\id HEB \h Hebreo \toc1 Sat Sulat Sidat Hebreo \toc2 Hebreo \toc3 Heb \mt2 Sat Sulat Sidat \mt1 Hebreo \c 1 \s1 Si Jesus Ud Mangipatigammu Kan Apudyus \p \v 1 Utdit aw-awe, namin-adu un awad impatigammun Apudyus sidat ginnapuwan taku un paimbagana utdat propeta na. Ot nadumaduma’n wagas dit nan-iipatigammu na. \v 2 Yoong sinsatunona udidin di aḻ-aḻgaw, sat Anak naon dit nangipatigammu kan ditaku’t dat piyaona. Siya si Jesus un pinampaloswa na utdan losana awad situn lubung kan siya’d dinutukana’n maningkuwa utdat losana inggaw. \v 3 Siya’d mangil-an sit nakaskasdaawa kinangatun Apudyus kan mangipaila utdit kinaapudyus na. Tatakkudogona dan losana awad sidat mannakabalina ugud na. Utdit naabus dit kingwa na daḻapnu madaḻusan dat tagu utdat basuḻ da, nan-ulin sin langit ot nantupak sit kapon madiwanan Apudyus daḻapnu makapan-apu kan siya. \s1 Nangatngatu Din Anak Apudyus Nu Sadan Aanghel \p \v 4 Kad sidiyon, pinambalin Apudyus dit Anak na un amo nangatngatu nu sadat aanghel ot nadaydayaw pay dit ngadan na un intod na nu sadadit ngadan dat aanghel. \v 5 Ta naida taḻon nangibagaan Apudyus sidadit aanghel na si kanana’n, \q1 “Anak ku ud sika. Sinsatun ipailaka sakon ud Amam.” \m Maid pay nangibagaan Apudyus sidan anghel si, \q1 “Sakon ud Ama na kan siya’d Anak ku.” \m \v 6 Utdit daan Apudyus ibaun situn lubung si Jesus un maibilanga pangu’n abeng na kanana’n, \q1 “Masapula mandaydayawa losan dan aanghel ku kan siya.” \m \v 7 Ot nu maipanggop sidadin aanghel, kanan Apudyus un, \q1 “Sadan aanghel ud babbaun ku ot mabalin ku un mambalinon dida’n bayogbog onnu gilab di apuy.” \m \v 8 Yoong nu maipanggop sidin Anak na, kanan Apudyus sit naikanglita ugud na un, \q1 “Sanat mangiyapuwam Apudyus ud mannanayuna maid si kigad. Man-apu ka un nalintog sinat mangiyapuwam. \q1 \v 9 Piyaom din nalintog ot lawengom din nadadag. Siya’d gapuna’n sakona Apudyus nu am-amoda dayaw kan lagsak dit intod ku kan sika nu sat intod ku utdadit buḻun nu.” \m \v 10 Kinnana na pay sit Anak na un, \q1 “Utdit laplapu na, sika Apu dit namaloswa uttun pita kan sadan losana maila’d langit. \v 11 Ot losan datuwa pinaloswam mangkigad da un kama’t baduta dumadaan yoong sika, mannanayun ka si inggaingga. \v 12 Awad timpu’n sukatam datun losana pinaloswam un kama ka si manlukut si kagoy onnu mangkaan si dadaana badut. Yoong adi kan taḻon maobos kan maid kigad di mataguwam.” \m \v 13 Padana’n naida taḻon nangibagaan Apudyus sidat aanghel si kama’t tu, \q1 “Mantupak ka uttun kapon madiwanan ku inggana’t ipaabak ku kan sika danat kabusuḻ nu.” \m \v 14 Ot singngadanon dit koon dat aanghel nu? Dida dat manselselbi kan Apudyus un babbaun na un umoy tumuḻung sidadit taguwona. \c 2 \s1 San Nakaskasdaawa Managuwan Apudyus Kan Ditaku \p \v 1 Utdi, gaputa kama’t di dit kinangatun Apu Jesu Kristu, masapula amo ipapasnok taku dadit dingngoḻ taku’n katuttuwaan daḻapnu adi taku mataḻak. \v 2 Ta sadat lintog Apudyus un impatigammun dadit aanghel kan Moses, napataḻgodan dit kinatuttuwa da ot singngadan na mana adi nanuttuwa naitod dit kustu’n dusa na. \v 3 Nu kama’t di, inon dit man-iilisi taku utdit mandusaan Apudyus nu adi taku ikaskasu din nakaskasdaawa managuwana kan ditaku nu? Si Apu taku’n Jesu Kristu un mismu ud ummuna’n nangipatigammu utdit maipanggop sit managuwana kan ditaku. Sadadit nakagngoḻ kan siya dida ud nangipanoknok kan ditaku un tuttuwa. \v 4 Ot dinog-an pay Apudyus un pinanoknokan sidit nangkokwaana utdan nakaskasdaawa mangilasinan kan nadumaduma’n am-amug. Initdana pay dida’t lainga painwaḻas na kan Ispiritu Santu un maiyannatup payon sit piyaona. \s1 Si Jesu Kristu Din Managu Kan Ditaku \p \v 5 Sadit bagu’n lubunga ug-ugudon mi un maisukat situn madama’n lubung, bokona aanghel nu adi tagu dat pinilin Apudyus un mangiyapu. \v 6 Ta awad paingkanglit Apudyus sidita kanana’n, \q1 “Apudyus, singngadan kad dat tagu un sigagasmok ka kan dida? Singngadan da kad ta ay-ayyuwanam dida? \v 7 Pinambalin nu dida’n nadobdoba nu sadat aanghel si sin-akitana timpu ot initdam dida si nakaskasdaawa kinangatu kan kinadayaw. \v 8 Painyapum kan dida dan losana awad.”\f + \fr 2:8 \ft Salmo 8:4-6.\f* \m Satuwa imbagan Apudyus, maid adin dan tagu iyapuwan ot nalawaga naida taḻon nalassig. Yoong sinsatun naid man-an payyan mangil-ana iyapuwan di tagu dan losana awad. \v 9 Yoong tigammu taku dit maipanggop kan Jesu Kristu un nambalin si nadobdoba nu sadat aanghel si sin-akitana timpu, daḻapnu matoya maisalit kan ditaku’n tagu. Nakwa tu gapu’t dit kaasin Apudyus kan ditaku. Ot gapu’t dit nampaligatana kan natoyana naitdan si nakaskasdaawa kinangatu kan dayaw. \v 10 Lumbonga taḻon dit kingwan Apudyus, un siya’d namaloswa kan mangaamban sidan losana banag sidit impalubus na un mapaligatan si Jesus. Ta maipagapu utdit kingwana, aduadu’n tagu dat naibilanga anak na ot mailak-am da utdit nakaskasdaawa kinabaḻbaḻu na. Ot sadiya napaligatan Jesu Kristu, nambanag un maid mangkulangana’n mangipangat kan ditaku’t din mataguwan taku’t inggaingga. \p \v 11 Si Jesus ud nanaḻus kan ditaku utdat basuḻ taku. Ot ditaku un dinaḻusana kan siya un nanaḻus, os-ossaan dit Ama taku. Siya’d gapuna’n adina mabain si Jesus un mangibaga un susunud na ditaku. \v 12 Kinnanana kan Apudyus un, \q1 “Ipatigammuk sika utdan susunud ku ot idayaw ku sika utdan losana ammung.” \p \v 13 Kinnanana pay un, “Mantaḻgodak kan siya.” Ot kanana payyan un, “Antuwak sidadit anak Apudyus un intaḻgod na kan sakon.” \p \v 14 Ot gaputa tagu kan matoy taku’n aanak Apudyus un ug-ugudona, nambalin pay si Jesus un tagu daḻapnu maipada kan ditaku. Kingwa na tu daḻapnu utdit matoyana kan umungaḻana abakona si Satanas un manligwatan di matoyan kan maisinaan di tagu kan Apudyus. \v 15 Ot gapu’t tuwa kingwa na winayaana dat losana tagu un kama dat puyung kigad si naitaguwan da maigapu utdit kimut da un matoy. \v 16 Nalawag un bokona sadat aanghel dit tuḻtuḻungana nu adi ditaku’n maibilanga kaganakan Abraham. \v 17 Siyadi dit gapuna un masapula nambalin si Jesus un tagu daḻapnu taḻona maipada kan ditaku’n susunud na. Kadon, nambalina nakaasi kan mataḻgodana Kangattuwana padi un manselselbi kan Apudyus ta indatun na dit long-ag na daḻapnu mapakawan dat basuḻ taku. \v 18 Sinsadinon, gaputa napadasana’d nanligat kan sinugsugan Satanas, mabalin na un tuḻungan dat padpadason Satanas. \c 3 \s1 Nangatngatu Si Jesus Nu Si Moses \p \v 1 Siya’d gapuna susunuda manuttuwa’n pinilin Apudyus, dikayu un naidagamung sidan inayagana un tagu na, somsomkon yu ut Jesus. Ta nu maipanggop situn pammati taku, siya dit imbaun ud Apudyus kan siya’d Kangattuwana padi taku. \v 2 Napudnu si Jesus kan Apudyus un nanutuk kan siya, kama’t dit kinapudnun Moses un nangipangpangat sidat tagun Apudyus. \v 3 Yoong ulay nu nadayaw un tagu si Moses, maibilang si Jesus un amo nadayaw nu siya. Padan din mangwa’t boḻoy un amo nadayaw dit tagu un nangwa nu sat boḻoy. \v 4 Tuttuwa’n kada boḻoy awad tagu si nangwa, yoong si Apudyus dit nangwa utdan lossalossan. \v 5 Si Moses baba-unon Apudyus un napudnu’n nanselselbi utdat tagun Apudyus. Ot imbagana dat maipanggop sidat daan payyan Apudyus impatigammu kan dida’t dit. \v 6 Yoong si Jesu Kristu bokona baba-unon Apudyus ta Anak na un napudnu’n mangayyuwan sidan tagu na. Ot ditaku dat tagun Apudyus nu mantultuluy taku’n nataḻgod kan natuḻod un manguuway sidan namnamaon taku un itdona. \s1 Sat Man-illongan Un Itdon Apudyus \p \v 7 Kad sidi, masapula unudon taku dit paingkanglit Ispiritu Santu un kanana’n, \q1 “Sinsatun, nu dongḻon yu nat ibagbagan Apudyus, \v 8 adi kayu mansukil un padan dadit ginnapuwan yu un sinalungasing da si Apudyus sidit timpu un namadpadasan da utdit kaanus na utdit igawa maid amo taguna. \v 9 Inggaw kanan Apudyus maipanggop kan dida un, Pinadpadasak kampay ulay nu inila da dadit am-amuga kingwak si unog di opata puḻu’n dagun. \v 10 Siya’d gapuna’n summuḻagak sidadi un tagu ot kinnanak un, ‘Kanayuna sadan bokobokon dan uunnudon datuwa tagu un bokona sat piyaok dit tungpaḻon da.’ \v 11 Summuḻagak kan dida ot insapatak un adika taḻon paḻnokon dida utdit insaganaka iillongan.” \m \v 12 Ot siyadi dit gapuna susunud un, man-annad kayu daḻapnu maid osa kan dikayu ut mansomsomok si nadadag un adi manuttuwa kan Apudyus un siya’d manggapuwan yu un umadayuwan kan siya un matatagu. \v 13 Mambibinnaga kayuwota inaḻga-aḻgaw aginggana’t awad aḻgaw yu, daḻapnu maid maallilawa mambasuḻ si gapun di sumukilan nat somsomok yu. \v 14 Ta nu itultuluy taku dit kinataḻgod taku’t dit damudamu inggana’t mandinonya na, mantultuluy pay din maiyossaanan taku kan Kristu. \v 15 Siya’d gapuna’n masapula sosomkon taku dit paingkanglit Apudyus un kanana’n, \q1 “Sinsatun, nu dongḻon yu nat ugud Apudyus adi kayu mansukila kama’t dit kingwan dat ginnapuwan yu un sinalungasing da si Apudyus.” \m \v 16 Ta singngadan kad dat nakagngoḻ sidit imbagan Apudyus yoong nansukil da? Bokon kad sidat aappu taku’n impangatan Moses un lummaksun sidin Egipto? \v 17 Ot ngadan kad dat nakasuḻagan Apudyus si unog di opata puḻu’n dagun? Bokon kad sidat tagu’n nambasbasuḻ ot natoy da utdit igawa maid tagtagguwan? \v 18 Ot singngadan kad dat nangisapataan Apudyus un adina’n taḻon paḻnokon sit iillongana insagana na? Bokon kad sidat nansukil kan siya? \v 19 Kad sidiyon, kaawatana adida nakaḻnok sidit iillongana insaganan Apudyus gaputa adida tinuttuwa dit imbagana. \c 4 \p \v 1 Ot sinsadin ta sissiya payyan dit sapatana’t tun satun, taḻona man-am-amma taku daḻapnu maid osa si adi makaḻnok sidiya iillongan. \v 2 Ta nagngoḻ taku dit Nabaḻu’n Damag un maipanggop situ un iillongan kama pay sidadit aappu taku utdit aw-awe. Yoong ulay nu nagngoḻ da, bokona nangitod si nangkapiyaan da gaputa adida tinuttuwa. \v 3 Ditaku’n manuttuwa’l lawa dat mabalina makaḻnok sidiya iillongan ta sadat adi manuttuwa, kanan Apudyus un, \q1 “Insapatak sidit suḻag ku un taḻona adik paḻnokon dida’t dit iillongana insaganak.” \m Satu un iillongan un insagana na nakwaon manipud kampay sidit nangwaana uttun lubung. \v 4 Ta awad naikanglita ugud na maipanggop sit maikapitu’n aḻgaw sidit namaloswaana’t tun pita un kanana’n, “Sit maikapitu’n aḻ-aḻgaw nan-illong si Apudyus sidit naabus dat losana kingwa na.”\f + \fr 4:4 \ft Gen. 2:2.\f* \v 5 Ot ibagak payyan dit kinnanan Apudyus maipanggop sidadit ginnapuwan taku’n adi nanuttuwa un kanana’n, “Taḻona adik paḻnokon dida utdit iillongana insaganak.” \v 6 Utdi, kaawatan un adida nakaḻnok dat ummuna’n nakagngoḻ sit damag maipanggop sidiya iillongan gapu’t dit adida nanuttuwaan. Yoong ulay nu kama’t di, awad da ud udum un makaḻnok. \v 7 Isunga nangikoddong payyan si Apudyus si sabali’n timpu ot sinsatun diya timpu. Maabus man piga’n dagun manipud sit adida nanuttuwaan, paingkanglit Apudyus kan David dit naibagakon kanad un, \q1 “Sinsatun, nu dongḻon yu nat ugud Apudyus adi kayu mansukil.” \p \v 8 Bokona sadit ili un nangipuyutan Josue utdat ginnapuwan taku dit ug-ugudona’n iillongan. Ta nu siya, adinon Apudyus nangibaga’t maipanggop si sabali un timpu. \v 9 Siya’d manigammuwan taku’n awad timpu’n umillongan dat tagun Apudyus kama’t dit nan-illongan Apudyus sidit maikapitu’n aḻ-aḻgaw. \v 10 Ta singngadan na mana tagu dit lumnoka makaillong kan Apudyus, man-illong pay sidadit talibasu na un kama’t dit kingwan Apudyus sidit magangput naon dat kingwa na. \v 11 Siya’d gapuna’n koon taku dit kabooḻan taku’n makaḻnok sidi un iillongan un naid ulay osa kan ditaku si adi tumuttuwa kan Apudyus un kama’t dit kingwan dat kaganakan Israel un siya’d adida nakaḻnokan. \p \v 12 Ta sat ugud Apudyus matatagu kan mannakabalin. Natadtadom nu sanat duwa’t ngaḻaba ispada ta silputana nat tung-aḻ aginggana’t dit ulong na. Makaḻnok pay sin somsomok kan kadogwa kan kabooḻana un usigon dat laweng kan napiya’n somsomok di tagu kan sadat panggop kan piyaon da. \v 13 Maid mailingod kan Apudyus ta iillana dan losana paloswa kan tigammu na dan losana maipanggop kan ditaku. Ot sungbatan taku’t din atubang na dat losana kingkingwa taku. \s1 Si Jesus Dit Kangattuwana Padi Taku \p \v 14 Si Jesus un Anak Apudyus, siya’d nadayawa kangattuwana padi taku un kaysan sit kustu’n igaw Apudyus sin langit. Siya’d gapuna’n adi taku’n taḻon lumipsut situn pammati un ibagbaga taku. \v 15 Ta satu un kangattuwana padi taku maawatana datun kinakapsut taku ta siya un mismu, napadasana dan losana sugsug un kama pay kan ditaku yoong adina nambasuḻ. \v 16 Siya’d gapuna’n masapula nataḻgod taku un umadani kan Apudyus un nakaasi ta kodawon taku’n kaasiyan kan saḻakana ditaku nu timpuna un masapul taku. \c 5 \p \v 1 Sat kangattuwana padin di Judio, mapili utdan buḻun na ot siya’d madutukana mangisikad kan dida’t din atubang Apudyus. Siya’d mangidatun sidan itdon dan tagu kan Apudyus kan sidat ayama maidatun daḻapnu mapakawan da utdat basuḻ da. \v 2 Ot satu un kangattuwana padi makaawat sidadit mailladu maipagapu’t dit kinakulang di tigammu da ta tagu’l lawa’n awad pay mangkulangana. \v 3 Siya’d gapuna un, nu mandatun masapul un bokona lawa’n gapu’t dat basuḻ dat tagu nu adi gapu pay sidit basuḻ na. \v 4 Maid manutuk sit long-ag na pay lawana mambalin si kangattuwana padi nu adi si Apudyus ullawa ud mabalina manutuk un kama’t dit nanutukana kan Aaron. \p \v 5 Padana pay kan Kristu un bokona pinadayawana pay lawan dit long-ag na daḻapnu mambalin si kangattuwana padi nu adi dinutukan Apudyus. Ot kanan Apudyus kan siya un, \q1 “Sika ud Anak ku. Sinsatuna aḻgaw ipailaka sakon ud Amam.” \m \v 6 Awad pay dit nangibagaan Apudyus kan Jesus un kanana’n, \q1 “Padi ka ut inggaingga kama’t dit kinapadin Melkisedec.” \p \v 7 Utdit ininggawan Jesus situn pita nanluwaḻu ot indakoḻ na dit ginga na kan inyibil na un dit nangkodaw kan Apudyus udsi mataguwana kan katoy gaputa tigammu na un mannakabalin. Ot dingngoḻ Apudyus gaputa nampakumbaba kan nantungpal. \v 8 Ulay nu Anak Apudyus, inadaḻ na dit mantungpal kan Apudyus sidadit nampalpaligatana. \v 9 Ot magangput na mana matungpal dat losana impakwan Apudyus kan siya, nambalina siya’d gapuwanan dit maid kigada mataguwan dat losana tagu’n manuttuwa kan siya. \v 10 Siya’d dinutukan Apudyus un kangattuwana padi un kama’t dit kinapadin Melkisedec. \s1 Pammagbaga Utdin Adi Suminaan \p \v 11 Adu payyan datun ibaga mi maipanggop situ un naugud mi yoong nasigaba ipakaawat kan dikayu ta adi kayu makaaw-awat. \v 12 Nabayag kayu un namati ot lobbong na un dikayuwon ud mangitudtudu utdan udum. Yoong bokon ta masapul yu payyan nat sabali un mangisuḻu kan dikayu utdat naḻasu’n maawatana ugud Apudyus un naitudtuduwon kan dikayu utdit luglugi na payyan. Kama kayu payyan si abenga sumusususu kan adi makakotkot si naboḻanga makan. \v 13 Singngadan na mana tagu nat sumusususu, abeng payyan ot adina payyan mailasin din kustu kan nalintog. \v 14 Yoong sanat tagu un makakotkot si naboḻanga makan, naotongon. Padan dan nabilog si pammati un naadaḻ daona usalon dat somsomok da un mangilasin sit napiya utdit nadadag. \c 6 \p \v 1 Isunga, adi takuwon uliulinon un adaḻon danat tudtudu’n naḻasu un maawatan maipanggop kan Kristu. Adaḻon takuwot danat nadaḻom un tudtudu un mampabilog situn pammati taku. Adi takuwon uliulinon un adaḻon danat ummuna’n tudtudu un nanlugiyan di pammati taku un kama’t dan: man-awidan taku dadit kokkoon taku un maid selbi na ot manuttuwa taku kan Apudyus. \v 2 Adi takuwon uliulinona adaḻon dan maipanggop si bunyag, san mangipatayan sin ima’t din uḻun din buḻun nu iluwaḻuwan, san mampaungaḻan Apudyus sidan tagu un natoy kan san man-ukuman Apudyus sidan tagu un maid si kigad. \v 3 Adaḻon takuwot dadin nadaḻom un tudtudu’n mampabilog situn pammati taku nu ipalubus Apudyus. \p \v 4 Ta sadan namati un man-awidan da dit pammati da kan Jesu Kristu, adidaon mabalina maawis umana mambabawi gaputa naabusona linawagan Apudyus dit somsomok da ot napadasan daona linak-am dit ligalun Apudyus kan napadasan daona naawat dit Ispiritu Santu utdin mataguwan da. \v 5 Natigammuwan daon dit kinabaḻun dit ugud Apudyus kan nagikna daon dit pannakabalin Apudyus un maipaila uman situn dumoḻdoḻa timpu. \v 6 Nu nan-awidan da dit pammati da, adina mabalin un maawis da un mangibabawi’t dat basuḻ da uman ta gapu’t dan kokkoon da, kama nu ilansa da uman si Jesus un Anak Apudyus kan ibabbain da utdat kaaduwan. \p \v 7 Sadanata tagu maiyalig da si pita. Nu san pita un maudaudanan ta naḻaba nat tumubu un muḻmuḻa un manselbi’n mangkapiyaan din makinpita, bindisyunan Apudyus diya pita. \v 8 Yoong nu kalenuk kan bollat nat tumubu, maid selbi na un pita ot maid ayana’n dusaon Apudyus ta sobgona. \p \v 9 Yoong ulay nu kama’t di din imbagak kan dikayu’n napotoga susunud, maid duwaduwak kan dikayu’n koon yu dit nabaḻu un siya’d maiyannatup un koon dat tinagun Apudyus. \v 10 Ta nalintog si Apudyus ot bokona liuwana dadit nabaḻu un kingkingwa yu kan sat mampipiya yu maipagapu kan siya un impaila yu utdit mantutuḻung yu utdat pada yu un manuttuwa un itultuluy yu inggana’t tun satun. \v 11 Sad taḻona kalikagumak, ipapasnok nat kada osa kan dikayu’n mannamnama kan Apudyus inggana’t magun-ud yu un losan dat nanam-on yu. \v 12 Ta nu sad koon yu di, bokona sumadut kayu nu adi kumama kayu utdat udum un gapu’t dit manuttuwaan da kan kinaanus da, awaton da dit insapatan Apudyus. \s1 Tungpaḻon Apudyus Dit Insapata Na \p \v 13 Utdit nansapataan Apudyus kan Abraham insapatana un tungpaḻon na dit imbaga na. Ot gaputa naid nangatngatu nu siya, inusal na dit ngadanna un nansapata. \v 14 Ot kingwanana un, “Isapataka bindisyunak sika kan paaduwok dan kaganakam.” \p \v 15 Ot gaputa inan-anusan Abraham inuuway, natungpal dit insapatan Apudyus kan siya. \p \v 16 Nu sapataan nat osa’n tagu dit kinatuttuwan dat ibagbagana, mansapatan usalona dit ngadan di tagu’n nangatngatu nu siya kad maaliglu dit mansisinnungbatan da. \p \v 17 Padana pay un sinapataan Apudyus dit imbaga na gaputa piyaona’n ipaila utdadit losana umawat sidat imbaga na un adina’n taḻon maobos dit somsomok na. \v 18 Kingwa na di daḻapnu ditaku’n nangkamang kan siya amo mapabilog tun somsomok taku’n mangipapasnok un mannamnama’t dat imbaga na. Onta antu datun duwa’n kingwa na un adi mabalina maobos ta nangaḻ-am an si nantuliyan Apudyus. \v 19 Satu un namnama siya’d mangibakod situn mataguwan taku ta maid duwaduwa na un matungpal. Gapu’t tuwa namnama taku, kama taku’t nakaḻnok sit kustu’n igaw Apudyus un kama’t din linumnokan di kangattuwana padi utdin Kasasantuwana kuwaltun di timplu un nasaḻ-inan si koltina. \v 20 Ummuna un kaysan si Jesus sidi, daḻapnu siya’d mangibagi kan ditaku ta siya’d nambalina kangattuwana padi ut inggaingga un kama’t dit kinapadin Melkisedec. \c 7 \s1 Sat Kinapadin Melkisedec \p \v 1-2 Satu un Melkisedec, ali ud Salem kan padi un nanselselbi kan Apudyus un kangattuwan. San piyaona un ugudon din ngadan un Melkisedec, alin di kinalintog ot sat piyaona paya ugudon din saad na, alin di kappiya gaputa san piyaona’n ugudon din Salem, kapiya. Utdit mangulinanon Abraham un nanligwat sit gugubbatana namatoyana utdat opata ali kan dat buyut da,\f + \fr 7:1-2 \ft Gen. 14:17-20.\f* inabat Melkisedec ot binindisyunana. Ot intod Abraham kan siya dit ingkapuḻun dat losana sinamsam da. \v 3 Si Melkisedec, naid nauguda ama na, ina na, onnu ginnapuwana. Naid pay nauguda naiyabengana kan natoyana. Ot maipangkama’t din Anak Apudyus ta mantultuluya padi si inggaingga. \p \v 4 Ilan yu tun kinangatun Melkisedec. Intod Abraham un nadayawa puun taku’n Judio kan siya dit ingkapuḻun dat sinamsam da utdit gubat. \v 5 Awad lintog di Judio un sadat kaganakan Levi un nambalin si padi, dida’d awad si kalobbongana mangaḻa utdit ingkapuḻun dit apit dat buḻun da ulay nu kaganakan Abraham dida’l losan. \v 6 Yoong si Melkisedec un bokona kaganakan Levi, siya’d nangitdan Abraham sit ingkapuḻun dat sinamsam da. Ot binindisyunana’t Abraham un nangisapataan Apudyus sidan sapata na. \p \v 7 Tigammu taku’l losan un sat mamindisyun, nangatngatu nu sadit bindisyunana. \v 8 Sadan kaganakan Levi un nangit-itdan dat tagu’t dat ingkapuḻu da, tagu da’l losana matoy. \v 9 Ulay nu sada Levi kan dat kaganakana dit nangit-itdan dat tagu’t dat ingkapuḻu da, mabalin pay un kanan taku’n nangtod daon sit ingkapuḻu da kan Melkisedec sidit nangitdan Abraham sit ingkapuḻun dat sinamsam da utdit gubat. \v 10 Onta ulay nu adina payyan naiyabeng si Levi utdit nangabatan Melkisedec kan Abraham, naibilanga ininggawon sit long-ag Abraham ta si Abraham dit ginnapuwana. \p \v 11 Intod Apudyus dat lintog na utdat kaganakan Israel maibasal sit nandutukana’t dat ganak Levi un papadi ta dida’d mangipatungpal sidat datdatun un naibilin. Ot nu nagun-ud okyan dat tagu dit kinalintog gapu’t dat datun dat papadi, adina masapul okyana nangibaun si Apudyus si sabali’n padi. Sadi un padi, maipada dit kinapAdina kan Melkisedec un bokon sit kinapadin Aaron un kaganakan Levi. \v 12 Ot nu nasukatan dit kinapadin dit padi, lobbong na un masukatan pay dit lintog. \v 13 Si Apu taku’n Jesu Kristu tun mauguda naisukata padi. Nanligwat si sabali’n puli ot naid kabagiyana un nanselbi ut kinapadi. \v 14 Tigammun di losana naiyabeng si Apu taku utdat kaganakan Juda. Ot naid imbagan Moses ut maipanggop situ un ganak sidit nambagbagaana’t maipanggop sidadit papadi. \s1 Naiduma Un Padi Un Padan Melkisedec \p \v 15 Ot nalawlawag pay un maawatan dit naidumaan dit kinapadin Jesu Kristu gaputa maipada’t dit kinapadin Melkisedec. \v 16 Bokona nampadi maipagapu’t lintoga maipanggop si pulin di tagu nu adi nambalin si padi gapu’t dit pannakabalin dit mataguwan un maid kigad na. \v 17 Ta kanan dit naikanglita ugud Apudyus un, “Padi ka si inggaingga un kama’t dit kinapadin Melkisedec.” \p \v 18 Kad sidiyon, nasukatan dit dadaana lintog ta nakapsut kan naid selbi na. \v 19 Adina kabooḻana mambalinon dat tagu un maid mangkulangan da. Yoong sinsatun awad nabaḻbaḻu’n namnama taku, ta gapu kan Kristu mabalin taku’n umadani kan Apudyus. \v 20-21 San osa payyana mangil-an un naiduma dit kinapadin Jesu Kristu, sat insapatan Apudyus maipanggop sit kinapAdina un kanana’n, \q1 “Sakon un Apu insapatak ot naid maobosan ditu’n somsomok ku: ‘Padi ka si inggaingga.’ ” \m Ta sat nampadiyan dat udum naid ud insapatana ut kama’t tu. \v 22 Maipagapu’t tuwa sapatan Apudyus, si Jesus ud mangisikad sit matungpaḻan dit bagu kan amo nabaḻbaḻu un tulag. \p \v 23 Antu da payyan uduma naidumaana. Adu dan nasongsongwata nampadi gaputa mangkigad dit kinapadi da nu matoy da. \v 24 Yoong si Jesus adina matoy ot mantultuluy dit kinapAdina si inggaingga. \v 25 Kadya kabooḻana’t inggaingga un taguwon dan losana tagu’n umadani kan Apudyus gapu’t dit pammati da kan siya, ta matatagu’t inggaingga un mangikakkaasi kan ditaku utdin atubang Apudyus. \p \v 26 Siya’d gapuna un si Jesu Kristu dit maibagaya kangattuwana padi taku gaputa nasantuwan kan taḻona naid napabaḻawana onnu basuḻ na, bokona kama kan ditaku’n gumabasuḻa tagu. Kaysan langit ot naitdan si nangatu’n saad un maid maipadaana. \v 27 Bokona kama’t dat uduma kangattuwana padi si Jesu Kristu ta adina masapula mandatun si inaḻga-aḻgaw gapu utdit basuḻ na asi mandatun gapu’t dat basuḻ dat tagu. Ta si Jesus, namingpingsana nandatun sidit nangidatunana’t dit long-ag na un siya’d ummanaya bayad dat losana basuḻ di tagu si inggaingga. \v 28 Nu maibasal sit lintog Moses, sadat madutukana kangattuwana padi, tagu da’l lawa un awad mangkulangan da. Yoong nu maibasal sit insapatan Apudyus un naudi nu sadit lintog, sadit Anak na dit nadutukana kangattuwana padi un taḻona naid mangkulangana si inggaingga. \c 8 \s1 Si Jesus Ud Kangattuwana Padin Dit Bagu Un Tulag \p \v 1 Satu tun piyaon mi’n maawatan yu utdan ibagbaga mi kan dikayu. Awad kangattuwana padi taku’n mantutupak sin kapon madiwanan dit tutuppakan Apudyus un Kangattuwan ud langit. \v 2 Manselselbi un kangattuwana padi utdin kustu’n igaw Apudyus un bokon sidit tulda un binangun di tagu’t dit. \p \v 3 Sat kada kangattuwana padi madutukan un mangidatun sidan itdon dan tagu kan Apudyus kan uduma kalasin di maidatun. Siya’d gapuna un si Kristu masapul paya awad idatun na. \v 4 Nu iniinggaw si Jesus situn pita bokonon un mampadi ta awadon dadit papadi un man-idatun sigun sit lintog. \v 5 Sat talibasu da un papadi kama nu angngingiwan un mangil-an sidit kustu’n awad sin langit. Kama kan Moses sidit dandani na un ilugi un bangunon dit tulda, imbilin Apudyus kan siya un, “Ilama ustu. Am-ammaama padaon nat losana kokwa na daḻapnu makwam un losan dat naipaila kan sika utdin bateled.” \v 6 Yoong sat naitod kan Jesus un talibasu nangatngatu nu sadit talibasun dadit ummuna’n papadi. Padana pay un sat bagu’n tulag Apudyus sidan tagu un nambalin maipagapu kan Kristu, nabalbalu nu sadit dadaana tulag gaputa insapatan Apudyus un nabaḻbaḻu dat itdona sidan tagu. \v 7 Ta nu maid okyan nangkulangan dit ummuna’n tulag, bokona nasukatan. \v 8 Yoong indasan Apudyus un awad nangkulangan dat tagu kan sadit tulag isunga kanana utdit un, \q1 “Dumtong nat aḻ-aḻgaw un mangwaak si bagu’n tulag sidan kaganakan Israel kan sidan kaganakan Juda. \q1 \v 9 Satun bagu un tulag, bokona kama’t dit ummuna’n intulag ku utdat aappu da utdit impuyut ku dida’n inam-ammaana lummaksun sin Egipto. Ta adida intultuluya tinungpal dadit intulag ku ot siya’d namaybay-ak kan dida. \q1 \v 10 Siyatu din bagu’n tulag ku utdan kaganakan Israel nu dumatong dit timpu na. Imuḻak dadin linlintog ku utdan somsomok da ot bigbigon da ud sakona Apudyus da kan dida ud taguk. \q1 \v 11 Bokona masapula tudtuduwan da dat susunud kan kailiyan da daḻapnu tigammuwon da ud sakona Apudyus, gaputa manipud kadobaan inggana’t kangattuwan tigammuwakon kan dida un losan. \q1 \v 12 Kaasiyak dida ot adikon sosomkon dat nadadaga kingkingwa da kan pakawanok dadit basbasuḻ da,” kanan Apudyus. \m \v 13 Sat nangibagaan Apudyus maipanggop sit bagu’n tulag, imbilang na un dadaanon dit ummuna un tulag ot adina mambayag mammaidan un padan dat losana banag nu dumadaan. \c 9 \s1 Sadit Dadaan Kan Sat Bagu Un Mandaydayawan \p \v 1 Sadit ummuna’n intulag Apudyus sidat tagu na, inggaw da ud bilbilin maipanggop sit mandadayaw da kan inggaw pay dit tulda un kingwa da un mandaydayawan da uttun pita. \v 2 Sadiya tulda, nagogwa ta inggaw koltina’t dit gawa na. Sadit dupaḻan un kuwaltu siya dit mauguda Nasantuwana Kuwaltu un siya’d inggawan dit silaw kan lamesaana naipatayan dit tinapaya maidatun kan Apudyus. \v 3 Sadit awid dit koltina, siya dit maikagwa’n kuwaltu un mauguda Kasasantuwana Kuwaltu. \v 4 Awad da ud alikam situ un sadit altar un nasamuḻan si buḻawan un sosobgan di insensu kan sadit lakasa’n nasamuḻan si buḻawan un ngadnon da ut lakasan di tulag. Sadiya lakasa, siya’d naiggaan dit buḻawana banga un inggawan dit manna, sadit summimita suḻkud Aaron kan sadat duwa’n topak di batu un naikanglitan dadit simpulu’n bilin Apudyus. \v 5 Sat labaw didiya lakasa awad da ud napayakana paloswa’n mauguda kerubim un mangipaila’t dit kinaawad Apudyus sidiya lakasa. Nabikyad dat payak da ot natudungan dit igawa mapakawanan dat basbasuḻ. Yoong bokona sinsatun ud mailawlawagan datuwa banag. \p \v 6 Kama’t tu dit nauḻnusan dat alikam dit tulda un nandaydayawan da. Inaḻgawa sad longkon dadit papadi dit madupaḻan un kuwaltu daḻapnu koon da dat kalobbongan da un koko-on. \v 7 Yoong nu sadit nangindaḻoma kuwaltu, sadit kangattuwana padi ullawa’d makaḻnok si mamingsan sit sindagunan. Adina pay makaḻnok nu maid aḻana si daḻa un idatun na kan Apudyus gapu’t dat basuḻ na kan dat basuḻ dadit tagu. \v 8 Gapu’t tuwa mauunnud sidit, nalawaga ipatpatigammun Ispiritu Santu un inggana’t mauussal payyan dit tulda un mandaydayawan da utdit, adina mabalin un makaḻnok dat tagu’t dit Kasasantuwana Kuwaltu’n kawadan Apudyus. \v 9 Awad kaipooyan ditu uttun madama’n timpu. Kaipooyana un losan dat ayam kan uduma datun dat nanaydayaw kan Apudyus, bokona inumdasa nanaḻus sit somsomok da maipanggop sidat basuḻ da. \v 10 Ta sadat datun da maipooy ullawa’t madaḻusan dat basuḻ da maipagapu’t makan, mainum, kan udum paya madaḻusan da. Maipanggop da’l lawa si madaḻusan di long-aga impatungpal Apudyus agingga’t pinabagu na dat linlintog. \p \v 11 Yoong sinsatun, si Kristu un kangattuwana padi taku’d nangidatong sidat napiya’n banaga laklak-amon taku. Manselselbi’n padi utdin gattoka igaw Apudyus un amo napotpotog kan amo napipiya nu sadit Kasasantuwana Kuwaltun dit tulda’t dit. Onta bokona kingwan di tagu onnu nakwa uttun pita. \v 12 Nilumnok si Kristu utdit gattoka Nasantuwana Igaw Apudyus un namingpingsana naid pigwapigwana. Ot bokona sat daḻan di kalding kan daḻan di ubbun baka dit indallay na un datun, nu adi sadit mismu’n daḻana. Kad tinungpal naon dit masapula makwa daḻapnu mapawayaan taku si inggaingga. \v 13 Utdit, madaḻusan dat tagu’n maibilanga naisaw utdit man-iilan Apudyus nu waḻsiyan padi dida’t daḻan di kalding, daḻan di ubbun baka kan gabun di nasgoba baka daḻapnu maibilang da umana nadaḻus. \v 14 Utdi, nu mabalin dadi un makadaḻus, ad-adu dit nakwaan dit daḻan Jesu Kristu. Ta si Kristu un naid pulus napabaḻawana, indatun na dit long-ag na kan Apudyus gapu’t dit saḻak Ispiritu Santu un maid matoyana, daḻapnu sat daḻa na dit manaḻus situn kasomsomkan taku’n naisaw maipagapu’t dan kingkingwa taku’n maid selselbina. Kadon, mabalin takuwona manselbi kan Apudyus un matatagu. \p \v 15 Ot maipagapu utdiya kingwan Jesus, nambalin dit bagu’n tulag daḻapnu sadat losana pinilin Apudyus un tagu na maawat da dit mannanayuna bindisyun un insapata na. Ta maipagapu’t dit natoyana nawayawayaan da utdat basuḻ da utdit timpun dit dadaana tulag. \p \v 16 Nu mangwa nat osa’n tagu si kasulatan maipanggop sidan ipatawid na, adina mabalin un manggogogwa dadit manawid inggana si awad manigammuwan un natoyon dit mangipatawid. \v 17 Sadi un kasulatan asina’l lawa maipatungpal nu matoy dit singkuwa. Naid anuanu na nu matattaguwan payyan dit tagu’n singkuwa’t dat maipatawid. \v 18 Padana’t dit dadaana tulag, nausal dit daḻa un nangipapiddot sidit tulag. \v 19 Kama’t dit kingwan Moses utdit impatigammu na dadit bilbilin dat lintog Apudyus sidadit tagu, nangaḻa si daḻan di ubbun baka kan daḻan di kalding ot dinanumana. Nangaḻa’t sangan di kayu’n hisop un siya’d nangitakodana’t dit naduḻawa luput un dutdut di kannelu asina insawsaw sit daḻa un siya’d nanwaḻsi na utdit iblu un naikanglitan dadit lintog kan sadadit losana tagu’n awad sidi. \v 20 Ot sat manwaḻsiyana kanana un, “Satu un daḻa dit mampapiddot sidit tulaga imbilin Apudyus un unudon yu.” \v 21 Padana pay un winaḻsiyan Moses si daḻa dit tulda kan sat uduma mausala mandaydayaw. \v 22 Katuttuwaana, sigun sit lintog istay ta losana banag masapula awad daḻa ut maidatun daḻapnu maibilang da un nadaḻus sidin man-iilan Apudyus. Adina pay mabalina mapakawan nat osa’n tagu utdat basuḻ na nu maid daḻa si maidatun. \s1 Madaḻusan Dat Basuḻ Maipagapu’t Nangidatunan Kristu Utdit Long-ag Na \p \v 23 Kama’t di dit madaḻusan dat losana usal sit tulda un sadatu un usal awaawata lawa’n dan awad langit. Yoong sadadit losana awad sin langit masapul da dit napotpotoga maidatun. \v 24 Bokona nilumnok si Kristu utdit Kasasantuwana Kuwaltu’n kingwan di tagu kan awaawata lawa’n dit tuttuwa un igaw, nu adi nilumnok langit un siya’d gattoka igaw Apudyus. Siya’d inggawana’t tun satuna mangibagi kan ditaku utdin atubang Apudyus. \v 25 Si Kristu, bokona namin-adu’n indatun na dit daḻa na un kama’t dit kangattuwana padi utdit un dinaguna lumnok sidit Kasasantuwana Kuwaltu’n mangidatun sidadit daḻan di ayam. \v 26 Ta nu dinagun un idatun na dit daḻa na, mamin-adu okyana nampalpaligat manipud sit nakwaan ditu’n lubung. Yoong bokona kama’t di ta sat tuttuwa, namingsana lawa’n inummoy si Kristu uttun pita uttun udidin di aḻ-aḻgaw, daḻapnu kaanona dit basuḻ sidit nangidatunana’t dit mismu’n long-ag na. \v 27 Ta naikoddonga mamingsana lawa’n matoy nat tagu ot maabus kad ukumon Apudyus. \v 28 Padana un si Kristu namingsana lawa’n naidatun un nanagapaḻ sidat basuḻ dat losana tagu. Dumatong uman yoong bokonona gapu utdat basuḻ nu adi daḻapnu taguwona dat manguuway kan siya. \c 10 \s1 Sat Kinapotog Dit Datun Kristu \p \v 1 Sadat linlintoga naitod sidadit Judio, angngingiwana lawa’n dadin nabaḻu’n banaga dumatong un bokona siya dat tuttuwa. Siya’d gapuna un bokona inumdas dat indatdatun dat tagu kan Apudyus si kadagundagun ta adina nabalinan un pinambalin dat tagu un maid si mangkulangan. \v 2 Ta nu inumdas okyana nanaḻus kan dida, inggongda da okyanon dit mandatun kan adidaon somsomkon dadit basbasuḻ da. \v 3 Yoong sat kinatuttuwana, sadat datun si kadagundagun dat mangipagasmok kan dida’t dat basuḻ da. \v 4 Ta adina un taḻon dit daḻan di kalding kan baka mabalinana makaan dit basuḻ. \v 5 Ot siya’d gapuna un sidit dandani’n umoy si Kristu uttun lubung kinnanana kan Apudyus un, \q1 “Bokona sadat ayama mapatoy kan udum paya datun dat piyaom nu adi insaganam tun long-ag ku un maidatun. \v 6 Bokona sadat datuna masgob kan sadadit uduma datun un maipooy si basuḻ dat mas-omam. \v 7 Ot siya’d gapuna un kinnanak un, ‘Antuwak Apu un mangwa utdan piyaom,’ un siya’d naikanglit sit iblun di lintog maipanggop kan sakon.”\f + \fr 10:7 \ft Salmo 40:6-8.\f* \m \v 8 Somsomkon taku tuwa imbagan Jesu Kristu. Umuna, kanana un bokona sadat ayama mapatoy onnu masgob onnu sadat uduma maidatun un maipooy si basuḻ dit piyaon Apudyus onnu mas-omana ulay nu kingwan dat tagu datu un maibasal sidat lintog Moses. \v 9 Asina payyan kanan un, “Antuwak Apudyus un mangwa’t nat piyaom.” Kaawatan un sinukatan Jesus dat siguda datdatun sidit nangidatunana utdit long-ag na. \v 10 Ot gaputa natungpal dit piyaon Apudyus, nadaḻusan taku’t dat basuḻ sidit namingpingsana nangidatunan Jesu Kristu utdit long-ag na. \p \v 11 Sadat papadin di Judio utdit, kaaḻgaw-aḻgaw un umoy da koon dan talibasu da. Maminpin-adu un idatun da dadit sissiya payon un datun yoong taḻona naid kaanona’t dat basuḻ di tagu. \v 12 Yoong si Kristu, namingpingsan dit nan-idatunana’t dit long-ag na kan Apudyus un siya’d inumdasa nangaan sidat basuḻ di tagu si inggaingga. Maabus man, nantupak sit kapon madiwanan ud Apudyus. \v 13 Ot man-uuway sidi inggana’t abakon Apudyus dan losana kabusuḻ na ot tangadon da un Apu da. \v 14 Ta gapu’t dit namingpingsana nangidatunan Apu Jesus sit long-ag na, dinaḻusana dat basuḻ dat tagu’n manuttuwa ot maidon mangkulangan da ut inggaingga. \p \v 15 Ulay si Ispiritu Santu panoknokana’n tuttuwa datu utdit nangibagaana’t dat ugud Apudyus un kanana’n, \q1 \v 16 “Siyatu tun itulag ku kan dida nu dumatong dit timpu,” kanan Apudyus. “Imuḻak datu’n lintog ku utdan somsomok da.” \m \v 17 Ot kanan pay dit ugud Apudyus un, \q1 “Taḻona adik sosomkonon dat basuḻ da kan nadadaga kingkingwa da.” \m \v 18 Ot gaputa pinakawanon Apudyus dadin basuḻ di tagu, bokona masapula awad uman maidatun un maipooy si basuḻ. \s1 Umadani Taku Kan Apudyus Un Sitataḻgod \p \v 19 Siya’d gapuna susunud un, awad wayawaya taku un umoy sidin kustu’n igaw Apudyus gapu’t dit daḻan Jesu Kristu un nan-ayus. \v 20 Ta gapu’t dit nangidatunan Jesus sit long-ag na nangwa si bagu’n daḻana umoy kan Apudyus un bokonona mangoy sit koltina nu adi sadi un daḻan siya si Kristu un matattagu. \v 21 Siya’d kangattuwana padi’n mangaayyuwan kan ditaku’n taguna. \v 22 Siya’d gapuna’n umadani taku kan Apudyus un sipupudnu un adinaon manduwaduwa tun pammati taku. Masapula nadaḻus tun somsomok taku un naidon danag taku’t dan basuḻ taku un kama nu nawaḻsiyan taku’t dit daḻan Kristu kan nabuḻuwan tun long-ag taku’t nadaḻusa danum. \v 23 Adi taku lipsutan dit namnama un ipalpalawag taku. On, adi taku manduwaduwa ta mataḻgodan si Apudyus un manungpal sit insapatana. \v 24 Somsomkon taku nu innon taku’n mantitinnuḻung daḻapnu mampipinniya taku kan koon taku dan napiya. \v 25 Inggongdanon dat uduma makagimung yoong masapula adi taku igongda un mandadatdatonga mandaydayaw kan Apudyus. Amo mampipinnabilog takuwot si pammati ta tigammu taku un dandaniyon nat aḻ-aḻgawa man-ulinan Apu Jesus. \p \v 26 Ta nu gagaḻaon taku un mambasubasuḻ situn naipatigammuwan ditu’n katuttuwaan kan ditaku, naidon udum si datun un mabalina mangaan si basuḻ. \v 27 Siya’l lawa’d awada mauuway, sadit gakkimuta maukuman kan gakkimuta apuy un manogob sidadit gumusuḻ kan Apudyus. \v 28 Utdit timpun Moses, singngadan na mana adi manuttuwa utdit lintog, nu kustiguwan di duwa onnu tuḻu’n tagu naid dagudagu na un mapatoy. \v 29 Ot nu kama’t di, somsomkon yu nu kamaan din dagson din maikoddonga dusan din tagu un manuḻaduḻa utdit Anak Apudyus, san adi mamotog sidit kinapotog dit daḻan Jesus un nampapiddot sit tulag kan nanaḻus kan siya utdat basuḻ na, kan san mangin-insultu kan Ispiritu Santu un nakaasi. \v 30 Ta titiggammu taku si Apudyus un nangugud sit kanana’n, “Sakon man-ibaḻos, sakon ud mandusa.” Kanana payyan un, “Ukumok dat taguk.” \v 31 Gakkimuta taḻon din dusaon Apudyus un mannakabalin kan matatagu. \p \v 32 Somsomkon yu dit damu’n nanuttuwaan yu utdit nalawagan nat somsomok yu, inan-anusan yu dat amoda ligat ot adi kayu naabak. \v 33 Inggaw da ud timpu’n nain-insultu kan napalpaligat kayu utdit sanguwan dat adu’n tagu. Ot nu udum na bokona dikayu dat mapalpaligat yoong naipanlikna kayu kan dida. \v 34 Nakaasiyan kayu’t dat naibaḻud. Nalagsak kayu’n nangawat sidit pinḻos da dat talipon yu. Onta titiggammu yu un awad talipon yu un mannanayun ud langita amo napotpotog nu sadat pinḻos da. \v 35 Siya’d gapuna un adiyu taḻakon nat taḻgod nat angos yu ta magun-gunaan kayu’t adu nu itultuluy yu. \v 36 Masapula itultuluy yu un man-anus daḻapnu makwa yu dat piyaon Apudyus kad awaton yu dat insapata na. \v 37 Ta kanan nat ugud Apudyus un, \q1 “Sin-akitana lawa’n timpu, dumatong dit mauuway ta bokona mantaktak. \v 38 Ot sadan taguk un maibilang un nalintog matagu da maipagapu’t pammati da. Yoong nu awad lumipsuta manuttuwa kan sakon adiyak mas-om kan siya.” \m \v 39 Bokona ditaku dat tagu’n lumipsuta manuttuwa un umoy sit mayam-anan da, nu adi ditaku dan mangipapasnoka manuttuwa ot taguwona ditaku. \c 11 \s1 Sat Kustu’n Pammati \p \v 1 San pammati, siya dit kinataḻgod taku un matungpal dat namnamaon taku kan adi taku manduwaduwaan dit kinatuttuwan dat adi taku payyan naila. \v 2 Gapu utdit pammatin dat tagu utdit aw-awe, ummanamung si Apudyus kan dida. \p \v 3 Gapu’t pammati taku maawatan taku un napaloswa tun lubung gapu utdit ugud Apudyus kad losana maila pinaloswan dit adi maila. \p \v 4 Gapu’t dit pammatin Abel indatun na dit amo maibagaya datun nu sadit datun Cain. Ot gapu’t diya pammatina ummanamung si Apudyus kan siya ot imbilang na un nalintog kad siyadi dit mangil-an taku un inawat Apudyus dit datun na. Ot inggana’t tun satun ulay nu natoyon si Abel kama nu mambagbagbaga payyan gapu utdit pammati na. \p \v 5 Padana pay kan Enoc un gapu utdit pammati na nailaksig kan katoy ta inaḻan Apudyus un natattaguwan. Naid nakaodas kan siya onta inaḻan Apudyus. Kanan dit ugud Apudyus un, utdit daan Enoc naaḻa’d ngatu, nasnas-om si Apudyus kan siya. \v 6 Yoong nu maid pammatin nat osa’n tagu adina mabalina mapasoom si Apudyus. Ta singngadan na mana umadani kan Apudyus masapula tuttuwaona’n awad Apudyus kan tuttuwaona’n gun-gunaan Apudyus dadit manginap kan siya. \p \v 7 Kama pay kan Noe, gapu utdit pammati na tinungpal na dit imbagan Apudyus un koona maipanggop sidit mapasamaka litap. Ot ulay maid innila na si manuttuwaana, nangwa si dakoḻana bapul daḻapnu matagu da un simbaḻyan. Gapu’t dit pammati na, impaila na un masapula madusa dat adi nanuttuwa kad, imbilang Apudyus si Noe un nalintog maipagapu utdit pammati na. \p \v 8 Gapu utdit pammatin Abraham, tinuttuwa na dit imbagan Apudyus un umoy sit ili’n insapatana’n itdon ulay nu maid kapuut na ut kawadana. \v 9 Ot gapu utdit pammati na, ininggawa kama’t osa’n sangsangaili’t dit ili’n insapatan Apudyus un itdona kan siya. Namoḻoy si tulda ot siya pay dit kingwan Isaac un anak na kan si Jacob un apu na un dida’d umawat un padana utdat insapatan Apudyus. \v 10 Inanusana dit kama’t di ta sat uuwayona, sadit dakoḻana ili’n pinanggop kan binangun Apudyus un naisaad si mannanayuna pannan. \p \v 11 Gapu utdit pammatin Sara, ulay nu lummabos dit tawon naon naitdan si kabooḻana umanak gaputa nanuttuwa un mataḻgodan si Apudyus un nansapata. \v 12 Siya’d gapuna’n ulay nu naibilang un kama’t natoyon si Abraham gapu’t dit kinaḻakay na, ummaduadu dat ganak na un maid makabilang ta padan dan kaadun dan bituwon langit kan san lagan sin taḻantaga adi maiyap. \p \v 13 Losan datun tagu’n naugud, sissiya da un namati inggana’t natoy da. Ot ulay nu adida naawat sit katatagu da dadit insapatan Apudyus kama nu naotap daon dit maitod kan dida ot naanggom da. Sadatuwa tagu binigbig da un kakkaili da ot maid kustu’t ili da uttun pita. \v 14 Ot nu ibagan din osa’n tagu din kama’t di, nalawaga in-innapona dit kustu’n igaw na. \v 15 Ot nu sadit igawa nanligwatan da dit sosomkon da waya da okyana nangulin. \v 16 Yoong bokon, ta sad gutgutagutan da sadit ili’n napiya’d langit. Ot gaputa kama’t di, adina mabain si Apudyus un awagan da si Apudyus da ta insaganaana dida’t ili da ud langit. \p \v 17-18 Gapu’t dit pammatin Abraham nakasagana’n mangidatun kan Isaac un anak na utdit pinadpadas Apudyus. Insapatan Apudyus kan Abraham un si Isaac dit manligwatan dat adu’n kaganakan Abraham yoong nakasagana kampaya mangidatun sit ossaana anak na. \v 19 Onta sinomsomok Abraham un kabooḻan Apudyus un paungaḻon si Isaac nu matoy. Ot tuttuwa’n kama nu natoy yoong pinaungaḻ Apudyus ta inggimau na dit mamatoyan Abraham kan siya. \p \v 20 Gapu utdit pammatin Isaac un tungpaḻon Apudyus dit insapata na, kindaw na dit bindisyun Apudyus kan da Jacob kan Esau utdan dumoḻdoḻa aḻ-aḻgaw. \p \v 21 Padana pay kan Jacob un gapu utdit pammatina kindaw na dit bindisyun Apudyus sidat kada osa utdat abeng Jose utdit daan na un matoy. Utdiya nangwaana nantumogana dit suḻkud na un dit nanayaw kan Apudyus. \p \v 22 Gapu utdit pammatin Jose, utdit dandani’n matoy imbaga na dit lumaksunan dadit iyIsrael sin Egipto ot imbilin na pay dit koon da utdit tung-aḻ na nu manaḻan da. \p \v 23 Gapu’t pammatin dat maḻong-ag Moses, adida kummimuta adi nanungpal sit bilin didit ali ot insussuḻuk da si Moses si tuḻu’n buḻan sit naiyabengana gaputa naila da un nabaḻbaḻu’n abeng. \p \v 24 Gapu’t dit pammatin Moses, maangsan man adinaon piniya un maibilanga abeng dit babai un abeng dit ali onnu Faraon un nanaḻkon kan siya. \v 25 Sad piniya naot dit nakapanligat sidat tagun Apudyus nu sadit mangan-ganas sit bokona mannanayuna lagsak un itdon di basuḻ. \v 26 Imbilang na un adayu’n napotpotog dit maduḻaduḻa maipagapu’t dit pammati na kan Kristu nu sadit losana kinabaknang ud Egipto ta sad sosomkona dit dumoḻdoḻa gun-guna. \p \v 27 Gapu utdit pammati na tinaynana’d Egipto un adina ingkimut dit suḻag didit ali. Inanusana’d ligat gaputa kama’t iillana si Apudyus un adi maila. \v 28 Gapu utdit pammati na, nakwa dit luglugin dit Piyestan di Nalausan. Ot imbilin na utdat buḻun na un Judio un waḻsiyan da si daḻa dat sawang da daḻapnu manlaus kad dit anghel di katoy un mampatoy sidat pangu’n laḻaki’n abeng, adida mailak-am. \p \v 29 Gapu utdit pammatin dat iyIsrael, dinoḻmang da dit Naduḻawa Baybay un kama dat kummiyang si namaga’n pita yoong padason man dat iyEgipto naamin da un naḻmos. \p \v 30 Padana pay un gapu’t dit pammati da, naḻba dit tupina nangalikum sin ili’d Jerico utdit abuson da un liwoson si pitu’n aḻgaw. \v 31 Ot gapu utdit pammatin Rahab un osa’n babai’n magatgatang si kinababai utdiya ili, sinangaili na dadit imbaun Moses un mansiput sidi un ili ot adina naidoga’n napatoy sit napatoyan dadit kailiyana un adi tumuttuwa. \p \v 32 Adu da payyan yoong naidon timpuk un manguḻ-uḻnug sit pammatin dat uduma padan da Gideon, Barac, Samson, Jefte, David, Samuel kan udum paya propetan Apudyus. \v 33 Sad ibagaka lawa un maipanggop kan dida, gapu’t pammati, inabak dat udum kan dida dat losana ili’n ginubat da. Nalintog dit nantutulay dat udum. Sadat udum inawat da dat insapatan Apudyus. Awad da ud namaginok si layon ot adin dat layon kinan dida. \v 34 Awad da pay adi naatungan sit naipsukan da utdit amoda apuy kan nakalasat dat udum sit ispada’n mamatoy da kan dida. Awad da ud nakapsut yoong gapu’t pammati da pinabilog Apudyus dida. Sadat udum amo gummilog da un nakagubat. Pinaḻkak dat udum dat kabusuḻ da un umoy manaasaaḻ kan dida. \v 35 Ot awad pay dat babai un gapu utdit pammati da, nangulin kan dida dat kabagiyan da un natoy gaputa napaungaḻ da kan katoy. \p Yoong awad dadit uduma taḻona napalpaligatan gaputa adida piyaon un lumipsuta manuttuwa un siya’d mawayawayaan da okyan. Sad piniya daot dit napalpaligat aginggana’t natoy da ta namnamaon da dit napipiya’n mataguwan da nu maabusa paungaḻon Apudyus dida. \v 36 Sadat udum pay, naduḻaduḻa da, nakumpakumpasan da kan naikinawad da asida naibaḻud gapu’t pammati da. \v 37 Awad kan dida’d nabatubatu inggana’t natoy da. Awad da ud ginaḻugad da un pinangkagwa. Napatoy dat udum si ispada. Taḻona nakapukapus dat udum ot nan-awaawa da un geddang ullawan di kannelu kan kalding dat nambadut da. Adida napalubusana mangwa’t dat piyaon da kan taḻona napalpaligat da. \v 38 Ummoy da nanlilliwos sit katattaḻunan, kabatbateledan kan iniinggaw da utdat lilliyang kan ab-abut. Yoong sat katuttuwaana, bokona maibagay tun lubung un inggawan da. \p \v 39 Ot losan datuwa namati inanamungan Apudyus dida gapu’t dit pammati da yoong adida payyan naawat dit insapatan Apudyus. \v 40 Onta, awad gattoka nabaḻu’n panggop Apudyus un siya dit maidagamungan taku kan dida, daḻapnu mambalinon ditaku’n losana tagu na un maid mangkulangana. \c 12 \s1 Sat Mansuḻuwan Apudyus Kan Ditaku \p \v 1 Sinsadin ta alig taku’d nalikmut sidan aduadu’n namati un mangustigu utdit kinapotog di pammati, masapula kaanon taku’l losan dan sumipaḻ situn pammati taku. Kaanon taku dan umminaman taku’n basuḻ un kama dat kumkumpot kan ditaku. Ta maiyalig taku’n makagun-gunna si todtoddak un masapula taḻona ipapati taku’n manoddak. \v 2 Ot iyossaan taku tun somsomok taku kan Jesus ta siya’d mangipangat kan ditaku’t dit tuttuwa un pammati kan siya’d mampabalin situn pammati taku’n maid mangkulangana. Ta si Jesus inan-anusana dat ligat na utdit nailansaana’t dit kulus ta sad sinosomsomok na, sadit lagsaka umuuway kan siya. Siya’d gapuna’n adina imbain dit matoy sit kulus. Ot situn satun, awada mantutupak sin kapon madiwanan ud Apudyus sidin mangiyapuwana. \p \v 3 Somsomkon yu dit nangiyan-anusan Jesus sidit amoda nanlalaweng dat gumabasuḻa tagu kan siya daḻapnu adi kayu madismaya onnu lumipsuta manuttuwa. \v 4 Ta naid mit payyan nan-ayus si daḻa na kan dikayu maipagapu’t mangipapatiyana un adi mangwaan sidan makabasuḻan. \v 5 Naliuwan yu kadon dit pammagbagan Apudyus un mampabos-oḻ sinat angos yu un aanak na un kanana’n, \q1 “Anak ku, dumngol ka nu ipailan Apu un nan-illadu ka kan adika madisdismaya nu dusaon dika \v 6 gaputa tudtuduwan Apudyus dan potpotgona kan saplidana dan losana ibilang na un anak.” \p \v 7 Gapuna susunud un anusan yu dan ligata manudtudun Apudyus kan dikayu ta siya’d mangil-an un ibilang dikayu’n anak na. Awad kad abeng si adsan nat ama na tudtuduwan? \v 8 Nu adin Apudyus tudtuduwan dikayu un kama’t dit mantutudtudu na utdan losana aabeng na, piyaona’n ugudon un bokona tuttuwa’n abeng dikayu kan siya. \v 9 Kan osa pay, sadatu’n aamma taku uttun pita, tinudtuduwan ditaku ot linispitu taku dida. Adi amo paitulayan takuwot kan Apudyus un Ama taku’d langit daḻapnu matagu taku’t inggaingga. \v 10 Ta sadat aamma taku’t tun pita, dinusa ditaku utdit kaabeng taku utdan tigammu da un kustu. Yoong si Apudyus dusaon ditaku’t dit mampiyaan taku daḻapnu mambalin taku’n maid mangkulangana un padana. \v 11 Tuttuwa un nu timpu’n mansaplidan Apudyus bokona manlagsakan taku nu adi sigabon taku yoong nu maabus lak-amon taku dit kappiya un bungan di nalintoga mataguwan nu patudtuduwan taku. \s1 Pammagbaga Kan Bintaga \p \v 12 Isunga dikayu’n naipalay si ima kan manaytayogtog si puwog gapu’t kinakapsut yu, pabilgon yu danat somsomok yu. \v 13 Unudon yu dit nalintoga mantatagu daḻapnu sadat mamilpilay dit pammati da un mangila kan dikayu adida maam-amoda kumapsut nu adi gumilogot dit pammati da. \p \v 14 Igga yu nat kabooḻan yu un makatimpuyug sidan losana tagu. Igga yu pay nat kabooḻan yu un umunud sit nadaḻusa mantatagu ta nu bokona nadaḻus din mantatagun din osa’n tagu adina mabalina maidagamung kan Apudyus. \v 15 Am-ammaan yu ta adiyu man-awidan dit kaasin Apudyus. Ilan yu ta maid osa kan dikayu’t dumakoḻa kama’t muḻa’n napait kan tumiwong un mangtod si mayam-anan dat udum. \v 16 Masapula maid kan dikayu ud makaaduḻ si bokona asawa na kan maid umunud kan Esau un maid somsomok na utdan naapudyusana banag. Ta si Esau insukat na ut sin-kakanan dit kalintogana’n namangu’n anak un tawidona. \v 17 Tigammu yu un utdit naabus di, taḻona piyaona’n tawidon dit bindisyun ama na yoong adin ama na ud impalubus ulay nu nan-i-ibil un nangibabawi ta nailaus un nakwa ot adinaon mabalina maipaoli. \p \v 18 Somsomkon yu un sat ummadaniyan yu kan Apudyus bokona maipada utdat iyIsrael un ummadani da utdat masekgel un kama’t din bateled Sinai un awad gumilgilaba apuy. Napadas da dit amoda koḻop kan amoda bali. \v 19 Nakagngoḻ da si gingan di tangguyub kan nagngoḻ da dit gingan Apudyus. Ot magngoḻ da man dit gingan Apudyus nampakpakaasi da un adinaon dogdogaan di un ugud na \v 20 gaputa adida maiyattom dit bilin na un kanana’n, “Singngadan na mana dumabbok situn bateled ulay nu ayam, masapula mabatubatu aginggana’t matoy.” \v 21 Taḻona gaogyat, siya’d gapuna’n ulay si Moses kanana un, “Mamilpilpilak sit ogyat ku.” \p \v 22 Yoong dikayu, ummadani kayu’t din bateled Sion kan utdin ilin Apudyus un matatagu un siya dit Jerusalem sidin langit un naamungan dan libulibu’n aanghel. \v 23 Ummadani kayu utdin nalagsaka ammung dan losana maibilanga pangu’n aabeng Apudyus un nailista’t ngadan sin langit padana pay sidat natoyona lintoga tagun pinambalin Apudyus un maid mangkulangana. Ummadani kayu kan Apudyus un siya’d mangukum sidan losana tagu. \v 24 Padana’n ummadani kayu kan Jesus un siya’d nampabalin sit bagu’n tulag kan sadit daḻa na un nan-ayus un amo napotpotog dit kaipooyana nu sadit daḻan Abel. \p \v 25 Isunga man-ila yu ta adiyu sukilon un dongḻon si Apudyus un mambagbaga. Ta nu adin dadit aappu nalisiyan dit dusa da gapu’t dit adida nanongḻan sidit imbagan Apudyus kan dida uttun pita, kawasa adi taku malisiyan din dusa taku nu adi taku dongḻon din ibagbaga na un manligwat langit. \v 26 Utdit nakabagbaga si Apudyus sidat iyIsrael, inyugayug dit ginga na tun pita yoong sinsatun awad insapata na un kanana’n, “Mamingsan payyana iyugayug ku yoong bokona lawaona satun pita nu adi pati dan losana maila’d ngatu.” \v 27 Sat kaipooyan dit imbaga na un mamingsan payyana iyugayug na, makaan dan losana napaloswa’n maiyugayug daḻapnu sad maibanata lawa dadit adi maiyugayug. \p \v 28 Siya’d gapuna un masapula manyaman taku kan Apudyus ta indagamung ditaku utdin mangiyapuwana un adi maiyugayug. Masapula dayawon taku utdin wagasa mas-omana un potgon taku kan ikimut taku. \v 29 Ta si Apudyus, maiyalig din mandudusa na si apuy un manogob sidan losan. \c 13 \s1 Sat Manseselbi Un Mas-oman Apudyus \p \v 1 Itultuluy yu din mampipinniya un kama’t mansusunud. \v 2 Adiyu liwayana sangailiyon dan kakkaili’n umoy sin boḻoy yu ta inggaw da ud nanangaili si kakkaili yoong adida tigammu un anghel. \v 3 Sosomkon yu dadit awad sin babaḻḻudan un kama nu awad kayu pay sin babaḻḻudan kan dida. Sosomkon yu pay dat mapalpaligat un kama nu maipanligligat kayu kan dida. \p \v 4 Masapula madayaw din asawa kan ditaku’n losan. Masapula napudnu dan man-asawa si kada osa ta ukumon Apudyus dadit managdagas kan mangaduḻ si bokona asawa da. \p \v 5 Adiyu sad gamgaman din adu’n pilak. Mapnok kayuwon sin awad kan dikayu. Ta kinnanan Apudyus un, “Taḻona adik taynan onnu patungadon dikayu.” \v 6 Siya’d gapuna’n nataḻgod tun angos taku un mangibaga un, \q1 “Si Apudyus ud tumuḻung kan sakon ot maid ogyat ku ta maid tagu si makabooḻa mangwa’t laweng kan sakon.” \p \v 7 Adiyu liuwan dat ummuna un nangipangpangat kan nanudtudu kan dikayu utdit ugud Apudyus. Sosomkon yu dit nambanagan dit mantatagu da ta sat pammati da ud padaon yu. \v 8 Ta si Jesu Kristu bokona mambalbaliw nu adi siya payon sidit, sinsatun kan si inggaingga. \v 9 Ot ilan yu ta adi kayu paallilaw sidan nadumaduma kan mansasabali un tudtudu. Ta sad mampabilog situn somsomok taku, sadin kaasin Apudyus un bokona sadin umunudan sidat itudtudu da un bilbilin maipanggop si makan. Maid magun-gunan dat manungtungpal sidat kama’t di un bilbilin. \p \v 10 Awad naidatun un maipooy si mapakawanan dat basuḻ taku ot sadan manselselbi utdin timplu maid kalobbongan da un mailak-am sit mangkapiyaan un itdon didiya datun. \v 11 Ta sat koon dit kangattuwana padi da, iyoy na dit daḻan dat ayam sit Kasasantuwana Kuwaltun dit tulda ta idatun na un maipooy si mapakawanan dat basuḻ da ot sat long-ag dat ayam maiyoy sit lasin dit ili da ta siya’d manobgan da. \v 12 Ot padana pay dit nakwa kan Jesus un natoy sit lasin dit ili daḻapnu maipagapu utdit daḻa na un nan-ayus madaḻusan dat tagu utdat basuḻ da. \v 13 Siya’d gapuna un unudon taku si Jesus un kama nu umoy taku maidagamung kan siya’t din lasin di ili,\f + \fr 13:13 \ft Sat piyaona’n ugudon, lipsutan taku dan dadaana ugali taku ot unudon taku dat tudtudun Jesus ulay nu siya’d mamabbainan da kan ditaku.\f* ot sagapaḻon taku pay dit ligat kan naibabbainana. \v 14 Ta bokona uttun lubung ud inggawan taku si inggaingga nu adi gutguttagutan taku dit ili’t din langit un inggawan taku’t inggaingga nu dumatong nat aḻ-aḻgaw. \v 15 Siya’d gapuna un masapula kanayun un idatun taku kan Apudyus dit dayaw kan yaman taku kan siya maipagapu kan Kristu ta siya’d kustu’n datun dan tagu’n mamigbig sidit mannakabalin un ngadan na. \v 16 Adi taku pay liuwan un mangkokwa utdan napiya kan sat mangibingay sidan awad kan ditaku ta siya datu ud mas-oman Apudyus un datun. \p \v 17 Tuttuwaon yu dan mangipangpangat kan paitulayan kayu kan dida. Ta dida’d mangaayyuwan kan dikayu utnat manuttuwaan yu ot tigammu da un masapula sungbatan da kan Apudyus nu inon dit manseselbi da. Tuttuwaon yu dida dalapnu malagsakan da un mangwa utdit biyang da. Ta nu adi kayu tumuttuwa laweng dan angos da un mangkokwa, kad bokona makatuḻung kan dikayu. \p \v 18 Susunud, itultuluy yu un mangiluwaḻu kan dikami. Nataḻgod tun angos mi un naid nadadag si panggop mi ta maid udum si piyaon mi un koon nu adi san lumbonga makwa utdan losana timpu. \v 19 Taḻona kodawok kan dikayu ta iluwaḻu yu un adina mabayag, man-ulinonak kan Apudyus kan dikayu. \s1 Sat Maudi’n Luwaḻu \p \v 20-21 Iluwaḻuk ta si Apudyus un manligwatan di kappiya kan namaungaḻ kan Jesu Kristu kan katoy, itdona dan losana nabaḻu un masapul yu daḻapnu matungpal yu dan piyaona. Kodawok ta mambalinona ditaku un tagu’n mas-omana maipagapu utdit saḻak Jesu Kristu. Ta si Jesu Kristu din gattoka mangaayyuwan kan ditaku un maiyalig si kannelu na. Ot maipagapu’t dit daḻa na nambalin dit bagu’n tulag. Madayaw si Kristu si inggaingga. \s1 Maudi’n Bagbaga \p \v 22 Pangaasi yu un susunud ku ta anusan yu un dongḻon tun imbagaka mampabilog si somsomok yu adi bali ta aboba tun ingkanglit ku kan dikayu. \v 23 Ot piyaoka ipatigammu kan dikayu un lummaksunon sin babaḻḻudan si Timoteo un sunud taku. Ot nu makadatonga masapa idallay ku nu umoyak ilan dikayu. \p \v 24 Pakumustaon yu dan losana mangipangpangat kan dikayu kan sadadit losana tagun Apudyus sinat. Pakumustaon dikayu pay sidatu’n susunuda nanligwat sin Italia. \p \v 25 Iluwaḻuk ta kaasiyan dikayu’n losan kan Apudyus. Amen.