\id HEB - Kanjobal, Western (San Miguel Acatán) NT -Guatemala 2012 (DBL -2013) \h HEBREOS \toc1 Ja' An Carta Tet Eb Creyente Hebreo \toc2 Hebreos \toc3 Heb \mt1 JA' AN CARTA TET EB CREYENTE HEBREO \c 1 \s1 Ja' Dios Jix K'anbalne Sc'aal Yet Jix K'anab E On \p \v 1 Ja' yet peyxa tu', cu Mam Dios jix k'anab el yin eb naj profeta, ja' ton eb ẍejab Dios tet eb kichmam. Yin tx'ial el c'al tx'ial tujan jix k'anab el cu Mam Dios yin eb profeta. \v 2 Jal pax tinani' xin, yin slawubal tiempo chi k'anab el cu Mam Dios yin Sc'aal e on. Ja' yet jix swa'nen Dios masanil tzettaj yetal yet peyxa tu', ja' ton naj Sc'aal jix sk'anbalne yet jix swa'neni. Catu' jix sic'le pax can el naj yu Dios yu yak'le pax c'al can masanil tzettaj yetal yul sk'ab naj C'aale tu'. \v 3 Chi x'ox el swatx'il Dios naj C'aale yutol ja' c'al oc naj yetoj Dios. Ja' c'al oc naj chi teynen masanil tzettaj yetal yetoj sk'ane, yutol ja' wan k'ane tu', caw miman yipal. Ja' yet jix lawi sjo'cha can el cu penail tu' yu naj xin, catu' jix ey chotan naj bey sdespacho bey swatx' k'ab cu Mam Dios bey satcan tu'. \s1 Yel Miman Yel Oc Apnoj Naj Sc'aal Dios Yintaj Eb Ángel \p \v 4 Caw miman jix yun yel oc apnoj naj Sc'aal Dios yintaj eb ángel, yutol ja' jun yopiso jix ak'le tet naj yu cu Mam Dios, caw miman yel oc apnoj yintaj yet eb ángel. \v 5 Yutol c'am junel oj chi yal cu Mam Dios tet junoj ángel jaxca ti': \q1 Jin C'aal jaach an. \q1 Ja' yet jun c'u ti', jix wak' ja k'inal an. \q1 Man ẍi oj cu Mam Dios tet junoj ángel.\x * \xo 1:5 \xt Salmos 2:7\x* \m C'am pax chi yal yin junoj ángel: \q1 Oj jin oc Smam oj an, \q1 catu' oj oc jin C'aal oj an. \q1 Man ẍi oj cu Mam Dios tet junoj ángel.\x * \xo 1:5 \xt 2 Samuel 7:14\x* \m \v 6 Ja' yet jix aletej naj C'aale yu cu Mam Dios yul yiban k'inal ti', catu' jix yalon tet eb ángel:\x * \xo 1:6 \xt Deuteronomio 32:43\x* \q1 Sowalil chex ey kaan tet jin C'aal an, ẍi Dios tet eb ángel. \m \v 7 Catu' jix yalon Dios yin eb ángel jaxca ti': \q1 Chi oc eb ángel jaxca ka'e', \q1 catu' chi oc pax eb chejabwomal jaxca ẍaw xaj k'ak', ẍi Dios.\x * \xo 1:7 \xt Salmos 104:4\x* \m \v 8 Chi yal pax yul An Juun tet naj C'aale jaxca ti': \q1 Jaachti', Dios jaach. Ey c'al ta' can masanil tzettaj yetal yul ja k'ab yin tobal k'inal. \q1 Caw jichan ja wak'on yin ja wopiso. \q1 \v 9 Ja' sjichanil cha woche, catu' caw c'am cha woche spenail. \q1 Yuxan Dios, ja Diosal, jix ak'on jun miman tzala c'ulal e ach. \q1 Yel miman ja tzala c'ulal jix sec'le oc ja wiban yintaj eb ja wetbi, ẍi yul An Juun tet naj C'aale.\x * \xo 1:9 \xt Salmos 45:6, 7\x* \m \v 10 Catu' chi yalon pax yul An Juun: \q1 Jaach Kaawil, jix ja wa'ne jun yul yiban k'inal ti' yet yichbanil, catu' jix ja wa'ne satcan yetoj ja k'ab. \q1 \v 11 Ja' wan tu' oj q'uey el oj, pero jal pax jaachti' xin, oj jaach ey ec' yin tobal k'inal. \q1 Masanil eb oj xilboj el jaxca chi yun xilbi el an pichile. \q1 \v 12 Ja' wan tu', oj ja wuch' ey oj jaxca junoj pichile xil xa. \q1 Oj quexchatoj jaxca junoj pichile. \q1 Jal pax jaachti' xin, ey jaach c'al ta' ec' yin tobal k'inal. \q1 Catu' ey ja k'inal yin tobal k'inal, ẍi yul An Juun tet naj C'aale tu'.\x * \xo 1:12 \xt Salmos 102:25-27\x* \m \v 13 Manaj tet junoj ángel, pero tet naj C'aale jix al-le jaxca ti' yu cu Mam Dios: \q1 Eyan chotan bey jin watx' k'ab, masanta' c'al oj can wan ja cajat ja walan wu an, ẍi Dios tet naj C'aale.\x * \xo 1:13 \xt Salmos 110:1\x* \m \v 14 Pero masanil eb ángel, espíritu eb. Chi yak' servil cu Mam Dios eb. Chejbil eb yin colwal yin eb oj ẍa' scolbanil. \c 2 \s1 Manchej Cu Bej Cu Teynen Cu Colbanil \p \v 1 Ja' naj Sc'aal Dios, miman yel oc apnoj naj yintaj eb ángel. Yuxan sowalil chi cu na'tej wan jix kabe, yu c'am chi cu jitzwi el yin cu colbanil. \v 2 Ja' wan sk'ane Dios jix yal wan ángel yet peyxa tu', caw yel wan k'ane tu'. Ta ey mac c'am chi jijen wan k'ane tu', catu' chi yunen spenail, chi ẍa' spaj jun jun eb. \v 3 Ta cha'bil spaj yu eb. ¿Tzet utbil chi yun keltej yalan jun miman sya'ilal oj tit kiban xin, ta c'am chi cu teyne jun miman colbanile ti'? Ja' ton naj Kaawil jix alon yu jun colbanile ti' yet sbabelal. Ja' eb jix aben tzet jix yal naj, ja' eb jix tx'oxon kil tol caw yel wan k'ane ti'. \v 4 Catu' x'oxnaj pax cu Mam Dios e on, tol caw yel wan k'ane ti', yetoj wan tx'oxbanile chi q'uey a cu c'ul yu yet chi kiloni, yetoj swatx' c'ulal yetoj wan smilagro. Ja' pax Santo Espíritu, x'oxnaj kil wej tol yel wan k'ane ti', yutol chi yak' kopiso naj jun jun jon. Ja'ta'c'ala' tzet opisoal chi el yin sc'ul naj chi yak' e on jun jun jon. \v 5 Man oj yak' cu Mam Dios jun ac' yul yiban k'inal tol to oj jul oj yul sk'ab eb ángel. Ja' yin jun tu', lalan cu k'anab tinani', \v 6 pero ja' yul An Juun Tz'ibebil can oj, albil can yu jun mac txequel jaxca ti': \q1 ¿Tzet yel oc apnoj wan ánima ti', cha na', jaach Dios, yuxan cha na'tej eb, ma jun yuninal ánima tu', yuxan cha teyne? \q1 \v 7 Txene tiempoal xa waon canon naj yintaj eb ángel. \q1 Jix ja wak' watx'ilal yetoj i'oeybail tet naj. \q1 Jix ja waoc naj Yaawil oj yiban masanil tzettaj yetal jix ja wa'ne. \q1 \v 8 Masanil c'al jix ja wak' can yalan naj, ẍi yul An Juun.\x * \xo 2:8 \xt Salmos 8:4-6\x* \m Chi yal jaxca tu', tol jix ak'le can masanil tzettaj yetal yul sk'ab eb ánima yu Dios. C'am junoj tzet yetal ma ak'le can yul sk'ab eb. Pero xin, chi kila, tol c'am to chi sjije masanil tzettaj yetal eb ánima tinani'. \v 9 Pero chi kil naj Jesús. Jix ak'le naj yalan eb ángel yet ey oc smimanil naj jaxca ánima yin txene tiempoal yu Dios. Yu swatx' c'ulal Dios yin eb ánima, yuxan jix ak'le cam naj Jesús yu masanil eb. Ja' tinani', jix can can watx'ilal yetoj i'oeybail yin naj Jesús yutol jix yab sya'il camich naj. \v 10 Masanil tzettaj yetal wa'nebil yu Dios, c'al masanil tzettaj yetal chi steyne Dios. Catu' chi yoche Dios chi yi' swatx'ilal masanil eb yuninal. Yuxan smoo jix wa'xi naj Jesús yin tz'ajanil yu Dios, yutol ja' naj chi oc colwawomal yin eb. Jix wa'xi naj yin tz'ajanil yu yilon sya'ilal. \v 11 Ja' Jesús chi cu sic'on el yu koc yetoj Dios. Ja' mac jon sic'bil jon tu', yetoj jun mac chi sic'on el tu', ja' c'al oc cu Mam. Yuxan c'am chi q'uixwi naj Sc'aal Dios cu yalon oc yuẍtaj oj ma yanab oj. \v 12 Quey tu' yalon naj tet Smam yul An Juun: \q1 Oj wal tet eb wuẍtaj, eb wanab ja wu. \q1 Oj jin bit'ne wan bit' e ach an xol eb ánima yaman oc oj, ẍi naj tet Smam.\x * \xo 2:12 \xt Salmos 22:22\x* \m \v 13 Catu' jix yalon pax naj: \q1 Oj waoc Dios yip oj jin c'ul. Jix yalon junel xa: \q1 Ey jin ec' xol eb wuninal jix yak' Dios e in an, ẍi Cristo yul An Juun.\x * \xo 2:13 \xt Isaías 8:17, 18\x* \m \v 14 Masanil eb uninale junne mimanile ye oc eb. Quey ton tu' naj Jesús, jix yi' smimanil naj jaxca ánima. Jix yi' smimanil naj, yuxan jix ske' scam naj yu stantzele el naj yaaw camich, ja' ton naj diablo. \v 15 Quey ton tu', jix yun yel can xiw c'ulal eb ánima chi cami. \v 16 C'am chi jul naj yu scolcha eb ángel. Jix jul naj yu scolcha eb yic'aal naj Abraham. \v 17 Yu ton jun ti' xin, yuxan sowalil jix yi' smimanil naj jaxca eb yuẍtaj naj. Yu yoc naj Yaawil oj yak'omal xaambal tet Dios yu eb ánima. Jun chi ok' sc'ul yin eb, catu' jichan chi yute sbeybal yin smulnail. Ja' naj jix yak' cam sba yin xaambalil yu yel can spenail eb ánima. \v 18 Ja' naj Jesús, jix yil sya'ilal, catu' jix ak'le porobal, pero ma ey q'uey oj. Yuxan chi ske' scolwa yin eb ánima yet chi jul sya'ilal yiban eb, ma yet chi ak'le porobal. \c 3 \p \v 1 Jex wuẍtaj, jex wanab, sic'bil jex xa el yu Dios. Jix jex oc can yetoj Dios yutol ja' Dios jix jex awteni. Na' wej yin naj Cristo Jesús. Ja' ton naj ẍejab Dios c'al Yaawil yak'omal xaambal yin masanil tzettaj yetal chi kaoc yin cu c'ul. \v 2 Ja' naj Jesús, sic'bil el naj yu smulnail yu Dios. Caw jijyom jix yute sba naj yin smulnail, jaxca c'al jix yute sba naj Moisés, jijyom jix yun smulna naj xol masanil eb yuninal Dios. \v 3 Ja' naj Jesús ti', yel miman yel oc apnoj naj yintaj naj Moisés, jaxca junoj naj chi wa'nen junoj na, yel miman yel oc apnoj naj yintaj jun na tu'. \v 4 Jun jun na, sowalil ey mac chi wa'neni. Ja' pax masanil tzettaj yetal ey, ja' cu Mam Dios jix wa'neni. \v 5 Jaxca c'al tu', naj Moisés, jijyom jix yute sba naj chejabil xol masanil eb yuninal Dios. Ja' naj Moisés, echele ye naj yin tzettaj yetal oj jul oj. \v 6 Jal pax naj Cristo xin, jijyom chi yute sba naj jaxca junoj C'aale yin eb yuninal Dios. Jaonti' yuninal jon Dios ta jijyom chi kute cu ba, catu' chi kaoc cu c'ul yin Dios yin junelne. \v 7 Yu jun tu', yuxan chi yal Santo Espíritu yul An Juun jaxca ti': \q1 Ja' yet jun tiempoal ti' xin, ta che yab tzet chi yal Dios, \q1 \v 8 man caw oj che yute je na'bal jaxca jix yun eb yet peyxa tu'. Ma sjije eb tzet chi yal Dios, catu' chi yoche eb chi yotajne el oj jantaj spenail chi ske' chi yun eb yet c'am to chi jul sya'tajilal yiban eb yu Dios bey jun cusiltaj tx'otx' tu'. \q1 \v 9 Cax c'al jix yil eb je yichmam tzet jix wun yin cawinaj jabil an, pero jix jin yak' porobal eb bey jun tx'otx' tu' an. \q1 \v 10 Yuxan jix tit jin jowal yin eb an, catu' jix walon can yin eb: “Tx'oj c'al bey jix yaoc sna'bal eb yin tobal k'inal. Catu' c'am chi yoche eb chi yotajne el jin beybal an.” \q1 \v 11 Yuxan jix tit jin jowal yin eb an. Jix walon can yin eb an, tol c'am bak'in oj octej eb xew wetoj an, ẍi Yespíritu Dios yin eb.\x * \xo 3:11 \xt Salmos 95:7-11\x* \m \v 12 Che yil c'al je ba jex wuẍtaj, jex wanab, yet watx' c'am junoj mac txequel snan je xol, tol c'am chi cawbi el sna'bal yin Dios iquis c'al ta' ec' oj. \v 13 Yet ey to c'al jun tiempo ti' jaxca jix yun yalon naj Santo Espíritu, iptze wej je ba jun jun jex yin jun jun c'u, yet watx' c'am chi cawxi je na'bal yu junoj spenail chi etnewi. \v 14 Yutol ta tec'an c'al ke masanta' c'al slawubal yin tzettaj yetal ey oc yip oj cu c'ul yet tax jix cu cha'on el yich kaon oc cu c'ul yin, ey kalon ket yetoj Cristo. \v 15 Yutol jaxca wan lalan to yalon ti': \q1 Ja' jun tiempoal ti' xin, ta che yab tzet chi yal Dios, man caw oj che yute je na'bal jaxca jix yun eb yet peyxa tu'.\x * \xo 3:15 \xt Salmos 95:7, 8\x* \m \v 16 ¿Mac txequel eb jix cawxi el sna'bal yin Dios yet jix yaben sk'ane Dios eb tu' che na'? Ja' ton masanil eb i'bil eltej yu Moisés bey tx'otx' Egipto. \v 17 ¿Mac txequel eb bey chi jowbi a cu Mam Dios yin cawinaj jabil che na'? Ja' ton yin eb pena jix yute sba bey cusiltaj tx'otx' tu'. Ja' ton titu' jix cam can smimanil eb. \v 18 Jix al-le tet eb yu Dios, tol c'am bak'in oj octej eb xew yetoj. \v 19 Kotaj, tol ma octoj eb xew oj, yutol ma yaoc sc'ul eb yin Dios. \c 4 \p \v 1 Ja' yet yalnaj to can Dios tol chi to c'al ske' koctoj xew yetoj, yuxan caw chi kaoc cu na'bal yin, yet watx' c'am ojab junoj jon c'am chi cu octoj xew yetoj Dios. \v 2 Yutol jix al-le c'al pax wan k'ane yet colbanile e on jaxca jix yun yal-le tet eb yet peyxa tu'. Pero xin, c'am yopiso yu eb yet jix yaben eb, yutol ma yaoc sc'ul eb yin tzet chi al-le tet eb. \v 3 Pero jaonti' xin, oj cu oc xew oj, yutol jix kaoc cu c'ul yin wan k'ane chi al-le tu'. Yalnaj can Dios yin eb yet peyxa tu' jaxca ti': \q1 Jix tit jin jowal yin eb an, catu' jix walon can an, tol c'am bak'in oj octoj eb xew wetoj an, ẍi Dios.\x * \xo 4:3 \xt Salmos 95:11\x* \m Jix yalon can jaxca ti', cax c'al lawinaj xa smulnail Dios yin swa'nen yul yiban k'inal ti'. \v 4 Ey bey chi yal An Juun Tz'ibebil can oj yin jun sjuj c'ual. Chi yal jaxca ti': \q1 Jix xew Dios yet sjuj c'ual yin smasanil smulnail, ẍi yul An Juun.\x * \xo 4:4 \xt Génesis 2:2\x* \m \v 5 Catu' chi yalon pax jaxca ti': \q1 C'am bak'in oj octej eb xew wetoj an, ẍi Dios yul An Juun.\x * \xo 4:5 \xt Salmos 95:11\x* \m \v 6 Ja' ton eb babel jix aben wan k'ane yet colbanile ti', ma octoj eb xew yetoj Dios yutol ma yaoc sc'ul eb yin. Pero ey to c'al pax eb chi ske' yoctoj xew yetoj Dios jaxca jix yun yalon can tu'. \v 7 Yutol ey jun tiempoal t'inan ye can yu Dios, ja' ton jun tiempoal ti', tinani'. Yutol peyxa yalnaj can Dios yu jun xewbanile tu' yet jix ak'le yal naj David jaxca ti' yul An Juun: \q1 Ja' yet jun tiempoal ti' xin, ta che yab tzet chi yal Dios, man caw oj che yute je na'bal tet Dios, ẍi naj yul An Juun.\x * \xo 4:7 \xt Salmos 95:7, 8\x* \m \v 8 Pero ta tol jix octoj eb a Israel tu' yin jun xewbanile tu' yu naj Josué, ma xam yalte Dios junel xa. \v 9 Pero ma octoj eb, yuxan ey jun cu xewbanil chi yak' Dios jaon yet jon xa ti', jaxca jix yun xew Dios yet sjuj sc'ual. \v 10 Yutol ja' yet oj jon xew yetoj Dios chi cu xew yin cu mulnail, jaxca jix yun xew Dios yin smulnail. \v 11 Yuxan kak' wej kip koctoj bey jun xewbanile tu'. Jaxca tu' c'am ojab junoj jon chi kun jaxca eb ma yaoc yin sc'ul yet peyxa tu'. \v 12 Yutol ja' sk'ane Dios iquis c'al yin tobal k'inal, chi c'al ske' yu masanil, laan jaxca junoj ch'en machit eel sca paq'uil. Chi ske' ẍ'ele octoj masanta' chi apni yin cu pixan c'al cu na'bal. Chi ske' yapni yin masanil cu pixan c'al cu na'bal, catu' chi txeclo el oj masanil tzettaj yetal ey titu'. \v 13 C'am junoj mac chi ske' yewban el sba sattaj Dios. Masanil tzettaj yetal ey, chi c'al yil Dios. Ja' sattaj Dios tu', txequel xa ye masanil tzettaj yetal chi kune, ma tzettaj yetal chi cu na'. \s1 Ja' Jesús Yak'omal Oj Cu Xaambal Tet Dios \p \v 14 Pero ey jun yaawil yak'omal cu xaambal tet Dios caw miman yel oc apnoj. Ja' ton naj Jesús, naj Sc'aal Dios. Paxnaj a naj sc'atan Dios. Yuxan tec'an c'al chi kute cu ba yet watx' c'am chi cu bej can tzet jix kaoc yin cu c'ul. \v 15 Kotaj, tol chi ok' sc'ul naj yaawil yak'omal cu xaambal kin yutol c'am kip, yutol jix ak'le porobal naj yin masanil jaxca jaonti', pero c'am junel oj jix oc spenail naj. \v 16 Yu jun tu', yuxan chi ske' kapni sattaj Dios yin c'am xiw c'ulal bey chi x'ox el swatx' c'ulal, yet watx' chi ok' sc'ul Dios kin, catu' chi x'oxon swatx' c'ulal kin yet ey tzet yetal tol chi oc ku. \c 5 \p \v 1 Kotaj tol jun jun c'al yaawil yak'omal xaambal eb Israel tet Dios, ja' xol eb yet animail sic'bil el eb. Ocnaj yopiso eb yak'omal oj xaambal tet Dios yu spenail eb ánima. \v 2 Laan ánima c'al eb yutol c'am pax stec'anil eb. Yu jun tu', yuxan chi ske' yin cam c'ulalil chi yute sba tet eb c'am chi na'cha el yu, c'al eb chi oc yin spenail. \v 3 Ja' eb yaawil yak'omal xaambal eb Israel tet Dios tu', ánima c'al eb, yuxan jaxca sowalil chi yun yak'on xaambal yu spenail eb ánima, quey pax tu' sowalil chi yun yak'on xaambal yu spenail eb. \v 4 Man yul oj c'al yet chi oc junoj eb yin jun mulnail tu'. Asanne eb awtebil oc yu Dios chi ske' yoc yin jaxca yunnaj naj Aarón, yet yawtele naj yu Dios yet peyxa tu'. \v 5 Quey pax tu' Cristo, man yul oj yet jix yaoc sba yin yak'omal oj xaambal tet Dios. Ja' Dios jix alon tet jaxca ti': \q1 Ja' tinani', jin C'aal jaach an. \q1 Ja' yet jun c'u ti' jix wak' ja k'inal an, ẍi yul An Juun.\x * \xo 5:5 \xt Salmos 2:7\x* \m \v 6 Ey bey yalnaj can yul An Juun jaxca ti': \q1 Jaach ton ti', ey ja wopiso yin tobal k'inal ja wak'on xaambal eb ánima jaxca naj Melquisedec, ẍi Dios tet naj.\x * \xo 5:6 \xt Salmos 110:4\x* \m \v 7 Ja' yet ey ec' Jesucristo bey yul yiban k'inal ti', jix txali, jix sk'anon tzettaj yetal tet Dios. Jix txali yin smasanil sc'ul, masanta' jix ok'i. Yutol ja' Dios chi ske' scolwa yin naj yin scamichal. Catu' jix able xa naj Cristo tu', yutol jix yi' ey sba naj sattaj Dios. \v 8 Cax c'al C'aale ye yu Dios, pero jix cuycha el naj yin jijyomal yu jun sya'ilal jix ec' el yiban naj tu'. Yu jun tu' jix oc naj yin tz'ajanil. \v 9 Ja' yet jix lawi wan tu' xin, catu' jix ak'le yopiso naj yak'on k'inale yin tobal k'inal tet eb chi jijen tzet chi yala. \v 10 Catu' ja' Dios jix ak'on yopiso naj yin yaawil yak'omal xaambal jaxca naj Melquisedec yet peyxa. \s1 Caw Ey Smey Ta Chi Cu Meltzo Kintaj Junel Xa \p \v 11 Caw ey to tzet chi woche chi waltoj e ex yin jun ti' an, pero ian ya'taj oj yun sna'cha el je yu, yutol lalan scawxi el je na'bal. \v 12 Ila, tol peyxa tax jix je yaoc je c'ul yin Dios. Smoo jaex xa chex cuywa tinani', pero sowalil ey junoj xa mac txequel oj jex cuyon junel xa yin wan scuybanil Dios cuybil xa je yu yin sbabelal. Caw laan jex to c'al jaxca junoj yali' unin, chi to c'al txutxwi, junoj c'am to chi lo'on nioj tzettaj yetal caw. \v 13 Laan wan cuybanile tu' jaxca lech, yuxan quey jex tu', jaxca c'al nene' unin jex to. Ja' wan cuybanile chi alon e on, yet watx' chi wa'xi oc cu beybal, c'am chi na'cha el je yu. \v 14 Ja' wan cuybanile ya'taj sna'cha el oj laan jaxca tzet chi slo' icham ánima. Yuxan asanne eb chi cuyon wan tu' otajneni. Yotaj xa eb tzet utbil chi yun yotajne el oj, beytet watx', beytet man watx' oj. \c 6 \p \v 1 Ja' wan babel jix cu cuy yin Cristo tu', man ojab ja' oj c'al yin chi cu k'anab tinani'. Ja' tinani' xin, cu na' wej yu wanoj xa cuybanile yet watx' chi ch'ib cu na'bal yin Cristo. Man xa chi cu na' wej tej wan babel cuybanile oj wal e ex ti' an. Jaxca wan cuybanile tol chi cu bej can wan costumbre c'am xa tzet chi oqui. Catu' sowalil chi kaoc cu c'ul yin Dios. \v 2 Yetoj wan cuybanile yin wan bautismo, c'al yet chi batx'bale oc k'abe yiban cu jolom, yetoj cuybanile chi alon tol oj cu pitzc'u a xol eb camnaj xa. Yetoj cuybanile chi alontej tol ey sya'tajilal eb ánima yin junelne, eb c'am chi yaoc sc'ul yin Cristo. \v 3 Ja' tinani', ey jun xa cuybanile oj cu cuy yetoj scolwal Dios. \v 4 Jaonti', jaxca tol tzejtenebil xa cu pixan. Cha'bil xa jun caw watx' sa'beal Dios ku, ja' ton naj Santo Espíritu ey xa oc kin jun jun jon. \v 5 Kotaj xa swatx'il sk'ane Dios. Kotaj xa yip Dios oj x'oxo yet jun tiempoal tol to oj jul oj. \v 6 Yuxan, ta chi ki' el cu na'bal yin Cristo, ¿Tzet oj yun cu meltzo oc junel xa catu' chi cu na'on pax cu ba? Yutol ja' yet chi ki'on el cu na'bal yin tu', chi yal yel oc apnoj jaxca tol lalan cu locban pax a naj Sc'aal Dios yin culus junel xa. Chi el pax ẍiq'uil naj sattaj ánima junel xa ku. \v 7 Jaonti', laan jon jaxca tx'otx' tx'otx'. Ja' yet chi yak'on nab, chi yuc'toj ja' tx'otx'. Ey tx'otx' caw watx' yawoal, chi yak' tet mac chi mulna sat. Yuxan chi x'ox el swatx' c'ulal Dios yin jun tx'otx' tu'. \v 8 Pero ey pax tx'otx', q'uix c'al chi aol sat, c'al comon cultaj chi aol oj. C'am nioj yopiso. Yuxan, oj tit sjowal sc'ul Dios yiban, catu' oj tz'a'toj masanil. \s1 Tec'an Ojab Chi Kute Cu Na'bal Yu Tzet Ey Oc Yip Oj Cu C'ul \p \v 9 Pero jex wuẍtaj, jex wanab, cax c'al chi kaltoj wan ti' e ex, chi kaoc yip oj cu c'ul, tol lalan je cha'on swatx' c'ulal Dios, yutol ey xa je colbanil. \v 10 Ja' Dios jichan c'al chi yute sba, yuxan man oj toj q'uey c'ulal yu tzet jix el je yuneni, c'al je cam c'ulal jix je tx'ox tet Dios, yet jix jex colwa yin eb yet xa Dios. Ja'c'ala' pax che yun tinani'. \v 11 Pero chi koche tol jun jun jex, jaxca tu' che yute je ba yin tobal k'inal, yet watx' tz'ajaji oj yun je cha'on pax tzet che yechbane tu'. \v 12 Chi koche tol man isa oj che yute je ba yin yet Dios. Beybalne wej sbeybal eb caw chi yaoc sc'ul yin, eb caw tec'an chi yute sba. Ja' eb chi beybalnen jaxca chi wal ti' an, lalan ẍa'on eb wan tzet yalnaj can Dios. \s1 Caw Yel Oj Yun Dios Jaxca Jix Yun Yak'on Can Sti' \p \v 13 Ja' yet jix yalon can Dios tu' tet naj Abraham yet peyxa tu', c'am junoj xa mac txequel jix sloc sbi. Ja' c'al oc sbi jix loc oj, yutol c'am junoj xa mac ec'ban yintaj. \v 14 Yalnaj can tet naj jaxca ti': “Caw yel miman jin watx' c'ulal oj jin tx'ox e ach an. Caw ey ja wic'aal oj pitzc'u oj,” ẍi Dios tu' tet naj Abraham.\x * \xo 6:14 \xt Génesis 22:17\x* \v 15 Ja' naj Abraham tu', miman c'al jix yute sc'ul yechbaneni, yuxan jix ẍa' naj tzet yalnaj can Dios t'inan yak'on tet naj tu'. \v 16 Ja' yet chi slocon sbi junoj xa mac txequel, asan junoj mac miman yel oj apnoj yintaj chi sloc sbi. Ja' yet chi yalon junoj tzet yetal, chi ton sloc sbi junoj xa mac txequel, yet watx' c'am xa c'al tzet chi yala. \v 17 Yuxan, jaxca tu' yutenaj yalon can Dios, catu' ja' c'al oc jix sloc sbi, yutol chi yoche chi x'ox kila, tol yel oj cu cha' tzet yetal yalnaj tol oj yak' e on, catu' c'am chi q'uexcha tzet chi yoche Dios. \v 18 Yu yalnaj can Dios, catu' slocon sbi, yuxan ja' tzet yalnaj can Dios c'am bak'in tol man oj yune'. Yutol ja' Dios tu', c'am chi ske' yak'on lek'ti'al. Ja' tzet yalnaj can oj, chi kaoc yip oj cu c'ul, yutol kanaj oc cu ba yul sk'ab Dios yu jon scoloni. Catu' lalan kechbanen tzet oj yak' e on tu'. \v 19 Ja' wan lalan kechbanen ti', ja' ey oc yip oj cu c'ul, catu' tec'an xa ye cu na'bal yu. Jaxca chi yun scan can junoj no' nok' txubabil oc yin junoj ch'en ch'en.\f + \fr 6:19 \ft Yin castilla chi binatej jun barco titi' yetoj smitx'banil, pero yu man comon oj barco bey cu lugar ti', yuxan jix cu k'an jun tzet yetal caw kotaj, ja' ton no' nok' txubabil oc yin junoj ch'en ch'en.\f* Ey ton jun ey oc yip oj cu c'ul jaxca jun tu'. Ja' ton jun watx' xa ye octoj yintaj an k'ap smajil snan stemplo Dios bey satcan. \v 20 Ja' tu' babel yoctoj Jesús cu sattaj yu sjajon e on. Quey ton tu' jix yun yoc yak'omal oj xaambal tet Dios yin tobal k'inal, jaxca yopiso naj Melquisedec yet peyxa. \c 7 \s1 Ja' Yopiso Jesús Yak'omal Cu Xaambal Jaxca Yopiso Naj Melquisedec \p \v 1 Ja' naj Melquisedec, yaaw conob Salem naj yet peyxa, catu' yak'omal pax xaambal naj yu eb conob tet Dios yel miman yel oc apnoj. Ja' yet junel, betnaj ec' naj Abraham yak'le jowal yetoj wan xa eb yaaw. Jix ak'le ganar eb yu naj. Ja' yet lalan smeltzotej naj tu', catu' jix ẍa'len el sba naj yul be yetoj naj Melquisedec. Catu' jix sk'anle swatx' c'ulal Dios yiban naj Abraham tu' yu naj Melquisedec. \v 2 Jix yak' sdiesmoal masanil tzet yetal jix bet yi' naj bey jun jowal tu' tet naj Melquisedec tu'.\x * \xo 7:2 \xt Génesis 14:17-20\x* Ja' jun bie Melquisedec tu', chi yal yel oc apnoj, “Yaaw Ye Naj Yin Sjichanil,” yaaw pax conob Salem ye oc naj. Jun bie Salem, chi yal yel oc apnoj, “Watx' C'ulal.” \v 3 Man otajnebil oj smam xutx naj, c'al yetoj yichmam, catu' c'am chi yaltej yin yalubal yetoj scamichal. Yuxan echele ye naj yu naj Sc'aal Dios, ja' ton naj yak'omal xaambal tet Dios yin tobal k'inal. \v 4 Ja' tinani' xin, na'cha ojab el je yu xin, tol miman yel oc apnoj naj Melquisedec tu', yutol jix yak' sdiesmoal masanil wan tzettaj yetal jix bet yi' naj kichmam Abraham tu' tet naj yet jix bet yak'on jowal tu' yetoj eb yaaw. \v 5 Chi yal sley Moisés, tol ja' eb yic'aal naj Leví, ja' eb chi oc yak'omal oj xaambal eb ket conob tet Dios, catu' albil can tet eb, tol chi stej el sdiesmoal smasanil jantaj tzet yetal tet eb conob. Cax c'al yic'aal naj Abraham eb masanil, pero sowalil c'al ta' chi yak' sdiesmoal settaj yetal eb conob tet eb yic'aal naj Leví. \v 6 Ja' naj Melquisedec tu', cax c'al man yic'aal oj Leví naj, pero cha'bil sdiesmo naj Abraham yu naj. Catu' jix sk'anon swatx' c'ulal Dios naj yiban naj Abraham tu', naj bey jix yak' can sti' Dios. \v 7 Kotaj tol ja' mac chi k'anon swatx' c'ulal Dios yiban junoj xa mac txequel yel miman yel oc apnoj jun chi k'anon swatx' c'ulal Dios yintaj jun chi cha'on swatx' c'ulal Dios tu'. \v 8 Ja' eb chi cha'on sdiesmo eb ket conob tinani', ánima eb, chi cam eb, pero chi yal yul An Juun, tol ja' Melquisedec jaxca tol iquis to ec' oj. \v 9 Ja' naj Leví, c'al yic'aal naj, chi cha'on sdiesmo eb ket conob, pero chi ske' kaloni, tol jix yak' sdiesmo eb yetoj naj Abraham yet jix yak'on yet naj tet naj Melquisedec tu' yet peyxa. \v 10 Yutol, ja' yet jix ẍa'len sba naj Abraham yetoj naj Melquisedec tu', c'am to chi ali naj Leví tu', Pero jaxca tol ey ec' naj yetoj naj Abraham tu', yutol ic'aale ye naj yu naj Abraham tu'. \v 11 Ja' eb chi ak'on xaambal eb ket Israelal tet Dios, yic'aal Leví eb, catu' ic'aale to pax ye eb yu naj Aarón, yuxan cannaj can sley Moisés tet eb ket Israelal. Pero ma ske' swa'xi oc sna'bal eb ket conob yu eb, yuxan sowalil jix jul jun xa chi ak'on cu xaambal tet Dios. Ja' jun xa tu', man laan oj jaxca eb yic'aal naj Aarón, pero tol laan jaxca naj Melquisedec. \v 12 Ja' yet chi q'uexi mac chi oc yak'omal oj xaambal tet Dios, sowalil chi q'uex pax sley. \v 13 Ja' mac txequel lalan yal-le ti', ja' ton naj Kaawil. Ja' naj Kaawil ti', man yic'aal oj Leví naj. Tx'oj jun bulan eb Israel ey yic'aal naj. C'am junoj yak'omal xaambal tet Dios xol jun bulan eb tu'. \v 14 Kotaj tol yic'aal Judá naj Kaawil, pero c'am tzet yalnaj can naj Moisés ta ey junoj eb yic'aal naj Judá chi ske' yoc yak'omal oj xaambal yu eb conob tet Dios. \v 15 Yel xa c'al watx' sna'cha el wan ti' ku, yutol ja' jun xa yak'omal cu xaambal tet Dios jix jul ti'. Laan yopiso jaxca naj Melquisedec. Ja' ton naj Kaawil. \v 16 Manaj sley Moisés jix aon oc yopiso yak'omal oj cu xaambal tet Dios, pero jix oc yopiso yutol c'am bak'in chi tan el sk'inal naj. \v 17 Yutol albil tet naj yu Dios jaxca ti': \p —Jaachti', ey ja wopiso ja wak'on xaambal eb ánima e in an yin tobal k'inal jaxca naj Melquisedec, ẍi Dios tet naj.\x * \xo 7:17 \xt Salmos 110:4\x* \v 18 Yuxan tannaj xa el jun babel ley tu', yutol c'am yip. Catu' c'am xa yopiso. \v 19 C'am nioj tzet yetal jix swa'ne jun ley tu', pero jun xa yel xa c'al watx' jix oc can sq'uexel oj. Ja' ton jun ti' ey oc yip oj cu c'ul tinani'. Yu jun ti' chi ske' cu jitzwi oc sc'atan Dios. \v 20 Ja' yet jix wa'xi can jun ti' yu Dios, jix yak'on can sti'. \v 21 Pero ma yak' can sti' Dios yet jix oc wanoj xa eb yin yak'omal oj xaambal. Pero ja' yet jix ale oc yopiso naj Jesús yak'on cu xaambal tet Dios, jix yak'on can sti' Dios, yutol tz'ibebil can yul An Juun jaxca ti': \p —Ja' Dios, Kaawil tu' junel c'al jix yak' can sti', yutol c'am bak'in oj sq'uex to sti'. Yalnaj can jaxca ti', “Jaachti', ey ja wopiso ja wak'on xaambal eb ánima e in an yin tobal k'inal jaxca yopiso naj Melquisedec,” ẍi Dios tet naj yul An Juun.\x * \xo 7:21 \xt Salmos 110:4\x* \v 22 Yu jix yun jaxca ti', yel xa c'al watx' jun ac' trato ti' yintaj jun babel trato. \v 23 Ec'al eb ec'lenaj yak'omal oj xaambal tet Dios. C'am junoj eb jix can yin jun opiso tu' yin tobal k'inal, yutol chi cam eb. \v 24 Jal pax naj Jesús xin, iquis c'al ec' naj, yuxan ey yopiso naj yak'omal oj cu xaambal tet Dios yin tobal k'inal. \v 25 Yuxan ja' mac chi ale oc yetoj Dios yu naj, chi ske' yak'le scolbanil eb yu naj yin tobal k'inal, yutol iquis c'al naj yu yaon oc cu ti' tet Dios. \v 26 Yuxan, ja' ton jun yak'omal cu xaambal ti', caw ey yopiso yutol caw tz'ajan naj. C'am nioj spenail ey oc yin naj. Man laan oj sbeybal jaxca eb penawom. Yel miman yel oc apnoj naj yintaj masanil wan xa bey satcan. \v 27 Man laan oj jaxca eb chi ak'on xaambal eb ket conob tet Dios, yutol ja' eb tu', sowalil chi yak' xaambal eb jun jun c'u. Babel chi yak' can yet eb yu spenail, catu' chi yak'on pax eb yu spenail eb yet animail. Jal pax Jesús xin, junel ch'an jix yak' sba yin cu xaambal oj yu cu penail yet jix yak'on cam sba. \v 28 Yu sley Moisés, ja' eb chi oc yin yaawil oj yak'omal oj cu xaambal tet Dios, ánima ton eb, pero ja' yet jix lawi yopiso jun ley tu' xin, junel c'al jix yak' can sti' Dios, catu' jix yaon oc yopiso jun xa yaawil yak'omal cu xaambal tet Dios, ja' ton naj Sc'aal Dios. Ja' naj jix oc yin tz'ajanil yin tobal k'inal. \c 8 \s1 Ja' Jesús Yaawil Yak'omal Cu Xaambal Tet Dios Yin Jun Ac' Trato \p \v 1 Ja' jun ti' chi wal e ex an, yu sna'cha el je yu. Ey jun yaawil yak'omal cu xaambal chotan ey naj tinani' bey swatx' k'ab Dios bey sdespacho bey satcan. \v 2 Lalan smulna naj yin yak'omal oj xaambal bey jun sna Dios ja' caw. Ja' naj Kaawil jix wa'nen jun na tu', man ánima oj jix wa'neni. \v 3 Jun jun c'al yaawil yak'omal xaambal ey yopiso chi yak' sa'beal, chi yak'on pax xaambal, yuxan quey pax tu' naj Jesucristo, sowalil ey tzet yetal chi yak' naj. \v 4 Ta chi ec' naj yul yiban k'inal ti', c'am yopiso naj yin yak'omal oj xaambal, yutol ey to c'al ec' eb ey yopiso yak'omal xaambal yu sley Moisés. \v 5 Ja' tzet yetal chi yun eb bey yul yiban k'inal ti', tx'oxbanile ye yu tzet yetal ey bey satcan. Kotaj tol tx'oxbanile ye wan ti', yutol ja' yet c'am to chi wa'xi jun \w Snail Sley Dios tu'\w* yu naj Moisés tu', catu' jix al-le tet naj yu cu Mam Dios jaxca ti': \p —Moisés, ab tzet chi wal an. Wa'ne masanil jaxca jun yechel jix jin tx'ox ja wil bey sjolom jun wonan an, ẍi Dios tet naj Moisés.\x * \xo 8:5 \xt Éxodo 25:40\x* \v 6 Jal pax naj Kaawil chi ak'on cu xaambal tinani' xin, yel xa c'al watx' smulnail tet tzet chi yun eb naj tu', yutol ja' jun ac' strato Dios jix wa'xi yetoj ánima, yel xa c'al watx' tet jun babel strato Dios yetoj ánima, yutol ja' tzet yetal jix yak' can sti' Dios yin jun ac' trato yel xa c'al watx' tet yet jun babel trato. \v 7 Ta tz'ajan jun babel trato tu', c'am xa sowalil jun ac' trato. \v 8 Jix il-le spenail yin eb ánima yu cu Mam Dios. Jaxca chi yal yul An Juun: \q1 Jix yalon naj Kaawil: \q1 —Ey jun ánima oj jul oj. Oj jin wa'ne junoj ac' trato yetoj eb a Israel c'al yetoj eb a Judá. \q1 \v 9 Ja' jun trato ti', man jaxca jun jix jin wa'ne yetoj yichmam eb an yet jix wi'on eltej eb yetoj jin k'ab bey tx'otx' Egipto an. Pero ma sjije eb jun trato jix jin wa'ne yetoj eb tu' an. Yuxan jix jin bej can eb an. \q1 \v 10 Ja' yet oj law oj jun tiempoal tu', oj jin wa'ne jun ac' trato yetoj eb a conob Israel an. \q1 Oj yal jaxca ti': Oj waoc jin chejbanil yin sna'bal eb an, catu' oj jin oc Sdiosal oj eb an, catu' oj oc eb jin conob oj an. \q1 \v 11 Man sowalil oj chi yal-le eb tet yet c'al tet yuẍtaj yu jin yotajne el eb an. Yutol masanil eb icham ánima c'al eb unin oj jin yotajne el eb an. \q1 \v 12 Oj wak' miman c'ulal yin spenail eb an, catu' man xa oj jin na'ontenetej spenailal eb tu' an, ẍi naj Kaawil yul An Juun. \p \v 13 Ja' yet jix yalon cu Mam Dios yu jun ac' trato ti', chi cu na' el oj tol lalan xilbi el jun babel trato tu'. Ta ey junoj tzet yetal lalan xilbi el oj, c'am xa tzet chi oqui, tuxa oj q'uey el oj. \c 9 \s1 Jun Stemplo Dios Sat Tx'otx' Ti' C'al Jun Bey Satcan \p \v 1 Ja' jun babel trato tu', ey wan chejbanile chi yal yu tzet chi yun yoc eb yin eyilal bey stemplo Dios yul yiban k'inal ti'. \v 2 Quey ti' jix yun swa'xi jun stemplo Dios tu'. Ja' jun babel lugar bey chi babi oc apnoj eb, chi yij yet Dios. Ey jun cantin ey octoj titu', jujeb sk'ak'al. Ey jun meẍa yetoj wan ixim pan yet Dios yei. \v 3 Jaxa yintaj octoj jun xa an k'ap yet scaab smajil. Ja' titu' ey jun xa lugar tol asan Dios ey yet xojli jun xa tu'. \v 4 Ey jun net titu', oro c'al el oj. Ja' titu' chi nusle tzettaj yetal suk'uk'i sab. Ja' titu' ey pax octoj sca'ail bey ey oc laoneb ẍejbanil Dios. Ja' jun caẍa tu', chi yij Sca'ail Strato Dios. Bonbil masanil yetoj oro. Ey eytoj oro xi yul. Ey eytoj maná yul jun xi tu'. Catu' ey eytoj te' sk'ojoch naj Aarón. Ja' jun sk'ojoch naj tu' jix woli yet peyxa tu'. Catu' ey pax eytoj ch'en chem te', ch'en bey tz'ibebil can oc wan laoneb ẍejbanil Dios tu' yul jun caẍa tu'. \v 5 Ey atoj wan yechel Querubin yiban jun caẍa tu', yet watx' chi txeclo el tol ey ec' Dios bey titu'. Jenantoj xic' eb yiban bey chi ak'le xaambal yu spenail eb ánima. Pero c'am jin tiempo walontej e ex wanoj xa yin wan ti' tinani'. \v 6 Ja' yet chi to oc yopiso wan ti', jun jun c'al c'u chi octoj eb yak'omal xaambal bey jun lugar bey chi babi oc apnoj eb. Catu' chi bet yak'on servil Dios eb. \v 7 Pero ja' bey jun xa lugar yintaj octoj jun bey chi babi oc apnoj tu' xin, asan jun yaawil yak'omal xaambal chi octoj. Asan jun c'ual chi octoj yin jun jun jabil. Ja' yet chi octoj tu', sowalil ey ẍiq'uil no' nok' i'bil oc yu, yu yak'on yin xaambalil yu spenail, yetoj c'al yu spenail eb ánima. \v 8 Pero ja' naj Santo Espíritu chi ak'on na'cha el jun xa ti' ku. Tol ja' yet chi to oc yopiso jun lugar bey chi babi oc apnoj eb tu', majan to jun lugar tu' e on, jun asan Dios ey yet xojli tu'. \v 9 Ja' wan ti', echele c'al ye eb e on tinani'. Ja' wan sa'beal c'al wan xaambal chi ak'le tet Dios tu', c'am chi ske' swa'xi oc sna'bal eb chi ak'on tu'. \v 10 Yutol ja' wan chejbanile tu', asan yu tzet chi lo'lei, c'al yu tzet chi uc'le chi yaltej. Catu' chi yal pax tej yu sajbaneleal el tzettaj yetal. Ja' wan chejbanile tu', yet c'al mimanile ye eb. Jix oc yopiso wan chejbanile tu' yu eb masanta' c'al jix q'uexi eb yu Dios. \v 11 Pero jix jul ec' Cristo tinani'. Yuxan, ja' naj ey oc yaawil oj yak'omal oj xaambal tet Dios. Caw watx' tzet yetal ak'bil e on. Yutol ja' stemplo Dios bey chi mulna naj tu', caw watx', caw tz'ajan masanil. Ja' jun lugar tu' man ánima oj jix wa'neni, yuxan man a sat tx'otx' oj. \v 12 Jix octoj Cristo bey jun lugar asan Dios ey yet xojli tu' tinani'. Man ẍiq'uil oj junoj ach'e wacax jix yak' naj yin xaambalil. Pero ja' caw ẍiq'uil naj jix yak' yin xaambalil. Yu jun tu', yuxan asan junel jix octoj. Yuxan jix jul cu colbanil yu naj tol ey c'al yin tobal k'inal. \v 13 Yel toni, chi yal sley Moisés tol ja ẍiq'uil no' icham wacax yetoj ẍiq'uil no' ach'e chiw, c'al staanil no' k'opo wacax chi tz'a'toj, ja' chi txi'letoj yiban eb tz'iltaj sattaj Dios. Yuxan chi wa'xi el eb sattaj Dios yu, jaxca tol chi sajbi el eb yu. \v 14 Ta jaxca tu' yopiso ẍiq'uil no' nok' tu', jajxam wal ẍiq'uil naj Cristo. Yu naj Espíritu tol ey c'al yin tobal k'inal, jix yak' sba Cristo yin xaambalil tet Dios, jaxca junoj xaambal tz'ajan yei. Yuxan chi sajbanele yin cu na'bal yu ẍiq'uil naj yin tzet yetal c'am swatx'il c'al wanoj costumbre c'am tzet chi oqui. Yuxan ja' tinani', chi ske' kak'on servil cu Diosal iquis. \v 15 Yuxan, ja' naj Jesucristo yalomal jun ac' trato ti', jun chi yij testamento ma jun yuunal. Ja' naj jix wa'nen can oj, yuxan awtebil jon yu Dios yu koc can yetoj. Yuxan chi ske' cu cha'on tzet yetal jix yala, tol oj yak' e on, ja' ton cu k'inal ey c'al yin tobal k'inal. Ja' yet jix cam naj tu', jix ak'le lawoj spenail eb ey oc yalan jun babel trato tu' yu naj. \v 16 Yutol ja' yet ey junoj yuunal, sowalil chi txeclo el oj ta camnaj jun jix wa'nen can jun juun tu'. Yuxan chi ske' yoc yopiso jun juun tu'. \v 17 Yutol ja' junoj juun, c'am to yopiso ta iquis to mac jix wa'nen can tu'. Ja' to yet chi cami, ja' to tu' chi oc yopiso. \v 18 Yuxan, jaxca tu' jix yun yu jun babel trato tu'. Ja' yet jixoc yopiso tu', ey chic' jix eli. \v 19 Catu' jix yawte a naj Moisés masanil ẍejbanil ley yab eb kichmam. Catu' jix yi'on a nian no' cajin lana naj, yetoj jun sk'ab te' hisopo. Catu' jix laban eytoj naj xol ẍiq'uil no' ach'e wacax, yetoj xol ẍiq'uil no' ach'e chiw calan ye yetoj ja', catu' jix sic'ontoj naj yiban an ley, yetoj yiban eb ánima tu'. \v 20 Jix lawi tu' xin, catu' jix yalon naj snan xol eb jaxca ti': “Ja' jun chic' ti', ja' chi ak'on can oc jun strato Dios jix yak' can ketoj, jun jix yal tol sowalil chi cu jije,” ẍi naj Moisés tu'.\x * \xo 9:20 \xt Éxodo 24:8\x* \v 21 Catu' jix sic'on pax toj chic' naj Moisés yin Snail Sley Dios, c'al yiban wan mitx'k'abe chi k'anle yet chi oc yin eyilal tet Dios. \v 22 Ian chi ske' kaloni, tol ja'ta'c'ala' yalon sleyal, tol sowalil chi sajbanele masanil tzettaj yetal yetoj chic', catu' c'am pax junoj mac chi ske' yel can spenail ta c'am chic' chi maltoj yu spenail. \v 23 Sowalil chi yak' wan xaambal tu' eb yu sajbanele wan tzettaj yetal tu'. Pero ja' wan tu', echele ye eb yu tzet yetal ey satcan. Ja' tzet ey satcan tu', sowalil chi sajbanele yu jun xaambal yel miman yel oc apnoj tu'. \v 24 Yutol manaj yul jun templo wa'nebil yu ánima bey jix octoj Cristo. Yutol ja' jun tu' echele ye yu jun ja' caw stemplo Dios. Ja' bey satcan, ja' tu' jix octoj naj. Ja' tinani', ja' sattaj Dios ey ec' naj yu yaon oc cu ti' naj tet Dios. \v 25 Ja' naj yaawil yak'omal xaambal tet Dios, jun jun c'al jabil chi octoj naj bey jun lugar asan Dios ey yet xojli, yu yak'on chic' yin xaambalil, pero manaj caw ẍiq'uil naj jix yak' yin xaambalil. Pero ja' naj Cristo, ma cam jayel oj naj yin xaambalil jaxca wan xaambal chi yak' eb tu'. \v 26 K'inaloj ta man asan junel oj jix yak' sba Cristo yin xaambalil, ec'al el xam chi cam yechel tax c'al swa'xi yul yiban k'inal ti'. Yutol ja' yet jun slawubal tiempo ti', asan junel jix jul ec' naj. Ja' caw naj jix yak' cam sba yin xaambalil yu yi'on el cu penail. \v 27 Jun jun ánima sowalil junel chi cami. Chi lawi jun tu' xin, catu' chi na'le oc yin eb. \v 28 Ja'c'ala' pax naj Cristo, junel ch'an ak'bil cam naj yin xaambalil, yet watx' ec'al jon chi i'le el cu penail yu naj. Ja' yet oj jul naj yet scaelal, man xa yu oj yi'on el cu penail, yuxan oj jul naj, pero yu scolon el mac lalan yechbanen sjul naj junel xa. \c 10 \s1 Ja' Wan Xaambal Jix Ak'lei, C'am Chi El Cu Penail Yu \p \v 1 Ja' sley naj Moisés, asan echele ye yu wan tzet yetal ja' caw. Yutol ja' jun ley tu', c'am che ske' swa'xi oc sna'bal eb chi yoche chi apni sattaj Dios yu wan xaambal chi ak'le jun jun jabil tu'. \v 2 K'inaloj ta chi wa'xi oc sna'bal eb yu wan xaambal tu', c'am xam sowalil wanoj xa xaambal. K'inaloj ta yel chi sajbi el eb yin spenail yet chi yak'on xaambal eb tu', man xam penawom oj eb chi yabe. \v 3 Jaj xa xin, ja' wan xaambal eb tu' chi ak'on sna'ontej spenail eb yin jun jun jabil. \v 4 Yutol ja' ẍiq'uil no' icham wacax tu', c'al yetoj ẍiq'uil no' ach'e chiw tu', c'am chi ske' yi'on el cu penail. \v 5 Yu jun tu', yuxan ja' yet jix jul Cristo bey yul yiban k'inal ti', jix yal tet cu Mam Dios jaxca ti': \q1 C'am cha woche xaambal, c'al wan no' nok' chi ak'le e ach. Yuxan jix ja wak' wa'xoj jun jin mimanil an. \q1 \v 6 C'am chi tzala ja c'ul yetoj wan xaambal chi yak' eb yu spenail. \q1 \v 7 Yuxan jix wal e ach jaxca ti': “Ti' ey jin an jaach Dios, yet watx' chi wak' ja na'bal oj, jaxca jix tz'ibele can jin k'aneal yul An Juun,” ẍi Cristo.\x * \xo 10:7 \xt Salmos 40:6-8\x* \m \v 8 Ja' yet sbabelal, jaxca ti' jix yute yaloni, tol c'am chi yoche Dios wan xaambal tu', c'al wan no' nok' chi ak'le tet tu', c'al wan no' nok' chi yak' tz'a' eb yu spenail tu'. Cax c'al chi yal ley, tol chi ak'le wan tu' tet Dios, pero ma tzala sc'ul yetoj eb. \v 9 Catu' jix yalon pax Cristo tu' jaxca ti': “Ti' ey jin an, jaach Dios, yet watx' chi wak' ja na'bal oj an,” ẍi Cristo tu'. Chi yal yel oc apnoj tol jix lawi yopiso wan xaambal tu'. Catu' jix yak'on jun xa xaambal yin sq'uexel oj wan tu'. \v 10 Yutol ja' Jesucristo tu', yu jix yun jaxca sna'bal Dios, yuxan chi el cu penail, yutol jix yak' ja' caw smimanil naj Jesús yin xaambalil yin junelne. \v 11 Masanil eb yak'omal xaambal ket conob tet Dios, jaxca c'al ti' yilon yopiso eb jun jun c'u, yet chi yak'on wan xaambal eb tu'. Pero ja' wan xaambal tu', c'am chi ske' yi'on el cu penail. \v 12 Jal naj Jesucristo xin, jun ch'an xaambal jix yak' yu cu penail yin junelne. Jix lawi jun tu' xin, catu' jix to ey chotan naj bey swatx' k'ab Dios. \v 13 Ja' titu' lalan yechbanen naj masanta' c'al chi can can eb scajat yalan yu Dios. \v 14 Yu jun xaambal jix yak' naj tu', yuxan jix cu tz'ajna el yin junelne, yutol jix i'le el cu penail yu. \v 15 Chi yak' sba Santo Espíritu testigoal e on yin wan ti'. Yutol jix yal yin sbabelal jaxca ti': \q1 \v 16 Ja' yet oj lawoj jun tiempoal tu'. Oj jin wa'ne jun ac' trato yetoj eb an. Oj waoc jin chejbanil yin spixan eb an, ẍi naj Kaawil tu' yul An Juun.\x * \xo 10:16 \xt Jeremías 31:33\x* \m \v 17 Catu' jix yalon pax jaxca ti': \q1 C'am xa bak'in oj jin na'tej smul eb, c'al spenail eb an, ẍi naj.\x * \xo 10:17 \xt Jeremías 31:34\x* \m \v 18 Yuxan, ja' yet chi ak'le lawoj cu penail yu naj tu', c'am xa sowalil chi kak' cu xaambal yu cu penail tu'. \v 19 Yuxan, manchej cu xiw koctoj, jex wuẍtaj, jex wanab bey jun lugar asan Dios ey yet xojli. Yutol yu ẍiq'uil naj Jesucristo chi ske' koctoj. \v 20 Chi ske' cu to yul jun be yet k'inale jix sjaj can naj e on yet jix tz'ilchatoj jun an k'ap. Ja' jun an k'ap tu', laan jaxca smimanil Cristo. \v 21 Ey jun yaawil yak'omal cu xaambal tet Dios, jaon uninale jon xa ti'. \v 22 Yuxan cu jitz wej toj cu ba sc'atan Dios tu' yin masanil cu c'ul. Ka wej oc yin cu c'ul sic'lebil. Yutol sajbanebil xa cu pixan yu, yet watx' c'am xa tzet man watx' oj ey oc yin cu na'bal. Catu' sajbanebil xa cu mimanil yetoj jun ja' ja' caw saj. \v 23 Tec'an chi kute kaon oc jun cu cuybanil ti' yip oj cu c'ul. C'am ojab cu caab c'ulal, yutol ja' Dios, oj yun c'al ta' tzet jix yal can e on. \v 24 Cu sey tzet chi kute kiptzelen cu ba, yet watx' chi ch'ib cu cam c'ulal, catu' chi wa'xi oc cu beybal. \v 25 Manchej cu bej can cu yamban cu ba, jaxca sbeybal wanoj xa eb. Sowalil chi kiptzele wej cu ba. Kak' wej kip, yutol lalan kilon wan yechel chi x'ox sba tol jayebxane c'ual catu' oj jul naj Kaawil. \v 26 Ja' tinani', kotaj xa jun cuybanile caw yel. Yuxan ta ja'c'ala' chi el kunen tzet yetal tol kotaj tol man watx' oj, c'am xa junoj xa xaambal chi ske' scam yu cu penail tu'. \v 27 Ta jaxca tu', asanxane jun sya'ilal ey smey chi kechbane, ch'al tu', c'al k'ak' k'ak' chi nilxi xaj. Smoo chi cu xiw tet. Ja' jun k'ak' k'ak' tu' oj ak'on lawoj el eb cajat oc yin Dios. \v 28 Ta ey mac c'am chi jijen sley Moisés, catu' ta ey pax cawan oj ma oxwan oj testigo chi iloni, tol c'am chi sjije, tool c'al scam eb. C'am mac txequel chi ske' yok' sc'ul yin eb. \v 29 Jaxa tinani', ta chi kintajne can el naj Sc'aal Dios, ta c'am yel oc apnoj ẍiq'uil naj yul cu sat, ta chi ki' el sq'uixwil Yespíritu Dios chi cu cam c'ulneni, ¿jantaj to sya'ilal oj cu cha' yintaj eb ma jijen sley Moisés tu'? Yutol yu ẍiq'uil tu', yuxan jix yak' strato Dios ketoj. Yuxan tz'ajan jix el cu penail kiban. \v 30 Kotaj tol jaxca ti' yalon can naj Kaawil, “Jain ey walon wet wak'on sya'ilal eb. Jain oj wak' spaj tet eb an,” ẍi naj.\x * \xo 10:30 \xt Deuteronomio 32:35\x* Catu' chi yalon pax jaxca ti': “oj jin na' oc yin jin conob, jain Yaaw jin ti' an,” ẍi naj.\x * \xo 10:30 \xt Deuteronomio 32:36; Salmos 135:14\x* \v 31 Caw ey smey sna'le oc kin yu cu penail yu jun Dios iquis. \v 32 Pero na' wej tej yet yalantoj, yet jix je cha'on saj k'inal yin je pixan yin sbabelal. Caw tec'an jix je yute je ba xol sya'tajilal. \v 33 Ila tol ey jex jix jex buchlei, ey jex jix jex etnele sattaj conob. Ey jex, yet jix je yil yoc sya'tajilal yiban eb. Jun laan jix yun je yaben sya'ilal yetoj eb. \v 34 Caw jix ok' je c'ul yin eb jix oc preso. Jix techa je yu yet jix i'le ec' je tzettaj yetal. Jix tzala a je c'ul yet jix je yabeni, tol ey je tzettaj yetal bey satcan tol tx'oj xa wal swatx'il tet tzet jix i'le ec' e ex tu'. Catu' c'am chi lawi el oj. \v 35 Yu jun tu', yuxan tec'an c'al che yute je ba, yutol oj je cha' mimej spaj. \v 36 Sowalil miman che yute je c'ul yet watx' oj ske' je yunen masanil tzet chi ẍa' sc'ul Dios. Catu' oj je cha'on tzet yalnaj can e ex tu'. \v 37 Yutol chi yal yul An Juun jaxca ti': \q1 Txenxane wal, catu' chi jul jun mac sowalil oj jul oj, c'am chi ec' tiempo yuli. \q1 \v 38 Ja' eb jichan chi yute sba, oj ey ey ec' eb yutol chin yaoc eb yin sc'ul an. Pero ta chi meltzo eb yintaj, c'am xa chin tzala yetoj eb an, ẍi yul An Juun.\x * \xo 10:38 \xt Habacuc 2:3, 4\x* \p \v 39 Pero jaonti', manaj jon chi cu meltzo kintaj jaxca eb chi meltzo yintaj tu', catu' chi q'uey can el eb yin junelne. Yutol jaonti', chi kaoc yin cu c'ul, yuxan colchanaj jon xa. \c 11 \s1 Sk'aneal Eb Jix Yaoc Sc'ul Yin Dios \p \v 1 Ja' yet chi kaon oc yin cu c'ul, chi yal yel oc apnoj, tol caw chi kaoc yip oc cu c'ul tol oj cu cha' tzettaj yetal lalan kechbaneni. Catu' caw kotaj tol ja' wan tzettaj yetal c'am chi kil yin tu', ey ec' eb. \v 2 Ja' eb kichmam, jix oc eb watx'il sattaj Dios yutol jix yaoc sc'ul eb yin Dios. \v 3 Yutol chi kaoc Dios yin cu c'ul, yuxan kotaj tzet utbil jix yun swa'xi jun yul yiban k'inal ti' yetoj masanil wan tzettaj yetal chi ec' satcan. Asan tu' c'al jix yal Dios catu' jix wa'xi eb. Ja' wan tzet yetal chi kil tinani', man yetoj wan tzettaj yetal txequel ye jix wa'nelei. Pero yetoj tzettaj yetal man txequel oj jix wa'nelei. \v 4 Ja' naj Abel tu', jix yaoc Dios naj yin sc'ul, yuxan ja' xaambal naj jix yak' tet Dios, yel watx' tet yet naj Caín. Yuxan jix yal Dios, tol watx' naj Abel tu' yul sat.\x * \xo 11:4 \xt Génesis 4:4\x* Yuxan jix cha'le xaambal naj tu'. Cax c'al camnaj xa naj Abel tu' tinani', pero ja'c'ala' sk'anab naj e on tinani' yutol jix yaoc Dios naj yin sc'ul. \v 5 Quey pax tu' naj Enoc, jix yaoc Dios yin sc'ul, yuxan i'biltoj naj yu Dios yin yiquis animail. Ma xa ilcha oj, yutol i'biltoj naj yu Dios.\x * \xo 11:5 \xt Génesis 5:22, 24\x* Chi yal yul An Juun, tol ja' yet c'am to chi i'letoj naj, caw chi tzala Dios yetoj naj. \v 6 Ta c'am chi kaoc Dios yin cu c'ul, c'am chi ske' sala Dios ketoj, yutol ja' mac txequel chi yoche chi sjitz oc sba sc'atan Dios sowalil chi yaoc yin sc'ul, tol ey Dios, catu' tol chi spajtze Dios tet mac txequel chi seyon ec' Dios tu'. \v 7 Ja' naj Noé, jix yaoc Dios naj yin sc'ul. Yuxan ja' yet jix yalon Dios tu' tet naj jaxca ti', tol oj jul jun c'am to chi il-le oc yin junel oj. Yet jix al-le tet naj tu', jix sjije naj tzet jix yal Dios tu'. Jix swa'ne jun te' barco naj bey chi scol sba naj yetoj eb yetbi naj.\x * \xo 11:7 \xt Génesis 6–9\x* Ja' yet jix sjijen naj Noé tu' tzet jix yal Dios jix x'ox el naj tol c'am chi yaoc sc'ul wan xa ánima yin Dios, yuxan jix q'ueyle el eb yu Dios. Catu' jix yalon Dios, tol watx' naj Noé tu' yul sat yu jix yaoc Dios naj yin sc'ul. \v 8 Quey pax tu' naj Abraham, jix yaoc Dios naj yin sc'ul. Yuxan ja' yet jix awtele naj yu Dios tu', jix sjije naj. Catu' jix to naj bey jun lugar bey jun yak'naj can sti' Dios tol oj yak' tet. Cax c'al man yotaj oj naj bey chi to oc oj, pero jix sbej can x'otx'al naj, catu' jix to naj. \v 9 Yu jix yaoc yin sc'ul, yuxan jix to naj ey ey ec' bey jun tx'otx' yalnaj Dios tet naj tol yet naj ye jun tx'otx' tu'. Jix ey ey ec' naj yul jun carpa na bey titu'.\x * \xo 11:9 \xt Génesis 11:26–12:9\x* Quey pax tu' jix yute sba naj Isaac, catu' quey pax tu' jix yun naj Jacob. Yutol quey tu' yalon Dios tet jun jun eb, tol yet eb jun tx'otx' tu'. \v 10 Ja' naj Abraham tu', chi yechbane naj jun conob tol ey c'al yin tobal k'inal. Ja' Dios jix na'on tzet oj yun swa'xi jun conob tu', catu' ja' jix wa'nen pax oj. \v 11 Ja' ix ixnam Sara, jix yaoc Dios ix yin sc'ul. Cax c'al caw ixnamil ix xa ix sic'lebil, pero jix to ak'le yip ix yune'wi. Yuxan ey to jun yune' ix jix ali.\x * \xo 11:11 \xt Génesis 21:1, 2\x* Yutol jix yaoc ix yin sc'ul tol ja' jun alnen tet ix tu' chi c'al yun tzet chi yala. \v 12 Yu tu' xin, cax c'al caw icham winaj xa naj Abraham tu' sic'lebil, pero caw ec'al to yic'aal naj jix eli. Jaxca sbisil weycan bey satcan, ma jaxca sbisil yarenail sti' ja' mar, tol c'am xa chi bischa eb. \v 13 Ja' jun jun eb jix waltej sk'aneal ti' an, c'am to chi ẍa' eb tzet yalnaj Dios oj yak' tet eb yet jix cam eb tu'. Pero jaxca tol jix yiltoj eb yin wan tzet yetal albil tet eb tu', yuxan chi tzala eb yu. Quey ton tu' jix yun yaon oc sba eb yin testigoal, tol man sconob oj eb jun yul yiban k'inal ti', tu' c'al ec'abwom ye eb titi'. \v 14 Yutol ja' eb chi alon jaxca ti', chi x'oxon el eb sic'lebil, tol lalan seyon ec' eb junoj conob yel c'al watx'. \v 15 K'inaloj ta ja'c'ala' sna'ontej x'otx'al eb bey jix tita, jix ske' spaxtoj eb bey jix tit tu'. \v 16 Pero jix yoche eb junoj xa conob yel c'al watx', ja' ton jun conob bey satcan. Yuxan c'am chi q'uixwi Dios yalon oc sba Sdiosal oj eb, yutol watx' xa ye jun conob tet eb. \v 17 Ja' naj Abraham, jix yaoc Dios naj yin sc'ul, yuxan ja' yet jix ak'le porobal naj yu Dios tu', jix yi'toj naj Isaac yu yak'on yin xaambalil tet Dios. Ja' naj Abraham tu', t'inan yak'on jun q'uetxan sc'aal naj yin xaambalil. Cax c'al jix yal Dios tet naj jaxca ti': \v 18 “Oj pitzc'u el ja wic'aal yu naj Isaac,” ẍi Dios tet naj. \v 19 Ja' naj Abraham tu', yotaj naj sic'lebil tol chi c'al ske' yu Dios spitzc'unele a naj Isaac tu' junel xa. Yuxan chi ske' kaloni jaxca tol jix pitzc'u a naj Isaac xol eb camnaj junel xa, catu' jix ak'le naj tet naj Abraham tu' junel xa.\x * \xo 11:19 \xt Génesis 22:1-16\x* \v 20 Ja' naj Isaac, jix yaoc Dios naj yin sc'ul. Yuxan ey oj to c'al jix yalon can naj tzettaj watx'ilal t'inan ẍa'on naj Jacob yetoj naj Esaú.\x * \xo 11:20 \xt Génesis 27:1–28:7\x* \v 21 Ja' naj Jacob tu', jix yaoc Dios naj yin sc'ul, yuxan ja' yet tuxa chi cam naj tu', catu' jix yalon can naj tzettaj watx'ilal t'inan oj ẍa' jun jun eb yuninal naj José. Jix bet yak' eyilal tet Dios, catu' jix ey noan naj yiban sjolom sk'ojoch.\x * \xo 11:21 \xt Génesis 47:31\x* \v 22 Ja' naj José jix yaoc Dios naj yin sc'ul, yuxan ja' yet tuxa chi cam naj tu', catu' jix yalon can naj tol oj eltoj eb bey tx'otx' Egipto tu'. Catu' jix yalon pax naj tol sowalil chi i'letoj sbajil naj yet chi to eb naj tu'. \v 23 Ja' eb smam xutx naj Moisés tu', jix yaoc Dios eb yin sc'ul, yuxan ja' yet jix ali naj Moisés tu', jix ewbale el naj yin oxeb xaaw yu eb. Yutol chi yil eb, tol caw watx' yili, c'am chi xiw eb tet jun sley naj yaaw tu', tol chi yala, tol chi mak'le cam eb winaj unin chi ali.\x * \xo 11:23 \xt Éxodo 1:16–2:10\x* \v 24 Ja' naj Moisés tu', jix ya c'al pax oc Dios naj yin sc'ul, yuxan ja' yet icham winaj xa naj, c'am xa chi yoche chi al-le oc yune' oj ix scutz'in naj yaaw bey Egipto tu'. \v 25 Ma yoche jix yak' tzalaboj sc'ul yin tzet yetal man watx' oj. Yutol ja' wan tu', chi q'uey el oj. Jix ẍa' sc'ul yaben sya'il yetoj eb sconob Dios. \v 26 Catu' jix sna'on pax oj, cax c'al chi yab sya'il sbuchlei sya'il oj Cristo, pero watx' yet naj yintaj masanil wan sbe'omal jun Egipto tu', c'am yel oc apnoj wan tu' yul sat naj. Yutol ey oc sna'bal naj yin spajtzebal oj ak'le yu Dios. \v 27 Jix yaoc Dios naj yin sc'ul yuxan jix el naj bey Egipto tu'. Ma xiw nioj naj yu sjowal sc'ul naj yaaw tu'. Junxane jix yute sna'bal naj jaxca tol chi yil oc yin naj, jun mac c'am chi ske' kilon oc yin, ja' ton Dios.\x * \xo 11:27 \xt Éxodo 21:11-22\x* \v 28 Ja' naj Moisés tu', yu jix yaoc Dios naj yin sc'ul, yuxan jix yal naj tet eb yet a Israelal, tol chi tz'icle oc ẍiq'uil no' me' yinlaj spuerta eb, yet watx' c'am chi mi'cha oc sbabel yuninal eb yu jun ángel ey yopiso yin mak'o cam ánima. Quey tu' jix yun sjijen naj ẍa'on el yich jun chi yij Pascua.\x * \xo 11:28 \xt Éxodo 11:1–12:51\x* \v 29 Ja' eb Israel tu', jix yaoc Dios eb yin sc'ul, yuxan jix ec'toj eb snan jun ja' Cajin Mar sbi jaxca chi yun yec' sat tajin tx'otx'. Ja' yet jix yochen eb a Egipto yec'toj eb jaxca eb a Israel tu', masanil eb jix jik'wi yu ja'.\x * \xo 11:29 \xt Éxodo 13:17–14:31\x* \v 30 Yu jix yaoc Dios eb yin sc'ul, yuxan ja' yet jix lawi sjoyon sba eb yin jujeb c'ual yinlaj smuroal jun conob Jericó, catu' jix ey juyna jun muro tu'.\x * \xo 11:30 \xt Josué 6:1-21\x* \v 31 Ja' ix Rahab, amul ix, jix yaoc Dios ix yin sc'ul, yuxan ma cam ix yetoj eb pit jix yute sba tu'. Watx' jix yun ẍa'le eb Israel yu ix, eb jix bet ec' ilon jun conob tu'.\x * \xo 11:31 \xt Josué 2:1-24; 6:22, 23\x* \v 32 Ec'al to c'al tzet yetal chi woche chi waltoj e ex, pero c'am xa tiempo walontoj sk'aneal naj Gedeón yetoj Barac, c'al Sansón, c'al Jefte, c'al David, c'al Samuel, yetoj c'al eb profeta Dios. \v 33 Ja' eb jix jin txoltej sbi je yab ti' an, jix yaoc Dios eb yin sc'ul, yuxan ey eb jix yak' ganar wan xa nación. Jix can yalan eb yet jix yak'len jowal eb yetoj. Ey eb watx' c'al jix yute yak'on yaawil. Ey eb jix cha'on jun tzet bey yak'naj can sti' Dios. Ey eb jix majchen sti' no' balam. \v 34 Catu' ey eb jix tan mimej k'ak' yu. Ey eb jix colwa yin eb yet lalan scam eb yu espada. Ja' eb c'am ta' yip jix ak'le yip eb, catu' jix ak'le pax yip eb yak'on jowal. Yuxan ja' eb soldado jix yak'le jowal yetoj eb, jix can can eb yalan yu eb. \v 35 Ey eb ix ix yu jix yaoc Dios eb yin sc'ul, yuxan jix pitzc'unele a scamom eb, catu' jix ẍa'on eb junel xa. Ey wan xa eb jix yab sya'il masanta' jix cami, yutol ma yal sc'ul eb chi sbej can eb yaon oc sc'ul yin Dios. Jix yun jaxca tu', yet watx' oj pitzc'u a oj. Catu' oj ẍa'on eb jun k'inale tx'oj xa sak'alil. \v 36 Ey wan xa eb jix yab sya'il sbuchlei, c'al smak'lei. Catu' ey eb jix pixle ey yetoj cadena catu' jix oc eb yul preso. \v 37 Ey eb tol jix k'ojch'ennele cam oj. Ey eb tol jix c'uple ey snan yetoj serrucho. Ey eb caw jix ak'le porobal sic'lebil. Ey eb jix cam yu espada. Ey eb jix ec' yin ec'jabwomal, asanxane s'umal no' me' ma s'umal no' chiw chi yaoc eb spichil oj. Jix yil meba'il eb, miman sya'ilal jix el yilon eb. Jix etnele eb. \v 38 Man smoo oj eb a yul yiban k'inal ti' tol chi ec' wan ánima watx' ti' xol eb. Cax c'al watx' eb, pero ma cha'le ec' eb xol eb a yul yiban k'inal ti', yuxan sowalil ja' bey cusiltaj tx'otx' c'al tzalquiltaj bey jix ec' eb. Jix ec' eb yul-laj na ch'en, c'al bey yul-laj jolan. \v 39 Masanil eb tu', jix oc eb watx'il yul sat Dios yutol jix yaoc Dios eb yin sc'ul. Cax c'al watx' eb, pero ma to ẍa' eb masanil tzet bey yak'naj can sti' Dios tet eb. \v 40 Yutol na'bil xa yu Dios tol ey jun tzet yetal yel watx' chi yoche chi yun ku. Chi yoche tol chi oc eb yin tz'ajanil ketoj. \c 12 \p \v 1 Ec'al ton eb x'oxnaj el sba tol jix ya ton oc Dios eb yin sc'ul. Ja' eb jix yaoc yin sc'ul tu', jaxca tol joyan oc eb kinlaj tinani'. Jaon lalan kak'on kani jaxca eb chi yak' yani, yuxan sowalil chi ki' el ki'jatz i'bil ku tu', yutol yu wan tu', yuxan pena cu beyi. Yetoj c'al pax oj, sowalil chi cu bej can cu penail, yutol ja' cu penail tu', laan jaxca tzet chi to bac'an xol kajan, catu' chi cu telc'o yu. Catu' tec'an ojab chi kute kak'on jun ani chi ak'le e on. \v 2 Ka wej oc cu na'bal yin Jesús. Yu naj yuxan chi ske' kaon oc cu c'ul yin, catu' yu naj yuxan tz'ajaji chi kute kaon oc yin cu c'ul. Ja' naj jix yab sya'il yin culus. C'am nioj tzet jix yal sc'ul naj yu caw q'uixwiltaj jix yun scami, yutol yotaj naj tol ja' yet oj lawoj yaben sya'il tu', oj ẍa' miman tzala c'ulal yin spaj oj. Ja' tinani', chotan ey naj bey swatx' k'ab sdespacho Dios. \v 3 Yuxan na' wej tej sbeybal Jesús, tzet jix yute yak'on techa oj yet jix yaben sya'ilal yu eb penawom. Ta che na'tej man oj jex c'uunbi a oj, catu' man oj tan el je tec'anil. \v 4 Cax c'al tec'an che yute je ba yin tzet man watx' oj, pero c'am to chex cam yu. \v 5 Tejan jix to q'uey c'ulal je yu tzet jix yal can Dios e on yet jix yak'on sna'bal e on yet jix yalon can jaxca junoj mame chi yal tet yuninal. Chi yal yul An Juun jaxca ti': \q1 Jex wuninal, ja' yet chi yaon oc je tz'umal naj Kaawil, ma yet chex yak'on cuenta naj, manchej je yintajne can el oj. Manchej jex cajtza a oj yet chex tenchanelei. \q1 \v 6 Yutol ja' naj Kaawil ti', chi ak'on cuenta eb cam c'ulnebil. Ja' eb chi cha'le oc yuninal oj yu Dios chi ale oc s'umal eb, ẍi yul An Juun.\x * \xo 12:6 \xt Proverbios 3:11, 12\x* \m \v 7 Sowalil chi kak' techa wan sya'ilal chi al-le ti'. ¿Tumi ey junoj uninale c'am chi ak'le cuenta yu smam xin? \v 8 K'inaloj ta c'am chi cu yak' cuenta jaxca chi yute yak'on cuenta masanil yuninal, ¿ma jon mi yuninal oj, ch'al tu', comon unin jon mi yul sat? \v 9 Ja' yet chi cu yak'on cuenta eb cu mam yul yiban k'inal ti', c'am chi kintajne can el scuenta eb tu'. Yuxan caw jijyom ojab chi kute cu ba tet jun cu Mam c'am chi kil oc yin tu', yet watx' oj cu cha' cu k'inal tol ey c'al yin tobal k'inal. \v 10 Ja' cu mam jun jun jon yul yiban k'inal ti', chi cu yak' cuenta eb yin nioj tiempoal jaxca yin swatx'ilal chi sna' eb. Pero Dios chi cu yak' cuenta yu cu wa'xi el oj, yet watx' chi wa'xi oc cu na'bal jaxca sna'bal Dios. \v 11 Yel toni, ja' yet chi ale oc cu tz'umal, c'am junoj jon chi cu tzala yu sya'ilal tu' yet chi ale oc kiban. Pero ta chi wa'xi oc cu na'bal yu, c'uan c'ulal chi cu jichlo oc yu, catu' chi jul cu watx' c'ulal. \v 12 Jaexti', jaxca tol c'am yip je k'ab, jaxca tol sicbinaj el je yajan, yutol c'am je tec'anil, yuxan ak' wej je yip je wa'nen oc je na'bal. \v 13 Sey wej junoj beybale jichan che beybalne. Jaxca tu' oj yun swa'xi oc je na'bal jaxca chi yun swa'xi junoj coxo' yajan ta asan chi bey bey watx' yeq'ui.\x * \xo 12:13 \xt Proverbios 4:26\x* \v 14 Ak' wej je yip ye yec' yin watx'ilal yetoj masanil ánima. Wa'ne wej oc je na'bal yin naj Kaawil. Yutol ja' eb c'am chi yaoc sna'bal yin naj, ma ske' yilon yin naj eb. \v 15 Che yil c'al je ba xin, yet watx' c'am jex junoj jex chex el yalan swatx' c'ulal Dios, catu' c'am chi pitzc'u a chichon c'ulal snan je xol, catu' chi somcha el je na'bal yu. Catu' ec'al jex chex etextoj yu jun chichon c'ulal tu'. Ja' jun chichon c'ulal tu', jaxca junoj sat te' te' k'a' chi ch'ib snan je xol. \v 16 C'am ojab junoj jex chi oc je mul yul sk'ab je yetbi, ja'c'ala' jex c'am je yetbi, man che yaoc je mul. C'am ojab jex c'am yel oc apnoj Dios yul je sat, jaxca jix yute sba naj Esaú. Ja' naj Esaú tu', babel unin naj yu smam, yuxan ey yalon yet naj ẍa'on wan tzet yetal tet smam tu'. Pero jix sq'uextoj wan tzet ey yalon yet ẍa'on tu' yin jun lo'be. \v 17 Kotaj tol tzunan to wal catu' chi yochen tol chi ak'le jun swatx' c'ulal tet naj yu smam, pero c'am xa tzet jix ak'le tet. Cax c'al caw jix ok'i, pero c'am xa tzet jix yun ske'on sq'uexle tzet jix yun tu'.\x * \xo 12:17 \xt Génesis 25:27-34\x* \v 18 Jaonti', man laan oj chi kun jaxca eb ket conob Israel yet peyxa, yutol ja' eb tu' jix bet ec' bey jun wonan bey yul yiban k'inal ti', bey ey jun k'ak' chi chaw xaj, ja' ton wonan Sinaí. Ja' bey titu' caw k'ej jolinaj catu' jix ec' jun caj xuchum ka'e'. \v 19 Jix yab eb yok' jun trompeta, catu' jix yaben pax eb yok' yul snuk' Dios yet jix k'anab eytej Dios tet eb. \v 20 Yutol ma techa yaben eb yet chi yalon eytej jun ẍejbanil Dios tu', jun chi alon jaxca ti': “Ta ey junoj mac txequel chi jul bey jun wonan ti', cax c'al no', sowalil chi k'ojch'ennele cam oj, ma tol chi tejle cam yetoj jun lanza xin,” ẍi jun ẍejbanil Dios tu'.\x * \xo 12:20 \xt Éxodo 19:12, 13\x* \v 21 Caw chi xiw eb yet jix yilon wan tu', catu' chi xiw pax naj Moisés. Jix yal naj jaxca ti': “Caw chin lujlun yu xiw c'ulal an,” ẍi naj Moisés tu'.\x * \xo 12:21 \xt Deuteronomio 9:19\x* \v 22 Pero jaonti', manaj bey jun sat tx'otx'al wonan tu' ey eytoj cu na'bal. Yutol ja' bey wonan Sión bey sconob Dios iquis, ja' tu' ey a toj cu na'bal. Ja' jun tu', ja' ton jun Jerusalén ey bey satcan, bey man xa jantaj oj eb ángel. \v 23 Junne ey octoj cu na'bal yetoj eb chi alon watx' k'ane tet Dios, yetoj bey ey ec' eb yuninal xa Dios, eb tz'ibebil xa sbi bey satcan. Ja' bey titu' ey ec' Dios, jun Sjuezal smasanil ánima. Ja' titu' ey ec' spixan eb watx' jix yute sba, ja' ton eb tz'ajan ye yu Dios. \v 24 Catu' ja' pax titu' ey ec' Jesús. Ja' naj chi ak'on jun ac' strato Dios. Ja' ẍiq'uil Jesús tu', ja' tz'icbiltoj cu ya'il oj. Ja' ẍiq'uil Jesús ti', yel miman yel oc apnoj tzet jix yune' yintaj yet naj Abel. \v 25 Yuxan kil wej c'al cu ba, yet watx' manchej kintajne wej el jun mac chi k'anab e on ti'. Ja' eb intajnen el Dios yet peyxa tu', yet stenchanele eb yu yul yiban k'inal ti', man colchanaj oj eb. Jajxam wal jaonti', ma c'al ta' cu colcha xin, ta chi kintajne el jun chi k'anab eytej e on satcan. \v 26 Ja' yet jix k'anab yet peyxa tu', caw jix bilwi tx'otx' tx'otx' ti' yet jix ok' yul snuk'. Pero tinani', chi yal jaxca ti': “Ja' yet junel xa, man asanne oj tx'otx' tx'otx' ti' oj wak' bilwoj an, pero oj wak' pax bilwoj satcan an,” ẍi cu Mam Dios.\x * \xo 12:26 \xt Hageo 2:6\x* \v 27 Ja' jun chi yal junel xa ti', chi yal yel oc apnoj tol ja' masanil wan wa'nebil yu tu' oj yak' bilwoj, catu' oj yak'on tan el oj. Jal pax wan c'am chi ske' sbilwi xin, oj can eb junelne. \v 28 Ja' wan c'am chi bilwi tu', ja' ton jun lugar chi yak' Dios e on, bey ey ec' naj Kaawil. Yuxan kal wej yu diosalil tet Dios. Ki' wej ey cu ba tet. Kal wej cu ba tet jaxca chi yoche sc'ul. Xiw oj jon nej tet Dios. \v 29 Yutol ja' cu Diosal ti', laan jaxca junoj k'ak' k'ak' chi tz'a'toj masanil yu. \c 13 \p \v 1 Manchej cu bej cu cam c'ulnen cu ba, yutol kuẍtaj cu ba, kanab cu ba yin Cristo. \v 2 Cu na' wej tej tol chi ojab kak' sposado eb chi ec' cu c'atan. Yutol ey eb ánima yet jix yun jaxca ti' jix ẍa' ángel, pero ma yotajne el eb ta tol ángel eb chi ẍa' eb tu'. \v 3 Cu na' wej tej eb ey oc preso, jaxca tol ey jon oc preso yetoj eb. Cu na' wej tej eb chi ilon sya'ilal, jaxca tol jaon jun lalan kaben sya'il yetoj eb. \v 4 Ja' yet chi kil-len cu ba yetoj ketbi jun jun jon, watx' yul sat Dios. Pero asanne ojab c'al yin ketbi jun jun jon chi kaoc cu na'bal. Yutol ja' mac chi yaoc smul yul sk'ab yetbi oj ak'le cuenta eb yu Dios. Ja'c'ala' eb tol c'am to yetbi. \v 5 Man ojab ja' oj c'al yin ch'en tumin chi kaoc cu na'bal cu seyoni. Kak' wej tzala cu c'ul yetoj tzet yetal ey e on. Yutol jix yal Dios jaxca ti': “Man oj jex jin bej can an, man oj jex jin bej can je txojli an,” ẍi cu Mam Dios.\x * \xo 13:5 \xt Deuteronomio 31:6\x* \v 6 Yuxan, c'am chi cu xiw kalon jaxca ti': \q1 Chi colwa naj Kaawil win an. C'am chin xiw yu junoj tzet yetal chin utele yu junoj ánima an.\x * \xo 13:6 \xt Salmos 118:6, 7\x* \m \v 7 Na' wej tej eb je yilomal, eb yalomal el sk'ane Dios ec'naj je xol tu'. Na' wej tej tzet jix yun yel oc eb. Jaxca jix yute yaon oc sc'ul eb yin Dios, quey ojab tu' che yute pax je ba. \v 8 Ja' Jesucristo, ja'c'ala' sna'bal, jaxca yet peyxa, quey c'al tu' tinani', c'al yin tobal k'inal. \v 9 Manchej je yak' etnele je ba yu wanoj xa tx'oj cuybanile chi al-lei. Caw watx' ta chi ak'le stec'anil cu na'bal yu swatx' c'ulal Dios chi x'ox e on. Manaj yu wan chejbanile chi alon yu tzet chi cu lo' xin, manaj yu wan tu', yuxan chi jichlo el cu na'bal, yutol ja' wan chejbanile tu', c'am nioj yopiso yin swa'nen oc sna'bal eb chi beybalnen tu'. \v 10 Jaonti', tx'oj yel jun cu xaambal ti'. C'am chi ske' ẍi'on wan yak'omal xaambal bey jun icham stemplo cu Mam Dios. \v 11 Yutol ja' naj yaaw yak'omal xaambal tet Dios, ja' naj chi i'on octoj ẍiq'uil no' nok' bey jun lugar asan Dios ey yet xojli yin xaambalil yet chi yi'on el spenail. Jaxa xamlaj conob ja' ta' tu' chi bet tz'a'toj smimanil no' nok' tu'. \v 12 Quey ton tu' jix yun yaben sya'ilal camich naj Jesús xamlaj conob, yet watx' ja' ẍiq'uil naj chi i'on el spenail eb ánima. \v 13 Yuxan elo jon nej toj bey ey ec' Jesús, bey xamlaj conob. Chi yal yel oc apnoj jun laan ojab kintajnele el yetoj Jesús. \v 14 Yutol manaj yul yiban k'inal ti' ey junoj cu conob yin junelne. Yutol ey jun cu conob tol to oj jul oj. Ja' ton jun tu' lalan kechbaneni. \v 15 Yuxan kal wej watx' k'ane tet Dios yin Jesucristo yin tobal k'inal. Ja' watx' k'ane chi kal tet Dios yetoj cu ti', ja' ton wan tu' cu sa'beal tet Dios. \v 16 Manchej to q'uey c'ulal ku kunen watx'ilal, c'al cu colwa yin eb ket animail. Yutol ja' wan ti', cu sa'beal pax tet Dios, caw chi tzala Dios yetoj wan ti'. \v 17 Jije wej tzet chi yal eb chex ijbani. A wej oc je ba yul sk'ab eb. Yutol ja' eb lalan steynen je pixan. Yotaj eb tol oj yal tet Dios tzet utbil jix yun yel oc smulnail eb tu'. Watx' ojab che yute je ba, yet watx' chi tzala eb yin smulnail, ta c'amaj chi cus a sc'ul eb. Ta chi cus a sc'ul eb je yu, man watx' oj je yet. \v 18 Txalen nej ku. Chi cu na' tol watx' chi kute cu na'bal, chi koche tol caw watx' c'al chi kute cu beybal yin tobal k'inal. \v 19 Chin k'an je colwal tol caw chex txali wu, yet watx' chi ske' wapni je c'atan junel xa yin eymanil. \v 20 Ja' cu Mam Dios, yak'omal watx' c'ulal, ja' ak'nen pitzc'u a naj Kaawil Jesucristo xol eb camnaj xa. Ja' Jesucristo tu', Kilomal ye jaxca junoj ilom me'. Miman yel oc apnoj naj. Yu ẍiq'uil naj yuxan jix wa'xi jun strato Dios, jun ey c'al yin tobal k'inal. \v 21 Chi woche chi wa'xi oc je na'bal yin masanil tzet yetal watx' yu che yun tzet chi yoche Dios ketoj yin naj Jesucristo. Catu' ja' chi unen pax kin tzet yetal chi tzala yetoj. Miman ojab yel oc apnoj Cristo yin tobal k'inal. Amén. \v 22 Jex wuẍtaj, jex wanab, miman che yute je c'ul yu wan k'ane chi waltoj e ex ti' an. Nian ch'an tzet chi waltoj e ex ti' yul jun jin carta ti' an. \v 23 Chi waltoj je yab an, tol jix jajcha naj kuẍtaj Timoteo. Ta oj jul naj titi' yin eymanil, catu' oj wi'ontoj naj wetoj an, yet oj jin toj wilon jex an. \v 24 Chi watoj scawil sc'ul jun jun eb chex ijban bey titu'. Catu' chi waon pax toj scawil je c'ul je masanil an, mac jex yet jex xa Dios wetoj an. Yetoj eb a Italia chi ya pax toj scawil je c'ul eb. \v 25 Chi woche chi yak' swatx' c'ulalil Dios je yiban je masanil bey titu'. Amén.