\id 1PE \ide UTF-8 \h 1 PIYEER \toc1 Uţup uŧeek wi Piyeer apiiŧuŋ \toc2 1 Piyeer \toc3 1Pi \mt2 Uţup uŧeek wi \mt1 Piyeer \mt2 apiiŧuŋ \is1 Uţup ujuni \ip Ulibra wi uwo kakaarta kaŧeek ki Piyeer apiiŧuŋ knŧuk ki banfiyaaruŋ kanwooŋ ţi ŋbeeka kañeen ŋi uŧaak wi Aŧiya. Wi Yeŧu abiiŋ awo ţi umundu wi, Piyeer aji bi kagakandër na a. Wi apënuŋ ţi wa, Piyeer kaşë wo nanjañan i bayuday. Banfiyaaruŋ Kriŧtu biki apiiŧuŋ hënk babi hajan baka ţiki bafiyaar Ajugun Yeŧu Kriŧtu. Uko mënţ ukaaŋ kë Piyeer apiiŧ baka kaji na baka bamëban baliinŧ ţi pfiyaar, baanwo baŧeek biki bakhajanuŋ. Aji na baka Yeŧu i bafiyaaruŋ i i bajunnuŋ ahajan kë adoo keţ. Uko mënţ ukaaŋ kë woli bahajan baka bawo kamiir ji a. Akak aţup baka jibi bawooŋ kawo ţi pŧoof pi bañaaŋ bampokuŋ Naşibaţi. \ip Hënk di ifah yi ulibra wi iwooŋ: \io1 1. Pwul mboş (1.1-2) \io1 2. Mnhaţ manliinŧuŋ (1.3-12) \io1 3. Ubida ujinţ (1.13–2.17) \io1 4. Mnhaj mi Kriŧtu awinuŋ (2.18-25) \io1 5. Anfiyaaruŋ Kriŧtu na mnhaj (3.1–4.19) \io1 6. Hum di di baweek biki banfiyaaruŋ bawooŋ kawo (5.1-11) \io1 7. Pwul mboş pbaañşaani (5.12-14) \c 1 \p \v 1 Nji Piyeer *nanjañan i Yeŧu *Kriŧtu dpiiŧanaŋ, an biki Naşibaţi adatuŋ nanniinkuŋ ŋŧaak ŋi Pont, ŋi Galaŧiya na Kapadoşiya na Aŧiya na Biŧiniya awo da bayaanţ. \v 2 Naşibaţi Aşin nja ado bi datan dat jibi abiiŋ aŋal wa undiimaan. *Uhaaş wi nul udolan kë nawo biki nul nahilna nado kaŧiink Yeŧu Kriŧtu, pñaak pi nul padolan nawo bajinţ ţi këş ki Naşibaţi. \p Dñehan Naşibaţi awulan bnuura banŧumuŋ abot ajoobţënan ŋhaaş bnuura. \s1 Mnhaţ mi mbuur \p \v 3 Nawulan ŋdëman Naşibaţi Aşin Ajugun Yeŧu *Kriŧtu andoluŋ ţi mñaga mnweek mi nul kë ŋkak abuka wi anaţanuŋ Yeŧu Kriŧtu ţi pkeţ. Ukaaŋ kë ŋwo na mnhaţ manwooŋ mnjeeb. \v 4 Ŋme kë ŋluŋ kayeenk iko inuura yi Naşibaţi ahankuŋ bañaaŋ biki nul. Iko mënţ iinji iŧoka, iinji iţop, iinji iba kanuura. Naşibaţi ahankan ya du baţi. \v 5 Wi nafiyaaruluŋ, mnhina mi nul manyeŋan te unuur ubaañşaani, wi akluŋ kadiiiman kë abuuranan. \p \v 6 Hënk, naŧum na mnlilan, wi nadooŋ awo i kajooţan ŋwal ŋntiinku wi nawooŋ ţi unoor uweek. \v 7 Uwuuru undooŋ aŧoka udoo ji uţëpna ţi bdoo kakaana udooni, kë hënk kak di di pfiyaar pi nan pankaaŋ preeş pweek maakan apel uwuuru pawooŋ kaţëpna ţi unoor kahilna kadiiman udooni wi pa. Hënk, naluŋ kawo na pdëm na mndëm mnweek wal wi Yeŧu *Kriŧtu akluŋ kapën kawinana. \p \v 8 Naambaaŋ kawina Yeŧu aşë ŋala ; nafiyaara te naando bi wina te hënkuŋ, ukaaŋ kë nawo na mnlilan mnweek maakan mi ñaaŋ awooŋ aanhil pţup, \v 9 wi nakyeenkuŋ uko unkaaŋ kë nafiyaari, unwooŋ mbuur mi ŋhaaş ŋi nan. \p \v 10 Du unjon *baţupar Naşibaţi bala aten bnuura kame jibi akluŋ kabuuran bañaaŋ, bado bi ţupa ţup jibi akdiimananaŋ bnuura bi nul. \v 11 *Uhaaş wi Kriŧtu ubi wo ţi baka, udobi ţupa ţup mnhaj mi *Kriŧtu akhajuŋ na mndëm mankmbiiŋ kawo mi nul aşë taman kame wal na hum di uko mënţ ukdolaniiŋ. \p \v 12 Naşibaţi adiiman baka kë uţup wi bawooŋ ţi pţup uunwo pa baka, uwo pa an. Banjaaŋ bajukan *Uţup Ulil Unuura baţupan hënkuŋ uţup mënţ na mnhina mi Uhaaş wi Naşibaţi unwoonuŋ baţi. Kë ŋwanjuŧ ţi ŋleef ŋi ŋa ŋaŋal maakan kame uţup mënţ. \s1 Ubida uyimanaan wi babuk Naşibaţi \p \v 13 Nabomandëran keeri, nawo bten, naţu mnhaţ mi nan bŧi ţi bnuura bi nakluŋ kayeenk woli Yeŧu *Kriŧtu apën awinana. \v 14 Nadoon kaţaş Naşibaţi jibi bapoţ bawooŋ kado kaŧiink bajug baka, nawut kakak du iko yi nabiiŋ aŋal ţfa wi nawooŋ ţi kapaam. \v 15 Ţi mnwo mi nan, nawoon bañaaŋ banyimanuŋ ţi këş ki Naşibaţi andatanaŋ, jibi ul awooŋ nayimanaan. \v 16 Na manjoonan, Naşibaţi aji ţi *Ulibra wi nul : \qt « Nawoon bañaaŋ banyimanuŋ, ţiki nji dyimani. »\qt*\x + \xo 1:16 \xo*\xt Bgah 19.2.\xt*\x* \p \v 17 Woli nañehan, naji nadu Naşibaţi kaji Paapa, aji awayëş ñaaŋ andoli ţi uko wi adoluŋ, bë aanji paţşër. Ukaaŋ kë nawo kadiiman ţi mnwo mi nan ţi ŋnuur ŋanduki'anaŋ ţi mboş, kë nadëmana bnuura. \v 18 Name bnuura kë mënţ iko injaaŋ iŧoka ji unŧaam këme uwuuru ilukuŋ abuuranaanan ţi mnwo mi nan mnwuţaan mi nayeenknuŋ du bateeman ; \v 19 pñaak pi *Kriŧtu pantamuŋ preeş maakan pa, panwooŋ ji pñaak pi unkaneel unwooŋ uunţakëm nin dko dloŋ. \v 20 Naşibaţi ado bi dataara dat ji abi ado kapaş umundu, aşë dola kë apën awinana ţi ŋwal ŋi, ŋanwooŋ ŋbaañşaani, kabuuranaanan. \v 21 Naţëpna ţi Kriŧtu afiyaar Naşibaţi, annaţanuluŋ ţi pkeţ aşë wula mndëm ; hënk, nafiyaar Naşibaţi abot ahaţa. \p \v 22 Nakak ajinţ wi nakţaşuŋ manjoonan, kaŋaladaan na manjoonan ji bañaaŋ banţaaruŋ, naŋaladan maakan na ŋhaaş ŋjinţ keeri. \v 23 Na manjoonan, nakak abuka aşë wo naanbuknaana ţi pbuk panjaaŋ pakeţ, nabuknaana ţi pbuk panwooŋ paankkeţ, ţi uţup wi Naşibaţi unjaaŋ uwul ubida akuţ awo wi mnţo. \v 24 Hënk di di upiiŧaniiŋ ţi *Ulibra wi nul aji : \q1 \qt « Ñaaŋ najën andoli awo ji pjaagal\qt* \q2 \qt mndëm mi nul manwo ji iţeeñ,\qt* \q1 \qt pjaagal paji pakay, iţeeñ kajot\qt* \q2 \v 25 \qt kë uţup wi Ajugun uşë ji uwo te mnţo. »\qt*\x + \xo 1:25 \xo*\xt Iŧayi 40.6-8.\xt*\x* \p Uţup mënţ uwooŋ *Uţup Ulil Unuura wi baţupanaŋ. \c 2 \p \v 1 Naţañaan keeri buţaan bŧi, kaguuru na kalagare na pñeebar iko yi ñaaŋ na bkuutar. \v 2 Nawoon ji bapoţ bambaaŋ abuka buka, banjaaŋ baŋala ţañ mnwil mi banin baka, hënk di di nawooŋ kak kaŋal Uţup wi Naşibaţi unwooŋ ji mntow mnjiilu, kaţëpna ţi wa kadëm kaşë kayeenk mbuur. \v 3 Hënk di di upiiŧaniiŋ ţi Ulibra wi Naşibaţi aji : \qt Nañem bnuura bi Ajugun\qt*\x + \xo 2:3 \xo*\xt Kañaam 34.9.\xt*\x*. \s1 Pdëman Naşibaţi phalu ţi Katoh Kaweek ki nul kahalu \p \v 4 Nañogan *Kriŧtu anwooŋ pnduba pjeb pi bañaaŋ bapokuŋ kë Naşibaţi aşë ŋal pa maakan abot adat pa. \v 5 Nawutan Naşibaţi ajejan nawo kak ji pnduba panwooŋ pjeb pankniwnuŋ katoh ki *Uhaaş wi nul ukfëţuŋ, nawo pntaali pi baţeŋan pyimanaan kadolna uţen na iţeŋan inkliluŋ Naşibaţi jibi Uhaaş wi nul uŋaluŋ. Yeŧu Kriŧtu akdooŋ uţen na iţeŋan mënţ ilil Naşibaţi. \v 6 Kë hënk di Naşibaţi aţupuŋ ţi *Ulibra wi nul aji : \q1 \qt « Tenan! Dţu pnduba ploŋ du *Ŧiyoŋ\qt*\f + \fr 2:6 \fr*\fq Ŧiyoŋ: \fq*\ft Dawo katim kaloŋ ki Yeruŧalem.\ft*\f* \q2 \qt pnduba pammëbanuŋ katoh pi Naşibaţi aŋaluŋ maakan abot adat ;\qt* \q1 \qt kë banfiyaaruŋ pnduba mënţ\qt* \q2 \qt başë wo baankkowa nin. »\qt*\x + \xo 2:6 \xo*\xt Iŧayi 28.16.\xt*\x* \p \v 7 Kë an nanfiyaaruŋ, mndëm manwo mi nan keeri. Upiiŧana ţi *Ulibra wi Naşibaţi ţi uko wi banwooŋ baanfiyaari aji : \q1 \qt « Pnduba pi baniw bapokuŋ\qt* \q2 \qt pakakuŋ pnduba pammëbanuŋ katoh. »\qt*\x + \xo 2:7 \xo*\xt Kañaam 118.22.\xt*\x* \q1 \v 8 \qt « Pnduba mënţ paji pado bañaaŋ bahubta kabot kajot. »\qt*\x + \xo 2:8 \xo*\xt Iŧayi 8.14.\xt*\x* \m Baji bahubta ţi pa wal wi bajaaŋ bapok pfiyaar uţup wi Naşibaţi. Uko mënţ kë uwo uko wi Naşibaţi adooŋ abi jaka jak aji uwo. \p \v 9 Kë an, naşë wo pntaali pandataniiŋ, pntaali pi baţeŋan bankşihuŋ, pntaali pyimanaan, pntaali panwooŋ pi Naşibaţi, nahilna nado kaţup iko iweek iñoŋarënaan yi ampënananaŋ du bdëm aţij moŋ bjeehi bñoŋarënaan bi nul adoluŋ. \v 10 An nanwooŋ naanwo ţfa pntaali pi Naşibaţi nawo hënkuŋ pntaali pi nul. Aambi ñagi'an ţfa aşë ñagi'an hënkuŋ.\x + \xo 2:10 \xo*\xt Natenan ţi Hoŧey 1.6,9; 2.1,23,25.\xt*\x* \s1 Mnwo mnuura ţi pŧoof pi bañaaŋ \p \v 11 An biki nŋaluŋ maakan, wi nawooŋ bayaanţ ţi mboş mi awo bañaaŋ banknţëpuŋ ţëp, dkooţan : nawutan kado kaţaş iko yi ŋleefan ŋaŋaluŋ, injaaŋ igutan na uhaaş. \v 12 Nawoon na mnwo mnuura ţi pŧoof pi banwooŋ baanfiyaar Naşibaţi. Hënk, woli badoo taparan bţup, bawin iko inuura yi najaaŋ nado, kaşë kadëman Naşibaţi wal wi akluŋ kabi. \s1 Pdo kaŧiink banwooŋ ţi pşih \p \v 13 Nadoon kaŧiink bañaaŋ bŧi banwooŋ ţi pşih wi naŋaluŋ Ajugun. Nadoon kaŧiink naşih najeenkal ţiki ul aţooŋ ţi pşih, \v 14 nadoon kaŧiink banŧuŋa biki ayiluŋ bakob banjaaŋ bado buţaan, kaşë kabeeb banjaaŋ bado bnuura. \v 15 Na manjoonan, Naşibaţi aji ŋal nado bnuura, hënk naji nadëŧ mntum mi bañaaŋ banwooŋ baanwo na ŋşal. \v 16 Nawoon bañaaŋ bajeeh ţi mnwo mi nan, mënţ bjeehi mënţ bakkaaŋ nado kado iko iwuţaan ; bawo kaţëp ţëp kadolan nado kalempar Naşibaţi. \v 17 Nadëmaan bañaaŋ bŧi, naŋalan bayiţan ţi *Kriŧtu, nawutan kañoom Naşibaţi, nadoon kadëman naşih najeenkal. \s1 Balemp banfiyaaruŋ Kriŧtu \p \v 18 An balemp, nadoon kaŧiink bnuura biki naklemparuŋ, mënţ banwooŋ banuura ajoob bkow ţañ, nawo kado kaŧiink kak bantamuŋ pwoonaan. \v 19 Woli namiir kakob ki bakkobanaŋ ţiki naŋal pŧiink Naşibaţi, nado bnuura. \v 20 Kë woli najubani, amiir kakob ki bakobanaŋ, mndëm mnhoŋ manwooŋ da ba? Kë woli bahajanan te nado do bnuura kë naşë miir, uji uwo bnuura ţi këş ki Naşibaţi. \v 21 Ul adatanaŋ pa nahaj ; *Kriŧtu ţi uleeful ahaj haj nahilna nado katen ţi a, nahilna nado kado ji a : \q1 \v 22 Aambaaŋ kajubanaara \q1 aambaaŋ kahaabana mntum kaguur ñaaŋ\x + \xo 2:22 \xo*\xt Natenan ţi Iŧayi 53.9.\xt*\x*. \q1 \v 23 Woli bakara, aanji lukan, \q1 woli bahajana, aanji bëgar, \q1 aji ţëp ţëp kawut anjaaŋ awayëş pwayëş pŧool awayëşa. \q1 \v 24 Ul ţi uleeful akuŋiiŋ pekadu di nja ţi kruŧ \q1 ŋhilna ŋbuur ţi ipekadu ŋşë ŋwo baŧool ; \q1 ijën yi nul ikaaŋ kë najebi. \p \v 25 Nabi wo ji ŋnkaneel ŋanneemuŋ aşë kak hënkuŋ du anwooŋ nayafan na nayeŋ i nan. \c 3 \s1 Baaţ na bayin baka \p \v 1 Kë an baaţ banniimiiŋ, nadoon kaŧiink bayinan. Hënk, woli baloŋ ţi baka baandi pŧiink Uţup wi Naşibaţi, bakak kafiyaar wi bakwinuŋ mnwo mi nan. Naando numa numa pţiini : \v 2 baten ţañ mnwo mnjinţ mnuura mi nan ţi këş ki Naşibaţi. \v 3 Kanuura ki nan kawutan kawo ki bdig – ki pşiiran, ki ptanara uwuuru, ki imişa inuura – \v 4 kaţëpan ţëp kawo kammeniiŋ ki uhaaşan, kanuura kanwooŋ kaankba ki uhaaş unţooriiŋ, kuŋ mënţan kaliluŋ maakan Naşibaţi. \v 5 Hënk di baaţ bayimanaan biki ţfa banţuuŋ mnhaţ mi baka ţi Naşibaţi bajaaŋ bañëga. Babi ji baŧiink bayin baka, \v 6 jibi *Ŧaara abiiŋ aŧiink *Abraham ayinul kadoo kadu'a ajugul. An, nawo hënkuŋ babukul, woli nado bnuura bë naanklënk nin uko uloŋ. \p \v 7 An biinţ kak nawoon na baharan bnuura, name kë bañeeñëţi. Namëbaan baka bnuura, wi bawooŋ i kayeenk na an uţen wi ubida unwoonuŋ du Naşibaţi. Hënk, nin uko uloŋ uunkneenanan pñehan Naşibaţi. \s1 Ţi uko wi uŋal \p \v 8 Hënkuŋ dŋal kabaañşaan kajakan an bŧi nawo ţi uşal uloolan, naboofar, naŋalad ji banţaaruŋ, najoob bkow nabot nawalan ikowan. \v 9 Woli badolan buţaan, nawutan kalukan ; woli bakaran, nawutan kalukan. Naţëpan ţëp nañehan Naşibaţi awul baka bnuura ; ul aţu'anaŋ pdo haŋ nahilna nayeenk bnuura bi ahoŋuŋ. \v 10 Hënk di di upiiŧaniiŋ ţi *Ulibra wi nul, aji : \q1 \qt Ñaaŋ anŋaluŋ kaka ubida ulil kawo na mnlilan\qt*, \q1 \qt awo kalowan buţaan ţi mntum\qt* \q2 \qt kalowan kaguuru ţi pndemënt ;\qt* \q1 \v 11 \qt alowan buţaan ado kado bnuura,\qt* \q2 \qt adoon kala mnjeeh ataman ţi pţaş ma.\qt* \q1 \v 12 \qt Ajugun aji ţu këş ţi banwooŋ baŧool,\qt* \q2 \qt kawat kabaţ ţi pñehan pi baka\qt* \q1 \qt aşë ji pok banjaaŋ bado buţaan.\qt*\x + \xo 3:12 \xo*\xt Kañaam 34.13-17.\xt*\x* \s1 Mnhaţ ţi wal wi mnhaj \p \v 13 Woli naţu uhaaşan bŧi ţi pdo bnuura, in akdolanaŋ keeri buţaan? \v 14 Woli badoo hajanan ţi uko unwooŋ uŧool, naji nanuurandën. Nawutan kaţi nin ñaaŋ, nabot nawut kahaajala. \v 15 Nameen ţi ŋhaaşan kë *Kriŧtu ayiman akuţ awo Ajugan. Nabaan nabi nabomandër bomandër pyeŋan ŋleefan ţi kadun ki bankheparuŋ bŧi uko unkayi kë nawo na mnhaţ, naţup baka unkayi. \v 16 Naţupan baka wa na pjoob bkow na pdëman Naşibaţi. Nawoon na uhaaş ujinţ, bankţupuŋ buţaan ţi mnwo mi nan, wi nakţaşuŋ Kriŧtu bnuura, bakownaana. \v 17 Uhokan ñaaŋ ahaj ţi pdo bnuura woli uwo uko unliluŋ Naşibaţi, kë di ahaj ţi pdo buţaan. \s1 Du pkeţ pi Yeŧu te du mndëm mi nul \p \v 18 Ipekadu yi bañaaŋ ikaaŋ kë *Kriŧtu ţi uleeful ahaj byaaş bloolan ; anwooŋ naŧool akeţar banwooŋ baanwo baŧool, kahilna kañooţan du Naşibaţi. Bafiŋa ţi uleef kë *Uhaaş wi Naşibaţi uşë naţana ţi pkeţ. \v 19 Kë hënk di di udoluluŋ kë aya aţup na ŋhaaş ŋanwooŋ ukalabuş, \v 20 ŋul ŋambiiŋ apok ţfa pŧiink Naşibaţi, wi amiiruŋ ayoonk ţi wal wi *Nowe akbomanuŋ upuur. Bañaaŋ bantiinku, bañaaŋ bakreŋ ţañ, baţëpnuŋ ţi meel abuur pkeţ du upuur mënţ. \v 21 Uko mënţ uwo ji batiŧmu bankbuurananaŋ hënkuŋ. Mënţ ppënan iko iţop ţi uleef pakbuurananaŋ, pţaş Naşibaţi na uhaaş ujinţ panţëpnuŋ ţi pnaţa ţi pkeţ pi Yeŧu Kriŧtu pakbuurananaŋ. \v 22 Kriŧtu apaya baţi aya aţo du kañen kadeenu ki Naşibaţi, apel bnuura ŋwanjuŧ na ŋnŧaayi, abot apel mnhina. \c 4 \s1 Ppën ţi pekadu \p \v 1 Hënk keeri, wi *Kriŧtu ahajuŋ ji ñaaŋ najën, an kak nawoon na uşal uŧënţ wi nul ; ñaaŋ anhajuŋ ţi uleef pa bnuura ji Kriŧtu aankak aji wo ţi mnhina mi pekadu. \v 2 Hënkuŋ, ţi ŋnuur ŋanduki'anaŋ ţi mboş, nawutan kado kaţaş iko yi ŋleefan ŋaŋaluŋ, naţëpan ţëp naţaş uko wi Naşibaţi aŋaluŋ. \v 3 Na manjoonan, nabi jon ţfa ţi pdo uko wi bañaaŋ banwooŋ baanfiyaar Naşibaţi baŋaluŋ, wi nawooŋ ţi pjuban pi piinţ, aŋal iko iţop, awo bakuj, awo ţi unoh uweek, aduka ţi bakuji na pdëman ŋnŧoŋ pi bgah baneenanuŋ. \v 4 Kë hënkuŋ banwooŋ baanfiyaar Naşibaţi başë ñoŋar ţi uko wi nawooŋ naankak aţiirad na baka iko iwuţaan maakan yi bakdoluŋ aşë karan. \v 5 Kë başë luŋ kahepna ţi uko wi badoluŋ ambiiŋ anaţ naţ ayoonk pwayëş bajeb na bankeţuŋ. \v 6 Uko mënţ ukaaŋ kë badoo ţup bankeţuŋ hënkuŋ *Uţup Ulil Unuura. Hënk, bayeenk ţi uleef kakob ki bajaaŋ bakob bañaaŋ bajën bŧi, kë *Uhaaş wi Naşibaţi uşë do kë baka ubida unwoonuŋ du a. \s1 Ţi uko wi pjañan bnuura iko yi Naşibaţi aţenuŋ \p \v 7 Uba umundu uñogi ; nadoon kalipara, namëbaan ŋleef ŋi nan keeri, nahilna nañehan Naşibaţi. \v 8 Nawo duna kaŋalad na manjoonan ; uŋal uji udo ñaaŋ kamiir aŧënţul ipekadu iŧum. \v 9 Nadoon kayeenkar du itoh yi nan, nawut kado kaŋur ŋuran. \v 10 Andoli adoon kalempar baŧënţul na uţen wi ayeenknuŋ du Naşibaţi, hënk, nawo bamali biki uţen wi Naşibaţi, unŧumuŋ. \v 11 Woli ñaaŋ ayeenk uţen wi bţup, adoon kaţup ji Naţupar Naşibaţi ; woli ayeenk uţen wi pţënk bañaaŋ, adoon kaţënk baka na mnhina mi Naşibaţi awululuŋ. Hënk, Yeŧu *Kriŧtu anwooŋ na mndëm na mnhina te mnţo, akkaaŋ bado kadëman Naşibaţi ţi iko bŧi. Uwo haŋ! \s1 Uko wi plilan wi ŋfiyaaruŋ Kriŧtu \p \v 12 An biki nŋaluŋ, nawutan kañoŋar woli nawo ţi mnhaj mnweek awo ji bañaaŋ banwooŋ du bdoo. Uko mënţ uwo wo kahilna katen me nafiyaar Naşibaţi na manjoonan ; nawutan kaşal kë uwo uko uñoŋarënaan. \v 13 Naţëpan ţëp nawo ţi mnlilan wi naţokuŋ ţi mnhaj mi *Kriŧtu ahajuŋ, nahilna naluŋ nawo ţi mnlilan mnweek maakan ţi wal wi akdiimanuŋ mndëm mi nul. \v 14 Woli bakaran ţiki naţaş Kriŧtu nanuurandëni, *Uhaaş wi Naşibaţi undëmuŋ maakan uwo ţi an. \v 15 Woli ñaaŋ ţi pŧoofan awo ţi mnhaj, uwutan kawo mnhaj manwooŋ ţiki afiŋ ñaaŋ, akiij, ado buţaan këme aneej ţi uko unwooŋ uunktena. \v 16 Kë woli ahaj ahaj ţiki awo nariŧtoŋ, awutan kakowa ; aţëpan ţëp ado kadëman Naşibaţi ţi uko wi bakdu'uluŋ haŋ\x + \xo 4:16 \xo*\xt Natenan ţi Ulemp 11.26.\xt*\x*. \p \v 17 Wal ubani, wi pwayëş pakjunuŋ, kaşë kajunna pntaali pi Naşibaţi. Kë woli ajunna nja, hum di di ukwooŋ ţi ubaañşaani, wal wi akwayëşuŋ banjaaŋ bapok pŧiink *Uţup Ulil Unuura wi nul. \v 18 Hënk, upiiŧana ţi *Ulibra wi nul aji : \q1 \qt « Woli utam pa Naşibaţi abuuran ñaaŋ naŧool,\qt* \q2 \qt hum di di ukwooŋ pa baññoomuŋ Naşibaţi na bado buţaan? »\qt*\x + \xo 4:18 \xo*\xt Uhoñ 11.31.\xt*\x* \p \v 19 Hënk, banwooŋ ţi phaj ţiki Naşibaţi aŋaluŋ uko mënţ, baţuun mnhaţ mi baka ţi *Nawat Kabuka anjaaŋ ado uko wi ahoŋuŋ, babaan babi baduka duka ţi pdo kado bnuura. \c 5 \s1 Pţoŋ batani bi Naşibaţi \p \v 1 An bantohi biki banfiyaaruŋ, dŋal kaţiini na an hënkuŋ. Nji nwooŋ nantohi ji an, amaar mnhaj mi *Kriŧtu awo kaluŋ kaţok ţi mndëm mi akdiimanuŋ, uko wi nji kañehananaŋ wii wi : \v 2 naţoŋan bnuura batani bi Naşibaţi ahankananaŋ ; nawutan kaşal kë baţu'an ţu utamu, nadoon kaţoŋ ba na uhaaş ujinţ, jibi Naşibaţi aŋaluŋ. Nawutan kado uko mënţ kalaana pyok pwuţaan, nadoon wa ţiki naŋal ŋal na uhaaşan bŧi pdo bnuura. \v 3 Nawutan kado kala pbeeh bañaaŋ biki bahankananaŋ, mnwo mi nan mandiimaan baka jibi bawooŋ kawo. \v 4 Hënk, woli nayafan naweek aluŋ apën awinana, nayeenk katuum kandëmuŋ maakan, kanwooŋ kaankba nin. \p \v 5 Kë an baţaşa, nadoon kaŧiink bantohi. An bŧi najaan nawalan ikowan ţi mnwo mi nan na baŧënţan. Upiiŧana ţi *Ulibra wi Naşibaţi aji : \qt « Naşibaţi aji pok bankdëmanuŋ ikow yi baka, kaşë wul banwalanuŋ ikow yi baka bnuura bi nul.\qt*\x + \xo 5:5 \xo*\xt Uhoñ 3.34.\xt*\x* » \p \v 6 Nawalaan keeri ikowan, nawoon ţi blifi bi Naşibaţi anhiniiŋ maakan, ahilna adeeŋan ţi wal wi adatuŋ. \v 7 Naţijan iko inknoorananaŋ bŧi nawalan ţi kadunul, aji wuli'an. \p \v 8 Namëbaan ŋleef ŋi nan, nawo bten : *Unŧaayi Uweek unwooŋ uşooradan uñaay wu wuŋ awo ji uliihu unkliihuŋ ala uko ude. \v 9 Napokan wa, namëban ţi pfiyaar pi nafiyaaruŋ ; name kë bayiţan ţi *Kriŧtu banwooŋ ţi umundu bŧi bahaj ji an. \p \v 10 Woli naluŋ ahaj ŋwal ŋloŋ, Naşibaţi anwooŋ ajug bnuura, anţëpnuŋ ţi Yeŧu *Kriŧtu adu'an du mndëm mi nul manwooŋ maankba, aluŋ kabomanan bnuura, katëŋţënan, kawulan mnhina kadolan nanaţ naliinŧ. \v 11 Mnhina manwoon ţi a te mnţo! Uwo haŋ! \s1 Pwul mboş kabaañşaan \p \v 12 *Ŧilaŧ ayiţ naan ţi *Kriŧtu anjaaŋ aţaşa bnuura aţënknuŋ kë mpiiŧan ŋţup ŋtamñaan ŋi. Dŋal katëŋţënan kabot kajakan namëban ţi bnuura bi Naşibaţi, banwooŋ na manjoonan. \p \v 13 Bataşar *Kriŧtu banwooŋ ţi *Babilon ţi, biki Naşibaţi adatuŋ ji an, bawulan mboş ; *Markuŧ abuk naan awulan kak mboş. \v 14 Nawuladën mboş, naboofar bboofar banyimanuŋ. \p An bŧi nanwooŋ biki *Kriŧtu, dñehan Naşibaţi ajoobţënan ŋhaaş!