\id ROM - Kanjobal, Western (San Miguel Acatán) NT -Guatemala 2012 (DBL -2013) \h ROMANOS \toc1 Ja' An Scarta Naj Pablo Tet Eb Creyente Bey Roma \toc2 Romanos \toc3 Ro \mt1 JA' AN SCARTA NAJ PABLO TET EB CREYENTE BEY ROMA \c 1 \s1 Chi Tz'ibetoj Scarta Naj Pablo Tet Eb Creyente Bey Roma \p \v 1 Ja' jain, Pablo jin ti', ẍejabwom jin naj Jesucristo an. Jix jin yawte naj an, catu' jix jin yaon oc yin ẍejab oj an. Sic'bil jin el yu Dios an, yu walon el watx' k'ane yet colbanile an. \v 2 Ja' yet caw peyxa, yak'naj can sti' Dios yu jun watx' k'ane ti'. Ja' eb ẍejab Dios, ja' ton eb \w profeta\w*, jix tz'iben can jun watx' k'ane ti' yul An Juun yet Dios. \v 3 Ja' jun watx' k'ane ti', chi yal yu naj Kaawil Jesucristo, Sc'aal Dios. Ja' yet jix ey ec' naj titi' jaxca ánima, tol ic'aale ye naj yu naj rey David.\f + \fr 1:3 \ft Ja' yul An Antiguo Testamento chi yala, tol ja' jun Cristo oj oc yic'aal oj naj rey David. Ezequiel 34:23, 24; 37:24, 25; Oseas 3:5. Ja' yet chi yal yin Jesús tol yic'aal naj rey David lalan yalon el oj, tol Cristo, ma Mesías naj.\f* \v 4 Pero ja' Espíritu ey oc yin naj. Ja' jix tx'oxon el naj tol Sc'aal Dios naj. Tol caw ey yip naj, yutol jix pitzc'u a xol eb camnaj. \v 5 Jix x'oxon el swatx' c'ulal Dios e in yin naj Jesucristo an. Jix jin chejletoj bey masanil yul-laj yiban k'inal ti' yu, yu yaon oc sc'ul eb c'al sjijen eb tzet chi yala. \v 6 Jaexti', xex oc yetbi oj eb, yutol awtebil jex el yu Dios yu je yoc yetoj Jesucristo. \v 7 Chin tz'ibetoj jun jin carta ti' e ex an, masanil jaex a \w Roma\w* jex. Cam c'ulnebil jex yu Dios, c'al awtebil jex yu je yunen tzet chi yoche Jesús. Chi yoche jin c'ul chi x'ox swatx' c'ulal cu Mam Dios e ex yetoj naj Kaawil Jesucristo. C'al ey ojab watx' c'ulal snan je xol c'al yetoj Dios. \s1 Chi Yoche Naj Pablo Chi To Yil Eb A Roma \p \v 8 Yin sbabelal, yin Jesucristo, chi wal yu diosalil tet Dios je yu, yutol chi al-le el yul-laj yiban k'inal tol caw che yaoc je c'ul yin \w Cristo\w*. \v 9 Jainti', chi wak' servil Dios yin masanil jin c'ul yin walon el Sk'aneal naj Sc'aal Dios an. Yotaj Dios tol jun jun ta' el chin txali, chin txali c'al je yu an. \v 10 Chin k'anon pax tet Dios an, ta chi el yin sc'ul chex to wil an. \v 11 Ey xa c'al c'oli jin na'on an tol chex to wil an. Yutol chi woche chin colwa nioj je yin an yin yet Dios, yet watx' chi wak' yip je c'ul an. \v 12 Chi woche tol ja' yet oj jin apnoj e ex tu', chi kiptzele cu ba jun jun jon, yutol jun laan c'al chi kute kaon oc Cristo yin cu c'ul. \v 13 Jex wuẍtaj, jex wanab, chi woche che yotajne el oj tol ec'al el xa c'al chi woche chin to e ex tu' an, pero c'am to chi ske' jin to an. Chi woche chin apni e ex tu' an, yet watx' ey eb chi yaoc sc'ul yin Cristo wu an bey ey jex ec' tu'. Jaxca jix yun yoc eb yul-laj wan xa conob wu an. \v 14 Yutol masanil ánima, cax c'al cuywinaj, ma man cuywinaj oj, jin cuenta ye oc eb an. C'al eb jelan sna'bal, c'al eb man jelan oj, jin cuenta c'al ye oc eb an. \v 15 Yuxan bejan jin c'ul jin to walon el sk'aneal colbanile je xol jaex a Roma jex tu' an. \s1 Yipalil Watx' K'ane \p \v 16 C'am chin q'uixwi yu jun watx' k'ane yet colbanile, yutol yipalil Dios yei, yu scolcha el masanil eb chi yaoc sc'ul yin jun watx' k'ane ti'. Yuxan, ey yalon yet eb wet Israelal yin sbabelal yin jun colbanile ti', catu' ey pax yalon yet eb man Israel oj yin. \v 17 Ja' jun k'ane yet colbanile ti', ja' chi ak'on kotajne el oj, tol watx' jon yul sat Dios, asanne yu c'al chi kaoc cu c'ul yin. Jaxca chi yal yul An Juun: “Ja' eb chi yaoc sc'ul yin Dios, watx' eb yul sat Dios. Yuxan ey sk'inal eb tol ey c'al yin tobal k'inal,” ẍi yul \w An Juun Tz'ibebil can oj\w*.\x * \xo 1:17 \xt Habacuc 2:4\x* \s1 Wan Spenail Eb Ánima Tet Dios \p \v 18 Kotaj, tol chi ya eytej sjowal sc'ul Dios bey satcan yiban masanil eb c'am chi yaoc sc'ul yin Dios. Ja' ton eb c'am swatx'il tzet chi el yuneni. Yu c'am swatx'il eb tu', yuxan ey eb c'am chi ske' yab jun cuybanile caw yel. \v 19 Chi ya eytej sjowal sc'ul Dios yiban eb, yutol yotaj xa eb sic'lebil jantaj tzet yetal chi ske' kotajnen el yin Dios. Yutol ja' Dios jix tx'oxon yil eb. \v 20 Cax c'al c'am chi ske' yil-le oc yin Dios tu', pero yet chi il-le oc yin tzet yetal wa'nebil yu Dios, jaxca tol ja' Dios chi il-le oc yin yu eb. Yutol ja' yet jix swa'nen jun yul yiban k'inal ti', jix txeclo el oj, tol Dios toni. Ey c'al yipalil yin tobal k'inal. Sna'bal xa eb chi ẍa'ontej sjowal sc'ul Dios eb yiban. \v 21 Yutol cax c'al yotaj eb tol ey Dios, pero c'am chi yal oc eb Sdiosal oj. C'am yel oc apnoj Dios yul sat eb. C'am chi yal yu diosalil eb tet Dios. Ja' ti' yet eb, tol pena c'al chi sna' eb, c'am yel oc apnoj nioj sna'bal eb tu'. Caw c'am sna'bal eb yutol jaxca tol xol k'ej k'inal chi ec' spixan eb. \v 22 Cax c'al chi yal sba eb jelanil, pero c'am pax nioj sna'bal eb. \v 23 Ja' Dios, miman yel oc apnoj, miman swatx'ilal chi x'oxo, c'am bak'in chi cami, pero c'am pax chi ey kaan eb sattaj. Ja' sattaj yechel ánima cambeal yei, ja' tu' chi ey kaan eb, ma sattaj yechel no' nok', ta tz'iquin, ma laba, ma wanoj xa no', ja' chi yal oc eb sdiosal oj. \v 24 Yuxan jix bejle can eb xojli yu Dios, catu' chi to can eb yin wan man watx' oj chi yoche oc eb tu'. Yuxan ja' wan caw q'uixwiltaj chi el yunen eb yetoj smimanil. \v 25 Yutol ma yaoc sc'ul eb yin Sk'ane Dios caw yel. Jal tinani' xin, ja' lek'ti'al chi yaoc eb yin sc'ul. Ja' tet tzet wa'nebil yu Dios chi yal sba eb, catu' ja' tu' chi yi' ey sba eb. Jal tet Dios c'am chi yi' ey sba eb. Smoo chi kal watx' k'ane tet Dios yin tobal k'inal. Amén. \p \v 26 Yu sbeybal eb tu', yuxan jix bejle can eb yu Dios. Catu' chi yunen xa c'al eb wan tzet yetal caw q'uixwiltaj chi yoche oc eb tu'. Ey eb ix chi bejon can winaj. Jaxa yetoj yet ixal chi yetnele sba eb. Pero caw man smoo oj quey tu' chi yute sba eb. \v 27 Quey pax tu' xol eb winaj, ey eb chi sbej can ix, jaxa yetoj yet winajil chi yetnele sba. Yutol caw chi yoche eb chi yun jaxca tu'. Eb winaj yetoj yet winajil chi smitx'le oc sba eb, yin yunen tzet yetal caw q'uixwiltaj, yutol chi yoche eb wan jaxca tu', yuxan ja' c'al smimanil eb chi cha'on spaj wan tzet yetal man smoo oj yunen eb tu'. \v 28 Yu c'am yel oc apnoj Dios yin sna'bal eb, yuxan chi bejle can eb yu Dios. Yet watx' chi c'al etex el sna'bal eb, catu' chi to can eb yin tzet yetal man watx' oj tu'. \v 29 K'eynaj eb yetoj masanil pena na'bale tu', c'al yetoj amulal. Yuxan, ja'c'ala' sna'on eb yin tzet man watx' oj. Chi yoche oc sbe'omal eb. Caw pena eb. Chi yoche oc set yetal junoj xa mac txequel eb. Mak'om pax cam ánima eb. Ak'om jowal eb. Etnem ánima eb. Jantaj tzet yetal watx' chi yil eb chi sq'uextoj eb yin spenail. Alom k'umale eb. \v 30 Chi yal pena yin yet animail. Chi chichon oc sc'ul eb yin Dios. Buchwawom eb. Chi yec'banne sba eb. Chi smimanne sba eb. Caw jelan eb sna'on a junoj spenail. Man jijyom oj eb tet smam, xutx. \v 31 Suc c'al chi yute sba eb. C'am chi yun tzet chi yal tet junoj xa. C'am chi yak' miman c'ulal eb yin junoj xa mac txequel. C'am chi ok' sc'ul eb yin junoj xa. \v 32 Yotaj eb tol Dios chi aloni, tol ja' eb chi unen wan jix jin tx'ox eltej ti', smoo chi to can eb bey camich yin junelne, pero ja'c'ala' yunen eb. Pero man asanne oj eb chi unen wan tu' pero chi tzala pax eb yetoj eb ánima chi unen wan spenailal tu'. \c 2 \s1 Chi Sna' Oc Dios Yin Masanil Ánima Yin Caw Yel \p \v 1 Yal c'al mac txequel junoj jon chi cu na' oc yin junoj xa mac txequel, ma ske' kaloni tol c'am cu penail. Yutol ja' yet chi cu na'on oc yin junoj xa mac txequel, lalan ki'ontej sya'tajilal kiban. Yutol ja' yet lalan cu na'on oc yin junoj xa mac txequel, laan tzet chi el kunen yetoj. \v 2 Kotaj, tol yal c'al mac txequel jaxca tu' chi yute sba, ja' Dios oj na'on oc yin caw yel. Oj yak' sya'tajilal yiban. \v 3 Ja' jaex che na' oc yin eb chi unen man watx' oj tu'. ¿Tumi oj ske' je colon el je ba yalan sjowal sc'ul Dios oj jul yiban eb chi unen man watx' oj tu', che na'? Pero quey tu' che yute pax je ba jaxca eb tu'. \v 4 Ja' Dios caw miman swatx' c'ulal, caw ey smiman c'ulal. Man comon oj chi tit sjowal sc'ul Dios. Pero tejan ey jex c'am yel oc apnoj wan ti' yul je sat. ¿Tumi man je yotaj oj tol chi yak' miman c'ulal kiban, yet watx' chi yak' sna' sba cu c'ul? \v 5 Pero jaex, c'am che jije pax oj. C'am che na' el nioj je ba. Yuxan lalan c'al je yamban oc sjowal sc'ul Dios je yiban. Ja' yet oj jul jun sc'ual sya'tajil je yet c'al el oj, ja' yet jun c'ual tu' oj txeclo el oj, tol watx' c'al lalan yunen sna'on oc Dios yin eb masanil. \v 6 Ja' yet jun c'ual tu', oj ẍa' spaj sq'uexel ja'ta'c'ala' tzet jix el yunen jun jun ánima. \v 7 Ey eb bey oj yak' jun k'inale tol ey c'al yin tobal k'inal, ja' ton eb tec'an chi yute sba yin yunen swatx'ilal, catu' chi seyon swatx'ilal Dios chi txeclo el yin eb, catu' miman yel oc apnoj Dios yul sat eb. Catu' chi seyon jun k'inale eb ey c'al yin tobal k'inal. \v 8 Pero ey eb, asan yet ey yel oc apnoj yul sat. C'am chi sjije cuybanile caw yel. Asan yin tzet c'am swatx'il ey oc sna'bal eb. Caw miman sjowal sc'ul Dios oj tit yiban eb, catu' oj yaon oc sya'tajil Dios yiban eb. \v 9 Masanil c'al eb chi unen tzet yetal man watx' oj, oj yab sya'tajilal eb sic'lebil. Yel xa c'al ec'ban oj utele eb wet Israelal, pero oj yab pax sya'ilal eb man Israel oj. \v 10 Ja' masanil eb watx' chi yute sba, ja' swatx'ilal Dios oj yak' tet eb, catu' miman yel oc apnoj eb yul sat Dios. Ey watx' c'ulal snan xol eb c'al yetoj Dios. Ja' eb wet Israelal watx' chi yute sba, yel xa c'al ec'ban oj yun yak'on wan ti' tet eb, catu' oj yak'on pax tet eb man Israel oj. \v 11 Yutol ja' yul sat Dios, laan c'al yel oc apnoj jun jun ánima. \v 12 Masanil eb man otajnen oj sley Moisés, ta tol c'am swatx'il sbeybal eb, oj ale can toj eb bey camich yin junelne. Pero manaj jun ley tu' oj aon can toj eb bey sya'tajil. Pero masanil eb otajnen jun ley tu', pero lalan c'al pax yunen spenail eb, ja'c'al oc jun ley tu' oj ak'balnele oj, catu' oj ilchatej yin eb. \v 13 Yutol ja' eb asan tu' c'al chi aben tzet chi yal jun ley tu', man watx' oj eb yul sat Dios. Ja' eb chi jijen tzet chi yala, ja' ton eb, watx' yul sat Dios. \v 14 Ja' eb man Israel oj, man yotaj oj eb sley Moisés, pero ja' yet asan yu sna'bal eb chi yun tzet chi yal jun ley tu', cax c'al man yotaj oj jun ley, jaxca tol ja' jun ley tu', ey oc yin sna'bal eb. \v 15 Ja' sbeybal eb chi tx'oxon el oj, tol ey oc jun ley tu' yin sna'bal eb. Ja' jun sna'bal eb chi ak'on cuenta. Jaxca tu' chi yute x'oxon el sba eb, tol ey oc jun ley tu' yin sna'bal eb, c'al yotajnen el eb yin sna'bal, ta watx' chi el yunen eb ma pena. \v 16 Ja' yet oj jul jun c'ual oj sna' oc Dios yin masanil ánima yu tzettaj ewan c'uan ye yu eb, ja' Jesucristo oj na'on oc yin eb, jaxca chi yal jun k'ane yet colbanile chi wal ti' an. \s1 Ja' Tzet Yopiso Sley Moisés Yu Eb Israel \p \v 17 Pero jaex, che jelanne je ba yutol a Israel jex, catu' asan sley Moisés che yaoc yip oj je c'ul. Caw che yec'banne je ba, yutol \w sconob Dios\w* jex. \v 18 Je yotaj xa tzet chi yoche Dios. Je yotaj pax oj, beytet watx' tzet chi el kuneni, yutol cuywinaj jex yin sley Moisés. \v 19 Ey eb man otajbil oj Dios yu. Catu' ey jex chi ske' je tx'oxon Dios tet eb, je na'oni. Ey eb jaxca chi ec' spixan eb xol k'ej k'inal, chi ske' je yak'on saj k'inal tet eb, je na'oni. \v 20 Ja' je na'oni tol chi ske' je cuyon eb c'am tzet yotaj. Catu' chi ske' je yak'on na'cha el yu eb c'am chi na'cha el yu, je na'oni. Yu sley Moisés, yuxan caw chi na'cha el wan cuybanile tu' je yu. Je yotaj xa beytet yel. \v 21 Caw cuywawom jex tet wanoj xa mac txequel. Pero, ¿Tzet yuxan c'am che cuy pax je ba? Che yala, tol c'am chi ske' kelk'anwi, pero elk'om jex pax oj. \v 22 Che yala, tol c'am chi ske' cu mulwi, pero chex mulwi pax oj. Caw c'am che yoche wan tzet yetal chi al-le oc sdiosal, pero elk'om jex pax bey ey oc wan dios tu'. \v 23 Yutol je yotaj sley Moisés, yuxan ec'ban che yute je ba. Pero c'am che jije pax tzet chi yal jun ley tu'. Yuxan caw chi buchle el Dios je yu. \v 24 Ja' yul An Juun chi yal can jaxca ti': “Yu je beybal, yuxan chi buchwa eb man Israel oj yin Dios,” ẍi yul An Juun.\x * \xo 2:24 \xt Isaías 52:5; Ezequiel 36:22\x* \v 25 Yel toni, ey yopiso jun yechel chi yij sbi \w circuncisión\w*, ta che jije tzet chi yal sley Moisés. Pero ta c'am che jije jun ley tu', jaxca tol man ey oj oc jun yechel chi yij circuncisión je yin yul sat Dios. \v 26 Jal pax eb man ey oj oc jun yechel tu' yin, jaxca tol ey oc jun yechel tu' yin eb yul sat Dios ta chi sjije eb tzet chi yal jun ley tu'. \v 27 Ey ton eb jaxca tu'. C'am jun yechel tu' ey oc yin eb, pero chi sjije eb jun ley tu'. Ja' eb oj na'on oc je yin. Cax c'al ey oc jun yechel tu' je yin, cax c'al tz'ibebil can jun ley tu' e ex, pero tutun c'am che jije. \v 28-29 Manaj eb chi yij sbi Israel yu ánima, manaj eb yel Israel yul sat Dios. Pero ja' eb caw yel ey oc sna'bal yin Dios, ja' ton eb tu' caw yel Israel yul sat Dios. Manaj eb ey oc jun yechel, chi yij circuncisión tu', yin smimanil eb, manaj eb yel ey oc jun yechel tu' yin eb yul sat Dios. Yutol ja' jun ja' caw yechel chi yij circuncisión yul sat Dios, ja' ton jun ey oc yin cu pixan. Man yu oj ley yuxan chi oc kin, pero yu tzetal ey oc yin cu pixan, yuxan chi oc kin. Yuxan man ánima oj chi aloni, tol watx' jon, pero ja' Dios chi aloni, tol watx' jon. \c 3 \p \v 1 Pero ja' eb wet Israelal, ¿C'am yel oc apnoj yet eb che na' tinani'? Yetoj jun yechel chi yij circuncisión tu', ¿C'am yopiso che na'? \v 2 C'amaj, oj waltoj e ex tzet yuxan miman yel oc apnoj. Ja' tet eb Israel jix yak' can sk'ane Dios. \v 3 Ey ton eb man yanaj oj oc sc'ul yin Dios, pero ¿tumi yuxan, man oj yun tzet yalnaj can Dios? \v 4 C'amaj, caw yel oj yune'. Cax c'al c'am chi yun tzet chi yal jun jun ánima, pero Dios chi c'al yun tzet chi yala. Ja' yul An Juun Tz'ibebil can oj chi alon jaxca ti' tet Dios: \q1 Yuxan, chi txeclo el oj, tol caw yel jichan jaach, Mamin. \q1 Ja' yet chi yak'len eb ánima sna'on oc ja win, c'am nioj ja penail chi ilcha el ja win yu eb, ẍi yul An Juun.\x * \xo 3:4 \xt Salmos 51:4\x* \p \v 5 Jaonti', man jichan oj jon. Yu man jichan oj jon, yuxan ja' chi ak'on txeclo el oj, tol asan Dios jichan. Pero ¿tzet je chi? ¿Tumi man jichan oj Dios tu' yet chi yak'on sya'tajil kiban yutol man jichan oj jon, cax c'al yu man jichan oj jon, yuxan chi txeclo el oj, tol asan Dios jichan? Ey ánima quey tu' sna'on jaxca tu'. Man jaxca oj tu' chi sna' Dios. \v 6 Pero caw man jaxca oj tu'. K'inaloj ta man jichan oj Dios tinani', ma ske' sna'on oc yin ánima yul yiban k'inal ti'. \p \v 7 Ey eb chi na'on jaxca ti'. Ja' yet chi wak'on lek'ti'al, lalan jin tx'oxon el oj, tol asan Dios yel, chi yala. Ta tol chin tx'ox el swatx'il Dios yu jun lek'ti'al chi wak' tu' an xin, ¿tzet yuxan ja' yet chi sna'on oc Dios win an, chin al-le penawomal an? ẍi eb. \v 8 Ey eb chi aloni, tol jaxca ti' chi wal an. Ta tol jaxca tu' xin, “yel watx' chi cu a can yin spenailal, yet watx' chi txeclo el oj tol asan Dios watx',” jin chi ab yal eb. Ja' eb chi alon wan tu', caw smoo eb sto can bey sya'tajilal. \s1 C'am Junoj Mac Jichan Sbeybal \p \v 9 ¿Tzet je chi xin? ¿Tumi yel watx' jon jaon Israel jon ti' yintaj eb man Israel oj? C'amaj, laan jon c'al yetoj eb. Yutol tuxa jix wal an, tol cu masanil, cax c'al Israel jon, ma man Israel oj jon, penawom jon. \v 10 Ja' yul An Juun chi alon jaxca ti': \q1 C'am junoj mac txequel watx', c'am c'al junoj. \q1 \v 11 C'am junoj mac txequel chi na'cha el yu. C'am junoj chi seyon ec' Dios. \q1 \v 12 Masanil eb, chi bejon can watx' beybale. Masanil eb chi etex el sna'bal. C'am junoj eb chi unen watx'ilal, c'am c'al junoj.\x * \xo 3:12 \xt Salmos 14:1-3; Salmos 53:1-3; Eclesiastés 7:20\x* \q1 \v 13 Jaxca bey tol to chi muji junoj camom, catu' jajan el oj, caw ey xa sab, quey tu' wan spenail tzet chi yal ánima. Tu' c'al chi xijwi k'ane yin eb yet animail.\x * \xo 3:13 \xt Salmos 5:9\x* \q1 Jaxca svenenoal sti' no' laba, quey tu' wan spenail tzet chi yal eb tu'.\x * \xo 3:13 \xt Salmos 140:3\x* \q1 \v 14 Asan bawal chi yun eb, c'al pena k'ane chi yal eb.\x * \xo 3:14 \xt Salmos 10:7\x* \q1 \v 15 Comon c'al chi smak' cam junoj yet animail eb. \q1 \v 16 Yal c'al bey chi ec' oc eb, chi etex el wanoj xa ánima yu eb. \q1 Chi tit can cus c'ulal yu eb. \q1 \v 17 C'am nioj watx' c'ulal yin eb yetoj yet animail.\x * \xo 3:17 \xt Isaías 59:7, 8\x* \q1 \v 18 C'am nioj chi xiw eb tet Dios, ẍi yul An Juun tu'.\x * \xo 3:18 \xt Salmos 36:1\x* \m \v 19 Kotaj tol ja' masanil tzet tz'ibebil can yul ley, ja' chi alon tet eb ey oc yalan jun ley tu', yet watx' c'am tzet chi ske' stak'wi junoj mac txequel. Yuxan Dios oj na'on oc yin masanil ánima yul yiban k'inal ti'. \v 20 C'am junoj mac txequel watx' yul sat Dios asan yu chi sjije tzet chi yal ley tu'. Yutol ja' ley tu', asan yopiso yu x'oxoni, tol penawom jon cu masanil. \s1 Chi Cu Colchai, Yutol Chi Kaoc Cristo Yin Cu C'ul \p \v 21 Ja' tinani', xax txeclo el oj tzet utbil chi yun koc watx'il yul sat Dios. Man yu oj cu jijen sley Moisés, yuxan chi cu oc watx'il yul sat Dios. Pero ja' yul An Juun bey tz'ibebil can ley tu', ja' tu' chi yala, tzet chi yun koc watx'il. Yalnaj pax can eb ẍejab Dios, ja' ton eb profeta, peyxa yin jun ti'. \v 22 Asan yu chi kaoc cu c'ul yin Jesucristo, yuxan watx' jon yul sat Dios, yutol yal c'al mac chi yaoc Cristo yin sc'ul, chi oc eb watx'il yul sat Dios, yutol laan jon c'al cu masanil jaon ánima jon ti' yul sat Dios. \v 23 Yutol masanil ánima chi oc spenail, c'am junoj watx' chi yute sba sattaj Dios. \v 24 Pero yu swatx' c'ulal Dios, yuxan chi cu oc yin swatx'ilal sattaj Dios tinani', yutol colbil jon xa yu Cristo Jesús. Tu' c'al chi yak'a, c'am tzet chi kun yu. \v 25 Ja' naj Cristo jix oc yin xaambalil yu Dios. Jix el ẍiq'uil naj, yu yi'on el cu penail yet chi kaon oc cu c'ul yin naj. Quey tu' jix yute Dios x'oxoni, tol caw jichan jix yute sba peyxa tu', yet miman c'al jix yute sc'ul yin eb jix oc yin spenail tet Dios. \v 26 Yu pax x'oxoni, tol ja'c'ala' jichan chi yute sba tinani' yet chi cu yaon oc yin watx'ilal. Watx' jon yul sat, mac jon chi kaoc cu c'ul yin Jesús. \p \v 27 Ja' tinani', ¿chi ske' kec'banen cu ba che na'? Caw c'am ton chi ske', yutol man yu oj chi cu jije sley Moisés, yuxan chi cu colchai. Pero asan yu chi kaoc cu c'ul yin Jesús, yuxan chi cu colcha el oj. Yu tu' xin, c'am chi ske' kec'banen cu ba. \v 28 Yuxan, kotaj tol asan yu chi kaoc cu c'ul yin Jesús, yuxan watx' jon yul sat Dios, man yu oj cu jijen tzet chi yal jun ley tu'. \p \v 29 Ja' Dios, man Sdiosal oj eb Israel xojli, Sdiosal pax eb man Israel oj. Caw yel cu Diosal c'al cu masanil. \v 30 Yutol junne Dios ey jon yet cu masanil. Yal c'al mac txequel, cax c'al a Israel, cax c'al man Israel oj, ta tol chi yaoc sc'ul eb yin Jesús, watx' eb yul sat Dios. \v 31 Yel toni, asan yu chi kaoc yin cu c'ul, yuxan chi cu colchai. Pero, ¿tumi yuxan chi ske' kaloni, tol c'am xa yopiso sley Moisés? C'amaj, ma ske' kalon jaxca tu'. Ja' jun ti' ket, tol chi cu tx'ox el yopiso jun ley tu'. \c 4 \s1 Cu Cuybanil Ye Naj Abraham \p \v 1 Ja' naj kichmam Abraham, ¿tzet jix yun yel oc apnoj naj yul sat Dios che na'? \v 2 Watx' naj yul sat Dios, pero man yu oj tzet watx' jix el yunen naj, yuxan watx' naj yul sat Dios. K'inaloj ta yu jun tu' xin, tejan chi ske' yec'banen sba naj. Pero tinani', c'am chi ske' yec'banen sba naj sattaj Dios. \v 3 Yutol chi yal yul An Juun Tz'ibebil can jaxca ti': “Ja' naj Abraham jix yaoc yin sc'ul tzet jix yal Dios. Asan yu jun tu' yuxan jix yal Dios tol watx' naj yul sat,” ẍi yul An Juun.\x * \xo 4:3 \xt Génesis 15:6\x* \v 4 Ja' tinani', k'inaloj ta chi cu mulna yintaj junoj ánima, catu' chi cu cha'on cu tool. Ja' cu tool tu' man sa'beal oj, yutol sjec' xa naj yu cu mulnail tu'. \v 5 Pero ja' Dios, cax c'al c'am tzet chi kun yu Dios, ta tol chi kaoc yin cu c'ul, watx' jon yul sat. Quey tu' chi yun jun jun penawom yul sat Dios, ta tol chi yaoc eb yin sc'ul. \v 6 Ja' naj rey David, jix alon can el oj, tol watx' yet eb chi al-le watx'il yu Dios. Man yu oj tzet watx' chi el yunen eb, yuxan chi yal Dios jaxca tu'. \v 7 Yalnaj can naj David jaxca ti': \q1 Ja' eb chi ak'le can miman c'ulal yin spenail yu Dios, catu' chi jo'le can q'uey spenail eb tu', caw tzala c'ulal yet eb. \q1 \v 8 Ja' mac tet chi yal naj Kaawil tol c'am xa spenail eb yul sat, caw tzala c'ulal yet eb, ẍi naj David tu'.\x * \xo 4:8 \xt Salmos 32:1, 2\x* \p \v 9 Ja' jun tzala c'ulal chi yal ti', man asanne oj yet eb bey ey oc jun echele chi yij circuncisión yin tu', yet pax eb bey man ey oj oc jun echele tu' yin. Xax wal e ex, tol ja' naj Abraham tu', jix yaoc Dios yin sc'ul. Asan yu jun tu', yuxan jix yal Dios tol watx' naj yul sat. \v 10 Pero na' wej tej bak'ini jix yal Dios jaxca tu'. ¿Tumi ak'bil xa \w circuncidar\w* naj Abraham tu' yet jix yalon Dios tu'? C'amaj, man to ak'bil oj circuncidar naj yet jix yalon Dios tu'. \v 11 Asan yu jix yaoc Dios naj yin sc'ul, yuxan jix ale oc jun echele tu' yin naj. Asan yu watx' naj yul sat Dios yet c'am to chi ak'le circuncidar. Yuxan mame ye naj yin jantaj eb man ak'bil circuncidar ta tol chi yaoc sc'ul eb yin Dios. Ja' ton eb tu', watx' eb yul sat Dios jaxca naj Abraham tu'. \v 12 Yetoj pax oj, mame ye naj yiban eb ak'bil circuncidar. Manaj yu jun echele tu', yuxan mame ye naj yu eb, pero yu chi yaoc sc'ul eb yin Dios, jaxca jix yun naj Abraham tu' yet c'am to chi ak'le circuncidar. \s1 Yak'naj Can Sti' Dios E On, Jaon Chi Kaoc Cu C'ul Yin \p \v 13 Yak'naj can sti' Dios tet naj Abraham yetoj tet eb yic'aal naj, tol oj yak' jun yul yiban k'inal ti' tet eb yin yerencia. Man yu oj jix sjije sley Dios naj yuxan jix yak' can sti' Dios tet naj. Pero asan yutol watx' naj yul sat Dios yu jix yaoc Dios naj yin sc'ul. \v 14 K'inaloj ta asan tet eb chi jijen jun ley tu' oj ak'le tet eb jun yul yiban k'inal ti' yu Dios. Na'ba c'al mi chi kaoc cu c'ul yin jun tu', catu' c'am tzet chi oc wan tzet yak'naj can Dios tu'. \v 15 Yutol ja' jun ley tu', ja' chi aon oc sya'tajil yiban ánima. K'inaloj ta c'am jun ley tinani', c'am mac chi unen spenail tet jun ley tu'. \p \v 16-17 Yak'naj can sti' Dios tet naj Abraham, yutol jix yaoc Dios naj yin sc'ul, jaxca ton tu' chi yun xeclo el oj, tol asan yu swatx' c'ulal Dios, yuxan yak'naj can sti' tet naj, c'al tet masanil eb yic'aal naj. Man asanne oj eb chi jijen jun ley tu' ey yet. Pero ket pax cu masanil yu chi kaoc cu c'ul yin Dios jaxca jix yun naj Abraham tu'. Yutol jaxca tol cu mam ye naj yul sat Dios, yutol jix kaoc cu c'ul yin Dios jaxca jix yun naj tu'. Jaxca yalon can Dios yul An Juun, chi yal jaxca ti': “Ec'al wan conob oj pitzc'u a ja wu,” ẍi Dios tet naj Abraham.\x * \xo 4:16-17 \xt Génesis 17:5\x* Ja' Dios chi ak'on pitzc'u a eb camnaj xa, catu' asan tol chi yala, catu' chi pitzc'u a wan tzet yetal tol c'am c'al ta' a'. \v 18 Ja' yet jix yun naj Abraham jun ti', c'am nioj tzet yetal chi ske' yaon oc naj yip oj sc'ul, pero jix yaoc Dios naj yin sc'ul. Ja' tzet albil can tet naj yu Dios, ja' jix yaoc naj yip oj sc'ul. Yuxan ec'al wan conob jix pitzc'u can a yic'aal oj naj, jaxca jix yute yalon can Dios tet naj, yet jix yalon jaxca ti': “Jaxca ti' sbisil eb ja wic'aal oj el can oj,” ẍi Dios tet naj.\x * \xo 4:18 \xt Génesis 15:5\x* \v 19 Ja' naj Abraham tu', janic'xane man cien jabil oj jix eq'ui. Yotaj tol caw icham xa. Yotaj pax oj tol man unewom ix oj ix Sara. Pero ja'c'ala' jix yaon oc naj yin sc'ul tzet jix yal Dios tet. \v 20 Ja' yet jix yak'on can sti' Dios tet, man caab c'ulal oj jix yute yabeni. Caw jix yaoc yin sc'ul. Caw tec'an sna'bal. Jix yal watx' k'ane tet Dios, \v 21 yutol yotaj naj sic'lebil, tol chi c'al ske' yu Dios yunen jaxca yalon tet naj. \v 22 Yuxan jix yal Dios, tol watx' naj Abraham tu' yul sat, yutol jix yaoc yin sc'ul. \p \v 23 Tz'ibebil can sk'aneal naj yul An Juun, tol watx' naj yul sat Dios yutol jix yaoc Dios naj yin sc'ul. Pero man asanne oj yu naj jix tz'ibele can wan tu', \v 24 jix tz'ibele pax can ku. Yuxan chi yal Dios tol watx' jon yul sat, ta tol chi kaoc cu c'ul yin. Ja' Dios jix ak'on pax pitzc'u a naj Kaawil Jesús xol eb camnaj. \v 25 Ja' Jesús jix ak'le cam yu cu penail. Jix lawi tu' xin, catu' jix pitzc'u a oj, yu koc can watx'il sattaj Dios yu Jesús. \c 5 \s1 Watx' Xa Ke Yetoj Dios \p \v 1 Ja' tinani' xin, jix yal Dios, tol watx' jon yul sat, yutol chi kaoc cu c'ul yin, yuxan ey watx' c'ulal snan cu xol yetoj Dios yu c'al naj Kaawil Jesucristo. \v 2 Yu Cristo, yuxan ey kalon ket cu cha'on swatx' c'ulal Dios, yutol chi kaoc cu c'ul yin. Yuxan miman swatx' c'ulal chi x'ox e on tinani'. Caw chi cu tzalai, yutol chi kaoc yip oj cu c'ul, tol oj tzajlo cu watx'il jaxca swatx'il Dios. \v 3 Man asanne oj yu jun tu' yuxan chi cu tzalai, pero tzala jon nej pax yet chi kaben sya'il tu'. Yutol kotaj, tol ja' wan sya'ilal tu', ja' chi cu cam tec'baneni. \v 4 Yu tec'an chi kute cu ba, yuxan chi tzala Dios ketoj. Yuxan chi ske' kaon oc Dios yip oj cu c'ul. \v 5 C'am bak'in oj tak' cu c'ul yu jix kaoc Dios yip oj cu c'ul, yutol tz'ajan chi yute yak'on scam c'ulal Dios yin cu pixan yu naj Santo Espíritu jix yak' e on. \p \v 6 Ja' yet yalantoj, ma ske' kaon oc nioj cu ba yin watx'il yul sat Dios. C'am cu watx'il cu masanil bey yul yiban k'inal ti'. Jaxa yet jix jul stiempoal jix cam Cristo ku. \v 7 K'inaloj ta ey junoj mac watx' sbeybal tinani', tejan c'am mac chi yak' cam sba yu. Pero tejan ta ey junoj mac caw watx' sbeybal, tejan ey mi junoj mac txequel chi stec'ba sba scam yu. \v 8 Pero jix x'ox smiman scam c'ulal Dios e on yutol ja' naj Cristo jix yak' cam sba ku yet caw penawom jon to. \v 9 Ta jix yun Dios jaxca tu' yet penawom jon to, ja' tinani' xin, watx' jon yul sat Dios, yutol ku c'al jix cam Cristo. Yu jun tu', yuxan caw kotaj, oj cu colcha el yin jun miman sya'tajilal tol oj jul yu sjowal sc'ul Dios. \v 10 Ja' yet yalantoj, cax c'al ac'ul jon oc yin Dios, pero jix cu oc yin watx' c'ulal yetoj, yutol ku c'al yuxan jix cam Sc'aal Dios. Ja' tinani' xin, watx' xa ke yetoj, yu jun tu', yuxan kotaj tol oj cu colcha yu Sc'aal Dios yutol iquis c'al ey ec' naj. \v 11 Man asanne oj yu wan ti', pero caw chi cu tzala pax yin Dios yu naj Kaawil Jesucristo. Yutol yu naj, yuxan watx' xa ke yetoj Dios tinani'. \s1 Ja' Naj Adán Yetoj Cristo \p \v 12 Yu ch'an jun winaj, yuxan jix el yich spenail yul yiban k'inal ti'. Ja' ton naj Adán. Yu spenail tu', yuxan jix el yich camich. Yuxan jix tit can camich yiban masanil ánima, yutol jix oc cu penail cu masanil tet Dios. \v 13 Ja' yet c'am to chi ak'le sley Moisés, ey xa c'al spenail ánima chi oc yul sat Dios. Pero ja' spenail eb tu' ma oc spenail oj eb, yutol cam to ley. \v 14 Pero yul stiempoal naj Adán masanta' c'al jix eltej sley Moisés, jix cam masanil eb ánima, yutol jix oc spenail eb. Man laan oj spenail eb jaxca yet naj Adán, yutol ma sjije naj tzet jix al-le tet, pero sowalil jix cam eb yu spenail tu'. Ja' naj Adán tu', yechel jun mac oj jul yintaj naj. \v 15 Pero, ja' spenail naj Adán tu', caw man laan oj jaxca cu colbanil chi yak' Dios tinani'. Yu spenail jun winaj tu', yuxan jix tit can camich yiban masanil ánima. Pero yu ch'an jun mac txequel, ja' ton naj Jesucristo, yuxan ec'al jon chi cu cha' swatx' c'ulal Dios. Pero jun colbanile tu', tu' c'al chi el yin sc'ul Dios chi yak'oni, yel xa c'al miman yel oc apnoj. \v 16 Ja' spenail jun winaj tu', caw man laan oj jaxca jun colbanile chi yak' Dios e on. Yu ch'an jun spenail jun winaj tu', yuxan jix tit can sya'tajilal yiban masanil ánima. Pero chi yak' Dios cu colbanil yin tu' c'al chi el yin sc'ul. Yutol cax c'al caw ey spenail jix el kunen sattaj Dios, pero watx' jon yul sat Dios tinani'. \v 17 Asan yu spenail ch'an jun winaj, yuxan jix tit can camich yiban masanil ánima. Miman jix yun yel oc apnoj jun tu', pero ey jun xa yel xa c'al miman yel oc apnoj. Yu pax ch'an jun xa mac txequel, ja' ton naj Jesucristo, caw miman swatx' c'ulal Dios jix x'ox e on, catu' watx' jon yul sat. Yu jun tu', yuxan oj cu cha' k'inale tol ey c'al yin tobal k'inal, c'al koc yaawilal yetoj naj. \p \v 18 Yu jun tu', yu spenail naj Adán, yuxan ey can oc sya'tajil yiban masanil ánima. Pero ey jun tzet yetal caw watx' jix wa'xi yu naj Jesucristo tet masanil ánima. Yu jun tu', yuxan chi yal Dios, tol watx' jon yul sat, catu' chi yak'on cu k'inal tol ey c'al yin tobal k'inal. \v 19 Yu ma sjije jun winaj tu', yuxan jix oc can masanil ánima penawomal. Pero ey pax ch'an jun jix jijeni. Yu sjijyomal jun tu', yuxan ec'al jon ey jon xa oc watx'il yul sat Dios. \p \v 20 Jix jul sley Moisés, yet watx' chi a c'al can spenail. Cax c'al jix a c'al can spenail tu', pero yel xa c'al jix a can swatx' c'ulal Dios tet. \v 21 Ey oc masanil ánima yul sk'ab spenail. Yu yipalil spenail tu', yuxan chi cam eb. Pero ja' swatx' c'ulal Dios, yel caw ey yip. Yuxan, watx' jon yul sat tinani'. Jaxca tu' jix yute yak'on cu k'inal tol ey c'al yin tobal k'inal yin naj Kaawil Jesucristo. \c 6 \s1 C'am Xa Yalon Yet Spenail Kin \p \v 1 ¿Tzet cu chi che na' xin? ¿Tumi watx' ta ja'c'ala' kunen spenailal, yet watx' yel c'al chi yak' Dios miman c'ulal kin, catu' chi txeclo el swatx' c'ulal Dios jaxca tu'? \v 2 C'amaj, caw ma ske' jaxca tu'. Ja' yul sat Dios, camnaj xa el cu icham beybal. C'am xa yalon yet spenail kin. Yuxan, ¿tumi ja'c'ala' cu beybalnen spenail? C'amaj, caw ma ske'. \v 3 Je yotaj xa, tol ja' yet jix cu ak'le bautizar jun jun jon, jix txeclo el oj, tol junxane jix kun can el yetoj Cristo Jesús. Ja' jun tu', jix tx'oxon el oj, tol jaxca jix yun scam Cristo, jaxca tu' jix yun cu cam yetoj. \v 4 Ja' cu bautismo tu', ja' jix tx'oxon el oj, tol jix cu cami. Junxane jix yun cu muji yetoj Cristo. Yu jun tu', yuxan jaxca pax jix yun spitzc'u a Cristo xol eb camnaj yu miman yipalil cu Mam Dios, jaxca pax tu' jix yun cu pitzc'u a pax oj. Chi yal yel oc apnoj, tol xax cu cha' jun ak' k'inale tinani'. \p \v 5 Junxane ke yetoj Cristo. Yu jun tu', yuxan yet jix cam Cristo, jaxca tol jix cu cam yetoj. Jaxa tinani', yu jix pitzc'u a Cristo q'uey pax tu' oj yun cu pitzc'u a yetoj. \v 6 Kotaj, ja' cu na'bal yet yalantoj, ja' yul sat Dios, jix a locan yin te' culus yetoj Cristo, yet watx' chi q'ueyle can el cu pena na'bal, jaxca tol jix cami. Jaxca tu' jix kun can el oj, yet watx' c'am xa chi kak' servil spenailal tinani'. \v 7 Yutol ja' mac camnaj xa, c'am xa chi oc yul sk'ab spenailal. \v 8 Jaonti', camnaj jon xa yetoj Cristo yul sat Dios. Yuxan, chi kaoc yin cu c'ul, tol oj cu pitzc'u a yetoj Cristo yin junelne. \v 9 Yutol kotaj tol jix pitzc'unele a Cristo xol eb camnaj, c'am xa bak'in oj cam junel xa, yutol c'am xa chi oc yul sk'ab camich. \p \v 10 Yutol ja' yet jix cami, c'am xa nioj yel oc apnoj spenailal yul sat yin junelne. Jaxa tinani', iquis yin junelne, yu yak'on servil Dios. \v 11 Sowalil chi cu na' tol camnaj jon xa el tet spenailal. Chi cu na' wej pax oj, tol iquis jon yu kak'on servil Dios, yutol junxane ke yetoj Cristo, naj Kaawil. \p \v 12 Yuxan, c'am xa chi cu cha' jun spenailal yak'on yaawil yin cu mimanil. C'am xa chi kun wan spenail chi koche oc oj. \v 13 C'am chi ske' kak'on oc cu mimanil yul sk'ab tzet man watx' oj, catu' chi kunen spenailal. Sowalil tet Dios chi kak' cu ba yutol yul sat Dios jix cu cami, pero jix cu pitzc'u pax a oj. Yuxan kak' cu mimanil tet Dios, yet watx' asan tzet watx' chi el kunen yetoj cu mimanil. \v 14 Ja' spenailal c'am xa ojab yalon yet kin, yutol man xa ey oj jon oc yalan sley Moisés. Ja' yalan swatx' c'ulal Dios ey jon ec' tinani'. \s1 Man Xa Yak'omal Oj Servil Spenailal Ke Tinani' \p \v 15 Ja' tinani' xin, ey jon oc yalan swatx' c'ulal Dios, man xa yalan oj sley Moisés ey jon oc oj. Pero, ¿tzet ẍi je c'ul? ¿Tumi yuxan, chi ske' kunen spenailal tinani'? C'amaj, caw c'am xa chi ske'. \v 16 Kotaj ta tol ey junoj mac txequel chi yak' sba yak'omal oj servil junoj winaj, asan jun tu' ey yalon yet yin naj yin junelne. Sowalil chi sjije tzet chi yal spatrón tu'. Quey jon ton tu' xin, ta tol chi kak' servil spenail, chi cu jije tzet chi yala. Tutun tol asanne spenail ey jon yet, catu' oj cu cam yu jun tu' yin junelne. Pero ta tol ja' Dios chi kak' servil, chi cu jije tzet chi yala. Ta jaxca tu', asanne Dios ey jon yet, catu' chi wa'xi oc cu na'bal yu jun tu'. \p \v 17 Pero chi wal yu diosalil tet Dios je yu an. Yutol cax c'al jix je yak' servil spenailal yet yalantoj, jal tinani' xin, lalan je jijen yin masanil je c'ul wan cuybanile jix je cha'. \v 18 Jix jex colcha el yul sk'ab spenail, man xa yak'omal oj servil spenail je ye tinani', pero tol yak'omal xa servil sjichanil je ye tinani'. \v 19 Ja' wan chi waltoj e ex ti', jaxca tol tx'oxbanile k'ane c'al chi wute walontoj e ex, yutol jaxca tu' chi na'cha el wan cuybanile ti' je yu. Ja' yet yalantoj, jix kak' cu ba yak'omal oj servil spenailal, yetoj tzet man watx' oj, yuxan caw c'am swatx'il jix kute cu ba yet tu'. Jaxa tinani' xin, sowalil jaxca ojab tu' chi kute kak'on cu ba ti' yak'omal oj servil swatx'il, yet watx' asan yin Dios chi kaoc cu na'bal. \p \v 20 Ja' yet jix kak'on servil yet yalantoj, c'am yalon yet sjichanil kin yet tu'. \v 21 Pero, ¿ey mi nioj cu ganar yin wan jix kun tu'? Caw chi cu q'uixwi yu wan tu' tinani'. Yu c'al wan tu', yuxan chi to can eb ánima bey camich yin junelne. \v 22 Jaxa tinani' xin, colbil jon xa el yul sk'ab spenail tu'. C'am xa yalon yet kin. Jix cu oc yak'omal oj servil Dios. Yuxan caw ey cu ganar tinani', yutol yet jon xa Dios, catu' oj cu cha'on pax cu k'inal tol ey c'al yin tobal k'inal. \v 23 Ta tol ja' spenailal chi kune, oj cu cha' stool, ja' ton camich yin junelne. Pero ja' jun sa'beal Dios chi yak' e on, ja' ton cu k'inal tol ey c'al yin tobal k'inal. Yutol junxane ke yetoj naj Kaawil Cristo Jesús. \c 7 \s1 Tzet Chi Kune Yet Chi Cu Jajcha El Yalan Ley \p \v 1 Jex wuẍtaj, jex wanab, je yotaj xa sley Moisés, tol ja' jun ley tu', ey yalon yet yin junoj mac txequel yet iquis to ec' oj. \v 2 K'inaloj junoj ix ey yichamil. Ja' yet iquis ec' yichamil tu', tol moan ix yetoj yichamil tu' yu jun ley tu'. Ta tol chi cam yichamil ix tu', catu' jajbil xa ix yu jun ley tu'. \v 3 K'inaloj ta iquis to yichamil ix tu', catu' chi to ix sc'atan junoj xa winaj, chi to ix yin amul ixal jaxca tu'. Pero ta tol chi cam yichamil ix xin, chi jajcha el ix yalan jun ley tu'. Cax c'al chi yi' junoj xa winaj ix, man amulal oj chi yun ix jaxca tu'. \p \v 4 Jex wuẍtaj, jex wanab, jaxca tu' ke yet yalantoj, yutol yalan sley Moisés ey jon oc oj. Jal tinani' xin, ja' yul sat Dios, camnaj jon xa el yin sley Moisés, yutol jix cu junbi yetoj Jesucristo. Catu' jix cu cam el yin jun ley tu', yet watx' chi ske' koc yetoj naj jix pitzc'u a xol eb camnaj, yet watx' ey kopiso yul sat Dios. \v 5 Ja' yet yalantoj, asan cu pena ochwanilal jix kune. Ja' yu sley Moisés jix pitzc'u a wan tzet man watx' oj chi yoche oc cu mimanil ti'. Ja' wan tu' chi cu i'ontoj bey camich yin junelne. \v 6 Ja' yet yalantoj tu', ja' jun ley tu' ey yalon yet kin. Jal tinani' xin, camnaj jon xa el yin yul sat Dios. Yuxan jajbil jon xa tinani', yet watx' asan Dios chi kak' servil. Yuxan, lalan kunen jun ac' beybale jix yak' naj Espíritu e on. Jal jun icham ley tz'ibebil can tu', c'am xa yalon yet kin tinani'. \s1 Ja' Spenail Ey Oc Kin \p \v 7 Pero ¿tzet je chi? Ja' sley Moisés tu', ¿tumi pena che na'? C'amaj, yu jun ley tu', yuxan jix wotajne el oj, tol pena tzet jix el wuneni. Ja' yet jix wilon oc jin c'ul yin set yetal junoj xa mac txequel, jix wotajnen el an, tol c'am swatx'il tzet chi el wuneni, yutol chi yal jun ley jaxca ti': “Manchej ja waoc ja c'ul yin set yetal junoj xa mac txequel,” ẍi jun ley tu'.\x * \xo 7:7 \xt Éxodo 20:17; Deuteronomio 5:21\x* K'inaloj ta c'am tzet chi yala, man wotaj oj an, ta pena jun tu'. \v 8 Pero yu wan chejbanile tu', yuxan jix pitzc'u a tzet man watx' oj win an. Yuxan, miman tzet man watx' oj jix woche oc an. K'inaloj ta c'am jun ley tu', c'am mi yel oc apnoj spenailal. \v 9 Yet man to wotaj oj jun ley tu' an, iquis jin yul sat Dios, jin na'oni. Jaxa yet jix wotajnen el jun ley tu' an, jix na'cha el wu an, tol c'am nioj jin watx'il an. Jaxca tu' xin, jix wotajnen el oj, tol camnaj jin yul sat Dios yu jun ley tu' an. \v 10 Ja' jun ley tu', ey yopiso yak'on k'inale, pero ja' jix i'ontej camich wiban an. \v 11 Yu jun ley tu', yuxan jix pitzc'u a spenailal win an. Caw jix jin etex el yu wan tu' an. Ja' wan spenailal tu', ja' jix i'ontej camich wiban an, yu jun ley tu'. \p \v 12 Ja' jun ley tu', c'al wan chejbanile, tz'ajan ye eb, caw jichan eb, caw watx' eb. \v 13 Pero, ¿tzet je chi? ¿Tumi ja' jun tzet watx' tu' jix i'ontej camich wiban an? C'amaj, manaj jun tu'. Ja' spenailal ey oc win an, ja' jix i'ontej camich wiban an. Yuxan quey tu' jix yun xeclo el oj, tol c'am swatx'il wan tu'. Ja' wan tu' jix i'ontej camich wiban yu jun ley watx' tu' an. Jaxca ton tu' jix yun wi'ontej camich wiban yu jun ley watx' tu' an. Jaxca ton tu', jix yute x'oxon el jun ley tu', tol ja' tzet man watx' oj tu' caw pena. \v 14 Kotaj tol ja' Yespíritu Dios anentej jun ley tu'. Pero jainti', ja'c'ala' i'bil c'al oc jun jin pena ochwanilal ti' wu. Jaxca tol txonbil jin yu woc yak'omal oj servil spenailal. \v 15 C'am chi na'cha el wu an, tzet yuxan chi wun tzet chi el wunen an, yutol ja' tzet chi el wunen an, man watx' oj chi wil an. Ey tzet watx' chi woche chi wun an, pero c'am chi wun pax oj, jaxa wan tzet man watx' oj yul jin sat an, ja' chi wun an. \v 16 Pero, ja' tzet man watx' oj chi wun tu' an, ta tol man watx' oj yul jin sat an, chi yal yel oc apnoj, wotaj an, tol caw watx' jun ley tu'. \v 17 Yutol manaj jin ja' caw chi el wunen wan tu'. Ja' spenailal ey c'al ta' oc win an, ja' chi el wunen an. \v 18 Wotaj an, tol c'am nioj tzet watx' win an, yu jun jin pena na'bal ti' an. Yutol ja' tzet yetal watx' chi woche chi wun an, pero c'am pax chi ske' wunen an. \v 19 C'am chi wun tzet watx' jaxca chi woche tu' an. Ja' tzet c'am swatx'il c'am chi woche tu', asanne c'al chi wun an. \v 20 Pero ta chi wun tzetal c'am chi woche, chi yal yel oc apnoj, tol manaj jin an lalan wunen an. Ja' spenailal ey c'al ta' oc win tu' an, ja' chi uteni. \p \v 21 Yuxan, jaxca ti' ey jin ec' tinani'. Tol ja' yet chi woche chi wunen junoj tzet yetal watx', jaxa chi wilon an, ja' tzet man watx' oj lalan xa wunen an, chi wilontej an. \v 22 Ja' jin pixan an, caw chi tzala yetoj sley Dios. \v 23 Pero wotaj an, ja' jun jin mimanil ti' an, ey jun xa jaxca ley chi chejoni, ja' ton spenailal. Ja' chi yak'le jowal yetoj jun ley bey chi tzala jin pixan tu' an. Yuxan, jaxca tol preso we yu jin penailal chi chejon jin mimanil tu' an. \p \v 24 Caw ok'bal c'ule we yu an. Ja' jun jin mimanil ti', chin i'ontoj bey camich yin junelne. Pero, ¿mac txequel chi ske' jin scolon el yul sk'ab jin mimanil ti'? \v 25 Asan Dios, yin yak'balnen naj Kaawil Jesucristo. Yuxan caw chi wal yu diosalil tet Dios tinani', c'al yetoj jin pixan chi wak' servil Dios. Pero jaxa jin pena ochwanil ti' an, ey oc yak'omal oj servil jun xa jaxca ley ey c'al ta' oc win tu' an, ja' ton spenailal. \c 8 \s1 Sowalil Chi Kun Jaxca Chi Yoche Yespíritu Dios \p \v 1 Ja' tinani', junxane ke yetoj Cristo Jesús, c'am xa sya'tajilal ey oc kiban, jaon chi kun jaxca chi yoche Yespíritu Dios, manaj tzet chi yoche cu mimanil ti'. \v 2 Ja' Yespíritu Dios chi ak'on cu k'inal yin junelne, yutol junxane ke yetoj Cristo Jesús. Yu yipal Yespíritu tu', yuxan jix cu colcha el yul sk'ab spenailal, c'al yul sk'ab camich. \v 3 Yu cu pena ochwanil ti', c'am chi ske' cu jijen tzet chi yal sley Moisés. Yuxan, c'am yopiso jun ley tu' ku yu cu scoloni. Pero ja' Dios chi cu coloni. Ja' Dios jix yatej Sc'aal, catu' jix jul yute sba animail. Laan smimanil naj tu' jaxca ket jaon penawom jon ti'. Ja' jix jul cam yu cu penailal. Ja' yet jix cam smimanil tu', jix can can spenailal yalan yu, yet watx' c'am xa yalon yet wan spenailal tu' kin. \v 4 Jaxca tu' jix yute sba, yet watx' chi kun jaxca chi yal ley. Yutol jaonti', c'am xa chi cu ec' yin wan tzet yetal chi yoche cu pena ochwanil. Lalan kec' yin jaxca chi yoche Yespíritu Dios. \v 5-6 Ja' eb chi unen pena ochwanileal, ja' c'al yin chi yaoc sna'bal eb. Asan yin tzet man watx' oj chi yaoc sna'bal eb. Yuxan, chi to can eb bey camich yin junelne. Jal eb lalan yunen jaxca chi yoche Yespíritu Dios tu' xin, asan yin jun tu' chi yaoc sna'bal eb. Yu jun tu', yuxan oj ẍa' sk'inal eb tol ey c'al yin tobal k'inal. Catu' chi oc eb yin watx'ilal yetoj Dios. \v 7 Pero ja' eb chi unen pena ochwanileal tu' xin, tu' c'al chi xem oc sba eb yin Dios. C'am chi yoche eb chi sjije sley Dios tu'. Catu' c'am chi ske' eb sjijeni. \v 8 Yuxan, ja' eb chi unen pena ochwanileal tu', caw c'am chi ske' yunen eb jaxca chi yoche Dios, catu' c'am chi tzala Dios yetoj eb. \p \v 9 Pero jaonti', c'am xa chi kun cu pena ochwanilal. Asanne ojab tzet chi yoche Yespíritu Dios, asanne ojab chi kune, yutol ja' ey oc kin. Ja' eb man ey oj oc Yespíritu Cristo yin, man yet oj Cristo eb. \v 10 Pero jaonti', ey xa oc Cristo kin. Yuxan, cax c'al oj cam cu mimanil ti' yu spenail, pero cu pixan iquis c'al, yutol watx' jon yul sat Dios tinani'. \v 11 Ja' Dios jix ak'on pitzc'u a Jesús xol eb camnaj. Ta tol Yespíritu ey oc kin, ja' jun mac jix ak'on pitzc'u a Jesucristo tu', ja' oj pitzc'unen pax a cu mimanil cambeal ye, yutol ey oc Yespíritu Dios kin. \p \v 12 Yu jun tu' xin, jex wuẍtaj, jex wanab, sowalil chi kune jaxca tzet chi yoche Yespíritu Dios. C'am chi kune jaxca chi yoche cu pena ochwanilal. \v 13 Ta ja'c'ala' kunen tzet chi yoche cu pena ochwanilal, oj cu cam yu yin junelne. Pero ta yetoj yipal Yespíritu Dios chi cu bejon can kunen cu pena ochwanilal ti', oj cu cha' k'inale tol ey c'al yin tobal k'inal. \p \v 14 Yal c'al mac chi yun tzet chi x'ox Yespíritu Dios tet, ja' ton eb tu' yel yuninal Dios. \v 15 Man xa sowalil oj chi cu xiwi, yutol man jaxca junoj yak'omal servil kei, pero tol yuninal oj Dios jix cu yaoc Espíritu ti'. Yu Espíritu ti', yuxan chi ske' kalon tet Dios jaxca ti': “Mamin,” cu chi tet. \v 16 Kotaj jun jun jon yin cu pixan, yetoj pax oj, ja' Yespíritu Dios chi ak'on kotajnen el oj, tol yel yuninal Dios jon. \v 17 Yutol yuninal Dios jon, yuxan oj cu cha' tzet oj yak'a, laan ket oj cu cha' yetoj Cristo, ta chi kab sya'il yetoj, catu' junne oj cu ey ey yetoj bey swatx'ilal. \p \v 18 Jainti', chin na' an, ja' wan sya'ilal lalan kaben ti' tinani', caw c'am chi apni yintaj swatx'il Dios oj yak' e on yet jun tiempoal tu'. \v 19 Masanil tzettaj yetal wa'nebil yu Dios, caw chi yechbane eb xeclonen el cu watx'il Dios, jaon yuninal Dios jon ti'. \v 20 Yutol ja' wan tzet wa'nebil yu Dios, pilan chi etextoj, oj oc yin c'am swatx'ilal. Manaj wan tzet yetal tu' chi yetnetoj sba yul yet jaxca tu', ja' Dios chi ak'on etextoj eb. Pero ey jun tiempoal echbanebil sjuli. \v 21 Yutol masanil wan tu' oj colcha el oj, yet watx' c'am xa tzet chi ioni. Jaxca tu' oj yun cu colcha el, jaon yuninal Dios jon xa ti'. Jaxa koc yin swatx'il tu', jaxca tu' oj yun scolcha pax el wan tu' ketoj. \v 22 Kotaj, tol masanil wan tzet wa'nebil yu Dios yet peyxa tu', ey oc yalan sya'ilal. Jaxca junoj ix ix, lalan yaben sya'il unin, jaxca tu' yaben sya'il wan tzettaj yetal tinani'. \v 23 Man asanne oj wan tu' lalan yaben sya'il, pero quey jon pax tu', lalan kaben sya'il. Ey xa oc naj Espíritu kin, yet watx' chi txeclo el oj, tol ey tzet oj yak' Dios e on. Cax c'al jaxca tu' xin, pero lalan kaben sya'il tinani'. Lalan kechbanen bak'in oj cu oc yuninal oj Dios sic'lebil. Catu' ja' yet tu' oj colcha can el cu mimanil ti'. \v 24 Jix cu colchai, yutol jix kaoc yip oj cu c'ul. K'inaloj ta xax cu cha' cu colbanil tinani', man xa sowalil oj chi kechbane sjuli. Yutol ja' tzet xax kil oc yetoj cu sat, c'am xa chi kechbane sjuli. \v 25 Pero ja' tzet chi kaoc yip oj cu c'ul, c'am chi kil oc yetoj cu sat. Yuxan, sowalil tec'an chi kute cu ba kechbanen sjuli. \p \v 26 Ja'c'ala' pax naj Yespíritu Dios, caw chi oc naj ketoj yet man tz'ajan oj cu na'bal. Yutol man kotaj oj tzet chi kute txaloj cu ba jaxca chi yoche Dios. Ey bey tu' c'al chi cu nanon cu c'ul, yutol c'am chi na'cha ku tzet chi kute kalon cu ba tet Dios, yuxan ja' naj Espíritu chi txali ku. \v 27 Ja' Dios chi ilon tzet ey oc yin cu pixan jun jun jon. Chi na'cha el yu tzet chi yal Yespíritu yin cu pixan. Yuxan chi txali Yespíritu ku jaxca chi yoche Dios, jaon yet jon xa ti'. \s1 Ey Scam C'ulal Cristo Kin Yin Tobal K'inal \p \v 28 Kotaj tol ja' masanil c'al tzet chi jul kiban, chi jul yu cu watx'il oj, ta ey cu cam c'ulal yin Dios, c'al awtebil jon yu Dios yu chi kun jaxca chi yoche Dios. \v 29 Yotaj xa Dios yet peyxa, tol yet jon jaonti'. Ja' yet tu' sic'bil jon can el oj, yet watx' laan chi kun can el jaxca Sc'aal. Jix cu yute Dios jaxca ti', yet watx' ja' Sc'aal tu' chi oc cu babel uẍtajeal oj cu masanil. \v 30 Ja' mac jon sic'bil jon el yu, awtebil jon pax yu Dios. Ja' pax chi alon kin jaon awtebil jon yu ti', tol watx' jon yul sat. Catu' chi yak'on swatx'il e on. \p \v 31 Yu wan chi wal ti' an, caw c'am xa tzet chi cu na' tinani'. Caw ey oc Dios ketoj, yuxan c'am junoj mac chi ske' cu yetneni. \v 32 Ja' Dios jix yaoc Sc'aal yul sk'ab camich ku c'al cu masanil. Cax c'al Sc'aal, pero ma scolo. Yutol jix yatej Sc'aal tu', yuxan kotaj, tol oj yak' masanil tzet yetal watx' e on. \v 33 Ja' mac jon sic'bil jon el yu Dios, c'am junoj mac chi ske' yak'on parte kin tet Dios. Yutol ja' Dios chi aloni tol watx' jon yul sat. \v 34 Yuxan, c'am junoj mac oj ske' yaon oc kiban, yutol ja' Cristo jix cami, jix ak'le pitzc'u pax a oj. Jaxa tinani' xin, ey ec' bey swatx' k'ab Dios, lalan yalon tet Dios ku. \v 35 C'am junoj tzet yetal chi ske' spo'on ey cu nan yetoj scam c'ulal Cristo. Cax c'al sya'ilal, cax c'al jun miman cus c'ulal, cax c'al ey mac chi aon oc junoj tzet yetal kiban, cax c'al chi jul wail kiban, cax c'al caw meba' jon, cax c'al ey junoj tzet yetal ey xa smey, cax c'al chi cu mak'le cam oj, ja'c'ala' chi cu scam c'ulne Cristo. \v 36 Jaxca chi yun yalon can yul An Juun: \q1 Jun jun c'u ey smey chi cu cami, yutol chi kaoc cu na'bal ja win. \q1 Jaxca junoj no' me', chi i'letoj cam oj, quey tu' chi cu yute eb, ẍi yul An Juun.\x * \xo 8:36 \xt Salmos 44:22\x* \p \v 37 Cax c'al oj jul wan ti' kiban, pero oj kak' ganar yu yipal jun mac chi cu cam c'ulneni. \v 38 Yuxan, wotaj xa an, bey c'al tet chi jul kiban, ja'c'ala' caw cam c'ulnebil jon yu Dios. Cax c'al chi tit camich wiban, ma iquis jon. Cax c'al junoj ángel, cax c'al junoj tzet yetal oj jul oj. Cax c'al junoj tzet yetal ey yip, \v 39 cax c'al junoj ey ec' bey satcan, cax c'al junoj ey yalan tx'otx' ti', yal c'al junoj tzet yetal wa'nebil yu Dios, tutun c'am chi ske' spo'on ey cu nan yetoj cu Mam Dios. Ja' Dios chi cu cam c'ulneni yu Cristo Jesús, ja' ton naj Kaawil. \c 9 \s1 Ja' Eb Israel Sic'bil El Yu Dios \p \v 1 Ey oc jin c'ul yin Cristo je yetoj an. Yuxan, ja' wan oj waltoj e ex ti' an, caw yel, man lek'ti'al oj. Ja' naj Santo Espíritu chi ak'on jin na' an, ja' chi ak'on wotajne el an, tol yel wan oj waltoj e ex ti' an. \v 2 Caw chi tak' jin c'ul yu eb wet Israelal. Ey c'al oc eb yin jin c'ul tobal k'inal an, caw chi woche chi colcha el eb an. \v 3 Ta chi colcha eb wet conob tu' an, yu chin k'antej sjowal sc'ul Dios wiban an. Cax c'al chi po'cha jin nan yetoj Cristo yu scolcha el eb wet conob an, caw chin tzala jaxca tu' an. \v 4 Yic'aal Israel eb wetoj an. Ja' Dios jix aon oc eb yuninal oj. Jix x'oxtej sejejial tet eb, yet jix ec' yetoj eb. Ey wan strato jix yak' yetoj eb. Jix yak' pax can sley tet eb. Jix yal can tet eb tzet chi yute yi'on ey sba eb tet. Ey wan tzet yetal bey jix yak' sti' tet eb. \v 5 Ey wan eb, mimej yel oc apnoj yul sat Dios yet peyxa, ja' ton eb yichmam eb. Jix oc Cristo yet conob oj eb, yet jix oc animail. Ja' Cristo tu', Dios, Yaaw ye yiban masanil tzettaj yetal. Al-le ojab watx' k'ane yin Dios tobal k'inal. Amén. \p \v 6 Cax c'al ma colcha eb Israel masanil, pero ma ske' kaloni, tol ma yun wan tzet bey jix yak' can sti' Dios tet eb. Yutol ja' eb yic'aal Israel tu' man masanil oj eb yel sconob Dios. \v 7 Ja' eb yic'aal naj Abraham tu', man masanil oj eb yel yuninal Dios. Yutol yalnaj can Dios tet naj Abraham tu' jaxca ti': “Ja' yin naj ja' c'aal Isaac, ja' tu' oj pitzc'u can el eb ja wic'aal sic'bil xa el wu an,” ẍi Dios tet naj.\x * \xo 9:7 \xt Génesis 21:12\x* \v 8 Ja' jun ti', chi yal yel oc apnoj tol c'am junoj mac txequel chi ske' yoc yuninal oj Dios yu c'al yichmam. Asan eb yic'aal naj Abraham jix pitzc'u el jaxca jix yun yak'on can sti' Dios tet naj, ja' ton eb tu' yel yuninal Dios eb. \v 9 Ja' tzet yalnaj can Dios tet naj Abraham tu' yet jix yak'on can sti' tet naj. Jix yal Dios jaxca ti': “Oj jin jul junel xa jaxca tiempo tinani' an. Ja' ix Sara xin, oj aloj jun winaj unin yu ix,” ẍi Dios tet naj.\x * \xo 9:9 \xt Génesis 18:10, 14\x* \p \v 10 Man asanne oj wan ti' chi waltoj e ex an. Pero ja' kichmam Israel yetoj yetbi Rebeca pax oj, ey cawan yune' eb, tioẍ unin eb tu'. Yet Isaac eb scawanil. \v 11-13 Ja' yet c'am to chi ali cawan unin tu', c'am to tzet chi el yunen eb, c'am to junoj tzet watx' ma junoj tzet pena chi el yunen eb. Pero jix yal Dios tet ix Rebeca tu' jaxca ti': “Ja' naj babel oj aloj, ja' naj oj ak'on servil naj tzunan xa oj aloj,” ẍi Dios tet ix.\x * \xo 9:11-13 \xt Génesis 25:23\x* Ja' jun ti' chi ẍa'le sba yalon yetoj jun xa tzet tz'ibebil pax can yul An Juun bey chi yal jaxca ti': “Ja' naj Jacob, sic'bil el wu an. Jaxa naj Esaú, bejbil can naj wu an,” ẍi Dios yul An Juun tu'.\x * \xo 9:11-13 \xt Malaquías 1:2, 3\x* Ja' wan k'ane ti', chi tx'oxon el oj, tol ey yalon yet Dios sic'on el junoj mac chi yoche. Man yu oj tzet chi el kuneni, yuxan chi cu sic'le el yu Dios. \p \v 14 Pero, ¿tzet cu chi, che na'? ¿Ta man jichan oj chi yute Dios jaxca tu'? C'amaj, jichan toni. \v 15 Yutol jix yal can tet naj Moisés jaxca ti': “Oj wak' jin miman c'ulal tet mac chi yal jin c'ul, catu' oj ok' jin c'ul yin mac tet chi yal jin c'ul,” ẍi Dios tet naj.\x * \xo 9:15 \xt Éxodo 33:19\x* \v 16 Cax c'al chi koche chi cu colchai, cax c'al caw chi cu mulna yu cu colbanil, man yu oj wan tu', chi cu colchai. Pero asan yu chi ok' sc'ul Dios kin. \v 17 Tz'ibebil can oj yul An Juun tzet jix yal Dios tet naj Faraón, naj yaaw bey Egipto. Chi yal jaxca ti': “Jix jaach waoc yaaw bey jun conob ti' an, yet watx' oj txeclo el wipal yu tzet oj jaach wute an. Oj yab eb ánima bey masanil yul yiban k'inal, tol miman wel oc apnoj an,” ẍi Dios tet naj Faraón.\x * \xo 9:17 \xt Éxodo 9:16\x* \v 18 Ja' yu wan ti' kotaj tol Dios chi ok' sc'ul yin mac tet ja'ta'c'ala' bey chi yal sc'ul. Ila pax chi yak' cawxo sc'ul tet mac bey chi yal sc'ul chi yak'a. \p \v 19 Pero tejan ey jex oj je yal e in an jaxca ti': “Ta jaxca tu' xin, ¿tzet yuxan chi yal pax Dios tol jaon penawom jon xin? ¿Mac junoj chi ske' stenon oc wan tzet chi yoche Dios? Tejan je chi jaxca tu'.” \v 20 Pero c'am chi ske' kalon jaxca tu'. C'am junoj mac chi ske' stak'wi jaxca tu' tet Dios. Ja' junoj tx'otx' xi, ¿chi ske' yalon jun xi tet s'ajomal jaxca ti': “¿Tzet yuxan chin ja wa'ne jaxca ti'?” ta ẍi jun xi tu'?\x * \xo 9:20 \xt Isaías 29:16\x* \v 21 Yutol ja' jun tz'ajlom tu' chi ske' s'ajon junoj tx'otx' jaxca chi yoche sc'ul. Cax c'al junne bey chi tit x'otx' chi sk'ana, pero chi ske' swa'nen junoj tx'otx' watx' tzet chi ey yul, catu' chi ske' swa'nen junoj tx'otx' pena tzet chi ey yul. \p \v 22 Yuxan, quey pax tu' Dios yetoj eb ánima. Ey eb smoo ẍa'on sjowal sc'ul Dios. Smoo eb chi to can bey sya'tajilal yin junelne. Cax c'al chi yoche Dios chi x'ox el sjowal sc'ul yiban eb, catu' chi txeclo el yipalil, pero caw miman chi yute sc'ul, chi yak' c'al techa spenail eb. \v 23 Jaxca ton ti' jix yute x'oxon el Dios tol caw miman yel oc apnoj swatx' c'ulal e on, yet jix ok' sc'ul kin. Yutol peyxa tax jix cu ya can oc yetoj, yet watx' ey kalon ket yin swatx'il. \v 24 Cax c'al Israel jon, cax c'al man Israel oj jon, awtebil jon xa yu koc yetoj Dios. \v 25 Yuxan jix yal Dios yul libro Oseas yul An Juun Tz'ibebil can jaxca ti': \q1 Ja' wan eb man jin conob oj yet yalantoj, oj wi' oc eb jin conob oj an. Ja' eb man cam c'ulnebil oj wu yet yalantoj an, oj jin cam c'ulne eb an, ẍi Dios.\x * \xo 9:25 \xt Oseas 2:23\x* \q1 \v 26 Ey jun lugar bey jix yal Dios tet eb jaxca ti': “Jaexti', man jin conob oj jex an,” ẍi Dios.\x * \xo 9:26 \xt Oseas 1:10\x* \q1 Ja'c'al ton oc eb a lugar tu' oj al-le oc yuninal oj Dios iquis, ẍi yul An Juun tu'.\x * \xo 9:26 \xt Isaías 10:22, 23\x* \p \v 27 Albil can wan k'ane ti' yu naj Isaías, naj ẍejab Dios, yin eb Israel. Chi yal can jaxca ti': “Cax c'al oj ch'ib sbisil eb wet Israelal jaxca sbisil yarenail ja' mar, pero jaywanne eb oj colcha oj. \v 28 Yutol nianxane tiempo, catu' oj na'le oc yin jun yul yiban k'inal ti' yu naj Kaawil. Yuxan, jaxca ti' oj yun can el sk'ane yin tz'ajanil,” ẍi yul An Juun.\x * \xo 9:28 \xt Isaías 8:14; 28:26\x* \v 29 Ja'c'ala' naj Isaías tu' jix yal can pax naj jaxca ti': \q1 Ja' naj Kaawil, Yaawil eb a satcan pax oj, k'inaloj ta ma col-le can el jaywan eb jix can can kic'aal oj yu naj. Jix mi cu lawi el cu masanil, jaxca jix yun slawi el eb a Sodoma yetoj eb a Gomorra, ẍi naj Isaías yul An Juun.\x * \xo 9:29 \xt Isaías 1:9\x* \s1 Ja' Eb Israel Ma Yaoc Jun Watx' K'ane Yin Sc'ul \p \v 30 Tol chi waltoj tzet chi yal yel oc apnoj wan chi wal e ex ti' an. Ja' eb man Israel oj, ma ec' nanon sc'ul eb tzet chi yun yoc eb watx'il yul sat Dios. Pero jix yal Dios tol ey eb watx' yul sat. Jix yal Dios yin eb jaxca tu', yutol chi yaoc sc'ul eb yin. \v 31 Jal pax eb Israel, caw jix yaoc sna'bal eb yin sley Moisés, yet watx' chi oc eb watx'il yul sat Dios, sna'oni. Pero c'am chi ske' sjijen jun ley tu' eb. \v 32 ¿Tzet yuxan jaxca tu' jix elol yiban eb? Yutol c'am chi yaoc sc'ul eb yin Cristo. Ja' sna'on eb tol chi ske' yoc eb watx'il yul sat Dios yu wan chi el yunen eb tu'. Yutol jaxca junoj ch'en ch'en bey chi ẍaq'uel yajan eb, catu' chi chichon oc sc'ul eb yin, quey tu' Cristo yul sat eb. \v 33 Jix yal Dios sk'aneal yin Cristo tu' yul An Juun, yet chi yal jaxca ti': \q1 Ja' bey conob \w Sión\w*, ja' titu' oj jin tx'ox a jun mac txequel snan xol eb Israel. Jaxca junoj ch'en ch'en bey chi ẍaq'uel yajan eb, catu' chi telc'otoj eb yu, quey tu' oj yun jun mac txequel tu' yul sat eb. Pero ja' eb oj yaoc sc'ul yin, ma somcha el sc'ul eb yu, ẍi Dios yul An Juun tu'.\x * \xo 9:33 \xt Isaías 8:14; 28:16\x* \c 10 \s1 Yochwan Naj Pablo Chi Colcha El Eb Yet Israelal \p \v 1 Jex wuẍtaj, jex wanab, caw yochwan jin c'ul chi colcha eb wet Israelal. Chin k'an jun ti' tet Dios. \v 2 Yel toni caw chi yi' ey sba eb yak'on servil Dios. Pero man yotaj oj eb tzet utbil chi yun yak'le servil Dios jaxca chi yoche tu'. \v 3 Man yotaj oj eb tzet utbil chi yun yoc eb watx'il yul sat Dios. Chi yoche eb chi yaoc sba eb watx'il yul sat Dios yul yet. Yuxan c'am chi ẍa' sc'ul eb yoc yin watx'il yul sat Dios jaxca chi yoche Dios tu'. \v 4 Yu Cristo c'am xa yalon yet sley Moisés yin yak'on wa'xoj ánima sattaj Dios. Yutol yal c'al mac chi yaoc sc'ul yin naj, watx' chi el oc eb sattaj Dios. \p \v 5 Albil can yu naj Moisés tzet utbil chi kute cu ba, ta chi koche chi cu oc watx'il yul sat Dios yu jun ley tu'. Chi yal jaxca ti': “Ta ey mac chi jijen masanil tzet chi yal ley yin tobal k'inal, oj ẍa' sk'inal,” ẍi ley.\x * \xo 10:5 \xt Levítico 18:5\x* \v 6-7 Pero ja' cu colbanil chi cu cha' ti' asan yu chi kaoc cu c'ul yin Cristo, catu' chi yalon Dios tu' tol watx' jon xa yul sat. Chi yal yul An Juun jaxca ti': “C'am sowalil chi cu to satcan”\x * \xo 10:6-7 \xt Deuteronomio 30:12\x* yu ki'on eytej Cristo yu chi colwa kin, catu', “c'am sowalil chi cu eytoj yul tx'otx',”\x * \xo 10:6-7 \xt Deuteronomio 30:13\x* yu ki'on atej Cristo xol eb camnaj. \v 8 “Ja' jun sk'aneal colbanile ti', je yotaj xa. Chi ske' je yalon yetoj je ti'. Ey xa oc yin je pixan,” ẍi yul An Juun.\x * \xo 10:8 \xt Deuteronomio 30:14\x* Ja' ton jun sk'aneal ti' chi kal el oj. Jun chi aloni tol sowalil chi kaoc cu c'ul yin Cristo. \v 9 Oj cu colcha oj ta chi kal yetoj cu ti', tol ja' Jesús, Kaawil yin masanil, catu' chi kaon oc yin cu c'ul, tol ja' Dios jix pitzc'unen a Jesús xol eb camnaj, oj cu colcha oj ta chi kun jaxca tu'. \v 10 Watx' jon yul sat Dios asan yu chi kaoc cu c'ul yin Cristo. Chi cu colchai, yutol chi kal yetoj cu ti', tol ja' Jesucristo, Kaawil. \p \v 11 Chi yal yul An Juun jaxca ti': “Ja' mac oj yaoc sc'ul yin Cristo, man oj somcha el sc'ul yin naj,” ẍi yul An Juun.\x * \xo 10:11 \xt Isaías 28:16\x* \v 12 Cax c'al Israel jon, cax c'al man Israel oj jon, laan jon c'al yul sat Dios cu masanil. Yutol ja' naj Kaawil, Yaaw ye kiban cu masanil. Miman swatx' c'ulal Dios chi yak' tet yal c'al mac chi yal sba tet. \v 13 Jaxca chi yal yul An Juun: “Masanil eb chi yal sba tet naj Kaawil, oj colcha eb,” ẍi yul An Juun.\x * \xo 10:13 \xt Joel 2:32\x* \v 14 Pero ja' eb c'am to chi yaoc sc'ul yin naj Kaawil, ¿tzet oj yute yalon sba eb tet? ¿Tzet oj yun yaon oc sc'ul eb yin ta c'am to chi yab sk'aneal eb? Yetoj pax oj, ¿tzet oj yute yaben sk'aneal eb ta c'am mac chi alon sk'aneal tet eb? \v 15 Pero ¿tzet utbil oj yun sto eb yalon el sk'aneal, ta c'am mac chi chejontoj eb? Yuxan chi yal pax yul An Juun jaxca ti': “Ja' eb chi i'ontoj sk'aneal tol chi xa ske' koc yin watx' c'ulal yetoj Dios, catu' chi ec' yalon el watx' k'ane eb. Caw chi ec' ak'le tzalaboj sc'ul eb bey chi ec' eb tu',” ẍi yul An Juun.\x * \xo 10:15 \xt Isaías 52:7\x* \p \v 16 Pero man masanil oj eb chi jijen jun k'aneal yet colbanile ti'. Jaxca jix yun yalon can naj Isaías: “Mamin, ¿c'am mi eb chi yaoc sc'ul yin jun k'ane chi kal ti' on?” ẍi naj Isaías.\x * \xo 10:16 \xt Isaías 53:1\x* \v 17 Asan yu chi kabe, yuxan chi kaoc yin cu c'ul. Ja' jun k'ane chi kab ti', ja' ton sk'aneal Cristo. \p \v 18 Pero, ¿tzet je chi? Ja' eb Israel, ¿ma yab eb jun k'aneal yet colbanile ti' che na'? C'amaj, jix yab eb masanil. Yutol quey tu' chi yal yul An Juun: \q1 Ja' tzet jix al-le el oj, jix able bey masanil sat tx'otx' ti'. \q1 Ja' jun k'ane tu', jix sajlem yul-laj yiban k'inal ti', ẍi yul An Juun.\x * \xo 10:18 \xt Salmos 19:4\x* \p \v 19 Pero ma yaoc eb yin sc'ul, ¿tzet je chi yin eb? ¿Ma na'cha el jun k'ane tu' yu eb Israel tu' che na'? Ja' naj Moisés jix alon can tzet jix yal Dios tet eb. Chi yal jaxca ti': \q1 Oj wak' nanon oc je c'ul yin wan xa conob c'am yel oc apnoj. \q1 Yetoj pax oj, oj jin tx'emtej je jowal yu tzet oj wak' tet wan xa ánima c'am chi na'cha el yu, ẍi Dios yul An Juun.\x * \xo 10:19 \xt Deuteronomio 32:21\x* \p \v 20 Ja' naj Isaías, jix stec'ba sba yalon tzet jix yal Dios tet eb man Israel oj. Jix yal jaxca ti': \q1 Ja' eb c'am chin seyon ec' oj, pero jix jin ilcha yu eb. \q1 Yetoj pax tet eb c'am chin k'anlen ec' oj, jix jin tx'ox jin ba tet eb, ẍi Dios.\x * \xo 10:20 \xt Isaías 65:1\x* \p \v 21 Ja' naj Isaías tu', jix yal pax can oj, tzet jix yal Dios yu eb yet Israelal. Chi yal jaxca ti': \q1 Tobal k'inal c'al wawtentej eb Israel jainti' an, pero c'am nioj chi sjije eb. Caw caw sna'bal eb, ẍi Dios.\x * \xo 10:21 \xt Isaías 65:2\x* \c 11 \s1 Ja' Eb Israel Colbil Xa El Oj \p \v 1 Ja' eb \w sconob Dios\w* tu', ¿tumi jix intajnele el eb yu Dios tu'? C'amaj, ila jin tinani', Israel jin yetoj eb. Yic'aal jin pax naj Abraham yetoj eb jainti'. Ey jin oc yin jun bulan yic'aal naj Benjamín. \v 2 Ja' yet peyxa jix yal can Dios, tol etbil xa eb Israel tu'. Yuxan, ja' tinani', man intajnebil oj el sconob Dios tu' yu. Kotaj sk'aneal naj Elías yul An Juun. Ja' yet jix txali naj Elías tu' tet Dios junel, catu' jix yalon tzet spenail eb yet Israelal tu'. Jix yal jaxca ti': \v 3 “Mamin, ja' eb wet conob ti', jix smak' cam wan xa eb ja chejab, catu' jix smak'on etextoj smeẍail xaambal eb, wan chi ak'le e ach. Ja' tinani', asan jin jix jin cani, pero chi yoche eb chin yak' pax camoj,” ẍi naj tet Dios.\x * \xo 11:3 \xt 1 Reyes 19:10, 14\x* \v 4 Pero jix yal Dios tet naj jaxca ti': “C'amaj, ey jujeb mil winaj sic'bil el wu an. C'am bey jix ey kaan eb sattaj Baal,\f + \fr 11:4 \ft Ja' jun sk'aneal ti', chi ilcha pax bey 1 Reyes 19:1-18. Baal sbi sdiosal eb ánima ey ec' scawilal eb Israel tu'.\f* jun chi al-le oc diosal,” ẍi Dios tet naj Elías.\x * \xo 11:4 \xt 1 Reyes 19:18\x* \v 5 Ja'c'ala' pax tinani', ey eb yet Dios xol eb Israel, eb sic'bil el yu Dios yu swatx' c'ulal. \v 6 Yu swatx' c'ulal Dios, yuxan jix sic'le el eb yu, man yu oj tzet jix el yunen eb. K'inaloj ta yu tzet chi el yunen eb, yuxan chi sic'le el eb. Ta jaxca tu' xin, man yu oj swatx' c'ulal Dios ch'al tu', yuxan chi colcha eb. \p \v 7 Pero, ¿tzet chi el oc yin eb Israel che na'? Jix yak'le eb seyon tzet utbil chi yun yoc eb watx'il sattaj Dios, pero ma ske' yu eb. Tol asan eb sic'bil el yu Dios xol eb tu', asan yu eb tu' chi ske' yu. Jal wan xa xin, tol jix ak'le cawxo el sna'bal eb. \v 8 Jaxca chi yal yul An Juun: “Ja' Dios jix ak'on cawxo el sna'bal eb. Yuxan, cax c'al chi yil eb yipalil, pero c'am chi na'cha el yu eb. Cax c'al chi yab sk'ane Dios eb, pero ma c'al ta' na'cha el yu eb. Ja'c'ala' eb tinani',” ẍi yul An Juun.\x * \xo 11:8 \xt Deuteronomio 29:4\x* \v 9 Jix yal can pax naj rey David jaxca ti': \q1 Ja' xol wan k'in chi ya oc eb, ja' ojab tu' chi syalne sba eb, etex ojab el eb. \q1 Telc'o ojab toj eb xol wan sk'in tu'. Jul ojab sya'tajil yiban eb. \q1 \v 10 Etex ojab el sna'bal eb junelne, yet watx', c'am xa chi sna' nioj Dios eb. \q1 Jaxca ojab junoj ánima tenbil ey noan yu tzet ijbil yu, jaxca tu' ojab eb tobal k'inal, ẍi naj David tu'.\x * \xo 11:10 \xt Salmos 69:22-23\x* \s1 Tzet Utbil Chi Yun Scolcha Eb Man Israel Oj \p \v 11 Chin k'anle e ex tinani', ja' yet c'am chi yaoc sc'ul eb yin Cristo, ¿yin junelne jix intajnele can el eb? C'amaj. Yu jix cawxi el sna'bal eb, yuxan ey eb man Israel oj chi colchai. Jaxa yet oj yilon eb Israel, oj yochen oc eb. \v 12 Yu ma yaoc sc'ul eb Israel tu' yin Cristo, yuxan watx' yet masanil ánima yul yiban k'inal ti'. Yutol jix can can eb Israel tu' yalan, yuxan caw watx' yet eb man Israel oj. Ta jaxca tu' jix yun yel oc apnoj yu ma yaoc sc'ul eb yin Cristo, yel xa c'al mi watx' ket cu masanil yet oj meltzo pax oc sna'bal eb Israel junel xa. \p \v 13 Pero ey jun tzet chi yoche jin c'ul chi wal e ex an, jaex man Israel oj. Ja' Dios jix ak'on wopiso jin mulna je nan je xol an. Yuxan, caw miman yel oc apnoj jun wopiso ti' yul jin sat an. \v 14 Chi woche chi yil eb wet conob tol lalan je colchai, tala c'uxan ey to pax eb chi yoche chi colcha pax oj. \v 15 Ja' eb Israel tu', intajnebil el eb yu Dios jun tiempoal. Yuxan chi ske' yoc masanil wan xa ánima yin watx' c'ulal. Ja' yet oj cha'le pax oc eb Israel tu' junel xa xin, jaxca ian xa c'al mi tol chi pitzc'u a eb ánima xol eb camnaj, yutol miman swatx'ilal oj ẍa' eb masanil. \v 16 K'inaloj ja' ixim babel pan chi eltej yin ixim harina, yet ton Dios ye, ta quey tu', yet ton Dios masanil. Jaxca junoj te' te', ta yet Dios te' xe', yet Dios te' sk'ab pax oj. \v 17 Quey ton tu' yel oc apnoj eb Israel. Ey eb Israel jix el yul sk'ab Dios. Jaxca junoj sk'ab te' olivo\f + \fr 11:17 \ft Ja' jun te' olivo, yechel eb conob Israel.\f* chi tzoc'le el yin smimanil, quey tu' eb. Jal jaex xin, jaxca junoj sk'ab te' olivo xolajil te' olivo. Quey pax ton tu' jex, yutol ma jex Israel oj. Pero jaxca tol jix jex awli can oc sq'uexel oj eb bey jix tzoc'le el yin te' smimanil tu', yutol ey je yalon je yet yetoj eb yichmam eb Israel tu'. \v 18 Pero ma ske' je na'oni tol yel watx' jex yintaj eb Israel tu'. Yutol jaxca c'al junoj sk'ab te' quey jex tu'. Ja' junoj sk'ab te', c'am chi ske' chi ak'on yaxboj te' xe'. Pero tol ja' te' xe' chi ak'on yaxboj te' sk'ab tu'. \v 19 Tejan je chi jaxca ti': “Ja' eb Israel tu', jaxca tol tzoc'bil el eb yin smimanil, yet watx' jaon, chi cu oc sq'uexel oj eb,” tejan je chi. \v 20 Yel toni, jaxca tol tzoc'bil el eb Israel tu', yutol ma yaoc sc'ul eb yin Dios. Jal jaex xin, yu che yaoc je c'ul yin, yuxan jix jex oc can sq'uexel oj eb. Yuxan manchej je yec'bane je ba, teyne c'al je ba. \v 21 Ila, ma yak' Dios smiman c'ulal yin eb yet c'al ta' a'. Jaj jex xa mi, man oj yak' miman c'ulal je yin pax oj, ta che yi' el je c'ul yin. \v 22 Otajne wej el oj, tol miman swatx' c'ulal Dios. Pero ak'om cuenta pax Dios sic'lebil. Ja' eb ma yaoc sc'ul yin tu', ak'bil cuenta eb yu. Pero yajban ey jex ec' xin, miman swatx' c'ulal chi x'oxo. Sowalil che cawxane oc je ba yin swatx' c'ulal tu'. Ta c'amaj, oj jex i'le pax el yu Dios jaexti'. \v 23 Ja' eb Israel tu', ta oj ya pax oc sc'ul eb yin Dios junel xa, oj ale pax oc eb yetoj junel xa. Jaxca tol oj awle oc eb yin smimanil junel xa. Yutol chi ske' yunen Dios yetoj eb jaxca tu'. \v 24 Jaex, ma jex Israel oj, jaxca tol ja' yin junoj te' te' xolajil te' olivo tzoc'bil jex el oj. Catu' jix jex awle oc yin jun te' ja' caw olivo. Cax c'al ma jex c'al ta' smimanil oj te' yet yalantoj, pero jix jex oc smimanil oj te' tinani'. Ta jaxca tu' jix jex utelei, ja'c'ala' pax eb Israel, jaxca tol oj awle oc eb yin smimanil bey jix el tu'. K'abe ye c'al ta' eb peyxa. Yuxan oj wa'xoj oc eb yin junel xa. \s1 Ey Jun C'ual Oj Colcha Masanil Eb Israel \p \v 25 Jex wuẍtaj, jex wanab, ja' wan chi waltoj e ex ti' an, c'am mac otajnen peyxa, pero ja' tinani' chi woche che yotajne wej el oj, yet watx' c'am che yec'bane je ba yu je jelanil. Ja' eb wet Israelal tu', ec'al eb jix cawxi el sna'bal. Oj can eb jaxca tu', masanta' c'al oj tz'ajnaj eb man Israel oj scolcha el oj, \v 26 catu' oj colcha masanil eb wet Israelal. Ja' jun ti' chi woche che yotajne el oj. Yutol chi yal can yul An Juun jaxca ti': \q1 Ja' bey conob \w Sión\w*, Ja' titu' oj a jun Colwawom. \q1 Ja' oj oc i'on el spenail eb yic'aal Jacob. \q1 \v 27 Jaxca ti' oj wute wak'on jin trato yetoj eb an. Yet oj wak'on lawoj spenail eb an, ẍi Dios yul An Juun.\x * \xo 11:27 \xt Isaías 59:20, 21; 27:9\x* \m \v 28 Ja' eb wet Israelal tu', scajat sba eb yetoj Dios, yutol c'am chi yaoc eb yin sc'ul jun sk'aneal yet colbanile. Quey tu' yak'on eb jaxca ti', yet watx' ey jex xa chi ske' je colchai. Pero ja'c'ala' cam c'ulnebil eb yu Dios, yutol ja' Dios sic'nen can el yichmam eb. \v 29 Yutol ja' tzet chi yak' Dios, junelne chi yak'a. C'am xa chi yi' ec' junel xa. Ja' eb chi yawte oc Dios yetoj, junelne chi yawte oc eb yetoj. \v 30 Ja' yet yalantoj, man jijyom oj jex tet Dios. Jal tinani' xin, chi ok' sc'ul je yin, yutol ja' eb wet Israelal, man jijyom oj eb tet Dios. \v 31 Yel toni, man jijyom oj eb wet Israelal tet Dios tinani', pero ey tzet yu, yet watx' oj ok' pax sc'ul Dios yin eb jaxca chi yun yok' sc'ul je yin tinani'. \v 32 Ja' Dios chi aloni, tol man jijyom oj jon cu masanil jaon ánima jon ti'. C'am chi ske' cu colon cu ba yul ket. Jix cu yute jaxca tu', yet watx' jun laan yok' sc'ul kin cu masanil. \p \v 33 Ja' Dios, ¡C'am xa jantaj swatx'il! ¡C'am xa jantaj sjelanil! ¡C'am xa jantaj tzet yotaj! C'am chi cu tz'aji kalon el tzet jix sna'balne el oj, c'al tzet chi el swa'neni. ¡Catu' c'am pax junoj chi na'cha el sbeybal Dios yu! \v 34 Jaxca chi yal yul An Juun: “¿Mac junoj chi ske' yotajnen el sna'bal naj Kaawil? ¿Mac junoj chi ske' yak'on sna'bal Dios? \v 35 ¿Mac junoj chi ske' tol ja' babel oj ak'on junoj tzet yetal tet Dios, catu' tzunan xa chi yak' Dios sq'uexel tet?” ẍi yul An Juun.\x * \xo 11:35 \xt Isaías 40:13; Jeremías 23:18\x* \v 36 Yutol masanil tzettaj yetal, ja' bey Dios chi tita. Ja' Dios jix wa'nen masanil tzettaj yetal, catu' chi yak'on can oj, yet watx' chi txeclo el swatx'il Dios. Miman ojab yel oc apnoj Dios yin tobal k'inal. Amén. \c 12 \s1 Tzet Chi Cu El Oc Oj Yet Chi Kak'on Cu Ba Tet Dios \p \v 1 Jex wuẍtaj, jex wanab, caw chi ok' sc'ul Dios kin. Yuxan, chin k'an e ex, tol che yaoc je ba yul sk'ab Dios, jaxca junoj xaambal iquis, junoj caw sak'al, catu' chi ak'le tet, jaxca ojab tu' chi kute kak'on cu ba tet. Ta chi kak' cu ba tet Dios jaxca tu', chi yal yel oc apnoj tol yet jon, catu' chi kak'on servil yin masanil cu c'ul jaxca chi yoche. \v 2 Man xa ojab laan oj chi kute cu beybal yetoj eb yet yul yiban k'inal ti'. Sq'uex ojab cu na'bal, yet watx' chi wa'xi c'al oc cu beybal yin junelne. Ta jaxca tu' chi kute cu ba, oj na'cha el ku tzet chi yoche Dios kin. Ja' wan tzet chi yoche tu', watx' c'al el oj, chi tzala Dios yu, tz'ajan c'al yul sat Dios. \p \v 3 Ja' Dios jix ak'on wopiso ti' an yu swatx' c'ulal. Yuxan chi waltoj wan ti' e ex je masanil. C'am chi ske' cu na'on jun jun jon tol jelan jon. Yin ojab yeynajil ch'un cu na'oni tzet kopiso. Ja'ta'c'ala' jantaj ye oc cu c'ul yin Dios. Jaxca ojab tu', ch'un cu seyon kopiso. \v 4 Ja' cu mimanil, ec'al tujan. \v 5 Jaxca cu mimanil tu', quey jon pax tu' jaon creyente jon ti'. Cax c'al ec'al jon, pero jaxca tol junne animail ke yin Cristo. Jaxca ton masanil tujan cu mimanil tu', junne ye, quey jon ton tu', junne ke cu masanil. \v 6 Tx'oj tx'oj c'al kopiso jun jun jon, ja'ta'c'ala' tzet chi el yin sc'ul Dios chi yak' e on jun jun jon. Yuxan, sowalil chi kil kopiso tu' jun jun jon. Ja' mac a alo el sk'ane Dios jix ak'le yune', sowalil chi yal el oj ja'ta'c'ala' jantaj chi yute yaon oc sc'ul yin Dios tu'. \v 7 Ja' mac a ak'o servil yet creyenteal jix ak'le yune', sowalil watx' chi yute yak'on servil eb. Ja' mac cuyu yet creyenteal jix ak'le yune', sowalil caw chi yaoc sc'ul scuyon eb. \v 8 Ja' mac chi ske' yu yak'on na'bale, sowalil chi yil yopiso tu'. Ja' mac chi ske' yu scolwa tet eb ánima, yak' ojab tet eb yin masanil sc'ul. Ja' mac chi ak'le yopiso yilomal oj yet creyenteal, yil ojab yin sjichanil. Yetoj pax mac chi ok' sc'ul yin eb ey oc yin sya'ilal, colwa ojab tet eb yin tzala c'ulal. \s1 Tzet Utbil Ch'un Cu Beybalnen Titi' \p \v 9 Cu cam c'ulne ojab cu ba yetoj ja' caw cam c'ulal. Yal c'al tzet man watx' oj, chi cu ya can el oj. Jaxa yin tzettaj yetal watx', ja' ojab tu' chi kaoc cu na'bal. \v 10 Watx' chi kute cu cam c'ulnen cu ba, yutol kuẍtaj cu ba, kanab cu ba. Sowalil chi ki' ey cu ba jun jun jon, yet watx' ey kel oc apnoj jun jun jon yul cu sat. \p \v 11 C'asan chi kute cu ba tet naj Kaawil. Man ojab isa oj chi kute cu ba tet naj. Yin ojab masanil cu c'ul chi kak'on servil naj Kaawil tu'. \p \v 12 Tzala jon nej tobal k'inal, yutol ja' Dios chi kaoc yip oj cu c'ul. Tec'an chi kute cu ba yet chi kilon sya'il. C'am chi cu bej cu txali tobal k'inal. \p \v 13 Colwa jon yin eb ket creyenteal, yet ey tzet caw sowalil chi oc yu eb. Ak'om ojab jon posada tet eb chi ec' cu c'atan. \p \v 14 Ja' mac pena chi yute sc'ul e on, ja' ojab swatx' c'ulal Dios chi cu k'antej yiban eb. Catu' man ojab ja' oj sjowal sc'ul Dios chi cu k'antej yiban eb, pero ja' ojab swatx' c'ulal. \p \v 15 Tzala jon nej yetoj eb chi tzalai. Cuso jon nej yetoj eb chi cusi. \p \v 16 Watx' ojab c'al chi kute cu ba tet ket cu masanil. Man ec'ban oj chi kute cu ba. Kute wej cu ba jaxca eb c'am yel oc apnoj yul sat ánima. Manchej cu na' wej tol caw jelan jon. \v 17 Ta ey mac chi yak' pena c'ulalil e on, manchej cu pajtze cu ba tet. Watx' ojab c'al chi kute cu beybal yil masanil eb ánima. \v 18 Kak' wej kip cu tx'oxon watx' c'ulal tet masanil ánima, yet watx', watx' ojab c'al kak'on yetoj eb. \v 19 Jex wuẍtaj, jex wanab, c'am chi ske' cu pajtzen cu ba tet junoj mac txequel. Sowalil chi kechbane yet watx', ja' Dios chi pajtzen tet eb yetoj sjowal sc'ul. Yutol jix yal can Dios yul An Juun jaxca ti': “Jainti', ey walon wet waon oc sya'tajil yiban eb. Jain oj jin pajtze tet eb,” ẍi naj Kaawil.\x * \xo 12:19 \xt Deuteronomio 32:35\x* \v 20 Chi yalon pax yul An Juun jaxca ti': “Ta chi nocha junoj ja cajat, ak' low oj, ta chi taj sti', ak' ja' yuq'ue. Ta jaxca tu' che yute je ba, oj q'uixwoj a yu tzet che yune',” ẍi yul An Juun.\x * \xo 12:20 \xt Proverbios 25:21, 22\x* \v 21 Manchej cu pajtze spenail yet chi yunen spenail eb e on, pero ja' ojab watx'ilal chi yak' ganar yiban spenail tu'. \c 13 \s1 Ja' Tzet Yopiso Gobierno \p \v 1 Jijyom ojab chi kute cu ba cu masanil tet eb yaaw, yutol ja' Dios chi aon oc eb yin yopiso. Ja' Dios chi aon oc yopiso eb, ta c'amaj, c'am junoj eb ey yopiso. \v 2 Yuxan, ta ey mac c'am chi jijen tzet chi yal eb yaaw tu', chi yal yel oc apnoj, tol ja' tet opiso abil can el yich yu Dios c'am chi sjije eb. Catu' ja' c'al oc chi i'ontej sjowal sc'ul jun ley c'am chi sjije tu' yiban. \v 3 Yutol ja' eb yaaw tu', ey oc yopiso yu xiw eb c'am swatx'il sbeybal tet eb. Man yu oj xiw eb watx' c'al tzet chi el yunen tet eb, yuxan ey oc yopiso eb. Yuxan, ta chi koche c'am chi cu xiw tet eb, watx' ojab c'al chi kute cu beybal tet eb. Ta watx' c'al chi kute cu beybal, chi tzala eb ketoj. \v 4 Ey oc yopiso eb yu Dios yu swatx'il oj masanil ánima. Pero ta pena tzet chi el kuneni, smoo chi cu xiw tet eb. Yutol ey yopiso eb yaon oc sya'ilal kiban. Yutol ey oc yopiso eb yu Dios yak'on sya'ilal tet mac pena tzet chi el yuneni. \v 5 Yuxan jije wej tzet chi yal eb yaaw tu'. Man asanne oj yutol chi cu xiw yaon oc sya'ilal Dios kiban, yuxan chi cu jije, pero yu ojab tol kotaj tol jaxca tu' chi ẍa' sc'ul Dios, yuxan chi cu jije tet eb. \v 6 Yuxan, sowalil chi kak' cu tolabal jaxca chi yal ley, yutol ja' Dios anen oc yopiso eb. Catu' lalan yunen yopiso eb tu'. \p \v 7 Yal c'al beytet yaawil chi sk'an el tumin kin, catu' ta jaxca tu' yalon ley, kak' wej tet. Cax c'al cu boleto, ma junoj cu licencia, cu tolane jaxca yalon ley. Ta smoo chi cu xiw tet eb yaaw tu', xiwo jon nej tet eb xin. Ta smoo ey yel oc apnoj eb yul cu sat, ey ojab yel oc apnoj eb yul cu sat. \v 8 Ta ey bey ey cu jec', kak' wej pax tet eb. Ey jun tujan jaxca tol cu jec' ye tet eb ket animail, ja' ton cu cam c'ulal. Yutol sowalil chi cu cam c'ulne cu ba. Ta chi cam c'ulne cu ba chi yal yel oc apnoj tol lalan cu jijen sley Dios masanil. \v 9 Ey wan ẍejbanil Dios chi alon jaxca ti': “Manchej je yaoc je mul yul sk'ab je yistil, ma yul sk'ab je yichamil. Manchej jex mak'wi cam ánima. Manchej jex elk'anwi, manchej je xijwi k'ane yin je yet animail. Manchej nanon oc je c'ul yin junoj tzet yetal,” ẍi wan ẍejbanil Dios tu'.\x * \xo 13:9 \xt Éxodo 20:13-15, 17; Deuteronomio 5:17-19, 21\x* Ja' wan jix jin tx'ox eltej ti', c'al wan xa, chi sjunbane ey sba yin jun ẍejbanil ti'. “Cam c'ulne wej je yet animail jaxca che yute je cam c'ulnen je ba jun jun jex.”\x * \xo 13:9 \xt Levítico 19:18\x* \v 10 Ja' mac chi cam c'ulne yet animail, c'am chi yun junoj pena c'ulalil tet yet animail tu'. Yuxan, ta ey cu cam c'ulal yin eb, chi cu jije masanil sley Dios. \p \v 11 Tol chi wal pax jun xa ti' e ex. Otajne wej el tzet ye jun tiempoal ti' tinani'. Yutol ja' tinani', stiempoal xa chi el cu weyan, yutol janic'xane tiempo catu' chi cu colcha el oj. Man jaxca oj yet yalantoj, yet jix babi kaoc cu c'ul yin Cristo. \v 12 Ja' jun tiempoal ti' tinani', jaxca tol ak'balil to c'al, jaxa yet oj cu colcha el tu' xin, jaxca tol oj sajboj el oj. Pero eyman chi ec' tiempo tinani'. Janic'xane catu' chi juli. Yuxan chi ojab cu bej can wan spenail jaxca chi el yunen eb ánima xol k'ej k'inal. Jaxca ojab chi yute yak'on jowal junoj soldado yetoj smitx'k'ab, jaxca ojab tu' chi kute kak'on kip yin yet Dios. Yutol jaxca tol xol saj k'inal ey xa cu pixan. \v 13 Jaxca ojab eb watx' chi yute ec'ab sba yet c'ualil, jaxca ojab tu' chi kute cu ba. Jichan ojab c'al chi kute cu beybal yil ánima. Manchej cu oc uq'uemanil. Manchej cu wejlabi. Manchej cu oc yin amulal, manchej el kunen junoj xa tzet man watx' oj yetoj cu mimanil. Manchej kak'le jowal yetoj junoj xa mac txequel. Manchej kanab oc cu c'ul yin junoj mac txequel. \v 14 Sowalil chi cu cha' yipalil Jesucristo jaxca chi yun junoj soldado yet chi ẍa'on smitx'k'ab yet jowal, jaxca tu' chi yun cu colon cu ba yetoj yipalil, catu' manchej xa kaoc cu na'bal yin wan pena chi yoche oc cu pena ochwanilal. \c 14 \s1 Manchej Cu Na' Oc Yin Ket Creyenteal \p \v 1 Ey eb creyente man to tec'an oj yei, yutol c'am to chi na'cha el scuybanil Cristo sic'lebil yu eb. Ja' eb man to tec'an oj ye tu', cha' wej oc eb je yetoj. Pero manchej je teele je ba yetoj eb yin tzet c'am to chi na'cha el yu eb tu'. \v 2 Yutol ja' eb creyente tec'an xa yei, yotaj eb tol yal c'al tzet chi ske' slo'on eb ma ẍi'on eb. Pero ey eb man to tec'an oj ye sna'bal. Yuxan chi xiw eb ẍi'on chi'be. Asan ita chi ẍi eb. \v 3 Ja' jaon mac jon chi cu chi' masanil tzettaj yetal, ma ske' kalon sk'umal eb c'am chi chi'on masanil tzet chi cu chi' tu'. Yetoj pax oj, ja' eb c'am chi chi'on masanil tzet yetal tu', ma ske' yalon pax eb cu k'umal, yutol cha'bil jon c'al yu Dios yetoj eb. \v 4 K'inaloj ey junoj mac chi mulna bey spatrón. ¿Ey mi kalon ket cu na'on oc yin naj tu' che na'? C'amaj, asan spatrón naj tu' chi ske' yaloni, ta watx' naj yul sat ma c'amaj. Yuxan quey jon tu' tet naj Kaawil. Watx' oj cu el oc yul sat, yutol ey yipalil naj ey oc ketoj, yet watx', caw watx' chi kute cu ba. \v 5 Ey eb creyente chi aloni tol ey wan c'ual mimej yel oc apnoj sattaj wanoj xa. Ey eb chi alon xin, tol laan c'al jun jun c'ual, c'am junoj miman yel oc apnoj. Yuxan cu na' wej yul cu jolom jun jun jon beytet yel. \v 6 Ja' mac chi yi' ey sba yet wan c'ual chi wal ti', chi yi' ey sba yutol miman yel oc apnoj naj Kaawil yul sat. Ja'c'ala' pax mac c'am chi yi' ey sba yet wan c'ual tu', c'am chi yi' ey sba yutol miman yel oc apnoj naj Kaawil yul sat. Yetoj pax jun xa ti', ja' mac chi ẍi yal c'al tzet yetal, chi ẍi yutol ey yel oc apnoj naj Kaawil yul sat, yutol chi yal yu diosalil tet Dios yu, catu' chi slo'oni ma chi ẍi'oni. Jal pax mac c'am chi ẍi ma c'am chi slo' masanil xin, c'am chi ẍi, yutol ey yel oc apnoj naj Kaawil yul sat. Tol chi yal pax yu diosalil tet Dios. \v 7 Yajban iquis jon, man ket oj cu ba. Ja' yet chi cu cami, man pax ket oj cu ba. \v 8 Yajban iquis jon to, chi cu beybalne wej jaxca tzet chi yoche naj Kaawil. Ja'c'ala' yet oj cu cam oj, oj cu cam jaxca chi yoche naj Kaawil tu'. Yuxan, cax c'al iquis jon ec' oj, cax c'al chi cu cami, yet jon c'al ta' naj Kaawil tu'. \v 9 Yuxan jix cam Cristo, catu' jix pitzc'u pax a naj, yet watx' chi oc naj Yaawil oj eb camnaj c'al Kaawil oj mac jon iquis jon pax ti'. \p \v 10 Yuxan, c'am chi ske' cu na'on oc yin junoj ket creyenteal. C'am pax chi ske' kaloni, tol c'am yel oc apnoj eb. Yutol cu masanil sowalil oj cu apnoj sattaj Dios catu' oj sna'on oc kin. \v 11 Yutol chi yal yul An Juun jaxca ti': \q1 Jain Yaaw jin ti', caw yel chi wal an. Tol oj jul masanil ánima jin sattaj, catu' oj ey kaan eb e in an. Sowalil oj yal masanil eb yetoj sti', tol asan jin Dios jin an, ẍi yul An Juun.\x * \xo 14:11 \xt Isaías 49:18; 45:23\x* \p \v 12 Yuxan, sowalil jun jun jon, oj kal tzettaj jix el kunen titi' tet Dios. \s1 Caw Q'uixwiltaj Ta Chi Kak' Etex El Sna'bal Eb Ket Creyenteal \p \v 13 Yuxan, manchej xa ske' cu na'on oc kin jun jun jon. Yel watx' ja' ojab jun xa ti' chi kune. Tol watx' ojab chi kute cu beybal yil eb ket creyenteal, yet watx' c'am ojab junoj eb chi etex el ku, catu' c'am junoj eb chi somcha el sna'bal. \v 14 Jainti', yutol ey oc jin c'ul yin naj Kaawil Jesús an, caw wotaj sic'lebil an, c'am junoj tzet yetal c'am chi ske' cu lo'oni. Pero ta ey mac chi na'oni, tol ey junoj tzet yetal c'am chi ske' slo'on yu Dios, c'am chi ske' yu eb, yutol ey ton sleyal slo'on eb yu Dios. \v 15 K'inaloj ey junoj tzet tetal c'am chi ske' slo'le yu wanoj eb ket creyenteal. Ta yu chi cu lo' ma yu chi cu chi', catu' chi cus sc'ul eb, c'am cu cam c'ulal yin eb ch'al tu'. Pero jix cam Cristo yu eb c'al ku. Yuxan, caw q'uixwiltaj ta chi etex el sna'bal junoj ánima yu junoj tzet chi cu lo' ma tzet chi cu chi'. \v 16 Jaonti', kotaj tol watx' masanil. Pero ta ey eb chi aloni, tol pena swatx' c'ulal Dios yu chi kal jaxca tu', yel watx' ta c'am chi kal sattaj eb. \v 17 Ja' tinani', ey jon oc yul sk'ab Dios. Yuxan, man xa smoo oj chi kaoc cu na'bal yin tzet chi cu lo' ma tzet chi cu chi', c'al yin tzet chi kuq'ue. Pero smoo chi kaoc cu na'bal yin tzet yetal jichan, c'al yin tzet utbil chi koc yin watx' c'ulal yetoj ánima. Catu' chi cu cha'on jun tzala c'ulal chi yak' naj Santo Espíritu e on. \v 18 Ta jaxca tu' chi kute kak'on servil Cristo, oj tzala Dios ketoj, catu' chi yilon pax eb ket animail, tol watx' cu beybal. \p \v 19 Yuxan chi ojab cu na' yin tzet utbil chi yun koc yin watx' c'ulal cu masanil catu' chi kiptzenle cu ba jun jun jon, yet watx' tec'an chi kute cu ba yin scuybanil Cristo. \v 20 Caw q'uixwiltaj ta chi etex el smulnabal Dios yin spixan eb ket creyenteal yu c'al tzet chi cu lo' ma tzet chi cu chi'. Yuxan manchej kute jaxca tu'. Yel toni, c'am junoj tzet yetal c'am chi ske' slo'lei, ma c'am chi ske' ẍi'le yu Dios. Pero ta ey eb chi somcha el sna'bal yu tzet chi cu lo' tu', ma tzet chi cu chi' tu', cu bej can cu lo'oni, ma cu chi'oni. \v 21 Yuxan, ta ey eb chi somcha el sna'bal yu chi cu chi' chi'be, ma yu chi kuc' vino, ma yu junoj xa tzet chi el kuneni, yel watx' chi cu bej can kunen wan tu'. \v 22 Yutol ey oc cu c'ul yin Dios, yuxan kotaj, tol c'am junoj tzet yetal c'am chi ske' cu lo'oni. Pero chi ojab cu na' wan ti' yul sat Dios. Ta kotaj tol chi ske' cu lo'on masanil tzet yetal, watx' ket. \v 23 Pero ja' yet chi cu lo' ma chi cu chi' junoj tzet yetal, ta chi cu na' tol ey sleyal cu lo'on yu Dios, catu' chi to cu lo'on pax oj, chi oc cu penail tet Dios. Yutol c'am chi kaoc yin cu c'ul tol watx' chi el kuneni. Yal c'al tzet chi kune, ta man watx' oj yul sat Dios, cu na'oni, catu' chi kunen pax oj, chi oc cu penail tet Dios. \c 15 \s1 Kun Wej Jaxca Chi Yoche Eb Ket Creyenteal \p \v 1 Jaonti', tec'an jon xa yin yet Dios, yutol chi xa na'cha el ku tol c'am sowalil wan tu'. Pero ey eb man to tec'an oj yei. Chi xiw eb yu. Yuxan cu cuenta kak'on techa eb c'am to stec'anil tu', yet watx' manchej somcha el eb ku. C'am chi ske' comon c'al chi kute tzet chi yoche cu na'bal. \v 2 Jun jun jon, chi ojab kun wej tzet chi ẍa' sc'ul ket creyenteal, yet watx', watx' yet eb. Catu' chi oc eb yin stec'anil. \v 3 Ja' naj Cristo, c'am chi yun asan tzet chi yoche. Ja' tzet chi yoche Dios jix yune'. Pero chi yal yul An Juun jaxca ti': “Ja' yet chi buchwa eb ja win, jain chi wab pax sya'il,” ẍi Jesús yul An Juun tu'.\x * \xo 15:3 \xt Salmos 69:9\x* \v 4 Masanil tzet tz'ibebil can yul An Juun yet peyxa tu', ey yopiso cu scuyoni. Chi yak' cu tec'anil, chi yak'on pax smimanil cu c'ul yet watx' chi ka c'al oc Dios yip oj cu c'ul. \v 5 Ja' Dios chi ak'on cu tec'anil, catu' chi yak'on pax smimanil cu c'ul. Chin k'an tet Dios chi colwa kin yu chi cu ec' yin watx' c'ulal cu masanil jaxca jix yun yec' Cristo. \v 6 Ta jaxca tu' junxane na'bale oj je yune'. Jun laan xa c'al je yalon je watx' k'ane tet Dios, smam naj Kaawil Jesucristo. \s1 Jun Sk'aneal Yet Colbanile Albil Can El Snan Xol Eb Man Israel Oj \p \v 7 Yuxan, sowalil chi cu cha' masanil eb ket creyenteal cu nan cu xol, yutol jaxca tu' jix cu yute ẍa'on Cristo yu koc yetoj, yu xeclo el oj tol miman swatx'il sc'ul Dios. \v 8 Chi wal wan ti' e ex an, yutol ja' Cristo tu' jix jul yak' sba yak'omal servil eb yet Israelal. Ja' jix jul ak'on can yun tzet yalnaj can Dios tet eb kichmam, yet jix yak'on can sti' tet eb. Yuxan jaxca ti' jix yute x'oxon el Cristo tol chi c'al yun tzet chi yal Dios. \v 9 Yetoj pax oj, yu pax eb man Israel oj, yuxan jix jul ec' Cristo, yet watx' chi yal eb watx' k'ane tet Dios, yutol jix ok' sc'ul yin eb. Tol chi yal yul An Juun jaxca ti': \q1 Ja' xol eb man Israel oj, oj wal watx' k'ane e ach. \q1 Oj jin bit'ne pax wan bit' e ach.\x * \xo 15:9 \xt Salmos 18:49\x* \m \v 10 Chi yalon pax jun xa ti' yul An Juun: \q1 Jaex man jex Israel oj, tzala nej yetoj eb \w sconob Dios\w*.\x * \xo 15:10 \xt Deuteronomio 32:43\x* \m \v 11 Ey bey chi yal pax jaxca ti': \q1 Jantaj jex ma jex Israel oj, al wej je watx' k'ane tet naj Kaawil. \q1 Je masanil, jaex chex ec' bey jun jun conob, al wej el oj, tol miman yel oc apnoj naj Kaawil.\x * \xo 15:11 \xt Salmos 117:1\x* \p \v 12 Tz'ibebil pax can yu naj Isaías yul An Juun tu' jaxca ti': \q1 Ey jun yic'aal naj Isaí oj aloj. Ja' oj ale oc Yaawil oj eb man Israel oj. \q1 Ja' jun tu', oj yaoc eb yip oj sc'ul, ẍi yul An Juun.\x * \xo 15:12 \xt Isaías 11:10\x* \p \v 13 Ja' Dios bey chi tit yip cu c'ul chi woche chi ak'on pax je tzala c'ulal, yetoj watx' c'ulal snan je xol, yutol che yaoc Dios yin je c'ul. Ta jaxca tu' oj yak' c'al yip je na'bal, yutol ja' Yespíritu Dios chi ak'on yipalil e ex. \p \v 14 Jex wuẍtaj, jex wanab, wotaj sic'lebil an, tol watx' je na'bal, catu' caw jelan jex yin yet Dios. Wotaj an, tol caw chi ske' je yak'len je na'bal je xol titu'. \v 15 Cax c'al quey tu' je beybal, pero c'am chin xiw jin tz'ibentoj wan cuybanile tu' e ex an, yu jin jejon je na', yet watx' c'am chi to q'uey c'ulal je yu. Chi wun jaxca ti' an, yutol ja' Dios jix ak'on jun wopiso ti' an yu swatx' c'ulal. \v 16 Ja' jix ak'on wopiso wak'on servil Jesucristo snan xol eb man Israel oj an. Ja' wopiso ak'bil yu an, ja' ton alo el sk'aneal yet colbanile jix yak' Dios, yet watx' ey ojab eb man Israel oj, oj waoc yul sk'ab an. Jaxca junoj sa'beal chi wak' tet Dios. Jun chi ẍa' sc'ul Dios. Jaxca tu' eb yul sat, yutol ja' naj Espíritu chi i'on oc eb yetoj. \p \v 17 Yutol chi mulna Cristo wetoj an, yuxan chi ske' walon an, tol miman yel oc apnoj jun mulnail chi wun tet Dios ti' an. \v 18 C'am chi ske' walon tzet jix el yunen wan xa eb chi ak'wi servil Dios pax oj. Pero c'am chin xiw walon tzet chi el yunen Cristo yin jin sk'anbalnen yet jix ak'le sjije eb man Israel oj. Jix jin ec' walon can sk'aneal tet eb an. Ey pax wan tzet yetal jix jin tx'ox el xol eb an. \v 19 Ey wan \w milagro\w*, wan tzet yetal chi q'uey a sc'ul eb yu, tx'oxbil wu snan xol eb an, c'al wan xa tzet chi tx'oxon el yipal Dios. Yutol jix yak' naj Santo Espíritu yipalil e in an. Jaxca c'al tu' jix jin ec' wute walon el swatx' k'ane Cristo bey jun jun conob. Ja' bey Jerusalén, ja' titu' jix babi wal el an. Jix jin ec' wal el bey jun jun conob, masanta' c'al jix jin apni bey yul jun lugar chi yij sbi Ilírico. \v 20 Jaxca c'al ti' jix wute wak'on wip walon el sk'aneal yet colbanile bey jun jun lugar bey c'am to chi able sk'aneal Cristo. C'am chi woche tol ja' bey albil xa el yu wanoj xa chin ec' wal el an. \v 21 Jaxca yalon can yul An Juun bey chi yal jaxca ti': \q1 Ja' bey c'am to chi apni sk'aneal, oj apnoj oc oj. \q1 Yetoj eb c'am to c'al chi aben sk'aneal, oj na'cha el yu eb, ẍi yul An Juun.\x * \xo 15:21 \xt Isaías 52:15\x* \s1 Chi Yoche Naj Pablo Chi To Bey Roma \p \v 22-23 Ec'al el chi woche chex to wil an. Pero yu wopiso ti', c'am chi ske' jex to wiloni. Jal tinani' xin, jix lawi jin mulnail bey wan lugarlaj ti'. \v 24 Yuxan chin na', ja' yet oj jin toj bey Espaá, catu' oj jex ec' wilon an, yu ec' wak'on tzalaboj jin c'ul je yetoj an. Oj xew wec' jayeb oj c'u je yetoj xin, catu' chi woche chex colwa wetoj yet chin to bey Espaá tu'. \v 25 Pero tinani', ja' bey Jerusalén oj jin baboj ec' oj, yu ec' wak'on jun colwal tet eb etbil xa yu Dios titu'. \v 26 Yutol jix el yin sc'ul eb a Macedonia yetoj eb a Acaya yi'on a jun colwal, catu' chi to tet eb creyente meba' bey Jerusalén tu'. \v 27 Jix el yin sc'ul eb yaontoj jun colwal tu'. Watx' ton jaxca tu', yutol jaxca tol ey sjec' eb tet eb a Jerusalén tu'. Ja' eb a Jerusalén tu', Israel eb. Ja' eb jix colwa yin eb man Israel oj tu' yet jix yalon sk'aneal yet colbanile tet eb. Yuxan, ja' eb man Israel oj tu', scuenta ton eb scolwa yin eb Israel tu' yetoj nioj tzet yetal ey tet eb yetoj scolwal tu'. \v 28 Yuxan sowalil chin ec' wak' jun colwal tu' tet eb a Jerusalén tu' an. Chi lawi tu' xin, catu' chex ec' wilon yet lalan jin to bey Espaá tu' an. \v 29 Wotaj an, tol ja' yet oj jin apnoj e ex tu' an, miman swatx' c'ulal Cristo oj yak' e on. \p \v 30 Jex wuẍtaj, jex wanab, ja' naj Yespíritu Dios chi ak'oni, tol chi cu cam c'ulne cu ba. Yu jun cam c'ulal tu' chin k'an e ex, caw che yak' je yip je yoc yin txa wetoj an. Caw chex txali tet Dios wu an, yutol jaxca ti' chi yoche sc'ul Kaawil Jesucristo. \v 31 Che k'an tet Dios tol oj jin scol el yul sk'ab eb man creyente oj a Judea. Chex txali pax yu jun colwal oj wi'toj tet eb creyente a Jerusalén tu' an, yet watx' chi tzala eb yet chi ẍa'on eb. \v 32 Chex txali pax wu an, yet watx' yin tzala c'ulal chi yun wapni oc e ex tu' an, ta jaxca tu' chi el yin sc'ul Dios. Catu' chin ec' xew jayeb oj c'u je yetoj titu' an. \v 33 Ja' Dios ak'om watx' c'ulal cu xol, chi woche chi oc Dios je yetoj je masanil bey titu'. Amén. \c 16 \s1 Scawil C'ule Jix Yaltoj Naj Pablo \p \v 1 Chi wabene oc kanab Febe ti' yul je k'ab, ja' ix diáconisa bey iglesia bey conob Cencrea. \v 2 Watx' che yute je cha'on apnoj ix e ex tu', yutol yet xa naj Kaawil ix ketoj. Jaon creyente jon ti', smoo jaxca tu' chi kute cu cha'on eb kuẍtaj ma eb kanab chi ec' cu c'atan. Chex colwa yin ix yin yal c'al tzet yetal chi sk'an ix e ex, yutol ec'al mac bey chi colwa ix. Ila pax jainti', jix colwa ix win an. \p \v 3 Chi watoj scawil sc'ul kanab Priscila yetoj kuẍtaj Aquila, eb wet mulnawomal yin smulnail Cristo Jesús. \v 4 Ian mak'bil cam eb junel, yet jix bet eb jin scolon el yul sk'ab camich an. Yuxan caw chi wal yu diosalil tet eb. Man asanne oj jin chi wal yu diosalil tet eb, yu jix jin col-le an, pero chi yal yu diosalil pax eb creyente tet eb bey jun jun iglesia. \v 5 Chi wa pax toj scawil sc'ul eb creyente chi syamba sba bey sna eb yin culto. Chi watoj scawil sc'ul kuẍtaj Epeneto. Caw ey jin cam c'ulal yin naj, yutol ja' naj babel jix yaoc sc'ul yin Cristo bey scuenta Asia. \v 6 Chi watoj scawil sc'ul kanab María, caw chi mulna ix snan je xol. \v 7 Chi watoj scawil sc'ul eb wet conob Andrónico yetoj Junias. Wet presowomal jin ba yetoj eb scawanil yet junel. Miman yel oc apnoj eb cu nan cu xol, jaon ẍejab Cristo jon ti'. Babel jix yaoc sc'ul eb yin Cristo e in an. \p \v 8 Chi watoj scawil sc'ul kuẍtaj Amplias. Ey pax jin cam c'ulal yin naj, yutol ey oc sc'ul naj yin naj Kaawil. \v 9 Chi watoj scawil sc'ul kuẍtaj Urbano, yutol chi mulna ketoj yin smulnail Cristo Jesús. Chi watoj tet kuẍtaj Estaquis yutol ey pax jin cam c'ulal yin naj. \v 10 Chi watoj scawil sc'ul kuẍtaj Apeles. Ja' jun kuẍtaj tu', caw tec'an chi yute sba naj yin sya'tajilal. Caw miman txequel tol ey oc sc'ul naj yin Cristo. Chi wa pax toj scawil sc'ul eb yetbi Aristóbulo. \v 11 Chi watoj scawil sc'ul naj wet conob Herodión, yetoj eb yetbi Narciso, creyente xa eb. \v 12 Chi watoj scawil sc'ul kanab Trifena yetoj Trifosa, tol caw chi mulna eb yin smulnail naj Kaawil. Chi wa pax toj tet kanab Pérsida. Caw ey cu cam c'ulal yin ix yutol caw chi mulna ix yin smulnail naj Kaawil. \v 13 Chi watoj scawil sc'ul kuẍtaj Rufo, naj otajbil xol yet creyenteal, c'al scawil sc'ul xutx pax oj. Ja' xutx tu', jaxca sc'ul yin yune', quey tu' jix yute sc'ul win an. \v 14 Chi watoj scawil sc'ul kuẍtaj Asíncristo, Flegonte, Hermas, Patrobas, Hermes, c'al eb kuẍtaj chi syamba sba yin culto yetoj eb. \v 15 Chi watoj scawil sc'ul kuẍtaj Filólogo, yetoj kanab Julia, yetoj kuẍtaj Nereo, c'al ix yanab Nereo tu', yetoj kuẍtaj Olimpas, c'al masanil eb yet xa Dios chi syamba sba yetoj eb. \p \v 16 Ja' yet che cha'len je ba, che yak'len scawil je c'ul yin cam c'ulalil, yutol yet jex xa Dios.\f + \fr 16:16 \ft Ja' sbeybal eb yet tiempoal tu', tol chi s'uble el sti' yet chi ẍa'len sba yu x'oxon el scam c'ulal.\f* Tol chi ya pax toj scawil je c'ul eb bey wan yiglesia Cristo ti'. \p \v 17 Jex wuẍtaj, jex wanab, il wej je ba tet eb chi yak'le je spo'ontoj. Eb chi yak'le somontoj je na'bal. Yutol man jaxca oj tu' yalon cuybanile cuybil je yu. Yuxan, po' wej el je ba xol eb. \v 18 Yutol, ja' eb tu' manaj naj Kaawil Jesucristo chi yak' servil eb. Asanne yec'banen sba eb chi yune'. Chi etnele eb c'am chi na'cha el yu, yu eb. Chi yetne eb yutol asanne tzet chi yoche chi yab eb chi yal tet eb tu'. Pero man watx' oj tzet chi yal eb. \v 19 Pero jaexti', masanil ánima otajnen tzet che yute je jijen sk'ane Dios. Yuxan caw chi tzala jin c'ul je yu. Chi woche an, tol jelan che yute je ba je yunen tzet watx', jal pax tzet c'am swatx'il xin, man che yune'. \v 20 Ja' Dios chi ak'on watx' c'ulal kin, ja' Dios oj ak'on je yip yu je yak'on ganar naj Satanás yin nianne tiempo, catu' oj can naj yalan je yu. Chi woche chi x'ox swatx' c'ulal naj Kaawil Jesucristo e ex titu' an. \p \v 21 Chi yatoj scawil je c'ul naj Timoteo, naj wet mulnawomal, c'al eb wet conob Lucio, yetoj Jasón, c'al Sosípater. \s1 Ja' Naj Tercio, Tz'iblom Ye Naj Yu Naj Pablo, Chi Yatoj Scawil Sc'ul Eb \p \v 22 Chi wa pax toj scawil je c'ul yin naj Jesucristo, jain Tercio jin ti'. Jain lalan jin tz'iben el jun carta ti' yu naj Pablo an. \s1 Chi K'anab Pax Naj Pablo Junel Xa \p \v 23 Chi ya pax toj scawil je c'ul kuẍtaj Gayo. Tol ja' bey sna naj ey jin ec' oj. Ja' bey sna naj ti' chi syamba sba eb creyente yin culto. Chi yatoj scawil je c'ul kuẍtaj Erasto, Ja' naj tesorero ye yu eb conob ti', yetoj pax kuẍtaj Cuarto. \p [ \v 24 Chi woche chi x'ox swatx' c'ulal naj Kaawil Jesucristo e ex je masanil titu' an. Amén.] \s1 Watx' K'ane Jix Yal Naj Pablo Tet Dios \p \v 25 Ja' tinani', kal wej watx' k'ane tet Dios, yutol ja' Dios chi ske' yak'on cu tec'anil. Jaxca tu' yalon jun sk'aneal yet colbanile chi wal can el oj, ja' ton sk'aneal Jesucristo. Ja' tax yet c'am to chi wa'xi yul yiban k'inal ti' yu Dios, ewantaj to ye sk'aneal Cristo, yet watx' c'am mac comon c'al chi otajnen el oj. \v 26 Pero ja' tinani' xin, chi yak' otajnele el jun k'ane tu' yul An Juun Tz'ibebil can yu eb ẍejab Dios, ja' ton eb profeta. Ja' Dios ey c'al ta' ec' yin tobal k'inal. Ja' chi aloni, tol ja' eb ánima bey jun jun conob, eb Israel, c'al eb man Israel oj, sowalil chi yotajne el eb jun k'ane ti', yet watx' chi yaoc sc'ul eb yin, catu' chi sjijen eb. \v 27 Asan Dios otajnen masanil tzettaj yetal. Kal wej watx' k'ane tet Dios yin tobal k'inal yu naj Jesucristo. Amén.