko ba꞉gala Saitanako iba꞉te eta komo ododima꞉ ibino ukui kapiyama꞉ a꞉kamida꞉mena꞉! Iyo, hibima꞉ mididawa ba꞉gala hibima꞉ midiha꞉dawa, ibino ukui komate hiya꞉hiya꞉ ba pola꞉na iba꞉te kapimilo emedenama꞉ gabote a꞉kitanamene! \v 16 Ba꞉gala ba꞉ ba꞉ba ka꞉na Godoko adikumidawa ba꞉gala ida꞉da꞉li gobogobo adikulamedawa, ibi netewapino ukui komate ba alaholohona milo komoeno nopo tamote gabo a꞉kuma꞉mena꞉! Numa꞉la꞉, a puya꞉te Ka꞉ka꞉ Godo hibima꞉ da꞉midinama꞉, a ba꞉ ebe adikumino hiya꞉nomo genamala, ba꞉bema꞉ ebete ba꞉be komo ba emalagidolo ebeno Bukalo tabo dopamo ba꞉ma ka꞉na goiya꞉, \b \q1 “Nale naeno tawakaluba꞉go ba emedena, \q2 iba꞉te naeno holoholo hapulu \q2 ba꞉wapata꞉lamenamena꞉, \q1 iyo, iba꞉te na kapiya ibino Godoma꞉ ba ka꞉namina, \q2 nale atumu ibi naeno hibi tawakalubima꞉ \q2 ba꞉ka꞉laminamo.” \b \p \v 17 Ba꞉bema꞉ Kodawate gala ba꞉ma ka꞉na kagoiya꞉, \b \q1 “Naeno tawakaluba꞉la꞉, \q2 wadiyala la꞉le hibima꞉ midiha꞉pi ipuwane \q2 nikulihala꞉, \q1 la꞉ ba꞉gala ibi la꞉le \q2 netewa hiya꞉hiya꞉ kapiyuimi ipuwalo \q2 kemedehonama꞉. \q1 Ba꞉bene nale kebe komokomo kubama꞉ da꞉goenakomo, \q2 la꞉le ba꞉bi kuba dalowa꞉ komo akologilinakala꞉, \q1 mabu la꞉le ba꞉moe tabamo da꞉papamila꞉hanakoma, \q2 nale la꞉ hibilo kalakalago buwatenakomata. \q1 \v 18 Iyo, ba꞉ba tetelo nale la꞉eno nabiwima꞉ ba eda꞉na, \q2 la꞉le naeno gugudima꞉ beda꞉hanamata, \q1 mabu na Helonomo Kodawate \q2 ba꞉moe tabo hibilo goemo.” \b \c 7 \p \v 1 Naeno hidohido mabuluba꞉la꞉, numa꞉la꞉, Godote ba꞉bi hido tabo a hibima꞉ midipi mabuma꞉ hibinomolo olamagiya꞉, ba꞉bema꞉ ale aeno apa꞉mo dododilinakoma꞉ ba꞉gala aeno tepo ipuwalo demalagidolenakoma꞉, ba꞉bi hiliyonomo komo ipuwalo eta dalowa꞉ komote itana modoboha꞉. Iyo, kebe kuba dalowa꞉ komate agodolo da꞉pola꞉na, wadiyala ale ba꞉bi komo hiliyonomo ukulalete, Godoko toleme ipuwalo ba emedena aeno ka꞉ka꞉ konomo ebe kapiyatamo bikamehonakoma꞉. \s1 Polote Kolini Sose Tawakalubino Ododili Komoma꞉ Ko Kalakala Da꞉lawiya꞉ \p \v 2 Ba꞉bema꞉ nale la꞉ gala na꞉kakiyalamemata, wadiyala la꞉ la꞉eno tepo ipuwoeno gigiho atamo na꞉hilama꞉la꞉, mabu numa꞉la꞉, ale la꞉eno kapiyuimi ipuwalo eta lumagitamo eta kuba komo kododiha꞉, iyo, ale eta kapiya lumagi kakubahimiha꞉ ba꞉gala ha꞉da amiho gabodo eta lumagino eta kapiya ilina kalawemeha꞉. \v 3 Huiyatiya nale ba꞉moe tabo komamo ba꞉ma ka꞉na kagoitaha꞉, la꞉le eta kuba natamo ododimata. Ao, nale ba꞉moe leta ipuwalo dopamo keba ka꞉na ka꞉goemo atu tabo gala ba꞉ma ka꞉na kagoitamo, ale aeno tepo ipuwoeno malemalelo la꞉ nemalagidolenata, iyo, la꞉la, ala, ale tete ga꞉ga꞉nomolo ba꞉moe hopolo kapimilo demedehonama꞉, aeno ha꞉laha teta꞉mo ba꞉be atu malemale ipuwado pawa konikulima꞉nema꞉. \v 4 Ba꞉bema꞉ la꞉le na atumu malemalelo da꞉kemalagidolonenama, nale ba꞉be komo hibilo ba iya꞉tawana la꞉ mabuma꞉ konomamo awagahanamo. Iyo, naeno tepo ipuwalo kalakala komote konomamo bitana, mabu a hibi okopa꞉tamo hiya꞉hiya꞉ temeteme komate dikulihuya꞉, nale ba꞉bi temeteme ipuwalo ba luta la꞉eno hibi komo demalagidolonakomo, gelebadi komote naeno tepo ipuwa ba꞉bo tabuiminako. \p \v 5 Numa꞉la꞉, ale aeno konomo oko mabuma꞉ heloha꞉dopoma꞉ ba eda꞉ha ba꞉moe Ma꞉sadoniya hopamo ba꞉bo pelamima꞉, huiyatiya ale ba꞉malo hawela amiho tete hibilo kapumiha꞉, mabu komo hiya꞉hiya꞉ temeteme komate atamo gala ba꞉ma ka꞉na kapikuliya꞉, komo hibima꞉ midiha꞉pa꞉te alaholo komo atamo a꞉wadahiya꞉ ba꞉gala aeno tepo ipuwalo tole komate a꞉mahila꞉haliya꞉. \v 6 Huiyatiya Godoko iya꞉tawanomola, puya꞉te oko ipuwalo kuiyodopoma꞉ deda꞉hana ba꞉bi tawakalubino tepo ipuwa koheluilamema꞉, ba꞉bema꞉ aeno ukui bilibili ipuwalo ebete Taitasikono pe komamo a owalubi. \v 7 Hibila, ale ebeno pe komo dumima꞉ kalakala ba꞉bo lawima꞉, huiyatiya ba꞉ba tetelo ale ba꞉be kapiyanomo komoma꞉ kakalakalahaha꞉. Ao, la꞉le ebe keba ka꞉na kowalubiuima, ale ba꞉be tabo ebegodone dulima꞉ eta kalakala gala ba꞉bo kalawima꞉. Ba꞉bene ebete a ba꞉ma ka꞉na da꞉kiyaa꞉mi, la꞉le na unamema꞉ ubi konomamo dihatenama, ba꞉gala la꞉le natamo temeteme ikaname mabuma꞉ la꞉eno tepo ipuwalo menemenema꞉ deda꞉hanama, ba꞉gala ba꞉ma tetelo la꞉le na kokalakaluinamema꞉ konomamo demalagidolonama, nale ba꞉bi komokomo dulihuimo naeno kalakalate hununomamo ba꞉bo odolui. \p \v 8 La꞉le naeno eta leta ododi komodo temeteme da꞉lawima, nale ba꞉be komo iya꞉tawate temeteme komo atumu a꞉kalawa꞉tepuimo, huiyatiya nale ba꞉be temeteme tama꞉mo dito ihatimo mabu na ba꞉ma ka꞉na iya꞉tawuimo, naeno tabo komote kebe temeteme la꞉tamo dikalami ba꞉be temeteme komote tete ga꞉ga꞉nomolo la꞉godolo a꞉kitanamene. \v 9 Ba꞉bema꞉ ba꞉ma tetelo naeno leta ododi komoma꞉ kalakala komote nagodolo bitana, huiyatiya numa꞉la꞉, la꞉le dopamo diya꞉tawahuima ba꞉be temeteme komoma꞉ na kakalakalanaha꞉, ao, naeno kalakala bitana mabu Godote la꞉eno temeteme komamo eta hido oko la꞉ ipuwalo ba owati, la꞉le la꞉eno ukui hiya꞉ma꞉ midiliti ebetamo gala ba꞉bo kohobilimata. Ba꞉bema꞉ hibila, a Godokono hibi okopa꞉te aeno tabamo temeteme la꞉tamo dikalami, ale ba꞉be komodo eta kuba komo la꞉tamo kododiha꞉! \v 10 Iyo, kebe temeteme komate Godogodone lumagitamo dikulinaka, ba꞉bi temeteme komodo ebete ebeno ukui hiya꞉ma꞉ miditi Godotamo ba꞉bo kohobigama꞉ne, ba꞉bema꞉ ebete ka꞉ka꞉ mula꞉ komo da꞉lawemene, ba꞉ba tetelo ebeno temeteme komote wibadigate kalakala kapiyate kitanama꞉ne! Huiyatiya kebe temeteme komate ba꞉moe hopoeno ubi komo ta꞉matale ipuwane lumagitamo dikulinaka, ebete ba꞉bi komodo eta kalakala a꞉kuma꞉mene mabu ebete hoe komo kapiya kolawema꞉ne. \p \v 11 Ba꞉bema꞉ wadiyala la꞉ ba꞉moe komo numa꞉la꞉. Godote la꞉eno temeteme komodo la꞉ ipuwalo eta hidonomo oko ba꞉ma ka꞉na owati, la꞉le ebegodone hido ukui lawete ebeno tuputupu emede komo kohawakalimima꞉ la꞉eno ubi konomamo ba꞉bo ihatimata. Ba꞉bene la꞉eno kapiyuimi ipuwalo kebe lumagiti kuba dododi, la꞉le ebeno kuba mabuma꞉ tole konomo ba lawe la꞉eno mauba komo ebetamo hibinomolo ba꞉bo hawakalimimata. Iyo, la꞉le na gala kakunamema꞉ ubi konomamo ba ihate, la꞉le la꞉eno ododili komamo na kokalakaluinamema꞉ ukui hibinomolo ba꞉ma ka꞉na a꞉lawimata, la꞉le kuba ododidawatamo ebeno kuba huiya modobonomolo kikamema꞉. Ba꞉bema꞉ kalakala konomola, la꞉le ba꞉moi hiliyonomo ododili komodo la꞉eno tepo ipuwoeno tuputupu komo a꞉hawakalimimata, iyo, kebe kubate la꞉ ipuwalo duluhukui Godote ba꞉be kuboeno huiya la꞉tamo ba꞉bema꞉ a꞉kikalama꞉mena꞉ta. \p \v 12 Ba꞉ hibila, dopamo nale la꞉tamo eta leta dododimo, ba꞉be komodo nale kuba ododi dubutamo ebeno temeteme huiya ikamema꞉ kemalagidoloha꞉, ba꞉gala ebete potamo kuba dododi nale ba꞉be lumagi gelebadimima꞉ ukui atumu kihateha꞉. Ao, nale huiyatiya naeno ubi komo ba꞉ma ka꞉na ihatimo, la꞉le a Godokono hibi okopi malemalelo konomamo keba ka꞉na kemalagidoloeonama, la꞉le la꞉eno tuputupu ododi komodo ebeno holoholo hapulu ba꞉be komo hidamo kiya꞉tawahama꞉nemata. \v 13 Ba꞉bema꞉ ba꞉moe ba꞉be mabula, ale la꞉eno komo Taitasigodone dulima꞉, ba꞉be komodo hido gelebadi komote atamo ba꞉bo pi. \p Ba꞉ hibila, ba꞉be atu tetelo eta hido komote atamo ba꞉ma ka꞉na kuluhukui, ale Taitasikono kalakala dumima꞉ aeno kalakalate hunamo ba꞉bo odolui, mabu ebete a bikiyaa꞉mi, ebegodolo kebe ukui bilibili komote ditanui, ba꞉be komo ipuwalo la꞉ hiliyonomate ebe keba ka꞉na kowalubiuima. \v 14 Numa꞉la꞉, dopamo nale Taitasiko la꞉ Kolini sose tawakalubino komoma꞉ ba kiyame naeno oko komoeno hido awagaha ipuwalo la꞉ ba꞉bo mililameholimata, ba꞉bema꞉ kalakala konomola, ebete la꞉tamo da꞉puluhukui la꞉le ebeno holoholo hapulu kebe hidohido komo dododilinakuima, la꞉ ba꞉be komodo na kahilopuinameha꞉. Ba꞉ hibila, ale la꞉eno komoma꞉ kebe mililamehole tabo da꞉ga꞉luima꞉, ebete ebeno baida꞉mo ba꞉bi komokomo la꞉godolo hibinomolo a꞉pulami. \v 15 Iyo, la꞉ hiliyonomate Taitasiko ba toleme la꞉eno ukuilo ebe hunamo adipatelo da꞉lawima, ba꞉gala la꞉le ebeno tabo ulihote ebetamo da꞉papamila꞉huima, ebete ba꞉ma tetelo ba꞉bi komo kalakalago ba emalagidole, ebeno tepo ipuwalo ditana ba꞉be malemale komote la꞉ mabuma꞉ hununomamo odolona. \v 16 Ba꞉bema꞉ Kolini sose tawakaluba꞉la꞉, nagodolo ditana ba꞉be kalakala bada konomola꞉ka꞉, mabu na la꞉eno hibi komo iya꞉tawanomola, ba꞉ma ka꞉na na katoletolenaha꞉ la꞉le la꞉eno ododili komodo natamo hilopo kikanamema꞉. \c 8 \s1 Kolini Sose Tawakaluba꞉te Awaepi Kowalubilima꞉ Polote Ibi Da꞉kiyalamiya꞉ Iba꞉te Malemalelo Ibino Komo Mani Tama꞉mo Komiya꞉tema꞉ \p \v 1 Ba꞉bema꞉ aeno hibima꞉ midipi ekaka꞉la꞉, a ubila la꞉le ba꞉moe komo niya꞉tawahala꞉, Godote ebeno malemale Ma꞉sadoniya hopoeno hiya꞉hiya꞉ sose tawakaluba꞉tamo ba ikalame iba꞉godolo bada hido oko dowati. \p \v 2 Numa꞉la꞉, keba tetelo iba꞉te ibino hibima꞉ midi mabuma꞉ koko temeteme duwatenakui, iba꞉te huiyatiya ibino awae emede komo kubanomamo ba iya꞉tawaha ibino kalakala hununomamo dodolui, ba꞉bema꞉ iba꞉te konomo malemala꞉go ibino mani Godotamo konomamo dito ikamehuya꞉. \v 3 Iyo, na Polote hibi tabo ba꞉ma ka꞉na goemo, ibi ha꞉kiya ibi owalubilima꞉ eta komo amawada꞉heno Godotamo konomamo ikamehuya꞉, ba꞉bema꞉ a komopa꞉te Ma꞉sadoniyanapino awae emede komo ba emalagidolo iba꞉te Godotamo kebe mani ikamehoma꞉ modoboma꞉ da꞉ga꞉luima꞉, ibino ikame ukuiti huiyatiya aeno ikameho ukui a꞉gogolui. Ba꞉ hibila, eta lumagiti ibi kiyalameha꞉ tetelo ibi ha꞉kiya ibino ubilo \v 4 a betoea꞉mehoiya꞉, ale komo hopoeno sose tawakaluba꞉tamo tete keba ka꞉na kikalamima꞉ ale iba꞉tamo tete ba꞉ba ka꞉na kakikalamema꞉, Godokono tawakalubi ipuwalo puya꞉te awaelo kubamo demedehona iba꞉te ba꞉bi Yudiya hoponapi ibino mana꞉mo kowalubilima꞉. \v 5 Ba꞉bema꞉ numa꞉la꞉, iba꞉te a toea꞉mehoe komodo ibino tepo ipuwoeno hido ukui ba꞉ma ka꞉na hawakalimiya꞉, iba꞉te ibino ka꞉ka꞉ konomo aeno Kodawatamo dopamo ikamehote, ba꞉bene Godokono ubilo iba꞉te ibino ka꞉ka꞉ atamo malemalelo atumu gala a꞉kikaa꞉mehuiya꞉. Ba꞉ hibila, ale ibino tabo dulima꞉, a koamo la꞉wa꞉hate kalakala ba꞉bo lawima꞉. \p \v 6 Ba꞉be mabuma꞉ Kolini sose tawakaluba꞉la꞉, la꞉ ipuwalo ba꞉moe malemale oko dopamo da꞉tupuimi ba꞉be dawa ba꞉ Taitasitila, ba꞉bema꞉ ale ebe a꞉kiyamima꞉, la꞉le la꞉eno komo mani malemalelo tama꞉mo da꞉miya꞉tenakoma, wadiyala ba꞉be komo hibilo kupula꞉ma꞉ ebete la꞉ komo tabamo na꞉powalubila꞉mena꞉ta. \v 7 Numa꞉la꞉, Godote la꞉tamo ebeno hidohido komo konomamo ikalamia꞉ta, ba꞉ma ka꞉na la꞉eno hibima꞉ midi komo, ba꞉gala la꞉le ebeno tabo olamagimi komo, ba꞉gala la꞉eno iya꞉tawa komo, ba꞉gala ebeno oko owatima꞉ la꞉eno ubi konomamo miya꞉te komo, ba꞉gala la꞉eno malemale atamo hawakalimi komo, ba꞉bi hidohido komo hiliyonomate la꞉godolo modobonomolo pola꞉na. Ba꞉bema꞉ a ubila la꞉ ba꞉ atumu ba꞉ma tetelo ba꞉moe eta malemale oko owati ipuwalo la꞉eno mani awaepa꞉tamo konomamo dito nikalamiya꞉la꞉. \p \v 8 Numa꞉la꞉, nale ba꞉moe tabo olamagi komodo la꞉tamo Godokono eta tutumu tabo kikalameha꞉, ao, nale huiyatiya ubi bihatemo la꞉eno malemale emalagidolo komo kumima꞉, da꞉ kola꞉ o da꞉ deha꞉potola꞉. Iyo, komo hibima꞉ midipa꞉te ibino malemale komo hawakalimima꞉ ibino ubi komo konomamo keba ka꞉na ka꞉miya꞉tena, nale ba꞉be komoma꞉ goemo mabu na ubila la꞉ la꞉eno ubi komo atumu ba꞉ ba꞉ba ka꞉na na꞉kamiya꞉tiya꞉la꞉. \v 9 La꞉ iya꞉tawahala aeno Kodawa Ya꞉su Kelisote ebeno malemale keba ka꞉na ka꞉hawakalimiya꞉ ba꞉be komo. Ba꞉ hibila, ebete Hunu Habalo dogodogodawanomoma꞉ ba eda꞉na, huiyatiya la꞉ mabuma꞉ ebe ha꞉kiya ebe awaedawama꞉ miditi ba꞉moe hopamo ba꞉bo pehawakaluya꞉, iyo, ebete ebeno ubi bihatiya꞉ la꞉le ebeno awae emede komodo dogodogopima꞉ keda꞉hanama꞉. \p \v 10 Numa꞉la꞉, la꞉le awaepi kowalubilima꞉ ya꞉lo gogolo la꞉eno komo mani malemalelo tama꞉mo miya꞉te da꞉tupuimima, la꞉le hibima꞉ midipi hiliyonomo ipuwalo dopo tawakalubima꞉ eda꞉huimata, iyo, komopa꞉te eta komo tupuimihino la꞉le la꞉eno ubi komo dopamo a꞉hawakalimimata. Ba꞉be mabuma꞉ naeno ukui ba꞉ma ka꞉na itana, ba꞉moe tetete ba꞉ hido tetenomoma꞉ eda꞉na la꞉le ba꞉be hido oko kupula꞉ma꞉. \v 11 Ba꞉bema꞉ la꞉godolo kebako maniti modobolo da꞉pola꞉lama꞉na, wadiyala la꞉le malemalelo ba꞉ ba꞉ba ka꞉na dito na꞉miya꞉tenakuya꞉la꞉, iyo, la꞉le ba꞉moe oko owatima꞉ kebe hidonomo ubi komo dopamo da꞉miya꞉tima, wadiyala la꞉ ba꞉ma tetelo ba꞉be atu ubi komago la꞉eno komo nupula꞉digala꞉. \v 12 Ba꞉gala eta komo. Kebe lumagiti eta komo Godotamo malemalelo ikamema꞉ dewagelena, ebeno tepo ipuwa komote keba ka꞉na kitana ba꞉gala ebegodolo kebe maniti modobolo da꞉pola꞉na, Godote ba꞉bi komo ba iya꞉tawa ebeno ikame komo modoboma꞉ o modoboha꞉ma꞉ ba꞉bo kogoema꞉ne, iyo, kebe lumagigodolo mani pola꞉ma꞉naheno Godote ebeno ikameha꞉ komoma꞉ ebe kubadawama꞉ a꞉kagaa꞉mene. \p \v 13-14 Ba꞉bema꞉ numa꞉la꞉, naeno ubi komo ba꞉ma ka꞉naha꞉, la꞉ kapiyate la꞉eno mani malemalelo miya꞉te komodo konomo temeteme ba iya꞉tawaha, komo hibima꞉ midipa꞉te hibilo a꞉kododa꞉mena꞉. Ao, na iya꞉tawala la꞉eno maniti ba꞉ma tetelo kokodopoma꞉ eda꞉hana, ba꞉bema꞉ naeno ukui ba꞉ hibima꞉ midipi ipuwalo puya꞉te ba꞉ma tetelo awaelo demedehona, wadiyala la꞉ la꞉eno dogodogo komamo ibi dito nowalubiliya꞉la꞉. Ba꞉bema꞉ hibila, galane keba tetelo iba꞉te dogodogopima꞉ deda꞉hanamena꞉, la꞉ huiyatiya awae ipuwalo ba emedena iba꞉te owalubi komo la꞉tamo ba꞉bo kihatema꞉na꞉. Kalakala konomola, ba꞉ ba꞉ba ka꞉na hibima꞉ midipi hiliyonomo ipuwalo etapa꞉te etapa꞉tamo ibino hiya꞉hiya꞉ modobo tetelo nikama꞉tihuinakamena꞉. \v 15 Numa꞉la꞉, ba꞉be komo hawakalimima꞉ Godokono Bukalo eta tabote ba꞉ma ka꞉na bitana, \b \q1 “Godote Isalaela tawakaluba꞉tamo \q2 hanohano gabodo dikalamenakui, \q1 puya꞉te ba꞉be ma꞉na baa꞉ konomamo duwatenakui \q2 iba꞉godolo komo ka꞉luhilinakuiha꞉, \q1 ba꞉gala puya꞉te nanekela꞉mo duwatenakui \q2 ibino baa꞉te atumu kawibonakuiha꞉.” \s1 Taitasiko Ba꞉gala Komo Netewa Hibima꞉ Midipi Ekaki Ibino Pelame Komoma꞉ Polote Dolamagiya꞉ \p \v 16 Ba꞉bema꞉ wadiyala a Godotamo kalakala tabo kadipatiya꞉, mabu la꞉ kowalubilima꞉ kebe ubi komote agodolo konomamo ditana, ebete ba꞉be atu ubi komo Taitasikono tepo ipuwamo ya꞉lo ihati. \v 17 Numa꞉la꞉, sose tawakaluba꞉te awaepi mabuma꞉ mani malemalelo da꞉miya꞉tenaka, Taitasiti ba꞉be oko la꞉ ipuwalo katama꞉ ale ebe da꞉kiyamima꞉, ebete ebeno ubi komo ba hawakalimi aeno tabo kalakalago ba꞉bo uli, ba꞉bene ebete ebeno ubi konomo ba꞉moe eta komodo atumu a꞉kahawakalimi, ebe ha꞉kiya ebeno ubilo tabo ba꞉bo ihati ebete ba꞉moe leta la꞉tamo adahete la꞉eno malemale ododi ipuwalo la꞉ kopowalubilima꞉. \p \v 18 Ba꞉bema꞉ ale eba꞉go aeno eta hibima꞉ mididawa ekawi la꞉tamo kapoemema꞉, ebe ba꞉ Hido Tabo olamagi oko hidonomamo dowatina ba꞉be dubula, iyo, ebeno oko mabuma꞉ hiya꞉hiya꞉ sose tawakalubi hiliyonomate ebeno komo iya꞉tawahate ebe na꞉milimihona. \v 19 Ba꞉gala ba꞉moe owalubidawoeno komoma꞉ ba꞉moe eta komo na꞉kuma꞉la꞉, sose watowatopa꞉te ebe a꞉lawiya꞉, ebete a komo okopa꞉go ba wapata꞉lamena sose tawakalubino malemale mani awaepa꞉tamo katama꞉. Ba꞉ hibila, a hiliyonomoeno ubi komo ba꞉ ba꞉ma ka꞉nala, wadiyala ba꞉moe oko owati ipuwalo tawakaluba꞉te Kodawa Godoko nawagaminamena꞉, ba꞉gala awaepi kowalubilima꞉ kebe ubi komote a watowatopa꞉godolo konomamo ditana, wadiyala ale aeno ododi komamo ba꞉be hido ukui komo hibima꞉ midipi hiliyonomatamo kohawakalimima꞉nema꞉. \v 20 Huiyatiya sose tawakaluba꞉te kebe mani ibino konomo malemala꞉go da꞉miya꞉tenaka, ale ba꞉be konomo mani eta muhulu hopamo katama꞉ iba꞉godone duwatema꞉, a ubihinola eta lumagiti aeno hiliyonomo ododili komo ipuwalo eta kapiya komo kubama꞉ goe. \v 21 Iyo, ale aeno konomo ubi komo ba꞉ma ka꞉na ihatenama꞉, aeno Kodawa Godokono holoholo hapulu tuputupu komokomo kapiya kododilima꞉, ba꞉bene ale ba꞉be komo ba emalagidolona aeno ubi komo na꞉ka-ihatenama꞉, ale hopo habanapi hiliyonomoeno holoholo hapulu atumu tuputupulu kowapata꞉lamenama꞉. \p \v 22 Ba꞉moe ba꞉be mabuma꞉ ale aeno komo netewa okopa꞉go ba꞉moe eta hibima꞉ mididawa ekawi la꞉tamo kapoemema꞉. Ba꞉ hibila, ale hiya꞉hiya꞉ oko ebetamo dopamo dikamehonakuima꞉, ebete ba꞉bi hiliyonomo komo tuputupunomolo kododilima꞉ ebeno ubi komo koamo ba hawakalimi ale ba꞉bo uminakuima꞉. Ba꞉bema꞉ ba꞉ma tetelo ebete ebeno ubi konomamo gala na꞉ka-ihatena ba꞉moe eta oko la꞉godolo kopowatima꞉, mabu la꞉le la꞉eno malemale komo awaepa꞉tamo hibilo da꞉hawakalimima ebete ba꞉be komo hibima꞉ na꞉midina. Numa꞉la꞉, ba꞉moe uli oko kowatima꞉ ebegodolo kebe ubi komote kitana, ba꞉be komoeno helote ebegodolo dopamo ditanami ba꞉be pakala ubi komoeno helo hibilo na꞉gogolona. \v 23 Ba꞉bema꞉ nale dopamo da꞉goemo ba꞉be komoma꞉ gala na꞉kagoemo, na ubila naeno hidonomo mabulubi Taitasiko la꞉tamo gala kapuluhuku, mabu ebe ba꞉ la꞉ mabuma꞉ nago oko kapimilo dowatina ba꞉be lumagila. Ba꞉gala numa꞉la꞉, komo netewa hibima꞉ midipi ekaka꞉te Taitasikoba꞉ la꞉tamo ba꞉moe letago da꞉puluhukumina꞉, ibi ba꞉ ba꞉moe Ma꞉sadoniya hopoeno hiya꞉hiya꞉ sose kapiyuimipa꞉te la꞉tamo da꞉poelama꞉ ba꞉bi okopila, ba꞉ hibila, ibino ododili ipuwalo iba꞉te Kelisoko nawagaminana. \p \v 24 Ba꞉bema꞉ Kolini sose tawakaluba꞉la꞉, la꞉godolo ditana wadiyala la꞉ ba꞉be malemale komo iba꞉tamo na꞉hawakalimiya꞉la꞉, ba꞉bema꞉ ba꞉moe hopoeno hiya꞉hiya꞉ sose tawakaluba꞉te ba꞉ma ka꞉na kiya꞉tawahama꞉na꞉, la꞉eno malemale komote hibilo ba itana, ale la꞉ mabuma꞉ kebe mililamehole tabo dopamo da꞉ga꞉lanakuima꞉ ba꞉be tabote hibinomoma꞉ eda꞉na. \c 9 \s1 Kolini Sose Tawakaluba꞉te Ibino Komo Mani Malemalelo Da꞉miyatemena꞉ Polote Ba꞉be Komo Hibima꞉ Midilo Tabo Dolamagiya꞉ \p \v 1 Numa꞉la꞉, Godokono awaepi mabuma꞉ komo hiya꞉hiya꞉ sose tawakaluba꞉te malemalelo ibino mani tama꞉mo da꞉miya꞉tenaka, nale ba꞉be komo la꞉tamo hawakalimihino, na iya꞉tawala la꞉ huiyatiya la꞉eno komo modobolo kododima꞉nemata, \v 2 mabu la꞉le la꞉eno tepo ipuwalo ba꞉bi awaepi malemalelo kowalubilima꞉ ya꞉lo a꞉hiduimata. Iyo, nale naeno oko komoeno hido awagaha ipuwalo la꞉ Guliki hoponapi sose tawakalubi ba mililamehole, la꞉le ya꞉lo gogolo da꞉hiduima ba꞉be komo Ma꞉sadoniya hopoeno hibima꞉ midipa꞉tamo olamagimo. Ba꞉bema꞉ kalakala konomola, la꞉le la꞉eno malemale hawakalimima꞉ ubi konomamo da꞉miya꞉tenakoma, komo ibi hiliyonomate ba꞉be komo uliti atu malemale oko tupuimima꞉ ukui ba꞉bo lawiya꞉. \p \v 3 Huiyatiya na ubihinola nale dopamo la꞉ kebe komoma꞉ da꞉mililameholima, la꞉ ba꞉ma tetelo ba꞉be komo ododiha꞉pima꞉ eda꞉ha. Ba꞉bema꞉ numa꞉la꞉, nale ba꞉moi hibima꞉ midipi ekaki la꞉tamo poelamemo, mabu iba꞉te la꞉ komo tabamo ba powalubili, la꞉eno malemale mani noelame tete peheno la꞉le ba꞉be komo ododima꞉ dopamo hibilo kohidoma꞉nemata, nale la꞉ mabuma꞉ dopamo keba ka꞉na kolamagimo ba꞉ba ka꞉na. \v 4 Huiyatiya la꞉ nulia꞉la꞉, na ba꞉gala komo Ma꞉sadoniya hopoeno hiya꞉hiya꞉ sose tawakalubi, ale la꞉eno malemale mani uwatema꞉ da꞉pikulima꞉, ba꞉ba tetelo la꞉ ba꞉be komo ododiha꞉pimo da꞉pulamemena꞉, a keba ka꞉na na꞉kewagelema꞉? Iyo, aeno hilopote konomoma꞉ keda꞉ma꞉ne, mabu a dopamo la꞉ hibima꞉ ba midili la꞉le ba꞉be malemale komo hibinomolo kododima꞉ hawakala a꞉ga꞉luima꞉. A꞉iye, ba꞉ba tetelo la꞉ ba꞉ atumu, la꞉ kebe hilopo da꞉lawema ba꞉be hilopo bada konomola꞉ka꞉! \p \v 5 Ba꞉moe mabuma꞉ nale naeno ukui ba꞉ma ka꞉na ihatimo, nale peheno ba꞉moi komo ekaki kogahugahuilamema꞉nemo iba꞉te la꞉tamo dopamo kopikulima꞉. Ba꞉ ba꞉ba ka꞉na la꞉le kebe konomo malemale komo hibilo ododima꞉ dopamo dolamagimima, iba꞉te la꞉ komo tabamo ba powalubili, la꞉le la꞉eno komo mani tama꞉mo malemalelo dito komiya꞉tema꞉nemata naeno pe teta꞉mo. Iyo, wadiyala nale peheno la꞉ ha꞉kiya la꞉eno kalakala tetelo ba꞉be malemale komo dopamo na꞉hiduimiya꞉la꞉, huiyatiya modoboha꞉ nale la꞉eno ododiha꞉ komo pumiti, la꞉ ba pikiyahalame la꞉le hilopo komago la꞉eno komo ba꞉bo ododi. \s1 Pali Hakamo Konomamo Damihona Ba꞉be Lumagiti Ebeno Hido Huiya Konomamo Kolawema꞉ne \p \v 6 Ba꞉bema꞉ ba꞉moe ba꞉ ko komonomola. Kebe lumagiti kapiyakapiya kikipo hakamo damihomene ebete ba꞉ ba꞉ba ka꞉na ebeno pali ipuwane kapiyakapiya naha ilina kuwatema꞉ne, huiyatiya kebe lumagiti hiliyonomo kikipo damihomene ebete atumu hiliyonomo naha ilina kuwatema꞉ne. \v 7 Ba꞉bema꞉ wadiyala la꞉ hiliyonomate la꞉eno malemale mani ba꞉ma ka꞉na na꞉miya꞉tenakuya꞉la꞉. Eta lumagiti kebako mani da꞉miya꞉temene, ba꞉be komoma꞉ etate ebe iya꞉tumihino ebe ha꞉kiya ebeno tepo ipuwoeno ukui dopamo keba ka꞉na ka꞉kodakoduimi, wadiyala ebete ba꞉ ba꞉ba ka꞉na na꞉miya꞉ta꞉mene, huiyatiya ebete tepo ipuwoeno ubiha꞉ komago a꞉kikama꞉mene, kalakala kapiyate ebegodolo nitanamene mabu Godote ba꞉bako ikamedawa malemalelo nemalagidolona. \p \v 8 Numa꞉la꞉, Godokono helo modobola la꞉eno emede komoeno hiliyonomo komokomo ipuwalo la꞉ konomamo kowalubilinakoma꞉, iyo, ba꞉ ba꞉ba ka꞉na ebete la꞉eno hiliyonomo modoboha꞉ komokomo ba modobuilamelelame, la꞉godolo komo mani ba꞉gala ilina modobonomolo ba꞉pola꞉namena꞉ la꞉le ebeno komo hiliyonomo hidohido oko kowatihonama꞉. \v 9 Ba꞉bema꞉ ba꞉be komo hawakalimima꞉ ebeno Bukalo tabote ba꞉ma ka꞉na itana, \b \q1 “Puya꞉te awae ipuwalo demedehona, \q2 ebete malemalelo iba꞉tamo konomamo ikalamenako, \q1 iyo, ebeno malemale hawakalimi komote \q2 iba꞉tamo emedena emedena tetelo bitanamene.” \fig Lumagiti ebeno malemale mani Godotamo kalakalago nikama꞉mene|alt="Two men bring money gift" src="CN02074B.TIF" size="span" loc="1/3 of page" copy="1978 David C. Cook Publishing Co." ref="9.7" \fig* \b \p \v 10 Ba꞉bema꞉ numa꞉la꞉, kebe Kodawate hiliyonomo hiya꞉hiya꞉ kikipo pali ododidawatamo dikamehonako ba꞉gala naha ilina tawakaluba꞉tamo atu gabodo modobolo da꞉kikalamenako, ebete la꞉eno modoboha꞉ komokomo ipuwalo la꞉ atumu ilinamo ba꞉gala mana꞉mo kakowalubilima꞉na꞉ta. Iyo, ebete la꞉tamo kikipo konomamo dopamo ikalamete, ba꞉bene ebeno heloamo ba꞉bi kikipo ipuwane ilinate hidonomamo apepehonaka, ba꞉bema꞉ kalakala konomola, mabu la꞉ naha ilina uwate tetelo ebete la꞉eno malemale ikalame komodo la꞉ ba꞉gala komo tawakalubi hiliyonomatamo modobo baa꞉ kapimilo kikalamema꞉na꞉ta. \v 11 Ba꞉ hibila, emedena tetelo Godote la꞉eno modoboha꞉ komokomo hidonomamo bulamelelamenakomena꞉ta, la꞉le la꞉eno dogodogo komone hiliyonomo tetelo komo hiliyonomo tawakalubi atumu kowalubilinakoma꞉, iyo, ebe ubila ale la꞉eno malemale mani awaepa꞉tamo da꞉nikalamema꞉, iba꞉te la꞉ mabuma꞉ kalakala tabo ebetamo ba꞉bo kadipatema꞉na꞉. \p \v 12 Ba꞉bema꞉ numa꞉la꞉, la꞉le la꞉eno malemale mani tama꞉mo da꞉miya꞉tenakoma, Godote ba꞉be gabodo ebeno komo tawakalubino modoboha꞉ komokomo komodobuilamelelamema꞉ne. Huiyatiya la꞉eno ododi komodo ba꞉be hido komo kapiyate a꞉kuluhukamene, ao, awaepa꞉te ibino owalubi komo da꞉lawemena꞉, ba꞉ba tetelo atumu eta hido komote ba꞉ma ka꞉na kakuluhukuma꞉ne, ba꞉bi tawakaluba꞉te ibino konomo kalakala Godotamo hununomamo ba꞉bo kadipatema꞉na꞉. \v 13 Iyo, ba꞉moe oko owati ipuwalo komopa꞉te la꞉eno tepo ipuwoeno hibi komo hidamo ba꞉ma ka꞉na kumima꞉na꞉, la꞉le Kelisoko mabuma꞉ kebe Hido Tabo dolamagiminakoma ba꞉be tabamo la꞉ hibinomolo papamila꞉hanamata. Ba꞉gala iba꞉te ba꞉moe eta komo kakiya꞉tawahama꞉na꞉, la꞉eno malemale ipuwalo ibi konomamo keba ka꞉na kowalubiliuima, la꞉ ba꞉be atu gabodo komo hiliyonomo tawakalubi atumu a꞉kowalubilinakomata. Ba꞉bema꞉ hibila, la꞉eno ododi komoma꞉ iba꞉te Godoko awagaminalo \v 14 ibino tepo ipuwoeno malemale komago la꞉ ba emalagidole la꞉ toetoe tabamo ba꞉bo kowadiya꞉paa꞉latelema꞉na꞉ta, mabu iba꞉te ba꞉moe komo umiya꞉, ebeno malemale komote la꞉ ipuwalo hidonomo oko bowatina. \v 15 Ba꞉bema꞉ wadiyala a kalakala tabo Godotamo kadipatiya꞉, mabu ebete atamo da꞉hawakalimiya꞉ ba꞉be malemale bada konomola꞉ka꞉, iyo, eta lumagiti ba꞉be dito ikaa꞉me komo ebeno tabamo hibilo hawakalimi a꞉kamodobamene! \c 10 \s1 Puya꞉te Polokono Oko Owati Komokomo Kubadopoma꞉ Da꞉ga꞉luya꞉ Polote Iba꞉tamo Ebeno Okoeno Hibi Komo Da꞉hawakalimiya꞉ \p \v 1 Ba꞉bema꞉ na Polote naeno tepo ipuwoeno ukuilo la꞉ betoelameholemata la꞉le naeno ubi komamo kopapamila꞉halema꞉. Numa꞉la꞉, la꞉ komopa꞉te na mabuma꞉ ba꞉ma ka꞉na ga꞉lanamata, “Ebete dopamo agodolo ba pemedena ebeno taboeno helote hibilo kitanamiha꞉, iyo, ebete aeno helo tolemelo oko bepowatinami, huiyatiya ebete a ipuwane muhulamo da꞉tui ba꞉ba tetene tupuimiti ebeno leta ipuwalo komo helo tabo komokomo bolamaginapi!” Nale huiyatiya ba꞉bako daedae ukui tabo emalagidoloheno, Kelisokono tataba emede ukui komamo \v 2 la꞉ gala ba꞉ma ka꞉na katoelameholemata, wadiyala la꞉ naeno ubi komamo na꞉papamila꞉huya꞉la꞉, mabu nale la꞉tamo hibilo kopema꞉nemo, ba꞉bema꞉ ba꞉ba tetelo la꞉le naeno ubi komokomo ododililo la꞉ da꞉pulamema, helo tabo olamagi komote nagodolo a꞉kitanamene. Huiyatiya la꞉ ipuwalo puya꞉te a hibi okopino komo kubamo da꞉hawakaliminama, ba꞉ma ka꞉na la꞉le a ha꞉kiya aeno tepo ipuwoeno kuba ukui komodo oko owatima꞉ da꞉ga꞉lanama, la꞉ hidamo! A꞉iye, na ha꞉kiya naeno komo hibilo niya꞉tawanamo, nale la꞉tamo da꞉pemo naeno helote komodoboma꞉ne la꞉ la꞉eno daedae ukui taboma꞉ kopikiyahalamema꞉! \p \v 3 Ba꞉bema꞉ numa꞉la꞉, a puya꞉te Godokono hibi okopima꞉ deda꞉hanama꞉, ale hopo habalo ba emedena huiyatiya hopo haboeno ukui komamo kalaholohonaha꞉. \v 4 Ba꞉ hibila, ale kebe ilinamo dalaholohonakoma꞉ ba꞉bi ilina hopo habanapa꞉te atamo kikaa꞉miya꞉ha꞉, ao, a huiyatiya ba꞉bi helohelonomo alaholo ilina Godogodone uwatiya꞉ma꞉, ba꞉bema꞉ ale ba꞉bi ilinamo Saitanakono hiya꞉hiya꞉ alaholohoeno kala imi ba꞉bo anabulilamenakoma꞉. \v 5 Iyo, ba꞉bi ilinamo ale komopino ha꞉da amiho iya꞉tulame komo bekubahilamenakoma꞉, ba꞉gala kebe hiya꞉hiya꞉ awagaha komamo iba꞉te Godokono hibi iya꞉tawa komago dalaholohona, ba꞉bi awagaha komo atumu ale hopamo a꞉piya꞉hekenakoma꞉. Ba꞉bene hopo habanapino tepo ipuwalo kebe hiya꞉hiya꞉ ukui komate da꞉pola꞉na, ale Godokono alaholohoeno ilinamo ba꞉bi hiliyonomo komo atumu kodakodalo ba uwate ba꞉bo matuhulameholenakoma꞉, iba꞉te ibino hiliyonomo ukui komodo Kelisoko kapiyatamo kopapamila꞉halema꞉. \p \v 6 Ba꞉bema꞉ Kolini sose tawakaluba꞉la꞉, keba tetelo la꞉eno hiliyonomo ododili komokomo ipuwalo la꞉le Kelisotamo da꞉papamila꞉halema, ale ba꞉be komo hibilo dumima꞉, galane tetelo la꞉ puya꞉te papamila꞉ha ubiha꞉ma꞉ gala da꞉keda꞉hama, a hibi okopa꞉te alaholoho ipuwalo kohidoma꞉nema꞉ la꞉eno hiliyonomo papamila꞉haha꞉ ododili komoma꞉ kuba huiya la꞉tamo kikalamema꞉. \p \v 7 A꞉iye, la꞉le tawakalubi hunu nikapa꞉mo ulamenakomata, huiyatiya ba꞉bako kuba ukui komote la꞉godolo itana modoboha꞉! La꞉ ipuwalo etate ebeno ukuilo ebe ha꞉kiya ebe Kelisokono hibi ta꞉matadawama꞉ da꞉goena, wadiyala ebete a hibi okopino komo gala ba kemalagidolo ukui ba꞉ma ka꞉na na꞉lawa꞉mene, a ba꞉ atumu Kelisokono hibi ta꞉matapima꞉ eda꞉hanama꞉, ebe ha꞉kiya ebeno komoma꞉ keba ka꞉na ka꞉goena ba꞉ba ka꞉na. \v 8 Ba꞉bema꞉ la꞉ nonolata, aeno helo komoma꞉ nale ba꞉moi awagaha huiya tabo la꞉tamo olamagimo, huiyatiya nale ba꞉be komoma꞉ hilopo a꞉kalawa꞉mo. Numa꞉la꞉, Kodawate ha꞉kiya ba꞉moe helo atamo hibinomolo ikaa꞉miya꞉, ale la꞉ sose tawakalubi ulamepima꞉ ba eda꞉hana la꞉eno hibima꞉ midi ipuwalo ale la꞉ kokodakoduilamema꞉, huiyatiya ebete atamo helo kikaa꞉miya꞉ha꞉ ale aeno eta ododi komamo la꞉eno hibima꞉ midi komo kokubahilamema꞉. \p \v 9 Ba꞉bema꞉ nale naeno hiya꞉hiya꞉ leta ipuwalo kebe tabo kolamaginakomo, la꞉ komopa꞉te ba꞉bi tabo ba uliho ba꞉mako ukui kubamo lawenakomata, Polote atamo tole ikaa꞉mema꞉ kuda꞉ ewagelena. Ao, naeno leta ododili ipuwalo naeno ubi komo eba ka꞉na kitanaha꞉. \v 10 Ba꞉gala la꞉ komopa꞉te daedae ukuilo eta komo ba꞉ma ka꞉na ga꞉lanamata, “Polote ebeno leta ipuwalo atamo tole komo ikaa꞉mema꞉ helonomo tabo bolamaginako, huiyatiya dopamo ebete ago ba pemedena ale ebeno apeno heloha꞉ komo ba꞉bo umima꞉, ba꞉gala ebete aeno holoholo hapulu tabo dolamaginakui ale ebeno helo hibilo kuminakuiha꞉.” \v 11 Ba꞉bema꞉ la꞉ puya꞉te ba꞉ba ka꞉na da꞉ga꞉lanama, wadiyala la꞉ niya꞉tawahala꞉, keba tetelo a hibi okopa꞉te la꞉godolo kemedenaha꞉, ba꞉ba tetelo ale aeno leta ipuwalo kebe helo komo ka꞉hawakaliminakoma꞉, ba꞉ hibila, ale la꞉tamo da꞉pikulima꞉ ba꞉be atu helo komo aeno ododili ipuwalo la꞉le la꞉eno baidinomamo kumima꞉nemata! \p \v 12 A꞉iye, puya꞉te a mabuma꞉ kubamo demalagidolona, ibino daedae ukui komo bada konomola꞉ka꞉! Numa꞉la꞉, ibi ha꞉kiya iba꞉tamo komo hiya꞉hiya꞉ kukala dito miya꞉tenaka, mabu ibi iya꞉tawahala ba꞉bi atu kukalamo iba꞉te papamila꞉ha ya꞉lo a꞉tupuimiya꞉. Ba꞉be mabuma꞉ iba꞉te tawakalubino holoholo hapulu ibi ha꞉kiya ibino kukala mabuma꞉ ba꞉bo awagaminalenaka, huiyatiya puya꞉te ibino kukala da꞉wakalamina iba꞉te ibi kubapima꞉ dito ga꞉lana. Iyo, ba꞉ ba꞉ba ka꞉na iba꞉te tawakalubino hiya꞉hiya꞉ komo ibino kukalamo modobolatelelamenaka, sose ipuwalo ibi ha꞉kiya ibi hunamo kowadiya꞉paa꞉latelema꞉. \p Huiyatiya a Godokono hibi okopi ubihinola ale aeno komo ibino kukalamo modobolatele, ba꞉bema꞉ diyala, iba꞉te a mabuma꞉ eta daedae ukui tabo ba꞉ma ka꞉na da꞉ ga꞉lamena꞉, “Tole komote Poluia꞉godolo bitana aeno kukalamo kopapamila꞉hama꞉!” \v 13 Numa꞉la꞉, ibino awagaha komo ba꞉gala a hibi okopino awagaha komo hiya꞉hiya꞉la, mabu iba꞉te awagaha ipuwalo komopino oko bekubahilamena. Huiyatiya aeno komo ba꞉ma ka꞉nala, Godote atamo dikaa꞉miya꞉ ebete ba꞉be oko komoeno kuititi komokomo a ya꞉lo iya꞉tua꞉miya꞉, ale eta hibima꞉ mididawoeno oko ipuwamo nogomokapoma꞉, iyo, ale Godogodone ya꞉lo tetelo da꞉lawiya꞉ma꞉ ba꞉be oko kapiyama꞉ awagaha tabo ba꞉ga꞉lanakoma꞉. \p Numa꞉la꞉ la꞉ Kolini sose tawakaluba꞉te aeno oko komoeno kuititi komokomo ipuwalo hibilo ba꞉pola꞉namata, \v 14 mabu puya꞉te muhuluni pelamete Kelisokono Hido Tabo la꞉tamo da꞉polamagimi, a ba꞉ ba꞉bi okopila, iyo, ale la꞉tamo da꞉pelamima꞉ ba꞉ba tetelo ale eta lumagino oko ipuwamo kapogomoha꞉. \v 15 Ba꞉gala eta komo. Godote atamo dikaa꞉miya꞉ ale ba꞉be oko komoeno kuititi komokomo ba iya꞉tawaha, modoboha꞉ ale eta hibima꞉ mididawoeno oko ipuwamo nogomote ebeno oko owati komoma꞉ a ha꞉kiya a awagaminoe. Huiyatiya numa꞉la꞉, ale la꞉ ipuwalo kebe oko kowatinama꞉ ba꞉be okoma꞉ aeno ubi komo ba꞉ma ka꞉na bitana, la꞉ hibima꞉ midi ipuwalo ba apepeho, aeno okote la꞉ ipuwalo atumu apete Godokono ubilo konomoma꞉ eda꞉te, \v 16 ebete gigiho atamo ba꞉bo ka꞉hiya꞉midama꞉ne ale la꞉ Kolini habanapino Guliki hopo hapuamo kotolamema꞉. Ba꞉ hibila, puya꞉te ba꞉bolo demedehona ale iba꞉tamo Kelisokono Hido Tabo ba nolamagimi, a ha꞉kiya a eta hibima꞉ mididawoeno oko komoma꞉ a꞉kanawagahama꞉, mabu eta lumagiti ba꞉bi muhulu hopolo oko dopamo kanetupuimiha꞉. \p \v 17 Ba꞉bema꞉ wadiyala a ba꞉moe eta komo kemalagidoluya꞉. Godokono Bukalo tabote ba꞉ma ka꞉na itana, “Lumagiti ha꞉kiya ebeno ododi komoma꞉ akawagaminala꞉, huiyatiya Godote ebe ipuwalo hido oko dowatina, wadiyala ebete ba꞉be komoma꞉ ba kalakala ebeno Kodawa kapiya nawagaminamene.” \v 18 Iyo, ba꞉ hibila, keba tetelo aeno Kodawate eta lumagi hido okodawama꞉ da꞉goena, ebete ba꞉be lumagi ebeno hibi kalakalago kolawema꞉ne, huiyatiya kebe lumagiti awagaha ipuwalo ebe ha꞉kiya ebe hido okodawama꞉ da꞉goena, Kodawoeno kalakalate ebetamo a꞉kitanamene. \c 11 \s1 Kolini Sosete Komo Ha꞉da Amihopi Kelisokono Hibi Oelamepima꞉ Da꞉ka꞉lamiya꞉, Polote Ibino Komoma꞉ Tabo Dolamagiya꞉ \p \v 1 Ba꞉bema꞉ Kolini sose tawakaluba꞉la꞉, la꞉ nonolata, na ubila la꞉ ba꞉moe eta tabo ulihoma꞉ ubiha꞉ma꞉ akeda꞉hala꞉, mabu nale naeno hibi komo kohawakalimima꞉ daedae ukui huiya tabo la꞉tamo kolamagima꞉nemo. \p \v 2 Wadiyala la꞉ ba꞉moe go tabo nemalagidolala꞉. La꞉eno sose kapiyuimi ba꞉ dubuino komo iya꞉tawaha꞉ bohele huiyala, iyo, dopamo tetelo ba꞉be bohelete komo dubuino komoma꞉ tuputupu ukui kapiya bemalagidolonami, ba꞉bene nale ebeno nabiwima꞉ ba eda꞉na, ebe kapiya dubutamo a꞉galuimimo, ba꞉be dubu ba꞉ Kelisotela. Ba꞉bema꞉ ba꞉ma tetelo komo dubate naeno hido bohele pilolo lawema꞉ ubi da꞉miya꞉tena, nale ibino kuba ubi komo ba ulamelelamena, Godogodone kuba ododilipi mabuma꞉ duluhukuna ba꞉be koete naeno tepo ipuwalo iba꞉tamo ba꞉bo mahiganako. \v 3 A꞉iye! La꞉le dopamo la꞉eno tuputupu ubi komo Kelisoko kapiyatamo hibilo ihatenakuimata, huiyatiya nale na꞉toletolenamo la꞉le ba꞉be hido ukui ta꞉mata gabo Saitanakono ha꞉da amiho komodo dito komiya꞉pama꞉, dopo kamena Ibiti kaluino ha꞉da amiho mulu komodo ebeno kuba gabamo emogabuimi komamo keba ka꞉na ka꞉guya꞉ ba꞉ba ka꞉na. \p \v 4 La꞉ iya꞉tawahala a dopamo Ya꞉sukunu hibi komoma꞉ kebe tabo la꞉tamo ka꞉polamagimima꞉, ba꞉gala la꞉ iya꞉tawahala ba꞉ba tetelo la꞉le ebeno Hido Tabo kalakalago uliti ebegodone kebe Gobogobo ka꞉lawiuima. Huiyatiya ba꞉ma tetelo ha꞉da amiho okopi ipuwalo etate pete Ya꞉sukunu komoma꞉ eta hiya꞉ tabo la꞉tamo da꞉polamagi, la꞉le ebeno tabamo kalakalago a꞉papamila꞉huimata, iyo, la꞉le ba꞉be ha꞉da tabo dulima Godokono Hido Taboma꞉ miditi, ba꞉bene ba꞉be lumagigodolo oko dowatina la꞉le ba꞉be ha꞉da amiho gobogobo ba꞉bo lawimata. \p \v 5 A꞉iye! La꞉le ba꞉bako ha꞉da amihopino oko hununomamo adipatelo ibi Kelisokono hiya꞉nomo oelamepima꞉ ka꞉laminamata! Huiyatiya numa꞉la꞉, Kelisokono hibi oelamepi ipuwalo na etama꞉ ba eda꞉na, naeno tepo ipuwalo nale ba꞉moe komo niya꞉tawanamo, ba꞉bi ha꞉da amihopa꞉te kebe hiya꞉hiya꞉ oko dowatihona, ba꞉bi okoeno helote eta kapiya deha꞉poto komodo naeno okoeno helo hibilo kagogolonaha꞉! \v 6 Diyala, komopa꞉te ba꞉ma ka꞉na da꞉ga꞉lana, nale eta ko sikulamo katonakuiha꞉ ba꞉bema꞉ na tabo olamagi iya꞉tawa hibilo kalawiya꞉ha꞉. Hibila, komo tetelo Godokono tabo olamagi tetelo naeno tabo madodote heloha꞉dopoma꞉ eda꞉na, huiyatiya numa꞉la꞉, na Godokono hiya꞉hiya꞉ taboeno ipuwa iya꞉tawanomola, iyo, la꞉ dopamo komo hiliyonomo tetelo ba꞉be iya꞉tawa komo a hibi okopa꞉godolo hidonomamo uminakuimata. \p \v 7 Numa꞉la꞉, nale dopamo Godokono Hido Tabo la꞉tamo da꞉polamagimo, ba꞉ba tetelo la꞉ ulihopi hunamo kowadiya꞉paa꞉latelema꞉ na ha꞉kiya na hopamo ba ihate naeno oko mabuma꞉ la꞉godone eta deha꞉poto huiya kalaweha꞉. Ba꞉bema꞉ la꞉eno ukui ba꞉ma ka꞉na kitana, nale ba꞉be oko owati ipuwalo la꞉godone huiya laweheno, ba꞉moe gabodo nale la꞉tamo eta kuba bekododimo? A꞉iye, nale la꞉tamo dododimo ba꞉be komo ba꞉ hido komola, kuba komoha꞉! \p \v 8 Huiyatiya diyala, komo hiya꞉hiya꞉ sose kapiyuimipa꞉te naeno ododi komo kubama꞉ da꞉ga꞉lana, mabu nale la꞉ Kolini sose tawakaluba꞉tamo oko ba owatina, nale naeno modoboha꞉ komokomo ipuwalo iba꞉godone mani dito uwatenakuimo, la꞉godoneha꞉. Iyo, komo iba꞉te ba꞉be ododi komo pilo komoma꞉ da꞉ ga꞉lana, mabu nale ibino mani duwatenakuimo huiyatiya iba꞉godolo eta oko owatihino la꞉ kapiyagodolo owatinamimo. \v 9 Ba꞉ hibila, nale la꞉go demedenamimo ba꞉be tete ga꞉ga꞉nomolo naeno modoboha꞉ komokomo ipuwalo nale eta deha꞉poto owalubi komo la꞉godone kalaweha꞉, mabu Ma꞉sadoniya hopoeno hibima꞉ midipi ekaka꞉te da꞉pelami ibi kapiyate naeno modoboha꞉ komo komodobuimima꞉ mani natamo ba꞉bo pikanamiya꞉. Numa꞉la꞉, dopamo na oko owati ipuwalo eta temeteme la꞉tamo kikalamenakuiha꞉, ba꞉bema꞉ ba꞉ ba꞉ba ka꞉na nale galane tetelo atumu eta temeteme deha꞉potonomo la꞉tamo a꞉kikalama꞉mata. \p \v 10 A꞉iye, nale awagaha huiya tabo da꞉goemo, ba꞉be tabo ba꞉ Kelisokono hibi tabola. ba꞉bema꞉ nale ba꞉be tabo olamagima꞉ Guliki hopo konomolo eta lumagiti na a꞉kaduhinama꞉mene! \v 11 Ba꞉bema꞉ la꞉le na mana꞉mo owalubiniha꞉ komo nale hiya꞉hiya꞉ tawakaluba꞉tamo ba nehawakalimi la꞉eno ukui ba꞉ma ka꞉na kitana, nale la꞉ malemalelo hibilo kemalagidolenaha꞉? Ao, eba ka꞉naha꞉! Naeno tepo ipuwalo la꞉ mabuma꞉ hibilo ditana, ba꞉be malemale emalagidolo komo Godote iya꞉tawala! \v 12 Numa꞉la꞉, nale naeno oko huiya laweha꞉ komo a꞉hawakaliminakomo, mabu na ubila nale naeno hibi ododi komo ba nehawakalimi, ha꞉da amiho okopino awagaha tabo olamagimi komote iba꞉godolo ba꞉bo kekelalamema꞉ne, mabu iba꞉te ha꞉da amiho tabo ba꞉ma ka꞉na olamagiminaka, ibi ba꞉gala a hibi okopi, a hiliyonomate kapiyanomo gabodo atu oko bowatihonama꞉. \p \v 13 A꞉iye! Ba꞉bi dubate ibi ha꞉kiya ibi Kelisokono hibi oelamepima꞉ ka꞉laminaka, ba꞉bema꞉ tawakalubi ha꞉da kamiholamema꞉ ibi ha꞉kiya ibi hibi oelamepino holoholoma꞉ midilina, huiyatiya iba꞉godolo hibi komote kitanaha꞉, ibino oko owati ipuwalo ha꞉da amiho komo kokonomate ba꞉pola꞉na. \v 14-15 Huiyatiya la꞉la, ala, ale ibino ododili komoma꞉ a꞉kala꞉wa꞉hama꞉. Numa꞉la꞉, Saitanate tawakalubi ha꞉da kamiholamema꞉ ebe ha꞉kiya ebe Godokono eta hido a꞉la꞉mina nopodawamo midina, ba꞉bema꞉ ebeno okopa꞉te ebe ba ta꞉matana, iba꞉te atumu hopo habanapi ha꞉da kamiholamema꞉ ibi ha꞉kiya ibi Godokono tuputupu emede okopimo midilina. Ba꞉bema꞉ la꞉le ibino hiya꞉hiya꞉ ha꞉da amiho ododili komone niya꞉tawahala꞉, ibino kuititi tetelo ibino kuba ododili mabuma꞉ huiya modobonomolo kuwatema꞉na꞉. \s1 Polote Kelisokono Eta Hibi Oemedawama꞉ Ba Eda꞉na Ebeno Oko Owati Ipuwalo Kebe Hiya꞉hiya꞉ Temeteme Duwatenakui \p \v 16 Ba꞉bema꞉ nale dopamo da꞉goemo ba꞉be atu tabo gala na꞉kagoemo, modoboha꞉ eta lumagiti ebeno ukuilo na hibi daedae lumagimo midini. A꞉iye, la꞉ komopa꞉te na ba꞉bako lumagima꞉ ya꞉lo da꞉midinima, kubaha꞉, huiyatiya wadiyala la꞉le naeno komoma꞉ ba꞉be kuba ukui ba emalagidolo ba꞉moe naeno tabo nulia꞉la꞉! Ba꞉moi ha꞉da amiho okopa꞉te ibino hiya꞉hiya꞉ awagaha tabo la꞉tamo keba ka꞉na kolamagiminaka, nale naeno hibi komo kohawakalimima꞉ na ba꞉ ba꞉ba ka꞉na daedae awagaha tabo kapiyakapiya atumu kakolamagima꞉nemo. \v 17 Ba꞉bema꞉ nale ba꞉ma tetelo kebe awagaha tabo dolamagimo, la꞉ niya꞉tawahala꞉ ba꞉be tabo nale aeno Kodawoeno ukui komamo a꞉kolamaga꞉mo, ao, na huiyatiya hopo habanapino daedae ukui komamo kolamagima꞉nemo. \v 18 Ba꞉ hibila, la꞉ ipuwalo komo ha꞉da amiho okopi hiliyonomate hopo habanapino ukui komamo ibino hiya꞉hiya꞉ awagaha tabo bolamagiminaka, ba꞉bema꞉ kubaha꞉, na ba꞉ atu tabo olamagi gabodo ibi kota꞉matalema꞉nemo. \p \v 19 A꞉iye, la꞉ Kolini sose tawakaluba꞉te la꞉ ha꞉kiya la꞉ mulu ukuipima꞉ ba ga꞉lana, la꞉ huiyatiya ba꞉bako daedaepino awagaha tabo ulima꞉ konomamo kalakalahanamata! \v 20 Iyo, ba꞉ ba꞉ba ka꞉na komopa꞉te ibino ubilo la꞉tamo pelamete ibi ha꞉kiya ibi hibi okopima꞉ ba pega꞉la la꞉ ibi hibima꞉ ba꞉bo midilimata. Ba꞉bema꞉ ibi ipuwalo etate la꞉ sose tawakaluba꞉te ebeno ubi komokomo kododilima꞉ la꞉ heloamo da꞉kiyahalami, ba꞉gala etate ha꞉da amiho gabodo mani la꞉godone dito duwati, ba꞉gala etate la꞉ ebeno gubi ipuwamo da꞉magatali, ba꞉gala etate la꞉eno holoholo hapulu ebe ha꞉kiya ebe dadipati, ba꞉gala etate la꞉ iduduputilamelo ebeno tabamo la꞉ dalukuli, ba꞉ba tetelo la꞉ huiyatiya ibi ubiha꞉ma꞉ eda꞉haheno ibino ododili komokomo kubama꞉ kaga꞉laha꞉. \v 21 Diyala, la꞉le a hibi okopino komoma꞉ ba꞉ma ka꞉na kubamo da꞉ga꞉lonama, ale ba꞉bako helo hawakalimi komo la꞉ ipuwalo a꞉kododila꞉lema꞉ mabu a tawakalubino mauba komoma꞉ na꞉toletolehonama꞉, iyo, la꞉ ba꞉bako tabo komodo la꞉eno ubi komo dihatenama, na Polotamo hilopo kikanamema꞉! Huiyatiya numa꞉la꞉, na hilopo la꞉godone a꞉kalawa꞉mo mabu tole komote a hibi okopa꞉godolo kitanaha꞉! \p Ba꞉bema꞉ ha꞉da amiho okopa꞉te ibino daedae ukuilo toleheno ibino awagaha tabo kebe komokomoma꞉ dolamagiminaka, nale ba꞉ma tetelo naeno hibi komo kohawakalimima꞉ ba꞉bi atu komoma꞉ awagaha tabo la꞉tamo atumu kakolamagima꞉nemo. A꞉iye! Ba꞉moe tabo olamagi komodo na ha꞉kiya na eta daedae lumagima꞉ komidima꞉nemo, huiyatiya kubaha꞉, wadiyala la꞉ hidamo nulia꞉la꞉. \v 22 Ba꞉bi ha꞉da amiho okopa꞉te Yunapino hawi tawakalubima꞉ eda꞉ha komoma꞉ awagahana, huiyatiya na ba꞉ atumu Yunapima꞉ keda꞉namo. Ba꞉gala iba꞉te Isalaela tawakalubima꞉ deda꞉hana ba꞉be komoma꞉ kawagahana, huiyatiya na ba꞉ atumu Isalaela lumagima꞉ keda꞉namo. Ba꞉gala iba꞉te A꞉ibalahamakono eyoni gugudima꞉ deda꞉hana ba꞉be komoma꞉ kawagahana, huiyatiya numa꞉la꞉, na ba꞉ atumu ebeno eta eyoni guduma꞉ keda꞉namo. \v 23 Ba꞉gala iba꞉te awagaha ipuwalo ibi ha꞉kiya ibi Kelisokono okopima꞉ kaga꞉lana, huiyatiya na ebeno oko atumu ba kowatina naeno oko ipuwalo dikulihui ba꞉bi gaoeno hido komote ibino gaoeno hido komo hibilo na꞉gogolona. A꞉iye, na niliya! Nale ba꞉bi ha꞉da amihopino awagaha olamagimi tabo ta꞉mata komodo na ha꞉kiya na watoha꞉ daedae lumagima꞉ a꞉midimo! \p Ba꞉bema꞉ wadiyala la꞉ naeno hibi okoeno komokomo hidamo niya꞉tawahala꞉, mabu nale Kelisokono oko owati ipuwalo naeno okoeno helote ibino okoeno helo konomamo a꞉gogolui. Ba꞉ hibila, Kelisoko mabuma꞉ komo hiliyonomo tetelo tawakaluba꞉te na kubamo anagalinamehonenakuya꞉ ba꞉gala gabomana꞉te na du genamamo dito ihatenenakuya꞉, ba꞉bema꞉ ba꞉bi netewa komodo naeno temeteme komate ha꞉da amiho okopino temeteme komo konomamo atumu a꞉kagogoliya꞉. Ba꞉bene komo hiya꞉hiya꞉ tetelo nale hoe olalati ipuwamo hibilo a꞉nopeganakuimo, \v 24 ba꞉ma ka꞉na paibo hiya꞉hiya꞉ tetelo Yunapa꞉te giya꞉pa꞉pa꞉ ilinamo 39 teta꞉mo na dito a꞉na꞉miga꞉natenenakuya꞉, \v 25 ba꞉gala netewa-kapiya hiya꞉hiya꞉ tetelo komo hibima꞉ midiha꞉pa꞉te na kukamo anagalinamehonenakuya꞉, ba꞉gala eta tetelo iba꞉te na anakapunamema꞉ nakolamo mapenamiya꞉. Ba꞉bene netewa-kapiya hiya꞉hiya꞉ tetelo na komopa꞉go ko palai boga꞉go ba wapata꞉lame aeno bogete beyamo dito ululunakui, ba꞉gala eta tetelo ba꞉mako olalatiti da꞉pi nale kapiya hegela ba꞉gala kapiya du konomolo kehaha꞉ kolomoeno beyate dito okoa꞉natenenati. \v 26 Ba꞉bene nale Kelisoko mabuma꞉ hiya꞉hiya꞉ hiliyonomo hopodo ba pata꞉na, komo hiya꞉hiya꞉ olalati komate natamo a꞉pikulinakuya꞉, iyo, hiya꞉hiya꞉ hulama beya komo, ba꞉gala puya꞉te wapata꞉lamepino ilina iba꞉godone heloamo duwatenaka ba꞉bi pilo dubuino komo, ba꞉gala naeno Yunapi ba꞉gala komo Yuha꞉pi ibino mauba komo, ba꞉gala kebe olalati komate koko habalo ba꞉gala dito hopolo ba꞉gala kehaha꞉ kolomolo dikulihona ba꞉bi komo, ba꞉gala puya꞉te ha꞉da amiho gabodo hibima꞉ midipi ekakimo demedehona ibino kuba ododili komo, ba꞉moi ba꞉bi hiliyonomo hiya꞉hiya꞉ olalati komate natamo hibinomolo pikulinakuya꞉. \v 27 Ba꞉ hibila, nale naeno kokotamo menemene oko ba owatihona komo hiya꞉hiya꞉ kodakoda komo atumu a꞉kulamenakuimo, ba꞉bene komo tetelo u wata komote na dito miya꞉panenakui, ba꞉gala komo tetelo baa꞉ kape komo ba꞉gala beya kape komate na unamenakuya꞉, iyo, komo tetelo nale baa꞉ naha komoma꞉ ba꞉gala laha genama komoma꞉ ba꞉gala apa꞉mo pupulino ilina komoma꞉ modoboha꞉ komokomo hibilo iya꞉tawanakuimo. \p \v 28 Ba꞉bema꞉ numa꞉la꞉, ba꞉makomako hiya꞉hiya꞉ temeteme komate nagodolo ba pola꞉na, naeno eta ko temeteme atumu ba꞉ma ka꞉na kitananako, nale komo hiliyonomo hopoeno hiya꞉hiya꞉ sose tawakalubi ba malemalelatele ibino modoboha꞉ komokomoma꞉ nale koamo emalagidolenamo. Iyo, iba꞉godolo kebe temeteme komate dikulihonaka nale atu temeteme komo hiliyonomo beka-iya꞉tawanakomo. \v 29 Ba꞉bema꞉ ibi ipuwalo etate heloha꞉ma꞉ deda꞉mene, nale ebe owalubima꞉ atumu heloha꞉ma꞉ keda꞉ma꞉nemo, ba꞉gala keba tetelo etate kuba ododi ipuwamo da꞉negamene, nale ebe mabuma꞉ naeno tepo ipuwalo konomo menemene komo kiya꞉tawama꞉nemo. \p \v 30 Ba꞉bema꞉ numa꞉la꞉, kebe komate naeno heloha꞉ komo ba꞉gala naeno modoboha꞉ komo da꞉hawakalilamenaka, ba꞉bi komokomo kapiyama꞉ na awagahalo bolamaginakomo. \v 31 Ba꞉ hibila, aeno Kodawa Ya꞉sukunu Nabiwi ba꞉ Godotela, ba꞉bema꞉ wadiyala tawakaluba꞉te ebe emedena emedena tetelo hunamo nadipatenakamena꞉, iyo, ebete naeno tepo ipuwoeno komo iya꞉tawala, nale dolamagitamo ba꞉be tabo ha꞉da taboha꞉. \v 32 Ba꞉bema꞉ wadiyala la꞉ ba꞉moe komo niya꞉tawahala꞉, nale ya꞉lo tetelo Dama꞉sakase ko habalo ba emedena, ba꞉be hopoeno Ko Gawadubu Aletasiko mabuma꞉ ebeno eta hopodawate ba꞉be ko haba namutudawama꞉ ba eda꞉na, ebete ebeno alaholohopi ba꞉bo kiyalamiya꞉ iba꞉te na lawenete du genamamo dito kihatenema꞉. Ba꞉bene ba꞉be komo ododima꞉ komo lawamepa꞉te haba kaloeno hiya꞉hiya꞉ gigihamo tolameholete, nale ba꞉moe habane uluhuku komo ba nelatimi, \v 33 huiyatiya eta dulu naeno komo mabuluba꞉te na ele kuiha ipuwamo adipininate kala hunudu hopamo da꞉nadunateneniya꞉, nale ba꞉be gabomani dubuino helo ipuwane ba꞉moe gabodo ba꞉ dito alahula꞉niya꞉mo. \c 12 \s1 Polokono Baiditi Hiya꞉ma꞉ Deda꞉hamiya꞉ Ba꞉be Komo Ba꞉gala Ebeno Eta Ko Temeteme Komoma꞉ Tabo Dolamagiya꞉ \p \v 1 Numa꞉la꞉, awagaha tabo olamagi ipuwalo eta hido gaote a꞉kuluhukamene, huiyatiya la꞉tamo da꞉pikuli ba꞉bi ha꞉da amiho okopino hiya꞉hiya꞉ awagaha tabo mabuma꞉, wadiyala na ba꞉ atumu komo awagaha huiya tabo la꞉tamo kakolamagima꞉nemo. Ba꞉bema꞉ dopamo eta lumagino baiditi hiya꞉ma꞉ ba eda꞉hame, Kodawate kebe hiya꞉hiya꞉ hidohido komo ebe diya꞉tumiya꞉, nale ba꞉ma tetelo ba꞉bi komo la꞉ kokiyalamema꞉nemata. \v 2 Iyo, na ba꞉be dubuino komo iya꞉tawanomola, ba꞉ma ka꞉na ebetamo hanohano komote duluhukuya꞉ ba꞉ba tetene tupuimiti ba꞉mamo puluhuku 14 gogote a꞉petohui. Ba꞉bema꞉ ba꞉be dubuino baiditi hiya꞉ma꞉ deda꞉hamiya꞉ ba꞉be komo ba꞉ ba꞉ma ka꞉nala, ebete Kelisoko ipuwalo ba emedena, eta tetelo Godote ebe ebeno Hununomo Habamo magatate ebe ba꞉bamo dito nadipiya꞉. Huiyatiya numa꞉la꞉, ba꞉ba tetelo ebete ebeno apa꞉go Hunu Habamo da꞉nodoluya꞉ o ebeno gobogobo kapiyate da꞉nodoluya꞉, ba꞉be komo na hibi iya꞉tawaha꞉, Godoko kapiyate iya꞉tawala. \v 3-4 Ba꞉bema꞉ nale atu tabo gala na꞉kagoemo, na iya꞉tawala Godote ba꞉be dubu ebeno Kalakala Habamo hibilo a꞉magatuya꞉, huiyatiya na iya꞉tawaha꞉ ebete ebeno apa꞉go ba꞉bamo da꞉nodoluya꞉ o ebeno gobogobo kapiyate da꞉nodoluya꞉, mabu ba꞉be komo Godoko kapiyate iya꞉tawala. Ba꞉bene ba꞉ba tetelo Hunu Habalo ebetamo duluhukuya꞉ ba꞉be komo ba꞉ ba꞉ma ka꞉nala, ba꞉be dubuti komo hiya꞉hiya꞉ koko hanohano komo ba꞉bo ulihuya꞉, iyo, hopo habanapa꞉te ba꞉bi komo ibino tabamo hawakalilamema꞉ kamodobonaha꞉ ba꞉gala iba꞉godolo talona bitana ba꞉bi komokomo olamagimima꞉. \p \v 5 Ba꞉be mabuma꞉ nale ba꞉be dubuino komoma꞉ awagaha huiya tabo ba olamagi, huiyatiya naeno komoma꞉ eta awagaha tabonomo olamagihino, kebe komate naeno heloha꞉ komo ba꞉gala naeno modoboha꞉ komo da꞉hawakalilamenaka, ba꞉bi hiya꞉hiya꞉ komo kapiyama꞉ olamaginakomo. \v 6 Numa꞉la꞉, nale naeno oko komoma꞉ awagaha tabo olamagima꞉ ubi hibilo nihatetale, nale hibi daedaedawama꞉ ba꞉ka꞉-eda꞉na꞉ mabu naeno hiya꞉hiya꞉ tabote hibinomoma꞉ beda꞉hana꞉. Huiyatiya na ha꞉kiya naeno komoma꞉ awagaha tabonomo a꞉kolamaga꞉mo, mabu na ubihinola eta lumagiti ba꞉bako awagaha tabo uli komodo na hunamo adipanatene! Wadiyala nale oko owati ipuwalo kebe komo kododilinakomo ba꞉gala kebe tabo kolamaginakomo, tawakaluba꞉te ba꞉bi komo kapiyado naeno hibi komo hidamo na꞉lawa꞉mena꞉, awagaha tabo olamagi komodoha꞉. \p \v 7 Numa꞉la꞉, kebe dubuino baiditi hiya꞉ma꞉ eda꞉hame komoma꞉ dolamagimo, na ba꞉ ba꞉be dubula, huiyatiya ba꞉ba tetelo nale kebe koko hanohano komo kulamiya꞉mo, Godoko ubihinola nale ba꞉bi komoma꞉ awagahama꞉. Ba꞉be mabuma꞉ ebete Saitanatamo modobo tabo bolamagiya꞉, ebete ebeno eta kuba ododi nopodawa natamo ba poeme ebete natamo eta konomo temeteme kikanamenakoma꞉, iyo, ba꞉be temetemete naeno ape ipuwalo tete ga꞉ga꞉nomolo kitanama꞉ne nale awagahakapoma꞉. \v 8 Ba꞉bema꞉ netewa-kapiya hiya꞉hiya꞉ tetelo nale aeno Kodawa betoemehonakuimo, ebete ba꞉be temeteme komo nagodone kuluhukutima꞉, \v 9 huiyatiya ebete naeno tabo ba huiya na꞉goiya꞉, “Ao, a꞉kuluhukuta꞉mo. Nale ama꞉tamo kebe malemale komo da꞉hawakaliminamo, ba꞉be malemale komote amia꞉no temeteme ipuwalo ama꞉ ba꞉modobuiminakomena꞉ta. Ama꞉ numa꞉, kebe lumagiti ebeno heloha꞉ komo dumina, naeno helote ebe ipuwalo naeno hido oko hibinomolo kupula꞉ma꞉ne.” \p Ba꞉bema꞉ Kolini sose tawakaluba꞉la꞉, nale naeno hiya꞉hiya꞉ heloha꞉ komoma꞉ konomo kalakala ba lawe awagaha tabo hibilo kolamagima꞉nemo, mabu na iya꞉tawala ba꞉bako heloha꞉ komote nagodolo ba itana, Kelisokono helote na ipuwalo kebe oko kowatina, tawakaluba꞉te ba꞉be hido komo ba꞉bo kumima꞉na꞉. \v 10 Ba꞉bema꞉ hibila, Kelisoko mabuma꞉ naeno ape ipuwalo da꞉pola꞉na ba꞉bi heloha꞉ komo, ba꞉gala komopa꞉te na iduduputinamelo hiya꞉hiya꞉ tabo da꞉ga꞉lana ba꞉bi komo, ba꞉gala nale hiya꞉hiya꞉ kodakoda komo ipuwalo demedenamo ba꞉bi komo, ba꞉gala komopa꞉te alaholoho ipuwalo temeteme natamo dikanamena ba꞉bi komo, ba꞉gala komo hiya꞉hiya꞉ olalati komo atumu, ba꞉bi hiliyonomo komate natamo ba ikulina na kalakala kapiya ba꞉lawenakomo, mabu keba tetelo nale naeno heloha꞉ komokomo dulamenakomo, ba꞉ba tetelo hibi helote na ipuwalo oko bowatinakomene. \s1 Polote Kolini Sose Tawakalubino Komoma꞉ Ebeno Ukui Bilibilima꞉ Eda꞉ Komo Da꞉hawakalimiya꞉ \p \v 11 Ba꞉ hibila, Godote na owalubiniha꞉tale na ipuwalo eta hido komote ba꞉ka꞉-itanana꞉. Ba꞉be mabuma꞉ naeno awagaha tabo olamagi ipuwalo na ha꞉kiya na daedae lumagima꞉ a꞉midimo, huiyatiya numa꞉la꞉, nale eta gabo hibilo kumiha꞉ la꞉eno kuba ukui komokomo la꞉tamo kohawakalilamema꞉. Iyo, la꞉le la꞉eno hibi ukuilo naeno oko mabuma꞉ na na꞉milinamehonetale, nale awagaha tabo la꞉tamo ba꞉ka꞉-olamagina꞉. La꞉ huiyatiya na milinamehoneheno komo ha꞉da amihopino oko hununomamo adipatelo ibi Kelisokono hiya꞉nomo hibi oelamepima꞉ ka꞉laminamata. A꞉iye, numa꞉la꞉! Kelisokono hibi oelamepi ipuwalo na etama꞉ ba eda꞉na, nale ba꞉moe komo niya꞉tawanamo, ba꞉bi ha꞉da amihopa꞉te kebe hiya꞉hiya꞉ oko kowatihona, ba꞉bi okoeno helote naeno eta kapiya deha꞉poto okoeno helo komodo hibilo kagogolonaha꞉! \v 12 Iyo, Godokono helo kohawakalimima꞉ nale komo hiliyonomo tetelo ebeno hiya꞉hiya꞉ hanohano komo la꞉ ipuwalo ba ododili, na eta kapiya tetelo ba꞉be oko kowatima꞉ ubiha꞉ma꞉ keda꞉nakuiha꞉. Numa꞉la꞉, ba꞉bi hanohano ododili komate naeno komo ba꞉ma ka꞉na hawakalimina, nale Kelisokono hibi oelamepi ipuwalo etama꞉ hibilo eda꞉namo. \v 13 Huiyatiya diyala, la꞉ komopa꞉te ba꞉ma ka꞉na da꞉ga꞉lonama, nale la꞉ Kolini sose tawakaluba꞉tamo hido owalubi kihateha꞉. A꞉iye, nale hiya꞉hiya꞉ sose ipuwalo oko ba owatina kebe owalubi komo iba꞉tamo dikalamenakomo, ba꞉bi hiliyonomo komo ipuwalo nale eta kapiya hido ododi komo la꞉tamo kamawada꞉ha꞉! Nale kapiya komonomo la꞉tamo kododinakuiha꞉, ba꞉be komo ba꞉ nale naeno modoboha꞉ komoma꞉ la꞉ manima꞉ kakiyalamenakuiha꞉! Huiyatiya diyala, la꞉ komopa꞉te daedae ukui lawete la꞉eno hido ododiha꞉ komo naeno kuba ododi komoma꞉ da꞉midioma, ba꞉bema꞉ la꞉ ubila꞉ka꞉, la꞉le la꞉eno kuba ododi komo naeno kubama꞉ ba ga꞉la, nale la꞉ ba꞉ka꞉toelameholetama la꞉le ba꞉be kuba kegebolenamema꞉? A꞉iye, ba꞉be daedae ukui komoma꞉ nale la꞉ a꞉katoelamehola꞉mata mabu nale kuba la꞉tamo kododiha꞉! \p \v 14 Ba꞉ hibila, ba꞉ma tetelo nale la꞉tamo gala kakapema꞉ na꞉hidomo, iyo, nale la꞉ gala da꞉kapulamema, ba꞉moe ba꞉ netewa-kapiya tetema꞉ keda꞉ma꞉ne. Huiyatiya naeno pe komoma꞉ eta kuba ukui akalawa꞉la꞉, mabu nale naeno modoboha꞉ komoma꞉ la꞉ manima꞉ a꞉kapikiyalama꞉mata. Ao, na ubihinola la꞉eno ilina ba꞉gala mani puwatema꞉, na huiyatiya ubi konomola la꞉ malemalelo kopowalubilima꞉. Numa꞉la꞉, Godokono ubi komote a hopo habanapa꞉tamo ba꞉ma ka꞉na bitana, keba tetelo hegehege guguda꞉te ibino nabi menokobi owalubiliha꞉pima꞉ deda꞉hana, kubaha꞉, huiyatiya nabi ba꞉gala menokobi iba꞉te hiliyonomo tetelo ibino guguda꞉tamo hidohido owalubi komokomo na꞉miya꞉tenakamena꞉. \v 15 Ba꞉bema꞉ nale la꞉ mabuma꞉ naeno mani ba꞉gala ilina hiliyonomo dupula꞉lemo, ba꞉gala la꞉ kowalubilima꞉ nale naeno ka꞉ka꞉ gobogobamo dito dihatemo, nale konomamo kokalakalama꞉nemo. Iyo, nale kebe malemale komago la꞉ demalagidolenama, ba꞉be malemale bada konomola꞉ka꞉, huiyatiya la꞉eno malemale natamo keba ka꞉na kitana? Deha꞉potoma꞉ kuda꞉ eda꞉na! \p \v 16 Ba꞉bema꞉ la꞉ hiliyonomate iya꞉tawahala, nale kebe tabo kolamagimo ba꞉be tabo ba꞉ hibila, ba꞉ma ka꞉na nale eta kapiya tetelo la꞉ manima꞉ kakiyalameha꞉! Huiyatiya diyala, la꞉ komopa꞉te na mabuma꞉ eta kuba tabo ba꞉ma ka꞉na da꞉ ga꞉loma, “Polokono ha꞉da amiho mulu ukui gabodo ebete a ebeno guba꞉mo a꞉magatui!” \v 17 A꞉iye, nale kebe hiliyonomo okopi la꞉tamo dopamo da꞉poelamenakuimo, ibi atumu ibi ipuwalo eta kapiyate eta hido komo la꞉godone ha꞉da amiho gabodo lawema꞉ ukui kapihateha꞉! \v 18 Ba꞉gala numa꞉la꞉, nale dopamo Taitasiko la꞉tamo pema꞉ ba kiyame ebe ba꞉gala eta hibima꞉ mididawa ekawa꞉go la꞉tamo da꞉poelamimo, ebete la꞉tamo puluhukuti ha꞉da amiho gabodo la꞉godone bada hido komo ka꞉pelawi? A꞉iye! La꞉ iya꞉tawahala ebeno komo, ebe ba꞉gala na, a oko owati ipuwalo aeno tepo ipuwoeno ukui kapiyanomoma꞉ ba eda꞉hana, ale atu nato bobodo tuputupulu wapata꞉nama꞉. \p \v 19 Ba꞉bema꞉ a puya꞉te Godokono hibi okopima꞉ deda꞉hanama꞉, ale ba꞉moe leta ipuwalo kebe hiya꞉hiya꞉ tabo kolamagiminapema꞉, diyala, la꞉ komopa꞉te ba꞉bi taboma꞉ ba꞉ma ka꞉na da꞉ emalagidoloma, komopa꞉te a kuba ododilipima꞉ ba ga꞉la, ale ibi tolelamelo la꞉eno holoholo hapulu a ha꞉kiya a kuba ododiha꞉pima꞉ ba꞉bema꞉ ga꞉lanama꞉. Ao, eba ka꞉naha꞉! Ale Godokono holoholo hapulu ba la꞉mota꞉hana, eta lumagi tolemeheno Kelisokono ukui tabo kapiya bolamagiminakoma꞉, iyo, a ubila ale aeno hiliyonomo tabamo la꞉ hibima꞉ midi ipuwalo kokodakoduilamema꞉, mabu la꞉ ba꞉ aeno hidohido mabulubilata. \v 20 Numa꞉la꞉, naeno ukui bilibili komote ba꞉ma ka꞉na itana, nale la꞉tamo pete la꞉eno hiya꞉hiya꞉ ododili komo da꞉pulamelelamema, ba꞉ba tetelo diyala, naeno kalakalate la꞉tamo da꞉ a꞉kitanamene. Ba꞉bene ba꞉ba tetelo nale naeno ubiha꞉ komodo kebe komokomo la꞉tamo da꞉pododilimo, diyala, ba꞉be mabuma꞉ la꞉ komopa꞉te natamo atumu da꞉ a꞉kakalakalahamata. \p Iyo, ukui bilibili komote nagodolo bitana, mabu na ubihinola la꞉godolo ba꞉makomako kuba komo pulame — olowabeletihui komo, ba꞉gala komopino ilinama꞉ mauba komo, ba꞉gala tepo ipuwalo koete tiyolo mahiga komo, ba꞉gala lumagiti ebe ha꞉kiya ebe kapiya emalagidolo komo, ba꞉gala komopi iduduputilame komo, ba꞉gala komopino komoma꞉ tabo ga꞉la komo, ba꞉gala awagaha komo, ba꞉gala hiya꞉hiya꞉ utitata komo. \v 21 Iyo, na iya꞉tawala la꞉le kebe koko kuba dopamo dododilinakuima, la꞉ ipuwalo komo hiliyonomate ba꞉bi kuba ipuwane Godotamo hibilo kohobila꞉haha꞉, ba꞉ma ka꞉na kamenakamena pilo komo ba꞉gala bohelemele pilo komo, ba꞉gala tepo ipuwoeno kuba dalowa꞉ ukui hawakalilame komo, ba꞉gala bohelemela꞉tamo kateneno kuba ubi tabo ga꞉la komo, ba꞉bako hiya꞉hiya꞉ kuba la꞉ komopa꞉te hibilo kamiya꞉paleha꞉. Ba꞉bema꞉ naeno ukui bilibili komo bitana, mabu nale la꞉tamo gala da꞉kapemo, ba꞉ba tetelo diyala, nale la꞉eno kuba ododili komoma꞉ konomamo da꞉ pihimo, iyo, la꞉eno holoholo hapulu naeno Godote hilopo natamo ba꞉ba ka꞉na dikanamemene. \c 13 \s1 Polote Leta Kuititi Hapulu Komo Owalubi Tabo Heloamo Dolamagiya꞉ \p \v 1 Iyo, nale la꞉tamo gala da꞉kapemo, ba꞉moe ba꞉ netewa-kapiya tetema꞉ keda꞉ma꞉ne. Ba꞉bema꞉ ba꞉moe ba꞉ eta komola, Godokono Bukate a biya꞉tua꞉mena, keba tetelo eta hibima꞉ mididawate ha꞉kiya pete eta lumagino ododi komo kubama꞉ da꞉pegoemene, ale ebeno tabo a꞉kulia꞉ma꞉, huiyatiya netewa o netewa-kapiyate ebeno kuba komo da꞉pehawakalimimina꞉, ba꞉ba tetelo ale ebetamo kuba huiya kikamema꞉nema꞉. \v 2 Ba꞉bema꞉ la꞉ puya꞉te dopamo hiya꞉hiya꞉ kuba dododilinakuima, ba꞉gala la꞉ puya꞉te ba꞉ma tetelo kuba dododilinakoma, na peheno la꞉ hiliyonomo dopamo ba꞉ma ka꞉na kiyahalamemata, nale da꞉pemo la꞉ kuba ododilipi hiliyonomatamo la꞉eno kuba huiya kopikalamema꞉nemata. Numa꞉la꞉, nale dopamo da꞉pimo, ba꞉be tete ba꞉ naeno netewa tetema꞉ edi, puya꞉te ba꞉ba tetelo kuba ododili ipuwalo da꞉pola꞉nui, nale ibi ba꞉moe atu tabamo ba꞉bo pikiyahalamimo. \p \v 3 A꞉iye! Nale la꞉go lutaha꞉ tetelo la꞉le ba꞉ma ka꞉na olamagimimata, ale Kelisokono helo Pologodolo hibilo dumima꞉ ebe hibi okodawama꞉ ba꞉bo koga꞉lama꞉nema꞉. Ba꞉bema꞉ tete tatalila, la꞉le naeno komo ba꞉ma ka꞉na hibilo kumima꞉nemata, naeno tabo olamagi komodo Kelisote ha꞉kiya la꞉ ba꞉bo kokiyahalamema꞉na꞉ta, iyo, ebete la꞉ ipuwalo ebeno oko ebeno helo konomamo ba owatina la꞉tamo kuba huiya ikalamema꞉ heloha꞉ma꞉ keda꞉naha꞉! \v 4 Numa꞉la꞉, dopamo Kelisote ebe ha꞉kiya ebe heloha꞉dawama꞉ da꞉midiya꞉ ba꞉ba tetelo kuba ododilipa꞉te ebe keha pihigamo pihomotete ikoko ba꞉bo alukulimiya꞉, huiyatiya kalakala konomola, ba꞉ma tetelo ebete Godokono heloamo ka꞉ka꞉go bemedena. Ba꞉bema꞉ hibila, Kelisote dopamo heloha꞉ma꞉ keba ka꞉na kediya꞉, a ebeno hibi okopa꞉te ba꞉ atumu heloha꞉ma꞉ eda꞉hanama꞉, huiyatiya ale ebe ipuwalo ba emedena Godokono helo ba꞉bo kolawema꞉nema꞉, ale la꞉ mabuma꞉ hiya꞉hiya꞉ oko hidamo kowatihonama꞉. \p \v 5 Ba꞉bema꞉ wadiyala la꞉ ha꞉kiya la꞉eno hiya꞉hiya꞉ komo hidamo nulamenala꞉, mabu diyala, la꞉ hibima꞉ midi ipuwalo kuda꞉ emedehonamata o da꞉ kemedehonaha꞉. La꞉ iya꞉tawahala, la꞉ puya꞉te hibima꞉ midi ipuwalo demedenama, Ya꞉su Kelisote la꞉ ipuwalo hibilo bemedena, aba꞉ hibila꞉ka꞉? Huiyatiya numa꞉la꞉, la꞉ puya꞉te hibima꞉ midi ipuwalo emedenaheno, la꞉ niliya! \v 6 Ba꞉gala na ubila la꞉le aeno komo atumu hidamo na꞉kulamenala꞉, mabu ba꞉be komodo la꞉ kiya꞉tawahama꞉nemata, a puya꞉te Godokono hibi okopima꞉ deda꞉hanama꞉, ale hibima꞉ midi ipuwalo hibinomolo bemedenama꞉. \p \v 7 Ba꞉bema꞉ ale Godoko betoemehonakoma꞉ la꞉le la꞉eno hiliyonomo ododili ipuwalo eta kapiya kuba ododikapoma꞉, mabu a ubila la꞉ Godokono umi ipuwalo tuputupu komokomo kapiya ododili. Huiyatiya numa꞉la꞉, la꞉le tuputupu ododili komokomo ipuwalo hibilo demedenama, a ubihinola tawakaluba꞉te la꞉eno emede komoma꞉ a hunamo wadiya꞉paa꞉te, ao, iba꞉te daedae ukuilo la꞉ hidohidopima꞉ ba ga꞉la huiyatiya a kubapima꞉ da꞉kaga꞉lamena꞉, ale ba꞉be komo ko komoha꞉ma꞉ koga꞉lama꞉nema꞉. \v 8 Ba꞉ hibila, Godokono hibi tabo olamagi oko owatima꞉ ale eta duhimi komo ododima꞉ kamodobonaha꞉, mabu ebete modobo helo atamo nikaa꞉mena ale kapiya komonomo kododima꞉, ba꞉be komo ba꞉ ale ebeno hibi komo da꞉hawakaliminakoma꞉ ba꞉be komola. \v 9 Numa꞉la꞉, keba tetelo ale aeno heloha꞉ komo ba iya꞉tawaha huiyatiya la꞉ hibima꞉ midi ipuwalo helohelopima꞉ eda꞉halo dulamena, ba꞉ba tetelo aeno kalakalate hibilo bitana, iyo, ale Godoko betoemehonakoma꞉ ebeno owalubi komodo la꞉ hibima꞉ midi ipuwalo kodakodalo gala kakala꞉mota꞉hanama꞉. \p \v 10 Ba꞉bema꞉ konomo komo ba꞉ ba꞉ma ka꞉nala. Nale la꞉godone muhululu ba emedena ba꞉moe leta ododiti la꞉tamo poememo, mabu na ubihinola nale da꞉pemo ba꞉ba tetelo nale la꞉eno hiya꞉hiya꞉ kuba ododili komoma꞉ la꞉ heloamo ba pikiyahalame kuba huiya la꞉tamo dito pikalame. Ba꞉bema꞉ na peheno wadiyala la꞉ dopamo la꞉eno kuba ododili komone nohobila꞉hala꞉, ba꞉bene Kodawate kebe helo natamo dikanamiya꞉, nale ba꞉be heloamo la꞉eno hibima꞉ midi ipuwalo la꞉ kopekodakoduilamema꞉nemata. Ba꞉ hibila, ebete helo natamo kikanamiya꞉ha꞉ nale la꞉eno hibima꞉ midi komo kokubahilamema꞉. \s1 Polote Kuititi Nolata Tabo Komokomo Dolamagiya꞉ \p \v 11 Ba꞉bema꞉ naeno hibima꞉ midipi ekaka꞉la꞉, ba꞉moe leta kuititi hapulu nale la꞉tamo yawo tabo bolamagimo. Wadiyala la꞉ la꞉eno ukui konomamo nihatenakuya꞉la꞉, la꞉le la꞉eno hibima꞉ midi ipuwalo kodakodalo gala kakala꞉mota꞉hanama꞉. Ba꞉gala la꞉le awaepi kowalubilima꞉ nale la꞉ da꞉kiyalamema, wadiyala la꞉ ba꞉be tabamo na꞉papamila꞉hala꞉la꞉, ba꞉bene ukui kapiyama꞉ ba eda꞉ha hido tataba ipuwalo nemedenala꞉. Ba꞉bema꞉ la꞉ ba꞉ba ka꞉na ba emedehona, pote malemale komo ba꞉gala hete komo tawakaluba꞉tamo dikalamena, ba꞉be Godote la꞉ ipuwalo bemedenamene. \p \v 12 Wadiyala la꞉ da꞉kapiyuimima la꞉ hiliyonomo etapa꞉te etapino kokoto uwatehuilo na꞉pa꞉watamehuiya꞉la꞉. \v 13 Godokono tawakaluba꞉te ba꞉malo demedehona, ibi hiliyonomate ibino nolata tabo la꞉tamo poelama꞉. \p \v 14 Wadiyala Kodawa Ya꞉su Kelisogodone duluhukuna ba꞉be malemale komo, ba꞉gala Godogodone duluhukuna ba꞉be malemale emalagidolo komo, ba꞉gala Hido-talona Gobogobogodone duluhukuna ba꞉be kalakalago kapimilo emede komo, ba꞉bi komate la꞉ hiliyonomagodolo na꞉pola꞉namena꞉. Ba꞉moe ba꞉ naeno tabo kuititila. Ba꞉ba꞉la.