\id LUK Luke NT0011.LU - KANITE N.T. GIBSON/MCCARTHY 3-JUL-02 \h Luku \toc1 Yisasife Kanale Ke Luku Kaemalenea Ke. \toc2 Luku \mt2 Yisasife Kanale Ke \mt1 Luku \mt2 Kaemalenea Ke. \c 1 \s1 LukuꞋa Tiofilasina kaeno aminea avona. \p \v 1 Tiofilasiga ala kava kanomoga mukiꞋa vayaꞋmoꞋya YisasiꞋma tagai amuꞋnopi humainea yana ago kaemalenae. \v 2 Yisasi kema hamanepaiya vayaꞋmoꞋya ehe kanale aepa heꞋya ani yana ageteꞋya tamahapaimainae. \v 3-4 MukiꞋama kahapaiya kemona aepaꞋa kelamake ke havisa-nafe nagaya kanaleꞋya huꞋna havilama huꞋna havilinoafe fatago huꞋna kaeꞋna kamigahue huꞋna nehue. \s1 Yonina ategahie huno humaine. \p \v 5 Nagi Yutia kotega ala kava kanomo agia HelotiꞋe kava yagaino mainea kanafina nago kanomo agia SekalaiyaꞋe mono note kava kano maineanagino Apaisa nofi kano mai-geno aꞋamoꞋa Eloni nofi vayapiti falote humaineane. Ani aꞋmo agia IlisapetiꞋe. \v 6 Ani alavelatana Anumaya Koti aulagafina fatago huꞋana mai-neꞋana mukiꞋa Anumayamo kahegi kea haviꞋana akave maleꞋana havi kavala ohunaꞋane. \v 7 IlisapetiꞋa namo a maineafe nafaꞋneꞋania omai alavelata kosuna alekano lemainaꞋe. \p \v 8-9 Apaisa nofi vayaꞋmoꞋya aliꞋya alisaya kana SekalaiyaꞋa Anumaya Koti aulagafi aliꞋyamaꞋa neꞋaligeꞋya mono nopi kava vayaꞋmoꞋya Sekalaiyafe “Kagayae.” huꞋya hageno SekalaiyaꞋa Anumaya Koti mono nopi maineno manaꞋage yana kaesalamana Anumaya Kotina huneꞋateane. \p \v 10 Halinamo manaꞋa Anumaya Kotina neꞋamigeꞋya mukiꞋa veaꞋne-yaga kumatega maineꞋya Anumaya Kotitega havigemainae. \v 11 Havigageno SekalaiyaꞋa mono nopi mainegeno Anumayamo ensole kanomoꞋa agaite efalote huno manaꞋage ata kaemalea folamole* tamaga kaiyagaꞋa me hetimainegeno agemaine. \v 12 SekalaiyaꞋa ani kanoa ageteno atali talu huno koli humaine. \v 13 Koli hianagi ani kanomoꞋa mage huno hie “Sekalaiyaga kolia ohuka afaꞋa maiyo. Nunamuma humainana yafena Anumaya KotiꞋa ago havianagino akamoꞋa IlisapetiꞋa ne nafaꞋne atesigeka agia YoniꞋe huka malo. \v 14 Kagaya tusiꞋa muse nehisanageꞋya mukiꞋa veaꞋmoꞋya ani nafaꞋnema falote hisia yafena tusiꞋa muse hugahae. \v 15 Ani nafaꞋnemoꞋa Anumaya Koti aulagafina ala agiene kano maineno havilina onegahia-nagino atenea kanaleti aepa heno Anumaya Koti Alu Aotage AvamuꞋmoꞋa aguꞋafina hiya hugahie. \v 16 Hiya hisigeno mukiꞋa Isaleli kumate veaꞋnemoꞋya agai kea haviteꞋya amakuꞋa aiyahae huꞋya amakaiꞋami Anumaya Kotitega ugahae. \p \v 17 Anumayamo aulega hagoteno IlaiyaꞋma humainea kavaꞋene aminea tokiꞋyaꞋaene vigeꞋya amafaheꞋya agai kea haviteꞋya amakuꞋa aiyahae huꞋya nafaꞋneꞋamihena amakesa havigahae. Veganokano nehaya veaꞋneꞋmoꞋya agai kea haviteꞋya amakuꞋa aiyahae huꞋya fatago veaꞋneꞋmoꞋya humainaya kanale kea havigahae. AniꞋama hisayafe veaꞋneyaga AnumayamoꞋma esiafe amakuꞋa talo tala huꞋya maigahae.” huno hie. \p \v 18 Higeno SekalaiyaꞋa mage huno hie “Tamage nehapi havige nehane? Nagaya kosunagiꞋna aꞋnimoꞋa alekano lemaineanagitaꞋa hanaꞋa hutaꞋa ani kea havisuꞋe?” huno humaine. \v 19 Higeno ensole kanomoꞋa mage huno hie “Nagaya KepalieliꞋnae Anumaya Koti aule hetiꞋna mainogeno Anumaya KotiꞋa ani kanale kema kahapaisuafene huno hunategeꞋna emainoe. \v 20 Havio nagai kemoꞋma haenagaꞋa efaloteꞋma huno tamage hisigeka keꞋnia ohavinanafe menia tugogekamoꞋa tileno atalako hinageka kaiyekea ohugananagika kema hua kemoꞋa efalote huno tamage hisia kanale tugogekamoꞋa akalo hinageka kagea aikalo hugane.” huno humaine. \p \v 21 HigeꞋya kumate mainaya veaꞋmoꞋya Sekalaiyafe agava huge hugeteꞋya ayaꞋaya kanagefa Anumaya Koti noma hunalagimale nopima maiya yafe “NaꞋa higeno aupaꞋa nome.” huꞋya amakesa haviꞋya mainae. \v 22 Mainageno ani nopinagati hatilaviana kaiyekea nohie. Kaiyekema ohia yafe veaꞋmoꞋya amakesa mage huꞋya havimainae “Nopinaga maiya yamo alu ya agemai kano maine.” huꞋya havigeno ani kanomoꞋa ayateti avameꞋname huno kea hamapaiya-nagi avayamoꞋa tuki maine. \v 23 Tuki mainegeno aliꞋyamaꞋama haꞋno hia kanale nomaꞋalega umaine. \p \v 24-25 Umainegeno haenagaꞋa aꞋamoꞋa, IlisapetiꞋa aipaene maineno faefuꞋa (5) ikana falakino maineno mage hie “AnumayamoꞋa kanale ya hunatene. Nageteno veaꞋmogami amaulagafina nagayema humainoa yana ago alitalene.” huno humaine. \s1 Yisasina ategahie huno humaine. \p \v 26 IlisapetiꞋa aipaene mainea ikana sikisiꞋa (6) ika agasetegeno Anumaya KotiꞋa nago ensole kanoa, Kepalielina, nago Kalili kotega hanea kumala, Nasaleti hutene. \v 27 Anumaya KotiꞋa nagola vene ofaenea munate Kepalielina hutegeno umaine. Ani munaꞋmo agia MaliaꞋe. Yosefena agaite hagemalenaya munale. Yosefena aginagomo agia TevitiꞋe. \p \v 28 KepalieliꞋa Maliate eno mage huno hie “Mainano? Anumaya KotiꞋa kagaila muse nehia munaꞋmoga AnumayamoꞋa kagaiꞋene maine.” huno hie. \v 29 Higeno anima hia kehena MaliaꞋa tusi amaꞋyo neꞋaino ma agesa havimaine “Ani kea naꞋane ke me nahapaiye?” huno humaine. \v 30 Higeno ensole kanomoꞋa agaife mage huno hie “Maliaga kolia ohuo. Anumaya KotiꞋa kagaifena aipa kanale hunegate \v 31 Havio kagaya kaipa ya huteka ne nafaꞋne ateteka agia YisasiꞋe huka malo. \p \v 32-33 Ani nafaꞋnemoꞋa agi hanesia kano mainesigeꞋya veaꞋmoꞋya ‘Anale mainea Anumaya Koti nafaꞋne maine.’ huꞋya hugahae. AginagomoꞋa, Teviti kava yagaimainea tokiyaꞋa Anumaya KotiꞋa amisigeno Yekopu nofi veate agola kava yagaino maineno kava yagaisia tokiyaꞋa hanege hanege huno hanesigeno haꞋno ohugahie.” huno humaine. \p \v 34 Higeno MaliaꞋa ensole kanomofe mage huno hie “HanaꞋa huꞋna aniꞋa hisue? Nagaya velela omainoa muna mainoe.” huno hie. \v 35 Higeno ensole kanomoꞋa agaife mage huno hie “Anumaya Kotina Alu Aotage AvamuꞋamoꞋa kagaite emaisigeno anale mainea Anumaya Kotina tokiyaꞋamoꞋa aiso hugatesigeka maineka nafaꞋnea ategane. Atesanana alu aotage kanale nafaꞋne mainesigeꞋya veaꞋmoꞋya ani nafaꞋnehena ‘Anumaya Kotina neꞋamo maine.’ huꞋya hugahae. \v 36 Havio neꞋitakamoꞋa, IlisapetiꞋa, alekano lemaineanagi aipaene maineanagino ne nafaꞋne ategahie. ‘Namo a maine.’ huꞋya humainaya alekanomoꞋa aipaene mainea ikamaꞋa sikisiꞋa (6) ika agasemaine. \v 37 Anumaya KotiꞋa tagaya ohuteꞋasina yanagi afaꞋa hugahie.” huno humaine. \p \v 38 Higeno MaliaꞋa mage huno hie “Nagaya ago Anumayamo aliꞋya muna mainoe. Hana kemoꞋa kanalelagino nagaitela falote hunategahie.” huno hie. Higeno ensole kanomoꞋa anileti neꞋataleno umaine. \s1 MaliaꞋa Ilisapeti mogemaine \p \v 39 MaliaꞋa ani kanafina hetino aiyayeno agoꞋyafi haino Yutia kotega hanea kumate umaine. \v 40 Uvayi huno Sekalaiya nopi hai faleno Ilisapetina falu fala hutene. \p \v 41-42 Falu fala huneꞋategeno IlisapetiꞋa MaliaꞋma hia kea nehavigeno aipafima mainea nafaꞋnemoꞋa kanage kanage higeno Anumaya Koti Alu Aotage AvamuꞋmoꞋa Ilisapetina aguꞋafina hiya higeno IlisapetiꞋa ala kefiti mage huno hie “Kagaya mukiꞋa aꞋneyaga amakaseka mainanageno Anumaya KotiꞋa kanale muse ya kamianagika atesana nafaꞋnea kanale muse ya alimainea nafaꞋne kaipafina maine. \v 43 Nagaya hanaꞋa a mainogeka AnumayaniꞋamona itaꞋamoga nagaitega neꞋane. \v 44 Havio hu falu fala hunatana kea nagesafi nehavugeno naipafinaga mainea nafaꞋnemoꞋa tusi muse nehuno kanage kanage nehie. \v 45 Kagaya Maliaga Anumayamo ensole kanomoꞋa kahapaiya kea ago tamage huno falote hugahie huka ago havika kagupi maleka kametiti humainanafe Anumaya KotiꞋa muse hisana yana ago kamine.” huno hie. \s1 MaliaꞋa kasagoꞋya kea humaine. \p \v 46-47 MaliaꞋa mage huno hie “Nagu nafaꞋnemoꞋa Anumayamo agi alisaga nehigeno nagu namena alinegatia Anumaya KotiniꞋamofena tusi muse nehue. \v 48 Muse nehuanagiꞋna nagaya afa munalagiꞋna aliꞋya munaꞋa mainoanagi agaiꞋa nagaila kalagi ainateanagiꞋna ani nafaꞋnea atesugeꞋya mukiꞋa veala meni veaꞋnene haenagama falote hisaya veaꞋnene nagaifena ‘Ma aꞋmona Anumaya KotiꞋa tusiꞋa muse hisia ya aminea ale.’ huꞋya hugahae. \p \v 49 Tusi tokiyaꞋa hanea kanomoꞋa nagaila kanale ya hunatene. Ani kanomo agia ‘Kanale alu aotage kano.’ maine huꞋya nehae. \v 50 Agaife ‘Ala kanoꞋni maine.’ huꞋya humai-naya veaꞋmofena menima mainaya veaꞋnene haenaga veaꞋmogamifeꞋene tusiꞋa kalagi aimaine. \v 51 Ayateti tokiya aliꞋyana alimaineanagino ‘Tagaya ala veaꞋne mainone.’ huꞋya amakuꞋafinaga nehaviꞋya amaugafa aliꞋya haimainaya amakesa haviya veaꞋmogamina amanatitalene. \p \v 52 TokiyaꞋage kava vayala alino mopafi amataleneanagi amakima omale veaꞋmogamina amakia alisaga humaine. \v 53 AmakuꞋafinaga amakaꞋ-nelea veaꞋmogamina kanale yana kasagoꞋya alino amamigeno amamu higeꞋya havatemainae. MukiꞋa yaꞋamima hanea veala oꞋamamino humategeꞋya ataleꞋya umainae. \v 54-55 TaginagomoꞋa ApalahamuꞋene agaiꞋa nofi veaꞋnene haenagama falote hisaya veaꞋnenefe mage huno hie ‘Kalagi ailamategahue.’ huno nayona humainea kele menia agesa haviteno Isaleli kumate aliꞋya vayaꞋamogamina amaya humaine.” huno MaliaꞋa humaine. \v 56 MaliaꞋa IlisapetiꞋene tagufa (3) ika maiteno kumaꞋalega eteno umaine. \s1 MaliaꞋa yagamefiti Anumayamo aki alisaka humaine. \p \v 57 Ilisapetina inamu ya alitegeno ne nafaꞋne atene. \v 58 AtetegeꞋya agaiꞋa kumate veaꞋnene agaiꞋa nofi veaꞋnene Anumaya KotiꞋa kalagi aitenea yafena haviteꞋya tusiꞋa muse humainae. \p \v 59-60 Nago sota maiteꞋya ani ne nafaꞋnemona agoya anoꞋya taga hisia ya agegahune huꞋya emaineꞋya nefate hamoꞋya hugahe agia SekalaiyaꞋe huꞋya malegahe nehageno itaꞋamoꞋa “AꞋao agia YoniꞋe huta malegahune.” huno hie. \v 61 HigeꞋya veaꞋmoꞋya mage huꞋya hae “NaꞋa higeka ani agia nemalane? Tanakai nofi veaꞋmoga-mina aniꞋa amakia omalene.” huꞋya hae. \p \v 62 Nefa tugokemoꞋa tilemainegeno agema oꞋaiya yafe avameꞋname huꞋya “Na agi malegane?” huꞋya havigae. \v 63 Havigageno avameꞋname huno “Avo kaesua ya namiho.” huno higeꞋya amigeno “Agia YoniꞋe.” huno kaegeꞋya ageteꞋya vayaꞋmoꞋya “Nohaya kava hie.” huꞋya amamaꞋyoa aiye. \v 64 Ani agia kaemaletegeno aupaꞋa Sekalaiya tugokemoꞋa akalo higeno avefuꞋnamoꞋa ayaꞋaya higeno kaiyekea huno Anumaya Koti agia alisaga hie. \v 65 Ani kumate veaꞋmoꞋya tusiꞋa amamaꞋyo aigeꞋya ani yafena ke hu atile male hageno ani kemoꞋa mukiꞋa Yutia agoꞋya hanea kumatega ute ete higeꞋya havimainae. \v 66 HaviteꞋya veaꞋmoꞋya haviꞋya amakupi maleteꞋya mage huꞋya hae “AnumayamoꞋa aya hugahe agaiꞋene maineafe haenagaꞋa mani nafaꞋnemoꞋa hanaꞋa hisia nafaꞋne maigahie?” huꞋya humainae. \s1 Sekalaiya yagame. \p \v 67-68 NefaꞋa, Sekalaiyana aguꞋafi Anumaya Kotina Alu Aotage AvamuaꞋamoꞋa me hiya huno havatemainegeno Anumaya Koti aune kano kana huno mage hie “Isaleli veaꞋmogati Anumaya KotiꞋa agaiꞋa veaꞋnele me laya huno taugafa aligatimainea yafe agia alisaga hisune. \v 69 TevitiꞋa Anumaya Kotina aliꞋya kanoꞋamo nofi anagapiti nago tokiyaꞋage kanoa taugafa aligatisia kano ali hetitene. \v 70 Ani kea Anumaya KotiꞋa nayona alu aotage aune vayaꞋamogami amavayafiti hu falote humaineane. \v 71 Mage huꞋya humainae ‘Kame vayatimoꞋya ago tatafa hulinaya vayaꞋmogamiꞋene tagaife amaipa kafa henelataya vayaꞋmogami amayapitila tavaleno taugafa aligatigahie.’ \v 72 Anumaya KotiꞋa taginagomofe ‘AigetamateꞋna tamaya hugahue.’ huno humainea yana hugahie. Alu aotage huno alino hagelafilateneafe agesa havi havi huno agekani otategahie. \p \v 73 Alino hagelafilatenea kemona hulokiya vaino taginagomona Apalahamufe humaineane. Nayoma humainea kea menia ani kava hisiafe hie. \v 74-75 Anima hulokiya vaimalenea kemoꞋa mage huno humaine ‘Nagaya kame vayatamimogami amayapitila tamavalesaga huꞋna tamaugafa aligatisugetama tamakaya kolia ohutama mukiꞋa kanafina tamahaimula hanesigetama kefo yatamia omale veaꞋnea fatago kavaꞋage hutama nagai naulela aliꞋyaniꞋa aligahae.’ huno humaineane. \v 76-78 Humaineanagi kagaya Yoniga nafaꞋneꞋnimogae haenagaꞋa kagaifena ‘Anafinaga mainea Anumaya Kotina aune kanoꞋa mainane.’ huꞋya hugahae. Kagaya uhagoteka Anumayamo visia kana talo tala hugane. Anumaya KotiꞋa tagaifena tusiya huno kalagi ailateneafe agaiꞋa veaꞋnea kefo yaꞋamia agetamateno ataleꞋamateno amaku amamena aligatisiafe humavelisanageꞋya havigahae. Monafinagati halemainea kanoa falote huno tagaiteꞋma esiana ani kava hugahie. \v 79 Hani yapi maineta faligahe humainona veaꞋmogata ayevasa hulateno ako huta maisuna kate tategahe egahie.” huno humaine. \v 80 Ani nafaꞋnemoꞋa ala huno agu agesamoꞋa tokiyaꞋage higeno kaꞋme kotega umaiteno Isaleli veaꞋmogami amaulagale efalote higeꞋya agemainae. \c 2 \s1 MaliaꞋa Yisasina atene. \p \v 1 Ani kanafina nago kava kanomo agia Sisa OgasatasiꞋe mage huno humaine “MukiꞋa Lomu kamanimoꞋya kava yagaimainesaya kumate veala amaki me ayegeꞋya kaeho.” huno humaine. \v 2 Higeno ani kanafina hagote kanale aepa heꞋya amakia kaemainayane. Ani kanafina nago osi kava mainea kanomo agia KuiliniusiꞋe ani kanoa Silia kotega kava yagaino nemaiya kanoe. \p \v 3-4 MukiꞋa vayala amaki aligahe hageꞋya mopa aepaꞋamilega umainae. Yosefena aginagomoꞋa TevitiꞋma maineafe YosefeꞋa Kalili kotega hanea kumala Nasaleti kumaꞋa ataleno Petelehemu, Tevitina atenea kumate umaine. \v 5 Maliana hagemalenaya munala aipaene mainegeꞋana “TaꞋagi alisae.” huno avaleno umaine. \v 6 Ani kumate umainaꞋageno inamu yana alitene. \v 7 MaliaꞋa yage nafaꞋneꞋa ne nafaꞋne ateteno mukiꞋa faesia nona hiya higeno pulamakamo nopi ateteno kupi asaga huno aiteno pulamakamoꞋya kave nenaya yopafi faetene. \s1 Ensole vayaꞋmoꞋya sipi sipi kava vayamogami mo hamapaimainae \p \v 8 Ani kegela sipi sipi kava vayala talapinaga maineꞋya sipi sipiyagale kava yagaiꞋya mainae. \v 9 Mainageno anile Anumaya Koti ensole kanomoꞋa egeno Anumayamo tokiya hale yamaꞋamoꞋa aivasa hulino egeꞋya ageteꞋya koli humainae. \p \v 10 Hageno ensole kanomoꞋa mage huno hie “Kolia ohutama mainetama haviho nagaya kanale kaiyekea tamahapaigahe aliꞋna neꞋoe. TusiꞋa muse hisaya kea tamahapaisugeꞋya mukiꞋa veaꞋmoꞋya havigahae. \v 11 Meni kegela Teviti kumatela tamaugafa aligatisia kanoa ago neꞋate. Ani kanomo agia Anumaya KalaisiꞋe, Anumaya KotiꞋma taugafa aligatigahema hutenea kanoe. \p \v 12 Ani nafaꞋnea kupi aiteteno pulamakamo kave nenea yopafi faeteneanagitama mogetetama ‘Ma yafema hia yana ago falote humaine.’ hutama hugahae.” huno hie. \p \v 13 HigeꞋya mukiꞋa ensole vayaꞋyaga ani kanomote aupaꞋa melitalu huꞋya Anumaya Koti agia alisaga nehuꞋya mage huꞋya humainae. \v 14 “Anumayatimogae anafinaga mainane huta kagi alisaga nehunageka mopale mainaya veaꞋmogamina kaipa falu humatesana veaꞋmoꞋya amaipa falu huꞋya kanaleꞋya huꞋya maigahae.” huꞋya humainae. \s1 Sipi sipile kava vayaꞋmoꞋya Yisasina agegahe umainae. \p \v 15 Ensole vayaꞋmoꞋya neꞋamataleꞋya ikapinaga haigeꞋya sipi sipi kava vayaꞋmoꞋya ke mohu mehu huꞋya mage hae “Petelehemu vigetao AnumayamoꞋa tahapaiya yana mogegahune.” huꞋya humainae. \p \v 16 AmaiyayeꞋya agegahe vaayana Maliagani Yosefegania nafaꞋneꞋania afumo kave nenea yopafi faeteteꞋana mainaꞋageꞋya mogemainae. \v 17 MogeteꞋya ensole vayaꞋmoꞋya ani nafaꞋnehema hamapaiya kea mukiꞋa veaꞋnea hamapaiye. \p \v 18 HamapaigeꞋya mukiꞋa havimainaya veaꞋꞋmoꞋya sipi sipi kava vayaꞋmoꞋyama hamapaiya kehena tusiꞋa amamaꞋyo aimainae. \v 19 AmamaꞋyo aiyanagi MaliaꞋa mukiꞋa yama humainea kavala aguꞋafi maleneno agesa havino maine. \v 20 MainegeꞋya sipi sipi kava vayaꞋmoꞋya eteꞋya kumaꞋamilega neꞋuꞋya agoꞋma hamapaigeꞋya haviteꞋya agemainaya yafena Anumaya Kotitega muse huꞋya agia alisaga hume hume vae. \s1 Yisasina agi malenae. \p \v 21 Yisasina atetegeꞋya nago sota maiteꞋya agoya anoꞋya tagama haya kanale* agia YisasiꞋe huꞋya malenae. Ani agia oꞋatenegeno itaꞋamoꞋa aipa yana ohunegeno ensole kanomoꞋa ani agia malenea agie. \s1 SimeoniꞋene AnaꞋene Yisasina mono nopi agemainaꞋe. \p \v 22 ItaꞋamoꞋene nafaꞋnene faeꞋana hali hutaꞋageno MoseseꞋma humainea kemo akave maleꞋana Yisasina avaleꞋana Anumaya Kotina amigahe Yelusalemua haimainaꞋe. \v 23 Anumaya Koti ke kaemalenaya kefina mage huno humaine “MukiꞋa yage ne nafaꞋneyaga Anumaya Kotina alu aotage nafaꞋneꞋa maisie.” huꞋya kaemalenayane. \v 24 Kaemalenayana Anumaya Kotitega muse ya amigahe haimainaꞋe. Anumaya Koti ke kaemalenaya kefina mage huno humaine “Tole nama haefatalapi tole ala namalata amigahae.” huꞋya kaemalenayane. \p \v 25-26 Ani kanafina nagola Yelusalemu mainea kanomo agia SimioniꞋe. Fatago kano maineno Anumaya Koti kea akave nemalea kanoa Isaleli veaꞋmogami amaugafa aligatisia kanomo esiafe agava mainegeno Alu Aotage AvamuꞋmoꞋa agaiꞋene maineno mage huno hapaiye “AupaꞋa ofaligananagika Anumaya KotiꞋma amaugafa aligatigahema hutesia kanoa ageteka faligane.” huno hapaimaineane. \v 27-28 Hapaimaineanagino ala mono nopi avaleno egeno anile mainegeꞋana Yisasina itaꞋafoꞋamogania mono kemo avaya ali hipoꞋya huꞋana avaleꞋana aꞋageno ani kanomoꞋa Yisasina avaleno anukilineno Anumaya Koti agia alisaga humaine. \p \v 29-30 Avalelineno SimeoniꞋa mage huno hie “Anumayamoga hagoteka nahapaimainana nafaꞋnea menia ani nafaꞋnemoꞋa tagaila taugafama aligatisia kanoa neꞋagoafe naipamoꞋa kanale hinageꞋna aliꞋya kanokamonia ‘Falio.’ hisanageꞋna falisue. \v 31-32 MukiꞋa veaꞋmogami amaulagafina anima taugafa aligatisia kanoa tavelinanagino ani kanomoꞋa kagaikaꞋa Isaleli veaꞋmogamina amakia alisaga huteno Yuta veala omainaya veaꞋmogamina aye vasa humateno kagai kea hamapaigahie.” huno hie. \p \v 33 Yisasina itaꞋafoꞋamogania SimeoniꞋa ani nafaꞋnehema hia kehena tusi anakesa havi havi humainaꞋe. \v 34-35 HaꞋageno SimeoniꞋa kanale manu anamino ani nafaꞋnemo itaꞋamoꞋa, Maliafena mage huno hie “Havio Anumaya KotiꞋa mani nafaꞋnea huteneafe mukiꞋa Isaleli kumate veaꞋnea nagoꞋamogamina ali lakatineꞋamataleno nagoꞋamogamina ali hetimategahe hutegeno emaine. Anumaya KotiꞋa nagola alegana ya kana huno hanesiafe hutegeno emaineanagi mukiꞋa veaꞋmoꞋya agaifena ‘KahaoteꞋyakae.’ huꞋya hugahae. Hugahayanagi mukiꞋa veaꞋmoꞋya amaku amakesa haviya kemoꞋa falote humategahie. Maliaga haenagaꞋa kagaila kahaumanamoꞋa tusiya huno halegahie.” huno hapaiye. \p \v 36-37 Ani mono nopina nagola Anumaya Koti aune aala maine. Ani aꞋmo agia AnaꞋe nefa agia FanueliꞋe. Anakai nofi veaꞋnea Asa nofi veaꞋne mainae. Ani aala alekano maine. Yauva a mainea kanafina neveꞋene seveniꞋa (7) kafu mainegeno neveꞋa falitegeno megusa heno maino haimainea kafua eiti foꞋa (84) kafu maine. Ani aꞋmoꞋa mono nona oꞋataleno anifi mukiꞋa kanafina kegeꞋene felugaene Anumaya Koti agia alisaga nehuno kavela mosino Anumaya Kotitega havinegeane. \v 38 Ani aꞋmoꞋa anile evaꞋyi huno Yisasina megeteno Anumaya Kotifena tusi muse huteteno mukiꞋa Yelusalemu veaꞋnea amaugafa aligatisia kanohe agava mainaya veala Yisasifena hamapaiye. \s1 Nasaleti eteꞋya umainae. \p \v 39 Yisasina itaꞋafoꞋamogania mono kema hamanepaiya kavala haꞋno huteteꞋana Kalili uꞋana kumaꞋanilega Nasaleti umainaꞋe. \v 40 YisasiꞋa ala huno tokiyaꞋage nafaꞋne maineno kanale agu agesaene nafaꞋne mainegeno Anumaya KotiꞋa agaiꞋene maineno kayone hu yana amine. \s1 YisasiꞋa mono nopi haimaine. \p \v 41 Isaleli kotega veaꞋnea mukiꞋa kafuꞋahena Anumaya KotiꞋma amaugafa aligatimainea yafe amakesa hao hisia imu negigeꞋana* Yisasina itaꞋafoꞋamogania mukiꞋa kafuleꞋma ani imulega Yelusalemuga umainaꞋe. \v 42 VaꞋageno YisasiꞋa tuelufuꞋa (12) kafuꞋa hanegeꞋana mukiꞋa kafule nehaꞋa kava huꞋana Yelusalemu ani imulega haimainae. \p \v 43 Anima imuma kiya kanamoꞋa haꞋno higeꞋya itaꞋafoꞋamogania noꞋamilega aepa heꞋya ugahe hageno ani nafaꞋnea YisasiꞋa oꞋuno afaꞋa Yelusalemu mainegeꞋana maiya yafena ohavinaꞋe. \v 44 “NagoꞋa vayatiene katega neꞋvifi?” huꞋana nago yupa kate uteꞋana kegela agai nofi vayaꞋamogami amuꞋnoꞋamifiꞋene nefugami amuꞋnoꞋamifiꞋene atiyaꞋana oꞋagenaꞋe. \p \v 45 OꞋagetafa huteꞋana atiyegahe Yelusalemu alehate eteꞋana umainaꞋe. \v 46 Tagufa (3) feluga atiyegetaꞋana oꞋageꞋana ala mono nopi haiꞋana mogaꞋana anile ala humaveli vayaꞋene mopale maineno amakai ke haviteno anonaꞋamia hamavige. \v 47 HamavigegeꞋya mukiꞋa ani kema haviya vayaꞋmoꞋya kenonaꞋahena tokiyaꞋage agesama hanea yafena tusiya huꞋya amamaꞋyoa aimainae. \p \v 48 AmamaꞋyoa neꞋaigeno itaꞋafoꞋamogania mogeteꞋana anamaꞋyo neꞋaiꞋana itaꞋamoꞋa mage hie “NeꞋnimoga naꞋa higeka ma kavala hu nelaꞋatane? NegafaꞋene taꞋaipa havitaꞋa kanaꞋage hutaꞋa kagaifena katineꞋayoꞋe.” huno hie. \v 49 Higeno YisasiꞋa anakaifena “NaꞋa higetana nagaifena natineꞋayaꞋe? Nagaya Nenafa nopina aliꞋya alisua yafe nenahaiye huꞋna hua kea nohaviꞋafio?” huno hie. \v 50 HigeꞋana agayama hia kea havilama ohunaꞋe. \p \v 51 Havilama ohaꞋageno YisasiꞋa anakaiꞋene tavino Nasaleti umaineno anakai ke haviteno akave malegeno itaꞋamoꞋa mukiꞋa humainea kavala alino aguꞋafi malene. \v 52 Malegeno YisasiꞋa ala hutegeno kanale aku agesamoꞋa ala higeno Anumaya KotiꞋene veaꞋmoꞋyaene tusiꞋa muse hutenae. \c 3 \s1 Ti falemate YoniꞋa mono ke huhaleno humaine. \p \v 1 Taipiliasi SisaꞋa mukiꞋa Lomu veaꞋnela ala kava maine. FifitiniꞋa (15) kafu ala kava kano maigeno ani kanafina Potiusi PailatiꞋa Yutia kotega Gavana kava kano maigeno HelotiꞋa Kalili Kavana kava kano maigeno aganaꞋamoꞋa FilipiꞋa Ituliaene Talakonaitisiene Gavana kava kano maigeno LaiseniasiꞋa Apilini Gavana kava kano maigeno huꞋya mainae. \v 2 MainageꞋana ani kanafina AnasiꞋagi KaiyafasiꞋagi ala mono note kava kanolata mainaꞋanagino ani kanafina Sekalaiya nafaꞋnea, YoniꞋa kaꞋme kotega umainegeno Anumaya KotiꞋa nago ke hapaiye. \p \v 3 YoniꞋa ani kanafina Yotani ti agegaya kumaꞋyagale uno Anumaya Koti kea hamapaino mage huno hie “Kefo yatamihe tamakuꞋa aiyahae hutama ‘NagoꞋene ohugahune.’ hutama vigeꞋna tina falelamatesugeno Anumaya KotiꞋa kefo yatamia aigetamateno atalelamateno.” huno humaine. \p \v 4 Nayona Anumaya Koti aune kanomoꞋa, AisaiyaꞋa, mage huno kaemaleneane \q1 “KaꞋme kotegati nago kanomoꞋa keha keha huno mage hugahie ‘Anumayamo esia kamaꞋa ali hilato hutama ali fatago hiho. \v 5 Otufina male havatetama osi agoꞋyaene ala agoꞋyaene kafilava higeno tavino afete hanesie. Ugayagi egayagi humainea kamona ali fatago nehutama yafama hanea kaꞋene ali fatago hulama hiho. \v 6 MukiꞋa veala Anumaya Koti amaku amamena aligatisia yana agegahae.’ huno kaemaleneane.” \p \v 7 MukiꞋa veala Yonitega “Ti falelatesie.” huꞋya neꞋageno YoniꞋa amakaife mage huno hamapaiye “Tamakaya osifaꞋveyagamo nafaꞋneyaga mainetama, havigeꞋage vayaꞋmogatama, Anumaya KotiꞋma kaiyeke hulamatesigeno tamaugafa tamagata aisia kanaꞋa aupaꞋa efalote hisia yafena ‘Faletama viho.’ kea ta tamahapaimaine? \v 8 Hagotetama kefo yatamihena tamakuꞋa aiyahae humainayafe tamakaitami kanale kava humainesaya yafema navelisayana tina falelamategahue. Tamakaya ‘Apalahamu nafaꞋneyaga mainone.’ hutama ohiho. Nagaya tamahanepauve Anumaya KotiꞋa ma yafatetila Apalahamu nafaꞋneyaga kanale talo hileꞋasine. \v 9 Tamakaya yosa kana humainayanagi menia Anumaya KotiꞋa tuna alino yosamo aipalela maleneno kanale alagama oꞋayenea yosa atagino atafi hagaꞋyu huno kaegahie.” huno hie. \p \v 10 HigeꞋya mukiꞋa veaꞋmoꞋya mage huꞋya havigae “Tagaya na kava hisune?” huꞋya hae. \v 11 YoniꞋa mage huno hie “Nago kanomoga tole siotama hanesigekahena siotaꞋa omalesia kanoa nagola afaꞋa amio. KaveꞋama hanesia kanomoꞋa aniꞋa huno kaveꞋa omalesia kanomona afaꞋa amino.” huno humaine. \p \v 12 NagoꞋa vayala amaugafaleti takisi mone neꞋaliya vayaꞋmoꞋya “Ti falelatesie.” huꞋya emaineꞋya agaife mage huꞋya hae “Hulaveli kanomoga tagaya naꞋa hisune?” huꞋya hae. \v 13 Hageno amakaifena mage hie “Ala kava kanomoꞋma ‘NaꞋa mone aliho.’ hisia kate aliho. Afa moneꞋamienena oꞋaliho.” huno hie. \p \v 14 NagoꞋa ati vayaꞋmoꞋya mage huꞋya havigae “Tagaya naꞋa hisune?” huꞋya hageno amakaifena mage hie “Tamakaya veala hamaetama moneꞋamia oꞋaliho. Havigea hutama alu moneꞋamia ali oꞋamateho. Alisaya moneꞋage muse hutama aliho.” huno nehie. \p \v 15 MukiꞋa veaꞋmoꞋya Anumaya KotiꞋa amaugafama aligatigahe hutesia kanohe “AupaꞋa egahie.” huꞋya agava maineꞋya Yonifena tusiꞋa amaku amakesa haviꞋya “YoniꞋa ani KalaisiꞋe haya kano mainefi?” huꞋya humainae. \v 16 Hageno YoniꞋa kenonaꞋamia mage huno hie “Nagaya titeti fale nelamatoanagino haenagama nago kano esiana Alu Aotage AvamutetiꞋene ataletiꞋene falelamategahie. Ani kanomoꞋa tusiꞋa tokiyaꞋa hanea kanogino nagaila ago nagasemaineanagiꞋna nagaya afa kano mainoanagiꞋna agai aiyale ayesuana onategahie. \v 17 Agaya sipeti ayopaꞋa alilineno vitimo anoꞋyaꞋa fu huno haletaleno alagaꞋa alino nopi halaꞋya humalegahigi anoꞋyaꞋa ata tegelege nehia atafi kaetalegahie. Ani avinamoꞋma hia kava huno veala fako faka hugahie.” huno nehie. \v 18 Mani kene alu ke alu kene Anumaya Kotina kanale keꞋa hamapaiye. \p \v 19-20 HelotiꞋa Gavana kanomoꞋa mukiꞋa kefo ya humainea yafeꞋene aganaꞋamo aala Helotiasina kumai heno vigeno alitenea yafeꞋene YoniꞋa aufi ke ayesali huno humainea keleti HelotiꞋa mukiꞋa kefo ya humainea yana agaseno Yonina nofi hutene. \s1 YoniꞋa Yisasina ti faletene. \p \v 21-22 Nofila hu oꞋatenegeno YoniꞋa mukiꞋa veala tina fale neꞋamategeno YisasiꞋa anile egeno agaila fale neꞋategeno Anumaya Kotitega ke huno havigegeno ikamoꞋa aihagalo higeno Alu Aotage AvamuꞋmoꞋa nama kana huno agaitega enelavigeno ikapinagati age aino mage huno hie “Kagaya nagaiꞋni nafaꞋnemoga kagaifena aluya huno nahau nayamopafi nenagea neꞋnimoga kagaifena aluya huꞋna musekaꞋa nehue.” huno humaine. \s1 Yisasina totoꞋamogami amakie. \p \v 23 YisasiꞋa tetiꞋa (30) kafuꞋa hanegeno aliꞋyamaꞋa aepa hemaine. MukiꞋa veaꞋmoꞋya agaifena “Yosefe nafaꞋne maine.” huꞋya hae. \p Yosefena nefa agia HeliꞋe. \p \v 24 Helina nefa agia MatataꞋe. \p Matatana nefa agia LivaiꞋe. \p Livaina nefa agia MelekiꞋe. \p Melekina nefa agia YanaiꞋe. \p Yanaina nefa agia YosefeꞋa. \p \v 25 Yosefena nefa agia MatatiasiꞋa. \p Matatiasina nefa agia AmosiꞋa. \p Amosina nefa agia NahumiꞋa. \p Nahumina nefa agia EsaliꞋa. \p Esalina nefa agia NagaiꞋa. \p \v 26 Nagaina nefa agia MatiꞋe. \p Matina nefa agia MatatiasiꞋe. \p Matatiasina nefa agia SemeniꞋe. \p Semenina nefa agia YosekiꞋe. \p Yosekina nefa agia YotaꞋe. \p \v 27 Yotana nefa agia YoananaꞋe. \p Yoananana nefa agia Lesae. \p Lesana nefa agia SelupapeliꞋe. \p Selupapelina nefa agia SealitieloꞋe. \p Sealitielona nefa agia NeliꞋe. \p \v 28 Nelina nefa agia MelekiꞋe. \p Melekina nefa agia AtiꞋa. \p Atina nefa agia KosamaꞋe. \p Kosamana nefa agia ElamatamaꞋe. \p Elamatamana nefa agia EaꞋe. \p \v 29 Eana nefa agia YosuꞋae. \p YosuꞋana nefa agia EliesaꞋe. \p Eliesana nefa agia YolimaꞋe. \p Yolimana nefa agia MatataꞋe. \p Matatana nefa agia LivaiꞋe. \p \v 30 Livaina nefa agia SimioniꞋe. \p Simionina nefa agia YutaꞋe. \p Yutana nefa agia YosefeꞋe. \p Yosefena nefa agia YonamaꞋe. \p Yonamana nefa agia EliakimaꞋe. \p \v 31 Eliakimana nefa agia MeleaꞋe. \p Meleana nefa agia MenaꞋe. \p Menana nefa agia MatataꞋe. \p Matatana nefa agia NatanaꞋe. \p Natanana nefa agia TevitiꞋe. \p \v 32 Tevitina nefa agia YesiꞋe. \p Yesina nefa agia OpetiꞋe. \p Opetina nefa agia PoasiꞋe. \p Poasina nefa agia SalamoniꞋe. \p Salamonina nefa agia NasoniꞋa. \p \v 33 Nasonina nefa agia AminatapiꞋe. \p Aminatapina nefa agia AtamiꞋe \p Atamina nefa agia AniꞋe. \p Anina nefa agia HesaloniꞋe. \p Hesalonina nefa agia PelesiꞋe. \p Pelesina nefa agia YutaꞋe. \p \v 34 Yutana nefa agia YekopuꞋe. \p Yekopuna nefa agia AisakiꞋe. \p Aisakina nefa agia ApalahamuꞋe. \p Apalahamuna nefa agia TelaꞋe. \p Telana nefa agia NahoꞋe. \p \v 35 Nahona nefa agia SelukiꞋe. \p Selukina nefa agia LeuꞋe. \p Leuna nefa agia PelekeꞋe. \p Pelekena nefa agia EpeꞋe. \p Epena nefa agia SelaꞋe. \p \v 36 Selana nefa agia KainaniꞋe. \p Kainanina nefa agia ApakasatiꞋe. \p Apakasatina nefa agia SiemiꞋe. \p Siemina nefa agia NoaꞋe. \p Noana nefa agia LamekaꞋe. \p \v 37 Lamekana nefa agia MetuselaꞋe. \p Metuselana nefa agia EnokiꞋe. \p Enokina nefa agia YaletiꞋe. \p Yaletina nefa agia MahalaleliꞋe. \p Mahalalelina nefa agia KenaniꞋe. \p \v 38 Kenanina nefa agia EnosiꞋe. \p Enosina nefa agia SetiꞋe. \p Setina nefa agia AtamuꞋe. \p Atamuna nefa agia Anumaya KotiꞋe. \c 4 \s1 SataniꞋa Yisasina ayevataga humaine. \p \v 1-2 Anumaya Kotina Alu Aotage AvamuꞋamoꞋa Yisasina aguꞋafi hiya higeno YisasiꞋa Yotani tina atalenoꞋma neꞋviana Alu Aotage AvumuꞋmoꞋa veaꞋne omai kaꞋme kotega avaleno motegeno fotiꞋa (40) yupa mainegeno SataniꞋa Yisasina “Havi kava ho.” huno ayevataga humaine. Ayevataga huge huge nehigeno YisasiꞋa kavela ani fotiꞋa (40) kanafina oneno afaꞋa mainegeno tusiꞋa agatemaine. \p \v 3 SataniꞋa Yisasife mage hie “Kagaya Anumaya Koti nafaꞋnema mainenukahena ma yafana hapaigeno maya hapaeno.” huno hie. \v 4 Higeno YisasiꞋa kenonaꞋa mage huno hapaiye “Anumaya Koti avopiti kemoꞋa mage humaineane \q1 ‘VayaꞋmoꞋya mayaꞋage nesayana kanaleꞋya huꞋya omaigahae.’ huno humaineane.” huno hie. \p \v 5 SataniꞋa Yisasina anale avaleno viaꞋyamo aupaꞋa mukiꞋa ma mopafi hanea ala kumaꞋyagaene afenoꞋyamaꞋaene avelimaine. \v 6 Aveliteno SataniꞋa agaifena mage hie “Mani kanale kumaꞋyaga kavama yagaisana tokiya kamigahue. Ani kava yagaisia tokiyaꞋa nagaiꞋni ya haneanagiꞋna nagaya nahaisia kanomona afaꞋa amigahue. \v 7 Kagayama nagaifema ‘TusiꞋa ala kano mainane.’ huka naiyafi ape huka ala nagi namitesanageꞋna ani kavama yagaisana tokiya kamigahue.” huno hie. \v 8 YisasiꞋa kenonaꞋa mage huno hie “Anumaya Koti avopi kaemalenaya kemoꞋa mage huno humaineane \q1 ‘Anumaya Kotikamona agaiꞋagefe ‘TusiꞋa ala kano maine.’ huka kagesa havi havi huka agia alisaga huka agai aliꞋyamaꞋage alio.’ huno humaineane.” huno hapaimaine. \p \v 9 SataniꞋa Yisasina Yelusalemu avaleno ala mono nomo agotofule ateneno mage huno hapaiye “Kagaya Anumaya Koti nafaꞋnema mainenukahena ma nomo agotofuleti mopafi asaga hulavio. \v 10-11 Anumaya Koti avopiti kemoꞋa mage humaineane \q1 ‘Anumaya KotiꞋa ensole vayaꞋahe ‘Kava hiho.’ huno humatesigeꞋya amayateti kavalesaga hulisageka tavisanageno yafatela kaiyamona aye kofa ohugahieꞋ huno humaineane.” huno hie. \p \v 12 Higeno YisasiꞋa kenonaꞋa mage huno hie “Anumaya Koti avopiti kemoꞋa mage humaineane \q1 ‘Anumaya Kotikamo tokiya ayevataga ohuo. Afa yafe ‘Tokiya kava huo.’ huka ohuo.’ huno humaineane.” huno hie. \m \v 13 Higeno SataniꞋa mukiꞋa alu ya alu ya huno ayevataga hugeteana higeno Yisasina ataleno nagoꞋa kanale ayevataga hisia kanalefe agava maine. \s1 YisasiꞋa Kaliliti aliꞋyamaꞋa aepa hemaine. \p \v 14 YisasiꞋa Alu Aotage AvamuꞋmo tokiyaꞋaene Kalili kotega egeno agai avagemoꞋa ani kotega ute ete higeꞋya havimainae. \v 15 Mono noꞋyagaꞋamifi huge amavelige higeꞋya mukiꞋa veaꞋmoꞋya agai agi alisaga humainae. \s1 Nasaleti vayaꞋmoꞋya Yisasina amakaveꞋno hutenae. \p \v 16 YisasiꞋa Nasaleti maino ala humainea kumate uno Sapati yupa mukiꞋa kanale nehia kava huno mono nopi hai faleno Anumaya Koti ke hapaligahe hetimaine. \v 17 Hetimainegeno Anumaya Kotina aune kanoꞋamo Aisaiya kaemalenea autaꞋma aliꞋya amigeno vakayeno hapalino autaꞋmafiti kea mage huno hamapaimaine. \q1 \v 18 “AnumayamoꞋa Alu Aotage AvamuꞋamona nagaite hutegeno nagaiꞋene emainegeꞋna mukiꞋa yamaꞋa omale veaꞋmogamina agaiꞋa kanale ke hamapaisuafeꞋene kina humainaya veaꞋne kalu hematesuafeꞋene amaulaga asu humainaya veaꞋne aligali humatesuafeꞋene amakaiꞋami amaugafahe tusiꞋa kalagi aiꞋya mai haviya humainaya veaꞋne amaugafa aligatisuafeꞋene Anumaya KotiꞋa tokiyaꞋa namiteno hunategeꞋna emainoe. \v 19 Nagaya menia ma kanafina AnumayamoꞋa tamakaife kalagi ailamatesia kanaꞋa ago efalote humaine huꞋna tamahapaisuafe nagaila hunategeꞋna emainoe.” huno hamapaiye. \p \v 20 Huteno avona alino ailileteno kava kanoa amiteno mopale mainegeꞋya mukiꞋa mono nopi mainaya veaꞋmoꞋya Yisasi aulagafi aulu heꞋya mainae. \v 21 Mainageno aepa heno mage huno hie “Menia ma ma kaemalenea kea tamakai tamakesale ago egetama havigeno ago efalote huno tamage hie.” huno hie. \p \v 22 HigeꞋya mukiꞋa veaꞋmoꞋya “Tamage hane.” huꞋya avayafitiꞋma hia ke haviteꞋya muse haya kehe amakesa havi havi huꞋya mage hae “Mamona Yosefe nafaꞋnefi?” huꞋya hae. \v 23 Hageno YisasiꞋa amakaife mage huno hie “Tamage, tamakaya ma ma haya kea nagaife mage hugahae ‘Tota kanomoga kagaika kaugafa hagoteka ali hilato hugeta agamano. Kapaneamu kumate ‘NaꞋa maꞋa kava hie.’ hageta havimainona yana male kagaika kumate hugeta agamano.’ hutama hugahae. \p \v 24 Tamagelafa huꞋna tamahanepauve nagola Anumaya Koti ke hamanepaiya kanomoꞋa agaiꞋa vayaꞋamogami amuꞋnopi mainegeꞋya veaꞋamoꞋya ‘Ala kanomo kegi havigetao.’ huꞋya ohugahae. \v 25-26 Nagaya tamage huꞋna tamahanepauve nayona IlaiyaꞋma mainea kanafina tagufa (3) kafugi sikisiꞋa (6) ikanagi huno kola oꞋaigeꞋya ani Isaleli kotega mainaya veaꞋmoꞋya tusiꞋa amakateno kaveꞋamia omalene. Ani kanafina mukiꞋa megusa aꞋneyaga Isaleli kotega mainayanagi Anumaya KotiꞋa agaiꞋa aune kanomona, Ilaiyana, ani megusa aꞋnele hu oꞋatenegi nago Salefati kumate mainea megusa aꞋmote hutegeno umaine. Ani kumala Saitoni kotega hane. \p \v 27 Nayona IlaisaꞋma mainea kanafina mukiꞋa fugitaya amakemainea veala Isaleli kotega mainayanagi ani veaꞋnefitila nagoꞋa veala kanale hu oꞋamatenegi alulega mainea kanoa, NemaniꞋe, Silia mainea kanomona agaiꞋage fugitayama agemainea yana kanale huteneane.” huno hie. \p \v 28 HigeꞋya ani kea haviteꞋya mukiꞋa mono nopi mainaya vayaꞋmoꞋya tusiya huꞋya ke vaiꞋya hamai vaitenae. \v 29 Hamai vaiteteꞋya hetiꞋya Yisasina atafa huꞋya kumapiti avayu huꞋya avaleꞋya ani kumaꞋma kimalenaya agoꞋyale haiteꞋya ani agoꞋyafiti aye lakatiꞋya hagaꞋyu hutalegahe humainae. \v 30 Hayanagi YisasiꞋa mukiꞋa veaꞋne mainaya amuꞋnopiti afaꞋa amataleno ago alu kotega umaine. \s1 YisasiꞋa Kefo Avamula nago kanomo agusafiti anatitalene. \p \v 31 YisasiꞋa nagola Kalili hanea kumate Kapaneamu taviteno Sapati yupa Anumaya Koti ke hamapaimaine. \v 32 HamapaigeꞋya agai kemoꞋa tokiya yamaꞋa hanea kanomo ke kana hia yafe tusiꞋa amamaꞋyo aimainae. \p \v 33 Anile nago kanoa Kefo AvamuꞋmoꞋa aguꞋafi mainea kanoa mono nopi maineno “Avovo.” huno alakenake humaine. \v 34 Mage huno hie “Avo Yisasiga Nasaleti nafaꞋnemoga na ya hulategane? Tagaila tahaeka falilategahe emainano? Nagaya kagaila ago kagemainoe kagaya kanale alu aotage kanoa Anumaya KotiꞋa hugatenea kano mainane.” huno hie. \p \v 35 Higeno YisasiꞋa Kefo Avamufe tokiyaꞋage ke huno mage hie “Ke ohuka afaꞋa maiyo. Mani kanoa ataleka agusafinagatila hatilavio.” huno higeno ani Kefo AvamuꞋmoꞋa mukiꞋa veaꞋne mainaya amuꞋnopi ani kanomona mopafi ayelakatino agoꞋya fai neꞋateno agusafitila hatilavino vianagi ani kanomona ali haviya hu oꞋatene. \v 36 HatilavigeꞋya mukiꞋa veaꞋmoꞋya tusi amamaꞋyo aigeꞋya huge havige huꞋya mage hae “NaꞋane ke hie? Tusi tokiyaꞋaleti tokiyaꞋage ke higeꞋya Kefo AvamuꞋyagamoꞋya agai ke hipoꞋya huꞋya hatilavie.” huꞋya hae. \v 37 Hageno YisasiꞋma hia kavaꞋmo avagemoꞋa mukiꞋa ani kumaꞋyagalega ute ete higeꞋya mukiꞋa veaꞋmoꞋya havimainae. \s1 YisasiꞋa Pitana aꞋamona itaꞋamo alekanoa alino kanale hutene. \p \v 38-39 YisasiꞋa hetino mono nona ataleno Saimonina nomaꞋafinaga umainegeno Saimonina aꞋamona itaꞋamo alekanoa tusiꞋa amukonako kali alino mainegeꞋya Yisasife “Melika kanale huto.” huꞋya havigageno avate uno ani kaliꞋahe ke amakigeno ani kaliꞋamoꞋa ataleno vigeno aupaꞋa ani alekanomoꞋa hetino kavela amine. \s1 YisasiꞋa mukiꞋa kali neꞋaliya veala alino kanale humatene. \p \v 40 Ani unena yagemoꞋa tavi falegahe higeꞋya mukiꞋa ani kumate veaꞋmoꞋya vayaꞋamima alu kali alu kali alimainaya veala amavaleꞋya Yisasite ageno mukiꞋa nagoke nagokeꞋmogamina amaugafale aya maleno kaliꞋamia alino kanale humatene. \p \v 41 Alino kanale humatetegeꞋya nagoꞋa veala amakusafiti Kefo AvamuꞋmoꞋya amataleꞋya neꞋuꞋya ala kefiti mage huꞋya hae “Kagaya Anumaya Kotina neꞋamoga mainane.” huꞋya hageno YisasiꞋa ke neꞋamamakigeꞋya agaife Anumaya KotiꞋa “Amaugafa aligatigahie huno hutenea kanoa ma maine.” huꞋya havilinayafe YisasiꞋa “NagoꞋene osi kea ohiho.” huno hamapaimaine. \s1 YisasiꞋa nagoꞋa kumate vaiyemaine. \p \v 42 Natena tani ko tigeno YisasiꞋa amataleno veaꞋne omai kotega umainegeꞋya mukiꞋa veaꞋmoꞋya agaifena atiyeꞋya ayeꞋya agaite uvaꞋyi huꞋya mage huꞋya hae “Tataleka oꞋuka tagaiꞋene maisane.” huꞋya hae. \v 43 Hayanagi YisasiꞋa mage huno hamapaiye “Nagaila Anumaya KotiꞋa kava yagaisia kanale keꞋa alu kumate kumate ute ete huꞋna hamapaigahue. Anumaya KotiꞋa ani aliꞋyatefe hunategeꞋna emainoe.” huno hie. \v 44 YisasiꞋa mukiꞋa Yutia kumaꞋyagalega ute ete huno mono nopi Anumaya Koti kea hamapaimaine. \c 5 \s1 Yisasi ke higeno PitaꞋa kasagoꞋya noyame alimaine. \p \v 1 Nago yupa YisasiꞋa Kenesaleti* tikotumo agegayalega hetimainegeꞋya mukiꞋa veaꞋmoꞋya Anumaya Koti ke havigahe meligovegave hutenae. \v 2 Hutageno YisasiꞋa ageana tole tipi kale ti agegayalega avayu huꞋya maleteꞋya noyame kuꞋyama nehaya vayala ani tipi kalea ataleꞋya kukonago sese humainae. \p \v 3 Sese nehageno YisasiꞋa Saimoni tipi kalefi haisaga humaino maineno mage hie “Saimoniga ti agegaya neꞋataleka osiꞋa tipi vuo.” huno hapaiteno ani tipi kalefi haino mopale maineno mukiꞋa alitalu humainaya veaꞋmogamina kea hamapaiye. \p \v 4 Hamapaiteno Saimonife mage hie “Tipi kalekaꞋa ti amuꞋnopi ayetufeka kotumona augelifi kukonagokaꞋa ataleka noyame kuꞋya huo.” huno hie. \v 5 Higeno PitaꞋa Yisasife mage huno hapaiye “Ala kanomogae tagaya kegela noyame kuꞋya huge hugetonana noyamea oꞋalunageno ko timaine. OꞋalinonagi kagayama hana kemo akave maleꞋna kukonagona malegahue.” huno hie. \p \v 6-7 Ani kukonagona tipi maleana kasagoꞋya noyame hai falegeno kukonagomoꞋa kanaꞋage huno atalaga hisia kava higeꞋya nago tipi kalefi mainaya vaya amakaiꞋene tokaeꞋya aliꞋya neꞋaliya vayafe amayateti avameꞋname huꞋya “Etama taya hiho.” huꞋya hageꞋya emainae. EteꞋya ani tole lipi kalelatapina noyamea aliꞋya male havatageno kanaꞋage huno hapaꞋnesia kava humaine. \p \v 8 Saimoni PitaꞋa ani yana ageteno Yisasina aiyafi aleꞋya ayemaineno mage hie “Anumayamogae nagaya kefo kava nehua kano mainogi nagaila nataleka vuo.” huno hie. \v 9 SaimoniꞋene agaiꞋaene mainaya vayaꞋmogamina noyamemoꞋma havateno hiya hia yafena tusiꞋa amamaꞋyo aimainae. \p \v 10 SaimoniꞋene aliꞋya neꞋaliꞋa kanolatana, Sepeti nafaꞋnelatane, YemesiꞋene YoniꞋene aniꞋa huꞋana tusiꞋa anamaꞋyo aiꞋageno YisasiꞋa Saimonife mage hie “Menia kolia ohuo. Noyame kuꞋyama hana avamete Anumaya KotiꞋa agola maisaya hamaimula amamigahe veaꞋne kuꞋya hugane.” huno hie. \v 11 HigeꞋya tipi kalea aliꞋya kahaepatega nemaleꞋya mukiꞋa yaꞋyaga neꞋataleꞋya Yisasina akave umainae. \s1 YisasiꞋa fugita kano alino kanale hutene. \p \v 12 Nagi nago yupa YisasiꞋa nago ala kumate mainegeno nago fugitayamo augafa alino haꞋyagino atalako humainea kanoa maineno Yisasina ageteno agaitega eno mopafi agoꞋya ayemaineno mage huno havige “Anumayamoga kahaisigekahena nagaila ago alika hilato hunatateꞋasine.” huno humaine. \v 13 Higeno YisasiꞋa ayana haꞋyo huno augafale avate hulineno mage huno hie “Nagaya nahaigeꞋna kaugafamoꞋa menia kanale hino huꞋna nehue.” huno higeno anile aupaꞋa kaliꞋa haꞋno hutene. \p \v 14 YisasiꞋa mage huno hapaiye “Ali hilato hugatoa yafena nago kanoa haꞋopaika mono nopi kava kanomote uka mukiꞋa veala kalikaꞋama kanale hugatoa kema havinuꞋyahena mono nopi kava kanomoꞋa kaugafa kamota huno kagetesigeka kaugafama ali hilato hugatoa yafena MoseseꞋma ‘Ma yama Anumaya Kotina amio.’ huno humainea yana Anumaya Kotitega atalo.” huno tokiyaꞋage ke hapaiye. \p \v 15 Hapaiyanagi kalima alino kanale hutea kemoꞋa ute ete higeꞋya kasagoꞋya veaꞋmoꞋya haviteꞋya “Agai ke havita kalitia alino kanale hulatesie.” huꞋya emainae. \v 16 Emainayanagi YisasiꞋa ani veala neꞋamataleno veaꞋne omai kotega umaineno Anumayamotega ke huno havige havige huno maine. \s1 YisasiꞋa aiya aya avayu hulavimainea kanoa alino kanale hutene. \p \v 17 Nagi nago yupa YisasiꞋa humaveli hamaveli nehigeꞋya mukiꞋa Falasia vayaꞋene kahegi kemo aepaꞋama havilinaya anagaꞋene YelusalemutiꞋene mukiꞋa Kalili kumaꞋyagaletiꞋene Yutia kumaꞋyagaletiꞋene eꞋya avate mopale maineꞋya havimainageno kali veaꞋne kanale humatesia tokiyaꞋa AnumayamoꞋa amigeno Yisasipi hane. \p \v 18-19 Anile nagoꞋa vayaꞋmoꞋya nago kanomona aiya aya falimainea kanoa hagifanale faeno mainegeꞋya avaleꞋya “Yisasi avate motegahune.” huꞋya hayanagi kasagoꞋya veaꞋmoꞋya hiya humainaya yafe kana omalegeꞋya amega nogatofule haiteꞋya hanae yosa alisaga humaleneꞋya ani hagifanale faeno mainea kali kanoa mukiꞋa veaꞋmogami amuꞋnopi atalageno Yisasi avate tavimaine. \p \v 20 Tavigeno YisasiꞋa “Ma vayaꞋmoꞋya ago nagaife haviꞋya amakupi maleꞋya amametiti nehae.” agesa haviteno kali kanohe mage huno hie “Nenafuga kahanepauve nagaya ago aigekateꞋna kefo yakaꞋa atale negatoe.” huno hapaiye. \v 21 HigeꞋya kahegi kemo havilinaya anagaꞋene Falasia vayaꞋene haviteꞋya amakaiꞋami amakuꞋafiti mage huꞋya hae “Mani kanoa Anumaya Kotife huhaviya hutea kanoa taꞋe? NagoꞋa vayaꞋmoꞋya aigetateꞋya kefo yatia atale otategahayanagi Anumaya KotiꞋa agaiꞋage aigetateno kefo yatia atalelatesia kano maine.” huꞋya hae. \p \v 22 Hageno YisasiꞋa amakupi haya kea ago nehavino mage huno hie “NaꞋa higetama mani kea tamaku tamakesafinaga nehae? \v 23 Nagayama huteꞋna hisua kea hana kemo kanaꞋage humaine? ‘AigekateꞋna kefo yakaꞋa atalenegatoe.’ huꞋna hisua kemopi? Kali kanomofe ‘Hetika ka vuo.’ huꞋna hisua kemoꞋe? \p \v 24 Nagayama ikapinagati emainoa kanoa vayaꞋmo natenea kanomoꞋna ma mopale maineꞋna aigetamateꞋna kefo yatamia atalelamatesua tokiyaꞋnia hane hutama havisaya yafe nago kava huꞋna tamaveligahue.” huno kalima neꞋalia kanomofe mage huno hie “Hetika hagifanaka neꞋalika nokalega vuo.” huno humaine. \v 25 Higeno ani kalima neꞋalia kanomoꞋa aupaꞋa mukiꞋa veaꞋmogami amaulagafi hetino faeno nemaiya hagifanaꞋa neꞋalino Anumaya Koti agia alisaga hume hume nomaꞋalega umaine. \v 26 Na kava higeꞋya mukiꞋa alitalu humainaya veaꞋmoꞋya ageteꞋya tusi amamaꞋyo aigeꞋya Anumaya Koti agia alisaga nehuꞋya mage huꞋya hae “Meni kanalela aluꞋa ya neꞋagone.” huꞋya humainae. \s1 YisasiꞋa Livaife ke humaine. \p \v 27 Anile neꞋamataleno vilegati nago kanoa agia LivaiꞋe musufa huno vaya amaugafaleti takisi mone aliliteno nehia kanoa opisi nomaꞋale mopale mainegeno YisasiꞋa ani kanoa mogeteno mage huno hie “Kagaya nakave eno.” huno hie. \v 28 Higeno LivaiꞋa hetino mukiꞋa yamaꞋa neꞋataleno Yisasina akave umaine. \p \v 29 LivaiꞋa nomaꞋafina tusiꞋa kave Yisasina kaetegeꞋya mukiꞋa musufa huꞋya amaugafaleti takisi mone neꞋaliya vayaꞋene nagoꞋa vayaꞋene ani nopi YisasiꞋene tokaeꞋya maineꞋya kavela nemainae. \p \v 30 NemainageꞋya Falasia anagaꞋene kahegi kemo havilinaya anagaꞋene YisasiꞋenema tokaeꞋya nemaiya anagahe kalugalu ke nehatageꞋya mage huꞋya nehae “NaꞋa higetama tamakaya amaugafaleti takisi monema neꞋaliya vayaꞋene kefo yama nehaya vayaꞋenena kavela maitama nenae?” huꞋya hamavigae. \p \v 31 Hageno YisasiꞋa kenonaꞋamia mage huno hamapaiye “Kalima noꞋaliya veaꞋnea tota kanomotega oꞋugahagi kali veaꞋmoꞋyage tota kanomotega ugahae. \v 32 ‘Fatago veaꞋne mainone.’ huꞋya nehaya veaꞋnehena ke hugahe omenogi nagaya kefo yama nehaya veaꞋnehe ‘TamakuꞋa aiyahae hiho.’ huꞋna hamapaigahe emainoe.” huno hamapaiye. \s1 YisasiꞋa kaveꞋma monesiya auꞋava yafe humaine. \p \v 33 VayaꞋmoya mage huꞋya nehae “YoniꞋenema tokaeꞋya nemaiya vayaꞋene Falasia vayaꞋene mukiꞋa kanalela kavela mosiꞋya Anumayamotega havige havige huꞋya nemaiyanagi kagaiꞋenema tokaeꞋya nemaiya anagaꞋmoꞋya mukiꞋa kaveꞋene tiꞋene nege nege nehae.” huꞋya hae. \p \v 34-35 Hageno YisasiꞋa mage huno hie “Nago kanoa aꞋama faiꞋya esakenoꞋa avaya hesia imu kisia yupa vayaꞋamoꞋyaene toꞋkaeꞋya mainesigeꞋya ani vayaꞋyaga kavela mosisafio? AꞋao moꞋosigahayanagiꞋya haenagaꞋa alu kana falote hisigenoꞋa kame vayamoꞋya aꞋma alisia kanoa atafa huꞋya amakaipiti avaletalesageꞋya ani kanale mainesaya vayaꞋamoꞋya hamau huteteꞋya mosigahae.” huno humaine. \p \v 36 YisasiꞋa nago avame kea mage huno hamapaimaine “Nago kanomoꞋa haegafa kena alino laga huteno atafa kenalela maleno ohatigahie. Maleno hatisiana haegafa kena laga huno ali haviya hugahie. Haegafa kenamoꞋa atafa kenalela nagoke avamete ohune. \p \v 37 Nago kanomoꞋa haegafa nofi alagamo timaꞋa* atafa mememo augafa ti keꞋayopina takino oꞋvaigahie. Takino vaisiana timaꞋamoꞋa kaꞋnuka hesigeno ti kena falo huno takilavinageno ti kena ali haviya hugahie. \v 38 NaꞋa hugahiafe haegafa nofi alagamo timaꞋa hefino haegafa meme augafamo ti keꞋayopi takino vaimaleno. \v 39 KaꞋnuka hemainea nofi alagamo timaꞋa nemainaya veaꞋneꞋmoꞋya haegafa nofi alagamo timaꞋahena ohamaigeꞋya mage huꞋya hae ‘KaꞋnuka hemainea nofi alagamo timaꞋahena nelahaiye.’ huꞋya humainae.” huno hie. \c 6 \s1 YisasiꞋa Sapati kanaleꞋma aliꞋya neꞋaliya yafema kahegi malenaya yafe humaine. \p \v 1 Nago Sapati kanale YisasiꞋene agaiꞋaene tokaeꞋya nemaiya anagaꞋaene nago atili hoya amuꞋnopi neꞋuꞋya anagaꞋamoꞋya nago atilia kaleꞋya atafaiꞋya nae. \v 2 NenageꞋya nagoꞋa Falasia vayala anile mainaleti ageteꞋya mage huꞋya hae “Sapati kanama katilemalenaya yana naꞋa higetama ani kavala nehae?” huꞋya hae. \v 3 Hageno YisasiꞋa mage huno hie “Tamakaya TevitiꞋene avagi huꞋya umainaya vayaꞋene amakatemainaya yafena hapalitama ohavinafio? \v 4 Amakategeno TevitiꞋa Anumaya Koti nopi hai faleno ageana ‘Afa vayamoꞋya onesageꞋya mono nopi kava vayaꞋmoꞋya amakaiꞋamige negahae.’ huꞋya katilemalenaya maya Anumaya Koti aulagale malenaya kaihame alino neneno avagi huꞋya emainaya vayala amamine. Tamakaya ani kea hapalitama ohavinafio?” huno hie. \v 5 YisasiꞋa mage huno hie “Nagaya ikapinagati emainoa kanoa vayaꞋmo natenea kanomoꞋna Sapati kana kava yagaimainoe.” huno hie. \s1 Sapati kanale YisasiꞋa aya avayu humainea kanomona alino kanale hutene. \p \v 6 Nago Sapati yupa YisasiꞋa mono nopi haino mono ke hamanepaigeno nago kanoa tamaga aya avayu hulavimainea kanoa anile maine. \v 7 MainegeꞋya nagoꞋa kahegi kema havilinaya anagaꞋene Falasia vayaꞋene YisasiꞋa havi kavaꞋma hisiafene huꞋya ati neꞋayeꞋya “YisasiꞋa Sapati kanale ani kali kanoa alino kanale hutesifi huotesifi?” huꞋya Yisasina amata huꞋya mainae. \v 8 Mainageno YisasiꞋa ani vayaꞋmoꞋyama haviya amaku amakesa ago haviteno ayama avayu hulavimainea kanomofe mage huno hapaiye “Hetika vayaꞋmogami amuꞋnoꞋamifi me hetio.” huno higeno hetino anile me hetimaine. \v 9 Me hetimainegeno YisasiꞋa amata huꞋya maiya vayafe mage huno hie “Tamahavinegoe Sapati yupahe mono kemoꞋa naꞋane ke nehie? Sapati yupa veaꞋne ali hilato humatesifi alino haviya humategahie ifi Sapati yupa veaꞋnea amavaleno avina me mategahafi ifi veala tavata hamaegahie?” huno hamavige. \p \v 10 Hamavigeteno mukiꞋa vayaꞋmogami amaulagafi ageno ute ete nehuno kali kanomofe mage huno hapaiye “Kayana aipi huo.” higeno aipi hiana ayamoꞋa ago kanale hute. \v 11 HutegeꞋya amata huꞋya maiya vayaꞋmoꞋya tusiya huꞋya amaipa kafa heteteꞋya “Yisasina na kava hutesune.” huꞋya humainae. \s1 YisasiꞋa agaiꞋene tokaeꞋya maisaya anagala tuelufuꞋa (12) hapalimatene. \p \v 12 Nago yupa YisasiꞋa Nefatega nunamu huno havigegahe agoꞋyafi haino ani kegela Anumaya Kotitega ke huno havige havige nehigeno kola ali halemaine. \v 13 Kola alino halegeno agaiꞋenema tokaeꞋya nemaiya anagaꞋamofe ke higeꞋya ageno ani anagapiti tuelufuꞋa (12) anaga hapalimateteno “Nagai kema nehavigeꞋna hunelamatoa anagala Aposolo anaga maiho.” huꞋna hapalinelamatoe. \v 14-15 Anima agaiꞋene tokaeꞋya nemaiya anagaꞋamogami amakia SaimoniꞋe kanomo agia YisasiꞋa PitaꞋe huno malene. Pitana aganaꞋamoꞋa EtaluꞋe, YemesiꞋe YoniꞋe FilipiꞋe PatolomayuꞋe MatiuꞋe, TomasiꞋe, YemesiꞋa Alafiusi nafaꞋne Saimonina hamoꞋamoꞋe nago agia SelotiꞋe. \v 16 YutasiꞋa Yemesi nafaꞋne, Yutasi IsakaliotiꞋa haenaga ani kanomoꞋa Yisasina agesi huno kame hutesia kanoe. \s1 YisasiꞋa kasagoꞋya veaꞋne alino kanale humatene. \p \v 17-18 YisasiꞋa agaiꞋenema tokaeꞋya nemaiya anagaꞋaene tavino otufi hetimainegeꞋya nagoꞋa kasagoꞋya agai kema nehaviya veaꞋnea YutiatiꞋene YelusalemutiꞋene hage limo agegayalega tole kumatalana Taiyaene SaitonitiꞋene kasagoꞋya vea elitalu huꞋya agai kea nehaviꞋya “Kalitia alino kanale hulatesie.” huꞋya emainageno YisasiꞋa Kefo AvamuꞋyaga veaꞋmogami amakupiti amanati neꞋataleno alino kanale humatene. \v 19 TokiyaꞋamoꞋa efalote higeno mukiꞋa veaꞋnea alino kanale humategeꞋya mukiꞋa veaꞋmoꞋya ageteꞋya augafale avate hugahe hae. \s1 YisasiꞋa “AfenoꞋyaꞋami omale veaꞋnehe muse hugahae.” huno humaine. \p \v 20 YisasiꞋa agesaga huno agaiꞋene toꞋkaeꞋya nemaiya anagaꞋamogamina neꞋamakeno mage huno hie “MukiꞋa yatamima omalenaya veaꞋnemogatama Anumaya KotiꞋa tamakaila kava yagai nelamatea yafe musena hiho. \v 21 Tamakaila menia tamakaꞋma nelea veaꞋmogatama haenagaꞋa nesageno tamamu hisiafe musena hiho. Menia tamakaya avi neꞋataya veaꞋnemogatama haenagaꞋa kigi hisayafe musena hiho. \v 22 Ikapinagati emainoa kanoa vayaꞋmo natenea nafaꞋnemonima nakave nemalayafe veaꞋnemoꞋya amaipa kafa helamateꞋya ‘AluꞋale maiho.’ hulamateꞋya kamuge vailamateꞋya ‘Otahaiya kagi hane.’ huꞋya hisagetamahena tamakaya ani kanafina afaꞋa muse hutama maiho. \v 23 AniꞋama hulamatenaya veaꞋneꞋmogamina amakinagomoꞋya nayona Anumaya Koti amaune vayaꞋmogamina aniꞋa huꞋya humatenayane. AniꞋama hisaya kanafina haenagaꞋa ikapinaga umainetama anonaꞋa kasagoꞋya ya alisayafe tamaipa kanale hutama muse hiho. \p \v 24 AvoꞋnio mukiꞋa yatamima hanea veaꞋneꞋmogatama tamakaya kaꞋye ho. Tamaipa kanale hisia yana hai ali mainae. \v 25 AvoꞋnio tamakaya menia mukiꞋa yama nelamamuꞋma nehaya veaꞋmogatama tamakaya kaꞋye ho. HaenagaꞋa tusiꞋa lamakategahie. AvoꞋnio menia kigima hutama nemaiya veaꞋnemogatama kaꞋye ho. HaenagaꞋa tamahau nelagitama avia ategahae. \v 26 AvoꞋnio veaꞋmoꞋya ‘Ala vaya mainae.’ huꞋya tamaki alisaga nehisaya anagala kaꞋye ho. AniꞋama humainaya veaꞋnemogamina amakinagomoꞋya nayona aniꞋa huꞋya havigeꞋage amaune vayamogami amaki alisaga humainayane.” \s1 Kame veaꞋnetamihe tamahaino. \p \v 27 “Nagai kema havisaya veaꞋmogatama ‘Kame veaꞋnetamimofena tamahau tamayamopafi tamahaino. Amaipa kafama henelamataya veaꞋnemogamina kanale kava humateho.’ \v 28 ‘Anumaya KotiꞋa ali haviya hugatesie.’ huꞋya nehaya veaꞋmogamife ‘Kanale ya amamio.’ huka Anumayamotega ke huka havigo. Hu haviya hunegatesaya veaꞋnemogamifena ‘Amaya huo.’ huka Anumayamotega havigo. \v 29 Nago kanomoꞋma kagalamesaleꞋma kaikolisigekahena ‘Nago kaiyaga nagalamesaleꞋene naikolio.’ hisanageno kaikolisie. Nago kanomoꞋma ala yasi siotakama musufama alisigekahena nago siotakaꞋa afaꞋa kaufila ohuo. \v 30 Nago kanomoꞋma ‘Nago yakahema namio.’ hisigekahena afaꞋa hagaꞋyu huka amio. Kagai yama alimainesia kanomofena ‘Eteka namio.’ huka tokiya kea hu oꞋato. \v 31 VeaꞋneyagahe ‘Ma kava hulatesae.’ hutama hisaya kavala ani kavakeꞋya alu veaꞋnea humateho. \p \v 32 VeaꞋmoꞋya hamau amayamopafi tamakaifena nehamainagetamahena tamakaya aniꞋa hutama amakaifena tamahaisia yana afa yanagi anonaꞋa oꞋaligahae. Kefo yama nehaya veaꞋnemoꞋya aniꞋa huꞋya amahau amayamopafima amahaiya veafena nehamaiye. \v 33 Kanale kavaꞋma hulamataya veaꞋnemogamina aniꞋa hutama kanale ya humatesayana ani yana afa yanagitama anonaꞋa oꞋaligahae. Kefo yama nehaya veaꞋnemoꞋya aniꞋa kavala nehae. \v 34 ‘Eteno namigahie.’ hutama hutetama amisaya veala yoka amisayana afa yanagitama anonaꞋa oꞋaligahae. Kefo yama nehaya veaꞋmoꞋya nagoke augafa ya alisayafe kefo yama nehaya veaꞋneꞋamimona yoka neꞋamamiye. \v 35 Anumaya KotiꞋa kefo veaꞋnemoꞋyaene agaifena musema nohaya veaꞋnemogamifeꞋene kayone huneꞋamatea yafe tamakaya ani kava hutama kame veaꞋnetamihena tamahau tamayamopafi nelamahaisigetama kanale kavakeꞋya humateho. ‘AnonaꞋa nago yana oꞋaligahune.’ hutama hamaisia yana amamiho. NaꞋama hisayana haenagaꞋa Anumaya KotiꞋa kasagoꞋya anonaꞋa tamamisigetama ala Anumaya Koti kana hutama nafaꞋneyagaꞋa maigahae. \v 36 NelamafaꞋma hauma huneꞋamatea kavala aniꞋa hutama tamahauna humateho.” \s1 Nago kanomo no mai yamaꞋa fako hu oꞋateho. \p \v 37 “Nelamafufena ‘NaꞋa maꞋa hana kano mainane.’ hu oꞋateho. AniꞋama ohisagenoꞋa Anumaya KotiꞋa tamakaifena ‘Havi kava haya veaꞋne mainae.’ huno hu otamategahie. Nelamafugamina kaiyekema hu oꞋamatesayana Anumaya KotiꞋa tamakaila kaiyekea hu otamategahie. Haviya hulamatenesia kanomona aigeꞋatetama kefo yamaꞋa ataleteho. AniꞋa hisagenoꞋa Anumaya KotiꞋa kefo yatamia aigetamateno atalelamategahie. \v 38 Nelamafugamima amamisaya kavala Anumaya KotiꞋa aniꞋa huno lamamigahie. Tamakaila kutamifina aye talako huno havatesia kava huno ku ailamategahie. Ma mopaleꞋma nelamafugamima humatesaya kavala Anumaya KotiꞋa tamakaila ani kava hulamategahie.” huno humaine. \p \v 39 Nago avame kea mage huno hie “NagoꞋma aulaga asu humainesia kanomoꞋa nago aulaga asu humainesia nefaluna avaleno kanale vaiyesaꞋafi? AꞋao avalenoꞋma vaiyesiana tolemogania komufi asaga hulavigaꞋe. \v 40 Nago sugulufi mainesia nafaꞋnemoꞋa huveli kanoꞋamona oꞋagaseneanagino mukiꞋa huvenelia yamaꞋa havilama hulineno huvelimainea kano kana huno maigahie” \p \v 41 Tagaya tagaiti taguꞋafima hanea yana ageteta alu veaꞋnehena “Havi veaꞋne mainae.” huta hisuna yafe YisasiꞋa mage huno hie “NaꞋa higeka negafu aulagafina osiꞋa havi yana hanegeka neꞋagananagi kagaikaꞋa kaulagafina nagola muki yosalapagefa hanegeka ‘Omale.’ huka nehane? \v 42 NaꞋa higeka negafufena ‘Kaulagafitila havi yana alitalegahue.’ huka hananagi kagaika kaulagafina nagola muki yosalapagefa hanegeka ‘Omalene.’ huka nehane? KaguꞋafinaga hanea yana agelama ohuneka kavayaleti havige huka vagala kano maineka kagaikaꞋa kaulagafitila muki yosalapagefa alitaleteka negafu aulagafina kanale neꞋageka osiꞋa havi yana alitalegane.” huno hie. \s1 Havi yosamoꞋa havi yosa alaga neꞋaye. \p \v 43 “Kanale yosamoꞋa havi yosalaga noꞋayegi havi yosamoꞋa kanale yosalaga noꞋaye. \v 44 NoꞋayegi veaꞋmoꞋya yosalaga ageteꞋya kanale yosalaga hanesigeꞋyahena ‘Kanale yosa hane.’ huꞋya hugahae. AvetaꞋnafa yosaletila kaimona hataga ohugahae. AvetaꞋnafa nofitetila fulutu alaga avayu huꞋya notagiye. \v 45 Fatago huꞋya mainaya veaꞋmoꞋya kanale amaku amakesa havilineꞋya kanale kavala nehayanagi kefo ya nehaya veaꞋmoꞋya havi amaku amakesa havilineꞋya havi kavakeꞋya nehae. VeaꞋmoꞋya amaku amakesafinaga havateteno aivalilavimainea kea amavayafiti hu falote nehae.” \s1 Noma kiyamo aepamoꞋa tole ya hane. \p \v 46 “Nagaifena afa kava nehune hutama ‘Anumayatimogae, Anumayatimogae.’ hutama nehayanagi tamahapauva kea ali hipoꞋya nohae. \v 47 NagoꞋa veaꞋmoꞋya nagaite neꞋeꞋya nagai ke havige havige huꞋya ali hipoꞋya nehaya veaꞋmogamina maꞋa augafa veaꞋne mainae huꞋna tamaveligahue. \v 48 Nago kanomoꞋa noma kigahena ayaꞋaya komu kafiteno yafana anifinaga maleteno u posia ani komufinaga yafa agotofule maleteno aye talako huno nona kimalegeno timoꞋa tusiꞋa li hogino ani note eanagi tokiyaꞋage no kimaleneafe anima hogino ea timoꞋa alino lagape aioꞋatalene. \p \v 49 Ali lagape aioꞋatalenegi nagoꞋa veaꞋmoꞋya nagai ke haviteꞋya ali hipoꞋya nohaya veaꞋmoꞋya maꞋa veaꞋne mainae. Nago kanomoꞋa noma kiana amega komu kafiteno fulu fulu posi ayeno nona kimalenegeno timoꞋa hogino ani note eana aupaꞋa ani nomaꞋa ali lagape aino mopafi atalegeno tusiya huno haviya hulavimaine.” \c 7 \s1 YisasiꞋa ati vayate kava humainea kanomo aliꞋya kanoꞋa alino kanale hutene. \p \v 1 YisasiꞋa mukiꞋa humainea kea veala hamapaigeꞋya havitageno Kapaneamu umaine. \v 2 Nago Lomu ati vayate kava humainea kanomoꞋa agaiꞋa aliꞋya kanoꞋa tusiya huno nehaiya kanoꞋagino tusiꞋa kali alino ago faligahe hie. \v 3 Faligahe nehigeno ati vayate kava humainea kanomoꞋa Yisasi avagea haviteno nagoꞋa Yuta vayate ala vayaꞋmoꞋya humateno mage humaine “Nagayama hua kea Yisasina havigeho ‘MusekaꞋa nehugi kanale eka aliꞋya kanoꞋnia ali kanale huto huno hie.’ hutama havigeho.” huno hie. \v 4-5 Nage higeꞋya neꞋuꞋya Yisasite uvaꞋyi huꞋya tutu huꞋya mage hae “Ani kava kanomoꞋa tagaiti Yuta vayaꞋmogatife aluya huno nehaigeno mono notia kilatene. Ani yafe kanale kano mainegi afaꞋa haꞋmaisanana katesia kava hugane.” huꞋya hae. \p \v 6-7 YisasiꞋa amakaiꞋene tokaeno viaꞋamo nomaꞋale uvaꞋyi hugahe nehageno Lomu ati vayate kava humainea kanomoꞋa vayaꞋamogamife “Mage hutama hiho.” huno humategeꞋya Yisasite eꞋya mage huꞋya mehae “Mage hie ‘Anumayamoga kasalo kahaesigekahena atalo. Nagaya kanale ohunoa kanomoni noniꞋafi esanana okategahie huꞋna ani yafe kagaitega oꞋunogi afaꞋa menia aliꞋya kanoꞋnimona kaliꞋahena keꞋa hutesanageno kanale hutesie huꞋna nehue. \v 8 Nagaya kava kano mainoe. NakaiꞋma kava yagainatenea kanoa anale nagaseno maineanagi nagaya aniꞋa huꞋna nagoꞋa ati vayatela kava huꞋna mainoe. Nago kanomofe ‘Vuoma.’ hugenoꞋa umaine. ‘Enoma.’ hugenoꞋa emaine. AliꞋya kanoꞋnihe ‘NaꞋa huo.’ hugenoꞋa aniꞋa humaine.’ huno hie.” huꞋya hapaimainae. \v 9 Hapaigeno YisasiꞋa ani kea haviteno agesaguꞋmoꞋa tusiya huteno kasagoꞋya akaveꞋma umainaya veaꞋmogamifena mage huno hie “Tamahanepauve ma kanomoꞋa tusiya huno nagaifena havino agupi maleno ametiti humaine. Ma kanomoꞋma hia ya huꞋya nagaifema haviꞋya amakupi maleꞋya ametiti humainaya veala mukiꞋa Yuta veaꞋne mainaya kumatela oꞋagenoe.” huno hie. \v 10 HigeꞋya humatenea vayaꞋmoꞋya notega eteꞋya uꞋya mogayana ani aliꞋya kanoa ago kanale huno mainegeꞋya mo gemainae. \s1 YisasiꞋa nagola Neni kumate neyana falimainefiti ali hetitene. \p \v 11 YisasiꞋa osi kanaꞋa maiteno agaiꞋene tokaeꞋya nemaiya anagaꞋaene mukiꞋa veaꞋnene Neni kumate umainae. \v 12 Ani kumala kegiꞋya humalenaya fiate neꞋvageꞋya nagola falimainea kanoa aliꞋya hevaitegahe emainae. Anima falimainea neyamona itaꞋamoꞋa aiya nagoke nafaꞋneꞋagino itaꞋamoꞋa megusa alagiꞋya ani yafe mukiꞋa ani kumate veaꞋmoꞋya ani aꞋmo akave umainae. \v 13 NeꞋvageno AnumayamoꞋa ani aꞋmona ageteno tusiꞋa hau huteteno mage huno hapaiye “Kagaya kahauma huka avima atana yana haꞋno huka afaꞋa maiyo.” huno hapaiye. \p \v 14 Hapaiteno alilinaya hagifanale motafa hulineno hagifanama aliꞋya aya vayala anile hetimainageno YisasiꞋa mage hie “Ma neyamoga hetio huꞋna nagaya kahanepauve.” huno hie. \v 15 Higeno anima falimainea neyamoꞋa hetino kaiyekea aepa henoꞋma nehiana YisasiꞋa avaleno itaꞋamona amine. \v 16 AmigeꞋya mukiꞋa veaꞋnemoꞋya tusiꞋa amamaꞋyo aiteꞋya Anumaya Koti agia alisaga nehuꞋya mage hae “Anumaya Koti ala aune kanoa tagai amuꞋnopina ago emaine. Anumaya KotiꞋa mukiꞋa veaꞋa amaugafa aligatigahe emaine.” huꞋya humainae. \v 17 YisasiꞋa aniꞋama hia avagemoꞋa mukiꞋa Yutia kotegaene alu kotegaene ute ete humaine. \s1 YoniꞋa tole kanolatana Yisasitega hunatene. \p \v 18 Yoni kema nehaviya vayaꞋmoꞋya Yisasi avagea Yonina hapaimainae. \v 19 Hapaigeno YoniꞋa agaiꞋene tokaeꞋya nemaiya anagapiti tole kanolafe ke higeꞋana agaite aꞋageno Anumayamotega hunateno “Mage hutana havigeꞋo.” huno hanapaiye “Kagaya egahiema humainaya kano emainapi alu kanohe agava maisune?” hutana havigeꞋo. huno hie. \v 20 HigeꞋana ani tole kanolatana Yisasitega eꞋana mage huꞋana haꞋe “YoniꞋa tima fale neꞋamatea kanomo hulaꞋategetaꞋa kagaitega neꞋoꞋe. Mage hutana havigeꞋo huno taꞋahapaiye ‘Kagaya egahie huꞋya humainaya kano mainapi alu kanohe agava maisune.’ huno hie.” huꞋana haꞋe. \v 21 Ani kanafina YisasiꞋa mukiꞋa alu kali alu kali alimainaya veaꞋnene Kefo Avamula amakusafinaga mainea veaꞋnene ali hilato humatene. Amaulaga asu humai veaꞋnea amaulaga agesaya ya humatene. \v 22 Anakaifena kenonaꞋania mage huno hie “Tanakaya utana agaꞋa yaꞋene haviꞋa yaꞋene Yonina hapaiꞋo. Amaulaga asu humainea veaꞋmoꞋya amaulaga neꞋagae. Amaiya haviya humainea veaꞋmogami amaiyamoꞋa kanale humate. Fugitaya amakemainea veala kanale humate. Amakesa tilemainea veala eteꞋya nehaviye. Falimainaya veala hetiꞋya mainae. AfenoꞋami omalenea veala Anumaya Kotina kanale keꞋa nehaviye hutana hapaiꞋo. \v 23 Nagai kehema tole amakesa ohavisaya veaꞋmoꞋya kanaleꞋya huꞋya maigahae.” huno humaine. \s1 Yonife “Ala kano maine.” huno humaine. \p \v 24 YoniꞋma hunategeꞋana emainaꞋa kanolatana utaꞋageno YisasiꞋa anile mainaya veaꞋmogamina Yonife mage huno hamavige “Tamakaya kaꞋme kotega utama na ya agegahe neꞋvae? Nago vemoꞋa hopa kana huno yasimoꞋa ali fagagi mainea kanomona agegahe neꞋvafio? \v 25 Ifi na ya agegahe neꞋvae? Kanale kena failinesia kanoa kaꞋme kotega agegahe neꞋvafio? AꞋao kanale kena failinesaya vayala kanale kave nege nege nehaya vayala kaꞋme kotega omainagi ala kanomona kanale nomaꞋafi maigahae. \v 26 Na ya agegahe neꞋvae? Anumaya Koti aune kano agegahe neꞋvafio? Tamage tamahapauve mukiꞋa Anumaya Koti aune vayaꞋmogamina amakasemainea kanoa Yoni maine. \v 27 Yonife nayona Anumaya Koti autaꞋmafina mage huꞋya kaemalenayane \q1 ‘Haviho nagaya Anumaya KotiꞋna aliꞋya kanoꞋnimona hagoteꞋna hutogeno uhagotegateno visana kana valino ali hilato hugategahie.’ huno kaemaleneane. \v 28 Tamahapauve YoniꞋa mukiꞋa ma mopale atenaya vayaꞋmogamina ago amakasemaineanagino nagoꞋa afa veaꞋmoꞋya Anumaya Kotife ‘Kava yagailato.’ huꞋya humainaya veala Yonina ago agasemainae. \v 29-30 KasagoꞋya veala musufaya nehuꞋya vaya amaugafaleti takisi neꞋaliya vayaꞋene Yoni humainea kaiyekea haviteꞋya ‘E, Anumaya KotiꞋa ‘NaꞋa maꞋa huo.’ huno humainea kea fatago ke huno hie.’ hutageno YoniꞋa tina falemateanagi Falasia vayaꞋene kahegi kema havilinaya anagaꞋene ‘Anumaya KotiꞋma ‘NaꞋa maꞋa hiho.’ humainea kehe tagaifena ohune.’ YoniꞋma falematea tina ofalegahune.” huꞋya amakaveꞋno hutenae. \p \v 31 Meni kanafima mainaya veaꞋmogatamahena hana augafa veaꞋne mainae huꞋna tamahapaisue? \v 32 Ma ma hisua augafa nafaꞋneyagamoꞋya mainaya kava hutama mainae. Ani nafaꞋneyagamoꞋya veaꞋne alitalu huꞋya mainalega maineꞋya alu nafaꞋneyagahena ke huꞋya mage huꞋya hae ‘YaveꞋya aikolunana tamakaya amoa noꞋayae. Tagaya tahau hisuna yagame nehunana tamakaya avia noꞋatae.’ huꞋya hae. \v 33 YoniꞋa ti fale neꞋamatea kanomoꞋa kaveꞋene haviliꞋene mosino emainegetama tamakaya ‘Satani Avamula aguꞋafina maine.’ hutama nehae. \v 34 Hayanagi ikapinagati emainoa kanoa vayaꞋmo natenea nafaꞋnemoꞋna tina kavela nenogetama nagaifena ‘KaveꞋene tiꞋene neno haꞋno hugeno omai kano maineno musufaya nehaya vayaꞋene amaugafaleti takisi neꞋaliya vayaꞋene kefo yama nehaya vayaꞋene vayaꞋamoꞋya mainae.’ hutama nehae. \v 35 Hayanagi Anumaya KotiꞋna kanale agu agesama hanea kavala akaveꞋma neꞋvaya veaꞋmoꞋya ‘Fatago kava nehie.’ huꞋya nehae.” huno hie. \s1 Nago aꞋmoꞋa Yisasina aiyale masavena faletene. \p \v 36 Nagola Falasia kanoa SaimoniꞋe Yisasife “NagaiꞋene kavela meno.” huno higeno YisasiꞋa kave mo negahe Falasia kanomo nopi haino mopale maine. \v 37 Haino mainegeno nagola kumai aala ani kumate nemaiyanagino “YisasiꞋma Falasia kanomo nopiti kave negahe umaine.” huꞋya haya kea haviteno manaꞋage masavena havatemai yafa keꞋayo alilino emaine. Ani keꞋayoꞋma talo hia yafamo agia alapasatae. \v 38 Yisasi akavelega aiyafi umaineno Yisasife “Ala kano mainane.” nehuno aiyafi ape huno avi neꞋategeno aunumoꞋa takilavino Yisasi aiyale tavigeno agaiꞋa ayolagefaleti aye haꞋmino alisoso hu neꞋateno aiyale atako nehuno manaꞋage masaveteti faletene. \p \v 39 Fale neꞋategeno kema humainea Falasia kanomoꞋa ani aꞋmoꞋma hia kavala ageteno agesafinaga mage huno havie “Ma kanomoꞋa Anumaya Koti aune kanoma maineleꞋasina aiyaleꞋma alisoso hutea aꞋmofena ago havileꞋasine. Ani aꞋmoꞋa tusiꞋa kefo yamaꞋage nehia a maine.” huno nehavie. \v 40 Agesafinaga ani kea nehavigeno YisasiꞋa agaife mage huno hie “Saimonigae nago kea kahapaisue.” huno higeno “Hulavenelina kanomogae nahapaigeꞋna havino.” huno hie. \p \v 41 Higeno YisasiꞋa mage huno hie “Nagola moneꞋa hanea kanomote tole kanolatamogania uꞋana nagoꞋmoꞋa ‘Vani hataleti kina (K100) namigeꞋna alino.’ higeno nagoꞋmoꞋa teni kina (K10) namigeꞋna alino. AlitetaꞋa anonaꞋa haenaga megamiꞋano huꞋana haꞋageno anamigeꞋana aliꞋana umainaꞋe. \v 42 UteꞋana haenagaꞋa anonaꞋama amisaꞋa monea kosa ohegeꞋana oꞋamiꞋageno ‘Kanalelagi onamitana ataleꞋo.’ huno humaine. Ani kema humainea yafena ani tole kanolatalapitila hana kanomo monema aminea kanohena tusia musena huno hau ayamopafina haugahie?” huno havige. \p \v 43 SaimoniꞋa mage hie “Nagesa havuana ala monema alimainea kanohe atalo hunoꞋma hutea kanomoꞋa tusiꞋa muse huno hau ayamopafi haugahie.” huno higeno YisasiꞋa mage huno hie “Tamage hane.” huno humaine. \v 44 Ani kea huteno maiyahae huno ani aꞋmona agemaineno Saimonina mage huno hapaiye “Kagaya mani aꞋmona ago. Nagaya kagai nopi ogeka naiya sese huonatanageno ma aꞋmoꞋa agaiꞋa aunuleti naiya sese hunateteno agaiꞋa ayolagefaleti ali hau hunenate. \v 45 Kagai nopi ogeka nagaila naugafalela alisoso hu onatenanagi ma aꞋmoꞋa naiyalela eno aluya huno alisoso hunenate. \v 46 Kagaya afa masavetetila nanupina fale onatenanagi mani aꞋmoꞋa manaꞋage masaveteti naiyalela falenatene. \v 47 Ani yafe kahanepauve mani aꞋmoꞋa kefo yamaꞋamoꞋa kasago humainegeno Anumaya KotiꞋa ago aigeꞋateno ataletea yafe tusiya huno hau ayamopafi haumaineanagino osi kefo yamaꞋama hanea kanomona Anumaya KotiꞋa ani kefo yamaꞋa aigeꞋateno ataletesiana osiꞋa hau ayamopafina haugahie.” \p \v 48 YisasiꞋa mage huno ani afena hie “Nagaya kefo yakaꞋa ago aigekateꞋna atalegatoe.” huno hapaiye. \v 49-50 AgaiꞋaene tokaeꞋya mopale mainaya veaꞋmoya sumi sumi kefiti mage huꞋya hae “Mani kanoa hanaꞋa kano maineno ‘Kefo yakaꞋa aigekateꞋna atalegatoe.’ huno nehie.” huꞋya hae. “Nagaifena havika kagupi maleꞋka kametiti hanafe kagu kamena ago aligatigatogi kamena male falu huka vuo.” huno hapaiye. \c 8 \s1 NagoꞋa aꞋnemoꞋya Yisasina akave umainae. \p \v 1-2 YisasiꞋa osi kanaꞋa maiteno ala kumaꞋyagaleꞋene osi kumaꞋyagaleꞋene vaiyatete huno Anumaya Koti kava yagaimatesia kanale mono kea hamapaimaine. AgaiꞋa tuelufuꞋa (12) anagaꞋaene nagoꞋa aꞋneyagaene YisasiꞋa amakupitiꞋma Kefo AvamuꞋma anatitaleno kaliꞋamima alino kanale humatenea aꞋneyagaene agaiꞋaene vaiyatete humainae. Nago aꞋmo agia Magatala MaliaꞋe. YisasiꞋa hagoteno seveniꞋa (7) Kefo AvamuꞋyaga aguꞋafiti anatitalenea ale. \v 3 Nago aꞋmo agia YoanaꞋe Heloti nopi kava kanomo alagi. Ani kava kanomo agia SusaꞋe. Nago aꞋmo agia SusanaꞋe nagoꞋa aꞋneyagaene YisasiꞋene vaiyatete nehuꞋya ani aꞋneyagamoꞋya amakaiꞋami moneꞋamifiti YisasiꞋene anagaꞋamogamiꞋene amaya humainae. \s1 Nago kanomoꞋa avina hoyafi faimainea avame kea YisasiꞋa humaine. \p \v 4 MukiꞋa alu kumateti kumateti veala Yisasite melitalu hageno YisasiꞋa nago avame kea hamapaimaine. \v 5 Mage huno hie “Nago kanomoꞋa avina faigahe alino vie. Avina alino aihelafino nefaigeno nagoꞋa avinamoꞋa kapi tavino hanegeno veaꞋmoꞋya ani avinale amaiya ayeꞋya ute ete hageno namayagamoꞋya nageno haꞋno hie. \v 6 NagoꞋa avinamoꞋa yafa mopafi taviteno hageana tina omalea mopafinagino eteno fayoteno asagalimaine. \v 7 NagoꞋa avinayagamoꞋa avetaꞋnafa ino hanea amuꞋnopi tavino hageteno avetaꞋnafa hanea inoꞋmoꞋa ayetegeno haviya humaine. \v 8 NagoꞋa avinamoꞋa kanale mopafi tavino hageteno alagaꞋama ayeana nagoke yosalela kasagoꞋya alaga vani hataletiꞋa (100) ayeno vasaimai vasaimai humaine.” huno hie. Ani kea huteno ala ke huno mage hie “Mani kea tamakesama hanesigetamahena havilama hutama haviho.” huno hie. \p \v 9 AgaiꞋenema tokaeꞋya nemaiya anagaꞋmoꞋya ani avame kemo aepaꞋahe havigae. \v 10 Havigageno YisasiꞋa mage hie “Tamakaya Anumaya KotiꞋa kava yagailamateneafe kemoꞋa falaki mainea kea Anumaya KotiꞋa tamaya higetama ago havilinagi mukiꞋa veaꞋmoꞋya avame kema hamapaisugeꞋya amakesa havigahagi haviteꞋya havilama huꞋya ohavigahae. VeaꞋmoꞋya neꞋagayanagi agelama huꞋya oꞋagegahae. \p \v 11 Mani avame kemona aepaꞋa hu falote huꞋna tamahapaisue. Mani avinamoꞋa Anumaya Koti ke kana humaine. \v 12 KateꞋma tavimainea avinamoꞋa maꞋa humaine nagoꞋa veaꞋmoꞋya Anumaya Koti kea havitageno SataniꞋa mage hie ‘Amakupi aliꞋya omalesageno Anumaya KotiꞋa amaku amamena ali okatisie.’ huno amakupitila ani kea alitalene. \p \v 13 Yafa mopafima tavimainea avinamoꞋa maꞋa humaine nagoꞋa veaꞋmoꞋya Anumaya Koti kea haviꞋya muse huꞋya atafa hayanagi hafuꞋya mopafi otavia yamoꞋa alige atalege veaꞋne maineꞋya osi kanaꞋa osiꞋa haviꞋya amakupi maletageno havi kanama amakaiteꞋma falote nehiana aupaꞋa Anumaya Koti kea neꞋatalae. \p \v 14 AvetaꞋnafa ino hanea amuꞋnopi tavimainea avinamoꞋa maꞋa humaine nagoꞋa veaꞋmoꞋya Anumaya Koti kea haviteꞋya ma mopafi mukiꞋa yaꞋyagaꞋamihe amakesa haviꞋya moneꞋamiene yokaloꞋamienefe kalagi aiteꞋya ani yaꞋyagaꞋamimo Anumaya Koti kea alino aiso humalegeꞋya atalageno alagaꞋamoꞋa aye helafino lama nohie. \p \v 15 Kanale mopafima tavimainea avinamoꞋa maꞋa humaine nagoꞋa veaꞋmoꞋya tokiyaꞋage amaku amakesa hanegeya Anumaya Koti kea haviteꞋya aliꞋya amakupi maleꞋya atafa hu talako huꞋya mainaya veaꞋmoꞋya ani alagaꞋa mukiꞋa aye henelafie.” \s1 VeaꞋmoya lamua hanagaliꞋya susufaneleti aiso hu omalegahae. \p \v 16 Anumaya Koti ke nehaviyafe YisasiꞋa mage huno hamapaiye “NagoꞋa veaꞋmoꞋya lamua hanagaliꞋya susufaneleti aiso hu nemalafi ifi sipa kapinaga hanagaliꞋya aiso hu nemalae? AꞋao lamua hanagaliteꞋya esaya veaꞋmoꞋya ani lamule agesayafe sipale nemalae. \v 17 Ani yafe haenagaꞋa mukiꞋa falakimainesia yamoꞋa efalote hugahie. MukiꞋa kesi kava nehaya yamoꞋa efalote hinageꞋya veaꞋmoꞋya agegahae. \v 18 Ani yafe Anumaya Koti ke havisaya yafena tamakesa havitama havilama hutama haviho. Havilama huno havilinesia kanomona Anumaya KotiꞋa nagoꞋene havilisia yana amigahianagi nagoꞋamoꞋya ‘Ago havilinoe.’ huno hisia kanomona havilinesiamaꞋa hanafaletalegahie.” huno humaine. \s1 Yisasina taꞋya itaꞋamoꞋya aganaꞋamoꞋya mainae. \p \v 19 Yisasina itaꞋamoꞋene aganaꞋamoꞋyaene agegahe ayanagi kasagoꞋya veaꞋmoꞋya hiya huꞋya maigeno YisasiꞋma mainea avatela omenae. \v 20 Omenagi nago kanomoꞋa Yisasife mage hie “ItakamoꞋene kaganakamoꞋyaene kagai kagegahe emaineꞋya kumatega hetiꞋya mainae.” huno hie. \v 21 Higeno kenonaꞋa mage huno hie “MukiꞋama Anumaya Koti kema haviꞋya akave nemalaya veala itaꞋnimoꞋya naganaꞋnimoꞋya mainae.” huno hapaiye. \s1 YisasiꞋa ke nehigeno tusiꞋa yasimoꞋa laga humaine. \p \v 22 Nago yupa YisasiꞋenema tokaeꞋya nemaiya anagaꞋene tipi kalefi haisaga humaiꞋya neꞋuꞋya YisasiꞋa mage huno hamapaiye “Tikotumona atu faliga vigetao.” huno higeꞋya umainae. \v 23 Yaufa neꞋvageno YisasiꞋa aukalokalo higeno faemainegeno tusiꞋa yasimoꞋa tina mevaleno tipi kalefi atalegeno ani lipi kalefina havatesia kava higeꞋya mukiꞋamoꞋya haviya hisaya kava humainae. \v 24 HuteꞋya YisasiꞋa faemainegeꞋya mogafa huꞋya mage hae “Kava kanomogae, kava kanomogae tagaya ti nakaita falisuna kava nehunageka notagane.” huꞋya hageno hetino ani limofeꞋene yasimofeꞋene tokiyaꞋage ke huno “Taga huo.” huno higeno yasimoꞋene timoꞋene taga huꞋana alava humainaꞋe. \v 25 Alava hutegeno YisasiꞋa agaiꞋaene tokaeꞋya nemaiya anagafe mage huno hamavige “Nagaifena havitama tamakupi maletama tamametitima haya yana hanate atalae?” huno higeꞋya koli huꞋya tusiꞋa amamaꞋyo neꞋaiꞋya huge havige huꞋya mage hae “Mani kanoa taꞋe? TimoꞋene yasimoꞋene keꞋa haviteꞋya akave malae.” huꞋya hae. \s1 YisasiꞋa nagola aifo kanomo aguꞋafiti Kefo Avamula anatitalene. \p \v 26 Kaliliti ala tikotuna takaeꞋya ame kaiyaga agegayamona Kelasasa* veaꞋne mainalega uvaꞋyi hae. \v 27 YisasiꞋa tipi kalea ataleno ti agegayalega neꞋuno ageana nagola ala kumate kanoa Kefo AvamuꞋyagamoꞋya aguꞋafi mainaya kanoa Yisasite emaine. Ani kanoa ayaꞋaya kanafi kenaꞋa fai oꞋalino nopina nomaiyane. MatimatipikeꞋya nemaiya kanoe. \v 28 Ani kanomoꞋa Yisasina ageteno mopafi agoꞋya ayemaineno ala kefiti mage hie “Yisasiga tagasenoꞋma anale mainea Anumaya Kotina nafaꞋneꞋamoga naꞋa hunategahe neꞋane? MusekaꞋa nehugi nagata aisia kavala hu onato.” huno nehie. \v 29 Higeno YisasiꞋa Kefo Avamufe mage huno hie “Agusafitila hatilavio.” huno higeno Kefo AvamuꞋmoꞋya mukiꞋa kanafina ani kanomona atafa nehigeꞋya kava neꞋyagaiya vayaꞋmoꞋya aiya ayapi seni nofiteti kisalu kitayanagi ani nofila aikaꞋnokaꞋnu huneꞋataleana Kefo AvamuꞋmoꞋya afai kotega anatigeno faleno neꞋviane. \v 30 YisasiꞋa ani kanohe mage hie “Kagai kagia tagae?” huno higeno mage hie “Nagai nagia kasagoꞋyamoꞋnae.” huno hie. NaꞋafene kasagoꞋya Kefo AvamuꞋmoꞋya aguꞋafima hai falemainayafe “Nagia kasagoꞋyamoꞋnae.” huno hie. \p \v 31 Ani Kefo AvamuꞋmoꞋya Yisasifena mage hae “Hanikimainea kumapina tagaila hulategeta oꞋvamano.” huꞋya hae. \v 32 NehageꞋya kasagoꞋya afuyagamoꞋya agoꞋyafi maineꞋya kave nenageno ani Kefo AvamuꞋmoꞋya Yisasifena mage huꞋya hae “Amuga afuyagamo amakuꞋafina hulategeta vamano.” huꞋya havigageno YisasiꞋa “AniꞋa hiho.” huno hie. \v 33 HigeꞋya ani Kefo AvamuꞋmoꞋya ani kanomo aguꞋafitila hatilaviꞋya afuyagamogami amakupi hai nefalayana ani afuyagamoꞋya amaiyayeꞋya nagola aulufi kapi taviteꞋya tipi asaga hulaviꞋya ti nakaiꞋya fali haꞋno humainae. \p \v 34 Fali haꞋno hageꞋya ani afuyagale kava vayaꞋmoꞋya ani afuyaga tima nakaiꞋya fali haꞋnoma haya yana ageteꞋya faleꞋya ala kumate mainaya veaꞋmogamifeꞋene hoyafinaga mainaya veaꞋmogamifeꞋene “NaꞋa maꞋa higeta neꞋone.” huꞋya hamapaimainae. \v 35 HageꞋya ani veaꞋmoꞋya humainea yama agegahe Yisasite eꞋya Kefo AvamuꞋmoꞋma agusafiti ataleno umainea kanomona agesa akalo higeno kenaꞋa failino Yisasi aiyafi mopale mainegeꞋya megeteꞋya koli humainae. \v 36 YisasiꞋma humainea yama agemainaya veaꞋmoꞋya “NaꞋa maꞋa huno Kefo AvamuꞋmogamina agusafi mainea kanomona alino kanale hutene.” huꞋya hamapaiye. \p \v 37 HamapaigeꞋya mukiꞋa Katalaga kumate veaꞋmoꞋya Yisasifena tusiꞋa koli huteꞋya “Tagaila tataleka vuo.” huꞋya hageno YisasiꞋa amataleno emainelega ugahe tipi kalefi haisaga humaine. \v 38-39 Haisaga hunemaigeno Kefo AvamuꞋmoꞋma agusafiti hatilavino umainea kanomoꞋa Yisasifena “KagaiꞋene ugahe nehue.” huno higeno YisasiꞋa “AꞋao kagaya eteka nokalega uka mukiꞋa Anumaya KotiꞋma hugatenea yafena veaꞋneyaga mo hamapaiyo.” huno higeno ani kanomoꞋa viaꞋyamo mukiꞋa ala kumaꞋale veaꞋmogamina YisasiꞋma hutea yafena hamapaimaine. \s1 YisasiꞋa nago munala falimainefiti alino heꞋnelino kenaꞋale avate hia aala alino kanale hutene. \p \v 40 YisasiꞋa eteno egeꞋya mukiꞋa veaꞋmoꞋya agava maineꞋya tusiꞋa muse huꞋya falu fala hutenae. \v 41 Falu fala huneꞋatageno nago kanoa YailasiꞋe nehaya kanoa emaine. Ani kanoa soka kano maineanagino Yisasi aiyafi mepe humaineno tutu nehuno Yisasina mage huno havige “NoniꞋalega egetaꞋa vaꞋano.” huno hie. \v 42 Ani kanomoꞋa aiya nagoke munaꞋa maine. Ani munala kafuꞋa tuelufuꞋa (12) kafuꞋa hanea munala faligahe ayaya neꞋaigeno “NoniꞋalega eno.” huno tutu higeno YisasiꞋa anilega vigeꞋya veaꞋmoꞋya yageꞋyage huꞋya aulega akavelega huꞋya akave umainae. \p \v 43 Vageno ani veaꞋnefiti nago aꞋmoꞋa tuelufuꞋa (12) kafu aigu nopinaga mukiꞋa kanale nemaiya aala nagoꞋa vayaꞋmoꞋya aliꞋya kanale hu oꞋataleꞋasine. \v 44 Ani aꞋmoꞋa Yisasina akavelagati eno kenaꞋamo atupale avate aligeno aupaꞋa kolamaꞋamoꞋa taꞋnemaine. \v 45 TaꞋnegeno YisasiꞋa mage huno humaine “Ta kenaꞋnilela mevate humaine?” huno higeꞋya mukiꞋamoꞋya “Tagaya naꞋa ohunone.” huꞋya hageno PitaꞋa mage hie “Kava kanomoga mukiꞋa veaꞋmoya yageꞋyage huꞋya kaulegati kakavelagati nehagi naꞋa higeka mani kea hamavinegane?” huno hie. \v 46 YisasiꞋa mage huno hie “Tamage huꞋna nehue nago kanomoꞋa kenaꞋnile avate higeꞋna nagaya nagesa nehavugeno navate aligeno nagoꞋa tokiyaꞋnimoꞋa ago nataleno umaine.” huno hapaiye. \p \v 47 Hapaigeno ani aꞋmoꞋa “Falakigahe huanagi ago nagane.” huno atili huteno Yisasi aiyafi mepe humaineno mukiꞋa veamogami amaulagafi “NaꞋa maꞋa huꞋna kali alimainoafe avate alugeno kaliꞋniꞋa aupaꞋa kanale hunate.” huno hapaimaine. \v 48 Hapaigeno YisasiꞋa mage huno hapaiye “Ma aꞋmoga nagaife kagupi maleka kametiti hanafe kanale negahaiye kagaya kaipamoꞋa yasi nehinageka vuo.” huno hapaiye. \p \v 49 Ani kea nehigeno nago kanomoꞋa soka kanomo notegati anile evaꞋyi huno Yailasife mage huno hie “MunakamoꞋa ago falimainegi ataleka kava kanomona kasalo haegi nagoꞋene havioko.” huno hie. \v 50 YisasiꞋa ani kea haviteno Yailasife mage huno hie “Kolia ohuka afaꞋa nagaife kagupi maleka kametiti hisanageno munakaꞋa falimainefitila hetigahie.” huno hie. \p \v 51 Soka kanomo note uvaꞋyi huno YisasiꞋa mukiꞋa veaꞋnehe “Omeho.” huno PitaꞋene YoniꞋene YemesiꞋene ani munaꞋmo itaꞋafoꞋamoꞋene amavaleno ani nopi haimainae. \v 52 MukiꞋa veaꞋmoꞋya ani munaꞋma falimainea yafena tusiꞋa avi neꞋatageno YisasiꞋa mage huno hie “Avia oꞋateho mani munala falilavata ohunegi afaꞋa faeno maine.” huno hamapaimaine. \v 53 Ani munala faligeꞋyama agemainaya yafena ani veaꞋmoꞋya Yisasina kigiꞋa hutenae. \p \v 54 Kigi hutayanagi YisasiꞋa ani munaꞋmo ayate atafa nehuno mage hie “Ma munaꞋmoga hetio.” huno hie. \v 55 Nehigeno agu nafaꞋnea eteno egeno aupaꞋa hetie. Hetigeno YisasiꞋa mage hie “NagoꞋa nesia kavela amiho.” huno hamapaimaine. \v 56 ItaꞋafoꞋamogania ani yana ageteꞋana tusiꞋa anamaꞋyo aimaiꞋanagi YisasiꞋa mage hie “Nago kanomona ma ma hua yafena hamaopaiꞋo.” huno kaheginatene. \c 9 \s1 YisasiꞋa tuelufuꞋa (12) Aposolo anagaꞋamogami aliꞋya amamine. \p \v 1 YisasiꞋa tuelufuꞋa (12) anagaꞋamofe ke higeꞋya ageno mukiꞋa Kefo AvamuꞋyagama veaꞋmogami amakusafiti amanatitalesaya tokiyaene kalima aliꞋya kanale humatesaya tokiyaene amamine. \v 2 Amamiteno Anumaya KotiꞋma kava yagaisia yafe hamapaigahe kalima hamaemainea yana aliꞋya kanale humatesayafe humatene. \v 3 HuneꞋamateno mage huno hamapaiye “Kama visayafena ayopatamiene kutamiene mayatamiene monetamiene alitama oꞋviho. Tole kena oꞋaliho. Alu nopi alu nopi faelitetama ohiho. \v 4 Nago nopima hai falenutamahena ani nopi faetama maitama amataletama alu kumatela viho. Faelitetama ohiho. \v 5 NagoꞋa kumate veaꞋmoꞋya falu falama huotamatesagetamahena ani kumala neꞋataletama ‘Havi kava hae.’ hutama tamaiyafima hanesia kugukege yana aifopo huneꞋataletama viho.” huno hamapaimaine. \v 6 HamapaitegeꞋya alu kumate kumate neꞋuꞋya mukiꞋa kumatela Anumaya Kotina kanale keꞋa hamanepaiꞋya kaliꞋamia aliꞋya kanale huneꞋamateꞋya humainae. \s1 HelotiꞋa Yisasifena “HanaꞋa augafa kano maine.” huno havi halegahe hie. \p \v 7-8 Ani kanafina HelotiꞋa sauve kanogino YisasiꞋa mukiꞋama humainea kavaꞋmo avagema haviana nagoꞋa veaꞋmoꞋya ani yana ageteꞋya “YoniꞋa falimainefiti ago hetimaine.” huꞋya hageꞋya nagoꞋa veaꞋmoꞋya “IlaiyaꞋa eteno falote humaine.” huꞋya hageꞋya nagoꞋa veaꞋmoꞋya “Nayoma Anumaya Kotina aune kanoꞋa falimainefiti hetimaine.” huꞋya haya yafe HelotiꞋa ani kea haviteno agu agesamoꞋa anilega vigeno “Hana veaꞋmogami kemo tamagea nehafi?” huno humaine. \v 9 Huteno HelotiꞋa mage hie “Nagaya aliꞋya vayaꞋniꞋa humatogeꞋya Yonina ageꞋya ago fakalitalageno falimaine. NaꞋa maꞋa kava nehie huꞋya avagema humainaya kanoa taꞋe?” huno nehuno Yisasima agesia kafena ati ayemaine. \s1 YisasiꞋa faefu tauseniꞋa (5,000) vayamogami kavela amamine. \p \v 10 Aposolo anagala eteꞋya “NaꞋa maꞋa kava huteta neꞋone.” huꞋya Yisasina me hapaigeno YisasiꞋa haviteno ani anagaꞋa amavaleno Petesaita kumatega ugahe katega umainae. \v 11 NeꞋvageꞋya mukiꞋa veaꞋmoꞋya haviteꞋya akave agaitega ageno YisasiꞋa falu fala humateteno Anumaya KotiꞋma kava yagaisia yafe hamapaiteno kalima neꞋaliya veala alino kanale humatene. \p \v 12 Une kigeꞋya tuelufuꞋa (12) anagaꞋamoꞋya Yisasite mage me hae “Tagaya vaya omai kaiyaga mainonafe mukiꞋa veaꞋmogamina humatesanageꞋya hanesia kumateꞋene noma hanesilegaene ute ete huꞋya faesaya nofeꞋene nesaya yafeꞋene atiyesae.” huꞋya humainae. \v 13 Hageno YisasiꞋa mage huno hamapaiye “Tamakaitami kavela amamiho.” huno hamapaigeꞋya mage hae “Utama mukiꞋa mainaya veaꞋmogami kavela miya hiho huka nehano? Tagaipina osi kave kanoꞋa hane faefuꞋa (5) mayaene tole noyame kanoꞋagi huno hane.” huꞋya hae. \p \v 14 Anifima mainaya vayala faefu tauseniꞋa (5,000) vayaꞋyaga mainayanagi YisasiꞋa agaiꞋenema tokaeꞋya nemaiya anagaꞋamogamife mage huno hamapaiye “HamapaigeꞋya fifitiꞋa (50) veaꞋne ‘Alitalu hutama maite maite hutama mopale maiho.’ hutama hamapaiho.” huno humaine. \v 15 HamapaigeꞋya aniꞋa hute hute huꞋya mopale mainae. \v 16 YisasiꞋa faefuꞋa (5) maya neꞋalino tole noyamene neꞋalino huteno ikapinaga agesaga huno Anumaya Kotitega huno muse huteno ani mayaene noyamene koliteno agaiꞋenema tokaeꞋya nemaiya anagaꞋa amamigeꞋya mukiꞋa veala amamite amamite humainae. \v 17 Amamite amamite hageꞋya mukiꞋa nageno amamu higeꞋya atalaya atupatapaꞋa aliꞋya tuelufuꞋa (12) kula aihavatemainae. \s1 PitaꞋa Yisasife “Kalaisiga mainane.” huno hufalote humaine. \p \v 18 Nago yupa YisasiꞋa agaiꞋage Anumaya Kotitega havinegegeꞋya agaiꞋenema tokaeꞋya nemaiya anagaꞋamoꞋya avate mainageno mage huno hamavige “VeaꞋmoꞋya nagaifena taꞋe huꞋya nehae?” huno hamavige. \v 19 HamavigegeꞋya kenonaꞋa mage huꞋya hae “NagoꞋa veaꞋmoꞋya kagaifena ‘Ti faleneꞋamatea Yoni maine.’ huꞋya hageꞋya nagoꞋa veaꞋmoꞋya kagaifena ‘Ilaiya maine.’ huꞋya hageꞋya nagoꞋa veaꞋmoꞋya ‘Anumaya Koti aune kanoa nayo ago falimainea kano falimainefiti eteno hetimaine.’ huꞋya nehae.” huꞋya hapaimainae. \v 20 Hapaigeno YisasiꞋa amakaifena mage huno hamavige “Tamakaya nagaifena taꞋe hutama nehae?” huno hamavigegeno PitaꞋa mage huno hie “Kagaya Kalaisigae Anumaya KotiꞋa taugafa aligatigahe hugatenea kano mainane.” huno hie. \v 21 Higeno YisasiꞋa tokiyaꞋage ke huno “Mani kea nagoꞋa veala hamaopaiho.” huno humaine. \s1 YisasiꞋa agaiꞋa faliteno hetisia ke humaine. \p \v 22 YisasiꞋa mage huno hamapaiye “Soka vayaꞋene mono note kava vayaꞋene kahegi kema havilinaya anagaꞋene nagaila ikapinagati emainoa kanoa vayaꞋmo natenea kanomonihena ‘KahaoteꞋyakae.’ huꞋya hunatesageno tusiꞋa nagata aisigeꞋya nahaesageꞋna faligahue. FalisugeꞋya komufi hevainatesageꞋna tole yupa maiꞋna tagufa kanale falimainesufiti hetigahue.” huno humaine. \p \v 23 Alitalu humaiya veaꞋnene agaiꞋaene tokaeꞋya nemaiya anagaꞋenefe mage huno hie “NagoꞋa veaꞋmoꞋya nagai nakaveꞋma visaya amakesa havinuꞋyahena amaugafama aliꞋya hai yana amakaveꞋno huteteꞋya nakaiꞋma nagata aisigeꞋna falisua kava hisaya amakesa haviteꞋya yafaga yosa kanaꞋaene kanaꞋaene kofiꞋya nakave aliꞋya visae. \v 24 Nagola veaꞋmoꞋya maiyaꞋamima atafa huꞋya ali talakoma hulisayana maiyaꞋamimoꞋa falino afaya hapaegahigi nagoꞋa veaꞋmoꞋyama nagaifema hamainageꞋya maiyaꞋamima atalesaya veaꞋmoꞋya maiyaꞋamia aligatisugeꞋya agola aliꞋya maigahie. \p \v 25 Nagola veaꞋmoꞋya mukiꞋa ma mopale mone fenoꞋyaga aliteꞋya maineꞋya falisagenoꞋa agola maige maige hisaya haimula ago atalenayanagiꞋya alimainaya mone fenoꞋamimoꞋa hanaꞋa huno amaya hugahie? AꞋao amaya ohugahie. \v 26 NagoꞋa veaꞋmoꞋya keꞋniꞋaene nagaiꞋenefema amakaye huꞋya ‘AoteꞋyamaꞋae.’ huꞋya hunatesayana nagaya ikapinagati emainoa kanoa vayaꞋmo natenea kanomoꞋna esua kanafina tokiya hale yaniꞋaene Nenafana tokiya hale yamaꞋaene alu aotage ensole anagaꞋamoꞋyaenema eteꞋna esuana aniꞋa huꞋna ani veaꞋnehena nagaye huꞋna ‘TamahaoteꞋyatamie.’ humategahue. \v 27 Tamagelafa huꞋna tamahanepauve nagoꞋa veala maleꞋma hetimainaya veaꞋmoꞋya aupaꞋa ofaligahayanagiꞋya hagoteꞋya Anumaya KotiꞋma kava yagaisia kanaꞋamoꞋma efalote hisia yana agegahae.” huno humaine. \s1 Yisasina augafamoꞋa alino aluya humaine. \p \v 28 YisasiꞋa mani kea huteno seveniꞋa (7) kana maiteno Pitana Yonina Yemesigamina amavaleno Anumayamotega ke huno havigegahe agoꞋyafi haimainae. \v 29 Haimainageno YisasiꞋa Anumayamotega ke huno havinegegeno augosamoꞋa alino alu augosa kaligeno kenaꞋamoꞋa efeꞋage huno alave alave humaine. \v 30-31 Tole kanolatana nayo falimainaꞋa kanolatana MoseseꞋene IlaiyaꞋene tokiya hale yaꞋene maineꞋana Anumaya KotiꞋa Yisasifema “NaꞋa maꞋa huka Yelusalemu faligane.” huno hutenea kehe YisasiꞋene kea kea humainaꞋe. \p \v 32 Ani kaiyekea nehageꞋya PitaꞋene anagaꞋamoꞋyaene amaukalokalo higeꞋya faemainafiti aupaꞋa hetiꞋya agayana YisasiꞋa tokiya hale yamaꞋaene avate tokaeꞋana hetimaiꞋa kanolataꞋene amakemainae. \v 33 NeꞋamakageꞋana ani lole kanolatana Yisasina ataleꞋana ugahe nehaꞋageno PitaꞋa Yisasife mage hie “Anumayamoga tagaya male maunana kanale ya hie. Katega nona taliꞋa (3) kilamatesune. Kagaila nagolagi Mosesena nagolagi Ilaiyana nagolagi huno hanesie.” huno hianagi agesa havilama ohuno ani kea hapaiye. \v 34 Hanepaigeno nago siaꞋmoꞋa evaꞋyi huno alino aiso humategeꞋana Mosesegani Ilaiyagania ani siapi falaꞋageꞋya PitaꞋene anagaꞋamoꞋyaene tusiꞋa koli humainae. \v 35 Koli nehageno siapinagati ala kefiti age aino mage huno hie “Mani kanoa nagaiꞋni nafaꞋne ago hapaliꞋna hutenoa nafaꞋnegi agai kea haviho.” huno hamapaimaine. \v 36 HamapaigeꞋya ani kea haviteꞋya agayana YisasiꞋa agaiꞋage mainegeꞋya ageteꞋya ke ohuꞋya mainayanagiꞋya ani kanafina nagoꞋa veala hamaꞋopainae. \s1 Nago nafaꞋnemo agupi Kefo Avamu mainea nafaꞋne YisasiꞋa alino kanale hutene. \p \v 37 FaeteꞋya kotigeꞋya YisasiꞋene PitaꞋene YoniꞋene YemesiꞋene ani agoꞋya neꞋataleꞋya elavigeꞋya kasagoꞋya veaꞋmoꞋya Yisasi agegahe emainae. \v 38 Aya veaꞋnefiti nago kanomoꞋa hetino ala kefiti mage huno hie “Humavenelina kanomoga tusiya huꞋna kahavinegoe. Aiya nagoke ne nafaꞋneꞋniꞋagi mego. \v 39 KanaꞋaene kanaꞋaene Kefo AvamuꞋmoꞋa agusafinaga haimainegeno nafaꞋneꞋnimoꞋa ala kegefafiti ke nehigeno Kefo AvamuꞋmoꞋa aige hafalege huneꞋategeno avayafitila efeꞋage agalemoꞋa selu selu nehigeno augafa alino haviya nehuno aupaꞋa ataleno oꞋvisia kava nehie. \v 40 NaꞋa higeꞋna kagaiꞋene tokaeꞋya nemaiya anagakaꞋmogamife ani Kefo Avamula nafaꞋneꞋnimo agusafinagati anatitalesae huꞋna hamavige hamavige hugetoana amuha ohunaya yafe anati oꞋatalenae.” huno hie. \p \v 41 Higeno YisasiꞋa mage huno hamapaiye “Vae tamakaya meni kanafima mainaya veaꞋmogatama nagaife havitama tamakupi maletama tametiti ohutama fatago hutama nomaiye. AniꞋa haya yafe kasalo nenahaegi naꞋmagi yupa tamakaiꞋenena mainesugetama nagaife tamakupi malegahae?” nehuno ani nafaꞋnemo nefafe “NafaꞋnekaꞋa avaleka eno.” huno hie. \v 42 Higeno ani nafaꞋnea yaufa avaleno neꞋegeno Kefo AvamuꞋmoꞋa alino mopafi ailakatitalegeno faemaineno kasegase nehigeno YisasiꞋa ageteno Kefo AvamuꞋmofe kemakino “Ataleka hatilavio.” huno hutegeno hatilavigeno ani nafaꞋnea alino kanale huteteno nefana amine. \v 43-44 AmigeꞋya mukiꞋa anile mainaya veaꞋmoꞋya ageteꞋya Anumaya Kotina tokiya yamaꞋahe tusiꞋa atalitalu huꞋya amamaꞋyo aiyanagi YisasiꞋa agaiꞋenema tokaeꞋya nemaiya anagaꞋamogamife mage huno hie “Menima hisua kea tamakesa havilama hutama haviho. Osi kanaꞋa maitesugeno nago kanomoꞋa nagesi hinageꞋya ikapinagati emainoa kanoa vayaꞋmo natenea kanomonia kame vayaꞋmogami amayapi navaleꞋya nategahae.” huno hie. \v 45 HigeꞋya ani kemona aepaꞋamoꞋa ago falakimaineafe havilama ohunagi koli huꞋya ani kemo aepaꞋahena haviokenae. \s1 Ta uhakotemainea kanoa maine? \p \v 46 YisasiꞋene tokaeꞋya nemaiya anagaꞋmoꞋya “Tagaipima uhakotemainea kanotia ta maine?” huꞋya huteꞋya ani yateti ke vaimainae. \v 47 YisasiꞋa amakaipima hanea amaku amakesa ago haviteno nagola osi nafaꞋnea avaleno avate hetitene. \v 48 Ateteno mage huno hamapaiye “NagoꞋa veaꞋmoꞋya nagaifema huꞋya ma osi nafaꞋne avaleꞋya falu fala hutesayana nagaiꞋene navaleꞋya falu fala hunatae. NagaiꞋma navaleꞋya falu fala hunatesayana hunatenea kanoene avalemainae. Tamakaipina ‘OsiꞋa afa kano kana huꞋna mainoe.’ huno hisia kanomoꞋa tamakaila tamakaseno kava kano maine.” huno hamapaiye \s1 Kamema hu otamatesaya veaꞋnea nelamafuꞋya mainae. \p \v 49 YoniꞋa mage huno hie “Kava kanomoga tagaya agonana nago kanomoꞋa kagai kagi neꞋayeno Kefo Avamula veaꞋmogami amakusafinagati amanatigeta ageteta kagaiꞋenema kakave nohia yafe ‘AniꞋa ohuo.’ huta nagalu huneꞋatone.” huno hie. \v 50 Higeno YisasiꞋa agaife mage huno hie “Ani kanoa alitama nagalu hu oꞋateho. Vaya nagoꞋmo kamema hu otamatesiana nelamafuꞋya mainae.” huno hapaiye. \s1 Samelia veaꞋmoꞋya YisasiꞋa kumaꞋamile esia yafena nohamaiye. \p \v 51 YisasiꞋa ikapinaga haisia kanamoꞋa aupa higeno Yelusalemu visia agesa havino tokiya vaiteno katega umaine. \v 52 NagoꞋa anagaꞋa talo tala hisaya yafe hagoteno humategeꞋya nago Samelia kumate uꞋya vayafe mage huꞋya hae “YisasiꞋa egahigi mukiꞋa yana talo tala hiho.” huꞋya mo hamapaimainae. \v 53 Samelia kumate veaꞋmoꞋya YisasiꞋa Yelusalemu ugahe hia yafe amakesa haviteꞋya mage huꞋya hae “Tagaya avaleta ali falu fala hu oꞋategahune.” huꞋya hae*. \v 54 AgaiꞋenema toꞋkaeꞋana nemaiꞋa kanolatana Yemesigani Yonigani ani kavaꞋma haya kavala ageteꞋana mage haꞋe “Vae Anumayamoga kahaisiana taꞋagaya ikapinagati atahe ke hisuꞋageno ata maleno ani veala asagalisie?” huꞋana haꞋe. \v 55 HaꞋageno YisasiꞋa maiyahae huno keꞋanamakiteno “AꞋao aniꞋa ohiꞋo.” huno humaine. \v 56 Huteno anileti neꞋataleꞋya alu kumatega umainae. \s1 YisasiꞋa akave visaya auꞋava yamo ke humaine. \p \v 57 Katega neꞋuꞋya nago kanomoꞋa Yisasifena mage huno humaine “MukiꞋa kumate visanana nagaya kakave ugahue.” huno hie. \v 58 Higeno YisasiꞋa kenonaꞋa mage huno hapaiye “Kepu yagamoꞋya faesaya komuꞋamia mopafinaga hanegi namamogamina noꞋamia haneanagi ikapinagati emainoa kanoa vayaꞋmo natenea kanomoꞋna faesua noniꞋa omale.” huno hie. \p \v 59 Nago kanohe mage huno hapaiye “Nakave eno.” huno higeno mage huno humaine “Alanimogae nenafana falisigeꞋna aliꞋna hevaiteteꞋna kakavela ugahue.” huno hie. \v 60 Higeno YisasiꞋa mage huno kenonaꞋa hapaiye “Atalo nagai kea ohavinesaya veala amaku amamemaꞋamo falimainaya veaꞋmoꞋya falia kanomona aliꞋya hevaitegahae amakaiꞋami yanagi kagaya neꞋataleka veaꞋmogamite Anumaya Koti kava yagaimatesia kaiyekea mukiꞋa veaꞋmogamina hamapaiyo.” huno hie. \p \v 61 Nago kanomoꞋa hetino mage huno hapaiye “Alanimogae kagai kakave malegahe huanagi natalegeꞋna nenafa nopi mainaya veala nayana amamite amamite huteꞋna kakavela vano.” huno hie. \v 62 Higeno YisasiꞋa kenonaꞋa mage huno hapaiye “NagoꞋa veamoꞋya avina yama kaligahena amakavelega maiyahae huꞋya moge mege hinuꞋyahena Anumaya KotiꞋa aniꞋa hisaya veafena ‘Nagai aliꞋya alitama veamogamite kava yakaisua kea hamapaiho.’ huno ohugahie.” \c 10 \s1 YisasiꞋa sevetituꞋa (72) vaya aliꞋyamaꞋale humatene. \p \v 1-2 Anile AnumayamoꞋa sevetituꞋa (72) vaya hapaliteno “NagaiꞋnima visua kumate ali lokaete lokaete hutama uhagotetama neꞋviho.” huno humategahe amakaife mage huno hamapaiye “Nagai kema havisaya veala kasagoꞋya kaveꞋma hoyafi afulemailemai hia kava humainegi hoyafima aliꞋya alisaya veala osiꞋa veaꞋne kanoꞋa mainayafe ani hoyamona nefafe havigegeno nagoꞋa aliꞋya vayala kaveꞋma alisayafe humatesie. \p \v 3 Tamakaya neꞋutama haviho tamakaya sipi sipi nafaꞋne kana hutama mainagi nagaila ago amakaveꞋno hunenataya veala afai kala kana kaveꞋage veaꞋne mainaya amuꞋnopi hulamatesugetama ugahae. \v 4 Ugahagi monetamiene kutamiene tamaiya noꞋene alitama oꞋviho. Katega neꞋvisaya veaꞋnenena ayaꞋayate maitama kaiyekea ohiho. \v 5 Nago nopima hai falenutama hagotetama mage hutama hiho ma nopima mainaya veaꞋmogatamina ‘Anumaya KotiꞋa tamaipa falu hisaya tamaku tamakesa tamamisie.’ hutama hiho. \v 6 Aipa falu hisia agesaene kano ani nopima mainesiana Anumaya KotiꞋa aipa falu hisia agesa amigahigi aniꞋa kana kanoma omainesiana aipa falu hisia yana oꞋaligahie. \v 7 Ani nopi mainetama nesaya yama tamamisagetama afaꞋa neho. Nagai aliꞋya alisaya anonaꞋa nesaya yana afaꞋa alisayana kanale hugahie. Alu nopi alu nopi faelitetama ohiho. \p \v 8 Nago kumateꞋma visageno falu fala hulamateteꞋya tamamisaya kavela afaꞋa neho. \v 9 Ani kumateꞋma mainesaya kali veala ali kanale humatetama mukiꞋa veafe mage hutama hamapaiho ‘Anumaya KotiꞋa kava yagailamatesia kana ago efalote huno aupa humaine.’ hutama hamapaiho. \p \v 10-11 Nago kumateꞋma visageꞋya falu fala hu otamatesagetama ani kumala ataletama veaꞋmoꞋyama mainesaya katega utama mage hiho ‘Havi kava hae. Tamakai kumapiti kugukege yana taiyalegati aifopo hutalegahunagi tamakaya havilama hutama haviho Anumaya KotiꞋa kava yagaisia kanamoꞋa ago efalote huno aupa humaine.’ hutama hamapaiho. \v 12 Nagaya tamahanepauve Anumaya KotiꞋa kaiyekema hulamatesia kanafina Sotomu mainaya veaꞋmogami amaugafa amagata aigahigi tamakaiꞋma falu fala hu otamatesaya kumate veaꞋmoꞋya tusiya huno amakaseno amaugafa amagata aigahie.” \s1 Kefo yatamihe tamakuꞋa aiyahae ohaya veaꞋnehe nahau hunelamatoe. \p \v 13 “AvoꞋnio Kolasini mainaya veaꞋmogatamaene Petesaita mainaya veaꞋmogatamaene tusiya huꞋna tamakaifena nahau nehue. Tamakai kumapi nagaya tokiya avameꞋyana ago huanagi tamaipa aiyahae ohageno ani tokiya avameꞋyana Taiyaene Saitoniene huleꞋasine ani kumate veaꞋmoꞋya kefo yaꞋamihena ago amaipa aiyahae huꞋya kefo yama humainaya yafena kayavo kena failiꞋya taꞋnefafi mopale maileꞋasine. \v 14 Anumaya KotiꞋa kaiyekema humatesia kanafina Taiya mainaya veaꞋnene Saitoni mainaya veaꞋnene amaugafa amagata yana aligahayanagi tamakaya tusiya hutama nagoꞋene tamaugafa tamagata yana aligahae. \v 15 Tamakaya Kapaneamu mainaya veaꞋmogatama ‘Taugafa alita anale haigahune.’ hutama nehao? AꞋao afete tavitama tamakaye nehinagetama maigahae.” huno hie. \v 16 NagoꞋene humatenea vayaꞋmogamife mage huno hamapaiye “Tamakai kema havisaya veaꞋmoꞋya aniꞋa huꞋya nagai kea havigahae. Tamakaifema ‘TamahaoteꞋyatamie.’ hisaya veaꞋmoꞋya aniꞋa huꞋya nagaifena ‘KahaoteꞋyakae.’ huꞋya hunategahae. Nagaife ‘KahaoteꞋyakae.’ hisaya veaꞋmoꞋya aniꞋa huꞋya hunatenea kanomofena ‘KahaoteꞋyakae.’ huꞋya hutegahae huno hamapaigeꞋya umainae.” \s1 SevetituꞋa (72) vayala eteꞋya emainae. \p \v 17 UteꞋyama ayana ani sevetituꞋa (72) vayala muse huꞋya eꞋya mage hae “Anumayamoga tagaya kagai kagileti Kefo AvamuꞋa humatonageꞋya tagai ke akave malae.” huꞋya me hae. \v 18 Hageno YisasiꞋa amakaifena mage huno hie “Nagaya agoana SataniꞋa ikateti aulumaya alia kava huno aupaꞋa asaga hunelavigeꞋna agoe. \v 19 Haviho nagaya tokiya ago tamaminoe. NagoꞋa yamoꞋa tamakaila alino haviya otamahaugahie. Satani tokiyamona agasesaya tokiya ago tamaminoe. Vaya anigeno nefalia osifaꞋvene yapaveꞋene tamaiyaleti ayelatapesayana nagaiꞋni tokiya ago tamaminoafe otamahaegahie. NagoꞋa yamoꞋa tamakaila ali haviya otamahaugahie. \v 20 TokiyaꞋnia ago tamaminogi Kefo Avamula amakasesaya tokiya tamaminoa yafena musena ohutama Anumaya KotiꞋa tamakima ikapinaga kaemalenea yafena tusiꞋa muse hiho.” huno hamapaiye. \p \v 21 Ani kanafina Alu Aotage AvamuꞋmoꞋa tusiya huno muse hisia agu agesa amigeno YisasiꞋa muse nehuno mage huno hie “Nenafagae mukiꞋa ma mopafi yaꞋene ikapinaga yaꞋene kava yagaimainana Anumayamoga kanale kava nehane. Ma ma hamapauva kea nagoꞋa ‘MukiꞋa yafena havilinoa kano mainoe.’ huꞋya haya veaꞋmogamifena ohavisae huka falakimalenane. ‘Ala avo nopi umainona vea mainone.’ huꞋya hisaya veaꞋmogamifena ohavisae huka falakimalenanagi ‘Inamu nafaꞋne kana huta mainone.’ huꞋya humainaya veala ago huhaleka amavelimainanafe aluya huꞋna musekaꞋa nehue. E, Nenafagae kagai kagu kagesamoꞋa aniꞋa humainegeka ani kavala humainane.” huno hie. \v 22 VeaꞋmogamifena mage huno humaine “NenafaꞋa mukiꞋa lokiya ago namine. MukiꞋa veaꞋmoꞋya nagaila neꞋamonina aepaꞋnia ohavinagi NenafaꞋa agaiꞋage nagai aepaꞋa haviline. Havilinegi mukiꞋa veaꞋmoꞋya Nenafa aepaꞋa ohavinae. NagaiꞋnige neꞋamoꞋna havilineꞋna nahaisia veaꞋmogamina humavelisugeꞋya Nenafa aepaꞋa havigahae.” huno hie. \v 23 YisasiꞋene toꞋkaeꞋya nemaiya anagaꞋmoꞋya amahaote mainageno YisasiꞋa mage huno hamapaiye “Anumaya KotiꞋa tamaulagama neꞋagaya yana ago tusiꞋa kanale ya ago tamamia yafena tusiꞋa muse hutama maiho. \v 24 Tamahapauve nayona mukiꞋa mainaya amaune vayaꞋene sauve vayaꞋyagaene tamakayama neꞋagaya yana ‘Agesune.’ huꞋya hayanagi oꞋagenae. Havilinaya kea ‘Havisune.’ huꞋya hayanagi ohavinae.” huno hamapaimaine. \s1 Samelia kanomoꞋa Yuta kano haꞋmaemainea avame ke YisasiꞋa humaine. \p \v 25 NagoꞋa kahegi kema havilinea kanomoꞋa hetino Yisasina ayevataga huno mage huno havige “Humavenelina kanomogae nagaya hanaꞋa huteꞋna agola maige maige hisua nahaimula alisue?” huno havige. \v 26 Havigegeno YisasiꞋa mage hie “Anumaya Koti autaꞋmafina naꞋane huꞋya kaemalenae? Kagaya hapaliteka ani kemo aepaꞋa naꞋane huka nehavine?” huno havige. \v 27 Havigegeno mage hie “Ani kemoꞋa mage humaine ‘Ala Anumaya Kotikamofena tusiya huno kahaino. KaguꞋafinagatiꞋene kahaino. Kagu kameꞋene amio. AliꞋya neꞋalina himamukaene amio. Kagesama nehavina yana amio. Kagaika kaugafahema kahaisia avamete mukiꞋa veamogami amaugafahena kahaino.’ huno humaineane.” huno hie. \v 28 Higeno YisasiꞋa mage hie “Kagai kemoꞋa tamage huka nehane mukiꞋa kanafina ani kava huge huge hisanana maige maige hisana kahaimula aligane.” huno hapaiye. \p \v 29 Higeno ani kanomoꞋa agesafinaga mage huno havie “YisasiꞋa nagaife kanale kagesa hanea kano mainane.” huno hisiafene huno havige “MukiꞋa veala tagamife nehane?” huno havige. \v 30 Havigegeno YisasiꞋa mage hie “Nago Yuta kanoa Yelusalemu kumala ataleno Yeliko kumatega ugahe katega neꞋvigeꞋya nagoꞋa musufa vayaꞋmoꞋya katega ageteꞋya atafa huꞋya mukiꞋa afenomaꞋa hanafaleteꞋya aikolimainae. AikoliteꞋya ataleꞋya vageno falisia kava huno maine. \v 31 Mainegeno ani yupa mono note kava kanoa ani kate taviana ani kanoa mo neꞋageno agaseno ka agegayalega umaine. \v 32 Umainegeno nago Yuta kanoa Livai nofi kanoa aniꞋa huno mo neꞋageno agaseno nago kaiyaga ka agegayalega umaine. \v 33 NaꞋa haꞋageno nagola Samelia kanoa kame kanoꞋamoꞋa anile neꞋeleti megeteno tusiꞋa hau hutene. \v 34 Hau huteteno avate umaineno masave tiꞋene nofi alagamo tiꞋene haemalaya amupina takino haꞋya kiteteno avaleno agaiꞋa toki afumo agupifi ateteno avaleno viaꞋyamo natu vaya nefayaya nopi moteneno kanale huno kava hutene. \p \v 35 Kava huteno mainegeno ko tigeno ani nomona nefana tole kina neꞋamino mage huno hapaiye ‘Kagaya kanaleꞋya huka mani kanoa kava huto. NagoꞋa monekamoꞋma ani kanoleꞋma haꞋno hisigeꞋna nagaya eteꞋna anonakaꞋa kamigahue.’ huno hapaiye.” \v 36 YisasiꞋa anima hia kea hu haꞋno hugahe mage hie “NaꞋa humainagi na kagesa nehavine? TaliꞋa (3) vayala agaseꞋya vageno hana kanomo musufa vayaꞋmoꞋya hae-malenaya kanomona alino kanapa vayaꞋmoya nehaya kavala hu-tene?” huno havige. \v 37 Higeno ani kahegi kema havilinea kanomoꞋa mage hie “TusiꞋa hau hutenea kanomoꞋa kanapa vaya kana kavala hutene.” huno higeno YisasiꞋa agaifena mage hie “Kagaya visanaꞋamoga mukiꞋa kanafina aniꞋageꞋya huo.” huno hapai-maine. \s1 YisasiꞋa Matagani Maliagani nopi maine. \p \v 38 YisasiꞋene agaiꞋaenema tokaeꞋya nemaiya anagala katega neꞋvageno YisasiꞋa nago kumate vigeno nago aꞋmo agia MataꞋe Yisasina avaleno nomaꞋafinaga umaine. \v 39 Umainegeno Matana negana agia MaliaꞋe Yisasina aiyafi mopale emaineno YisasiꞋma hia kaiyekea nehavie. \v 40 Havino mainegeno nunaꞋamoꞋa, MataꞋa, mukiꞋa kavela talo tala hiana agesamoꞋa tole-lole higeno Yisasite eno mage huno hie “Anumayamogae naganaꞋnimoꞋa natalegeꞋna nakaiꞋnige kavela tusiya huꞋna neꞋalugi ani yafena kagesa nohavino? Hapaigeno me naya hino.” huno hie. \v 41 Higeno YisasiꞋa mage huno hie “Mataga mukiꞋa yafena kagesamoꞋa tole-lole huka aliꞋyana neꞋalinana havi kava nehane. \v 42 Nagoke yamaꞋage alisana kagesa havige havige huka maiyo. MaliaꞋa ani yafena agesa havi havi huno atafa nehigi ani yana nago kanomoꞋa hana-ofalegahie.” huno hapaiye. \c 11 \s1 YisasiꞋa nunamu hisaya yamo aepaꞋa humavelimaine. \p \v 1 Nago yupa YisasiꞋa nago kotega maineno Anumaya-motega ke huno havige-maine. Havigeteno agaiꞋaene tokaeno nemaiya anagapiti nago kanomoꞋa mage huno havige “Anumayamogae YoniꞋene tokaeꞋya nemaiya anagaꞋmogamina humavelimainea kavala huka ‘NaꞋa maꞋa hutama nunamuna hiho.’ huka hulavelio.” huno hie. \p \v 2 Higeno YisasiꞋa mage huno hie “Nunamuma hinutamahena mage hutama hiho ‘Nelafaga kagai kagimoꞋa alu aotage huno hanesie. Kava yagaisana kanamoꞋa efalote hisie. \v 3 MukiꞋa kanafima nesuna kavela tamio. \v 4 Tagaya havi kavaꞋma hulatenaya veala aigeꞋamateteta kefo yaꞋamia atalematona kava huka kefo yatia aigetateka atalelato. SataniꞋma ayelavataga hisia katela tavaleka otato.’ hutama hiho.” huno hamapaiye. \p \v 5 Hamapaiteno mage huno hie “Hana kanomoga kege amuꞋnona negafute uka mage huka hugane ‘Nenafugae taliꞋa (3) maya yoka namisano? \v 6-7 Nago nenafuꞋa kategati eana nesia yana omalegi kanale namisano?’ hukama hisanageno negafuꞋa nomaꞋafinagati make huno kahapaisio ‘Kasalo nenahaegi natalo. Fita ago ki-maleteꞋna nafaꞋneyagaꞋniene ago fae-mainonanagita nagaya hetiꞋna nahavigana yana okamigahue.’ huno hisio? \v 8 AꞋao tamahanepauve ‘NegafuꞋma mainoe.’ huno hisia yafena oꞋamigahigi tutuꞋma hia yafe hetino havigea yana amigahie.” \p \v 9 Ani yafe tamahanepauve Anumaya Kotitega nago yafema ke hutama havigesagenoꞋa ago tamamigahie. Nago yafema atiyesagenoꞋa afaꞋa tamaveligahie. FitaleꞋma akalu-kaluma hisagenoꞋa Anumaya KotiꞋa yakilamategahie. \v 10 MukiꞋa havigesaya veaꞋmoya aligahae. Atiyesaya veaꞋmoya ali falote hugahae. FitaleꞋma akalu-kalu hisaya veaꞋmogamina fita yakimategahie. \v 11 Hana kanomoga nafaꞋnekamoꞋa noyamehema kahavigesigeka nefaga osifaꞋvea alika amigano? AꞋao ani yana alika oꞋamigane. \v 12 Kokole amufema kahavigesigeka yapavena alika amigano? AꞋao ani yana alika oꞋamigane. \v 13 OꞋamiganagi tamakaya havi veaꞋne mainayanagitama nafaꞋnetamimona kanale ya amamiyanagi ikapinaga mainea nelamafaꞋa tusiya huno tamakase-maineanagitama havigesageno Alu Aotage AvamuꞋa tamamigahie. \s1 Yisasife “PielesepulimoꞋa Kefo AvamuꞋmo kava kanoene aliꞋya neꞋaline.” huꞋya hae. \p \v 14 Nago kanomona Kefo AvamuꞋmoꞋa* aguꞋafi mainegeno avefuꞋna alino aiyahae higeno agea noꞋaiyane. YisasiꞋa ani Kefo Avamula anati-talegeno vigeno ani kanomoꞋa age aino kea kea higeꞋya alitalu hu-mainaya veaꞋmoꞋya ageteꞋya tusiꞋa amamaꞋyo aimainae. \v 15 AmamaꞋyo neꞋaigeꞋya nagoꞋa veaꞋmoꞋya mage hae “PielesepuliꞋa Kefo AvamuꞋyagale kava hu-mainea kanomoꞋa tokiyaꞋa amigeno Kefo AvamuꞋmona anati-neꞋatalie.” huꞋya hae. \v 16 HageꞋya nagoꞋa vayaꞋmoꞋya aye-vataga hugahe mage hae “Monafinagati avame yana hugeta tokiyakaꞋa agamano.” huꞋya hae. \p \v 17 Hageno YisasiꞋa amakupinagama ma haviya amaku amakesa ago haviteno mage hie “Nagoke kotega veaꞋmoꞋya aye fako huꞋya tuma hisayana ani kotega veaꞋnene haviya hu-lavigahae. Nago afamo aye fako huꞋya ‘Alu vaya mainone.’ huꞋya tuma hisayana ani afamola haviya hu lavigahae. \v 18 SataniꞋa anagaꞋaenema aye fako huꞋya ‘Alu vaya mainone.’ amakaiꞋami tuma hisayana Satani kava yagaisia tokiya hanaꞋa huno hanegahie? AꞋao tokiyaꞋa omalegahie ani yafe tamakaya nagaifena ‘PielesepulimoꞋa tokiya kamigeka ani yateti Kefo Avamula neꞋanatine.’ hutama nehayanagi havige nehae. \v 19 Nagaifena ‘Kagaya Pelesepulimo tokiyaleti anati neꞋatalane.’ hutama hayanagi tamakaitami anagatamia Kefo Avamula amanati-talageno Pielesepulimo amakaila amaya nehio? Ani anagatamia amakaiꞋami manima haya kea ali fako huꞋya tamaveneliye. \v 20 Tamage nagaya Anumaya Koti tokiyaleti ani Kefo Avamula anati neꞋataloe. Ani yafe Anumaya KotiꞋa kava yagaisia yana tamakaitela ago emaine. \p \v 21 Nagola tokiyaꞋage kanomoꞋma nomaꞋafima ati keveꞋa alino yagai-maleno maisiana mukiꞋa yamaꞋamoꞋa kanale huno hanegahie. \v 22 Nagola tokiyaꞋage kanomoma eno ani tokiyaꞋage kanoenema tuma hisaꞋana tokiyaꞋage kanomoꞋa agasesiana hagote kanomoꞋma ametitima huno mainea ati keveꞋa melino ani kanomo afeno yamaꞋa musufa alino vayaꞋamogami amamite amamite hugahie. \v 23 NagoꞋa veaꞋmoꞋya nagai kanapa veaꞋne omaisayana kame vayaꞋniꞋa mainae. NagoꞋa veaꞋmoꞋya sipi sipiꞋniꞋama naya huꞋya ali-taluma ohisayana amanati neꞋatalae.” huno hie. \s1 Kefo AvamuꞋmoꞋa nago kanomo agupi eteno emaine. \p \v 24 Nago Kefo AvamuꞋmoꞋa vaya aguꞋafi haino maineleti ataleno viaꞋyamo hau hu-mainea kopinaga mo vaiyatete huno mai-faluma hisia kumafe ati neꞋaye. Ati ayegeteana mai-falu hisia kumala omalegeno “HagoteꞋna maigeꞋna emainoa aguꞋafi eteꞋna mo maigahue.” huno hie. \v 25 Uno mogeana ani agupi ago sese huno kanaleꞋya hu-malenegeno mogemaine. \v 26 Mogeteno eteno viaꞋyamo seveniꞋa (7) kefo kavaꞋamimoꞋma agase-mainea Kefo AvamuꞋyaga momavaleno egeꞋya ani agupi hai-faleꞋya mainageno hagotenoꞋa ani kanomoꞋa nagoke Kefo AvamuꞋmoꞋa aguꞋafima mainegeno haviya huno maineanagino menia mukiꞋa Kefo AvamuꞋmoꞋya aguꞋafina haiꞋya maigeno tusiꞋa kefo ya hutafa huno maine.” \s1 HanaꞋa veaꞋmoꞋya tusiꞋa musena hugahae? \p \v 27 Mani kema higeꞋya anifima alitalu hu-mainaya veaꞋnefiti nago aꞋmoꞋa ala kefiti mage huno hie “KatetenoꞋma numa kaminea aꞋmona Anumaya KotiꞋa tusiꞋa muse huno haiya yana amine.” huno hie. \v 28 Higeno YisasiꞋa mage huno hie “Ani aꞋmoꞋa musena hugahianagi Anumaya Koti kema haviꞋya akave malesaya veaꞋmoꞋya tusiꞋa muse hugahae.” huno hie. \s1 NagoꞋa veaꞋmoꞋya “TokiyaꞋage avameꞋya agesune.” huꞋya humainae. \p \v 29 MukiꞋa veala agaite melitalu hageno mage huno hamapaiye “Menia ma kanafima mainaya veaꞋmoꞋya tusiya huꞋya kefo veaꞋne mainae. ‘TokiyaꞋage avame yana tavelio.’ huꞋya hayanagi Anumaya KotiꞋa ani yana oꞋamamigahigi nagoke avame yana nayoma mainea aune kanoa Yonama hutenea tokiya avame yana tamaveligahie. \v 30 Yonana noyamemoꞋa asaga huno nakaigeno taliꞋa (3) yupa aipafinaga maineafe Ninive mainaya veaꞋmoꞋya avame yana amaveli-maineane. Nagaya ikapinagati emainoa kano vayaꞋmo natenea kanomoꞋna menia ma kanafima mainaya veaꞋmogamina nagaya aniꞋa kavala hisua kavaꞋniꞋa avame yana tamaveligahue. \p \v 31 Nagola alu haupalegati emainea sauve aꞋmoꞋa mopamona atupaleti eno SolomoniꞋa kanale agu agesaene kanomo kea havigahe emaineanagi haviho Solomonina agase-mainea kanoa ma mainegetama tamakaya agai kea nohaviye. Nohaviyafe Anumaya KotiꞋa kaiyekema hulamatesia yupa ani aꞋmoꞋa hetino menia ma kanafima mainaya veafe kefo kava hutama agai kema ohavinaya yafena hu falote hulamategahie. \v 32 Ninive kumate mainaya veaꞋmogamina YonaꞋa Anumaya Koti kea hamapaigeꞋya kefo yaꞋamihena amaipa aiyahae hu-mainagi haviho menia Yonana agase-mainea kanoa ma mainegetama tamakaya kefo yatamihena tamaipa aiyahae nohae. Tamaipa aiyahae nohayafe Anumaya KotiꞋa kaiyekema hulamatesia kanamoꞋa Ninive kumate nayoma mainaya veaꞋmoꞋya hetiꞋya menia ma kanafima mainaya veaꞋmoꞋya havi kava hu-mainayafe hu falote hulamategahae.” \s1 TaguꞋafima aye-vasa hisia kaꞋnife humaine. \p \v 33 “VeaꞋmoꞋya lamua hanagaliteꞋya nopinaga hanesia komufinaga omalegahae. Susufaneletila aiso ohugahagi ani nopima hai falesaya veaꞋmoꞋya agesayafe sipale nemalae. \v 34 TamaulagamoꞋa tamakupinaga aivasa hisia lamu hane. TamaulagamoꞋa kanale yama agesiana tamakupinaga aivasa hu-mainegi tamaulagamoꞋa kefo yama agesiana tamakupinaga haniki-maine. \v 35 Tamakesa havilama hiho ‘Nagupinaga aivasa hu-maine.’ hutamama hisayana asu huno haniki-mainesia yafe hisagi kava yagaitama maiho. \v 36 MukiꞋa tamaugafa aivasa hisigeno nagoke kaiyaga hanima okisiana lamumoꞋma aivasa hia avamete mukiꞋa lamakupinaga tusiya huno aivasa hugahie.” huno hie. \s1 NagoꞋa Falasia vayaꞋene kahegi kema havilinaya vayaꞋene kefo kavala nehae. \p \v 37 Nagola Falasia kanomoꞋa Yisasifena mage huno hie “Menia kagaya nagaiꞋene kavela me negane.” huno higeno YisasiꞋa kave mo negahe Falasia kanomo nopi haino mopale maine. \v 38 Mainegeno ani Falasia kanomoꞋa mogeana YisasiꞋa kaveꞋma negahena ayana sese ohuno* mopale maiya yafena agesa havi havi huno maine. \v 39 Mainegeno YisasiꞋa mage huno hapaiye “Tamakaya Falasia* vayaꞋmogatama amega kava hutama masutamiene yopatamiene amega kaiyagaꞋa sese nehagi tamakupina musufa yaꞋene kefo yatamiene hiya hulamatenegetama sesela nohae. \v 40 Tamakaya aifoꞋnafo vaya mainageno Anumaya KotiꞋa amega kaiyagaꞋage talo nehuno agusafinaga talo ohuneo? \v 41 Masutamiene yopatamienema hanesia kavela kasagoꞋya yaꞋamima omalenesia veaꞋmogamima amamisayana tamakuꞋamoꞋa oniꞋyaꞋage ohugahie. \p \v 42 AvoꞋnio Falasia vayaꞋmogatama kaꞋyeho. Tamakaya supu tala yaꞋene atuꞋene hefi kana yaꞋene osi osi yana alitama teniꞋa (10) malenafiti nagoke Anumaya Kotina neꞋamitama nehayanagi fatago hutama maisaya yaꞋene Anumaya Kotifema lamahaisia yaꞋene ago atalenae. Hagotetama fatago hutama mainetama Anumaya Kotifena tamahau tamayamopafi tamahau-maineanagitama haenagaꞋa supu tala yaꞋene atuꞋene hefi kana yaꞋene teniꞋa (10) malenafiti nagoke Anumaya Kotina amisayana kanale hugahie. \p \v 43 AvoꞋnio Falasia vayaꞋmogatama kaꞋyeho. Mono nopima neꞋutama ‘Kava vayayaga nemaiya sialefekeꞋya maigahune.’ hutama veaꞋne atagu nefaya kumapina ‘Nagaifena ala kano mainane huꞋya hisae.’ hutama nehae. \v 44 AvoꞋnio tamakaya kaꞋyeho. Tamakaya vaya hevaimatenaya komu kana hutama mainae. TamakuꞋamoꞋa oniꞋyaꞋage higetama falaki-mainageꞋya veaꞋmoꞋya oniꞋyaꞋage yama hanea komufi vaya hevaitenaya komule oꞋageꞋya ute ete nehae.” huno hie. \p \v 45 Higeno nagola kahegi kema havilinea kanomoꞋa kenonaꞋa mage huno hapaiye “Hulavenelina kanomogae ani kema hanana tagaiꞋenefe tagaye hia ke nehane.” huno hie. \v 46 Higeno mage huno hie kahegi kema havilinaya vayaꞋmogatama tamakaifeꞋene nehugi avoꞋnio kaꞋyeho. Tamakaya kahegi ke malenaya ke hutama tusiꞋa kanaꞋage ya mukiꞋa veaꞋmogami amayoꞋnale malenetama amaya hugahena nagoꞋke tamakinagoa maletama amaya ohageꞋya tusiꞋa kana yakefa neꞋaliye. \p \v 47 AvoꞋnio kaꞋyeho. Tamakinago-moꞋya Anumaya Koti amaune vayaꞋa hamayageꞋya fali-mainayanagitama tamakaya anima fali-mainaya amaune vayaꞋmogami komulega vilasi hoya maitama nehae. \v 48 Vilasi hoya maitama nehayafe “TamakinagomoꞋya amaune vayala hamayageꞋya fali-mainaya yafena kanale kava humainae.” hutama nehae. \v 49 Anumaya KotiꞋa kanale agu agesaene kanomoꞋa mage huno humaine “Nagaya nagaiꞋni amaune vayaꞋene Aposolo vayaꞋene amakaipina visageꞋya nagoꞋa veaꞋmoꞋya ali haviya humateꞋya nagoꞋa veaꞋmoꞋya hamaesageꞋya faligahae.” \v 50 HamayageꞋya fali-mainaya yafe ma mopama talo hu-mainoa kanafina aepa heꞋya mukiꞋa kafua amaune vaya hamayageꞋya fali-mainagi tamakaya meni kanafima mainaya veaꞋmogatama amakaiꞋma humatenaya havi kavaꞋmo anonaꞋamia aligahae. \v 51 Hagoteno Epolona haegeno fali-maineane. NagoꞋa hamaeme hamaeme ageno haꞋno hutegeꞋya haenagalafa Sekalaiyana ala mono no kegiꞋyamo amuꞋnopi yafa folamole heti-mainegeꞋya hayageno fali-maineane. Nagaya tamage huꞋna tamahanepauve hamayageꞋya fali-mainagi tamakaya menima mainaya veaꞋmogatama hu-mainaya havi kavaꞋmo anonaꞋamia aligahae. \p \v 52 AvoꞋnio kahegi kema havilinaya anagaꞋmogatama kaꞋye ho. MukiꞋa Yisasi kea havimainayanagi veaꞋmoꞋya ohavisae hutama fita ki-maletetama yakisaya ki nofila ago alitama atalenae. Tamakaya “Ani nopi ohaigahune.” hutama haleti nagoꞋa veaꞋmoꞋya “Hai falegahune.” huꞋya haya veaꞋmogamife “Hai ofalegahae.” hutama katile neꞋamatae huno hamapaiye. \p \v 53-54 YisasiꞋa ani nopiti hati-lavigeꞋya mukiꞋa kahegi kema havilinaya anagaꞋene Falasia vayaꞋene akave neꞋuꞋya tusiya huꞋya amaipa kafa heteteꞋya amata huꞋya alu yafe alu yafe agaila havige havige nehuꞋya mage hae “AgaiꞋama hisia keleti atafa huta kaiyekea hutegahune.” huꞋya humainae. \c 12 \s1 Falasia vayaꞋmoꞋya havigema nehaya kehena kaꞋye ho. \p \v 1 Ani kava higeꞋya ohavunamaꞋa veaꞋmoꞋya alitalu humainaya yapina nagoꞋa veaꞋmogami amaiya aye latapemo huꞋya mainageno YisasiꞋa agaiꞋenema tokaeꞋya nemaiya anagaꞋamogamife nagoꞋa veaꞋnenefe mage huno hie “Falasia vayaꞋmoꞋya amakupima hanea yana agelama ohuꞋya amavayaleti havigema nehaya yafena kaꞋyeho. Ani yana kai hamemoꞋma halegia kava huno halegino alakefa hugahie. Tamakaya ani yafena kaꞋyeho. \v 2 Aiso humainea yamona Anumaya KotiꞋa mukiꞋa alino fufute atalegahie. Falaki-mainesia yamona Anumaya KotiꞋa mukiꞋa veaꞋmogami amaulagafi ali falote hugahie. \v 3 Hanipinaga hu-mainesaya kea veaꞋmoꞋya yagefi havigahae. Notamifinaga sumi sumi hutama hu-mainesaya kea kuma amuꞋnopiti ala kefiti keha keha huꞋya hugahae.” \s1 YisasiꞋa veaꞋmoꞋya “Anumaya Kotifeke kolia hiho.” huno humaine. \p \v 4 Nenafugatama tamahanepauve amega tamaugafaꞋage hefalisaya veafena kolia ohiho. Ani veaꞋmoꞋya tamaku tamameꞋene tamahae falisaya himamuꞋamia omalene. \v 5 “Hana kanomofe kolia hisune?” hutama hayanagiꞋna tamahapaigahue. HefalitenoꞋma hanimo aguꞋafi ata tegelege nehia yapi tamaku tamamema hagaꞋyu hulama-talesia tokiyaꞋama hanea kanoa, Anumaya Kotifeke tusiya hutama koliꞋa hiho huꞋna tamahanepaugi Anumaya Kotifeke koliꞋa hiho. \v 6-7 “FaefuꞋa (5) osi osi namayaga tole haesa moneleti miya nehayanagi Anumaya KotiꞋa ani nama nagokefena agelaꞋokanino amakaifena agesa havi havi huno mainegi tamakaitamifiti nagokeꞋmoga mukiꞋa namayaga agasetama mainayanageꞋya veaꞋnea ala yaga mainae. Anumaya KotiꞋa mukiꞋa hanea tamayolagefa ago hapalino haviline. Kolima hisaya yana neꞋataletama afaꞋa maiho. huno hie.” \s1 Tagaya “Yisasi anaga mainone.” huta hu falote hisuna yafena tagayea ohisune. \p \v 8 Tamahanepauve nago kanomoꞋma veaꞋmogami amaulagafi nagaifema “Yisasina naguꞋa amitafa humainoe.” huno hu falote hisigeꞋna nagaya ikapinagati emainoa kanoa vayaꞋmo natenea kanomoꞋna Anumaya Koti ensole anagaꞋmogami amaulagafina agaifena “Nagai nafaꞋne maine.” huꞋna hu falote hugahue. \v 9 Hu falote hugahugi nago kanomoꞋma veaꞋmogami amaulagafi nagaifema “NaguꞋa amitafa nohue.” hunoꞋma hufalote hisigeꞋna nagaya Anumaya Koti ensole anagaꞋmogami amaulagafina ani kanohena “OꞋagenoa kano maine.” huꞋna hugahue. \p \v 10 NagoꞋa veaꞋmoꞋya ikapinagati emainoa kanoa vayaꞋmo natenea kanomonihema hu-haviya hunatesayana Anumaya KotiꞋa aigeꞋamateno ani kefo yaꞋamia atalemategahigi veaꞋmoꞋya Alu Aotage AvamuꞋmofema hu-haviya hutesayana Anumaya KotiꞋa aipa haviya huno aigeꞋamateno ani kefo yaꞋamia ataleoꞋamategahie. \v 11 Nagai kema huhaletama hisaya yafena kaiyeke hulamategahae. TamavaleꞋya mono nopi ala kaiyeke hulamate vayate visagetama kolia hutama “KenonaꞋamia naꞋane ke hisune?” hutama tamakesa kuꞋmoꞋa ohiho. \v 12 Ani yupa kanoꞋa Alu Aotage AvamuꞋmoꞋa “Mage hiho.” huno tamahapainagetama hugahae. \s1 AfenoꞋyamaꞋa kasago hu-mainea kanomoꞋa aifoꞋnafo kava nehie huno avame kea hu-maine. \p \v 13 Anima alitalu hu-mainaya veapiti nago kanomoꞋa Yisasina mage huno havige “Humavenelina kanomogae nepuꞋnimona hapaigeno nelaꞋafaꞋma ataleno fali-mainea afenopiti fako huno nagoꞋa namisie.” huno havinege. \v 14 Havigegeno kenonaꞋa YisasiꞋa mage huno hapaiye “Nagaya kaiyekea huꞋna fako hisua kanoa omainoe.” huno hapaiye. \v 15 Hapaiteno YisasiꞋa amakaifena mage huno hie “Tamakaya maihao hutama maiho. Alu kanomo yafena agetama tamahaꞋyea ohiho. Nago kanomoꞋa kasagoꞋya afenomaꞋa haneanagi ani afenomaꞋamoꞋa kanaleꞋya huno maisia haimula oꞋamigahie.” \p \v 16 Nago avame kea mage huno hamapaiye “TusiꞋa afenomaꞋa hanea kanomona hoyaꞋafina tusiya huno alaga aye-maine. \v 17 Aye-mainegeno agesafinaga mage huno havimaine ‘Na ya hisue? KaveꞋnia aliꞋna halaꞋya hisua nona omaleanagiꞋna hanaꞋa hisue?’ \v 18 MaꞋa hisue. Yu noꞋyagaꞋniꞋa tagape aitaleteꞋna ala noꞋyaga kasagoꞋya kigahue. KiteꞋna mukiꞋa kaveꞋniꞋaene afenoꞋyaniꞋaene anifi halaꞋya hu-malegahue. \v 19 Hu-maleteꞋna nagaiꞋnihena mage huꞋna hugahue ‘Nagu nagesamoga mukiꞋa kafua nesua kaveꞋene afenoꞋyaniꞋaene ago halaꞋya hu-malenogi menia nagaya maifalu huꞋna maineꞋna kaveꞋniene tiniꞋaene nege nege nehuꞋna muse huꞋna maigahue.’ huno humaine. \p \v 20 Hianagi Anumaya KotiꞋa agaifena mage huno humaine ‘Ani kava hana kavala aifoꞋnafo kano kana kano mainananagika meni kegela kahaimula kahafalesugeka faligane. FalitesanageꞋya talo tala humalenana afenoꞋyagakaꞋa taꞋya aligahae?’ huno humaine. \v 21 Huteno YisasiꞋa mage huno hie nagoꞋa veaꞋmoꞋya amakaiꞋami amaugafa aliꞋya haisaya yafe mone afenoꞋamia halaꞋya nehayanagi Anumaya KotiꞋa musema hisia kavala aliꞋya halaꞋya nohayafe ani kanomoꞋma humainea kava kana veaꞋne mainae.” huno humaine. \s1 “Ma mopafi yafena tamakesa havi havi ohiho.” huno humaine. \p \v 22 TuelufuꞋa (12) anagaꞋamogamife mage huno hamapaiye “Ani yafena nagaya tamahanepauve kanale hutama maisaya yaꞋene kave nesaya yaꞋene ti nesaya yaꞋene tamakesa havi havi ohiho. Tamaugafale kena failisaya yafeꞋene tamakesa havi havi ohiho. \v 23 Kave neyana aifa letale yanagi kahaimuna kanaleꞋya huka maisana yana kanale ya hane. Kena failisana yana amegale yanagi veaꞋnea tokiya ya mainae. \v 24 Hakiki namayaga ageho. Amakaya avina yana ofaiꞋya kavela hoyafinagatila noꞋaliye. Kave malesaya noꞋamiene yu noꞋamiene omaleneanagi Anumaya KotiꞋa kavela afaꞋa neꞋamamie. Tamakaya namayaga amakase-mainaya veaꞋne mainayafe tamakaiꞋene kava yagailamategahie. \v 25 Tamakaitamifitila nago kanomoꞋa ‘OfaliꞋna nagoꞋene maime maime haigahue.’ huno tokiyaꞋage agesa havisiana anima havia katela hanaꞋa huno falote hugahie? AꞋao falote ohugahie \v 26 Ohugahigi ani osi ya kanoꞋa ohaleꞋasine naꞋa higetama nagoꞋa maisaya yafena tamakesa havime havime nehaiye? \p \v 27 Ageho talapinaga hanea vilasiyamoꞋya haiꞋya ausea nehae. AliꞋyana aliꞋya kenaꞋamia talo huꞋya fainoꞋaligi kanale kenaꞋami hanegeꞋna nagaya tamahanepauve nayoma mainea ala sauve kanotamia SolomoniꞋa kanale kenaꞋa failianagi ma vilasiyamoꞋya kanaleꞋya huꞋya agase-mainae. \v 28 Tala yana meni kanafina hoyafina haneanagi ega hataga huꞋya atafi atalegahagi Anumaya KotiꞋa ani tala yana kava yagaigeno kanaleꞋya humainegi tamakaya mukiꞋa veaꞋmogatama nagaifena tamakupi maletama tamametitia osi kanoꞋa nehagi Anumaya KotiꞋa aniꞋa huno tamakaila kenatamia alino hilato hulamategahie. \p \v 29 Ani yafe ‘KaveꞋene tiꞋene na ya negahune?’ hutama tusiꞋa tamakesa havi havi ohiho. \v 30 NaꞋa yafena ma mopale mainaya veaꞋmoꞋya Anumaya Koti kema nohaviya veala amakesa havi havi huꞋya nemaigi NelamafaꞋa nesaya yaꞋene kena failisaya yaꞋenefena ago havimaine. \v 31 Havimaineafe tamakaya ani kavala ohutama Anumaya KotiꞋma kava yagaisia kumate visayafe tamakesa havi havi hutama maisayana Anumaya KotiꞋa ani yaꞋene mukiꞋa kavetamiene kenatamiene tamamiteno ani kumatela tamavaleno tamategahie.” huno hie. \s1 YisasiꞋa ikapinaga muse ya alitalu hisaya yafe humaine. \p \v 32 Nenafugatama tamakaya osi kanoꞋa sipi sipia mainagi kolia ohiho. NelamafaꞋa kava humainea kumatela utama visageno kava yagailama-tesigetama maisayafe agesa havino mainegi kolia ohiho. \v 33 Ani agesa havimaineanagitama afenoꞋyatamia alitama afenoꞋyaꞋami omalesia veaꞋmogami amamiho. Na kava hisayana ikapinaga muse yatamia talo hugahae. Ani ikapinaga muse yana haꞋno ohugahie. Musufaya nehaya vayaꞋmoya musufayama hugahena ani kumatela oꞋugahae. HakaꞋnomoꞋa ali haviya ohugahie. \v 34 Muse yatamima malenesaya kumatefe tamakesa havi havi hutama ani kumate visaya tamaku tamakesa havitama maigahae. \s1 Kanale aliꞋya vayaꞋmoꞋya talo tala huꞋya nemaiye. \p \v 35 YisasiꞋa mage huno hie “Ala kanoma esiafe kenatamia alitama aupa hutama failinetama tamamu nofila hulinetama kaꞋnitamia aye haletama maiho. \v 36 NagoꞋa aliꞋya vayaꞋmoꞋya ala kanoꞋamimofe agava maisaya kava hutama maiho. Ani ala kanomoꞋa aꞋma alisia imulegati eteno no fitaꞋaleꞋma me kalu-kalu hisigeꞋya aupaꞋa hetiꞋya yakitesayafe agava mainae. Tamakaya aniꞋa hutama nagava maiho. \p \v 37 Ala kanoma emainea kanafina hetiꞋya maineꞋya agavama mainaya aliꞋya vayaꞋamoꞋya tusiꞋa muse huꞋya maigahae. Tamage tamahanepauve ani ala kanomoꞋa kenaꞋa ali aupa huno failineno aliꞋya vayaꞋahe ‘Mopale maiho.’ huno humateteno kavela amamite amamite hugahie. \v 38 Kege amuꞋnopi esio? KokolemoꞋa agea oꞋainesigeno esio? Esigenofena hetiꞋya agava maisaya aliꞋya veaꞋmoꞋya tusiꞋa muse hugahae. \p \v 39 Tamage huꞋna tamahanepauve nomona nefaꞋma musufaya hisia kanomoꞋa nomaꞋafi ehai falesia kanahema havimaineleꞋasina nomaꞋa ataleno oꞋvigeno nomaꞋafina ehaino musufayana ohileꞋasine. \v 40 TamakaiꞋenena talo tala hiho. ‘Menia omegahie.’ hutama hisaya kana kanoꞋale ikapinagati emainoa kanoa vayaꞋmo natenea kanomoꞋna egahue.” huno humaine. \s1 Kanale agu agesa hanesia aliꞋya kanomofe humaine. \p \v 41 PitaꞋa mage huno humaine “Anumayamogae tagaifekeꞋya ani avame kaiyekea tahanepaino ifi mukiꞋa veaꞋne havisae?” huno havigemaine. \v 42 AnumayamoꞋa mage huno humaine “AliꞋya kanomoꞋa kanale agu agesa hanea kanoa aliꞋyamaꞋa agegeno alige alige nehia kanoa tamakaipina hanate maine? AniꞋama humainea kanomofe kava kanomoꞋa mage hugahie ‘MukiꞋa aliꞋya veate yagai-maineka kavela fako faka huka mukiꞋa kanafina amamite amamite huo.’ huno hugahie. \v 43 Hugahigi haenagaꞋa ani ala kanomoꞋa eteno esigenoꞋa hapai-mainea augafa kavaꞋma hinagenofena ani aliꞋya kanomoꞋa muse hugahie. \v 44 Tamage huꞋna tamahanepauve aniꞋama humainesia aliꞋya kanomofena ala kanomoꞋa mage hugahie ‘MukiꞋa yaniꞋa kava yagaiyo.’ huno hugahie. \p \v 45-46 Hugahianagi ani aliꞋya kanomoꞋa agaiꞋa agesafinaga mage huno havisiana ‘Kava kanoꞋnia menia hivi huno omegahie.’ nehuno agaiꞋa aliꞋyate kava yagai-mainesia vegi munaꞋnegi nehamaeno ala kanomo kavela tina neno havilina neno aneginagi nehuno ‘Omegahie.’ huno hisia yupaene kanaꞋaene kava kanoa egahie. EnunoꞋa ani havi kavaꞋma humainea kanomona kaꞋyo kevia ami-maleteno alino haviya huteteno mage hugahie nagaiꞋma veganokano hunenataya veaꞋnene umaiyo huno hutegahie. \p \v 47 Nago aliꞋya kanomoꞋa agaiꞋa ala kava kanomona haiya kavafena ago havitenoꞋagi kava kanomona haiya kavala ohuno talo talaꞋma ohunesiana ala kava kanomoꞋa agaila alakefa huno haegahie. \v 48 Haegahigi nago aliꞋya kanomoꞋa ala kanomona haiya kavafema ohavino havi kavaꞋma maino nehisigenoꞋa ala kava kanomoꞋa ako huno haegahie. MukiꞋa yama ali-mainaya veafena ‘AnonaꞋa etetama mukiꞋa yaniꞋa namiho.’ huno hugahie. MukiꞋa yamaꞋa amamigeꞋya ali-mainesaya veafena ‘AnonaꞋa aꞋva monene etetama menamiho.’ huno hugahie.” \s1 YisasiꞋa veaꞋne ali fako hugahe emaine. \p \v 49 YisasiꞋa mage huno hie “Nagaya ma mopafi ata kaesugeno tesia yafe emainoe. Ani atamoꞋa aupaꞋa tesie huꞋna nagu nagesa nehavue. \v 50 Nahaesagenofena nagaila tusiꞋa nagata aigahie. AupaꞋa huꞋya onahaesaya yafe nagu nagesa havua nagesamoꞋa hivi huno talavaꞋnote. \p \v 51 Tamakaya na tamakesa nehaviye? ‘Ma mopale taipa falu huta maisuna yana tamigahe YisasiꞋa emaine.’ hutama nehafi? AꞋao nagaya tamakaila ali fako hisua yafe emainoe. \v 52 Meni kanafina aepa heꞋya faefuꞋa (5) afamola nagoke nopi nemaisaletila tolemogania (2) taliꞋamogamina (3) kame humategaꞋe. TaliꞋamoꞋya (3) tolemoganina (2) kame hunategahae. \v 53 Mago afamotalamogania nefaꞋa agaiꞋa nafaꞋnemona kame hutesigeno nafaꞋneꞋamoꞋa agaiꞋa nefana kamea hutegahie. Nago tayametalamogania itaꞋamoꞋa munaꞋamona kame hutenageno munaꞋamoꞋa itaꞋamona kamea hutegahie. Vemona itaꞋamoꞋa anofeloꞋamona kame hutenageno anofeloꞋamoꞋa aniꞋa huno nevena itaꞋamona kamea hutegahie.” huno humaine. \s1 Meni kanafima falote nehia yamona aepaꞋa noꞋagae huno humaine. \p \v 54 Alitalu humainaya veaꞋmogamifena mage hie “Tamakaya yagemoꞋma tavi nefalelegati siaꞋmoꞋma evaꞋyi higetamahena aupaꞋa mage nehae ‘Ko aigahe nehie.’ hutama nehageno ani yana tamage huno falote nehie. \v 55 Oko ikama agetetama ‘AmukoꞋage hugahe nehie.’ hutama nehageno ani yana tamage huno falote nehie. \v 56 TamakuꞋafina havitama omaletama amegati kea nehaya vagala veala tamakaya mopale yaꞋene ikate yaꞋene agelama hutama neꞋagayanagi naꞋa higetama meni kanafima falote hia kavala agelama hutama noꞋagae?” huno humaine. \s1 Kaiyekema hugatesia kanoene kea kea hutana ali kanale hiꞋo. \p \v 57 “NaꞋa higetama fatago kavafena tamakaitamia tamakesa havilama hutama nohaviye? \v 58 Nago kanomoꞋma ‘Haviya hunatanageꞋna kaiyeke hugategahe nehue.’ hunoꞋma kavaleno vinagetana kaiyekema havi kanomoteꞋma ugahema neꞋutana ‘Nenafuga kaipa falu hisia yana kamigahue.’ huka hapaiyo. AniꞋa ohisanana kavaleno kaiyekema hugatesia kanomote vinageno ani kea haviteno ati vayaꞋmogami ayapi katesigeno kavaleno nofila hugategahie. \v 59 Nofi hugatesigekahena kaiyekema hugatenea kanomoꞋma ‘Mone namio.’ huno hu-mainesia yamaꞋa oꞋaminukahena nofi nopitila ataleka omegane.” huno humaine. \c 13 \s1 “TamakuꞋa aiyahae hiho.” huno humaine. \p \v 1 Ani yupa nagoꞋa vayala Kalili vayafe Yisasina kea hapaigahe eꞋya mage hae “Ani Kalili vayaꞋmoꞋya Anumaya Koti muse yama amigahena sipi sipi nehageno PailatiꞋa, kava kanomoꞋa, ati vaya humategeꞋya me hamayageꞋya faligeno kolaꞋamiene sipi sipi afuma haya kolaꞋamoꞋene nagopi tavi-maine.” huꞋya hae. \v 2 Hageno YisasiꞋa mage huno hie “Kalili vayaꞋma fali-mainaya vayaꞋmogami kefo yaꞋamia nagoꞋa Kalili vayaꞋmogami kefo yaꞋamimona ago amakaseno hai-mainea yafe fali-mainae hutama tamakesa nehavio? \v 3 Tamahapauve ani vayaꞋyaga kefo yaꞋamia ala huno otamakaseneanagi tamakaya kefo yatamihena tamakuꞋa aiyahae ohisayana aniꞋa hutama faligahae. \p \v 4 Nago yupa Siloamu kumate ayaꞋaya nona tagape ailavino eitiniꞋa (18) vaya hamaegeꞋya fali-mainaya kea havilinao? Na tamakesa nehaviye ani vayaꞋmogami kefo yaꞋamimoꞋa nagoꞋa Yelusalemu mainaya veaꞋmogami kefo yaꞋami ago amakaseno hai-maineafe fali-mainae hutama tamakesa nehavio? \v 5 Tamahanepauve anima fali-mainaya vayala kefo yaꞋamimoꞋa ala huno otamakasenegi tamakaya kefo yatamihena tamakuꞋa aiyahae ohisayana aniꞋa hutama faligahae.” \s1 Nago yosamo avame kea humaleno alagaꞋa oꞋayea yafe humaine. \p \v 6 YisasiꞋa nago avame kea huno mage hie “Nago kanomoꞋa hoyaꞋafina figi yosa hane. Nago yupa alagaꞋa tagigahe vianagi alagaꞋa omale. \v 7 Omalegeno hoyafi aliꞋya neꞋalia kanomofe mage huno hie ‘Havio nagaya taliꞋa (3) kafu alaga aligahe ete ete huanagi alaga omalene. OꞋayeneafe ani yosa atagi-talo. NaꞋa higeno mopamona limaꞋa afaꞋa nenegeꞋna alu yosa faisue huꞋna nehue.’ huno hie. \v 8 Higeno hoyafi aliꞋya kanomoꞋa mage hie ‘MusekaꞋa nehugi ma kafuene atalegeꞋna hafuꞋyafina aipopoꞋma huꞋna afumo aifa kateꞋna maleꞋna agano. \v 9 Malesugeno nago kafuleꞋma alagaꞋa ayesio? OꞋayesigeka afaꞋa atagi-talegane.’ huno humaine.” \s1 YisasiꞋa nagola kali neꞋalia alagino alino kanale hutene. \p \v 10 Nago Sapati yupa YisasiꞋa nago mono nopi maineno humavenelie. \v 11 Humaveneligeno nagola kali neꞋalia alagino ani nopina maine. Ani aꞋmona aguꞋafina Kefo Avamula hai fale-maineno tusiꞋa kali neꞋamigeno eitiniꞋa (18) kafu ani kalia ali-maineanagino akaveꞋya ayamufamoꞋa fagagigeno hetino fatago huno nomaiyane. \v 12 YisasiꞋa ageteno ke huno mage huno hie “Ma aꞋmogae kalikaꞋa ago ali neꞋataloe.” huno hie. \v 13 Nehuno ani aꞋmo augafale aya malegeno anile aupaꞋa akaveꞋya aifatago higeno hetino maineno Anumaya Koti agia alisaga humaine. \p \v 14 Nehigeno ani mono nopi soka kanomoꞋa YisasiꞋma Sapati kanaleꞋma hutea yafena aipa kafa heteteno mukiꞋa veafe mage huno hamapaiye “AliꞋya kana sikisiꞋa (6) kana hanegi kalitima alino kanale hisie hinutamahena ani aliꞋya kanale eho. Sapati kana kalitami alilino kanale hulamatesia yafena omeho.” huno humaine. \v 15 Higeno AnumayamoꞋa kenonaꞋa mage huno hie “Tamakaya tamakuꞋafina havi omaletama amegati ke nehaya vagala vayaꞋmogatama tamakaya mukiꞋamogatama Sapati yupa toki afuene pulamakatamiene noꞋamifina mo kalu hetama ti amigahena amavaletama neꞋvayane. \v 16 NaꞋa nehayanagi ma aꞋmona Apalahamu aginagomona SataniꞋa eitiniꞋa (18) kafu nofi hutegeno kalia ali-maineafe Sapati yupa ani yana ali kalu hetaloa yafe ‘Havi kava hane.’ hutama nehao?” huno humaine. \v 17 HigeꞋya kame vayaꞋamoꞋya tusiꞋa amakaye higeꞋya mukiꞋa veaꞋmoꞋya kanale kava hia yafe tusiꞋa muse humainae. \s1 “Anumaya KotiꞋa kava yagaisia kavaꞋmoꞋa maꞋa humaine.” huno humaine. \p \v 18 YisasiꞋa mage huno hie “Anumaya KotiꞋma kava yagaisia kavaꞋmoꞋa ma kava humaine? HanaꞋa huꞋna maꞋa augafa yana hane huꞋna tamahapaisue? \v 19 Ma osi osi alagamoꞋma hia avamete nehie. Ani alagamo agia masatatie. Osi osi alagama nago kanomoꞋa alino hoyafima fai-malegeno hageteno haino haino ala yosagefa hanegeꞋya namayagamoꞋya akopale noꞋamia ki-mainae.” huno hie. \p \v 20 NagoꞋene mage huno hie “Anumaya KotiꞋma kava yagaisia kavafena hanaꞋa huꞋna maꞋa yana hane huꞋna tamahapaisue? \v 21 Kaihamema hale negia avamete humaine. Nago aꞋmoꞋa ani kaihamema halegisia yana alino taliꞋa (3) ala yopafi taꞋnefa falauvaꞋene ali havigu higeno haenagaꞋa mukiꞋa taꞋnefa falauvaꞋmoꞋa halegi-maine.” huno hie. \s1 Anumaya Koti kava yagaisia kumate hai falesaya fiana osi fia kanoꞋa hane. \p \v 22 YisasiꞋa Yelusalemu ugahe osiꞋosi kumaꞋyagaleꞋene ala kumaꞋyagaleꞋene uno humavelie. \v 23-24 Humaveneligeno nago kanomoꞋa mage huno havige “Anumayamogae Anumaya KotiꞋa naꞋmagi veaꞋne amaku amamena aligatigahie? OsiꞋa veaꞋnefi kasagoꞋya veaꞋne?” huno higeno YisasiꞋa alitalu humainaya veaꞋmogamina mage huno hamapaiye “Anumaya Koti kumateꞋma visaya fiana osi fia kanoꞋa hane. Ani fiapima vinutamahena tamayamufa alitama tokiyaꞋage hutetama hai falegahae. Hai falegahagi kasagoꞋya veaꞋmoꞋya ‘Hai falesune.’ huꞋya hugahayanagi amukoꞋamia omaleneanagiꞋya hai ofalegahae. \v 25 HaenagaꞋa ani noteꞋma kava yagai-mainea kanomoꞋa hetino fita alino kilamatesigetama fiate heti-mainetama fitale aiko nelitama mage hutama hugahae ‘Anumayamogae fita yakilato.’ hutama hisagenoꞋa mage hugahie ‘Nagaya otamakenoane. Tamakaya hanategati aya veaꞋne neꞋae?’ huno hulamategahie. \v 26 Hulamatesigetama mage hutama hugahae ‘KagaiꞋene kavela nenonane. Tagai kumate kaiyekea tahapai-mainana kano mainane.’ hutama hugahae. \v 27 Hugahayanagi mage huno hulamategahie ‘Ago tamahanepauve tamakaila otamakenoane. Hanategati aya veaꞋne neꞋae? Kefo kavakeꞋya ali falote hutama nehaya vealagi nagaitegatila mai-haletama viho.’ huno hulamategahie. \v 28 Tamakaya mogesayana ApalahamuꞋene AisakiꞋene YekopuꞋene Anumaya Koti amaune vayaꞋene Anumaya Koti kumatela mainesagetama mogegahayanagi tamakaya anilela oꞋugahayanagitama malaga mainetama tusiya hutama avia neꞋatetama tamakaitami tamaugafahena tusiꞋa kalagi aigahae. \v 29 Nagi mukiꞋa veaꞋmoꞋya yagemoꞋma tavi nefalelegatiꞋene evaꞋyi nehilegatiꞋene aluga aluga haupalegatiꞋene Anumaya Koti kumate melitalu huꞋya siale maineꞋya kavela negahae. \v 30 Haviho meni kanafina nagoꞋa veaꞋmoꞋya haenagalafa mainaya veaꞋmoꞋya uhagoteꞋya maigahae. HagoteꞋya mainaya veaꞋmoꞋya haenagalafa maigahae.” huno hamapaiye. \s1 YisasiꞋa Yelusalemu mainaya veaꞋmogamifena avite-maine. \p \v 31 HigeꞋya ani kanafina nagoꞋa Falasia vayaꞋmoꞋya mage me hae “Ma kumala ataleka alu kumate vuo. HelotiꞋa ala kava kanomoꞋa ago kahaegahe nehie.” huꞋya humainae. \v 32 Hageno YisasiꞋa mage hie “Tamakaya utama ani afai kalamona, kesi kate vaiyatete nehia kalamona, nagayama hisua kea mage hutama hapaiho ‘Havio nagaya osi kanaꞋa Kefo Avamula veaꞋmogami amakuꞋafiti ali-taleteꞋna kali veaꞋnene aliꞋna kanale humateteꞋna taliꞋa (3) kanale aliꞋyaniꞋa ali avaya ayegahue.’ huꞋna tamahapai-mainoa kea mo hapaiho.” huno hamapaiye \p \v 33 Hamapaiteno “Anumaya Koti aune kanomona alu kumatela ohaegahayanagiꞋya Yelusalemuge haegahae. Ani yafe nagaya meniene egaene olagaene kate vaiyegahue. \p \v 34 Vaeha Yelusalemu mainaya veaꞋmogatama tamakaya Anumaya Koti amaune vayaꞋyaga nehamaetama yafa kaꞋyo alitama Anumaya Koti humategeꞋya tamakaitega emainaya vayala yafa kaꞋyoteti tavata hamae-mainayanagi nagaya mukiꞋa yupa a kokolemoꞋa nafaꞋneꞋama agekoꞋnafinagama alitalu nehia avamete huꞋna tamakaila nagaya nagaiꞋniꞋale alitalu hulamategahe nehugetama tamakaya ‘Ani kavala ohuo.’ hutama nehae. \v 35 Haviho ma mainaya kumatefena Anumaya KotiꞋa ago ataleno ‘AoteꞋyamaꞋae.’ huno humaineanagitama menia nagoꞋene onagegahagi ‘Anumayamo aliꞋya aligahe higeno hutenea kanoa Anumaya Koti kanale manu amisie.’ huꞋya hisaya kanafi nagoꞋene nagegahae.” huno humaine. \c 14 \s1 YisasiꞋa nagola augafa halegi kali neꞋalia kanoa alino kanale hutene. \p \v 1 Nago Sapati yupa YisasiꞋa Falasia vayate kava humainea kanomo nopi kave mo nenegeꞋya nagoꞋa Falasia vayaꞋmoꞋya Yisasina ageꞋya mainae. \v 2 Mainageno nagola augafa halegimai kanoa, faligahe nehia kanoa, anile maine. \v 3 Mainegeno YisasiꞋa ani kanoa ageteno ani nopi mainaya Falasia vayaꞋene kahegi kema havilinaya vayaꞋene mage huno hamavige “Sapati kanafina kaliꞋamia alino kanale hutesia yana kanale yapi havi yane? Tamakai mono kemoꞋa naꞋane nehie?” huno hamavige. \v 4 HamavigegeꞋya ani vayaꞋmoꞋya nagola osi ke kanoꞋa ohuꞋya afaꞋa mainageno YisasiꞋa ani kali kanoa atafa hulineno kaliꞋa alino kanale huteteno atalegeno umaine. \p \v 5 Vigeno YisasiꞋa mage huno hamavige “Hana kanomoga Sapati kanafima nafaꞋnekafi pulumakafi komufima tavi-mainesigetama ‘Sapati yupae.’ hutama anifinaga atalesafi ifi aupaꞋa amavayu hugahae?” huno hamavige. \v 6 HamavigegeꞋya mukiꞋa vayaꞋmoya kenonaꞋa kea ohuꞋya mainae. \s1 YisasiꞋa “Tamaugafa alitama nehaiya vayala tamaugafa atalegeno lavino.” huno humaine. \p \v 7 “KaveꞋma me neho.” huno ke higeꞋya emainaya vayaꞋmoꞋya “Ala kanomo nemaiya siale emaisune.” huꞋyama nehaya kavala YisasiꞋa ageteno ani kavaꞋma nehaya yafena mage huno hamapaiye. \v 8-9 “Nago kanomoꞋa kagaifema ‘Ala imuleꞋma eno.’ huno kema hinageka vinukahena ala kanomo nemaiya sialela uomaiyo. Havigu anile mainesanageno nago kanoa kagaseno mainesia ala kanomofe ke hinagenoꞋma emainesigeno kava kanomoꞋa kagaifena mage me hugahie ‘He-tio. Ala kanomo sialelagi kagaya omaiyo.’ huno hugatesigeka kagaye nehinageka akavelaga mo maigane. \p \v 10 Nago kanomoꞋma kagaifema ‘Ala kave meno.’ huno kema hinageka vinukahena osi kanomo mainesile mo maiyo. Mopale mainesanageno kagaifema ke humainesia kanomoꞋa megagesiana hinagenoꞋa mage huno hugahie ‘Nenafugae malela omaika neꞋataleka ala kanomo siale haisaga humaika maiyo.’ huno hugategahie. Ani kema hisigeꞋya mukiꞋa anile mainesaya veaꞋmoꞋya kagai kagi alisaga hugahae. \v 11 NagoꞋa veaꞋmoꞋya ‘Ala vaya mainonanagita tagia alisaga hugahune.’ huꞋya hisagenoꞋa Anumaya KotiꞋa ‘Afa vaya mainae.’ huno humategahigi nagoꞋa veaꞋmoꞋya ‘Tagia omale veaꞋne mainone.’ huꞋya hisagenoꞋa Anumaya KotiꞋa ani veaꞋmogami amakia alisaga hugahie.” huno hie. \s1 VeaꞋmoꞋya anonaꞋa hu otatesaya veaꞋmogamina kanale ya humatesune. \p \v 12 “Kavela me neho.” huno ke humainea kanomofe YisasiꞋa mage huno hie “Ala imuma kigahena mukiꞋa kameta negafuꞋene kafukaganaꞋene kagaika nofi vayaꞋene moneꞋamima hanesia veaꞋneheke ‘Kave me nesae.’ huka kea hu oꞋamato. HaenagaꞋa kagaife ‘Kave meno.’ huꞋya hisagekama mo nesanana anonakaꞋa hai ali-mainane. \v 13-14 Hai ali-mainanagi ala imuma kigahena maꞋa veafe kea huo moneꞋamima omale veaꞋnegi amaugafa haviya humai veaꞋnegi amaiya haviya humai veaꞋnegi amaulaga asu humai veaꞋnegi huka ke hisanageno Anumaya KotiꞋa muse yana kamigahie. Ani veaꞋmoꞋya anonaꞋa kavekale kamisaya amakula omalenea yafe kagaya muse hisanageno fatago humainaya veaꞋnema fali-mainesafiti hetisaya kanafina Anumaya KotiꞋa agaiꞋa anonakaꞋa kamisigeka muse hugane.” \s1 Ala imule huvame hu-malenea ke. \p \v 15 Nago kanomoꞋa YisasiꞋene maineno kave neneno Yisasi kea haviteno mage hie “NagoꞋa veaꞋmoꞋya Anumaya Koti kava yagaisia kumate haiꞋya maineꞋya kavela neneꞋya tusiꞋa muse hugahae.” huno hie. \v 16 Higeno YisasiꞋa mage huno hapaiye “Nago kanomoꞋa ala imu kigahe mukiꞋa veaꞋneyaga ‘Meneho.’ huno ke humaine. \v 17 Ke humateteno imua ago kimaleteno aliꞋya kanoꞋamona hutegeno viaꞋyamo kema humatenea veaꞋnehe ‘Tamakaya eho. MukiꞋa nesaya yana ago talo tala humalene.’ huno hamapai-maine. \v 18 HamapaigeꞋya ani mukiꞋa veala nagoke nagokeꞋmoꞋya mage hae ‘Tagaya oꞋugahune.’ huꞋya hae. Hageno nagoke kanomoꞋa mage hie ‘Nagola hoya yaufa miya humalenoanagiꞋna mogegahe nehue. Museka nehugi nagaya oꞋugahue.’ huno hie. \v 19 Higeno nago kanomoꞋa mage hie ‘Nagaya teniꞋa (10) aliꞋya alisia pulumaka miya humaleneꞋna nehuanagiꞋna kanale aliꞋya neꞋalifi agegahe neꞋue. Museka nehugi nagaya oꞋugahue.’ huno hie. \v 20 Higeno nago kanomoꞋa mage huno hie ‘Menia nagaya yaufa aꞋniꞋa alitenoanagiꞋna museka nehugi nagaya oꞋugahue.’ huno hie. \p \v 21 Nage hageno eteno ani aliꞋya kanomoꞋa kava kanomona mo hapaigeno ani kava kanomona aipamoꞋa haviya higeno aliꞋya kanoꞋamofe mage huno hapaiye ‘Kagaya aupaꞋa eteka uka kumate mainaya veaꞋnegi moneꞋamiꞋa omale veaꞋnegi aiya haviya humai veaꞋnegi aulaga asu humai veaꞋnegi aumiꞋya haviya humai veaꞋnegi amavaleka eno.’ huno hie. \v 22 Higeno ani aliꞋya kanomoꞋa ani kava huteno eteno mage huno kava kanomona me hapaiye ‘Kagai kavaya ali hipoꞋya huanagi nagoꞋa siale maisaya yana afaꞋa hanegeno nokaꞋafina hiyala ohune.’ huno hie. \v 23 Higeno ala kanomoꞋa aliꞋya kanoꞋahena mage huno hapaiye ‘Kagaya kumala neꞋataleka ala katega neꞋuka tala agegayalega nemaiya veaꞋnea ke huka amavayu huka amavaleka noniꞋafina memategeꞋya hiya hiho. \v 24 Nagaya kahanepauve hagoteꞋna kema nehugeꞋyama omenaya veaꞋnea mukiꞋamoꞋya menia kavela meliꞋya onegahae.’ huno hie.” huno hamapaiye. \s1 YisasiꞋa “Tamakesa havilama hutetama nakavela eho.” huno humaine. \p \v 25 KasagoꞋya veaꞋmoꞋya YisasiꞋene neꞋvageno maiyahae huno hamapaiye “NagoꞋa veaꞋmoꞋya nagai nakaveꞋma egahena nefaꞋene itaꞋamoꞋene aꞋamoꞋene nafaꞋneꞋamoꞋene nepuꞋamoꞋene asaꞋamoꞋene aganaꞋamofeꞋenena ‘Afa vaya mainagi YisasiꞋa tamakase-mainea yafe naguꞋa aminoa kano mainoe.’ huno ohisia kanomoꞋa nagai kea havino akave omale kano maine. \v 26 ‘KanaleꞋya huꞋna maisua nahaimula afa ya hanegi YisasiꞋa agasemai kanogiꞋna naguꞋa aminoe.’ huno ohisia kanomoꞋa nagai kea havino aꞋkave omale kano maine. \v 27 Nagaila nagatama aisigeꞋna falisua yafema nago kanomoꞋa ‘Ani kava hugahue.’ huno agaiꞋa yafaga yosa kofino nakave visia agesa ohavisia kanomoꞋa nagai kea havino aꞋkave omale kano maine. \p \v 28 Tamakaipiti nago kanomoga ‘Ala nokefa kigahue.’ kagesa havinukahena hagoteka ‘Ani noniꞋa kiꞋna avaya ayesua moneꞋnia hanefi?’ huka kagesa havi havi hugane. ‘MukiꞋa kisua monea hane.’ huteka ani nona aepa heka kigane. \v 29-30 Hagotekama naꞋa ohinuka aepa heka amalagu aiteka posia ayesanageno monekaꞋa haꞋno hisigeka ani no kika avaya ayesana amukoka omalesigeꞋya mukiꞋa agesaya veaꞋmoꞋya kigika hugateꞋya ‘Ma kanomoꞋa nona aepa heno kianagi ani nona hivi huno ki haꞋno hisia amukoꞋa omalene.’ huꞋya hugahae. \p \v 31 Nagi nagola sauve kanomoꞋa ‘Nago sauve kanoenema aepa heꞋna tu hugahue.’ huno agesama havinunofena hagoteno mage huno agesa havisie ‘Nagaya teni tauseniꞋa (10,000) ati vayaꞋnia mainagi nago sauve kanomoꞋa tueti tauseniꞋa (20,000) ati vayaꞋa mainayanagiꞋna tuma hisua himamuꞋnia haneo?’ huno agesa havigahie. \v 32 Agesa haviteno ‘AꞋao tuma hisua himamuꞋnia omalene.’ hunoꞋma hinunofena agaiꞋene tuma hisaya vayaꞋmoꞋya ayaꞋayate mainesageno nagoꞋa vayala humateno mage huno hugahie ‘Mage hutama mo havigeho ‘HanaꞋa hutaꞋa taꞋaipa ali falu hutaꞋa maisuꞋe.’ hutama mo havigeho.’ huno hamapaisigeꞋya mo havigegahae. \v 33 Mo havigegahagi tamakaipitila nagoꞋa veaꞋmoꞋya mukiꞋa yaꞋamima amakaveꞋno hu oꞋatesayana nagai kea ohavi veaꞋne maigahae.” \s1 YisasiꞋa haviya humainea solele avame ke humaleno humaine. \p \v 34 Tamakaya havilinae solea kanale ya haneanagi hagama nehia yamaꞋa haꞋnoma hisigetama hanaꞋa hutama hagama nehia yamaꞋa ali falote hugahae? \v 35 Hagama nehia yamaꞋa omalesiana afa ya hanegi afumo aifaene aliꞋya ituyaꞋene hoyafi malesayana afovaꞋage ohugahigi veaꞋmoꞋya afaꞋa hagaꞋyu hutalegahae. Tamakesama hanesiana havilama hutama haviho. \c 15 \s1 Fanane humainea afule huvame humaleno humainea ke. \p \v 1 Vaya amaugafaleti takisi mone huhatiꞋya aliliteꞋya huꞋya musufayama nehaya vayaꞋene kefo yama hume hume nehaiya veaꞋnene Yisasi ke havigahe avate emainae. \v 2 EmainageꞋya Falasia vayaꞋmoꞋyaene kahegi kema havilinaya anagaꞋmoꞋyaene ageteꞋya mage huꞋya ke vaimainae “Ma kanomoꞋa kefo ya nehaya vayaꞋene tokaeno maineno kavela nene.” huꞋya hae. \v 3-4 Nehageno YisasiꞋa avame kea mage huno hamapaiye “Hana kanomoga tamakaipitila vani hataletiꞋa (100) afua mainefiti nagola fanane higeno ani afumona nefaꞋa mukiꞋa afuꞋa talapinaga amataleno viaꞋyamo nagokeꞋma fanane humainea afuꞋahe atiyeno yeno ageno ali falote hisifi? E, fananema hisigeno aniꞋa huno ati ayegahae. \v 5 Atiyeno agefalote huteno tusiꞋa muse huno ageꞋyafi aigagino avaleno umaine. \v 6 Kumate uvaꞋyi huteno vayaꞋahe ke higeꞋya melitalu hageno mage hie ‘Fananema humainea afua ago agefalote huafe tamakaiꞋene nagaiꞋene muse hisune.’ huno humaine.” \p \v 7 YisasiꞋa hufalote huno mage hie “Ani kava huno mukiꞋa vani hataletiꞋa (100) veaꞋmoꞋya kefo yafe amakuꞋa aiyahae huꞋya fatago kava nehaya veafena Anumaya KotiꞋa muse hugahianagi nagoke kanomoꞋa kefo yama hume hume nehaisiletiꞋma ‘Kefo yaniꞋa ataleꞋna nagaye higeꞋna aigagiꞋna Anumaya Kotitega eteꞋna naguꞋa amigahue.’ hunoꞋma hisigenofena Anumaya KotiꞋa tusiꞋa muse hutegahie.” \s1 Fanane humainea monele huvame humaleno humainea ke. \p \v 8 Nago aꞋmoꞋa teni (10) kina malenefiti nagola fanane higeno lamua hanagaliteno nomaꞋafina halafi huno atiyeno yeno ali falote humaine. \v 9 Ali falote huteno vayaꞋahe ke higeꞋya melitalu hageno mage hie “TamakaiꞋene nagaiꞋene muse hisune. MoneꞋnima fanane humainea monea ago atiyeꞋna yeꞋna ali falote hue.” huno humaine. \v 10 YisasiꞋa hufalote huno mage hie “Nagaya tamahanepauve ani kava huꞋya Anumaya Kotina ensole vayaꞋamoꞋya nagoke kanomoꞋma kefo yama hume hume nehaisiletiꞋma ‘Kefo yaniꞋahena nagaye higeꞋna aigagiꞋna Anumaya Kotitega eteꞋna naguꞋa neꞋamue.’ hunoꞋma hisigenofena ensole anagaꞋmoꞋya tusiꞋa muse hutegahae.” \s1 Tole nafaꞋneꞋa mainea kanomofe huvame humaleno humainea ke. \p \v 11 YisasiꞋa amakaifena mage huno hie nago kanomoꞋa nafaꞋnelatamaꞋa tole mainaꞋe. \v 12 MainaꞋanagino haenaga nafaꞋnemoꞋa nefafe mage huno hapaiye “Nenafagae falisanana nagai ya hapaegahie huka hunatenana yana ago namio.” huno higeno nefaꞋa mukiꞋa yamaꞋa alino fako huno tole nafaꞋnelatamaꞋamokani anamine. \p \v 13 Anamitegeno haenaga nafaꞋneꞋamoꞋa osi kana kanoꞋa maiteno mukiꞋa mone afenoꞋyamaꞋa alino ayaꞋaya kotega umaineno hu osuꞋyate mone afenomaꞋa motale metale huno age haꞋye hu yateꞋene mone afenomaꞋa mukiꞋa atale haꞋno humaine. \v 14 MukiꞋa yamaꞋa haꞋno higeno ani kumatega ala kafu haya kanamoꞋa falote higeno nagoꞋa nesia yana omalegeno tusiꞋa agatemaine. \p \v 15 Agategeno nagola ani kumate kanomotega viaꞋyamo “AliꞋyakaꞋa alisue.” huno havigegeno “E.” huteno talapinaga hutegeno viaꞋyamo afuꞋale kava yagaino maineno kaveꞋamia amamine. \v 16 NeꞋamamino mage hie “Vae nesua kavela omaleanagiꞋna afumo kavepiti haletiꞋnaꞋa nesue.” huno humaine. Hianagi nago kanomoꞋa nesia yana oꞋamine. \v 17 OꞋamigeno agesamoꞋa hao higeno agesafinaga mage huno hie “MukiꞋa nenafa aliꞋya veaꞋmoꞋya amamu hia no maineꞋya kasagoꞋya kavela nenageꞋna nagaya nagala legeꞋna maꞋa huꞋna falisua kavala nehue. \v 18 Nehuafe hetiꞋna nenafatega uꞋna mage huꞋna hapaigahue ‘Nenafagae nagaya kefo ya hugatenoe. KagaiꞋene Anumaya KotiꞋene kefo ya hulanatoe. \v 19 Nagaila natenana nafaꞋnekamoꞋnae huꞋna hisuana onategahianagiꞋna musekaꞋa nehugi aliꞋya kanokaꞋa maisua yafe navalo.’ huꞋna hugahue.” huno agesa havimaine. \p \v 20 Haviteno nefatega neꞋeno aluꞋale neꞋegeno nefaꞋa ageteno kalagi aino aiyayeno monukino atako humaine. \v 21 Atako nehigeno nafaꞋneꞋamoꞋa agaifena mage huno hie “Nenafagae nagaya kefo ya hugatoe. KagaiꞋene Anumaya KotiꞋene kefo ya hulanatoe. Nagaya natenana nafaꞋnekamoꞋnae huꞋna hisuana onategahie.” huno hie. \v 22 Higeno nefaꞋa aliꞋya veaꞋamofena mage huno hie “AupaꞋa utama kanaleꞋyama humainea kukena alitama me vaiteho. Ayapi vaisia kihana vaitetama aiya noꞋene vaiteho. \v 23 Ala pulumaka afovaꞋageꞋma humainesia afua hetama kisageta neneta musekase hutesune. \v 24 Ma ma mainea nafaꞋneꞋnimoꞋa fali-mainefiti hetia yafeꞋene fananema hu-mainefiti efalote hia yafeꞋene musena hutesune.” huno higeꞋya aepa heꞋya tusi muse hutenae. \p \v 25-26 HuneꞋatageno yage nafaꞋneꞋamoꞋa hoyafinagati eno note evaꞋyi nehuno haviana yagame haya yaꞋene amo ayaya kene me haviteno aliꞋya kanomofena ke higeno egeno mage huno havige “Na kava nehae?” huno havigemaine. \v 27 Havigegeno mage hie “KaganakamoꞋa ago emaine. AugafamoꞋa kanaleꞋya higeno ea yafe negafaꞋa afovaꞋage afua hegeꞋya neneꞋya hafali ateꞋya mainae.” huno hie. \v 28-29 Higeno nepuꞋamoꞋa aipa haviya higeno “Nagaya nopinaga ohaigahue.” huno higeno nefaꞋa nopinagati eno mage hie “MusekaꞋa nehugi ehaiyo.” huno tutu higeno nefafe mage huno hapaiye “Havio nagaya kasagoꞋya kafua kagai aliꞋya alige-lige huꞋna kekaꞋa nago kanafina ‘AꞋao.’ huꞋna ohunuanagika vayaꞋniꞋamogamiꞋene muse hisuna yana nagoke meme ataꞋauꞋa heka onamitafa hu-mainanane. \v 30 Onaminana yana ma nafaꞋnekamoꞋa mone fenoꞋyagakaꞋa alino kumai aꞋnele momi memi higeno monekaꞋa haꞋno higeno emainegeka afovaꞋage afua heka musekase huneꞋatane.” huno hapaiye. \p \v 31-32 Higeno nefaꞋa mage huno hie “NafaꞋneꞋnimogae mukiꞋa kanafina nagaiꞋene nemainanagino mukiꞋa yaniꞋa kagai ya hanegi kaganakamoꞋa falino fanane humainefiti evaꞋyi hianagita muse huta taipamoꞋa kanale hinageta maisunana ani yamoꞋa kanale hulatesie.” huno hapaimaine. \c 16 \s1 AliꞋya kava kanomoꞋa ali-mainea monele anonaꞋa eteno aminea avame kea. \p \v 1 YisasiꞋa agaiꞋaene tokaeꞋya nemaiya anagafe mage huno hamapaiye nagola tusiꞋa moneꞋa hanea kanomoꞋa ani afenomaꞋale kava nehea aliꞋya kanoꞋamoꞋa mainegeꞋya nagoꞋa vayala ayaꞋamoꞋya ani aliꞋya kanomofe akavelaga ke huꞋya mage hae “Kagai aliꞋyate kava kanomoꞋa mukiꞋa yakaꞋa alino motale metale humaine” huꞋya hae. \v 2 Hageno moneꞋama hanea kanomoꞋa kava nehea aliꞋya kanoꞋamofena ke higeno egeno mage hie “NaꞋane huꞋya kagaifena nahanepaiye? Kagaila kava hisana tokiya ago kaminoafe kagaya hanaꞋa huka kava humainane? Huyogiteka menahapaiyo. NagoꞋene kagaya mani aliꞋyana oꞋaligane.” huno humaine. \p \v 3 Higeno ani aliꞋya kanomona agu agesamoꞋa mage hie “AliꞋyaniꞋa nahafalegahe higi hanaꞋa hisue? Hoya aliꞋya alisua tokiyaꞋnia omaleneanagiꞋna aukaꞋya hisugenoꞋa nagaye hugahianagiꞋna hanaꞋa hisue? \v 4 Hisua yafena menia nagesa havue. Ani kava humatesugeno aliꞋyaniꞋama nahafalesigeꞋya anonaꞋa ani vayaꞋmoꞋya ‘Notifi emaiyo.’ huꞋya hugahae.” huno havimaine. \v 5 NagoꞋa ala kanoꞋamoteti nofi humainaya veafe amahaote amahaote ke higeꞋya ageno hagote kanomofena mage huno havige “Nagai kava kanomoꞋa naꞋmagi ya nofila hugatene?” huno havige. \v 6 Havigegeno mage hie “Nagaya vani hataletiꞋa (100) kalasini talamu nofila huanagi anonaꞋa oꞋaminoe.” huno higeno aliꞋya kanoꞋamoꞋa mage hie “Anima kae-malenea autaꞋma ma hanegi ani vani hataletie (100) huno hanea avona ayehananeka fifitiꞋae (50) huka kao.” huno hapaiye. \v 7 Nago kanomofena mage hie “NofiꞋma humainana yana naꞋmagi ali-mainane?” huno higeno “Vani hataletiꞋa (100) alaisi kula nofi huanagi anonaꞋa oꞋaminoe.” huno higeno aliꞋya kanoꞋamoꞋa mage hie “Anima kae-malenea autaꞋma ma hanegi ani vani hataletia (100) ayehananeka eitiꞋae (80) huka kao.” huno humaine. Ani kavaꞋma hia yamoꞋa ma agesa havie “HaenagaꞋa aliyaniꞋama nahafalesigeꞋya ani vayaꞋmoꞋya mage hugahae ‘Notifi emaiyo.’ huꞋya hisayafenagiꞋna naꞋa kava hugahue.” huno hie. \p \v 8 Ani musufaꞋage aliꞋya kanomoꞋa agesa havi havi huno ani kava humainea yafe ala moneꞋama hanea kanomoꞋa mage hie “Kanale kagu kagesa hane.” huno humainegeno YisasiꞋa mage huno hie “Ma mopale yafema muse nehaya veaꞋmoꞋya mone alisaya yafe amakesa havi havi huteꞋya aliyama aliyana hale yapi mainaya veala ago amakaseꞋya amakesaene veaꞋne mainae. \v 9 Nagaya tamakaitamige tamahanepauve tamakaya ma mopale monea alitama veaꞋmogami amamisageꞋya nelamafuꞋya maisagetama falisaya yupa ani monea haꞋno hisigeno Anumaya KotiꞋa maige maige hisaya nopina tamavaleno ali falu fala hulamategahie. \p \v 10 NagoꞋa veaꞋmoꞋya osi osi yate kanaleꞋya huꞋya yagaisayana ala yakefalela aniꞋa huꞋya kanaleꞋya huꞋya yagaigahayanagi nagoꞋa veaꞋmoꞋya osi osi yateꞋma kanaleꞋya huꞋya oꞋyagaisayana ala yakefalela aniꞋa huꞋya kanaleꞋya huꞋya oꞋyagaigahae. \v 11 Tamakaya ma mopale monema kanaleꞋya hutama kava oꞋyagaisayana ikapinaga tama afenoꞋyateꞋma yagaisae huno otamamigahie. \v 12 Tamakaya alu veaꞋmogami yateꞋma kanaleꞋya hutama kavama oꞋyagaisayana tamakaitami afenona otamamigahie. \p \v 13 Nagoke aliꞋya kanomoꞋa ‘Tole kava kanolatamogani aliꞋya kanoꞋania maisue.’ huno ohisie. AniꞋa hisiana nagoke kava kanomofe ‘Haivaino naipa nagata aiya kano mainane.’ huno hugahianagi nago kava kanomofena ‘Nahaiya kano mainane.’ huno hugahie. Nago kava kanomona aipa amiteno nago kava kanomofe ‘Falote onahaiya kava hana kano mainane.’ huno hugahie. Tamakaya aniꞋa hutama Anumaya KotiꞋenefe ma mopale mone fenoꞋenefe ‘Ali lokaetana kava yagailateꞋo.’ hutama hisayana haviya hugahie.” huno humaine. \s1 YisasiꞋa kahegi keheꞋene Anumaya Koti kava yagaisia yafeꞋene huhaleno humaine. \p \v 14 Falasia vayaꞋmoꞋya ani kea haviteꞋya mone fenofema nehamaiya yafena tusiya huꞋya kigiꞋa nehuꞋya kamuge hatageꞋya vaitenae. \v 15 Kigi hutayanagi YisasiꞋa amakaifena mage hie “Tamakaya veaꞋmogami amaulagafina ‘Fatago anaga mainone.’ hutama nehayanagi Anumaya KotiꞋa tamakupina ago agelama huno agemaine. Age-maineanagiꞋya tamakaifema veaꞋmoꞋya tamakeꞋya ‘TusiꞋa kanaleꞋnale kava nehae.’ huꞋya nehaya kavafena Anumaya Koti aulagafina hiꞋmanaꞋage hia kava nehae. \v 16 MukiꞋa kanafina vayaꞋmoꞋya MoseseꞋene Anumaya Koti amaune vayaꞋene humainaya kea haviyanagi YoniꞋma falote humainea kanaleti aepa heꞋna Anumaya Koti kava yagailamatesia kanale mono kea tamahapaugetama mukiꞋa veaꞋmogatama ‘ Anumaya KotiꞋa kava yagailatesie.’ hutama hugahe tamayamufa aitama tusi ya maitama nehae. \v 17 IkaꞋene mopaene haꞋno hugahianagi Anumaya Koti kema kae-malenaya kemoꞋa nagoke kanoꞋa afa ya kanala ohugahie.” \s1 YisasiꞋa aꞋne amatalesaya auꞋava yafe humaine. \p \v 18 Nago kanomoꞋma aꞋama neꞋataleno alu aꞋma alisiana kumai kava humaine. Nagi nago aꞋma anauꞋamoꞋa atalesigenoꞋma mainesia aꞋma alu kanomoꞋma alisayana aniꞋa huno kumai kava humaine. \s1 TusiꞋa moneꞋa hanea kanoene Lasalusigani kaiyeke humaine. \p \v 19 Nago kanoa tusiꞋa moneꞋa hanea kanomoꞋa mukiꞋa kanafina kanaleꞋnale siotaꞋaene kava vayaꞋmoꞋya nehaya kava huno haesa kenaꞋaene failino maineno kanaleꞋnale kavekeꞋya neneane. \v 20 Neneanagino no fiamaꞋalela nago kanoa afenomaꞋa omale kanomona amumoꞋa augafa alino haꞋyagi-mainea kanoa mopale nemaiyane. Ani kanomo agia LasalusiꞋe. \v 21 Ani kanomoꞋa agesa mage huno havimaine “AfenomaꞋa hanea kanomo nea kaveꞋmo atupa-napaꞋa yogiꞋna nesue.” huno huteno emainegeꞋya kalayagamoꞋya amutetila me haene haene humainae. \p \v 22 NaꞋa hageno maineno haenagaꞋa afenomaꞋa omale kanoa faligeꞋya ensole anagaꞋmoꞋya mevaleꞋya Apalahamu mainele motageno maine. Mainegeno moneꞋama hanea kanoa aniꞋa huno faligeꞋya aliꞋya mo hevaitenae. \v 23 Mo hevaitageno haniki-mainea kumapi umaineno augafa agata tusiya huno aigeno maineno agesaga huno anafinaga ageana amuga aluꞋafi ApalahamuꞋene LasalusiꞋene mainaꞋageno anakemaine. \v 24 Anaketeno mage huno ke hie “Vae Apalahamuga naginagomogae kagaya tusiya huka kahauna hunato. Kahau hunateka Lasalusina hutegeno eno aya aginagoleti tipina ayeteno navefuꞋnale malesigeno tani tani nahaisie. Nagaya tusiꞋa atafi mainogeno tusiꞋa nagata neꞋaiye.” huno hie. \p \v 25 Hianagi ApalahamuꞋa mage huno hie “NafaꞋneꞋnimoga kagaya nayona mopaleꞋma kanaleꞋya huka mainana kanafina mukiꞋa kanaleꞋnale yakaꞋa ago ali-mainananagi LasalusiꞋa mukiꞋa havi yamaꞋage ali-maine. Ani yafe kagesamoꞋa aikalo hinageka havio. Menia LasalusiꞋa ma kumate egenoꞋa aipamoꞋa kanale huno yasi yasi higeno mainegeka kagaya kaugafa kagataenena mainane. \v 26 Nago yana tagaya mauna kaiyagaene tamakaya mainaya kaiyagaene amuꞋnotifina Anumaya KotiꞋa tusiꞋa ayo omale komugefa kafi-maleneanagiꞋya ma kumate mainaya veaꞋmoꞋya tamakaitega visaya amakesa haviꞋya usaga humaiꞋya oꞋugahae. AniꞋa huꞋya kagaiꞋene mainaya veaꞋnea esaga humaiꞋya ma kaiyaga omegahae.” huno hie. \p \v 27 Higeno ani kanomoꞋa mage hie “Naginagomogae nagaya tusiya huꞋna tutu hugateꞋna kalagi neꞋauve. Lasalusina hutesanageno nenafa notega visie. \v 28 VisigeꞋya faefuꞋa (5) naganaꞋnimoꞋya mainageꞋna nagaya tusiꞋa nagata aiya kumate emainoafe kagaya Lasalusina hutegeno visiaꞋamo ala kefiti mage huno hisie ‘Tamaipama aiyahae ohinutamahena nagayama mainoa kumatela egahae.’ huno hamapaisie.” huno hie. \v 29 Higeno ApalahamuꞋa mage hie “Amakaya MoseseꞋa humainea kene Anumaya Koti amaune vayaꞋmogami kene hanegi ani kemona hapaliꞋya havisae.” huno hie. \v 30 Higeno moneꞋama hanea kanomoꞋa mage hie “AꞋao, naginagomogae, Apalahamuga, nani kea ohavinayanagino nagola fali-mainea kanoma komufiti hetino amakaitega mo hamapaisigeꞋya kefo yaꞋamia ataleteꞋya amakaye huꞋya aigagiꞋya Anumaya Kotina amakuꞋa amigahae.” huno hie. \v 31 Higeno ApalahamuꞋa agaifena mage hie “MoseseꞋma humainea kene Anumaya Koti amaune vayaꞋmoꞋya humainaya kene amakupima omalenesayana nagola fali-mainea kanomoꞋa komufitila hetino mo hamapaisiana ani kea haviꞋya amakupina omalegahae.” huno humaine. \c 17 \s1 Kefo auꞋava yamoꞋa amametitia ali haviya nehie. \p \v 1 YisasiꞋa agaiꞋaene tokaeꞋya nemaiya anagafe mage huno humaine kefo yama huo huno ayemavataga hisaya yana falote hugahianagi kefo yama hisaya kate tamavaleno visia kanomofena “Kefo kava nehananagika kana yana aligane.” \v 2 Ani kanomoꞋa nagoꞋa osi anagaꞋnihe “Kefo yama huo.” huno hisiana tusiꞋa kefo kava nehianagiꞋna tusiꞋa kana ya amigahue. Ala yafakefaleti ani kanomo ageꞋyafi maleꞋya nofi kiteꞋya hage lipi hagaꞋyu hutalesayana ani kana yana afa avamete kana ya haneanagi nagaya tusiꞋa kana ya amigahue. \v 3 Amigahuanagi tamakaya kaꞋye ho. NegafuꞋa kefo yama hinageka “NaꞋa kavala ohuo.” huka kemakio. Amakigeno agayama aguꞋa aiyahaeꞋma hinageka aigeꞋateka kefo yamaꞋa ataleto. \v 4 NegafuꞋa nagoke yupa seveniꞋa (7) kanaleꞋma kefo yama hugateteno ani kefo yafe “NaguꞋa aiyahae nehue.” huno hisigekahena kagaya aniꞋa huka seveniꞋa (7) kanale aigeꞋateka kefo yamaꞋa ataleto huno humaine. \s1 YisasiꞋa amametiti hisaya auꞋava yamo ke humaine. \p \v 5 YisasiꞋene tokaeꞋya nemaiya anagaꞋmoꞋya Anumayamofe mage hae “Kagaife havita tagupi maleta tametiti nehuna yana kagaya nagoꞋene alika ayaꞋaya hulato.” huꞋya hae. \v 6 Hageno YisasiꞋa mage hie “Tamakaya nagaifena havitama tamakupi maletama tamametiti nehaya kavala osi masatati yosamo alaga kanoꞋa hanea avamete hutama osiꞋa havitama tamakupi malesayana ma yosahe mage hutama hapaigahae ‘Ma yosamoga kagaya aepa muki tagasi huka ala tipi hageka haiyo.’ hutama hapaisageno tamakai kea akave malegahie.” huno hamapaiye. \s1 YisasiꞋa aliꞋya kanomo auꞋavafe humaine? \p \v 7 Tamakaipiti nago kanoa aliꞋya neꞋalia kanoꞋamoꞋa hoya aliꞋyapi, afu kava aliꞋyapi, ani aliꞋyana alino haꞋno huno esigenoꞋa ala kanomoꞋa ani aliꞋya kanohe mage huno hapaisio “Kagaya aupaꞋa me maifalu huka maineka kavela no.” huno hapaisio? \v 8 AꞋao ani kea ohugahianagino mage huno hugahie “Kagaya kaveꞋnia talo tala hunateka kenakaꞋa faiteka kaveꞋnia alika me namigeꞋna hagoteꞋna netesugeka kagaya haenaga negane.” huno hugahie. \v 9 Anima hapaiya kema akave malenea yafena ala kanomoꞋa “Kanale kava hanafe musekaꞋa nehue.” huno hisifi? AꞋao aniꞋa ohugahie. \v 10 Tamakaya aniꞋa hutama mukiꞋa tamahapai-mainoa aliꞋyana alitama avaya ayetetama mage hutama hiho “Tagaya kanale aliꞋya anaga omainone. Tagaiti aliꞋyanagita ago alune.” hutama hiho huno humaine. \s1 YisasiꞋa teniꞋa (10) fugita kali neꞋaliya vaya alino kanale humatene. \p \v 11 YisasiꞋa Yelusalemu ukahe viana SameliaꞋene Kaliliene amuꞋnopi katega umaine. \v 12-13 Nago kumate uvaꞋyi higeꞋya teniꞋa (10) fugita kali neꞋaliya vayala aluꞋale heti-maineꞋya ala kefiti mage hae “Yisasiga ala kano mainanagi tagaila kahau hulato.” huꞋya hae. \p \v 14 Hageno YisasiꞋa amaketeno mage hie “Tamakaya mono nopi kava vayate utama tamaugafa momaveliho.” huno higeꞋya ani vayatega neꞋvageno katega amaugafamoꞋa eteno kanale humatene. \p \v 15 Kanale humategeꞋya vafiti nagoke kanomoꞋa augafa ageana kanale higeno eteno katega viaꞋamo ala kefiti muse huno Anumaya Koti agi alisaga humaine. \v 16 Huteno Yisasite aiyafi mepe huno maineno aiyale alisoso nehuno “Kagaifena tusiꞋa musekaꞋa nehue.” huno hie. Aiyale alisosoma hia kanoa Sameliati kanoe. \p \v 17 YisasiꞋa ani kanoa ageteno mage hie “Nagesa havuana teniꞋa (10) vaya ago aliꞋna kanale humatenofi? huꞋna huanagi nainiꞋa (9) vayala hanate mainagekae? \v 18 NaꞋa higeꞋya ani vayaꞋyaga Anumaya Koti agia melisaga ohae? Mani nagoke kanoa alu kotegati emainea kanomoꞋa agaiꞋage Anumaya Koti agia melisaga nehie.” huno hie. \v 19 YisasiꞋa ani kanomofena mage huno hapaiye “Kagaya hetika vuo. Nagaifema havika kagupi maleka kametiti hana yamo kagaila alino kanale hugate.” huno hie. \s1 Ikapinagati emainea kanoa vayaꞋmo atenea nafaꞋnemoꞋa efufute atalegahie. \p \v 20 NagoꞋa Falasia vayaꞋmoꞋya mage huꞋya havigae “Na kanafi Anumaya KotiꞋa aepa heno kava yagaigahie?” huꞋya hageno YisasiꞋa mage huno humaine “Anumaya KotiꞋma kava yagaisia kanama falote hisiana tamaulagamoꞋa oꞋagesia kava huno egahie. \v 21 VeaꞋmoꞋya ‘Malega hane. Amualega hane.’ huꞋya ohugahagi haviho Anumaya KotiꞋa tamakaipi ago kava yagaino maine.” huno hie. \p \v 22 YisasiꞋa agaiꞋaene tokaeꞋya nemaiya anagafe mage huno hamapaiye “HaenagaꞋa nago kanama falote hisigetama mage hutama hugahae ‘Ikapinagati emainea kanoa vayaꞋmo atenea nafaꞋnemona nagoke yupa kanoꞋa agesune.’ hutama hugahayanagi afaꞋa oꞋagegahae. \v 23 OꞋagegahagi nagoꞋa veaꞋmoꞋya ‘Amugalega mainegi ageho.’ nehuꞋya ‘Malega mainegi ageho.’ nehuꞋyama hisagetamahena amakavela oꞋviho. \v 24 Ikapinagati emainoa kanoa vayaꞋmo natenea nafaꞋnemoꞋna eteꞋna esua yamoꞋa maꞋa hugahie ikamoꞋa nago kaiyaga aupaꞋa aulumayaꞋmoꞋma nehia avamete huno mukiꞋa kotega aivasa nehinageꞋna nagaya eteꞋna egahue. \v 25 Egahuanagi hagoteꞋya meni kanafima mainaya veaꞋmoꞋya nagaifena ‘KahaoteꞋyakae.’ huꞋya hunatesageno tusiya huno nagata aigahie. \v 26 Nagaya ikapinagati emainoa kanoa vayaꞋmo natenea nafaꞋnemoꞋna eteꞋna esua kanafima mainaya veaꞋmoꞋya nayoma NoaꞋma mainea kanafima mainaya veaꞋmoꞋya humainaya kavala hugahae. \v 27 NoaꞋma mainea kanafina kavela neneꞋya tina neneꞋya aꞋnema aliyamoꞋene vele uyamoꞋene mukiꞋa kanafina ani yafekeꞋya amakesa havi havi huꞋya mainageno NoaꞋa ala tipi kalefi haisaga humaigeno tusiꞋa lina hogino mukiꞋa ani veaꞋnea alino haviya higeꞋya ago fali haꞋno humainayane. \p \v 28 LotiꞋma mainea kanafina ani kava huꞋya kaveꞋene tiꞋene neneꞋya nagoꞋa yaꞋamia miya nehuꞋya hoya aliꞋyaꞋamia neꞋaliꞋya noꞋamia negiꞋya mukiꞋa kanafina ani yafekeꞋya amakesa havi havi humainayane. \v 29 Ani amakesale mainageno LotiꞋa Sotomua neꞋataleno umainea kanalela Anumaya KotiꞋa ikapinagati tusiꞋa hiꞋmanaꞋage ata nelea yafaꞋyaga koꞋmopa hia kava huno asaga hulavino mukiꞋa veaꞋnea hamaegeꞋya fali-mainayane. \v 30 Nagayama ikapinagati emainoa kanoa vayaꞋmo natenea kanomoꞋna eteꞋna esua kanafima mainesaya veaꞋmoꞋya nayona Loti mainea kanafima mainaya veaꞋmoꞋya humainaya kavala aniꞋa hugahae. \p \v 31 YisasiꞋma esia kanafina nagoꞋa veaꞋmoꞋya kumatega mainesaletila afenoꞋyaꞋamia alisaya yafena eteꞋya nopinaga ohaisae. Nagi aniꞋa huꞋya hoyafinaga mainesaya veaꞋmoꞋya eteꞋya noꞋamilegama hanesea afenoꞋya alisaya yafena oꞋvisae. \v 32 Tamakaya Loti aꞋmoma hutenea kavafena tamakesa aikalo hinagetama havilama hutama haviho. \v 33 NagoꞋa veaꞋmoꞋya hamaimuꞋma hanesigeꞋya ‘Mai yatia atafa hutalako huligahune.’ huꞋya amakesama havisayana ani kanale mai yaꞋamimoꞋa fanane hugahianagi nagoꞋa veaꞋmoꞋya ‘Kanalelagita maisuna yatiene tahaimuene Yisasife tagesa nehavita afaꞋa atalegahune.’ huꞋya hisagenoꞋa kanaleꞋya huno mai yaꞋamia aligatimatesigeꞋya maige maige yana aliteꞋya agola maigahae. \v 34 Tamahanepauve nagayama eteꞋna esua yupa ani kegela tole vekalatana nagoke sipale faeꞋana mainesaꞋagenofena Anumaya KotiꞋa nagoke avalegahianagino nagola alitaye-talegahie. \v 35-36 Tole atalana tokaeꞋana aliꞋya neꞋalisaꞋageno Anumaya KotiꞋa nagoke avalegahianagino nagoꞋmona alitaye-talegahie.” huno hie. \v 37 HigeꞋya mage huꞋya havigae “Anumayamogae mani kavala hana kumate falote hugahie?” huꞋya havigageno YisasiꞋa mage huno hamapaiye “AfumoꞋma fali-mainesia kefafina hakikimoꞋya yage yage huꞋya alitalu hunemaiyanagi ikapinagati kanomoꞋna aniꞋa huꞋna mukiꞋa veaꞋmogami amuꞋnopi egahue.” huno hamapaiye. \c 18 \s1 Nago aꞋmoꞋa tokiyaꞋage ke huno Yasi kanohe “KaiyekeꞋniꞋa havinato.” huno humainea avame ke. \p \v 1-2 YisasiꞋa mage hie “MukiꞋa kanafina nunamuna hiho. ‘Kasalo tahae.’ hutama oꞋataleho. Ani kema havisaya yafe nagola huvame ke tamahapaigahue.” huno mage huno hie “Nago ala kumatela Yasi kanoa maine. Ani kanomoꞋa veaꞋnehe agesa havioꞋamamino Anumaya Kotifena koliꞋa nohiane. \v 3 Nagola megusa alagino ani kumatela maineno mukiꞋa kanafina ani Yasi kanomote ete ete huno mage huno nehiane ‘Nago kanomoꞋa ali-haviya hunategi kagaya kaiyekeꞋnia havika fatago ho.’ huno havige. \v 4-5 Havige havige maino higeno ani Yasi kanomoꞋa hagote kanafina ‘Kaya ohugahue.’ huno hu-maineanagi eteno haenagaꞋa agu agesamoꞋa mage hie ‘Tamage huꞋna nagaya Anumaya KotifeꞋene veafeꞋene kolia nohuanagi ma megusa aꞋmoꞋa nagaite ete ete hia yamoꞋa onahaiyanagiꞋna afaꞋa kaiyekeꞋa haviꞋna fatago hugahue. AniꞋa ohisuana mukiꞋa yupa ete ete hisigeno tusiꞋa kasalo nahaegahie.’ huno humaine.” \p \v 6 YisasiꞋa mage huno hie “Fatago kava ohunea Yasi kanomoꞋma humainea kehena havilama hutama haviho. \v 7-8 Anumaya KotiꞋma hisia yafena na tamakesa nehaviye? AgaiꞋa havinoꞋma hapalimatenea veaꞋmoꞋya nateꞋene kegeꞋene mage huꞋya havinegae ‘Ali-haviya hulataya veaꞋmogamina ageteka fatago huka kaiyekea humato.’ huꞋya havige havige hisageno ani kea havisio? E, afaꞋa havigahie. AyaꞋaya kanagefa maiteno amaya hisio? AꞋao tamahanepauve ali-haviya hu-neꞋamataya veaꞋmogamina aupaꞋa anonaꞋamia humategahie. Nagaya ikapinagati emainoa kanoa vayaꞋmo natenea kanomoꞋna eteꞋna esuana nagaifema haviꞋya amakupi maleꞋya ametiti nehaya veaꞋnea ma mopafina mainesao omainegahao?” huno humaine. \s1 Tole kanolatamogania Anumayamotega nunamu humainaꞋa avame ke. \p \v 9-10 NagoꞋa veaꞋmoꞋya amakaiꞋami amaku amakesafiti “Kanale kava nehunageꞋya nagoꞋa veaꞋnea kefo kava nehaya anaga mainae.” huꞋya nehaya veaꞋmogamifena YisasiꞋa avame ke huno mage huno hie “Tole kanolatamogania nunamu hugahe mono nopi haiꞋana umainaꞋe. Nago kanoa Falasia kanoe. Nago kanoa musufaya huno vaya amaugafaleti takisi mone aliliteno nehia kanoe. \v 11 Falasia kanomoꞋa amuꞋnote mo hetino maineno Anumayamotega agaiꞋahe mage huno hie ‘Nagaya nagoꞋa veaꞋmoꞋya nehaya kavala nohue. Musufayama haya kavala nohue. Fatago ohunaya veaꞋmogami augafa kavala nohue. AꞋnele kumai nehaya kavala nohue. Mama mainenoꞋma vaya amaugafaleti takisi mone aliliteno nehia kano kana ohunoe. Ani yafe musekaꞋa nehue. \v 12 MukiꞋa sotamo aliꞋyapina nagaya tole yupa kavela mosiꞋna maineꞋna mukiꞋa neꞋalua yapitila teniꞋama (10) malenofitila nagoke alitayeꞋna negamuane.’ huno hie. \p \v 13 Hianagi vaya amaugafaleti takisi monema aliliteno nehia kanomoꞋa aluꞋale maineno Anumaya Kotitega ke huno havigegahe hetimaineno ‘Nagaya kefo kano mainoe.’ huno ikapinaga agesaga ohuno ape huno havi kafa yonegino Anumaya Kotitega mage huno havige ‘Anumayamogae nagaya kefo kava hume hume nehauva kano mainoe. Nagaifena kalagi ainateka kahau hunato.’ huno havige.” \v 14 YisasiꞋa mage huno hie “Nagaya tamahanepauve anima musufayama huno takisi monema aliliteno nehia kanomofena Anumaya KotiꞋa ‘Fatago kano mainane.’ huno hutegeno nomaꞋalega eteno umaineanagi hagote kanomofena ani kea hu oꞋatene. NagoꞋa veaꞋmoꞋya amakaiꞋami amaugafa aliꞋya haisayana Anumaya KotiꞋa ‘Osi veaꞋne kanoꞋa mainae.’ huno humategahianagi nagoꞋa veaꞋmoꞋya ‘Osi veaꞋne kanoꞋa mainone.’ huꞋya hisayana Anumaya KotiꞋa amakia alisaga hugahie.” huno humaine. \s1 YisasiꞋa mage humaine “NafaꞋneyaga amatalegeꞋya nagaitega eho.” huno humaine \p \v 15 NagoꞋa veaꞋmoꞋya osi osi nafaꞋneyaga Yisasite “Aya malesie.” huꞋya amavaleꞋya neꞋageꞋya agaiꞋaene tokaeꞋya nemaiya anagamoꞋya ageteꞋya “NaꞋa kavala ohiho.” huꞋya kemamaki-mainae. \v 16 Kemamakiyanagi YisasiꞋa ani nafaꞋneyagahe mage hie “AmatalegeꞋya nagaitega eho.” higeꞋya ageno mage hie “NafaꞋneyaga nagaite esaya yafena kahegi oꞋamateho. NaꞋa huꞋya nafaꞋnemogami avamete maisaya veaꞋmoꞋya mage hugahae ‘Tagaya tokiyatia omalenegi Anumaya Kotiga kava yagailato.’ huꞋya hugahae. \v 17 Tamagelafa huꞋna tamahanepauve nagoꞋa veaꞋmoꞋya nafaꞋne mainaya avamete maisaya veaꞋmoꞋya mage hugahae ‘Tagaila tokiyatia omaleanagika Anumaya Kotiga kava yagailato.’ huꞋya ohisayana Anumaya KotiꞋma kava yagaisia kumatela oꞋugahae.” huno hie. \s1 AfenoꞋyamaꞋa kasago humainea kava kanomoꞋa Yisasite eno kea kea humaine. \p \v 18 Nago kava kanomoꞋa mage huno havige “Kagaya kanaleꞋya huka humavenelina kanomoga nagaya hanaꞋa huteꞋna agola maige maige hisua nahaimula alisue?” huno havige. \v 19 Havigegeno YisasiꞋa kenonaꞋa mage huno hie “NaꞋa higeka nagaifena kanale kanoa mainane huka nehane? Anumaya KotiꞋa agaiꞋage kanale kanoa maine. \v 20 Kagaya Anumaya Koti kahegi kea ago havilinanagi ani kemoꞋa mage huno humaine ‘Kumai he yana ohuo. Vayala hamaegeꞋya ofaliho. Musufayana ohuo. ‘Ma kanomoꞋa havi kava nehie.’ huka havigea huoꞋato. Itakafokamo kea oꞋatagaeka anakia alisaga huo.’ huno humaineane.” huno hie. \p \v 21 Higeno ani kanomoꞋa mage hie “Nagaya nafaꞋnema mainoa kanaleti aepa heꞋna mukiꞋa ani kema hana kea akave nemaloane.” huno hie. \v 22 Higeno YisasiꞋa ani kea haviteno mage huno hie “Nago kavaꞋene huo. MukiꞋama malenana mone fenoꞋyaꞋyagaka alika fako faka huka moneꞋamima omalenesia veaꞋne amamisanageno Anumaya KotiꞋa ikapinaga hanea afenoꞋyana kagaila kamigahie. AfenoꞋyaꞋyagaka fako huka amamite amamite huteka nakave eno.” huno humaine. \p \v 23 Higeno ani kanomoꞋa ani kea haviteno mone fenomaꞋamoꞋma kasagoꞋma humainea yafe oꞋatalesia agesa haviteno aipamoꞋa tusi kanaꞋage humaine. \v 24 KanaꞋage higeno YisasiꞋa ageteno mage huno hie “MukiꞋa mone fenoꞋyaꞋamima hanesia veaꞋmoꞋya tusiꞋa kasageke huꞋya ‘Anumaya Kotife kava yagailato.’ huꞋya hugahae. \v 25 Nagola pulumaka kana afumo agia kemolomoꞋa nekaꞋyamo kapima hai falesiana afaꞋa yoꞋyo huno hai falegahianagi mukiꞋa mone fenoꞋyamaꞋa hanesia kanomoꞋa Anumaya Kotife ‘Kava yagainato.’ huno kasageke-voke hugahie.” huno humaine. \p \v 26 HigeꞋya ani kea haviteꞋya veaꞋmoꞋya mage huꞋya hae “NaꞋama hu-mainesiana Anumaya KotiꞋa hana veaꞋmogami amaku amamemaꞋa aligatigahie?” huꞋya hae. \v 27 Hageno YisasiꞋa mage hie “VeaꞋmogamina himamuꞋamia omaleneanagiꞋya ohugahayanagi Anumaya KotiꞋa mukiꞋa kava hisia himamuꞋa haneanagino afaꞋa aligatigahie.” huno hie. \v 28 Nage higeno PitaꞋa mage huno hie “Havio tagaya mukiꞋa yatia ataleteta kagai kakavela neꞋone.” huno hie. \v 29-30 Higeno YisasiꞋa mage huno hamapaiye “Tamage huꞋna tamahanepauve mukiꞋa veaꞋmoꞋya Anumaya KotiꞋa kava yagaisia keꞋa veaꞋnema mo hamapaigahena noꞋamiene aꞋamiene amasaꞋamiene nepuꞋamiene itaꞋafoꞋamimoꞋene nafaꞋneꞋamiene amataleꞋya visagenoꞋa Anumaya KotiꞋa mopaleꞋma mainaya kanaleꞋma atalenaya yaꞋene nagoꞋene nagoꞋene anonaꞋa ohavunamaꞋa ya amamiteno haenagama falote hisia kanafina maige maige hisaya hamaimuꞋene amamigahie.” huno humaine. \s1 YisasiꞋa tagufa kanale “FaliteꞋna eteꞋna hetigahue.” huno humaine. \p \v 31 YisasiꞋa agaiꞋaenema tokaeꞋya nemaiya anagala hamaote amavaleno momateneno mage huno hie “Haviho tagaya Yelusalemu haisunageꞋya mukiꞋa Anumaya Koti amaune vayaꞋmoꞋya ikapinagati emainoa kanoa vayaꞋmo natenea kanomonihema kae-malenaya kemoꞋa efalote huno tamage hugahie. \v 32 Nagaila natafa huꞋya Yuta vea omainaya vayate navaleꞋya momamisageꞋya nagaye hisifa kea hunateꞋya hu-haviya hunateteꞋya amavetuꞋna henategahae. \v 33 Hegi kaꞋyoteti nahaeteꞋya tavata nahaesageꞋya hevainatesageꞋna tole yupa komufina maiteꞋna tagufa kanale fali-mainesufitila eteꞋna hetigahue.” huno hie. \v 34 Hianagi YisasiꞋene tokaeꞋya nemaiya anagaꞋmoꞋya keꞋa haviyanagi ani kemo aepamoꞋa falaki-mainea yafe havilama ohunae. \s1 YisasiꞋa aulaga asu humainea kanoa alino kanale hutene. \p \v 35 YisasiꞋa Yeliko kumate uvaꞋyi hugahe mo aupa higeno nagola aulaga asu humainea kanomoꞋa kate mopale maineno monehe aukaꞋya hie. \v 36 AukaꞋya maino nehigeꞋya mukiꞋa veaꞋmoꞋya agaseꞋya eutele haya yafe “NaꞋa higeꞋya mukiꞋa veaꞋmoꞋya nagaseꞋya eneꞋvae?” huno hie. \v 37 HigeꞋya “Nasaleti YisasiꞋa neꞋegeꞋya kagaseꞋya eneꞋvae.” huꞋya hae. \v 38 Hageno ala kegefafiti mage huno hie “Yisasiga Tevitina aginagomogae nagaila kahauna hunato.” huno hie. \p \v 39 HigeꞋya aulegama mainaya veaꞋmoꞋya kemakiꞋya “Ke ohuka maiyo.” huꞋya hayanagi nagoꞋene ala kefiti keha keha hie “Yisasiga, Tevitina aginagomogae kahauna hunato.” huno keha keha humaine. \v 40-41 Higeno YisasiꞋa haviteno anile heti-maineno “Avaletama nagaite eho.” huno higeꞋya avaleꞋya ageno YisasiꞋa “NaꞋa hugatesue hugeka nehane?” huno havigegeno “MusekaꞋa nehue nagaya eteꞋna naulaga agesua yafe nehue.” huno hie. \v 42 Higeno YisasiꞋa agaifena mage hie “Kaulaga agegali huo. Nagaifema havika kagupi maleka kametiti hanafe kaulagamoꞋa ago kanale hugate.” huno hie. \v 43 Higeno aupaꞋa ani kanomoꞋa agegali nehuno Yisasi akave neꞋeno Anumaya Koti agi alisaga nehigeꞋya mukiꞋa anile alitalu humainaya veaꞋmoꞋya ageteꞋya Anumaya Koti agia alisaga humainae. \c 19 \s1 YisasiꞋa Sakiusi nopinaga umaine. \p \v 1 YisasiꞋa Yeliko kumate uvaꞋyi huteno agaseno alulega ugahe vie. \v 2 NeꞋvigeno ani kumatela nago kanomo agia SakiusiꞋa musufaya huno vaya amaugafaleti takisi mone aliꞋyate kava kanogino moneꞋamoꞋa kasago humainea kanoe. \v 3 Ani kanomoꞋa “YisasiꞋa hanaꞋa augafa kano neꞋefigagiꞋna agesue.” huno hianagi aupa kanogiꞋya yage yage humainaya veaꞋmoꞋya agasageno “HanaꞋa huꞋna Yisasina agesue?” huno humaine. \p \v 4 YisasiꞋma visia katega aiyayeno uhagoteno nagola fiki yosafi moliteno haimaine. \v 5 Haino mainegeno YisasiꞋa ani yosamo aepale neꞋeno agesaga huno ageteno Sakiusifena mage huno hie “Kagaya aupaꞋa elavio menia kagai nopi momaigahue.” huno hie. \v 6 Higeno SakiusiꞋa aiyayeno laviteno tusiꞋa muse huno Yisasina avaleno nomaꞋalega atene. \v 7 Avaleno vigeꞋya veaꞋmoꞋya aniꞋama hia yana ageteꞋya Yisasifena kalugalu ke vaiꞋya mage huꞋya hae “Kefo kavakeꞋya maino nehia kanomo nopinaga maigahe viana havi kava hie.” huꞋya hae. \p \v 8 Hayanagi SakiusiꞋa hetino Anumayamofe mage huno hie “Havio AnumayaniꞋamoga menia nagaya afenoꞋyaniꞋa amuꞋnopiti ali fako huꞋna moneꞋamima omale vaya amamigahue. Havigema huꞋna moneꞋamima musufa ali-mainoa monea eteꞋna foꞋa (4) malete malete huꞋna amamigahue.” huno humaine. \v 9 Higeno YisasiꞋa mage huno hapaiye “Kagaya Apalahamuna aginagomoga mainanagi menia anagakaene kagaiꞋene Anumaya KotiꞋa tamaku tamamena ago alinegatie. \v 10 Ikapinagati emainoa kanoa vayaꞋmo natenea kanomoꞋna fanane humainaya veafe amatiyeꞋna amaku amame aligatigahe emainoe.” huno hie. \s1 TeniꞋa (10) aliꞋya vayaꞋmoꞋya mone ali-mainaya avame ke. \p \v 11 YisasiꞋa Yelusalemu uvaꞋyi hugahe higeꞋya veaꞋmoꞋya amaku amakesa mage huꞋya haviye “Anumaya KotiꞋa kava yagaisia kanamoꞋa aupaꞋa falote hugahie.” huꞋya amakesa haviya yafe YisasiꞋa mage huno nago avame kea hamapaiye. \v 12 “Nago kava kanomoꞋa kava yagaisia tokiyaꞋa aligahe ‘AyaꞋaya kotega mo maineꞋna aliteꞋna eteꞋna egahue.’ huno humaine. \v 13 AyaꞋaya kotega ugahe nehuno teniꞋa (10) aliꞋya vayaꞋamogamife ke higeꞋya ageno monea ali-fako huno tueti (20) kina tueti (20) kina amamite amamite hie. Amamiteno mage huno hamapaiye ‘Mani moneleti aliꞋyana aligeno ali kosa nehenageꞋna nagaya eteꞋna ano.’ huno hamapai-maine. \v 14 Hamapaiteno ataleno umainegeꞋya nagoꞋa vayaꞋamoꞋya ani kava kanomofe amaipa haviya huteteꞋya nagoꞋa aliꞋya vayala humatageꞋya mo humakesa huꞋya ‘Mage hutama hiho.Tagaya mani kanoma kavatima maisia yafena notahaiye hutama hiho.’ huꞋya hae. \p \v 15 Hageno ani kava kanomoꞋa kava yagaisia tokiyaꞋa ago moliteno ani kotegati eteno monema fako huno amaminea aliꞋya vayamogamife ‘NaꞋmagi mone halaꞋya humalenafi?’ huno havisia yafe amakaife ke hie. \v 16 Ke higeno hagote kanomoꞋa evaꞋyi huno mage hie ‘Ala kanomogae kagaya tueti (20) kinama naminapitila eteꞋna nagoꞋene aliꞋya aliꞋna kosa hua monene tu hataleti (200) kina alugeno hane.’ huno hie. \v 17 Higeno ala kanomoꞋa mage huno hie ‘Kagaya kanale kano mainane. KanaleꞋya huka osi mone kanoꞋa kaminofitila efi efi huka aliꞋyana alinageno ala hiafe kagaila teniꞋa (10) ala kumate kava yagaisane huꞋna hapalinegatoe.’ huno hapaiye. \p \v 18 Higeno anile kanoa eno mage huno hapaiye ‘Ala kanomogae kagaya tueti (20) kina naminapitila eteꞋna nagoꞋene aliꞋya aliꞋna kosa hoa monene vani hataleti (100) kina alugeno hane.’ huno hie. \v 19 Higeno ani kanomofena ala kanomoꞋa mage huno hapaiye ‘Nagaya faefuꞋa (5) kumate kava yagaisane huꞋna hapalinegatoe.’ huno hapaiye. \p \v 20 Higeno nago aliꞋya kanomoꞋa anile eno mage hie ‘Ala kanomogae tueti (20) kinama naminana monea afaꞋa omanafi haꞋya kiꞋna katenoanagiꞋna menia ma ma aliꞋna me negamue. \v 21 Kagaya keꞋage kanoma mainananagiꞋna kolikaꞋa hue. Alu veaꞋmogami yana alika kaugafa hegeka omai kano mainananagika nago kanomoꞋa hoyaꞋafima kali-malenea yaꞋene alika negeka omai kanogiꞋna kolikaꞋa hue.’ huno hie. \v 22 Higeno kava kanomoꞋa ani aliꞋya kanohena mage hie ‘Kagaya havi aliꞋya kano mainane. KagaikaꞋa kemo eteno maiyahae huno kaiyekea hugategahie. Kagaya ago havimainane nagaya keꞋage kano mainoe. Alu veaꞋmogami yama aliꞋna naugafa hegeꞋna omai kano mainoanagiꞋna nago kanomoꞋma hoyaꞋafima kali-malenea yaꞋene aliꞋna negeꞋna omai kano mainoanagika kagaya nagaifena ago havimainano? \v 23 NaꞋa higeka monema nemalaya nopina moneꞋnia omaleka afaꞋa malenane. Monema nemalaya nopima malenateꞋasina menia nagaya nagoꞋa aꞋva monene aluleꞋasine.’ huno hie. \p \v 24 Anile hetiꞋya mainaya vayafe mage huno hie ‘Tueti (20) kinaꞋnia hafaletama tu hataleti (200) kinama malenea kanomona amiho.’ huno hie. \v 25 HigeꞋya amakaya kava kanomofena mage huꞋya hapaiye ‘Ala kanomogae ani kanomoꞋa tu hataleti (200) kina ago alino malene.’ huꞋya hae. \v 26 Hageno mage hie ‘Tamage huꞋna tamahanepauve nago yama hanesia veaꞋmogamina nagoꞋene amamigahigi nago yama omalesaya veaꞋmogamina alilinesamaꞋa hanafalegahie. \v 27 Kame veaꞋniꞋamoꞋya nagaifena ‘Kavatima maisia yafena notahaiye.’ huꞋya humainaya veala amavaletama naulagale hamaegeꞋya faliho.’ huno hie.” \v 28 YisasiꞋa anima hia kaiyekea huno haꞋno humaleteno Yelusalemu ugahe uhagoteno katega umaine. \s1 YisasiꞋa ala sauve kano hia kava huno Yelusalemu emaine. \p \v 29-30 Petafasiene Petaniene ani kumatalana Olivi yosa hanea agoꞋyamona agegayalega hanegeꞋya aupaꞋa uvaꞋyi hugahe hageno YisasiꞋene tokaeꞋya nemaiya anagapiti tole kanolatana hunateteno mage huno hanapaiye “Atu kumate utana atupa notela hosi kana afumo agia tokigi ani tokimo nafaꞋnea ayetenayanagitana agegaꞋe. Ani tokimo nafaꞋnea vayala oꞋamavalenea tokigi kalu hetana avaletana male eꞋo. \v 31 NagoꞋa vayaꞋmoꞋya ‘NaꞋa higetana kalu hetana neꞋvaꞋe?’ huꞋya tanahavigesagetana mage hutana hiꞋo ‘Kava kanotimoꞋa nago aliꞋya aligahe higetaꞋa neꞋoꞋe.’ hutana hamapaiꞋo.” huno hie. \p \v 32 Hunatea kanolatamogania mogeteꞋana YisasiꞋma hanapaiya yana ago moge falote humainaꞋe. \v 33-34 Ani tokimo nafaꞋnea kalu nehaꞋageꞋya ani afumo nefaꞋya megeteꞋya mage huꞋya hae “NaꞋa higetana tokimo nafaꞋnea kalu nehaꞋe?” huꞋya hageꞋana mage huꞋana haꞋe “Kava kanotimoꞋa aliꞋya aligahe higetaꞋa kalu nehoꞋe.” huꞋana hamapaiꞋe. \p \v 35 HuteꞋana Yisasite avaleꞋana evaꞋyi huꞋana kenaꞋania anaugafaleti hateꞋana ani afumo agupile yakai-malaꞋageno YisasiꞋa anile haino maine. \v 36 Haino maiteno katega neꞋvigeꞋya veaꞋmoꞋya “Ala kanoa neꞋie.” huꞋya amaugafaleti kenaꞋamia hateꞋya visia katela yakaitenae. \v 37 YisasiꞋa viaꞋyamo Olivi yosa hanea agoꞋyamona agegayalegati enelavigeꞋya mukiꞋama melitalu humainaya veaꞋnene agaiꞋenema tokaeꞋya nemaiya anagaꞋaene tokiya avameꞋyama higeꞋya age-mainaya yafe aepa heꞋya ala kefiti Yisasife muse nehuꞋya Anumaya Koti agia alisaga hume hume neꞋuꞋya mage hae \v 38 “Ala kava kanomogae kanaleꞋya huka neꞋane. Anumayamo aliꞋya aligahe hanageno hugategeka emainana kanomoga Anumaya KotiꞋa kanale manu kamiteno kaya humaine. Ikapinaga amaipa falu hisaya yana hanesie. Anafi mainea Anumaya Kotina agai agia alisaga hisune.” huꞋya hae. \p \v 39 HageꞋya anima melitalu humainaya veapiti nagoꞋa Falasia vayala anifi maineꞋya Yisasife mage huꞋya hae “Humavenelina kanomogae kagaiꞋenema tokaeꞋya nemaiya anagakamogamifena ‘Kea ohutama maiho.’ huka hamapaiyo.” huꞋya hae. \v 40 Hageno YisasiꞋa mage hie “Nagaya tamahanepauve ani veaꞋmoꞋya kema ohuꞋya maisayana yafaꞋyagamoꞋya amakaiꞋami ani kea hugahae.” huno humaine. \s1 YisasiꞋa Yelusalemu veafe avite-maine. \p \v 41 Yelusalemu kumala aupate hanegeno YisasiꞋa ageteno ani kumate veafe avite-maine. \v 42 Avia ateteno mage hie “Ma kea meni havisae huꞋna nehugi nagaya tamaipamoꞋa falu hisia yana tamamisua kano mainoe. Menima mainogetama ani yana falaki mainegetama noꞋagae. \v 43 Nagola alu kana falote hisigeꞋya kame vayatamimoꞋya esayaꞋamoꞋya kegiꞋya lafi humalenaya kegiꞋyafi me kagi kagi nehuꞋya ali haviya hulamategahae. \v 44 Anumaya KotiꞋa tamaya hugahe neꞋegetama agai kema ohaviya yafe kame vayatamimoꞋya tamakaiꞋene nafaꞋnetamiene mukiꞋa lafifima mainaya veaꞋnene falifalutisageꞋya yafatetiꞋma kimalenaya nona mukiꞋa ani yafamoꞋa mopafi helafilavigahie.” huno hamapaiye. \s1 Mono nopi maineꞋya hu hatiꞋya mone neꞋaliya vayala YisasiꞋa amanati-talene. \p \v 45-46 YisasiꞋa ani kaiyekea huteno ala mono nopi hai faleno ageana ani nopi mainaya veaꞋmoꞋya monehe ke huꞋya neꞋaliya veaꞋmogamina aepa heno amanatigahe nehuno mage hie “Anumaya Koti autaꞋmafina mage huno kae-maleneane \q1 ‘Nagai nona mukiꞋa veaꞋmoꞋya Anumaya Koti agi ayeꞋya ke huꞋya havigesaya no hane.’ huno kae-maleneanagi \m tamakaya musufa yama hisaya kava hugahena ma nopi emainae.” huno hie. \p \v 47 MukiꞋa kanafina ani ala mono nopi hai faleno huge amavelige nehigeꞋya ani mono note kava vayaꞋene kahegi kema havilinaya anagaꞋene mukiꞋa veate kava vayaꞋene Yisasima haesaya kafena atiyemainae. \v 48 Ati maiꞋya ayayanagi mukiꞋa veaꞋmoꞋya agai kehema muse huꞋya agima alisaga haya yafe ala vayaꞋmoꞋya haesaya kana ageꞋya ali falote ohunae. \c 20 \s1 Yisasifena “HimamukaꞋa ta kamine?” huꞋya havigemainae. \p \v 1 Nago yupa YisasiꞋa ala mono nopi maineno alitalu humainaya vayala humavelino Anumaya Koti kanale mono kea hamapaigeꞋya ani kumate vayatamaene mono note kava vayaꞋene kahegi kema havilinaya anagaꞋene agaitega emainae. \v 2 Mage huꞋya hae “Hana augafa ala kanomo hugategeka mani kavala me nehane? Tokiya yaka ta kamine?” huꞋya havigae. \p \v 3-4 Havigageno YisasiꞋa mage huno hie “Nagaya hagoteꞋna nago yafena tamahavigegahue nagaila nahapaiho. YoniꞋma tima falematenea yana Anumaya KotiꞋa hutegeno ani kavala me nehifi afa vayaꞋmoꞋya hutageno lina fale neꞋamate? Hufalote hutama nahapaiho.” huno hamavige. \p \v 5-7 HigeꞋya “NaꞋa maꞋa hugahune.” huꞋya mohu mehu huteꞋya mage hae “Anumaya Koti hutegeno emaine.” hisunagenoꞋa YisasiꞋa “NaꞋa higetama agai kea tamakupina nomalae?” huno hugahianagita tagaya “Afa vayaꞋmoꞋya hutageno emaine.” huta hisunana mukiꞋa veaꞋmoꞋya “YoniꞋa Anumaya Koti aune kano maine.” huꞋya ago humainayafe “Yafa kaꞋyoteti tahaesageta faliyafene.” huꞋya mohu mehu huteꞋya Yisasifena kenonaꞋa mage huꞋya hae “Tapiga hutene? Tagaya ohavinone.” huꞋya humainae. \v 8 Hageno YisasiꞋa mage huno hamapaiye “Nagaya aniꞋa huꞋna hana kanomoꞋa hunategeꞋna emainoe huꞋna tamahaopaigahue.” huno hie. \s1 Havi vayaꞋmoꞋya vaini hoyaleꞋma yagai-mainaya avame ke. \p \v 9 YisasiꞋa aepa heno veafe nago avame kea mage huno hamapaiye nago kanomoꞋa vaini nofi alaga hoya kali-maleteno noꞋagea vayafe mage hie “Etama hoyaꞋnilela yagaitama maineho. Ani nofiꞋmo alagafitila aye fako hutama aliho.” humateteno ayaꞋaya kanagefa umaigahe alu kotega umaine. \v 10 Afu nelea kanafina ani hoyamona nefaꞋa nago aliꞋya kanoꞋa hutegeno kava vayatega nagoꞋa vaini nofi alaga aligahe umaine. VigeꞋya hoyale kava vayaꞋmoya atafa huꞋya aikoliteꞋya “Okamigahunagi ataleka vuo.” huꞋya hageno ataleno umaine. \p \v 11 Utegeno nagola kayo kayo kanoꞋa hutegeno viana aniꞋa huꞋya aikoliteꞋya agaye hisifa kava huteteꞋya “Okamigahunagi ataleka vuo.” huꞋya hageno ataleno umaine. \v 12 Utegeno eteno nagola kayo kayo kanoꞋa hutegeno viana aniꞋa huꞋya aikoligeno kolamoꞋa higeꞋya hoyafinagati avaleꞋya malaga hagaꞋyu hutalenae. \p \v 13 HagaꞋyu hutalageno hoyamona nefaꞋa agesafinaga mage huno havie “HanaꞋa hisue? NafaꞋneꞋnimona nahau nayamopafi nenahaiya nafaꞋneꞋnia hutesugeno visigeꞋya agai kea havisao?” huno havimaine. \v 14 Agesa haviteno hutegeno neꞋvigeꞋya ageteꞋya mage huꞋya hae “Mamona mani hoyamona nefa nafaꞋne. NefaꞋma falisigenofena mani nafaꞋnemoꞋa hoyaꞋa aligahianagita agaila ago haegetao. Haesunageno falisigeta mani hoya tagai ya hapaegahie.” huꞋya hae. \v 15 HuteꞋya hoyafinagati avaleꞋya hagaꞋyu hutaleteꞋya hayageno fali-maine. YisasiꞋa mage hie “NaꞋa hayanagi hoyamona nefaꞋa naꞋa humategahie? \v 16 Eteno hoyaꞋafima kava yagai-mainaya vayala tavata me hamaesigeꞋya faligahae. Fali haꞋno hisageno alu vayafe ‘HoyaꞋnilela kava me yagaiho.’ huno hugahie.” huno hie. HigeꞋya anifima alitalu humainaya veaꞋmoꞋya mage hae “AvoꞋnio ani kavala ohisie.” huꞋya humainae. \p \v 17 Hageno YisasiꞋa nago kea mage huno hie “Kae-malenaya kemoꞋa mage huno humaineane \q1 ‘VayaꞋmoꞋya yafa noma kigahena nago yafafena ‘Haviya humaine.’ huꞋya atalayanagi haenagaꞋa ani yafamoꞋa ‘TusiꞋa kanale yafane.’ huꞋya nomo ayetagenale malenae.’ huꞋya kae-malenayane.” huno hie. \m Huteno amakeno ute ete hiana higeno mage huno hie “AgoꞋma kae-malenaya kemona aepaꞋa havilinao? \v 18 MukiꞋa veamoꞋya ani yafateꞋma asaga hulavisayana amaugafamoꞋa atalaga huno haviya hugahianagi ani yafamoꞋa vaya amaugafaleꞋma asaga hulavisiana ailatapeno aitalaga talago hutalegahie.” huno hie. \v 19 HigeꞋya kahegi kema havilinaya anagaꞋene mono note kava vayaꞋene “Tagaife ani avame kea nehie.” huꞋya ago haviteꞋya “Menia avaleta kina nopi ategahune.” huꞋya hayanagi vaya amauhe koli huꞋya atalenae. \s1 Sisana takisi monea amigahafi oꞋamigahae? \p \v 20 AtaleꞋya ala tokiyaꞋama hanea kanomote kaiyeke hutesiafe Yisasifena kesi amata huꞋya maineꞋya agesaya vayala humatageꞋya moyevataga hisayafe ani vayala “Kanale fatago vaya mainone.” huꞋya fau nehuꞋya YisasiꞋma hisia keleti atafa hugahe humainae. \p \v 21 Anima kesi kateꞋma vaiyaya vayaꞋmoꞋya mage huꞋya hae “Humaveli kanomogae tagaya havunana nehana kea fatago katekeꞋya hana kanoe. Nagi kava vayaꞋene afa vayaꞋene nagoke katekeꞋya hamapaika veaꞋma amaipa aye kea nohanagi tamage hutafa huka Anumaya KotiꞋa ‘Ma kate vuo.’ huno hia kegeꞋya taveneline. \v 22 Nagi takisi he yatela kava kanoa Sisana kanale amisupi oꞋamisune?” huꞋya havigae. \v 23-24 Havigageno YisasiꞋa agaiꞋma ayevataga haya kea ago haviteno mage huno hamapaiye “Nagola alaga monea alitama naveliho.” higeꞋya aveligeno “Mani alaga monelela ta augosaene ta agiene hane?” huno higeꞋya “Sisa augosaene agiene hane.” huꞋya hae. \v 25 Hageno YisasiꞋa mage huno hie “Sisana agaiꞋa yanagi agaila amiho. Nagi Anumaya Kotina agaiꞋa yana agaila amiho.” huno hie. \v 26 HigeꞋya anima kesi kateꞋma vaiyaya vayaꞋmoꞋya “Vaya amaulagafi hisia keleti atafa hugahe hunanagi tokiya ke hianagita atafa ohugahune.” huꞋya nehuꞋya hia kehe amakesa havi havi huꞋya ke ohuꞋya mainae. \s1 Satiusi vayaꞋmoꞋya faliteꞋya hetisaya auꞋavafe Yisasina ke huꞋya havige-mainae. \p \v 27-28 NagoꞋa Satiusi vayaꞋmoꞋya* Yisasitega emainae. Ani vayala mage nehaya vayale “Falimainaya vayala eteꞋya heotigahae.” huꞋya nehaya vayalagiꞋya Yisasite mage huꞋya me havigae “Humavenelina kanomoga MoseseꞋa tagaifena mage huno kae-maleneane ‘Nago kanoma nepuꞋamoꞋa nafaꞋneꞋa oꞋate kanomoꞋma aꞋama ataleno falisigenoꞋa aganaꞋamoꞋa ani aala aliteno maineno fali-mainesia kanomofe anonaꞋa nafaꞋne atesie.’ huno kae-maleneane. \p \v 29 SeveniꞋa (7) konaga mainayanagino nepuꞋamimoꞋa aala aliteneanagino nafaꞋnea oꞋate kano maineno falimaine. \v 30 Falitegeno anile aganaꞋamoꞋa aliteana nafaꞋnea oꞋate kano falimaine. \v 31 Falitegeno anile aganaꞋamoꞋa eteno aniꞋa hute hute hayana mukiꞋa seveniꞋa (7) konagamoꞋya ani aala alitayana nafaꞋneꞋamia oꞋateꞋya afaꞋa falimainae. \v 32 Haenagalafa ani aala falimaine. \v 33 SeveniꞋa (7) konagamoꞋya ani aala alitenayanagi fali-mainesafitiꞋma hetisaya kanafina hana kanomo ani aala aligahie?” huꞋya havigae. \p \v 34-35 Havigageno YisasiꞋa mage huno hamapaiye “Ma mopafi mainaya veaꞋmoꞋya vea aligeꞋya aꞋne aligeꞋya nehayanagi haenagaꞋama falote hisia kanafina veaꞋmoꞋya amatea kavama agoꞋma huteꞋya maineꞋya fali-mainesafitiꞋma hetisaya kanafina vemoꞋya aꞋnea oꞋaligahae. AꞋmoꞋyaenena vea oꞋaligahae. \v 36 Ikapinaga ensole vaya kana huꞋya maisayafenagiꞋya nagoꞋene ofaligahae. AgoꞋma fali-mainafitila heti-mainayafe Anumaya Koti nafaꞋneyaga maigahae. \p \v 37-38 Fali-mainaya veaꞋmoꞋya hetisaya kea MoseseꞋa ago haviline. Nago osi yosale ala ata anefela leanagi ani osi yosa otene huno kae-malenea kefiti mage huno kae-maleneane \q1 ‘Anumaya KotiꞋa ApalahamuꞋagi AisakiꞋagi Yekopugami Anumaya KotiꞋami mainoe.’ huno humaineane. \m Ani anagala fali-mainayanagi ‘Anumaya KotiꞋami mainoe.’ huno humaineafe amaku amamemoꞋa ofaliꞋya afaꞋa mainae huno ani kea humaine. Anumaya Koti aulagafina ani anagala hamaimula afaꞋa hane.” huno humaine. \v 39 HigeꞋya nagoꞋa kahegi kema havilinaya anagaꞋmoꞋya agaifena mage hae “HumaꞋvenelina kanomoga kanale ke nehane.” huꞋya hae. \v 40 HageꞋya Satiusi vayaꞋmoꞋya koli huꞋya nagoꞋene haviokenae. \s1 “Anumaya KotiꞋma hapalitenea kanoa taꞋe.” huno YisasiꞋa veala hamavige. \p \v 41 YisasiꞋa mage huno hamavige “VeaꞋmoꞋya Kalaisifena, Anumaya KotiꞋma huꞋtenea kanomofena, ‘Tevitina aginagomoꞋa ma mopale kano maine?’ huꞋya haya kemona aepaꞋa naꞋane hae? \v 42-43 Anumaya Kotifena yagame kae-malenaya avona TevitiꞋa mage huno humaineane \q1 ‘Anumaya KotiꞋa Anumayanimofena mage huno humaine ‘Tamaga nayatega ala vaya mainalega siale mopale emainesanageꞋna kame vayakaꞋa kaiyafi amatesugeꞋya kagaife ‘Ago tagasane.’ huꞋya hugahae.’ huno kae-maleneane.’ \m \v 44 TevitiꞋa Kalaisife ‘AnumayaniꞋa mainane.’ huno humainegi naꞋa higeno TevitiꞋa haenagama atesia aginagomofena ‘AnumayaniꞋa mainane.’ huno humaineane?” huno hamavige. \s1 Kahegi kema havilinaya anagaꞋmoꞋya kefo kavala nehaya anagakeꞋya mainae. \p \v 45-46 MukiꞋa veaꞋnea maineꞋya havigeno YisasiꞋa agaiꞋene tokaeꞋya nemaiya anagafe mage huno hie “Kahegi kema havilinaya anagafena kaꞋyeho. Ani anagaꞋmoꞋya ayaꞋaya kena failiya yafena ‘Nelagafi notagafi?’ huꞋya nehaya anagale. Vaya atagu nefaya kumapi mo vaiyatete nehuꞋya ‘NaꞋa vaya mainae huꞋya ali falu fala hulatesae.’ huꞋya nehuꞋya mono nopiꞋene imuleꞋene ‘Ala vayaꞋage alitalu huꞋya nemaiya yatekeꞋya maigahune.’ huꞋya nehae. \v 47 Ani anagaꞋmoꞋya keto aꞋneyagahena ‘Mono nopima atalesaya monea tamiho.’ huꞋya nehuꞋya noꞋamifima hanea yaꞋyaga musufaya huꞋya moneꞋamia ali haꞋno nehaya anagalagiꞋya vayala ayemavataga huꞋya ‘Kanale anaga mainae.’ huꞋya hisae huꞋya ayaꞋaya nunamuna humainae. AniꞋama nehaya anagaꞋmoꞋya havi miyana tusiya huno amaugafa amagata aisia yaꞋene aligahae.” huno hie. \c 21 \s1 MoneꞋa omale aꞋmoꞋa Anumaya Kotitega muse yamaꞋa atalene. \p \v 1 YisasiꞋa agesaga huno ageana veaꞋmoya moneꞋamimoꞋma haimainea veaꞋmoꞋya “Monetia Anumaya Kotina amigahune.” huꞋya pokisifi atalenae. \v 2 Atalageno ageana nagola moneꞋa omale keto aꞋmoꞋa tole osi haesa monea anifi me vaimaine. \v 3 Me vaigeno YisasiꞋa ageteno mage huno hie “Tamagelafa huꞋna tamahanepauve ma ma moneꞋa omale keto aꞋmoꞋa mukiꞋa hagoteꞋyama metalaya veaꞋmogamina amakaseno ala mone metale. \v 4 Metaleanagi moneꞋami-moꞋma haimainea veaꞋmoꞋya aliꞋyamaꞋa omalenea monegiꞋya, afaꞋa malenaya mone metalageno ani aꞋmoꞋa mukiꞋa kaveꞋma alino nesia moneꞋa mukiꞋa metale.” huno humaine. \s1 YisasiꞋa “Ala mono nona tagape ailavigahie.” huno humaine. \p \v 5 NagoꞋa vayaꞋmoꞋya ala mono nofena mage huꞋya hae “Anumaya Koti agi alisaga hugahe vayaꞋmoꞋya kanale yafana aliꞋya ma nona ali hilato huꞋya kimalenae.” huꞋya hae. \v 6 Hageno YisasiꞋa mage huno hie “Ma ma neꞋagaya nona nago kanama falote hinagenoꞋa ani yafaꞋyaga mukiꞋa alino lagape aitalesigeno aposi-lavino tole yafamoꞋa nago yafamo agupile aikalo huno omaigahie.” huno humaine. \s1 YisasiꞋa “TusiꞋa kana yamo falote hugahie.” huno humaine. \p \v 7 “Hulave nelina kanomogae na kanafi ani kavala hugahie? HanaꞋa tokiya avameꞋya ani kanama faloteꞋma hisia kanafina taveligahie?” huꞋya havigae. \v 8 Hageno YisasiꞋa mage huno hie “NagoꞋa veaꞋmoꞋya havigema tamahapaisagetama havisao? Ohavisaya yafe kaꞋye ho. KasagoꞋya vayala nagai nagi ayeꞋya ‘Tamaugafa aligatisuna yafe Anumaya KotiꞋa hulategeta neꞋone.’ huꞋya hisaya vayala evaꞋyi huꞋya ‘YisasiꞋma eteno esia kanamoꞋa ago falote nehie.’ huꞋya hisagetama amakavela oꞋviho. \v 9 ‘NagoꞋa kotega kame nehae. NagoꞋa kotegaenema tu hugahe nehae.’ huꞋyama tamahapaisagetama kolia ohiho. Ani yaꞋyaga hagoteꞋya hugahayanagi ma mopama haꞋno hisia yaꞋyaga aupaꞋa vaꞋyi ohugahie. \p \v 10 Nago nofi vayaꞋmoꞋya nagoꞋa nofi vayaꞋene kamea hugahae. Ala kotega vayaꞋene nago ala kotega vayaꞋene kamea hugahae. \v 11 TusiꞋa imila aligahie. Alu kotega alu kotega tusiꞋa kafu nehuꞋya amakatesia kanaene tusiꞋa kali alisaya kanaene falote hugahie. Ikapinagatila tusiꞋa lamamaꞋyo aisia tokiya avame yaꞋyaga falote hugahie. \p \v 12 Ma ma tamahapauva kemoꞋa falote ohunesigeꞋya tamakaya nagai nakaveꞋma nehayafe vayaꞋmoꞋya tamatafa huꞋya ali haviya hulamateteꞋya mono nopi kava vayateꞋene Kamani kava vayateꞋene kaiyekea hulamatesayafe tamavaleꞋya kina nopi tamategahae. \v 13 Tamatesagetama ani kanafina nagai kea hamapaigahae. \v 14 Hamapaigahagi kaiyekema hulamatesaya yupa ‘NaꞋane hugahune?’ hutama tamakesa ohaviho. \v 15 Nagi nagaya nagaiꞋniꞋa ani kanafina kanale ke hisaya kea tamahapaisugetama hisageꞋya kame vayatamimoꞋya ‘Havige hae.’ huꞋya ketamia hefala okigahae. \v 16 Hefala okigahagi ani kanafina itatamimogamiꞋene nelamafaꞋene neputamimoꞋyaene tamasatamimoꞋyaene tamakaitami afamoꞋene nelamafuꞋyaene tamakaifena ‘Ma mainae.’ huꞋya kaiyekema hulamatesaya yafena kame vayatamimogami amayapi tamavaleꞋya tamatesageꞋya nagoꞋamogatamina tamahaesagetama faligahae. \v 17 Tamakaya nagai nakaveꞋma nehayafe mukiꞋa veaꞋmoꞋya amaipa kafa helamategahae. \v 18-19 AniꞋa hulama-tegahayanagi kanaleꞋya hutama maigahae. Tamayolegefafina nagola haviya ohugahigi tokiyaꞋage hutama hetitama maisayafe agola maige maige hisaya tamahaimula aligahae.” \s1 “Yelusalemu kumaꞋmoꞋa haviya hulavigahie.” huno YisasiꞋa humaine. \p \v 20 “KasagoꞋya kame ati vayaꞋmoꞋya Yelusalemu kumaꞋma kove kove hisagetama agesayana ani kumala ‘Ali hagagi-talegahae.’ hutama tamakesa havigahae. \v 21 Havisayana Yutia mainesaya veaꞋmogatama tamaiya-yetama agoꞋyalega viho. Yelusalemu mainesaya veaꞋmogatama tamaiya-yetama ani kumala ataletama viho. Hoyafinaga mainesaya veaꞋmoꞋya eteꞋya kumaꞋamilega omesae. \v 22 Ani kanafina mukiꞋa Anumaya Koti kema kae-malenaya kemoꞋa falote huno tamage hisiafe Anumaya KotiꞋa ani veala kefo yama humainaya anonaꞋa ali haviya humategahie. \p \v 23 Ani kanafina amaipaene aꞋnene nute ani-linesia nafaꞋnemogami itaꞋamimoꞋyaenefe tusiꞋa nahau nehie. Ani kanafina Isaleli kumala tusiya huno haviya hugahie. Isaleli veaꞋmoꞋya kefo yama humainaya anonatamia Anumaya KotiꞋa havi kavala hulamatesigetama tusiꞋa tamaugafa lamakata yana aligahae. \v 24 Kame vayaꞋmoꞋya nagoꞋa veala ayaꞋaya naepeleti hataga hamaesageꞋya faligahae. NagoꞋa veala nofi humateteꞋya amavaleꞋya alu kotega Yuta veaꞋne omainaya veaꞋmogami kotega momategahae. Yuta vea omainaya veaꞋmoꞋya eꞋya Yelusalemu kumala mukiꞋa amaiyaleti ayelata-pesageno aposi-lavigahie. Aposi-lavisigeꞋya ani Yuta vea omainaya veala anile emaige maige huꞋya maisageno Yuta vea omainaya veaꞋmoꞋya kava yagaisaya kanaꞋamia haꞋno hugahie.” \s1 HaenagaꞋa Ikapinagati emainea kanoa vayaꞋmo atenea nafaꞋnea egahie. \p \v 25 YisasiꞋa nagoꞋene mage huno hie “Yagene kaꞋnefiꞋene ikamoꞋene kugava kava huno alu kava humaveligahie. Nagi hage limoꞋa ayepafa hulino ute ete hisia yafena mukiꞋa kotega ma mopafi veala tusiꞋa amamaꞋyo aigahie. \v 26 IkateꞋma hanea yamoꞋya kanage kanage huꞋya alu kate kate visaya yafena mukiꞋa ma mopafima mainaya veaꞋmoya ‘Na ya falote hugahe nehie?’ huꞋya nehisageno amaipamoꞋa kanaꞋage nehinageno amaulagamoꞋa kagi kagi hinageꞋya asaga hulavigahae. \v 27 MukiꞋa ani yamaꞋa faloteꞋma hutesigeꞋna ikapinagati emainoa kanoa vayaꞋmo natenea kanomoꞋna siate elavisugeꞋya nagegahae. TusiꞋa himamu yaniꞋaene tusiꞋa hale yaniꞋaene esugetama nagegahae. \v 28 Ani kugava yaꞋyaga aepama heno esigetamahena ‘Taugafa aligatisia kanamoꞋa ago aupaꞋa falote hugahe nehie.’ hutama hetitama tamanuna alisaka hutama ageho.” huno humaine. \s1 Tamakaya fiki yosale agevame hiho. \p \v 29 YisasiꞋa nago avame kea mage huno hamapaiye “Fiki yosaleꞋene afa yosaleꞋene ageho. \v 30 Ani yosamoꞋa haegafa haisama falote higetamahena ‘Anuna neꞋvalea kana falote hugahie.’ hutama nehae. \v 31 AniꞋa hugahianagi anima tamahapauva kugava yama agenutamahena ‘Anumaya KotiꞋa kava yagaisia kanamoꞋa ago falote hugahie.’ hutama havigahae. \p \v 32 Nagaya tamage huꞋna tamahanepauve meni kanafima mainaya veaꞋnea ofalinesageno ani yaꞋyaga falote hugahie. \v 33 IkaꞋene ma mopaene ago fanane hugahianagi nagai kemoꞋa fanane ohugahie. \p \v 34-35 Tamakaitamile yagaiho. Havigu havili nelitetama nehutama havigu kave nesaya yafeꞋene tamaugafale yaꞋenefe tamakesa havi havi hisageno ani yamoꞋma aiso hulamatesiana ala kanomo kalifumoꞋma aupaꞋa hatea kava huno esigetamahena talo tala ohunesageno esigi kava yagaitama maiho. YisasiꞋa mukiꞋa ma mopafi veaꞋmogami amaulagale evaꞋyi hinageꞋya atali-talu hugahae. \v 36 Ani yafena tamakaitami nagoke nagokemogatama kava yagaiho. MukiꞋa kanale tokiyama alisayafena nunamuna higeno ani tokiya tamamisigeno ani havi yama falote hisia kanafina Anumaya KotiꞋa tamaugafa aligatisigetama ikapinagati emainoa kanoa vayaꞋmo natenea kanomoni naule hetigahae.” huno hamapai-maine. \p \v 37 YisasiꞋa mukiꞋa kanafina ala mono nopi haino maineno humavenelino mukiꞋa kegela Olivi yosa hanea agoꞋyafi haino nemaiyane. \v 38 Haino mainegeno koꞋma neleana mukiꞋa veala “Agai kema havigahune.” huꞋya mono nopina etele nehayane. \c 22 \s1 YutasiꞋa hulamage huno “Yisasina avaleꞋna kava vayala tamamigahue.” huno humaine. \p \v 1 Ala imu negiya kanamoꞋa meupa higeꞋya ani imule hale oki kaihamena nenayane. Ani imua kafuꞋahe kafuꞋahe Anumaya KotiꞋma Yuta veaꞋmogami amakinago-mogamima amaugafa aligatimainea kanahe amakesa havi havi hisaya imu* alitalu huꞋya negiyane. \v 2 Ani kanafina mono note hagote kava vayaꞋene kahegi kema havilinaya anagaꞋene Yisasina haesaya kafe atiyayanagi vaya amaulagahe koli humainae. \p \v 3-5 Koli nehageno aupaꞋa SataniꞋa* Yutasi aipafi hai fale-maine. Yutasi IsakaliotiꞋa Yisasina tuelufuꞋa (12) anagaꞋene nemaiya kanogino neꞋamataleno viaꞋamo mono note kava vayaꞋene mono note ati kava vayaꞋene kea kea huno mage hie “Nagaya hanaꞋa kateti agesila huꞋna tamahapaisugetama Yisasina atafa hugahae?” huno higeꞋya muse huteꞋya “AniꞋama hisanageta mone hageta kamigahune.” huꞋya hapaimainae. \v 6 Hapaigeno YutasiꞋa “E, kanalele” huno huteno vaya kulata oꞋaiya yate kesi kateti Yisasina movalesigeꞋya atafa hisaya kafe ati ayemaine. \s1 AgaiꞋafiti tole kanolatana kave mo talo tala humainaꞋe. \p \v 7 Hale oki kaihamema nenaya kanamoꞋa hagote yupa falote hie. Ani yupa amaugafama aligatimainea yafe amakesa ali hao hisayafe nagola sipi sipi nafaꞋneꞋa hemainae. \v 8 YisasiꞋa PitaꞋene YoniꞋene hunateno mage hie “Utana Anumaya KotiꞋma taginagomogami amaugafa aligatimainea yafe tagesa ali hao hisuna kavela utana talo tala hiꞋageta monamano.” huno hie. \v 9 HigeꞋana “Hana nopi mo lalo tala hisuꞋe huꞋageka nehane?” huꞋana havigaꞋe. \p \v 10-11 HaꞋageno YisasiꞋa mage huno hanapaiye “HaviꞋo ala kumate utana nago kanomoꞋa ti kema hefilino visia kanoene mo fotu hutetana akave utana haisia nopi haitana ani nomona nefafe mage hutana havigeꞋo ‘Hulavenelia kanomoꞋa kagaife mage huno kahavige ‘Hana nopi nagaiꞋene tokaeꞋya nemaiya anagaꞋmoꞋyaene Anumaya KotiꞋma taginagomogami amaugafama aligatimainea yafe tagesa ali hao hisuna kavela nesune?’ huno hie.’ hutana havigeꞋo. \v 12 HavigesaꞋageno folamo huno anayapi kimalenea nona ago alino hilato humalenea nona, ala nokefa, tanavelisigetana ani nopi kavetia talo tala hiꞋo.” huno hanapaiye. \v 13 HanapaigeꞋana vaꞋana hia kemoꞋa mukiꞋa falote higeꞋana Anumaya KotiꞋa amaugafa aligatimainea kanahe amakesa havi havi hisaya kavela mo lalo tala humainaꞋe. \s1 YisasiꞋa vainiene mayaene anagaꞋa amamine. \p \v 14 Kave ne kanamoꞋa aupa higeꞋya YisasiꞋene agaiꞋaene tokaeꞋya nemaiya anagaꞋmoꞋyaene kave negahe folamole mainae. \v 15 Mainageno YisasiꞋa mage huno hamapaiye “Anumaya KotiꞋma taginagomogami amaugafama aligatimainea yafe tagesa ali hao hisuna kavela tamakaiꞋene tokaeta nesuna yafe tusiya huno nenahaiye. NeteꞋna tusiꞋa nagata aisigeꞋna faligahue. \v 16 Tamahapauve ma kavela nagoꞋene ma mopafi maineꞋna onegahue. Anumaya KotiꞋa agola tamaku tamamena aligatisigeꞋna ikapinaga eteꞋna negahue.” huno hamapaiye. \p \v 17 Nagola nofi alagamo timo agia vainie. YisasiꞋa ani lima hanea keꞋayola alino Anumayamotega muse huno havigeteno mage huno hamapaiye “Ma keꞋayola alitama nete nete hiho. \v 18 Tamahanepauve menia ma vaini nofi alagamo tina* nagoꞋene onegahue. Anumaya KotiꞋma kava yagaisia kanamoꞋma falote hinageꞋna eteꞋna negahue.” huno hamapaiye. \p \v 19 NaꞋa huteno kaihamena alino nunamu huno muse huno havigeteno kolite kolite huno neꞋamamino mage huno hie “Mamona nagaiꞋni naugafae. Tamakaife huꞋna naugafa atalesugetama mukiꞋa kanafina aniꞋa hutama nete nete nehutama nagaifena tamakesa havi havi hutama maiho.” huno hamapaiye. \v 20 HigeꞋya ani kavela netageno vaini nofi alagamo tima* hanea keꞋayola alino aniꞋa huno Anumayamotega muse huno havigeteno alino amamite amamite nehuno mage huno hamapaiye “Ma lina nagai kolaniꞋae. NahaesageꞋna falisuana kolaniꞋamoꞋa tamakaifene huno take take hulavisiafe haegafa kea, Anumaya KotiꞋene hage-lafitama maisaya kea* alino fatago hugahie. \p \v 21 Haviho vayaꞋmoꞋya havisagi huno nagaila nagesi huno kame hunatesia kanomoꞋa nagaiꞋene tokaeno mainegetaꞋa nagokepiti kavela alitaꞋa nenoꞋe. \v 22 Ikapinagati emainoa kanoa vayaꞋmo natenea kanomoꞋna Anumaya KotiꞋma hunatenea kate ugahuanagi vayaꞋmoꞋya havisagi huno nagesi hunatesia kanomofena ‘AvoꞋnio nahau hanagi kagaya maigaꞋyo huꞋna nehue.’ huno humaine.” \v 23 HigeꞋya amakaiꞋami huge havige nehuꞋya mage hae “Ani kavala tagaipitila ta hugahie?” huꞋya mo havige me havige hae. \s1 “Tagaipitila ta ala kanotia maine?” huꞋya ke vaimainae. \p \v 24 YisasiꞋenema tokaeꞋya nemaiya anagamoꞋya mage huꞋya hae “Ta tagaipina tagaseno ala kanoa maine?” huꞋya ani yateti ke vaimainae. \v 25 Ke neꞋvaigeno YisasiꞋa mage huno hie “Ma mopale ala kava vayamoꞋya kemamakiꞋya aliꞋya ke huneꞋamateꞋya ‘Tagaifela kayone huka kanale kava kanoe huꞋya hunatesae.’ huꞋya nehae. \v 26 Nehayanagi tamakaya aniꞋa kavala ohiho. Tamakaipima agima hanesia kanomoꞋa osi nafaꞋnemoꞋma maiya avamete maisia kanomoꞋa kava kanotami maineno kayo kayo kano maisie. \v 27 Ta ala kava kanoa maine? Mopale maineno kavela nenea kanofi? Kavela hatino neꞋamamia kanofi? AfaꞋa mopale maineno kaveꞋma nenea kanoa ala kano mainegi nagaya tamakaiꞋene maineꞋna kayo kayo hunelamatoe. \p \v 28 NagaiteꞋma havi kanama falote higetamahena tamakaya onataletama nagaiꞋene mainayane. \v 29 Ani yafena NenafaꞋa nagaife ‘Kava yagaigane.’ huno hunatenea kava huꞋna tamakaila ‘Kava yagaigahae.’ huꞋna nelamamue. \v 30 NaꞋa hisugetama kavama yagaisua kumaꞋnilela umainetama nagaiꞋene kavela nenetama kava vayaꞋmogami siale mainetama teniꞋa (10) Isaleli nofi veaꞋmogamite kava yagaigahae.” huno humaine. \s1 YisasiꞋa Pitafe “AkaveꞋno hunategahie.” huno humaine. \p \v 31-32 Saimonifena mage huno hie “Saimonigae, Saimonigae havio SataniꞋa tamakayama nagaila natalesaya yafe tamakaila tamatafa huno ayelamavataga hisia yafe ‘Ani vayala namio.’ huno Anumaya Kotifena havigeanagi nagaya kagaifena Saimoniga nagaifema ‘TusiꞋa tokiyaꞋa hane.’ huka kagupi maleka kametiti humainana kea oꞋatalesanafe Anumaya Kotitega ago havigogi kaguꞋa aiyahae huka vayakamoꞋya nagaifema amakupi maleꞋya amametiti hisayafe amaya huo.” huno hie. \v 33 Higeno SaimoniꞋa kenonaꞋa mage huno hie “AlaniꞋamogae nagaya kagaiꞋene kina hulaꞋateteꞋya taꞋahaesagetaꞋa faligahuꞋe huꞋna nagu nagesa talo tala nehue.” huno hie. \v 34 Higeno YisasiꞋa kenonaꞋa mage huno hie “Pitaga kahanepauve meni kegela kokolemoꞋa agea oꞋainesigeka tagufa (3) kanale ‘Nagaya oꞋagenoa kanoe.’ huka avane hunategane.” huno humaine. \s1 YisasiꞋa anagaꞋahe “Monetamiene kutamiene naepetamiene aliho.” huno humaine. \p \v 35 Huteno nagoꞋene mage huno hamapaiye “Monetamiene kutamiene tamaiya noꞋene oꞋalitama viho huꞋna hulamatogetama vayana nagoꞋa yafena aupa humainao?” huno higeꞋya “AꞋao mukiꞋa yana kanaleꞋya huta alimainone.” huꞋya hae. \v 36 Hageno nagoꞋene mage huno hie “HagoteꞋna mani kea tamahapai-mainoanagi menia monetamima hanesimogatama alitama viho. Kutamima hanesi-mogatama alitama viho. AyaꞋaya naepetamima omalesi-mogatama kenatamia alu kanomona amisageno anonaꞋa ayaꞋaya naepea tamamisie. \p \v 37 NaꞋafene nagaya tamahanepauve nayona Anumaya Koti kefima kae-malenaya kemoꞋa mage huno kae-maleneane \q1 ‘VayaꞋyagamoꞋya agaifena mage hae ‘Havi kavakeꞋya nehia kano maine.’ huꞋya hae.’ huꞋya kae-malenayanagi \m nagaiꞋma hunatesaya kavaꞋma hisagenoꞋa ani kemoꞋa falote hisigeꞋya ‘Tamage humaineane.’ huꞋya hugahae.” huno nehie. \v 38 HigeꞋya mage hae “Alatimogae ago tole ayaꞋaya naepea ma hane.” huꞋya hageno kenonaꞋamia mage hie “Haile.” huno humaine. \s1 YisasiꞋa Olivi agoꞋyafi umaineno nunamu humaine. \p \v 39 YisasiꞋa kumala ataleno mukiꞋa kanafi nehia kava huno Olivi yosa hanea agoꞋyafi haigeꞋya agaiꞋenema tokaeꞋya nemaiya anagaꞋamoꞋya akave haimainae. \v 40 Ago anilega uvaꞋyi huteꞋya mage huno hamapaiye “Anumaya Kotitega nunamu hutama havigeho ‘SataniꞋma ayelavataga hisia yapina tavaleka oꞋvuo.’ hutama havigeho.” huno hie. \v 41-42 Ani kea huteno neꞋamataleno viaꞋamo vayaꞋmoꞋya yafama hagaꞋyu hutalageno neꞋvia avamete viaꞋamo aleꞋya moye maineno Anumayamotega mage huno havige “Nenafagae falisua kava nehugi kahaisigekahena ani havi kanamoꞋa satuꞋage hia ti kana ti hanea keꞋayola nahafalo. AfaꞋa nagai nagu nagesa akave ohuka kahaisia kavala huo.” huno havige-maine. \p \v 43 Nehigeno ikapinagati nago ensole kanomoꞋa tokiya memine. \v 44 Memigeno YisasiꞋa augafafinaga malageno ageana tusiꞋa kanaꞋage haiya yafe Anumayamotega nagoꞋene tusiya huno havinegegeno amuꞋnamoꞋa kolamoꞋma hia kava huno mopafina take take hulavimaine. \v 45 Take take nehigeno Anumayamotega havigeteno hetino mogeana agaiꞋaenema tokaeꞋya nemaiya anagaꞋmoꞋya hamauma haya yafe ago fae-mainageno momake-maine. \v 46 Momaketeno mage huno hie “Ae faetamage mainao? Hetitama SataniꞋa ayelama-vataga hisigetama asaga hu otavisaya yafena Anumayamotega nunamuna hutama havigeho.” huno hie. \s1 YutasiꞋa Yisasina avaleno kame vaya amayapi atene. \p \v 47 Ani kea nehigeꞋya kasagoꞋya vaya evaꞋyi hageno YutasiꞋa tuelufuꞋa (12) anagapi tokaeno nemaiya kanomoꞋa amavaleno Yisasina me tako hugahe emaine. \v 48 NeꞋegeno YisasiꞋa mage huno hie “Yutasigae natako hisana yateti nagaila ikapinagati emainoa kanoa vayaꞋmo natenea kanomonia nagesi huka kame vaya amayapi nategahe nehano?” huno hie. \p \v 49 NehigeꞋya agaiꞋaenema tokaeꞋya nemaiya anagaꞋmoꞋya haya kavala ageteꞋya mage hae “Alamogae ayaꞋaya naepeleti hamaesuno?” huꞋya hae. \v 50 Nehageno amakaipiti nago kanoa ala mono nopima hagote kava kanomona aliꞋya kanoꞋamona ayaꞋaya naepeleti tamaga kaiyaga agesa aifakali-talegeno asaga hulavimaine. \v 51 Aifakaligeno YisasiꞋa mage hie “Tu hisaya kavala ohiho.” huno nehuno ayana ani agesamo aepale maleno agesa alino kanale hutene. \p \v 52 Alino kanale huteteno mono note kava vayafeꞋene ala mono note ati kava vayafeꞋene Yuta vayatamaene agaiꞋma atafa hugahe aya vayaꞋmogamifeꞋene YisasiꞋa mage huno hamapaiye “Tamakaya nagaifena ‘Vaya nehamaeno musufaya nehia kano maine.’ hutama ayaꞋaya naepene muki kaꞋyoꞋene alitama neꞋao? \v 53 Nagaya mukiꞋa kanafina efi efi huꞋna tamakaiꞋene ala mono nopina nemauvanagi natafa ohunayane. Anumaya KotiꞋa meni kana tamayapi malegetama SataniꞋa hani yamo nefaꞋa aliꞋya alisia kanamoꞋa ago falote humaine.” huno hie. \s1 PitaꞋa Yisasifena “NoꞋagoa kanoe.” huno avane humaine. \p \v 54 Atafa huꞋya mono note hagote kava kanomo* kumate avaleꞋya vageno PitaꞋa akave anatino vianagi avatela oꞋunegi ago aluꞋale umaine. \v 55 UmainegeꞋya ani no kegiꞋya kovefi ata kae-maleteꞋya mopale mainageno PitaꞋa amakaiꞋene mopale umaine. \v 56 Ata anefete mopale mainegeno nagola aliꞋya munaꞋmoꞋa Pitana ageke huno ageteno mage hie “Ma kanoa YisasiꞋene vaiyatete nehia kanoe.” huno hie. \v 57 Higeno PitaꞋa avane huno mage hie “AꞋao ma munaꞋmoga nagaya oꞋagenoa kanohe nehane.” huno humaine. \p \v 58 OsiꞋa maigeꞋya nago kanomoꞋa Pitana ageteno mage huno hie “Kagaya YisasiꞋene tokaetana nemaiꞋa kano mainane.” huno higeno PitaꞋa mage hie “AꞋao ma neꞋmoga nagaya oꞋagenoa kanohe nehane.” huno humaine. \v 59 OsiꞋa maigeꞋya nago kanomoꞋa tokiyaꞋage kefiti mage huno hie “Tamage huꞋna tamahanepauve ma kanoa Kalili kanoe. YisasiꞋene vaiyatete nehia kano maine.” huno hie. \v 60 Higeno PitaꞋa mage huno hie “Ma neꞋmoga nagaya ohavinoa kehe nehane.” huno nehigeno anile aupaꞋa kokolemoꞋa agea aimaine. \p \v 61-62 Age aigeno AnumayamoꞋa maiyahae huno Pitana ageke huno agegeno Pitana agesamoꞋa aikalo higeno YisasiꞋma hapaigeno havimainea kea mage huno humaineane “Meni kegela kokolemoꞋa agea oꞋainesigeka kagaya tagufa (3) kanale avane huka nagaila ali falakigane.” huno humainea kehe Pitana agesamoꞋa aikalo higeno haviteno hatilavino viaꞋyamo tusiꞋa avi motemaine. \s1 Yisasina kigi huneꞋateꞋya aikoli-mainae. \p \v 63-64 Yisasima atafa humainaya vayaꞋmoꞋya kigi huneꞋateꞋya akaya ateꞋya kaꞋyo aikoneliꞋya aulagafina kenaleti nofi kisalu kiteneꞋya mage huꞋya hae “Kaune laga nehana kanogi tahapaiyo taꞋya negahayae?” huꞋya havigae. \v 65 NagoꞋene alu ke alu ke huꞋya kigi huneꞋateꞋya akaya atenae. \s1 Yisasina kanisole vayaꞋmogami amaulagale kaiyeke hutenae. \p \v 66 KotigeꞋya Yuta vayaꞋmogami vayatamaene mono note kava vayaꞋene kahegi kema havilinaya anagaꞋene kanisolefi melitalu huteꞋya Yisasina avaleꞋya anile umaineꞋya Yisasifena mage huꞋya havigae. \v 67 “Tahapaiyo kagaya Anumaya KotiꞋa taugafa aligatigahie huno hugatenea kano mainano?” huꞋya hageno YisasiꞋa kenonaꞋamia mage hie “Nagayama tamahapaisugetamahena ‘Tamage nehane.’ hutama ani kea havitama tamakupina omalegahae. \v 68 Nagaya nago kema tamahavigesugetamahena kenonaꞋania nahaꞋopaigahae. \v 69 Meni aepa heno ikapinagati emainoa kanoa vayaꞋmo natenea kanomoꞋna tusiꞋa himamuꞋa hanea Anumaya Kotina aya tamaga kaiyaga hanea siale umaineꞋna agola maige maige huꞋna maigahue.” huno humaine. \v 70 HigeꞋya mukiꞋa anile melitalu huꞋya mainaya vayaꞋmoꞋya mage huꞋya hae “Kagaya ani kea nehananagi Anumaya Kotina nafaꞋneꞋamoga mainano?” huꞋya havigageno “Tamakaya nagaifena tamage nehae. ‘Ani kano mainane.’ hutama nehae.” huno humaine. \v 71 HigeꞋya mage hae “AgaiꞋa avayafiti ago haesuna kea hufalote higeta havune. Havigu nagoꞋa vayaꞋmoꞋya nagoꞋa kea agaifena tahapaiyafenagita alu vayaꞋmogamifena ke ohisune.” huꞋya humainae \c 23 \s1 Pailati aulagale Yisasina kaiyeke hutenae. \p \v 1 MukiꞋa kanisolefi metalu huꞋya mainaya vayaꞋmoꞋya hetiꞋya Yisasina avaleꞋya ala kava kanoa, Pailatite umainae. \v 2 AvaleꞋya umaineꞋya aepa heꞋya “Ma kava huno kefo kavala humaine. Tagaya agonana mani kanomoꞋa tagai nofi vayafena mage hie ‘Kamani vayaꞋmogami kea neꞋataletama havi kava hiho.’ huno nehuno tagaifena ‘Takisi neꞋamamiya yana Sisana oꞋamiho.’ huno nehuno ‘Nagaya nagaiꞋniꞋa KalaisiꞋna, Sauve kano mainoe.’ huno humaine.” huꞋya hae. \p \v 3 Hageno PailatiꞋa Yisasifena mage huno havige “Kagaya Yuta nofi vayaꞋmogami SauveꞋami mainano?” huno havigegeno YisasiꞋa mage hie “KagaikaꞋa mani kea hai nehane.” huno hie. \v 4 Higeno PailatiꞋa mono note kava vayafeꞋene mukiꞋa alitalu huꞋya mainaya vayafeꞋene mage huno hamapaiye “Kefo kavaꞋma hu-mainesiafene huꞋna atiyoana nago yamaꞋa omale.” huno hamapaiye. \v 5 HigeꞋya tokiyaꞋage kefiti mage huꞋya hae “MukiꞋa Yutia kotega ute ete nehuno veafena mage humaine ‘Kamani vayaꞋmogami kea neꞋataletama ma kava hiho.’ huno humaveligeꞋya veaꞋmoꞋya ‘Ani kava humategahune.’ huꞋya hae. Kaliliti ani kavala aepa heno hulino hulino menia male neꞋe.” huꞋya hae. \s1 Yisasina Heloti aulagale kaiyekea hutenae. \p \v 6 PailatiꞋa ani kea haviteno mage huno hamavige “Ani kanoa Kalili kano maineo?” huno hamavige. \v 7 HamavigegeꞋya “E, ani kumateti kanoe.” huꞋya hageno “Heloti kava yagaimainea kotegati kanoe.” huꞋya hageno haviteno hutegeno Helotite umaine. Ani kanafina HelotiꞋa Yelusalemu nemaiyane. \p \v 8 HelotiꞋa Yisasina ageteno tusiꞋa muse hie. Avagema haviana “TokiyaꞋage avameꞋya yana nagoꞋa hinageꞋna agesue.” huno nehuno ayaꞋaya kanale Yisasina agesia agesa havianagi noꞋageane. \v 9 Yisasina ageteno mukiꞋa kehena havige havige hugeteana YisasiꞋa nagola osi ke kanoꞋa ohune. \p \v 10 Ke ohuno maigeꞋya mono note kava vayaꞋene kahegi kema havilinaya anagaꞋene anile hetiꞋya maineꞋya tusiꞋa ke nehuꞋya “Na kava ma kava huno kefo kavala humaine.” huꞋya hae. \v 11 Hageno HelotiꞋene ati vayaꞋamoꞋyaene Yisasina huhaviya huteteꞋya kigi huteꞋya kamuge hatageꞋya vaineꞋateꞋya nagola kanale kena aliꞋya me faitetageno HelotiꞋa Yisasifena “Pailatite etetama avaletama viho.” huno humatene. \v 12 HelotiꞋene PailatiꞋene kame kanolata mainaꞋaleti ani yupa anakaya ali konaga ayemainaꞋe. \s1 PailatiꞋa Yisasina “Yafaga yosale hetama asaigeno falino.” huno humaine. \p \v 13-14 PailatiꞋa mono note kava vayafeꞋene Yuta vayaꞋmogami kava vayafeꞋene vayaꞋyagamogamifeꞋene ke higeꞋya melitalu hageno mage huno hamapaiye “Tamakaya ma kanomofena ‘Kefo kava huno veafena ‘Kamani vayaꞋmogami kea neꞋataletama havi kava hiho.’ huno hamapai-maine.’ hutama nehutama nagaifena kaiyeke hutesane hutama avaletama ayanagi nagaya tamakai tamaulagafima havigoana ‘Kefo kavaꞋma humaine.’ hutama haya kavala tamage huno kefo kavala ohune huꞋna nehue. \v 15-17 AguꞋafina agoanagino HelotiꞋa aniꞋa huno ageana tagaitefe ‘Eteka vuo.’ huno hutegeno eanagi ageho mani kanoa falisia augafa kefo kavala ohuneafe afaꞋa kaꞋyo amiꞋna aumono maleteꞋna atalesugeno visie.” huno hie. \p \v 18 Hianagi mukiꞋa alitalu humainaya veaꞋmoꞋya ailulupeꞋya mage hae “Yisasina haegeno falino. Tagaya Palapasife nofipiti haꞋno hisie huta nehune.” huꞋya hae. \v 19 Ani PalapasiꞋa ala kumate vayaꞋyagamofe mage hie “Kava vayaꞋene tu higetao.” huno huteno nago kanoa haegeno falimainea yateti avaleꞋya kina hutenaya kanogiꞋya agaife ani kea hae. \p \v 20 Hageno PailatiꞋa “Yisasina atalesugeno afaꞋa visie.” huno agesa havia yafe nagoꞋene ke huno hamavige. \v 21 HamavigegeꞋya ala kefiti mage hae “Yafaga yosale nili hetama asaigeno falino. Yafaga yosale nili hetama asaigeno falino.” huꞋya humainae. \v 22 Hageno PailatiꞋa nagoꞋene eteno mage hie “NaꞋa higetama ani kea nehae? HanaꞋa kefo ya humaine? Nagaya atiyoana falisia kefo augafa kavala ohuneafe afaꞋa kaꞋyo amiꞋna aumono maleteꞋna atalesugeno visie.” huno hie. \p \v 23 Ani kea hianagi amakaya tusi tokiyaꞋage kefiti mage huꞋya hae “Yafaga yosale nili hetama asaigeno falino.” huꞋya tokiyaꞋage kegeꞋya hageno PailatiꞋma hia kemona amakai kemoꞋa hefalaki-maine. \v 24 KeꞋamona hefalakigeno PailatiꞋa haya ke haviteno Yisasifena “Yafaga yosale nili hetama asaigeno falino.” huno ati vayala hamapaimaine. \v 25 PalapasiꞋa vayafe “Kava vayaꞋene tu higetao.” huteno nago kanoa haegeno falimainea yateti avaleꞋya kina hutenaya kanoa tutu haya yafe PailatiꞋa “HaꞋno hanagi vuo.” huno huteanagi mukiꞋa vayaꞋmoꞋya Yisasifena “Yafaga yosale nili hetama asaigeno falino.” huꞋya haya kemo akave malene. \s1 Yisasina yafaga yosale nili heꞋya asaimainae. \p \v 26 Yisasina avaleꞋya katega neꞋuꞋya Sailini SaimoniꞋene mo fotu humainae. SaimoniꞋa hoyafinagati kate eneꞋvigeꞋya ati vayaꞋmoꞋya motafa huꞋya yafaga yosa aliꞋya ayoꞋnale kofiteteꞋya “Yisasi akave kofika vuo.” huꞋya hutenae. \v 27 MukiꞋa veaꞋmoꞋya akave neꞋvageno aꞋnemoꞋya avi neꞋateꞋya hamau hume hume akave umainae. \v 28 NeꞋvageno YisasiꞋa maiyahae huno amaketeno mage hie “Yelusalemu mainaya aꞋnemogatama nagaifene hutama avia oꞋateho. Avima ategahena tamakaitamihe neꞋatetama nafaꞋneyagatamimofeꞋene avia atemateho. \v 29 Haviho haenagaꞋa nago kana falote hisigeꞋya mage huꞋya hugahae ‘Namo aꞋnemogatama nafaꞋne oꞋatetama numa noꞋamisaya yafena tusiꞋa muse hutama maiho.’ huꞋya hugahae. \v 30 Ani kanafina aepa heꞋya ala agoꞋyamofena mage huꞋya hugahae ‘Kolilavika aiso hulato.’ huꞋya hugahae. Osi agoꞋyahena ‘Mehi alika aiso hulato.’ huꞋya hugahae. \v 31 Nagaya haegafa ata kana huꞋna mainoa kanoe. Kefo yana tamage huꞋna ohunoa kano mainogeꞋya mani kavala hunenatayanagi tamakaya avaifa ata kana hutama kefo kava nehaya veaꞋne mainayafe na kava hulamategahae?” huno humaine. \p \v 32 Yisasina haegahe avaleꞋya neꞋuꞋya tolea kefo yama humainaꞋa kanolataꞋene hanaegahe anavaleꞋya umainae. \v 33 Anu ayamufae huꞋya nehaya kumate avaleꞋya uteꞋya yafaga yosale nili haeꞋya asaimainae. Tole kefo yama humainaꞋa kanolatane nago kanoa Yisasina tamaga kaiyagaꞋa haeꞋya asaimaleꞋya nago kanoa haoga kaiyagaꞋa haeꞋya asaimaleꞋya humainae. \p \v 34 YisasiꞋa Anumayamotega ke huno mage huno hie “Nenafagae mani vayaꞋmoꞋya kefo yama haya kavala ‘NaꞋa kava nehune.’ huꞋya havilama ohaya yafe aigeꞋamateka kefo yaꞋamia atalemato.” huno humaine. HigeꞋya ati vayaꞋmoꞋya kenaꞋa aligahe musufayama nehaya yokalo lageno amakaseno haiya kanomo alimaine. \p \v 35 AligeꞋya veala alitalu huꞋya hetiꞋya aulu heꞋya mainageꞋya kava vayaꞋmoꞋya kamuge hatageꞋya vaineꞋateꞋya mage hae “NagoꞋa veala amaugafa aligatimainea kanogi Anumaya KotiꞋma hau ayamopafi nehaiya kanoa taugafa aligatigahie huno hutenea kanoma mainesiana agaiꞋa augafa aligatino.” huꞋya hae. \p \v 36-38 AnuteꞋma kaeꞋya malaya avomoꞋa mage huno hie “Mani kanoa Yuta veate ala Sauve kanoe.” huꞋya kaeꞋya malenae. MalenageꞋya ati vayaꞋmoꞋya aniꞋa huꞋya kamuge hatageꞋya vaineꞋateꞋya atuꞋage nofi alagafiti tina neꞋamiꞋya mage hae “Kagaya Yuta vayate sauve kanoꞋamima mainesanana kagaikaꞋa kaugafa aligatio.” huꞋya hae. \s1 Kefo yama humainea kanomoꞋa Yisasina aipa amine. \p \v 39 Nagola kefo yama humainea kanoa yafaga yosale nili heꞋya asaimalaya kanomoꞋa Yisasifena hu-haviya huteno mage huno hie “Anumaya KotiꞋma taugafa aligatigane huno hugatenesia kanoma mainenuka kagaikaene taꞋagaiꞋene yosaleti ali hakao hugeta tavimano.” huno hie. \v 40 Higeno nagola kefo yama higeꞋya yafaga yosale nili heꞋya asaimalaya kanomoꞋa ani kea haviteno kemakino mage huno hie “Vae kagaya Anumaya Kotifena kolia nohuka ani kea nehano? Kefo yama humainoꞋa anonaꞋa nagopi taꞋagaila nilia laꞋahaeꞋya asailaꞋa-tenayanagitaꞋa faligahuꞋe. \v 41 TaꞋagaya kefo yatiꞋamo anonaꞋa fatago kava hayanagi ma kanoa nagola osi kefo yamaꞋa omalene.” huno hie. \v 42 Nehuno ani kanomoꞋa Yisasifena mage huno hie “Yisasiga kava yagaigahema esana kanafina nagaifena kagesa havi namio.” huno hie. \v 43 Higeno YisasiꞋa kenonaꞋa mage huno hie “Tamagelafa huꞋna kahanepauve meni kanoꞋa nagaiꞋene kanale maige maige hisaya kumatela tokaetaꞋa umaigahuꞋe.” huno hapaiye. \s1 YisasiꞋa falimaine. \p \v 44 Anile yagemoꞋa euno amuꞋnokaꞋno higeno halemainea yamoꞋa haꞋno higeno mukiꞋa kotega tusiꞋa hanikino viaꞋyamo une kanalega eteno ali halemaine. \v 45 Ani hanimo aguꞋafinaga ala mono nopima asaimalenaya kenagefamoꞋa* amuꞋnopiti aipa hulole humaine. \p \v 46 Aipa hulole higeno YisasiꞋa ala kefiti mage huno hie “Nenafagae nagu nafaꞋnea kagai kayapi nemaloe” huno nehuno haimula atalegeno vigeno falimaine. \v 47 Faligeno ati vayate kava kanomoꞋa anile maineleti mukiꞋa yama hia kavala ageteno Anumaya Koti agi alisaga nehuno mage huno hie “Tamage mani kanoa kefo yana nohia kanoe.” huno humaine. \p \v 48 “Na kava hutesafi agetetae.” huꞋya melitalu humainaya veaꞋmoꞋya mukiꞋa humainea kavala ageteꞋya tusiꞋa hamau huneꞋateꞋya havi kafa yogime yogime noꞋamilega ataleꞋya umainae. \v 49 Vayanagi mukiꞋa veaꞋmoꞋyaene Kaliliti akave emainaya aꞋneyagaene aluꞋale hetiꞋya maineꞋya hutaya kavala agemainae. \s1 Yisasina yafa kapi hevaitenae. \p \v 50-51 Nagola fatago kanoa YosefeꞋe, Yuta vayaꞋmogami Kanisolefi maineanagi “Yisasina haegahune.” huꞋya haya kehena “E, kanalele.” huno ohunea kanoa Yuta veaꞋmogami kotega Alimatiyae huꞋya nehaya kumate nemaiya kanogino Anumaya KotiꞋma kava yagaisia kanahe muse huno agava nemaiya kanoe. \p \v 52 Ani kanomoꞋa Pailatite viaꞋyamo mage huno havige “Yisasina augafaꞋa aligahe nehue.” huno havige. \v 53 Havigegeno PailatiꞋa “E” higeno yafaga yosaleti haino ali hakao hulino elavino memaleneno kenaleti augafalela aigalaki kalaki huno haꞋya kiteno alino viaꞋyamo he falageꞋya kafimalenaya yafa kane, anifina vayala hevai oꞋamatenaya yafakapima alino mo hevaitene. \v 54 Ani yupa Sapatihe haviꞋya talo tala hisaya kanagino Sapatia ago evaꞋyi hugahe higeno YosefeꞋa ani kavala humaine. \p \v 55 HigeꞋya Kaliliti YisasiꞋene tokaeꞋya emainaya aꞋneyaga Yosefe akave uꞋya yafakapima hevaitea yana mogemainae. \v 56 MogeteꞋya ayaꞋamoꞋya augafaleꞋma faletesaya yana manaꞋage tiꞋene masaveꞋene talo tala nehageno Sapati kanamoꞋa evaꞋyi higeꞋya kahegi kemo akave maleꞋya maifalu huꞋya mainae. \c 24 \s1 YisasiꞋa falimainefiti eteno hetimaine. \p \v 1 Sota yupa kola otinegeꞋya ani aꞋneyaga ago talo tala humalenaleti manaꞋage masavena aliꞋya Yisasina hevaitenaya komulega umainae. \v 2-3 UꞋya mogayana komumo avayaleꞋma aiso humalaya yafana ago alikeli-talenageno avayalela omalegeꞋya ani yafakapi hai faleꞋya mogayana Yisasi augafa omalegeꞋya mogemainae. \p \v 4 Omalea yafe “Hanate hane?” huꞋya tusiꞋa amakesa nehavigeno anile tole kanolatana efeꞋage huno alave alave hia kena failiꞋana evaꞋyi haꞋe. \v 5 EvaꞋyi haꞋageꞋya aꞋneyagamoꞋya ageteꞋya tusi koli huꞋya ape hageꞋana ani tole kanolatamogania mage huꞋana haꞋe “NaꞋa higetama afaꞋa mainea kanohena falimainaya vayaꞋmogami matimatipina ati neꞋayae? Mafina omaigi fali-mainefitila ago hetino umaine. \v 6 Kalili mainenoꞋma tamahapai-mainea kea tamakesa hinagetama haviho. \v 7 Mage huno humaineane ‘Ikapinagati emainoa kanoa vayaꞋmo natenea kanomonia kefo kava nehaya vayaꞋmoꞋya natafa huteꞋya yafaga yosale nili nahaeꞋya nasaisageꞋna faligahue. FalisugeꞋya komufi hevainatesageꞋna tole kana maiteꞋna fali-mainesufiti eteꞋna hetigahue.’ huno humaineane. Ani kehena tamakesa havitama havilama hutama haviho.” huꞋana haꞋe. \p \v 8-9 HaꞋageꞋya YisasiꞋma humainea kehe amakesa haviteꞋya matimatila ataleꞋya vayaꞋamoꞋya agaya yaꞋene haviya kene Yisasina aleveniꞋa (11) anagaꞋamoꞋyaene nagoꞋa veaꞋene hamapai-mainae. \v 10 Magatala kumate MaliaꞋene YohanaꞋene Yemesina itaꞋamoꞋa MaliaꞋene nagoꞋa aꞋneyagaene YisasiꞋenema tokaeꞋya nemaiya anagala hamapai-mainae. \v 11 Hamapaiyanagi amakesa haviteꞋya “Afa ke nehae.” huꞋya nehuꞋya amakupi maleꞋya amametitia ohunae. \v 12 Amametitia ohayanagi PitaꞋa hetino aiyayeno hevaitenaya yafakapi mope humaineno ageana Yisasina aye-gasagitenaya kenaꞋage mogeteno agesa havi havi huno nomaꞋalega eteno umaine. \s1 Tole kanolatamogania Emeasi katega Yisasina agemainaꞋe. \p \v 13 Ani kanafina YisasiꞋenema tokaeꞋana nemaiꞋa kanolatana Emeasi kumate ugahe katega vaꞋana anima vaꞋa kamoꞋa Yelusamuti Emeasi umainea kamoꞋa osiꞋa ayaꞋayaꞋa aleveniꞋa (11) kilomita hane. \v 14 Ani tole kanolatana katega neꞋuꞋana ani kanafima humainaya kavafe kea kea hume hume umainaꞋe. \p \v 15 NeꞋuꞋana ani yafe kea kea hume hume neꞋuꞋana agaila havigegeno agaila havigegeno hume neꞋvaꞋageno YisasiꞋa evaꞋyi huno anakave eno anakaiꞋene tokaeꞋya umainae. \v 16 NeꞋuꞋya anakaya agaꞋanagi anaulaga alino aiso higeꞋana Yisasina agelama huꞋana oꞋagenaꞋe. \v 17 Agelama ohaꞋageno YisasiꞋa mage huno hanavige “NaꞋafe kea kea hume hume neꞋvaꞋe?” huno hanavigegeꞋana anile hetiꞋana maineꞋana anaugosa ayegatule-taleꞋana mainaꞋe. \p \v 18 Nago kanomo agia KaliopasiꞋa mage huno hie “Kagaya Yelusalemu kumate natu kano mainano? MukiꞋa natu umainaya veaꞋmoꞋya ani kanafima falote humainea kavala ago agemainayanagi kagaikage oꞋagenano?” huno hie. \v 19 Higeno YisasiꞋa mage huno hanavige “Na kavafe nehaꞋe?” huno hanavi-gegeꞋana mage huꞋana haꞋe “Nasaleti Yisasi kehena ohavino? Ani kanoa aune kano maineanagino Anumaya Koti aulagafiꞋene veaꞋmogami amaulagafiꞋene tusiya huno tokiyaꞋage yana talo nehuno tusiꞋa hetofa ke tahanepaiya kanoe. \v 20 Tahanepaiya kanogi tagai mono note kava vayaꞋene kava vayatiene atafa huꞋya kaiyeke huteteꞋya ‘Faligane.’ huꞋya yafaga yosale nili haeꞋya asaigeno falimaine. \v 21-23 Fali-maineanagi tagaya agaifena Anumaya KotiꞋa taugafa aligatigahe hutegeno emainea kanoe huta tametiti nehune. Nago yana olaga kanoꞋa hae-mainayanagi menia tagaiꞋene nemaiya aꞋnemoꞋya natekefa hatilaviꞋya Yisasina hevaitenaya komulega mogayana Yisasina augafa omalegeꞋya mogeteꞋya eteꞋya eꞋya mage huꞋya me lahapaiye ‘Tagaya ensole kanolata agonageꞋana mage huꞋana tahapaiꞋe ‘YisasiꞋa ago hetimaine.’ huꞋana haꞋa kea tahapaigeta neꞋone.’ huꞋya me hageta tagaya tusiya huta atalitalu humainone. \v 24 Atalitalu hunanagi nagoꞋa tagaiꞋene nemaiya vayaꞋmoꞋya ani komulega uꞋya mogayana aꞋneyagamoꞋyama haya kemoꞋa mukiꞋa tamage hae. Ani kavala humaineanagi Yisasina oꞋagenae.” huꞋana hapaiꞋe. \p \v 25 Hapaigeno YisasiꞋa mage huno hie “Tanakaya tanakesa nohaviꞋe. MukiꞋa kema Anumaya Koti amaune vayaꞋmoꞋyama kae-malenaya kea havilama hutana tanakupina omalenaꞋe. \v 26 Anima amaune vayaꞋmoꞋya mage huꞋya kae-malenayane ‘Anumaya KotiꞋa taugafa aligatigahema hutesia kanomoꞋa tusiꞋa augafa agata aisia yana aliteno tokiya hale yamaꞋaene kumaꞋalega eteno ugahie.’ huꞋya kae-malenaya kea ohavinaꞋo?” huno hanavige. \v 27 Nehuno MoseseꞋma kae-malenea kemona aepa heno mukiꞋa Anumaya Koti amaune vayaꞋmoꞋya agaifema kae-malenaya kemo aepaꞋa hugafino hanapaiye. \p \v 28-29 HanapaigeꞋana ugahema vaꞋa kumatela ago uvaꞋyi haꞋageno YisasiꞋa nagoꞋene hume hume ugahe hianagi anakaya atafa huꞋana mage haꞋe “TaꞋagaiꞋene faegane. YagemoꞋa ago tavifalesigeno aupaꞋa hani kigahie.” huꞋana haꞋageno anakaiꞋene faigahe noꞋanifinaga haifalemaine. \p \v 30-31 Haifaleno mopale maineno anakaiꞋene kave negahe kaihame kana maya alino nunamu huno muse huteno aposino neꞋanamigeno anile anaulagamoꞋa aigali higeꞋana Yisasina agelama nehuꞋana “Agayamagae.” huꞋana nehaꞋamaꞋa anile fanane higeꞋana nagoꞋene Yisasina noꞋagaꞋe. \v 32 Ani yafena anakaiꞋani mohu mehu huꞋana mage haꞋe “Vaeha taꞋagaya katega neꞋoꞋageno agaya kanale kea taꞋahapaino Anumaya Koti ke kae-malenaya autaꞋmafi hanea kemona aepaꞋa hugafino taꞋahapaigeno taꞋaipamoꞋa hetigeno taꞋaguꞋamoꞋa tusiꞋa muse hie.” huꞋana haꞋe. \p \v 33 HuteꞋana aupaꞋa hetiꞋana eteꞋana Yelusalemu vaꞋana Yisasina aleveniꞋa (11) anagaꞋamoꞋyaene nagoꞋa veaꞋyagaene alitalu huꞋya mainageꞋana momake-mainaꞋe. \v 34 MomakaꞋageꞋya mage huꞋya hanapaiye “Tamage AnumayatimoꞋa fali-mainefitila ago hetigeno SaimoniꞋa agemaine.” huꞋya hanapaiye. \v 35 HageꞋana anakaya kategama humainea kavaꞋmo avagea hamapaiꞋana mage haꞋe “Kaihame maya alino aponesigeno anile taꞋaulagamoꞋa aigali higetaꞋa Yisasina agelama hutaꞋa agoꞋe.” huꞋana hamapaiꞋe. \s1 AleveniꞋa (11) anagaꞋamoꞋya Yisasina agemainae. \p \v 36 Ani kea maiꞋana nehaꞋageno amuꞋnoꞋamifi mo hetimaineno mage huno nehie “TamaipamoꞋa yasi nehinagetama maiho.” huno hamapaiye. \v 37 HamapaigeꞋya amakaya tusiꞋa koli nehuꞋya atalitalu haya yafe Yisasifena “Hakalo emaine.” huꞋya tusiꞋa koli hae. \v 38 Koli hageno YisasiꞋa mage hie “NaꞋa higeno tamaipamoꞋa kanaꞋage nehie? NaꞋa higeno tamakesamoꞋa tole-lole nehae? \v 39 Tamakaya nayaꞋene naiyaleꞋene ageho. Nagayamagae nagaiꞋniꞋa emainoe. Naugafalela navate hutama ageho. HakaloꞋmona augafa ameꞋene ayamufaene omalenegi nagaila naugafa nameꞋene nayamufaene hanegi neꞋagao.” huno hamapaiye. \v 40 Ani kea nehuno aiya ayana amavelie. \p \v 41 AmaveligeꞋya ageteꞋya tusiꞋa muse nehuꞋya “Tamage nehifi havige nehie?” huꞋya tole amakesa haviꞋya amakesa havi havi nehageno mage hie “Nesua kavela haneo?” huno hamavige. \v 42-43 Hamavi-gegeꞋya atafi kaemale noyame aliꞋya amigeno alino amaulagafi mata mata huno nemaine. \s1 “MukiꞋa tamaulaga agaya yafena veala hamapaiho.” huno humaine. \p \v 44 YisasiꞋa mage hie “TamakaiꞋenema tokaeꞋna mainoa kanafina mage huꞋna tamahapai-mainoe ‘MukiꞋa nagaifema MoseseꞋma kae-malenea kene Anumaya Koti amaune vayaꞋmoꞋya kaemalenaya kene Yagame Avopi kaemalenaya kene mukiꞋa anima kae-malenaya kemoꞋa falote huno tamage hugahie.’ huꞋna tamahapai-mainoane.” huno hie. \p \v 45 Huteno anima kae-malenaya kemoꞋa amakesa halenegeꞋya havilinae. \v 46 Havilinageno “Mage huꞋya kae-malenayane ‘Anumaya KotiꞋa tamaugafa aligatigahema hutesia kanomoꞋa tusiya huno agata aisigeno falisigeꞋya hevaitetesageno tole kana augafamoꞋa komufinaga haneteno fali-mainesifitila eteno hetigahie.’ \v 47 Hetisigetama tamakaya Yelusalemu aepa hetama mukiꞋa mopale kumaꞋyagalega ute ete hutama mage hutama hamapaiho ‘YisasiꞋa tamaku tamamena ago aligatiafe tamakesa havitama kefo yatamihena tamakuꞋa aiyahae hisagenoꞋa Anumaya KotiꞋa aigetamateteno kefo yatamia atalelamategahie.’ hutama hamapaisayafe kae-malenayane. \p \v 48 MukiꞋa tamaulagafiti agemainaya kavafena hamapaiho. \v 49 Haviho nagaya NenafaꞋma ‘Tamamigahue.’ huno humainea kanomona Alu Aotage Avamula tamakaite hutesugeno egahie. Egahianagi tamakaya mani ala kumate mainegeno eno anafinagati tokiya tamamisigetama alitetama nagaifena mo hamapaiho.” huno humaine. \s1 Anumaya KotiꞋa Yisasina eteno avalegeno ikapinaga haimaine. \p \v 50-51 Ani kea huteno amavaleno Petani kumate umaineno ayana alisaga huno mage huno hie “Anumaya KotiꞋa tokiyaꞋaleti tamaya hisie.” huno nehigeno Anumaya KotiꞋa avalegeno ikapinaga haimaine. \v 52-53 HaigeꞋya Yisasi agia alisaga nehuꞋya tusiꞋa muse hume hume Yelusalemu eteꞋya umaineꞋya muki kanafina efi efi huꞋya ala mono nopi maineꞋya Anumaya Koti agia alisaga humainae.