\id ROM \ide UTF-8 \h ROM \toc1 Uţup wi Pawulu apiiŧuŋ banfiyaaruŋ banfëţuŋ du uŧaak wi Rom \toc2 Rom \toc3 Rom \mt2 Uţup wi Pawulu apiiŧuŋ \mt2 banfiyaaruŋ banfëţuŋ du uŧaak wi \mt1 Rom \is1 Uţup ujuni \ip Pawulu ampiiŧuŋ kakaarta ki awo nayuday. Abuknaana Ŧiri, du untanka wi bajaaŋ badu Tarŧuŧ. Kë asë kuşnaana du ubeeka wi Yeruŧalem, dul di di ajuknuŋ. Pawulu abi me udolade wi bayuday bnuura. Abi wo ñaaŋ anhajanuŋ maakan bañaaŋ baŧeek banfiyaaruŋ Kriŧtu. Kë Yeŧu Kriŧtu aşë bi pën awinana ţi kadunul adu'a awo namaar ţi kadun ki banwooŋ baanwo bayuday. Aţup Uţup Ulil Unuura du dko bŧi di pşih pi Rom. Wi Pawulu apiiŧuŋ uţup wi awo du ubeeka wi Korinŧ du ŋşubal ŋţënk iñeen kañeen na paaj na uloŋ (57) wi Kriŧtu abukiiŋ kaya ŋşubal iñeen kañeen na bakreŋ (58). Abi ŋal pya Yeruŧalem akak aŋal kaya pşih pi Rom. Apiiŧ kakaarta ki bañaaŋ banfëţuŋ du Rom kaţup baka kë aŋal kaya du baka kajukan baka Uţup wi Naşibaţi katëŋţënaan baka. \ip Hënk di ifah yi ulibra wi iwooŋ: \io1 1. Pawulu aţup Uţup Ulil Unuura (1.1-17) \io1 2. Bañaaŋ bajën bŧi bajubanuŋ (1.18–3.20) \io1 3. Hum di di Naşibaţi ajakuŋ aji bañaaŋ bajën bawo baŧool ţi këş ki nul (3.21–4.25) \io1 4. Bañaaŋ biki Naşibaţi baluŋ kaka ubida uhalu (5.1–8.39) \io1 5. Naşibaţi awutan Iŧrayel kë uşë wo uunwo wi mnţo (9.1–11.36) \io1 6. Ubida uhalu unwooŋ na uŋal (12.1–15.13) \io1 7. Uko wi Pawulu ajakuŋ aji ado na pwul mboş (15.14–16.27) \c 1 \p \v 1 Nji Pawulu nalempar Yeŧu *Kriŧtu dpiiŧuŋ. Naşibaţi adu'ën pwo *nanjañan, adatën aţu'ën pţup *Uţup Ulil Unuura wi nul \v 2 Uţup mënţ, Naşibaţi aţëpna undiimaan ţi *baţuparul ahoŋ wa ţi Ulibra wi nul. \v 3 Uţup mënţ uţiiniyaan uko wi Abukul, ampënnuŋ ţi kabuka ki *Dayiţ naşih. \v 4 Kë *Uhaaş Uyimanaan wi Naşibaţi uşë diiman na mnhina mnweek kë awo Abuk Naşibaţi, wi anaţiiŋ ţi pkeţ. Ul awo Yeŧu Kriŧtu Ajugun. \v 5 Ţi ul i i Naşibaţi aţëpnuŋ awulën bnuura ado kë nwo nanjañan. Hënk, katim ki nul kameeţana, nhilna ndo bañaaŋ biki ŋŧaak bŧi bafiyaara bakuţ bado kaŧiinka. \v 6 An kak nawo ţi bakaŋ mënţan, an biki Naşibaţi aduuŋ pa nawo biki Yeŧu Kriŧtu. \v 7 An bŧi nanwooŋ du Rom, biki Naşibaţi aŋaluŋ abot adu'an nawo bañaaŋ biki nul, dñehan Naşibaţi Aşin nja na Ajugun Yeŧu Kriŧtu bawulan bnuura babot bajoobţënan ŋhaaş. \s1 Pŋal pya pwin bañaaŋ biki Rom \p \v 8 Dŋal duna kaţëpna ţi Yeŧu Kriŧtu kabeeb Naşibaţi i njaaŋ kadëman ţi uko wi nan bŧi ţiki bañaaŋ biki umundu bŧi baŧiink kë nafiyaar Kriŧtu. \v 9 Naşibaţi i njaaŋ kadëman na uhaaş wi naan bŧi wi njaaŋ kaţup *Uţup Ulil Unuura unjaaŋ uţiiniyaan Abukul ame kë dţup manjoonan wi njakuŋ aji dji kaşalan wal undoli \v 10 wi njaaŋ kañehan Naşibaţi. Dji kañehana woli uwo uko wi aŋaluŋ, adolën nhilan mbi du an. \v 11 Dŋal maakan pwinan, kahilna kafaaşër na an uko wi Uhaaş wi Naşibaţi uţennuŋ pa utëŋţënan. \v 12 Dŋal kawo ţi pŧoofan, pfiyaar pi nan, na pfiyaar pi naan patëŋţën nja bŧi. \p \v 13 Bayiţ naan, dŋal name kë djon ŋal pbi du an, kë Naşibaţi aşë wo aandinanaan te hënkuŋ. Dŋal kalemp ţi pŧoofan kawin ulemp mënţ uwul uko unuura, jibi udooŋ abi wo du ŋŧaak ŋloŋ. \v 14 Dwo i pya du bañaaŋ biki ŋbeeka na du biki ŋţeeh, du banjukuŋ na du banwooŋ baanjuki. \v 15 Uko mënţ ukaaŋ kë nŋal pţupan an kak nanfëţuŋ du Rom *Uţup Ulil Unuura. \p \v 16 Mënji kakowa pţup *Uţup Ulil Unuura : uwo na manjoonan mnhina mi Naşibaţi pa mbuur mi bañaaŋ bŧi banfiyaaruŋ, kajunna duna du bayuday te du banwooŋ baanwo bayuday. \v 17 Uţup ulil unuura mënţ uyuuj nja jibi Naşibaţi ajaaŋ ado nja ŋwo baŧool ţi këşul. Ţi pfiyaar ţañ di di pwo naŧool pawoonuŋ. Ulibra wi Naşibaţi uji : \qt “Ţi pfiyaar pi pi ñaaŋ naŧool ajaaŋ akaana ubida.”\qt*\x + \xo 1:17 \xo*\xt Habakuk 2.4.\xt*\x* \s1 Bañaaŋ bŧi bajubanuŋ \p \v 18 Naşibaţi aji diimanaan du baţi udeeb wi nul ţi bañaaŋ bŧi ţiki baanji badëmana abot aji bado iko inwooŋ iinwo iŧool kamenna manjoonan. \v 19 Kë uko wi ñaaŋ ahiluŋ pme ţi Naşibaţi uşë wo ujinţ piş pa bañaaŋ bŧi : Naşibaţi ţi uleeful adiiman wa baka. \v 20 Nin ñaaŋ aambaaŋ kawina Naşibaţi, kë du wal wi apaşnuŋ umundu te hënkuŋ, woli bañaaŋ baten iko yi apaşuŋ, bawin mndëm mi nul manwooŋ maankba kabot kame kë awooŋ Naşibaţi na manjoonan. Bañaaŋ bajën baanhilan kafaŋ ţiki baankdëman Naşibaţi abot ado iko inwooŋ iinwo iŧool. \v 21 Bame Naşibaţi bnuura aşë wo baanji badëmana ji Naşibaţi abot awo baanji babeeba jibi bawooŋ i kado kabeeba. Babaa ţëp ţëp awo na ŋşal ŋpën kë ŋşal ŋi baka ŋdah ŋaya du bdëm. \v 22 Başal aji batiti aşë wo bayila : \v 23 bapok mndëm mi Naşibaţi anwooŋ aankkeţ akak ţi pdëman itu yi ñaaŋ najën ankkeţuŋ, yi ŋkaŧ, yi ŋnŧaam na yi ŋko ŋi uţeeh. \p \v 24 Uko mënţ ukaaŋ kë Naşibaţi awut baka kë bawo ţi iko iţop jibi ŋhaaş ŋi baka ŋaŋaluŋ ya, kë bakţopan ŋleef ŋi baka. \v 25 Bajej manjoonan mi Naşibaţi aţëţ na ŋţilan, apok pdëman napaş iko i bawooŋ i pdëman te mnţo, awo ţi pdëman uko umpaşaniiŋ. Uwo haŋ. \p \v 26 Uko mënţ ukaaŋ kë Naşibaţi awut baka ţi iko injaaŋ ipoţan ñaaŋ: bahar baka baankak aji bapiinţ na biinţ awo ţi ppiinţ na baaţ baŧënţ baka. \v 27 Kë biinţ bakak aduk ppiinţ na baaţ ayenar biinţ baŧënţ baka, baji bado iko ikowandënaan na biinţ baŧënţ baka, hënk bayeenk bukal ţi ŋleef ŋi baka kakob kanŧaaŋuŋ na pneem pi baneemuŋ. \p \v 28 Başal aji baanwo i kame Naşibaţi, ukaaŋ kë awut baka ţi ŋşal ŋi baka ŋdah, kë hënk, bakdo iko yi bawooŋ baanwo i kado. \v 29 Baŧum na iko bŧi inwooŋ iinwo iŧool, buţaan, pñeebar iko, na mŋot. Baŧum na bkujar, bfiŋar, pŋom, kaguuru, babi duka duka ţi iko iwuţaan. Baji batapar bañaaŋ bţup na ŋţilan, \v 30 abot akuutar, awo başoorad Naşibaţi, bakarad, bapiiŧar, bahomp. Baji babi ţu ţu ŋhaaş ţi pla iko iwuţaan ihalu, baanji baŧiink bajug baka. \v 31 Baantiti, baanji bado uko wi bajakuŋ aji bado, bajën ŋhaaş abot awo baanji bañaga baŧënţ baka. \v 32 Bame bnuura pwayëş pi Naşibaţi ţi iko mënţ: banjaaŋ bado haŋ baŧaaŋ na pkeţ. Kë başë duki'aara duka ţi iko mënţ, badoo beeh beeh aji bamagan banjaaŋ bado iko mënţ. \c 2 \s1 Pwayëş pŧool pi Naşibaţi \p \v 1 Iwi, ñaaŋ i iwohaŋ, iinfaŋi woli iji kşal kë bañaaŋ baloŋ baduknaanaa. Na manjoonan woli iji baduknaanaa aşë do ji baka, iji kdiiman iwi ţi uleefu kë iduknaanaa. \v 2 Kë ŋşë me kë woli Naşibaţi awayëş bañaaŋ banjaaŋ bado iko yaŋ, awayëş na manjoonan. \v 3 Işal aji iwi inkjakuŋ kë baloŋ baduknaanaa aşë do iko yi bakdoluŋ iluŋ kabuur kakob ki Naşibaţi i? \v 4 Këme ibeeh bnuura bweek bi Naşibaţi, kamiir ki nul, pjoob bkow pi nul? Iimme me kë bnuura mënţ bawo kadolu iwut pjuban ibot iţëlëş mnwo mi nu i? \p \v 5 Kë işë wo iinji kŋal kate, iindi pwut pjuban ukaaŋ kë iji kla kakob kaweek wal wi Naşibaţi akdiimanuŋ udeeb uweek wi nul na pwayëş pŧool pi nul. \v 6 Aluŋ kawayëş andoli ţi uko wi adoluŋ. \v 7 Bañaaŋ bantamanuŋ ţi pdo bnuura, banklaaŋ pdëm na mndëm na iko inwooŋ iinkŧoka yi Naşibaţi ajaaŋ awul, awul baka ubida wi mnţo. \v 8 Kë bañaaŋ bampokuluŋ ado uko unliluŋ baka ţañ, bampokuŋ pţaş manjoonan abot aţaş iko inwooŋ iinwo iŧool, aluŋ kadiiman baka udeeb uweek wi nul. \v 9 Kë pwuţan na phaajala ŋaşë kob bañaaŋ bŧi bankdoluŋ buţaan, bayuday, na banwooŋ baanwo bayuday kak. \v 10 Kë Naşibaţi aşë luŋ kawul bankdoluŋ bnuura pdëm na mndëm, kajoobţën baka ŋhaaş, bayuday na banwooŋ baanwo bayuday kak. \v 11 Na manjoonan, Naşibaţi aanji paţşër. \p \v 12 Bañaaŋ banjaaŋ bajuban baluŋ kaya bŧi infernu, badole wo baamme *bgah bi Moyiŧ ; kë banşaaŋ ajuban bŧi aşë me bgah bi Moyiŧ, aţëpna ţi bgah mënţ kawayëş baka. \v 13 Na manjoonan, mënţ bañaaŋ banjaaŋ baliŋ ţi pŧiink uko wi bgah bi Moyiŧ bajakuŋ bawooŋ baŧool ţi kadun ki Naşibaţi, banjaaŋ bado uko wi bajakuŋ bakluŋ kawo baŧool ţi këş ki nul. \v 14 Na manjoonan, woli banwooŋ baanwo bayuday, banwooŋ baamme bgah bi Moyiŧ, bado uko wi bgah bajakuŋ bdidi baka, baji badiiman kë bawo na bgah mënţ ţi ŋhaaş ŋi baka. \v 15 Baji badiiman hënk kë uko wi bgah bi Moyiŧ bajakuŋ upiiŧana ţi baka meeţ, ŋhaaş ŋi baka ŋaji ŋaţup baka me uko wi badoluŋ uwuţi këme uwo unuura. Ŋşal ŋi baka kak ŋaji ŋaţup baka uko me uwuţi këme unuura. \v 16 Hënk, uko mënţ uluŋ kapën wal wi Naşibaţi akţëpnuŋ ţi Yeŧu Kriŧtu jibi nţupuŋ ţi *Uţup Ulil Unuura, kawayëş bañaaŋ bŧi ţi iko yi ameeruŋ baka. \s1 Bayuday na Bgah bi Moyiŧ \p \v 17 Kë iwi, injakuŋ aji iwo nayuday, anahna *bgah bi Moyiŧ, ahompna Naşibaţi, \v 18 iji ime uko wi aŋaluŋ, apaţëş bnuura na buţaan ţiki bgah bi Moyiŧ bayuuju wa. \v 19 Ifiyaar kë iwooŋ kado kaţoŋ nakuul abot awo unkaniya pa bañaaŋ banwooŋ ţi bdëm. \v 20 Işal aji ime apel bandukiiŋ, iwo kajukan baka, ţiki işal kë ţi bgah ime iko bŧi, ime manjoonan. \v 21 Kë wi işaaŋ ajukan bandukiiŋ, we ukaaŋ kë iinkjukan uleefu ba? Iji kji na bukundi bawut kakiij aşë ji kkiij! \v 22 Iji kneenan pjuban pi piinţ aşë ji kjuban pjuban pi piinţ! Ipok bado kadëman itu aşë ji kya du dko di iwooŋ kajej da bţijar! \v 23 Iji knahna bgah aşë ji kwalan Naşibaţi wal ijaaŋ kwo iinji kţaş ba! \v 24 Na manjoonan Ulibra wi Naşibaţi uji : \qt “Naji nado banwooŋ baanwo bayuday bakar katim ki Naşibaţi.”\qt*\x + \xo 2:24 \xo*\xt Natenan ţi Iŧayi 52.5.\xt*\x* \p \v 25 Woli ido uko wi *bgah bi Moyiŧ bajakuŋ, pwala kaŧëmp pi nu paka udooni. Kë woli iinkdo uko wi bgah bajakuŋ, iwo ţi këş ki Naşibaţi ji anwooŋ aanwala kaŧëmp anwooŋ aanwo nayuday\f + \fr 2:25 \fr*\ft Pwala kaŧëmp pajaaŋ padiiman kë ñaaŋ awo nayuday.\ft*\f*. \v 26 Kë woli banwooŋ baanwala kaŧëmp baţaş uko wi bgah bajakuŋ, bawo ji banwaliiŋ kaŧëmp ţi këş ki Naşibaţi. \v 27 Anwooŋ aanya kaŧëmp aşë do uko wi bgah bajakuŋ aluŋ kadiiman kë iduknaanaa, iwi inwooŋ iinji kţaş bgah mënţ wi badooŋ apiiŧ ba awulu kë ibot awala kaŧëmp. \v 28 Mënţ pwala kaŧëmp pakkaaŋ ñaaŋ awo nayuday na manjoonan, kë kaŧëmp kaanwo uko unkwinaniiŋ ţi kaara. \v 29 A-a, nayuday na manjoonan awo ñaaŋ i uhaaş wi nul uwooŋ ţi Naşibaţi. Kë pwala kaŧëmp na manjoonan paanwo pfal kanŧomntën jibi bapiiŧuŋ ţi bgah pawo pţëlëş uhaaş pi Uhaaş wi Naşibaţi ujaaŋ udo. Ñaaŋ anwooŋ haŋ aji yeenkna kabeeb du Naşibaţi, mënţ ţi bañaaŋ biki ajaaŋ ayeenkna ka. \c 3 \s1 Pjuban pi bañaaŋ bŧi \p \v 1 Kë ţuŋ keeri di di nayuday apelnuŋ bandukiiŋ? Pwala kaŧëmp paka udooni i? \v 2 Pwo nayuday panuura maakan ; bukal biki Naşibaţi ahankanuŋ iko yi aţupuŋ. \v 3 Kë hënkuŋ? Woli baloŋ ţi baka baanfiyaara, uko mënţ kado Naşibaţi awo aankdo uko wi ajakuŋ i? \v 4 Nin, bañaaŋ bŧi bawo i kame kë Naşibaţi aji do uko unjoonanuŋ, kë ñaaŋ najën andoli awo na ŋţilan. Hënk di di *Dayiţ aţiiniiŋ na Naşibaţi aji : \qt « Imeeţana pwo naŧool ţi iko yi ikţupuŋ kafaŋna woli blaţar bawoo.\qt*\x + \xo 3:4 \xo*\xt Kañaam 51.6.\xt*\x* » \v 5 Kë woli buţaan di ŋdoluŋ dayuuj bnuura kë Naşibaţi awo naŧool, we uwooŋ wi pţup ba? Woli Naşibaţi adiiman nja udeebul, aankpën ţi pwo naŧool i? Kë nşaaŋ aţiini jibi ñaaŋ najën ajaaŋ aşal. \v 6 Name kë mënţ hënk da! Woli aanwo naŧool, hum di akhilanuŋ keeri kawayëş umundu? \v 7 Kë wi ŋţilan naan ŋakaaŋ kë manjoonan mi Naşibaţi manwinanaa abot adiiman mndëm mi nul, we ukaaŋ keeri kë nduknaanaa wi njubanuŋ? \v 8 Keeri we ukaaŋ kë ŋënhil kaji : « Nawulan ŋdo buţaan, bnuura başë babi? » Aa, bañaaŋ baloŋ badiihën aji nji djukanuŋ uko mënţ. Bakaŋ mënţan baluŋ kakoba kakob ki baŧaaŋanaanuŋ. \s1 Nin aloŋ aanwo naŧool \p \v 9 Kë we wa keeri? Nja bayuday ŋpel bandukiiŋ i? Nin! Na manjoonan, ddo bi diiman kë bañaaŋ bŧi, bayuday na banwooŋ baanwo bayuday, bawo bŧi bañaaŋ banjaaŋ bajuban. \v 10 Upiiŧana ţi Ulibra wi Naşibaţi aji : \q1 \qt « Nin ñaaŋ naŧool aanwoo, nin aloŋ.\qt* \q2 \v 11 \qt Nin ñaaŋ aloŋ aanwo na uşal,\qt* \q2 \qt nin ñaaŋ aloŋ aankla Naşibaţi.\qt* \q1 \v 12 \qt Bañaaŋ bŧi badek Naşibaţi kafeţ,\qt* \q2 \qt bagakandër aneem.\qt* \q1 \qt Nin aloŋ ţi aanji do bnuura\qt* \q2 \qt aandoo wo wo aloolan.\qt* \q1 \v 13 \qt Kaţuţ ki baka kawo ji btuur bi bahaabëşuŋ,\qt* \q2 \qt pndemënt pi baka paŧum na kaguuru,\qt* \q1 \qt bawo na bnunk bi upula ţi iduuj.\qt* \q2 \v 14 \qt Mntum mi baka manŧum na bkarad na ŋţup ŋjooţ\qt* \q1 \v 15 \qt baŧar ţi pfiŋ ñaaŋ.\qt* \q2 \v 16 \qt Baji baŧok kabot kaduk pwuţan dko di baţëpaŋ.\qt* \q1 \v 17 \qt Baamme jibi bakdoli kawoona ţi bŧiinkar.\qt* \q2 \v 18 \qt Bañoom Naşibaţi bnuura »\qt*\x + \xo 3:18 \xo*\xt Natenan ţi Kañaam 36.2.\xt*\x* \p \v 19 Kë ŋşë me bnuura uko bŧi wi bgah\f + \fr 3:19 \fr*\fq Bgah : \fq*\ft Bgah ţi baţiiniyaan iko bŧi inwooŋ ţi kafah kajon ki Ulibra wi Naşibaţi.\ft*\f* bajakuŋ, baţup na banwooŋ i kaţaş ba, bañaaŋ bŧi bahilna bayomp başë bayikrën kë baduknaana bŧi ţi kadun ki Naşibaţi. \v 20 Ukaaŋ kë nin ñaaŋ aanhil kawo naŧool ţi kadun ki Naşibaţi ţi pţaş bgah ţañ: na manjoonan, bgah bado ţañ ñaaŋ ame kë aji juban. \s1 Pkak naŧool ţi këş ki Naşibaţi \p \v 21 Kë hënkuŋ Naşibaţi aşë diiman nja jibi akdoluŋ nja ŋwo baŧool ţi kadun ki nul, bë aankţëpna ţi *bgah bi Moyiŧ ; ahoŋ nja uko waŋ undiimaan ţi ŋlibra ŋi bgah na ŋi baţuparul. \v 22 Naşibaţi aji do bañaaŋ bawo baŧool ţi kadunul wi bafiyaaruŋ Yeŧu *Kriŧtu. Aji do haŋ pa bañaaŋ bŧi banfiyaaruŋ Kriŧtu bawo baloolan ţi kadunul. \v 23 Na manjoonan, bañaaŋ bŧi bajubani, alow Naşibaţi awaaŋ mndëm mi nul. \v 24 Naşibaţi awul bañaaŋ bnuura wi akakanuŋ baka baŧool ţi kadunul bë baanluki. Aţëpna ţi Yeŧu Kriŧtu abuuran baka ţi pekadu. \v 25-26 Ayil Yeŧu kë atul pñaakul ayeenkar nja kakob pa ipekadu yi nja. Hënk, Naşibaţi adiiman bañaaŋ bŧi kë awo naŧool wi amiiruŋ, awo aankob bambiiŋ ajuban ţfa. Akak adiiman bañaaŋ bŧi pwayëş pŧool pi nul hënkuŋ wi awooŋ naŧool abot ado kë banfiyaaruŋ Yeŧu bŧi bawo baŧool. \p \v 27 Ŋwo keeri kado kahomp hënkuŋ i? Nin! we ukaaŋ? Ţiki mënţ pţaş bgah pakaaŋ kë ŋbuuri, pfiyaar pi ŋfiyaaruŋ *Kriŧtu pa. \v 28 Hënk ŋwin kë ñaaŋ aji wo naŧool ţi kadun ki Naşibaţi woli afiyaari, mënţ pţaş bgah pakaaŋ. \v 29 Kë nşë hepar, Naşibaţi awo Naşibaţi i bayuday ţañ i? Aanwo kak Naşibaţi i banwooŋ baanwo bayuday i? Aa, awo kak Naşibaţi i banwooŋ baanwo bayuday. \v 30 Naşibaţi awoha aloolan, kë uko uloolan ţañ uwooŋ wi pdo kawoona naŧool ţi kadunul. Bañaaŋ baji bawo baŧool ţi kadunul woli bafiyaari, bawole bayuday këme woli baanwo bayuday. \v 31 Kë hënkuŋ, woli ŋdiiman kë pfiyaar pawoonuŋ, ŋwo biki kaţilma *bgah bi Moyiŧ i? Nin! Woli ŋfiyaar na manjoonan, wi wi ŋjaaŋ ŋţaş bgah na manjoonan. \c 4 \s1 Pfiyaar pi Abraham afiyaaruŋ \p \v 1 Kë hënkuŋ, we wi ŋkjakuŋ keeri ţi *Abraham i ŋwoonuŋ ţi kabuka? We wi Naşibaţi ayuujuluŋ ţi pwo naŧool pi nul? \v 2 Woli iko yi Abraham adoluŋ ikaaŋ lah kë awo naŧool ţi këş ki Naşibaţi, ahinan kahomp. Kë uşë wo uunwo haŋ. \v 3 Na manjoonan *Ulibra wi Naşibaţi upiiŧ aji : \qt « Abraham ahaţ ţi Naşibaţi ukaaŋ kë Naşibaţi aji awo naŧool ţi kadunul. »\qt* \v 4 Ñaaŋ alemple, baluk bi ajaaŋ ayeenk baanwo wo uţen : alemp lemp ayeenkna baluk mënţ. \v 5 Kë ñaaŋ aşë wo aanhinan kado Naşibaţi aji awo naŧool ţiki alemp uko uloŋ ţañ. Naşibaţi aji dinan kë bañaaŋ bambiiŋ apoka bawo baŧool wal wi bafiyaaruluŋ ţañ. \v 6 *Dayiţ kak aţiiniyaanuŋ mnlilan mi ñaaŋ i Naşibaţi ajakuŋ aji awo naŧool ţi kadunul bë aanten iko yi adoluŋ, aji : \q1 \v 7 \qt « Banuurandëni biki Naşibaţi amiiruŋ pjuban pi baka,\qt* \q2 \qt apënan ipekadu yi baka.\qt* \q1 \v 8 \qt Anuurandëni, ñaaŋ i Naşibaţi awooŋ aanten pekadu di adoluŋ. »\qt*\x + \xo 4:8 \xo*\xt Kañaam 32.1-2.\xt*\x* \p \v 9 Kë pnuurandën mënţ, pawo pa banwaliiŋ kaŧëmp këme pawo kak pa banwooŋ baanwala ka? Jëm ŋbaa ji ji ţi kë *Abraham ahaţ Naşibaţi ukaaŋ kë Naşibaţi aji awo naŧool ţi kadunul. \v 10 Kë lum di di Naşibaţi ajakuŋ aji awo naŧool ţi kadunul ba? Wi awaliiŋ kaŧëmp wa, këme ji abi ado kawala kaŧëmp? Ji abi ado kawala kaŧëmp Naşibaţi aji awo naŧool. \v 11 Ayeenk pwala kaŧëmp kë pawo uko uloŋ unkyuujuŋ kë Naşibaţi adobi dolaara do kë awo naŧool ţi kadunul wi afiyaaruluŋ. Kë hënk di akakuŋ aşin bañaaŋ bŧi banwooŋ baanya kaŧëmp aşë fiyaar Naşibaţi, Naşibaţi aji bawo baŧool ţi kadunul. \v 12 Awo kak aşin banwaliiŋ kaŧëmp, banwooŋ baanliŋ ţi pwala kaŧëmp ţañ bakak aţaş pfiyaar pi Abraham aşin nja afiyaaruŋ ji abi ado kawala kaŧëmp. \p \v 13 Naşibaţi ahoŋ ţfa *Abraham na pntaali pi nul aji baluŋ kayeenk umundu. Mënţ pţaş *bgah pakaaŋ kë Naşibaţi ahoŋa, pfiyaar pi afiyaaruluŋ pakaaŋ kë adinan aji awo naŧool ţi këş ki nul. \v 14 Woli pţaş bgah ţañ pakţuuŋ ñaaŋ ayeenk iko inuura yi Naşibaţi ahoŋuŋ, pfiyaar pawaaŋ keeri udooni, kahoŋ ki Naşibaţi kakuţ kawaaŋ udooni. \v 15 Kë uşë wo uunwo haŋ, bgah baji bado Naşibaţi adeebaţër ñaaŋ jibi awooŋ aanţaş ba, kë bgah başale wo baanwoo, pjuban paankak aji pawo. \p \v 16 Hënk, ţi pfiyaar di di ñaaŋ ajaaŋ ayeenkna kahoŋ ki Naşibaţi. Kahoŋ mënţ kawo uţen unkwooŋ pa bampënnuŋ ţi *Abraham bŧi, mënţ pa bankţaşuŋ *bgah ţañ, uwo pa banfiyaaruŋ bŧi jibi Abraham afiyaaruŋ. Abraham awo aşin nja bŧi. \v 17 Naşibaţi aji na Abraham ţi Ulibra wi nul : \qt « Ddolu iwo aşin kntaali ki ŋŧaak ŋŧum\qt*\x + \xo 4:17 \xo*\xt Ujuni 17.5.\xt*\x*. » Awo aşin nja ţi kadun ki Naşibaţi i afiyaaruŋ, Naşibaţi anjaaŋ awul bankeţuŋ ubida, kado uko unwooŋ uunwoo, uwo. \p \v 18 Abraham ahaţ wal wi mnhaţ manwooŋ maankak awo, afiyaar aşë kak aşin kntaali kŧum jibi Naşibaţi abiiŋ aţupa aji : \qt « Jibi ŋjah ŋaŧumuŋ, hënk di babuku bakluŋ kaŧum\qt*\x + \xo 4:18 \xo*\xt Ujuni 15.5.\xt*\x*. » \p \v 19 Aya pka ŋşubal iñeen-week aşë fiyaaraara fiyaar Naşibaţi bë aanwutan nin wi atenuŋ uleeful undooŋ abi kaya ya pkeţ akuţ aten Ŧaara aharul anwooŋ aankak ahil kabuk ; \v 20 amëban ţi uko wi Naşibaţi ahoŋuluŋ, aanwo na ŋşal ŋtëb ; abaa ţëp ţëp afiyaara maakan, adëmana. \v 21 Afiyaar na manjoonan kë uko wi Naşibaţi ahoŋuŋ bŧi, aka mnhina mi pdo wa. \v 22 Uko mënţ ukaaŋ kë \qt Naşibaţi aji awo naŧool ţi kadunul.\qt* \v 23 Kë woli *Ulibra wi Naşibaţi uji Naşibaţi aji awo naŧool, mënţ pa ul aloolan a ţañ ; \v 24 ŋţup mënţ ŋawo pa nja kak, ŋnfiyaaruŋ kë Naşibaţi anaţanuŋ Yeŧu ţi pkeţ ukaaŋ kë aji ŋwo baŧool ţi këş ki nul. \v 25 Yeŧu mënţ awulaniiŋ pa ipekadu yi nja, anaţa ţi pkeţ ŋhilna ŋwo baŧool. \c 5 \s1 Mnjeeh na mnlilan \p \v 1 Kë hënk keeri, wi pfiyaar pi nja padoluŋ kë ŋwo baŧool ţi kadun ki Naşibaţi, ŋţëpna ţi Ajugun Yeŧu *Kriŧtu awo ţi mnjeeh na Naşibaţi. \v 2 Ŋfiyaar Yeŧu Kriŧtu ukaaŋ kë Naşibaţi awul nja bnuura bi nul bi ŋmëbanuŋ aliinŧ. Ŋlilan ţiki ŋme kë ŋyeenk kafah ţi mndëm mi Naşibaţi. \v 3 Ŋdoo ji ŋlilan woli ŋwo ţi unoor ţiki ŋme kë unoor uji uţij kamiir, \v 4 kamiir mënţ kaji kaţij pmëban kaliinŧan ţi unoor, kë pmëban mënţan paji paţij mnhaţ. \v 5 Mnhaţ maanji manguur ñaaŋ nin. Naşibaţi aţëpna ţi Uhaaş wi nul wi awuluŋ nja, aŧuman uŋalul ţi ŋhaaş ŋi nja. \p \v 6 Na manjoonan, wi ŋwooŋ ŋëndobi hinan pbuuran ŋleef ŋi nja, wi wi *Kriŧtu akeţaruŋ nja ŋmpokuŋ Naşibaţi, ţi wal wi Naşibaţi adatuŋ. \v 7 Utam maakan pkeţar ñaaŋ, adole wo naŧool. Kë ñaaŋ aşë hinan katëŋ pkeţar ñaaŋ anwooŋ nanuura na manjoonan. \v 8 Uko unkyuujuŋ kë Naşibaţi aŋal nja maakan uwooŋ kë wi ŋhumuŋ ţi pekadu, Kriŧtu akeţ pa nja. \v 9 Kriŧtu atul pñaak pi nul pa nja ukaaŋ kë Naşibaţi aji ŋwo baŧool ţi këş ki nul, abaa do do hum kado kawo aankluŋ kalowan nja udeeb wi Naşibaţi? \v 10 Woli wi ŋbiiŋ awo başoorad Naşibaţi, akak ţi ploolan na nja wi Abukul akeţuŋ pa nja, hum di di akwooŋ aankbuuran nja wi anaţiiŋ ţi pkeţ. \v 11 Kë uşë wo uunliŋ ţi waŋ, Naşibaţi ado nja kë ŋlilani ţiki Ajugun Yeŧu Kriŧtu ado nja kë ŋwo hënkuŋ ţi ploolan na Naşibaţi. \s1 Adam na Yeŧu Kriŧtu \p \v 12 Name kë pjuban pi ñaaŋ aloolan, *Adam, paţij pekadu ţi umundu, kë pekadu mënţ daţij pkeţ. Hënkuŋ bañaaŋ bŧi bajubani, awo i kakeţ bukal bŧi. \v 13 Pjuban pawo ţi umundu ji *bgah bi Moyiŧ babi bado kawo. Kë jibi bawooŋ baando bi wo, Naşibaţi aanji mëban pjuban. \v 14 Kë du wal wi Adam te wal wi *Moyiŧ, pkeţ papeli, padoo diiman mnhina mi pa ţi banwooŋ baanjuban ji Adam ampokuŋ pdo uko wi Naşibaţi ajakuluŋ. \p *Adam awo wo ji anwooŋ i pbi, Yeŧu. \v 15 Kë pjuban pi Adam paşë wo paanhilan kanaamnţën na uţen wi Naşibaţi aţenuŋ. Na manjoonan pjuban pi ñaaŋ aloolan paţu kë bañaaŋ baŧum bakeţi ; kë bnuura bi Naşibaţi başë dëm apel uko mënţ. Uţen wi aţëpnuŋ ţi ñaaŋ aloolan, Yeŧu *Kriŧtu aţen bañaaŋ udëm apel. \v 16 Pjuban pi Adam papaţ maakan na uţen wi Naşibaţi. Naşibaţi awayëş pekadu dloolan, kë pwayëş mënţ paşë ţij kakob. Kë uţen wi Naşibaţi uşë do kë amiir ipekadu iŧum. \v 17 Pjuban pi ñaaŋ aloolan pado kë mnhina mi pkeţ manwinanaa, na manjoonan ñaaŋ aloolan mënţ uŋ akaaŋ. Kë ţi Yeŧu Kriŧtu aloolan kak ŋşë yeenk apelan : bañaaŋ bŧi banyeenkuŋ bnuura bweek maakan bi Naşibaţi ado baka kë bawo baŧool. Kriŧtu ado baka kë bawat pkeţ kakaana ubida wi mnţo. \p \v 18 Hënk, pjuban ploolan pi Adam pado kë bañaaŋ bŧi baduknaanaa ; kë hënk kak di di udo uŧool uloolan wi Kriŧtu adoluŋ uţijuŋ bañaaŋ ubida, kë bawo baŧool. \v 19 Ţi ppok pŧiink pi ñaaŋ aloolan, bañaaŋ baŧum baneej ţi pekadu ; kë ţi pŧiink Naşibaţi pi ñaaŋ aloolan, bañaaŋ baŧum bakak baŧool ţi kadun ki Naşibaţi. \v 20 *Bgah babii, hënk kë pekadu daşë ŧuma ŧum, kë dko di pekadu daŧumuŋ, bnuura babi aŧum apel. \v 21 Hënk, jibi pjuban padiimanuŋ mnhina mi pkeţ, hënk kak di di Naşibaţi aţëpnuŋ ţi Yeŧu Kriŧtu Ajugun awul nja bnuura bi nul, ŋhilna ŋwo baŧool ţi kadunul, ŋwat pekadu ŋkaana ubida wi mnţo. \c 6 \s1 Ubida na Kriŧtu \p \v 1 Kë we wi ŋkjakuŋ keeri? Ŋwo kaduka ţi pjuban kayeenkna bnuura bŧum bi Naşibaţi i? \v 2 Nin! Ŋkeţ pa pjuban pi nja, hum di di ŋhinanuŋ keeri kaduka ţi pjuban? \v 3 Naamme kë nja bŧi ŋnyeenknuŋ batiŧmu ţi Yeŧu *Kriŧtu, ŋyeenk yeenk batiŧmu ţi pkeţ pi nul i? \v 4 Wi ŋyeenkuŋ batiŧmu, ŋkeţ amoya na a kahilna jibi anaţiiŋ ţi pkeţ ţi mndëm mi Aşin, ŋwo ţi ubida uhalu. \p \v 5 Kë wi ŋkakuŋ baloolan na Yeŧu ţi pkeţ pi nul, ŋluŋ kakak baloolan na a kak ţi pnaţa ţi pkeţ pi nul. \v 6 Ŋme kë ñaaŋ i ŋbiiŋ awo apaŋana na a, uleef unwooŋ ţi mnhina mi pekadu uhilna uŧoka, hënk ŋwutna kawo ţi mnhina mënţ. \v 7 Ŋme kë ñaaŋ ankeţuŋ abuur pekadu. \v 8 Wi ŋkeţuŋ na *Kriŧtu, ŋme bnuura kë ŋluŋ kaka ubida na a. \v 9 Ŋme kë Kriŧtu annaţiiŋ ţi pkeţ, aankak akeţ, pkeţ paankak ahinana. \v 10 Wi Kriŧtu akeţuŋ, akeţ kapënanaan pekadu byaaş bloolan ; kë hënkuŋ wi awooŋ najeb, aka ubida pa Naşibaţi. \v 11 Kë an kak hënk di nawooŋ kaşal kaji nakeţi, kë pekadu daankak aţoŋan, naţëpna ţi Yeŧu Kriŧtu aka ubida pa Naşibaţi. \p \v 12 Nakwut keeri pekadu daţoŋ uleefan, uleef unwooŋ i kaluŋ kakeţ ; nawutan kado kaţaş iko iwuţaan yi uleefan uŋaluŋ. \v 13 Nakwut nin dko dloŋ ţi uleefan dawo ţi pekadu, dado kado iko inwooŋ iinwo iŧool. Wi nanaţiiŋ ţi pkeţ aka ubida, naţëpën ţëp nawul Naşibaţi ŋleefan. Nadolan uleefan bŧi udo kado uko unwooŋ uŧool ţi kadun ki Naşibaţi. \v 14 Na manjoonan, pekadu daankak ahinan nin uko uloŋ ţi an : naankak awo ţi mnhina mi *bgah bi Moyiŧ, nawo ţi bnuura bi Naşibaţi. \s1 Pdo uko unwooŋ uŧool \p \v 15 Kë we wi ŋwooŋ kado ba? Wi ŋwooŋ ŋënwo ţi mnhina mi *bgah bi Moyiŧ awo ţi bnuura bi Naşibaţi, ŋwo kaduka ţi pekadu i? Nin, mënţ hënk da. \v 16 Naamme kë woli nawutar uleefan ñaaŋ aloŋ kë awo naşih i nan, naji nawo ţi mnhina mi nul i? Woli pekadu di di nawutaruŋ uleef, daji daţij pkeţ, woli Naşibaţi a, naji nawo baŧool. \v 17 Nawulën ŋbeeb Naşibaţi : An nambiiŋ awo ţi mnhina mi pekadu, nakak hënkuŋ aţaş na ŋhaaşan bŧi pjukan pi nayeenkuŋ. \v 18 Hënkuŋ nabuur ţi pekadu akak aji nado iko inwooŋ iŧool. \p \v 19 Mënkhoñ na an ţiki naando bi hil pyikrën. Nawo ţfa bañaaŋ banţuuŋ ŋhaaş ŋi baka bŧi ţi iko iţop na pjuban, hënk naji nabi pok pok pţaş Naşibaţi ; kë hënk kak di di nawooŋ hënkuŋ kaţu ŋhaaşan bŧi ţi pdo kado iko inwooŋ iŧool kakaana ubida uyimanaan. \v 20 Wi nabiiŋ awo ţi mnhina mi pekadu, naando ji naşal kaji nawo kado iko iŧool. \v 21 We wi nakaaŋ wi nadoluŋ iko yi, yi nakkowariiŋ hënkuŋ ba? Iko mënţ iţij pkeţ. \v 22 Hënkuŋ wi nabuuruŋ pekadu akak alempar Naşibaţi na ŋhaaşan bŧi, uko wi nakkaaŋ uwo ubida uyimanaan na pka ţi ubaañşaani ubida wi mnţo. \v 23 Aa, pjuban paji paţij pkeţ, kë uko wi Naşibaţi aşaaŋ aji ţen uşë wo ubida wi mnţo ţi Yeŧu Kriŧtu Ajugun. \c 7 \s1 Plempar Naşibaţi phalu \p \v 1 An bayiţ naan, dme kë name *bgah bi Moyiŧ bnuura, name keeri kë bgah bawo pa ñaaŋ ado kaţaş ba wal wi awooŋ aando bi keţ. \v 2 Nawulën ŋten ţi uko wi bniim : bgah baji ñaaţ awo kawo na ayinul te ukeţul. Wal wi akkeţuŋ, awo najeeh, \v 3 ahilan kaniimar na ñiinţ aloŋ. Aşale ya na ñiinţ aloŋ nampaţi wal wi ayinul ahumuŋ najeb, aanwo ţi bgah. \p \v 4 An bayiţ naan, hënk di uwooŋ pa an kak. Nawo hënkuŋ biki *Kriŧtu, pkeţ pi nul pabuuranan ţi mnhina mi *bgah. Nawo bajeeh hënkuŋ ahinan kawo biki Kriŧtu, annaţiiŋ ţi pkeţ, kahilna kalil Naşibaţi. \v 5 Wi ŋbiiŋ aţaş iko yi ŋleef ŋi nja ŋaŋaluŋ ţañ, pekadu daji daţëpna ţi bgah kado nja ŋŋal pdo iko iwuţaan iŧum injaaŋ iţij pkeţ. \v 6 Kë ŋşë wo ŋënkak awo hënkuŋ ţi mnhina mi bgah. Ŋwo ji bañaaŋ bankeţuŋ, kë bgah baankak aka mnhina ţi nja. Uhaaş wi Naşibaţi udo kë ŋhinan plempara ţi udolade uhalu ; awo ŋënkak awo ţi mnhina mi *bgah bi Moyiŧ ji ţfa. \s1 Pgut na pekadu \p \v 7 Kë we wi ŋwooŋ keeri kaji? *Bgah bi Moyiŧ ţi uleef wi ba bawo pekadu i? Nin! Mënţ hënk da. Kë uşë wo woli mënţ *bgah ba lah, mënkme uko unwooŋ pekadu. Woli mënţ bgah bajakuŋ lah \qt wutan kañeebar bka bi ñaaŋ\qt*\x + \xo 7:7 \xo*\xt Natenan ţi Ppën 20.17; na ţi Pleşan 5.21.\xt*\x*, mënkme uko unwooŋ pñeebar uko wi ñaaŋ. \v 8 Pekadu daţëpna ţi uko wi bgah baţuuŋ pdo adolën kë nji kañeebar iko iŧum impaţi. Woli bgah baanwoo, pekadu dakeţi. \v 9 Ji mbi ndo kame bgah, dwo najeb kë wi mmehaŋ me uko wi bgah bajakuŋ, kë pekadu daşë buka, \v 10 kë nşë keţ. Hënk, bgah banwooŋ i kawulën ubida babaa ţëp ţëp aţijën pkeţ. \v 11 Pekadu daţëpna ţi uko wi bgah baţuuŋ pdo aguurnën, kë uko mënţ ukaaŋ kë nkeţi. \v 12 Kë hënk di bgah bayimanuŋ, iko bŧi yi bgah bajakuŋ kë iwo iŧool akuţ anuura. \v 13 Kë uko unnuuriiŋ mënţ, ukak hënkuŋ uko unjaaŋ ufiŋ pa nji i? Nin! Mënţ hënk da, pekadu daţëpnuŋ ţi uko unuura afiŋën kahilna kadiiman uko unwooŋ pekadu. Pekadu daţëpna ţi uko wi bgah baţuuŋ pdo adiiman pyiban pi da. \p \v 14 Ŋme kë *bgah bawoona du Naşibaţi, kë nji nşë wo ñaaŋ najën awaapana kawo ţi mnhina mi pekadu \v 15 Na manjoonan, mënji kame uko unkaaŋ kë nji kado iko yi njaaŋ kado. Mënji kado iko yi nŋaluŋ pdo, dji kado yi mpokuŋ. \v 16 Kë woli mënŋal pdo iko yi nji kadoluŋ, udiiman kë dyikrën kë bgah banuura. \v 17 Aşë wo mënţ nji ţi uleef naan djaaŋ kado haŋ, pekadu danwooŋ ţi nji meeţ da. \v 18 Dme kë bnuura baanwo ţi nji, baanwo ţi ñaaŋ najën i nwooŋ. Dji kaŋal pdo bnuura kaşë wo mënji kahinan. \v 19 Mënji kado bnuura bi nŋaluŋ kabaa ţëp ţëp kado buţaan di nwooŋ mënŋali. \v 20 Kë hënk, woli mënŋal pdo iko yi nji kadoluŋ, udiiman kë mënţ nji dwooŋ ankdoluŋ ya, pekadu danwooŋ ţi nji meeţ da. \p \v 21 Nji nŋaluŋ pdo bnuura bi *bgah bajakuŋ, dwin uko wi : buţaan bi bi njaaŋ kado. \v 22 Ddinan na uhaaş wi naan bŧi ţi uko wi bgah bi Naşibaţi bajakuŋ, \v 23 aşë wo ţi uleef naan meeţ na uko uloŋ unjaaŋ ugut na bgah bi mmeeŋ aji bawo bnuura, kadolën nkak nakalabuş i pekadu danjaaŋ daţoŋën. \v 24 Ni nji nwuţëni! In akluŋ kabuuranaan ţi uleef wi, unwooŋ wi pkeţ? \v 25 Dbeeb Naşibaţi! Aţëpna ţi Yeŧu *Kriŧtu abuuranaan. \p Hënk na uhaaş wi naan bŧi dji kaţaş bgah bi Naşibaţi, kë ţi uleef wi naan nşë wo ţi pţaş pekadu. \c 8 \s1 Ubida wi Uhaaş wi Naşibaţi ujaaŋ uwul \p \v 1 Woli iwo ţi ploolan na Yeŧu *Kriŧtu, Naşibaţi aankluŋ kaji keeri kë iduknaanaa. \v 2 Hënkuŋ iţaş *Uhaaş wi Naşibaţi unjaaŋ uţëpna ţi Yeŧu Kriŧtu kawulu ubida, ubuuraniiŋ pekadu na pkeţ\f + \fr 8:2 \fr*\ft Naţaş Uhaaş wi Naşibaţi unjaaŋ uţëpna ţi Yeŧu Kriŧtu kawulan ubida, ubuurananaŋ pkeţ: ţi ŋlibra ŋloŋ bapiiŧ aji \ft*\fq dţaş Uhaaş wi Naşibaţi unjaaŋ uţëpna ţi Yeŧu Kriŧtu kawulën ubida, ubuuranaanuŋ pkeţ.\fq*\f*. \v 3 *Bgah bi Moyiŧ baanhil pdo haŋ, ţiki iko yi uleef wi nja uŋaluŋ ido kë bgah baanka mnhina maŋ. Kë Naşibaţi aşë buuran nja wi ayiluŋ Abukul abi ji ñaaŋ najën abot awo bţeŋan pa pyeenkar nja kakob pa ipekadu yi nja. \v 4 Naşibaţi ado uko waŋ, uko wi bgah bajakuŋ uhilna udolana kadiimanaan kë Naşibaţi awo naŧool. Uko mënţ uwo pa nja ŋënkţaşuŋ Uhaaş wi nul awo ŋënkţaş iko yi uleef wi nja uŋaluŋ. \p \v 5 Bañaaŋ banjaaŋ baţaş iko yi ŋleef ŋi baka ŋaŋaluŋ baji başal ikow yi baka ţañ. Kë bañaaŋ banjaaŋ baţaş *Uhaaş wi Naşibaţi başë ji başal iko inwooŋ yi wa. \v 6 Woli ŋşal ŋi nja ŋaţaş iko yi ŋleef ŋi nja ŋaŋaluŋ, ŋluŋ kakeţ. Kë ŋşal ŋi nja ŋaşale ţaş Uhaaş wi Naşibaţi, ŋwo na ubida ŋhaaş ŋi nja ŋabot kaţoora. \v 7 Pţaş iko yi ŋleef ŋi nja ŋaŋaluŋ pawo pgut na Naşibaţi ; uleef wi nja uunji uţaş bgah bi Naşibaţi abot awo uundo hilan pţaş ba. \v 8 Woli ñaaŋ aţaş iko yi uleeful uŋaluŋ aanhilan kalil Naşibaţi. \p \v 9 Hënkuŋ naankak aţaş iko yi ŋleefan ŋaŋaluŋ, naţaş *Uhaaş wi Naşibaţi, unwooŋ ţi an. Bañaaŋ banwooŋ baanwo na Uhaaş wi Yeŧu *Kriŧtu, baanwo biki nul. \v 10 Kë Kriŧtu aşë wo ţi an. Hënk, wi ŋleefan ŋadooŋ awo ŋi pkeţ ţiki najubani, Uhaaş wi Naşibaţi uwulan ubida ţiki nawo baŧool ţi këş ki Naşibaţi. \v 11 Kë woli uhaaş wi anaţanaanuŋ Yeŧu ţi pkeţ uwo ţi an, annaţanuŋ Yeŧu ţi pkeţ aluŋ kaţëpna ţi uhaaşul unwooŋ ţi an kawul ŋleefan ŋanwooŋ ŋi pkeţ ubida. \p \v 12 An bayiţ naan, ŋënwo keeri kado kaţaş iko yi ŋleefun ŋaŋaluŋ, ŋwo kado kaţaş uko wi *Uhaaş wi Naşibaţi ujakuŋ. \v 13 Woli naţaş iko yi ŋleefan ŋaŋaluŋ naluŋ kakeţ. Kë woli Uhaaş wi Naşibaţi uţënkan kë napok pdo iko yi ŋleefan ŋaŋaluŋ naluŋ kaka ubida. \v 14 Bañaaŋ biki Uhaaş wi Naşibaţi ukţoŋuŋ ţañ bawooŋ babukul. \v 15 Uhaaş wi nayeenkuŋ uunkdolan nawo bajuuk bankţi'uluŋ. Udolan kë nawo babuk Naşibaţi banjaaŋ bahuuran kaji na a : « Abba\f + \fr 8:15 \fr*\fq Abba :\fq*\ft Ţi uţup uaramayik dawooŋ Paap.\ft*\f*! Paap! » \v 16 Uhaaş wi Naşibaţi uţup nja ţi ŋhaaş ŋi nja kë ŋwo babukul. \v 17 Wi ŋwooŋ babuk Naşibaţi, ŋluŋ kayeenk uko wi ahoŋuŋ. Woli ŋhaj na Kriŧtu, ŋluŋ kayeenk na a uko wi Naşibaţi ahoŋuŋ, kawo ţi mndëm na a. \s1 Mndëm mankluŋ kabi \p \v 18 Dwin kë mnhaj mi ŋkhajuŋ hënkuŋ maanhilan kaliŋ na mndëm mi Naşibaţi akluŋ kayuuj ţi nja. \v 19 Iko yi Naşibaţi apaşuŋ iwo ţi pyoonk maakan wal wi Naşibaţi akdiimanuŋ banwooŋ babukul. \v 20 Umundu uŧaran aŧool pya kaŧoka bë mënţ wul uŋaluŋ ŋal wa, Naşibaţi adoluŋ haŋ aşë wul wa mnhaţ \v 21 kë uluŋ kabuur pŧoka, kaneej ţi mnjeeh mi babukul bakluŋ kaka ţiki bawo ţi mndëm. \p \v 22 Ŋme kë te hënkuŋ iko yi Naşibaţi apaşuŋ bŧi iwooni awo ţi mnhaj ji ñaaţ ankyaaŋ kabuk. \v 23 Mënţ umundu ţañ ukhajuŋ, nja kak ŋnwooŋ na *Uhaaş wi Naşibaţi kë uwo uţen uŧeek wi nul, ŋwooni ţi ŋhaaş ŋi nja meeţ wi ŋwooŋ maakan ţi pyoonk Naşibaţi adiiman kë ŋwo babukul abot abuuran ŋleef ŋi nja. \v 24 Mnhaţ mi ŋwoonaanuŋ mando kë ŋme kë ŋbuuri. Kë woli ŋdo bi win uko wi ŋhaţuŋ, mënţ mnhaţ ma. In akhaţuŋ uko wi adooŋ abi win? \v 25 Kë ŋşale wo ŋënwin uko wi ŋhaţuŋ ŋtaman ţi pyoonk wa. \p \v 26 Jibi ŋbiişniiŋ, *Uhaaş wi Naşibaţi uji uţënk nja ; wi ŋwooŋ ŋëmme uko wi ŋkñehanuŋ Naşibaţi, Uhaaş uji uñehan pa nja kaşë wo uunji uţëpna ţi ŋţup. \v 27 Naşibaţi ammeeŋ uko unwooŋ ţi ŋhaaş ŋi nja bŧi, adinan ţi uko wi uhaaş wi nul ujakuŋ ţiki ujaaŋ uñehandër bañaaŋ biki Naşibaţi jibi Naşibaţi aŋaluŋ. \v 28 Ŋme kë Naşibaţi aji lemp ţi uko undoli pa bnuura bi bañaaŋ bŧi banŋaluluŋ, bawo biki adatuŋ pa uko wi aŋaluŋ pdo. \v 29 Bañaaŋ mënţ ado bi dat dat baka, adinan pdo baka bawo ji Abukul, hënk, abukul aşë wo bajeen i babukul baŧum. \v 30 Naşibaţi adu keeri bañaaŋ biki adooŋ abi dinan dinan aji adati ; biki aduuŋ ado kë bawo baŧool ţi këş ki nul ; biki adoluŋ kë bawo baŧool adëman baka. \s1 Pdëm pi uŋal wi Naşibaţi \p \v 31 Kë we wi ŋwooŋ kaţup ţi uko mënţ bŧi? Woli Naşibaţi awo na nja, aloŋ ahinan kaşoor nja i? \v 32 Ul anwooŋ aanneenan Abukul ŧootëş, aşë wula pa nja bŧi. Wal wi Naşibaţi adooŋ ado haŋ, hum di awooŋ aankţen nja kak ţi bnuura bi nul iko bŧi. \v 33 Kë in aktaparuŋ bţup biki Naşibaţi adatuŋ? Nin ñaaŋ aloŋ na manjoonan aanhili. Naşibaţi ajakuŋ bawo baŧool, \v 34 in ahiluŋ keeri kaji baduknaanaa? Nin aloŋ! *Kriŧtu akeţ kë Naşibaţi anaţana ţi pkeţ, kë awo hënkuŋ ţi kañen kadeenu ki Naşibaţi aţupar nja. \v 35 Kë we ukpënanuŋ nja uŋal wi Kriŧtu aŋaluŋ nja? Phaajala, mnhaj, unoor, këme ubon, bwaaŋ, këme iko injaaŋ ido buţaan këme bfiŋar? \v 36 Hënk di upiiŧaniiŋ ţi Ulibra wi Naşibaţi aji : \q1 \qt « Iwi ikaaŋ kë ŋji ŋñog pkeţ nfa na utaakal.\qt* \q2 \qt Ŋwo ji ŋkaneel ŋi bakñooţuŋ pya kafiŋ. »\qt*\x + \xo 8:36 \xo*\xt Kañaam 44.22.\xt*\x* \p \v 37 Kë ŋşë wat iko mënţ bŧi ţiki *Kriŧtu aŋal nja. \v 38 Dwin kë nin uko uloŋ uunhil kapënan nja ţi uŋal wi Naşibaţi aŋaluŋ nja : mënţ pkeţ pa këme ubida, ŋwanjuŧ, këme ŋnŧaayi, mënţ nţa da këme faan, këme bankşihuŋ, \v 39 mënţ iko yi bko duuţ ya këme yi mboş uţeeh. Nin uko uloŋ umpaşaniiŋ uunhil kapënan nja ţi uŋal wi Naşibaţi anţëpnuŋ ţi Yeŧu Kriŧtu Ajugun aŋal nja. \c 9 \s1 Pdat pi Naşibaţi adatuŋ Iŧrayel \p \v 1 *Kriŧtu ame kë uko wi nji kabiiŋ pţup uwo manjoonan ; mënkţilan, kë *Uhaaş wi Naşibaţi unwooŋ ţi nji udiiman kë uko wi nji kajakuŋ uwo manjoonan : \v 2 uhaaş wi naan ujooţan maakan kë mbot ahaj maakan. \v 3 Ddoo hokan hokan Naşibaţi afëpën nji ţi uleef wi naan mbot nlow Kriŧtu pa bnuura bi bayiţ naan, biki pntaali pi naan. \v 4 Bawo biki pntaali pi *Iŧrayel, akuţ awo biki Naşibaţi adatuŋ bawo babukul. Naşibaţi adiiman baka mndëm mi nul. Ado *bhoŋar na baka abot awul baka bgah bi nul na idolade yi pdëmanaan Naşibaţi na iko bŧi yi ahoŋuŋ. \v 5 Bawo biki pntaali pi bateem nja bammeeţaniiŋ. Kë ţi pntaali mënţ pi pi Yeŧu apënnuŋ, ul ampeluŋ iko bŧi, awo Naşibaţi, awo na bnuura te mnţo! Uwo haŋ. \p \v 6 Uko undoluŋ pntaali pi Iŧrayel kakşa uunwo kë Naşibaţi aando uko wi ahoŋuŋ. Uko unwooŋ uwo kë mënţ bañaaŋ biki Iŧrayel bŧi bawooŋ biki pntaali pi Naşibaţi. \v 7 Bañaaŋ bŧi biki pntaali pi *Abraham baanwo babukul na manjoonan. Hënk di di Naşibaţi ajakuŋ na Abraham aji : \qt « Bankpënnuŋ ţi Iŧaak ţañ bakwooŋ pntaali pi nu. »\qt*\x + \xo 9:7 \xo*\xt Ujuni 21.12.\xt*\x* \v 8 Mënţ bampënnuŋ ţi Abraham bŧi keeri bawooŋ babuk Naşibaţi, biki Naşibaţi ahoŋuŋ aji bawo pntaali pi nul bawooŋ babukul. \v 9 Uko wi ahoŋuŋ Abraham wii wi, aji : \qt « Dluŋ kabi ţi pkili ţi wal wi ; uţënk wal mënţ Ŧaara aharu abuk napoţ ñiinţ. »\qt*\x + \xo 9:9 \xo*\xt Natenan ţi Ujuni 18.10.\xt*\x* \p \v 10 Kë uşë wo uumbaaŋ hënk. Naşalan *Rebeka : babukul batëb biki akaaŋ na Iŧaak ateem nja bawo kbet. \v 11-12 Ji babi bado kabuka, ji babi bado kado uko unuura këme uwuţaan, Naşibaţi aji na Rebeka aji : « Pntaali \qt pi naweek pabi kado kalempar pi nampoţi.\qt*\x + \xo 9:11-12 \xo*\xt Ujuni 25.23.\xt*\x* Naşibaţi aţup haŋ kadiimanaan kë ul adatuŋ jibi aŋaluŋ, uunwo wo uko wi aloŋ ţi baka adoluŋ. \v 13 Kë hënk kak di di Naşibaţi aţiiniiŋ ţi Ulibra wi nul aji : \qt « Dŋal Yakob aşë pok Eŧawu »\qt*\x + \xo 9:13 \xo*\xt Natenan ţi Malaki 1.2-3.\xt*\x* \p \v 14 Ŋŋal keeri kaji Naşibaţi aanwo naŧool i? \v 15 Nin! Aţup Moyiŧ aji : \qt « Dmiir ñaaŋ i nŋaluŋ pmiir, kañaga i nŋaluŋ kañaga »\qt*\x + \xo 9:15 \xo*\xt Natenan ţi Eŧekiyel 33.19.\xt*\x* \v 16 Uko mënţ udiiman kë woli Naşibaţi adat ñaaŋ, aanji ten ţi uko wi ñaaŋ mënţ këme wi ahiluŋ kado, mñaga mi nul mankaaŋ kë aji data. \v 17 Ţi Ulibra wi Naşibaţi, aji na *Farawuna naşih i Ejiptu : \qt « Kë uko unkaaŋ kë nţu'u ţi pşih uwo kë dŋal kaţëpna ţi iwi kayuuj mnhina mi naan, katim naan kahilna kameeţana ţi umundu bŧi. »\qt*\x + \xo 9:17 \xo*\xt Natenan ţi Ppën 9.16.\xt*\x* \v 18 Iko bŧi iwoona ţi uko wi Naşibaţi aŋaluŋ pdo, ahinan kañaga bañaaŋ këme kado baka batam ikow. \s1 Udeeb na mñaga mi Naşibaţi \p \v 19 Ñaaŋ aloŋ ahinan keeri kahepar kaji : « Hum di di Naşibaţi ahinanuŋ kadeebaţër nja wi ajaaŋ ado nja ŋdo jibi aŋaluŋ ŋdo? » \v 20 Kë nşë heparan an bayiţ naan, naşal aji nawo bahoŋ kado kahepar Naşibaţi uko wi akdoluŋ ba? \qt Pţukar paji pahepar ambomanuŋ pa uko unkayi kë aboman pa na jibi abomandëruŋ pa i\qt*\f + \fr 9:20 \fr*\ft Natenan ţi Iŧayi 29.16.\ft*\f*? \v 21 Ambomanuŋ pa ahinan kaboman pţukar pnuura na pţukar pwuţaan ţi ufuuş uloolan wi awoonaanuŋ. \p \v 22 Kë hënk kak di di Naşibaţi abiiŋ aŋal pdiiman udeeb wi nul kabot kadiiman mnhina mi nul bañaaŋ bŧi banŧaaŋuŋ na pyeenk kakob. Aşë baa ţëp ţëp amiir baka. \v 23 Ado haŋ wi adiimanuŋ jibi adëmuŋ maakan wi añagiiŋ bañaaŋ biki adatuŋ pa bawo ţi mndëm mi nul. \v 24 Nja ŋwooŋ biki Naşibaţi adatuŋ mënţ, ŋënwo bayuday ţañ, banwooŋ baanwo bayuday bawo ţi bakaaŋ mënţan. \v 25 Hënk di di Naşibaţi ajakuŋ na Hoŧea ţi ulibra wi nul : \q1 \qt « Bañaaŋ banwooŋ baambi wo biki pntaali pi naan\qt* \q2 \qt kë nşë do baka bawo biki pntaali pi naan.\qt* \q1 \qt Bañaaŋ biki nwooŋ mëmbaaŋ kaŋala\qt* \q2 \qt kë nşë ŋal baka maakan. »\qt*\x + \xo 9:25 \xo*\xt Hoŧey 2.25.\xt*\x* \p \v 26 Akak aji na a : \q1 \qt « Dji na baka,\qt* \q2 \qt naanwo biki pntaali pi naan\qt* \q1 \qt kë başë luŋ kadu'an\qt* \q2 \qt babuk Naşibaţi ajug ubida. »\qt*\x + \xo 9:26 \xo*\xt Hoŧey 2.1.\xt*\x* \p \v 27 Kë hënk di di *Iŧayi *Naţupar Naşibaţi ajakuŋ na babuk Iŧrayel : \q1 \qt « Babuk Iŧrayel baŧum ji pyiw panwooŋ du kabaŋ ki bdëk,\qt* \q2 \qt kë bantiinku ţi baka ţañ bakdukiiŋ kabuur.\qt* \q1 \v 28 \qt Ajugun aluŋ kaŧaran ŧaran kado ţi umundu\qt* \q2 \qt uko bŧi wi abiiŋ aţup aji ado\qt*\x + \xo 9:28 \xo*\xt Iŧayi 22.23.\xt*\x*. » \p \v 29 Iŧayi akak aţiini aji : \q1 \qt « Woli Ajugun *Anhiniiŋ iko bŧi\qt* \q2 \qt aandukar nja lah bañaaŋ baloŋ biki pntaali pi nja\qt* \q1 \qt ŋwoha ji biki ubeeka wi Ŧodom\qt* \q2 \qt kaba fuţ jibi babaaŋ biki ubeeka wi Gomora\qt*\x + \xo 9:29 \xo*\xt Natenan ţi Ujuni 19.24-35.\xt*\x*. » \p \v 30 Kë we wi ŋwooŋ kate ţi uko waŋ? Wii wi : bañaaŋ banwooŋ baanwo bayuday banwooŋ baankla ţfa pwo baŧool ţi kadun ki Naşibaţi, bakak baŧool ţi kadunul ţiki bafiyaara. \v 31 Kë biki Iŧrayel banklaaŋ pwo baŧool ţi kadun ki Naşibaţi aţëpna ţi bgah bi Moyiŧ başë wo baanhili. \v 32 Kë we ukaaŋ ba? Başal aji pţaş bgah pakţuuŋ bawo baŧool ţi këş ki Naşibaţi, baanyikrën kë bawo i kafiyaara. Bajot ţi plaak panjaaŋ pado bañaaŋ bahubta, \v 33 Hënk di di upiiŧaniiŋ ţi Ulibra wi Naşibaţi aji : \q1 \qt « Tenan! Dţu plaak ploŋ du *Ŧiyoŋ.\qt*\f + \fr 9:33 \fr*\fq Ŧiyoŋ: \fq*\ft Dawo katim kaloŋ ki Yeruŧalem.\ft*\f* \q2 \qt Plaak pa pdo bañaaŋ bahubta babot bajot.\qt* \q1 \qt Kë banfiyaaruŋ plaak mënţ\qt* \q2 \qt başë wo baankkowa nin. »\qt* \c 10 \p \v 1 An bayiţ naan, uko wi nji nŋaluŋ maakan ţi uhaaş naan, uko wi nji kañehandëruŋ bayuday Naşibaţi, uwo babuur. \v 2 Dme kë baŋala maakan, kë uŋal wi baŋaluluŋ uşë wo uunwo na kame, \v 3 baanyikrën jibi ajaaŋ ado ñaaŋ awo naŧool ţi kadunul. Balaana pwo baŧool ţi kadunul na iko yi başaluŋ bukal ţi ŋleef ŋi baka. Hënk, bapok udolade wi nul wi ajaaŋ aţëpna kado bañaaŋ bawo baŧool ţi kadunul. \v 4 Na manjoonan *bgah bi Moyiŧ badolun hënkuŋ kë ŋban du *Kriŧtu, banfiyaaruluŋ bŧi bawoona baŧool ţi kadun ki Naşibaţi. \p \v 5 *Moyiŧ ţi uleeful adiiman ţi ŋpiiŧ ŋi nul jibi ñaaŋ ajaaŋ aţëpna ţi pţaş bgah kawo naŧool aji : \qt « Ñaaŋ ankţaşuŋ iko bŧi yi bajakuŋ, aka ubida unkwoonuŋ ţi ba »\qt*\x + \xo 10:5 \xo*\xt Bgah 18.5.\xt*\x* \v 6 Kë uţup wi Naşibaţi aţupuŋ ţi pwo naŧool panwoonuŋ du pfiyaar uşë ji : Kdo kaji ţi uşalu : \qt « In akluŋ kapaya baţi? »\qt* Kriŧtu aando bi wala wala ţi ba i? \v 7 Kdo kaji kak : \qt « In akluŋ kawala du bnjiir? »\qt* Kriŧtu aando bi naţa naţa ţi pkeţ i? \v 8 Kë we wi ujakuŋ keeri? \qt Uţup wu wuŋ añogu, uwo ţi mntumu, awo ţi uhaaşu.\qt*\x + \xo 10:8 \xo*\xt Pleşan 30.12-14.\xt*\x* Uţup mënţ uwooŋ uţup wi ŋkţupuŋ unjakuŋ aji ñaaŋ awo i kafiyaar. \v 9 Woli iţup na mntumu aji Yeŧu awooŋ Ajugun abot afiyaar ţi uhaaşu kë Naşibaţi anaţana ţi pkeţ, kluŋ kabuur. \v 10 Na manjoonan, pfiyaar du uhaaş meeţ pajaaŋ paţij pwo naŧool, pţup na mntum kaji Yeŧu awooŋ Ajugun paji paţij mbuur. \v 11 Hënk di di *Ulibra wi Naşibaţi ujakuŋ: \qt « Bañaaŋ bŧi banfiyaaruluŋ baankkowa\qt*\x + \xo 10:11 \xo*\xt Natenan ţi Iŧayi 28.16.\xt*\x*. » \v 12 Hënk, uunka nayuday këme anwooŋ aanwo nayuday : bukal bŧi baka Ajug baka aloolan, anjaaŋ atuum bnuura bañaaŋ bŧi banţuuŋ mnhaţ mi baka ţi a. \v 13 Na manjoonan \qt anţuuŋ mnhaţ mi nul ţi Ajugun aluŋ kabuur\qt*\x + \xo 10:13 \xo*\xt Natenan ţi Yowel 3.5.\xt*\x*. \p \v 14 Kë hum di di bakţuuŋ mnhaţ mi baka ţi Ajugun, wi bawooŋ baanfiyaara? Hum di bakfiyaaruluŋ, wi bawooŋ baambaaŋ kaŧiinka uko wi nul? Hum di bakŧiinkuŋ uko wi nul, wi nin aloŋ awooŋ aanţup baka wa? \v 15 Kë hum di di ñaaŋ akţupuŋ baka wi bawooŋ baanyil nin aloŋ? Kë hënk di di Ulibra wi Naşibaţi ujakuŋ: \qt « Natenan jibi unuuri pwin bañaaŋ bankţijuŋ Uţup Ulil Unuura! »\qt*\x + \xo 10:15 \xo*\xt Natenan ţi Iŧayi 52.7.\xt*\x* \p \v 16 Kë mënţ bayuday bŧi başaaŋ aţaş *Uţup Ulil Unuura. Hënk, *Iŧayi *Naţupar Naşibaţi ahepar aji : « Ajugun, in afiyaaruŋ uţup wi ŋţupuŋ\x + \xo 10:16 \xo*\xt Natenan ţi Iŧayi 53.1.\xt*\x*? » \v 17 Pfiyaar paji pawoona ţi uko wi ñaaŋ aŧiinkuŋ, kë uko wi ñaaŋ aŧiinkuŋ uwoona du uţup wi *Kriŧtu. \p \v 18 Kë nşë hepar keeri, bayuday baanŧiink ŧiink i? Na manjoonan baŧiinki. Upiiŧana ţi *Ulibra wi Naşibaţi aji : \p \qt « Pdiim paŧiinkana ţi umundu bŧi,\qt* \p \qt ŋţup ŋaban du kabaŋ ki umundu. »\qt*\x + \xo 10:18 \xo*\xt Kañaam 19.5.\xt*\x* \p \v 19 Kë nkak ahepar, biki *Iŧrayel baantee i? *Moyiŧ aŧeem ţi uko waŋ wi ajakuŋ aji Naşibaţi aji : \q1 \qt « Ddolan nakuj bañaaŋ banwooŋ baanwo pntaali pi naan,\qt* \q2 \qt ddolan nadeebaţër bañaaŋ banwooŋ baamme nin uko uloŋ ţi nji. »\qt*\x + \xo 10:19 \xo*\xt Natenan ţi Pleşan 32.21.\xt*\x* \p \v 20 *Iŧayi Naţupar Naşibaţi adoo ñoom aji Naşibaţi aji : \q1 \qt « Banwooŋ baankla'ën bawinën,\qt* \q2 \qt dwinana du banwooŋ baanheparaan. »\qt*\x + \xo 10:20 \xo*\xt Natenan ţi Iŧayi 65.1.\xt*\x* \p \v 21 Kë ţi uko wi Iŧrayel aşë ji : \qt « Ŋwal bŧi, ddek kañen bañaaŋ banwooŋ baanŧiinkën abot atam ikow. »\qt*\x + \xo 10:21 \xo*\xt Natenan ţi Iŧayi 65.2.\xt*\x* \c 11 \s1 Mñaga mi Naşibaţi añagiiŋ pntaali pi nul \p \v 1 Dhepar keeri : Naşibaţi apok pntaali pi nul i? Nin! Nji ţi uleef naan dwo nayuday, i pntaali pi *Abraham, i pşini pi *Benyamin. \v 2 Naşibaţi aampok pntaali pi nul pi adooŋ abi dat dat. Jëm name uko wi *Ulibra wi Naşibaţi upiiŧuŋ ţi dko di *Eli aŋomanuŋ du Naşibaţi ţi uko wi Iŧrayel? \v 3 Aji na a : « Ajugun, bafiŋ *baţuparu akuţ aŧok iliit yi mngur yi nu. Nji aloolan ddukiiŋ kë bakak aŋal kafiŋën. » \p \v 4 Kë Naşibaţi aşë ŧeema aji : \qt « Ddat baţaşar naan iñeen-week ŋyaaş iñeen paaj na uloŋ (7000) banwooŋ baandëman *Baal. »\qt*\x + \xo 11:4 \xo*\xt 1 Başih 19.10,18.\xt*\x* \v 5 Kë hënk di uwooŋ hënkuŋ. Naşibaţi ţi mñaga mi nul adat baloŋ bantiinku kë bawo biki nul. \v 6 Adat baka ţi mñaga mi nul, mënţ iko yi badoluŋ ikaaŋ ; woli hënk da lah, mñaga mi Naşibaţi maankwo mi manjoonan. \p \v 7 Kë we wi ŋwooŋ kamëban ţi uko waŋ? Pntaali pi Iŧrayel paanwin uko wi paklaaŋ, biki Naşibaţi adatuŋ ţañ bawinuŋ wa. Kë bandukiiŋ başë dënëţ ŋhaaş. \v 8 Hënk di di upiiŧaniiŋ ţi *Ulibra wi Naşibaţi aji : \q1 \qt « Te nţa Naşibaţi ado ŋhaaş ŋi baka kë ŋadënëţi\qt* \q2 \qt këş ki baka kaankak awin,\qt* \q2 \qt ibaţ yi baka iinkŧiink. »\qt*\x + \xo 11:8 \xo*\xt Natenan ţi Pleşan 29.3.\xt*\x* \p \v 9 Kë *Dayiţ naşih akak aji : \q1 \qt « Pde pi baka pawoon bţaaw,\qt* \q2 \qt bahilna bajot, bakoba kakob ki baŧaaŋanaanuŋ\qt*. \q1 \v 10 \qt Dolan këş ki baka kafël bado bakak bakuul\qt* \q2 \qt dolan baka bado kajiŋ ŋwal bŧi\qt*\x + \xo 11:10 \xo*\xt Pleşan 29.3; Iŧayi 6.10; 29.10.\xt*\x*. » \p \v 11 Kë nşë hepar keeri : biki Iŧrayel bajot pjot pi bawooŋ baanknaţa nin i? Nin! Pjot pi baka pado banwooŋ baanwo bayuday bahilan babuur, kadoona bayuday bakuj baka. \v 12 Kë woli phubta pi bahubtiiŋ pado kë bañaaŋ bŧi biki umundu bayeenk bnuura bweek, kë pjot pi baka pado kë ŋŧaak bŧi ŋayeenk bnuura bweek, wel wi pkak baka bŧi ţi mbuur pawooŋ paankţij? \p \v 13 An nanwooŋ naanwo bayuday dţupan hënkuŋ: nji dwooŋ *nanjañan i Naşibaţi ayiluŋ du an, dji kalilan maakan pdo ulemp unwooŋ wi naan, \v 14 ţiki dŋal pdo bañaaŋ biki pntaali pi naan bakujan, baloŋ ţi baka bahilna babuur. \v 15 Wi Naşibaţi apokuŋ biki *Iŧrayel, bandukiiŋ bahilan akak du a. Hënk, woli Naşibaţi akak aŧiinkar na biki Iŧrayel, uwo wo ji pwul ubida bankeţuŋ keţ. \p \v 16 Woli bawul Naşibaţi pde pŧeek, pde pandukiiŋ bŧi payimani. Woli intaañ yi bko iyimani, bko bŧi bayiman kak. \v 17 Iŧrayel dawo ji bko bi mnoliwera bi baŧepiiŋ bi Naşibaţi afaluŋ inah iloŋ ; aşë ţu iwi inwooŋ iinwo nayuday ţi dko di bafalnuŋ ya, ihilna iyeenk pñaak pankwoonuŋ du kantaañ ki bko. \v 18 Kë işë wo i kawut kaşal kaji ipel inah infalaniiŋ yuŋ. Leşan ţañ kë mënţ iwi iţijanuŋ intaañ yi bko mënţ, yul iţijaniiŋ. \p \v 19 Dme kë iji inah mënţ ifalana falana ihilna iyeenk dko di yul ibiiŋ awo. \v 20 Hënk da. Inah ifalana falana ţiki yaanfiyaari, kë iwi işë wo dko di iwooŋ ţiki ifiyaari. Wutan keeri kado kahomp, ţëpan ţëp ido kalipara. \v 21 Woli Naşibaţi apënan inah inwooŋ yi nul, hum di awooŋ aanhil pdo haŋ kak na iwi ba? \p \v 22 Hënkuŋ iwin jibi Naşibaţi ahiini kawul ñaaŋ bnuura na jibi ahiini kakob ñaaŋ. Aweţan banjotuŋ aşë wulu bnuura. Ado kawulaaru wul bnuura woli itaman amëban bnuura bi nul. Woli iindo haŋ, apënanu ţi dko di iwooŋ. \v 23 Kë bukal, woli baanduka ţi ppok pfiyaar bakak du di babiiŋ awo ţfa, ţiki Naşibaţi aka mnhina mi pkakan baka da. \v 24 Iwi, iwo kanah ki bko bpaajal ki Naşibaţi afaluŋ abi ţu ţi bko bi nul bi aŧepiiŋ. Kë bayuday, bawooŋ inah yi bko bi baŧepiiŋ ŧepi buŋ. Naşibaţi ahilan keeri kakakan baka du bko banwooŋ bi baka. \s1 Mbuur mi Iŧrayel \p \v 25 An bayiţ naan, mënŋal an nawooŋ naanwo bayuday nado kahomp. Hënk, dţupan uko ummeniiŋ unwooŋ ţi uko undoluŋ pntaali pi *Iŧrayel : baloŋ ţi baka bakak atam ikow, abot aluŋ kaduka haŋ te wal wi an nanwooŋ naanwo bayuday biki Naşibaţi adatuŋ bŧi nakbuuruŋ. \v 26 Hënk, biki Iŧrayel babuur, hënk di di Naşibaţi ajakuŋ ţi ulibra wi nul : \q1 \qt « Aloŋ aluŋ kawoona *Ŧiyoŋ pbuuran baka\qt* \q2 \qt wal mënţ biki pntaali pi Yakob başë baţañan ppokën.\qt* \p \v 27 \qt Uko mënţ wi wi nhoŋuŋ aji ddo,\qt* \q2 \qt wal wi nkapënanuŋ pekadu di baka,\qt* \q2 \qt ţi bhoŋar bi nji kaluŋ kado na baka. »\qt*\x + \xo 11:27 \xo*\xt Natenan ţi Iŧayi 59.20; na ţi Kañaam 14.7.\xt*\x* \p \v 28 Woli ñaaŋ aten jibi bapokuŋ pţaş *Uţup Ulil Unuura, bawo başoorad Naşibaţi, nahilna naŧiink wa. Kë başë woha biki Naşibaţi adatuŋ, aŋal baka ţiki aten ţi bhoŋar bi abiiŋ ado na bateem baka. \v 29 Aanji ŧeh uko wi adooŋ abi ţen ţen, aanji ţilma bañaaŋ biki adooŋ abi dat dat. \p \v 30 An nanwooŋ naanwo bayuday nabi pok pţaş Naşibaţi, kë aşë bi miiran wi bayuday babiiŋ apok pţaşa. \v 31 Kë kamiir ki amiiranaŋ, kado kë ahil kak kamiir bayuday bampokuŋ pţaşa. \v 32 Hënk, Naşibaţi ado kë bañaaŋ bŧi baduka ţi ppok pŧiinka awo wo ji badëŧaa. Ado do haŋ kahilna kamiir bañaaŋ bŧi. \p \v 33 In ahilanuŋ kaniib pyok pi Naşibaţi na uşal unŧuŋa wi nul na iko yi ameeŋ? In ahiluŋ kame uşal wi nul, in ahiluŋ kapiban uko wi akdoluŋ? \v 34 Hënk di di upiiŧaniiŋ ţi *Ulibra wi Naşibaţi, aji : \q1 \qt « In ahilanuŋ kame uşal wi Ajugun?\qt* \q2 \qt In ahiluŋ kawula uşal\qt*? » \p \v 35 \qt « In aţeeţanuluŋ kadoo kayoonk baluk? »\qt*\x + \xo 11:35 \xo*\xt Natenan ţi Yob 41.3.\xt*\x* \p \v 36 Hënk di uwooŋ, iko bŧi iwoona du a, iko bŧi iţëpna ţi a, iko bŧi iwo pa a. Mndëm manwo ţi Naşibaţi te mnţo! Uwo haŋ. \c 12 \s1 Ubida uhalu ţi Kriŧtu \p \v 1 An bayiţ naan, Naşibaţi adiimanuŋ nja kamiir ki nul, ukaaŋ kë nji kakooţan kooţ keeri, nawul ŋleefan ŋawo bţeŋan bjeb banwooŋ bi Naşibaţi abot alila. Waŋ ukwooŋ pdëman pi nakdooŋ kadëmana ţi ŋhaaşan. \v 2 Nawutan pdo uko wi bañaaŋ biki umundu wi bajaaŋ bado, naţëpan ţëp nawut Naşibaţi aţëlşan ŋhaaş abot awulan ŋşal ŋhalu. Wal mënţ, nahilan kayikrën uko wi Naşibaţi aŋaluŋ: uko unwooŋ unuura, uko unliluŋ, unwooŋ ujinţ piş. \p \v 3 Naşibaţi awulën bnuura, ukaaŋ kë nji kaţupan an bŧi : « Nawutan kala pdëman ŋleefan. Andoli ţi an aţëpnën ţi pfiyaar pi afiyaaruŋ Naşibaţi adolna uko wi aţu'uluŋ pdo. \v 4 Ŋwo na uleef uloolan, unŧumi na iko impaţi, kë iko mënţ bŧi işë paţ iko yi ijaaŋ ilemp. \v 5 Kë hënk di uwooŋ pa nja : ŋŧum maakan kë nja ŋnwooŋ biki *Kriŧtu ŋşë wo uleef uloolan, andoli awo i bandukiiŋ. \v 6 Naşibaţi ţi bnuura bi nul aţen ñaaŋ andoli iko impaţi na yi aŧënţul yi awo i kado kalempna. Woli ŋwo i pdo kaţupar Naşibaţi, ŋdo wa na pfiyaar pi Naşibaţi aţenuŋ nja. \v 7 Woli ŋwo i plempar baŧenţ nja, ŋlempar baka. Woli ŋwo i pjukan baŧënţ nja, ŋdo haŋ. \v 8 Woli ŋwo i ptëŋţën baŧënţ nja, ŋdo haŋ. Woli ŋwo i pţen, ŋţen bë ŋënkyoonk nin uko uloŋ. Woli Naşibaţi aţu nja ţi pşih, ŋwo kataman. Woli iwo i pţënk najuuk, ţënkana na mnlilan. \p \v 9 Naŋaladan na baŧënţan na manjoonan. Nalowan iko bŧi inwooŋ iwuţaan, namëbaan bnuura uko unwooŋ unuura. \v 10 Naŋaladan na baŧënţan jibi naŋaladuŋ du katoh, andoli ji taman ţi pdëman aŧënţul. \v 11 Nawutan nin kawalan iñen. Naţuun kabaţ ţi plempar Ajugun na uhaaş wi nan bŧi. \v 12 Nalilaan ţi mnhaţ mi nahaţuŋ, namiiran ţi mnhaj, nawut kaţañan nin pñehan Naşibaţi. \v 13 Nadoon kaţënk bañaaŋ biki Naşibaţi banwooŋ ţi kanuma nabot nado kayeenk bayaanţ du itohan. \p \v 14 Nañehaan Naşibaţi awul bnuura bañaaŋ bankhajananaŋ ; nañehaana awul baka bnuura, awut kafëp baka. \v 15 Nalilaan na banwooŋ ţi mnlilan, nawooni na banwooŋ ţi ŋwooni. \v 16 Naŧiinkaran. Nakdo kala mndëm, naţëpën ţëp nawalan ikowan. Nawutan kaşal kaji natit apel bandukiiŋ. \v 17 Nawutan kalukan ñaaŋ andolanaŋ buţaan. Natamaan nado kado uko unuuriiŋ ţi këş ki bañaaŋ bŧi. \v 18 Natamaan nado jibi nahiluŋ nawo bnuura na bañaaŋ bŧi. \v 19 An bayiţ naan biki nŋaluŋ, naklukan nin, nawutan Naşibaţi awayëş. Hënk di di Ajugun ajakuŋ ţi ulibra wi nul : \qt « Nji dluŋ kalukanan, nji dkluŋ katuuman »\qt*\x + \xo 12:19 \xo*\xt Pleşan 32.35.\xt*\x* \v 20 Akak aji : \q1 \qt « Woli ubon ude başooradu,\qt* \q2 \qt wulan baka bade.\qt* \q1 \qt Kë woli udaan uţij baka,\qt* \q2 \qt wulan baka badaan.\qt* \q1 \qt Woli ido haŋ,\qt* \q2 \qt ikuŋan baka mnkow. »\qt*\x + \xo 12:20 \xo*\xt Pleşan 32.35.\xt*\x* \p \v 21 Nakwut buţaan dawatan, naţëpan ţëp nawat da na bnuura bi najaaŋ nado. \c 13 \s1 Pdo kaŧiink baweek biki pşih \p \v 1 Ñaaŋ andoli adoon kaŧiink baweek banwooŋ ţi pşih, ţiki pşih bŧi pawoona du Naşibaţi kë banwooŋ ţi pşih, Naşibaţi aţuuŋ baka ţi pa. \v 2 Hënk, ñaaŋ ampokuŋ pŧiink banwooŋ ţi pşih apok pţaş uko wi Naşibaţi aţuuŋ pdo. Bukuŋ mënţan Naşibaţi akob baka. \v 3 Na manjoonan banwooŋ baando buţaan baanwo kado kalënk başih, bandoluŋ buţaan bawooŋ kado kalënk baka. Kë woli iinŋal keeri pdo kalënk banwooŋ ţi pşih, dolan bnuura ţañ, baŧaaŋaru ţi uko waŋ. \v 4 Na manjoonan bawo balempar Naşibaţi biki aţuuŋ ţi pşih pa bnuura bi nu. Kë işale do buţaan, iwo kado kalënk baka ţiki baka mnhina mi pweţan. Balempar lempar Naşibaţi kadiiman udeeb wi nul bankdoluŋ buţaan. \v 5 Iwo keeri kado kaŧiink baka ţiki ime kë uwo uko wi iwooŋ kado kado ; iinwo kado wa ţiki iţi udeeb wi Naşibaţi ţañ. \p \v 6 Ukaaŋ kak kë iwo kado kaluk daaşa. Na manjoonan bakobraar daaşa baji balempar lempar Naşibaţi wi bakdoluŋ haŋ. \v 7 Lukan ñaaŋ andoli uko wi iwooŋ i pluka. Iwole kaluk daaşa, lukan da ; uko wi iwohaŋ pluk pşih, lukan wa. Kë hënk kak, iwole pŧiink ñaaŋ, ŧiinkana bnuura ; iwole pdëman ñaaŋ, dëmaana. \s1 Bŋalad bi ŋŋaladuŋ \p \v 8 Nawutan kaţeeţ nin ñaaŋ aloŋ. Baţeeţ bi nan bi ŋnuur bŧi bawooŋ ţañ bŋalad bi naŋaladuŋ: ñaaŋ anŋaluŋ aŧënţul ado uko wi *bgah bi Moyiŧ bajakuŋ bŧi. \v 9 Bgah baji : « Iinkpiinţ na ahar ñaaŋ », « Iinkfiŋ ñaaŋ », « Iinkkiij », « Iinkñeebar bka bi aŧënţu »\x + \xo 13:9 \xo*\xt Ppën 20.13-17; Pleşan 5.17-21; Maci 19.18.\xt*\x* na iko iloŋ kak. Kë uţup uloolan uşë ţonkrën iko mënţ bŧi yi bgah bajakuŋ, uwooŋ: \qt « Ŋalan aŧënţu jibi iŋaluŋ uleefu. »\qt*\x + \xo 13:9 \xo*\xt Bgah 19.18.\xt*\x* \v 10 Pŋal aŧënţul paanji paţija nin buţaan dloŋ ; pŋal aŧënţul pawooŋ keeri pdo uko bŧi wi bgah bajakuŋ. \s1 Pbomandër pa ubi wi Kriŧtu \p \v 11 Name wal wi ŋwooŋ hënkuŋ: wal wi pnaţa ţi bŋoy ubani. Unuur wi mbuur uñog nja hënkuŋ apel wal wi ŋbaaŋ ajun jun pfiyaar. \v 12 Uŧejan ulowi, nfa mañogi. Nawulën ŋduk keeri iko injaaŋ idolana du bdëm, ŋjej iŋaanan yi pnak. \v 13 Nawulën ŋdo kado iko inwooŋ iŧool jibi ñaaŋ ajaaŋ ado na pnak. Nawulën ŋwut kande kaweek, na ukuj na pjuban pi piinţ na ubida uţop na pŋom na bkujar. \v 14 Natamaan nanaam na Yeŧu *Kriŧtu Ajugun ţi mnwo mi nan, naţañan pdo kaţaş iko yi ŋleefan ŋaŋaluŋ kado kado. \c 14 \s1 Pwut kado kabeeh baŧënţ nja \p \v 1 Nayeenkan ţi pŧoofan anwooŋ aando bi liinŧ ţi pfiyaar nawut kado kaŋom na a ţi iko yi aşaluŋ. \v 2 Aloŋ afiyaar kë iko bŧi ihinan kade'ana ; kë aloŋ anwooŋ aando bi liinŧ ţi pfiyaar afiyaar kë aanwo kade nin uyemaţ uloŋ. \v 3 Anjaaŋ ade uyemaţ awutan kabeeh anwooŋ aanji de wa ; kë anwooŋ aanji de wa awutan kado kaji aŧënţul mënţ aduknaanaa, uŋ mënţan awo kak i Naşibaţi. \v 4 Iwo in ado ji nalempar ñaaŋ aloŋ alemp bnuura këme buţaan? Woli alemp bnuura këme alemp buţaan uten anţu'uluŋ ulemp. Kë aşë luŋ kalemp bnuura ţiki Ajugun aka mnhina mi pţënka. \p \v 5 Aloŋ aji dëman unuur uloŋ kapel ŋandukiiŋ, kë baloŋ baji baji ŋnuur bŧi ŋaliŋuŋ. Andoli aji wo i kamëban ţi uko wi afiyaaruŋ. \v 6 Andëmanuŋ ŋnuur ŋloŋ, aji do haŋ pa Ajugun. Kë hënk di di anjaaŋ ade iko bŧi, ajaaŋ ade ya pa Ajugun, kabot kabeeba ; kë anwooŋ aanji de iko bŧi aji do haŋ pa Ajugun kabot kabeeba. \v 7 Na manjoonan, woli ŋka ubida këme akeţ, mënţ nja ŋwooŋ bajug ubida wi nja. \v 8 Woli ŋka ubida, ŋka wa pa Ajugun, kë woli ŋkeţi, ŋkeţ pa Ajugun ; hënk, woli ŋwo bajeb këme akeţ, ŋwo biki Ajugun. \v 9 Na manjoonan, Kriŧtu akeţ keţ aşë naţa ahilna awo Ajug bankeţuŋ na Ajug banwooŋ bajeb. \v 10 Iwi, we ukaaŋ kë ikji aŧënţu aduknaanaa ba? Kë iwi, we ukaaŋ kë ibeeh aŧënţu ba? Nja bŧi Naşibaţi aluŋ kawayëş nja. \v 11 Upiiŧana ţi *Ulibra wi Naşibaţi \q1 \qt « Nji Ajugan anwooŋ najeb dţupan :\qt* \q1 \qt bañaaŋ bŧi baluŋ kaŋup ţi kadun naan,\qt* \q2 \qt bukal bŧi badëmanaan kadinan kë nji dwooŋ Naşibaţi »\qt*\x + \xo 14:11 \xo*\xt Iŧayi 49.18; 45.23.\xt*\x* \p \v 12 Hënk, andoli ţi nja aluŋ kahepna ţi kadun ki Naşibaţi pa uleeful. \s1 Pwut pdo aŧënţ nja ajuban \p \v 13 Nawulën ŋţañan pdo kaji baŧënţ nja baduknaanaa. Nabiin ŋţëp ţëp ŋţu ŋşal ţi pwo ŋënkdo uko unkţijuŋ pjuban pi aŧënţ nja. \v 14 Pfiyaar pi nfiyaaruŋ Yeŧu Ajugun padolën kë mmee, akuţ ayikrën bnuura kë nin uko uloŋ uunwo wo uţop ; uji uwo uţop ţi ñaaŋ anşaluŋ aji uwo uţop. \v 15 Woli ide uko uloŋ kë uţu aŧënţu kë ajooţan pa iwi, iinkak aŋala. Ţaafaraan uko wi ikdeeŋ uŧok uhaaş wi ñaaŋ i *Kriŧtu akeţaruŋ. \v 16 Kwut keeri uko unwooŋ unuura pa iwi ukak uko unkdoluŋ bado kaţiiniyaan buţaan ţi iwi. \v 17 Na manjoonan, *pşih pi Naşibaţi paanwo uko wi kande këme pdaan, pawo pi pwo naŧool, bŧiinkar na mnlilan mi *Uhaaş wi Naşibaţi ujaaŋ uwul. \v 18 Ñaaŋ anklemparuŋ Kriŧtu hënk, aji lil Naşibaţi, bañaaŋ babot kaŋala. \p \v 19 Nawulën keeri ŋdo kala pdo uko unjaaŋ uţij bŧiinkar na bţënkar ţi pfiyaar. \v 20 Kdo uko wi pde uŧok uko wi Naşibaţi adoluŋ. Na manjoonan nin iko ide iloŋ iinwo wo iţop, aşë ji ikak iko iţop woli ñaaŋ ade ya aşë do aŧënţul kë ajot ţi pekadu. \v 21 Uko unuuriiŋ uwo pwut kade uyemaţ, pdaan poot kawut pdo uko bŧi unkţuuŋ aŧënţu ajuban. \p \v 22 Uko wi ikşaluŋ ţi uko mënţ hankan wa pa iwi na Naşibaţi. Ñaaŋ anwooŋ aanşal aji ajuban ţi uko wi afiyaaruŋ, anuurandëni. \v 23 Kë anşaaŋ aji wo na ŋşal ŋtëb woli ade këme adaan uko uloŋ, Naşibaţi aji ji aduknaana, ţiki uko wi adoluŋ uunwoona ţi pfiyaar pi nul. Uko bŧi unwooŋ uunwoona ţi pfiyaar uwo pekadu. \c 15 \s1 Pdo baŧënţ nja bnuura \p \v 1 Nja ŋnfiyaaruŋ aliinŧ ţi *Kriŧtu ŋwo i kado kamiir banwooŋ baanka mnhina mënţ, kawut kado uko wi nja ŋŋaluŋ ţañ. \v 2 Ñaaŋ andoli awo i kado kala plil aŧënţul pa bnuura bi uŋ mënţan, kadolna'a ado kayaha ya kadun ţi pfiyaar pi nul. \v 3 Kriŧtu ţi uleeful aanla la uko unliluluŋ, udoo piiŧana ţi *Ulibra wi Naşibaţi aji : \qt « Ikar yi bankariiŋ ibi ţi nji. »\qt*\x + \xo 15:3 \xo*\xt Kañaam 69.9.\xt*\x* \v 4 Iko bŧi inwooŋ ţi Ulibra wi Naşibaţi ipiiŧana piiŧana ŋhilna ŋme ŋbot ŋţëpna ţi kamiir na mntëŋ mi ŋpiiŧ mënţ ŋakwuluŋ ŋkaana mnhaţ. \p \v 5 Dñehan Naşibaţi anwooŋ ukumpëş wi kamiir na mntëŋ aţenan naŧiinkar nado kado ji Yeŧu *Kriŧtu. \v 6 Hënk, an bŧi nawo ţi ploolan kadëman Naşibaţi Aşin Ajugun Yeŧu Kriŧtu. \s1 Pyeenk baŧënţul \p \v 7 Nawo keeri kado kayeenk baŧënţan jibi *Kriŧtu ayeenkanaŋ, mndëm mi Naşibaţi manhilna manwinana ţi mnwo mi nan. \v 8 Na manjoonan dţupan, Kriŧtu akak nalempar bayuday kadolna uko wi Naşibaţi ahoŋuŋ bateem baka kabot kayuuj kë Naşibaţi aji do uko wi ajakuŋ. \v 9 Ado haŋ banwooŋ baanwo bayuday bahilna kak bado kadëman Naşibaţi ţiki añaga baka. Hënk di di upiiŧaniiŋ ţi *Ulibra wi Naşibaţi aji : \q1 \qt « Ukaaŋ kë nji kaluŋ kadëmanu ţi pŧoof pi bañaaŋ biki ŋŧaak bŧi,\qt* \q2 \qt dluŋ kado kayeehu iyeeh yi pñaamarën. »\qt*\x + \xo 15:9 \xo*\xt Natenan ţi 2 Ŧamiyel 22.50; na ţi Kañaam 18.50.\xt*\x* \p \v 10 Ukak apiiŧana aji : \q1 \qt « An ŋŧaak bŧi nawoon ţi mnlilan na pntaali pi Ajugun. »\qt*\x + \xo 15:10 \xo*\xt Pleşan 32.43.\xt*\x* \p \v 11 Ukak apiiŧana aji : \q1 \qt « An ŋŧaak bŧi nadoon kadëman Ajugun,\qt* \q2 \qt an kntaali bŧi nadoon kayeeh mndëm mi nul. »\qt*\x + \xo 15:11 \xo*\xt Kañaam 117.1.\xt*\x* \p \v 12 *Iŧayi *Naţupar Naşibaţi akak aţiini ţi uko mënţ aji : \p \qt « Aloŋ ampënnuŋ ţi pntaali pi Yeŧe\qt*\f + \fr 15:12 \fr*\ft Yeŧe awooŋ aşin Dayiţ naşih.\ft*\f* aluŋ kabi, \q2 \qt ul aknaţiiŋ kaşih ŋŧaak bŧi ;\qt* \q1 \qt ŋaţu mnhaţ mi ŋa ţi a. »\qt*\x + \xo 15:12 \xo*\xt Iŧayi 11.10.\xt*\x* \p \v 13 Dñehan Naşibaţi anwooŋ ukumpëş wi mnhaţ aŧumanan mnlilan na mnjeeh wi nafiyaaruluŋ. Hënk, *Uhaaş wi Naşibaţi uwulan mnhina, mnhaţ mahilna manŧum ţi an. \s1 Pţup uko wi Pawulu aklempuŋ \p \v 14 An bayiţ naan, dme ţi bkow naan na manjoonan kë bnuura baŧum ţi an, kë nawo bañaaŋ bammeeŋ akuţ ahil kado kajukandër. \v 15 Kë nşë ţupan ŋţup ŋtam ţi ŋmbaŋ ŋloŋ ţi kakaarta ki kaleşanan iko yi nadooŋ abi juk. Ddo haŋ ţiki Naşibaţi ţi bnuura bi nul \v 16 adolën kë nji kalempar Yeŧu *Kriŧtu ţi kadun ki banwooŋ baanwo bayuday. Dji kado ulemp uyimanaan wi pţup *Uţup Ulil Unuura wi Naşibaţi, bañaaŋ biki ŋŧaak bŧi bahilna bawo uţen unliluŋ Naşibaţi wi *uhaaş wi nul udoluŋ kë uyimani. \p \v 17 Ukaaŋ kë wi nkakuŋ i Yeŧu *Kriŧtu, dhinan kalilan maakan ţi uko wi nji kalemparuŋ Naşibaţi. \v 18 Dñoom kado kaţup na mntëŋ ţi uko wi Kriŧtu ţañ, wi adolnuŋ kë ndo banwooŋ baanwo bayuday kë bakţaş Naşibaţi. Kriŧtu ado haŋ aţëpna ţi ŋţup na udo wi naan, \v 19 ţi mnhina mi mlagre na iko iñoŋarënaan ţi mnhina mi *Uhaaş wi Naşibaţi. Kë hënk di mpënnuŋ Yeruŧalem ayaanţ te du uŧaak wi Iliriya aţup *Uţup Ulil Unuura wi Kriŧtu aba. \v 20 Kë nşë bi ţu ţu uhaaş naan bŧi ţi pţup Uţup Ulil Unuura du ŋŧaak ŋanwooŋ ŋaambaaŋ kaŧiinka uko wi Kriŧtu kawutna kaniw du dko di aloŋ adooŋ abi jun jun. \v 21 Hënk di njaaŋ kado uko umpiiŧaniiŋ ţi *Ulibra wi Naşibaţi : \q1 \qt « Biki bawooŋ baanţup uko wi nul baluŋ kawina,\qt* \q2 \qt banwooŋ baanŧiink kë baţiiniyaan uko wi nul baluŋ kate. »\qt*\x + \xo 15:21 \xo*\xt Natenan ţi Iŧayi 52.15.\xt*\x* \s1 Pawulu aŋal pya Rom \p \v 22 Uko waŋ uneenanaanuŋ ŋyaaş ŋŧum pbi du an. \v 23 Kë hënkuŋ wi mbaaŋ ulemp wi naan du ŋŧaak mënţ abot ado ŋşubal ŋŧum ŋi nŋali pbi du an, \v 24 dŋal kanuhşar na an. Dşal woli dluŋ aya Eŧpaña kapant kawinan naşë naţënkën nhilna mban uŧaak mënţ. \v 25 Kë nşë ŧool hënkuŋ pya Yeruŧalem pţënk bañaaŋ biki Naşibaţi banwooŋ da. \v 26 Banfiyaaruŋ biki ŋŧaak ŋi Maŧedoniya na Akayi badinan pţënk bañaaŋ bawaaŋ mënţ. \v 27 Aa, badinan pdo haŋ, aşë wo na manjoonan biki pţënk baka. Jibi bayuday banfiyaaruŋ Kriŧtu baţokuŋ iko inuura inwoonuŋ du baţi yi bayeenkuŋ na banwooŋ baanwo bayuday, hënk kak di di bukal kak bawooŋ kaţok na bayuday iko yi umundu yi bakaaŋ. \v 28 Wal wi nji kaluŋ kado kakuran mënţ kaba, awul baka iko bŧi yi baţenuŋ baka, dţëpna du an kaŧool pya Eŧpaña. \v 29 Dme kë woli dbi du an Kriŧtu kalilan maakan. \p \v 30 An bayiţ naan, kë nşë kooţan ţi katim ki Yeŧu *Kriŧtu Ajugun na uŋal wi *Uhaaş wi Naşibaţi ujaaŋ uwul nja : nabiin ŋgutan, ŋñehan Naşibaţi pa nji. \v 31 Nañehaan nhil mbuur bayuday banwooŋ baanfiyaar Kriŧtu. Nañehaan kak iko yi nji kañooţuŋ biki Naşibaţi banwooŋ du Yeruŧalem iyeenkana bnuura. \v 32 Hënk, nhilna woli ulil Naşibaţi kabi du an na mnlilan kanoorfën ntiinku na an. \v 33 Dñehan Naşibaţi anwooŋ ukumpëş wi mnjeeh awo na an bŧi! Uwo haŋ. \c 16 \s1 Pwul mboş \p \v 1 Dŋal nayeenk Febe ñaaţ i nja anjaaŋ alempar banfiyaaruŋ biki Kenëray. \v 2 Nayeenkana ţi pŧoofan jibi ñaaŋ ajaaŋ ayeenk bañaaŋ biki Naşibaţi ţi katim ki Ajugun, naţënkana ţi iko bŧi yi akluŋ kanuma ţiki ul ţi uleeful aţënk bañaaŋ baŧum aţu na nji ţi uleef naan. \p \v 3 Dwul mboş *Priŧiliya na Akila banjaaŋ bawo na nji ţi plempar Yeŧu *Kriŧtu, \v 4 bukal bambiiŋ anaţ naţ kawul iţuţ yi baka abuuranaanën pkeţ. Dbeeb baka, mënţ nji aloolan kabeebuŋ baka, banfiyaaruŋ banwooŋ baanwo bayuday bŧi bakak abeeb baka. \v 5 Dkak awul mboş banfiyaaruŋ banjaaŋ bayit du katoh ki baka. \p Dwul mboş Epenet i mmaganuŋ anwooŋ naŧeek anfiyaaruŋ *Kriŧtu du uŧaak wi Aŧiya. \p \v 6 Dwul mboş Mariya anhaahuŋ maakan na an. \p \v 7 Dwul mboş Andronika na Yuniya bayiţ naan ţi *Kriŧtu bambiiŋ awo na nji du ukalabuş. Bawo bañaaŋ banŧiinkaniiŋ ţi banjañan abot afiyaar *Kriŧtu ji mbi ndo kafiyaara. \p \v 8 Dwul mboş Ampliyat i mmaganuŋ bnuura ţi katim ki Ajugun. \p \v 9 Dwul ma Urabanu anjaaŋ alempar *Kriŧtu na un, na Ŧitaku i mmaganuŋ. \p \v 10 Dwul ma Apeleŧ anyuujuŋ kë amëban *Kriŧtu. \p Dwul mboş biki katoh ki Ariŧtobulu. \p \v 11 Dwul mboş Herodiyon ayiţ naan. \p Dwul ma biki katoh ki Narŧiŧu, banwooŋ biki Ajugun. \p \v 12 Dwul bi Trifena na Trifoŧa mboş, bukal banhaahuŋ maakan ţi plempar Ajugun. Dwul mboş Pereŧida aŋalaniiŋ abot ahaah bnuura pa Ajugun. \p \v 13 Dwul mboş Rufu i Ajugun adatuŋ na anin ankaaŋ awo ni. \p \v 14 Dwul ma Aŧenkritu na Flegon na Hermeŧ na Patroba na Hermaŧ na bayiţ baka banwooŋ na baka. \p \v 15 Dwul mboş Filologu na Yuliya na Nereyu na aţa'ul ñaaţ, na Olimpiya na bañaaŋ biki Naşibaţi bŧi banwooŋ na baka. \p \v 16 Nawuladën mboş an bŧi naboofar bboofar banyimanuŋ. Knŧuk ki banfiyaaruŋ *Kriŧtu bŧi kawulan mboş. \s1 Ŋţup ŋloŋ ŋbaañşaani \p \v 17 An bayiţ naan, dkooţan kooţ, nalipariin bañaaŋ banjaaŋ banaakrën bañaaŋ kakuţ kaneemanan wi bajaaŋ balaţ pjukan pi bajukananaŋ. Nalowan baka! \v 18 Bañaaŋ ji bukuŋ mënţan baanji balempar *Kriŧtu Ajugun, iyiŋ yi baka yi yi bajaaŋ balempar. Baji baguur na ŋţup ŋŧaab ŋi baka ŋŧum bañaaŋ banwooŋ kabaţ kaloolan. \v 19 Na manjoonan pfiyaar pi nafiyaaruŋ Naşibaţi pameeţana ţi dko bŧi, ukaaŋ kë uwo mnlilan mi naan. Kë nşë ŋal nawo na ŋşal ŋnŧuŋa, kadolna bnuura kaşë kabi kalow low buţaan. \v 20 Naşibaţi anwooŋ ukumpëş wi mnjeeh awat hënkuŋ Ŧatana ţi ihoţan. \p Dñehan bnuura bi Yeŧu Ajugun bawo ţi an. \p \v 21 Timote anjaaŋ alemp na nji awulan mboş, ul na Luŧiyuŧ na Yaŧon na Ŧoŧipater bayiţ naan. \p \v 22 Nji Tertiyu mpiiŧaruŋ Pawulu kakaarta, dwulan mboş ţi katim ki Ajugun. \p \v 23 Gayuŧ anyeeknuŋ du katohul awulan mboş. Du katohul di di banfiyaaruŋ bŧi bajaaŋ bayitiiraan. \p Eraŧtuŧ namali i ubeeka akak awulan mboş, na Kwartu ayiţ nja. \p \v 24 [Dñehan Yeŧu Kriŧtu Ajugun awulan an bŧi bnuura. Uwo haŋ.] \s1 Mndëm mi Naşibaţi \p \v 25 Nawulën ŋdëman Naşibaţi! Aka mnhina mi pdolan naliinŧ ţi pfiyaar. Uko waŋ wi wi nji njakuŋ wi nji kaţupuŋ *Uţup Ulil Unuura unkţiiniyaanuŋ uko wi Yeŧu *Kriŧtu, kadiiman manjoonan mammenaniiŋ undiimaan. \v 26 Hënkuŋ kakşa manjoonan mënţ manţëpna ţi uko wi *baţupar Naşibaţi bapiiŧuŋ, uko wi Naşibaţi anwooŋ aankba ajakuŋ aji udolana, apën awinana ţi kadun ki ŋŧaak bŧi ŋahilna ŋafiyaara ŋabot ŋado kaţaşa. \v 27 Nawulën ŋdëman te mnţo Naşibaţi anwooŋ aloolan anwooŋ na uşal unŧuŋa ţi katim ki Yeŧu Kriŧtu. Uwo haŋ.