\id MRK Mark NT0011.MrKH - KANITE N.T. GIBSON/MCCARTHY 03-July-02 \h Maki \toc1 Yisasife Kanale Ke Maki Kaemalenea Ke \toc2 Maki \mt2 Yisasife Kanale Ke \mt1 Maki \mt2 Kaemalenea Ke \c 1 \s1 Ti faleneꞋamatea YoniꞋa mono ke huhaleno humaine. \p \v 1 Yisasi KalaisiꞋa Anumaya Kotina neꞋamofena kanale kea mage huno aepa hie. \v 2 Anumaya Koti aune kanoa AisaiyaꞋa mage huno kaemaleneane \q1 Anumaya KotiꞋa mage huno hie “Haviho ke hamapaisia kanoꞋnia Yisasi aulega hagoteꞋna hutesugeno kana valino hilato hugahie. \v 3 KaꞋme kotegati nago kanomoꞋa keha keha huno mage hugahie “Anumayamo esia kana ali hilato hutama fatago hiho.” huno humaineane. \p \v 4 YoniꞋa ti faleneꞋamatea kanoa evaꞋyi huno kaꞋme kotega maineno mage huno hie “Tamakaya tamakuꞋa aiyahae hutama kefo yatamia ‘NagoꞋene ohugahune.’ hutama ataletesageꞋna tina falelamatesugeno Anumaya KotiꞋa kefo yatamia aigetamateno atalelamategahie.” huno humaine. \v 5 Ani yupa Yelusalemu veaꞋene Yutia kotega veaꞋene Yoni mainelega umaineꞋya kefo yaꞋamihena hufalote hageno YoniꞋa Yotani lipi tina falematene. \p \v 6 YoniꞋa kemolu afumo ayolagefaleti kenaꞋa fakaꞋnino failineno amuꞋnofila pulamakamo augafaleti ayetalako huno kilineno kaveꞋa kenuꞋene tumemo timaꞋaene neneane. \v 7 Mage huno hamapaiye “Nakavela nago kanoa ago egahie. Ani kanoa tusiꞋa tokiya yamaꞋa hanea kanogino nagaila ago nagaseno maigeꞋna nagaya afa kano mainoanagiꞋna agai aiyale ayesuana onategahie. \v 8 Nagaya titeti falenelamatoanagino ani kanomoꞋa Anumaya Kotina Alu Aotage AvamuꞋaleti falelamategahie.” huno hie. \s1 YoniꞋa Yisasina ti faletene. \p \v 9 Ani kanafina YisasiꞋa Kalili kotega hanea kumala Nasaleti kumateti egeno YoniꞋa Yisasina Yotani lipi tina faletene. \v 10 Tina faleneꞋategeno YisasiꞋa tipinagati aivati huno aupaꞋa ageana ikamoꞋa aihagalo higeno Anumaya Koti Alu Aotage AvamuꞋmoꞋa nama kana huno agaitega elavimaine. \v 11 Elavigeno ikapinagati nagola agea aino mage huno hie “Kagaya nagaiꞋni nafaꞋnemoga kagaifena aluya huno nahau nayamopafi nenagea neꞋnimoga kagaifena aluya huꞋna musekaꞋa nehue.” huno hie. \s1 SataniꞋa Yisasina ayevataga humaine. \p \v 12 Anumaya Kotina Alu Aotage AvamuꞋamoꞋa Yisasina veaꞋne omai kaꞋme kotega anatino umaine. \v 13 Umainegeno SataniꞋa* Yisasife “Havi kava huo.” huno ayevataga higeno fotiꞋa (40) yupa YisasiꞋa ani kotega afela afuyagaene mainegeꞋya ensole anagaꞋmoꞋya meya huꞋya kava hutenae. \s1 YisasiꞋa aepa heno aliꞋyamaꞋa alimaine. \p \v 14 Yonina nofi hutenageno YisasiꞋa Kalili kotega Anumaya Koti kanale kea mo hamapaiye. \v 15 YisasiꞋa mage huno hie “Anumayamo malenea kanamoꞋa ago evaꞋyi humainegi Anumaya Koti yagailamatesia kanamoꞋa aupaꞋa evaꞋyi hisia yafe tamakaya tamakuꞋa aiyahae hutama kefo yatamia ataletetama nagaifena kanale kea humainea kemoꞋa ‘Tamage humaine.’ hutama tamakupi maletama tamametitia hiho.” huno humaine. \s1 YisasiꞋa foꞋa (4) vaya ke higeꞋya agai akave umainae. \p \v 16 YisasiꞋa Kalili ti kotumo agegayalega neꞋuno Saimonina aganaꞋamoꞋene EtaluꞋene anakeana noyame kuꞋya nehaꞋa kanolana maineꞋana ala kukonogo ti kotupi hagaꞋyu huꞋana nemalaꞋe. \v 17 YisasiꞋa mage huno hanapaiye “Nakave eꞋo. Nakave esaꞋageꞋna noyame kuꞋyama haꞋa kava huꞋna vaya kuꞋya hulanategahue.” huno hie. \v 18 HigeꞋana aupaꞋa kukonogoꞋania neꞋataleꞋana Yisasi akave umainaꞋe. \p \v 19 VaꞋageno YisasiꞋa nagoꞋene neꞋuno Sepetina netalamaꞋamogania YemesiꞋene YoniꞋene tipi kalefi maineꞋana kukonogo nefakaꞋniꞋageno YisasiꞋa monake. \v 20 Anaketeno YisasiꞋa ke higeꞋana Sepetia neꞋanafaꞋene aliꞋya vayaꞋaene tipi kalefiti neꞋamataleꞋana Yisasina akave vaꞋe. \s1 Nago kanomo aguꞋafiti YisasiꞋa Kefo Avamula anatitalene. \p \v 21 Kapaneamu kumate taviteꞋya YisasiꞋa Sapati yupa mono nopi haino Anumaya Koti ke humavelie. \v 22 HumaveligenoꞋa agai kemoꞋa toꞋkiya yamaꞋa hanea kanomo ke kana hia yafena tusiꞋa amamaꞋyo aigeꞋya mage hae “NagoꞋa kahegi kema havilinaya anagaꞋmoꞋya nehaya avamete ke nehie.” huꞋya hae. \p \v 23 Anile nago kanoa Kefo AvamuꞋmoꞋa aguꞋafi falemainea kanoa mono nopi emaine. \v 24 Emaineno ala kenake huno mage hie “Avo Yisasigae Nasaleti kumate nafaꞋnemoga naꞋa hulategane? Tagaila tahaeka falilategahe emainano? Nagaya kagaifena ago havimainoe kagaya alu aotage kanoa Anumaya Koti hugatenea kano mainane.” huno hie. \v 25 Higeno YisasiꞋa Kefo Avamufena tokiyaꞋage ke huno mage hie “Kea ohuka maiyo. Mani kanoa ataleka agusafinagati vuo.” huno hutene. \v 26 Higeno ani Kefo AvamuꞋmoꞋa moyege meyege huteteno kasageke hia kava huteteno alakenake huno agusafiti ataleno hatilavimaine. \v 27 VigeꞋya mukiꞋa vayala amamaꞋyo aigeꞋya huge havige huꞋya mage hae “Na kava nehie? Na augafa haekafa ke nehie? TusiꞋa toꞋkiyaleti anumayaꞋage ke higeꞋya Kefo AvamuꞋmoꞋya agai kea ali hipoꞋya huꞋya hatilaviꞋya vae.” huꞋya hae. \v 28 Hageno YisasiꞋma humainea avagemoꞋa mukiꞋa Kalili kotega ute ete higeꞋya mukiꞋa veaꞋmoꞋya havimainae. \s1 YisasiꞋa Pitana aꞋamona itaꞋamo alekanoa kaliꞋa alino kanale hutene. \p \v 29 YisasiꞋa YemesiꞋene YoniꞋene mono nona ataleꞋya anileti Saimonigani Etalugani nopinaga umainae. \v 30 Umainageno Saimonina aꞋamona itaꞋamo alekanoa amukonako kali neꞋaligeno YisasiꞋa uvaꞋyi higeꞋya aupaꞋa ani alekanohe Yisasina hapaimainae. \v 31 Hapaigeno YisasiꞋa agaite eno ayate alino hetitegeno amukonako kaliꞋamoꞋa agola kanale hutegeno kavela kaeno amamine. \s1 YisasiꞋa mukiꞋa kali veala alino kanale humatene. \p \v 32 Unena yagea tavifalegahe higeꞋya veaꞋmoꞋya kasagoꞋya kali veaꞋnea Kefo AvamuꞋmoꞋya amakuꞋafima ali haviya nehia veaꞋnea Yisasite amavaleꞋya emainae. \v 33 MukiꞋa ani kumate veala fiate elitalu humainae. \v 34 YisasiꞋa havigu havagu kali neꞋaliya veaꞋnene ali hilato humateno mukiꞋa Kefo AvamuꞋmola amakuꞋafiti amanatitalegeꞋya Kefo AvamuꞋmoꞋya Yisasina agoꞋma agemainaya yafe YisasiꞋa mage huno hamapaiye “Mani yafena kea ohiho.” huno hamapaiye. \s1 YisasiꞋa Kalili kotega aliꞋya alino vaiyemaine. \p \v 35 Natena tani kotigeno YisasiꞋa hetino ani nona ataleno vaya omai kotega umaineno nunamuna humaine. \v 36-37 UmainegeꞋya SaimoniꞋene nagoꞋa anagaꞋamoꞋyaene agaife aiyaka maeꞋya agaitega uꞋya mage huꞋya mo hae “MukiꞋa veaꞋmoꞋya kagaifena katineꞋayae.” huꞋya hapaiye. \v 38 Hapaigeno YisasiꞋa mage huno hamapaiye. “Alu kumate kumate vigetao nagaya mono kea mo hamapaigahue. Mono kema hamapaisua yafe nagaya emainoe.” huno hamapaiye. \v 39 MukiꞋa Kalili kotega viaꞋyamo mono nopi Anumaya Koti kea hamapaino Kefo Avamula veaꞋmogami amakuꞋafiti amanatitalene. \s1 YisasiꞋa fugita kano alino kanale hutene. \p \v 40 Nagola fugitayamo augafa alino haꞋyagino atalako humainea kanomoꞋa Yisasite mepe huno mage huno hapaiye “Kahaisigekasina nagaila ago ali hilato hunatateꞋasine.” huno humaine. \v 41-42 Higeno YisasiꞋa kalagi aiteteno ayana haꞋyo huno augafale avate nehuno mage huno hie “NahaigeꞋna kaugafamoꞋa menia kanale hino huꞋna nehue.” huno higeno anile aupaꞋa kaliꞋamoꞋa haꞋno hutene. \v 43-44 HaꞋno hutetegeno YisasiꞋa mage huno hapaiye “AupaꞋa visanaꞋamoga ali hilato hugatoa yafena nago kanoa haꞋopaika mono nopi kava kanomote uka mukiꞋa veala kalikaꞋama aliꞋna kanale hugatoa kema havinuꞋyahena mono nopi kava kanomoꞋa kaugafa kamota huno kagetesigeka kaugafama ali kanale hugatoa yafena MoseseꞋa ‘Ma yama Anumaya Kotina amio.’ huno humainea yana Anumaya Kotina momio.” huno toꞋkiyaꞋage ke hapaiye. \v 45 Hapaiyanagi ani kanomoꞋa viaꞋamo kanaleꞋma hutea avagea alu kumate kumate hamapaigeꞋya kasagoꞋya veaꞋne haviteꞋya “Kalitia alino kanale hulatesie.” huꞋya Yisasite emainae. Aya yafe YisasiꞋa fufuꞋyate visia kana omalegeno amataleno vaya omai kotega umainegeꞋya alu kumateti kumateti veala Yisasite emainae. \c 2 \s1 YisasiꞋa aiya aya falimainea kano alino kanale hutene. \p \v 1 YisasiꞋa aupa kana kanoꞋa maiteno Kapaneamu kumate eteno nomaꞋafi “Emaine.” haya kea veaꞋmoꞋya havimainae. \v 2 HaviteꞋya veaꞋmoꞋya melitalu hageno nomaꞋafiꞋene nosiꞋmekaenena hiya higeꞋya nagoꞋa veala fiategaenena maisaya yana omalegeno YisasiꞋa Anumaya Koti kanale mono kea hamapaiye. \v 3 HamanepaigeꞋya foꞋa (4) vayaꞋmoꞋya nago kanoa aiya aya falimainea kanoa hagifanale avaleꞋya faeteteꞋya Yisasite avaleꞋya ae. \v 4 Ayana kasagoꞋya vea hiya haya yafe kana omalegeꞋya nogatofulega haiteꞋya Yisasi maineamaꞋaleti hanae yosa alisaga humaleneꞋya ani hagifanale kali kanoa atalageno Yisasina avate elavimaine. \v 5 Elavigeno YisasiꞋa “Ma vayaꞋmoꞋya nagaife haviꞋya amakupi maleꞋya amametiti hae.” agesa haviteno kali kanohe mage hie “NafaꞋneꞋnimoga nagaya kahanepauve ago aigekateꞋna kefo yakaꞋa atalegatoe.” huno hapaiye. \p \v 6-7 HigeꞋya kahegi kema havilinaya anagaꞋmoꞋya anile mopale emaineꞋya amakaiꞋami amakuꞋafiti mage hae “NaꞋa higeno mani kea nehie? Ma kanomoꞋa Anumaya Kotifena huhaviya huneꞋate. NagoꞋa vayaꞋmoꞋya aigetateꞋya kefo yatia ataleotategahayanagi Anumaya KotiꞋa agaiꞋage aigetateno kefo yatia atalelatesia kanoa maine.” huꞋya hae. \v 8 Hageno YisasiꞋa aupaꞋa amakuꞋafinaga haviya kea agupi ago haviteno mage huno hie “NaꞋa higetama mani kea tamaku tamakesafinaga nehaviye? \v 9 Nagayama huꞋna hisua kea hana kemo kanaꞋagela humaine? ‘AigekateꞋna kefo yakaꞋa atalenegatoe.’ huꞋna hisua kemoꞋo? Ifi kali kanomofe ‘Hetika hagifanakaꞋa alisaga hulika vuo.’ huꞋna hisua kemoꞋo? \v 10-11 Nagaya ikapinagati emainoa kanoa vayaꞋmo natenea kanomoꞋna ma mopale maineꞋna kefo yafe aigetamateꞋna kefo yatamia atalelamatesua tokiyaꞋnia hanea yafema havisaya yafe nago kavala huꞋna tamaveligahue.” nehuno kalima alia kanohena mage huno hie “Hetika hagifanakaꞋa neꞋalika nokalega vuo.” huno hapaiye. \v 12 Higeno ani kali kanomoꞋa aupaꞋa mukiꞋa vea amaulagafi hetino hagifanaꞋa neꞋalino hatilavimaine. Hetino via yafe mukiꞋa melitalu huꞋya mainaya veaꞋmoꞋya tusiꞋa amamaꞋyo aigeꞋya Anumaya Koti agia alisaga nehuꞋya mage huꞋya hae “Menia ma yupa noꞋagona tokiyaꞋage yana neꞋagone.” huꞋya hae. \s1 YisasiꞋa Livaife ke humaine. \p \v 13 YisasiꞋa amataleno Kalili tikotumo agegayalega neꞋvigeꞋya mukiꞋa veaꞋmoꞋya agaitega molitalu hageno YisasiꞋa humavelie. \v 14 Vilegati nago kanoa mogeana ani kanomo agia LivaiꞋe Alafiusi nafaꞋnea mogeanagi LivaiꞋa musufa ya huno vaya amaugafaleti takisi mone aliliteno nehia kanogino opisi nomaꞋale mopale mainegeno YisasiꞋa ani kanoa mogeteno mage huno hapaiye “Kagaya nakave eno.” huno higeno LivaiꞋa hetino Yisasina akave umaine. \p \v 15 Haenaga YisasiꞋa Livaina nomaꞋafi kave mo nenegeꞋya mukiꞋa musufaya huꞋya amaugafaleti takisi mone neꞋaliya vayaꞋene nagoꞋa kefo yama nehaya vayaꞋene YisasiꞋene tokaeꞋya nemaiya anagaꞋmoꞋyaene ani nopina tokaeꞋya maineꞋya kavela nenae. Ani yupa kasagoꞋya vayaꞋmoꞋya Yisasi kea haviteꞋya akave umainae. \v 16 YisasiꞋa ani kefo yama nehaya vayaꞋene vaya amaugafaleti takisi miya neꞋaliya vayaꞋene kave nenegeꞋya nagoꞋa kahegi kema havilinaya Falasia vayaꞋmoꞋya mogeteꞋya YisasiꞋene tokaeꞋya nemaiya anagafe mage huꞋya hae “NaꞋa higeno YisasiꞋa amaugafaleti takisi monema neꞋaliya vayaꞋene kefo yama nehaya vayaꞋenena kavela nene?” huꞋya hamavigae. \v 17 Hamavigageno YisasiꞋa ani kea ago haviteno kenonaꞋamia mage huno hamapaiye “AfaꞋa kalima noꞋaliya veaꞋmoꞋya tota kanalega oꞋugahagi kali veake tota kanalega ugahae. ‘Fatago vea mainone.’ huꞋya nehaya veafe ke hugahe nagaya omenogi kefo yama nehaya veafe ke hugahe emainoe.” huno hie. \s1 YisasiꞋa kaveꞋma monesiya yafe humaine. \p \v 18 Nago yupa YoniꞋene tokaeꞋya nemaiya anagaꞋmoꞋyaene Falasia vayaꞋmoꞋyaene* kave monesiya yafe nagoꞋa vayala Yisasite eꞋya mage huꞋya havigae “NaꞋa higeꞋya YoniꞋene tokaeꞋya nemaiya anagaꞋene Falasia vayaꞋene kavela mosiꞋya nemaiyanagi kagaiꞋene tokaeꞋya nemaiya anagaꞋmoꞋya kavela nege nege huꞋya nemaiye?” huꞋya hae. \v 19 Hageno YisasiꞋa mage huno hie “Nago kanomo aꞋma faiꞋya esageno avaya heno nesia imu kisia yupa vayaꞋamoꞋyaene toꞋkaeꞋyama maisayana ani vayaꞋmoꞋya kavela mosisao? AꞋao ani kanoa maineanagiꞋya moꞋosigahae. \v 20 MoꞋosigahagi haenaga alu kana falote hisigeꞋya kame vayamoꞋya aꞋma alisia kanoa atafa huꞋya amakaipiti avalesageꞋya ani kanafina mainesaya vayaꞋamoꞋya hamau huteteꞋya mosigahae. \p \v 21 Nago kanomoꞋa haegafa kena alino atafa kenalela maleno ohatigahie. Maleno hatisiana haegafa kenamoꞋa taga huno ali haviya hugahie. \v 22 Nago kanomoꞋa haegafa nofi alagamo timaꞋa takino atafa mememo augafa ti keꞋayopina otakigahie. Takisiana ani limoꞋa kaꞋnuka hesigeno ti kena falo huno takilavinageno ani liꞋene keꞋayoꞋene ali haviya hugahie. Haegafa nofi alagamo timaꞋa hefino haegafa meme augafamo ti keꞋayopi takino vaino.” huno humaine. \s1 YisasiꞋa Sapati yupa aliꞋyama noꞋaliya yafe humaine. \p \v 23 Nago Sapati yupa YisasiꞋene agaiꞋaenema tokaeꞋya nemaiya anagaꞋene atili hoyafi neꞋuꞋya atilia kalemainae. \v 24 NegalageꞋya nagoꞋa Falasia vayaꞋmoꞋya ageteꞋya Yisasife mage huꞋya hae “Ago Sapati yupahena nagalu humalenaya kea neꞋatagayae.” huꞋya hae. \p \v 25 Hageno YisasiꞋa mage huno hie “Tamakaya TevitiꞋa agaiꞋma avagi huꞋya vaya vayaꞋene amakategeꞋya humainaya yafena nayoma kaemalenaya kea hapalitama ohavinayanagitama nehao? \v 26 Amakategeno Anumaya Koti nopi haino afa vayaꞋmoꞋya onegahae mono note kava vayala* amakaiꞋamige negahae.’ huꞋya nagalu humalenaya kavela Anumaya Koti aulagale malenaya kaihame maya TevitiꞋa neneno tokaeꞋya umainaya vayaꞋaene amamigeꞋya nemainae.” huno humaine. Ani kanafina ApiataꞋa ala mono note uhagote mainea kava kano mainea kanafine. \p \v 27 YisasiꞋa Falasia vayafe mage huno hamapaiye “VayaꞋmoꞋya maifalu hisaya kana Anumaya KotiꞋa Sapati kana talo humalenegi veaꞋmoꞋya ani kanamona atafa hisaya yafe veala talo ohune. \v 28 Ikapinagati emainoa kanoa vayaꞋmo natenea nafaꞋnemoꞋna Sapati kanamona kava yagaimainoe.” huno hie. \c 3 \s1 Sapati yupa YisasiꞋa aya falimainea kanoa alino kanale hutene. \p \v 1 YisasiꞋa nago yupa mono nopi haino mainegeno nago kanoa ayamo falimainea kanoa anile maine. \v 2 MainegeꞋya nagoꞋa vayaꞋmoꞋya YisasiꞋma havi kavaꞋma hisiafene huꞋya amata huꞋya mainageno “YisasiꞋa Sapati yupa ani kali kanoa alino kanale hutesio.” huꞋya Yisasina amata huꞋya mainae. \v 3 Amata huꞋya mainageno YisasiꞋa ayama falimainea kanomofe mage huno hapaiye “Hetika vaya amuꞋnopi me hetio.” huno hapaiye. \v 4 Hapaiteno YisasiꞋa amata huꞋya maiya vayafena mage huno hie “Tamahavigoe Sapati yupama hisaya yafena mono kemoꞋa naꞋane humaine? Sapati yupa vayala aliꞋya kanale humategahao ifi ali haviya humategahae? Sapati yupa veala amavaleꞋya avina me matesao ifi veala tavata hamaegahae?” huno hamavigegeꞋya kea ohuꞋya mainae. \v 5 Kea ohuꞋya maigeno YisasiꞋa mukiꞋa vaya amaulagafi moge mege hiana mukiꞋamogami amakuꞋmoꞋa atalako hia yafe aipamoꞋa kana higeno kali kanomofe mage huno hapaiye “Kayana aipi huo.” huno higeno aipi hiana ayamoꞋa kanale hutene. \v 6 KanaleꞋma hutea yafena Falasia vayaꞋmoꞋya mono nona neꞋataleꞋya Heloti vayaꞋene alitalu huꞋya huge havige huteꞋya “Yisasina hanaꞋa huta haesunageno falisie.” huꞋya vege humainae. \s1 Yisasite kasagoꞋya veala ti agegayale melitalu humainae. \p \v 7-8 YisasiꞋene agaiꞋaenema tokaeꞋya nemaiya anagaꞋaene Kalili ti kotumo agegaya neꞋvageꞋya kasagoꞋya veaꞋne Kaliliti akave vae. YutiatiꞋene YelusalemutiꞋene ItumeatiꞋene Yotani tifaligati veaꞋnene TaiyatiꞋene SaitonitiꞋene mukiꞋa veala YisasiꞋma hia avageꞋa haviteꞋya agaitega vae. \v 9 NeꞋvageno agaiꞋaenema tokaeꞋya nemaiya anagafe mage huno hamapaiye “MukiꞋa alitalu haya veaꞋmoꞋya nagaila ayenatunefayafe tipi kalea talo tala hunateho.” huno hie. \v 10 KasagoꞋya veala kaliꞋamia alino kanale humatea yafe mukiꞋa kali veaꞋmoꞋya Yisasi augafale avate hugahe ayetufeliꞋya vae. \v 11 NeꞋvageꞋya Kefo AvamuꞋmoꞋya vea amakusafi maineꞋya ageteꞋya Yisasina aulegati mopafi amakoꞋya meyeꞋya ala kenake huꞋya mage hae “Kagaya Anumaya Kotina nafaꞋneꞋamoga mainane.” huꞋya hae. \v 12 Hageno YisasiꞋa tokiyaꞋage ke huno mage hie “Ani kea nagoꞋa veala hamaopaiho.” huno hamapaiye. \s1 YisasiꞋa agaiꞋa tuelufuꞋa (12) anagaꞋa hapalimatene. \p \v 13 YisasiꞋa agoꞋyafi haiteno haiya vayafe ke higeꞋya emainae. \v 14-15 Ageno ani vayapiti tuelufuꞋa (12) vaya hapalimateteno agaiꞋaenema tokaeꞋya maisaya yafeꞋene agai kema huhaleꞋya hisaya yafeꞋene hapalimatene. Hapaliteno tokiyaꞋa neꞋamamino Kefo Avamula veaꞋmogami amakusafiti amanatitalesaya yafeꞋene hapalimatene. Mage huno hamapaiye “Nagai kema havigeꞋna hulamatoa vayala (Aposolo vaya)* maiho.” huno hapalimatene. \v 16 Ani tuelufuꞋa (12) anagaꞋmogami amakia SaimoniꞋe kanomo agia YisasiꞋa PitaꞋe huno malene. \v 17 YemesiꞋene aganaꞋamoꞋa YoniꞋene Sepetina neꞋamogania YisasiꞋa anakia PoanesiꞋe huno malene. Ani anakimoꞋa tagai kefina monagemoꞋma hia avamete huꞋana tokiyaꞋage ke nehaꞋa kanolatane huno anakia malene. \v 18 EtaluꞋe FilipiꞋe PatolomiuꞋe MatiuꞋe TomasiꞋene YemesiꞋa Alafiusi nafaꞋnene TatiusiꞋene Saimonina hamoꞋamoꞋa nago agia SelotiꞋe. \v 19 Yutasi IsakaliotiꞋa Yisasina haenagaꞋa agesi huno kame vaya amayapi avaleno atesia kanoe. \s1 “YisasiꞋa Pielesepulimo tokiyaleti aliꞋyana neꞋalie.” huꞋya humainae. \p \v 20 YisasiꞋa nomaꞋalega umainegeꞋya mukiꞋa veala Yisasite elitalu hageno YisasiꞋaene tokaeꞋya nemaiya anagaꞋene kave negahe haya yapi veala mehiya hageꞋya onenae. \v 21 AgaiꞋa konaga afamoꞋamoꞋya haviteꞋya Yisasife “Aifonafo nehie.” huꞋya Yisasina avalegahe emainae. \p \v 22 Yelusalemu kumateti kahegi kema havilinaya anagaꞋmoꞋya Yisasife mage huꞋya mehae “Kefo AvamuꞋma kava humainea kanoa PielesepulimoꞋa agupi maineno tokiya amigeno Kefo Avamula anatineꞋatale.” huꞋya humainae. \v 23 Hageno YisasiꞋa haviteno “Nagaite eho.” huno ke higeꞋya ageno avame kefiti mage huno hamapaiye “SataniꞋa hanaꞋa huno Satanina anatitalegahie? \v 24 Nagoke kotega veaꞋmoꞋya ali fako huꞋya “Alu vea mainone.” huꞋya tuma hisayana ani kotega veaꞋnenena haꞋno hugahae. \v 25 Nagoke afamoꞋmoꞋya ali fako huꞋya “Alu anaga mainone.” huꞋya tuma hisayana ani afamola haꞋno hugahae. \v 26 HaꞋno hugahagi Satani anagaꞋmoꞋya ali fako huꞋya “Alu vaya mainone.” huꞋya hisayana Satani kava yagaisia tokiyaꞋa omalegahianagino haviya huno haꞋno hugahie. \p \v 27 Nagola tokiya kanomoꞋa nomaꞋafima yagaino mainesigenoꞋa nago kanomoꞋa musufa yama hugahe vinunoꞋa hagoteno ani tokiya kanomona nofiteti kitalako huteteno afenoꞋyamaꞋa musufa yana hugahie. \p \v 28-29 NaꞋa humaineafe nagaya tamage huꞋna tamahanepauve veaꞋmoꞋya mukiꞋa alu kefo yama alu kefo yaꞋene huhaviya humate yaꞋene hisayana Anumaya KotiꞋa aigetamateno kefo yana atalelamategahianagi nagoꞋa veaꞋmo Alu Aotage Avamufema huhaviya hutesayana Anumaya KotiꞋa aigeoꞋamategahianagi ani kefo yamaꞋa hanege hanege huno hanegahie.” huno humaine. \v 30 HigeꞋya “Kefo AvamuꞋmoꞋa YisasiꞋna agupi maine.” huꞋya haya kehe YisasiꞋa ani kea huno hamapaiye. \s1 TaꞋya Yisasina itaꞋamoꞋyaene aganaꞋamoꞋyaenena mainae. \p \v 31 Yisasina itaꞋamoꞋene aganaꞋamoꞋyaene eꞋya kumatega me hetiꞋya maineꞋya nago kanoa hutageno Yisasife ke hie. \v 32 Ke higeꞋya mukiꞋa veala elitalu huꞋya Yisasina aiyafi mopale maineꞋya agaife mage huꞋya hae “ItakamoꞋene kaganakamoꞋyaene kumatega emaineꞋya kagaife ke nehae.” huꞋya hapaiye. \v 33 Hapaigeno YisasiꞋa mage huno hie “ItaꞋnimoꞋene naganaꞋnimoꞋya taꞋya mainae?” huno hamavige. \v 34 Hamavigeno agaiꞋenema mopale mainaya veala momake memake huno amaketeno mage huno hie “ItaꞋnimoꞋyaene naganaꞋnimoꞋyaenena ma ma nagaiꞋene mopale mainae. \v 35 Anumaya Koti kema haviteꞋya haiya kavaꞋma nehaya veala itaꞋnimoꞋya naganaꞋnimoꞋya nasaꞋnimoꞋya mainae.” huno hie. \c 4 \s1 Nago kanomoꞋa hoyafima avina nefaiya yate YisasiꞋa avame kea humaine. \p \v 1 YisasiꞋa tikotumo agegayalega umaineno nagoꞋene humaveligeꞋya kasagoꞋya veaꞋnea agaite elitalu huꞋya yageꞋyage haya yafe tipi kalefi haisaga humaino mopale maiteno ti amuꞋnopi umainegeꞋya yageꞋyage haya veaꞋmoꞋya ti agegayalega hetiꞋya mainae. \v 2-3 HetiꞋya mainageno YisasiꞋa alu ke alu kea avame kefiti mage huno hamapaiye “Haviho nago kanomoꞋa avina hanaigahe vie. \v 4 Avina yamaꞋa alino aihelafino nehanaigeno nagoꞋa avinamoꞋa kapi tavino hanegeꞋya namayagamoꞋya me neꞋya haꞋno hae. \v 5 NagoꞋa avinamoꞋya yafa mopafi taviteꞋya osiꞋa mopa hanea yafe aupaꞋa hagemainae. \v 6 Hagayanagi yagemoꞋa teno amukonako higeno hafuꞋya omalea yafe fayoteꞋya asagaliye. \v 7 NagoꞋa avinamoꞋa avetanafa inomo amuꞋnopi tavino hageteno avetanafa inoꞋene tokaeꞋana haiteteꞋana avetanafa inomoꞋa ayetegeno haviya higeno alagaꞋa falote ohune. \v 8 Falote ohunegi nagoꞋa avinamoꞋa kanale mopafi tavino hageteno ala huno alaga ayeana nagoꞋa avinamoꞋa tetiꞋa (30) alaga ayegeno nagoꞋa avinamoꞋa sikisitiꞋa (60) alaga ayegeno nagoꞋa yosalela kasagoꞋya vani hataletiꞋa (100) alaga ayeno vasaimai vasaimai humaine. \v 9 Tamakesama hanesigetama havilama hutama haviho.” huno hie. \s1 YisasiꞋa naꞋane agesa hanegeno avame kegeꞋyana humaine. \p \v 10 MukiꞋa veala utageꞋya agaiꞋa tuelufuꞋa (12) anagaꞋamoꞋyaene nagoꞋa veaꞋene ani avame kemona aepaꞋahe havigae. \v 11 Havigageno YisasiꞋa mage huno hamapaiye “Tamakaila Anumaya KotiꞋa kava yagailamatenea yafe falakimainea kea Anumaya KotiꞋa tamaya hinagetama havigahagi nagai kema nohaviya veala avame kekeꞋya hamanepauve. \v 12 Ani veaꞋmoꞋya ageme geme nehaiyanagi agelama huꞋya oꞋagegahae. Havime havime nehaiyanagi havilama huꞋya ohavigahae. Havilama ohisaya yafe avame kea hamanepauve. Havigu havilama huꞋya amakuꞋa aiyahae hisageno Anumaya KotiꞋa aigeꞋamateno kefo yaꞋami atalemateyafe nehue.” huno hie \s1 Avinamote avame kea huhaleno hie. \p \v 13 YisasiꞋa mage huno hie “Mani avame kea havilama ohunao? MukiꞋa avame kea hanaꞋa hutama havigahae?” huno hie. \v 14 Avina yama hanaigahe via kanomoꞋa Yisasife kanale mono kea nefaiye. \v 15 NagoꞋa veaꞋmoꞋya kapi tavimainea avinamo avamete mainageno kanale kea faimalegeya maineꞋya Anumaya Koti kea haviyanagi amakupi omalesaya yafe SataniꞋa amakupitila ani kea melitalene. \v 16 AniꞋa huno yafa mopafima tavimainea avinamoꞋa maꞋa humaine nagoꞋa veaꞋmoꞋya Anumaya Koti kea haviꞋya aupaꞋa atafa huteꞋya muse hae. \v 17 Muse hayanagi hafuꞋyamoꞋa mopafi otavinea yamoꞋa alige atalege veaꞋne maineꞋya osi kana kanoꞋa osiꞋa haviꞋya amakupi maletageno havi kanama falote nehiano Anumayamo kema haviya yafe veaꞋmoꞋya ali haviya humatesaya kanamoꞋma amakaite falote nehiano aupaꞋa Anumaya Koti kea neꞋatalae. \v 18-19 NagoꞋa avina avetanafa hanea inomo agusafi tavimainea avinamoꞋa maꞋa humaine nagoꞋa veaꞋmoꞋya Anumaya Koti kea haviteꞋya ma mopafi mukiꞋa yaꞋyagaꞋamihena amakesa haviꞋya moneꞋamima yokaloꞋamihena kalagi aigeꞋya ani yaꞋyagamoꞋa Anumaya Koti kea aliꞋya ayetalako huteꞋya atalageno alaga aye helafino tama nohie. \v 20 Tama nohianagi kanale mopafima tavimainea avinamoꞋa maꞋa humaine nagoꞋa veaꞋmoꞋya Anumaya Koti kea haviꞋya amakupi malageno ani alaga mukiꞋa aye henelafie. NagoꞋa veaꞋmoꞋya nagoke avina yosalela tetiꞋa (30) alaga ayemainae. NagoꞋa veaꞋmoꞋya nagoke avina yosalela sikisitiꞋa (60) alaga ayemainae. NagoꞋa avina yosalela vani hataletiꞋa (100) alaga ayemainae.” huno humaine. \s1 VeaꞋmoꞋya lamua hanagaliꞋya sipale kapinaga nomalae huno humaine. \p \v 21 Hamapaiya yafe YisasiꞋa mage huno hamavige “NagoꞋa veaꞋmoꞋya lamua hanagaliꞋya susufaneletila aiso hunemalao ifi sipa kapinaga hanagaliꞋya aiso hunemalae? AꞋao aihalesia yafe sipale hanagaliꞋya nemalae. \v 22 HaenagaꞋa mukiꞋa falakimainesia yamoꞋa efalote hugahie. MukiꞋa kesi kava nehisaya yamoꞋa efalote hinageꞋya veaꞋmoꞋya agegahae. \v 23 Tamakesama hanesimogatama havilama hutama haviho.” huno hie. \p \v 24 Huteno mage huno hie “Anumaya Koti kema havisaya yafena tamakesa havilama hutama haviho. Havisaya kea akave malesageno nagoꞋa kene tamahapaisigetama havigahae. \v 25 Havilama huno havilinesia kanomona Anumaya KotiꞋa nagoꞋene havisia yana amigahianagi ‘Ago havilinoe.’ huno nehisia kanomona havilinesiamaꞋa hafalegahie.” huno hie. \s1 Avina yamoꞋma nehagea yate avame kea humaine. \p \v 26-27 YisasiꞋa mage huno hie “Anumaya Koti kava yagaimainea yamoꞋa maꞋa humaine. Nago kanomoꞋa avina yana hoyafi hanaemaleteno kegela mo faeteno feluga hetiteno huge hugeteana ani avinamoꞋa hanaꞋa huno falote huno ala nehia yamona aepaꞋa ani kanomoꞋa oꞋagene. \v 28 OꞋagenegi afaꞋa mopamoꞋa agaiꞋageꞋya nuna amigeno aifalo huno hageteno haisa falote huteno haenaga alaga ayeno afu nele. \v 29 Akavi huteno afuma nelea kanamoꞋa ago evaꞋyi hia yafe aupaꞋa viaꞋyamo naepeleti hataga humaine. \s1 Masatati avina yosamote avame kea humaine. \p \v 30 YisasiꞋa mage huno hie “Anumaya KotiꞋa kava yagaimainea yamoꞋa hanaꞋa maine? NaꞋane huꞋna maꞋa huno hane huꞋna avame kefitila tamahapaisue? \v 31 Ma ma osi alagamo hia avamete humaine. Ani alagamo agia masatatie. Ani osi osi alagamoꞋa nagoꞋa yosalagama negaliya yosalagamoꞋa agaseno osi kanoꞋa hane. \v 32 Osi osi humaineanagi kalimaletegeno hageno haiteno ala yosagefa haino mukiꞋa hoyafima hanea yosayaga amakaseno ayaꞋaya humainegeꞋya namayagamoꞋya akopatela noꞋamia me negiye.” huno hie. \s1 YisasiꞋa avame kegeꞋya humaine. \p \v 33 YisasiꞋa aniꞋa huno kasagoꞋya avame kea alumo alumo huno amakupima havisaya avamete kea hamapaiye. \v 34 YisasiꞋa vayaꞋyagaene maineno mukiꞋa kema hamapaiya kea avame kegeꞋya hamahapaiyanagi agaiꞋaenema tokaeꞋya nemaiya anagala amahaote mainageno hufalote huno hamapaimaine. \s1 YisasiꞋa ala yasimofe higeno taga humaine. \p \v 35 Ani yupa yagemoꞋa tavifalegahe higeno YisasiꞋa agaiꞋaenema tokaeꞋya nemaiya anagafe mage huno hie “Tikotumona atu faliga vigetao.” huno hamapaiye. \v 36 HigeꞋya mukiꞋa elitalu humainaya veala neꞋamataleꞋya tipi kalefi haisaga humaiꞋya Yisasina avaleꞋya vageno nagoꞋa tipi kaleyagamoꞋya agai tipi kalene tokaeꞋya vae. \v 37 NeꞋvageno tusiꞋa yasimoꞋa alino timona aikalato kalato huno tipi kalefi atalegeno tipi kalefi havategahe hie. \v 38 Havategahe higeno YisasiꞋa tipi kalemona akavelega tala yosale afita aino faemainegeꞋya agafa huꞋya mage hae “Hulavenelina kanomogae tikotupi asaga hulavita ti nakaita falisunageka kahauna huotategano?” huꞋya hae. \p \v 39 Hageno YisasiꞋa hetino ani limofeꞋene yasimofeꞋenena tokiyaꞋage ke huno “Taga huo.” higeno yasimoꞋene timoꞋenena taga huꞋana alava humainaꞋe. \v 40 Alava higeno YisasiꞋa agaiꞋaenema tokaeꞋya nemaiya anagafe mage huno hie “NaꞋa higetama kolia nehae? Nagaife havitama tamakupi maletama tamametiti nehaya yamoꞋa kaleꞋyo humaineo?” huno hamavige. \v 41 HamavigegeꞋya amamaꞋyo aiteꞋya huge havige huꞋya mage hae “Ma kanoa taꞋe? YasimoꞋene timoꞋene agai kea haviteꞋya akave nemalae.” huꞋya hae. \c 5 \s1 YisasiꞋa aifo kanomo agusafiti Kefo Avamula anatitalene. \p \v 1 Kalili ala tikotuna takaeꞋya ame agegayamona Kelasa* vea mainalega uvaꞋyi hae. \v 2 YisasiꞋa ani tipi kalea neꞋataleno ti agegayalega neꞋvigeno nago kanomona Kefo AvamuꞋmo agupi mainea kanomoꞋa matimatipinagati Yisasite emaine. \v 3 Ani kanoa yafakapinaga nomaꞋa hanegeno anifinaga mainegeꞋya tokiyaꞋage seni nofiteti kitesaya vayala omainae. \v 4 VayaꞋmoꞋya seni nofiteti aiya ayaꞋene kisalu kimalenageno ani nofila aigalu heneꞋataleno aiyafi nofila yafateti ailatapegeno nofila aikaꞋno higeno “Ako huka maiyo” huꞋya hapaisaya tokiyaꞋamima hanea vayala omainae. \v 5 Omaigeno ani kanomoꞋa nateꞋene kegeꞋene efi efi huno matimatipinagaene agoꞋyaleꞋene maineno tusi aviteno avovo nehuno yafateti agaiꞋa augafa aige talaga talagoma humainea yamoꞋa amumoꞋa tusiya humaine. \p \v 6 Ani kanomoꞋa Yisasina ayaꞋayate neꞋegeno ageteno aiyayeno eno aiyafi aleꞋya meyeno mopafi maineno alisoso huneꞋate. \v 7-8 YisasiꞋa mage huno hie “Kefo AvamuꞋmogae agusafinagatila hatilavio.” huno hutea yafe ani kanomoꞋa ala kegefafiti mage huno hie “Yisasigae, ago tagaseno anale mainea Anumaya Kotina neꞋamogae, naꞋa hunategahe nehane? MusekaꞋa nehugi nagata aisia kavala huonato.” huno hie. \p \v 9 Higeno YisasiꞋa ani kanohena mage huno hie “Kagai kagia tagae?” huno havigegeno “Nagia KasagoꞋya-moꞋnae. MukiꞋa Kefo AvamuꞋmoꞋya nagupi haifaleꞋya mainaya yafe nagia KasagoꞋyamoꞋnae.” huno hie. \v 10 Huteno Yisasifena mage huno hie “MusekaꞋa nehue ma kumatetila Kefo Avamula humatesanageꞋya alulega oꞋvisae.” huno hie. \p \v 11 NehigeꞋya kasagoꞋya afuyagamoꞋya agoꞋyafi maineꞋya kave nenae. \v 12 NenageꞋya Kefo AvamuꞋmoꞋya Yisasife mage huꞋya havigae “Ani afuyagamo amakuꞋafi hulategeta vamano.” huꞋya havigae. \v 13 Havigageno YisasiꞋa “AniꞋa hiho.” huno higeꞋya Kefo AvamuꞋmoꞋya ani kanomo agupitila hatilaviꞋya afuyagamogami amakupi haifalageno ani afuyagamoꞋya amaiyayeꞋya nagola aulufi kapi taviteꞋya tipi asaga hulaviꞋya ti nakaiꞋya fali haꞋno humainae. Afua tu tauseniꞋa (2,000) afuyaga fali haꞋno humainae. \p \v 14 Fali haꞋno hageꞋya ani afuyagale kava neꞋyagaiya vayala faleꞋya ala kumatega mainaya veaꞋneheꞋene hoyafinaga mainaya veaꞋneheꞋene “NaꞋa maꞋa higeta neꞋone.” huꞋya hamapaigeꞋya ani veala “Hia yana agesune.” nehuꞋya emainae. \v 15 Yisasite eꞋya kasagoꞋya Kefo AvamuꞋmoꞋma agupifiti hatilavino via kanomona agesa akalo higeno kenaꞋa failino anile mopale mainegeꞋya megeteꞋya koli hae. \v 16 YisasiꞋma humainea kavaꞋma agemainaya veaꞋmoꞋya naꞋa maꞋa huno Kefo Avamula agupima mainea kanoa alino kanale hutea yafeꞋene afuyagama humatea yafeꞋene hamapaiye. \v 17 HamapaigeꞋya ani veaꞋmoꞋya Yisasifena “Tagaila tataleka ago vuo.” huꞋya hae. \p \v 18-19 Hageno YisasiꞋa ugahe tipi kalefi haisaga hunemaigeno Kefo AvamuꞋma agupiti ataleno umainea kanomoꞋa Yisasifena “KagaiꞋene visuꞋe.” huno havigegeno YisasiꞋa “AꞋao kagaya nokalega visanaꞋamoga mukiꞋa AnumayamoꞋma aigekateno hugatea yafena vayakamogamina mo hamapaiyo.” huno hie. \v 20 Higeno ani kanomoꞋa viaꞋyamo teniꞋa (10) ala kumaꞋyaga hanea kotega uno YisasiꞋma hutea yafena hamapaigeꞋya mukiꞋa veaꞋmoꞋya amamaꞋyoa aimainae. \s1 Soka kanomo munala faligahe humaine. \p \v 21 YisasiꞋa tipi kalefi asaga humaino tina lakaeno eteno ti agegayalega egeꞋya muki veaꞋmoꞋya agaite melitalu humainae. \v 22 Emainageno nagola soka kanoa, YailasiꞋe nehaya kanoa, emaineno Yisasina mogeteno aiyafi mope humaine. \v 23 Mope humaineno tokiyaꞋage huno Yisasina mage huno havige “Vae nagai munala faligahe ayaya neꞋaigi kaya mo maletesanageno kanale hutesie.” huno hie. \v 24 Higeno YisasiꞋa agaiꞋene vigeꞋya veala yageꞋyage huꞋya akave umainae. \s1 Yisasina kenaꞋale avate hia aꞋmona kaliꞋamoꞋa haꞋno humaine. \p \v 25 Vageno tuelufuꞋa (12) kafua mukiꞋa kanale aigu nopinaga nemaiya aala anile maine. \v 26 NagoꞋa tota vayate ute ete hugeteana agataiya kavala hageno moneꞋama amaminea yamoꞋa haꞋno higeno ani kaliꞋa nago kanomoꞋa ali kanale huoꞋatenegi kaliꞋamoꞋa ala humaine. \v 27 Ani aꞋmoꞋa Yisasi avagea haviteno ani yageꞋyageꞋma haya veapi Yisasina akavelegati kenaꞋale mevate hie. \v 28 Avate nehuno agesa mage huno havie “KenaꞋale avate nehisugeno kaliꞋnimoꞋa haꞋno hunategahie.” huno agesafinaga havimaine. \v 29 Haviteno aniꞋa higeno aupaꞋa kolamoꞋa taꞋnegeno augafafinaga malegeno ageana kaliꞋamoꞋa ago kanale hutene. \v 30 Kanale huteanagi YisasiꞋa “NagoꞋa tokiyaꞋnia ago nataleno vie.” huno agesafinaga haviteno anifima alitalu humainaya veaꞋmogami amuꞋnopi maiyahae huno mage hie “Ta kenaꞋnilela mevate hie?” huno humaine. \v 31 HigeꞋya agaiꞋaenema tokaeꞋya nemaiya anagaꞋamoꞋya mage hae “MukiꞋa veala yageꞋyage hageka neꞋaganagi naꞋa higeka na kea hamavinegane?” huꞋya hae. \v 32 Hageno YisasiꞋa moge mege huno avate hia kanohe ati ayemaine. \v 33 Ati neꞋayegeno ani aꞋmoꞋa kaliꞋa ago kanale hutegeno agea yafe koli huno atili huteno aiyafi mope huno YisasiꞋma hutea yafena tamage huno hapaiye. \v 34 Hapaigeno YisasiꞋa mage huno hie “AꞋmogae nagaifema havika kagupi maleka kametiti hanageno ago kalikaꞋamoꞋa kanale hugategi kaipamoꞋa yasi nehinageka afaꞋa vuo. KalikaꞋa agola haꞋno hie.” huno hapaiye. \p \v 35 HanepaigeꞋya nagoꞋa vayala soka kanoa, Yailasi notegati mage huꞋya me hapaiye “MunakamoꞋa ago falimainegi ataleka kava kanomona kasalo haegi nagoꞋene havioko.” huꞋya hae. \v 36 Hageno YisasiꞋa hapaiya kehena ohavisia agesa haviteno soka kanohena mage huno hie “Kolia ohuka nagaife havika kagupi maleka kametiti huo.” huno humaine. \v 37 MukiꞋa veafena omeho huneꞋamateno PitaꞋene YemesiꞋene nepuꞋamoꞋa YoniꞋene amavaleno umainae. \v 38-39 Soka kanomo note uvaꞋyi huꞋya agayana mukiꞋa veala tusiꞋa avineꞋatageno YisasiꞋa nopi haifaleno amakaifena mage huno hie “NaꞋa higetama tusiꞋa avianeꞋatae? Ma munala ofalinegi afaꞋa faeno maine.” huno hie. \v 40 Mani kea higeꞋya veaꞋmoꞋya faligeꞋyama agaya yafe kigiꞋa hutageno “Kumatega hatilavitama viho.” huno higeꞋya kumatega hatilavigeno YisasiꞋa itaꞋafoꞋamoganiene agaiꞋaenema vaya anagaꞋene amavaleno falimainea munaꞋma malalega amavaleno haimaine. \v 41 Haino umaineno ayate atafa hulineno agaiꞋa kefiti mage huno hie “Talita kumi.” huno hie. Tagaiti kefina “Ma munaꞋmoga kahanepaugi hetio.” huno humaine. \v 42 Higeno aupaꞋa ani munaꞋmoꞋa hetino ute ete hie. Ago ala munalagino tuelufuꞋa (12) kafuꞋa hanea munalagino hetino ute ete higeꞋya anile mainaya veaꞋmoꞋya amamaꞋyo aiye. \v 43 AmamaꞋyo aigeno YisasiꞋa tokiyaꞋage ke huno “Anima agaya yafena veala hamaꞋopaiho” huno kahegi neꞋamateno “Kavela amiho.” huno humaine. \c 6 \s1 Nasaleti kumate veaꞋmoꞋya Yisasina amakaveꞋno hutenae. \p \v 1 YisasiꞋa ani kumala ataleno viaꞋamo ko aepaꞋalega vigeꞋya agaiꞋaenema tokaeꞋya nemaiya anagaꞋmoꞋya akave umainae. \v 2 Sapati yupa mono noꞋamifi haino Anumaya Koti kea mukiꞋa vayala hamapaigeꞋya haviteꞋya amamaꞋyo aigeꞋya mage huꞋya hae “MukiꞋa havi haviꞋyana hanateti alia kea nehie? Ayapitila tokiyaꞋage avame yama humainea tokiyaꞋa hanateti alimaine? \v 3 Mani kanoa no negia aliꞋyate kano maineanagi Malia nafaꞋne mainegi YemesiꞋene YoseseꞋene YutasiꞋene SaimoniꞋenena aganaꞋamoꞋya mainagi asaꞋamoꞋya tagaiꞋene nagopi mainae.” huꞋya huteꞋya amaipa kafa heteꞋya amakaveꞋno hutenae. \v 4 AmakaveꞋno hutayanagi YisasiꞋa mage huno hie “Anumaya Koti kema nehia kanomoꞋa mukiꞋa kumate mono huhaleno hamapaisiana agia alisaga nehagi kumaꞋale maisiana agaiꞋa afamoꞋene no kumaꞋale vayaꞋenena agia alisaga ohugahae.” huno humaine. \v 5 Mani kumatela ala tokiya avame yana ohunegi afaꞋa nagoke nagoke kali vayake aya malegeno kanale humatene. \v 6 Kanale humatenegi afaꞋa mukiꞋa veala agaife haviꞋya amakupi maleꞋya amametiti ohaya yafe YisasiꞋa amaꞋyo aigeno alu kumate kumatela vaiyeno monola hamapaino humaveli maine. \s1 YisasiꞋa tuelufuꞋa (12) anagaꞋamogamina aliꞋyate humatene. \p \v 7 YisasiꞋa tuelufuꞋa (12) anagaꞋamogamife ke higeꞋya ageno mukiꞋa Kefo AvamuꞋma veaꞋmogami amakupiti amanatitalesaya tokiya amamiteno mage hie “Tole ali lokaete lokaete hutama viho.” huno humatene. \v 8 HuneꞋamateno mage huno hie “Kama visayana ayopatamige alilitama viho. Kutamiene mayaene monetamiene alitama oꞋviho. \v 9 Tamaiya nona vaigahayanaki tole siota vaioꞋaliho.” \v 10 NagoꞋene mage huno hie “Nago nopima haifalenutamahena ani nopi faetama maitama hutetama amataletama alu kumatela viho. Faelitetama ohiho. \v 11 NagoꞋa kumateꞋma visageꞋya veaꞋmoꞋya ali falu falama huotamateꞋya ‘Tamakai kema ohavigahune.’ huꞋya hisagetama ani kumala neꞋataletama ‘Havi kava hae.’ hutama hisaya yafe tamaiyafima hanesia kugukege mopa aihehe huneꞋataletama viho.” huno hamapaiye. \v 12 HamapaigeꞋya ani vayala neꞋuꞋya mukiꞋa veaꞋnehe mage huꞋya hae “Kefo yatamihena havitama tamakaye nehinagetama tamakuꞋa aiyahae hiho.” huꞋya hamapaiye. \v 13 HamapaiꞋya mukiꞋa Kefo Avamula veaꞋmogami amakupitila amanati neꞋataleꞋya kasagoꞋya kali veala amaugafale masavena falematageno kanale humatene. \s1 HelotiꞋa agesa haviana Yisasifena “Ti falemate YoniꞋe.” huno humaine. \p \v 14 Ani kanafina Yisasi avagemoꞋa ala higeno nagola sauve kanomo agia HelotiꞋe anima haya kea havimaine. NagoꞋa veaꞋmoꞋya Yisasifena mage huꞋya hae “Ma kanoa tima falematea YoniꞋe falimainefiti hetimaine. Hetimaineafe tokiyaꞋa hanegeno ma tokiya aliꞋyana neꞋalie.” huꞋya hae. \v 15 HageꞋya nagoꞋa veaꞋmoꞋya Yisasifena mage huꞋya hae “Ma kanoa Ilaiya maine.” huꞋya hageꞋya nagoꞋa veaꞋmoꞋya “Aune kanoa nayo amaune vaya kana nehie.” huꞋya hae. \v 16 Hageno HelotiꞋa haviteno mage huno hie “Yonina haeho huꞋna hugeꞋya ageꞋya hataga hutalenaya kanoa faliteno komufiti hetimaine.” huno hie. \p \v 17-18 Helotina aganaꞋamo agia FilipiꞋe. Filipi aꞋmo agia HelotiasiꞋe. HelotiꞋa Helotiasina kumai a alitenea yafe YoniꞋa Helotife mage huno hie “Anumaya Koti kea atagaeka kaganakamo aala kumai a alitenane.” huno hia yafe HelotiꞋa vayala humategeꞋya Yonina motafa huꞋya avaleꞋya kina nopi hutenayane. \v 19-20 Hutenageno HelotiasiꞋa Yonifena tusi hai vaiteteno haesageno falisia agesa havino maiyanagi HelotiꞋa agesa mage huno havimaine “YoniꞋa kefo yana ohuno fatago kanoa alu aotage kano maine.” huno havilinea yafe Yonifena koli huno “Ohaegahae.” huno auꞋneꞋvaino agai kea haviteno agesa kuꞋmo nehuno tole agesa havino afaꞋa muse huno keꞋa nehaviane. \p \v 21 Nago yupa Helotina atenea kanamoꞋa falote higeno HelotiꞋa ala imu kimaleteno mukiꞋa kamani kava vayaꞋene ati kava vayaꞋene Kalili kotegama afenomaꞋa kasago humainea vayaꞋyagaene ke higeꞋya imulega emainae. \v 22 Emainageno Helotiasina munaꞋamoꞋa eno amoneꞋayegeno HelotiꞋene vayaꞋamoꞋyaene neꞋageꞋya tusiꞋa musemaꞋa hageno HelotiꞋa ani munaꞋmofena mage huno hie “Kahaisia yafena afaꞋa hisanageꞋna kamigahue. \v 23 Anumaya Koti aulagafi kahanepauve nagoꞋa yafema nahavigesanana afaꞋa kamigahue. Mone fenoꞋenefema nehuka mopaenefema hisanana afaꞋa nagai yaꞋyaga haneanagiꞋna amuꞋnopiti ali fako huꞋna kamigahue.” huno humaine. \p \v 24 Higeno ani munaꞋmoꞋa viaꞋamo itaꞋamofena mage huno havige “Na kanohe ke huꞋna havigesue?” huno higeno itaꞋamoꞋa mage huno hie “YoniꞋa ti falemate kanomo ageꞋya fakaliteka anumaꞋa aifakalika me namio huka hapaiyo.” huno hie. \v 25 Higeno aiyayeno ala sauve kanomotega viaꞋamo mage huno hapaiye “AupaꞋa ti falemate Yonina ageꞋya fakaliteka anumaꞋa yopafi maleka me namio.” huno hie. \v 26 Higeno ala sauve kanomoꞋa haviteno aipamoꞋa tusiꞋa kanaꞋage higeno Anumaya Koti aulagafima huno lokiya vaimalea yafeꞋene maiya vayafeꞋene agesa haviteno mage huno hie “Ani munaꞋmo kea he falaꞋokigahue.” huno hie. \v 27 Higeno aupa kanoꞋa nago ati kanoꞋa huteno mage huno hapaiye “Yonina ageꞋya mo fakalika anumaꞋa alika eno.” huno higeno kina nopi viaꞋamo Yoni ageꞋya mo fakalitalene. \v 28 Fakaliteno anumaꞋa yopafi maleno alino eaꞋamo ani munaꞋmona memigeno itaꞋamona alino amine. \p \v 29 AmigeꞋya YoniꞋenema tokaeꞋya nemaiya anagaꞋmoꞋya ani kea haviteꞋya uꞋya augafaꞋa moliꞋya yafakapi mo hevaitenae. \s1 YisasiꞋa faefu tauseniꞋa (5,000) vayamogami kavela amamine. \p \v 30 Aposolo vayala Yisasitega eteꞋya mukiꞋa humainaya kavaꞋene humaveliya kene eꞋya me hapaimainae. \v 31 Me hanepaigeꞋya mukiꞋa veaꞋmoꞋya agaitega neꞋuꞋya neꞋeꞋya maiꞋya hageno YisasiꞋenema tokaeꞋya nemaiya anagaꞋmoꞋya kaveꞋamima nesaya kanaꞋamia omalea yafe YisasiꞋa mage huno hie “Egeta tagaitige kaꞋme kotega umaifalu hamano.” huno hie. \v 32 HigeꞋya amakaiꞋamige tipi kalefi haisaga humaiꞋya kaꞋme kotega ugahe umainae. \p \v 33 VageꞋya mukiꞋa veaꞋmoꞋya amaketeꞋya amaugosafina ago agemainaya vayalegiꞋya kumaꞋamileti mopafi amaiya yeꞋya uhagoteꞋya ani kaꞋme kotega uvaꞋyi humainae. \v 34 UvaꞋyi hageno YisasiꞋa tipi kalefiti asaga hulavino ageana mukiꞋa veaꞋnea elitalu humaiya veala amaketeno agesa mage huno havie “Ma veaꞋnea sipi sipi kana huꞋya mainayanagi kava yagaisaya vayala omainae.” huno agesama havia yafe kalagi aimateno alu ke alu kea hamapaiye. \v 35-36 Hamanepaigeno yagemoꞋa tavi falegahe higeꞋya agaiꞋaenema tokaeꞋya nemaiya anagaꞋmoꞋya agaite eꞋya mage huꞋya hae “Ma kumala vaya omai kuma hanegeno yagemoꞋa tavi falegahe nehiafe ma veala humatesanageꞋya uꞋya nagoꞋa veaꞋmogami hoyafitiꞋene notegatiꞋene nesaya kaveꞋamia mo miya hisae.” huꞋya hae. \v 37 Hageno YisasiꞋa mage huno hamapaiye “Tamakaya tamakaitami nesaya kavela amamiho.” huno higeꞋya agaifena mage huꞋya hae “Nago kanomoꞋa tu hataletiꞋa (200) kanafi aliꞋya aliteno ani moneleti kosa hesia maya miya ohileꞋasine. Tagaya ani moneleti mo miya hulita ani maya memamisune hunageka nehano?” huꞋya hae. \v 38 Hageno YisasiꞋa mage huno hie “Mogeho naꞋmagi maya hane?” huno higeꞋya uꞋya mogayana higeꞋya “FaefuꞋa (5) mayagi tole noyamegi huno hane.” huꞋya hae. \p \v 39 Hageno YisasiꞋa mage hie “MukiꞋamogatama alitalu hute hute hutama kanale apepate mopale maiho.” huno hie. \v 40 HigeꞋya fifitiꞋa (50) veala nagopi alitalu huꞋya maigeꞋya vani hataletiꞋa (100) veala nagopi alitalu huꞋya mainae. \v 41 YisasiꞋa faefuꞋa (5) mayaene tole noyamene aliteno anafinaga agesaga huno neꞋageno Anumaya Kotitega ani kavefe huno muse huteno maya kofa huno agaiꞋaenema tokaeꞋya nemaiya anagala amamigeꞋya aliꞋya fako hutele huꞋya veala neꞋamamigeno tole noyamene kolino mukiꞋa veaꞋma nesayafe amamine. \v 42 AmamigeꞋya mukiꞋamoꞋya neꞋya amamu hae. \v 43 Amamu higeꞋya atalaya mayaene noyamene atupatapaꞋa alitalu huꞋya kupi aiteꞋya tuelufuꞋa (12) kupi aigeno havatemaine. \v 44 Ani kaveꞋma nemainaya vayala faefu tauseniꞋa (5,000) vemoꞋya nemainae. \s1 YisasiꞋa ti agupile umaine. \p \v 45 AupaꞋa YisasiꞋa agaiꞋaenema tokaeꞋya nemaiya anagafe mage huno hie “Tamakaya nagaila nenataletama hagotetama tipi kalefina haisaga humaitama atu kaiyaga Petesaita kumatega utegeꞋna nagaya veala humatesugeꞋya viho.” huno hie. \v 46 Viho humategeꞋya utageno YisasiꞋa Anumayamotega ke huno havigegahe agoꞋyafi haimaine. \v 47 Haino mainegeno hanikigeno tipi kalemoꞋa tikotumona amuꞋnopi utegeno YisasiꞋa agaiꞋage ti agegayale maine. \v 48 Maineno ageana amaulegati yasimoꞋa eaꞋamo tipi kalemona meyetu fegeteana oꞋvigeno YisasiꞋa ageteno kotigahe hia avametega ti kotumona agupile viaꞋamo amakaitela momakasegahe hie. \v 49 Amakasegahe ti agupile vianagi eneꞋegeꞋya ageteꞋya amakesa mage huꞋya haviye “Hakalo neꞋefi?” nehuꞋya “Avovo.” hae \v 50 Avovo huꞋya tusiꞋa koli huteꞋya atali talu hayanagi aupaꞋa amakaifena mage huno hie “Kolia ohutama maiho. Nagaya neꞋogi tokiya vaitama maiho.” huno hie. \v 51 Huteno tipi kalefi haino amakaiꞋene nemaiyana yasimoꞋa taga higeꞋya ani vayaꞋmoꞋya tusiꞋa amamaꞋyoge humainae. \v 52 YisasiꞋa tokiyaꞋaleti kaveꞋma amaminea yafena amakuꞋamoꞋa haꞋyagino atalako higeꞋya aepaꞋa havilama ohunae. \s1 YisasiꞋa kasagoꞋya Kenesale veala kaliꞋamia alino kanale humatene. \p \v 53 Ti kotuna takaeꞋya Kenesale kotega uvaꞋyi huteꞋya hatilaviꞋyama vayana tipi kalea nofiteti ayetenae. \v 54 Tipi kalefiti hatilavino neꞋvigeꞋya aupaꞋa veaꞋmoꞋya Yisasina augosafina agemainae. \v 55 AgeteꞋya note note amaiyayeꞋya ute ete huꞋya kali veala hagifanale amavaleꞋya “YisasiꞋa ma kumate maine.” huꞋya haya kea haviteꞋya agaite amavaleꞋya etele humainae. \v 56 YisasiꞋa vilega osi kumatelo ala kumatelo talapinagao kali veala amavaleꞋya kuma amuꞋnopi momateneꞋya Yisasifena mage huꞋya havigae “Kanale kenakamo atupalela avate hisuno?” huꞋya hateꞋya avate humainaya veala kalimoꞋa kanale humatene. \c 7 \s1 Anumaya Koti kahegi kemoꞋa tototimogami kemona agasemaine. \p \v 1 NagoꞋa Falasia vayaꞋene kahegi kema havilinaya anagaꞋene Yelusalemuti Yisasite emainae. \v 2 EmaineꞋya agayana nagoꞋa YisasiꞋene tokaeꞋya nemaiya anagaꞋmoꞋya amayana sese ohuꞋya kavela nenageꞋya amakemainae*. \v 3 Falasia vayaꞋagela omainagi mukiꞋa Yuta veaꞋmoꞋyaene amakinagomoꞋya humainaya kava akave maleꞋya amayama seseꞋma ohayana kavela onenagi sese huteꞋyage nenae. \v 4 Situatega ugeꞋyama enuꞋya tima ofalesayana onegahagi tina faleteꞋyage amaugafamoꞋa hilato hutegeꞋya kavela nenae. Ani yamaꞋagelomagi nayona vayaꞋmoꞋya kahegi kea tokiyaꞋage huꞋya humainaya kehe haviꞋya masuene yopaene susufanene mukiꞋa sese nehae. \v 5 Falasia vayaꞋene kahegi kema havilinaya anagaꞋene Yisasife mage huꞋya me hae “NaꞋa higeꞋya kagaiꞋenema tokaeꞋya nemaiya anagaꞋmoꞋya taginagomogami kavala neꞋataleꞋya ani kea atagaeꞋya kaveꞋma negahena amayana sese nohae?” huꞋya havigae. \v 6 Hageno YisasiꞋa kenonaꞋamia mage hie “Tamakaya vagala vaya mainae. AisaiyaꞋa Anumaya Koti aune kanomoꞋa tamakaifena tamage huno Anumaya Koti autaꞋmafina mage huno humaineane \q1 ‘Ani nofi veaꞋmoꞋya amavayaleti huꞋya nagai nagia alisaga nehayanagi amakuꞋamoꞋa alulega hanegeꞋya aniꞋa kavala nehae. \v 7 Amakaya ma mopafi veaꞋmogami amavayafiti humainaya kahegi kehe mage humainayane ‘Mani kea Anumaya Koti ke hanegi akave maleho.’ huꞋya humainayanagi nagai nagia alisaga hisaya kavala ohuꞋya afa kava maiꞋya nehae.’ huno kaemaleneane. \m \v 8 Anumaya Koti kahegi kea ataletama veaꞋmoꞋya malenaya kea akave nemalae. \p \v 9 Huteno nagoꞋene mage huno hie “Tamakaitami tamakinagomogami kavaꞋma akave nemalaya yafe Anumaya Koti kahegi kea ago atalenae. \v 10 MoseseꞋa mage huno humaineane \q1 ‘Tamakaya itatami afotamimogami amakia alisaga nehutama keꞋamia veganokanola ohutama amaiyaꞋafinaga maiho. NagoꞋa veaꞋmoꞋya itaꞋafoꞋamimogamima kamugema vaimatesayana faligahae.’ huno humaineane. \m \v 11-12 Humaineanagi tamakaya mage hutama hae ‘Nago kanomoꞋa itaꞋafoꞋamogani anaya hisia monema hanesigenoꞋa itaꞋafoꞋamoganina anayama ohinunoꞋa mage huno hisie ‘Ani monea Anumaya Kotina amisua yane huꞋna humainoe.’ huno hinunofena itaꞋafoꞋamoganina nagoꞋene anayama ohisiana kanalele.’ hutama nehae. \v 13 Ani kema haya yafe tamakinagomogami kavala akave malenayafe Anumaya Koti kehena ‘Afa yane.’ hutama mukiꞋa ani kavala nehae.” huno humaine. \s1 VeaꞋmogami amakuꞋafima oniꞋyaꞋage nehamaiya yane. \p \v 14 YisasiꞋa kasagoꞋya veala agaite esaya yafe nagoꞋene ke higeꞋya ageno mage huno hie “Tamakaya mani kea havilama hutama haviho. \v 15-16 NagoꞋa nesaya yamoꞋma tamavayafi visia yamoꞋa tamakuꞋafina oniꞋya otamahaugahigi tamakuꞋafitiꞋma hatilavisia yamo ali falote hisigeno tamakuꞋamoꞋa oniꞋyaꞋagela hugahie.” huno hie. \p \v 17 Huteno neꞋamataleno nopinaga haino mainegeꞋya agaiꞋaenema tokaeꞋya nemaiya anagaꞋmoꞋya Yisasife mage huꞋya hae “Kagaya mani avame kemona aepaꞋa hugeta havimano.” huꞋya havigae. \v 18 Havigageno YisasiꞋa mage huno hie “TamakaiꞋenena havilama ohutama nehao? Tamakaya ohavinao mukiꞋa yana tamavayafima nesaya yamoꞋa oniꞋya otamahaugahie. \v 19 Tamavayafi nayaꞋamoꞋa tamakuꞋafina oꞋuno afaꞋa tamaipafike taviteno haenagaꞋa aifayolagafina taviteno afa ya kana nehie.” huno hie. Mani kema hiana mukiꞋa kavela afaꞋa nesaya kavekeꞋya hane huno hie. \v 20 Huteno mage huno hie “NagoꞋa yama tamavayafitiꞋma hatilavisia kemoꞋa tamakuꞋamona alino oniꞋyaꞋage nelamahaiye. \v 21-22 VeaꞋmogati taguꞋafitiꞋma efalote hia yamoꞋa maꞋa huno ali falote nehie kanale ohunea tagu tagesa nehavuna yaꞋene aꞋne munaꞋnene kumai he yaꞋene musufaya hu yaꞋene vaya hamaefali yaꞋene alu kanomo aꞋne amavayu hu yaꞋene alu kanomo yafe age haꞋye hu yaꞋene kefo yaꞋene havige huno savale savala hu yaꞋene age lamahaꞋye nehaya yaꞋene veamogami taipa havita haviya huneꞋamatona yaꞋene veafe havige humate yaꞋene taugafa alita hai yaꞋene kema ohavi yaꞋene taguꞋafitila ali falote nehie. \v 23 MukiꞋa ani kefo yama nehaya yana tamakuꞋafiti efalote hia yamo tamakuꞋafina oniꞋyaꞋagela humaine.” huno hie. \s1 Fonisia kotega aꞋmoꞋa Yisasina aguꞋa amitafa humaine. \p \v 24 YisasiꞋa ani kumala neꞋataleno Taiya kumaꞋmo kaiyaga umaineno agaiꞋama anileꞋma emainea yafena veaꞋmoꞋya ohavisae huno nago nopi haino maiyanagi afaꞋa agaiꞋa falaꞋokigahie. VeaꞋmoꞋya ago haviye. \v 25 AupaꞋa nago aꞋmoꞋa Yisasi avagea haviteno eno aiyafi aleꞋya meyemaine. Ani aꞋmo munaꞋmona agupi Kefo Avamula mainea alagino. \v 26 Isaleli vea omainea alagino Kaliki ke nehuno Fonisia nofi ale. Silia kotega alagino munaꞋamona agupi mainea Kefo Avamu* anatitalesie huno aukaꞋya huno havige. \v 27 YisasiꞋa mage huno hie “NafaꞋnemoꞋya hagoteꞋya kavela negahae. Havigu nafaꞋnemogami kavela hamanafaleta kalayagamogami amamisunana haviya hugahie.” huno hie. \p \v 28 Higeno ani aꞋmoꞋa mage huno hie “Anumayamogae tamage hananagi nafaꞋnemoꞋya nenageno osi atupaꞋa sipaleti asaga hulavia yana kalamoꞋya yogiꞋya nenae. Kagaya ani kava huka nagaya Isaleli a omainoanagi osiꞋa nahaꞋmao.” huno hie. \p \v 29 Higeno YisasiꞋa ani afena mage huno hapaiye “KekaꞋa ago hanageꞋna havuafe nokalega vuo. Kefo AvamuꞋmoꞋa munakamona ago ataleno vie.” huno humaine. \v 30 Higeno nomaꞋalega viaꞋamo mogeana Kefo AvamuꞋmoꞋa ago ataleno vigeno munaꞋamoꞋa kanale huno sipale faemainegeno itaꞋamoꞋa mogemaine. \s1 YisasiꞋa nago aifo kanomo agesaene avayaene alino kanale hutene. \p \v 31 YisasiꞋa Taiya kumala ataleno aiyahae huno Saitoni kumala agaseno viaꞋamo teniꞋa (10) kuma hanelega mogaseno Kalili ti agegayalega uvaꞋyi humaine. \v 32 UvaꞋyi higeꞋya veaꞋmoꞋya nagola yuna aifo kanoa Yisasitega avaleꞋya vayana ani aifo kanomoꞋa hagifali ke nehatagegeꞋya Yisasife mage huꞋya hae “Augafale kayateti avate hisane.” huꞋya havigae. \v 33 YisasiꞋa ani kanoa neꞋavaleno veala amataleno faitega anakaiꞋanige umaineꞋana aya avoyaleti aifo kanomona agesafi vaiteno avetuꞋna heno ayateti avefuꞋnale avatemalene. \v 34 Malegeno anafinaga agesaga huno “Vaeha ausoꞋnio.” huteno agaifena agaiꞋa kefiti mage huno hie “Efata.” huno hie. Tagai kefina “Kagesa akalo hino.” huno hapaiye. \v 35 Higeno agesamoꞋa akalo higeno avefuꞋnamoꞋa kanale higeno aikalo huno kea kea hie. \v 36 YisasiꞋa mage huno hie “NagoꞋa veala mani yafena hamaꞋopaiho.” huno kahegi mateanagi ani kea huꞋya atile male huꞋya mukiꞋa veaꞋmogami amakesale mohu mehu humainae. \v 37 HageꞋya haviya veaꞋmoꞋya tusiꞋa amamaꞋyo aigeꞋya mage hae “MukiꞋa yana aligeno kanale kanale nehie. Yuna aifo vayala aya malegeꞋya kea nehaviye. Aifo vayala keꞋamia ali falote huneꞋamamie.” huꞋya nehae. \c 8 \s1 YisasiꞋa fo tauseniꞋa (4,000) vaya kavela amamine. \p \v 1-2 Nago yupa kasagoꞋya veaꞋmoꞋya alitalu huꞋya maiyana nesaya yana omalegeno YisasiꞋa agaiꞋaenema tokaeꞋya nemaiya anagafe ke higeꞋya ageno mage hie “Mani veala tagufa (3) yupa nagaiꞋene mainageno nesaya kaveꞋamia omalea yafe nahau huneꞋamatoe. \v 3 NagoꞋa veala ayaꞋaya kotegati emainagi havigu amatalesugeꞋya katega neꞋvisageno amakatesigeꞋya amaugetunatu huꞋya takatiyafena nonahaiye.” huno hamapaiye. \v 4 YisasiꞋenema tokaeꞋya nemaiya anagaꞋmoꞋya mage huꞋya hapaiye “Mauna kola vaya omai kolagi hanateti maya alita ani veaꞋnea amamisune?” huꞋya havigae. \v 5 Hageno YisasiꞋa mage huno hamavige “Tamakaya naꞋmagiꞋa maya hane?” huno higeꞋya mage hae “Tagaipina seveniꞋa (7) mayaꞋage hane.” huꞋya hapaiye. \p \v 6 Hageno YisasiꞋa muki veafena “Mopale maiho.” huno higeꞋya mopale mainageno YisasiꞋa ani seveniꞋa (7) maya alino Anumayamotega muse huno havigeteno aposite aposite huteno agaiꞋaenema tokaeꞋya nemaiya anagala amamigeꞋya mukiꞋa veapina vaya kaimainae. \v 7 Nagoke okasi noyame kanoꞋa hanegeno YisasiꞋa Anumayamotega ani noyamehe muse huteno “Amamite amamite hiho.” huno higeꞋya vaya kaimainae. \v 8 KaigeꞋya mukiꞋa veaꞋnea nageno amamu higeꞋya atalaya maya atupayaga YisasiꞋenema tokaeꞋya nemaiya anagaꞋmoꞋya alitalu huteꞋya seveniꞋa (7) kupi aihavatemainae. \v 9 Ani kaveꞋma naya veneꞋnea fo tauseniꞋa (4,000) vayaꞋmoꞋya nemainae. Netageno YisasiꞋa humategeꞋya umainae. \v 10 Utageno YisasiꞋa agaiꞋaenema tokaeꞋya nemaiya anagaꞋene tipi kalefi haisaga humaiꞋya Talamanuta kumatega umainae. \s1 “TokiyaꞋage avame yana hugeta agamano.” huꞋya hae. \p \v 11 Falasia vayaꞋmoꞋya Yisasite eꞋya agaiꞋene ke vaiꞋya ayevataga hisaya yafe mage huꞋya hae “Kagaya ikapinagati tokiyaꞋage avame yana hugeta agamano.” huꞋya hae. \v 12 Hageno YisasiꞋa aipa havino kanaꞋage huteno mage huno hie “NaꞋa higetama meni kanafima mainaya veaꞋmogatama tokiyaꞋage avame yafena nahavinegae? Tamage tamahapaisua kea haviho meni kanafima mainaya veaꞋmogatamina tokiyaꞋage avame yana tamaveotigahue.” huno hie. \v 13 Huteno neꞋamataleno tipi kalefi haisaga humaino atu faliga ugahe umaine. \s1 Falasia vayaꞋene HelotiꞋene nehaya kea kaihamema halenegia yate huvame ke humaine. \p \v 14 YisasiꞋenema tokaeꞋya nemaiya anagaꞋmoꞋya tima lakaeꞋya vayana amakekaniꞋya nagoke maya kanoꞋa aliꞋya umainae. \v 15 AliꞋya vayanagino YisasiꞋa mage huno hamapaiye “Tamakaya Falasia vayaꞋene HelotiꞋene amakupima hanea yana agelama ohuneꞋya amavayaleti havigema nehaya yamoꞋa kaihamemo halenegia avamete huno halegino alakefa hisia yafena kaꞋye ho.” huno hie. \v 16 HigeꞋya ani vayaꞋmoꞋya amakaiꞋamia huge havige nehuꞋya mage hae “Tagaya maya oꞋalita emainona yafe nehie.” huꞋya amakaiꞋamia hae. \v 17 Hageno YisasiꞋa ani vayaꞋmoꞋya haya kea ago haviteno mage hie “NaꞋa higetama ‘Kavetia alita omenone.’ hutama tamakaitamia huge havige nehae. Tamakesa havilama hutama ohavinao? TamakuꞋamoꞋa tilemainegetama nohavio? \v 18-19 Tamaulaga haneanagi agelama nohao? Tamakesa haneanagi havilama nohao? FaefuꞋa (5) maya aliꞋna apositeꞋna faefu tauseniꞋa (5,000) veyagama amaminoa yafena tamakekanitama mainao? NaꞋmagi kupi atupatapa aimalageno havatemaine?” huno hamavigegeꞋya “TuelufuꞋa (12) kule.” huꞋya hapaiye. \v 20 Hageno mage huno hie “SeveniꞋa (7) maya aliꞋna apositeꞋna fo tauseniꞋa (4,000) vaya amamugeꞋya neteꞋya naꞋmagi kupi atupatapa aigeno havatemaine?” huno hamavigegeꞋya “SeveniꞋa (7) kule” huꞋya hapaiye.” \v 21 Hageno mage huno hie “NaꞋa higetama nohaviye?” huno hamavige. \s1 YisasiꞋa nagola aulaga asu humai kanoa Petesaita kumate alino kanale hutene. \p \v 22 Petesaita kumate uvaꞋyi hageꞋya veaꞋmoꞋya nagola aulaga asu humainea kanoa avaleꞋya Yisasite neꞋeꞋya mage huꞋya hae “MusekaꞋa nehunagi augafale avate huo.” huꞋya hae. \v 23 Hageno YisasiꞋa aulagama asu humai kanoa ayate alino kumala ataleno avaleno malaga viaꞋamo aulagafi avetuꞋna heteno aya nemaleno mage huno havige “Nago yana neꞋagano?” huno havige. \v 24 Higeno agesaga huno ageana higeno mage huno hie “Veala neꞋagogeꞋya yosa kana huꞋya vaiyatete nehae.” huno hie. \v 25 Higeno YisasiꞋa nagoꞋene aniꞋa huno ayana aulagale malegeno aulagamoꞋa kanale higeno agemaine. Aulaga age haleno muki yana kanaleꞋya huno agemaine. \v 26 Agegeno YisasiꞋa mage huno hie “Ma kumatela oꞋuka eteka nokalega vuo.” huno hie. \s1 PitaꞋa hufalote huno “YisasiꞋa Anumaya KotiꞋa taugafa aligatigahema hutenea kanoe.” huno humaine. \p \v 27 YisasiꞋa agaiꞋaenema tokaeꞋya nemaiya anagaꞋene Sisalia Filipai kotega hanea kumate ugahe katega neꞋuno mage huno hamavige “VeaꞋmoꞋya nagaifena taꞋe huꞋya nehae?” huno hamavige. \v 28 HamavigegeꞋya kenonaꞋa mage huꞋya hae “NagoꞋa veaꞋmoꞋya kagaifena ‘Tima fale neꞋamatea YoniꞋe.’ huꞋya hageꞋya nagoꞋa veaꞋmoꞋya ‘Ilaiya maine.’ huꞋya hageꞋya nagoꞋa veaꞋmoꞋya ‘Anumaya Kotina aune kanoꞋa maine.’ huꞋya nehae.” huꞋya hapaiye. \v 29 Hapaigeno YisasiꞋa mage huno hamavige “Tamakaya nagaifena taꞋe hutama nehae?” huno hamavigegeno PitaꞋa kenonaꞋa mage huno hie “Kagaya Kalaisigae Anumaya KotiꞋa taugafa aligatigane huno hugatenea kano mainane.” huno hie. \v 30 Higeno YisasiꞋa amaumono maleno mage huno hie “Mani kea nagoꞋa veala hamaopaiho.” huno humaine. \s1 YisasiꞋa “FaliteꞋna hetigahue.” huno humaine. \p \v 31 Ani yupa YisasiꞋa agaiꞋaenema tokaeꞋya nemaiya anagafena haenagama falote hisia yafe aepa heno hamapaino mage huno hie “Nagaya ikapinagati emainoa kanoa vayaꞋmo natenea kanomoꞋna tusiya huꞋna nagata yana alisugeno Yuta vayatamaene mono note kava vayaꞋene kahegi kema havilinaya anagaꞋene amakaveꞋno hunateꞋya nahaesageꞋna falisugeꞋya komufi hevainatesageno naugafamoꞋa tole yupa maitenageꞋna tagufa kanale falimainesufitila eteꞋna hetigahue.” huno hamapaiye. \v 32 Hufalote huno hamapaigeno PitaꞋa Yisasina faitega avaleno mage huno mo hapaiye “Kagaya ani kea ohuo.” huno hie. \v 33 Higeno YisasiꞋa maiyahae huno nagoꞋa agaiꞋaenema tokaeꞋya nemaiya anagala amaketeno Pitafe keamakino mage huno hie “Sataniga mai halenato kagaya Anumaya Koti havimainea aguꞋagesa kanaleꞋya huka nohavinagi vayaꞋmoꞋya kahapaiya amaku amakesa nehavine.” huno hie. \p \v 34 Huteno kasagoꞋya alitalu haya veaꞋnene agaiꞋaenema tokaeꞋya nemaiya anagafeꞋene ke higeꞋya ageno mage huno hamapaiye “NagoꞋa veaꞋmoꞋya nakave visaya amakesa havinuꞋyahena amaugafama aliꞋya hai yana amakaveꞋno huteteꞋya nagaiꞋma nagata aisigeꞋnama falisua avamete amakesa haviteꞋya yafaga yosa kofiꞋya nakave visae. \v 35 NagoꞋa veaꞋmoꞋya hamaimuꞋma hanesigeꞋya mai yaꞋamima atafa hutalako hisagenoꞋa ani yamoꞋa fanane hugahianagi nagoꞋa veaꞋmoꞋya nagaife huꞋya nagai kanale mono kema hamapaisaya yafema mai yaꞋamiene hamaimuꞋamiene atalesagenoꞋa ani mai yaꞋami aligatisigeꞋya agola maigahae. \v 36 Nago kanomoꞋa mukiꞋa ma mopafi afeno yama alisia yafe faliteno agola maige maige hisia haimuꞋa atalesiana alimainea mone afeno yamoꞋa hanaꞋa huno haꞋmaegahie? AꞋao haꞋomaegahie \v 37 Falitesigenofena agola maige maige hisia haimula eteno alisia yafe mukiꞋa ma mopafi mone fenoꞋyana afaꞋa atalegahianagi aya ohugahie. \v 38 NagoꞋa veaꞋmoꞋya meni kanafina kefo yama nehaya veaꞋnene, Anumaya Koti kema ataleteꞋya alu kate neꞋvaya veaꞋnene, maineꞋya nagai kene nagaiꞋnienefema huꞋya ‘AoteꞋyamaꞋae.’ hunatesageꞋna nagaya ikapinagati emainoa kanoa vayaꞋmo natenea kanomoꞋna esua yupa Nenafana tokiya hale yamaꞋaene alu aotage ensole anagaꞋmoꞋyaene eteꞋna esuana aniꞋa huꞋna ani veaꞋnehena nagaye huꞋna ‘TamahaoteꞋyatamie.’ huꞋna humategahue.” huno humaine. \c 9 \p \v 1 YisasiꞋa mage huno hamapaiye “Tamage huꞋna tamahanepauve maleꞋma hetiꞋya mainaya veala nagoꞋamogatama ofalinesageno hagoteno Anumaya Koti kava yagaisia yamoꞋa himamu yamaꞋaene efalote hinagetama agetetama haenaga faligahae.” huno hamapaiye. \s1 Yisasina augafamoꞋa alino alu kava humaine. \p \v 2 YisasiꞋa sikisiꞋa (6) kana maiteno Pitana Yemesina Yonigamina amavaleno ayaꞋaya agoꞋyafi haiꞋya amakaiꞋamige maineꞋya agayana Yisasi augafamoꞋa alino alu augafa kalimaine. \v 3 KenaꞋamoꞋa mopafima mainaya veaꞋmoꞋya sese nehageno efeꞋage nehia avamete ohunegi tusiya huno efeꞋage huno alave alave humaine. \v 4 Tole kanolatana MoseseꞋene IlaiyaꞋene evaꞋyi huꞋana YisasiꞋene kaiyeke nehaꞋageꞋya agemainae. \v 5 PitaꞋa Yisasife mage huno hie “Hulavenelina kanomogae tagaya male maunana kanale nehie. Tagaya katega nona tagufa (3) kilamatesune kagaila nagolagi Mosesena nagolagi Ilaiyana nagolagi huta kilamatesune.” huno hie. \v 6 Tusiya huꞋya kolima haya yafe PitaꞋa ‘NaꞋane ke hisue?’ huno agesa havigeno mani kea humaine. \v 7 Ani kea hanepaigeno agola siaꞋmoꞋa evaꞋyi huno melino aiso humategeno ani siapinagati age aino mage huno hie “Mani nafaꞋnea nagai nafaꞋnegi naguꞋafifena nenahaiya nafaꞋnegi agai kea haviho.” huno siapinagati humaine. \v 8 HigeꞋya aupaꞋa moge mege huꞋya agayana nagoꞋa vayala omaigeno YisasiꞋa agaiꞋage mainegeꞋya agemainae. \p \v 9 AgeteꞋya agoꞋyafitila enelaviꞋya YisasiꞋa kahegi maleno mage huno hamapaiye “Manima agaya yafena nagoꞋa veaꞋnea hamaꞋopaiho. Haenagama nagaya ikapinagati emainoa kanoa vayaꞋmo natenea kanomoꞋna falimainesufiti hetisua yupa hamapaigahae.” huno hie. \v 10 HigeꞋya ani kemo akave maleꞋya hamaꞋopainagi “Falimainesufitila eteꞋna hetigahue.” huno hia kemo aepaꞋahe atiyeꞋya amakaiꞋami huge havige hae. \v 11 Mage huꞋya Yisasina havigae “NaꞋa higeꞋya kahegi kema havilinaya anagaꞋmoꞋya IlaiyaꞋa hagoteno etesigeno Anumaya KotiꞋa hutesigeno taugafa aligatisia kanoa egahie huꞋya humainae?” huꞋya havigae. \v 12 Hageno YisasiꞋa mage huno hie “Tamage IlaiyaꞋa hagoteno eno mukiꞋa yana melino talo tala hugahie. AniꞋa huꞋya nagaifena Anumaya Koti autaꞋmafina kaemalenayane “Ikapinagati emainoa kanoa vayaꞋmo natenea kanomonina amakaveꞋno hunateꞋya ali haviya hunatesageno naugafa nagata aigahie.” huꞋya nagaifena humainayane. \v 13 Tamahanepauve IlaiyaꞋa ago egeꞋya Anumaya Koti autaꞋmafina kaemalenaya avamete huꞋya amakaiꞋamia hamaiya avamete agaila havi kavala hutenae.” huno humaine. \s1 YisasiꞋa nagola mananiꞋya neꞋagea nafaꞋnea alino kanale hutene. \p \v 14 NagoꞋa agaiꞋaenema tokaeꞋya nemaiya anagatega evaꞋyi huꞋya agayana kasagoꞋya veala anile alitalu humainageꞋya kahegi kema havilinaya anagaꞋmoꞋya YisasiꞋenema tokaeꞋya nemaiya anagaꞋene mo huhaviya me huhaviya huꞋya kea vaiye. \v 15 NeꞋvaigeno mukiꞋa veaꞋmoꞋya Yisasina ageteꞋya tusi muse nehuꞋya amaiyayeꞋya moli falu fala hutenae. \v 16 YisasiꞋa mage huno hamavige “NaꞋafene hutama mo huhaviya me huhaviya nehae?” huno hamavige. \v 17 Higeno nagola anile maiya kanomoꞋa mage huno hie “Humavenelina kanomogae Kefo AvamuꞋmoꞋa nafaꞋneꞋnimona agupi haimaineno nafaꞋneꞋnimo avayale maihiya humainegeꞋna kagaitega avaleꞋna neꞋoe. \v 18 NeꞋogi Kefo AvamuꞋmoꞋa atafa huteno atalegeno takatino faemainegeno agalemoꞋa selu selu nehigeno ave kume neganeno augafamoꞋa apipupapu nehigeꞋna kagaiꞋenema tokaeꞋya nemaiya anagafe ‘Kefo Avamula anatitaleho.’ huꞋna huana ya hugeteꞋya anatioꞋatalenae.” huno hie. \p \v 19 Higeno YisasiꞋa mage huno hie “Ae meni kanafima mainaya veaꞋmogatama nagaifena havitama tamakupina omalenetama tamametitia nohaya veaꞋmogatama naꞋmagi kanafi tamakaiꞋenena mainesugetama havigahae? Ohaviya yafena kasalo nenahae. NaꞋmagi kanafi tamakaiꞋenena kanaleꞋya huꞋna ako huꞋna maisue? Nagaitega avaletama eho.” huno hie. \v 20 HigeꞋya avaleꞋya ageno Kefo AvamuꞋmoꞋa Yisasina ageteno ani nafaꞋnemona alino kigepagige hia kava huteteno ali takatitalegeno ani nafaꞋnemoꞋa mopafi asaga hulavino kasegase nehigeno agalemoꞋa selu selu humaine. \p \v 21 Higeno YisasiꞋa nefafena mage huno havige “NaꞋmagi kanafi aniꞋa haumaine?” huno havigegeno nefaꞋa mage huno hie “Osi nafaꞋne mainegeno aniꞋa haumaine. \v 22 MukiꞋa kanafina Kefo AvamuꞋmoꞋa ayelakatitalegeno atafiꞋene tipiꞋene haefalisia kava nehigeꞋna kagaya kanale humainenuka kahau hulateka tahaꞋmao.” huno hie. \v 23 Higeno YisasiꞋa mage huno hie “NaꞋa higeka nagaifena kanale humainenuka nahaꞋmao huka nehane? Nagaifema agupi maleno ametiti nehia kanomoꞋa mukiꞋa yana alu ya alu yana afaꞋa hileꞋasinagi.” huno hie. \v 24 Higeno aupaꞋa ani nafaꞋnemona nefaꞋa mage huno hie “Nagaya kagaifena nagupi maleꞋna nametiti nehuanagi nagupi maleꞋna nametiti hua yanimoꞋa aupa nehigi alika ayaꞋaya hunato.” huno hie. \v 25 HanepaigeꞋya veala tusiya huꞋya amaiyayeꞋya elitalu hageno YisasiꞋa neꞋamakeno Kefo Avamufena kemakino mage huno hie “Kagaya Kefo AvamuꞋmogae agesama ailileka avaya alilu kimainana Kefo AvamuꞋmogae hai kahapauve agupitila hatilavika vuo. NagoꞋa kanafina nagoꞋene agupina haiofalo.” huno hutene. \v 26 Higeno Kefo AvamuꞋmoꞋa ala kenake nehuno ani nafaꞋnemona tusiya huno alino kigepagige hia kava huteteno hatilavino ataleno vigeno ani nafaꞋnemoꞋa fali vaya kana huno faemainegeꞋya kasagoꞋya veaꞋmoꞋya “Ago falimaine.” huꞋya hae. \v 27 Nehageno YisasiꞋa ayate alino avalesaga hutegeno hetimaine. \p \v 28 Haenaga YisasiꞋene nopinaga haino mainegeꞋya agaiꞋaenema tokaeꞋya nemaiya anagaꞋmoꞋya amakaiꞋamige maineꞋya mage huꞋya havigae “Tagaya ya hugetonana ani Kefo Avamula naꞋa higeta anatioꞋatalenone?” huꞋya hae. \v 29 Hageno YisasiꞋa mage huno hamapaiye “MaꞋa augafa Kefo Avamula alu yatetila oꞋanatigahagi Anumaya Kotitega ke huta havigesaya yatetike anatigahae.” huno hamapaiye. \s1 Tole kanale YisasiꞋa “FaliteꞋna hetigahue.” huno humaine. \p \v 30-31 Ani kumala neꞋataleꞋya Kalili kotegama vayana “VeaꞋmoꞋya visua kumafena ohavisae.” huno higeꞋya ako huꞋya falakiꞋya neꞋvageno agaiꞋaenema tokaeꞋya nemaiya anagala YisasiꞋa mage huno humavenelie “Ikapinagati emainea kanoa vayaꞋmo atenea kanoa agaila atafa huꞋya avaleꞋya vaya amayapi atesageꞋya haesageno faligahie. Faliteno hevaitesageno tole yupa komufi maiteno tagufa (3) kana falimainesifitila hetigahie.” huno hamapaiye. \v 32 Anima hamapaiya kea havilama ohaya yafe koliꞋa huꞋya haviokenae. \s1 Ta ala kanoa maine? \p \v 33 Kapaneamu evaꞋyi huteꞋya YisasiꞋa nopi haino maineno amakaife mage huno hamavige “Katega naꞋane kea kea hume hume emainae?” huno hamavige. \v 34 Katega neꞋeꞋya ma ke hume emainae “Kagaya ala kano mainapi nagaya kagaseꞋna ala kanoa mainoe?” huꞋya huge havige hume aya kehenagiꞋya kea ohuꞋya mainae. \v 35 Mainageno YisasiꞋa mopale maineno “EgeꞋna tamahapaino.” huno higeꞋya tuelufuꞋa (12) anagala ageno mage huno hamapaiye “Nago kanomoꞋa ‘Ala kanoma maisue.’ hinunofena haenagalafa maineno mukiꞋa veala kayo kayoꞋma humatesiana ala kano maigahie.” huno hamapaiye. \v 36-37 Huteno nagola okasi nafaꞋnea avaleno amuꞋnoꞋamifi hetiteneno avalesaga huno anukilineno mage huno hie “NagoꞋa veaꞋmoꞋya nagaifema haviꞋya maꞋa augafa osi nafaꞋnema avaleꞋya falu fala hisayana nagaiꞋene navaleꞋya falu fala hunenatae. NagaiꞋma navaleꞋya falu fala hisayana hunatenea NenafaꞋene avaleꞋya falu fala huneꞋatae.” \s1 VeaꞋmoꞋya kamema huotatesayana tagai kanapa maigahae. \p \v 38 YoniꞋa mage huno humaineane “Hulavenelina kanomoga tagaya agonana nago kanomoꞋa kagai kagile Kefo Avamula vea amakusafinagatila anatineꞋatalegeta neꞋageteta takaveꞋma nohia yafe ‘AniꞋa ohuo.’ huta ‘AꞋao.’ hutenone.” huno hapaiye. \v 39 YisasiꞋa Yonife mage huno hapaiye. “Ani kanoa alitama ‘AꞋao.’ huoꞋateho. NagoꞋa veaꞋmoꞋya nagai nagile tokiyaꞋage aliꞋyama alisayana aupaꞋa nagaifena huhaviyana huonategahae. \v 40 VeaꞋmoꞋya kamema huotatesayana tagai kanapa maigahae. \v 41 Tamage tamahanepauve nagoꞋa veaꞋmoꞋya tamakayama Kalaisi nafaꞋnema mainaya yafe yasi tima tamamisagetama nesayana anonaꞋa kanale miya aligahae.” \s1 Kefo auꞋava yamoꞋa Yisasife amakupi maleꞋya ametiti nehaya yamona ali haviya nehie. \p \v 42 “Nagola osi nafaꞋneꞋni, nagaife havino agupi maleno ametiti nehisia nafaꞋnehema nagoꞋa veaꞋmoꞋya ‘Kefo yama huo.’ huꞋya havi kapima avaletesayana tusiꞋa havi kava nehayanagiꞋna tusiꞋa kana ya amamigahue. Ala yafagefaleti ani kanomo ageꞋyafi maleꞋya nofi kiteteꞋya hage lipi hagaꞋyu hutalesayana afa ya kana kana ya haneanagi nagaya tusiꞋa kana ya amamigahue. \v 43-44 KayamoꞋa ‘Kefo yama huo.’ huno kavaleno havi kapima katesigekahena ani kayana aifakalitalo. Aifakalitalesanana kanale hugahie. KaugafamoꞋa haviya humainesia kanoma maisanana haꞋno ohisia kahaimula hanesia kano maigane. Havigu tole kaya hanenageka kefo ya hisana kagesa kaminegeka kefo yama humainana yafe kavaleno hani yapi agola tegelege nehia atafi hagaꞋyu hugatalegahie. \v 45-46 KaiyamoꞋa ‘Kefo yama huo.’ huno kavaleno havi kapima katesigekahena ani kaiya aifakalika atalo. Aifakalitalesanana kanale hugahie. Kaugafa haviya humai kano maisanana haꞋno ohu kahaimula hanesia kano maigane. Havigu tole kaiyamoꞋa kefo ya hisana kagesa kaminegeka kefo ya humainana yafe kavaleno hani yapi agola tegelege nehia atafi hagaꞋyu hugatalegahie. \v 47 KaulagamoꞋma agea yafema kefo yama hisana kagesa kaminagekahena ani kaulaga ali faꞋyika atalo. Ali faꞋyitalesanana kanale hugahie. Nagoke kaulaga hanesigeno Anumaya KotiꞋa kava yagaimainea kumatela umaigananagi havigu tole kaulagamoꞋa kefo ya hisana kagesa kaminegeka kefo ya humainana yafe hani yapi tegelege nehia atafi kavaleno hagaꞋyu hugatalegahie. \v 48 Anima ata legelege nehia kumapi veaꞋmoꞋya ani atafi mainageno kani kafaꞋamimoꞋa ofalisigeno atamoꞋa asua ohugahie. \p \v 49 Hagema kavete falea avamete huno veala mukiꞋamogatamina ataleti falelamategahie. \v 50 Hagea kanale ya haneanagi hagaꞋageꞋma nehia yamaꞋa haꞋnoma hisiana hanaꞋa hutama hagaꞋageꞋma nehia yamaꞋa ali falote hugahae? Hage kana yana tamakuꞋafi hanesigetama alava hutama nagoke tamaku tamakesale kigi yokalo hutama maiho.” huno humaine. \c 10 \s1 YisasiꞋa ve alavema apase yafe humaine. \p \v 1 YisasiꞋa ani kola neꞋataleno Yutia kotega viaꞋamo Yotani timoꞋa ame kaiyaga uvaꞋyi huno mainegeꞋya mukiꞋa veala agaite melitalu hageno nehia kava huno nagoꞋene hamapaiye. \p \v 2 HamanepaigeꞋya nagoꞋa Falasia vayaꞋmoꞋya Yisasite eꞋya ase ohisea kema hisiafene huꞋya nagola ayevataga hisaya kea mage huꞋya havigae “Nago kanomoꞋa aꞋama atalesia agesa hisigenoꞋa kahegi kemoꞋa ‘AfaꞋa atalegahie.’ huno humaineo?” huꞋya havigae. \v 3 Hageno YisasiꞋa kenonaꞋamia mage huno hamavige “Mosese kahegi kemoꞋa ani yafena naꞋane humaine?” huno hamavige. \v 4 HigeꞋya mage huꞋya hae “MoseseꞋa nagola kahegi kefina mage huno tahapaimaine ‘VemoꞋa aꞋamona avo kaeno neꞋamino hutesigeno haꞋno huno ugahie.’ huno humaineane.” huꞋya hae. \v 5 Hayanagi YisasiꞋa mage huno hamapaiye “Tamakaya ke ohavitama veganokano haya yafe MoseseꞋa aꞋma atalesaya kea kaemaleneane. \v 6-8 Kaemaleneanagi Anumaya Koti avopina mage huno humaineane \q1 ‘Ehe yupa Anumaya KotiꞋa vene aꞋene talo humaleneane. Vene aꞋene talo humalenea yafe nago kanomoꞋma itaꞋafoꞋamoganima anataleno aꞋamoꞋene ailokaeno maisiana ani tolemogania nagoke anaugafa kaligaꞋe.’ huno humaineane. \m NaꞋa humaineafe nagoꞋene tolelatana omaigaꞋagi nagoke anaugafa kaliꞋana maigaꞋe. \v 9 Anumaya KotiꞋa ago alino hagelafimaleneanagino nagola ma mopale kanomoꞋa ani alavelatana mai yaꞋania alino apase oꞋanatesie.” huno hie. \p \v 10 Mani kea huteno nopinaga haino maineno agaiꞋaenema tokaeꞋya nemaiya anagaꞋmoꞋya ani kehena havinegae. \v 11 Havigageno mage huno hie “Nago kanomoꞋa aꞋama ataleno alu aꞋma aliana ani kanomoꞋa kumai kava huno hagote aꞋamona ali haviya huneꞋate. \v 12 Nagi nago aꞋmoꞋma anauꞋamoma ataleno alu veleꞋma viana ani aꞋmoꞋa kumai kava nehie.” huno hie. \s1 YisasiꞋa “NafaꞋneyaga amatalegeꞋya nagaitega eho.” huno humaine. \p \v 13 VeaꞋmoꞋya nafaꞋneꞋamia avaleꞋya Yisasite “Aya malese.” huꞋya neꞋageꞋya agaiꞋaenema tokaeꞋya nemaiya anagaꞋmoꞋya “NaꞋa ohiho.” huꞋya kemamakimainae. \v 14 YisasiꞋa kema amamakiya yana ageteno haivaimateno mage huno hie “NafaꞋneyaga amatalegeꞋya nagaitega eho. Ka heakioꞋamateho. NafaꞋne avamete maiya veaꞋmoꞋya mage nehae ‘Tagaitige maunana tokiyatia omalegi Anumaya Koti kava yagailatesie.” huꞋya hae. \v 15 Tamagelafa huꞋna tamahanepauve nafaꞋne avamete maisaya veaꞋmoꞋya ‘Tagaitige maunana tokiyatia omaleafe Anumaya KotiꞋa kava yagailatesie.’ huꞋya ohisayana Anumaya KotiꞋa kava yagaimainea kumatela oꞋugahae.” huno hie. \v 16 Huteno YisasiꞋa ani nafaꞋneyaga amavaleno amanukilineno “Anumaya KotiꞋa kanale manua tamamisie.” huno amaugafale ayana malene. \s1 KasagoꞋya afenomaꞋa hanea kava kanomoꞋa YisasiꞋene kea kea humaine. \p \v 17 YisasiꞋa katega ugahe nehigeno nago kanomoꞋa aiyayeno eaꞋamo aule aleꞋya meyeno mage huno havige “Kagaya kanale ya huka humavenelina kanomogae hanaꞋa huteꞋna agola maige maige hisua nahaimula alisue?” huno hie. \v 18 Higeno YisasiꞋa mage huno hie “NaꞋa higeka nagaifena ‘Kanale kano mainane.’ huka nehane? Anumaya KotiꞋa agaiꞋage kanale kanoa maine. \v 19 Kagaya Anumaya Koti kahegi kea havilinane ani kemoꞋa mage huno humaine ‘Vayala haegeno ofalino. Kumai he yana ohuo. Musufa yana ohuo. ‘Ma kanomoꞋa havi kava nehie.’ huka havigehena kena oꞋvalo. Havigea ayevataga huka alu veaꞋmo yana oꞋalio. Itakafokamo kea ‘KahaoteꞋyakaꞋae.’ ohuo.” huno hie. \v 20 Higeno ani kanomoꞋa mage huno hie “Hulavenelina kanomogae nagaya nafaꞋnema mainoa kanaleti aepa heꞋna mukiꞋa ani kema hana kea akave nemaloane.” huno hie. \v 21 Higeno YisasiꞋa ani kanoa ageana agaifena hau ayamopafima haiya yafena ageteno mage huno hie “NagoꞋa yafena kosa heꞋokatene. Nago kavaꞋene huo. MukiꞋa malenana mone afenoꞋyakaꞋa alika fako huka moneꞋamima omalenesia veaꞋnema amamisanagenoꞋa Anumaya KotiꞋa ikapinaga afenoꞋyana kamigahie. AfenoꞋyakaꞋa fako huka amamite amamite huteka nakave eno.” huno hie. \v 22 Higeno ani kanomoꞋa ani kea havianagi mone afenomaꞋama kasago humainea yafe oꞋatalesia agesa haviteno augosamoꞋa atili kaegeno aipamoꞋa tusi kanaꞋage higeno ataleno umaine. \v 23 Vigeno YisasiꞋa agaiꞋaenema tokaeꞋya nemaiya anagala moge mege huno neꞋamakeno mage huno hie “MukiꞋa mone afenoꞋyaꞋamima hanesia veaꞋmoꞋya kasageke humaiꞋya humaiꞋya Anumaya Kotife ‘Kava yagailato.’ huꞋya hugahae.” huno hie. \v 24 HigeꞋya agaiꞋaenema tokaeꞋya nemaiya anagaꞋmoꞋya ani kehena amamaꞋyoa aiyanagi YisasiꞋa nagoꞋene mage huno hie “NafaꞋneꞋnimogatama veaꞋmoꞋya kasageke humaiꞋya humaiꞋya Anumaya Kotifena ‘Kava yagailato.’ huꞋya hugahae. \v 25 Nagola pulumaka kana afumo agia kemolumoꞋa nekaꞋyamo kapima haifalesiana afaꞋa yoꞋyo huno haifalegahianagi mukiꞋa mone afenoꞋyamaꞋa hanesia kanomoꞋa Anumaya Kotifena ‘Kava yagainato.’ huno kasageke huno haifalegahie.” huno humaine. \v 26 Haviya anagaꞋmoꞋya tusiꞋa amamaꞋyo aigeꞋya mage huꞋya hae “NaꞋama humainesiana hana veaꞋmogami amaku amame Anumaya KotiꞋa aligatigahie?” huꞋya hae. \v 27 Hageno YisasiꞋa amakeke huno amakemaineno mage huno hie “VeaꞋmogamina tokiyaꞋamia omaleneanagiꞋya ohugahayanagi Anumaya KotiꞋa mukiꞋa kava hisia tokiyaꞋa haneanagino afaꞋa aligatigahie.” huno hie. \p \v 28 Higeno PitaꞋa mage huno hie “Havio tagaya mukiꞋa yatia ataleteta kagai kakavela neꞋone.” huno hie. \v 29-30 Higeno YisasiꞋa mage huno hapaiye “Tamage huꞋna tamahanepauve mukiꞋa veaꞋmoꞋya nagaifema huꞋya nagai kanale mono kema veaꞋmogamima mo hamapaigahena noꞋamiene nepuꞋamiene amasaꞋamiene itaꞋamiene neꞋamafaꞋene nafaꞋneꞋ-amiene mopaꞋamiene amataleꞋya visagenoꞋa Anumaya KotiꞋa mopale mainaya kanafima atalenesaya noꞋamiene nepuꞋamiene amasaꞋamiene itaꞋamiene nafaꞋneꞋamiene mopaꞋamiene nagoꞋene nagoꞋene ohavunamaꞋa ya aliteꞋya huhaviyama humatesaya yaꞋene aliteꞋyagi haenagaꞋa maige maige hisaya hamaimula amamigahie. \v 31 Meni kanafima hagoteꞋya mainaya veala ani kanafina haenagalafa maigahayanagi meni kanafima haenagalafa mainaya veala ani kanafina hagoteꞋya maigahae.” huno humaine. \s1 YisasiꞋa tagufa kanale “Falimainesufitila hetigahue.” huno humaine. \p \v 32 Yelusalemu haigahena katega neꞋuꞋya YisasiꞋa hagoteno vigeꞋya agaiꞋaenema tokaeꞋya nemaiya anagaꞋmoꞋya amamaꞋyo aiꞋya neꞋvageꞋya amakave vaya veaꞋmoꞋya koli nehageno YisasiꞋa eteno nagoꞋene tuelufuꞋa (12) anagaꞋamogamina amahaote amavaleno momateneno haenagama agaila hutesaya yafena hamanepaiye. \v 33 Mage huno hie “Haviho tagaya Yelusalemu haisunageꞋya ikapinagati emainoa kanoa vayaꞋmo natenea kanomonia natafa huteno mono note kava vayaꞋmogami amayapiꞋene kahegi kema havilinaya anagaꞋmogami amayapiꞋene natesigeꞋya nagaifena ‘AfaꞋa falisie.’ huꞋya Yuta vea omainaya vayaꞋmogami amayapi navaleꞋya nategahae. \v 34 NatesageꞋya nagaye hisifa ke hunateꞋya amavetuꞋna henenateꞋya hegi kaꞋyoteti haifu namiteꞋya nahaesageꞋna yafaga yosale faligahue. FalisugeꞋya hevainatetesageꞋna tole yupa komufinaga maiteꞋna tagufa (3) kanale falimainesufitila hetigahue.” huno hie. \s1 Yemesigani Yonigania “Ala kava kanolata maisuꞋe.” huꞋana humainaꞋe. \p \v 35 Sepeti nafaꞋnelatana YemesiꞋene YoniꞋene Yisasite eꞋana mage huꞋana havigaꞋe “Hulavenelina kanomogae nago yafe kahavigesuꞋageka ani yana hulaꞋato.” huꞋana havigaꞋe. \v 36 HaꞋageno YisasiꞋa mage huno hanavige “NaꞋa hulanatesue?” huno hie. \v 37 HigeꞋana mage huꞋana haꞋe “Tokiya hale yakaꞋafima umaisanagetaꞋa taꞋagaya kavate mainesuꞋageka ‘NagoꞋmoga tamaga nayatega maiyo.’ huteka ‘NagoꞋmoga hauga nayatega maiyo.’ huka hulaꞋato.” huꞋana havigemainaꞋe. \p \v 38 HavigaꞋanagi YisasiꞋa mage huno hanapaiye “NahavigaꞋa yafena ohavinaꞋe. Falisua yana satuꞋage humainea ti kana humainea ti hanea keꞋayopitila negahugi tanakaya naꞋaleꞋasino onaꞋaleꞋasine? Nagaila falenatesaya yamoꞋa, nagatama aisia yatetila tanakaila ani yateti falelanatesagetanahena afaꞋa aligaꞋo?” huno hie. \p \v 39 HigeꞋana “E, tokiyatiꞋa haneanagitaꞋa aniꞋa hugahuꞋe.” huꞋana haꞋageno YisasiꞋa mage huno hie “Tamage satuꞋage humainea tina negaꞋanagi falenatesaya yamoꞋa nagatama aisia yateti falelanategahae. \v 40 Falelanategahayanagi ala vayaꞋma mainalega tamaga nayategaene hauga nayategaenena siale maisaya yana nagai yana omalegi Anumaya KotiꞋa agaiꞋa ani yana ago nagoꞋa vayafe huno talo tala huno ali fatago humatene.” huno hie. \p \v 41 HigeꞋya teniꞋa (10) anagaꞋmoꞋya ani kea haviteꞋya Yemesigani Yoniganina amaipa haviꞋya haviya hunatenae. \v 42 YisasiꞋa “Nagaitega eho.” huno higeꞋya ageno mage huno hie “Ma mopafi ala kava vayaꞋmoꞋya ‘TusiꞋa ala vaya mainone.’ huꞋya Yuta vea omainaya veafe ke amamakiꞋya aliꞋya ke humateꞋya kava vayaꞋmo nehaya avamete kava nehae. \v 43 NaꞋa nehayanagi tamakaya aniꞋa kavala ohiho. Tamakaipima ‘Nagi hanea kanoma maigahue.’ huno hisia kanomoꞋa aliꞋya kanotami maino. \v 44 ‘UhagoteꞋna maigahue.’ huno hisia kanomoꞋa miya oꞋali aliꞋya kanotami maino. \v 45 Nagaya ikapinagati emainoa kanoa vayaꞋmo natenea kanomoꞋna veaꞋmoꞋya naya huꞋya ali kanale hunatesaya yafene huꞋna omenogi nagaya amaya huꞋna aliꞋya kanoꞋami maisuafene huꞋna emaineꞋna mukiꞋa veaꞋmoꞋya kefo yama nehaya yamo aigagimatenea yapiti alikalu hematesuafe miya atalesue huꞋna faligahe emainoe.” \s1 YisasiꞋa nagola aulaga asu humainea kanoa alino kanale hutene. \p \v 46 YisasiꞋa agaiꞋaenema tokaeꞋya nemaiya anagaꞋene kasagoꞋya veaꞋnene Yeliko kumate uvaꞋyi huteꞋya ani kumala mogaseꞋya ugahe nehageno nagola aulaga asu humainea kanomo agia PatimeusiꞋa Timeusi nafaꞋnegino ka agegayale mopale maineno monehe aukaꞋya huge huge huno maine. \v 47 “Nasaleti YisasiꞋa ago neꞋe” huꞋya haya kea haviteno ke huno mage huno hie “Yisasigae, Tevitina aginagomogae nagaila kahau hunato.” huno hie. \v 48 HigeꞋya kasagoꞋya veaꞋmoꞋya kemakiꞋya “Ke ohuka maiyo.” huꞋya hayanagi nagoꞋene ke huno “Tevitina aginagomogae nagaila kahau hunato.” huno hie. \v 49 Higeno YisasiꞋa anile mo hetimaineno mage huno hie “Hapaigeno eno.” huno higeꞋya ani kanohe ke huꞋya mage huꞋya hae “KaguꞋa ali lokiya vaika aupaꞋa hetio. Kagaife ke nehie.” huꞋya hae. \v 50 Hageno ayaꞋaya yasi kenaꞋa asagi neꞋataleteno aupaꞋa hetino Yisasite vie. \v 51 Vigeno YisasiꞋa mage huno hie “NaꞋa hugatesue?” huno higeno aulagama asu humai kanomoꞋa mage huno hie “Humavenelina kanomogae naulaga agesue huꞋna nehue.” huno hie. \v 52 Higeno YisasiꞋa mage huno hapaiye “AfaꞋa vuo nagaifema havika kagupi maleka kametitima hana yateti ago aliꞋna kanale hugatoe.” huno higeno aupaꞋa aulagamoꞋa kanale higeno Yisasi akave umaine. \c 11 \s1 YisasiꞋa Yelusalemu kumapina sauve kana huno uvaꞋyi humaine. \p \v 1-2 Yelusalemua aupate hanegeꞋya tole osi kumatalana Petafasiene Petaniene hanea kumate umainae. Ani kumatalana Olivi yosa hanea agoꞋyamo agegayalega hane. Anile maineꞋya YisasiꞋa tole agaiꞋaenema tokaeꞋana nemaiꞋa kanolatana hunateno mage huno hanapaiye “Atu kumate utetana atupa note hosi kana afumo agia tokimo nafaꞋnea ayetenayanagitana agegaꞋe. Ani tokimo nafaꞋnea vayala oꞋamavalenea tokie. Kalu hetana avaletana male eꞋo. \v 3 NeꞋeꞋageꞋya nagoꞋa vayaꞋmoꞋya ‘NaꞋa higetana naꞋa kavala nehaꞋe?’ huꞋya hisagetanahena mage hutana hiꞋo ‘Kava kanotimoꞋa nago aliꞋya aligahe higetaꞋa neꞋoꞋanagino aliꞋyamaꞋa aliteno aupaꞋa eteno tamamigahie.’ hutana hamapaiꞋo.” huno hie. \v 4 HigeꞋana ani kanolatana uꞋana ani tokimo nafaꞋnea no fiate ayetageno ka agegayale hetino mainegeꞋana mogefalote huteꞋana nofila alikalu hemainaꞋe. \v 5 NehaꞋageꞋya nagoꞋa anile hetimainaya vayaꞋmoꞋya mage huꞋya hae “NaꞋa higetana tokimo nafaꞋnea kalu nehaꞋe?” huꞋya hae. \v 6 HageꞋana YisasiꞋma “Nage hutana hiꞋo.” hunoꞋma hia kea hamapaiꞋageꞋya ani vayaꞋmoꞋya “AfaꞋa tokia avaletana viꞋo.” huꞋya hae. \v 7 HageꞋana ani tokimo nafaꞋnea Yisasite avaleꞋana evaꞋyi huteꞋana kenaꞋania anaugafaleti hateꞋana ani afumo agupile yakaimalaꞋageno YisasiꞋa anile haino maine. \v 8 MaigeꞋya mukiꞋa veapiti nagoꞋamoꞋya amaugafaleti kenaꞋamia hateꞋya via katela yakaigeꞋya nagoꞋamoꞋya haisa hanete hanete yosayaga kofanafa huꞋya katela yakaimalageno YisasiꞋa ani kate afumo agupifina maiteno umaine. \v 9 HagoteꞋya vaya veaꞋmoꞋyaene haenagama vaya veaꞋmoꞋyaene ala kenake kefiti mage huꞋya hae “Alamogae taugafa aligatisana kanoa kanaleꞋya huka neꞋane. Anumayamo aliꞋya alisana yafe hugategeka emainana kanomoga Anumaya KotiꞋa kanale manu kamino kaya humaine. \v 10 TaginagomoꞋa TevitiꞋe nayona kava hunoꞋma yagaimainea avamete kavala eteno aniꞋa huno falote hugahie. Ani yafena muse higetao. Anafinaga Anumaya KotiꞋa taugafa aligatisia kanohe muse hisune.” huꞋya humainae. \p \v 11 YisasiꞋa Yelusalemu uvaꞋyi huteno ala mono nopi umaineno mukiꞋa mono nopima hanea yana ako huno ageliteno huno ageteno neꞋataleno hani kisia avamete higeno ataleno tuelufuꞋa (12) anagaꞋaene Petaniga vae. \s1 YisasiꞋa fiki yosahe “AlagaꞋa oꞋayo.” huno hutene. \p \v 12 FaeteꞋya kotigeꞋya Petania ataleꞋya neꞋvageno Yisasina agatemaine. \v 13 Agategeno nagola haisa afaꞋa hanea fiki yosamoꞋa aluꞋale hanegeno ageteno alagaꞋahe mogegahe ani yosamo aepale uno mogeana alagaꞋa omalegeno haisayagaꞋage hane. Ani fiki yosamoꞋa alagaꞋama neꞋayea kanamoꞋa yaufa falote ohune. \v 14 Mogeteno YisasiꞋa ani yosahena mage huno hie “Namo yosa hetika maiyo. Agola kagai kaugafa veaꞋmoꞋya nagoꞋene onegahae.” huno huhaviya hutegeꞋya agaiꞋaenema tokaeꞋya nemaiya anagaꞋmoꞋya ani kea havimainae. \s1 YisasiꞋa ala mono nopi mone aliꞋya neꞋaliya veaꞋne amanatitalene. \p \v 15 Yelusalemu evaꞋyi huteꞋya YisasiꞋa ala mono nopi haino mone aliꞋya neꞋaliya veaꞋnene afaꞋa miyama nehaya veaꞋnene “Maihaleho.” huno amanatineꞋataleteno nagoꞋa veaꞋmoꞋya alu kotegama nehanea monea neꞋaliꞋya ani kotegama nehanea monea neꞋamamiya veaꞋmogami folomoa alitalegeno aige helafige higeno kugofa kana namama miya nehaya veaꞋmogami sipaꞋamia aniꞋa huno alitalegeno aihelafilavimaine. \v 16 Afenoma aliliteꞋya nehaya veafena mage hie “Ala mono no kumapina afenona alitama ute ete ohiho.” huno hie. \v 17 Huteno mage huno hamapaiye “Anumaya KotiꞋma humainea kemoꞋa autaꞋmafina mage huno kaemaleneane \q1 ‘Nagai nona mukiꞋa kotega veaꞋmoꞋya Anumaya Koti agi ayeꞋya havigesaya no hane.’ huno kaemaleneanagi \m tamakaya musufa yama nehaya veaꞋmogami nomo avamete kava hutama falakitama musufa ya hugahe ma mono nopina emainae.” huno nehie. \p \v 18 HigeꞋya mono note kava vayaꞋmoꞋyaene kahegi kema havilinaya anagaꞋmoꞋyaene YisasiꞋma hia ke haviteꞋya muki veaꞋmoꞋya YisasiꞋma hamapaiya kema haviteꞋya amamaꞋyoma aiya yafe koli huteꞋya “HanaꞋa huta haesune.” huꞋya humainae. \v 19 Hayanagi YisasiꞋa anagaꞋamoꞋyaene hani kigeꞋya Yelusalemua ataleꞋya umainae. \s1 Tamage huno ametiti huteno nunamu hisia veaꞋmoꞋa havigesia yana aligahie \p \v 20 YisasiꞋa faeteno natena agaiꞋaenema tokaeꞋya nemaiya anagaꞋaene kate vayana anima alaga oꞋayenea fiki yosa mogayana hafuꞋyayagafiti amagino haisamoꞋa amagiteno fayo temaine. \v 21 YisasiꞋa ani yosahema humainea kehena Pita agesamoꞋa hao higeno haviteno Yisasife mage huno hie “Humavenelina kanomogae ago fiki yosama huhaviya hutana yosamoꞋa ago faꞋyotemaine.” huno hie. \v 22-23 Higeno YisasiꞋa mage huno hamapaiye “Anumaya Kotifena mage hutama hiho ‘Kagaya mukiꞋa yana hateꞋasine.’ hutama tamakupi maletama tamametiti hisayana tamage huꞋna tamahanepauve Anumaya Kotifena tole lamakesa ohavitama ‘Havigesua yana falote hugahie.’ hutamama hisagenofena ani yamoꞋa falote hugahie. Ani kavaꞋma hisia kanomoꞋa ma agoꞋyahena ‘Ma agoꞋyamoga kofa hulavika ala tikotumo amuꞋnopi ufaemaiyo.’ huno hapaisigenofena akave maleno aniꞋa hugahie. \v 24 Ani yafe mage huꞋna tamahanepauve mukiꞋa yafena Anumaya Kotitega havigesayana ‘Anumaya KotiꞋa kanaleꞋya huno lamigahie.’ hutama tamakesa havisagenofena afaꞋa tamamigahie. \p \v 25-26 Tamakaya hetitama Anumaya Kotitegama ke hutama havigegahena hagotetama kefo yama hulamatenesaya veafena aigeꞋamatetama kefo yaꞋamia atalematesagenofena ikapinaga mainea NelamafaꞋa kefo yatamia aigetamateno atalelamategahie. \s1 Yisasifena “Himamu yakaꞋa ta kamine?” huꞋya havigae. \p \v 27 Yelusalemu alehate evaꞋyi hayana YisasiꞋa ala mono no kumapi ute ete nehigeꞋya mono note kava vayaꞋmoꞋyaene Yuta vayatamaene kahegi kema havilinaya anagaꞋene agaitega evaꞋyi hae. \v 28 EvaꞋyi huteꞋya mage huꞋya hae “Hana augafa ala kanomo hugategeka mani kavala me nehane? Himamu yakaꞋa ta kamine?” huꞋya havigae. \p \v 29 Hageno YisasiꞋa kenonaꞋamia mage huno hie “Nagaya hagoteꞋna nago yafena tamahavigesugetama nahapaisageꞋna nagaya ani yama talo nehua himamuꞋnima hanea navagea tamahapaigahue. \v 30 YoniꞋa tima fale neꞋamatea yana Anumaya Koti hutegeno ani kavala me nehifi afa vayaꞋmoꞋya hutageno lina faleneꞋamate? Tamakaya hufalote hutama nahapaiho.” huno hamavige. \v 31 HigeꞋya “NaꞋa maꞋa hugahune.” huꞋya mohu mehu huteꞋya mage hae “Anumaya Koti hutegeno emaine.” huta hisunagenoꞋa YisasiꞋa “NaꞋa higetama agai kea havitama tamakupina nomalae?” huno hugahie. \v 32 Hugahianagita mukiꞋa veaꞋmoꞋya Yonifena “Anumaya Koti aune kano maine.” huꞋya tokiyaꞋage kema nehaya yafe tagaya “Afa vayaꞋmoꞋya hutageno emaine.” huta hisunagenofena kelamakigahie huta koli nehune.” huꞋya hae. \v 33 Kolia nehuꞋya Yisasifena mage huꞋya hae “Tagaya ohavinonanagita hufalote huta kahaꞋopaigahune.” huꞋya hageno YisasiꞋa mage huno hie “NahaꞋopaisayana nagayaenena aniꞋa huꞋna hufalote huꞋna ani yama taloma nehua himamuꞋnima hanea navagea tamahaꞋopaigahue.” huno humaine. \c 12 \s1 Havi vayaꞋmoꞋya vaini* hoyaleꞋma yagaimainaya vayate avame kea humaine. \p \v 1 YisasiꞋa aepa heno avame kea mage huno hamapaiye nago kanomoꞋa vaini* nofi alaga hoya humaleteno kegiꞋya hugove humaleneno ani alagayagamo timaꞋa ayelatisigeno timaꞋamoꞋa tavino umaisia komua kafiteno yagaiꞋyama maisaya nona anafi kimaleteno alu vayafe ke huno “Etama hoyaꞋnile me yagaitama maineho. Ani nofiꞋmo alagafitila aye fako hutama nagoꞋa aliho.” huno humateteno alu kotega umaine. \v 2 Umaineno fuma nelea kanafina ani hoyamona nefaꞋa nagola aliꞋya kanoa hutegeno ani vaini hoyaleꞋma neꞋyagaiya vayatega alaga aligahe umaine. \v 3 VigeꞋya hoyaleꞋma neꞋyagaiya vayaꞋmoꞋya ani aliꞋya kanoꞋamona atafa huꞋya kaꞋyo amiteꞋya mage hae “Okamigahunagi kagaya eteka vuo.” huꞋya hageno eteno umaine. \v 4 Eteno vigeno hoyamona nefaꞋa alu aliꞋya kanoꞋa hutegeno viana aniꞋa huꞋya atafa huꞋya anu aliteꞋya tusiꞋa agaye hisifa kava hutenae. \v 5 Hutageno vigeno eteno alu aliꞋya kanoꞋa hutegeno ani hoyafi viana atafa huꞋya hayageno falimaine. Falitegeno hoyamona nefaꞋa kasagoꞋya aliꞋya vayaꞋyaga humategeꞋya vageꞋya nagoꞋa aliꞋya vayala amatafa huꞋya nehamaeꞋya nagoꞋa kuyafa neꞋamataleꞋya nagoꞋa tefa hamae falimainae. \v 6 MukiꞋa vageno hau ayamopafima nehaiya nafaꞋneꞋa agaiꞋage maigeno nefaꞋa mage huno hie “NafaꞋneꞋnimo kea havigahae.” huteno hutegeno haenagalafa ani hoyalega umaine. \v 7 VigeꞋya ani hoyafima yagaimainaya vayaꞋmoꞋya mage huꞋya hae “Mamona mani hoyamona nefa nafaꞋne. NefaꞋma falisigenofena mani nafaꞋnemoꞋa hoyaꞋa aligahianagita ago haegetao. Haesunageno falisigeta mani hoya tagai ya hapaegahie.” huꞋya hae. \v 8 HuteꞋya atafa huꞋya hayageno faligeꞋya augafaꞋa aliꞋya hoyafinagati ai halatu huꞋya malaga hagaꞋyu hutalenae.” huno hie. \p \v 9 Huteno YisasiꞋa mage huno hamavige “NaꞋa hayanagino hoyamona nefaꞋa hanaꞋa humategahie? Eno hoyaꞋafima yagaimainaya vayala tavata me hamaesigeꞋya faligahae. Fali haꞋno hisageno alu vayafe “Tamakaya hoyalela kava me yagaiho.” huno humategahie.” huno hie. \p \v 10 NagoꞋene YisasiꞋa mage huno hie “Manima Anumaya Koti avopima hanea kea ago hapalitama havimainao? Mage huno humaineane \q1 ‘VayaꞋmoꞋya yafa noma kiyana nago yafafena ‘Haviya humaine.’ huꞋya atalayanagi ani yafamoꞋa haenagaꞋa ‘TusiꞋa kanale yafanagino amakaseno haimainea yafane.’ huꞋya nomo ayetagenale malenae. \v 11 AnumayamoꞋa aniꞋa humaineanagita neꞋageta tusiꞋa kanale ya hane huta nehune.’ huꞋya kaemalenayane.” huno hie. \m \v 12 YisasiꞋa mani kea higeꞋya mono note kava vayaꞋmoꞋya “Mani avame kema hiana tagaife nehie.” huꞋya amakesa haviteꞋya mage hae “Avaleta kina nopi ategahune.” huꞋya hayanagi alitalu humainaya veafe koli huteꞋya Yisasina ataleꞋya umainae. \s1 Sisana takisi monea amisao ifi oꞋamigahae? \p \v 13 NagoꞋa Falasia vayaꞋene nagoꞋa Heloti vayaꞋene humatageꞋya YisasiꞋma havigaya keleti ayevataga huꞋya atafa huꞋya haegahe Yisasi mainelega umainae. \v 14 UmaineꞋya mage huꞋya havigae “Humavenelina kanomogae tagaya ago havunana kagaya tamageꞋage kano mainane. Amakima hanea vayaꞋene amakima omale vayaꞋenefena nagoke katekeꞋya havi neꞋamamika kelamage nehuka Anumaya Koti kea tahanepainane. Takisi monema ataleyatela SisaꞋa kava kanomotega kanale atalesuno ifi oꞋatalesune? huꞋya havigae. \p \v 15 Hageno YisasiꞋa amakupinagama haviya kea ago haviteno “Vagala vaya mainetama amegati ke nehae. NaꞋa higetama nagaila ayenavataga hutama natafa hisaya yafena nahavinegae? Nagola alaga monea alitama me namigeꞋna agano.” huno hie. \v 16 HigeꞋya nagola alaga monea aliꞋya memigeno ageteno mage huno hamavige “Mani alaga monelela ta augosaene ta agiene hane?” huno hamavigegeꞋya “Sisa augosaene agiene hane.” huꞋya hae. \v 17 Hageno YisasiꞋa mage hie “Sisana agaiꞋa yana agaila amiho. Nagi Anumaya Kotina agaiꞋa yana agaila amiho.” huno higeꞋya ani kehena amamaꞋyo aimaine. \s1 Satiusi vayaꞋmoꞋya falimainesafiti hetisaya yafe Yisasina havigemainae. \p \v 18 NagoꞋa Satiusi vayaꞋmoꞋya* Yisasitega emainae. Ani vayaꞋmoꞋya mage nehaya vayale “Falimainaya vayala eteꞋya heotigahae.” huꞋya nehaya vayale. \v 19 VayalegiꞋya Yisasina me havigeꞋya mage huꞋya hae “Humavenelina kanomogae MoseseꞋa tagaifena mage huno kaemaleneane ‘Nago kanomona nepuꞋamoꞋa nafaꞋneꞋa oꞋate kanoa aꞋama ataleno falinagenoꞋa aganaꞋamoꞋa ani aala aliteneno agoꞋma falimainea kanomofe anonaꞋa nafaꞋne atesie.’ huno kaemaleneane. \v 20 Nago kanafina seveniꞋa (7) konaga mainayanagino nepuꞋamimoꞋa aala aliteneanagino nafaꞋnea oꞋate kano maineno falimaine. \v 21 Falitegeno anile aganaꞋamoꞋa ani aala aliteana nafaꞋnea aniꞋa huno oꞋatenea kano falitegeno anile aganaꞋamoꞋa aniꞋa humaine. \v 22 MukiꞋa seveniꞋa (7) konagamoꞋya aliteme aliteme ayana nafaꞋnea oꞋateꞋya fali haꞋno hageno haenagalafa ani aala falimaine. \v 23 SeveniꞋa (7) konagamoꞋya ani aala alitenayanagi falimainesafitiꞋma hetisaya kanafina hana kanomo ani aala aligahie?” huꞋya havigae. \p \v 24 Havigageno YisasiꞋa mage huno hamapaiye “Anumaya Koti kefima kaemalenea kene tokiya yamaꞋaenefena havilama hutama ohaviya yafe tamakaya havi tamakesageꞋya nehaviye. \v 25 VeaꞋma falimainesafiti hetisaya kanafina ensole vaya kana huꞋya vemoꞋya aala oꞋaligahae. AꞋmoꞋyaenena vea oꞋaligahae. \p \v 26 Falimainaya veaꞋma eteꞋya hetisaya yafe nahavinegao? Mosese kaemalenea avopima ohapalinao? Nagola osi yosaleꞋma ala ata anefela leanagi ani osi yosa otene.” huno kaemalenea kea ohavinao? \q1 Anumaya KotiꞋa ani kanafina Mosesefena mage huno humaineane “Nagaya Apalahamunagi Aisakinagi Yekopugami Anumaya mainoe.” huno humaineane. \m \v 27 Ani anagala falimainayanagi “Nagaya Anumaya KotiꞋamimoꞋna mainoe.” huno humainea yafena amaku amamemoꞋa ofalinegi afaꞋa mainaya yafe ani kea humaine. Tamakaya veaꞋmoꞋya heꞋotigahae hutama nehaya kea havige nehae.” huno hamapaimaine. \s1 Anumaya Kotina hagoteno tokiyaꞋage kahegi keꞋae. \p \v 28 Nago kanoa kahegi kema havilinea kanomoꞋa anile eno huge havige haya kea haviana YisasiꞋa kanale kema huhaleno hamapaiya kea me haviteno Yisasifena mage huno havige “Anumaya Koti kahegi kefitila hana kemo mukiꞋa kemona agaseno uhagoteno tokiyaꞋage kea hane?” huno havige. \v 29-30 Havige-geno YisasiꞋa mage huno hie “Uhagoteno tokiyaꞋageꞋma humainea kemoꞋa mage huno humaine \q1 ‘Isaleli vayala* haviho AnumayamoꞋa tagaiti Anumaya KotiꞋa agaiꞋage mainegi nagoꞋa Anumaya omaine. Kagaya Anumaya Kotikamofena kahau kayamopafina tokiyaꞋage huno kahaino. MukiꞋa kagesama havisana yaꞋene kagu kamema havisana yaꞋene aliꞋya neꞋalina kayamufaene tokiyaꞋage huka Anumaya Kotina amio.’ \m \v 31 Anile nago kea mage huno humaineane \q1 ‘MukiꞋa vayafena tusiya huno kahau kayamopafi kahaino. Kagaika kaugafahema kahaisia avamete aniꞋa huno alu veaꞋmogami amaugafahena kahaino.’ \m Menima tole kema kahapauva kemoꞋa mukiꞋa Anumaya Koti kahegi kemona ago amakasemainea ke hane.” huno hie. \p \v 32 Higeno ani kahegi kema havilinea kanomoꞋa Yisasifena mage huno hie “Humavenelina kanomogae tamage nehane. Nagoke Anumaya Koti mainegi nagoꞋa Anumaya Koti omaiye. \v 33 Omaigi tagaya mukiꞋa tahau tayamopafi tokiyaꞋage huno tahaisigeta mukiꞋa tagesama havisuna yaꞋene tagu tamema havisuna yaꞋene aliꞋya neꞋaluna tayamufaene tokiyaꞋage huta mukiꞋa Anumaya Kotina amisune. Amiteta mukiꞋa veafena tahau tayamopafi tahainageno tagaiti laugafahema tahaisia avamete aniꞋa huta alu veaꞋmogami amaugafahena tahaisie. NaꞋama hisuna yamoꞋa mukiꞋa alu kavala amakasemaine. Nayona veaꞋmoꞋya ‘Anumaya Kotina muse yana neꞋamune.’ huꞋya nagola sipi sipi heꞋya neꞋamiꞋya nago sipi sipia atafi kae salaꞋmana aineꞋataleꞋya nehaya yamona menima kahapauva kemoꞋa ani kavala ago agasemaine.” huno hie. \p \v 34 YisasiꞋa anima huhalenoꞋma hia kea haviteno “HaviꞋyamaꞋaene kano maineafenagino nahapaiye.” huno agesafinaga haviteno kenonaꞋa mage huno hie “Ani kema hana kemoga aupaꞋa Anumaya Kotife ‘Kava yagainato.’ huka hugane.” huno hie. HigeꞋya vayaꞋyagamoꞋya haviteꞋya koli huꞋya Yisasina nagoꞋene haviokenae. \s1 YisasiꞋa Anumaya Kotima hutenea kanohe veaꞋmogami hamavige. \p \v 35 YisasiꞋa ala mono nopi mo humavenelino mage huno hamavige “Kahegi kema havilinaya anagaꞋmoꞋya naꞋa higeꞋya Kalaisifena, ‘Anumaya KotiꞋa hutenea kanomofena Tevitina aginagomoꞋa mopale kano maine?’ huꞋya nehae.” huno hamavige. \v 36 Hamavinegeno mage hie “TevitiꞋa Anumaya Kotina Alu Aotage Avamumo hapaiya kea mage huno humaineane \q1 ‘Anumaya KotiꞋa Anumaya-niꞋamofena mage huno humaine ‘Tamaga nayatega, ala vaya mainalega hanea siale emainesanageꞋna kame vayakaꞋa kaiyafinaga amatesugeꞋya kagaife ‘Ago tagasane.’ huꞋya hugahae.’ huno kaemaleneane. \m \v 37 TevitiꞋa Kalaisife ‘AnumayaniꞋa mainane.’ huno humainegi naꞋa higeno TevitiꞋa haenagama atesia aginagomofena ‘AnumayaniꞋamoga mainane.’ huno humaineane?” huno hamavige. HigeꞋya mukiꞋa alitalu humainaya veaꞋmoya Yisasi kea haviteꞋya tusiꞋa muse hae. \s1 Kahegi kema havilinaya anagaꞋmoꞋya kefo yaꞋene nehaya vayale. \p \v 38 YisasiꞋa hamapaiya kefiti mage huno hamapaiye “Kahegi kema havilinaya anagafena kaꞋyeho. Ani vayaꞋmoꞋya ayaꞋaya kena failiya yafena ‘Nelagafi notagafi?’ huꞋyama haya yafena tusiya huno nehamaiye. Vaya atagu nefaya kumapi mo vaiyatete nehuꞋya ‘NaꞋa vaya mainae.’ huꞋya ‘Ali falu fala hulatesae.’ huꞋya nehae. \v 39 Mono nopiꞋene imuleꞋene ‘Ala vayaꞋageꞋma nemaiya sialekeꞋya maigahune.’ huꞋya nehae. \v 40 Ani vayaꞋmoꞋya keto aꞋneyagahena ‘Mono nopima atalesaya monea tamiho.’ huꞋya nehuꞋya noꞋamifima hanea yaꞋyaga musufaya huꞋya moneꞋamia ali haꞋno nehaya vayalagiꞋya. VayaꞋyaga ayemavataga huꞋya ‘Kanale vaya mainae.’ huꞋya hisae huꞋya ayaꞋaya nunamu nehayane. AniꞋama nehaya vayaꞋmoꞋya havi miyana tusiya huno amaugafa amagata aisia yaꞋene aligahae.” huno hie. \s1 MoneꞋa omale aꞋmoꞋa Anumaya Kotitega muse yamaꞋa atalene. \p \v 41 YisasiꞋa mono nopi mone neꞋatalaya kaiyaga maineno monema atalaya veala amakeana moneꞋamima hanea veaꞋmoꞋya “Monetia Anumaya Kotina amigahune.” huꞋya ala mone pokisifina atalenae. \v 42 Atalageno nagola moneꞋa omale keto aꞋmoꞋa tole osi haesa monea metalene. Ani haesa yafatalamogania tokayaꞋagenoꞋa vani toya kana humaine. \v 43 YisasiꞋa ani yana ageteno agaiꞋaenema tokaeꞋya nemaiya anagafe ke higeꞋya ageno mage huno hamapaiye “Nagaya tamagelafa huꞋna tamahanepauve ma ma moneꞋa omale keto aꞋmoꞋa hagoteꞋyama metalaya veaꞋmogamina amakaseno ala mone metale. \v 44 Metaleneanagi moneꞋamima hanea veaꞋmoꞋya aliꞋyamaꞋa omalenea monegiꞋya havigu malenaya monegiꞋya afaꞋa metalayanagi ani aꞋmoꞋa mukiꞋa yamaꞋa ali haꞋno huno metale. MukiꞋa kaveꞋama alino nesia moneꞋa mukiꞋa alino metale.” huno hie. \c 13 \s1 YisasiꞋa “Ala mono nona tagape ailavigahie.” huno humaine. \p \v 1 YisasiꞋa ala mono nona neꞋataleno vigeno nagola agaiꞋaenema tokaeno nemaiya kanomoꞋa mage hie “Hulavenelina kanomogae male ago. Ala yafana kanale yafaꞋyagaleti kimalenaya kanale noꞋyaga hanegeka neꞋagane.” huno hie. \v 2 Higeno YisasiꞋa mage huno hie “Kagaya mani kanaleꞋnale ala noꞋyaga neꞋagano? Ani mukiꞋa yafaꞋyaga alino lagape aitalesigeno aposilavisianagi nago yafamoꞋa nago yafamo agupifina aikalo huno omaigahie.” huno hie. \s1 YisasiꞋa “TusiꞋa kana yamo falote hugahie.” huno hie. \p \v 3 YisasiꞋa Olivi yosa hanea agoꞋyamo agegayalega haino mopale maineno ageana ala mono nona atu kaiyaga hanegeno neꞋagegeꞋya PitaꞋene YemesiꞋene YoniꞋene EtaluꞋene YisasiꞋma mainelega emainae. \v 4 EꞋya Yisasife mage huꞋya havigae “Ani yafa nomoꞋa tagapema aisia kana na kanafine? Hana augafa tokiya avame yamo ani kanama faloteꞋma hisia kanafina taveligahie?” huꞋya havigae. \p \v 5 Hageno YisasiꞋa mage huno hie “NagoꞋa vayaꞋmoꞋya havigema lamahapaisagetamahena ohavisaya yafe kaꞋye ho. \v 6 MukiꞋa vayaꞋmoꞋya nagai nagia neꞋayeꞋya ‘Anumaya KotiꞋa tamaugafa aligatisuna yafe hulategeta neꞋone.” huꞋyama hisayana kasagoꞋya veaꞋne havige ayemavataga hugahae. \p \v 7 “NagoꞋa kotega kamema nehae.” huꞋya hisagetamaene “Kotamile-gaenema kamema nehae” huꞋyama tamahapaisagetamahena kolia ohiho. Ani yaꞋyagamoꞋa hagoteno falote hugahianagi ma mopama haꞋno hisia kanamoꞋa yaufa falote ohune. \v 8 NagoꞋa vayaꞋmoꞋya alu vayaꞋenena kamea hugahae. Ala kotega vayaꞋene nago ala kotega vayaꞋenena kamea hugahae. KasagoꞋya alu kote kotela tusiꞋa imila aligahie. Alu kote kotela tusiꞋa kafu nehuꞋya amakatesia kanamoꞋa falote hugahie. Ani yaꞋyagamoꞋa afaꞋa aꞋnemoꞋya nafaꞋnema ategahema hageno aepa heno amagata neꞋaiya avamete kava hugahianagi haenagaꞋa tusiꞋa tamagata yamo falote hugahie. \p \v 9 Tamakaitamia kava yagailama hiho. NagoꞋa veaꞋmoꞋya tamakaila tamavaleꞋya kanisole vayate kaiyekea hulamategahae. Mono nopi tamavaleꞋya kaꞋyona mo lamamigahae. Nagai nakaveꞋma haya yafe tamavaleꞋya ala kava vayateꞋene amakasemainea sauve vayateꞋene tamavaleꞋya hetilamatesageꞋya kaiyekea hulamatesagetama nagai kanale mono kea hamapaigahae. \v 10 Hamapaigahayanagi hagoteꞋya Yisasi kanale mono kea aliꞋya ute ete huꞋya mukiꞋa kote veaꞋmogamina hamapaitesageno ma mopamoꞋa haꞋno hugahie. \v 11 TamavaleꞋyama kaiyeke hulamatesaya kanafina kema hisaya yafena “NaꞋane huta hugahuneꞋ hutama tamakesa kuꞋmoꞋa ohutama afaꞋa viho. Ani kanafina kanale kema hisaya kea Anumaya KotiꞋa tamahapainagetama hugahae. Ani kea tamakai kea omalegi Anumaya Koti Alu Aotage AvamuꞋmoꞋa huno lamakesa hinagetama hugahae. \v 12 Ani kanafina veaꞋmoꞋya amakaiꞋami nepuꞋamimona kame vayaꞋamimote amavaleꞋya visayaꞋamoꞋya ‘HamaegeꞋya faliho.’ huꞋya hugahae. NefaꞋa nafaꞋneyagaꞋa aniꞋa humategahae. NafaꞋneꞋamimoꞋya itaꞋafoꞋamimoꞋene-na aliyahae huꞋya kamea humateteꞋya ‘Hamaetama faliho.’ huꞋya hugahae. \v 13 Nagima neꞋayaya yafe mukiꞋa veaꞋmoꞋya haviꞋya amaipa kafa helamategahae. NagoꞋa veaꞋmoꞋya nagai kemona meni kanaleti aepa heꞋya atafa huꞋya tokiyaꞋage hume hume neꞋvisageꞋna YisasiꞋna eteꞋnama esua kanafina nagai kema atafa hulinesaya veaꞋmogamina Anumaya KotiꞋa amaku amamena aligatigahie. \s1 TusiꞋa havi yatafa falote hugahie. \p \v 14 YisasiꞋa nagoꞋene mage huno hie tusiꞋa havi yana ma mopa alino hagagitalesia yana alu aotage yapi hetimainesigetama agegahae. Anima tamamaꞋyoma aisia yama agenuta-mahena Yutia mainaya veaꞋmogatama tamaiyayetama agoꞋyalega viho. Ani YisasiꞋma humainea kema hapalitama havisamogatama havilama hutama haviho. \v 15 Nagi nago kanomoꞋa nogatofuleꞋma haino maineno ani kema havinunofena tavino nomaꞋafinagati haifaleno nagoꞋa yana oꞋalino. AfaꞋa aiyayeno vino. \v 16 NagoꞋa veaꞋmoꞋya hoyafinagama mainesaletila kenaꞋamima aligahena notega eteꞋya oꞋviho. \v 17 AvoꞋnio ani kanafina tusiꞋa havi yamo falote hugahie. Amaipaene aꞋnene nute anilinesia nafaꞋnemogami itaꞋamimoꞋyaenefena tusiꞋa nahau nehie. \v 18 Anumaya Kotitega nunamuna mage hutama havigeho “Ani havi yamoꞋa tani koꞋma ikate tisia kanafina falote ohisie.’ hutama havigeho. \v 19 Ani kanafina tusiꞋa kana ya falote hugahie. EheꞋma Anumaya KotiꞋa ma mopama talo humalenea kanafiꞋene meni kanafiꞋenena aniꞋa ala kana yana falote ohuneanagi tusiꞋa ala kana yamoꞋa nagoꞋene haenagaꞋa aniꞋa huno falote ohugahie. \v 20 Anumaya KotiꞋa ani havi kanama alino aupa ohileꞋasina mukiꞋa veaꞋmoꞋya falileꞋasinagi Anumaya KotiꞋa haigenoꞋma hapalimatenea veafe agesa havino amaugafa aligatisia yafe ani kanaꞋa alino aupa hugahie. \v 21 Ani kanafina nagoꞋa veaꞋmoꞋya mage hugahae “Anumaya KotiꞋma taugafa aligatigahie huno hutenea kanoa ma mainegi ageho. Atu mainegi ageho.” huꞋya hisagetamahena “Tamage nehae.” hutama havitama tamametitia ohiho. \v 22 Ani kanafina nagoꞋa havigeꞋage amaune vayaꞋene “Nagaya Anumaya KotiꞋma tamaugafa aligatigahie huno hunatenea kano mainoe.” huno havige hisia kanoene evaꞋyi huꞋya veaꞋmogamina ayemavataga hugahe tokiyaꞋage avame yana hugahayanagi Anumaya KotiꞋa haꞋye huno hapalimatenea veaꞋmoꞋya ohavigahae. \v 23 Ohavigahagi falote ohunaya kanafina ago tamahapaimainogi kaꞋyetama maiho. \s1 HaenagaꞋa Ikapinagati emainea kanoa vayaꞋmo atenea nafaꞋnea egahie. \p \v 24 Ani havi kanamoꞋa haꞋno hutesigeno yagemoꞋa hanimaꞋage hinageno ikamoꞋa aivasa ohugahie. \v 25 KaꞋnefiꞋmoꞋya ikatetila atafailavigahie. IkateꞋma hanea yaꞋyagamoꞋya kanage kanage huno alu kate kate vaiyegahie. \v 26 MukiꞋa ani yamoꞋa falote hutesigeꞋna ikapinagati emainoa kanoa vayaꞋmo natenea kanomoꞋna ikapinagatila siate elavisugeꞋya nagegahae. TusiꞋa tokiyaꞋniene tusiꞋa hale yaniꞋaene esugetama nagegahae. \v 27 NenagesageꞋna ensole vayaꞋnia humatesugeꞋya yagemoꞋma tavi nefalelegatiꞋene evaꞋyi nehilegatiꞋene aluga aluga haupalegatiꞋene mukiꞋa mopaene mopaene nagaiꞋniꞋa nahaigeꞋna hapalimatenoa veaꞋnea aluga aluga mukiꞋa ma mopamona atupaletiꞋene ikamo atupaletiꞋene amavalesageꞋya melitalu hugahae. \s1 Tamakaya fiki yosale agevame hiho. \p \v 28 YisasiꞋa mage huno hie “Fiki yosamoꞋa nago avame ya tamaveligahigi ageho. Ani yosamoꞋa hagoteno akopapitiꞋma agusasiyeno amuꞋma malesigetamahena ‘Anuna valesia kanamoꞋa falote hugahe nehie.’ hutama nehae. \v 29 NaꞋa hugahayanagi manima tamahanepauva kuguva yama agenutamahena “YisasiꞋa esia kanamoꞋa ago aupa higeno fiate hetino maineanagino ago egahie.’ hutama tamakesa havigahae. \v 30 Nagaya tamage huꞋna tamahanepauve meni kanafima mainaya veala ofalinesageno ani yamoꞋa falote hugahie. \v 31 IkaꞋene mopaene fanane hugahianagi nagai kemoꞋa fanane ohugahie. \s1 Ani yama falote hisia kanahena nago kanomoꞋa ohavine. \p \v 32 Manima tamahapauva kanama falote hisia kanahena nago kanomoꞋa ohavine. Ikapinaga mainaya ensole vayaꞋmoꞋya ohavinae. Anumaya Kotina nafaꞋneꞋamoꞋna ani kanama falote hisia kanahena ohavinoanagi nenafaꞋa agaiꞋage haviline. \p \v 33 Tamakaya ani kanama falote hisia kanahena ohavinaya yafe tamaula ofaetama tamakaitamile yagaiho. \v 34 Nago kava kanomoꞋma hia kava huno YisasiꞋa egahie. Ani kava kanomoꞋa aliꞋya vayaꞋamofena ‘Ma aliꞋyana alu aliꞋya alu aliꞋyana tamahaote tamahaote yagaitama maiho.’ huneꞋamateno “FiateꞋma mainamoga kagaikaꞋa yagaiyo.” huneꞋateno ataleno alu kotega umaine. \v 35 NaꞋa humaineafe tamakaya aniꞋa hutama yagaiho. Nomona nefaꞋma esia kanahena ohavinae. Une esio? Kege amuꞋnopi esio? KokolemoꞋa age neꞋaisigeno esio? Ifi nate esio? Esia kanahena ohavinaya yafe kava yagaitama maiho. \v 36 Faetama mainesageno havigu aupaꞋa esigetama tamakaye hu yafenagi kaꞋyetama maiho. \v 37 Mani kea tamakaifema hua kea mukiꞋa veaꞋmogamife nehugi kava yagaitama tokiyaꞋage hutama maiho.” huno hamapaiye. \c 14 \s1 Kava vayaꞋmoꞋya Yisasina haesaya ke hu haꞋya kimainae. \p \v 1 Ani kanafina tole yupa maiteꞋya kafuꞋahe kafuꞋahe Anumaya KotiꞋma amakinagomo amaugafama aligatimainea yafe* alitalu huꞋya hale oki kaihamena nenaya imu kigahe nehageꞋya mono note kava vayaꞋmoꞋyaene kahegi kema havilinaya anagaꞋene Yisasina haesaya kea kesi ako huꞋya atafa hisaya yafe ke huge havige humainae. \v 2 Mage huꞋya hae “MukiꞋa veala imuleꞋma alitalu huꞋya maisafima Yisasina atafama hisunageꞋya mukiꞋa veaꞋmoꞋya ageteꞋya ke huꞋya atile male huꞋya tu hugahae.” huꞋya hae. \s1 Nago aꞋmoꞋa Yisasina anupi masave takino faletene. \p \v 3 YisasiꞋa Petani umaineno nayona fugitaya agemainea kanomo agia SaimoniꞋe kanomo nopi umaine. Mopale umaineno kave nenegeno nago aꞋmoꞋa anile eno manaꞋage masavena havatemai yafa keꞋayola alilino emaine. Ani keꞋayopina nagola tusiꞋa monele hanea masavena manaꞋage tina hane. Ani limo agia natie. Ani keꞋayoꞋma taloma hia yafamo agia alapasata yafane. Ani aꞋmoꞋa masave keꞋayola alino aitagino Yisasi anupi takino faletene. \v 4 FaletegeꞋya nagoꞋa anile mainaya vayaꞋmoꞋya ageteꞋya ke vaiꞋya mohu mehu nehuꞋya mage huꞋya hae “NaꞋa higeno mani aꞋmoꞋa manaꞋage masavena afaꞋa neꞋatale? \v 5 Nago kanomoꞋma miya hileꞋasina tali hataleti kina (K300) aluteꞋasine. Aliteta ani masavete monea alita afenoꞋamima omalenea veaꞋnea amamuteꞋasine.” huꞋya ani aꞋmofena “Kefo kava talo hane.” huꞋya kemakimainae. \v 6 Ke neꞋamakigeno YisasiꞋa mage huno hie “Agaila afaꞋa ataleho. NaꞋa higetama kea neꞋamakiye? Ani aꞋmona aipamoꞋa haviya hisia kava nehagi nagaila tusiꞋa kanale kava hunenate. \v 7 AfenoꞋamima omalenea veaꞋmoꞋya mukiꞋa kanafina tamakaiꞋene maigahayanagitama amaya hisaya tamakesama havisayana amaya hugahayanagi nagaya tamakaiꞋenena mukiꞋa kanafina omaigahue. \v 8 Ani aꞋmoꞋa amukoꞋa hanegeno ani kavala hagoteno afaꞋa ofaliꞋna mainogeno masavema faleꞋya hevainatesaya masavena agola fale nenate. \v 9 Tamage huꞋna tamahanepauve mukiꞋa ma mopafi veapima Yisasifena kanale mono kema hamapaisayana ani aꞋmoꞋma hia kavafeꞋenena hamapaisageꞋya mukiꞋa veaꞋmoꞋya agaife amakesa havi havi huꞋya maigahae.” huno hie. \s1 YutasiꞋa hulamake huno kava vayafe “Yisasina avaleꞋna tamamigahue.” huno hamapaimaine. \p \v 10 Ani kanafina Yutasi IsakaliotiꞋa tuelufuꞋa (12) anagaꞋaene nemaiya kanomoꞋa viaꞋamo Yisasina agesi huno momavalesigeꞋya metafa hisaya yafe mono note kava vayatega umaine. \v 11 ViaꞋamo mo hamapaigeꞋya ani kea haviteꞋya tusiꞋa muse huteꞋya ‘Mone kamigahune.’ huꞋya hapaitageno YutasiꞋa vaya kuluta oꞋai yate kesi kateti momavaleno esigeꞋya Yisasina haesaya kafe atiyemaine. \s1 YisasiꞋa agaiꞋaenema tokaeꞋya nemaiya anagaꞋaene kavela nemainae. \p \v 12 Hale oki kaihame kana maya nenaya kanamoꞋa ehe kanale Anumaya KotiꞋa Yuta vaya amaugafama aligatimainea kanahe amakesa nehaviya imuma kigahena sipi sipi heꞋya kiꞋya nenaya kanamoꞋa falote higeꞋya YisasiꞋene tokaeꞋya nemaiya anagaꞋmoꞋya Yisasina mage huꞋya havigae “Hanatega kahaisia kumatela Anumaya KotiꞋa amaugafama aligatimainea kanahe kagesa havisana kavela mo lalo tala hisune?” huꞋya hae. \v 13 Hageno YisasiꞋa tole kanolatana hunateno mage huno hanapaiye “Ala kumate neꞋviꞋageno ti keꞋayoꞋma alino esia kanoene fotu hutetana akave viꞋo. \v 14 Akave neꞋviꞋageno haino mo falesia nopi haitana ani nomona nefafe mage hutana havigeꞋo ‘Hulavenelia kanomoꞋa mage hie ‘Hanate ayenalagimalenana nona hane? Yoka namisanageꞋna nagaiꞋene tokaeꞋya nemaiya anagaꞋniene Anumaya KotiꞋa amaugafama aligatimainea kanahe tagesa havisuna kavela nesune?’ huno hie.’ hutana havigeꞋo. \v 15 HisaꞋagenoꞋa folamo huno anale kimalenea nona ago alino hilato humaleneanagino ala nona tanavelisigetana kavetia talo tala hiꞋo.” huno hanapaiye. \v 16 HigeꞋana ala kumate vaꞋana YisasiꞋma hia kemoꞋa mukiꞋa falote higeꞋana ageteꞋana Anumaya KotiꞋa amaugafa aligatimainea kanahe amakesa havi havi hisaya kavela talo tala humainaꞋe. \p \v 17 Talo humalenaꞋageꞋya yagemoꞋma tavi faleamaꞋa YisasiꞋa tuelufuꞋa (12) anagaꞋamoꞋyaene emainae. \v 18 Mopale emaineꞋya kavela nenageno YisasiꞋa mage huno hie “Tamage huꞋna tamahanepauve nagaiꞋenema kaveꞋma nenaya anagaꞋmogatama tamakaipiti kesi nahaesaya yatela nago kanomoꞋa vaineꞋaye.” huno hie. \v 19 HigeꞋya ani anagaꞋmoꞋya amaipa haviya huteꞋya agaifena amahaote amahaote mage huꞋya hae “Nagaife nehano?” higeꞋya “Nagaife nehano?” higeꞋya huꞋya havigae. \v 20 Havigageno YisasiꞋa mage huno hie “Tamakaya tuelufuꞋa (12) anagaꞋnimogatama tamakaipiti nagokeꞋmoga kesi nahaesaya katela vaineꞋayane. Ani kanomoꞋa nagaiꞋene nagoke yopafiti kaihame kana maya ali vayagofino nene. \v 21 Nagaya ikapinagati emainoa kanoa vayaꞋmo natenea nafaꞋnemonihena Anumaya Koti autaꞋmafima kaemalenaya avamete kava hugahuanagi vayaꞋmoꞋya havisagi huno nagesi hunatesia kanomofena ‘AvoꞋnio nahau hanagi kagaya maigaꞋyeka mainekao.’ huꞋna nehue. Ani kanomoga itakamoꞋa okateneleꞋasina tusiꞋa kanale kava hileꞋasine.” huno hie. \s1 YisasiꞋa kaihame kana mayaene nofi alagamo tiꞋene amamine. \p \v 22 Ani kavela nenageno YisasiꞋa kaihame kana maya alino nunamu huteno muse huno havigeno kolite kolite huno neꞋamamino mage huno hie “Aliho. Mamona nagaiꞋni naugafae.” huno hie. \v 23 Nagola vaini nofi alagamo ti* hanea keꞋayola aliteno nunamu huno muse huno havigeno alino amamite amamite higeꞋya nemainae. \v 24 Nenageno YisasiꞋa mage huno hie “Mamona nagaiꞋni kolane. VayaꞋmoꞋya nahaesageꞋna falisugeno kolaniꞋamoꞋa takilavino mukiꞋa veafene huno takilavisia yafe Anumaya KotiꞋa hulokiya vaino alino halegafilamatenea kemo* aepamoꞋa alino fatago hugahie. \v 25 Tamage huꞋna tamahanepauve menia nagaya vaini nofi alagamo timaꞋa* nagoꞋene onegahuanagiꞋna Anumaya KotiꞋma kava yagaimainea kumate umaineꞋna haegafa nofi alagamo tina* eteꞋna negahue.” huno hie. \v 26 HigeꞋya yagamea nagola huteꞋya Olivi yosa hanea agoꞋyafi haimainae. \s1 YisasiꞋa Pitafe “KakaveꞋno hunategane.” huno hie. \p \v 27 YisasiꞋa mage huno hamapaiye “Tamakaya mukiꞋamogatama nagaife havitama tamakupi maletama tamametiti nehaya yana ataletama asaga hulavisagi nayona ani yafe kaemaleneane \q1 ‘Nagaya sipi sipi kava kanoa haesugeꞋya sipi sipiyaga atagufeꞋya falegahae.’ huno kaemaleneane. \m \v 28 Kaemaleneanagi falimainesufiti Anumaya KotiꞋa alino hetinatesigeꞋna Kalili uhagotelamateꞋna visugetama nakave egahae.” huno hie. \v 29 Higeno PitaꞋa kenonaꞋa mage huno hie “MukiꞋa anagala kagaifema haviꞋya amakupi maleꞋya amametiti nehaya yama ataleꞋya falesageꞋnahena nagaya aniꞋa ohugahue.” huno hie. \v 30 Higeno YisasiꞋa mage huno hie “Tamage huꞋna kahanepauve meni kegela kokolemoꞋa tole kanale agea oꞋainesigeka kagaya tagufa (3) kanale mage hugane ‘Nagaya oꞋagenoa kanoe.’ huka avane hunategane.” huno hie. \v 31 Higeno PitaꞋa tokiyaꞋage ke huno hie “KagaiꞋene nahaesageꞋna faligahuanagiꞋna kagai kagihena avanena huꞋna fala okigahue.” huno higeꞋya mukiꞋa anagaꞋmoꞋya nagoke kegeꞋya humainae. \s1 YisasiꞋa Ketesemani hoyafi nunamu mo humaine. \p \v 32 HuteꞋya Ketesemani uvaꞋyi hageno YisasiꞋa agaiꞋaenema tokaeꞋya nemaiya anagafena mage huno hie “Tamakaya male maineho. Nagaya Anumaya Kotitega nunamu huꞋna havigegahue.” huno hie. \v 33 PitaꞋene YemesiꞋene YoniꞋene amavaleno viana aepa heno aipamoꞋa kanaꞋage higeno haumana halegeno kasageke hie. \v 34 Huteno mage huno hamapaiye “Nahau nayamopamoꞋa tusiꞋa kanaꞋage nehigeꞋna ago falisua kava nehugi male mainetama kava yagaitama maineho.” huno hie. \v 35 OsiꞋa viaꞋamo nunamu huno havigegahe mopafi agoꞋya moyeno maineno nunamuna mage huno havige “Kahaisigekahena falisua kanaꞋnia alitalesane huꞋna kahavinegoe. \v 36 Nenafagae kagaya mukiꞋa yana kanale hateꞋasine. Nagaya falisua kava nehugi ani havi kanamoꞋa satuꞋage hia ti kana tima hanea keꞋayola nahafaletalo. AfaꞋa nagai nagu nagesa akave ohuka kahaisia yana afaꞋa huo.” huno havige. \p \v 37 Havigeteno viaꞋamo momakeana agaiꞋaenema tokaeꞋya nemaiya anagala faeꞋya mainageno Pitafena mage huno hie “Saimonigae faekage mainano? Vae kagaya aupa kana kanoꞋa kava oꞋyagaikage mainano? \v 38 SataniꞋa ayelamavataga hisigeno tamakuꞋamoꞋa ‘Ohugahue.’ huno tokiyaꞋage humaineanagi afaꞋa amega tamaugafamoꞋa tokiyaꞋa omaleneanagino ‘Hugahue.’ huno hisia yana hugahigi Satani kema ohavisaya yafena kava yagaitama mainetama Anumayamotega ke hutama havigeho.” huno hamapaiye. \p \v 39 Huteno amataleno viaꞋamo Anumayamotega havigea kea aniꞋa huno nagoꞋene mo havige. \v 40 Havigeteno eteno momakeana amau tokotoko higeꞋya faeꞋya mainageno momakeanagi “Vae tagaya naꞋane hisune?” hugeꞋya amakesaguꞋmo humainae. \p \v 41 Hageno YisasiꞋa eteno eaꞋamo tagufa (3) kanale amakaifena mage huno hamavige “Maifalu hutamage faetama mainao? Hailagino kanaꞋnia ago falote nehie. Nagaya ikapinagati emainoa kanoa vayaꞋmo natenea nafaꞋnemonia nagesi huno navaleno kefo yama nehaya vayaꞋmogami amayapi natesigeꞋya nahaegahe nehae. \v 42 MukiꞋamogatama hetitama vigetao. Ageho nagesi huno nahaesia kanoa ago neꞋegi vigeta mogamano.” huno humaine. \s1 YutasiꞋa Yisasina avaleno kame vaya amayapi atene. \p \v 43 YisasiꞋa mani kea nehigeno aupaꞋa YutasiꞋa tuelufuꞋa (12) anagaꞋaenema tokaeno nemaiya kanomoꞋa evaꞋyi higeꞋya agaiꞋene mukiꞋa vayaꞋyagaene mono note kava vayaꞋene kahegi kema havilinaya anagaꞋene nagoꞋa Yuta vayatamaenema humataya vayaꞋmoꞋya ayaꞋaya naepege naipege huꞋya muki kaꞋyoꞋene aliꞋya emainae. \v 44 Agesi huno Yisasina haesaya yama amavalisea kanomoꞋa vayaꞋyagahena mage huno hamapaiye “AtakoꞋma hisua kanoa haesaya kano mainegi atafa hutama tokiyaꞋage hutama avaletama viho.” huno hamapaiye. \p \v 45 YutasiꞋa evaꞋyi huno Yisasite eaꞋamo mage hie “Hulavenelina kanomogae.” nehuno atako me hie. \v 46 Atako higeꞋya ageteꞋya vayaꞋyagamoꞋya Yisasina atafa huꞋya ayetalako humainae. \v 47 Atafa nehageno nagola agaiꞋaenema hetimaiya kanomoꞋa ayaꞋaya naepeꞋa hevayu huno ala mono note hagote kava kanomo aliꞋya kanoꞋamo agesa aifakalitalegeno asaka hulavimaine. \v 48 Aifakalitegeno YisasiꞋa mage huno hie “Tamakaya nagaifena ‘Vaya nehamaeno musufaya nehia kano maine.’ hutama nagaiꞋma natafa hugahena ayaꞋaya naepene muki kaꞋyoꞋene alitama neꞋao? \v 49 MukiꞋa kanafina efiꞋefi huꞋna tamakaiꞋene maineꞋna ala mono nopina mono kea huhaleꞋna nehuanagi nagaila natafa ohunayanagi afaꞋa kanalele. Nayoma kaemalenaya kemoꞋa falote huno tamage hisia yafe menia natafa nehae.” huno hie. \v 50 HigeꞋya mukiꞋa agaiꞋaenema tokaeꞋya nemaiya anagala neꞋataleꞋya fale haꞋno humainae. \s1 Nago neya kanomoꞋa koli huno falemaine. \p \v 51-52 Nago neyamoꞋa aye ohati kena kenalafamaꞋage failino Yisasi akave umainegeꞋya agaila atafa hugahe hageno kenaꞋa hateno neꞋataleno augafa alapaꞋage aiyayeno faleno umaine. \s1 Yisasina kanisole vaya amaulagale kaiyekea hutenae. \p \v 53 Yisasina avaleꞋya ala mono notela hagote kava kanomote ageꞋya mono note kava vayaꞋyagaene Yuta vayatamayagaene kahegi kema havilinaya anagaꞋene alitalu huꞋya mainae. \v 54 PitaꞋa akave anatino vianagi avatela oꞋunegi aluꞋale umaineno ala mono notela hagote kava kanomo nomo haupale uvaꞋyi huno ati vayaꞋene mopale umaineno atale tota huno maine. \p \v 55 Mono note kava vayaꞋmoꞋyaene mukiꞋa kanisole vayaꞋene YisasiꞋma haesaya kaiyekema hutegahena nagoꞋa vayaꞋmoꞋya “Kefo kavala higeta agemainone.” huꞋya hutesaya vayafe atiyayana omainae. \v 56 OmaigeꞋya kasagoꞋya vayaꞋmoꞋya havige huꞋya Yisasifena hayanagi amakai kemoꞋa nago katela ohunagi alu ke alu ke maiꞋya humainae. \v 57-58 NagoꞋa vayaꞋmoꞋya hetiꞋya havige huꞋya Yisasifena mage huꞋya hae “Tagaya agaiꞋama humainea kea havilinone mage huno humaine ‘Nagaya vayaꞋmoꞋyama kimalenaya ala mono nona aliꞋna lagape aitaleꞋna tagufa (3) kanafi ani nona eteꞋna vayaꞋmoꞋya nokiya avamete no ali hetigahue.’ huno higeta havilinone.” huꞋya nehae. \v 59 Hayanagi ani kemoꞋa nago avamete kea ohunagi alu ke alu ke maiꞋya humainae. \p \v 60 Hageno ala mono notela hagote kava kanomoꞋa amuꞋnoꞋamifi hetimaineno Yisasina mage huno havige “Na augafa ke kagaifena nehae? Kagaifena kaiyekema hunegatayana kenonaꞋamia hufalote huka nohane?” huno havige. \v 61 Havigeanagi YisasiꞋa kea ohuno avaya lukino maineno nagola osi ke kanoꞋa ohutafa huno mainegeno ala mono notela hagote kava kanomoꞋa eteno nagoꞋene havige “Kagaya Anumaya KotiꞋa taugafa aligatigahema hugatenea kano mainano? Kagaya agima alisaga nehaya Anumaya Kotina nafaꞋneꞋamoga mainano?” huno havige. \v 62 Havigegeno YisasiꞋa hufalote huno hie “E, nagaya ani kano mainoanagitama tamakaya haenagaꞋa Ikapinagati emainoa kanoa vayaꞋmo natenea nafaꞋnemonia tusiꞋa tokiya yamaꞋa hanea Anumaya Kotina tamaga ayatega hanea siale maineꞋna ikate hanea siate esugetama nagegahae.” huno hie. \v 63 Higeno ala mono notela hagote kava kanomoꞋa ani kea havigeno aipamoꞋa tokiyaꞋage higeno kenaꞋa alino hatata nehuno mage huno hie “Tagaya hai havunanagiꞋya nagoꞋa vayaꞋmoꞋya kaiyekea huoꞋatesae. \v 64 Anumaya Kotifema huhaviya hutea kea ago nehavigi. Na tamakesa nehaviye?” huno higeꞋya mage huꞋya hae “Tamage nehane anona yamaꞋa alisia yafe haesageno falisie.” huꞋya hae. \p \v 65 HuteꞋya nagoꞋa vayaꞋmoꞋya Yisasina amavetuꞋna heneꞋateꞋya aulagafi aiso huteneꞋya aikoneliꞋya mage huꞋya havigae “Kaune kema nehana kanomoga tahapaiyo taꞋya negahayae?” huꞋya havinegeꞋya ati vayaꞋmoꞋya amayateti aikolimainae. \s1 PitaꞋa Yisasifena avane huno “Nagaya noꞋagoa kano maine.” huno hie. \p \v 66-67 PitaꞋa nomo haupalega afetega mainegeno ala mono notela hagote kava kanomona aliꞋya munaꞋmoꞋa anile emaineno ageana PitaꞋa ata lota nehigeno ani munaꞋmoꞋa megeteno Pitana agesagali maineno mage huno hie “Kagayaenena Nasaleti YisasiꞋene vaiyatete nehana kanoe.” huno hie. \v 68 Higeno PitaꞋa avane huno “AꞋao nagaya ani kanoa oꞋagenoa kanohe maika nehane.” huno nehuno fiate neꞋvigeno anile kokolemoꞋa agea aimaine. \v 69 Fiate mainegeno ani munaꞋmoꞋa mogeteno anile hetimaiya vayafena mage huno hie “Mani kanoa Yisasi anagapiti kanoe.” huno hie. \p \v 70 Higeno PitaꞋa nagoꞋene eteno “AꞋao nagaya ani kanoa omainoe.” huno hie. Osi kana kanoꞋa maigeꞋya anile hetimaiya vayaꞋmoꞋya mage huꞋya hae “Tamage kagaya Kalili kano mainana yafe agaiꞋene vaiyatete nehana kano mainane.” huꞋya hae. \v 71 Hageno PitaꞋa mage huno hie “Nagaya tamagema ohisugenoꞋa Anumaya KotiꞋa nahaesie. Anumaya Koti aulagafina tamage huꞋna tamahanepauve tamakayama haya kanoa nagaya oꞋagenoa kanoe.” huno hie. \v 72 Nehigeno aupaꞋa hagoteno agema aiya kokolemoꞋa anile viaꞋamo agea aigeno Pitana agesamoꞋa aikalo higeno YisasiꞋma hapaigeno havimainea kea mage huno humaineane “KokolemoꞋa tole kanale agea oꞋainesigeka kagaya tagufa (3) kanale avane huka nagaifena ‘NoꞋagoa kano maine.’ huka hugane huno humainea kemoꞋa Pita agesamoꞋa aikalo higeno haviteno tusiꞋa avitemaine. \c 15 \s1 Yisasina avaleꞋya Pailatite umainae. \p \v 1 Kola alino halegeꞋya mukiꞋa mono note kava vayaꞋene Yuta vayatamaene kahegi kema havilinaya anagaꞋene kanisole vayaꞋene Yisasina haesageno falisia kea huge havige huteꞋya Yisasina nofi kiteteꞋya ala kamani kava kanole, Pailatite* avaleꞋya ayapi motenae. \v 2 Motageno PailatiꞋa Yisasifena mage huno hie “Kagaya Yuta veaꞋmogami Sauve kano mainano?” huno havigegeno YisasiꞋa mage hie “KagaikaꞋa ani kea hai nehane.” huno hie. \v 3 HigeꞋya mono note kava vayaꞋmoꞋya kasagoꞋya kea “MaꞋa kefo kava humainane.” huꞋya hutenae. \v 4 HuneꞋatageno PailatiꞋa nagoꞋene mage huno hie “Havio mukiꞋa kefo yama nehana yana ali falote nehagi kagaya kenonaꞋamia naꞋa higeka nohane?” huno hie. \v 5 Hianagi YisasiꞋa kenonaꞋa nagola osi ke kanoꞋa ohigeno Pailatina amaꞋyo aimaine. \s1 PailatiꞋa Yisasife “Yafaga yosale nili hetama asaigeno falino.” huno hie. \p \v 6 KafuꞋahe kafuꞋahe Anumaya KotiꞋa amaugafama aligatimainea kanahe amakesa haviꞋya imua negiyanagino PailatiꞋa mukiꞋa ani imu kisaya kanafina nagoke nofi hutegeno nemaiya kanoa vayaꞋyagamoꞋya haesaga huꞋya “Agaya esie.” huꞋya haya kanohe nofipitila “Hai haꞋno hanagi vuo.” huno huneꞋatea kanae. \v 7 Ani kanafina nago kanomo agia PalapasiꞋe kamani vayaꞋene tuma nehaya vayaꞋene maineno tuma haya kanafina vayala tavata nehamaeyaya vayaꞋene mainegeꞋya kina nopi avaleꞋya hutenayane. \v 8 HutenayanagiꞋya vayaꞋyagamoꞋya Pailatife mage huꞋya me hae “MukiꞋa imuma kina kanafima nehana kavala hulato.” huꞋya hae. \v 9 Hageno PailatiꞋa mage huno hamavige “Nagaya Yisasifena Yuta veate Sauve kanomofe ‘Hai haꞋno hanagi vuo.’ huꞋna hisugetama musena hugahao?” huno hamavige. \v 10 HigeꞋya mono note kava vayaꞋmoꞋya ma amakesa haviye “MukiꞋa veala Yisasi kegeꞋya nehaviꞋya tagai kea nohaviye.” huteꞋya ani yafe Yisasifena amaipamoꞋa haviya huteteꞋya Pailatite avaleꞋya ageno PailatiꞋa ani yafe agesa nehavino humaine. \v 11 Havianagi mono note kava vayaꞋmoꞋya mukiꞋa vayaꞋmogami amaipa moyeꞋya mage huꞋya hamapaiye “Mage hutama hiho ‘Palapasina atalesanageno afaꞋa esie.’ hutama hiho.” huꞋya hae. \v 12 Hageno PailatiꞋa vayaꞋyagahena mage huno hamavige “AniꞋa hisuana ma kanomofe tamakaya Yuta vayate Sauve kano maine hutama nehaya kanomofena naꞋa hutesue?” huno hamavige. \v 13 HamavigegeꞋya mukiꞋa vayaꞋmoꞋya ala kefiti mage huꞋya hae “Yafaga yosale nili hetama asaigeno falino.” huꞋya hae. \v 14 Hageno PailatiꞋa mage huno hamavige “NaꞋa higetama na kea nehae? HanaꞋa augafa kefo kava humaine?” huno hianagi amakaya eteꞋya aliꞋya alapi ataleꞋya ala kefiti mage huꞋya hae “Yafaga yosale nili hetama asaigeno falino.” huꞋya hae. \v 15 Hageno PailatiꞋa mukiꞋa vayaꞋmoꞋya muse hisaya kava hugahue huno Palapasina nofipiti avaleno neꞋataleno Yisasina agata aisifa kaꞋyoteti haifu amiteno Yisasina ati vaya amayapi ateteno “Yafaga yosale nili hetama asaigeno falino.” huno hie. \s1 Ati vayaꞋmoꞋya Yisasina huꞋya akaya atenae. \p \v 16 Ati vayaꞋmoꞋya Yisasina avaleꞋya ala kava kanomo no haupalega umaineꞋya mukiꞋa amakaiꞋene nemaiya ati vayafe ke hageꞋya emainae. \v 17 EmaineꞋya Yisasina akaya ategahe “Ala kano mainane.” huꞋya hisaya yafe ayaꞋaya haesa kena aliꞋya faiteteꞋya avetaꞋnafaꞋage nofi aliꞋya mo aigalaki me aigalaki huꞋya tumano kula talo huꞋya Yisasina anute vaitenae. \v 18 VaiteteꞋya aepa heꞋya huhaviya hutegahena mage huꞋya hae “Felugae. Yuta vayaꞋmogami sauve kanomogae.” huꞋya akaya atae. \v 19 NeꞋateꞋya anute kaꞋyoteti nagoꞋene nagoꞋene huꞋya aikoneliꞋya augafale amavetuꞋna heneꞋateꞋya amaleꞋya ayeꞋya mopale maineꞋya “Ala kano mainane” huꞋya ayevataga vatago humainae. \v 20 Kigi huneꞋateꞋya haesa kena hateneꞋataleteꞋya agaiꞋa kena faiteteꞋya yafaga yosale nili hegahe avaleꞋya umainae. \s1 Yisasina yafaga yosale nili heꞋya asaimainae. \p \v 21 Kategama vayana SaimoniꞋene fotu humainae. Ani kanoa Sailini kumate kanoe. AlekasataꞋene Lufasiganiene neꞋanafaꞋe. Ani SaimoniꞋa hoyafinagati kate eneꞋvigeꞋya ati vayaꞋmoꞋya tokiyaꞋage ke huꞋya “Kaiyayeka yafaga yosa melika vuo.” huꞋya hageno molino umaine. \p \v 22 Alino vigeꞋya Yisasina avaleꞋya vayaꞋamoꞋya Kologota kumate uvaꞋyi hae. Ani kumaꞋmo agimoꞋa tagaiti kefina anu ayamufa kumale huꞋya nehae. \v 23 Ani ati vayaꞋmoꞋya “Haesunageno falisiana agata ai yafenagita agatama oꞋaisia tina amisunageno nesie.” huꞋyama hayana anima agata oꞋaisia timo agia mea. MeaꞋene nofi alagamo tiꞋene nagopi ali havigu huteꞋya aliꞋya amiyana YisasiꞋa ani tifena “AꞋao.” huno onene. \v 24 OnegeꞋya yafaga yosale nili heꞋya asaimaleteꞋya kenaꞋa fako huꞋya aligahe musufa yama nehaya yokalo lageꞋya amakasaya vayaꞋmoꞋya alimainae. \p \v 25 Natena naeni (9) kiloki yagemoꞋa anale hai vaꞋyi higeꞋya Yisasina yafaga yosalela nilia maleꞋya heteꞋya asaimainae. \v 26 AsaiteꞋya “Ma kava higeta haune.” huꞋya kaemalenae “Mani kanoa Yuta veate ala Sauve kanoe.” huꞋya kaeꞋya malenae. \v 27-28 KaemaleteꞋya YisasiꞋene tole kanolatana vaya nehamaeꞋana musufa yama nehaꞋa kanolatana nago kanoa Yisasina tamaga kaiyagaꞋa haeꞋya asaimaleꞋya nago kanoa haoga kaiyagaꞋa haeꞋya asaimaleꞋya humainae. \p \v 29 HumalenageꞋya kateꞋma ute ete huꞋya agasaya vayaꞋmoꞋya amakeꞋya kaꞋyo aiꞋya “Kefo kano maine.” huꞋya kigi yokalofiti huhaviya huneꞋateꞋya mage huꞋya hae “Oho kagaya ‘Ala mono nona aliꞋna lagape aitaleteꞋna tagufa (3) kanafi eteꞋna kitalegahue.’ huka nehana kano mainane? \v 30 Menia kagaya yafaga yosa neꞋataleka kagaikaꞋa elavika kaugafa aligatio.” huꞋya hae. \v 31 HageꞋya mono note kava vayaꞋene kahegi kema havilinaya anagaꞋene amakaiꞋami vayaꞋmoꞋyaene aniꞋa huꞋya kamuge hatageꞋya vaineꞋateꞋya mohu mehu huꞋya huhaviya huneꞋateꞋya mage huꞋya hae “NagoꞋa vea amaugafa aligatimainegi naꞋa higeno agaiꞋa augafa ali nokatie. \v 32 Kalaisiga Isaleli vayate Sauve kanoꞋamimoga yafaga yosa neꞋataleka elavigeta agamano. Agesunana kagaifena havita tagupi maleta tametitia hugahune.” huꞋya huhaviya huneꞋatageno agaiꞋenema yafaga yosaleꞋma asaimalaya musufa kanolatamoganienena aniꞋa huꞋana Yisasina huhaviya hutenaꞋe. \s1 YisasiꞋa ago falie. \p \v 33 YagemoꞋa euno amuꞋnokaꞋno higeno halemainea yamoꞋa haꞋno higeno mukiꞋa kotega tusiꞋa hanikino viaꞋamo une kanalega eteno ali halemaine. \v 34 Une kanalega YisasiꞋa ala kefiti ke huno agaiꞋa kefiti mage huno hie “Eli Eli lema sapakatani.” huno hie. Tagaiti kefina mage huno hie “Anumaya KotiꞋnimogae, Anumaya KotiꞋnimogae naꞋa higeka nagaila nenatalane?” huno hie. \v 35 HigeꞋya nagoꞋa anile hetimaiya veaꞋmoꞋya haviteꞋya mage huꞋya hae “Ilaiyafe ke nehigi haviho.” huꞋya hae. \v 36 Hageno nago kanomoꞋa viaꞋamo hava koꞋyafa kana yana alino atuꞋage nofi alagamo tipi ayeteno alino viaꞋamo kupaga kaꞋyote maleno ani hava koꞋyafa kana yana kiteno “YisasiꞋa mayu mayu huno nesie.” huno neꞋamino mage huno hie “Agava maineta agesune IlaiyaꞋa yafaga yosaletila mevaleno elavisifi agegahune.” huno hie. \v 37 Higeno YisasiꞋa ala kegefa huteno falimaine. \p \v 38 FaligenoꞋa ala mono nopima ala kena ayaꞋaya kenagefama asaimalenaya kenamoꞋa YisasiꞋma falia kana kanoꞋale analeti aepa heno amuꞋnopiti hatata hulole hulavino mo talene. \v 39 Ati vayate kava kanomoꞋa Yisasina aulega hetimaineno YisasiꞋa kema huteno falia yana ageteno mage huno hie “Tamage huno mani kanoa Anumaya Koti nafaꞋnelafa maine.” huno hie. \p \v 40 NagoꞋa aꞋneyaga aluꞋale maineꞋya agemainae. NagoꞋamogami amakia, osi YemesiꞋene Yosefegani itaꞋanimoꞋa MaliaꞋe SalomiꞋagi Magatala kumate MaliaꞋagi huꞋya mainae. \v 41 YisasiꞋa Kalilima mainea kanafina ani aꞋneyagamoꞋya akave vaiyatete nehuꞋya kavela kaeꞋya neꞋamiyane. MukiꞋa aꞋneyaga YisasiꞋene Yelusalemu tokaeꞋya umainaya aꞋneyaga aluꞋale hetiꞋya maineꞋya Yisasina agemainae. \s1 Yisasina yafa kapi hevaitenae. \p \v 42-43 Sapati yupahe haviꞋya talo tala hisaya kanagino yagemoꞋa lavi falegahe higeno YosefeꞋa Alimatia kumate kanoa Yuta kanisolefi nemaiya kanoa evaꞋyi hie. Ani kanoa Anumaya KotiꞋma kava yagaisia kanahe muse huno agava nehia kanogino kolia ohuno Pailatite viaꞋamo mage huno havige “Yisasina augafaꞋa aligahe nehue.” huno mo havige. \v 44 Havigegeno PailatiꞋa “AupaꞋa ago falimainegeka nehano? AvoꞋnio namaꞋyo aiye.” huno agesa nehavino nagoꞋa ati vayate kava yagaimainea kanohe ke higeno egeno “YisasiꞋa ago falimaineo?” huno havige. \v 45 Havigegeno ati vayate kava kanomoꞋa “E, ago falimaine.” huno higeno PailatiꞋa Yosefena mage huno hapaiye “Kanalelagi augafa afaꞋa moligane.” huno hie. \v 46 Higeno YosefeꞋa viaꞋamo kaꞋyo muki ayaꞋaya kena molino viaꞋamo augafa yafaga yosaleti alino maleneno kenaleti augafalela aigalaki kalaki huno haꞋya kiteno alino viaꞋamo hefalegeꞋya kafimalenaya yafakapi Yisasina hevaiteteno avayaleꞋma aililesia yafana ayetufeno anile mo aililemalene. \v 47 Magatala MaliaꞋene Yosefena itaꞋamoꞋa MaliaꞋene maineꞋana hevaitea yafa kaana agemainaꞋe. \c 16 \s1 YisasiꞋa ago falimainefitila hetimaine. \p \v 1 Sapati yupamoꞋa haꞋno higeꞋya Yemesina itaꞋamoꞋa MaliaꞋe hamoꞋamoꞋa Magatala kumate alagi SalomiꞋene Yisasina augafale manaꞋage masaveteti faletegahe ani masavena aliꞋya emainae. \v 2 Sota yupa yagemoꞋa yaufa nehaigeꞋya ani aꞋneyaga komulega vae. \v 3 Kategama vayana amakaiꞋamige kea hume hume umainae “Komumo avayaleꞋma aililemalea yafana ta taya huno avayaletila alino avayu huno faitega atalelategahie?” huꞋya hae. \v 4 NehuꞋya agesaga huꞋya agayana ani ala yafakefa ago alikelitalageno faitega hanegeꞋya agemainae. \v 5 AgeteꞋya ani yafakapinaga hai faleꞋya mogayana nago neyana aya tamaga kaiyaga mopale mainegeꞋya agayana ani kanomoꞋa ayaꞋaya efe kena failinegeꞋya ageteꞋya tusiꞋa amamaꞋyo aimainae. \p \v 6 AmamaꞋyo neꞋaigeno ani kanomoꞋa mage huno hie “Tamakaila tamamaꞋyoa oꞋaino. Tamakaya Nasaleti Yisasife ati neꞋayae. Yafaga yosale nilima heꞋya asaimalaya kanohe ati neꞋayayanagi agaya falimainefiti ago hetimaine. Mafina omainegi ani kanoma malaya kumala ma hanegi ageho. \v 7 Tamakaya utama YisasiꞋenema tokaeꞋya nemaiya anagaꞋene PitaꞋene mage hutama hamapaiho “YisasiꞋa ofalino afaꞋa mainenoꞋma tamahapaimainea kemoꞋa ago uhagotelamateno Kalili umainegi anilega neꞋutama Yisasina mogeho.” huno hamanepaiye. \p \v 8 HigeꞋya amakaya atili huteꞋya amamaꞋyo aigeꞋya yafakapitila hatilaviꞋya amaiyayeꞋya vayanagi kolima haya yafe nagoꞋa vayala ani kea hamaopainae. \s1 Magatala kumate MaliaꞋa Yisasina agemaine. \p \v 9 Sota yupa nate alakefafi YisasiꞋa falimainefitila hetino viaꞋamo hagoteno Magatala kumate Malia mainelega uvaꞋyi higeno agemaine. Nayona ani aꞋmo agupina seveniꞋa (7) Satani Avamula mainegeno YisasiꞋa anatitaleneane. \v 10-11 Ani MaliaꞋa ageteno viaꞋamo YisasiꞋenema tokaeꞋya nemaiya anagala mogeana tusiꞋa hamau huꞋya avineꞋatageno ani aꞋmoꞋa mage huno mo hamapaiye “YisasiꞋa falimainefitila ago hetigeꞋna nagaya agaila ago ageteꞋna neꞋoe.” huno hamapaigeꞋya haviteꞋya “Havige nehane.” huꞋya amametitia ohunae. \s1 AgaiꞋa anagapiti tole kanolatamogania katega Yisasina agemainaꞋe. \p \v 12 HaenagaꞋa ani vayapitila tolemogania kumala ataleꞋana katega neꞋvaꞋageno YisasiꞋa evaꞋyi higeꞋana agemainaꞋe. \v 13 AgeteꞋana ani kanolatana eteꞋana vayaꞋanimoꞋya mainalega vaꞋaꞋamogani “YisasiꞋa naꞋa kano agoꞋe.” huꞋana mo nehaꞋana ani vayaꞋmoꞋya “Havige nehaꞋe.” huꞋya haviꞋya amametitia ohunae. \s1 YisasiꞋa aleveniꞋa (11) anagaꞋamoꞋya aliꞋya alisaya ke hamapaimaine. \p \v 14 HaenagaꞋa aleveniꞋa (11) anagala kave maiꞋya nenageno YisasiꞋa evaꞋyi huno maineno amakaya vayaꞋmoꞋyama haya kemoꞋa “YisasiꞋa falimainefitila ago hetigeta agemainone.” huꞋya haya kema havisaya yafena amakuꞋamoꞋa tilegeꞋya haviꞋya amametitima ohaya yafe YisasiꞋa ke memamakie. \v 15 Kemamakiteno mage huno hamapaiye “MukiꞋa kotega utama nagai kanale mono kea alitama veaꞋmogamina mo hamapaiho. \v 16 HamapaisageꞋya nagoꞋa veaꞋmoꞋya ani kehena ‘Tamage nehae.’ huꞋya haviꞋya amakupi maleꞋya amametiti hisagetama tina falematesageno Anumaya KotiꞋa amaku amamena aligatigahianagi nagoꞋa veaꞋmoꞋya ani kehena ‘Havige nehae.’ huꞋya haviꞋya amakupi omalesaya veafena Anumaya KotiꞋa ‘Hani yapi tegelege nehia atafi viho.’ huno humategahie. \v 17 Nagai kema haviꞋya amakupi maleꞋya ametiti hisaya veaꞋmoꞋya ani tokiyaꞋage avame yana hugahae nagai nagile Kefo Avamula vea amakupitila amanati neꞋataleꞋya amaku amakesafiti ohavinesaya kefitila alu amake alu amakea aigahae. \v 18 VeaꞋma akafu neꞋamanisia osifaꞋvema atafa hisayana amaugafa amagata oꞋaisigeꞋya ofaligahae. VayaꞋma nefalia posini lima nesayana amaugafa amagata oꞋaisigeꞋya ofaligahae. Kalima neꞋaliya vayaꞋmogami amaugafaleꞋma amayama malesagenoꞋa kaliꞋamimoꞋa kanale humategahie.” huno hie. \s1 Anumaya KotiꞋa Yisasina avalegeno ikapinaga haimaine. \p \v 19 YisasiꞋa, AnumayatimoꞋe mani kea hamapaitegeno ikapinaga avalesaga higeno haino Anumaya Kotina tamaga ayatega umaine. \v 20 UmainegeꞋya YisasiꞋene tokaeꞋya nemaiya anagala mukiꞋa kotega ute ete huꞋya Yisasi mono kea hamanepaigeno AnumayamoꞋa amakaiꞋene vaiyeno amaya huno tokiya yamaꞋaleti “Ani kea tamage nehae.” huꞋya veaꞋmoꞋya havisaya yafe kasagoꞋya tokiya avame yana humainae. Mani kema hua kea tamage.