\id MRK - East Kewa NT [kjs] -Papua New Guinea 2004 (web version -2013 bd) \h Mak \toc1 Mak \toc2 Mak \toc3 Mak \mt1 Mak \imt1 Ripili Agale \ip Go buk Mak-na riri-nane agalemere gu-rupa lea: Gore Gote-na si Yesu Keriso-na epe agale yade lea. Go buk-para naame adalema raburi Yesu ora puri waru wia. Go-rupa puma go kogono apo kogono pape pea. Nipuna purimi enaalinu mogeapea koe remo maa rubo enaalina koae-aunu marubo go-rupa pea rabu adema. Yesu mo Nipuna bi enaali Raapu Pirape Ali maasimi. Go-rupa puma nipuri enaalinu wala mulalo epawa lisa (10.45). \ip Mak-mere Yesuna kogono madaa remaa adaapu lisa pare Yesumi enaalinu moge riaana agale adaapu nalisa. Ripima-nanere Mak-me Jon Baptais-na agale lisa. Go-rupa pumare Yesu kalu-ipa misa-pulu Satan mo Yesu kolea ma-adaasa. Werepere Yesumi kedaa rili enaalinu kodome komisa-daa nimu mogeaalisa. Abala ririnare disaipel-numi Yesumi pisa elenuna re waru namakuaasimi. Go yapare werepere pawa pawasi makuaae ele misimi. \ip Naame page ademe alinumi Yesu yada lore ali aulaoma kedaa adaapumi kalisimi. Mak-na agale lu kirita lisare Yesu komea wala rekesalia remaa lisa. \ip Buk lu kirita rabu Mak-me Yesu komisa-daa remaa laginaloma Yesu lu makomaoma repena polopeana lisimi-daa remaa page lagisa. \iot Robonu gu-rupa adamina: \io1 Epe Agale ma-epeaasa (1.1-13) \io1 Yesu Galili su-para kogono pisa (1.14–9.50) \io1 Galili giyoma Jerusalem pamuasa (10.1-52) \io1 Lu makomaalalo rabu koro komea Jerusalem-nane pirisa (11.1–15.47) \io1 Yesu tapa-para giyoma rekesa (16.1-8) \io1 Wala epenaloma enaali adaapumi nipu adisimi (16.9-20) \c 1 \s1 Jon Baptais-mi Epe Agale lapedepelisa \r (Mat 3.1-2; Luk 3.1-9, 15-17; Jon 1.19-28) \p \v 1 Gote-na si Yesu Keriso pirisa. Go buk madaare nipuna Epe Agale\f + \fr 1.1 \ft Go Epe Agalere Yesu Krais-na agale yaade. Nipu Gotena Si ora ria. Goteme nipu madaa ele rayo ma-opae Agale yapare giyoma naa piri-para epenalo maa rapae agale yaade.\f* wia. \v 2 Ririnare Aisaia-me buk madaa agale gu-rupa lisa: Gote-me talo: Pagalepape. Neme nina agale laketapape ali abala epenatoa. Nimina lo robaa-para pora-rupa ma-redepo yatepape. \v 3 Mo aliri nipu enaali napiri su-para aoma gu-rupa yalisa: Ali Mudu epalia-le nipuna poranu epe-rupa kiritaaoma piralepape lo lakalisa. \p \v 4 Aisaia-me gu-rupa lisa-pulu Jon Baptais enaali napiri su-para abala ipuma gu-rupa lakalisa: Enaalinuna koe kone perekealimi-daare kalu-ipa mealimina. Gote-me nimina pupitagi maa raakepe rubalia lisa. \v 5 Gore Judia su robo ru-nane piri enaalinu-para Jerusalem su-para piri enaalinu page nimumi Jon-na agale pagola pirisimi. Nimu raayona koeyae puma la yoke agale lakeloma ipa Jordan-para kalu-ipa misimi. \p \v 6 Jon-me kamel menana yogale maraoma mena yogale aako yamesa. Go aliri enaali napiri su-para pirisa-pulu nipumi tapa-para alubi aapa wasu no pirisa. \v 7 Jon-me kiritaoma pirisimi enaalinu-para gu-rupa lisa: Naa koau-nane ali meda epalia. Niri koe ali yaa-pulu nipuna age ada koyona kege radepetalo palua madaare mada dia yade. \v 8 Neme nimi pa ipame kalu-ipa mu aayo pare Yesumiri ora Holi Spirit-na puri madaa kalu-ipa\f + \fr 1.8 \ft Jon Baptais-me agale gupa lisa: Neme pe kogonore pa go su kama ipame pe lisa. Pare Yesumiri Holi Spirit-na puri madaa aaoma mealia lisa.\f* mealia lisa. \s1 Jon-me Yesu ipa Jordan-para kalu-ipa kalisa \r (Mat 3.13-17; Luk 3.21-22) \p \v 9 Gore werepe Yesu nipu Galili su robo ru-nane go adare Nasaret su giyoma Jon piri-para pisa. \v 10 Yesu nipu ipa pagi-nane abala yaa pora gaape lobesa-daa adisimi. Lobesa rabu Holi Spirit yaa biyaa ipuma saba Yesuna kaluna epa pirisa. \v 11 Biyaalania yaa-para wi agale meda gu-rupa lisa: Nere ora nina si naaki-le neme ne madaa pedo pi lisa. \s1 Satan-me Yesu kolisa \r (Mat 4.1-11; Luk 4.1-13) \p \v 12 Go rabu Gote-na Siri Holi Spirit-mi enaali napiri su-para maa pisa. \v 13 Go-para nipu yapi 40-pela puma pirina Satan-me Yesu pupitagi manaatalo kolisa. Go-para pirisa rabu kira menanu yaa yapanu Yesu raapu pirisimi pare ensel-numi nipu suruba pirisimi. \s1 Yesumi Galili su-para kogono ripia pisa \r (Mat 4.12-17; Luk 4.14-15) \p \v 14 Gore Jon karapo ada mapaitaasimi raburi Yesumi Galili su-para ipuma lisana Gote-na kagaa agale pamu lakalisa. \v 15 Lakalisa raburi gu-rupa lisa: Gote-na Surube Yapi di rudupu epalia-le koe kone perekelema kagaa agale madaa kone rulaalepape lisa. \s1 Yesumi kogono ali maala misa \r (Mat 4.18-22; Luk 5.1-11) \p \v 16 Yesu ipa Galili le pagi-nane pamisa rabu nipumi ali laapo adisa. Nipumi Saimon Andru ameaya laapo ipa le-para wena agona sala pirina adisa. Go ali laapona kogonore wena meape ali laapo pirisipi. \v 17 Yesumi nipu lapo-para talo: Ni raita mea ipuma nina kone raitalipina. Go-rupa puma wena mepede-rupa enaalinu page go-rupa mada mealepape. \v 18 Go-rupa lisa rabu go ali laapome wena agona wagepu giyoma Yesu raapu pirisimi. \p \v 19 Yesu ipa mone pane ogesi-daa puma Sebedi-na si laapo adisa. Go ali laapona biri Jems-para Jon laapo. Go ameaya ipinu madaa piruma wena agona rabulala pirisipi. \v 20 Yesumi go ali laapo adoma ipulupa lisa. Go-rupa lisa rabu go ali laapome nipuna aaraa-para kogono alinu-para giyoma Yesu raapu komea-para pirisimi. \s1 Koe remome makeae ali pirisa \r (Luk 4.31-37) \p \v 21 Go-rupa puma nimu Kaperneam su-para pirisimi. Go Pomo mu Pirape Yapi rabu Yesumi Juda alinuna lotu ada-para agale mogeaasa. \v 22 Mogeaasa rabu enaalinumi ki wage puma raaname komenalo rekena agalena tisaanu-rupa namogeasa. Dia, pare nipuna purimi rado-rupa agale lakalisa. \p \v 23 Go agale mogeasa rabu koe remome makeae ali ipuma lisana agale puri palo e rui gu-rupa lisa: \v 24 Go Nasaret su-para piri ali Yesu ya. Neme naa madaa ake pulalo epae ya? Nemere ne ade-le naa tyalalo epaina? \v 25 Go-rupa lisa rabu Yesumi remo-para agale mana talo: Agale loraoma go ali giyape. \v 26 Yesumi go-rupa lisa raburi koe remome makeae ali pururu mapaaoma agale puri pale lomare giyoma pale popesa. \v 27 Gore rakepema pisa raburi enaali raayome kidipaa kuni luma meda lakelala pu pirisimi: Go aliri ake pia ali ya? Mogo alina agalere ora rado meda yade. Nipuna purimi koe remo agale mana tea-daa nimumi pageme lisimi. \v 28 Go-rupa pisa-pulu Yesuna bi Galili su-para mone mone laoma pirisimi. \s1 Yesumi Saimon-na aayaana yaina ma-epeaasa \r (Mat 8.14-15; Luk 4.38-39) \p \v 29 Go-rupa pisa raburi Yesu Juda alinuna lotu ada giyoma Saimon-para ame Andru laapona ada-para pisa. Jems page Jon page medaa rabu pirisimi. \v 30 Gore Saimon-na aaya riripu pi yaina komisa-daa nimumi Yesu epa lakalisimi. \v 31 Lakalisimi raburi Yesu ipuma lisana go enana ki ripinaaoma marekaaoma riripu pi yaina ma-epeaasa. Nipuna yaina dia lisa rabu nipumi nimu eda kalisa. \s1 Yesumi enaali adaapuna yaina ma-epeaasa \r (Mat 8.16-17; Luk 4.40-41) \p \v 32 Naare pabola pisa raburi enaalinu yaina komisimi page koau-nane remo piri enaalinu page Yesu piri-para mea ipisimi. \v 33 Mea ipisimi raburi su raayo-para piri enaalinu page Yesu adolalo ipuma pora gaape-para kiritao pirisimi. \v 34 Pirisimi rabu Yesumi enaali adaapuna yaina ma-epeaaoma lisana koe remonu page marakepeaasa. Koe remonumi Yesu abala adisimi-pulu Yesumi enaalinu-para go agale natapape lisa. \s1 Yesumi Epe Agale Galili su-para lakalisa \r (Luk 4.42-44) \p \v 35 Gore wala yapi pena lapatalo palaina Yesu rekoma lisana enaali napiri su kamaa-nane puma Gote-para beten ta pisa. \v 36 Go raburi Saimon-para go adami ali medaloma page Yesu raita maa pisimi. \v 37 Yesu adaoma pirisimi rabu gu-rupa lisimi: Enaali raayome ne asa pimi. \v 38 Yesumi talo: Wala pa su meda-nane lakela bainalo nimi abala mogealalo pisa niri go-alenu lena. \v 39 Go-rupa pumare nipu Galili su robo ru-nane su rado rado pamuma Juda alinuna lotu ada-para page lakeloma koe remonu page ralu rubisa. \s1 Yesumi lepra ali medana rere makaapu yalisa \r (Mat 8.1-4; Luk 5.12-16) \p \v 40 Go-rupa pisa raburi yakilimi li ali medame ipuma rumu pege puma piruma Yesu gu-rupa kogelisa: Neme ni kone sali-daare naa rere makaapu yape lisa. \v 41 Gu-rupa kogelisa raburi Yesu nipumi kodome komoma nipuna ki ridulaoma go alina yogale waraaoma talo: Go-rupa pea-le abi kaapu yape lisa. \v 42 Go-rupa pisa raburi mogo yakilimi li alina yogalena rere kaapu yoma wala epe-rupa pirisa. \v 43 Yesumi mo ali wagepu rapaoma puri paloma gu-rupa lisa: \v 44 Waru pagape. Enaali raayo nalakelape pare Gote-na lodo kira-ae Ali piri-para nena yogale mea waalape. Moses-me Gote-para lodo kirita kalape abala lisa-pulu gu-rupa paina. Go pali raburi enaalinumi nena rere kaapu lea-daa mada adalimi lisa. \v 45 Yesumi go-rupa lisa pare rere kaapu le alimiri agale adaapu one mone pamu lakalisa. Go-rupa pisa rabu Yesu adare meda-para kaledoma pisa. Nipu enaali napiri pa su meda-para pirina enaalinumi nipu piri-para agale pagolalo kiritata ipisimi. \s1 Yesumi pora napami ali meda ma-epeaasa \r (Mat 9.1-8; Luk 5.17-26) \c 2 \p \v 1 Gore werepe yapi medame Yesu nipu mo Kaperneam\f + \fr 2.1 \ft Yesu puma pirisa adaare aapina yapalo marea. Pare Yesu nipu Kaperneam puala pisa rabu go adare-para kama puma pirala pisa kone wimi. Ali medalomame go adare Andru-para Pita laapona kone wimi. (\xt Mak 1.29\ft )\f* su-para epa pia remaa pagisimi. \v 2 Pagisimi-pulu enaali adaapu kiritaoma ru-nane pora gaape-para page rubitabesa. Go-rupa pu pirisimi raburi Yesumi Epe Agale mogeasa. \v 3 Mogeasa rabu yaina komo pora napami aliri ali maalame ria ipisimi. \v 4 Gore enaali adaapumi mo pora gaape rubitabesimi-pulu Yesu piri-para mada nariaoma ipisimi. Go-rupa pisa rabu mo yaina kome ali ada koauna ria pisimi. Go-rupa puma ada-parae kulu minaala paoma rekele kopeme rogaabaoma apalae ru-nane pawa lopainaasimi. \v 5 Go-rupa pumare Yesumi nimuna kone muma pora napami ali-para talo: Ne naa naaki-le nena pupitagi ne kone mea rubaato. \p \v 6 Go-rupa lisa raburi rekena agale tisaa-nu piruma nimuna lo robaa-para kone gu-rupa wisimi: \v 7 Mo alimiri ake pea-daa lea pe lisimi. Nipumi Gote madaa ero agale leme paaya. Nipumi pupitagi ne kone mada rubalia ya? Gote nipu komeame mada rubalia kone wisimi. \v 8 Go kone wisimi raburi Yesumi nimuna lo robaa-para kone muma talo: Nimimi go piale konere ake pea-daa wimi pae? \v 9 Ale kogono puri mapalaatalo palua ya? Ni pora napami alina pupitagi ne kone mea rubaluare go kogono puri palea ya? Nipu pora mapamuaaomare go kogono ora puri palea ya? \v 10 Ni Gote-na Si komeamere su kamaa piri enaalinuna pupitagi mada mea rubalua-le adalepa. Go rabu yaina kome ali-para talo: \v 11 Yapara page u pali ele mea ripinuma rekoma ada pu. \v 12 Go-rupa lisa raburi yaina kome ali wagepu rekoma yapara mea ripinuma pora pamisa. Pamisa raburi enaalinumi paalame komoma Gote-na bi minasaoma gu-rupa lisimi: Naame ele go piale na-adema lisimi. \s1 Takis mi ali Livai-ri Yesu raita maa pisa \r (Mat 9.9-13; Luk 5.27-32) \p \v 13 Yesu ipa le pagi-nane wala pisa rabu enaali raayo Yesu piri-para epenaloma Yesumi agale moge riaasa. \v 14 Yesu pora pamisa rabu Alfius-na si Livai-ri takis mi ada-para pirisa. Yesumi go ali adoma talo: Ni raita mea nipu. Go-rupa lisa raburi Livai nipu rekoma Yesu raita maa pisa. \p \v 15 Go-rupa pisa rabu werepe Yesu Livai-na ada-para eda nolalo pisa. Takis mi alinu-para pa riabo alinu-para Yesuna disaipel alinu-para nimu raayo ada ru-nane komea-para epa kiritaoma pirisimi. Gore enaalinumi Yesu raita mea ipisimi-pulu ora adaapu pirisimi. \v 16 Go raapu pirisimi pare Yesu nipu pupitagi ne alinu-para takis mi alinu-para pirina Farisi alinuna pepa tyape alinumi nimu adisimi. Adisimi rabu nimumi disaipel alinu agaa gu-rupa misimi: Ake pea-daa Yesu takis mi alinu-para pupitagi ne alinu raapu piruma eda nala pe lisimi. \v 17 Pepa tyape alinumi go-rupa lisimi rabu Yesumi nimuna agale pagoma talo: Yaina nakome enaalinuri dokta-na ada napeme pare yaina kome enaalinu pemede. Go-rupa neme page epe kone wi ali kama raba mula-daa naipisua pare enaali naraalinu raba mulalo ipisua lisa. \s1 Eda madaa niti pape konere nimumi Yesu agale lorapisimi \r (Mat 9.14-17; Luk 5.33-39) \p \v 18 Rana medare Jon-na disaipel alinu page Farisi alinu page Juda alinuna agale mogeama eda madaa niti puma pa pirisimi. Go rabu enaali medalomame Yesu piri-para agaa mula ipisimi: Gore ake pea-daa Jon-na disaipel alinu page Farisi alinu page eda nano pimi pare nena disaipel alinu eda pa neme lisimi. \v 19 Go-rupa lisimi rabu Yesumi saa pi agale gu-rupa lisa: Ali medame ena rumaalalo pia rabu nipuna adami alinumi eda kaleme ya? E, kaleme. Gore ena rumaape ali pia-pulu eda mada kaleme. \v 20 Werepere ena rumaape ali lamua palia rabu adami alinumi eda nape ele madaa niti puma piralimi. \p \v 21 Yesumi kagaa ele laapo madaa saa pi agale gu-rupa lakalisa: Ali medame mamina kuni kagaa muma abalana mamina madaa rabutalia ya? Dia, gu-rupa rabulaaya rabu kagaa rabuli mamina-mere abalana mamina mariripiaaoma rugula tyabalia. \v 22 Go page ali medame kagaa ipa wain-mi abala yapa yogale pe-para upialia ya? Dia, go-rupa palia-daa yogale podepe taboma kagaa ipa wain popalia. Gore kagaa wain-ri kagaa yapa yogale pe-para yupiape. Go-rupa pea-le abalana kone-para kagaa kone laapo komea-para nasalepape lisa. \s1 Disaipel alinumi Pomo mu Pirape Yapi rabu wit-na kili pamu ralesimi \r (Mat 12.1-8; Luk 6.1-5) \p \v 23 Wala Pomo mu Pirape Yapi rabu Yesu-para nipuna disaipel alinu-para wit maapu-para pamisimi. Gu-rupa pamualaoma disaipel alinumi wit-na kili keresimi. \v 24 Gore keresimi rabu Farisi alinumi Yesu-para agale gu-rupa lakalisimi: Ada. Ake pea-daa Pomo mu Pirape Yapi\f + \fr 2.24 \ft Adaa koro lisimi pare go yapina Juda alinumi kogono napamina loma rekena wisimi. Go yapi dina biri Sabat leme.\f* rabu nena disaipel alinumi rekena agale yokoma kogono peme? \p \v 25 Yesumi talo: Devit-mi lisade remaare nadipilisimi? Devit ali medaloma raapu eda dia yoma reame komisimi. \v 26 Reame komisimi raburi ali meda Abaiata-re nipu Gote-na lodo kira-ae ali pirisa. Go ali mudu pirisa rabu Devit-miri lotu ada-para bret puma muma noma ali medaloma page kalisa. Go bret-re Gote-na kalape bret yaa-pulu Gote-na lodo kirae alinumi kama nisimi. Nimimi go agalena re makuaaeme ya? \p \v 27 Yesumi talo: Gote-me Pomo mu Pirape Yapi robo wisare enaali raba minalo pisa. Gote-na Pomo mu Pirape Yapi madaa enaali nawarisa. \v 28 Ni enaali Raapu Pirape Ali yaa-pulu niri Pomo mu Pirape yapina Ali Mudu pi lisa. \c 3 \s1 Ki rudu ae ali meda pirisa \r (Mat 12.9-14; Luk 6.6-11) \p \v 1 Wala werepe Yesu Juda alinuna lotu ada-para pisa rabu ki meda-nane kome ali meda pirisa. \v 2 Go-rupa pisare Pomo mu Pirape Yapi yaa-pulu Farisi alinumi Yesu kose lape agale ta pulalo pisimi. Gore Yesumi ki meda-nane kome ali wala ma-epeaaliare kose laalima kone suma pisimi. \v 3 Go-rupa pisa rabu Yesumi ki meda-nane kome ali-para talo: Rekoma ipu. \v 4 Go-rupa lisa raburi nipumi Farisi ali-para agale lorapisa: Kogonore age epelea? Gore neme enaali raba muma epe-rupa mapiraano epelea pe enaali lu makomaalimi epelea pae? Pomo mu Pirape Yapi Di-ri ali kogono mada pamina? Go agale lorapisa pare Farisi alinumi agale na-abulisimi. \v 5 Nimumi agale pa yola muma pu-para rero pia pisimi-daa Yesumi ralu lisa pare-le wala kodome komisa. Kodo komisa rabu ki meda-nane kome ali-para talo: Ki ridula. Mo alimi nipuna ki ridulasa rabu Yesumi ki ma-epeaasa. \v 6 Go-rupa pisa raburi Farisi alinumi ali mudu Herot-na adami alinu piri-para puma Yesu lu makomaatalo yada robo pisimi. \s1 Ipa pagi-nane enaali adaapu kiritasimi \r (Luk 6.17-19) \p \v 7 Go-rupa pisa rabu Yesumi nipuna disaipel alinu giyoma wala ipa pagi-nane pirisimi. Go-rupa pisimi raburi su Galili-nane piri enaalimi werepe raita mea ipisimi. \v 8 Go-rupa page su Jerusalem su-para enaalinu page su Idumea enaalinu page ipa Jordan-na mo-nanena enaalinu page Tair Saidon su laapona piri enaalinu page go su raayona piri enaalinumi Yesuna epe remaa pagoma nipu piri-para kiritaoma ipisimi. \v 9 Kiritasimi rabu Yesumi nipuna disaipel alinu-para talo: Enaalinumi naa epa minabaalimi-le ipinu managola salepape lisa. \v 10 Yesumi enaali adaapuna yaina abala ma-epeaasa-pulu enaali medalomame Yesuna to yogale waraatalo kiritasimi. \v 11 Go-rupa pisa rabu koe remo pabo piri alinumi Yesu adomare yala poloma pogola pisimi. Aiya, ne ora Gote-na Si lisimi. \v 12 Go-rupa lisimi raburi Yesumi talo: Naa bi natapape lisa. \s1 Yesumi nipuna disaipel ali 12-pela mada misa \r (Mat 10.1-4; Luk 6.12-16) \p \v 13 Go-rupa puma wala go rabu Yesumi su rudune puma nipuna kone suma ali medaloma-para ipulupa lisa. \v 14 Go-rupa puma Yesumi nipuna disaipel ali 12-pela mada muma talo: Ni raapu kogono pu epe kagaa agale lakelamina rapaalua. \v 15 Nimimi go-rupa palimi rabu nina purimi koe remo pabo piri alinu maepeaalimi. \v 16 Nipuna aposel 12-pela nimuna bi gu-rupa maasa: Saimon yapare Yesumi Pita loma bi maasa. \v 17 Medalomare Sebedi-na si Jems-para Jon laapo misa. Yesumi go ameaya Boanerges lo bi maasa. Go bi adaa agale madaare yakili kari tala naaki laapo leme lisa. \v 18 Yesumi ali medaloma gu-rupa mada misa: Andru-para Filip-para Batolomyu-para Matyu-para Tomas-para Alfius-na si Jems-para Tadius-para Saimon nipu Selot ruru pirisa. \v 19 Gore namba 12 aliri Judas nipu Keroit su-para pirisa pare go alimiri werepe Yesu tyalalo kawe madi ali pirisa. Go ali raayo Yesumi nipuna disaipel alinu mapiraoma ada wisa. \s1 Yesu Belsebul (Satan) raapu kogono madaa yada pisipi \r (Mat 12.24-32; Luk 11.14-23; 12.10) \p \v 20 Go-rupa pisa rabu enaali ora adaapu wala kiritasimi-pulu Yesu nipuna disaipel alinu page eda nanisimi. \v 21 Eda nanisa remaa pagisimi rabu Yesuna adami alinumi nipu mula ipisimi. Gore Yesu kone makeyaoma eda nano piru aaya kone suma nipu mula ipisimi. \p \v 22 Go-rupa pisa rabu rekena agale tisaanumi nimuna Jerusalem su-para giyoma epa talo: Yesuna koauna Belsebul pia-pulu go remonuna purimi remo medaloma mada magiyaalia lisimi. \v 23 Go-rupa lisimi rabu Yesumi nimu yaaloma saa pi agale lakalisa: Satan-me nipuna puma giyape loma yalore mada tea ya? Dia, enaalina lo robaa-para piralia-pulu mada natea. \v 24 Gore pa su meda-parare ruru komea piruma rugutalalo paliare go suna puri ora mada dia yoma koyalia. \v 25 Go page ada meda aaraalu rugutalalo puma yada palimiri go aaraaluna puri ora dia yaalia. \v 26 Go page Satan-me nipuna surube enaalinu rugutalalo palia yalore epe-rupa mada napiralimi pare puri ora dia yaalia. \p \v 27 Yesumi Satan madaa saa pi agale meda gu-rupa lakalisa: Neme puri pale ali kopeme abala rogaaliri nipuna ada-para ele mada paake nalia. \p \v 28 Go agale pagalepapa. Gote-me enaalina pupitagi mada mea rubalia. Go page enaalinumi ero agale rana adaapu lemere nipumi mada rabuaanaalia. \v 29 Go-rupa pea pare enaalinumi Holi Spirit madaa ero leme-daare Gote-me go koe konere namuma rubalia. Go koe konere ora adaalepe yaa-pulu mo alina go koe kone ade abuna pa saapiralia. \v 30 Enaali medalomame Yesuna koaune remo pia abala lisimi-pulu Yesumi apo agale lakalisa. \s1 Yesuna agi amenu \r (Mat 12.46-50; Luk 8.19-21) \p \v 31 Go-rupa pisa raburi Yesuna agi amenu ipuma ada perali-para piruma Yesu adola ipisimi-daa agale lo monealisimi. \v 32 Agale rapaasimi rabu enaalinumi Yesu piri-para kiritaoma lisimi: Nena agi amenu ada perali pimi lisimi. Ne lamua pulalo epa yaalame lisimi. \v 33 Go-rupa lisimi rabu Yesumi talo: Nina ama ame balinuri aapi ya? \v 34 Go rabu nipu pereke luma enaalinu adoma agale gu-rupa lakalisa: Go enaalinuri naa ama naa ame balinu pimi lisa. \v 35 Enaali raayome Gote-na kone raitalimi-daare go enaalinu naa ame bali ama aapa pimi lisa. \c 4 \s1 Wit-na kili poae alina remaa \r (Mat 13.1-9; Luk 8.4-8) \p \v 1 Wala koro meda Yesumi ipa pagi-nane puma agale pamu moge riasa. Mogeasa rabu enaali adaapu kiritasimi-pulu nipumi ipinu madaa piruma ipa pagi-nane puma agale lakalisa. \v 2 Enaali kiritasimi rabu Yesumi saa pi agaleme gu-rupa lakalisa: \p \v 3 Gore wit-na kili poae alimi kili pola pisa. \v 4 Puma poasa rabu wit-na kili medaloma pora kuli madaa lopesa. Go rabu yaanumi epa mea nisimi. \v 5 Kili medalomare no kana rote madaa lopesa. Go-rupa pisa rabu rote madaa-nane oge su pobere wisa-pulu leme wagepu opisa. \v 6 Wagepu opisa pare naareme adisa rabu pita napuma kaapu lisa. \v 7 Kili medalomare repena ketoae-para lopesa pare adaa lisa raburi etoto putimi maregepeaaoma wit-na kili na-elisa. \v 8 Kili medalomare epe su pobere madaa lopesa-pulu opoma lisana kili epe-rupa elisa. Wit-na kili elisa rabu medalomare 30-pela elisa. Kili medalomare rikirana sone puma kili 60-pela elisa. Medalomare kili rubi kiraloma ora 100-pela elisa. \v 9 Go-rupa lisa rabu Yesumi talo: Enaali raayome go agalena re makuaalimiri waru pagalepape lisa. \s1 Saa pi agalena re \r (Mat 13.10-17; Luk 8.9-10) \p \v 10 Go-rupa puma kama raapu pirisa rabu nipuna disaipel alinu raapu pimide enaali medaloma ipuma saa pi agalena re epa agale lorapisimi. \v 11 Gu-rupa agale lorapisimi rabu Yesumi talo: Nimimiri Gote-na Surube Yapi di\f + \fr 4.11 \ft Gotena Surube Su Yapi di kama penaame epa waalisa. Enaalimi adoma makuaanialo pisa.\f* madaa kudiri agale pageme. Go-rupa pea pare pape mopare piri enaalinu saa pi agale lakelalo pi. \v 12 Go agalena re adalimi pare nimumi yada namakuaalimi: Enaalinumi adoba pimi pare namakuaalimi. Pagalimi pare namakuaalimi. Gore makuaaoma pupitagi ne kone giyalimiri Gote-me koeyae ele mea rubalia. \s1 Yesumi kili poae ali remaana re lakalisa \r (Mat 13.18-23; Luk 8.11-15) \p \v 13 Yesumi nimu-para talo: Go saa pi agalena re mada namakuaao pimi ya? Napagalimiri saa pi agalenare ake pea-daa makuaa pimi ya? \v 14 Saa pi agalena re gu-rupa lisa: Wit-na li puma poae alimiri nipu Gote-na kagaa agale poaaya. \v 15 Gore pora kuli madaa lope wit-ri enaalinumi kagaa agale pagaminalo Satan-me wagepu epa mabebolaalia. \v 16 Go kana rote madaa lope wit-ri enaalinumi kagaa agale pagoma raana komo pimi. \v 17 Raana komeleme pare nimuna lo robaa-para pita napuma pa ogeasi pea. Oge yapi di piruma kagaa agale pageme pare koe eleme nimu tia rabu Gote giyoma wagepu lopeme. \v 18 Repena keto-para lopea wit-ri go enaalinumi kagaa agale pagoma pare nimuna koneme abi ele pema pe kone wimi. \v 19 Go-rupa puma nimu sekere menanu raana komoma ele mulalo peme. Go-rupa pea-pulu nimumi Gote-na kagaa agale lo robaa-para wia pare go koneme maregepeaoma makoyaalia. \v 20 Epe su pobere-para lopesa wit-ri enaalinumi kagaa agale pagoma kili epe-rupa maitimi. Go raburi medalomana kiliri 30-pela elea. Medalomanare kili 60-pela elea pare medalomana kili rubi kiri lina gu-rupa 100-pela elea lisa. \s1 Lam paana agale \r (Luk 8.16-18) \p \v 21 Yesumi nimu agale gu-rupa misa: Enaalinumiri lam kewoma bet rolo-para wimi ya? Bet rolo-para sumare so madaa namaitimi ya? Dia, ora maitimide. \v 22 Gore ele pagaa sumare werepe maa walenalo peme. Ele kudiri pu salimiri werepe Gote-na paame ada salia. \v 23 Nimimi go agalena re makuaaba piralimiri waru pagalepape. \p \v 24 Yesumi nimu-para wala talo: Pagemede agalere waru surubape. Nimimi agale mogeleme-daare Gote-me mogo kogonona yago wala abutea. Go-rupa puma medaloma page gialia. \v 25 Enaali medalomame ele adaapu su pitimi-daare Gote-me medaloma page maa gialia. Pare enaali raayome ogepu ele su pitimiri oge abuna ora mu pa aalia. \s1 Kuniga kili medalomana saa pi agale \p \v 26 Go-rupa pisa rabu Yesumi wala talo: Gote-na Surube Yapi Di-ri go piale lo lagialo: Pa ali medame kili su madaa radalisa. \v 27 Nipu u paluma rekoma kogono pula pea rabu mo kibita kili opoma adaa yaalia. Go-rupa pea pare go alimi go kili opea-rupa namakuaaya. \v 28 Sumi nipuna kili maitaa. Go-rupa puma abala ririnare yosi opoma walare kuli aoma walare nape ele elalia. \v 29 Go-rupa puma go kili elea rabu mo alimi rai kudu muma kogono wagepu warita palia. Gote-na Surube Yapi di enaalinuri apo maapu madaa ele opea-rupa adaapu piralimi. \s1 Repena mastet kilina saa pi agale \r (Mat 13.31-32; Luk 13.18-19) \p \v 30 Go-rupa pisa raburi nipumi wala talo: Gote-na Surube Yapi Di-ri ele ya? Gote-na Surube Yapi Di-ri ele madaa lano ya? \v 31 Gote-na Surube Yapi di gu-rupa wia: Repena yamo mastet-me kili su kamaa radatea rabu nipuna kili ora ogege elesi. \v 32 Ogege elesi yapare opomare repena raayo minaabasa. Go repena palaa adaa yaalia-pulu yaanumi ipuma palaana ru-para ada peme. Gote-na Surube Yapi di madaa piri enaalinuri abala ogepu piruma werepe adaapu piralimi. \s1 Yesumi saa pi agale disaipel alinu lakalisa \r (Mat 13.34-35) \p \v 33 Yesumi saa pi agale go-rupa lakalisa. Nimumi agalena re makuaaeme rabu mogeaata pisa. \v 34 Pare Yesumi nimu-para ade abuna saa pi agaleme kama mogealisa. Go-rupa pisa pare nipumi disaipel alinu-para saa pi agalena re lakalisa. \s1 Yesumi po rilipu maloraasa \r (Mat 8.23-27; Luk 8.22-25) \p \v 35 Go yapi komeana alebo raburi Yesumi nimu-para talo: Abiri ipa le mone pane ba. \v 36 Go-rupa lisa raburi Yesu ipinu ru-nane abala pirina disaipel alinu page epa pirisimi. Nimu pirisimi rabu ipinu medaloma page go-para wisimi. \v 37 Go-rupa puma ipa le madaa abala penaalomare po rilipu ipuma ipa kali lisa rabu ipinu-para ipa epa pabolalo pisa. \v 38 Go rabu Yesumi ipinu koau-nane piruma kada suma u palisa. U palisa raburi nimumi nipu marekaaoma lisimina: Aya Tisaa, naa komalima-le kone nasale ya? \v 39 Go-rupa lisimi rabu Yesumi rekoma po rilipu-para ipa laapo agale gu-rupa lakalisa: Mada-le lora. Go-rupa lisa rabu po rilipu loraoma ipa lewa napi pa pirisa. \v 40 Go-rupa pisa raburi Yesumi nimu-para talo: Ake pea-daa paala komeleme ya? Abi page epe agalere nimina lo robaa-para waru nasame ya? \v 41 Go-rupa lisa raburi nimu paala komoma lisimina agale lo pisimi: Go aliri aapi yapae lo pisimi. Go alina agalere po rilipu-para ipa le laapome pagea lisimi. \c 5 \s1 Yesumi makeae ali medana koe remo meape lo rubisa \r (Mat 8.28-34; Luk 8.26-39) \p \v 1 Go-rupa pisa raburi nimu ipa le Gerasa-repale mone pane pisimi. \v 2 Mone pane opapasimi raburi Yesu ipinu giyoma popesa. Go rabu koe remo pabo piri ali meda tapa apedaa giyoma Yesu wagepu madaaoma ipisa. \v 3 Go remo pabo piri ali nipu tapa-na u palisa rabu enaalinumi nipu puri pale kopeme page mada na-adiasimi. \v 4 Go ali nipu ade abuna hankap kope laapo rugulu rubebe pala pisa-pulu mada na-adiasimi. Go-rupa pisa-pulu nimumi nipu mada kuma napeme. \v 5 Ade abuna mo ali tapa kamaa-para kari laapona pamisa. Pamisa raburi nipu eru loma kaname nipuna to mea rugulala pisa. \p \v 6 Nipumi Yesu adisa rabu Yesu piri-para wagepu ipisa. Go rabu mo alimi Yesu madaa paala komoma rumu pege puma epa pirisa. \v 7 Rumu pege pisa rabu puri paloma gu-rupa yalisa: Ne ora Mudu Gote-na Si Yesu yade. Neme ni-para ake pali ya? Gote-na bi madaa lalo-pulu neme ni giyoma pu. \v 8 Gore Yesu abala nipu koe remonu nipu giyoma pope lo lakalisa-pulu apo agale lisa. \v 9 Go-rupa lisa raburi Yesumi nipu-para wala talo: Nena biri aapi ya loma agale lorapisa. Koe remo aaya alimi lakalisa: Remo adaapu ni-para kodobaeme-pulu nina biri ruru yade. \v 10 Go rabu mo alimi Yesu-para puri paloma kogelisa: Naa raayo pora kimisu-para naralu tape lisa. \p \v 11 Go-rupa pisa raburi menanumi rudu-nini e poalaasimi. \v 12 Koe remonumi Yesu-para talo: Naa mogo menanu-para mea rapaa-le nimuna lo robaa-para pomono gu-rupa kogesimi. \v 13 Gu-rupa kogesimi raburi Yesumi nimu mea rapasa. Mea rapasa rabu koe remonu mo ali giyoma menana lo robaa-para puma kodobasimi. Go rabu mena-repaame raita-para kilipima ipa-para puma komisimi. Menanuri ora 2000-rupa komisimi. \p \v 14 Gore mena puni alinumi go ele adoma adare-para pa su meda-nane pogola puma puaa lakalisimi. Lakalisimi raburi enaali raayo ipuma epa adisimi. \v 15 Nimu Yesu piri-para ipuma abala koe remo piri ali epa adisimi. Remo pirisade aliri nipu piruma mamina yamoma epe kone wisa. Mo ali adisimi rabu paala komisimi. \v 16 Go-rupa puma enaalinumi koe remo mena madaa puma kodobataina adisimi-pulu remaa pamu lisimi. \v 17 Go-rupa pisa rabu nimumi Yesu-para talo: Naana su giyoma su meda-para poape lisimi. \p \v 18 Yesu ipinu madaa pirulalo pisa rabu mo remo piri alimi ni page saana bana lisa. \v 19 Go-rupa lisa pare Yesumi dia loma nena ruru piri-para puma ni madaa Ali Mudumi epe kogono palo puma laketapape lisa. Gote-me ni kodome komalo puma laketapape lisa. \v 20 Go-rupa pisa raburi abala remo piri alimi Dekapolis su-para puma Yesuna kogono painalo lakalisa. Enaali raayome pagoma ora pogolasaasimi. \s1 Jairus-na wane marekaasa rabu ena medame Yesuna mamina waraasade \r (Mat 9.18-26; Luk 8.40-56) \p \v 21 Yesumi ipinu madaa piruma ipa mone pane wala kenaasa rabu enaali kiritasimi. Kiritasimi rabu Yesu ipa le pagi-nane pisa. \v 22 Go-rupa pisa rabu ali meda nipuna bi Jairasi go alimi Yesu piri-para ipisa. Nipu mo Juda alinuna lotu adana ali mudu pirisa. Nipu Yesu adisa raburi Yesuna kibu re-para ipuma rumu pege puma agale mulalo pisa. \v 23 Rumu pege pisa rabu nipu talo: Naa oge nogo ora le kadupialia. Gore ne epape. Nipuna to madaa kimi waraaripu rabu nipuna yaina perekeasa. \v 24 Go-rupa lisa raburi Yesu nipu raapu pisipi. \p Enaali adaapumi nipu raita maa pisimi rabu Yesu pamuape pora rubitabesa. \v 25 Pora pisimi raburi ena meda nipuna yaapi yaina maali 12-pela madu lobasupaasa. \v 26 Mo ename dokta-nuna ada puma nipuna to mada radaa pina pisa pare namaperekeaasimi. Dia, pare go enana yaina adaa ya-maoma pisa. \v 27 Go ena Yesuna bi pagisa-pulu enaali pabo kiritasimi-para ipuma Yesuna koau-nane mamina waraalalo ipisa. \v 28 Ename mamina waraalua kone gu-rupa misa: Go alina mamina waraalua rabu ni mada maperekealia kone wisa. \v 29 Go-rupa puma waraasa raburi nipuna yapi kaapu lisa rabu nipuna lo robaa-para epe-rupa pi kone wisa. \v 30 Mo ename waraasa raburi Yesuna puri medaloma ma-puaasa-daa koneme adisa. Nipu perekea luma enaalinu agale gu-rupa misa: Nina mamina aapimi waraaripa ya? \v 31 Go agale mulalo pisa raburi Yesuna disaipel alinumi gu-rupa lisimi: Gore enaali adaapu reka pirina yapare naa mamina aapimi waraaripa pe piri ake pea-daa le? \v 32 Pare Yesumi pereke luma adobaasa. \v 33 Go-rupa pisa rabu enana kone-para paalame komisa. Paala komoma pururu puma Yesuna kibu-para epa rumu kobopu pirisa. Go ename yala komoma neme pawade-le neme ni ma-epeaanalo pawa lisa. \v 34 Go-rupa pisa raburi Yesumi mo ena gu-rupa lakalisa: Aina, neme Gote madaa kone rulaaripi-pulu ne epe-rupa pi-le abi pawa pope. Nena yaina dia yaade lisa. \p \v 35 Yesumi go-rupa lalaina Jairas-na mea rapaae ali medaloma go Juda ali muduna ada giyoma ipuma talo: Nena wane le kadupiaade. Nere ake pea-daa tisaa mea epali ya? \v 36 Go-rupa lisimi pare Yesumi apo agale giyoma Juda alinuna ali mudu-para gu-rupa lisa: Paala nakomape. Dia, kone rulape. \v 37 Go-rupa pisa raburi Yesumi Pita-para Jems-para nipuna ame Jon-para medaa-para baina lisa. Pirisimi raburi Yesumi talo: Enaali medaloma ada-para naipulupape lo lakalisa. \v 38 Nimu apo Ali Mudu-na ada re-para ipisimi rabu Yesumi enaali raayo puri paloma re lo pirina adisa. \v 39 Yesu ada-para pisa raburi enaali lakeloma talo: Ake pea-daa re lo pimi? Go nogo na-le kadupita pare pa u paitana lisa. \v 40 Go-rupa lisa raburi nimumi nogo le kadupalisa-daa makuaasimi-pulu giri laasimi. Giri laasimi raburi enaalinu kamaa ralu lisa. Yesu-para mo nogona agi aaraa lapo-para disaipel alinu-para nimu raayo nogona ro aaya ru-nane pisimi. \v 41 Yesumi oge nogona ki muma Talita Kumi lisa. Go agalere gu-rupa lisa: Oge nogo abi rekoma lisa. \v 42 Go-rupa lisa raburi go nogo wagepu rekoma pamisa. Go nogona maali 12-pela pirisa. Mo nogo pamisa raburi enaalinumi paala komoma kidipaa ragi lu pisimi. \v 43 Yesumi nimu-para talo: Enaali medaloma napuma lakelapa. Go nogo eda katepape lisa. \c 6 \s1 Yesu Nasaret su-para ipisa rabu enaalinumi nipu koau waalisimi \r (Mat 13.53-58; Luk 4.16-30) \p \v 1 Yesu go su giyoma nipuna adare-para pisa. Pisa rabu nipuna disaipel alinumi nipu raita maa pisimi. \v 2 Go-rupa pisa raburi Yesu Pomo mu Pirape Yapi di rabu nipumi Juda alinuna lotu ada agale mogeaala pisa. Mogealisa rabu enaalimi pagoma pogolasaoma gu-rupa lisimi: Go alina kone ali-para misa? Ake puma go adaa puri misa? Puri pale kogono medaloma nipuna purimi wariala. \v 3 Go aliri kamda kogono pi ali piruma nipuri Maria-na si yade. Go page Jems-para Josep-para Juda-para Saimon-para go alinu nipuna amenu yade. Nipuna balinu naa komea-para pima lisimi. Go-rupa lisimi rabu nimimi Yesu madaa lo robaa-para koe kone wisimi. Go-rupa puma nimumi Yesu giyasimi. \v 4 Go-rupa pirisimi rabu Yesumi nimu-para talo: Gote-na agale lakale aliri su raayo-para enaalimi nipuna bi minasaaeme pare nipuna adare-para nipuna ruru-para nipuna aaraalu-para nimumi nipuna bi naminasaaeme. \v 5 Go-rupa pirisimi rabu Yesumi puri pale kogono go-para mada nawarisa pare nipumi enaalina yaina komea komea lo ma-epeaasa. \v 6 Yesu enaalinuna pu robaa-para kone waru narulasimi-pulu Yesu ora paalame komisa. Go-rupa puma Yesu adare raayo-para epe agale mogealalo pamisa. \s1 Aposel alinuna kogono \r (Mat 10.5-15; Luk 9.1-6) \p \v 7 Go-rupa pisa raburi Yesumi aposel kogono ali 12-pela rapasa. \v 8 Go-rupa pisa rabu laapo laapo lo muma maa rapasa. Yesumi nipuna disaipel alinu puri kaloma koe remo mea rubaainalo pisa. Yesumi agale gu-rupa lakalisa: Pora kimisu-para palimi rabu ele namealepape pare rimaapu ripinuma pora pamea pulupape. Sapi-para nu-para kana pabe paus-para raayo namuma pulupape lo lakalisa. \v 9 Nimimi age ada suma palimi pare mamina komea yamalepape. \v 10 Yesumi page nimu-para gu-rupa lakalisa: Ada adare-para puma kogono palimi raburi ada komea-para piruma eda namina. Adare rado-para palimi rabu go ada nagiyalepape. \v 11 Ada adare-para palimi rabu go enaalinumi nimi giyoma epe agale napagalimi-daare nimuna koe ele makuaamina nimina age madaa ae kege nimuna ada kunuma salepape. \v 12 Go-rupa lisa raburi disaipel alinumi puma enaalinu lakeloma talo: Koe kone rabualepape lisimi. \v 13 Disaipel alinumi koe remo pabo piri ali ma-epeaaoma yaina pi enaalina kalu madaa wabola suma maepeaasimi. \s1 Jon Baptais komisa rabu \r (Mat 14.1-12; Luk 3.19-20; 9.7-9) \p \v 14 Go-rupa pirisimi rabu gavman-na ali mudu Herot-me disaipel alinuna kogono madaa remaa pagisa. Yesuna bi sogo-nane puala nogo-nane puala pisa-pulu pagisa. Go-rupa pisa raburi enaali medalomame talo: Jon Baptais-ri tapa giyoma wala rekisa-pulu go puri muma apo kogono pamu pu aaya lisimi. \v 15 Go-rupa lisimi pare enaali medalomame talo: Go aliri nipuna bi Elaija lisimi. Medalomame page talo: Nipumi Gote-na agale lakale ali abalade pirisa yade lisimi. \v 16 Go-rupa lisimi pare Herot-me pagoma gu-rupa lisa: Neme Jon-na kalu rugulisua pare wala rekaade kone salo lisa. \p \v 17 Abaladere Herot-me nipuna were Herodias-na agale pagoma Jon kopeme adiala karapo ada mapaitaasa. Go ali mudumiri nipuna ame Filip-na were Herodias paake yoloma pirisipi. \v 18 Go kone wisa-pulu Jon-me ade abuna Herot gu-rupa lakalisa: Rekena wia-le nena amena were nayoloma pa lisa. \v 19 Go-rupa lisa raburi Herot-na wereme Jon-para koe kone suma talalo pisa pare mada dia. \v 20 Go-rupa pisa pare Jon epe kone su redepo le ali pirisa-pulu Herot-me nipu madaa paala komoma karapo ada epe-rupa surubisa. Herot-me Jon-na agale pagisa rabu nipu kone laapo wisa. \p \v 21 Go-rupa pisa pare were Herodias-me kone meda wisa. Nipuna aali Herot-na agimi nipu madi di ipisa rabu eda yawo kiritasimi. Ora nipuna gavman alinu-para soldia alinu-para Galili suna ali mudunu raayo epa kiritasimi. \v 22 Go-rupa pisa raburi Herodias-na wane ipuma Herot-na yaa le alinu-para epa pirina yalisa pabesa rabu raana komisimi. Go-rupa pisimi-pulu Herot ali mudu yaa-pulu nogo-para talo: Nena kone ali ya? Agale lainalo mada gialua. \v 23 Go-rupa pisa rabu Herot-me nogo-para makuaa loma gu-rupa lakalisa: Neme agale meali rabu gialua. Nina adaa su rikirana rumaaoma ele adaapu gialua lisa. \p \v 24 Go-rupa lisa raburi nogome agi piri puma talo: Ake lano ya? Agimi nogo lakeloma talo: Jon-re kalu-ipa mi ali yade nipuna kalu rugulu meaina. \v 25 Go-rupa pisa rabu nogome ali mudu piri-para wagepu puma agale mulalo gu-rupa lisa: Neme Jon-na kalu plet madaa suma giaina. \v 26 Go-rupa lisa raburi ali mudumi Jon kodome komisa. Yapare ada makuaae agale lakalisa-pulu nipuna wamo pi alinu piruma ademede-pulu neme agale nogo-para nagiyalua kone wisa. \v 27 Go-rupa pisa raburi ali mudumi soldia-para talo: Jon-na kalu pua rugutapa lisa. Gore mo polis nipu karapo ada-para puma Jon-na kalu rugitisimi. \v 28 Rugulisa rabu plet madaa suma wane kalisa rabu wanemere nipuna agi kalisa. \p \v 29 Go-rupa pisa raburi disaipel alinumi pagoma ipuma Jon-na ro ria puma rogaasimi. \s1 Yesumi enaali adaapu 5000 eda kalisa \r (Mat 14.13-21; Luk 9.10-17; Jon 6.1-13) \p \v 30 Go-rupa pumare disaipel alinumi Yesu piri-para wala ipuma Herot-na kogono pisa-rupa agale epa lakalisimi. \v 31 Go rabu enaali adaapu epala puala pisimi-pulu Yesu-para disaipel alinu page eda nanisimi. Go-rupa pea-le Yesumi nipuna disaipel ali-para talo: Go su giyoma enaali napiri su-para puma pomo mu mada piramina lisa. \v 32 Go-rupa pisa rabu nimu ipinu madaa piruma enaali napiri su-para pisimi. \p \v 33 Yapare pisimi raburi enaali adaapumi nimu waru adisimi. Go-rupa puma enaalinumi adarenu giyoma pora pagina pisimi. Go-rupa puma go enaalinumi Yesuna ipinu madaa abala puma nimuna piri-para abala epa kiritasimi. \v 34 Go-rupa pisa raburi Yesumi ipinu giyoma enaali adaapu adisa rabu nipuna pu robaa-para kodome komisa. Go enaalinu ora sipsip mena-rupa pa pirina yapare nimuna puni alinu napimi-daa kodome komisa. Go-rupa pea-le go rabu nipumi agale adaapu mogealisa. \v 35 Gore ora alebo rabu Yesuna disaipel alinumi ipuma nipu-para talo: Go su-para enaali ora dia lea. \v 36 Abi ribaa lea-le enaalinu ada rapaape. Go-rupa puma nimuna eda kabola penaalo rapaape. \v 37 Go-rupa lisimi pare Yesumi talo: Nimina nimu eda katepape. Go-rupa lisa pare nimumi Yesu-para talo: Naame bret kabolalo palimare kana 800 kina mada kaboma mea kalema ya? \v 38 Go-rupa lisimi rabu Yesumi nimu-para talo: Nimina bret akepu raapu ya? Puma adalepa. Nimumi adoma gu-rupa lisimi: Bret ipa supu-para wena laapo wia lisimi. \p \v 39 Go-rupa pirisimi rabu Yesumi talo: Nimu go-pare rilipu pole madaa mapiraalepape. \v 40 Yesumi gu-rupa lisa raburi go-para ena 100-pela kiritaoma pitaa meda-para enaali gu-rupa 50-pela kiritaoma laaoma pu pirisimi. Gore rado rado raayo gu-rupa pirisimi. \v 41 Go-rupa pisa rabu Yesumi bret supu-para wena laapo muma yaa-para adasaaoma Gote-para ora pili lisa. Go-rupa loma bret piribima disaipel alinumi enaalinu rumaainalo kalisa. Go wena laapo page Yesumi enaali rumaainalo kalisa. \v 42 Go-rupa pisa rabu nimumi ora eda mada no pirisimi. \v 43 No kiritinaloma disaipel alinumi eda purupi yarepema basket 12-pela madu wisimi. \v 44 Go-rupa pisa rabu enaali adaapu gu-rupa 5000-pela eda nisimi. \s1 Yesu ipa koau madaa pamisa \r (Mat 14.22-23; Jon 6.16-21) \p \v 45 Go-rupa pisa raburi Yesumi nipuna disaipel ali-para talo: Ipinu madaa piralepape. Nimi ipa mone pane Betsaida su abala pulupape. Gore disaipel alinu nimu penaaloma Yesumi enaali raayo mea rapaatalo pisa. \v 46 Yesumi enaali pawa pulupape lo lakeloma so rudu madaa beten tea pisa. \v 47 Go-rupa puma ora ribaa yapaasa raburi nimu ipinu madaa pirinaloma Yesu agu raapo so rudune pirisa. \v 48 Go raburi disaipel alinumi ipinu yola muma ipa rupirari poma mu pirisimi rabu Yesumi nimu adisa. Po rilipu nimu pulalo pisimi-nane ipisa-pulu pomo mu pirisimi. Gore yapi pode talo pisa raburi Yesu nimu piri-para ipa koauna pamisa. Yesuna konere nimuna ipinu giyoma mogo-nane pa pisa. \v 49 Go-rupa pisa pare ipa koau-nane pamualaina nimumi Yesu remo meda kone suma pogolasaoma yalaasimi. \v 50 Yalaasimi rabu nimumi adoma paala komisimi. Paala komisimi-pulu nipumi nimu-para talo: Paala nakomalepape. Ni Yesu yade lisa. \v 51 Go-rupa pisa raburi Yesu nimuna ipinu ru-nane pirina po rilipu loraasa. Go-rupa pisa raburi nimu pogolasaoma paalame komisimi. \v 52 Gore disaipel alinumi bret kogonona re namakuaasimi. Dia, nimuna lo robaa-para go konena re ora namakuaasimi. \s1 Yesumi Genesaret su-para piri yaina kome enaali ma-epeaasa \r (Mat 14.34-36) \p \v 53 Go-rupa pisa raburi nimu ipa mone pane puma Genesaret su opapaoma ipinu adibasimi. \v 54 Nimumi ipinu giyasimi rabu enaalinumi Yesuna le-aga waru adisimi. \v 55 Go rabu nimu su raayona wagepu pisimi. Wala ipisimi raburi Yesu piri-para yaina kome enaalinu reke madaa ria ipisimi. \v 56 Go-rupa puma werepe Yesu ora oge su-paranu adare-paranu emaapu-paranu go su raayo-para pamisa rabu enaalinumi yaina kome enaali kiritape su maket kamaa ria ipisimi. Go-rupa puma nimumi Yesuna mamina kuni madaa waraamonalo kogelisimi. Gu-rupa waraainaloma nimuna yaina raayo ma-epeaasa. \c 7 \s1 Gote-na rekena agalemere kasuanuna kone rabuaaya \r (Mat 15.1-9) \p \v 1 Go-rupa pisa raburi Farisi alinu rekena agale tisaa-nu page Jerusalem su-para giyoma Yesu piri kiritasimi. \v 2 Kiritasimi raburi disaipel ali medaloma eda nolalo piruma nimuna ki koto pimi nisimi-daa kiritape alinumi adoba pirisimi. \v 3 Gore Farisi alinu page Juda alinu page eda piruma neme rabu ki abala radepelisimi. Nimuna kasuana kone mogealalo ki radepealeme. \v 4 Go page go Farisi alinumi maket-para kabeme eda abala radepealeme. Go-rupa puma nimuna pora meda rado rado page ralisimi. Kone medare nimumi kopo-nupara plet-nupara kap-nupara raayona pa radepealeme. \v 5 Go-rupa pea-le Farisi ali page rekena agale tisaa-nu page Yesu agale mulalo pirisimi: Ake pea-daa nena disaipel alinumi nimumi kasuana kone namogeleme pae? Nimuna ki naradepeaoma\f + \fr 7.5 \ft Farisi alinuna rekena agalere go-rupa. Pora kimisu pamuma go-au pisimi. Koto au pale puma eda napianale pisimi ki radepema eda puama nala pisimi. Go pumare nimu ora epelea kone wisimi. Yesuna moge riae alinu kimisu aaoma puma mo-rupa ki naradepele pa eda pa pua nisimi. Go rabu Farisi alinumi go alinumi koae-au puma nana kasuanumi pide rekena agale rugutame lisimi. Pare nimuna koae-au pa rogaa saba piruma ki radepe radepe pala piruma nimu epelea kone wisimi. Gotena rekena agaleme go-daa nalea pare pa nimuna rekena agale wariawa ralisimi.\f* koto pimi eda neme lisimi. \v 6 Yesumi nimu-para talo: Nimi ora makirae alinu pimi. Go madaare Gote-na agale lakale ali Aisaia-me pepa madaa gu-rupa lisa: Go enaalinuna agalemere nina bi minasaaeme pare nimuna lo robaa-para ni madaa kone nasalimi. \v 7 Go enaalinumi pa alinuna kone mogeleme pare ora Gote-na rekena agale pa leme. Go-rupa leme-pulu nimumi naa bi mada naminasaaeme. Yesumi Aisaia-na agale gu-rupa lakalisa. \v 8 Go-rupa puma Yesumi nimu-para talo: Nimi Gote-na rekena agale giyoma yapare kasuana kone mogeleme. \p \v 9 Yesumi nimu-para talo: Nimina kone giyalalo peme rabu kudiri kone suma Gote-na rekena agale giyeme. \v 10 Moses-me abala gu-rupa lisa: Nimina agi aaraa laapona agale pagoma bi minasaatepape lisa. Enaali raayome agi aaraa-para koe agale leme-daare nimu ora lu makomalimi lisa. \v 11-12 Moses-me gu-rupa lisa pare nimimi gu-rupa lisimi: Enaali raayome agi aaraanu-para talo: Kana neme saabaayo-airi Gote madaa imaa keae loma saato. Go-rupa pea-le ama aapa naraba mealua leme. \v 13 Go-rupa peme-le nimimi nimina kasuanuna agale pagoma raleme raburi Gote-na agale yokeme. Go-rupa pumare nimimi kogono go-rupa adaapu pa peme lisa. \s1 Pupitagi manape elenu \r (Mat 15.10-20) \p \v 14 Go-rupa pisa rabu Yesumi enaali adaapu wala yaaloma saa pi agaleme talo: Nimi raayo pagalepape. \v 15 Nimimi epe eda nalimi rabu go edame nimi-daa mada nabebolalia. Dia, pare nimina lo robaa-para wi koneme nimi makoyaalia. \v 16 Enaali raayome go agalena re makuaaba piralimiri waru pagalepape. \p \v 17 Go-rupa pisa raburi Yesumi enaali giyoma ada-para epenaloma disaipel alinumi saa pi agalena re madaa agale mulalo pirisimi. \v 18 Go-rupa puma Yesumi nimu-para talo: Nimimi nimu-rupa piruma kone nasalimi. Nimi ora pagalepape. Enaalinumi eda nalimi-daare go nape eleme nimu mada nama-koeyaalia. \v 19 Dia-le go edare enaalina kone-para nasalia pare lo-pu aaya-daa wi tapa-para pea lisa. Yesu go-rupa lisa rabu pa nape eda raayore ora epe-rupa lakalisa. \v 20 Yesumi wala talo: Enaalinuna lo robaa-para wi koneme pupitagi manaalia. \v 21 Gore enaalinuna lo robaa-para wi kone suma gu-rupa peme: Ena paake yolape-para paake nape kone-para ali lu makomaape kone suma peme. \v 22 Go page alinumi ena yoke meape kone-para ele madaa epame komape kone-para koeyae pape kone raayo peme. Go page makirae kone-para koe yalame komape kone-para koe kudipa kone-para enaalinuna bi rabuaniaape kone-para ali tyape kone-para pa makeae kone page ora go raayo lo robaa-para kone wimi. \v 23 Go koe kone raayore kone-para suma kana-nane enaali makoyaaya. Yapare eda nape eleme epe-aimi napea lisa. \s1 Fonisia su piri ename Yesu kone rulasa \r (Mat 15.21-28) \p \v 24 Go-rupa puma Yesu go su giyoma kimisu Tair adare re-para pisa. Go-rupa pisa raburi nipu ada meda-para kodobaoma yapare enaalinu nalakalisa. Nalakalisa pare nimuna pa makuaasimi. \v 25 Gore koe remo piri nogo medana agimi Yesu pia remaa pagisa. Go-rupa puma nipu Yesuna kibu re-para ipuma rumu pege puma pirisa. \v 26 Mogo nogona agiri Siria adare Fonisia ename madisa. Gore nipu Yesumi mo nogo-para pia remo rakepeainalo kogelisa. \v 27 Go-rupa pisa raburi Yesumi Juda alinuna pora madaa kone suma saa pi agaleme gu-rupa lisa: Gore abala naame nogo naaki eda kalamina. Nogo naakina eda muma yana kalemare epe kone-daa dia lisa. \p \v 28 Yapare mo ename Yesu gu-rupa lakalisa: Ali Mudu, ora lae pare reke rolo-para piri yananumi nogo naakina eda purupi neme. \p \v 29 Yesumi nipu-para talo: Gu-rupa lae-le nena ada-para wala pu. Koe remore nena nogo giyoma puade lisa. \v 30 Go-rupa puma no agimi ada puma ru-nane kodobaoma nipuna nogo reke madaa epe-rupa pirina adisa. Go nogo-para rakepeaoma koe remo pane pisa. \s1 Yesumi kale poae agale maare ali ma-epeaasa \p \v 31 Go-rupa pisa raburi Yesu Tair su-nane giyoma ipa Galili su-para wala pisa. Pamisa rabu nipu adaa su robo Saidon ru-nane pamuma puma adare Dekapolis-para page pisa. \v 32 Go-rupa pisa raburi enaali medalomame kale poma agale maare ali Yesu piri-para maa ipisimi. Mea ipuma Yesumi go yaina pi alina to madaa waraainalo kogelisimi. \v 33 Yesumi mo ali muma enaali napiri su-para maa puma kimi kale-para suma supi roma mo alina eke waraasa. \v 34 Waraasa rabu Yesu yaa-para adasaaoma lisana kodome komoma komo misa. Go rabu mo ali-para talo: Lobape lisa. Yapare Yesuna adaa agaleme: Efata lisa. \v 35 Go-rupa lisa raburi mo alina kale malobaaoma eke ma-epeaaoma agale epe-rupa malaasa. \v 36 Go-rupa pisa raburi Yesumi enaalinu-para agale natapape lisa. Yapare natapape lo lakalisa raburi nimumi puri paboma lakalisimi. \v 37 Apo remaa pagisimi enaalinumi Yesumi go-rupa pisa-daa ora paalame komoma kidipaa raki luma talo: Mogo alimi ele raayo epe-rupa pea. Kale poae ali page agale maare ali page nipumi epe-rupa maperekeaaya lisimi. \c 8 \s1 Yesumi enaali 4000 eda kalisa \r (Mat 15.32-39) \p \v 1 Gore werepe enaali adaapu epa kiritasimi. Werepe nimuna eda dia lisa rabu Yesumi nipuna disaipel alinu-para yaaloma talo: \v 2 Go enaalinu yapi repome ni raapu piraoma pare eda naname-pulu ni kodome komalo. \v 3 Neme nimuna ada penaatoare reae puma pora pagina lopalimi. Enaali medalomare pora adaalu-para epame. \v 4 Nipuna disaipel alinumi nipu-para talo: Gore go suri enaali napimi-le naa ali-para puma bret kaboma nimu rumaalima ya? \v 5 Yesumi nimu-para talo: Nimina bret akepu raapu wia? Nimumi talo: Ki medane luma medane laapo wia lisimi. \p \v 6 Go rabu Yesumi enaali raayo su madaa mapiraasa. Go-rupa puma Yesumi bret ki medane luma medane laapo muma Gote-para ora pili loma lisana piribima nipuna disaipel alinu kalisa. Yesumi kalenaloma nimumi mumare enaali rumaaoma katea pirisimi. Go-rupa puma disaipel alinumi rumaasimi. \v 7 Go-rupa pirisimi raburi disaipel alinuna wena ogepusi page madu wisimi. Go page Yesumi muma lisana ora pili loma enaali-para rumaalepape lakalisa. \v 8 Go-rupa pisa raburi nimu eda ora waru no pirisimi. Eda nabenaloma purupina basket ki medane luma medane laapo yarepema madu wisimi. \v 9 Go raburi enaalinuri 4000 pirisimi. \p \v 10 Go-rupa puma werepe Yesumi nimu rapasa. Pirisimi raburi Yesu page nipuna disaipel alinu page ipinu madaa piruma Dalmanuta su robo ru-nane pirisimi. \s1 Farisi alinumi Yesu napi kogono mada pali yapae agale lorapisimi \r (Mat 16.1-4) \p \v 11 Go-para pirina Farisi alinu medalomame Yesu piri-para ipuma arere pirisimi. Nimumi Yesu ko tulalo ipuma napi kogono mada pali yapalo lakalisimi. Go adalimare Gote-me puri ne go aaya-daa makuaalima lisimi. \v 12 Go-rupa lisimi pare Yesumi nipuna pu lome komo mu rubuma gu-rupa lisa: Ake pea-daa go komea rabu enaalinumi napi kogono asa peme pae? Ni ora talo: Nimumi ora mada na-adalimina lisa. \v 13 Go-rupa puma nipumi go enaalinu giyoma ipinu madaa piruma disaipel alinu raapu ipa mone pane kenaasimi. \s1 Farisi alinu-para Herot nimuna yis-na agale \r (Mat 16.5-12) \p \v 14 Gore ipa mone pane pirisimi pare disaipel alinumi kone ruguloma bret namuma wisimi. Go kone ruguloma nimumi bret komea kama ipinu-para mea wisimi. \v 15 Go rabu Yesumi saa pi agaleme nimu-para talo: Pagalepape. Farisi alinu-para Herot-para nimuna bret ma-adaa sape yis waru adalepape. \v 16 Yesumi go-rupa lisa raburi nimumi gu-rupa lala pirisimi: Naa bret nasalima lisimi. \v 17 Go-rupa pisa raburi Yesumi nimu adoma muma nimu-para talo: Naa bret nasalima leme-le ake pea-daa leme pae? Nimi abi namakuaaeme? Nimina kone nasalimi? \v 18 Nimina lemere na-ademe? Nimina kaleme agale napageme? Gore nimimi kone rugulaeme pae? \v 19 Neme bret supu piribima enaali adaapu gu-rupa 5000-pela giawade raburi nu eda purapina nu akepu raapu yarepema madu wisimi ya? Nimumi 12-pela lisimi. \v 20 Go-rupa lisimi rabu Yesumi wala talo: Go page enaali adaapu gu-rupa 4000-pela bret ki medane luma medane laapo giawade raburi nu akepu raapu yarepema madu wisimi ya? Go rabu nimumi ki medane luma medane laapo madu wisima lisimi. \v 21 Go-rupa lisimi raburi Yesumi nimu lakalisa: Go-rupa pawade pare abiri namakuaaeme? \s1 Betsaida su-para piri le rubu pi ali meda ma-epeaasa \p \v 22 Go-rupa puma nimu Betsaida su-para pirisimi. Go rabu enaali medaloma le rubu pi ali Yesu piri-para mea ipuma talo: Go ali waraape lo kogelisimi. \v 23 Go-rupa puma Yesumi le rubu pi alina ki muma ada pera-le lamua pisa. Go-rupa pisa raburi Yesumi mo alina le-para supi raa rakisama ki tone waraaoma agale lorapisa: Ne ali ade pae? \v 24 Go-rupa lisa raburi mo alimi adoma talo: Neme ali adalo pare nimu pamualeme raburi repena nona pea. \v 25 Go-rupa lisa rabu Yesumi nipuna le wala waraainaloma waru perekelema adisa. Adisa raburi mo ali page ele raayo pa epe-rupa adisa. \v 26 Go-rupa puma Yesumi mo ali penalo rapaoma talo: Nena ada pumare adare-para wala napope lisa. \s1 Pita-me Yesu-para talo: Ne enaali Raapu Pirape Ali lisa \r (Mat 16.13-20; Luk 9.18-21) \p \v 27 Go-rupa puma Yesu nipuna disaipel alinu raapu Sisaria Filipai su laapo-nane pamisimi. Pamisimi raburi Yesumi nipuna disaipel alinu-para agale gu-rupa misa: Enaalinumi ni aapi leme? \v 28 Nimumi nipu-para talo: Gore enaali medalomame nere Jon Baptais leme. Medalomame nere Gote-na agale lakale ali Elaija leme. Medalomame nere Gote-na agale lakale ali meda leme. \v 29 Go-rupa puma Yesumi nimu-para wala talo: Ora lale pare nimimi ni aapi ake kone wimi? Pita-me nipu-para talo: Ne ora enaali Raapu Pirape alina Si Keriso yade lisa. \v 30 Go-rupa lisa raburi Yesumi nimu-para enaali raayo nalaketapape lisa. \s1 Yesumi nipu komoma wala rekalua lo lakalisa \r (Mat 16.21-28; Luk 9.22-27) \p \v 31 Go-rupa pisa raburi Yesumi nimu gu-rupa mogealisa: Ni enaali Raapu Pirape alina Si radaa waru no pitua. Gore kone makuaae alinumi page Gote-na lodo kira ali mudunu page rekena agale tisaa-nu page nimu raayome ni giyalimi. Nimumi ni Yesu lu makomalimi pare yapi repo dia naloma wala rekalua. Yesumi agale gu-rupa mogealisa. \v 32 Yesumi nimu-para apo agalena re waru lakalisa. Go-rupa lisa rabu Pita-me Yesu-para talo: Ne timi agale gu-rupa nalape lisa. \v 33 Go-rupa lisa pare Yesumi perekea luma nipuna disaipel alinu adisa rabu Pita-para rono pagoma talo: Ne Satan-na kone wia-le nemere ni giyape. Ne Gote-na kone nasali pare ne su kamaanuna kone wi lisa. \p \v 34 Go-rupa pumare Yesumi enaalinu page disaipel alinu page yaaloma lakalisa: Werepere enaali raayome ni raita mea epalimi-daare repena polopeana kedaa ruma nimuna kone giyoma ni raita mea ipulupape lisa. \v 35 Enaali raayome nimuna yogale surubalimi-daare ade abuna alupalimi. Pare enaali raayome ni madaa page epe agale madaa nimuna kone giyalimi-daare ade abuna piralimi. \v 36 Pa ali medame su raayona kana yoto mealia pare nipuna kone wasa giyaliare go kone epelea? Dia lisa. \v 37 Go-rupa puma go alimi kone wasa ora wala mada mealia ya? Mada dia lisa. \v 38 Go-rupa pea-le abi go pupitagi no Gote giyape di rabu enaali raayome ni-para epe agale-para koau rilalimi-daare neme nimu page giyalua. Werepere ni enaali Raapu Pirape Aliri epe ensel-nupara Aapana epe puri raapu epalua-le go rabu giyalua lisa. \c 9 \p \v 1 Go-rupa puma Yesumi nipuna disaipel alinu-para enaalinu medaloma-para page talo: Neme nimi-para ora talo: Go-para pimi enaali medalomame nakomalimi pare nimumi abala Gote-na Surube Yapi-na puri mea epaliade adalimi lisa. \s1 Yesuna to rado auoma pisa \r (Mat 17.1-13; Luk 9.28-36) \p \v 2 Wala yapi 6-pela dia naloma Yesu-para Pita-para Jems-para Jon-para nimu komea-para so rudu madaa pirisimi. Gore Yesumi to rado aoma pisa-daa adisimi. \v 3 Go-rupa pirisimi raburi nipuna mamina-nu yaako puma lepo lepo pisa. Go yaako pu lisa rabu mamina raayo yaako pisa-rupadaa ali meda mada napia-rupa pisa. \v 4 Go-rupa pisa rabu Elaija page Moses page ipuma Yesu raapu agale epa lisipi. \v 5 Go-rupa puma Pita-me Yesu-para talo: Tisaa, naa go-para pimare epelea. Pokaalo ada repo pamina. Medare nena medare Moses-na medare Elija-na pamina. \v 6 Gore Pita nimu page paala komoma age lema pae kone wisimi-pulu apo agale lisa. \v 7 Go rabu mole medame naare makudinae ru-para pirisimi. Go yaa-para mole raapu agale gu-rupa pagisimi: Gore ora nina epe Si. Neme nipu madaa pedo pi. Nipuna agale pagalepape lisa. \v 8 Go-rupa lisa raburi disaipel alinumi wagepu pereke luma adisimi pare Yesu komea adisimi. \p \v 9 Nimu kari kilipisimi raburi Yesumi nimu-para talo: Nimimi abi adamede madaare enaali remaa natapape. Ni enaali Raapu Pirape Siri abala tapa-para madaa rekalua. \v 10 Nimumi nipuna agale pagisimi pare nimuna agale gu-rupa lo pirisimi: Go agale ni tapa-para rekalua agalere ake agale ya? \p \v 11 Go-rupa puma nimumi Yesu-para talo: Rekena agale tisaanumi gu-rupa leme: Elija-me ele kiritao suma abala epena leme. Go agalena re ali ya? \v 12 Go-rupa lisimi raburi Yesumi nimu-para talo: Elija-re ele raayo ameke pulalo abala epalia. Go-rupa pea pare Gote-na buk madaare enaali Raapu Pirape alina Si niri radaa abala waru no pitua. Go-rupa puma enaalinumi ni giyalimi. Go agalena re makuaaeme? \v 13 Yapare neme nimi lagialo: Elaija abala ipisa pare go rabu enaalinumi nimuna koe kone suma pirisimide lisa. Gote-na buk madaare Elaija tyalalo peme lagisa. \s1 Yesumi agale maare remo pabo piri naaki ma-epeaasa \r (Mat 17.14-21; Luk 9.37-43) \p \v 14 Gore Yesu-para disaipel alinu ipa repo wala disaipel ali medaloma raapu kiritaoma enaali adaapu adisimi. Go rabu disaipel ali medalomame rekena agale tisaanu-para agale lape arere pisimi. \v 15 Go pirisimi enaalinumi Yesu adoma paala komomare wagepu ipuma ki kalisimi. \v 16 Kalisimi raburi Yesumi nimu-para agale gu-rupa lisa: Ake madaa arere pu pimi? \v 17 Go agale lorapisa rabu go enaali adaapu rikirana pirisa alimi talo: Tisaa, nina naaki ne piri-para ma epawa. Go naaki madaa remo pia-pulu agale maarea. \v 18 Remome naaki yoloma ria pea rabu malopaaoma agale yaruma rako supi madu to puri palea lisa. Neme disaipel ali-para ma-epaape lawade pare nimu mada dia lamede. \p \v 19 Go-rupa lisa raburi Yesumi enaalinu-para talo: Nimiri epe agale yoke enaali pimi. Ni nimi-para koro di akepu raapu pa pitua ya? Neme nimi-para rana akepu raapu kogono waatoa ya? Go naaki mea ipu. \v 20 Go lakenaloma naaki Yesu piri mea ipisimi. Remome Yesu adisa raburi naaki mapururu mapaaoma naaki su kamaa malopaasa. Go-rupa puma perekea pereke yalalaaoma rako supi raa pisa. \p \v 21 Go pisa raburi Yesumi go naakina aaraa-para talo: Go yaina maali akepu raapu wia? Aaraame talo: Oge naaki pirisa rabu pisa. \v 22 Remome go naaki tulalore repena sulaa-para page ipa-para page mea malopaaoma yogale makoyaatalo pea. Go-rupa pea pare neme naa madaa kodome komoma raba meali palo maarea. \v 23 Go-rupa lisa rabu Yesumi talo: Neme mada palua palo maarea lae ya? Ali medame naa agale lo robaa-para maitimiri ele raayo ora mada palua. \v 24 Go-rupa lisa raburi aaraame wagepu yaaloma lo robaa-para agale namade-le ni raba meape lisa. \v 25 Gore Yesu enaali raayome nipu epa kiritaoma kuta pubasimi adisa-pulu koe remo-para puri pale agale gu-rupa lisa: Ne kale poae agale maare ne koe remore neme puri pale agale lagialo: Mo ali nipu rakepema nipu-para wala na-epa pirape lisa. \v 26 Go-rupa lisa raburi mo remome e loma naaki mapururu pawa pisa. Go-rupa pisa raburi mo naakina to kogore lisa-daa enaali medalomame talo: Nipu le kadupiaade lisimi. \v 27 Yapare Yesumi nipuna ki muma marekaasa. Go-rupa pisa raburi rekaitabisa. \p \v 28 Yesu ada-para wala pisa raburi disaipel alinumi enaali napimi rabu agale mulalo pirisimi: Ake pea-daa naana abala mada namaraakepeaarima pe lisimi. \v 29 Yesumi nimu-para talo: Remo gupialere beten-me kama mada maraakepealia. Kone ele medalomame mada dia lisa. \s1 Yesumi nipu komoma wala rekalua lo lakalisa \r (Mat 17.22-23; Luk 9.43-45) \p \v 30 Nimumi go su giyoma Galili su robo ru-nane pamisimi. Pamisimi pare enaalinumi nipu wala mada na-adalimilo Yesumi nimu nalakalisa. \v 31 Nipumi disaipel alinu agale rado mogealisa-pulu kaleda pirisimi. Nipumi gu-rupa mogealisa: Ni enaali Raapu Pirape alina Siri werepe lore alinu linalo mea kaleme lisa. Linaloma wala yapi repo dia naloma rekalua lisa. \v 32 Go-rupa lisa pare disaipel alinumi nipuna agalena re namakuaasimi. Go-rupa pirisimi pare paala komisimi-pulu medana agale namisimi. \s1 Aapi ora ali mudu pia ya? \r (Mat 18.1-5; Luk 9.46-48) \p \v 33 Go rabu nimu su Kapaneam-para pirisimi. Go rabu Yesumi ada puma piruma nimu-para agale gu-rupa lisa: Naa pora poamade raburi ali madaa arere paleme ya? \v 34 Go-rupa lisa pare nimumi agale meda nalisimi-para pora pagina pulaaoma aapi ora ali mudu piruma yapae arere pisimi. \v 35 Go rabu Yesu nipu piruma disaipel ali 12-pela ipulupa lisa. Nipumi nimu-para talo: Ali medame ni riri-nane abala pitua kone saliare gore nipuna kone giyoma enaali raayo raba meape ali abala pirape. \v 36 Go lisa raburi Yesumi naaki meda nipu lomare nimu piri rikirana mea mapiraasa. Go rabu nipumi go naaki kupima lisana nimu-para talo: \v 37 Enaali raayome go nogo naakinu komea epe-rupa muma raba mealimi-daare ni page go kone salimi. Enaali raayome ni epe-rupa muma mealimi-daare nimumi ni mea rapaae Aapa page mealimi lisa. \s1 Ali medame naa koe kone nasaliare ora komea enaali pima \r (Luk 9.49-50) \p \v 38 Jon-me Yesu-para talo: Tisaa, nena bimi ali medana koe remo pane maa rakepeaaripa. Go-rupa pea pare naa raapu napima-le naame go-rupa napape. \v 39 Go-rupa lisa pare Yesumi talo: Nipu namagiyaape. Ali medame naa bi-para napi palia-daare werepe nipumi ni madaa koe agale mada natea. \v 40 Gore enaali raayome naa madaa yada lore ali na-aulaliare gore naana adami ali pitimi. \v 41 Pagalepa. Enaali raayome nimi ni Keriso-na nogo naakinu adoma epe nape ipa gialimi-daare nimuna epe yoto waru mealimi lisa. \s1 Pupitagi kotape kone \r (Mat 18.6-9; Luk 17.1-2) \p \v 42 Go oge nogo naaki meda ni madaa kone rulalimi-daare enaali medame nimuna kone rulae bebolaliare ora kolea. Bebolalia-daare go enaalina maa-para adaa kana madu maduma ipa-para lopaliare ora epelea. \v 43 Yesumi saa pi agale gu-rupa lisa: Gore nena kimi ne pupitagi manaaliare mea kepema pope. Ki ruguli ali-rupa pirali-daare epelea pare epe ki laapo paina koe repena sulaa-para pitiri ora kolea lisa. \v 44 Go adaa repena sulaa-parare enaalina eteto piri elenu nakomea mo repena sulaa pa ralaina. \v 45 Nena agemi ne pupitagi manaliaare go page nena age kepema poape. Go sune age ruguloma pitiri gore epelea. Go-rupa pare epe age laapo raita paina piruma wala repena sulaa-para pitiri ora kolea. \v 46 Go adaa repena sulaa-para enaalina lewa lewa piri elenu repena sulaa-para ratia. \v 47 Go page nena leme ne pupitagi manaaliare ralu rubape. Gore le kalae rubuli ali-rupa piruma Gote-na Surube Yapi di puma adali-daare epelea. Go-rupa pea pare epe le laapo pa apalae pirina repena sulaa-para mea rubalimiri ora koyaalia. \v 48 Go adaa repena sulaa-parare enaalina eteto piri elenu nakomalia pare repena sulaa pa roalia. \p \v 49 Gore enaalinumi pagalepa: Repena sulaare ora puri wia-rupa page kusa puri wia page nimimi Gote-na puri pale agale pagoma koeyae pape kone rabuaniaa tapape. \p \v 50 Kusa-re ora epelea pare nipuna rede dia yaalia rabu wala ane palima ya? Nimina kusa-rupa rede masaaoma lo robaa-para kuma mapaaoma enaali raapu epe-rupa piralepape lisa. \c 10 \s1 Yesumi ena yoke meape kone madaa agale lakalisa \r (Mat 19.1-12; Luk 16.18) \p \v 1 Yesu go su giyoma Judia su robo ru-nane puma ipa Jordan mone pane kenaoma pisa. Go rabu enaali adaapumi nipu piri-para wala epa kiritasimi. Go-rupa ipisimi raburi nipuna pisa-rupa enaalinu wala lakalisa. \p \v 2 Go-rupa pisa raburi Farisi alinumi Yesu ko tulalo ipuma makirae agale gu-rupa lakalisimi: Gore naana makuaae agale madaare ali medame were giyalia-daare go kone epelea lisimi. \v 3 Go-rupa lisimi raburi Yesumi nimu agaa gu-rupa misa: Moses-me nimi-para ali lagisa ya? \v 4 Yesumi go-rupa lisa rabu nimumi talo: Ali medame ena giyalia-daare Moses-me go alimi pepa mada lina lakalisa. \v 5 Go-rupa lisimi pare Yesumi agaa gu-rupa misa: Nimimi agale waru napageme-le Moses-me pepa madaa agale mana go-rupa gisa. \v 6 Pare abala su yaa laapo warisa raburi Gote-me ena ali laapo warisa. \v 7 Go-rupa pisa-pulu ali medame nipuna aaraa agi giyoma nipuna were raapu ora komea-rupa piralepape. \v 8 Go-rupa puma nipu laapo dia yapare ora komea pirapina. \v 9 Go-rupa puma Gote-me rapaaya komea mapiraasa-pulu ali medame mada narugulatepape lisa. \p \v 10 Gore nimu ada-para wala puma disaipel alinumi Yesu mo ena yoke madaa wala agale lorapisimi. \v 11 Go-rupa puma Yesumi nimu-para talo: Ali medame nipuna were giyoma ena rado meda rumaalia-daare go alimi ena paake lami ena mapiraalia. \v 12 Go page ename aali giyoma ali meda palia-daare go ename page nipuna ali paake rume kone suma palia lisa. \s1 Yesumi oge nogo naaki epe kone kalisa \r (Mat 19.13-15; Luk 18.15-17) \p \v 13 Enaali medaloma Yesumi nogo naaki kimi waraainalo nipu piri-para mea ipisimi. Yapare nipuna disaipel alinumi mo enaalinu-para arere lisimi. \v 14 Yesumi nipuna disaipel alinuna kone adoma nipumi rono pagoma nimu-para talo: Nogo naaki ni piri-para maa epenawa. Gote-na Surube Yapi di-parare nogo naaki-rupa piralimi-daa mealimina. \v 15 Pagalepa. Enaali raayome Gote-na Surube Yapi di adolalo pirimiri nimu abala nogo naakina kone mada muma adalimi lisa. \v 16 Go-rupa lisa raburi Yesumi no go naaki kupima kimi waraaoma epe raba mi agale lakalisa. \s1 Ali mudu kamope Yesu piri ipisa \r (Mat 19.16-30; Luk 18.18-30) \p \v 17 Yesu pora wala pulalo pisa rabu ali meda wagepu ipuma Yesu madaa rumu pege puma agaa mulalo: Epe Tisaa, ni ade abuna kagaa piramala pope kone mulalore ake palua pae? \v 18 Go-rupa lisa raburi Yesumi nipu-para talo: Gote nipu komea ora epelea-le ake pea-daa ni epe ali lae ya? \v 19 Ne Gote-na rekena wi agale napage? Go-rupa wia: Neme enaali meda nalu makomaape. Ena meda paake nayolape. Neme paake nanape. Enaali-para makirae agale nalape. Enaali medana ele mulalo makirae agale nalape. Nena ama aapa laapona bi minasaoma agale waru pagalepape. \v 20 Go raburi nipumi Yesu-para talo: Tisaa, go rekena agale raayore ni oge naaki rabu page abi page pago mogeaayo lisa. \v 21 Go rabu Yesumi nipu-para raana komoma adoma suma gu-rupa lisa: Ne kone komea nasali. Nena elenu puma muma kana yoto muma enaali naralinu kala. Go rabu so yaa-para epe ele meaina-le ni raita maa epape. \v 22 Yesumi go-rupa lisa raburi go alina ele adaapu wisa-pulu nipuna le-aga adainaaoma kedaame komoma pisa. \p \v 23 Go-rupa pisa raburi Yesu perekea luma nipuna disaipel alinu adoma nimu-para talo: Ali kamore Gote-na Surube Yapi di pulalore ora kalai peme. \v 24 Go-rupa lisa-pulu disaipel alinumi paalame komisimi. Yapare Yesumi nimu-para saa pi agaleme wala talo: Naa naakinu-le waru pagalepape. Enaali raayome Gote-na Surube Yapi di adolalo peme pare kedaa waru pea lisa. \v 25 Gore kamel menare noai kego-para palia yalore kedaa pea. Yapare ali kamope Gote-na Surube Yapi-para pulalore kamel menana kego-para kedaa ma-oge yaalia. \v 26 Go-rupa lisa raburi disaipel alinumi pogolasaoma gu-rupa lala pirisimi: Gore aapimi mada ade abuna kagaa piramala palia ya? \v 27 Yesumi nimu waru adabaaoma talo: Enaalinumiri nimuna mada dia yapare Gote-mere enaali raba meape kogono raayo mada pea. \p \v 28 Go rabu Pita-me Yesu-para talo: Ada, naame ele raayo giyoma ne raita mea epena. \v 29-30 Yesumi nimu lakalisa: Ni ora lae-le pagalo. Enaali raayomere nimuna ada page ame page bali page ama aapa page nogo naaki page su page ni-para epe agale-para raitalalo giyalia-daare nipu go-rupa medaloma waru mealimi. Go-rupa puma abiri nimumi ora adanu page amenu page balinu page amanu page nogo naakinu page rudu rado rubilina mealimi. Go-rupa pea pare kedaa raapu mealimi lisa. Go-rupa puma werepe kagaa su-para ade abuna piralimi lisa. \v 31 Enaali adaapu abi riri-nane pimi pare go enaalinuri werepe koau-nane piralimi. Go-rupa puma abi werepe piri enaalinuri abala riri-nane piralimi. \s1 Yesumi nipu komoma wala rekalua lo rana repo lisa \r (Mat 20.17-19; Luk 18.31-34) \p \v 32 Nimu so Jerusalem su-para su-nane pora pamisimi. Go-rupa puma Yesu abala pisa rabu disaipel alinumi paala komisimi. Go enaali medaloma nimu raapu pamisimi rabu nimu page paala komisimi. Go rabu nipumi disaipel ali 12-pela mo-nane ogeasi puma nimu-para werepe epaliade ele madaa agale lakalisa. \v 33 Yesumi nimu-para talo: Gore naa so Jerusalem su-para baina. Go-parare pa enaalinumi Gote-na lodo kira-ae ali mudunu page Gote-na agale le tisaa-nu page nimu-para ni enaali Raapu Pirape alina Siri lamu mealimi. Go rabu go alinumi lu makomaape kose agale lakeleme rabu ruru radome lamu mealimi. \v 34 Go raburi nimumi ni-para ero loma supi raa piaoma repena kulimi lu makomalimi lisa. Go palimi pare yapi repo dia naloma wala rekalua lisa. \s1 Jems Jon laapome Yesu agaa mulalo ipisipi \r (Mat 20.20-28) \p \v 35 Go rabu Sebedi-na si Jems Jon laapo Yesu piri-para ipuma talo. Tisaa, saame ne agaa mulalo pipa elere neme ora painalo lisipi. \v 36 Go-rupa lisipi raburi Yesumi nipu-para talo: Gore nipina kone-para neme ake palua ya? \v 37 Nipumi Yesu-para talo: Go-rupa pape. Nere nena epe pirape siaa king madaa piruma surube ali pirali rabu saa page pirapana. Meda nena popo ki-nane pirina meda nena koya ki-nane pirina lisipi. \p \v 38 Yapare Yesumi nipu-para talo: Nipi go siaa mulalo pape elere nipi namakuaaepe. Naa ipa naluade pe-rupa radaa mada nalipi ya? Niri kalu-ipa mealua-rupa nipiri go-rupa kalu-ipa mada mealipi ya? \v 39 Nipu laapome nipu-para talo: Saa mada lisipi. \p Yesumi nipu-para talo: Neme nalua ipa pere go-rupa mada nalipi. Go page nina mealua kalu-ipa go-rupa mada mealipi. \v 40 Go mada palipi pare nina popo ki-nane page koya ki-nane mapiraape konere neme agale mada nalagialua. Go-para pirapere aapa komeame nipuna tea lisa. \p \v 41 Gore disaipel ali medalomame go agale pagomare mo ameaya Jems Jon laapo-para rono pagesimi. \v 42 Go-rupa pisimi-pulu Yesumi nimu raayo yaaloma talo: Ruru radona ali kalunumi nimuna enaalinu madaa puri paloma nimuna koneme peme. Nimumi go enaalinu waru surubaeme. \v 43 Go-rupa peme pare nimuna kone agale namogealepape. Nimina kalu ali mudu pirano kone salia-daare go aliri nipu nimi abala raba mealia. \v 44 Go page nimina komea abala riri-nane pulalore nipu abala kogono ali-rupa piralia. \v 45 Ni enaali Raapu Pirape alina Siri enaalinumi nina kogono paminalo naipisua pare enaali raba mulalo ipisuade. Nina kone wasaame enaalinuna koe kone mea rubaitalo ipisuade. \s1 Yesumi le rubu pi ali Bartimeus-na le ma-epeaasa \r (Mat 20.29-34; Luk 18.35-43) \p \v 46 Nimu Jeriko su-para ipisimi. Gore Yesu page nipuna disaipel alinu page enaalinu page Jeriko su giyasimi raburi ali meda Bartimeus-miri pora kebo-nane pirisa. Go aliri le rubu pi ali piruma kana kogetalo pirisa. Nipuna aaraare Timias yade. \v 47 Gore mo aliri nipu Nasaret su-para piri ali Yesu epaa remaa pagisa-pulu nipumi gu-rupa yalisa: Yesu-yo, Devit-na si-ya. Ni kodome komape. \v 48 Go-rupa lisa raburi enaali medalomame nipu rono pagoma agale nalape lisimi. Go-rupa lisimi pare nipu ora puri paloma wala yalisa: Devit-na si ni kodome komape. \v 49 Go rabu Yesumi pa aoma enaalinu-para talo: Go ali mea nipu lo lakalisa. Nimimi le rubu pi ali-para yaaloma talo: Paala nakomape. Ne yaata-le rekoma pu lisimi. \v 50 Go-rupa lisimi raburi mo ali mamina kolo rubuma wagepu rekoma Yesu piri pisa. \v 51 Go-rupa puma Yesumi nipu-para talo: Nena konere neme ne-para ake palua ya? Le rubu pi alimi nipu-para talo: Epe Tisaa, nina le ma-epeaaina ele adaluame pi. \v 52 Yesumi nipu-para talo: Abi pu. Nina agale lo robaa-para makodaaoma kone rulaaripi-pulu nena leme ele mada adali. Ora go-rupa lisa raburi mo alina le epeaasa rabu nipu Yesu raita maa pisa. \c 11 \s1 Yesu Jerusalem su-para ipisa rabu Gote-na bi minasaasimi \r (Mat 21.1-11; Luk 19.28-40; Jon 12.12-19) \p \v 1 Go-rupa puma nimu Rudu Oliv-na pora pagina ipuma su Jerusalem su-parana oge adare su Betfasi-para su Betani laapo re-para ipisimi. Ipisimi rabu Yesumi nipuna disaipel ali laapo maa rapasa. \v 2 Go rabu nipumi nipu-para talo: Mogo-nane su adare-para pulupa. Go-parare donki mena meda adibaliare koloma mea ipulupape. Go donki menare nipuna koauna enaalinu abi napiri. \v 3 Enaali medalomame ne-para go donki mena ake pea-daa maa pali pa lemere go-rupa tapape: Mudu Alimi go menana kogono saliare wala gialia lo tapape lisa. \v 4 Go-rupa lisa raburi nimu pora puma donki mena meda adisimi. Go donki mena abala medana pora gaape kuli-para aina rapaasimi. \v 5 Go rabu go-para reka aasimi enaalinumi nimu-para talo: Ake pea-daa go mena idi kolele ya? \v 6 Go-rupa lisimi raburi Yesuna lisade agale lakelaasimi. Go-rupa puma nimumi pina maa pulupape lisimi. \v 7 Go-rupa puma nimumi donki mena Yesu piri mea ipuma nimuna mamina-nu mena koauna winaloma Yesu pirisa. \v 8 Go-rupa pisa raburi enaalimi mamina-nu pora pagina rabulasimi. Medalomame maapu-nini repena palaa yo laapo poma pora pagina rabolaari ipisimi. \v 9 Go-rupa puma riri-nane enaalinu-para aapu-nane ipisimide enaalinumi page gu-rupa yalaasimi: Gote-na bi minasalimina. Go aliri Gote-na bi madaa ipula-le Gote-na adaa bi kalamina loma yalaasimi: \v 10 Naana kasua Devit-na Surube Yapi di epalia Gote-me puri kalaina. Gote-na bi minasalimina lisimi. \p \v 11 Go-rupa puma Yesu Jerusalem su-para puma Juda alinuna epe lotu ada-para ele adola pisa. Nipumi ele adabaaoma ribaa lisa rabu nipu ali 12-pela raapu Betani su-para pisimi. \s1 Yesumi repena fik madaa yaina pisa rabu kili na-elisa \r (Mat 21.18-19) \p \v 12 Go-rupa puma wala ekera-nane Betani su-para aoma ipisimi raburi Yesu reame komisa. \v 13 Reame komisa raburi nipumi mo-para aaya repena fik-na yo adomare kili elea palo adola pisa. Go kili raitalo pisa raburi nipumi kili na-elisa yo kama aasa adisa. \v 14 Go-rupa adisa-pulu Yesumi repena-para agale gu-rupa lakalisa: Nena kili meda ora mada namaitiape. Go-rupa lisa raburi disaipel alinumi go agale pagisimi. \s1 Yesumi lotu ada-para omo ale rapae enaali ralu lisa \r (Mat 21.12-17; Luk 19.45-48; Jon 2.13-22) \p \v 15 Nimu Jerusalem su-para opapasimi rabu Yesu epe lotu ada ru-nane kodobasa. Go-rupa puma nipumi lotu ada-para bisnis rome pi alinu maa ralulisa. Go rabu nipumi kana ropo pi alinuna reke lakepe rubebe puma ele rome pi alinuna reke page puma lakepe rubebe pisa. \v 16 Go-rupa pumare enaalinumi lotu ada ru-para ele rialo ipisimi rabu Yesumi rekena wisa. \v 17 Go-rupa pisa raburi nipumi nimu-para agale moge riaoma talo: Gote-na pepa madaa gu-rupa lu wisa: Su raayona piri enaalinumi naa ada ora Gote-para beten lape adalu wisa. Yapare nimimi paake ne alinuna kaledape ada-rupa ma-aulaeme lisa. \p \v 18 Go-rupa lisa raburi Gote-na lodo kira-ae ali kalunumi page rekena tisaanumi page pagoma nimumi Yesu lu makomalima kone wisimi. Go-rupa pirisimi pare enaali raayome Yesuna epe agale madaa raana komoma pogolasaasimi-pulu go alinumi Yesu mada nalisimi. \v 19 Ribaa Yesuna disaipel alinu raapu go adare giyasimi. \s1 Enaalinumi beten loma kone waru rulalimiri ele mealimina \r (Mat 21.20-22) \p \v 20 Go-rupa puma wala ekera-nane yapipu nimu pora pagina pisimi rabu nimumi mode repena fik aasa adisimi. Go adisimi raburi repena page no repena pitaa page abala kaapu lisa. \v 21 Go-rupa pisa raburi Pita-me abalade kone saapiruma Yesu-para talo: Tisaa ada, go yaina abala lae-le go repena fik ora kaapu lea. \v 22-23 Yesumi nimu-para agale lakalisa: Pagalepape. Gote-na agale lo robaa-para kone rulaalepape. Nimimi mogo rudu-para ne rekaoma ipa-para puma pogola teme-daare go-rupa mada palia. Yapare agale gu-rupa teme rabu lo robaa-para kone laapo suma kone waru narulalimi-daare go-rupa mada napalia. \v 24 Go-rupa pea-le neme nimi-para talo: Nimimi ele mulalo beten teme rabu ora mealima kone rulalimi-daare ele ora mada mealimi. \p \v 25 Go page nimi beten talore nimimi enaali meda madaa koe kone nimiri maa rubapape. Go-rupa puma nimina so yaa-para pia Aapa nipumi page nimina pupitagi maa rubalia. \v 26 Yapare enaali medalomana pupitagi namuma rubalimiri yaa-para pia Aapame abuna nimina pupitagi namuma rubalia lisa. \s1 Ali medalomame Yesuna puri agale mulalo pirisimi \r (Mat 21.23-27; Luk 20.1-8) \p \v 27 Go-rupa pisa raburi nimu Jerusalem su-para wala pisimi. Yesu lotu ada-para pamualaina Gote-na lodo kira-ae ali mudunu page Gote-na agale lae tisaa-nu page makuaae alinu page Yesu piri-para ipuma talo: \v 28 Gore aapina puri muma neme kogono pe lisimi. Go kogono pe-le aapimi puri go aaya? \p \v 29 Yesumi nimu-para talo: Neme page nimi-para agale komea mealuame pi. Agale yago timi rabu neme kogono pape puri aapimi gisare nimi madaa lagialua. \v 30 Agale abutepape. Jon-re kalu-ipa meape lo robaari Gote-me kalisa pe enaalinumi kalisimi pae? Go agale abutapa. \p \v 31 Go-rupa lisa raburi nimuna ape pirisimi. Gore naame Gote tema-daare nipumi ake pea-daa Jon-na agale madaa kone narulaeme pae? \v 32 Yapare naa alinumi puri kalisa lema page mada dia. Go-rupa lisimiri nimumi enaalinu madaa paalame komola lisimi. Gore enaali raayome Jon ora Gote-na agale lakale ali pirisa-daa kone rulaeme-pulu mo alinu paalame komisimi. \v 33 Go-rupa puma nimumi Yesu-para agale gu-rupa lakalisimi: Naa maarea lisimi. Go-rupa lisimi-pulu Yesumi nimu-para talo: Gu-rupa leme-le aapina puri muma kogono pere nimi page nalagialua lisa. \c 12 \s1 Wain maapu koe-rupa surube alinu \r (Mat 21.33-46; Luk 20.9-19) \p \v 1 Go raburi Yesumi nimu-para saa pi agale meda gu-rupa lisa: Ali medame nipuna wain kili maapu poasa. Go rabu nipumi pape waru puma naaku pu suma kili igipi sape warisa. Go-rupa pumare nipumi surubape ada meda warisa. Go-rupa puma nipumi kana yoto meape alinumi surubenalo pora kimisu pisa. \v 2 Gore wala kili elesa raburi go maapuna aaraame kogono ali meda mo maapu surubape alinu piri-para mea rapasa. Maapuna aaraa kana yoto katoa rabu kogono ali mea rapasa. \v 3 Go-rupa pisa pare maapu surubape alinumi kogono ali ripinaaoma luma rapaasimi. Rapaasimi pare kana yoto nakalasimi. \v 4 Go-rupa pisa raburi kogono ali rado meda mea rapasa. Nipumi kana yoto mula pisa rabu nimumi go alina kalu luma koe-rupa pisimi. \v 5 Go-rupa puma maapuna aaraame kogono ali meda mea rapasa rabu lu makomasimi. Go-rupa puma nimumi ali medaloma page luma ali medaloma page ora lu makomasimi. \v 6 Go-rupa puma maapuna aaraare nipuna si komea pirisa yapare ora nipuna epe naaki pirisa. Go-rupa puma kogono ali medaloma dia lisa-daa nipuna si page wala rapaoma kone gu-rupa wisa: Nina si yaa-pulu nipu madaa epe kone suma agale pagena kone wisa. \v 7 Go-rupa pisa-para maapu surubape alinumi yada roboma gu-rupa lisimi: Go naakimi maapu nipu koro mealia-le tamina lisimi. Go maapu naa mada mealima lisimi go-rupa palimare. \v 8 Go-rupa loma go naaki ripinaaoma lu makomaoma maapu pape mopare lu rubisimi. \p \v 9 Yesumi go remaa madaa talo: Gore go kili maapuna aaraamere ake palia ya? Gore nipu puma maapu surubape alinu lu makomaoma ali medaloma maapu surubenalo katea. \p \v 10 Gore nimimi Gote-na buk madaa gu-rupa diminalimi: \q1 Kana medare kamda kogono alinumi giyoma yapare abi ora mupaa kana aaya lisa. \q1 \v 11 Go kogonore Gote-na papea-le \q1 Naame ora epe rado ele adema lisa. \p \v 12 Yesumi go saa pi agale lisa rabu Juda ali kalunumi nipu adialalo pirisimi. Yesuna saa pi agalere naa madaa lea kone wisimi. Yapare nimumi enaali adaapu madaa paalame komisimi-pulu Yesu giyoma pirisimi. \s1 Takis kana-re Sisa kalamina palo agale lorapisimi \r (Mat 22.15-22; Luk 20.20-26) \p \v 13 Go raburi nimumi Farisi alinu page Herot-na adaami alinu page Yesu piri-para rapaasimi. Nimumi Yesu agale mu kolisimi. \v 14 Go-rupa puma mo alinumi talo: Tisaa, naame ne adema-le ne enaali madaa paala nakome pare Gote-na kone madaa ora agale mogelele. Gore nena konemere ali mudu ali riabo laapo madaa kone komea su piruma Gote-na redepo le pora waru mogele. Go-rupa pea-le neme naa lagiape: Rom gavman ali mudu Sisar-na opis-para takis kana lopaemare go epelea palo kolea? \p \v 15 Go takis kana-re lopamina yapae dia yapae lisimi. Go-rupa lisimi rabu Yesumi nimuna kone adoma muma makirae agale madaa kone wisa-pulu nimu-para talo: Ake pea-daa nimimi ni go agaleme kotalalo pimi pae? Gore kana kili komea adano mea ipulupa. \v 16 Go-rupa lisa raburi kili komea mea kalisimi. Yesumi nimu-para talo: Go kana madaare aapina bi-para piksa-para wia pae? Nimumi nipu-para talo: Sisar-na piksa lisimi. \v 17 Go-rupa lisimi raburi Yesumi nimu-para talo: Gore Sisar-na ele Sisar pa katapape pare Gote-na elenu Gote-para pa katepape. Go lisa raburi nimu pogolasaoma paalame komisimi. \s1 Enaalinu marekaape di madaare agale lorapisimi \r (Mat 22.23-33; Luk 20.27-40) \p \v 18 Go-rupa pisa raburi Sadyusi ali medaloma Yesu piri-para ipisimi. Nimuna konere kome enaalinu tapa-para wala narekalimi kone wisimi. Nimumi agaa gu-rupa mulalo pisimi: \v 19 Tisaa, Moses-me naa-para pepa gu-rupa lisa lisimi: Ali medana ame komenaloma were pia pare nogo naaki napiraliare go ena nipuna amena were rumaaoma nogo naaki matia. \v 20 Sadyusi alinumi wala lisimi: Gore ame 7-pela pa pirisimi. Mupaare ena mu ma-aoma komisa raburi nogo naaki namadisa. \v 21 Gore ame laapome go alina ena wasa rumaaoma komisa pare nogo naaki dia lisa. Ame repome page go-rupa pisa. \v 22 Go-rupa puaoma pumare ame naba seven nipumi mo ena rumaaoma komisa pare go ename nogo naaki namaitisa. Werepere go alina ena wasa page komisa. \v 23 Gore wala Gote-me enaali marekaara paliare go enare aapina ena piralia ya? Go ame ki medane luma medane laapo nimumi ena misimi-le lisimi. \p \v 24 Yesumi nimu-para talo: Gore nimimi Gote-na puri-para nipuna buk madaa wi agale-para ora na-ademe-pulu apo agale ma-koyaaleme. \v 25 Werepe tapa-para enaali rekalimi rabu yaa-para piri ensel-nurupa piralimi. Go-rupa pea-le enare go rabu abi narumaalimi. \p \v 26 Go page kome alinu rekalimi rabu go madaa Moses-na buk madaa wi agale gu-rupa nadipilisimi ya? Go buk-ri repena raane remaa agalere Gote-me Moses-para agale gu-rupa lakalisa: Ni Abraham-para Aisak-para Jekop-para nimu raayona Gote pi lisa. \v 27 Go agalena re-re Gote-me ora kone wasa su aaeme enaalinuna mudu pia. Nipu pa kome enaalinu Gote-daa dia. Nimina agalere lo makoyaaleme lisa. \s1 Rekena agale raayona mupaa agale \r (Mat 22.34-40; Luk 10.25-28) \p \v 28 Go agale lakalisa raburi rekena agalena tisaa meda piruma enaalinuna agale pagisa. Go alimi Yesu nimu-para agale epe-rupa abulisa-pulu nipumi Yesu-para agale gu-rupa mulalo pisa: Rekena agale medare ora mudu yaa-pulu medaloma makuaabaita ya? \v 29 Yesumi talo: Mupaa rekena agale gu-rupa lisa: Israel enaali pagalepape. Naana Mudu Gote-re naana ora mudu komea pia. \v 30 Nimimi Mudu Gote madaa ranaame komalimiri nimuna lo robaa raayo-para kone wasa raayo-para go raayore Gote madaa raaname komoma ranaa komo piralepape. \v 31 Rekena agale laapona mudu agale gu-rupa lisa: Nimina yogale surubeme-rupare nimimi pa enaalinu madaa raaname komoma ranaa komo piralepape. Go rekena agale laapore pa meda-rupa ora meda narabuainaaya. \p \v 32 Go rabu mo rekena agale tisaa-me Yesu-para talo: Tisaa loma neme ora waru lae. Gote nipu ora Ali Mudu komea pia le. Go page Gote pia-rupare pa gotenu medaloma napimi. \v 33 Go-rupa pea-le enaalinumi Gote madaa raana komoma ranaa komo piralimi-daare nimina lo robaa raayo-para kone wasa raayo-para puri raayo-parame pamina. Go page nimina yogale surubeme-rupa nimina ame madaa raaname komoma ranaa komo piramina. Go konere ora epelea-le go konemere lodo kira-ae page ele lu yawape kone page ma-oge yaaya. \p \v 34 Yesumi go alina epe makuaae kone adoma talo: Ne Gote-na Surube Yapi di-para pulalo pi. \p Go-rupa lisa raburi enaalinumi nipu agale namisimi pare paala komoma pirisimi. \s1 Yesuri ora Devit-na si yapae lo agale lorapisimi \r (Mat 22.41-46; Luk 20.41-44) \p \v 35 Gore werepe Yesumi Juda alinuna epe lotu ada ru-para aoma agale mogeama talo: Ali puma rekena agale tisaanumi gu-rupa leme: Enaali Raapu Pirape alina Siri nipu Devit-na si piralia leme. \v 36 Holi Spirit-mi Devit kone kalisa-pulu Devit-mi gu-rupa lisa: \q1 Gote-me nina Ali Mudu-para gu-rupa lakalisa: \q1 Nina popo ki-nane ali mudu piraina-le lore alinu nena age rolo-para marabuaniaalua lisa. \m \v 37 Gore Devit-mi nipuna Ali Mudu sa-le ake puma enaali Raapu Pirape alina Si Devit-na pa si mada piralia ya? Enaali adaapu piruma Yesuna agale pagape raaname waru komisimi. \s1 Yesumi rekena agalena tisaa-nu rono pagisa \r (Mat 23.1-36; Luk 11.37-54; 20.45-47) \p \v 38 Yesuna disaipel ali-para agale gu-rupa lakalisa: Rekena agale tisaanuna kone waru adalepape. Nimumi mamina au pi adaalu yamoma su kamaa puma enaalinumi abi piralepape raana komeleme. \v 39 Go alinuna konere Juda alinuna lotu ada-para kodobaoma riri-nane reke madaa pirulalo pedo peme. Go page eda adaa yaweme raburi rikirana madaa pirulalo pedo peme lisa. \v 40 Go pi alinumi kone medare nimu ena wasaana ele paake neme. Go-rupa puma beten adaalu rudu leme rabu enaalinu makiraalimi. Go-rupa peme-pulu werepe di salia raburi nimuna koe kedaa ora adaalepe mealimi lisa. \s1 Ena wasaame kana epa kalisa \r (Luk 21.1-4) \p \v 41 Yesumi lotu kana kiritasimi re-para piruma enaali adaapumi kana lopasimi-daa adisa. Go-rupa puma kamo alinumi kana adaapu lopasimi. \v 42 Go-rupa puma ena wasa meda ipuma kana oge kale laapo epa lopasa. Go kana-re ora ogeasi lopasa. \v 43 Go-rupa pisa raburi Yesumi nipuna disaipel alinu adaminalo ma-epaaoma agale talo: Nimi-para neme ora talo. Go ena wasaana kana-re ora ali medaloma nimuna kaleme ma-oge yaaya lisa. \v 44 Nimumi kaleme rabu kana adaapu wimi pare go ena nipuna katea rabu eda kabape kana raayo kalisa. Nipuna kana medaloma dia yade lisa. \c 13 \s1 Yesumi Juda alinuna lotu ada kilipialimi lo lakalisa \r (Mat 24.1-2; Luk 21.5-6) \p \v 1 Go-rupa puma Yesu Juda alinuna lotu ada giyoma pisa. Go raburi disaipel ali komeame nipu-para talo: Tisaa, go adanu-para kananu page ora epelea-le adaina lisa. \v 2 Yesumi nipu-para talo: Go adaa adanu waru adae? Gore go kiritasimi kananu ora komea-daa na-aalia pare raayo lakepema rubebe palimi. \s1 Yesumi kedaa epalia lo lakalisa \r (Mat 24.3-14; Luk 21.7-19) \p \v 3 Gore koro meda Yesu Rudu Oliv-ne piruma mo Juda alinuna epe lotu ada kana adisa. Pirisa raburi Jems-para Jon-para Edaru-para nimumi Yesu piri-para ipuma komea-para pirisimi rabu agaa gu-rupa misimi: \v 4 Nena laede-rupa aa-rabo palia? Abi lagiape. Naame ele adalimare gore go ele epenalo mada makuaalima pae? \p \v 5 Yesumi nimu-para agale abuloma lakalisa: Ali medalomame ne makirae agale mea lagialimiri waru adalepape. \v 6 Werepe ali medaloma ipuma nina bi Yesu pa leme-le enaali adaapu epe pora makiralimi. \p \v 7 Go page nimimi yada marekaape agale-para ora yada pape remaa-para pagalimi rabu paala nakomalepape. Go-alenu abala palia pare su yaa perekeape yapiri go rabu-daa dia. \v 8 Go-rupa pumare ruru medalomame ruru rado-para yada palimi. Go page gavman adaa su medalomame gavman su rado radonu raapu palimi. Go page su rado rado-para suminini palia. Go page su rado rado-para reae adaa pabalia. Go-rupa palia pare go elenuri naakimi koau nala-rupa mada epalia. Ele medaloma page werepe epalia. \p \v 9 Yapare nimi koe enaalinu raapu piralimi rabu nimimi nina pora mea waateme. Nimumi nimi adialalo kaunsil-na ada-para maa puma kose leme. Go page nimumi nimi Juda alinuna lotu ada-para luma nimi balinu piri-para maaoma ali mudunu piri page ma-awalimi. \v 10 Go-rupa palia pare epe agalere enaali piri su raayona abala lakelalo kiritalimi. Go-rupa puma werepere go yapi di dia yaalia. \v 11 Nimumi nimi mapaitaaoma kose-para maa palimi raburi ni ake lano yapae kone lo robaa-para namapiraalepape. Go raburi Holi Spirit-mi agale lagialia-pulu nimimi agale mada lakeleme. \v 12 Go raburi ame balinumi nimuna ame bali medaloma enaalinu-para tyaminalo mea kaleme. Aaraanumi nogo naaki enaalinu-para mea tainalo kaleme. Nogo naakinumi agi aaraa-para rono pagoma linalo mea kaleme. \v 13 Nimiri nina si yaa-pulu enaali raayome nimi rono pagoma giyalimi. Go-rupa palimi pare enaali raayome ni nagiaoma palimiri werepe go su yaa dia yaalia rabu page ade abuna kagaa piramala palimi. \s1 Radaa adaa noma kedaa adaa ritimi \r (Mat 24.15-28; Luk 21.20-24) \p \v 14 Gore nimimi mabebolaoma pugu pi ele adalimi rabu go ele epe ada-para rekalia-pulu go rabu su yaa laapo dia yaalia. Go rabu su Judia piri enaalimi rudu apedaa-para pogola pulupape. Gore buk Daniel-me lisa-daa enaalinumi go agalena re abala ademe-pulu mada makuaamina. \v 15 Go rabu enaalinuri ada pera-le piralimiri ru-nane wi elenu namula pulupape. \v 16 Go rabu page enaali medaloma maapu-para piralimiri nimuna mamina kura laapo namuma yamola pulupape. \v 17 Go page ena medame nipuna nogo naaki padaa pia page adu nala ayaanu page pawa pogola palimi rabu ni kodo palia. \v 18 Yapare go piale koe kogono epe-rupa rabu na-epenalo beten tapape. \v 19 Go rabu epaliade elere enaalinumi kedaa gu-rupa na-ademe. Gote-me su yaa laapo wariaaoma ipuma abi page radaa adaalepe go-rupa na-epea. \v 20 Gote-me go koe ele epaliade yapi di nama-rudu yaaliare enaali raayo ora komalimi. Yapare Gote-me nipuna mapiraae enaali madaa kone salia-daa nipumi go di marudu yaalia. \p \v 21 Go raburi enaali medalomame go-rupa leme: Maa Rapae Aliri go-para pia-le go page mogo-para pia leme-daare go agale napagalepape. \v 22 Gore makirae keriso-nu page makirae agale lakale alinu page opapalimi. Go rabu nimumi napi kogono puma ele epape di radonu pinalo adalimi. Go-rupa puma nimumi nimi Gote-na mapiraae enaalinu makiritalo epalimi. \v 23 Go-rupa palimi pare waru adalepa. Go epaliade ele raayo madaa agale abala lagu aayo. \s1 Gote-na Mea Rapaae Ali epalia rabu \r (Mat 24.29-31; Luk 21.25-28) \p \v 24 Go-rupa puma enaali madaa apo radaa abala nenalomare naare kudunaoma kasua naraalia. \v 25 Kuba kedome yaa giyoma lopalia page yaa-para piri elenuna puri page ma-lewa lewa palia. \v 26 Go-rupa palia raburi enaali Raapu Pirape alina Si adalimi. Nipumi yaa-para ipuma nipuna puri ora maa epalia. \v 27 Go-rupa pisa raburi nipumi ensel rapaoma nipu su raayona abalade mapiraae enare makiritaalia. Kiritalia rabu su yaa ruma aaya-nane puma re lapu lapu yarara yarara pu mea kiritalimi lisa. \s1 Repena fik madaa saa pi agale lakalisa \r (Mat 24.32-35; Luk 21.29-33) \p \v 28 Kama fik repenana kone waru mealepape. Nipuna palaa-para ipa ruboma yo kagaa opea raburi go ele adoma pane pe-daa epelea kone su makuaamina. \v 29 Go page apo koe ele epalia raburi kedaa meape yapi di ora re-para epalia-le makuaamina. \v 30 Go agale pagalepa. Go pimi enaali abi nakomalimi pare go elenu abala epenalo adalimi. \v 31 Su yaa laapo abala dia yaalia pare nina agale ade abuna pa sama palia. \s1 Yesu epalia yapi di-ri enaalinumi namakuaaeme \r (Mat 24.36-44) \p \v 32 Yapare go epaliade yapi di-ri enaali medame page namakuaaeme. Yaa-para piri ensel page Gote-na Simi page namakuaaeme pare aapa Gote-me agu raapu go yapi di adoma makuaaya. \p \v 33 Go epaliade yapi di rabu namakuaaeme-le waru adoba piralepape. \v 34 Go yapi di-na remaare gu-rupa lagialo: Pa ali meda pora kimisu pulalo pisa. Go rabu nipuna ada giyoma nipuna kogono alinu abala kogono rumaaoma pisa. Go rabu pora gaape surubape ali-para waru adobape loma pisa. \v 35 Gore adobalepape lisa. Adana aaraare aa-rabo epalia palo namakuaaeme. Ribaa epalia yapae rumu rumuna epalia yapae yaa kakarega agale piade rabu yapae yapipu epalia yapae maarea. Go-rupa pea-le ora waru adobalepape. \v 36 Mogo adana aaraa epalia rabu nimi paitalimiri ora koeyaalia. \v 37 Gore neme nimi-para lagialo-rupare enaali raayome ora adoba piralepape lano lisa. \c 14 \s1 Ali kalunumi Yesu tyalalo yada robesimi \r (Mat 26.1-5; Luk 22.1-2; Jon 11.45-53) \p \v 1 Go-rupa puma werepe wala yapi laapome Pasova eda di\f + \fr 14.1 \ft Goteme Israel enaali wala misa yapi di maa niminaaoma bret kap madaa aba noma pirinaloma Yesu ake puma ripinaamina yapae kone wisimi. Go agalere ali mudunumi lisimi.\f* epalia. Go rabu page Bret Nama-adaape yapi di yaa-pulu enaalinu epa kiritasimi. Go raburi Gote-na lodo kira-ae ali kalunumi page rekena agalena tisaanumi page Yesu lu makomaatalo pisimi-pulu nipu adialalo pirisimi. \v 2 Go-rupa pirisimi rabu nimumi talo: Enaalinumi koe-rupa pogolasaalimi-pulu go Pasova yawena yapi di rabu Yesu mada na-adiamina lisimi. \s1 Yesu Betani su pirisa rabu ename ora epe kaa pi wabala kaluna koyasa \r (Mat 26.6-13; Jon 12.1-8) \p \v 3 Gore Yesu Betani su-para ipuma Saimon-na ada-para piri ali yakilimi lisa pare ma-epeaasa. Pirisa raburi ena medame kana pe muma epe kaa wi wabola pira palae mea ipisa. Go ipare yoto ora adaalepe winalo ename go pe loboma Yesuna kaluna madaa koyasa. \v 4 Koyasa rabu go piri enaali medalomame rono pagoma gu-rupa lo pirisimi: Ake pea-daa go epe ipa pa rubala? \v 5 Go ipa kabola peme raburi kana yo adaapu gu-rupa 1200 kina mada muma riabo naralinu pa katea pema. Go-rupa loma nimu mo ena-para arere lisimi. \v 6 Go-rupa pisa raburi Yesumi talo: Go agale giyalepa. Ake pea-daa nipu madaa koe kone wimi pae? Nipumi ora epe kone suma pea. \v 7 Riabo naaralinuri ade abuna nimi raapu piralimi-pulu nimu madaa raba meape kone salimi-daare go rabu palepape. Yapare neme nimi raapu ade abuna napitua. \v 8 Go enana kone epelea-le palainawa. Naa ro rogaaliminalo naa to yogale madaa go epe ipame abala koyaala. \v 9 Pagalepa. Gore epe agale su raayona lakeleme rabu enaalinumi go enana bi pagenalo nipumi ni madaa ipa koyasa kone salimina. \s1 Judas-re Yesu madaa koe makirae ali pirisa \r (Mat 26.14-16; Luk 22.3-6) \p \v 10 Go rabu disaipel 12-pela alina bi medare Judas Iskariot pirisa. Go aliri Gote-na lodo kirape ali mudunu piri-para puma Yesu tyalalo yada robisa. \v 11 Go ali kalunumi Judas-na agale pagoma raaname komoma kana gilima lisimi. Go-rupa lisimi-pulu Judas-me Yesu ora linalo mea katoa kone wisa. \s1 Yesu nipuna disaipel alinu raapu bret wain laapo nisimi \r (Mat 26.17-25; Luk 22.7-14, 21-23; Jon 13.21-30) \p \v 12 Go Bret Yis Nasape Yapi di raburi disaipel alinumi Yesu-para agaa gu-rupa misimi: Naa aa-rabo puma nena Pasova eda kiritao salima ya? Go rabu Pasova-na sipsip lisimi-pulu go-rupa lisimi. \v 13 Go raburi Yesumi nipuna disaipel ali laapo mea rapaoma talo: Su yada-para palipi raburi ipa noria ipulae ali meda madaalipi. Nipu raita maa pulupape. \v 14 Nipu ada-para kodobalia rabu go adana aaraa-para gu-rupa lakatapape. Tisaa-me talo: Ni-para nina disaipel alinu-para naa Pasova eda nalima-pulu go ada rubene-para wia palo laketapape lisa. \v 15 Go tepe raburi mo alimi nipi so-nane maa puma epe au pi ada ruboma mea waalea. Go rabu nipumi naana eda nape elenu mea kiritao salepape. \v 16 Go-rupa lisa-pulu disaipel alinumi adare-para puma Yesumi lakalisade-rupa adisimi. Go-rupa puma nimumi Pasova eda yarera pisimi. \p \v 17 Wala alebo raburi Yesu disaipel ali 12-pela komea-para pirisimi. \v 18 Go-rupa pumare nimu reke madaa eda no pirisimi rabu Yesumi talo: Pagalepa. Nimina ali komeare ora koe makirae ali pia pare abi nipumi ni raapu eda pa no pia. \v 19 Go-rupa lisa raburi nimu kodome komoma disaipel ali 12-pela alimi komea komea nipu-para puma agale gu-rupa misimi: Gore ni ora yapae lo gu-rupa lisimi. \v 20 Yesumi nimu-para talo Aposel ali 12-pelana komea abi saa laapo plet-para bret madaa ki sapalae no pipa. \v 21 Gote-na buk madaa lea-rupa enaali Raapu Pirape alina Si komalua lisa. Go-rupa pea pare go raburi nipuna koe makirae aliri koe ele epalia-na kodome komalo. Go aliri nipuna agimi abala namadea pisa yalore ora epelea lisa. \s1 Yesumi bret wain laapo kalisa \r (Mat 26.26-30; Luk 22.15-20; 1Kor 11.23-25) \p \v 22 Eda nisimi raburi Yesu nipu bret muma Gote-para ora pili loma rukima nipuna disaipel alinu kalisa. Kalalaara gu-rupa lisa: Mealepa. Go bret-re nina yogale gialo-le muma nalepa. \v 23 Go-rupa puma Yesumi kap muma Gote-para ora pili lomare kalisa. Kalisa rabu nimumi raayo nisimi. \v 24 Go rabu Yesumi nimu-para talo: Go ipa wain-ri nina yaapi-rupa enaalinu madaa koyalo. Nina yaapi-miri Gote-na ora agaleme puri mapaayo. \v 25 Nimi-para ora talo: Neme-le ipa wain pa mada nanalua pare abala Gote-na surube su-para piruma nalua lisa. \p \v 26 Go-rupa pisa raburi nimumi ora pili yalisa lomare su Rudu Oliv-nane pirisimi. \s1 Yesumi Pita-para werepe ni giyali agale lakalisa \r (Mat 26.31-35; Luk 22.31-34; Jon 13.36-38) \p \v 27 Pamisimi raburi Yesumi nimu-para talo: Nimi raayo ni giyalimi. Gote-na buk madaa gu-rupa lu wia lisa: Gote-me sipsip punili ali talia-pulu sipsip yola minaabalia lisa. \v 28 Yapare ni wala rekoma nimi Galili su-para palimi rabu ni abala riri-nane palua lisa. \v 29 Go-rupa lisa raburi Pita-me nipu-para talo: Nimu raayome ne giyalimi pare neme mada nagiyalua lisa. \v 30 Yesumi nipu-para talo: Waru pagalepa. Go ribaare yaa gulame e rana laapo talo palia pare abala rana repo neme ni Yesu na-ade tea. \v 31 Go-rupa lisa raburi Pita-me puri palo yaaloma gu-rupa lisa: Saa rana komea komalipa pare neme le naginalo lisa. Go disaipel ali raayome agale komea gu-rupa lisimi. \s1 Yesumi Getsemani su-para beten lisa \r (Mat 26.36-46; Luk 22.39-46) \p \v 32 Gore nimu su medana bi Getsemani-para pirisimi. Go-para Yesumi nipuna disaipel alinu-para talo: Go-para nimi piramina neme beten lalo pulu lisa. \v 33 Go-rupa puma Yesumi Pita-para Jems-para Jon-para lamua pisa. Go rabu Yesuna pu imu-para ora radaa puma kedaame komisa. \v 34 Nipumi nimu-para talo: Nina lo robaa-para kedaa puma ni komalua lisa. Go-nane adoma pitaapape. \v 35 Go-rupa loma Yesu pora pagina wala ogeasi puma suna lopesa. Lopoma Gote-para beten gu-rupa lisa: Aapa, ni madaa ora kone saliri go radaa ni mada na-epena magiyaape. \v 36 Go-rupa loma wala talo: Aapa, ne ele raayo mada pali-le ni radaa nape giyano kap pane meape. Yapare neme kone salo-rupa napeape. Dia, nena koneme makuaaoma pape. \p \v 37 Go-rupa loma wala ipisa pare nipuna disaipel ali repo u pa palisimi. Go rabu Yesumi adoma Pita-para talo: Saimon-ya, ne u paitae ya? Ne go ogesi rabu mada narekali? \v 38 Gore koe ele-para lopali-le beten loma adaaba piralepape. Nimina konere puri palea pare nimina yogale koma paaya. \p \v 39 Go-rupa loma nipu wala puma beten agale abala lisa-rupa wala lisa. \v 40 Nipu disaipel alinu piri-para wala ipisa rabu nimu pa u palisimi. Nimuna le-para u wala ipisa-daa u palisimi. Nimumi rekoma nipu-para agale wala meda na-abulisimi. \p \v 41 Go-rupa puma wala rana repo Yesu ipuma nimu-para talo: Nimi penaa u paluma piralimi ya? Gore mada. Abiri nimumi enaali Raapu Pirape alina Si pupitagi ne enaalinu lamu kaleme. \v 42 Rekoma baina. Ada, ni limina yada robo meade aliri abala go epea-daa lisa. \s1 Judas-me Yesu lore alinu maa kalisa \r (Mat 26.47-56; Luk 22.47-53; Jon 18.3-12) \p \v 43 Yesumi agale lalaina go aposel-na rikiranare ali Judas page enaali adaapu page medaloma ipisimi. Nimumi nimuna repena kulinu nimuna rai kudunu mea ipisimi. Gote-na lodo kira-ae ali kalunumi page rekena agale tisaa-nu page ali kalunumi rapaasimi-pulu ipisimi. \v 44 Gu-rupa ipisimi rabu koe makirae ali Judas-mere nimu-para pagaa wi kone kaloma talo: Neme go ali puma nunu toa rabu go ali mealepape. Nipu adiala waru surubuma maa pulupape lisa. \p \v 45 Gore Judas ipisa raburi nipumi Yesu piri wagepu puma puaa talo: Ali Mudu lisa. Go-rupa loma nipumi Yesu nunu lisa. \v 46 Go rabu nimumi Yesu adialalo waru ripinaaoma misimi. \p \v 47 Yapare ali meda re-para piri alimi rai kudu muma Gote-na ali mudu nipuna raba mi ali tulalo pisa pare kale rakepe poasa. \v 48 Go-rupa puma Yesumi nimu-para talo: Ake pea-daa nimimi rai kudu-para repena kuli-para muma ni timi ya? Ni paake ne ali ya? \v 49 Ni ade abuna nimi raapu lotu ada-para piruma agale mogeaaripu pare go rabu ni adialalo naipisimide. Yapare Gote-na buk madaa wia-pulu mada palimi. \v 50 Go lisa raburi disaipel alinumi nipu giyoma pogola pirisimi. \s1 Penaali paala komoma wagepu pisa \p \v 51 Go rabu penaali medame Yesu raita maa pisa. Go naakina to madaare mamina kaake pi kama yamesa. Go rabu ali medalomame nipu epa ripinaabasimi. \v 52 Yapare nipu mamina malopaaoma pogola pisa. \s1 Yesu ali mudu piri-para maa pisimi \r (Mat 26.57-68; Luk 22.54-55, 63-71; Jon 18.13-14, 19-24) \p \v 53 Go raburi nimumi Yesu Gote-na ali mudunu piri-para maa pisimi. Go raburi Gote-na lodo kira-ae ali mudunumiri kone makuaae alinu-para rekena agalena tisaanu-para nimu komea-para kiritasimi. \v 54 Go raburi Pita-me Yesu raita maa ipisa pare re-para naipisa. Nipu Gote-na lodo kira-ae ali kalununa epe pokaalo ada ru-nane puma pirisa. Nipu plisman-nu raapu komea-para piru repena adola pisa. \p \v 55 Go raburi Gote-na lodo kira-ae ali mudunu page kaunsil alinumi page nimu raayome Yesu lu makomaalalo pisimi-pulu pa kama makirae agale mulalo pirisimi. Go-rupa pirisimi pare nimumi koe ele ora komea-daa na-adisimi. \v 56 Enaali adaapumi Yesu madaa makirae agale lo pirisimi pare agale rado rado lisimi. \v 57 Go-rupa pisa-pulu ali medaloma rekoma Yesu madaa makiraoma talo: \v 58 Nipumi go epe lotu ada kimi warili-airi kilipitua lisa raburi naame pagisima lisimi. Wala yapi repome lotu ada rado wariabalua lisa pare kimi nama-alua lisa. Go lisa raburi naame pagisima lisimi. \v 59 Nimumi remaa lakalisimi pare agale rado rado lakalisimi. \p \v 60 Go rabu Gote-na lodo kira-ae ali mudumi nimu piri-para rekoma Yesu agaa gu-rupa misa: Nimumi ne madaa go agale lame-le agale mada na-abuti ya? \v 61 Go-rupa lisa raburi Yesu pa piruma agale nalisa. Gote-na lodo kira-ae ali mudumi agaa wala gu-rupa misa: Nere enaali Raapu Pirape alina Si ya? Nere epe puri wi Gote-na Si ya? \v 62 Yesumi talo: E, ni enaali Raapu Pirape alina Si yaa-pulu Gote-na ora ki-nane pitua nipuna puri mada adalimi. Ni yaa mole raapu madaa piruma epalua-daa adalimina. \v 63 Go-rupa lisa raburi Gote-na lodo kira-ae ali mudumi Yesu ero agale lea kone suma nipuna mamina mea riripima talo: Ake pea-daa go ali madaa medana agale pagamono ya? \v 64 Nimimi nipuna ero agale pagamede. Nimina kone age ya? Go-rupa lisa rabu enaalinumi nipu lu makomaape lisimi. \p \v 65 Go-rupa pisa raburi enaalinumi Yesuna yogale madaa supi raa piaoma nipuna le agaa suma gu-rupa lisimi: Aapimi ne lea? Abi la. Go-rupa lisimi raburi plisman-nu page nipuna to yogale lisimi. \s1 Pita-me Yesu giyesa \r (Mat 26.69-75; Luk 22.56-62; Jon 18.15-18, 25-27) \p \v 66 Go lisimi raburi Pita-me Ali Mudu-na ada pape ru-nane pua pirisa. Go rabu Gote-na lodo kira-ae ali muduna kogono ena meda ipisa. \v 67 Epenaloma Pita-me adisa-pulu go ename nipu waru adaba suma talo: Ne page go Nasaret su-para piri ali Yesu raapu piriside. \v 68 Yapare Pita-me dia loma gu-rupa lisa: Nena agalere neme napagoma namakuaato lisa. Go raburi ada perali-nane puma pora gaape-nane pisa. Go-para pulaina yaa gulame agale lisa. \v 69 Go-nane pisa raburi kogono pape ename Pita adoma pa piri enaalinu-para lakalisa: Go aliri nipu Yesuna disaipel ali yade lisa. \v 70 Go-rupa lisa pare Pita-me wala dia lisa. \p Wala werepe ogesi-daa pa piruma enaalinumi Pita-para gu-rupa lakalisimi: Nere ora disaipel ali yade. Makirae agale nalape. Ne ora Galili su piri ali yade lisimi. \v 71 Go rabu Pita-me nimu-para ora yaa madaa makuaa puri paloma talo: Niri go leme ali maarea ni ora dia yade lisa. \v 72 Go-rupa lisa rabu yaa kakarega wala rana laapo agale lisa. Go rabu Pita-me Yesuna agale wala makuaasa. Yesumi abala gu-rupa lakalisa: Yaa kakarega agale rana laapo tea raburi neme nina bi rana repo giyali lisa. Go agale makuaasa-pulu nipumi kodome komoma re waru lo pirisa. \c 15 \s1 Yesuri Pailat piri maa pisimi \r (Mat 27.1-2, 11-14; Luk 23.1-5; Jon 18.28-38) \p \v 1 Gore wala yapi lapaasa rabu Gote-na lodo kira-ae ali mudunu page kone makuaae alinu page rekena agalena tisaa-nu page kaunsel-nu page nimu raayo piruma yada robesimi. Go-rupa pisa raburi nimumi Yesu kopeme adiala Pailat\f + \fr 15.1 \ft Yesu lalore ora waruau medaa puma ripinaaoma Rom gavman-na ali mudu Pailat piri maa pisimi.\f* piri-para maa pisimi. \v 2 Go-rupa pirisimi raburi Pailat-me Yesu nipu agale lorapisa: Ne Juda alinuna ora ali mudu ya lisa. Nipumi Pailat-para talo: Ne ora lae lisa. \v 3 Go-rupa lisa raburi Gote-na lodo kira-ae ali kalunumi Yesu madaa koe ele pinalo agale adaapu lakalisimi. \v 4 Go-rupa lisimi rabu Pailat-me Yesu-para agale wala gu-rupa misa: Ne agale mada nate ya? Nimumi ne koe ele pape kone adaapu madaa agale lame-le neme napagae ya lisa. \v 5 Go-rupa lisa pare Yesu agale meda yako nalisa rabu Pailat-me kone adaapu kibu pirisa. \s1 Yesu repena polopea madaa lu makomaoma lisimi \r (Mat 27.15-26; Luk 23.13-25; Jon 18.39–19.16) \p \v 6 Gore ade abuna Pasova yapina di raburi enaalinumi karapo ada pali ali komea kepeape kone wisa-pulu Pailat-me go-rupa pulalo pisa. \v 7 Go raburi karapo ada-parare gavman-na lore alinu pirisimi. Nimuna rikiranare enaali lu makomaasade ali meda Barabas pirisa. \v 8 Go raburi enaali adaapumi Pailat-para ipuma talo: Ne Pasova-na maali di madaare ali meda rapape lisimi. \v 9 Go-rupa lisimi rabu Pailat-me nimu-para agale gu-rupa misa: Nimina kone akepu saleme? Nimi Juda alinuna ali mudu rapaalua ya? \v 10 Go-rupa lisa pare Pailat-me nimuna kone abala adisa. Nipumi Gote-na lodo kirape ali kalunumi Yesu madaa kudipa kone suma adialalo ipisimi-daa adisa. \v 11 Yapare Gote-na lodo kira-ae ali kalunumi enaalinu mapogolasaasimi rabu nimumi Pailat-para Barabas ma-kepeaape agale lakalisimi. \v 12 Go-rupa lisimi raburi Pailat-me nimu agale wala misa: Gore nimina Juda ali muduri nipu madaa ake palua ya lisa. \v 13 Nimumi nipu-para wala yalaasimi: Repena polopea madaa lu makomaape lisimi. \v 14 Go-rupa lisimi raburi Pailat-me nimu-para talo: Ake pea-daa ya? Nipumi koe ele meda nawia lisa. Yapare nimumi puri paloma gu-rupa lisimi: Repena polopea madaa tamina lisimi. \v 15 Go-rupa lisimi raburi Pailat-me enaalinu madaa pedo pisa-pulu nipumi Barabas kepeasa. Go-rupa puma Pailat-me Yesu repena kulimi luma enaalinumi repena polopea madaa linalo mea kalisa. \s1 Yada pape alinumi Yesu marakepeaai agale lisimi \r (Mat 27.27-31; Jon 19.2-3) \p \v 16 Go-rupa puma soldia alinumi Yesu gavman-na kose lape ada ru-nane maa puma soldia alinu medaloma page maa pirisimi. \v 17 Go raburi go alinumi Yesu madaa epe kale mamina mayamaaoma kalu madaa kope keto keto muma raguna wariaoma ma-adipeasimi. \v 18 Go-rupa pirisimi raburi nimumi nipu madaa maraakepeae agale gu-rupa lisimi: Ne Juda enaalinuna ali mudu-le ade abuna epe-rupa pirape lisimi. \v 19 Go-rupa loma nimumi Yesuna kalu repena kulimi luma supi raa piaoma rumu pege puma adainaaoma mapiraasimi. \v 20 Gore nimumi nipu madaa giri laasimi raburi nipuna epe kale mamina koloma ora nipuna mamina mayamaasimi. Go-rupa pirisimi raburi repena polopean talo maa pisimi. \s1 Repena polopea madaa lisimi \r (Mat 27.32-44; Luk 23.26-43; Jon 19.17-27) \p \v 21 Go-rupa pirisimi raburi pa ali medana biri Saimon nipuna su Sairini giyoma pa ipisa rabu nimumi go ali repena polopea pasaane mariaasimi. Go aliri nipu Aleksanda-para Rufus-para go naaki laapona aaraa nipu Sairini su-para pirisa. \p \v 22 Go raburi nimumi Yesu Golgota su-nane lamua pirisimi. Go Golgota su biri adaa agale madaare kalu kuli rogaae su leme. \v 23 Maa pisimi raburi nimumi nipu koe rero pi ipa kalalo pirisimi pare giyesa. Go ipare wain-para rero pi ele meda raapu perekema kalisimi. \v 24 Go-rupa pumare nimumi Yesu repena polopea madaa lisimi. Go-rupa pumare nimumi nipuna mamina-nu komea komea lo muma satu-rupa talalo pirisimi. \p \v 25 Gore go naare pena opalaina Yesu repena polopea madaa lisimi. \v 26 Go lisimi raburi nimumi kose lape agale pepa madaa gu-rupa lisimi: Go aliri Juda alinuna ali mudu yade lo lu wisimi. \v 27 Go-rupa pirisimi rabu Yesu paake ne ali laapona rikirana luma ali meda ora ki-nane lu ali meda koya ki-nane tyalepa pirisimi. \v 28 Go-rupa pisimide konere Gote-na buk madaa abala gu-rupa lu wisa: Nipu koe paake ne ali raapu mapiraasimi. \p \v 29 Go-rupa pisa rabu pora one lobasa apone lobasa enaalinumiri nimuna kalu ma-wage alo puma ero agale gu-rupa lisimi: Neme lotu ada kilipima yapi repome wala ma-aulua abala liside. \v 30 Nena gole ne raba mea. Abiri repena polopea giyoma su kamaa nipu lisimi. \v 31 Gote-na lodo kira-ae ali mudunu page rekena agale tisaa-nu page nimumi Yesu-para ero agale gu-rupa lo pirisimi: Nipumi enaali medaloma raba muma ade abuna mapiraasa-daa nipuna gole nipu raba muma ade abuna pirinalo adamina lisimi. \v 32 Go aliri enaali Raapu Pirape Ali page Israel ali mudu page nipu go-rupa pia-pulu go repena polopea giyalia-daare naame nipu madaa kone rulamina lisimi. Go repena polopea meda madaa madisimi ali laapome page Yesu-para arere lisipi. \s1 Yesu komisa \r (Mat 27.45-56; Luk 23.44-49; Jon 19.28-30) \p \v 33 Gore naare rikirana aasa rabu go su raayo ribaa yabaasa. Go-rupa puma su raayo ribaa loma puma naare nogo-nane pabola pupulaina yapi wala lapaasa. \v 34 Go naare pabola popesa raburi Yesumi puri paloma gu-rupa yalisa: Eli Eli laama sabaktani lisa. Go adaa agalemere gu-rupa lisa: Naa Aapa Gote neme ni ake pea-daa giyae pe lisa. \v 35 Pa piri enaali medalomanu pagoma gu-rupa lisimi: Gore nipumi Elija yalaade lisimi. \v 36 Go-rupa lisa raburi ali komea wagepu ipuma lubi eleme rero pi ipa paba palae repena kuni-nane rukao palaoma nenalo kalisa. Yesu kaloma gu-rupa lisa: Adobape. Elija-mere nipu repena polopea madaa kepeaalia yapae naame adamono lisa. \v 37 Go-rupa lisa raburi Yesu agale puri palo yaa loma pu nimu kudunasa rabu komisa. \p \v 38 Go-rupa pisa raburi lotu ada-para maitabae mamina so kuni-nane riripu taboma none kuni-nane puma riripi tabisa. \v 39 Go-rupa pisa raburi mo soldia ali mudumi Yesu le kadupia adisa-pulu gu-rupa lisimi: Go aliri Gote-na Si ora ria yade lisa. \p \v 40 Go-rupa pisa rabu ena adaapu mo-para piruma adisimi. Ena medare Maria nipuna adare Makdala su-para pirisa. Ena medare Maria nipuna si Jems-para Joses-para nimu raapu pirisimi. Ena meda Salomi page pirisa. \v 41 Abala Yesu Galili su-para pirisa raburi mo enaalinumi nipu raita maa puma nipu raba misimi. Ena medalomanuri Yesumi Jerusalem su-para giyoma ipisa rabu nimu raapu meda ipisimi enaalinu pirisimi. \s1 Yesu kana apedaa-para rogaasimi \r (Mat 27.57-61; Luk 23.50-55; Jon 19.38-42) \p \v 42-43 Gore ribaa yolalo palaina Arimatea su-para piri ali Josep ipisa. Go aliri ora epe kaunsil ali pirisa. Nipumi Gote-na Surube Yapi di epenalo adolalo pirisa. Nipu ipisa rabu ekera-nanere Pomo mu Pirape Yapi yaa-pulu nipumi Pailat piri-para puma Yesuna ro rogaaita ponolo puma kogelisa. \v 44 Gore kogelisa raburi Pailat-me Yesu abala le kadupilisa lo napagesa. Go-rupa pisa-daa nipumi soldia-na surube ali meda yaaloma gu-rupa lakalisa: Mo ali le kadupia pe loma agale lorapisa. \v 45 Gore yada pape surube alimi e lisa, ora komaade lisa-daa Pailat-me Josep gu-rupa lakalisa: Yesuna ro mada mula pope lisa. \v 46 Go-rupa lisa raburi Josep-me kaake pi mamina muma ro rogaaoma kana apedaa tapa-para rogaasa. Nipumi rogaabaoma pora gaape-nane kaname pora poaniaasimi. \v 47 Go-rupa pisa raburi Makdala su-para piri Maria-me page Josep-na agi Maria-me page Yesuna ro mo mea rogaasa-para adisipi. \c 16 \s1 Yesu wala rekesa \r (Mat 28.1-8; Luk 24.1-12; Jon 20.1-10) \p \v 1 Gore Pomo mu Pirape Yapi dia naloma Makdala su-para piri Maria-para Jems-na agi Maria-para Salomi-para epe kaa pi wabala meda kabesimi. Nimumi Yesuna ro madaa sula pisimi. \v 2 Gore adaa korona ribaa reko rabu go enanu kana apedaa tapa-para adola pirisimi. \v 3 Go-rupa pirisimi raburi nimumi agale gu-rupa laari simi: Aapimi pora gaape kana mea lusuma rubalia pe lisimi. \v 4 Go-rupa lisimi raburi nimumi adasaaoma adisimi pare kana lusuma rube adisimi. Go kanare ora adaalepe. \v 5 Gore nimumi kana apedaa tapa-para kodobatalo puma nimuna popoke-nane penaali meda adisimi. Nipuna kaake pi mamina yamoma pirisa. Adisimi raburi ora paala komoma pogolasaasimi. \p \v 6 Go-rupa pisa pare mo naakimi nimu-para talo: Paala nakomalepape. Nimimiri Nasaret su-para piri Yesu aasa pula epamede makuaato. Go aliri repena polopea madaa tamede. Yapare nipu abala laade-rupa rekaa puma go-para napia. Adalepa, go-para abala rogaarimide. \v 7 Yapare nimi abi puma nipuna disaipel alinu-para Pita-para nipu Galili su-para abala puma pirina laketapape. Nipumi nimi abala lakalesa-rupa go su-para mada adalimi lisa. \p \v 8 Go-rupa lisa raburi nimumi kana apedaa tapa giyoma wagepu pisimi. Pirisimi rabu ora pururu aoma paalame komisimi. Nimu paalame komisimi-pulu enaalinu abi napuma lakalisimi. \s1 Makdala su-para piri Maria-me Yesu adisa \r (Mat 28.9-10; Jon 20.11-18) \p \v 9 Go-rupa pisa raburi Yesu adaa korona yapipu rekesa. Rekesa raburi Makdala su-para piri Maria-me Yesu abala adisa. Go ena madaare Yesumi koe remo ki medane luma medane laapo abala ma rubaasa. \v 10 Go enamere nipu puma Yesuna adaami enaalinu-para lakalisa. Nimumi kodo komoma re lo pirisimi rabu lakalisa. \v 11 Yapare ename neme Yesu adaoma pa pia lakalisa rabu nimumi kone narulalisimi. \s1 Disaipel ali laapo piri-para Yesu opasipa \r (Luk 24.13-35) \p \v 12 Werepere Yesuna disaipel ali laapo pulaaoma ipisa raburi nipuna to rado pi nona pi pirisa. Go rabu go ali laapore su kamaa pora pagina pisipi. \v 13 Go-rupa puma go ali laapome enaali medaloma-para puma lakalisipi pare nimumi go agale madaa kone narulalisimi. \s1 Yesu disaipel alinu kogono kalisa \r (Mat 28.16-20; Luk 24.36-49; Jon 20.19-23) \p \v 14 Wala werepere disaipel ali 11-pela rapuluma madaa eda no pirina Yesu ipisa. Gore abala enaali medalomame nimu-para Yesu pa pia epa lakalisimi pare kone narulalisimi go agale lo robaa-para nakodabasimi-pulu nipumi nimu mo lagiame agale madaa kone narulaasimi. \v 15 Go raburi Yesumi nimu-para talo: Su ada raayo-nini puma enaali raayo-para epe agale puma lakelape lisa. \v 16 Enaali raayome go agale madaa kone rulaoma kalu-ipa mumare ade abuna kagaa piramala palimi. Pare enaali raayome go epe agale madaa kone narulalimi-daare pupitagi ne kone madaa koe kedaa mealimi lisa. \v 17 Kone rulae enaalinumi puri muma gu-rupa palimi: Naa bi loma koe remo maraita pealimi lisa. Nimumi abala napage adaa agale radonu page leme. \v 18 Nimumi kero ripinaalimi rabu nakomalimi. Nimumi romo maalu ipa nalimiri ora nakomalimi. Nimumi yaina kome enaalinu kaluna kimi waraalimi rabu perekealimi lisa. \s1 Yesu yaa-para maa pisa \r (Luk 24.50-53; Kog 1.9-11) \p \v 19 Gore Ali Mudu Yesumi nimu-para agale gu-rupa lakenaloma so yaa-para maa pisa. Go-rupa pumare Gote-na pope ki-nane pirisa. \v 20 Go-rupa pisa raburi disaipel alinumi su raayone puma epe agale mogelesimi. Go-rupa pirisimi raburi Ali Mudumi nimu raba muma puri kalisa. Puri kalisa rabu nipumi disaipel alinumi agale pamu lo napi page pamu pirisimi enaalinu wai mulalo pirisimi. Go yade.