\id 1TI - Maskelynes NT [klv] -Vanuatu 2013 (web version -2014) \h 1 Timoti \toc1 Nalob̃ulat napisulan na-vǝha-sual-an aPol totosi van hǝn aTimoti \toc2 1 Timoti \toc3 1Tim \mt1 1 Timoti \mt3 Nalob̃ulat napisulan na-vǝha-sual-an aPol totosi van hǝn aTimoti \imi Ase itos nalob̃ulat napisulan egai? \ipq APol itosi. \imi APol itosi hǝn nǝsa? \ipq Nalob̃ulat napisulan egai ikel mai aTimoti nap̃isal hǝn b̃ehusuri hǝn b̃igol nauman totibau san. \imi APol itosi van hǝn ase? \ipq APol itos nalob̃ulat napisulan egai van hǝn nǝmantuhmar sua tovi tarhǝt san len nauman, nahǝsan aTimoti. \imi APol itos nalob̃ulat napisulan egai ŋais mai len naut a be? \ipq Itosi van hǝn aTimoti pǝpadaŋ hǝn nasihau tovi A.D. 65 nǝboŋ totoh len naut a Masetonia. \io2 1) APol ikel na-ke-ivoi-an mai aTimoti (1.1-2) \io2 2) Nap̃usanan husur alat siYesu mai alat lotoil a m̃o silat siYesu (1.3–3.13) \io2 3) Nǝmauran seTimoti timasṽusan nanoran (3.14–4.5) \io2 4) Nǝvanuan gail limaslǝboi lǝb̃eris naṽide seTimoti hǝn lǝb̃igol husuri (4.6–6.21) \c 1 \s1 Na-ke-ivoi-an van hǝn aTimoti \p \v 1 Ginau, aPol, nutos nalob̃ulat napisulan egai. Novi ahai pispisul sua siYesu Kristo bathut nakelean siGot, aGot tolav kuv gidat dan nǝsaan sidato, mai aYesu Kristo tovi nǝ-vatvat-viri-an sidato. \v 2 Nutos napisulan egai van hǝn gaiug, aTimoti, gotovi anatugw kitin len nadǝlomian.\x * \xo 1.2 \xt Uman 16.1\x* AGot teviol kǝmas hǝn navoian mai gaiug, nǝlon titaŋis gaiug, mai gai tigol nǝlom̃ tikad natǝm̃at tabtab; natgalenan tovoi legǝm tǝban aGot Tata mai aYesu Kristo, aMasta sidato. \s1 Nauman seTimoti len naut a Efesus \p \v 3 Hum notokele mai gaiug, notoŋir gaiug nǝboŋ notovi Masetonia ke, gitoh tin a Efesus\f + \fr 1.3 \fq Efesus: \ft 2Kor 1.8; \fq Masetonia: \ft 2Kor 1.16\f* hǝn gǝb̃ikai tas galito, (alatenan dartolǝboi galito), hǝn ke saleṽusan nap̃usanan gǝgǝras am. \v 4 Kel p̃uli van hǝn galit ke salinau masuṽ hǝn nǝb̃ol sakitin, salihol kǝmas husur nǝbathuyah seJu gail husur nǝbathuyah galenan lǝsavi natideh. Natgalenan lugol ke lunau sob̃uer hǝni ŋai be lǝsagol nǝnauan sivan ideh hǝn b̃ehusur nauman siGot tovi len nadǝlomian. \v 5 Nokǝmaienan hǝn datb̃ep̃usan m̃os na-lǝmas-buni-an togǝm len nǝlon toveveu mai tomasil buni, mai nadǝlomian, nagǝrasian tob̃uer. \v 6 Galevis luyar, lusab dan nap̃isal enan, lupair van hǝn naholan kǝmas. \v 7 Luke lǝb̃egǝm vi hai p̃usan hǝn nalo siMoses, ris lototǝtan hǝn nǝsa lotokele mai lotǝtan hǝn nǝsa lotosor taltal ke tokitin. \p \v 8 Be datolǝboii ke nalo ivoi, avan ideh b̃ehusur b̃inor hǝn nalǝŋonian siGot. \v 9 Datolǝboii am ke nalo savi hǝn alat lotonor, avil ipat m̃os alat lotomǝtahuni mai alat lǝsahusuri. Ipat m̃os alat lǝsalǝboi a Got mai alat lotosa. Ipat m̃os alat lǝsalotlotu hǝn aGot mai alat lǝsǝkad nadǝlomian. Ipat m̃os alat lotogol atǝmalit o analit lotomat mai alat lotogol avan ideh am lotomat. \v 10 Ipat m̃os alat lotogol naitian tosa, naulum̃an togol naitian mai naulum̃an, napǝhaṽut togol naitian mai napǝhaṽut, alat lotovǝnoh nǝvanuan hǝn b̃ep̃ur hǝni sum̃an naslev, nǝvanuan nalibliboŋan gail, alat lotoliboŋ len nakotan mai avan ideh am, nǝmauran san sahusur nap̃usanan tokitin. \v 11 Ale, nap̃usanan tokitin inor hǝn na-kel-uri-an tovoi hǝn aGot namǝnas toyalyal sidato, gai tokel mai ginau tia ke numaskel uri. \s1 Navoian siNasub̃ topat len aPol \p \v 12 Nosipa vi tǝban aYesu Kristo, aMasta sidato, tolav nǝdaŋan mai ginau, husur len nǝnauan san nudaŋ lan, ale gai eriŋ ginau len nauman san. \v 13 Naut kǝmas a m̃o nukel ke aYesu savi a Kristo aGot totabtabuh lan, mai nomǝdas tabtab hǝn alat lotohusur aYesu, mai novi nǝvanuan napesǝvaran;\x * \xo 1.13 \xt Uman 8.3, 9.4-5\x* aGot, nǝlon itaŋis ginau husur notǝtan hǝn nǝsa notogole mai nǝsǝkad nadǝlomian. \v 14 Len na-voi-masuṽ-an san, aMasta sidato erub̃at nǝsaan sagw dan ginau, ale eviol masuṽ hǝn nadǝlomian mai na-lǝmas-buni-an topat len aKristo aYesu, mai ginau. \v 15 Nasoran egai evi nakitinan ale inor hǝn nǝvanuan p̃isi lǝb̃edǝlom buni, ke; aKristo aYesu egǝm vi lan navile a pan hǝn b̃ilav kuv alat lotosa dan nǝsaan salito, be ginau nusa vǝsa sǝhor galit p̃isi. \v 16 Avil naut kǝmas nusa maienan, aGot sagol nǝpanismen tonor hǝn ginau, be nǝlon itaŋis ginau. Imaienan hǝn ke, len ginau notosa sǝhor galit p̃isi, na-toh-mǝdau-an tobǝlav siYesu Kristo b̃ip̃arp̃ar. Igole hǝn ke alat lǝb̃ikad nadǝlomian lan, lǝb̃ikad nǝmauran vi sutuai, dereh lelǝboi lǝb̃eris nǝyalyalan san len nǝsa togole len ginau. \v 17 Imaienan, nǝvanuan p̃isi limasputsan nahǝsan aGot mai kel ur natit p̃isi toyalyal, gai togole. Evi Nakiŋ vi sutuai, itoh vi sutuai, nǝvanuan p̃isi lodǝdas lǝb̃erisi mai gai sǝb̃on ŋai evi aGot! Ganan. \p \v 18 Timoti, anatugw, nulav nakelean egai todaŋ mai gaiug, tonor hǝn na-pǝhav-utaut-an gail husur gaiug a m̃o, hǝn gǝb̃elǝŋon b̃ivoi am len nǝlom̃ hǝn gǝb̃ib̃al len nǝb̃alan tovoi. \v 19 Hǝn gǝb̃imaienan, gimastǝgau gat nadǝlomian, nǝlom̃ timasmasil. Hum gotolǝboii, galevis lomǝtahun natgalenan, ŋa nadǝlomian salit ibat, imab̃urb̃ur. \v 20 Galit eru arovi aHimeneus mai aAleksada, notolav gǝlaru len navǝlan aSetan hǝn arb̃elǝboii ke saarisor tas aGot am.\f + \fr 1.20 \ft 1Kor 5.5; \fq Himeneus: \ft 2Tim 2.17; \fq Aleksada: \ft 2Tim 4.14\f* \c 2 \s1 Nalotuan timabe? \p \v 1 Nusor mai gaiug, nolǝŋon masuṽ ke gigol naŋirian, na-sor-tuṽ-an, gisor mai aGot m̃os nǝvanuan tile gail, ale gigol nasipaan m̃os nǝvanuan p̃isi. \v 2 Gigol timaienan m̃os nakiŋ gail mai alat lotoil a m̃o, hǝn datb̃itoh mǝdau len natǝm̃at, mai len nab̃oruan siGot, mai len nǝnauan tovoi, nǝnauan tonor. \v 3 Na-sor-tuṽ-an tomaienan ivoi, igol aGot ehǝhaṽur, aGot tolav kuv gidat dan nǝsaan sidato. \v 4 Bathut elǝŋon ke nǝvanuan p̃isi limakuv dan nǝsaan salito\x * \xo 2.4 \xt Eze 18.23\x* mai legǝm hǝn nalǝboian hǝn nakitinan. \v 5 Husur ikad aGot tosua ŋai, mai ikad gai tosua ŋai, tolǝboi b̃esǝhar nǝvanuan gail van hǝn aGot, naulum̃an, aKristo aYesu. \v 6 Gai eviol hǝn gai gabag hǝn b̃isar gel nǝkabut hǝn nǝsaan tobaŋis gat nǝvanuan p̃isi.\x * \xo 2.6 \xt Mat 20.28\x* Nǝboŋ togol natenan evǝhot nalǝŋonian siGot len nǝboŋ tonor hǝni. \v 7 Imagenan aGot itabtabuh len ginau hǝn nǝb̃egǝm vi vanuan kaikai mai ahai pispisul sua, (nukel nakitinan; nǝsaliboŋ), itabtabuh len ginau hǝn nǝb̃egǝm vi ahai p̃usan silat lǝsavi Ju, hǝn nǝb̃ep̃usan hǝn nadǝlomian mai nakitinan.\x * \xo 2.7 \xt 2Tim 1.11\x* \p \v 8 Ŋa nolǝŋon ke alalum̃an len naut p̃isi limasnor masuṽ, hǝn lǝb̃elǝboi lǝb̃isar hǝn navǝlalit gail vi mǝhat len na-sor-tuṽ-an, nǝlol paŋpaŋ mai na-sor-b̃alb̃al-an teb̃uer.\x * \xo 2.8 \xt Exo 9.29; 1Ki 8.22\x* \p \v 9 Be alatpǝhaṽut limabe? Nolǝŋon ke alatpǝhaṽut lesun nahurabat tonor, tovoi len nǝhon nǝvanuan p̃isi, tosusuan nibelit, sagol alalum̃an hǝn lǝb̃elǝŋon galito. Saleṽir navurulit o riŋ nagol o nanesnes o sun nahurabat nǝvat han totibau.\x * \xo 2.9 \xt 1Pit 3.3\x* \v 10 Avil ivoi hǝn lǝb̃evǝhas galit hǝn nagolean gail lotovoi, lotonor hǝn latpǝhaṽut lotokel ke lotokad nab̃oruan siGot. \v 11 Apǝhaṽut ideh timassǝsǝloŋ husur nasoruan siGot hǝn b̃elǝboii, toh mǝdau, riŋ galit len navǝlan alat lotop̃usp̃usan. \v 12 Nǝsǝdam̃ hǝn napǝhaṽut ideh hǝn b̃ep̃usan. Sateil a m̃o hǝn naulum̃an ideh, mai aulum̃an satitoh len navǝlan, be apǝhaṽut timasmǝdau. \v 13 Husur aGot igol aAtam, beti aIv. \v 14 Mai savi aAtam todǝlom naliboŋan; avil napǝhaṽut, bathut edǝlom naliboŋan, gai egǝm vi vanuan nǝsaan sua.\f + \fr 2.14 \ft Hǝn naves 13-14, ris Gen 2.7, 21-22, 3.1-6\f* \v 15 Avil alatpǝhaṽut, lǝb̃itoh len nadǝlomian mai na-lǝmas-buni-an mai lǝb̃ehusur masuṽ hǝn nap̃isal siGot len naṽide tovoi len nǝhon nǝvanuan gail, dereh limakuv dan nǝsaan salito len nǝpasusan salito. \c 3 \s1 Alat lotoil a m̃o mai natikon gail \p \v 1 Egai bogai nakelean nakitinan sua: “Avan ideh b̃elǝŋon b̃egǝm vi vanuan na-il-a-m̃o-an sua hǝn alat siYesu, elǝŋon nauman sua tovoi.” \v 2 Nǝvanuan na-il-a-m̃o-an imaiegai tia ke: ikad nab̃oruan tonor ŋai len nǝhon nǝvanuan gail, etǝgau gat nǝmauran nǝlahan tokade mai asoan tosua ŋai, sagol tǝmǝhav hǝn natideh, etǝgau gat nǝlon gabag, ikad nǝnauan tovoi. Ehǝhaṽur hǝn nametb̃os gail lǝb̃eb̃is lohoim san ale kǝtkǝta tǝban galito. Ikad namitisau hǝn nap̃usanan. \v 3 Satǝrog, sagol nasǝnahan be ikad naṽide tomǝdmǝdau, saṽitṽituh mai salǝŋon masuṽ hǝn nǝvat. \v 4 Iwol hǝn nǝbathudud san ivoi, hǝn anatun gail lǝb̃esǝsǝloŋ husuri, gol nǝsa tokele len nahǝhaṽuran. \v 5 (Avan ideh asike b̃elǝboi b̃iwol hǝn nǝbathudud san, gai tekǝtkǝta tǝban alat siGot mabe?) \v 6 Savi avan sua tomadhapair van hǝn aGot. B̃imagenan, hum ma b̃ipatpat gai mǝhat ale aGot tipansem gai hum natǝmat. \v 7 Len nǝnauan silat lǝsǝkad nadǝlomian, ikad nab̃oruan tovoi hǝn asike nahurun b̃isa len nǝholito mai asike b̃iteh len nǝhai tata setǝmat.\f + \fr 3.7 \ft Hǝn naves 2-7, ris Tit 1.6-9\f* \p \v 8 Natikon gail am lumaiegai tia ke: lunor len nǝnauan sinǝvanuan gail, lǝsasum̃an nahit togǝgel hǝn gai, lǝsatǝrog, lǝsalǝŋon masuṽ hǝn natit lotogǝgǝras hǝn lǝb̃ikade. \v 9 Len nǝlolit top̃arp̃ar lotǝgau gat nakitinan hǝn nadǝlomian aGot tovǝhoti. \v 10 Hǝn gǝb̃itabtabuh len avan ideh hum natikon, gimasbunus lǝboi galit bai, beti avan ideh asike b̃isab̃ natideh tosa len galito, riŋ galito hǝn lǝb̃ekǝtkǝta tǝban nǝvanuan gail hum natikon gail. \p \v 11 Imagenan, nǝbareab salit lumaiegai tia ke: lukad nab̃oruan tovoi len nǝhon nǝvanuan gail, lǝsasor mǝdas nab̃oruan sivan ideh, lǝsagol tǝmǝhav hǝn natideh, lutah mai aGot len natit p̃isi lotogolgole. \p \v 12 Hum notokele husur natikon gail, lumaiegai tia ke: lotǝgau gat nǝlahan lotokade mai asoalit tosua ŋai, luwol hǝn anatulit gail ivoi mai alat lototoh len naim salito.\x * \xo 3.12 \xt 1Tim 3.2\x* \v 13 Husur alat lotokǝtkǝta tǝban nǝvanuan gail tovoi, hum natikon gail, dereh legǝm vi vanuan tonor masuṽ len nǝnauan sinǝvanuan gail, ale leil gǝgat tidaŋ len nadǝlomian len aKristo aYesu. \s1 Nakitinan hǝn nadǝlomian sidato \p \v 14 Nuvatvat viri ke asike idareh negǝm hǝn gaiug. Be nutos nakelean galegai van hǝn gaiug hǝn ke, \v 15 nǝb̃edǝdas nǝb̃egǝm tutut, gaiug gelǝboi naṽide, nǝvanuan gail limaskade len nǝbathudud siGot. Nǝbathudud enan evi alat siYesu, siGot tovi nǝkadun nǝmauran, lotovi narivbet mai nǝpaudesen hǝn nakitinan. \v 16 Sǝkad nǝ-lon-uri-an. Datup̃aŋ len nǝbathukitinan dattokad nadǝlomian lan. AGot evǝhoti maiegai ke: \q1 Gai evisi tia, ikad niben nǝvanuan, \q1 aNunun eṽusan sǝhoti ke inor,\x * \xo 3.16 \xt Rom 1.4; Jon 1.14\x* \q1 aŋel gail lorisi, \q1 nǝvanuan nadǝlomian lukel uri mai naluṽoh gail len naut totiltile,\x * \xo 3.16 \xt Kol 1.23\x* \q1 len navile a pan kavkav nǝvanuan gail lukad nadǝlomian lan, \q1 ale aGot ilavi vi mǝhat vi lan namǝnas. \c 4 \s1 Nalǝlǝgauan husur ahai p̃usan gǝgǝras gail \p \v 1 ANunun aGot ikele imasil ke len nǝboŋ gail lǝb̃egǝmai nǝvanuan galevis dereh leriŋ gab̃ulan nadǝlomian len aKristo balai, ale leriŋ nǝlolit len nanunun gǝgǝras gail mai nap̃usanan setǝmat gail. \v 2 Nap̃usanan tomagenan egǝm len nǝvanuan nagǝgǝrasan gail lotolibliboŋ, nǝlolit etǝtan hǝn nǝsa tovoi o nǝsa tosa sum̃an natǝlai topud togol nǝlolit totabtabu. \v 3 Dereh likai tas nǝlahan ale likai tas nǝhanan hǝn nǝhanian galevis: nǝhanian aGot togole m̃os nǝhanan hǝn nasipaan m̃os alat lotokad nadǝlomian mai lotolǝboi nakitinan lǝb̃ihani. \v 4 Bathut natit p̃isi aGot togole ivoi, ale datb̃ilavi len nasipaan, sadatemǝtahun natideh.\x * \xo 4.4 \xt Gen 1.31; Mat 15.11; Mak 7.19; Rom 14.6, 14-18\x* \v 5 Husur nasoruan siGot mai na-sor-tuṽ-an igole iveveu, igole ivoi. \p \v 6 Timoti, gǝb̃ekǝmaienan mai nǝbathudud nadǝlomian, dereh gevi nǝvanuan nauman tovoi siYesu Kristo, aGot tohis gaiug len nasoruan hǝn nadǝlomian mai hǝn nap̃usanan tovoi gotohushusuri tia. \v 7 Wake gemǝtahun nǝb̃ol gail ta sutuai lǝsakitin mai nǝb̃ol taṽtaṽor gail ale geutaut hǝn gaiug gabag akis hǝn gǝb̃ikad nab̃oruan siGot tabtab. \v 8 Husur na-utaut-hǝni-an hǝn niben ivoi kǝkereh, avil nǝkadean hǝn nab̃oruan siGot ivoi m̃os natit p̃isi. Ivoi hǝn na-vi-tarhǝte-an hǝn nǝmauran ta damǝŋai mai hǝn nǝmauran vi sutuai. \v 9 Nasoran enan ekitin, golǝboi gǝb̃eriŋ nǝlom̃ lan, ale inor hǝn gǝb̃edǝlomi bathut nasoruan ekitin. \v 10 Natenan m̃au datohisi, datoum todaŋ m̃osi, bathut datoriŋ nǝ-vatvat-viri-an sidato len aGot tovi nǝkadun nǝmauran, tolǝboi b̃ilav kuv nǝvanuan p̃isi dan nǝsaan salito. Be nǝvanuan nadǝlomian gail? Nukele mai gaiug, Timoti, ilav kuv galit dan nǝsaan salit tia. \p \v 11 Gikele tidaŋ mai gep̃usan hǝn natgalenan. \v 12 Avan ideh satinau ke gaiug gotovi ut kǝmas husur gotovi nǝmantuhmar, be gigol naṽide tovoi hǝn alat lotokad nadǝlomian lǝb̃erisi, lǝb̃igol tǝtoṽ hǝni, gigol naṽide tomaienan len nasoran, nagolean, na-lǝmas-buni-an, nadǝlomian mai naveveuan sam̃. \v 13 Geṽuruŋ akis hǝn natosian siGot len nǝhon nǝvanuan nadǝlomian gail, kel namilen mai p̃usan hǝni vir nagǝmaian sagw.\x * \xo 4.13 \xt Luk 4.16-21\x* \v 14 Sageriŋ naviolan gotokade tipat kǝmas, naviolan aGot toviol hǝni len na-pǝhav-utaut-hǝni-an, nǝboŋ alat lotokǝtkǝta tǝban alat siYesu lotoriŋ navǝlalit len gaiug. \v 15 Nǝlom̃ tidaŋ akis len nagolgolean hǝn natgalegai, hǝn nǝvanuan p̃isi lǝb̃eris lǝboii ke nauman sam̃ ivoi am tabtab. \v 16 Gelǝlǝgau hǝn gaiug, kǝtkǝta gol nap̃usanan sam̃ hǝn b̃inor, his tabtab hǝni. Gǝb̃igole, dereh aGot tilav kuv gaiug mai alat lotosǝsǝloŋ hǝn gaiug dan nǝsaan samito. \c 5 \s1 Nǝbatunau pǝhaṽut gail, aelta gail, naslev gail \p \v 1 Timoti, sagesivoh len ahaṽut ideh, nǝdam̃ han tosǝhor eham̃, be nǝboŋ gǝb̃igole b̃inor, gisor malum̃lum̃ maii sum̃an tovi atǝmam̃.\x * \xo 5.1 \xt Lev 19.32\x* Sor mai alalum̃an, nǝdam̃ halit sǝbar eham̃, sum̃an lotovi aṽam̃ gail. \v 2 Sor mai abareab gail sum̃an lotovi anam̃ gail, ale len naveveuan, sor mai alatpǝhaṽut, nǝdam̃ halit sǝbar eham̃, sum̃an lotovi aṽavinem̃ gail. \v 3 Gevi tarhǝt sinǝbatunau pǝhaṽut lotom̃idol lotovi batunau kitin, lǝsǝkad nǝvanuan na-vi-tarhǝte-an ideh. \v 4 Be nǝbatunau ideh b̃ikad anatun gail o amǝhaibǝn gail, galit m̃au lelǝboii ke limaskǝtkǝta tǝban nǝbathudud salito hǝn lǝb̃isar gel nǝkabut sinana mai tata salito artohis galito. Lǝb̃ehusur naṽide tomaienan, aGot ehǝhaṽur hǝni. \v 5 Nǝbatunau kitin tom̃idol, nǝbathudud san tob̃uer, gai eriŋ nǝlon len aGot, ale igol tabtab hǝn naŋirian van hǝn aGot mai na-sor-tuṽ-an m̃os na-vi-tarhǝte-an len nalennǝyal mai nalenmariug. \v 6 Be nǝbatunau ideh tohusur nǝmauran hǝn nalǝŋonian san sǝb̃on ŋai, alitenan imat, naut kǝmas ke tomaur sal. \v 7 Gikel nakelean galen lotodaŋ mai alat siYesu hǝn lǝb̃ikad nab̃oruan tonor ŋai, hǝn avan ideh asike b̃ike lotosa. \v 8 Be avan ideh asike b̃ekǝtkǝta tǝban amahean gail, asike b̃ekǝtkǝta tǝban nǝbathudud san, b̃imagenan, gai emǝtahun nadǝlomian len aKristo, ipair dan nadǝlomian enan, ale isa sǝhor alat lǝsǝkad nadǝlomian. \p \v 9 Nǝboŋ gǝb̃itos gat nǝbatunau kitin gail, gitos gat nǝbatunau pǝhaṽut ideh, nǝdam̃ han tosǝhor 60. Hǝn gǝb̃itos gati, imagegai tia ke: etǝgau gat nǝmauran nǝlahan tokade mai asoan tosua ŋai, \v 10 nǝmauran san ikad naṽide mai nagolean tovoi. Nǝvanuan gail lolǝboi lǝb̃ikel ur naṽide tovoi san: hum tohis anatun gail tovoi; tohǝhaṽur hǝn b̃ekǝtkǝta tǝban nametb̃os gail lohoim san; tokǝtkǝta tǝban alat siYesu hum gai tovi naut kǝmas; tovi tarhǝt silat lotolǝŋon tosa, len natit p̃isi todaŋ len nagolean tovoi totiltile. Tos gat nǝbatunau tomaienan hǝn alat siYesu lǝb̃evi tarhǝt san. \p \v 11 Avil sagitos gat nǝbatunau ideh, nǝdam̃ han sǝbar 60 sal. Husur nǝlon tosǝhsǝhob hǝn naulum̃an igol ke elǝŋon b̃itoh maii, naut kǝmas aKristo, ike tilah. \v 12 Imaienan, dereh aGot tisab̃ alitenan ke tosa bathut ke toriŋ gab̃ulan na-kel-gati-an nametǝkav gai tokele a m̃o. \v 13 Sual am, dereh alitenan tegǝm petǝmas, tiyar husur naim gail, ale savi petǝmas ŋai, be tepǝpat soruan, tesulsul len nǝsa savi esan, ale dereh tisorsor husur nǝsa sanor hǝn b̃isor husuri. \v 14 Imaienan, nuke nǝbatunau galenan lilah, lipasus, liwol hǝn nǝbathudud salito, gol ke aenemi edǝdas lǝb̃isor mǝdas nahǝsadato. \v 15 Husur alitenan galevis lupal sob tia hǝn lǝb̃ehusur aSetan. \v 16 Napǝhaṽut nadǝlomian ideh b̃ikad nǝbatunau gail len nǝbathudud san, tevi tarhǝt salito. Sanor hǝn alat siYesu lǝb̃ekǝtkǝta tǝban galito. B̃imaienan, alat siYesu lolǝboi lǝb̃evi tarhǝt sinǝbatunau tin gail lotopar vi-tarhǝte-an. \p \v 17 Aelta ideh toil a m̃o hǝn alat siYesu, b̃eil a m̃o b̃ivoi, inor ke loputsani len nǝnauan salito, loṽuri inor. Timaienan hǝn aelta top̃usan mai tokel ur nasoruan siGot. \v 18 Bathut natosian siGot ike, “Sagepis gat nabuŋon nab̃uluk topal kuv namisurhuwit dan nǝhavhǝte husur nahudhuwit tohani evi nap̃urp̃uran hǝn nauman san.” Natosian siGot ikele am ke, “Inor ke nǝvanuan nauman tikad nap̃urp̃uran tonor hǝn nauman san.”\x * \xo 5.18 \xt Deu 25.4; Mat 10.10; Luk 10.7; 1Kor 9.9\x* \v 19 Sagedǝlom avan ideh sǝb̃on tosor tas aelta hum tosa, timaskad nǝvanuan teru o titor lotoris nǝsaan enan gol lolǝboi lǝb̃ikel koti.\x * \xo 5.19 \xt Deu 19.15\x* \v 20 Be sǝhar alat lotoil a m̃o lotogolgol nǝsaan sal leil len nǝhon alat siYesu p̃isi, gikel nalǝlǝgauan mai galito hǝn alat siYesu am lǝb̃emǝtahw. \p \v 21 Timoti, nukel mai gaiug, len nǝhon aGot, aYesu Kristo mai aŋel aGot tolekis hǝn galito ke, gigol natgalegai notokel buni ale gol tep̃itp̃itoṽ hǝn nǝvanuan p̃isi, sagivoi hǝn tesua sǝhor togon. \v 22 Sagisohotut hǝn gǝb̃eriŋ navǝlam̃ len avan ideh hǝn b̃eil a m̃o. Husur b̃iteh, ehum gotob̃on maii len nǝsaan san. Tǝgau gat nǝmauran naveveuan sam̃. \p \v 23 Sagemun nǝwai ŋai, be mun kǝkereh hǝn nǝwain m̃os nabǝhaṽum̃ tosa sil namǝsahan gotokadkade. \p \v 24 Nǝvanuan galevis lugol nǝsaan gail, gol ke nǝvanuan p̃isi lotolǝboi gail, lolǝboii am ke dereh lipanis. Be ikad galevis am, nǝsaan salit lotosusuah, dereh tevisi a tahw balai. \v 25 Len naṽide tomaienan, nǝvanuan p̃isi lolǝboi nagolean gail lotovoi, be asike lǝb̃elǝboi gail, naut kǝmas, navoian galenan lodǝdas lǝb̃esusuah. \c 6 \p \v 1 Naslev gail lotokad nadǝlomian lukad nǝmauran todaŋ, be limasnau amasta salit gabag hum lotonor hǝn lǝb̃eputsan galit len nǝnauan salito. Naslev gail limaienan hǝn avan ideh asike b̃emǝdas nahǝsan aGot mai nap̃usanan san. \v 2 Naslev b̃ikad amasta tokad nadǝlomian, sateŋit nǝhon van hǝni husur evi wawa len nadǝlomian san. Teum tivoi am m̃osi, husur nauman san evi tarhǝt sinǝvanuan nadǝlomian, gai tolǝmas buni. \s1 Nalǝŋonian hǝn nǝvat \p P̃usan husur natgalegai, sor malum̃lum̃ hǝn nǝvanuan lǝb̃ehusur gail. \v 3 Avan ideh tokel ur nap̃usanan totile, sǝdam̃ hǝn nasoruan tonor siMasta sidato aYesu Kristo, sǝdam̃ hǝn nap̃usanan tonor hǝn nab̃oruan siGot, \v 4 gai ipatpat gai mǝhat masuṽ, salǝboi natideh. Nǝvanuan tomaienan imalkǝkat hǝn b̃isor levlev, hǝn b̃eṽitṽituh husur nasoruan gail. Natgalenan lugol nǝ-tab̃ulol-bulosi-an, napǝpehwan, nasoran tomǝdas nǝhes gail, nǝnauan tosab, tosa, \v 5 mai na-sor-b̃alb̃al-an. Nǝvanuan gail lotomaienan, nǝnauan salit itaṽtaṽor vavinvinu, nakitinan eb̃uer lan. Lunau ke lolǝboi lǝb̃ehusur nab̃oruan siGot hǝn lǝb̃ikad nǝvat tosob̃ur. \p \v 6 Avil datb̃ehǝhaṽur hǝn nǝsa datb̃ikade, datb̃ikad nab̃oruan siGot, namilen ke datopul hǝn natit tovoi. \v 7 Husur nǝboŋ lotopas gidato, datsǝlav natideh gǝmai. Ale nǝboŋ datb̃imat, dereh datedǝdas datb̃ilav natideh van. \v 8 Be datb̃ikad nahurabat mai nǝhanian ŋai, datehǝhaṽur hǝn nǝmauran sidato. \v 9 Avil avan toke b̃ikad natite, natǝmat igol ke nalǝŋonian hǝn nǝsaan gail esǝhor gai, ekǝkos lan, ike tigol natit tisob̃ur tomelmel togol nasǝnahan. Nalǝŋonian gail lolivi vi pan vǝmasig hum tomaduŋduŋ len tas. \v 10 Husur na-lǝŋon-buni-an hǝn nǝvat evi nǝkadhut nǝsaan. Galevis lotolǝŋon masuṽ hǝn nǝvat, lupal sob dan nadǝlomian gol ke nalolosaan salito togol nǝmanuŋ topǝŋas masuṽ len nǝlolit gabag. \s1 Nakelean van hǝn aTimoti \p \v 11 Be gaiug gotovi siGot, gam dan natgalenan, ale gam kitev nanoran, nab̃oruan siGot, nadǝlomian len aGot, na-lǝmas-buni-an, nǝ-daŋ-b̃uri-an tobǝlav, mai na-gol-mǝdau-hǝni-an vi tǝban nǝvanuan gail. \v 12 Daŋ b̃ur nǝb̃alan tovoi m̃os nǝsa dattokad nadǝlomian lan. Tǝgau gat nǝmauran vi sutuai aGot tokis gaiug hǝn gǝb̃ikade nǝboŋ gotokel kot nadǝlomian sam̃ len aYesu Kristo len nǝhon nǝvanuan lotosob̃ur. \v 13 Nukele hǝn gaiug len nǝhon aGot tolav nǝmauran mai natit p̃isi, len nǝhon aYesu Kristo tokel kot na-kel-koti-an tovoi len nǝhon aPontius Pilate,\x * \xo 6.13 \xt Jon 18.36-37\x* nukele hǝn gaiug ke, \v 14 gigol kavkav hǝn nǝsa aGot tolǝŋoni, nǝsaan teb̃uer. Gole vir aMasta sidato, aYesu Kristo b̃evisi. \v 15 Dereh tevisi balai len nǝboŋ aGot tolekis hǝni. AGot, gai sǝb̃on iyalyal, tonor hǝn nǝvanuan gail lotosal suhi, naKiŋ hǝn nakiŋ gail, Nasub̃ tovi masta hǝn natit p̃isi.\x * \xo 6.15 \xt Deu 10.17; Psa 136.3\x* \v 16 Gai sǝb̃on edǝdas b̃imat, itoh len nam̃ial nǝvanuan gail lotodǝdas lǝb̃egǝm pǝpadaŋ hǝni, sǝkad avan ideh torisi, sǝkad avan ideh tolǝboi b̃erisi boŋ ideh.\x * \xo 6.16 \xt Exo 33.20; Psa 104.2\x* Nahǝsan tiyalyal! Nǝdaŋan tipat lan vi sutuai sutuai! Ganan. \p \v 17 Timoti, kel p̃uli hǝn alat lotopul hǝn natite len nǝboŋ ta damǝŋai ke salipatpat galit mǝhat len nǝlolito, saleriŋ nǝlolit len natit gail topat damǝŋ be b̃imasig pelan, avil leriŋ nǝlolit len aGot tolav masuṽ hǝn natit p̃isi hǝn datb̃ehǝhaṽur.\x * \xo 6.17 \xt Luk 12.20\x* \v 18 Kel mai galit m̃au ke ligol navoian, lepul hǝn nagolean tovoi, lehǝhaṽur hǝn lǝb̃eviol, len nǝsa lotopul hǝni lehǝhaṽur hǝn lǝb̃evi tarhǝt sinǝvanuan gail. \v 19 Len naṽide tomaienan, leum m̃os nǝpaudesen hǝn nakonviolan aGot tokade m̃os galit balai, ale letǝgau kot nǝmauran tokitin.\x * \xo 6.19 \xt Mat 6.20\x* \p \v 20 Timoti, kǝtkǝta kǝkol hǝn nǝsa aGot toriŋi len navǝlam̃. Pair dan nasoruan totaṽtaṽor, na-sor-kǝmas-an, na-sor-levlev-an silat lotosor tas gaiug len nǝsa lotokis suluṽi hǝn nalǝboian. \v 21 Galit galevis lotonau ke lotokad nalǝboian enan lusab dan nadǝlomian. \p Navoian aGot toviol kǝmas hǝni, tipat len gaiug.