\id EPH - Nukna \h Efesus \toc3 Ef \toc2 Ef \toc1 Efesus \mt1 Pol yá Efesus yan papia uying yámuk \c 1 \p \v 1 Nák ku Pol, Jesu Son Iháhá watán aposel. Ánutu yá málámbán pahán isutang gu nák neháng tunggap tángga aposel yáup tátáya tiuk. Kulá no me ná uyingga se Ánutu yan ámna náráwa Efesus it yáilá káin Jesu Son Iháhá ya naráng háting mángga isutang átkoeráng sándán káin koek. \p \v 2 Nan náni Ánutu yot Táwi Jesu Son Iháhá watá pahán sámán pahán láláp watá sányot átnek. \s1 Jesu hára kungga ku Ánutu yá alek kán kutná kutná álosim wa námánggoek \p \v 3 Ánutu kutná meng tárut tánin, málám wawu Táwi náni Jesu Son Iháhá watán Ánutu, me wata Naning. Jesu Son Iháhá wahára kungga ku alek kán kutná kutná álosim wa iruk náni káman káman háláng imámáya námánggoek. \v 4 Káwak ná ma táng tunggap táená átang málámbá Jesu hára kungga rahálá hára rongrongngá átang me muná kándáng re átnát wata náháng tunggap tán málámbán pingnga háliumán. \v 5 Uláppon nánda kikiná narángga ku Jesu Son Iháhá watá náháháya yáup táinek wahára kungga ku málámba nángánangge háháleya náháng tunggap táuk. Ánutu yá málámbán pahán isutang wáina táuk. \v 6 Málámbá nanggená wata kikiná narángngátak. Nanggená wahára kungga ku pahálá nán námuk wawu táwi hánám. Wáina táuk wata nándá málámba kutná meng tárut tángga átkuinemán. \v 7 Ánutu yá pahán námuk wawu táwi hánám, wáina hálendu maripong hára Jesu sipmá yá háuk wahára kungga ku náháng yuwángga mukmuro náni yawonduk. \v 8 Wáina tángga pahálá káinnan náut nán náminán naruk wawu táwi hánám kulin háuk waháranan du nanará hulá hulá álolosim wa námuk. \v 9 Ánutu yá kálu rina isusut ta nanará tiuk wawu uláp káwak ámna nándá ma kakaya táng kilak ting san átuk, enendu rám nahára ku nanaráná álosim wa há nálen kangga átamán, wawu Jesu Son Iháhá wahára. \v 10 Watán nanará wu rám málámbá narángga átak wahára wu kutná kutná alek káin me káwak káin wa iháng ámna yáilá káman wata tárang káin tinet ingga naruk, wawu Jesu Son Iháhá wa. \p \v 11 Ánutu yá málámbán pahán isutang gu rina rina wa tán tunggafengngátaráng, wáinanyon du Juda nán náháng tunggap tán málámbán ámna náráwa háliumán. Wáina táuk wawu uláp hánám wáina táinet ingga há naruk wa isutang táuk. \v 12 Wáina náháng tunggap táuk wawu Juda nándá kálak hánám bu Jesu Son Iháhá wata naráng háting mángga isutnemán, wata ku Ánutu yan yamá me hálángngá táwi wata narángga kutná meng tárut tángga átkuinemán. \v 13 Kulá ámna náráwa kámá káinnan sándu me páliná wa há naruráng wawu Ánutu yá son há sáhuk watán me pingnga álosim wa. Wata ku sándu Jesu Son Iháhá ya naráng háting mángga watyot hányon tápingga átkoeráng. Kulá Ánutu yá ku uláp me káto miuk wa isutang gu Iruk Káungá wa sámuk watá sánggit ta árán du málámbán ámna náráwa hánám bá átaráng ingga naránggoeráng. \v 14 Nándu Iruk Káungá wa há táumán wata ku ing há naremán wa, máriya ku Ánutu yá málámbán ámna náráwa wa náut álosim yámámáya miuk wawu hányon ihinemán. Jesu yá son áwángga náháng yuwán málámbot átnemán wahára ku kutná kutná wa ihinemán. Wáina táuk wata ku nándu wata yamá me hálángngá táwi wata narángga kutná meng tárut tángguinemán. \s1 Ánutu yá nanará Efesus yámik ingga Pol yá sáponga táuk \p \v 15 No sándán pingnga ku ing met narut, sándu Táwi Jesu wata naráng háting mángga Ánutu yan ámna náráwa wa kámuk hánám pahán yámángga kikiná naráng yámánggoeráng. \v 16 Wáina wata ku rámá rámá no sáponga tánggoet wahára sánda narángga ku Ánutu heronge mená inángga sáponga tánggoet. \v 17 No rámá rámá sáponga hára Táwi náni Jesu Son Iháhá watán Ánutu, Nan náni yamá pálak wa inánggoet wawu Iruk kán nanará álosim sámán du sándá málámbán me wata hulá wa kándáng narineráng, wahára ku málámba kándáng naráng mineráng. \v 18 No sáponga tánggoet wawu málámbá pahán sáni watán kálu yalin yamá man du sán náut álosim sásámáya mantáng sámánggoek wata naráng yámineráng, wawu alek kán kutná kutná iháháya háleng yámángga átaráng wa. No sáponga tánggoet wawu sándá kutná kutná álolosim Ánutu yá ámna náráwaná sándán tiyawiuk wata naráng yámineráng wata. \v 19 Hang no sáponga tánggoet wawu Ánutu yan háláng watá ku ámna náráwa niyá wata naráng háting memán wa táwi hánám wa háláng námángga átkoek wata naráng yámineráng wata. Ánutu yan háláng táwi watá kutná kutná kámuk kán háláng wa iháng hátingga átak. Watán háláng táwi nándán káin yáup tánggoek, \v 20 watá yon uláp Jesu Son Iháhá hára yáup tán Jesu yá há kámutuk háranan son hálángngá táwi watá táng tárut tángga táng áráng alek káin ketná álák kálu tiuk. \v 21 Wáina tán irawa káin hánám árán du iruk káto káto háláng yáni pálak, ámna yáilá yáni, kapman kámuk, me kutná kutná háláng yáni pálak watá Jesu Son Iháhá wata tárang káin re átaráng. Ámna me iruk kut yáni pálak inggálu átaráng me máriya átneráng watá málámba tárang káin re átkuineráng. \v 22 Ánutu yá kutná kutná wa iháng Jesu Son Iháhá wata tárang káin tingga málám táng tin wata yáin yáni átak, wata ku kálu wahára kungga ku miti yan ámna náráwa wata yáin yáni átak. \v 23 Táwi yan ámna náráwa wawu Jesu Son Iháhá wata sutná, iná Jesu yan átkuku watá ku kutná kutná kámuk wata kinan tuwat hánám átnándak, hang málámbán ámna náráwa wata kinan wáinanyon átnándak. \c 2 \s1 Ámna náráwa nándu há kámurená enendu Ánutu yá tán Jesu yot há tárutumán \p \v 1 Uláp sándu mukmuro hulá hulá wa tángga átang gu iruk sáni wawu há kámurán áturáng. \v 2 Rám wahára wu káwak nátán kálu kandák hulá hulá wata kinan átang alek táitná hára iruk wáik yáin yáni watán nanará isutang átkuráng. Iruk wáik watá emá re hánghálángngá hánám ámna kámá niyá Ánutu yan milun yayali tángngátaráng watán pahán kinan káin yáup tángga átkoek. \v 3 Uláp pu nán kámuk tombong wahára átang pahán wáik kakngá watán kikiná wa isutang átninggiumán. Átang gu pahán náni kakngá watyot tu nánin nanará watán milun sungga átkumán. Wa átkumán wáina re átang ináku Ánutu yá wáina átang yumnakngá wáik rina iháháya tiyawiuk wa ihánggatnem. \v 4-5 Mukmuro náni watá náháng lem tán há kámutang átumán, enendu málámbá nánda kikiná hánám narángga urák náni táwi naruk hálendu náháng tárut tán Jesu Son Iháhá watyot tárutang átninggoemán. Málámbá pahán táwi hánám námángga ku wáina tángga son náhuk. \v 6 Ánutu yá Jesu Son Iháhá watyot náháng tárut tángga ku náháng alek káin átang kutná kutná pin yáni tátáyan kome wahára Jesu yot tin átninggoemán. \v 7 Ánutu yá wáina táuk wawu inggálu me máriya málámbá pahán námuk wa hiták táng tunggap táin ingga táuk. Pahán rina námánggoek wawu táwi hánám kutná kutná kátu wa iháng hátingga hánám námánggoek wahára kungga ku náháng álolo tán Jesu Son Iháhá watyot ronrosin átkoemán. \v 8 Ánutu yá pahán sámámáya naruk wa isutang gu son sáhuk. Sándá náut kámá káman táuráng ga wata ingga tángga Ánutu yá ma sáhuk. Ináku Jesu ya naráng háting mámá kálu wahára re Ánutu yá hánámá ná hánám wáina táuk. \v 9 Wáina táuk wawu sándá náut kámá yáup káman táng mát wata yumnakngá ya muná, wata ku káman dá málámba kutná tángga árángga kukuyan du muná. \v 10 Jesu Son Iháhá wahára kungga ku Ánutu yá tán ámna náráwa mirak háliumán. Wáina hálengga átang gu yáup álosim nándá tátáya uláppon há tiyawing námuk wa tángga átkukuya. \s1 Jesu Son Iháhá watá kámkáyam tángga tombong yará wa tán káman háliumán \p \v 11 Kep yáni marená watá sándu kep sáni ma marená wata ku sándu Ánutu yan tombong wata kinan ma áraráng ing sánángngátaráng. Wáina wawu ámna nangge yá re ket tá káwak sut hára tángngátaráng. Ing narineráng, uláp wawu sándu kámá káinnan tunggafená hálendu \v 12 Jesu Son Iháhá watán tombong hára ma áturáng, ináku mulangán áturáng. Hang Israel ámna háháleyan káluná muná, me pahán káman átnát mená Ánutu yá hárotuk, me Israel iháng álolo tátáyan me káto wáina táinet ingga mená wata kinan ma áturáng. Sándu káwak ketnán Ánutu yá náut kámá álosim káman sásámáya miuk ka wata ma hálengga áturáng, me Ánutu ya ma naráng mená áturáng. \v 13 Uláp pu mulangán hánám káin áturáng, enendu inggálu ku Jesu Son Iháhá wata sipmá watá sáháng áwáng málámbot tin du Ánutu tangtang hánám wáina átaráng. \p \v 14 Jesu Son Iháhá málámbá pahán láláp wa táng hang Juda me ále kámá káinnan orek náni hára tin du pahán káman háliumán. Uláp pu kumbi ina watá Juda me kámá káinnan wa náháng horen kámkáyam tángga átumán. Iná inggálu ku Jesu Son Iháhá watá kumbi ina wa yalingga ku kámkáyam tángga tombong yara átumán waháranan son náhán káman re háliumán. \v 15 Jesu yá kámutuk wahára kungga ku Moses yan meng rákit me wa yawondang gu tombong yará wa tán tombong káman re mirak háliuk. Wáina táuk wahára kungga ku Juda me ále kámá káinnan wa náhán pahán káman háliumán. \v 16 Jesu yá tombong yará árená wa tán tombong káman re hálengga Ánutu nuknukngá háliuráng wawu málámbá maripong hára kámutuk wahára. Wáina táuk watá ku kámá yot kámkáyam tátá wa tán sálikngiuk. \v 17 Jesu yá káwak káin hangga me pingnga álosim wa mengga ing miuk, “Pahán káman dá orek sáni hára átnek.” Sán ámna kámá káinnan Ánutu tangtang ma áturáng sányot Juda nán Ánutu tangtang átumán wa me pingnga álosim ná nánuk. \v 18 Jesu Son Iháhá wahára kungga ku Iruk Káungá káman watá rewe kámuk Juda me kámá káinnan wa háláng námán Nan náni wata rupmá káin kumán. \p \v 19 Wáina wata ku sándu áwená ina muná, ináku sándu Ánutu yan ámna náráwa watyot tombong káman re átaráng. Sándu Ánutu yan ámna náráwa pánpáliná hánám átaráng. \v 20 Sándu it Ánutu yá tánggim ina. Málámbá nán aposel yot profet náháng kumammá ya mangga ku Jesu Son Iháhá málám bu táng kumam káto ya ore hára man watá it hálángngá ya átang it káto tángga átgim wáina. \v 21 It kuratná watá kámuk hánám Jesu hára sengsáráp tángga átang it wa tát Táwi yan it káungá káto hánám maming táwi hálengga átkoek. \v 22 Sándu Jesu hára hányon sengsáráp tángga átaráng, wata ku Ánutu yá kámuk sáhán málámbán it táwi hánám ina hálengga árát tu málámbán Iruk Káungá watá it wata kinan átkuinek. \c 3 \s1 Pol yan yáup pu ále kámá káinnan wa Táwi yan me yánáná \p \v 1 Hulá wata ku nák Pol no Ánutu yan káin sáponga tánggoet wawu sán háláng sásámáya. Me pingnga álosim wa ále kámá káinnan sándán káin mengga kunggoet wawu Jesu Son Iháhá watán yáup tánggoet wata tángga ku neháng kalabus kinan tit átat. \p \v 2 No ku ing naret, sándá nareráng wawu Ánutu yá pahán namángga ku nák neháng tunggap tángga ále kámá káinnan sándán káin me pingnga álosim wa meng tunggap tángga kukuya yáup namuk. \v 3 Iná Ánutu yá yáup wáina táinet ingga naruk wata mená wawu uláp pu kilak átuk, enendu Ánutu málámbá nák há naliuk, wa no kátu isikimo rewe ná uyet. \v 4 Wáina wata ku sándá me wa sángingga ku ing káineráng, nák ku me kilakngá Jesu Son Iháhá watán kálu wawu kándáng hánám há naret. \v 5 Uláp rám káman Ánutu yá mená ná táng hiták kámá ma tiuk. Iná rám nahára wu Ánutu yá Iruk Káungá yan háláng hára me wa táng aposel yot profet ná káungá nándán káin hiták tiuk. \v 6 Kulá me wawu ing, me pingnga álosim wahára kungga ku sán kámá káinnan me nán Israel watá tombong káman hálengga sut káman háliumán. Wata ku nán kámuk ká kutná kutná álosim Ánutu yá náminek ka miuk wa Jesu Son Iháhá wahára kungga ihinemán. \p \v 7 Ánutu yá tán du no me pingnga álosim wa meng tunggap tátáyan yáup nangge háliut. Málámbá pahán namángga málámbán háláng wa namán no wahára kungga ku yáup wa tánggoet. \v 8 Nák ku ámna wáik Ánutu yan ámna náráwa wata márin yáni káin átat, enendu málámbá pahán namángga yáup táwi ná namuk, wawu no ámna náráwa ále kámá káinnan watán káin Jesu yan me páliná wa yánánáya. Me páliná watá ing mek, Jesu Son Iháhá watán kutná kutná álosim wawu kut yáni táwi árená hánám, wáina hálendu ámna náráwa nándá sángingga ma naráng háháliyan. \v 9 Ánutu niyá kutná kutná iháng tunggap táuk watá uláp pon ámna náráwa yan káin rina tátáya nanará tiuk wa táng kilak tiuk. Iná inggálu ku yáup ná nák namángga málámbá nanará rina táng kilak tiuk wa no meng tunggap tángga ku Ánutu yá wáina tángngátak ingga yánáná wata yáup wa namuk. \v 10 Ánutu yá yáup wa namuk wawu miti ámna náráwa hára wa kungga ku angelo yot iruk wáik watá wawu Ánutu yan nanará hulá hulá álosim ingga kakaya. \v 11 Alek káwak ká ma tunggafená árán yon nanaráná káin wáina táinet ingga nanará há tiuk, wáina hálendu áwángga Táwi náni Jesu Son Iháhá watá yáup táuk wahára ku tán hiták háliuk. \v 12 Wáina hálendu nándá Jesu ya naráng háting mánggoemán wahára ku nándá Ánutu kondolá hára kungkungngá kunggoemán. \v 13 Wáina wata ku ing sánin, no sán háláng sásámáya láwit rina narángga átat wata sándá nák ka narángpak tángga háláng haha ma táindaráng. No wáina tángga átat watá háláng sámán Ánutu yot átkoeráng, wata ku sándá heronge narineráng. \s1 Efesus yá káto hálengga átnát ta Pol yá sáponga táng yámuk \p \v 14 Nan Ánutu yá rina rina tánggoek wata há sánet wata naráng hátingga ku kondolá hára átang tunna hára imángga turingga hanggoet. \v 15 Alek káin angelo me káwak káin ámna náráwa átaráng watán tunggafefe yáni hulá wawu Ánutu rewe. \v 16 Nák ku ing sáponga tánggoet, Nan dá kutná kutná álolosim táwi hánám wa sásámáya tiyawiuk, wata ku málámbán Iruk Káungá wa pahán sáni kinan molán tuwatang gu sáháng káto tán átneráng. \v 17 Wáina árát tu Jesu Son Iháhá wata naráng háting mánggoeráng wahára kungga ku watá pahán sáni káin kome táinek. Son ing sáponga tánggoet, nangge nuk ka kikiná nanará watá átkuku sáni káin káto hánám átnek, wawu káráp pá ráhulá san káwak kinan kun káto átnándak wáinanyon átneráng. \v 18 Átang gu Ánutu yá málámbán ámna náráwa yot sán kámuk nanará sámán du nanará watá háláng sámán Jesu Son Iháhá yá nánda narán kikiná háliuk wata hulá ing wa narineráng, wawu hahala hánám, hásák hánám, irawa káin hánám, me kinan hánám koek wáina. \v 19 No sáponga ing tánggoet, ámna káman dá Jesu Son Iháhá watá nánda kikiná wáina naruk ingga ma nanaráyan, enendu sándá ku há naráng mineráng. Wáina wata ku kutná kutná álosim Ánutu yan káin átak watá sándán káin hányon átnek. \p \v 20 Ánutu yan háláng watá pahán náni kinan yáup tángngátak. Háláng wawu nándán nanará wa táng hátek. Nándá rina tátáya narángga inángngátamán watán háláng watá Ánutu yan háláng wa ma táng háhátiyan. \v 21 Wáina wata ku ámna náráwa yá Jesu Son Iháhá watyot málámbán ámna náráwa wa kápángga wata Ánutu kutná mengga meng tárut tángga átnemán, inggálu me rámá rámá, wa pálipuk. \c 4 \s1 Nándu Jesu Son Iháhá wata sutná ina \p \v 1 Nák ku Táwi yan yáup tángngátat wata ku kalabus kinan átat. No me káto mengga ing sánin, Ánutu yá sándá kálu kándáng wahára re átkuku wata mantáng sámuk, wata ku sándu málámbá rina átkukuya narek wahára re átkuineráng. \v 2 Rámá rámá sándu kámá ya tárang káin átang pahán láláp hára re ket tárák sáni ku yolopon hára wa yáleineráng. Pahán káráp sopmuná ma táng yámindaráng, ináku kikiná naráng yámángga ku márapmá rina sámineráng wa sungga átneráng. \v 3 Pahán káman átnát wawu Iruk Káungá watá námuk, wata ku rina tángga ku kálu wáina wa tángga pahán láláp wata kinan urum káman hálengga átnin ingga wata yáupmá háláng hánám táineráng. \v 4 Kulá Jesu ya naráng háting mená nándu sut káman dá re ina átang Iruk Káungá káman wa rewe táumán. Kálu wáinanyon du nán kámuk wawu náut kámá káman re Ánutu yá námámáya miuk wata hálengga átnát ta mantáng námuk. \v 5 Nán kámuk wawu Táwi náni káman re, naráng hákhátik káluná káman re, hang umi ku tárák káman re kuhumán. \v 6 Ánutu káman re átak, wawu nán kámuk ka Nan náni. Táwi yan ámna náráwa kámuk ka yáin náni átang, nán kámuk ka kinan átang, nán kámuk hára kungga yáup tángngátak. \p \v 7 Iná Jesu Son Iháhá watá málámbán pahán isutang gu Iruk kán yáup hulá hulá wa horengga yáup tátáyan háláng watyot nán káman káman námán tánggoemán. \v 8 Wáina wata ku Ánutu yan me yá ing mek: \q1 “Irawa káin árángga kun du ámna ket ihená watá sárummá ya isutang árángga kut tu \q2 málámbá ámna náráwa yan kutná kutná álosim tiyawiuk wa yámuk.”\f + \fr 4:8 \ft Kap Papia 68.18\f* \m \v 9 “Irawa káin árángga kuk,” me wata hulá wawu rina? Wata hulá wawu ing, hulátingga wu ámu káin káwak kinan háuk. \v 10 Ámna watá hulátingga ámu káin háuk ngáya ku árángga alek kinan irawa káin hánám kungga ku málámbán háláng watá rekáin rekáin wa kámuk hánám átnát wata. \v 11 Watá yon du kámá profet yáup tátáya yámángga, kámá aposel yáup tátáya yámángga, kámá evenselis yáup tátáya yámángga, kámá pasto yáup tátáya yámángga ku kámá wu Táwi yan me pingnga álosim wa yánáng totoliyan yáup wa yámuk. \v 12 Jesu yá yáup wa yámuk wawu watá Ánutu yan ámna náráwa wa háláng yámát tu watá yáup álosim wa álo tángga ku ámna náráwa Jesu Son Iháhá wata sutná ina watá káto hálengga kándáng átnek wata. \v 13 Yáup wawu wáina re árán kungga nán kámuk ká Ánutu Nanggená wata naráng háting mángga málámba kándáng hánám naráng minemán. Wahára kungga ku pahán káman hálengga árátne ku naráng hákhátik náni yá káto hálen Jesu Son Iháhá watán káin ket tárák rina rina átaráng watá nándán káin hányon átneráng. \v 14 Nándá wáina átang gu nangge kikimo yá ina ma átnándamán. Iná wáina átnemán wahára wu ámna me karo táng námángga nángnárungingi yan me meineráng watá náháng wáik táinek. Wáina watá ku táp punggilá me iruk ká bot tángga wakálu wakálu tán ále rehára kukuya kunggim watá wakáin ma kunggim wáinanyon du nándá ma kuindámán. \v 15 Wáina ma átnándamán, ináku me pálipuk wahára re átang kámá ya kikiná nanará kálu wahára átnemán. Wáina átang gu naráng hákhátik náni watá tihangga táwi hálen Jesu Son Iháhá watán ket tárák wahára re rina rina wa tángga átnemán. Jesu wawu káwak sut káman da yáilá tiuk wáina, málámbán ámna náráwa nánda yáin náni, \v 16 iná nán kámuk wawu wata sutná ina. Káwak sut tán kurat me ulin watá áwáng gu sut wahára seng kunkun tángga ku káto átnándaráng. Wáinanyon du nán Táwi yan ámna náráwa yá nuk náni kámá kikiná kápángga háláng imán imán tángga káto átnándamán. Sut kátu káman káman watá yánin yáup wa kándáng táineráng wahára wu sut kámuk watá káto átneráng. \s1 Táwi yan ámna náráwa watá átkuku mirak hára átkuineráng \p \v 17 No Táwi kutná hára me káto mengga ing sánindet, sándá Ánutu ma naráng mená yá ina átninggoeráng wawu sáineráng. Nanará yáni káin rina narángga átninggoeráng watá kámá ma háláng yámindák. \v 18 Pahán yáni wu káto hánám, wáina hálendu Ánutu ya ma naráng máráng. Wáina wata ku nanará yáni wawu páyung árán Ánutu yan átkuku wata kinan ma áraráng. \v 19 Watá rina rina tángngátaráng wata reprepmá ma narángngátaráng. Yáni wu ket tárák wáik hánám wa tángga wata kinan hánám hangga átninggoeráng. Rámá rámá wáina re tátáya narát táwi hánám hálengngátak. \p \v 20 Iná sándu Jesu Son Iháhá wata há naráng muráng wawu wáina tátáya ma háiná táuráng. \v 21 Pálipuk sán wawu Jesu ya naráng muráng wahára wu Jesu yan me páliná wa re isutang há sánáng toliuráng. \v 22 Uláp pahán kakngá isutang átninggiuráng wawu me kusák hára kungga náut kámá wáik wa tátáya pahán tátárut tát watá sáháng lem tánggiuk, enendu ing sánáng toliuráng, pahán kakngá isusut wa sangga átang gu \v 23 sat Ánutu yá nanará sáni wa tán mirak háleinek. \v 24 Ánutu yá tán sándá ámna náráwa mirak málám inanyon rongrongngá hánám hálengga kándáng hánám re átneráng. \p \v 25 Wáina wata ku sáni káman káman dá me kusák wahára ma átkuindaráng, iná nuknuk sáni yáninán du me pálipuk rewe yánineráng, náuta náni wu sut káman da kátu rewe. \v 26 Pahán káráp tángga hálendu kandák ma táindaráng. Pahán káráp emá re tángga átnárát káe yá kung ma háindak. \v 27 Wáina hára Satan da tirak hing mát áwáng sángorán kandák tánirot. \v 28 Niyá manek tángngátak hálendu son ma táindak, ináku ketná yá hánám yáup álosim táinek ka ku niyá kesák táinek wawu waháranan iháng háláng yáminek. \p \v 29 Pahán táng wáik tátáyan me káman dá sán milun sáni kálu ma áwáng háindak, ináku pahán táng káto tátáyan me watá re ku wáina áwáng háinek. Rám wa átneráng hára me álosim rina memeyan wa rewe mengguineráng watá ku niyá me wa narineráng wa háláng yáminek. \v 30 Rina kámá tát Ánutu yan Iruk Káungá watá pahán márap táiwon. Ánutu yá Iruk Káungá wa sámuk wawu sán hára sánggit tingga sándu nákkán ingga mengga son sáhán along átneráng ingga ku wáina táuk. \v 31 Pahán suksuk, kuk nanará, pahán káráp, menmen, mengmán mengmán, me ket tárák kandák hulá hulá tátá wa erek sang hálineráng. \v 32 Ámna náráwa ya urák yáni narángga ket tárák álosim wa táng yámángga átneráng. Wáina átang gu kátu yáni sáineráng, Ánutu yá Jesu Son Iháhá watán yáup wahára kungga ku kátu sáni sáuk wáinanyon. \c 5 \s1 Yamá hára átkuinemán \p \v 1 Ánutu yá málámba nángánangge sánda kikiná táwi hánám naráng sámánggoek, wata ku watá ket tárák rina tángngátak wáinanyon táineráng. \v 2 Kámá ya kikiná naráng yámámá kálu wahára átningguineráng, Jesu Son Iháhá watá nánda kikiná narángga átkukuná wa nán háláng námámáya sáuk wáinanyon. Átkukuná wa táng Ánutu ya taha mungnganá kikiná ting muk wáinanyon. \p \v 3 Sándu márámamák ma táindaráng, ket tárák reprepmá ma táindaráng, hang há árán nukngá ya mekmek ma táng kuindaráng. Ket tárák kátu kimo káman wáina kálu tát wata ingga meng sámánirot. Ánutu yan ámna náráwa sándá kálu wáina ma táng kuindaráng. \v 4 Sándá me wáik, me kandák me, me kakarák wáik wáina ma táindaráng. Ket tárák wáik wáina wawu nándá ma táng kuindamán, iná nándá wu heronge me rewe Ánutu inángga átkuinemán. \v 5 Sándu kándáng ing narineráng, niyá márámamák táinek, ket tárák reprepmá táinek, me há árán nukngá ya mekmek táinek wawu ánutu kusák ináng sákngená wáinanyon. Wáina pálak watá Ánutu yot Jesu Son Iháhá watán átkuku wata kinan kung hahayan tárák ku muná. \p \v 6 Kándáng háleng rákit táineráng, ámna yan me kandák watá sángsárungingga sáháng uyin kung mukmuro wa tánirot. Ánutu yá milun yayali ámna wata pahán káráp táng yámángngátak wawu ket tárák wáina tángngátaráng wata hánám. \v 7 Wáina wata ku ámna wáinaná watyot nuknuk ma átnándaráng. \v 8 Uláp pu páyung kinan áturáng, enendu inggálu ku Táwi yá sáháng yamá hára ting san átaráng, wata ku inggálu wawu yamá yan ámna náráwa yá ina átkuineráng. \v 9 Sándá yamá hára átkut tu watá wata páliná álosim ing táng tunggap táinek, ket tárák álosim, kándáng re átkuku, hang me páliná isutang átkuku. \v 10 Táwi Ánutu yá rina átkukuya kikiná narek wa naráng rákit táineráng. \v 11 Sándá ámna niyá páyung gán ket tárák tángga átkut watyot nuk ma táindaráng, ináku sándá ku ket tárák wáina wawu kandák ingga meng tunggap tát ámna náráwa yá káineráng. Ket tárák wáina watá páliná álosim ma tindák. \v 12 Milun yayali ámna watá ket tárák kilak tángngátaráng wa mengga nanarán tátáyan wawu reprepmá. \v 13 Iná yamá watá ku ket tárák rina rina wa iháng hiták tin du ámna náráwa yá wawu wáik ingga kápángngátaráng. \v 14 Yamá watá tán náut kámá káman dá hiták átang wawu watá hányon yamá mangga átnándak, wata ku me ing átak: \q1 “Ni ámna kák ruhángga átalák, kák ku miráingga tárutnelák. \q2 Tanggán káinnan dá tárurátá ku \q1 Jesu Son Iháhá wata yamá yá kák hára yamá máinek.” \p \v 15 Wáina wata ku átkuku sáni káin kándáng hánám wa átkuineráng. Hohoná yá ina ma átkuindaráng, ináku nanará sáni pálak ká ina átkuineráng. \v 16 Sándá rám nahára átkuineráng wawu Ánutu yan káinnan ket tárák álosim wa kándáng táineráng, náuta rám náwu wáik hára átamán, wata ku kándáng hánám átneráng, rám watá hánámá sálikngiwon. \v 17 Hohoná yan tárák wa ma táená ku Táwi yan pahán káin rina átak wa kándáng naráng rákit táineráng. \v 18 Umi káto táup nangga ma hohindaráng, kálu wáina watá sángorán ket tárák kandák wahára kunirot. Ináku sat Iruk Káungá watá ep káto sáhinek. \v 19 Kámá ya kap mantáng yámineráng wawu Kap Papia káinnan, me miti kap waháranan, me Iruk Káungá yá pahán sáni káin kap rina sánáng tolinek waháranan mantáng yámineráng. Táwi yan káin kap milun sáni hára me pahán sáni kinan mantángga átkuineráng. \v 20 Rámá rámá Táwi náni Jesu Son Iháhá wata kutná hára rina rina tunggafeng sámángngátak wata Ánutu heronge mená inineráng. \s1 Ámna náráwa ket tántán há táená watán me yángorá \p \v 21 Jesu Son Iháhá wawu Táwi náni ingga narángga ku náni tángga hangga nuknuk náni wata tárang káin átkuinemán. \p \v 22 Náráwa sándu, nánáun sáni ya tárang káin átneráng, Táwi ya tárang káin átnándaráng wáinanyon, \v 23 náuta ámna yá ku áwáná ya yáilá átak, wawu Jesu Son Iháhá watá miti ámna náráwaná wata yáin yáni ya átak wáinanyon. Miti ámna náráwa wawu Jesu sutná kátu, ni Jesu málámbá son ihuk wa. \v 24 Miti ámna náráwa yá Jesu Son Iháhá wata tárang káin átaráng wáinanyon du náráwa sándá rámá rámá nánáun sáni ya tárang yáni káin átneráng. \p \v 25 Ámna sándu áwáwá sáni ya kikiná hánám narineráng, Jesu Son Iháhá watá miti ámna náráwaná ya kikiná hánám narángga átkukuná wa háláng yámámáya sáuk wáinanyon. \v 26 Wa tán rongrongngá háháleya wu umi yot málámbán me watá ku miti ámna náráwaná wa iháng yawolán málámba rahálá hára rongrongngá háliuráng. \v 27 Wáina táe ku rahánna hára álosim hánám konep muná sinsin muná me kandák muná rong hánám átniráng ingga narángga wáina táuk. \v 28 Wáina wata ku ámna sándá áwáwá sáni wa kikiná hánám kápineráng, sáni ya sut sáni ya kikiná nareráng wáinanyon. Ámna niyá áwáná ya kikiná narek wawu málámba kikiná narek. \v 29 Ing há naremán, káman dá málámba sutná táng káyam ma tánggim, ináku sungi sing mángga ku pinná kándáng tánggim, Jesu Son Iháhá watá miti ámna náráwaná wata tángngátak wáinanyon, \v 30 náuta nándu Jesu Son Iháhá wata sutná kátu. \v 31 Ánutu yan me yá ing mek, “Hulá náta ku ámna yá naning maming yápmangga áwáná yot káman hálengga yará watá sut káman háleinemálák.”\f + \fr 5:31 \ft Hulátitiná 2.24\f* \v 32 Me kilakngá náwu hulá táwi hánám, enendu no naret wawu Jesu Son Iháhá watyot miti ámna náráwaná málámbán há hálená wata mek. \v 33 Iná me nátá wu ámna káman káman watá sáni ya kikiná nareráng wáinanyon áwáwá sáni ya kikiná narineráng ga mek. Hang náráwa sándá nánáun sáni ya kekendik táng yámineráng ga mek. \c 6 \s1 Nan mam me nangge yan me yángorá \p \v 1 Nangge sándu Táwi yan pingnga yá átaráng, wata ku nan mam sáni yan milun susuwá hára átneráng. Kálu wáina táineráng watá ku kándáng hálek. \v 2 Táwi yan me yá ing mek, “Nan mamya tárang káin átnelák,” ingga meng rákit me hára hulátek watá wáina mek wawu málámbán me káto wáina tunggafeinek ingga miuk watá wata kinan átak. \v 3 Me káto wawu ing, “Wáina átnelák wawu káwak ketnán átkuku ka yá kándáng re árán rám hásák átang átkuinelák.”\f + \fr 6:3 \ft Meng Rákit 5.16\f* \p \v 4 Nangge nanan yáni sándu nángánangge sáni wa iháng wáik tát watá sánda pahán káráp ma táindaráng. Ináku pin yáni kándáng tángga ku iháng tolingga Táwi yan me kálu yánáng tolingguineráng. \s1 Yáup nangge hánámá yot ámna hulá yáni yan me yángorá \p \v 5 Sán niyá yáup nangge hánámá ingga átaráng, sándu ámna hulá sáni ingga niyá átaráng wata tárang yáni káin átang pahán sáni yot watán milun suwineráng. Rahán yáni hára kandák táninggom ingga ku Jesu Son Iháháya tárang káin rina átnándaráng wáinanyon átneráng. \v 6 Sándá ámna hulá sáni ingga átaráng yáni sáhángga árát watá álo kámá náhániráng ingga rahán yáni hára re yáup hánghálángngá ma táindaráng, ináku nándu Jesu Son Iháhá watán yáup nangge ingga narángga ku pahán sáni káin Ánutu yan nanará wa isusut wata yáup táineráng. \v 7 Ámna yan yáup táemán ingga ma narindaráng, ináku Táwi yan yáup táemán ingga nangnaráng gu pahán heronge hára re átang yáup táineráng. \v 8 Sándu ing narineráng, ámna káman dá yáup álosim táinek wawu Táwi yá yumnakngá álosim iminek, yáup nangge hánámá me yáup nangge muná along árená wawu tárákngá káman wáina re yáminek. \p \v 9 Kulá ámna hulá yáni ingga átaráng, sándu yáup nangge me rina yánet wa, sándá wata wáinanyon táng yámineráng. Yáup ma tát tu sáráhinet ingga yánángga iháng piták ma táindaráng, náuta wa me sándán Táwi wu alek káin átak. Málámbá re ku ámna náráwa kámuk kán átkuku hára wáina wáina ingga kápángga ku tárák káman re horeinek. \s1 Táwi yan ámna náráwa sándu tewe ámna yá ina átneráng \p \v 10 Pukon da ku ing sánindet, sándá ku Táwi yot tántápin tángga árát tu málámbán háláng táwi watá sányot árán wahára kungga ku káto hálengga átkuineráng. \v 11 Káto átang Ánutu yá tewe ámna yan kutná kutná sut tátámot tán káto káto náminek wa tánggánengga átang gu Satan dá kilak átang rina rina nángnárungin ingga táinek wa iháng hátinemán. \v 12 Nándu ámna náráwa yot ma erawánggumán, ináku iruk káto káto, me kutná kutná háláng yáni pálak rám nahára káwak ketnán páyung wa pinná táeráng watyot, hang ále táitná ánu hára iruk wáik átaráng watyot erawánggoemán. \v 13 Wáina wata ku Ánutu yá tewe ámna yan kutná kutná sut tátámot tán rina sámángga átkoek wa kámuk ihánggáneineráng. Wa ihánggánengga ku rám wáik hára wu iruk wáik kot erawáwá hára káto hálengga átneráng, me erawáwá watá sáliknginek enendu emá re káto hálengga átneráng. \v 14 Sándá káto hálengga átnán wawu me páliná wa táng let sáni ina pánáp sáni hára táng kik tángga, kálu kándáng átkuku wa táng siot káto ina muyip sáni pop táineráng. \v 15 Me pingnga álosim watá ing mek, Ánutu yá ámna náráwa yot pahán káman hálenggoeráng. Sándá wata naráng hátinggoeráng wawu erawáwáyan tiyawingga ku su mongoeráng ina hálek. \v 16 Wata kátu yon du naráng hákhátik hára átkuku wa táineráng watá ku palang kátu yá ina árán du Satan dá sáut lánggop pálak wa mulán áwineráng watá wahára kátingga háineráng. \v 17 Ánutu yá son há náhuk ingga narát tu watá at káto yá ina átsáminek. Iná Ánutu málámbán me watá ku Iruk Káungá yan kápik ká ina átsáminek. \v 18 Hang Iruk Káungá watán háláng hára ku sáponga tángguineráng. Rámá rámá sáponga tángga háláng námáng ingga Ánutu inángguineráng. Wáina tángga ku háleng rákit tángga átang Ánutu inát tu málámbán ámna náráwa wa háláng yámángga átnek. Kálu wáina wa ma sáindaráng. \fig Jesu yan ámna náráwa wawu tewe ámna yá ina átnemán|alt="Roman soldier" src="LB00196B.TIF" size="col" copy="Louise Bass © The British & Foreign Bible Society, 1994." ref="6.11" \fig* \p \v 19 Sándá sáponga tángga Ánutu inát nák hányon háláng namángga me wa táng nák milunna káin tin no ma pitáená me pingnga álosim watán me kilakngá wa meng tunggap tángga átkuinet. \v 20 Ánutu málámbá me pingnga álosim wa memeya suring namuk ka wata hánám bu no kalabus kinan átat. No me álosim wa memeyan yáup pá átak, wata ku sándá sáponga hára Ánutu inát tu watá háláng naminek, watá ku no ma pitáená ámna náráwa yan káin me álosim wa meng tunggap tángga átkuinet. \s1 Me pukon yánuk \p \v 21 Tikikus yá ku no átkoet me rina rina tángga átkoet wata pingnganá sáninek. Málám wawu nuk náni Táwi yan yáup ámna álosim, no málámba kikiná naráng mánggoet. \v 22 No wa suring me sándán káin áwángga ku nándá rina átkoemán wata sánán narineráng, hang waháranyon du sáni sáháng káto táinek. \p \v 23 Nan Ánutu yot Táwi Jesu Son Iháhá watá yanuknukna sán pahán láláp sámángga sáháng káto tán du sándá naráng hákhátik hára káto átang kámá ya narát kikiná hálengguinek. \v 24 Ámna náráwa niyá Táwi náni Jesu Son Iháhá wata kikiná táwi hánám narángga ma sangguráng wawu Ánutu yá pahán sáminek.