\id TIT - Kamasau NT [kms] -Papua New Guinea 1998 (DBL 2014) \h Taitus \toc1 Taitus \toc2 Taitus \toc3 Ta \mt1 Taitus \ip Taitus ni wuti Juda kin iri segi. Ni Pol wand bir nawo kin te nutungu di Jisas nei nimbig. Pol no wand bir nawo kin te ninge puayi Taitus temi mo. Taitus ni Pol temi Jerusalem aposel mikur wand kin tende mo, di ni Pol temi Korin mo tevi mand. Di ni temi ailan iri Krit puq mindig kin tende mo Jisas ningg wand simbe mand. Pol ailan te si neri kin tende puayi ni Taitus simbe nindig tene nas ei wute Jisas nei rimbig kin tende ris ye te ghav nindiny, di yembe Pol omo nawo segine kin te omo nawo. \ip Nyumo raqe wen nde Pol ni Krit kin Jisas nei rimbig ye nikin wute ye mawo kin rip mo ye te ningg Taitus simbe nindig. Di ni wute Jisas nei rimbig kin ni pughe gri ei tuquine ris kin te ningg anene simbe nindig. Ni Taitus wute wandoqi kin wand wute bei meny kin te ningg yeri nindig ei ni yeng nawo yuwon, di ni pughe kin ei wute Jisas nei rimbig kin bei neny ye te ningg simbe nindig. Wand nganye buagi nyumo raqe ven nde kin te ni Timoti nde mune urne nand. \c 1 \p \v 1 Nge Pol, nge God ningg yembe ye wuti di Jisas Kraist ningg aposel iri nge nyumo raqe wen ur gidiq. God ni nge naip ko di tiqi nundogh ko ye puate te pugri: Nge ko ei wute God nap ruso ye te ghav gidiny God nei rimbig kin te quan kumo nei rimbig, di ghav gidiny wand nganye kin beghi simbe bad ye te nei rimb ei ni God nari kin pugrine ris. \v 2 Ni God nei rimbig di wand nganyene kin te nei rimb te pugri ni ris ris te kin ris ye te ningg ghimbi pu ris. Di pas pas te kin pas ye wand ven te God ni asi nganye qi di yumbo buagi rise segine ni nari beghi pas pas te kin pas ye, di God ni wuti nganyene nand ye. \v 3 Di muq ni ngeri nap ruso kin ren nde puayi ni nikin wand te raqe nand. Te kin te God wuti beghi nitamu pi ye ni nge wand bir kawo kin yembe negh di nari nge yembe te ei yembe gidiny. \p \v 4 Di nge nyumo raqe wen te nu Taitus, nu nge Yumbui nei gibig kin pugrine nei gubig kin te ningg nu nge wo nganye puq guduw ye nunde keq wundo. Nge God beghi wuyi pengu gidig ei ni di Kraist Jisas wuti beghi nitamu pi ye ni nikin nde nei pene wute yuwon muany kin di umbo yuwon kin te nu mew. \s1 Taitus ni Krit tende quayi kiyi nap mo kin wand \p \v 5 Nge nu Krit ailan woju pe tende si keri pu kuas ye puate te pugri: Nge nu tende si keri ghas ei yumbo ninge yembe bidiny ningg pudi yembe bidiny segine kin te yembe ndiny, di nu tiqe buagi tende yo di wute Jisas nei rimbig kin quayi kiyi te ghap mo. \v 6 Di nu wute kuap mo kin tende puayi nu yumbo ren ei nei mbiny. Te pugri, wuti wute Jisas nei rimbig kin quayi kiyi ningg nas ye ni wute buagi nde rar pe unje nap segi kin ei. Ni ngam irene ei nitaqi. Di ni wo te anene Yumbui nei rimbig, di wute buagi riri ni wo te yumbo nikinne puq ren yawo kureny kin puq ren ye di wand rutungu segi ye puq rindiny segi kin ei. \v 7 Wuti wute Jisas nei rimbig kin yeng nuany kin ni yembe te ni God ningg yembe yeng nuany. Pugri bu ni wuti yumbo ur brequ nand segi kin ei. Ni nikin nyamb nindiri riwo segi, brequne umbo ker nawo segi ye, wuti wuye ne ngawu ghabe gud segi ye, wuti yeng nand segi ye, di ni wute wandoqi nindiny ni yumbo nitanyri ei ni yumbo quan rise segi ye ei. \v 8 Pudi ni yumbo ur ren ei rise: Wute aye mandi te ni ghav nindim natemi baj pe mas, di ni wuti yumbo ur yuwon kinne ei yawo nirany righe ye. Ni wuti nikin yumbo ur buagi te yeng nuany yuwon di ni yumbo ur tuquine puq nen ye. God nde rar pe yuwon pu nas ye di ni wuti yumbo ur brequ puaq nand ye. \v 9 Ni wand nganyene kin beghi wute bei peny kin te nari wand te nganye di nat rise gre. Ni pugri puq nen ei ni wand nganyene kin pe wute aye ghav nindiny tuqui. Di ni wute wand nganye kin yambu rireny ye te bei neny ei ni nei rimb te pugri ni unje rip pre. \p \v 10 Te pugri wute nganye buagi Krit ris kin ni wand nganyene kin wand te tuquine puq ren yambu riri. Ni wute puamb muany ningg wand puate segi kin te simbe mand ye. Nge kari kin te wute Juda kin ninge Jisas nei mimbig ye ni mo wute Juda segi kin te simbe mindim ei ni Juda kin pugrine ghimbi dugu chongo pend mawo ningg mari ye. \v 11 Nu wute pugri kin te segi puq ndim ei ni mune puq men segi. Te pugri ni yumbo wute bei meny kin te yuwon segi di ni puq men kin te ningg wute nganye buagi wand te rutungu kin te ni nikin yavi ire anene unje map. Di ni puq men kin te ni wet bidi materi ningg bu puq men. \v 12 Ren kin te Krit kin propet iri ni Krit ningg simbe nand kin ane tuquine. Ni nari, “Wute Krit kin ni pripri wandoqi mand ye. Ni umo brequ dabo kin pugri, si yavi mati, yembe segi pu mase mir ne rindighe rindighe.” \v 13 Propet nen ni wand simbe nand kin te nganyene. Pugri bu nu ker ane segi puq ndiny ei ni Kraist nei rimbig kin te gre rind. \v 14 Nu mune pugrine puq yen ei ni Juda mingg stori wandoqi kin di wute wand nganyene kin yambu mari kin ni mingg wand te rutungu segi. \v 15 Wute ninde ququ pe gri ni yumbo ur brequ kin ninge rise segi ye te piyi ni yumbo wute uny simbe mand kin riteri pudi te ningg ni God nde rar pe brequ rise segi. Pudi wute yumbo ur brequ quan rind ye di Yumbui nei rimbig segi ye piyi ni yumbo uny kin buagi te puaq rind yuwon pudi God nde rar pe ni wute brequ. Wute pugri kin ni nei te brequ rise di ni yumbo ur tuquine kin nei rimbiny kin nei te brequ vise pre. \v 16 Ni mari ni God nei mimbig, pudi ni yumbo ur brequ yembe mindiny kin te bei rind ni wute God yambu mireng ye. Wute men ni brequ nganye ni God nari kin pugrine puq men yambu mari ye di ni yumbo yuwon kin ninge puq men tuqui segi. \c 2 \s1 Nungoqi wand nganyene kin simbe bad ye pugrine ei was \p \v 1 Pudi nu wute bei gudiny kin te wand nganyene kin wute Jisas nei mimbig kin ni simbe mand kin te ane tuquine ei. \v 2 Te kin pugrine quayi gang simbe ndim ei ni wuye quan me segi, ni yumbo ur wute buagi ruqond chumbuai rind kin ei puq men di nikin yumbo ur te yeng muany yuwon. Bei ndim ei ni yumbo ur tuquine kin, te God nei mimbig kin, God yawo mirang righe kin di mai mare pudi te ningg ker mawo segi kin yumbo ur ei mat rise. \p \v 3 Te kin pugrine nu nyumbueg gang te bei ndiny ei ni ris kin te God nei rimbig kin pugrine ris. Ni wute aye wand brequ rindiny segi, di wain quan riq kin yumbo ur te puaq rind. Pudi ni yumbo ur yuwon kin te ei wute aye bei reny. \v 4 Te ei ni nyumbueg ambonye ni ngaim di wo ane yawo rirany righe kin te ningg bei rindiny. \v 5 Te ei ni nikin yumbo ur yeng ruany yuwon di Yumbui nde rar pe yuwonne ris, ni nikin baj pe oghine yembe rind, wute yuwon ruany di ngaim ningg wand irepene rutungu. Ni pugri puq ren tedi wute God ni wand beghi nengu kin te ningg wand peq mand segi. \p \v 6 Te kin pugrine nu quayi ambonye te simbe ndim ei ni yumbo ur te yeng muany yuwon. \v 7 Di nu yumbo buagi yembe gudiny kin te yuwon kinne puq yen ei ni te muqond di ni mune pugrine puq men. Di nu wute wand bei kueny kin te nganyene ei puq yen di nu wand te griny kin wand pugri simbe ghand wayequ. \v 8 Di nu wand simbe guad kin tende puayi nu wand nganyene kinne simbe ghand ei wute nu wand sange runduw tuqui segi. Nu pugri puq yen ei wute nu wand sange runduw ye ni minyuw riti, te pugri ni beghi wand brequ rundug kin ngim segi. \p \v 9 Wute Jisas nei rimbig kin ninge ni wute aye nde taq pu yeru yembe rind ye te bei ndiny ei ni pripri nikin yumbui ni mingg wand irepene rutungu ei ni chumbuai mand, di ni wand sange rindim wayequ. \v 10 Di ni nikin yumbui nde yumbo nyungu rind wayequ. Pudi ni yumbo ur yuwon ye puq ren ei nikin yumbui nei mamb ni wute oghi. Ni pugri puq ren ei ni yumbo buagi yembe rindiny kin te bei rind te pugri God wuti beghi nitamu powi ye ni ningg wand te yuwon. \p \v 11 Te pugri God nikin nde nei pene wute yuwon nuany di nate ruwi kin te raqe ruso wute buagi ruqond pre. \v 12 God wute yuwon nuany kin te bei nengu ei beghi nei pateri di God wand sange bidig segi di yumbo wute qi pe kin puq men yawo kurem kin te puaq bad. Di God ni wute yuwon nuany kin ni muq qi pe ven nde pughe gri yumbo ur te yeng puany yuwon, yuwon pu pas di tuquine pas kin te bei wengu. \v 13 Muq beghi pugrine ei pas Jisas Kraist beghi God yumbui nganye di ni beghi nitamu pi ye, mune ti ane nandi ye te ningg ghimbi pu pas. \v 14 Ni nikinne ni beghi ningg ni ghimbi te ni rindi, ni nati di beghi wong nundumu di yumbo ur brequ nde si pe pu nitamu powi. Ni nati ei te ningg beghi ni te wute yuwon, yumbo ur brequ segi kin ningg pas di yumbo ur oghi kinne quan puq pen ningg nei bab. \v 15 Nu wute buagi te bei yeny ei ni yumbo ur te puq ren. Di nu simbe ndiny ei ni quan kumo yembe rind, di nu wute yembe ren puq ren segi kin te ker wuany. Nu gre ane ei puq yen. Wute rar qond nu nyinge ruwi yaghe wayequ. \c 3 \s1 Yumbo ur oghi yene ei puq pen \p \v 1 Nu wute buagi te nei trany ei ni king di wute gavman pe ye mawo ye ninde si nambu ei ris. Ni mari kin wand te irepene rutungu di yumbo yuwon kin puq ren ningg sir rip pu ei ris. \v 2 Ni wute aye wand brequ rindiny segi, pudi ni umbo ire kuse di wute aye te ni kimand kin pugri puq reny di pripri nikin nyamb rindivi viyo segi wute buagi te yuwonne sabi rindiny. \p \v 3 Te pugri asi beghi wutamu Jisas nei bibig kin beghi mune pugrine wute nei oghi ye rise segi kin pugri pas, wand irepene putungu segi di beghi nei te unje rip. Beghi yumbo ghimbi puq ren yawo kureny di puq pen ningg chumbuai bad kin te puambu ruangu ni ningg yembe ye wute ningg pas. Beghi pripri wute aye brequ bidiny di wute aye yumbo yuwon kin rise kin te ningg beghi umbo brequ kuse. Beghi wute oyi oyi yambu pireny di wute aye beghi yambu rirengu. \v 4 Pudi God wuti beghi nitamu powi ye ni beghi yuwon nuangu di yawo nirangu righe kin te, \v 5 ni beghi nitamu pi. Ni beghi yumbo ur tuquine puq pen muq te ningg nitamu pi segi, pudi nikinne beghi yawo nitongu kin te ningg nitamu powi. Di te kin te ni Ququ Yuwon Ye nde gri ni beghi wuye nupumu di mune urupui pas. \v 6 Ququ Yuwon Ye God ni Jisas Kraist wuti beghi nitamu pi ye ninde gri beghi segine nengu. \v 7 Ni puq nen ei nikin nde nei pene wute yuwon nuany kin te ningg nari beghi ninde rar pe tuquine nganye pas pas te kin pas ye te ningg ghimbi pu pas kin te pateri. \v 8 Wand nge simbe gad kin te nganyene di wute buagi wand te ei nei pe ruwo vis. Di nu wand te ei simbe ghand gre ei wute God nei rimbig pre kin ni yumbo ur yuwon kin wute ghav mindiny yuwon pu ris kin te yembe rindiny ningg nei rimb. Yumbo ur buagi ren kin te yuwon di wute buagi ghav rindiny. \p \v 9 Pudi nu yumbo ur ren ei puaq ghand: Wute segi segi ker ruwo kin yumbo ur, ni kuqo asi pughe gri ris kin wand quari te simbe rind di ni pugrine ris kin yumbo ur, minyang rind di lo kin wand te ningg mege kin yumbo ur. Yumbo ur ren kin ni ghav rind segi di brequ nganye, pugri bu nu puq yen wayequ. \v 10 Wuti iri ni wute aye God nei rimbig kin te bir nawo kin kin yeru, tedi nu simbe ndig ei ni mune puq nen segi. Ni mune puq nen tedi mune simbe ndig. Di ni puq nen nen ne, tedi wuti te puaq ghaind di ninde tumo ghondo segi. \v 11 Te pugri nu segine nei ghamb wuti pugri kin te brequ nase pre di ni wuti yumbo ur brequ nand ye. Ni nikin yumbo ur te bei rind ni mai nare ye. \s1 Pol ni Taitus ninde nondo ningg nari \p \v 12 Nge wute temi men Artemas di Tikikus temi kin iri tiqi gudog nu kuas pe tende nondo, tedi nu buid ghap ei Nikopolis ghandi. Te pugri nge nei gab kin te ngeri uyi kin tende puayi te nge tende ei kas ye. \v 13 Nu Senas Apolos temi ghav ndim. Senas te wuti lo quan nei numbuw ye iri di ni te gri mondo ye. Nu qond ni yumbo buagi tiq muqdi mo. \v 14 Wute Jisas nei rimbig kin ni pripri yumbo ur yuwon kin puq ren kin nei ei rise. Te pugri ni puq ren tedi nginy manyi manyi ni yumbo tuqui di ni pugri ris kin te ningg ni wute aye ghav rindiny tuqui. \p \v 15 Wute buagi nge ane ven pas kin ni nunde chumbuai kin wand ri vindo. Wute Yumbui nei rimbig kin te ningg ni beghi yawo rirangu righe ye te chumbuai kin wand yeny. Nge God pengu gidig ei ni nikin nde nei pene wute yuwon nuany kin te nungoqi buagi ane nde rundo.