\id 1TH - Kamasau NT [kms] -Papua New Guinea 1998 (DBL 2014) 
\h 1 Tesalonaika 
\toc1 1 Tesalonaika 
\toc2 1 Tesalonaika 
\toc3 1 Te 
\mt1 1 Tesalonaika  
\ip Pol ni tiqe manyi nar ir no wute Jisas ningg simbe nindiny. Ni nar ir no kin te buagi ane manyi bad te tevi aye tevi nand. Di buk wen te Pol ni nar ir no wute Jisas ningg simbe nindiny kin namba tri. Di ni wute Tesalonaika nde wand bir nawo. (Nu Aposel 17:1-15 te ndoq.) Pudi Juda mingg wute ye mawo kin ni wute Pol ningg wand rutungu kin te ningg umbo brequ kuse di bub meri no. Timoti no di mune nganye Jisas ningg simbe nindiny.  
\ip Dobu Pol ni Korin nas kin tende puayi ni nyumo raqe wen wute Jisas nei rimbig ye Tesalonaika ris kin ninde ur nindiq. Nyumo raqe wen nde Pol ni wute Tesalonaika kin God nde nei rundub ye te pugrine rise kin te ningg God chumbuai nindig. Ni Pol nei rimbig di yawo rirang righe, pugri bu piyi ni mai nganye buagi rire pudi ni God nde nei rundub kin te risene. Di Pol ni wute mati kin di Jisas otiwo mune nandi kin puayi pughe sin ren kin te ningg pengu rind kin te oyi nindiny ningg.  
\c 1  
\p
\v 1 Nge Pol, di Sailas Timoti temi beghi temu ire nyumo raqe wen peq wundo.  
\p Nyumo raqe wen nungoqi wute Jisas nei wumbig kin Tesalonaika kin, nungoqi God beghi wuyi di Yumbui Jisas Kraist ni te, nungoqi nde peq wundo.  
\p Nge God pengu gidig ei nikin nei pene wute yuwon nuany kin te nungoqi nde vise di puq neuq umbo yuwon pu kuse.   
\s1 Wute Tesalonaika kin pughe gri Jisas nei rimbig kin  
\p
\v 2 Beghi pripri nungoqi ningg God ane wand kin tende puayi beghi nungoqi buagi ane ningg God chumbuai bidig.  
\v 3 Te pugri nungoqi Jisas nei wumbig kin te ningg yumbo ur yuwon kin yembe wundiny, wute aye yawo wurany righe ye te ningg yembe buid wap, di beghi Yumbui Jisas Kraist mune nandi ye te ningg ghimbi wang pu was ye te ningg gre pu was. Beghi God beghi wuyi ane wand kin tende puayi nungoqi yumbo ur te nei bibiny di God chumbuai bidig.   
\p
\v 4 Mand God yawo nirauq righe kin, beghi God chumbuai bidig kin puate taq pugri, beghi nei bab God nungoqi ir nuaqu di nikin wute ningg was pre.  
\v 5 Te pugri Jisas ningg wand yuwon ye nungoqi nde pare bodo kin te beghi wand omone simbe buduq segi, beghi Ququ Yuwon Ye ningg gre pe yumbo ur gre ye anene bei buduq, di beghi nungoqi nde yumbo ur bad ye tende pe yumbo nganye kin Jisas ningg wand yuwon ye pe rise kin te raqene bei buduq. Beghi nungoqi ane pas di nungoqi ghav buduq ningg yumbo ur bad kin te nungoqi wuqond pre.  
\v 6 Te pugri nungoqi beghi ningg yumbo ur di Yumbui ningg yumbo ur wateri bu piyi nungoqi God ningg wand watevi ye te ningg mai quan ware pudi Ququ Yuwon Ye chumbuai neuq kin tende pe wand te chumbuai ane watevi.  
\v 7 Pugri bu nungoqi oyi wute Jisas nei rimbig kin Masedonia opu kin di Akaia opu kin nungoqi yumbo ur yuwon ye te rundouq di ni mune yumbo ur te kin pugrine puq ren.  
\v 8 Te pugri Yumbui ningg wand nungoqi nde gri vindi kin te wonji nganye viso. Masedonia di Akaia ne mutungu segi, nungoqi God nei wumbig kin wand vir ir tiqe buagi mutungu nei mamb omo pre. Pugri bu beghi wand pughe ye ei mune simbe bad.  
\v 9 Te pugri wute te nikinne beghi nungoqi nde bodo di pughe gri beghi wutamu pi ye te kin simbe mand. Di nungoqi wandoqi kin god dob weny di God nganye nas nas te kin nas ye ni nde wondo ei ni ningg yembe ye wute ningg was ye te ningg simbe mand.  
\v 10 Di ni kuwonyimi, ngamo pe pu mune nindingi newo kin te, ni wam pu nati ni ye te ningg ghimbi wawo pu was ye te ningg simbe mand. Ni kuwonyimi Jisas ni God beghi umbo ker nuangu di mai nupung wuso pu wuse kin tende pu mune nitamu powi ye.   
\c 2  
\s1 Pol Tesalonaika pe yembe nand kin  
\p
\v 1 Mand, nungoqi non gri nei wamb beghi bodo nungoqi nde pas di yembe bad kin yembe te ir righe segi.  
\v 2 Nungoqi nei wamb beghi nungoqi nde bodo segine beghi Pilipai pe po. Di Pilipai pe beghi yuqo quan pare di wand brequ mundug. Pudi beghi God beghi gre nengu di beghi yuqo ren kin nungoqi nde mune pare kin wune bab segi gre pu yembu di God ningg wand yuwon ye nungoqi nde simbe bad.  
\v 3 Beghi bodo nungoqi wand yuwon ye simbe buduq kin te beghi unje gri simbe buduq segi, yumbo ur brequ kin nei pe simbe buduq segi, di beghi nungoqi wandoqi buduq segi.  
\v 4 Beghi te kin pugrine puq pen segi. Pudi God ni beghi tuqui nupumu beghi tuqui pugri bu ni beghi wand yuwon ye bir pawo kin yembe wen nengu. Beghi wand te wute chumbuai rind ningg bir pawo segi, pudi God, wuti beghi umbo tuqui nupung ye, ni chumbuai nand ningg.  
\v 5 Nungoqi nei wamb beghi nungoqi puamb puauq kin wand bad segi, di beghi nungoqi wet bidi qo bubuq kin nei brequ te buag pare ningg wand bad segi. God ni beghi nei nundog nge wandoqi gad segi.  
\v 6 Beghi yembe ren bad kin beghi nungoqi o wute aye beghi nyamb mindiri riwo ningg yembe bad segi.  
\p Piyi beghi Kraist ningg aposel bu beghi nungoqi ghav wundug ningg pengu buduq kin tuqui ye,  
\v 7 pudi beghi nungoqi ghav wundug ningg pengu buduq segi. Wo kumo miny reny riq di sabi rindiny kin pugrine beghi asi nungoqi ane pas kin tende beghi waghine pas di sabi buduq.  
\v 8 Beghi nungoqi quan nganye yawo pirauq righe, pugri bu beghi nungoqi God ningg wand yuwon yene yeri buduq ningg sir pap segi, pudi beghi nungoqi ningg pati ningg anene sir pap. Te pugri beghi nungoqi quan nganye yawo pirauq righe.  
\v 9 Mand, beghi nungoqi ane pas kin tende puayi beghi pughe gri yembe buid pap kin te nungoqi nei wamb. Beghi God ningg wand yuwon ye nungoqi nde bir pawo kin tende puayi bur di bogisumb beghi bon gri yembe bad, te ei beghi nungoqi ane pas ye te ningg mir bag wumbumu ningg wet bidi meware ruso segi.   
\p
\v 10 Beghi nungoqi wute Jisas nei wumbig kin ane pas di pughe gri nungoqi nde yuwon nganye pas, di yumbo buagi tuquine puq pen, di yumbo ninge unje pap kin wand beghi nde vise segi kin te nungoqi nei wamb di God nei namb.  
\v 11 Te pugri nungoqi nei wamb beghi nungoqi ghav buduq kin te kiyi wo ghav nindiny kin pugri nungoqi wutaqu ire ire ghav buduq di yeri buduq.  
\v 12 Beghi nungoqi gre peuq, di umbo peuq kughe, di nungoqi God nari kin pugrine was di God chumbuai nand kin yumbo ur yembe wundiny ye te ningg priprine simbe buduq. God nungoqi ngam nirauq wandi wute ninde si nambu ris ye tende ni ane was di ninde ti pe was.   
\p
\v 13 Te kin ningg anene beghi pripri God chumbuai bidig. Te pugri beghi God ningg wand nungoqi nde pare bodo simbe bad kin te nungoqi wute wand omone simbe mand kin pugri wutungu segi, nungoqi God ningg wand nganye kin pugri watevi di umbo pe wawo vis. Nungoqi wutaqu God nei wumbig kin God ningg wand nungoqi nde yembe vind.  
\v 14 Mand, yumbo yumbo nungoqi nde puq ren kin te God ningg wute Jisas nei rimbig ye Juda kin nde puq ren kin ane tuquine. Ni nikin wand irene ni mai meny kin pugrine nungoqi mune nungoqi non wand irene mai yumbui meuq.  
\v 15-16 Wute Juda kin propet nganye buagi mi pre, di Yumbui Jisas mi, di muq ni beghi mune puaq mundumu po. Ni beghi wute Juda segi kin God ni nate ruwi di yuwon pu ris ye te kin wand simbe bidiny kin te ningg segi puq mand bu ni God puq meng ni mingg quan nganye umbo ker nuam di ni wute buagi quan nganye veri mindim. Ni puq men kin te muq ni yumbo ur brequ te quan nganye yumbui pre. Di muq God ni umbo ker yumbui nganye ninde vise pre.   
\s1 Pol mune Tesalonaika no yawo gureg  
\p
\v 17 Mand, wute aye beghi puq mengu di ngeri puch ren ningg beghi nungoqi si piraqu bon bon pas. Pudi beghi nungoqi si piraqu ye te ningg quan nganye umbo yuqo pati di mune bodo nungoqi budoqu yawo nganye guregu. Te ningg bu beghi bodo ningg buid nganye pap pap.  
\v 18 Beghi nungoqi nde mune bodo yawo nganye guregu. Nge Pol, nge beghi nungoqi nde bodo ye te ningg quan nganye buid kap kap, pudi Satan beghi ngim imb nuangu.  
\v 19 Nge nungoqi nde godo yawo kuregh kin taq pugri otiwo beghi Yumbui Jisas mune nandi kin tende puayi di beghi yumbo pughe kin pe ei beghi ninde rar pe gre pu yembu di chumbuai ane yembu? Beghi yumbo pughe kin pe bei bad beghi yembe tuquine yembe bidiny? Te nungoqi. Beghi nungoqi ninggne ei chumbuai bad ye.  
\v 20 Te pugri nungoqi ningg di beghi nyamb yumbui patevi di chumbuai ane yembu.   
\c 3  
\p
\v 1 Beghi nungoqi quan nganye yawo putouq bu beghi mune nganye ghimbi pawo kin tuqui segi, pugri bu beghi nei bab kin nge Sailas temune Atens pas,  
\v 2 di Timoti oyi nungoqi nde nondo. Timoti beghi mand, ni God ningg yembe ye wuti yuwon ye beghi ane Kraist ningg wand yuwon ye bir pawo ye. Beghi ni tiqi budog nungoqi nde nondo ei nungoqi Jisas nei wumbig kin nei te gre neny di ghav nunduq ningg.  
\v 3 Te ei wute nungoqi mai meuq pudi te ningg nungoqi Jisas nei wumbig kin nei te si ware segi. Nungoqi nonne nei wamb mai te kin te God nari beghi pugri ei mai pare pare pas ye. Te kin ningg bu ni beghi nupumu po.  
\v 4 Asi mai ren kin ruwi segine beghi nungoqi ane pas kin tende puayi beghi nungoqi simbe buduq otiwo di beghi unje mupumu mai isis mengu ye. Muq nungoqi non gri otinde nganye nei wamb beghi simbe buduq ye te kin pugrine nganye puq ren.  
\v 5 Puate ven ningg bu nge mune nganye ghimbi kawo kin tuqui segi. Nge brequne Timoti tiqi gudog nungoqi nde nondo ei guqod nungoqi Jisas nei wumbig kin nei te pughe gri vise. Nge wune gab eti wuti wute puamb nuany kin nungoqi puamb nuauq di nungoqi Jisas nei wumbig kin nei te si ware di beghi yembe bad kin mir rise segi.   
\s1 Timoti ni Tesalonaika pughe gri mas kin wand nare nandi  
\p
\v 6 Pudi muq Timoti nungoqi nde pu muq tene nandi beghi nde ni neyi pre, di ni nungoqi Jisas nei wumbig kin nei te si ware segi di wute aye yawo wurany righe kin wand yuwon ye te nare nandi simbe nand. Ni beghi simbe nundug nari nungoqi pripri beghi nei wumbug di quan nganye chumbuai wand, di beghi nungoqi budoqu yawo guregu kin pugrine nungoqi beghi wundomu yawo kureuq.  
\v 7 Mand, nungoqi pughe gri Jisas nei wumbig kin te beghi putungu, pugri bu beghi unje mupumu mai isis mengu kin tende puayi beghi te nei bibiny di gre pateri.  
\v 8 Muq nungoqi Yumbui ane was di gre pu yequ ye te ningg beghi mune chumbuai ane pas.  
\v 9 Muq beghi nungoqi ningg God chumbuai bidig. God nungoqi ningg beghi chumbuai yumbui nganye nengu, di te ningg beghi oyi ni chumbuai bidig. Pudi beghi ni chumbuai bidig kin te ni beghi chumbuai nengu kin te ane tuqui segi, ni oyi beghi nungoqi ningg chumbuai yumbui nganye nengu.  
\v 10 Bur di bogisumb beghi God pengu bidig gre te ei beghi ngiq nundug ei beghi mune bodo nungoqi budoqu ningg. Te ei nungoqi Jisas nei wumbig kin nei ninge tuqui segi di beghi ghav buduq.   
\p
\v 11 Nge beghi God di wuyi pengu gidig ei ni nikinne di beghi Yumbui Jisas ni beghi ngim muangu ei beghi nungoqi nde bodo.  
\v 12 Nge Yumbui pengu gidig ei ni nungoqi wute Jisas nei wumbig kin nonne oyi oyi yawo wurany righe di wute buagi aye te yawo wurany righe kin yumbo ur te nungoqi nde bre nand di quan nganye yumbui ruso ei beghi nungoqi yawo pirauq righe kin ane tuquine.  
\v 13 Di nge ni pengu gidig ei ni puq neuq nungoqi umbo pe gre wateri pu ei otiwo beghi Yumbui Jisas nikin wute yuwon ye ane mandi kin tende puayi nungoqi beghi God di wuyi nde rar pe wand nungoqi nde rise segi yuwon nganye yequ.   
\c 4  
\s1 God chumbuai nundug kin yumbo ur ei bad bad pas  
\p
\v 1 Mand, nungoqi pughe gri was ei God chumbuai nunduq kin yumbo ur te beghi yeri buduq di nei watevi pre, di muq nungoqi yumbo ur te kin qa puq wen wen was pre. Di muq beghi Yumbui Jisas nde nyamb pe nungoqi buid nganye pupuq nungoqi yumbo ur te kin ei mune quan nganye puq wen.  
\v 2 Te pugri beghi Yumbui Jisas ningg gre pe nungoqi wand yeri buduq kin te nungoqi nei wamb.   
\p
\v 3 God ni nei namb kin nungoqi ninde rar pe yuwon nganye ei was: Te pugri quayi nyumbueg segi segi wand kin yumbo ur te puaq wand yuwon.  
\v 4 Te kin te nungoqi wutaqu ire ire nei brequ nungoqi nde rindi di nungoqi unje rupuqu ye te ningg nungoqi non ghimbi yeng wany yuwon, di yuwon nganye was kin yumbo ur di God chumbuai nunduq kin yumbo ur pene ei was.  
\v 5 Nei brequ wute Juda segi kin ni God ningg yumbo ur nei mamb segi di nikin nei brequ pe puq men kin pugri nyumbueg segi segi wand weny wayequ.  
\v 6 Di te kin pugrine wute Jisas nei mimbig kin aye unje wap di ni ngam wutim rise wayequ. Te pugri Yumbui ni yumbo ur buagi ren kin ningg wute quan nganye brequ nindiny ye. Yumbui wute brequ nindiny ye te kin ningg beghi asine wand gre ye simbe buduq di wu wand buduq pre.  
\v 7 Te pugri God ni beghi ngam nirangu ninde bodo kin te ni beghi quayi nyumbueg ane segi segi wand ningg ngam nirangu bodo segi, beghi ninde rar pe yumbo ur brequ bad segi yuwon nganye ei pas ningg bu ngam nirangu bodo.  
\v 8 Pugri bu wuti beghi wand ven dobu ni viso te ni wute dobu ni mo segi, ni God wuti nungoqi Ququ Yuwon Ye neuq ye ni dobu ni no.   
\p
\v 9 Nungoqi non nimand aye Jisas nei rimbig kin yawo wurany righe ye te kin wand beghi gri nyumo raqe ur buduq di simbe buduq kin yembe segi. Te pugri nungoqi pughe gri wute aye oyi oyi yawo wurany righe kin yumbo ur te God nungoqi non grine nuaqu waghe pre. Pugri bu muq nungoqi wute aye oyi oyi yawo wurany righe.  
\v 10 Di muq nungoqi nimand tiqe buagi Masedonia opu yeru kin ninde yumbo ur ren kin qa bei wand wand. Pudi mand, beghi nungoqi simbe buduq nungoqi yumbo ur te kin quan nganye ei mune puq wen.   
\p
\v 11 Beghi asi nungoqi simbe buduq kin pugrine waghine was, nungoqi non yembene nei wumbiny wute aye ningg yembe wunjari ruso wayequ, di nungoqi non si pene yembe wand mir wateri di was.  
\v 12 Te ei wute aye nde si pe was segi nungoqi non nde gre pene was, di wute aye Jisas nei rimbig segi kin ni te kin rundoqu di chumbuai runduq.   
\s1 Yumbui mune nandi kin  
\p
\v 13 Mand, beghi nei bab kin nungoqi wute mati kin otiwo pughe sin ei rem ye te kin ei oghine nei wamb ei yuwon. Te ei nungoqi wute God nei rimbig segi kin ni wute riti kin mune res riwo ye te ningg mune ghimbi ruwo segi ye ni wute riti ye ningg yivany rire kin pugri yivany ware segi.  
\v 14 Beghi nei bab nganyene nganye Jisas nati di mune nes newo pre, pugri bu beghi nei bab wute Jisas nei rimbig kin riti ye ni nganyene nganye otiwo God mune nindiri riwo di Jisas ane mune rindi ye.   
\p
\v 15 Muq beghi Yumbui nikin wand simbe buduq ningg, te pugri beghi wutamu pati segi pasne ruso ruso Yumbui nandi, di wute mati kin masne di beghi gri oyi ye pawo Yumbui ane po tuqui segi nganye.  
\v 16 Te pugri tende puayi di wute buagi Yumbui quan kumone nari kin rutungu, di angelo yumbui nyamb kin nari ye gibe ko rutungu, di God ningg biugel wuri kin rutungu. Te rutungu di Yumbui nikinne nginy tu wam pu nati ni di wute Kraist nei rimbig kin riti ye te ye ruwo res riwo.  
\v 17 Muqdi wutamu pasne kin ni ane ire pe pikur di wuye quari pe pewo po di Yumbui wam tende buqoid ye, pugri bu Yumbui ane pas pas te kin pas.  
\v 18 Pugri bu nungoqi oyi oyi wand ven kin ei simbe wand ei gre wateri tedi wute mati kin ningg yivany ware segi.   
\c 5  
\p
\v 1 Mand, beghi nyumo raqe ur buduq di Yumbui ni pughe puayi nandi kin nginy te ningg simbe buduq tuqui segi.  
\v 2 Te pugri nungoqi non gri oghine nganye nei wamb pre, Yumbui ni nandi kin nginy te wute nyungu kin burpoq mandi kin pugri ei nandi ye.  
\v 3 Wute buagi nei tuan rimb riri, “Muq yuwon waghine pas, yumbo ninge ningg wune bab segi” puq rind kin tende puayi muqdi mai yumbui ninde wundi. Mai yumbui ninde wundi kin te brequne nganye wundi, te wute wo pe wuso yamb tumo di ghimbi yuqo brequne ninde rindi kin pugri. Ni mai te puaq rindiq kin tuqui segi.   
\p
\v 4 Pudi, mand, nungoqi burpoq pe was segi, pugri bu Yumbui nandi kin nginy te wute nyungu kin mandi kin pugri nungoqi puye yis nireuq tuqui segi.  
\v 5 Nungoqi buagi ane wutaqu ti kin di bogisumb kin, beghi bur kin wute segi di burpoq kin wute segi.  
\v 6 Pugri bu beghi wute ninge kin pugri ruqo pase wayequ. Beghi urupui ne ei pas di nei bab bab pas.  
\v 7 Te pugri wute ruqo mase kin bur ei mase, di wute wuye me jebo mand kin bur ei wuye me di jebo mand.  
\v 8 Pudi beghi, beghi bogisumb kin wute, pugri bu beghi nei bab yuwon di yeng pawo pu ei pas. Beghi Yumbui nei bibig kin nei di wute yawo pirany righe kin nei te ei siot kapa kin pugri pare righe, di God beghi nitamu powi di yuwon pu pas kin te ghimbi puany kin nei te ei hat kapa kin pugri ngawu pe pare righe.  
\v 9 Te pugri God ni beghi nupumu po kin te ni beghi brequ nundug di mai piraq ningg nupumu po segi. Ni beghi nupumu po kin te ni beghi Yumbui Jisas Kraist nde gri nitamu powi di yuwon pu pas ningg bu nupumu po.  
\v 10 Ni beghi ningg nati te ei beghi anene urupui pas. Piyi beghi urupui pas o pati pre kin beghi buagi ane ni ane pas ye.  
\v 11 Te ningg bu nungoqi muq oyi oyi ghav wand di gre wateri kin pugrine ei puq wen wen.   
\s1 Wand omo nawo ningg di mune nganye yeri nindim  
\p
\v 12 Mand, beghi nungoqi simbe buduq, nungoqi wute Jisas nei wumbig kin nungoqi yumbui ni nyamb wundiri riwo. Yumbui ni nap mo ei ni nungoqi nde yembe yumbui mand di nungoqi wand yeri munduq kin.  
\v 13 Nungoqi ni yembe mand ye te ningg ni nyamb wundiri riwo di yawo wuram righe. Di nungoqi wutaqu buagi ane umbo irene ei kuse.  
\v 14 Mand, beghi nungoqi simbe buduq, nungoqi wute si yavi riti kin te wu wand wundiny, wute wune rimb kin te gre weny, wute buid segi kin ghav wundiny, di wute buagi waghi wundiny.  
\v 15 Yeng wawo yuwon eti wuti iri wuti aye unje naip di ni oyi mune ni unje naip. Pugri puq wen segi kin, pudi pripri oyi oyi ei sabi wand di wute aye sabi wundiny.   
\p
\v 16 Priprine chumbuai ei wand,  
\v 17 di priprine ei Yumbui pengu wundig,  
\v 18 di piyi yumbo pughe kin nungoqi nde puq ren pudi nungoqi priprine ei te ningg God chumbuai wundig. Te pugri God nari nungoqi Kraist Jisas ningg wute was kin nungoqi pugri ei puq wen wen was ye.   
\p
\v 19 Ququ Yuwon Ye nungoqi pughe wen ningg nei neuq te nungoqi segi puq wundig wayequ,  
\v 20 wute propet kin pugri wand simbe runduq kin ni wand te perei wundiny wayequ.  
\v 21 Pudi ni wand buagi te tuqui wap wuqond; wand nganye kin wat rise,  
\v 22 di wand unje rip kin buagi meware ruso.   
\p
\v 23 Nge God wuti beghi puq nengu umbo yuwon gud kin te pengu gidig ei ni nungoqi puq neuq priprine yuwon nganye was. Di beghi Yumbui Jisas Kraist nandi kin tende puayi nungoqi ququ pe, ghimbi pe di was kin pe wand ninge rise segi.  
\v 24 Wuti nungoqi ngam nirauq ninde wandi kin te ni puq nen ye. Te pugri ni pripri nikin wand ane tuquine yumbo puq nen ye.   
\p
\v 25 Mand, nungoqi beghi ningg Yumbui pengu wundig.  
\v 26 Di nge nde nyamb pe wute Jisas nei rimbig kin tende ris ye nimand kin pugri song wureny.  
\v 27 Nge Yumbui nde nyamb pe simbe guduq nungoqi nyumo raqe wen nimand Jisas ningg wute buagi aye tende wundoq di simbe wundiny.   
\p
\v 28 Beghi Yumbui Jisas Kraist ni nikin nde nei pene wute yuwon nuany kin te nungoqi nde vise.