\id REV - Minimib dialect (Kalam) NT [kmhM] -Papua New Guinea 2008 (web version -2012 bd) \h Repelesin \toc1 Jon dai nɨŋɨl ñu kɨl tɨkak \toc2 Repelesin \toc3 Rep \mt1 Repelesin \mt2 Jon dai nɨŋɨl ñu kɨl tɨkak \c 1 \p \v 1 \fig caption|alt="port of Patmos" src="HK00373B.TIF" size="col" ref="Repelesin 1:1" \fig*Yad Jon, God wög gɨ ñeb bɨ ne alap mɨdebin. Mɨnɨm ñu kɨl tɨkebin nɨb aul, ned mɨseŋ ma nɨŋlak. Bin bɨ God nop wög gɨ ñɨbal okok, tap tari tari ulep gɨnɨgab ak nɨŋlaŋ, agɨl, God ne Jisas Krais nop agek, ne pen ejol ne ak ag yokek apɨl gek, yad dai nɨŋnek. \v 2 Dai nɨŋnek nɨbak, God mɨnɨm ne agak ak abe, Jisas Krais mɨnɨm ne agak ak abe nɨŋnek ak, mɨj nɨbaul ñu kɨl tɨkebin. \v 3 Ulep mɨdeb, tap tari tari dai nɨŋnek ak magɨlsek wagɨn gɨl gɨ dam amnɨgab. Nɨbak, bin bɨ mɨnɨm ñu kɨl tɨkebin nɨb aul kɨri ke udɨn lɨ nɨŋnɨgal okok abe, bin bɨ ognap udɨn lɨ nɨŋ agel peyɨg nɨŋnɨgal okok abe, God Mɨnɨm nɨbaul nɨŋ dɨl kɨsen genɨgal ak, God gek, mɨñ mɨñ gɨnɨgal. \s1 Jon bin bɨ cöc aknɨb ar oŋɨd mɨdelak okok kɨrop mɨnɨm ag ñak \p \v 4 Yad Jon nɨbep bin bɨ Esia Propins karɨp lɨm sɨkol ke ke aknɨb ar oŋɨd Krais cöc ne mɨdebɨm okok, mɨj aul ñu kɨl tɨkebin. \p God ne mɨñi mɨdeb, bɨrarɨk ped okok mɨdolɨgɨp, kɨsen per per nep mɨdenɨgab God nɨbak, nɨbep yɨmɨg nɨŋɨl, dɨ tep gɨl, kod mɨdek, nɨbi kapkap sain tɨkɨl mɨd tep gɨ mɨdenɨmɨb. God nɨbak abe, kaun ar oŋɨd sea kiŋ bɨsɨgep ne ar sɨŋak mɨdebal okok abe, nɨbep yɨmɨg nɨŋɨl, dɨ tep gɨl, kod mɨdek, nɨbi kapkap sain tɨkɨl mɨd tep gɨ mɨdenɨmɨb. \v 5 Jisas Krais, mɨnɨm tep ak damɨl, God agak rek nep gɨl kɨmɨl, wagɨn gɨ warɨkɨl, karɨp lɨm okok kiŋ mɨdebal okok kɨrop magɨlsek kod mɨdeb Bɨ Kɨb ak, ne ak rek nep nɨbep yɨmɨg nɨŋɨl, dɨ tep gɨl, kod mɨdek, nɨbi kapkap sain tɨkɨl mɨd tep gɨ mɨdenɨmɨb. \q1 Ne cɨnop mɨdmagɨl lɨl, lakañ ne yapek kɨmɨl, \q2 tap si tap tɨmel gɨpɨn gac ak lɨg gɨ yokɨp. \q1 \v 6 Cɨn Kiŋ kɨb Jisas Krais karɨp ne mɨdɨl, \q2 Nap God nop sobok gep bin bɨ ne mɨdobɨn. \q1 Nɨb ak, Jisas Krais, Bɨ melɨk tep sek ak, Bɨ kɨlɨs yɨb ak, \q2 yɨb ne ak per nep per nep agon ar amnaŋ! \q2 Nɨb aknɨb rek tep. \q1 \v 7 Pen nɨŋɨm! Ne seb bad sek apek, \q2 bin bɨ karɨp lɨm okok nɨb okok nɨb magɨlsek nop mɨseŋ nɨŋnɨgal. \q1 Bɨ nop golɨŋ dɨ pɨŋ lɨlak okok abe \q2 magɨlsek nop mɨseŋ nɨŋnɨgal. \q1 Nop nɨŋɨl, bin bɨ karɨp lɨm okok nɨb okok nɨb magɨlsek, \q2 tari gɨnɨg nɨg gɨpɨn, agɨl, molɨl gek sɨl kɨb agnɨgal. \q1 Nɨŋɨd, nɨg gɨnɨgab me ak! \q2 Nɨb aknɨb rek tep. \p \v 8 God Bɨ Kɨb kɨlɨs ke sek tap okok magɨlsek gɨnɨmɨŋ rek nep mɨdeb ak, ne mɨñi mɨdeb, bɨrarɨk ped okok mɨdolɨgɨp, kɨsen per nep per nep mɨdenɨgab. Ne agɨp, “Yad nep gen, tap okok magɨlsek wagɨn gɨl mɨdeb. Yad nep gen, tap okok magɨlsek kɨr gɨnɨg gɨnɨgab,” agɨp. \s1 Jon dai nɨŋɨl Jisas nop nɨŋak \p \v 9 Yad namam nɨbi Jon, Kiŋ cɨn Jisas karɨp ne mɨdɨl, nop wög gɨ ñon, bin bɨ okok cɨnop gɨ tɨmel gel, gos par ma nɨŋɨl, gos sek mɨdɨl, nop ma kɨrɨg gɨl, kɨlɨs yɨb gɨl gon ameb. Yad God Mɨnɨm ak ag ñɨl, Jisas apɨl mɨnɨm tep cɨnop ag mɨseŋ lak mɨnɨm nɨŋɨd nɨbak ag ñen, yɨp mɨñ lɨl, dam ñɨg solwara tɨb kɨs gak airan Patmos sɨŋak lɨlak. \p \v 10 Airan Patmos sɨŋak mɨden, Bɨ Kɨb ñɨn ne alap, God Kaun ak yɨp bak lek nɨŋlɨg gɨ, kɨd yad okok ar mɨnɨm kɨb alap, akɨl magɨl rek agɨl agak, \v 11 “Nak tap tari tari nɨŋnɨgaban okok, mɨj ñu kɨl tɨkɨl, bin bɨ taun kɨb ke ke aknɨb ar oŋɨd Krais cöc ne mɨdebal okok, kɨrop mɨj nɨbak yokek amnaŋ. Epesas alap, Sɨmöna alap, Pegamam alap, Taiataira alap, Sadis alap, Piladelpia alap, Leodisia alap yokek amnaŋ,” agak. \fig caption|alt="Rev 7 churches map" src="CHURCREV.tif" size="col" ref="1:11" \fig* \p \v 12 Mɨnɨm nɨb agek nɨŋlɨg gɨ, yad bɨ mɨnɨm ageb nɨbak nɨŋin, agɨl, adɨk gɨl nɨŋnek, lam kab gol dɨl gɨlak aknɨb ar oŋɨd sɨŋak mɨdek. \v 13 Pen lam nab nɨb sɨŋak, yad nɨŋnek, bɨ ñɨ rek bɨ alap mɨdek. Ne walɨj par kɨb yɨb alap yɨmek tob gol ne karɨkak; kab gol dɨl gɨlak sɨb nag kɨb alap dɨ pabɨl nab sɨŋak alaŋ pog lak. \v 14 Nabɨc cög kɨmkas ne ak, kaj sipsip kas tɨd mɨdeb rek, aka seb tɨd mɨdeb rek, lak. Udɨn ne ak, mab mɨlaŋ rek mɨdek. \v 15 Tob kɨd ne ak, tap kapa kɨlɨs “bras” apal ak dagɨlel, yɨn gopen dɨp rek ak gak. Pen mɨnɨm ne ak, ñɨg sɨj kɨb pɨŋɨl gu agɨp rek ak agak. \v 16 Ñɨnmagɨl yɨpɨd kɨd ne ak, gap aknɨb ar oŋɨd ak dɨl mɨdek. Pen tu par kɨd gol gol gak alap meg mɨgan ar alaŋ ap ran jakak. Mɨlɨk jo mɨlɨk ne ak, pɨb nab epel apɨl, melɨk kɨd yɨb agɨl gɨp rek gak. \p \v 17 Yad nop nɨŋɨl, tob wagɨn ne sɨŋak ap yap gon yɨmɨl, bin bɨ kɨmbal kalau gɨp ak rek mɨdenek. Nɨg gen, ñɨn yɨpɨd kɨd pɨs ne ak yɨp dɨ nɨŋɨl agak, “Ma pɨrɨknɨmɨn! Yad ke gen, tap okok magɨlsek wagɨn gɨl mɨdeb. Yad ke gen, tap okok magɨlsek kɨr gɨnɨg gɨnɨgab. \v 18 Yad me Bɨ Per Komɨŋ Mɨdeb ak. Ned kɨmnek ak pen nɨŋan! Mɨñi komɨŋ mɨdɨl, per nep per nep komɨŋ mɨdenɨgain. Yad ‘Kɨmeb Won’ ak kod mɨdebin. Bin bɨ kɨmɨl, am ‘Cɨp Kaunan Karɨp’ mɨdebal okok, yad pɨyam ur ak dɨ mɨdɨl, ‘Cɨp Kaunan Karɨp’ kau ak abe, bin bɨ ‘Cɨp Kaunan Karɨp’ sɨŋak mɨdebal okok abe, kod mɨdebin. Yad kɨjoŋ yɨkenɨgain kɨri ak rek nep komɨŋ amnɨgal. \p \v 19 “Nɨb ak, tap tari tari nɨpan ak mɨj ñu kɨl tɨknɨmɨn. Mɨñi geb rek nɨŋɨl, kɨsen gɨnɨgab rek nɨŋɨl, magɨlsek mɨj eyaŋ ñu kɨl tɨknɨmɨn. \v 20 Pen tap nɨŋesan okok, mɨnɨm wagɨn ak nɨg gɨl mɨdeb: lam gol dɨl gɨlak aknɨb ar oŋɨd nɨŋesan okok, bin bɨ karɨp lɨm ke ke aknɨb ar oŋɨd Krais cöc ne mɨdebal okok nɨŋesan. Pen gap aknɨb ar oŋɨd ñɨnmagɨl yɨpɨd pɨs kɨd yad ar ak nɨŋesan okok, ejol cöc aknɨb ar oŋɨd kod mɨdebal okok nɨŋesan,” agak. \c 2 \s1 Krais bin bɨ ne Epesas mɨdelɨgɨpal mɨnɨm ag ñeb \p \v 1 “Pen taun kɨb Epesas Krais bin bɨ ne mɨdebal okok, ejol kɨrop kod mɨdeb ak nop mɨnɨm ñu kɨl tɨkɨl agnɨmɨn: \fig caption|alt="7-lampstands" src="HK085D.tif" size="col" ref="2:1-4" \fig* \pi1 ‘Bɨ gap aknɨb ar oŋɨd ñɨnmagɨl yɨpɨd pɨs kɨd ne ar ak dɨlɨg gɨ, lam gol dɨl gɨlak aknɨb ar oŋɨd nab sɨŋak ajeb ak, Epesas bin bɨ kod mɨdeban okok kɨrop mɨnɨm nɨbaul ag yokɨp. \pi1 \v 2 Ne agɨp, \pi1 “Nag ar nɨbi gɨpɨm ak yad bɨr nɨpin. Nɨbi wög kɨlɨs gɨl gɨ damɨl koslam mɨdɨl, ma yo nɨpɨm ak, nɨpin. Bin bɨ gɨ tɨmel gɨpal okok kɨrop nɨŋem, nɨbep tep ma gɨp. Bɨ Jisas mɨnɨm dad ameb mɨdobɨn, agɨl, mɨnɨm esek apal okok kɨrop nɨŋ tep gɨl, asɨk mosɨk gɨpɨm. \v 3 Yɨp nɨŋ dɨl mɨnɨm yad agem nɨbep mɨker ñel, ma yo nɨŋɨl, yɨp eip cɨg gɨlɨg gɨ nep mɨdebɨm ak, yɨp tep gɨp. \pi1 \v 4 “Pen yad mɨnɨm alap mɨdeb. Yad eip ned cɨg gɨl mɨdmagɨl yɨb lɨl mɨdölɨgɨpɨm mɨñ ar ak dam yokpɨm akal? \v 5 Ned yɨp mɨdmagɨl lɨlɨg gɨ, gɨ tep gölɨgɨpɨm mɨñ tep nɨbak, tari gɨnɨg kɨrɨg gɨpɨn agɨl kauyaŋ dɨl, ned mɨd tep gölɨgɨpɨm rek mɨdenɨmɨb. Mer ak, yad apɨl lam nɨbep ak dɨ pɨlɨ gɨ dɨnɨgain. \pi1 \v 6 “Pen ar alap gɨpɨm ak, yɨp tep gɨp. Bin bɨ kɨri bɨ Nikolas mɨnɨm tom ne ak dɨl, nag tɨmel ar ak gel yɨp tep ma gɨp rek, nɨbep ak rek nep tep ma gɨp. \pi1 \v 7 “Nɨbi bin bɨ gos tɨmɨd mɨdonɨmɨŋ okok, God Kaun ne Krais bin bɨ ne mɨdebal karɨp lɨm ke ke okok kɨrop mɨnɨm ageb ak nɨŋ tep gɨnɨmɨb. \pi1 Bin bɨ mɨker apek, gos par ma nɨŋɨl, yɨp cɨg gɨlɨg gɨ nep mɨdenɨgal okok, ñɨn kɨsen onɨgab ak kɨrop agen, per komɨŋ mɨdep mab magɨl God wög dai tep ne ar alaŋ tanɨb ak dɨl ñɨŋnɨgal,” agɨp,’ agnɨmɨn. \s1 Krais bin bɨ ne Sɨmöna mɨdelɨgɨpal mɨnɨm ag ñeb \p \v 8 “Pen taun kɨb Sɨmöna Krais bin bɨ ne mɨdebal okok, ejol kɨrop kod mɨdeb ak nop mɨnɨm ñu kɨl tɨkɨl agnɨmɨn: \pi1 ‘Bɨ ne gek, tap okok magɨlsek wagɨn gɨl mɨdeb ak; Bɨ ne gek, tap okok magɨlsek kɨr gɨnɨg gɨnɨgab ak; Bɨ kɨmɨl kauyaŋ warɨkak ak, Sɨmöna bin bɨ kod mɨdeban okok kɨrop mɨnɨm nɨbaul ag yokɨp. \pi1 \v 9 Ne agɨp, \pi1 “Yad nɨpin, bin bɨ ognap, cɨn God bin bɨ yɨpɨd gɨl mɨdobɨn apal ak pen Seten sobok gep karɨp ne mɨdɨl, nɨbep mɨnɨm dɨlɨg gɨ mɨdebal. Mɨker nɨbi tari tari mɨdeb okok, yad ak rek nep nɨpin. Nɨbi bin bɨ yɨm gep rek mɨdebɨm ak pen yad nɨpin God udɨn yɨrɨk ar ne ak nɨbi bin bɨ gep yɨb mɨdebɨm. \v 10 Nɨbep mɨker gɨnɨg geb ak, gos kɨb ma nɨŋnɨmɨb. Nɨŋɨm! Ulep mɨdeb, Krais nop cɨg tep gɨpal aka ap yap paknɨgal, agɨl, Seten gek, nɨbep ognap dɨ mɨñ lɨnɨgal. Nɨbep ñɨn aknɨb wajrem alaŋ ak rek gɨ tɨmel gɨlɨg gɨ mɨdenɨgal. Pen nɨbep tari tari gɨl, pɨs nep ñag pak lɨnɨg genɨgal ak, gos par nɨbak ma nɨŋnɨmɨb. Yɨp cɨg gɨlɨg gɨ nep mɨdem ñag pak lenɨgal ak, nɨbep per komɨŋ mɨdep usajɨl bad ak ñɨnɨgain. \pi1 \v 11 Nɨbi bin bɨ gos tɨmɨd mɨdonɨmɨŋ okok, God Kaun ne Krais bin bɨ ne mɨdebal karɨp lɨm ke ke okok kɨrop mɨnɨm ageb ak nɨŋ tep gɨnɨmɨb. \pi1 Seten nɨbep neb neb gɨnɨgab ak pen bin bɨ yɨp cɨg gɨlɨg gɨ nep mɨdenɨgal okok, yur kɨb dɨl kɨmbal rek ak kauyaŋ ma kɨmnɨgal,” agɨp,’ agnɨmɨn. \s1 Krais bin bɨ ne Pegamam mɨdelɨgɨpal mɨnɨm ag ñeb \p \v 12 “Pen taun kɨb Pegamam Krais bin bɨ ne mɨdebal okok, ejol kɨrop kod mɨdeb ak nop mɨnɨm ñu kɨl tɨkɨl agnɨmɨn: \pi1 ‘Bɨ tu par kɨd ne gol gol kɨd mɨdeb ak, Pegamam bin bɨ kod mɨdeban okok kɨrop mɨnɨm nɨbaul ag yokɨp. \pi1 \v 13 Ne agɨp, \pi1 “Yad nɨpin, nɨbi koslam yɨb mɨdebɨm. Bin bɨ karɨp lɨm nɨbi mɨdebɨm nab sɨŋak, Seten kiŋ rek kod mɨdeb. Pen nɨbi mɨnɨm yɨp ak nɨŋ dɨ tep gɨl, yɨp cɨg gɨ tep gɨlɨg gɨ mɨdebɨm. Karɨp lɨm Seten kod mɨdeb nɨbak, namam Adipas mɨnɨm tep yad ak bin bɨ okok kɨrop ag ñɨ mɨdek, nop ñag pak lɨlak ak pen yɨp ma kɨrɨg gɨpek. \pi1 \v 14 Pen mɨnɨm ognap mɨdeb. Bin bɨ nɨbi ognap, Belam mɨnɨm ag ñolɨgɨp rek ag ñɨbal. Bɨ Belam nɨbak, Belak nop tɨmɨd ukek me, Belak ne am Isrel bin bɨ okok kɨrop lɨp gɨ dad amek, kɨri yɨp kɨrɨg gɨl, tap ñɨŋeb tap yokop god esek okok nop pak sobok gɨ ñölɨgɨpal ak ñɨbölɨgɨpal. Belak Isrel bin bɨ kɨrop agek, kɨri bin si bɨ si gölɨgɨpal. \v 15 Isrel bin bɨ bɨrarɨk okok gölɨgɨpal rek, nɨbi ognap bɨ Nikolas mɨnɨm esek ne ak dɨl, nag tɨmel ar ne ak kɨsen gɨl gem ameb. \v 16 Nɨb ak, tap si tap tɨmel gɨpɨm ak, tari gɨnɨg nɨg gɨpɨn agɨl, kɨrɨg gɨnɨmɨb. Pen nɨg ma gɨnɨgabɨm ak, yad ulep kasek apɨl, tu par kɨd meg mɨgan yad eyaŋ nɨb apjakeb ak dɨl, bin bɨ nɨg gɨpal okok eip pen pen gɨnɨgain. \pi1 \v 17 Nɨbi bin bɨ gos tɨmɨd mɨdonɨmɨŋ okok, God Kaun ne Krais bin bɨ ne mɨdebal karɨp lɨm ke ke okok kɨrop mɨnɨm ageb ak nɨŋ tep gɨnɨmɨb. \pi1 Seten nɨbep neb neb gɨnɨgab ak pen bin bɨ yɨp cɨg gɨlɨg gɨ nep mɨdenɨgal okok, yad tap ñɨŋeb mana we gɨlak ak ognap ñen ñɨŋnɨgal. Pen kɨrop kab tɨd ke ke ñɨnɨgain. Kab ñɨnɨgain ar nɨb okok, yɨb kɨsen nɨb ak tɨk ke ke nokɨm nokɨm ñɨnɨgain, bin bɨ dɨnɨgal okok nep nɨŋnɨgal,” agɨp,’ agnɨmɨn. \s1 Krais bin bɨ ne Taiataira mɨdelɨgɨpal mɨnɨm ag ñeb \p \v 18 “Pen taun kɨb Taiataira Krais bin bɨ ne mɨdebal okok, ejol kɨrop kod mɨdeb ak nop mɨnɨm ñu kɨl tɨkɨl agnɨmɨn: \pi1 ‘God Ñɨ ne, udɨn mab mɨlaŋ rek mɨdek nɨŋlɨg gɨ, tob kɨd ne ak, kapa bras apal ak dagɨlel yɨn gopen tɨk dɨp rek mɨdeb ak, Taiataira bin bɨ kod mɨdeban okok kɨrop mɨnɨm nɨbaul ag yokɨp. \pi1 \v 19 Ne agɨp, \pi1 “Nag ar nɨbi gɨpɨm ak yad bɨr nɨpin. Yɨp abe, bin bɨ okok kɨrop abe mɨdmagɨl lɨl, kɨlɨs gɨl yɨp wög gɨlɨg gɨ nep mɨdebɨm ak, yad nɨpin. Ai mam okok pen pen dɨ tep gɨl, gɨ ñɨl, mɨker apek koslam mɨdɨl gos par ma nɨpɨm ak, yad nɨpin. Gɨpɨm nɨbak, ned sɨkol sɨkol gölɨgɨpɨm ak pen mɨñi tapɨn gɨpɨm ak, yad nɨpin. \pi1 \v 20 Pen mɨnɨm alap mɨdeb. Bin Jesebel ak ma ag yokpɨm. Mɨnɨm esek agɨl, yad God mɨnɨm agep bin alap mɨdebin agɨp. Bin bɨ yɨp nɨŋ dɨpal okok kɨrop mɨnɨm esek ag ñɨl, lɨp gɨ dad amek, kɨri yɨp kɨrɨg gɨl, bin si bɨ si gɨpal. Ne kɨrop agek, tap ñɨŋeb tap yokop god esek okok nop pak sobok gɨ ñɨbal ak ñɨbal. \v 21 Ne nag tɨmel ar nɨbak kɨrɨg gɨl mɨd tep gɨnɨmɨŋ aka agɨl, nɨŋ mɨd mer nɨŋɨl kɨrɨg gɨpin. \v 22 Nɨg gɨp rek yad nop abañ ar sɨŋak yoken, nop mɨñak kɨb gek, yur kɨb yɨb dɨnɨgab. Bin bɨ ne eip bin si bɨ si gɨpal nɨb okok, tap si tap tɨmel gɨpal ak, tari gɨnɨg nɨg gɨpɨn agɨl, ma kɨrɨg gɨnɨgal ak, kɨrop ak rek nep gen, mɨñak kɨb gek, yur kɨb yɨb dɨnɨgal. \v 23 Bin bɨ nop kɨsen gɨpal okok kɨrop pɨs nep ñag pak lenɨgain me, bin bɨ yad karɨp lɨm ke ke cöc ke ke mɨdebal okok, yɨp nɨŋ tep gɨl nɨŋnɨgal, yad bin bɨ gos tɨmɨd nab nɨbep eyaŋ nɨŋ tep gɨl, magɨlsek gɨpɨm gɨpɨm rek nɨŋɨl, nɨbep nokɨm nokɨm pen nɨbak rek ñɨnɨgain. \v 24 Pen nɨbi Taiataira bin bɨ ognap, bin nɨbak mɨnɨm tɨmel ag ñɨb mɨnɨm ak ma dɨl, Seten mɨnɨm tɨmel yɨpɨl apal mɨnɨm ak ma dɨpɨm rek, mɨnɨm mɨker ognap sek nɨbep ma agnɨgain. \v 25 Pen yɨp nɨŋ dɨl cɨg tep gɨpɨm nag ar ak dɨ cɨcɨ lɨl mɨdem mɨdem, kɨsen yad nɨnɨgain! \pi1 \v 26 Bin bɨ yɨp cɨg tep gɨlɨg gɨ nep mɨd damɨl, mɨker apek yɨp ma kɨrɨg gɨnɨgal okok, yad kɨrop agen, bin bɨ karɨp lɨm ke ke okok kɨrop kod mɨdenɨgal. \v 27 Tari gɨnɨg: Bapi mɨnɨm alap yɨp agɨl agak, \q1 ‘Yad agen, ne ain yɨr alap dɨl, \q2 tin cög okok pak jɨsɨpɨk masɨpɨk gɨpal rek, \q1 bin bɨ karɨp lɨm ke ke okok \q2 kɨlɨs tɨmel yɨb gɨl kɨrop kod mɨdenɨgab,’ agak. \pi1 \v 28 Pen bin bɨ yɨp nɨŋ dɨl cɨg tep gɨl nag tep ar ak dɨ cɨcɨ gɨlɨg gɨ mɨdenɨgal okok, kɨrop gap poglɨn tep karɨp lɨm jɨn parɨkek nɨŋlɨg gɨ nɨpal rek ak ñɨnɨgain. \pi1 \v 29 Nɨbi bin bɨ gos tɨmɨd mɨdonɨmɨŋ okok, God Kaun ne Krais bin bɨ ne mɨdebal karɨp lɨm ke ke okok kɨrop mɨnɨm ageb ak nɨŋ tep gɨnɨmɨb,” agɨp,’ agnɨmɨn,” agak. \c 3 \s1 Krais bin bɨ ne Sadis mɨdelɨgɨpal mɨnɨm ag ñeb \p \v 1 “Pen taun kɨb Sadis Krais bin bɨ ne mɨdebal okok, ejol kɨrop kod mɨdeb ak nop mɨnɨm ñu kɨl tɨkɨl agnɨmɨn: \pi1 ‘Bɨ God Kaun tam pak aknɨb ar oŋɨd lɨp ak abe, gap aknɨb ar oŋɨd ak abe dɨ mɨdeb ak, Sadis bin bɨ kod mɨdeban okok kɨrop mɨnɨm nɨbaul ag yokɨp. \pi1 Ne agɨp, \pi1 “Nag ar nɨbi gɨpɨm ak yad bɨr nɨpin. Bin bɨ okok nɨŋel, komɨŋ mɨdɨl yɨp kɨsen gɨpɨm rek lɨp pen pɨs nep kɨmɨl yɨp kɨsen ma gɨpɨm. \v 2 God yad mɨnɨm ageb rek gɨ damɨl, nab sɨŋak kɨrɨg gɨpɨm ak, God nop tep ma gɨp. Nɨbak, udɨn nɨbi mɨmlɨŋ mɨdeb ak rek, warɨkɨl, komɨŋ won nɨbi kɨr gɨnɨg geb ak nɨŋ tep gem, kɨlɨs gɨnɨmɨŋ. \v 3 Nɨb ak, Krais mɨnɨm tep ak ag ñelak nɨpɨm ak, nɨŋ dɨ wös gɨl, tap si tap tɨmel gɨpɨm ak, tari gɨnɨg nɨg gɨpɨn agɨl, kɨrɨg gɨl, Krais mɨnɨm tep ak ageb rek gɨnɨmɨb. Pen wɨsɨn saköl kɨnɨl ma warɨknɨgabɨm ak, yad bɨ tap si dep bɨ okok nɨŋ mɨdel ma opal rek ak apen, nɨbi nɨŋɨl pak plöplö gɨnɨgabɨm. \pi1 \v 4 Pen nɨbi Sadis bin bɨ mɨdebɨm okok, bin bɨ ognap walɨj kɨri gel acɨr ma gɨp; mɨnɨm tep yad nɨŋ dɨl, ageb rek nep gɨlɨg gɨ mɨdebal rek, kɨri walɨj tɨd lɨl, yad eip ajenɨgal. \v 5 Bin bɨ mɨker apek, kɨlɨs gɨl, yɨp nɨŋ dɨ wös gɨl, cɨg gɨlɨg gɨ nep mɨdel amnɨgab okok, yad kɨrop ak rek nep walɨj tɨd tep nɨbak lɨ ñɨnɨgain. Pen yɨb kɨri per mɨdep buk eyaŋ ñu kɨl tɨk len mɨdeb ak, ma lɨg gɨ yoknɨgain, mer. Bapi abe, ejol ne okok abe nɨŋ mɨdel nɨŋlɨg gɨ, bin bɨ yad mɨdebal, agɨl, mɨseŋ agnɨgain. \pi1 \v 6 Nɨbi bin bɨ gos tɨmɨd mɨdonɨmɨŋ okok, God Kaun ne Krais bin bɨ ne mɨdebal karɨp lɨm ke ke okok kɨrop mɨnɨm ageb ak nɨŋ tep gɨnɨmɨb,” agɨp,’ agnɨmɨn. \s1 Krais bin bɨ ne Piladelpia mɨdelɨgɨpal mɨnɨm ag ñeb \p \v 7 “Pen taun kɨb Piladelpia Krais bin bɨ ne mɨdebal okok, ejol kɨrop kod mɨdeb ak nop mɨnɨm ñu kɨl tɨkɨl agnɨmɨn: \pi1 ‘Bɨ Sɨŋ ak; Bɨ mɨnɨm nɨŋɨd yɨb ageb ak; kiŋ Depid ki ur ne ned kod mɨdolɨgɨp ak, Bɨ ki ur nɨbak mɨñi dɨl mɨdeb ak, kɨjoŋ yɨkek, bin bɨ ognap gɨ ñɨnɨmel rek ma lɨp; pen kɨjoŋ gɨ ñek, bin bɨ ognap yɨknɨmel rek ma lɨp. Bɨ nɨbak nep, Piladelpia bin bɨ kod mɨdeban okok kɨrop mɨnɨm nɨbaul ag yokɨp. \pi1 \v 8 Ne agɨp, \pi1 “Nag ar nɨbi gɨpɨm ak yad bɨr nɨpin. Nɨbi bin bɨ koŋai ma mɨdebɨm ak pen mɨnɨm yɨp nɨŋ dɨ wös gɨl, nɨbi bin bɨ yad mɨdebɨm mɨnɨm ak mɨseŋ ag ñɨbɨm. Nɨbak, nɨbep kɨjoŋ yɨken, bin bɨ ognap gɨ ñɨnɨmel rek ma lɨp. \v 9 Bin bɨ ognap, cɨn God bin bɨ yɨpɨd gɨl mɨdobɨn apal ak pen Seten sobok gep karɨp ne mɨdebal. Pen yad kɨrop gen, kɨri magɨlsek am tob wagɨn nɨbep sɨŋak kogɨm yɨmɨl, kɨbor kɨyan gɨl, yad nɨbep mɨdmagɨl lɨpin ak nɨŋnɨmel. \v 10 Nɨbep gɨ tɨmel gɨpal ak pen nɨbi yad apin rek nep gɨl, gos par ma nɨŋɨl, kɨlɨs gɨl, wög yɨp gɨlɨg gɨ mɨdebɨm rek, bin bɨ lɨm dai ar wagɨn aul ke ke okok, yɨp cɨg gɨ mɨdenɨgal aka yɨp kɨrɨg gɨnɨgal agɨl, kɨrop magɨlsek mɨker ñɨnɨgain ñɨn ak, nɨbep abe ma ñɨnɨgain. \pi1 \v 11 Ulep mɨdeb nɨnɨgain. Mɨnɨm tep yad nɨŋ dɨpɨm ak, nɨŋ dɨ kɨlɨs gɨl, yɨp cɨg gɨlɨg gɨ nep mɨdem, per komɨŋ mɨdep usajɨl bad nɨbep ñɨnɨgain apin ak, bin bɨ ognap pɨlɨ gɨ dad amnɨmel rek ma lɨnɨgab. \v 12 Bin bɨ an God Mɨnɨm ageb rek gek, nop gɨ tɨmel gel, gos par ma nɨŋɨl, God Mɨnɨm ageb rek nep gɨ damɨl, yɨp cɨg gɨlɨg gɨ nep mɨdenɨgab ak, yad nop gen, God yad sobok gep karɨp ak sap kɨb alap rek mɨdenɨgab. God sobok gep karɨp nɨbak ne per per nep mɨgan nab adaŋ mɨdɨl, mɨs ken ma amnɨgab. Yad wak ar nop, God yad yɨb ne ak abe ñu kɨl tɨkɨl, God yad taun kɨb ne Jerusalem kɨsen nɨb seb kab ar alaŋ sɨŋak nɨb onɨgab ak, taun kɨb nɨbak yɨb ak abe ñu kɨl tɨkɨl, yɨb yad kɨsen nɨb ak abe ñu kɨl tɨkɨl gɨnɨgain. \pi1 \v 13 Nɨbi bin bɨ gos tɨmɨd mɨdonɨmɨŋ okok, God Kaun ne Krais bin bɨ ne mɨdebal karɨp lɨm ke ke okok kɨrop mɨnɨm ageb ak nɨŋ tep gɨnɨmɨb,” agɨp,’ agnɨmɨn. \s1 Krais bin bɨ ne Leodisia mɨdelɨgɨpal mɨnɨm ag ñeb \p \v 14 “Pen taun kɨb Leodisia Krais bin bɨ ne mɨdebal okok, ejol kɨrop kod mɨdeb ak nop mɨnɨm ñu kɨl tɨkɨl agnɨmɨn: \pi1 ‘Bɨ yɨb ne “Nɨg Aknɨb Rek Gɨnɨmɨŋ” ak; Bɨ, God ne agek, tap okok magɨlsek gɨ lak ak; Bɨ ne God ageb rek nep gɨl, mɨnɨm tep ak dam yɨpɨd gɨl nep ag ñɨb ak, Leodisia bin bɨ kod mɨdeban okok kɨrop mɨnɨm nɨbaul ag yokɨp. \pi1 \v 15-16 Ne agɨp, \pi1 “Nag ar nɨbi gɨpɨm ak yad bɨr nɨpin. Yɨp pɨs nep ma cɨg gɨpɨm; yɨp pɨs nep ma kɨrɨg gɨpɨm. Mɨnɨm tep yad ak pɨs nep nɨŋ dɨl, ageb rek gɨnɨmɨb aka pɨs nep kɨrɨg gɨnɨmɨb ak tep! Yɨp gos ar ar nep nɨpɨm rek, nɨbep wök yoknɨg gebin. \v 17 Nɨbi apɨm, ‘Cɨn bin bɨ gep mɨd tep gɨpɨn; tap cɨn koŋai mɨdeb; tap alap ulep ma gɨp,’ apɨm ak pen mɨnɨm ma nɨpɨm ak, nɨbi bin bɨ tam okok rek mɨdebɨm; nɨbi bin bɨ yɨm gep rek mɨdebɨm; nɨbi bin bɨ tap ma mɨdeb rek mɨdebɨm; nɨbi bin bɨ udɨn kwoi mɨdebɨm; nɨbi magɨl nep mɨdebɨm. \v 18 Nɨb ak me, nɨbep mɨnɨm agnɨg gebin aul nɨŋ tep gɨl, nɨb aknɨb rek nep gɨnɨmɨb. Bin bɨ yɨm gep rek mɨdebɨm rek, yɨp apɨl kab gol yad dagɨlen yɨnɨl dai dai sek ma mɨdeb ak tauɨl me, bin bɨ gep mɨdenɨgabɨm. Magɨl nep mɨdebɨm ak, bin bɨ nɨŋel nabɨŋ gɨnɨmɨŋ rek lɨp rek, yɨp apɨl walɨj tɨd alap tauɨl lɨm. Udɨn ma nɨpɨm rek, yɨp apɨl udɨn marasɨn alap tauɨl lɨl, udɨn kwoi gɨp ak ñɨl nɨŋnɨgabɨm. \pi1 \v 19 Bin bɨ kɨrop mɨdmagɨl lɨpin okok gɨ tɨmel genɨgal ak, yad kɨrop ma kɨrɨg gɨnɨgain; mɨd tep gɨlaŋ, agɨl, mɨker ñɨlɨg gɨ tɨmɨd ukpin. Nɨb ak, gos kɨlɨs nɨŋɨl, tap si tap tɨmel gɨpɨm ak, tari gɨnɨg nɨg gɨpɨn agɨl, pɨs nep kɨrɨg gɨl, mɨd tep gɨnɨmɨb. \v 20 Nɨŋɨm! Yad apɨl, söŋ ar eyaŋ mɨdlɨg gɨ, kɨjoŋ pak gu gu gɨlɨg gɨ kod mɨdebin. Bin bɨ an mɨnɨm yad ak nɨŋɨl kɨjoŋ yɨkenɨgab ak, yad karɨp ñɨlɨk mɨgan ne ak amɨl, eip tap ñɨbɨl jɨm ñɨl mɨdonɨgabɨr. \fig caption|alt="Jesus knocking at door" src="cn02107B.tif" size="col" ref="3:20" \fig* \pi1 \v 21 Seten yɨp mɨker kɨb ñak ñɨn ak, Bapi yad mɨnɨm ne ak ma kɨrɨg gɨnek; agak rek nep gɨ damɨl me, Bapi eip sea kiŋ ne ar ak bɨsɨg gɨnek. Nɨb ak rek, bin bɨ Seten kɨrop mɨker ñek, mɨnɨm tep yad ak ma kɨrɨg gɨl, yɨp cɨg gɨlɨg gɨ nep mɨdenɨgal okok, kɨrop ag dam yad eip sea kiŋ yad ar ak bɨsɨg gɨnɨgabɨn. \pi1 \v 22 Nɨbi bin bɨ gos tɨmɨd mɨdonɨmɨŋ okok, God Kaun ne Krais bin bɨ ne mɨdebal karɨp lɨm ke ke okok kɨrop mɨnɨm ageb ak nɨŋ tep gɨnɨmɨb,” agɨp,’ agnɨmɨn,” agak. \c 4 \p \v 1 Pen mɨnɨm ñu kɨl tɨkesin nɨbak dai nɨŋ damɨl, kauyaŋ ak dai nɨŋɨl nɨŋnek, God karɨp lɨm seb kab ar alaŋ sɨŋak kɨjoŋ yɨkɨl mɨdek. Ned akɨl magɨl rek agek nɨŋnek ak, kauyaŋ ak agɨl yɨp agak, “Ar aul apek, tap kɨsen gɨnɨgab okok nep yomin,” agak. \v 2 Nɨb agek nɨŋlɨg gɨ, God Kaun ak apɨl yɨp goŋ lak nɨŋɨl yad nɨŋnek, seb kab ar alaŋ sɨŋak bɨ alap sea kiŋ ar sɨŋak bɨsɨg mɨdek. \v 3 Bɨ sɨŋak bɨsɨg mɨdek ak melɨk sek mɨdek; kab jaspa abe kab kanilian abe tɨd melɨk gɨp rek melɨk sek mɨdek. Pen kiŋ sea bɨsɨg mɨdek ak, sibeñ nop kɨs kɨs gɨl, kab emral rek yɨn rɨkɨñ rɨkɨñ gɨl, yɨn rɨk yaplɨg gɨ mɨdek. \v 4 Sea kiŋ ne ak nab eyaŋ mɨdek nɨŋlɨg gɨ, bɨ kɨb bɨsɨg gɨpal sea kiŋ aknɨb ñɨn juɨl adɨk gɨ dam omal omal (24) okok lɨ kɨs kɨs gɨlak. Bɨ kɨb mɨnɨm tɨg bɨlokep okok walɨj tɨd yɨmɨl, kab gol dɨl gɨlak usajɨl bad okok ke ke lɨl, bɨsɨg mɨdelak. \v 5 Bɨ sea kiŋ nab eyaŋ bɨsɨg mɨdek sɨŋak nɨb, añɨm añɨm dɨlɨg gɨ, tɨmɨk aglɨg gɨ, kɨs kɨs gɨlɨg gɨ amɨl par sek amnak. Sea kiŋ wagɨn nɨb sɨŋak sɨp melɨk aknɨb ar oŋɨd ak yɨnɨl melɨk gɨ mɨdek. Sɨp melɨk nɨb okok me, God Kaun aknɨb ar oŋɨd ne ak. \v 6 Bɨ sea kiŋ nab eyaŋ bɨsɨg mɨdek wagɨn sɨŋak, kab kɨlmasɨk ak glas rek kɨd yɨb gɨl mɨdek. Sea kiŋ bak sɨŋak, tap komɨŋ mɨdeb ke ke omal omal mɨd kɨs kɨs gɨlak. Tap nɨb okok udɨn koŋai nep kɨd okok mɨdɨl, pabɨl okok mɨdɨl gak. \v 7 Tap komɨŋ nɨb okok, alap layon rek lak, alap kaj kau aŋlam rek lak, alap bɨ mɨlɨk dai rek lak, alap yakɨr dɨk auan par lɨp ak rek lak. \v 8 Pen tap komɨŋ omal omal nɨb okok magɨlsek auan aknɨb kagol oŋɨd lak. Udɨn koŋai nep, ar okok lɨl, pabɨl okok lɨl magɨlsek lɨ sakak. Udɨn auan mok okok abe mɨdek. Pen pɨb nab kɨslɨm eyaŋ, kɨmep ag mɨdlɨg gɨ agebal, \qc “\sc NE BƗ SƗŊ\sc* “\sc NE BƗ SƗŊ\sc* “\sc NE BƗ SƗŊ\sc* \sc GOD BƗ KƗB KƗLƗS AKNƗB KE YƗB\sc* \sc NE TAP MA GEP ALAP MA MƗDEB\sc* \sc TARI TARI GƗNƗG, GƗNƗGAB\sc* \sc NE BƗRARƗK PED OKOK MƗDOLƗGƗP\sc*, \sc NE MƗÑI MƗDEB\sc*, \sc NE KƗSEN PER PER NEP MƗDENƗGAB\sc*” apal. \p \v 9 Pen tap komɨŋ ke ke omal omal nɨb okok, Bɨ per nep per nep komɨŋ mɨdenɨgab sea kiŋ ar bɨsɨg mɨdeb ak, ne Bɨ tep aknɨb ke mɨdeb agɨl, nop tep aglɨg gɨ, yɨb melɨk sek ne agel ar amek nɨŋlɨg gɨ, \v 10 bɨ kɨb mɨnɨm tɨg bɨlokep ñɨn juɨl adɨk gɨ dam omal omal (24), Bɨ sea kiŋ bɨsɨg mɨdeb wagɨn sɨŋak kogɨm yɨmɨl, Bɨ per nep per nep komɨŋ mɨdenɨgab ak, nop tep aglɨg gɨ, yɨb nop agel ar ameb. Usajɨl bad kɨri okok tɨg ju ne mɨdeb sɨŋak lɨl, agebal, \q1 \v 11 “God Bɨ Kɨb cɨn! \q1 Bin bɨ magɨlsek okok, \q2 nak Bɨ kɨb ke yɨb, agɨl, \q2 yɨb nep agel ar amnaŋ. \q1 Bin bɨ magɨlsek okok, \q2 nak Bɨ tep ke yɨb, agɨl, \q2 yɨb nep agel ar amnaŋ. \q1 Bin bɨ magɨlsek okok, \q2 nak Bɨ kɨlɨs ke yɨb, agɨl, \q2 yɨb nep agel ar amnaŋ. \q1 Nak tap okok magɨlsek gɨ lɨnak. \q1 Nak nep agek, \q2 bin bɨ mɨdɨl, \q2 tap okok magɨlsek mɨdeb,” agebal. \c 5 \s1 Jon mɨj nag ñon gɨ kɨlɨs gak alap nɨŋak \p \v 1 Pen dai nɨŋ damɨl nɨŋnek, bɨ sea kiŋ ar ak bɨsɨg mɨdek ak, mɨj par kɨb dai dai komlak alap ñɨnmagɨl yɨpɨd ne pɨs ar dɨl mɨdek. Mɨj nɨbak, söŋ ar okok ñu kɨl tɨkɨl, mɨgan eyaŋ ñu kɨl tɨkɨl gɨlak. Pen dai dai komɨl, nag ke ke aknɨb ar oŋɨd ak ñon gɨ tep yɨb gɨlak. \v 2 Pen yad nɨŋnek, God ejol kɨlɨs yɨb alap gaul kɨb agɨl agak, “Bin bɨ an rek nag lɨlak aul wɨsɨbɨl, mɨj nɨb aul tɨg ju tɨg pɨs gɨnɨmɨŋ rek lɨp?” agak. \v 3 Nɨb agak ak pen seb kab ar alaŋ sɨŋak abe, lɨm dai ar wagɨn aul abe, lɨm mok eyaŋ abe, bin bɨ mɨj nɨbak nag wɨsɨbɨl tɨg ju tɨg pɨs gɨnɨmɨŋ rek alap ma mɨdek. \v 4 Seb kab ar alaŋ sɨŋak abe, lɨm dai ar wagɨn aul abe, lɨm mok eyaŋ abe, bin bɨ mɨj nɨbak nag wɨsɨbɨl tɨg ju tɨg pɨs gɨnɨmɨŋ rek lɨp bɨ alap ma pɨyo nɨŋlak rek, yad yɨmɨg yɨb gek sɨl aglɨg gɨ mɨdenek. \v 5 Pen bɨ kɨb mɨnɨm tɨg bɨlokep mɨdelak okok alap yɨp agak, “Nak sɨl ma gɨnɨmɨn. Nɨŋan! Layon Juda nɨb ak kiŋ Depid tɨkek tɨk dam dapɨl gel, nop tɨk dolak. Ne kaual maual ne ak yɨk gɨ yokak ak me, mɨj nɨbak nag wɨsɨbɨl tɨg ju tɨg pɨs gɨnɨmɨŋ rek lɨp,” agak. \s1 Jon Sipsip Ñɨlɨk ak nɨŋak \p \v 6 Nɨb agek nɨŋlɨg gɨ nɨŋnek, Sipsip Ñɨlɨk ñag pak lel kɨmɨl warɨkak rek alap, sea kiŋ nab sɨŋak mɨdek. Tap komɨŋ mɨdeb ke ke omal omal abe, bɨ kɨb mɨnɨm tɨg bɨlokep okok abe, mɨd kɨs kɨs gɨlak. Sipsip Ñɨlɨk nɨbak kom aknɨb ar oŋɨd ak, udɨn aknɨb ar oŋɨd ak lak. Udɨn aknɨb ar oŋɨd lak mɨnɨm wagɨn ak, God ne Kaun ne aknɨb ar oŋɨd ak ag yokek, karɨp lɨm okok magɨlsek kɨd kɨd amnak. \v 7 Pen Sipsip Ñɨlɨk ak Bɨ sea kiŋ bɨsɨg mɨdek wagɨn sɨŋak amɨl, mɨj ñɨn yɨpɨd ne pɨs ken ar dɨl mɨdek ak dak. \v 8 Dek nɨŋlɨg gɨ, tap komɨŋ omal omal abe, bɨ kɨb mɨnɨm tɨg bɨlokep aknɨb ñɨn juɨl adɨk gɨ dam omal omal (24) abe apɨl, mɨdek sɨŋak kogɨm yɨmlak. Bɨ kɨb mɨnɨm tɨg bɨlokep nɨb okok kɨri tap gita rek okok ke ke dɨl, kɨnaŋ kab gol dɨl gɨlak okok ke ke dɨ mɨdelak. Kɨnaŋ dɨ mɨdelak mɨgan nɨb okok, tap dagɨlel yɨn sɨkɨm gɨl ki tep owɨp ak, ap ran jakɨl mɨdek. Tap God nop dagɨlel yɨn ki tep owɨp nɨbak, God bin bɨ ne okok nop sobok gɨpal ak. \v 9 Pen kɨri kɨmep kɨsen nɨb alap agɨl aglak, \q1 “Nep ñag pak lel, \q2 lakañ nak soŋ gɨ yapek, \q1 bin bɨ karɨp lɨm ke ke mɨdebal rek, \q2 wagɨn ke ke mɨdebal rek, \q1 mɨnɨm yɨb ke ke apal rek, \q2 wak ke ke lɨp rek, \q1 nak taunak nɨŋɨl \q2 kɨri God bin bɨ ne mɨdebal. \q1 Nɨb ak me, nak nep mɨj kom ñon gɨ tep gak nɨbak, \q2 wɨsɨb tɨg ju tɨg pɨs gɨ nɨŋnɨmɨn rek mɨdeb. \q1 \v 10 Pen nak gɨnak ak, kɨri kiŋ karɨp rek lɨl, \q2 God nop sobok gep bin bɨ lɨl, God cɨn nop wög gɨ ñɨbal. \q1 Kɨri kɨsen nak eip bin bɨ lɨm dai ar wagɨn aul okok, \q2 kɨrop magɨlsek kod mɨdenɨgal,” aglak. \s1 Sipsip Ñɨlɨk ak yɨb ne agel ar amnak \p \v 11 Pen dai nɨŋ damɨl kauyaŋ nɨŋɨl nɨŋnek, ejol ñɨn juɨl ñɨn juɨl, tausan tausan koŋai yɨb nep mɨnɨm agelak. Sea kiŋ nɨbak abe, tap komɨŋ omal omal okok abe, bɨ kɨb mɨnɨm tɨg bɨlokep okok abe, kɨrop pɨŋɨl kɨs kɨs gɨ mɨdelak. \v 12 Pen meg mɨgan dap ranɨl kɨmep aglɨg gɨ aglak, \q1 “Sipsip Ñɨlɨk ñag pak lɨlak ak, ne tep yɨb. \q1 Ne tap okok magɨlsek gɨ lak, agɨl, \q2 yɨb ne agon ar amnaŋ. \q1 Ne tap alap ulep ma gɨp, agɨl, \q2 yɨb ne agon ar amnaŋ. \q1 Ne gos tep ke yɨb mɨdeb, agɨl, \q2 yɨb ne agon ar amnaŋ. \q1 Ne kɨlɨs ke yɨb mɨdeb, agɨl, \q2 yɨb ne agon ar amnaŋ. \q1 Ne tep ke yɨb mɨdeb, agɨl, \q2 yɨb ne agon ar amnaŋ. \q1 Ne melɨk tep ke sek mɨdeb, agɨl, \q2 yɨb ne agon ar amnaŋ. \q1 Ne yɨb ke sek mɨdeb, agɨl, \q2 yɨb ne agon ar amnaŋ,” aglak. \p \v 13 Pen yad nɨŋnek, tap tari tari God gɨ lek ake lɨpal seb kab ar alaŋ, lɨm dai ar wagɨn aul, lɨm mok epi, ñɨg solwara nab okok magɨlsek kɨmep agɨl aglak, \q1 “Bɨ sea kiŋ bɨsɨg gɨ mɨdeb ak abe, \q2 Sipsip Ñɨlɨk ak abe, \q1 kɨri yɨb ke sek mɨdebir, agɨl, \q2 yɨb kɨrop mal agon ar amnaŋ. \q1 Kɨri tep ke yɨb mɨdebir, agɨl, \q2 yɨb kɨrop mal agon ar amnaŋ. \q1 Kɨri melɨk tep ke sek mɨdebir, agɨl, \q2 yɨb kɨrop mal agon ar amnaŋ. \q1 Kɨri kɨlɨs ke yɨb mɨdebir, agɨl, \q2 yɨb kɨrop mal agon ar amnaŋ,” aglak. \p \v 14 Nɨb agelak, tap komɨŋ omal omal aglak, “Nɨb aknɨb rek tep,” aglak. Nɨb agelak, bɨ kɨb mɨnɨm tɨg bɨlokep okok kogɨm yɨmɨl, God Sipsip Ñɨlɨk kɨrop mal yɨb agel ar amnak. \c 6 \s1 Sipsip Ñɨlɨk ak nag aknɨb ar oŋɨd ak wɨsɨbak \p \v 1 Pen nɨŋ mɨden nɨŋlɨg gɨ, Sipsip Ñɨlɨk ak, mɨj kom nag ñon kɨlɨs gak dɨ mɨdek ak, nag dai sabdaŋ ak tɨg ju wɨsɨbek nɨŋlɨg gɨ, tap komɨŋ omal omal, nokɨm alap mɨnɨm kɨb tɨmɨk agɨp rek agɨl agak, “Owan e!” agak. \v 2 Agek nɨŋnek, kaj hos tɨd alap apjakak. Hos ar nɨbak bɨ alap cɨm dɨl bɨsɨg mɨdek. God gek win gɨnɨmɨŋ rek nep lɨp rek, God nop usajɨl bad win gɨl dɨpal ak lɨ ñek, karɨp lɨm seb kab ar alaŋ kɨrɨg gɨl, bin bɨ karɨp lɨm wagɨn eyaŋ eip pen pen gɨl, ñag ju yɨk yoknɨg amnak. \p \v 3 Pen Sipsip Ñɨlɨk ak, nag dai yɨgwu nab nɨb ak tɨg ju wɨsɨbek nɨŋlɨg gɨ, tap komɨŋ omal omal, yɨgwu nab nɨb ak agak, “Owan e!” agak. \v 4 Agek nɨŋnek, kaj hos lakañ yɨb alap apjakak. Bɨ alap hos ar nɨbak bɨsɨg mɨdek. God gek bɨ nɨbak kɨlɨs ne dɨl, karɨp lɨm wagɨn eyaŋ amɨl gek, bin bɨ karɨp lɨm tɨgoŋ tɨgoŋ magɨlsek kapkap mɨdelak ak kɨrɨg gɨl, pen pen ñag paklɨg gɨ gel amnɨgab. Nɨbak God nop tu par kɨb tu kɨd alap ñak. \p \v 5 Pen Sipsip Ñɨlɨk ak, nag dai yɨgwu nokɨm nɨb ak tɨg ju wɨsɨbek nɨŋlɨg gɨ, tap komɨŋ omal omal, yɨgwu nokɨm nɨb ak pen agak, “Owan e!” agak. Agek nɨŋnek, kaj hos mosɨb alap apjakak. Bɨ kaj hos ar nɨbak bɨsɨg mɨdek ak, tap magɨl tap sɨkel lɨpal rek sɨkel alap dɨl mɨdek. \v 6 Mɨnɨm alap, tap komɨŋ omal omal mɨdelak nab sɨŋak nɨb agɨl, bɨ kaj hos mosɨb ar bɨsɨg mɨdek ak nop agak, “Yuan kɨb onɨgab rek, kab magɨl kɨd nokɨm damɨl, tap koŋai tauelɨgɨpal rek ma taunɨgal. Wid magɨl lita\f + \fr 6:6 \ft Grik mɨnɨm koiniks agölɨgɨpal ak, lita nokɨm alap nep rek mɨdeb.\f* nokɨm alap taunɨg, mani pe ñɨn nokɨm alap dɨpal rek nep taunɨmel; pen bali magɨl lita omal nokɨm taunɨg, ak rek nep mani pe ñɨn nokɨm alap dɨpal rek nep taunɨmel. Pen olip wel ak abe, ñɨg wain ak abe per taupal rek taunɨgal!” agak. \p \v 7 Pen Sipsip Ñɨlɨk ak, nag dai yɨgwu par alaŋ ak tɨg ju wɨsɨbek nɨŋlɨg gɨ, tap komɨŋ omal omal, yɨgwu par nɨb ak pen agak, “Owan e!” agak. \v 8 Agek nɨŋnek, kaj hos se pakɨp alap apjakak. Bɨ kaj hos ar nɨbak bɨsɨg mɨdek ak, yɨb ne Kɨmeb; pen bɨ ne eip kɨsen apek ak, yɨb ne Cɨp Kaunan Karɨp. God gek me, bɨ nɨb omal ar ke ke gel, bin bɨ karɨp lɨm okok koŋai nep kɨmel rek lak. Ognap pen pen ñagɨl kɨmnɨgal, ognap yuan kɨb apek kɨmnɨgal, ognap mɨñak tap okok gek kɨmnɨgal, ognap kain sapeb tap saköl okok su lel kɨmnɨgal. Nɨg gɨl kɨm damɨl me, bin bɨ lɨm dai ar wagɨn aul mɨdebal koŋai nep rek kɨmnɨgal, pen koŋai yɨb nep mɨdenɨgal. \p \v 9 Pen Sipsip Ñɨlɨk ak, nag dai mamɨd alaŋ ak tɨg ju wɨsɨbek nɨŋlɨg gɨ, nɨŋnek, God nop tap sobok gep bɨd mok sɨŋak, bin bɨ God Mɨnɨm nɨŋ dɨl, ma pɨrɨkɨl, bin bɨ okok kɨrop ag ñɨl, Krais bin bɨ ne mɨdobɨn mɨseŋ agel, kɨrop ñag pak lɨlak kaun kɨri okok mɨdelak. \v 10 Kɨri sɨk kɨb agɨl aglak, “God Bɨ Kɨb kɨlɨs yɨb, nak Bɨ Sɨŋ. Nak nɨŋɨd yɨb ar ak nep gɨpan! Pen ñɨn titi rek mɨdɨl, bin bɨ karɨp lɨm wagɨn eyaŋ, cɨnop ñag pak lɨlak okok kɨrop mɨnɨm kɨb agɨl, yur ñɨnɨgan?” aglak. \v 11 Nɨb agel nɨŋlɨg gɨ, ejol okok kɨrop walɨj tɨd par ke ke ñɨlɨg gɨ aglak, “Ulep mɨdeb; kod mɨdenɨmɨb. Namam nanai nɨbep eip God nop wög gɨ ñɨbal okok, ognap sek ñag pak lel me, God wök pag lak naba ak amek, agebɨm rek gɨnɨgab,” aglak. \p \v 12 Pen Sipsip Ñɨlɨk ak, nag dai kagol oŋɨd ak tɨg ju wɨsɨbek nɨŋlɨg gɨ, nɨŋnek, monmon kɨb yɨb ak dek nɨŋlɨg gɨ, pɨb ak, wad ajɨl mab yɨnɨl sɨgi gɨp rek ak gek, takɨn ak pɨs nep lakañ mɨdeb rek lakañ yɨb lak. \v 13 Gap okok, yɨgen kɨlɨs dɨl kɨyau magɨl pok ma gɨl kɨsɨk nep ju yowɨp rek ak ju yowak. \v 14 Pen seb kab ar alaŋ, sɨnai pag lɨpal ak rek gak. Karɨp lɨm yɨrɨk okok abe, karɨp lɨm ñɨg tɨb kɨs kɨs gak okok abe, mɨdelɨgɨpal kau ak kɨrɨg gɨl, lɨlɨg gɨ ke ke amnɨlak. \v 15 Nɨg gek nɨŋlɨg gɨ, kiŋ karɨp lɨm ke ke okok, kiŋ ñɨ sɨkol kɨri okok, bɨ kɨb ami sɨkop kod mɨdelak okok, bin bɨ gep yɨb okok, bin bɨ yɨb mɨdek okok, bin bɨ tau dam lel nag wög gelak okok, bin bɨ gos ke nɨŋɨl wög gelak okok, magɨlsek, pɨrɨk gɨ amɨl kab mɨgan, lɨm mɨgan okok we gɨ mɨdelak. \v 16-17 We gɨ mɨdɨl aglak, “Bɨ sea kiŋ ar bɨsɨg mɨdeb ak abe, Sipsip Ñɨlɨk ak abe cɨnop yur kɨb ñɨnɨgair ñɨn kɨsen per apɨn ak mɨñi bɨr owɨp ak me, cɨn mɨdojɨn rek ma lɨp. Kab juɨl aka karɨp lɨm yɨrɨk kɨb sɨŋ aul pak pag gɨ apɨl, cɨnop pɨs nep pab rɨkek, Bɨ sea kiŋ bɨsɨg mɨdeb ak cɨnop ma nɨŋnɨmɨŋ; Sipsip Ñɨlɨk cɨnop mɨnɨm kɨb agɨl pen yur kɨb ma ñɨnɨmɨŋ,” aglak. \c 7 \s1 Isrel bin bɨ koŋai nep God kɨl ne dɨlak \p \v 1 Pen kauyaŋ ak nɨŋnek, ejol omal omal karɨp lɨm gol omal omal ke ke warɨk mɨdɨl, yɨgen omal omal dɨ mɨdɨl, lɨm dai, ñɨg solwara, mab okok, tɨmel ma gɨnɨmɨŋ, agɨl, dai kɨri ke nokɨm nokɨm dɨlɨg gɨ mɨdelak. \v 2 Pen yad nɨŋnek, ejol alap pɨb lɨm geb pɨs kɨd okok nɨb, God Bɨ Per Komɨŋ Mɨdeb tap kɨl tɨk lep ne ak damɨl, ejol omal omal God agek ulep karɨp lɨm ñɨg solwara gɨ tɨmel gɨnɨg gelak nɨb okok kɨrop agak, \v 3 “Pɨdeŋ gɨm! Bin bɨ God cɨn nop wög gɨ ñɨbal okok kɨl ne ak aun beŋ kɨrop alaŋ tɨkon; kɨsen yɨgen yokem, amɨl karɨp lɨm, ñɨg solwara, mab tap okok gɨ tɨmel gɨnɨmɨŋ,” agak. \p \v 4 Pen mɨnɨm alap aglak nɨŋnek, bin bɨ God kɨl ne aun beŋ alaŋ tɨklak nɨb okok, Isrel bin bɨ wagɨn ke ke okok jɨm ñɨlak ak wan hadred poti po tausan (144,000). \li1 \v 5 Bin bɨ nɨb okok, Juda wagɨn ak kɨri 12,000; \li1 Ruben wagɨn ak kɨri 12,000; \li1 Gad wagɨn ak kɨri 12,000; \li1 \v 6 Asa wagɨn ak kɨri 12,000; \li1 Naptalai wagɨn ak kɨri 12,000; \li1 Manasa wagɨn ak kɨri 12,000; \li1 \v 7 Simion wagɨn ak kɨri 12,000; \li1 Lipai wagɨn ak kɨri 12,000; \li1 Isaka wagɨn ak kɨri 12,000; \li1 \v 8 Sebyulan wagɨn ak kɨri 12,000; \li1 Josep wagɨn ak kɨri 12,000; \li1 Benjamin wagɨn ak kɨri 12,000, \li1 ak me, jɨm ñɨlak ak wan hadred poti po tausan me ak. \p \v 9 Pen mɨnɨm ñu kɨl tɨkesin nɨbak dai nɨŋ damɨl, kauyaŋ ak dai nɨŋɨl nɨŋnek, Bɨ sea kiŋ bɨsɨg mɨdek ak abe, Sipsip Ñɨlɨk ak abe mɨdel nɨŋlɨg gɨ, bin bɨ koŋai nep udɨn yɨrɨk ar kɨrop sɨŋak warɨk mɨdelak. Bin bɨ nɨb okok, karɨp lɨm ke ke lɨp rek, wagɨn ke ke lɨp rek, wak ke ke lɨp rek, mɨnɨm yɨb ke ke apal rek, okok nɨb okok nɨb apɨl mɨdelak. Bin bɨ wök pagep rek ma mɨdek nɨb okok, magɨlsek walɨj tɨd nep ke ke yɨmɨl, albad kas dɨ mɨdlɨg gɨ, \v 10 God yɨb ne agel ar amek nɨŋlɨg gɨ, sɨk kɨb agɨl aglak, \q1 “God cɨn sea kiŋ bɨsɨg gɨ mɨdeb ak abe, \q2 Sipsip Ñɨlɨk ak abe cɨnop nen agɨl gɨ tep gɨrek ak me, \q2 komɨŋ amnɨgabɨn,” aglak. \p \v 11 Ejol okok magɨlsek Bɨ sea kiŋ bɨsɨg mɨdek ak abe, bɨ mɨnɨm tɨg bɨlokep okok abe, tap komɨŋ omal omal okok abe, kɨrop pɨŋɨl kɨs kɨs gɨ mɨdelak. Kɨri ap yap kogɨm yɨmɨl, kɨbor kɨyan gɨl, God yɨb ne ak dap ranlɨg gɨ, \v 12 aglak, \q1 “Nɨŋɨd yɨb! \q1 God cɨn yɨb ke sek mɨdeb, agɨl, \q2 yɨb ne agon ar amnaŋ. \q1 Ne melɨk tep ke sek mɨdeb, agɨl, \q2 yɨb ne agon ar amnaŋ. \q1 Ne gos tep ke yɨb mɨdeb, agɨl, \q2 yɨb ne agon ar amnaŋ. \q1 Ne gak ak, nop tep yɨb, agɨl, \q2 yɨb ne agon ar amnaŋ. \q1 Ne sɨŋ ke yɨb mɨdeb, agɨl, \q2 yɨb ne agon ar amnaŋ. \q1 Ne tap tari gɨnɨm agnɨgab ak, ak nep gɨnɨgab, agɨl, \q2 yɨb ne agon ar amnaŋ. \q1 Ne kɨlɨs ke yɨb mɨdeb, agɨl, \q2 yɨb ne agon ar amnaŋ. \q1 God cɨn yɨb nop ak per per nep agon ar amnaŋ. \q2 Nɨŋɨd yɨb!” aglak. \s1 Kauyaŋ yur ma dɨnɨgal \p \v 13 Pen bɨ kɨb mɨnɨm tɨg bɨlokep nɨb okok bɨ alap, yɨp ag nɨŋɨl agak, “Bin bɨ walɨj tɨd yɨbal nɨb okok bɨ an? Pen kɨri akal nɨb opal?” agak. \p \v 14 Agek agnek, “Bɨ kɨb. Yad ma nɨpin; pen nak ke nɨpan,” agnek. Nɨb agen, yɨp agak, “Bin bɨ sɨŋ aul kɨrop mɨker ñel, koslam yɨb mɨdɨl komɨŋ opal. Pen kɨri Sipsip Ñɨlɨk lakañ ne ak dɨl, walɨj kɨri okok ulɨk malɨk gel, tɨd gɨp. \v 15 Nɨb ak me, \q1 “Kɨri God sea kiŋ wagɨn nab sɨŋak mɨdlɨg gɨ, pɨb nab, kɨslɨm eyaŋ, \q2 sobok gep karɨp ñɨlɨk mɨgan ne ak wög ne gɨ ñɨlɨg gɨ, mɨdebal. \q1 Bɨ sea kiŋ bɨsɨg gɨ mɨdeb ak \q2 kɨrop kod mɨd tep yɨb gɨnɨgab. \q1 \v 16 Kɨrop yuan kauyaŋ ma gɨnɨgab, ñɨg nen kauyaŋ ma gɨnɨgab, \q2 pɨb kal kauyaŋ nɨŋɨl yur ma gɨnɨgab. \q1 \v 17 Tari gɨnɨg: Sipsip Ñɨlɨk sea kiŋ nab sɨŋak mɨdeb ak, \q2 sipsip kodep bɨ kɨri mɨdɨl, \q1 kɨrop poŋ dɨl ñɨg kɨlam junɨgab kajoŋ okok amek, \q2 ñɨg komɨŋ magɨl ñeb ak ñɨŋnɨgal. \q1 Pen God ne udɨn ñɨg kɨrop ak \q2 magɨlsek lɨg gɨ yoknɨgab,” agak. \c 8 \s1 Sipsip Ñɨlɨk ak nag ar oŋɨd ak wɨsɨbak \p \v 1 Pen Sipsip Ñɨlɨk ak, nag ar oŋɨd ak tɨg ju wɨsɨbek nɨŋlɨg gɨ, seb kab ar alaŋ sɨŋak mɨnɨm alap ma agek, won ulep alap nep, minit ñɨn juɨl nokɨm alap adɨk gɨ dam wajrem alaŋ (30) rek, magɨlsek kapkap asɨp yɨkɨl mɨdek. \v 2 Pen mɨdɨl, ejol aknɨb ar oŋɨd God udɨn yɨrɨk ar sɨŋak warɨk mɨdebal okok nɨŋnek. Ejol nɨb okok akɨl magɨl ke ke dɨlak. \p \v 3-4 Pen ejol alap tin tep kab gol dɨl gɨlak alap dɨl mɨdek. Ne pen amɨl, God nop sobok gɨpal bɨd ar gol sɨŋak alaŋ warɨk mɨdek. Nop tap dagɨlel yɨn ki tep owɨp ak koŋai nep ñɨlak. God nop tap sobok gep bɨd kab gol dɨl gɨlak ak, sea kiŋ ar sɨŋak mɨdek nɨŋɨl ejol nɨbak, tap ki tep nɨbak dɨ God bin bɨ ne nop sobok gɨpal mɨnɨm ak eip ulɨk malɨk gɨl, bɨd ar sɨŋak dɨ mogɨm gɨ dap dagɨlek nɨŋlɨg gɨ, sɨkɨm nɨbak God udɨn yɨrɨk ne ar sɨŋak yɨn ap ran jak amnak. \v 5 Pen tin tep nɨbak dɨl, mab mɨlaŋ God nop tap sobok gep bɨd ar alaŋ yɨnek okok dɨ tin mɨgan eyaŋ lɨl, dɨ lɨm dai wagɨn eyaŋ yokak nɨŋɨl tɨmɨk aglɨg gɨ, kɨs kɨs gɨlɨg gɨ amɨl par sek amek nɨŋlɨg gɨ, añɨm añɨm dɨlɨg gɨ, monmon dak. \s1 Ejol akɨl magɨl okok pɨgnɨg gelak \p \v 6 Won nɨbak, ejol aknɨb ar oŋɨd akɨl magɨl dɨ mɨdelak okok, dɨ dap ranɨl pɨgnɨg gelak. \fig caption|alt="man in doorway blowing trumpet" src="LB00187B.TIF" size="col" ref="8:6" \fig* \p \v 7 Ejol ned ak, akɨl magɨl ne ak pɨgek, mɨñab nogob magɨl ak abe, mab mɨlaŋ ak abe, lakañ ulɨk malɨk gɨlɨg gɨ, lɨm dai wagɨn eyaŋ soŋ yokak. Nɨg gek, lɨm dai wagɨn aul dai omal nokɨm rek agɨl, dai omal mɨderek, dai nokɨm alap, mab, tap kas komɨŋ komɨŋ warɨk mɨdek okok, magɨlsek yɨn sɨbok ñɨb amnak. \p \v 8 Pen ejol yɨgwu nab nɨb ak, akɨl magɨl ne ak pɨgek, karɨp lɨm yɨrɨk kɨb yɨb mab rek yɨnek alap, tɨ paŋ ñɨg solwara nab sɨŋadaŋ dɨ yokak. Nɨg gek, ñɨg solwara sɨŋak dai omal nokɨm rek agɨl, dai omal mɨderek, dai nokɨm alap ñɨg solwara magɨlsek lakañ lak. \v 9 Pen kɨbsal tap ñɨg solwara mɨdelak okok, dai omal nokɨm rek agɨl, dai omal mɨderek, dai nokɨm alap magɨlsek kɨm saklak. Ñɨg magöb ñɨg solwara sɨŋak mɨdelak okok dai omal nokɨm rek agɨl, dai omal mɨderek, dai nokɨm alap pɨs nep pak jɨsɨpɨk masɨpɨk gɨ paŋɨl amnak. \p \v 10 Pen ejol yɨgwu nokɨm nɨb ak, akɨl magɨl ne ak pɨgek, gap poglɨn kɨb mab mɨlaŋ rek apɨl, seb kab ar alaŋ nɨb pɨŋɨl juak. Nɨg gek, ñɨg par okok abe, ñɨg kɨlam okok abe, dai omal nokɨm rek agɨl, dai omal mɨderek, gap poglɨn kɨb nɨbak dai nokɨm alap ar sɨŋak ap yowak. \v 11 Gap nɨbak yɨb ne, “Marasɨn Sɨlek”. Nɨg gek, ñɨg ar okok abe, ñɨg kɨlam okok abe, dai omal nokɨm rek agɨl, dai omal mɨderek, dai nokɨm alap gɨ tɨmel gak. Bin bɨ koŋai yɨb nep, ñɨg gɨ tɨmel gak nɨb okok ñɨbɨl kɨmlak. \p \v 12 Pen ejol yɨgwu par ak, akɨl magɨl ne ak pɨgek, pɨb, takɨn, gap okok tap alap pakek, melɨk tep per gɨp rek ma gak. Pɨb ak, dai omal nokɨm rek agɨl, dai omal mɨderek, dai nokɨm alap gɨ tɨmel gak. Takɨn ak, dai omal nokɨm rek agɨl, dai omal mɨderek, dai nokɨm alap gɨ tɨmel gak. Gap okok, dai omal nokɨm rek agɨl, dai omal mɨderek, dai nokɨm alap gɨ tɨmel gak. Pɨb melɨk magɨl ak, dai omal nokɨm rek agɨl, dai omal mɨderek, dai nokɨm alap pɨb melɨk ma gak. Kɨslɨm nab eyaŋ magɨl ak, dai omal nokɨm rek agɨl, dai omal mɨderek, dai nokɨm alap takɨn melɨk ma gak. \p \v 13 Pen yad nɨg gɨl nɨŋ mɨdɨl nɨŋlɨg gɨ nɨŋnek, yakɨr dɨk alap seb kab nab alaŋ ug ajlɨg gɨ, mɨnɨm kɨb yɨb aglɨg gɨ agak, “Ake! Ake! Ake! Tɨmel yɨb gɨnɨg geb. Ejol ognap sek akɨl magɨl kɨri pɨgnɨg gebal. Ejol omal nokɨm nɨb okok akɨl magɨl kɨri okok pɨgel, bin bɨ lɨm dai ar wagɨn aul mɨdebal okok kɨrop gɨ tɨmel yɨb gɨnɨgab!” agak. \c 9 \s1 Ejol mamɨd alaŋ akɨl magɨl ne ak pɨgak \p \v 1 Ejol mamɨd alaŋ, akɨl magɨl ne ak pɨgek nɨŋlɨg gɨ, yad nɨŋnek, gap seb kab ar alaŋ nɨb pɨŋɨl ju lɨm dai wagɨn eyaŋ ap yap pakɨl mɨdek. Pen gap nɨbak nop ki ur kau mɨgan kɨrɨŋ ma juɨp ak ñelak. \v 2 Gap nɨbak ki ur ak dɨl, kau mɨgan kɨrɨŋ ma juɨp kɨjoŋ ak yɨkek, sɨkɨm kɨb yɨb ap ranɨl, pɨb ak pɨrau ñek, kɨslɨm owak. \v 3 Nɨg gek, joŋ golbɨd okok, sɨkɨm nab nɨb okok nɨb ug gɨ dam lɨm dai ar eyaŋ lɨl, God ne gek, tɨlabok okok bin bɨ pɨŋɨl yur ñɨnɨgab rek gɨnɨg gelak. \v 4 God ne joŋ golbɨd nɨb okok kɨrop agak, “Tap kas, mab kas, tap tari tari lɨm dai wagɨn eyaŋ tanɨb okok, gɨ tɨmel ma gɨnɨmɨb; bin bɨ kɨl yad ak aun beŋ kɨri alaŋ ma mɨdeb okok nep gɨ tɨmel gɨnɨmɨb,” agak. \v 5 God agak nɨbak, joŋ golbɨd okok bin bɨ kɨrop pɨs nep ñag pak lel kɨmnɨmel rek ma lak; yokop takɨn aknɨb mamɨd alaŋ yur tɨmel aknɨb ke kɨrop ñɨnɨmel rek lak. Kɨrop yur ñɨnɨgal nɨbak, tɨlabok okok bin bɨ pɨŋɨl yur ñɨb rek ñɨnɨgab. \v 6 Ñɨn nab nɨbak, bin bɨ nɨb okok kɨmnɨgabɨn, agɨl nɨŋnɨgal ak pen kɨmeb kɨjoŋ tam alap ma mɨdenɨgab. \p \v 7 Joŋ golbɨd nɨb okok, bɨ kaj hos dam pen pen ñagnɨg, tap kɨlɨs lɨpal rek okok lɨ mɨdelak. Nabɨc cög kɨri ar alaŋ usajɨl bad kab gol dɨl gɨlak okok rek tol gɨlak. Mɨlɨk jo mɨlɨk kɨri okok bin bɨ rek lak. \v 8 Nabɨc kɨmkas kɨri okok, bin nabɨc kɨmkas rek lak. Pen meg kɨri okok, kain sapeb layon apal ak, meg rek lak. \v 9 Pabɨl okok, ain sior rek ak lɨlak. Pen koŋai nep auan pakelak ak me, kaj hos koŋai nep gadal badal okok koŋai nep lɨp gɨ dam pen pen ñagnɨg amɨl, gi gu gɨp rek agak. \v 10 Cɨmgan dai eim, tɨlabok amɨn bin bɨ suek yur gɨp rek ak lak. God gek, takɨn aknɨb mamɨd alaŋ, bin bɨ okok kɨrop yur ke tɨmel yɨb ñɨlɨg gɨ mɨdenɨgal. \v 11 Joŋ golbɨd nɨb okok kiŋ kɨri, ejol kau mɨgan kɨrɨŋ ma juɨp kod mɨdeb ejol nɨbak me. Hibru mɨnɨm agɨl, yɨb ne Abadon apal pen Grik mɨnɨm agɨl, Apolyon apal.\f + \fr 9:11 \ft Hibru mɨnɨm Abadon abe, Grik mɨnɨm Apolyon abe, mɨnɨm wagɨn ak “Bɨ bin bɨ ñag pak lep.”\f* \p \v 12 Nɨb ak, mɨker kɨb ned ak bɨr kɨr gɨp pen mɨker kɨb omal mɨdeb. \s1 Ejol kagol oŋɨd ak akɨl magɨl ne ak pɨgak \p \v 13 Pen ejol kagol oŋɨd ak, akɨl magɨl ne pɨgek nɨŋlɨg gɨ yad nɨŋnek, mɨnɨm alap apek bɨd kab gol dɨl gɨlak ar sɨŋak, kom omal omal mɨdolɨgɨp nab sɨŋak nɨb. Bɨd nɨbak God udɨn yɨrɨk ar sɨŋak alaŋ mɨdek. \v 14 Mɨnɨm nɨbak ejol kagol oŋɨd akɨl magɨl dɨ mɨdek ak nop agak, “Ejol omal omal nag ñon gel, ñɨg kɨb yɨb Yupretis gol sɨŋak mɨdebal okok, wɨsɨb yokan,” agak. \v 15 God ejol omal omal nɨb okok kɨrop ned ag lek, mɨ nɨbak nep, takɨn nɨbak nep, ñɨn nɨbak nep, won nɨbak nep kod mɨdelɨgɨpal ak me, ñɨn nɨbak bɨr owak rek, bin bɨ lɨm dai ar wagɨn aul koŋai nep ñag pak lɨlaŋ, agɨl, wɨsɨb yokak. Bin bɨ lɨm dai ar wagɨn aul mɨdebal okok magɨlsek dai omal nokɨm rek agɨl, dai omal mɨderek, dai nokɨm alap ñag pak lɨnɨg amnɨlak. \v 16 Pen yɨp aglak nɨŋnek, ami bɨ kaj hos ar bɨsɨg gɨl bin bɨ pen pen ñag pak lɨnɨg amnɨlak okok tu hadred mɨɫön (200,000,000) mɨdelak. \p \v 17 Pen yad nɨŋnek, kaj hos kɨri okok abe, bɨ hos ar bɨsɨglak okok abe, kapa sior yɨmlak okok, ognap mab mɨlaŋ lakañ rek gak, ognap kab mɨk “sapaia” apal ak rek gak, ognap kab wɨhalɨn “salpa” apal ak rek gak. Kaj hos nabɨc okok, layon nabɨc rek lak. Meg mɨgan kɨri alaŋ nɨb mab mɨlaŋ abe, sɨkɨm abe, tap salpa ki tɨmel sɨlek yɨb ak abe owak. \v 18 Meg mɨgan kɨri alaŋ nɨb mab mɨlaŋ abe, sɨkɨm abe, tap salpa ki tɨmel sɨlek yɨb ak abe apɨl gek, bin bɨ koŋai nep kɨm saklak. Bin bɨ lɨm dai ar wagɨn aul mɨdebal okok magɨlsek dai omal nokɨm rek agɨl, dai omal mɨderek, dai nokɨm alap kɨmlak. \v 19 Kaj hos nɨb okok kɨlɨs kɨri ak mɨdek meg mɨgan kɨri abe, amɨn dai eim kɨri abe. Amɨn kɨri okok, soiŋ nabɨc rek lak ak me, bin bɨ okok kɨrop gɨ tɨmel gɨnɨmel rek lak. \v 20 Pen tap tɨmel nɨb okok gek, bin bɨ koŋai nep kɨm saklak ak, bin bɨ mɨdelak okok gak nɨbak nɨŋɨl, tari gɨnɨg kab mab tap okok dɨl ñɨnmagɨl cɨn ke nep tap tom gɨ lɨpɨn agɨl, ma kɨrɨg gɨlak. Tari gɨnɨg tap si tap tɨmel gɨpɨn agɨl, ma kɨrɨg gɨlak. Pen tap yokop okok, tap udɨn ma nɨŋɨp okok, tap mɨnɨm ma peyɨg nɨŋɨp okok, tap kanɨb ma tagɨp okok, tap kab gol, silpa, bras, kab, mab dɨl gɨ lɨlak okok nep sobok gɨn agɨl, kɨjeki kɨyob ñɨlɨk tap tɨmel okok kɨrop nep sobok gɨn agɨl, gɨ mɨdelak. \v 21 Pen cɨp ñagɨl, kɨj wanam gɨl, bin si bɨ si gɨl, tap si dɨl, gel amek nɨŋlɨg gɨ, tari gɨnɨg nɨg gɨpɨn, agɨl, ma kɨrɨg gɨlak. \c 10 \s1 Ejol alap Jon nop mɨj ñek ñɨŋak \p \v 1 Pen dai nɨŋ damɨl nɨŋnek, ejol kɨlɨs yɨb aknɨb ke alap seb kab ar alaŋ nɨb aposɨp. Ejol nɨbak nop seb tɨd alap kom kam gek nɨŋlɨg gɨ, sibeñ nabɨc ne pag kɨs kɨs gɨl, mɨlɨk jo mɨlɨk ne ak pɨb rek melɨk gɨl, tob kɨd ne ak mab yɨnɨl mɨlaŋ gɨp rek ak gak. \v 2 Ne seb kab ar alaŋ nɨb apɨl, tob yɨpɨd kɨd ak ñɨg solwara ar ak tauɨl, tob aŋɨdken kɨd ak lɨm ar ak tauak. Mɨj sɨkol bad alap tɨg pɨs dɨlɨg gɨ mɨdek. \v 3 Pen ne kaj layon mɨnɨm tɨgoŋ agɨp rek ak agek, tɨmɨk aknɨb ar oŋɨd mɨnɨm kɨb agɨl mɨnɨm aglak. \v 4 Tɨmɨk aknɨb ar oŋɨd mɨnɨm agel nɨŋlɨg gɨ, yad mɨnɨm agesal nɨbak ñu kɨl tɨknɨm, ag gos nɨŋnek ak pen mɨnɨm alap seb kab ar alaŋ nɨb agak, “Tɨmɨk aknɨb ar oŋɨd agesal mɨnɨm nɨbak sek ñu kɨl ma tɨknɨmɨn; mɨnɨm nɨbak we gɨl mɨdeŋ,” agak. \p \v 5 Pen ejol tob pɨs kɨd ak ñɨg solwara ar ak tauɨl, pɨs kɨd ak lɨm ar ak tauɨl mɨdek nɨŋnek ak, ñɨn yɨpɨd kɨd ne ak dap ranɨl, God karɨp lɨm ar alaŋ sɨŋak yomak. \v 6 Nɨg gɨl, God per nep per nep komɨŋ mɨdeb ak, seb kab ar alaŋ tap okok magɨlsek gɨ lak ak, lɨm dai tap okok magɨlsek gɨ lak ak, ñɨg solwara tap okok magɨlsek gɨ lak ak, God nɨŋek nɨbak mɨdeb rek nɨŋɨd yɨb agebin agɨl, agak, “God mɨñi tapɨn ma kod mɨdenɨgab! \v 7 Pen ejol ar oŋɨd ak akɨl magɨl ne pɨgnɨg gɨnɨgab ñɨn nɨbak nep, God ne mɨnɨm agep bɨ nop wög gɨlak okok kɨrop agak rek nep, mɨnɨm ne we gɨl mɨdeb ak mɨñi gɨnɨgab,” agak. \p \v 8 Pen mɨnɨm seb kab ar alaŋ nɨb ned nɨŋnek ak, yɨp kauyaŋ agɨl agak, “Ejol tob pɨs kɨd ak ñɨg solwara ar tauɨl, pɨs kɨd ak lɨm ar tauɨl mɨdeb ak nop amɨl agek, mɨj sɨkol tɨg pɨs gɨ dɨ mɨdeb ak, nep ñɨnɨmɨŋ,” agak. \p \v 9 Nɨb agek, yad ejol mɨdek sɨŋak amɨl, yɨp mɨj sɨkol pɨyak ak ñan, agen, yɨp ñɨlɨg gɨ agak, “Dɨ ñɨŋan. Ñɨŋek, meg mɨgan nak ak bom ñɨg yɨdek kabiam gɨp rek gɨnɨgab ak pen kogi nab eyaŋ amɨl sɨlek gɨnɨgab,” agak. \v 10 Agek, mɨj sɨkol nɨbak ejol ñɨnmagɨl ar ne ak nɨb dɨl ñɨŋen, bom ñɨg yɨdek kabiam rek gak ak pen ñɨb kom jal yoken, kogi nab eyaŋ amɨl sɨlek gak. \p \v 11 Pen yɨp agak, “Bin bɨ karɨp lɨm ke ke okok koŋai nep, wak ke ke okok koŋai nep, mɨnɨm yɨb ke ke okok koŋai nep, kiŋ karɨp lɨm okok kod mɨdebal ke ke okok koŋai nep, kɨsen kɨrop tari tari gɨnɨgab ak, God mɨnɨm ak kauyaŋ ag ñɨnɨmɨn,” agak. \c 11 \s1 Bɨ God mɨnɨm ag ñeb omal \p \v 1 Pen yɨp yɨr par tap lɨ nɨpal alap ñɨlɨg gɨ aglak, “Am God sobok gep karɨp ak lɨ nɨŋɨl, God nop tap sobok gɨpal bɨd ar ak lɨ nɨŋɨl, gɨnɨmɨn. Bin bɨ God sobok gep karɨp ñɨlɨk mɨgan apɨl nop sobok gɨpal okok ak rek nep, wök pag nɨŋnɨmɨn. \v 2 Pen Juda bin bɨ mer okok, per apɨl wari söŋ nab eyaŋ mɨdebal rek, kau nɨbak sek ma lɨ nɨŋnɨmɨn. Tari gɨnɨg: kɨri nep taun kɨb tɨd Jerusalem gɨ tɨmel gɨlɨg gɨ mɨdel mɨdel, takɨn aknɨb ñɨn juɨl omal adɨk gɨ dam yɨgwu nab nɨb ak (42) amnɨgab. \v 3 Yad pen, bɨ mɨnɨm yad ag ñeb omal ag yoken, yokop wad ajɨl rek okok yɨmɨl, mɨnɨm yad ag ñɨ ajer, ñɨn aknɨb wan tausan tu hadred siksti (1260) amnɨgab,” agak. \p \v 4 Bɨ God mɨnɨm agep nɨb omal, Bɨ Kɨb lɨm dai wagɨn aul kod mɨdeb ak, udɨn yɨrɨk ne sɨŋak mɨdebir. Kɨri mab olip ur omal, lam omal me. \v 5 Pen bin bɨ ognap kɨrop mal gɨ tɨmel gɨnɨg genɨgal ak, mab mɨlaŋ meg mɨgan kɨri sɨŋak nɨb apɨl, kɨrop yɨn saknɨgab. Kɨrop mal gɨ tɨmel genɨgal bin bɨ okok, kɨrop nɨg aknɨb rek nep gɨnɨgab. \v 6 God kɨrop mal kɨlɨs ne ñek, mɨnɨm agep wög ne gɨ damlɨg gɨ, mɨñab ma pakaŋ, ager, ma paknɨgab; ñɨg okok lakañ laŋ, ager, lakañ lɨnɨgab; bin bɨ okok kɨrop mɨker tari tari okok gaŋ, ager, gɨnɨgab. Ñɨn titi nɨg gɨnɨmɨŋ agnɨgair ak, nɨg aknɨb rek nep gɨnɨgab. \v 7 Pen God mɨnɨm ak ag ñɨ damɨl, dai ag sakel, tap sapeb kau mɨgan kɨrɨŋ ma juɨp eyaŋ nɨb onɨgab ak, kɨrop mal eip pen pen gɨ damɨl, pɨs nep ñag pak lek kɨmnɨgair. \p \v 8 Cɨp se par nɨb omal mɨdenɨgair taun kɨb yɨb ak tɨbep nab sɨŋak. Taun kɨb yɨb nɨbak me, Bɨ Kɨb ak nop mab kros bak alaŋ ñag pak lɨlak. Pen taun kɨb yɨb nɨbak yɨb alap Sodom, yɨb alap Ijip, apal. \p \v 9 Pen bin bɨ karɨp lɨm okok ke ke mɨdebal okok, wagɨn ke ke mɨdebal okok, mɨnɨm ke ke apal okok, wak ke ke lɨp okok, kɨrop mal nɨŋlɨg gɨ nep mɨdɨl, cɨp se par nɨb omal dam tɨgel ma gɨnɨmɨb, agel, kɨmnɨgair ñɨn dai ak tɨkɨl, ñɨn omal nokɨm sek kau sɨŋak nep mɨder nɨŋlɨg gɨ, bin bɨ nɨb okok cɨp se par nɨb omal nɨŋ cɨcɨ lɨ mɨdenɨgal. \p \v 10 Bɨ God mɨnɨm agep nɨb omal, bin bɨ lɨm dai ar wagɨn aul mɨdebal kɨrop mɨker kɨb ñɨ mɨdölɨgɨpir rek, pen paj agɨl, tap kɨb ñɨblɨg gɨ, tap tep pen ñek pen ñek gɨnɨgal. \p \v 11 Pen ñɨn dai ak abe, ñɨn omal nokɨm abe, cɨp se par nɨb omal okok mɨderek pen God ne ake bad alap yokek nab kɨrop eyaŋ amek warɨkɨl nanɨl mɨderek. Nɨg gak nɨŋɨl, bin bɨ nɨŋelak okok kɨrop jel yɨb gak. \v 12 Pen bɨ God mɨnɨm agep nɨb omal nɨŋrek, mɨnɨm kɨb alap seb kab ar alaŋ nɨb, “Nɨri owir!” agak. Bin bɨ kaual maual kɨri mal okok nɨŋ mɨdel nɨŋlɨg gɨ, seb tɨd alap kɨrop kom kam gɨ dek, God karɨp lɨm seb kab ar alaŋ sɨŋak amnɨrek. \p \v 13 Pen won nɨbak nep, monmon kɨb yɨb dɨl, taun kɨb nɨbak dai aknɨb wajrem alaŋ rek agɨl, dai aknɨb ajɨp ak mɨdelak nɨŋɨl dai nokɨm alap pag jɨsɨpɨk masɨpɨk gek, bin bɨ sepen tausan kɨm saklak. Pen bin bɨ mɨdelak okok, tap gak nɨbak nɨŋɨl pɨrɨkɨl, God karɨp lɨm seb kab ar alaŋ sɨŋak mɨdeb ak nop yɨb agel ar amnak. \p \v 14 Pen nɨŋɨm! Mɨker kɨb yɨgwu nab nɨb ak bɨr padɨkɨp, pen mɨñi mɨker kɨb yɨgwu nokɨm nɨb ak ulep gɨnɨg geb. \s1 Ejol ar oŋɨd ak akɨl magɨl ne pɨgak \p \v 15 Won nɨbak nep ejol ar oŋɨd ak, akɨl magɨl ne ak pɨgek nɨŋlɨg gɨ, mɨnɨm alap seb kab ar alaŋ nɨb agɨl agak, \q1 “Mɨñi Bɨ Kɨb cɨn ak, Krais ne ak eip, \q2 karɨp lɨm okok magɨlsek per nep per nep kod mɨdenɨgab,” agak. \m \v 16 Pen bɨ kɨb mɨnɨm tɨg bɨlokep ñɨn juɨl nokɨm alap adɨk gɨ dam yɨgwu par alaŋ ak (24), sea kiŋ ar kɨri ak God udɨn yɨrɨk ne bɨsɨg mɨdelak okok, kogɨm yɨmɨl kɨbor kɨyan gɨl, God nop sobok gɨlɨg gɨ aglak, \q1 \v 17 “God, nak Bɨ Kɨb kɨlɨs ke yɨb ak! \q2 Ned mɨdelɨgɨpan, mɨñi mɨdep nep mɨdeban! \q1 Bɨ kɨlɨs aknɨb ke yɨb per mɨdeban rek, \q2 mɨñi bin bɨ karɨp lɨm okok magɨlsek \q1 Kiŋ kɨri mɨdeban ak rek, \q2 nep tep yɨb agobɨn! \q1 \v 18 Bin bɨ karɨp lɨm okok nɨb nep nɨŋɨl, kal yɨb julak. \q2 Pen mɨñi nak kal juep ñɨn ak bɨr mɨñi owɨp. \q1 Mɨñi bin bɨ kɨmlak okok kɨrop \q2 mɨnɨm kɨb agep ñɨn ak bɨr mɨñi owɨp. \q1 Mɨñi bin bɨ nep wög gɨl, \q2 mɨnɨm nak ag ñɨbal okok abe, \q1 bin bɨ mɨnɨm tep nak nɨŋ dɨl, \q2 yɨb nak nɨŋɨl kaun dɨpal okok abe, \q1 bin bɨ yɨb sek mɨdebal aka \q2 tam okok mɨdebal okok magɨlsek, \q1 tap tep kɨrop pen ñɨnɨgan, \q2 ñɨn nɨbak bɨr mɨñi owɨp. \q1 Pen bin bɨ abramek gɨl, \q2 bin bɨ ognap kɨrop ñag pak lɨpal okok, \q1 kɨrop pen ak rek nep ñag pak lɨnɨgan, \q2 ñɨn nɨbak bɨr mɨñi owɨp,” aglak. \p \v 19 Nɨb agel nɨŋlɨg gɨ, God sobok gep karɨp seb kab ar alaŋ sɨŋak mɨdeb ak mɨgan yɨkek, God Mɨnɨm mɨdek kes won ak mɨseŋ lak nɨŋnek. Won nɨbak nep añɨm añɨm dɨl, tɨmɨk agɨl, gu kɨb yɨb ak agɨl, monmon dɨl, mɨñab nogob magɨl kɨb yɨb pakɨl, gak. \c 12 \s1 Bin ak abe toi ubɨl kɨb ak abe \p \v 1 Pen dai nɨŋ damɨl nɨŋnek, tap ke kɨsen nɨb kɨb alap seb kab nab sɨŋ epel gak. Bin alap pɨb walɨj rek lɨl, tob ne takɨn ar sɨŋak lɨl, gap aknɨb umɨgan alaŋ ak, kwin tol gɨpal rek usajɨl bad ne nabɨc ar alaŋ lek mɨdek. \v 2 Pen ne ñɨ paiŋaŋ tɨknɨg, ñɨ paiŋaŋ ñɨbek nɨŋlɨg gɨ, wög paklɨg gɨ gek. \p \v 3 Tap ke kɨsen nɨb alap sek, seb kab nab sɨŋ epel mɨseŋ lek nɨŋnek. Toi ubɨl lakañ sek kɨb yɨb aknɨb ke alap mɨdek. Nabɨc cög ne aknɨb ar oŋɨd lɨl, kom ne aknɨb wajrem alaŋ lɨl, kiŋ tol gɨpal usajɨl bad okok, nabɨc cög ar ne ke ke lɨl mɨdek. \v 4 Toi ubɨl kɨb nɨbak, amɨn ne ak gap seb kab ar alaŋ okok pakek, koŋai nep pɨg ju lɨm dai wagɨn aul ju yowak. Nɨb ak, gap magɨlsek mɨdelak okok dai omal nokɨm rek agɨl, dai omal mɨderek, dai nokɨm alap pɨg lɨ ju yokak. Pen ne bin ñɨ paiŋaŋ tɨk donɨg gek ak, tɨk dapek ñɨŋin, agɨl, apɨl kod mɨdek. \v 5 Pen bin nɨbak ñɨ alap tɨk dowak. Ñɨ nɨbak ne ain yɨr par dɨl, bin bɨ karɨp lɨm okok magɨlsek kod mɨdenɨgab. Pen bin ak ñɨ nɨbak nop tɨk dapek, ejol alap ñɨ nɨbak pɨlɨ gɨ dɨl, dam God ne sea kiŋ ne seb kab ar alaŋ mɨdeb sɨŋak dad amnak. \v 6 God bin nɨbak nop kau alap gɨ lek, pɨrɨk gɨ mɨñ mab kab nep mɨdeb nab nɨb okok amɨl, nɨb okok nep mɨdek nɨŋlɨg gɨ, God nop tap magɨl ñɨlɨg gɨ kod mɨdenɨgab ñɨn aknɨb wan tausan tu hadred siksti (1260) amnɨgab. \p \v 7 Pen seb kab ar alaŋ sɨŋak, ejol kɨb Maikel ejol ne okok dɨl amɨl, toi ubɨl kɨb nɨbak yakam ne okok eip pen pen gɨlɨg gɨ damɨl me, \v 8-9 toi ubɨl kɨb ak yakam ne okok sek, seb kab ar alaŋ nɨb ñag yɨk yokɨl pɨs nep lɨm dai wagɨn aul yoklak. Toi bɨrarɨk ped okok mɨdek, toi nɨbak kɨjeki aka Seten apal ak, ne nep bin bɨ karɨp lɨm tɨgoŋ tɨgoŋ magɨlsek kɨrop mɨnɨm esek agek, mɨnɨm esek ne ak nɨŋlak. \p \v 10 Pen mɨnɨm kɨb alap seb kab ar alaŋ sɨŋak nɨb agɨl agak, \q1 “Mɨñi God ne bin bɨ okok dɨ komɨŋ yoknɨgab. \q2 Mɨñi God ne kɨlɨs ne dɨl, bin bɨ karɨp lɨm tɨgoŋ tɨgoŋ magɨlsek \q1 Kiŋ kɨb ke yɨb mɨdenɨgab. \q2 Mɨñi God Krais ne ak nep, \q1 Bɨ Kɨb kɨlɨs ke yɨb mɨdɨl, \q2 bin bɨ karɨp lɨm tɨgoŋ tɨgoŋ magɨlsek kod mɨdenɨgab. \q1 Tari gɨnɨg: Seten ne God udɨn yɨrɨk ne sɨŋak mɨdɨl, \q2 pɨb nab, kɨslɨm eyaŋ, \q1 ai mam cɨn okok tap si tap tɨmel tari tari gɨpal okok agolɨgɨp ak, \q2 nop lɨm dai wagɨn eyaŋ dɨ yoklak. \q1 \v 11 Pen ai mam cɨn okok, \q2 Sipsip Ñɨlɨk lakañ ne ak abe, \q1 Krais mɨnɨm nɨŋɨd ne ak mɨseŋ ag ñölɨgɨpal ak abe gek, \q2 Seten nop dɨ mok kɨrop okok lɨlak. \q1 Bin bɨ ne nep mɨdobɨn, agɨl, ma pɨrɨk gɨl, \q2 cɨnop ñag pak lɨnɨg ñag pak lɨlaŋ, ag gos nɨŋlak. \q1 \v 12 Nɨb ak, nɨbi seb kab ar alaŋ sɨŋak mɨdebɨm okok, \q2 mɨñ mɨñ gɨlɨg gɨ mɨdenɨmɨb. \q1 Pen nɨbi lɨm dai abe, ñɨg solwara sɨŋak abe mɨdebɨm okok, \q2 nɨbep yɨmɨg nɨpin. \q1 Tari gɨnɨg: Seten nop nɨbi mɨdebɨm sɨŋ eyaŋ dɨ yokel, \q2 ñɨn ne koŋai ma mɨdeb rek, kal yɨb juɨp,” agak. \p \v 13 Pen toi ubɨl kɨb nɨbak, yɨp lɨm dai ar wagɨn aul dɨ yokpal, agɨl, gos ak nɨŋɨl, bin ñɨ tɨk dowak nɨbak nop yɨk gɨ yokek pen, \v 14 God bin nɨbak nop yakɨr dɨk kɨb auan kɨb omal lɨ ñek, ne ug gɨl mɨñ mab kab nep mɨdeb nab sɨŋak God kau ne gɨ lak nɨbak amnak. Amɨl nɨb okok mɨdek nɨŋlɨg gɨ, God ne nop tap magɨl ñɨlɨg gɨ kod mɨdek, mɨ omal nokɨm takɨn aknɨb kagol oŋɨd amnɨgab. Toi ubɨl ak bin ak nop tap tɨmel alap gɨnɨmɨŋ rek ma lɨnɨgab. \p \v 15 Pen toi ubɨl ak, ñɨg ulɨk rek wök yoken bin nɨbak nop uŋɨd amnaŋ, agɨl, wökak ak, \v 16 pen lɨm ak bin nɨbak nop gɨ ñek, ñɨg toi ubɨl ulɨk rek wök yokak nɨbak lɨm dai mɨgan okok pak pag gɨ amɨl, kɨr kɨr gek amnak. \v 17 Nɨg gek, toi ubɨl ak bin nɨbak mɨlɨk kal yɨb yapek, bin ak ñɨ paiŋaŋ ne okok, kɨri God Mɨnɨm ageb rek gɨl, Jisas mɨnɨm nɨŋɨd ne nɨŋ dɨl, kɨsen gɨl, bin bɨ ognap kɨrop ag ñɨbal bin bɨ okok eip kɨrop pen pen gɨnɨg amnak. \v 18 Pen toi ubɨl ak amɨl ñɨg solwara gol sɨŋak warɨk mɨdek. \c 13 \s1 Tap sapeb alap ñɨg solwara nab okok nɨb apjakak \p \v 1 Mɨdɨl nɨŋnek, tap sapeb rek alap, ñɨg solwara nab okok nɨb apek. Nabɨc cög ne aknɨb ar oŋɨd lɨl, kom aknɨb wajrem alaŋ lɨl, kiŋ tol gɨpal usajɨl bad okok, kom dai ke ke lɨl mɨdek. Pen nabɨc ne aknɨb ar oŋɨd ak, God nop ag juep yɨb tɨmel ognap nokɨm nokɨm ñu kɨl tɨk lel mɨdek. \v 2 Tap sapeb nɨbak, kain sapeb lepad rek lak ak pen tob ne okok kain sapeb bea tob rek lak. Meg mɨgan ne ak, kain sapeb layon meg mɨgan rek lak. Pen toi ubɨl ak, kɨlɨs ne ke abe, kiŋ kɨb ke yɨb mɨdek kɨlɨs ak abe, tap sapeb nɨbak nop ñak. \fig caption|alt="lion, bear, leopard" src="BK00049B.TIF,LB00047B.TIF,LB00048B.TIF" size="col" ref="13:2" \fig* \v 3 Pen tap sapeb nɨbak nabɨc cög ne alap, ned pɨs nep ñag pak lel bir gak rek lak ak pen kauyaŋ mɨlep gak. Nɨg gek, bin bɨ lɨm dai ar wagɨn aul tɨgoŋ tɨgoŋ magɨlsek gos gos lɨl, tap sapeb nɨbak nop kɨsen gɨlak. \v 4 Pen toi ubɨl nɨbak kiŋ kɨb ke yɨb mɨdek kɨlɨs ak tap sapeb nɨbak nop ñak ak me, bin bɨ okok toi ubɨl nɨbak nop yɨb agel ar amnak. Pen tap sapeb nɨbak abe kiŋ kɨb ke yɨb rek mɨdeb ak, bin bɨ ognap nop eip pen pen gɨnɨmel rek ma lɨp, agɨl, bin bɨ okok magɨlsek tap sapeb ak, ak rek nep yɨb ne agel ar amnak. \p \v 5 Pen God tap sapeb nɨbak nop nɨŋebir kɨrɨg gek, yɨb ne ke agek ar amek, God yɨb ne mɨnɨm tɨmel agɨl dap yapek, takɨn aknɨb ñɨn juɨl omal adɨk gɨ dam aknɨb yɨgwu nab nɨb ak (42) amnak. \v 6 Ne nɨg gɨl, God nop ag juɨl, yɨb nop mɨnɨm tɨmel agɨl, karɨp lɨm ne seb kab ar alaŋ sɨŋak ag juɨl, ar alaŋ sɨŋak ne eip mɨdebal okok kɨrop ag juɨl, gak. \v 7 Pen God tap sapeb nɨbak nop nɨŋebir kɨrɨg gek, Krais bin bɨ ne okok eip pen pen gɨl, ñag juɨl, bin bɨ okok magɨlsek, wagɨn ke ke mɨdebal rek, karɨp lɨm ke ke mɨdebal rek, mɨnɨm yɨb ke ke apal rek, wak ke ke lɨp rek, kɨrop magɨlsek kodɨl mɨdek. \v 8 Bin bɨ lɨm dai ar wagɨn aul tɨgoŋ tɨgoŋ magɨlsek rek, tap sapeb nɨbak yɨb ne agel ar amnɨgab. Pen bin bɨ okok, karɨp lɨm bɨrarɨk ped okok ma gɨ lak ñɨn ak, God bin bɨ per komɨŋ nep mɨdenɨgal buk nɨb eyaŋ yɨb kɨri ñu kɨl tɨkak okok nep, tap sapeb nɨbak yɨb ne agel ar ma amnɨgab. Buk nɨbak, Sipsip Ñɨlɨk ñag pak lel kɨmak ak buk ne me ak. \p \v 9 Nɨbi bin bɨ gos tɨmɨd mɨdonɨmɨŋ okok mɨnɨm nɨb aul nɨŋɨm! \q1 \v 10 Bin bɨ God mɨñ amnɨlaŋ, agɨl, nɨŋɨp okok, \q2 mɨñ amnɨgal. \q1 Bin bɨ tu par kɨd dɨl pɨŋ lel kɨmlaŋ, agɨl, nɨŋɨp okok, \q2 tu par kɨd dɨl pɨŋ lel kɨmnɨgal. \m Nɨg gɨnɨgab rek, Krais bin bɨ ne okok, cɨn bin bɨ nokɨm alap ma yap pakɨn, agɨl, Krais mɨnɨm tep ak nɨŋ dɨ kɨlɨs gɨl, ageb rek nep gɨl, Krais nop cɨg tep gɨlɨg gɨ nep mɨdenɨmel. \s1 Tap sapeb alap sek lɨm dai nab eyaŋ nɨb apjakak \p \v 11 Pen kauyaŋ nɨŋɨl nɨŋnek, tap sapeb rek alap sek lɨm dai nab eyaŋ nɨb bu agɨl apjakak. Kom ne omal ak, sipsip ñɨlɨk kom rek lak ak pen mɨnɨm ne ak, toi ubɨl rek agak. \v 12 Ne tap sapeb ned nɨb ak nop wög gɨ ñɨlɨg gɨ, bin bɨ karɨp lɨm okok magɨlsek mɨnɨm kɨlɨs agɨl gek, tap sapeb ned nɨb ned pɨs nep ñag pak lel bir gak rek lak ak pen kauyaŋ mɨlep gak nɨbak nop yɨb agel ar amnak. \p \v 13 Tap sapeb kɨsen nɨb ak tap ma gep rek gɨl, tap nɨŋep ma nɨŋep rek gɨl, gak. Bin bɨ nɨŋ mɨdel nɨŋlɨg gɨ, ne gek, mab mɨlaŋ seb kab ar alaŋ nɨb alap lɨm dai wagɨn eyaŋ yowak. \v 14 Pen God ne tap sapeb kɨsen nɨb nɨbak nɨŋebir kɨrɨg gek, tap sapeb ned nɨb udɨn yɨrɨk ne sɨŋak tap ma gep rek gek ak me, bin bɨ lɨm dai tɨgoŋ tɨgoŋ magɨlsek mɨnɨm tom ne ak nɨŋ dɨlak. Tap sapeb kɨsen nɨb ak bin bɨ okok kɨrop agek, kɨri tap sapeb tu par kɨd dɨ pɨs nep ñag pak lɨlak ak pen kauyaŋ mɨdeb ak yɨb ne dap rannɨg, tap nop rek kaunan alap gɨ lɨlak. \v 15 Pen God tap sapeb kɨsen nɨb ak nop nɨŋebir kɨrɨg gek, tap kaunan tap sapeb ned nɨb rek gɨ lɨlak nɨbak nop ake bad ak pɨgek amek, komɨŋ lɨl, mɨnɨm agɨl agak, “Yad bɨ kɨb. Yɨb yad nep agem ar amnaŋ,” agak. Nɨb agek, bin bɨ yɨb ne agel ar ma amnak okok magɨlsek agek kɨrop ñag pak lɨlak. \v 16 Ne agek, bin bɨ yɨb mɨdek okok, bin bɨ yɨb ma mɨdek okok; bin bɨ mani koŋai mɨdek okok, bin bɨ mani ma mɨdek okok; bin bɨ nag wög gelak okok, bin bɨ gos kɨri ke wög gelak okok; kɨri magɨlsek kɨl alap ñɨnmagɨl yɨpɨd kɨd ak aka aun beŋ alaŋ dɨlak. \v 17 Pen bin bɨ kɨl nɨbak ma dɨlak okok, tap taunɨmel rek aka tap sɨkim gɨnɨmel rek ma lak. Kɨl nɨbak me, tap sapeb ak yɨb ne aka naba ne me ak. \p \v 18 Bin bɨ gos nɨŋ tep gɨpal okok mɨnɨm wagɨn nɨbak pɨyo nɨŋnɨmel rek lɨp. Nɨŋ tep gɨl me, tap sapeb nɨbak naba ne wagɨn ak nɨŋnɨgal. Naba nɨbak, bɨ alap yɨb ne ak mɨdeb. Naba nɨbak me kagol kagol kagol (666). \c 14 \s1 Bin bɨ koŋai nep kɨmep kɨsen nɨb alap aglak \p \v 1 Pen kauyaŋ nɨŋɨl nɨŋnek, Sipsip Ñɨlɨk ak Saion Dɨm gol alaŋ ranlɨg mɨdek nɨŋlɨg gɨ, bin bɨ wan hadred poti po tausan (144,000) okok nop eip mɨdelak. Bin bɨ ne eip mɨdelak nɨb okok, aun beŋ kɨri alaŋ yɨb ne ak abe, Nap yɨb ak abe ñu kɨl tɨk lel mɨdek. \v 2 Pen mɨnɨm alap seb kab ar alaŋ sɨŋak nɨb ñɨg sɨj kɨb pɨŋɨl gu agɨp rek aka tɨmɨk gu parsek agɨp rek ak agek nɨŋnek. Mɨnɨm nɨbak, tap gita rek pakpal agɨp rek ak agak. \v 3 Pen bin bɨ wan hadred poti po tausan (144,000) nɨb okok kɨri sea kiŋ ar sɨŋak adaŋ mɨdɨl, tap komɨŋ omal omal abe, bɨ mɨnɨm tɨg bɨlokep okok abe nɨŋ mɨdel nɨŋlɨg gɨ, kɨri kɨmep kɨsen nɨb alap aglak. Kɨmep kɨsen nɨb nɨbak, bin bɨ lɨm dai ar wagɨn aul nɨb ognap nɨŋnɨmel rek ma lak; bin bɨ wan hadred poti po tausan (144,000) God tau adɨk dak nɨb okok nep kɨmep nɨbak nɨŋnɨmel rek lak. \v 4 Bɨ nɨb okok kɨri bin eip ma gɨ tapal; bɨ praj rek mɨdebal. Sipsip Ñɨlɨk ne akal ameb nɨŋɨl, nop kɨsen gɨpal. Krais kɨrop bin bɨ nab okok nɨb tau adɨk dɨl, God nop abe, Sipsip Ñɨlɨk nop abe kɨrop tap magɨl ned pag dopal rek nep ñak. \v 5 Mɨnɨm tom ognap ma apal; tap si tap tɨmel ognap ma gɨpal. \s1 Ejol omal nokɨm mɨnɨm ag ñɨlak \p \v 6 Pen kauyaŋ ak nɨŋɨl nɨŋnek, ejol alap seb kab ar sɨŋ epel ug gɨ ajlɨg gɨ, bin bɨ lɨm dai ar wagɨn aul, wak ke ke lɨp rek, wagɨn ke ke mɨdebal rek, mɨnɨm yɨb ke ke apal rek, karɨp lɨm ke ke mɨdebal rek, Krais mɨnɨm tep per mɨdenɨgab ak kɨrop ag ñɨnɨg gak. \v 7 Sɨk kɨb agɨl agak, “God ne mɨnɨm kɨb agnɨgab ñɨn ak bɨr owɨp rek, God nop jel gek pɨrɨknɨmɨb. Bɨ Kɨb seb kab ar alaŋ, lɨm dai wagɨn aul, ñɨg solwara, ñɨg kɨlam okok magɨlsek gɨ lak ak, yɨb ne ak agem ar amnaŋ,” agak. \p \v 8 Ejol alap, ejol ned ak nop kɨsen gɨlɨg gɨ agak, “God gek taun kɨb Babilon pɨs nep ap yap pakɨp o! Bin bɨ Babilon okok kɨri bin si bɨ si gɨl, gɨ tɨmel aknɨb ke gel gel, bin bɨ karɨp lɨm tɨgoŋ tɨgoŋ magɨlsek nɨŋɨl nɨb aknɨb rek nep gɨlak. Babilon ne ñɨg wain kɨlɨs ne ke ñɨbɨl, bin bɨ karɨp lɨm ke ognap okok kɨrop ñek ñɨbel, ne gɨp rek, kɨri ak rek nep saköl ñagek gɨ tɨmel nep gɨlak,” agak. \p \v 9 Ejol alap pen, ejol ned omal ak kɨrop kɨsen gɨl, sɨk kɨb agɨl agak, “Bin bɨ tap sapeb ak yɨb ne dap ranlɨg gɨ, tap kaunan nop rek nɨŋɨl gɨ lɨlak ak yɨb ne dap ranlɨg gɨ, kɨl ne ak aun beŋ alaŋ aka ñɨnmagɨl ar sɨŋak dɨnɨgal bin bɨ okok, \v 10 God nop mɨlɨk yɨb yapek, ñɨg wain sɨlek yɨb ak, kap kɨrop eyaŋ pagek ap ran jakek, ñek ñɨŋnɨgal. Ejol sɨŋ okok abe, Sipsip Ñɨlɨk ak abe nɨŋ mɨdel nɨŋlɨg gɨ, kɨrop ag mab ke eyaŋ ak yokek, mab mɨlaŋ salpa sek ak kɨrop yɨnek nɨŋlɨg gɨ, wög pak mɨdenɨgal. \v 11 Mab mɨlaŋ ak kɨrop yɨnek nɨŋlɨg gɨ, mab sɨkɨm nɨbak tanɨl, gɨ damɨl, per per nep ap ranlɨg gɨ mɨdenɨgab. Nɨb ak, tap sapeb nɨbak yɨb agel ar amnɨgab bin bɨ okok, tap kaunan nop rek gɨlak nɨbak yɨb agel ar amnɨgab bin bɨ okok, yɨb ne kɨl nɨbak dɨnɨgal bin bɨ okok, God kɨrop pen yur kɨb yɨb ak pɨb nab, kɨslɨm eyaŋ, per per nep ñɨnɨgab,” agak. \v 12 Nɨg gɨnɨgab rek, Krais bin bɨ ne okok ap yap ma pakɨn, agɨl, God Mɨnɨm ageb rek nɨŋ dɨ wös gɨl, ageb rek gɨl, Jisas nop cɨg tep gɨlɨg gɨ nep mɨdenɨmel. \p \v 13 Pen mɨnɨm alap seb kab ar alaŋ nɨb yɨp agak, “Mɨnɨm agnɨg gebin aul ñu kɨl tɨknɨmɨn. Mɨñi mɨker gɨp ñɨn aul, bin bɨ Bɨ Kɨb nop nɨŋ dɨl kɨmnɨgal okok, mɨñ mɨñ gɨnɨgal,” agak. Agek, God Kaun ne agak, “Nɨŋɨd yɨb. Kɨri mɨker dɨlɨg gɨ wög koslam gɨ mɨdebal rek, kɨri ake lɨl, mɨñ mɨñ gɨlɨg gɨ mɨdenɨgal,” agak. \s1 Tap magɨl wög lɨm dai aul pok gɨp \p \v 14 Pen yad nɨŋnek, bɨ ñɨ rek bɨ alap, seb tɨd bad ar sɨŋak bɨsɨg mɨdek. Nabɨc cög ne alaŋ, kab gol dɨl usajɨl bad gɨlak alap tol gɨl, tu agon gɨlopi rek gogeb gɨp tu kɨd yɨb wid magɨl tɨk dopal rek alap dɨl mɨdek. \fig caption|alt="crown on head" src="BK00158B.TIF" size="col" ref="14:14" \fig* \p \v 15 Pen ejol alap, God sobok gep karɨp ñɨlɨk mɨgan eyaŋ nɨb apɨl, bɨ seb tɨd bad ar sɨŋak bɨsɨg mɨdek ak nop sɨk kɨb agɨl agak, “Lɨm dai wagɨn ar eyaŋ wid magɨl okok bɨr pok gɨp. Wid tɨk dowep ñɨn ak owɨp rek, tu agon gɨlopi rek nak nɨbak dɨl, tɨk dap mogɨm gan,” agak. \v 16 Agek, bɨ seb tɨd bad ar sɨŋak bɨsɨg mɨdek ak, tu agon gɨlopi rek ne ak dɨ tɨb gɨ rɨk marɨk gɨl, wid magɨl lɨm dai wagɨn ar okok tanek okok magɨlsek tɨb gɨ rɨk marɨk gɨ dap mogɨm gak. \p \v 17 Ejol alap pen God sobok gep karɨp ñɨlɨk mɨgan seb kab ar alaŋ sɨŋak nɨb söŋ owak. Ne ak rek nep tu agon gɨlopi rek alap dɨl mɨdek. \p \v 18 Won nɨbak nep, ejol mab mɨlaŋ kod mɨdek ak, God nop tap sobok gep bɨd ar sɨŋak nɨb apɨl, ejol tu agon gɨlopi rek dɨl mɨdek ak nop sɨk kɨb agɨl agak, “Wain magɨl lɨm dai ar eyaŋ nɨb okok pok gɨp rek, tu agon gɨlopi rek nak ak dɨ wain magɨl magɨlsek tɨk dap mogɨm gan,” agak. \v 19 Nɨb agek, ejol nɨbak, tu agon gɨlopi rek ne ak dɨ tɨb gɨ rɨk marɨk gɨl, wain magɨl okok tɨk dam, God nop mɨlɨk yapek wain magɨl tau cɨb jakep kau mɨgan ak yokak. Kau nɨbak God bin bɨ gɨ tɨmel gɨpal okok kɨrop pen yur ñɨnɨmɨŋ rek mɨdeb. \p \v 20 Wain magɨl tau cɨb jakep kau mɨgan nɨbak taun kɨb mɨs ken mɨdek. Wain magɨl mɨgan nɨbak yokek, tau cɨb jakel nɨŋlɨg gɨ, lakañ ak tan ap ran jakɨl, ñɨg ulɨk kɨb ap yowɨp rek, u ag ap yaplɨg gɨ, kilomita aknɨb ñɨn juɨl ajɨp pɨs adaŋ (300)\f + \fr 14:20 \ft Grik mɨnɨm agɨl 1,600 stadia\f* rek amnak. Lakañ ulɨk kɨb nɨbak kaj hos nabɨc ar pelok mɨdeb rek ak nep ar pelok amek. \c 15 \s1 Ejol okok genɨgal, mɨker kɨb ke ke aknɨb ar oŋɨd ak gɨnɨgab \p \v 1 Pen tap ke kɨsen nɨb nɨŋɨl wal agep rek alap sek, seb kab nab sɨŋ epel gak nɨŋnek. Mɨker aknɨb ar oŋɨd okok gek, God nop mɨlɨk yɨb yowɨp ak pɨs nep dai junɨgab, agɨl, ejol ne aknɨb ar oŋɨd okok kɨrop agek, mɨker kɨb nɨb okok dapɨl lɨm dai wagɨn aul onɨg gelak. \p \v 2 Pen wagɨn nɨb sɨŋak nɨŋnek, ñɨg cöb glas rek alap mab mɨlaŋ sek ulɨk malɨk gɨl sɨŋak mɨdek. Bin bɨ tap sapeb yɨb naba mɨdeb tap ak abe, tap kaunan nop rek gɨlak ak abe eip pen pen gɨl win gɨlak okok, gol nɨb sɨŋak warɨk mɨdelak. God kɨrop tap gita rek ke ke ñek, \fig caption|alt="two harps" src="HK061B.tif" size="col" ref="15:2-3" \fig* \v 3 bɨ Mosɨs God nop wög gɨ ñolɨgɨp mɨnɨm ak abe, Sipsip Ñɨlɨk mɨnɨm ak abe aglɨg gɨ, kɨmep aglɨg gɨ aglak, \q1 “God, nak Bɨ Kɨb kɨlɨs aknɨb ke sek, \q2 tap tari gɨnɨgain agnɨgan, gɨnɨgan. \q1 Nak kiŋ bɨ kɨb karɨp lɨm okok magɨlsek, \q2 Kiŋ kɨri mɨdeban ak, \q1 per per yɨpɨd gɨl, \q2 nɨŋɨd rek nep gɨpan. \q1 \v 4 Bin bɨ magɨlsek nep nɨŋɨl kaun dɨnɨgal. \q2 Nak nokɨm nep sɨŋ mɨdeban. \q1 Nep, Bɨ Kɨb, agɨl, \q2 yɨb nep agel ar amnɨgab. \q1 Nak nag yɨpɨd gɨl ar ak nep \q2 gɨ tep gɨpan ak nɨŋɨl, \q1 bin bɨ karɨp lɨm okok nɨb okok nɨb magɨlsek apɨl \q2 nep sobok gɨnɨgal,” aglak. \p \v 5 Pen yad kauyaŋ nɨŋɨl nɨŋnek, God nop sobok gep sel karɨp sɨŋak Karɨp Ñɨlɨk Mɨgan Komɨŋ Tep Ke Yɨb ak kɨjoŋ yɨkɨl mɨdek. \v 6 Pen ejol aknɨb ar oŋɨd ak, bin bɨ lɨm dai ar wagɨn aul okok kɨrop mɨker kɨb aknɨb ar oŋɨd ñɨnɨg, God sobok gep karɨp ñɨlɨk mɨgan eyaŋ nɨb söŋ olak. Ejol nɨb okok, walɨj tɨd tep mɨmelɨk gak okok nep lɨl, sɨb nag kab gol dɨl gɨlak okok pabɨl nab sɨŋak pog lɨl olak. \v 7 Tap komɨŋ omal omal nɨb okok nokɨm alap apɨl ejol aknɨb ar oŋɨd okok kɨrop kɨnaŋ kab gol dɨl gɨlak ke ke ñak. Kɨnaŋ mɨgan nɨb okok, Bɨ Kɨb per per mɨdenɨgab ak, bin bɨ gɨ tɨmel gel God kɨrop mɨlɨk kal nɨŋɨl mɨker ñɨnɨgab ak ap ran jakɨl mɨdek. \v 8 God melɨk tep ke ne ak abe, kɨlɨs tɨmel ne ak abe gek, sɨkɨm kɨb yɨb God sobok gep karɨp nɨbak ap ran jakɨl mɨdek. Bin bɨ alap sobok gep karɨp nɨbak ñɨlɨk mɨgan amnɨmel rek ma lak. Ejol aknɨb ar oŋɨd ak, mɨker kɨb aknɨb ar oŋɨd bin bɨ ñɨnɨg gelak okok ñɨ saknɨgal ak nep, kɨsen karɨp ñɨlɨk mɨgan nɨbak amnɨmel rek lɨnɨgab. \c 16 \s1 Ejol mɨker kɨb aknɨb ar oŋɨd okok dɨ dolak \p \v 1 Pen yad nɨŋnek, mɨnɨm alap God sobok gep karɨp ñɨlɨk mɨgan eyaŋ nɨb ejol aknɨb ar oŋɨd okok kɨrop sɨk kɨb agɨl agak, “Bin bɨ gɨ tɨmel gel God kɨrop mɨlɨk kal nɨŋɨl mɨker ñɨnɨgab ak, kɨnaŋ aknɨb ar oŋɨd kajoŋ alaŋ ap ran jakɨl mɨdeb okok, dam lɨm ar eyaŋ soŋ gem amnaŋ,” agak. \p \v 2 Nɨb agek, ejol ned ak kɨnaŋ ne dam lɨm ar eyaŋ soŋ gek, bin bɨ tap sapeb kɨl ak dɨl, tap kaunan nop rek gɨlak sobok gelak okok, kɨrop soi sapeb yur kɨb dep okok lak. \p \v 3 Ejol yɨgwu nab nɨb ak, kɨnaŋ ne dam ñɨg solwara ar ak soŋ gek, ñɨg solwara ak, bɨ kɨmbal lakañ ak rek lɨl, tap ñɨg solwara nab nɨb okok mɨdelak okok, magɨlsek kɨm saklak. \p \v 4 Ejol yɨgwu nokɨm nɨb ak, kɨnaŋ ne dam, ñɨg kɨlam juɨp okok abe ñɨg yokop ap yowɨp ar okok abe soŋ gek, ñɨg okok magɨlsek lakañ lak. \v 5 Pen ejol ñɨg magɨlsek kod mɨdeb ak agak, \q1 “Nak Bɨ Sɨŋ. \q2 Nak bɨrarɨk ped okok mɨdelɨgɨpan; nak mɨñi ak rek nep mɨdeban. \q1 Nak mɨnɨm tɨg bɨlok tep yɨb gɨl, \q2 kɨrop nɨŋ yɨpɨd gɨl nɨg gɨpan. \q1 \v 6 Bin bɨ nɨb okok nep me, bin bɨ nak okok kɨrop ñag pak lɨl, \q2 bɨ mɨnɨm nak agep okok kɨrop ñag pak lɨl gel, \q1 lakañ kɨri yowak ak me, \q2 nak kɨrop pen ak rek nep lakañ ñek ñɨbebal ak, \q2 kɨri ke gɨl dɨpal me ak,” agak. \m \v 7 Nɨb agek, mɨnɨm alap God nop tap sobok gep bɨd ar sɨŋak nɨb agak, \q1 “God Bɨ Kɨb kɨlɨs tɨmel ke yɨb, \q2 nak mɨnɨm tɨg bɨlok tep yɨb gɨl, \q2 kɨrop nɨŋ yɨpɨd gɨl nɨg gɨpan,” agak. \p \v 8 Ejol yɨgwu par ak, kɨnaŋ ne ak dam pɨb ak nop soŋ gek, bin bɨ okok kɨrop pɨb kal yɨb nɨŋnɨmɨŋ rek lak. \v 9 Kal yɨb nɨŋɨl, kɨrop tapɨn yɨnak ak pen tap si tap tɨmel gelak ak, tari gɨnɨg nɨg gɨpɨn, agɨl, kɨrɨg gɨl, mɨd tep gɨl, God yɨb ne agel ar ma amnak. God cɨnop mɨker ñeb ak, agɨl, nop ag julak. \p \v 10-11 Ejol mamɨd alaŋ, kɨnaŋ ne ak dam tap sapeb sea kiŋ ne ar sɨŋak soŋ gek, bin bɨ ne kod mɨdek nab sɨŋak dai kɨslɨm gak. Soi sapeb lɨl, yur kɨb gek, aleb su rɨbɨk gelak ak pen tap si tap tɨmel gelak ak, tari gɨnɨg nɨg gɨpɨn, agɨl, ma kɨrɨg gɨlak; gɨlɨg gɨ nep mɨdɨl, God seb kab ar alaŋ sɨŋak mɨdeb ak nop ag julak. \p \v 12 Ejol kagol oŋɨd ak, bɨ kiŋ karɨp lɨm pɨb apeb okok nɨb onɨgal, agɨl, kɨnaŋ ne ak dam ñɨg kɨb yɨb Yupretis soŋ gek, ñɨg nɨbak pɨs nep mɨlep gak. \p \v 13 Nɨg gek nɨŋlɨg gɨ, kɨyob ñɨlɨk omal nokɨm as omal nokɨm rek lek nɨŋnek. Alap toi ubɨl meg mɨgan ne sɨŋak nɨb apjakak; alap tap sapeb meg mɨgan ne sɨŋak nɨb apjakak; alap bɨ God mɨnɨm agebin agɨl mɨnɨm esek nep agɨp ak meg mɨgan ne sɨŋak nɨb apjakak. \v 14 Kɨyob ñɨlɨk nɨb okok tap ma gep rek gɨnɨmel rek lak. Kɨri amɨl kiŋ karɨp lɨm ke ke tɨgoŋ tɨgoŋ kod mɨdebal okok magɨlsek poŋ dɨl dap mogɨm gɨl, God Bɨ kɨlɨs ke sek ñɨn kɨb ne ag lak nɨbak, pen pen gɨnɨgal. \p \v 15 “Nɨŋ tep gɨnɨmɨb! Yad onɨg gebin ak, bɨ tap si dep okok ma nɨŋ mɨdebal won ak nep apal rek ak onɨgain! Nɨb ak me, bin bɨ wɨsɨn ma kɨnɨl, walɨj yɨm tep gɨl mɨdenɨgal okok mɨñ mɨñ gɨnɨgal; magɨl nep okok ajel, kɨrop nabɨŋ ma gɨnɨgab!” \p \v 16 Pen kɨyob ñɨlɨk nɨb okok, bɨ kiŋ karɨp lɨm ke ke okok nɨb kɨrop poŋ dɨl dap mogɨm gɨlak; karɨp lɨm dap mogɨm gɨlak nɨbak Hibru mɨnɨm agɨl Amagedon apal. \p \v 17 Ejol ar oŋɨd ak, kɨnaŋ ne ak soŋ gak nab nep ar alaŋ okok. Soŋ gek, mɨnɨm alap sea kiŋ God sobok gep karɨp ñɨlɨk mɨgan eyaŋ nɨb sɨk kɨb agɨl agak, “Dai juɨp,” agak. \v 18 Nɨb agek nɨŋlɨg gɨ, tɨmɨk agɨl gu gek amek nɨŋlɨg gɨ, añɨm añɨm dɨlɨg gɨ kasɨn magɨl bol okok ap yap pakɨl, monmon kɨb yɨb bin bɨ lɨm dai ar wagɨn aul ned ma nɨŋelɨgɨpal rek alap owak. \v 19 Monmon kɨb yɨb nɨbak dɨl, taun kɨb yɨb Babilon ak pok gɨl, asɨk lɨlɨg gɨ dai omal nokɨm lɨl, taun kɨb karɨp lɨm ke ke okok karɨp tap okok tɨg ju pag jɨsɨpɨk masɨpɨk gebin, agɨl, kosɨl masɨl gak. Gak nɨbak, God ne mɨlɨk kal nɨŋɨl, Babilon bin bɨ gölɨgɨpal ak saköl ma gɨl, kɨrop ñɨg sɨlek kap tɨb alaŋ ap ran jakak ak ñek ñɨŋlak. \v 20 Pen karɨp lɨm sɨkol ñɨg tɨb kɨs kɨs gak okok abe, karɨp lɨm yɨrɨk okok abe, pɨs nep kɨr gak. \v 21 Mɨker kɨb yɨb ak me, mɨñab nogob magɨl kɨb yɨb okok, won nokɨm nokɨm ñɨn juɨl omal adɨk gɨ dam aknɨb wajrem alaŋ (50) kilo rek, seb kab ar alaŋ nɨb yapɨl, bin bɨ okok kɨrop tapɨn nep pakak. Kɨrop tapɨn nep pakek God nop pɨs nep ag julak. \c 17 \s1 Bɨ si dep bin ak yur kɨb dɨnɨgab \p \v 1 Ejol aknɨb ar oŋɨd mɨker ke ke dolak okok, alap apɨl yɨp agak, “Sɨŋaul apek, nep tap alap yomen nɨŋan! God genɨgab bɨ si dep bin tɨmel yɨb ak pen yur kɨb dɨnɨg geb. Taun kɨb yɨb ñɨg koŋai nep ulep sɨŋak mɨdeb ak nep agebin. \v 2 Bɨ kiŋ karɨp lɨm ke ke mɨdebal okok, bɨ si dep bin nɨbak eip gɨ ajlɨg gɨ, bin bɨ lɨm dai ar wagɨn aul yokop okok ak rek nep, tap si tap tɨmel ne gɨp ak kɨrop ñɨg wain ne ñek ñɨbel, kɨrop saköl ñagɨp,” agak. \p \v 3 Pen God Kaun ak yɨp goŋ lek nɨŋlɨg gɨ, ejol ak yɨp dam mɨñ mab kab nep mɨdeb nab okok dad amek nɨŋnek, bin alap, tap sapeb lakañ alap ar alaŋ bɨsɨg mɨdek. Tap sapeb nɨbak, mɨb goŋ pɨnbak ne sɨŋak, yɨb God nop ag juep koŋai yɨb nep ñu kɨl tɨk lel mɨdek. Nabɨc cög ne aknɨb ar oŋɨd ak lɨl, kom aknɨb wajrem alaŋ lɨl gak. \v 4 Pen bin nɨŋnek nɨbak, walɨj lakañ bin kɨb lɨpal rek lɨl, kab gol koŋai nep, kab tep tep mani kɨb tauep koŋai nep, magɨl kolɨm sɨkol kɨbap mɨlep rek tɨd gɨp “pöl” apal ak koŋai nep, mɨb goŋ ne ak magɨlsek tɨb kadɨg lek, melɨk melɨk gɨlɨg gɨ mɨdek. Kap kab gol dɨl gɨlak alap dɨ mɨdek. Kap mɨgan nɨb eyaŋ, bɨ eip si gɨl tap si acɨr tɨmel yɨb gek okok kajoŋ alaŋ ap ran jakɨl mɨdek. \v 5 Aun beŋ ne alaŋ mɨnɨm we gɨl mɨdolɨgɨp alap ñu kɨl tɨklak: \qc \sc TAUN KƗB YƗB BABILON AK\sc*, \sc BIN SI BƗ SI GƗ AJPAL OKOK ABE\sc*, \sc BIN BƗ NAG TƗMEL YƗB GƗPAL OKOK ABE\sc*, \sc BIN NONƗM KƗRI ME AK\sc*. \m \v 6 Pen yad nɨŋnek, bin nɨbak, bin bɨ Jisas nɨŋ dɨl mɨnɨm tep ne mɨseŋ ag ñelak kɨrop ñag pak lɨlak bin bɨ okok, lakañ kɨrop ñɨg wain rek ñɨbɨl saköl ñagɨl mɨdek. \p Gak nɨbak nɨŋɨl, pak ju dɨl gos par lɨ mɨdenek. \v 7 Pen ejol nɨbak yɨp agak, “Tari gɨnɨg pak ju dɨl gos par rap lɨpan? Tap sapeb nabɨc aknɨb ar oŋɨd lɨl, kom aknɨb wajrem alaŋ lɨl gɨp tap nɨbak abe, bɨ si dep bin tap sapeb ar alaŋ bɨsɨg ajeb ak abe, mɨnɨm wagɨn ak nep ag ñɨnɨgain. \v 8 Tap sapeb nɨŋeban nɨbak, ned mɨdolɨgɨp, mɨñi ma mɨdeb, pen ulep mɨdeb, ne kau mɨgan kɨrɨŋ ma juɨp eyaŋ nɨb apenɨgab, God gek pɨs nep kɨr gɨnɨgab. God karɨp lɨm bɨrarɨk ped okok ma gɨ lak ñɨn ak, bin bɨ lɨm dai ar wagɨn aul mɨdebal kɨrop dɨnɨgain agɨl gos nɨŋak bin bɨ okok, yɨb kɨrop ñu kɨl tɨkak buk ne eyaŋ. Pen bin bɨ yɨb kɨrop ñu kɨl ma tɨkak okok, tap sapeb nɨbak kauyaŋ mɨdenɨgab ak nɨŋɨl, wal yɨb agnɨgal. Tari gɨnɨg: ne ned mɨdolɨgɨp, mɨñi ma mɨdeb, pen kɨsen kauyaŋ mɨdenɨgab. \p \v 9 “Mɨnɨm nɨb okok nɨŋ tep gɨl nep me, nɨŋnɨgal. Tap sapeb nabɨc ne aknɨb ar oŋɨd mɨdeb nɨŋesan ak, mɨnɨm wagɨn ar omal mɨdeb. Nabɨc aknɨb ar oŋɨd nɨb okok, dɨm aknɨb ar oŋɨd bin nɨbak bɨsɨg mɨdeb okok me. \v 10 Pen nabɨc aknɨb ar oŋɨd nɨb okok, kiŋ aknɨb ar oŋɨd okok me. Kiŋ nɨb okok, aknɨb mamɨd alaŋ kiŋ mɨdɨl bɨr kɨmlak, pen mɨñi kagol oŋɨd ak ne kiŋ mɨdeb. Kiŋ ar oŋɨd ak kɨsen onɨg geb. Pen apenɨgab ak, sɨkol won alap nep mɨdenɨgab. \v 11 Pen tap sapeb ned mɨdolɨgɨp, mɨñi ma mɨdeb ak, ne ke kiŋ jɨl oŋɨd ak onɨgab. Ne me, kiŋ aknɨb ar oŋɨd okok nɨb bɨ alap. God gek ne pɨs nep ap yap paknɨgab. \v 12 Pen kom aknɨb wajrem alaŋ nɨŋesan okok, kiŋ aknɨb wajrem alaŋ. Kɨri mɨñi kiŋ ma mɨdebal pen kɨsen God gek kɨri aua nokɨm alap nep kiŋ mɨdɨl, tap sapeb ak eip wög gɨlɨg gɨ, bin bɨ okok kod mɨdenɨgal. \v 13 Kɨri gos ar nokɨm nɨŋɨl, tap sapeb ak nop agel, ne kau kɨrop ak dɨl, bin bɨ okok kɨrop kod mɨdenɨgab. \v 14 Kiŋ nɨb okok, Sipsip Ñɨlɨk ak eip pen pen gɨnɨgal ak pen ne bɨ kɨb okok magɨlsek Bɨ Kɨb kɨri mɨdɨl, kiŋ okok magɨlsek Kiŋ kɨri mɨdeb rek, nop ñag pak lɨnɨmel rek ma lɨp. Bin bɨ ne ke sɨk agɨl dɨp okok, nop cɨg gɨlɨg gɨ nep mɨdenɨgal rek, ne eip kiŋ nɨb okok gel pɨs nep ap yap paknɨgal,” agak. \p \v 15 Pen ejol nɨbak yɨp agak, “Ñɨg okok bɨ si dep bin bɨsɨg mɨdosɨp nɨŋesan ñɨg nɨb okok, bin bɨ wak ke ke lɨl, mɨnɨm yɨb ke ke agɨl, karɨp lɨm ke ke mɨdebal okok me. \v 16 Kom aknɨb wajrem alaŋ nɨŋesan okok abe, tap sapeb nɨŋesan ak abe, bɨ si dep bin ak nop mɨlɨk kal yɨb nɨŋɨl, tap ne okok magɨlsek pɨlɨ gɨ denɨgal ak me, magɨl nep mɨdenɨgab. Pen mɨb goŋ ne ak ñɨbɨl, dai dai mɨdenɨgab okok dagɨlel yɨn sɨbok amnɨgab. \v 17 Tari gɨnɨg: God kɨrop gos ñek, gos ar nokɨm nɨŋɨl, tap sapeb ak nop agek, kau kɨri ak dɨl gek amek me, God gɨnɨgab agɨl ag lak rek nep gɨnɨgab. \v 18 Pen bɨ si dep bin nɨŋesan nɨbak, ne me taun kɨb yɨb kiŋ ke ke okok magɨlsek kod mɨdeb taun kɨb nɨbak,” agak. \c 18 \s1 Babilon ap yap paknɨg geb \p \v 1 Pen dai nɨŋɨl nɨŋnek, ejol alap sek seb kab ar alaŋ nɨb aposɨp. Ejol nɨbak, God ag lek bɨ kɨb yɨb mɨdek. Seb kab ar alaŋ nɨb apɨl, melɨk tep ne ak gek, lɨm dai wagɨn aul magɨlsek melɨk gek. \v 2 Ejol nɨbak apɨl sɨk kɨb agɨl agak, \q1 “God gek taun kɨb yɨb Babilon pɨs nep ap yap pakɨp o! \q2 Pɨs nep ap yap pakɨp o! \q1 God gek taun kɨb nɨbak, bin bɨ alap ma mɨdeb yɨb; \q2 kɨjeki kɨyob ñɨlɨk yakɨr tɨmel okok nep mɨdeb e. \q1 \v 3 Tari gɨnɨg: bin bɨ Babilon okok kɨri bin si bɨ si gɨl, \q2 gɨ tɨmel aknɨb ke gel gel, \q1 bin bɨ karɨp lɨm ke ke okok magɨlsek nɨŋɨl, \q2 nɨb aknɨb rek nep gɨpal. \q1 Babilon ne ñɨg wain kɨlɨs ne ke ñɨbɨl, \q2 bin bɨ karɨp lɨm ke ognap okok kɨrop ñek ñɨbel, \q1 ne gɨp rek, kɨri ak rek nep \q2 saköl ñagɨl gɨ tɨmel nep gɨpal. \q1 Kiŋ lɨm dai ar wagɨn aul okok, \q2 ne eip gɨ ajɨl, gɨ tɨmel nep gɨpal. \q1 Pen ne tap tep tep okok dɨnɨm agɨl per gos nɨŋɨp rek, \q2 bɨ lɨm dai ar wagɨn aul tap sɨkim gɨpal okok mani kɨb dɨpal,” agak. \p \v 4 Pen yad nɨŋnek, mɨnɨm alap sek seb kab ar alaŋ nɨb agak, \q1 “Bin bɨ yad Babilon mɨdebɨm okok, taun nɨbak mɨs ar amɨl, \q2 Babilon kai eip ulɨk ma gɨnɨmɨb. \q1 Tap si tap tɨmel kɨri gɨpal okok, nɨbi eip ma gɨnɨmɨb. \q2 Yur kɨb kɨri dɨnɨg gebal ak, nɨbi ak rek nep ma dɨnɨmɨb. \q1 \v 5 Tap si tap tɨmel gɨpal gac ak, tap asmen kɨb rek am am \q2 kɨb yɨb ap ran amnak seb kab ar alaŋ. \q1 God nɨŋɨl kɨri tap si tap tɨmel gɨpal ak \q2 gos nɨŋlɨg gɨ mɨdeb. \q1 \v 6 Babilon ne bin bɨ ognap kɨrop gɨ tɨmel gɨp rek ak, \q2 nak pen nop ak rek nep gɨ tɨmel gɨnɨmɨn. \q1 Pen Babilon ne bin bɨ ognap kɨrop gɨ tɨmel gɨp rek nep mer; \q2 nop pen gɨ tɨmel ke yɨb gɨnɨmɨn. \q1 Babilon ne bin bɨ ognap kɨrop ñɨg sɨlek ñɨb rek mer; \q2 nop pen ñɨg sɨlek ke yɨb kap ne soŋ gɨl nop ñek ñɨŋnɨmɨŋ. \q1 \v 7 Tap koŋai nep dɨnɨm, agɨl, yɨb ne ke dap ranɨb rek ak, \q2 nop pen yur mab aknɨb ke yɨb ñek, yɨmɨg yɨb gɨnɨmɨŋ. \q1 Gos ne ke nɨŋɨl agɨp, \q2 ‘Yad bin kwin sɨŋaul bɨsɨg mɨdebin. \q1 Yad bin kaŋɨl ma mɨdebin; \q2 mɨker ognap yɨp dɨnɨmɨŋ rek ma lɨp,’ agɨp. \q1 \v 8 Nɨb agɨp ak \q2 pen God Bɨ Kɨb \q1 nop mɨnɨm kɨb agɨl yur ñɨnɨgab ak, \q2 bɨ kɨlɨs aknɨb ke yɨb mɨdeb. \q1 God Bɨ Kɨb ne gek, ñɨn nokɨm alap nep mɨñak kɨb gɨnɨgab; \q2 sɨl kɨb agnɨgab; tap magɨl ma pɨlnɨgab, yuan kɨb gɨnɨgab. \q1 Pen God Bɨ Kɨb ne gek, \q2 Babilon mab mɨlaŋ yap yɨn sɨbok ñɨb amnɨgab. \p \v 9 “Babilon mab yɨnɨl sɨkɨm ap ranek nɨŋlɨg gɨ, kiŋ karɨp lɨm ke okok nɨb bin nɨbak eip gɨ ajölɨgɨpal okok yɨmɨg gek sɨl agnɨgal. \v 10 Bin ak nop yur mab ke yɨb gɨnɨgab nɨbak, cɨnop ak rek nep gɨnɨmɨŋ rek lɨp, agɨl, ke ke sɨŋ adaŋ mɨdɨl sɨl agɨl agnɨgal, \q1 ‘Mer e! Mer e! Taun kɨb ke yɨb e! \q2 Babilon taun kɨb kɨlɨs ke yɨb e! \q1 Nak aua nokɨm alap nep mɨnɨm kɨb nɨŋɨl, \q2 pen yur kɨb dɨl pɨs nep ap yap pakpan,’ agnɨgal. \p \v 11 “Pen taun kɨb nɨbak ap yap paknɨgab rek, bɨ tap sɨkim gölɨgɨpal okok, mɨñi bin bɨ okok tap cɨnop ma taunɨgal, agɨl, yɨmɨg gek sɨl agnɨgal. \v 12 Tap kɨri nɨb okok me, kab gol, kab silpa, kab sɨkol tep tep ke ke mani kɨb tauep, magɨl kolɨm sɨkol kɨbap mɨlep rek tɨd gɨp ‘pöl’ apal ak; laplap tep yɨb tap ‘linɨn’ apal ak tɨk dam pak ñag dör gölɨgɨpal ak, laplap mɨk, laplap lakañ, laplap kobkaunaŋ cɨb nag rek dɨ ñag dör gɨl ‘silk’ apal ak; mab ki tep owep ke ke okok; kaj elepad meg kɨb dɨl tap ke ke koŋai nep gölɨgɨpal okok; mab bog tep tep mani kɨb tauep tap ke ke koŋai nep gölɨgɨpal okok; tap ain rek ‘brons’ apal ak, ain ak, kab ‘mabɨl’ apal ak dɨl tap ke ke koŋai nep gölɨgɨpal okok; \v 13 tap ki tep owep ñɨg ke ke okok, pauda ke ke okok ‘sɨnamɨn’ ak, ‘spais’ ak, ‘yɨnsens’ ak, ‘mö’ ak, ‘praginsens’ ak; ñɨg wain abe, olip wel abe; wid magɨl abe, plaua abe; kaj kau abe sipsip abe; kaj hos abe, tap kaj hos ñon gel lɨp gɨ dad ajpal okok abe; bin bɨ kɨrop tau dapel nag wög gölɨgɨpal okok abe, bin bɨ eip pen pen gɨl kɨrop nag lɨ dapel nag wög gölɨgɨpal okok abe. Tap kɨri sɨkim gölɨgɨpal nɨb okok me ak. \p \v 14 “Pen bɨ tap sɨkim gölɨgɨpal okok Babilon nop agnɨgal, ‘Mɨb goŋ nak gos gɨp tap tep tep nak okok magɨlsek dai kɨr gɨp. Kab gol, silpa, mani, tap tep ke ke koŋai nep nak ak magɨlsek bɨr kɨr gɨp. Kɨsen kauyaŋ ma dɨnɨgan,’ agnɨgal. \p \v 15 “Bɨ Babilon sɨŋak tap okok sɨkim gɨl mani kɨb dölɨgɨpal bɨ okok, Babilon ak nop yur mab ke yɨb gɨnɨgab nɨbak, cɨnop ak rek nep gɨnɨmɨŋ rek lɨp, agɨl, ke ke sɨŋ adaŋ mɨdɨl yɨmɨg gek sɨl aglɨg gɨ \v 16 agnɨgal, \q1 ‘Mer e! Mer e! \q2 Taun kɨb ke yɨb e! \q1 Taun kɨb kɨl tep nɨbaul, walɨj tep tep, \q2 laplap tep yɨb linɨn tɨk dam pak ñag dör gölɨgɨpal ak, \q1 laplap mɨk, laplap lakañ dɨl, tɨb kadɨg lɨ mɨdolɨgɨp; \q2 kab gol, kab sɨkol tep tep ke ke mani kɨb tauep, \q1 magɨl kolɨm sɨkol kɨbap mɨlep rek tɨd gɨp “pöl” apal ak dɨl, \q2 tɨb kadɨg lɨ mɨdolɨgɨp. \q1 \v 17 Pen mɨñi aua nokɨm alap nep tap tep tep ne nɨb okok \q2 magɨlsek bɨr pɨs nep kɨr gɨp,’ agnɨgal. \fig caption|alt="merchants & ships" src="HK00214B.TIF" size="col" ref="18:17-19" \fig* \p “Ñɨg magöb kapten okok abe, bɨ wög gep kɨri okok abe, bin bɨ ñɨg magöb ar ajpal okok abe, bin bɨ ñɨg magöb tap kako dɨ sɨkim gɨpal okok abe, magɨlsek ke ke sɨŋ adaŋ mɨdenɨgal. \v 18 Ke ke sɨŋ adaŋ mɨdɨl, taun kɨb nɨbak mab yɨnɨl sɨkɨm kɨb sɨlpɨl amenɨgab ak nɨŋɨl agnɨgal, ‘Taun kɨlɨs ke yɨb aul rek alap ned ma mɨdolɨgɨp e!’ agnɨgal. \v 19 Kɨri sɨlɨkɨl dɨl, nabɨc ar kɨri alaŋ dɨ yoklɨg gɨ yoklɨg gɨ agnɨgal, \q1 ‘Mer e! Mer e! Babilon taun kɨb kɨlɨs ke yɨb e! \q2 Babilon ne mɨdek nɨŋlɨg gɨ, kab gol, kab silpa, mani, \q1 tap tep tep mani kɨb tauep tap okok ke ke koŋai nep mɨdek, \q2 ñɨg magöb ajlɨg gɨ, mani koŋai nep dɨpɨn ak, \q1 pen mɨñi aua nokɨm alap nep tap tep ne nɨb okok \q2 magɨlsek bɨr pɨs nep kɨr gɨp,’ agnɨgal. \q1 \v 20 “Pen God ne gek Babilon pɨs nep pag jɨsɨpɨk masɨpɨk gɨ yap mɨdeb ak, \q2 nɨbi seb kab ar alaŋ mɨdebɨm okok \q1 paj agɨl wobi yal yal agɨl mɨñ mɨñ gɨnɨmɨb! \q2 God gek, bɨ si dep bin nɨbak pɨs nep ap yap pakɨp ak, \q1 nɨbi Krais bin bɨ ne mɨdebɨm okok abe, \q2 Krais mɨnɨm tep ne dad ameb bɨ okok abe, \q1 God mɨnɨm agep bɨ okok abe, nɨbi wobi yal yal agɨl \q2 mɨñ mɨñ gɨnɨmɨb! \q1 Ne nɨbep gɨ tɨmel gɨp ak nɨŋɨl, \q2 God ne nop mɨnɨm kɨb agɨl, \q2 nop pen yur kɨb yɨb ñɨb me ak,” agak. \p \v 21 Pen magɨl nɨbak, ejol kɨlɨs ke yɨb alap, kab kɨb yɨb wid magɨl pak cɨb jakɨl plaua gɨpal kab ak rek alap dɨ ñɨg solwara nab sɨŋak dɨ yokɨl agak, \q1 “Nɨg aknɨb rek nep taun kɨb ke yɨb Babilon \q2 tɨg wal gɨ yokel kɨsen bin bɨ kauyaŋ ma nɨŋnɨgal. \q1 \v 22 Babilon bin bɨ mɨñ mɨñ gɨlɨg gɨ, tap gita rek paklɨg gɨ, \q2 gaub paklɨg gɨ, akɨl magɨl pɨglɨg gɨ, ma mɨdenɨgal. \q1 Wög ar ke ke gɨpal rek ak, ma gɨnɨgal. \q2 Wid magɨl pak cɨb jakɨl plaua gɨpal rek ak, ma gɨnɨgal. \q1 \v 23 Bin bɨ lam melɨk taun kɨb nab nɨbak kauyaŋ ma nɨŋnɨgal. \q2 Bin bɨ ñel dɨl, ber mal mɨdɨl, mɨñ mɨñ gɨl, ma gɨnɨgal. \q1 Bin bɨ nak sɨkim gölɨgɨpal okok amɨl, \q2 karɨp lɨm ke ke okok bɨ kɨb yɨb mɨdelak. \q1 Pen bin bɨ nak kɨj wanam gɨl, mɨnɨm esek agɨl gel, \q2 bin bɨ karɨp lɨm ke ke okok \q1 nɨŋɨl magɨlsek kɨsen gɨl, \q2 nɨg aknɨb rek nep gɨ tɨmel gölɨgɨpal. \q1 \v 24 “Babilon bin bɨ okok nep, \q2 God mɨnɨm agep bɨ ne okok kɨrop ñag pak lɨl, \q2 bin bɨ ne okok kɨrop ñag pak lɨl, gölɨgɨpal. \q1 Bin bɨ lɨm dai ar wagɨn aul ñag pak lɨpal bin bɨ okok magɨlsek Babilon wagɨn ne gek nɨg gak. \q2 Nɨg gɨp rek, God nop pen yur kɨb yɨb ak ñɨb,” agak. \c 19 \p \v 1 Ejol kɨlɨs ke yɨb ak mɨnɨm nɨbak ag dai juek nɨŋlɨg gɨ yad gu kɨb yɨb peyɨg nɨŋnek. Gu nɨbak, bin bɨ koŋai nep seb kab ar alaŋ mɨñ mɨñ gɨlɨg gɨ, meg mɨgan dap ranɨl aglak, \q1 “God yɨb ne agon ar amnaŋ! \q2 God cɨn nep bin bɨ dɨ komɨŋ yokeb. \q1 God cɨn nep melɨk tep ke sek mɨdeb. \q2 God cɨn nep bɨ kɨlɨs ke yɨb mɨdeb. \q1 \v 2 God cɨn mɨnɨm kɨb agɨl, mɨnɨm tɨg bɨlok tep gɨl, \q2 bin bɨ okok kɨrop pen yɨpɨd gɨl nep ñɨb. \q1 Bɨ si dep bin tɨmel yɨb nɨbak, \q2 bɨ si dɨl eip gɨ ajɨl gek, \q1 bin bɨ karɨp lɨm ke ke okok nɨb apɨl, \q2 ne gek ak nɨŋɨl, nɨg aknɨb rek nep gɨ tɨmel gölɨgɨpal. \q1 Bin nɨbak ne God bin bɨ nop wög gölɨgɨpal okok ñag pak lak ak me, \q2 God ne nop mɨnɨm kɨb agɨl pen yur kɨb ñɨb,” aglak. \p \v 3 Nɨb agɨl, kauyaŋ meg mɨgan dap ranɨl aglak, \q1 “God yɨb ne agon ar amnaŋ! \q2 Taun kɨb ke yɨb Babilon yɨn sɨkɨm gɨl, \q2 sɨkɨm ak per per nep ap rannɨgab,” aglak. \p \v 4 Nɨb agelak, bɨ mɨnɨm tɨg bɨlokep ñɨn juɨl nokɨm alap adɨk gɨ dam yɨgwu par alaŋ (24) okok abe, tap komɨŋ omal omal okok abe, God sea kiŋ ar bɨsɨg mɨdek wagɨn sɨŋak kogɨm yɨmɨl kɨyan gɨl aglak, \q1 “Nɨŋɨd yɨb! \q2 God yɨb ne agon ar amnaŋ!” aglak. \p \v 5 Nɨb agelak, mɨnɨm alap sea kiŋ mɨdek sɨŋak alaŋ nɨb agɨl agak, \q1 “Nɨbi bin bɨ tam okok abe, bin bɨ gep okok abe, \q2 God cɨn nop wög gɨl nop pɨrɨkpɨm okok \q2 magɨlsek yɨb ne agem ar amnaŋ,” agak. \s1 Krais bin bɨ ne okok kɨrop dɨ karɨp lɨm ne amek, mɨñ mɨñ gɨnɨgal \p \v 6 Pen won ak yad gu kɨb yɨb alap, ñɨg sɨj pɨŋɨl agɨp rek aka tɨmɨk agek parsek ameb ak rek, peyɨg nɨŋnek. Gu nɨbak, bin bɨ koŋai yɨb nep meg mɨgan dap ranɨl aglak, \q1 “God yɨb ne agon ar amnaŋ! \q2 God Bɨ Kɨb cɨn ak Bɨ kɨlɨs ke yɨb. \q1 Ne Kiŋ mɨdɨl bin bɨ okok \q2 kɨrop magɨlsek kod mɨdeb. \q1 \v 7 Nɨb ak, tep gek nɨŋlɨg gɨ mɨñ mɨñ gɨn; \q2 God ne Bɨ kɨlɨs ke yɨb mɨdeb ak nɨŋɨl, \q2 yɨb ne agon ar amnaŋ. \q1 Tari gɨnɨg: Sipsip Ñɨlɨk ak bin ne dɨnɨgab ñɨn ak bɨr owɨp rek, \q2 bin ak karɨp ne amnɨg, tap gɨ jɨn gɨlɨg gɨ mɨdeb. \q1 \v 8 Linɨn dɨl walɨj sɨŋ tɨd mɨmelɨk gɨlɨg gɨ mɨdeb alap, \q2 God bin ne nop ñek yɨmɨb,” aglak. \m Linɨn walɨj tep nɨbak wagɨn ak, God bin bɨ ne gɨ tep gɨpal nɨb okok me ak. \p \v 9 Pen ejol nɨbak yɨp agak, “God mɨnɨm nɨŋɨd yɨb ageb ak, mɨnɨm ne ognap agen ñu kɨl tɨknɨmɨn. Ne ageb, ‘Bin bɨ Sipsip Ñɨlɨk ak sɨk agek amɨl ne eip tap kɨb ñɨŋnɨgal bin bɨ okok mɨñ mɨñ yɨb gɨnɨgal,’ ageb” agak. \p \v 10 Pen ejol nɨbak nɨb agek, yad tob wagɨn ne sɨŋak kogɨm yɨmɨl, nop sobok gɨnɨm, agnek ak pen yɨp agak, “Nak nɨg ma gɨnɨmɨn! God nop nokɨm nep sobok gɨnɨmɨn. Nak abe, ai mam nak okok abe, Jisas mɨnɨm tep ne ak nɨŋ dɨl ageb rek gɨpɨm rek ak, yad ak rek nep bɨ God nop wög gɨ ñeb bɨ alap mɨdebin. Jisas mɨnɨm nɨŋɨd ag mɨseŋ lɨp mɨnɨm tep ak nep dɨl, God mɨnɨm agep bɨ ne okok mɨnɨm apal,” agak. \s1 Krais kaj hos tɨd ar alaŋ bɨsɨg gɨl ajek \p \v 11 Pen won ak nɨŋnek, seb kab ar alaŋ mɨgan yɨkak nɨŋɨl Bɨ alap kaj hos tɨd alap ar sɨŋak bɨsɨg mɨdek. Bɨ kaj hos ar bɨsɨg mɨdek Bɨ nɨbak, yɨb ne omal: yɨb ne alap Cɨg Gɨp, yɨb alap Yɨpɨd Gɨl. Ne bin bɨ okok kɨrop mɨnɨm kɨb agɨl, mɨnɨm tɨg bɨlok tep gɨl, pen yur ñɨb ak, abramek ma ñɨb, gɨpal gɨpal rek nep nɨŋɨl ñɨb. Nɨg aknɨb rek nep ak, bin bɨ okok eip pen pen gɨl ñag yɨk yokɨp ak, gos nɨŋ tep gɨl, mɨnɨm tɨg bɨlok tep gɨl, pen pen gɨl ñag yɨk yokɨp. \v 12 Udɨn ne ak mab mɨlaŋ rek. Kiŋ tol gɨpal usajɨl bad koŋai nep nabɨc ar ne alaŋ lek mɨdeb. Mɨb goŋ ne sɨŋak yɨb alap mɨdeb. Pen yɨb nɨbak, bin bɨ ognap ma nɨpal; ne ke nep nɨŋɨp. \v 13 Walɨj yɨm mɨdeb ak, lakañ tɨm lek lakañ sek mɨdeb. Pen yɨb ne ak, “God Mɨnɨm.” \v 14 Ami Bɨ seb kab ar alaŋ sɨŋak nɨb okok, walɨj tɨd kaig tep yɨb par ke ke lɨl, kaj hos tɨd ar okok ke ke bɨsɨg gɨl, nop kɨsen gɨlak. \v 15 Meg mɨgan ne eyaŋ, tu par kɨd yɨb alap apjakak. Tu par kɨd nɨbak dɨl, bin bɨ karɨp lɨm ke ke okok eip pen pen gɨl ñag pak lɨl, ain yɨr par alap dɨl, kɨrop kod mɨdenɨgab. Pen God ag lak ñɨn nɨbak, God Bɨ Kɨb, Bɨ kɨlɨs ke yɨb ak, bin bɨ gɨ tɨmel gɨl nop yo nɨpal okok kɨrop mɨlɨk kal yɨb nɨŋɨl, wain magɨl rek dɨl, God wain magɨl tau cɨb jakep kau mɨgan ak yokɨl, Bɨ kaj hos tɨd ar bɨsɨg mɨdeb nɨbak kɨrop pak cɨb jaknɨgab. \v 16 Pen walɨj par ne ak abe, tob male ne ak abe, yɨb alap ñu kɨl tɨklak mɨdeb: \qc \sc KIŊ OKOK KIŊ KƗRI AK, BƗ KƗB OKOK BƗ KƗB KƗRI AK\sc* \p \v 17 Pen yad nɨŋnek, ejol alap pɨb nab sɨŋak alaŋ warɨk mɨdek nɨŋlɨg gɨ, yakɨr ug gɨ ajelak okok kɨrop sɨk kɨb agɨl agak, “God nɨbep tap magɨl kɨb ñɨnɨg geb ak, magɨlsek apɨl mogɨm gɨm! \v 18 Apɨl, kiŋ okok mɨb goŋ kɨrop ñɨbɨl, ami bɨ kod mɨdep bɨ kɨb okok mɨb goŋ kɨrop ñɨbɨl, ami bɨ kɨlɨs okok mɨb goŋ kɨrop ñɨbɨl, kaj hos okok mɨb goŋ ñɨbɨl, bɨ kaj hos dad ajpal okok mɨb goŋ kɨrop ñɨbɨl, gɨnɨmɨb. Pen bin bɨ nag wög gɨpal okok, bin bɨ gos kɨri ke wög gɨpal okok, bin bɨ yɨb kɨb mɨdeb okok, bin bɨ yɨb ma mɨdeb okok magɨlsek, mɨb goŋ kɨrop ñɨŋnɨgabɨm,” agak. \p \v 19 Pen won ak nɨŋnek, tap sapeb ak abe, kiŋ lɨm dai wagɨn aul ke okok nɨb okok nɨb abe, Bɨ kaj hos tɨd dɨ ajɨp ak eip, ami bɨ ne okok eip pen pen gɨnɨg, ami bɨ kɨri okok dap mogɨm gɨlak. \v 20 Nɨg gelak ak pen Bɨ hos tɨd dɨ ajek ak, tap sapeb ak abe, bɨ ne bin bɨ okok kɨrop mɨnɨm esek agɨl tap ma gep rek golɨgɨp ak abe, kɨrop mal dɨ cɨcɨ lɨl, mab mɨlaŋ salpa sek yɨn mɨdeb cöb eyaŋ yokak. Pen tap sapeb bɨ ne ak ne ned bin bɨ koŋai nep mɨnɨm esek agek, tap sapeb kɨl ak dɨl, tap kaunan ne rek gɨlak ak, sobok gölɨgɨpal. \p \v 21 Pen Bɨ kaj hos tɨd dɨ ajek ak, tu par kɨd meg mɨgan ne eyaŋ nɨb apjakak nɨbak, ami bɨ okok kɨrop magɨlsek ñag pak lek, yakɨr okok apɨl mɨb goŋ kɨrop okok ñɨb ñɨb mer nɨŋɨl kɨrɨg gɨlak. \c 20 \s1 Seten nag mɨdek mɨ aknɨb wan tausan yɨnnɨgab \p \v 1 Pen won ak nɨŋnek, ejol alap kau mɨgan kɨrɨŋ ma juɨp ki ur ak abe, sen kɨlɨs yɨb bol ak abe, ñɨnmagɨl ne ak dɨlɨg gɨ, seb kab ar alaŋ nɨb aposɨp. \v 2-3 Dapɨl, toi ubɨl ak, toi bɨrarɨk ped okok nɨb ak, nop dɨ cɨcɨ lɨl, bin bɨ karɨp lɨm ke ke okok kɨrop kauyaŋ esek ma gɨnɨmɨŋ, agɨl, nag ñon gɨ dam kau mɨgan kɨrɨŋ ma juɨp nɨb eyaŋ yokɨl, kɨjoŋ pɨlɨŋ gɨl, kɨlɨs gɨ tep yɨb gak. Nɨg gek, ne nɨb okok nag mɨdek mɨdek, mɨ aknɨb wan tausan amek, kauyaŋ ak wɨsɨb yokek apɨl, sɨkol won alap yokop gɨ ajenɨgab. Toi bɨrarɨk esek agep nɨbak me, kɨjeki ak, Seten nep. \p \v 4 Pen nɨŋnek, bin bɨ ognap kaun kɨri kiŋ sea bɨsɨgep ar ke ke okok bɨsɨg mɨdelak. Bin bɨ nɨb okok, God agek kɨri bin bɨ okok kɨrop mɨnɨm kɨb agɨl mɨnɨm tɨg bɨloknɨg gelak. Pen bin bɨ nɨb okok, tap sapeb ak nop ke abe, kaunan ne rek gɨlak tap ak abe ma sobok gɨl, kɨl ne aunbeŋ kɨri alaŋ aka ñɨnmagɨl kɨri ak ma dɨl, Jisas mɨnɨm tep ne bin bɨ okok kɨrop mɨseŋ ag ñɨl, God Mɨnɨm ageb rek nep gɨl gelak nɨŋɨl, kɨrop nabɨc tɨb gɨ rɨklak. Yad nɨŋlɨg gɨ mɨdenek nɨŋlɨg gɨ, kaun nɨb okok komɨŋ lɨl, Krais eip bin bɨ okok kɨrop kiŋ rek kod mɨdel mɨdel, mɨ aknɨb wan tausan ak yɨnak. \v 5 (Pen bin bɨ ognap kɨmlak okok, ñɨn nɨbak ma warɨklak. Mɨ wan tausan ak yɨnek, kɨsen warɨklak.) Mɨnɨm agebin aul, God ne ned gek bin bɨ nɨb okok warɨklak ak nep agebin. \v 6 Bin bɨ ned warɨknɨgal okok, God bin bɨ ne ke nep mɨdɨl tep gek nɨŋlɨg gɨ, mɨñ mɨñ yɨb gɨlɨg gɨ mɨdenɨgal. Kauyaŋ ma kɨmnɨgal. Kɨri God Krais kɨrop apɨl mal sobok gep bin bɨ rek wög gɨ ñɨlɨg gɨ mɨdɨl, Krais eip bin bɨ okok kɨrop kiŋ rek kod mɨdel mɨdel, mɨ aknɨb wan tausan ak yɨnnɨgab. \s1 Seten yur kɨb dɨnɨgab \p \v 7 Mɨ wan tausan nɨbak ap amnɨgab nɨŋlɨg gɨ, God ejol ne okok kɨrop agenɨgab, Seten nop nag wɨsɨb yokel, \v 8 amɨl bin bɨ karɨp lɨm ar wagɨn aul ke ke okok magɨlsek mɨdebal okok kɨrop mɨnɨm esek agnɨgab. Bin bɨ nɨb okok me, Gog eip Megog eip. Seten kɨrop magɨlsek lɨp gɨ dapek, kɨri pen pen gɨnɨg onɨgal. Bin bɨ pen pen gɨnɨgal nɨb okok, kab kɨlɨp ñɨg solwara gol okok koŋai nep mɨdeb rek nep mɨdebal. \v 9 Kɨri mɨgan okok mɨgan okok nɨb apɨl, taun kɨb God bin bɨ ne kɨn mɨdelak ak, taun kɨb God ne mɨdmagɨl lɨp nɨbak nep, pɨŋɨl kɨs kɨs gelak. Taun pɨŋɨl kɨs kɨs gɨlak ak pen dai mab mɨlaŋ seb kab ar alaŋ nɨb apɨl, kɨrop yɨn sɨbok ñɨb amnak. \v 10 Pen God ejol ne okok, kɨjeki bin bɨ okok kɨrop mɨnɨm esek agɨl lɨp gɨ dowak ak, nop dam cöb mab mɨlaŋ salpa sek yɨn gopen geb mɨgan eyaŋ dɨ yoklak. Tap sapeb ak abe, bɨ ne bin bɨ okok kɨrop mɨnɨm esek agolɨgɨp ak abe, ned cöb nɨb eyaŋ yokel mɨderek. Melɨk abe, kɨslɨm abe, per per nep yur mab dɨlɨg gɨ mɨdenɨgal. \s1 Mɨnɨm kɨb kɨsen yɨb ak \p \v 11 Pen sea kiŋ tɨd kɨb yɨb alap abe, Bɨ ar nɨbak bɨsɨg mɨdosɨp ak abe nɨŋnek. Bɨ Kɨb ne sɨŋak mɨdek nɨŋlɨg gɨ, lɨm dai wagɨn aul abe, seb kab ar alaŋ abe, dai pɨs nep pɨrɨkɨl ke okok amek, kauyaŋ ma nɨŋnek. \v 12 Pen yad nɨŋnek, bin bɨ kɨb mɨdɨl kɨmlak okok abe, bin bɨ tam okok mɨdɨl kɨmlak okok abe, magɨlsek apɨl sea kiŋ wagɨn nɨb sɨŋak warɨk mɨdel nɨŋlɨg gɨ, mɨj ognap tɨg pɨs gɨlak. Mɨj alap, bin bɨ kɨri komɨŋ mɨdlɨg gɨ, gɨlak gɨlak rek nɨŋɨl, ñu kɨl tɨklak. Mɨj nɨbak tɨg pɨs gɨl, mɨj alap tɨg pɨs gɨlak. Mɨj kɨsen nɨb tɨg pɨs gɨlak ak, bin bɨ per per komɨŋ mɨdenɨgabal yɨb kɨri ñu kɨl tɨklak. Tɨg pɨs gɨlak nɨŋɨl God ne bin bɨ kɨmlak okok tap tari tari gɨlak ak nɨŋɨl, mɨnɨm tɨg bɨlokɨl, kɨrop nonɨm lak. \v 13 Pen bin bɨ ñɨg solwara nab okok kɨmlak okok amel nɨŋlɨg gɨ, God ne kɨrop mɨnɨm kɨb agak. Kɨmeb Won ak abe Cɨp Kaun Karɨp ak abe bin bɨ kɨmɨl am kod mɨdelak okok kɨrop magɨlsek dam ñel nɨŋlɨg gɨ, kɨri ke ke tap tari tari gɨlak ak nɨŋɨl, God kɨrop mɨnɨm kɨb agak. \v 14 God ne nɨg gak nɨŋɨl, Kɨmeb Won ak abe Cɨp Kaun Karɨp ak abe, God agek kɨrop mal dam mab mɨlaŋ yɨneb cöb eyaŋ dɨ yoklak. Mab mɨlaŋ yɨneb cöb ambir ak, Kauyaŋ Kɨmnɨgal, apal. \v 15 Pen bin bɨ per per komɨŋ mɨdenɨgal okok yɨb kɨri ñu kɨl tɨklak mɨj nɨbak, bin bɨ an an yɨb kɨri mɨj nɨbak ma mɨdek, God agek, kɨrop magɨlsek ak rek nep dam mab mɨlaŋ yɨneb cöb eyaŋ dɨ yoklak. \c 21 \s1 Lɨm dai wagɨn aul abe, seb kab ar alaŋ abe ke kɨsen nɨb lak \p \v 1 Mɨdɨl nɨŋnek, lɨm dai kɨsen nɨb abe, seb kab kɨsen nɨb abe mɨdek. Lɨm dai ned nɨb ak abe, seb kab ned nɨb ak abe bɨr kɨr gɨl ma mɨdek. Ñɨg solwara ned mɨdolɨgɨp ak, ak rek nep bɨr kɨr gɨl ma mɨdek. \v 2 Pen yad nɨŋɨl nɨŋnek, God gek Taun Kɨb Sɨŋ ak, Jerusalem kɨsen nɨb ak, seb kab ar alaŋ sɨŋak nɨb aposɨp. Taun Kɨb Sɨŋ nɨbak, bin okok bɨ dɨnɨg, walɨj kɨl tep lɨl kod mɨdebal rek ak mɨdek. \p \v 3 Pen yad peyɨg nɨŋnek, sea kiŋ mɨdek nab sɨŋak nɨb, mɨnɨm kɨb sɨk agɨl agak, “Mɨñi tɨkɨl, God ne ke bin bɨ okok eip karɨp gɨ lɨl mɨdenɨgab. Ne bin bɨ okok eip kɨn mɨdenɨgab nɨŋɨl kɨri bin bɨ ne mɨdenɨgal. God ne ke kɨrop eip mɨdɨl, God kɨri mɨdenɨgab. \v 4 Ne udɨn ñɨg udɨn kɨri mɨdeb ak magɨlsek lɨg gɨ yoknɨgab. Bin bɨ ma kɨmnɨgal; mɨker dek, yɨmɨg gek sɨl ma agnɨgal; yur ma dɨnɨgal. Tari gɨnɨg: lɨm dai ned nɨb ak bɨr kɨr gɨl mɨñi ma mɨdeb,” agak. \p \v 5 Pen Bɨ kiŋ sea ar bɨsɨgak ak yɨp agak, “Yad tap magɨlsek kɨsen nɨb gɨ lebin,” agak. Nɨb agɨl yɨp agak, “Mɨnɨm agebin aul ñu kɨl tɨknɨmɨn. Mɨnɨm nɨbaul, mɨnɨm nɨŋɨd yɨb, bin bɨ okok pɨs nep nɨŋ dɨnɨmel,” agak. \v 6 Nɨb agɨl yɨp agak, “Tap mɨñi agesin okok magɨlsek bɨr gɨpin. Yad bɨrarɨk ped okok mɨdölɨgɨpin, kɨsen per nep per nep mɨdenɨgain. Yad nep gen, tap okok magɨlsek wagɨn gɨl mɨdeb. Yad nep gen, tap okok magɨlsek kɨr gɨnɨgab. Bin bɨ an ñɨg nen gonɨmɨŋ, kɨrop agen, ñɨg kɨlam nɨb ñɨg komɨŋ magɨl ñeb ak ñɨŋnɨgal; ma taunɨgal, yokop nep ñɨŋnɨgal. \v 7 Bin bɨ mɨker apek, gos par ma nɨŋɨl, yɨp cɨg gɨlɨg gɨ nep mɨdenɨgal okok, kɨrop tap agesin aul magɨlsek ñɨnɨgain. Yad Nap kɨri mɨden, kɨri ñɨ pai yad mɨdenɨgal. \v 8 Pen bin bɨ God nop cɨg gon, cɨnop mɨker onɨgab agɨl pɨrɨkpal okok; bin bɨ yɨp nɨŋ dɨl kɨrɨg gɨpal okok; bin bɨ tap tɨmel yɨb tap gac yɨb gɨpal okok; bin bɨ cɨp ñapal okok; bin si bɨ si gɨpal okok; bin bɨ kɨj wanam gɨpal okok; bin bɨ god tom tap yokop okok sobok gɨpal okok; bin bɨ mɨnɨm esek apal okok; kɨri magɨlsek am mɨdenɨgal cöb mab mɨlaŋ salpa sek yɨneb ak. Bin bɨ mɨgan nɨbak amnɨgal ak, Kauyaŋ Kɨmnɨgal, apɨn,” agak. \s1 Jerusalem kɨsen nɨb \p \v 9 Ejol aknɨb ar oŋɨd ned kɨnaŋ kɨri dapesal okok, ejol nokɨm alap apɨl yɨp agak, “Apek, Sipsip Ñɨlɨk ak, bin ne dɨnɨg geb ak, bin nɨbak nep yomen nɨŋnɨgan,” agak. \v 10 Nɨb agek, God Kaun ak yɨp goŋ lek nɨŋlɨg gɨ, ejol ak yɨp dɨl, dam karɨp lɨm dɨm yɨrɨk kɨb yɨb i ar oklaŋ alap dad amɨl, yɨp yomek nɨŋnek, Taun Kɨb Sɨŋ ak, Jerusalem ak, God seb kab ar alaŋ mɨdeb sɨŋak nɨb aposɨp. \v 11 God Jerusalem kɨsen nɨb ak yokek apek nɨŋlɨg gɨ nɨŋnek, God ne melɨk tep ke sek mɨmelɨk gɨp rek ak, taun nɨbak ak rek nep melɨk tep ke sek mɨmelɨk gosɨp. Taun kɨl tep nɨbak kab tep tep mani koŋai tauep rek, kab jaspa mɨmelɨk gɨp rek ak, mɨmelɨk gɨl mɨdek. \v 12 Kab wari par yɨb Jerusalem kɨsen nɨb ak kɨs kɨs gɨl, kɨjoŋ tam aknɨb umɨgan alaŋ okok mɨdek. Kɨjoŋ tam aknɨb umɨgan alaŋ okok kɨjoŋ ke ke mɨdek. Pen ejol aknɨb umɨgan alaŋ kanɨb tam kɨjoŋ nɨb okok ke ke kod mɨdelak. Kanɨb tam kɨjoŋ nɨb okok, dai ar alaŋ Juda wagɨn ke ke aknɨb umɨgan alaŋ mɨdebal rek, kɨjoŋ aknɨb umɨgan alaŋ okok ke ke ñu kɨl tɨklak. \v 13 Kanɨb tam kɨjoŋ nɨb okok: pɨb apeb omal nokɨm; pɨb ma apeb omal nokɨm; pɨb ma ameb omal nokɨm; pɨb ameb omal nokɨm. \v 14 Pen wari nɨbak ned wagɨn gɨl, kab par kɨb aknɨb umɨgan alaŋ parsek lɨ lɨ dɨl, kɨsen wari gɨlak ar nɨbak. Kab par kɨb nɨb okok, Sipsip Ñɨlɨk mɨnɨm dad ameb bɨ aknɨb umɨgan alaŋ okok, yɨb kɨri okok ñu kɨl tɨkel mɨdek. \p \v 15 Ejol yɨp mɨnɨm agosɨp nɨbak yɨr kab gol dɨl gɨlak alap dɨl mɨdek. Yɨr nɨbak rek dɨl, tap alap yɨr adɨp adɨp lɨl, tap nɨbak par titi gɨl rek mɨdeb ak wök pag nɨpal. Pen ejol yɨr nɨbak dɨl taun kɨb nɨbak lɨ nɨŋnɨg gek; kanɨb tam kɨjoŋ abe, kab wari ak abe, taun kɨb magɨlsek lɨ nɨŋnɨg gek. \fig caption|alt="measuring rod & city" src="HK035E.tif" size="col" ref="21:15-17" \fig* \v 16 Pen ejol ne yɨr nɨbak dɨl, taun nonɨm ak yɨr ak dɨ adɨp adɨp lɨl, taun kɨb nɨbak par titi gɨl rek mɨdek ak wök pag nɨŋek, yad nɨŋnek, usɨŋ ar nɨb ain twelp tausan stadia amnak; pɨs kɨdadaŋ nɨb pɨs kɨdadaŋ twelp tausan stadia amnak. Pen kɨlan gɨl adɨp adɨp ak rek nep twelp tausan stadia amnak.\f + \fr 21:16 \ft Grik mɨnɨm agɨl 12,000 stadia agak ak, 2,200 kilomita rek.\f* \v 17 Pen ejol nɨbak ne yɨr nɨbak dɨl, taun kɨb wari kɨs kɨs gak ak, bin bɨ yɨr lɨl wök pag nɨpal rek wök pagɨl, lɨm eyaŋ nɨb dai ar alaŋ wök pag nɨŋek, yad nɨŋnek, kiubit aknɨb ñɨn juɨl ar oŋɨd adɨk gɨ dam omal omal (144) amnak.\f + \fr 21:17 \ft Grik mɨnɨm agɨl kiubit aknɨb ñɨn juɨl ar oŋɨd adɨk gɨ dam omal omal (144) agak ak, mita aknɨb ñɨn juɨl omal nokɨm adɨk gɨ dam mamɨd alaŋ (65) rek.\f* \v 18 Wari nɨbak, kab jaspa apal ak dɨl gɨ lek mɨdek. Taun kɨb ak, kab gol tep tep glas rek kɨd yɨb gɨlɨg gɨ mɨdeb ak nep dɨl gɨ lek mɨdek ak me, kɨd yɨb gɨlɨg gɨ mɨdek. \v 19 Kab par kɨb, kab wari kanɨm eyaŋ mɨdek okok, kab tep tep mani kɨb tauep ke ke koŋai nep dɨl, kab par kɨb aknɨb umɨgan alaŋ nɨb okok gɨ lek mɨdek. Dai nokɨm nɨb eyaŋ kab jaspa ak gɨ lek mɨdek; dai yɨgwu nab nɨb ak kab mɨk, sapaia ak gɨ lek mɨdek; dai yɨgwu nokɨm nɨb ak kab komɨŋ komɨŋ sek, aget ak gɨ lek mɨdek; dai yɨgwu par ak kab kɨkomɨŋ sek, emral ak gɨ lek mɨdek; \v 20 dai mamɨd alaŋ kab sapai abe tɨd abe ulɨk malɨk gɨ mɨdeb, sadoniks ak gɨ lek mɨdek; dai kagol oŋɨd ak kab sapai, kanilian ak gɨ lek mɨdek; dai ar oŋɨd ak kab wɨhalɨn, krisolait ak gɨ lek mɨdek; dai jɨl oŋɨd ak kab kɨkomɨŋ sek, berɨl ak gɨ lek mɨdek; dai ajɨp ak kab wɨhalɨn ke yɨb, topas ak gɨ lek mɨdek; dai wajrem alaŋ ak kab kɨkomɨŋ sek abe wɨhalɨn abe ulɨk malɨk gɨ mɨdeb, krisopres ak gɨ lek mɨdek; dai agɨp alaŋ ak kab sapai, aiasin ak gɨ lek mɨdek; dai umɨgan alaŋ ak kab mɨk, ametis ak gɨ lek mɨdek. \v 21 Kanɨb tam kɨjoŋ aknɨb umɨgan alaŋ okok, magɨl kolɨm kɨbap mɨlep rek tɨd geb, “pöl” apal ak, kɨb ke yɨb aknɨb umɨgan alaŋ dɨl gɨ lek mɨdek. Taun kɨb nɨbak, kanɨb okok kab gol tep tep glas rek kɨd gɨl mɨdeb ak nep dɨl gɨ lek mɨdek ak me, kɨd yɨb gɨl mɨdek. \v 22 Pen taun kɨb nɨbak yad God sobok gep karɨp alap ma nɨŋnek. God Bɨ Kɨb, Bɨ kɨlɨs ke yɨb ak abe, Sipsip Ñɨlɨk ak abe mɨdebir rek, God sobok gep karɨp alap ma mɨdeb; kɨri apɨl mal God sobok gep karɨp mɨdebir. \v 23 Pen God melɨk tep ke yɨb ne mɨmelɨk gɨl, Sipsip Ñɨlɨk lam melɨk gɨp rek ak mɨmelɨk gɨl gɨpir rek, taun nɨb sɨŋak pɨb takɨn wög alap ma mɨdeb. \v 24 Bin bɨ karɨp lɨm ke ke okok nɨb apɨl taun nɨbak am mɨdenɨgal okok, melɨk tep nɨbak nɨŋlɨg gɨ ajenɨgal. Kiŋ lɨm dai wagɨn aul ke ke okok nɨb taun nɨbak am mɨdenɨgal okok, tap tari tari tep, tap tari tari melɨk sek karɨp kɨri gɨlak okok, sek dam taun kɨb ñɨlɨk mɨgan nɨbak am mɨdenɨgal. \v 25 Pen taun nɨbak, kɨjoŋ okok ma gɨñnɨgal; kɨslɨm ma onɨgab nɨŋɨl kɨjoŋ per per yɨkɨl nep mɨdenɨgab. \v 26 Bin bɨ karɨp lɨm ke ke okok nɨb apɨl taun nɨbak am mɨdenɨgal okok, tap tari tari tep, tap tari tari melɨk sek karɨp kɨri gɨlak okok, sek dam taun kɨb ñɨlɨk mɨgan nɨbak am mɨdenɨgal. \v 27 God nop asɨk mosɨk gɨp tap ak, taun ñɨlɨk mɨgan nɨbak amnɨmel rek ma lɨnɨgab. Bin bɨ god esek sobok gɨl gɨ tɨmel yɨb gɨpal okok, taun ñɨlɨk mɨgan nɨbak amnɨmel rek ma lɨnɨgab. Bin bɨ per per nep komɨŋ mɨdenɨgal mɨj nɨbak eyaŋ, Sipsip Ñɨlɨk yɨb kɨrop ñu kɨl tɨknɨgab bin bɨ okok nep, taun ñɨlɨk mɨgan nɨbak amnɨgal. \c 22 \s1 Ñɨg Komɨŋ Magɨl Ñeb ak \p \v 1 Ejol nɨbak, ñɨg komɨŋ magɨl ñeb ak yɨp yomek nɨŋnek. Ñɨg aposɨp nɨbak, glas mɨmelɨk gɨp rek mɨmelɨk gɨ aposɨp. Ñɨg nɨbak, God eip, Sipsip Ñɨlɨk ak eip, sea kiŋ kɨri apɨl mal bɨsɨgpir sɨŋak alaŋ nɨb kɨlam juɨl, \v 2 taun kɨb kanɨb nab sɨŋak amɨl amnak. Ñɨg gol pɨs pɨs mab ñɨbɨl per per mɨdenɨgal mab ak tanak. Mab ur nɨbak, mɨ nokɨm nokɨm takɨn ke ke umɨgan alaŋ ak nep, per nep magɨl pɨleb. Pen mab kas nɨbak, bin bɨ karɨp lɨm ke ke okok nɨb kɨrop gek komɨŋ lɨnɨmɨŋ rek nep mɨdeb. \p \v 3 Taun kɨb nɨbak, God nop asɨk mosɨk gɨp tap ak ma mɨdeb. God eip, Sipsip Ñɨlɨk ak eip, sea kiŋ kɨri apɨl mal ak taun kɨb nab sɨŋak mɨdenɨgab. God bin bɨ ne okok nop wög gɨ ñɨlɨg gɨ mɨdenɨgal. \v 4 Taun kɨb nɨbak, God bin bɨ ne okok Sipsip Ñɨlɨk mɨlɨk dai ne ak nɨŋnɨgal. Sipsip Ñɨlɨk yɨb ne ak aun beŋ kɨri alaŋ ñu kɨl tɨk lek mɨdenɨgab. \v 5 Kɨslɨm ma onɨgab. God Bɨ Kɨb ak melɨk kɨrop ak mɨdenɨgab ak me, sɨp mɨlaŋ abe, pɨb abe wög alap ma mɨdenɨgab. Kɨri per nep per nep kiŋ rek mɨdenɨgal. \s1 Maŋ mɨdeb Jisas onɨgab \p \v 6 Ne yɨp agɨl agak, “Mɨnɨm nɨbaul mɨnɨm nɨŋɨd yɨb mɨdeb; mɨnɨm nɨŋ dep nep mɨdeb. Bɨ Kɨb, Kaun ne bɨ mɨnɨm agep ne okok kɨrop gos ñek mɨnɨm ne agelɨgɨpal God nɨbak nep, ejol ne ak ag yokek apɨl, maŋ mɨdeb gɨnɨgab mɨnɨm ak ag ñosɨp,” agak. \p \v 7 “Pen nɨŋɨm! Ulep mɨdeb nɨnɨgain. Tap tari tari kɨsen gɨnɨg geb ak, buk nɨbaul mɨdeb. Bin bɨ an an mɨnɨm nɨbaul nɨŋ dɨl, ageb rek gɨnɨgal okok, tep gek nɨŋlɨg gɨ mɨñ mɨñ gɨnɨgal,” agak. \p \v 8 Yad Jon, ejol mɨnɨm agosɨp ak abe, tap tari tari gosɨp ak abe magɨlsek nɨŋnek. Pen ejol mɨnɨm agosɨp ak abe, tap tari tari gosɨp ak abe magɨlsek nɨŋ sakɨl, ap yap ejol nɨbak tob wagɨn ne sɨŋak kogɨm yɨmɨl, nop sobok gɨnɨm, ag nɨŋnek ak pen \v 9 yɨp agak, “Mer! Yɨp nɨg ma gɨnɨmɨn; God nop nep sobok gɨnɨmɨn. Nak God nop wög gɨ mɨdeban ak, namam God mɨnɨm agep bɨ okok abe, bin bɨ mɨnɨm mɨdeb buk nab nɨbaul ageb rek gɨpal okok abe, nɨbi God nop wög gɨpɨm rek, yad ak rek nep God nop wög gɨpin,” agak. \p \v 10 Pen ejol nɨbak yɨp agak, “Kɨsen gɨnɨgab mɨnɨm ñu kɨl tɨkpan pɨyak ak, tɨg mɨmoc gɨl okok ma we gɨ lɨnɨmɨn; ulep mɨdeb, mɨnɨm ñu kɨl tɨkpan rek magɨlsek gɨnɨgab. \v 11 Nɨb ak nɨŋɨl, bin bɨ gɨ tɨmel gɨpal okok, kɨri ak rek nep nag tɨmel ar ak nep gɨlɨg gɨ mɨdenɨmel; bin si bɨ si gɨpal okok, kɨri ar nɨbak nep gɨlɨg gɨ mɨdenɨmel; bin bɨ gɨ tep gɨpal okok, kɨri ar tep nɨbak nep gɨlɨg gɨ mɨdenɨmel; bin bɨ sɨŋ mɨdebal okok, kɨri aknɨb rek nep sɨŋ mɨdenɨmel,” agak. \v 12 “Nɨŋɨm! Ulep mɨdeb nɨnɨgain. Mɨnek nɨbak, nɨbi bin bɨ yad okok tari tari gɨpɨm ak nɨŋɨl, pen ak rek nep tap tep ñɨnɨgain. \v 13 Yad bɨrarɨk ped okok mɨdölɨgɨpin, kɨsen per nep per nep mɨdenɨgain. Yad nep gen, tap okok magɨlsek wagɨn gɨl mɨdeb. Yad nep gen, tap okok magɨlsek kɨr gɨnɨgab. Wagɨn ak yad nep, mɨbɨl ak yad nep mɨdebin. \p \v 14 “Bin bɨ walɨj kɨri ñɨg lɨ tep gɨnɨgal okok, mɨñ mɨñ gɨnɨgal. Mab magɨl ñɨbɨl per per mɨdenɨgal ak ñen, kɨri ñɨbɨl am taun kɨb ñɨlɨk mɨgan nɨbak amnɨgal. \v 15 Pen kain sapeb okok, taun nɨbak amnɨmel rek ma lɨp. Bin bɨ kɨj wanam gɨpal okok, bin si bɨ si gɨpal okok, cɨp ñapal okok, tap yokop okok god cɨn agɨl sobok gɨpal okok, mɨnɨm esek apal okok, kɨri mɨs eyaŋ nep mɨdenɨgal. \p \v 16 “Yad Jisas, ejol yad ak ag yoken, amɨl nɨbep bin bɨ yad cöc karɨp lɨm ke ke okok mɨdebɨm okok, nɨbep mɨnɨm yad nɨbaul ag ñɨb. Yad me, Depid tɨkek, tɨkel tɨk dam dapɨl gel, Bɨ Kɨb mɨdenɨgab aglak ak nep, yad mɨdebin. Yad me, gap poglɨn kɨb karɨp tɨknɨg gek nɨŋlɨg gɨ ap raneb, apal ak yad nep mɨdebin,” agak. \p \v 17 God Kaun ak abe, Bin Bɨ dɨnɨgab Bin nɨbak abe, kɨri mal “Owan e!” agebir. \p Bin bɨ mɨnɨm nɨb aul nɨŋenɨgal okok ak rek nep, “Owan e!” agnɨmel. \p Nɨbi bin bɨ ñɨg nen gɨp okok magɨlsek owɨm! Apɨl, ñɨg komɨŋ magɨl ñeb ak yokop dɨl ñɨŋɨm. \p \v 18 Bin bɨ mɨnɨm buk nɨbaul mɨdeb udɨn lɨ nɨŋɨl agel, nɨbi nɨŋnɨgabɨm bin bɨ okok, tap tari tari kɨsen gɨnɨmɨŋ mɨnɨm ak nɨŋ tep gɨnɨmɨb. Bin bɨ ognap mɨnɨm nɨb aul nɨŋɨl, mɨnɨm ognap sek yɨgog magog genɨgal ak, God kɨrop pen yur ñɨl gek, mɨker kɨb buk nɨbaul ageb rek sek dɨnɨgal. \v 19 Pen bin bɨ an an mɨnɨm nɨb aul dai ognap ma dɨn agɨl kɨrɨg genɨgal ak, God kɨrop pen mab magɨl ñɨbɨl per per mɨdenɨgal agɨp ak mer agek ma ñɨŋnɨgal; Taun Kɨb Sɨŋ ak am mɨdenɨgal agɨp ak abe mer agek ma amnɨgal. \p \v 20 Bɨ mɨnɨm ñu kɨl tɨkpin Bɨ ak ageb, “Yau! Ulep mɨdeb nɨnɨgain,” ageb. \p Nɨb aknɨb rek tep! Bɨ Kɨb Jisas, nak owan e! \p \v 21 Bɨ Kɨb cɨn Jisas nɨbep God bin bɨ ne yɨmɨg gek kod mɨd tep gɨlɨg gɨ mɨdonɨmɨŋ. Nɨb aknɨb rek tep.