\id REV REV, 27 REV, REVELATION, Kiriwina Bible, PNG May 2010 8/11 \h YONI IGISIMLILI \mt1 YONI IGISIMLILI // Avaka Yesu Ikimitali \is1 Kabovitouula \ip Tuta matutona Yoni igini mapilana Yoni Igisimlili Avaka Yesu Ikimitali, totapwaroru ibudobodasi bidubadu lamadada paila uula eidubumaisi Yesu Keriso kidamwa matauna si Guyau. Yoni magila bikatululuti tokwalawa kidamwa bipikwakusi bwaina, e bimnabi matausina kidamwa bikimadagisi wa tuta lamadada deli avai tuta mwau. \ip E mapilana bitagisi bidubadu vavagi avaka Yesu ikimitali, mitaga Yoni igini biga kwekikium wala, mwada totapwaroru kasimwaleta wala bikatetasi vavagi makwaisina uulesi mitaga matausina gala tobwakuli Keriso bidokaisi vavagi kwekikium wala. \ip Mapilana buki bitabani avaka avaka Yoni igisimlili, bidubadu kilisala tuwoli tuwoli, mitaga nanamsa kwaitala ikalisau. Igau tuta bima Yaubada bikalisuwoli komwaidosi kala tilaula, deli goli Setani, metoya baisa matauna Guyau Keriso; e tuta matutona bitomgwaga Yaubada la tomota mina mmadagi bikeulasi kasi mapu, paila Yaubada bimitukwaii bisaiki labuma kwaivau deli valu watanawa kwaivau. \iot Buki kala katumimisa \io1 Kala vitouula 1.1-8 \io1 Yoni igisi kilisala kwaitala; \io2 deli yalima yayu si leta mabudosina ekalesia 1.9—3.22 \io1 Buki pilakatubili deli kala sipu sipulima sipuyu 4.1—8.1 \io1 Tauya kwailima kwaiyu 8.2—11.19 \io1 Dokanikani togega deli nayu buludililama 12.1—13.18 \io1 Kilisala ituwoli ituwoli 14.1—15.8 \io1 Kailima kaiyu kailuya ikasewoki Yaubada la ninamwau 16.1-21 \io1 Minana nakalimwala kala katumiki 17.1-18 \io1 Babiloni ikapusi, e matausina buludililama, \io2 tovitoubobuta, deli Setani, imamasi 18.1—20.10 \io1 Kwevakaigaga yakala 20.11-15 \io1 Labuma vilouvau deli watanawa vilouvau, \io2 e Yerusalem vilouvau 21.1—22.5 \io1 Kala vigimkovila 22.6-21 \c 1 \p \v 1 Mapilana buki isisu kala ginigini vavagi makwaisina avaka Yesu Keriso ikimitali. Yaubada magila bivituloki matausina la touwata avaka katitaikina igau bivitoulai, mapaila isaiki Yesu vavagi makwaisina. E Yesu iwitali taitala la anelosi baisa la touwata Yoni kidamwa bikimitali vavagi makwaisina. \v 2 Mauula Yoni isilasola komwaidona avaka leigisi. E mapilana buki Yoni ikamituli avaka Yaubada iluki deli mabigana biga mokwita avaka Yesu Keriso ikimitali. \v 3 E availa bikikalawa\f a \ft Matauna tokalawa otutala tapwaroru.\f* mapilana buki bimwamwasila nanola; e bimwamwasila ninasi matausina availa availa bililagaisi\f b \ft Matausina isuvisi tapwaroru ililagaisi tokalawa.\f* mapilana avaka eivitububoti, deli bikabikuwolaisi avaka eigini mapilana buki. Paila tuta bogwa leimamalu komwaidona vavagi makwaisina bivitoulaisi. \s1 Biga bobwailila baisa ekalesia kwailima kwaiyu \p \v 4-5 Yeigu Yoni lagini baisa yokomi ekalesia kwailima kwaiyu\f c \ft Kugisi mailela 11.\f* mapilana Esia. \x - \xo 1.4-5 \xt Sun 3.14; Sam 89.27; Ais 55.4; YG 4.5\x* \p Ulo nigada baisa Yaubada kidamwa matauna e la baloma tailima taiyu e deli Yesu Keriso bimitukwaiyaimi, e bitalaguva lupomi. Ka, matauna Yaubada eisibogwa, tuta baisa isisu e bisigaga. Tuvaila matausina baloma tailima taiyu isisuaisi omatala ola takaikaia Yaubada. E Yesu Keriso ikimadagi la silasola. Matauna goli kasi kuluta matausina tokwaliga availa availa eitokaiasi imovavausi, deli guyousi valu watanawa si Giyouveka matauna. \p Matauna Yesu iyebwailidasi, e metoya ola kaliga matauna eitanekwaidasi metoya oda mitugagasi, \v 6 e eivigakaidasi bitaguyausi bitalulasi, kidamwa bitawotitalaisi la Yaubada, matauna goli Tamala. Tayakawolaisi Yesu Keriso, kala kalugologusa deli la guyau bikanigaga. Emeni. \x - \xo 1.6 \xt Sun 19.6; YG 5.10\x* \p \v 7 E ka! Kugisi, matauna olowalowa leimaima. Komwaidosi bigisaisi matauna, deli goli availa availa leibasaisi matauna. Komwaidosi mina watanawa bivalamsi paila uula matauna. Mokwita goli! Emeni. \x - \xo 1.7 \xt Dan 7.13; Sek 12.10; Md 24.30; Mk 13.26; Lk 21.27; Yn 19.34,37; 1 Ts 4.17\x* \p \v 8 Guyau Yaubada Topeuligaga leikaibiga, kawala, “Yeigu Alipa deli Omega.”\f d \fq Alipa deli Omega. \ft Mina Girisi si leta ginigini kwematala Alipa deli kwaibodanim Omega, makawala yakidasi kawadasi A bila Z. Mapaila baisa ikibuboti Yesu ivitouli deli ivigimkulovi dubumi.\f* Matauna eisibogwa, tuta baisa isisu, e bisigaga. \x - \xo 1.8 \xt Sun 3.14; YG 22.13\x* \s1 Yoni igisi kilisala Keriso \p \v 9 Yeigu tuwami Yoni. Ka, deli Yesu talumkolaisi mmayuyu, deli Yesu tasisuaisi olumoulela ola guyau, e deli matauna tapeulokaisi. Ikatupipaigusi ilauwaigusi makwaina simla yagala Patimo,\f e \ft Makwaina simla mina Roum eivigakaisi viluwela tokwatupipi.\f* paila uula lakamituli Yaubada la biga deli lakamlili biga mokwita avaka Yesu leikimitali. \v 10 Ola yam Guyau,\f f \ft Tobwakuli Keriso si yam yamla tapwaroru Sunday, paila wa yam makwaina Yesu eitokaia imovavau.\f* Baloma Tobumaboma iviyelu nanogu e alagi kaigaveka kaigila butula makawala tauya eililivala metoya otuboulogu. \v 11 Ikaibiga, kawala, “Kugini avaka bukugisi, e mapilana buki bukuwitali bilokaia makwaisina ekalesia kwailima kwaiyu, mapilasina yagasi Epeso, Simona, Pegam, Taiatira, Sadisi, Piladepia, Lewodisia.” \p \v 12 E atovila mwada bagisi availa eilukwaimaigu. Mitaga tutala latovila agisi kwailima kwaiyu si kabototu kaitapa goula leitotusi. \v 13 Oluwalaisi makwaisina leitotu taitala kala gigisa makawala tomota, eisikoma kala kakapula yawonaku ila okaikela deli kala katububula goula isipu ovitakola. \x - \xo 1.13 \xt Dan 7.13; 10.5\x* \v 14 Kulula pupwakaula makawala pwaim, kaina makawala takivi mwaipou, deli matala ikavikavila makawala kova ilululu. \x - \xo 1.14 \xt Dan 7.9\x*\x - \xo 1.14-15 \xt Dan 10.6\x* \v 15 Kaikela ivivivila makawala barasi eivakasosu kala migileu makawala bogwa kala waikisi, e kaigala butula makawala luma kala kaipolu bipaisaga. \x - \xo 1.15 \xt Isi 1.24; 43.2\x* \v 16 Oyamala kakata iiyosi nalima nayu utuyam, e wodola eisusunapula kaitala puluta isimataisi pilayu wala. Migila visigala makawala kalasia itowota visigala. \v 17 E tutala bogwa lagisi akapusi okaikela makawala tokwaliga yeigu. Mitaga yamala kakata ikabikonaigu, e ikaibiga, kawala, “Taga kukokola. Yeigu kabovitouula deli kabovigimkovila. \x - \xo 1.17 \xt Ais 44.6; 48.12; YG 2.8; 22.13\x* \v 18 E yeigu matauwena tomomova. Lakaliga, mitaga ka! kugisa, yeigu tomomova tosivagasi. E yeigu aiyosi karaiwaga paila kaliga deli paila tokukwaliga\f g \ft Idokaisi mapilana kala gigisa lagi kwaitabwabogwa goli osikowala pwaipwaia.\f* si valu. \v 19 Mapaila kugini vavagi baisa avaka bogwa bukugisi, kwaiyu wala, makwaisina vavagi tuta baisa, deli makwaisina igau makateki bivitoulaisi. \v 20 Baisa kasi katumiki vavagi kwekatupwana. Ka, minasina utuyam nalima nayu ogu kwakata lokugisi, e kwailima kwaiyu si kabototu goula kaitapa. Nalima nayu utuyam baisa tailima taiyu ekalesia si anelosi,\f h \ft Kaina matausina anelosi iiyamataisi ekalesia kwailima kwaiyu, kainaga itotusi kaimapusi mabudosina.\f* deli kwailima kwaiyu si kabototu kaitapa baisa kwailima kwaiyu ekalesia. \c 2 \s1 Kasi biga toekalesia mapilana Epeso \p \v 1 “Kugini baisa ekalesia si anelosi mapilana Epeso. \p “Biga mabigasina metoya baisa matauna iiyosi nalima nayu utuyam ola kakata, matauna ililoula oluwalaisi kwailima kwaiyu kaitapa si kabototu goula. \v 2 Anikoli avaka lokuuvagaisi. Anikoli ammakawala lokuwotetilasi saina peula deli ammakawala lokupeulokaisi. Anikoli gala gagabila bukutagwalasi tomitugaga bisisuaisi, e deli lokuwakolaisi matausina ikaponaisi mwada aposetolo mitaga gala, e lokubanaisi isisasopasi. \v 3 Yokomi kupeulokaisi e lokulumkolaisi mwau paila yeigu, taga gala kuligaimwaisi mi tapwaroru, kupwaitukulasi wala. \v 4 Mesinaku baisa aiyosi paila yokomi; gala kuyebwailigusi tuta baisa makawala lokuvigakaigusi wa tuta eikugwa. \v 5 Bukululuwaisi ammakawala lokukwapusisi. Kuninavilasi metoya omi mitugaga e bukuvigakaisi makawala lokububunabogwasi. Kidamwa gala kuninavilasi metoya omi mitugaga, yeigu bawokaiami bakau mi kaitapa la kabototu metoya okabala. \v 6 Mitaga baisa bakavisaimi, paila kukoulovaisi bubunesi kala tobwakuli Nikoleiyo,\f i \ft Mabudona eitapwarorusi baisa tokolu deli ibububunasi doudoga (kugisi mailela 15); e kaina mailela 14,20,24 tuvaila ililivalasi paila mabudona.\f* makawala goli yeigu akoulovi. \p \v 7 “Availa ilagi ibodi biligimlili avaka Baloma iluluki mabudosina ekalesia. \x - \xo 2.7 \xt Vit 2.9; Isi 28.13; 31.8; YG 22.2\x* \p “Baisa availa availa bitomgwagasi batugwali bikamsi kawailuwa makaina kaila momova itotu Yaubada ola bagula. \s1 Kasi biga toekalesia mapilana Simona \p \v 8 “Kugini baisa ekalesia si anelosi mapilana Simona. \p “Biga mabigasina metoya baisa matauna kabovitouula deli kabovigimkovila, matauwena goli eikaliga mitaga eimovavau. \x - \xo 2.8 \xt Ais 44.6; 48.12; YG 1.17; 22.13\x* \v 9 Anikoli kukulaisi pakula; anikoli yokomi kutonamakavasi (mitaga saina bidubadu mi veiguwa). Anikoli vavagi pupagatu ilivalaisi paila yokomi, matausiwena ikayupalaisi\f j \ft Mitaga mabudona gala wala Yaubada la tomota.\f* mwada mina Yudia, mitaga gala, paila mabudona Setani wala la boda. \v 10 Taga gala bukukukolaisi avai pakula avai pakula makateki bukubodaisi. Ka, Diabolo makateki bilavaimi mimilimi bukusuvisi wa bwala katupipi mwada biwakolaimi, e bukubodaisi kami mwau kwailuwotala yam.\f k \ft Ikibuboti tuta pikekita. Tuvaila mina Yudia mimilisi tuta binagaisi kweluwotala yam paila tuta wakola kala kaduwonaku (kugisi Vit 24.55; Baw 11.19; Dan 1.14).\f* Mitaga ibodaimi bukukimadagaisi e kaina bukutugwalaimi baisa okaliga goli, e mapaila basakaimi momova paila kami butia.\f l \ft Kugisi Ym 1.12 kala katumiki.\f* \p \v 11 “Availa ilagi ibodi biligimlili avaka Baloma iluluki mabudosina ekalesia. \x - \xo 2.11 \xt YG 20.14; 21.8\x* \p “Baisa availa availa bitomgwagasi gala bibodaisi kaliga kwaiyuwela. \s1 Kasi biga toekalesia mapilana Pegam \p \v 12 “E kugini baisa ekalesia si anelosi mapilana Pegam. \p “Biga mabigasina metoya baisa matauna iiyosi puluta eisimataisi pilayu wala. \v 13 Anikoli am mokusisikaisi, baisa wala Setani la takaikaia\f m \ft Mapilana Pegam (kugisi mailela 12) idokaisi Setani la takaikaia paila uula bidubadu mina Pegam eivigakaisi si yaubada matauna si giyouveka mina Roum e itapwarorusi baisa matauna. Mauula Yoni ikamogi mapilana paila Tomitugaga iguguyoi baisa.\f* isisu. Yokomi goli lokukimadagaisi baisa yeigu, e tuta makwaina Anitipasa agu tosola toduwosisia eikatumataisi oluwalaimi ola valu Setani, tuta matutona yokomi gala kuligaimwaisi mi dubumi goli. \v 14 Mesinaku baisa mimilisi vavagi laiyosi paila yokomi. Oluwalaimi mimilisi eibokulaisi la vituloki Balam. Paila matauna eivituloki Balaki ammakawala bivakapusii mina Isireli; ivituloki goli mwada ibodi bikomasi kaula tomota leisemakavaisi baisa si tokolu, e deli ivituloki mwada ibodi bikailasisi. \x - \xo 2.14 \xt Baw 22.5,7; 25.1-3; 31.16; Kak 23.4\x* \v 15 E makawala goli mimilisi yokomi ibokulaisi si vituloki kala tobwakuli Nikoleiyo.\f n \ft Kugisi mailela 6.\f* \v 16 Kuninavilasi metoya omi mitugaga. Kidamwa gala, makateki bawokaiami e bawaiya matausina deli makaina puluta isusunapula owodogu. \p \v 17 “Availa ilagi ibodi biligimlili avaka Baloma iluluki mabudosina ekalesia. \x - \xo 2.17 \xt Sun 16.14-15,33-34; Ais 62.2; 65.15; Yn 6.48-50\x* \p “Baisa availa availa bitomgwagasi basaiki sita kaula kwekatupwana makwaina yagala mana. E tuvaila goli basaiki taitala taitala kwepupwakau dakuna deli yegila igavau bogwa eiginisi opapala, baisa gala availa binikoli maigana mesinaku wala matauna ikokeula kala dakuna binikoli maigana. \s1 Kasi biga toekalesia mapilana Taiatira \p \v 18 “Kugini baisa ekalesia si anelosi mapilana Taiatira. \p “Biga mabigasina metoya baisa Latula Yaubada, matauna matala ikavikavila makawala kova ilululu e kaikela makawala barasi kala waikisi ivivivila. \v 19 Anikoli wala avaka kuuvagaisi. Anikoli mi yebwaili mi tagwala, mi wotetila deli mi peuloki. Anikoli mi wotetila bogwa isiniveka, gala makawala lokuvigakaisi omitibogwa. \v 20 Mesinaku wala baisa aiyosi paila yokomi, paila lokutagwalasi minana\f o \fq lokutagwalasi minana: \ft Mimilisi buki pilabubogwa iginisi, “minana m kwava”.\f* Yesebela\f p \ft Natana vivila kaina navitoubobuta, e maigana ikibuboti la bubunela makawala minana omitibogwa guyau Eyabi la kwava namitugaga.\f* bisisu, minana goli idoki titoulela Yaubada la nawotetila. Paila minana iuvituloki agu towotetila e imnabi mwada bikailasisi deli bikomasi kaula tomota leisemakavaisi baisa si tokolu. \x - \xo 2.20 \xt 1 Gwe 16.31; 2 Gwe 9.22,30\x* \v 21 Bogwa laluvituti minana paila bininavila metoya ola mitugaga, mitaga gala wala magila bininavila metoya ola kailasi. \v 22 Mapaila balavi minana okabala, e baisa bibodi kala mmayuyu kwaiveka. E matausina deli leikikailasisi tuvaila bibodaisi kasi mmayuyu sainela. E bavigaki baisa tuta goli, kidamwa gala binanakwasi bininavilasi metoya makwaisina mitugaga leivagaisi deli minana. \v 23 E tuvaila kala tobwakuli bakatumati e mapaila komwaidosi mabudosina ekalesia binikolaigusi wala kidamwa yeigu akakateta tomota avaka ninasi deli avaka magisi. Ka, yeigu bamapuvigasi taitala taitala yokomi makawala avaka bogwa lokuvagaisi. \x - \xo 2.23 \xt Sam 7.9; 62.12; Yer 17.10\x* \p \v 24 “Mitaga yokomi kesala mina Taiatira gala lokubokulaisi makwaina vituloki kwemigaga;\f q \ft Vituloki kwekikium paila mabudona la boda Nikoleiyo.\f* e gala lokunainevisi baisa avaka mimilisi idokaisi Setani la vavagi kwekikium. Alivala baisa yokomi gala kwaitala tuvaila koni mwau basakaimi. \v 25 Mitaga yokomi bukuyosikikitaisi avaka lokuiyosisi igau wala bawa. \v 26 Baisa availa availa bitomgwagasi e bisaitaulasi bivagaisi nanogu igau tuta kala vigimkovila, yeigu bakasali si karaiwaga makawala Tamagu leikasali ulo karaiwaga. Mapaila bikaraiwogaisi mina watanawa, \x - \xo 2.26-27 \xt Sam 2.8-9\x* \v 27 e bikaraiwagasi makawala giyougaga oyumasi gai kaipuwopuwa, e bikatumimisaisi makawala kulia senisenila pilakikekita. \v 28 E tuvaila basaiki matausina minana utuyam yagala Kubwanayam.\f r \ft Minana ikibuboti Keriso (kugisi YG 22.16).\f* \p \v 29 “Availa ilagi ibodi biligimlili avaka Baloma iluluki makwaisina ekalesia. \c 3 \s1 Kasi biga toekalesia mapilana Sadisi \p \v 1 “Kugini baisa ekalesia si anelosi mapilana Sadisi. \p “Biga mabigasina metoya baisa matauna isisii Yaubada la baloma tailima taiyu deli iiyosi utuyam nalima nayu. Anikoli avaka kuuvagaisi. Anikoli tomota eidokaimi mwada kumwamovasi ilagoli lokukwaligasi. \v 2 Mapaila kumamatasi e kesala avaka kuiyosisi kukimmovaisi paila makateki bikaligimolila. Paila bogwa labani baisa avaka lokuvagaisi gala bwaina komwaidona omatala Yaubada. \v 3 E mapaila bukululuwaisi avaka eivitulokaimi deli ammakawala makwaina lokulagaisi. Kukwabikuwolaisi goli e bukuninavilasi metoya omi mitugaga. Kidamwa gala bukumamatasi bawokaiami makawala toveilau bivasilam, e gala bukunikolaisi goli avai tuta lawa. \x - \xo 3.3 \xt Md 24.43-44; Lk 12.39-40; YG 16.15\x* \v 4 Mitaga taivilemi mina Sadisi lokuyamataisi kami kwama yamigileu. E yokomiga deli yeigu bitaliloulasi kada kwamasi yapupwakau,\f s \ft Ikibuboti tomgwaga deli mwasawa.\f* paila baisa ibodaimi makawala. \v 5 Matausina availa availa itomgwagasi bisikomasi makawala kasi kwama yapupwakau, e deli gala bakosuweu yagasi mapilana bukila momova.\f t \ft Baisa Yaubada isaili yagasi komwaidosi la tomota (kugisi YG 13.8; 20.12,15).\f* E omatala Tamagu deli la anelosi omitasi bakamitububuli kidamwa matausina uli tomota. \x - \xo 3.5 \xt Sun 32.32-33; Sam 69.28; Md 10.32; Lk 12.8; YG 20.12\x* \p \v 6 “Availa ilagi ibodi biligimlili avaka Baloma iluluki mabudosina ekalesia. \s1 Kasi biga toekalesia mapilana Piladepia \p \v 7 “Kugini baisa ekalesia si anelosi mapilana Piladepia. \p “Biga mabigasina metoya baisa matauna tobumaboma deli tokamokwita; iiyosi Debida la buluva,\f u \ft Makwaina buluva kabutuvitusila Mesaia la guyau kala peula, paila matauna dalela guyau Debida goli. Yaubada eikatotila kidamwa taitala Debida dalela biguyoi Yaubada la tomota (kugisi Ais 22.22; VA 2.20-31).\f* e avaka biulaim gala availa gagabila bikatubodi, e avaka bikatubodi gala availa gagabila biulaim. \x - \xo 3.7 \xt Yob 12.14; Ais 22.22\x* \v 8 Anikoli avaka kuuvagaisi. Anikoli kidamwa kupapeulasi sitana; lokubokulaisi ulo vituloki e lokutugwalaimi baisa yeigu. E bogwa laulaim yoyu omitami e gala availa gagabila bikatubodi makaduyona. \v 9 Ka, kulegasi! Mabudona Setani la tomota, matausina goli ikayupalaisi\f v \ft Kugisi 2.9 deli kata katumiki.\f* mwada mina Yudia mitaga gala, bakomikikani bimaisi omitami bikavaginasi bitemmalaimi. E komwaidosi binikolaisi kidamwa yeigu ayebwailimi. \x - \xo 3.9 \xt Ais 43.4; 49.23; 60.14\x* \v 10 Yokomi lokukwabikuwolaisi ulo karaiwaga mwada bukupeulokaisi; mapaila yeigu bayamataimi paila tuta matutona tuta mwau makateki bitokaia baisa ovalu komwaidona. Ka, tuta matutona kasi uwakola komwaidosi mina watanawa. \v 11 Makateki goli bawokaiami. E kuyamataisi avaka lokusisiaisi, kidamwa gala availa bilebu kami mapu butia. \v 12 Baisa availa availa bitomgwagasi bavigaki lipumatala ola Bwala Kwebumaboma ulo Yaubada e gala avai tuta bisilavi makwaina. E baisa matausina bagini ulo Yaubada yagala. Tuvaila bagini yagala ulo Yaubada la valu, mapilana goli Yerusalem vilouvau. Paila igau ulo Yaubada bivabu mapilana bima metoya wa labuma. E tuvaila bagini yagagu igavau owowola matauna. \x - \xo 3.12 \xt Ais 62.2; 65.15; YG 21.2\x* \p \v 13 “Availa ilagi ibodi biligimlili avaka Baloma iluluki mabudosina ekalesia. \s1 Kasi biga toekalesia mapilana Lewodisia \p \v 14 “Kugini baisa ekalesia si anelosi mapilana Lewodisia. \p “Biga mabigasina metoya baisa matauna idokaisi yagala Emeni,\f w \ft Keriso matauna kibila yamala Yaubada, kidamwa bitanikolaisi mokwita Yaubada bogwa bivagi komwaidona avaka eiluki la tomota (kugisi 2 Kr 1.20-22).\f* matauna ikimadagi la silasola e ikamokwita, matauna uulela\f x \fq matauna uulela: \ft Gagabila bitagini, “matauna guyoula”.\f* komwaidona avaka Yaubada leibubuli. \x - \xo 3.14 \xt Big 8.22\x* \v 15 Anikoli avaka lokuuvagaisi. Anikoli yokomi mi bubunela makawala sopi gala tula gala yuviyavi. Mwada goli mi bubunela kaina tula kaina yuviyavi. \v 16 Mitaga mi bubunela makawala sopi suluduwaku wala, gala tula, gala yuviyavi, e mauula makateki bapulisauwaimi metoya owodogu. \v 17 Paila kukwaibigasi, kawami, ‘Ka, saina bidubadu da guguwasi e tasibwabwailasi goli. Gala avaka bitabweilisi.’ Mitaga galaga kukwatetasi ammakawala saina mina mitigibugibu yokomi inokapisaimi bidubadu tomota. Paila yokomi tonamakava, mina mdumwadu deli tokwau. \v 18 Mapaila alukwaimi, kumakaiagusi bukugimolaisi goula, goulatoula goli, kidamwa bukubanaisi mi veiguwa. Tuvaila bukugimolaisi kami kwama yapupwakau e bukusikamsi kidamwa bukukwatubodaisi mi kimwadu biwokuva kami mmosila. Tuvaila goli bukugimolaisi avaka bibodi bukuputumaisi mitami mwada bimitalala mitami e bukugisaisi. \v 19 Yeigu abubuyoyu deli amimipuki komwaidosi availa availa tombwailigu. Mapaila bukupwaitukulasi bukuninavilasi metoya omi mitugaga. \x - \xo 3.19 \xt Big 3.12; Ib 12.6\x* \v 20 Ka! Atotu owodola lulu anopipisi; kidamwa availa ililagi kaigagu biulaim yoyu, basuvi basikaili e deli bakakam. \v 21 Baisa availa availa bitomgwagasi batugwali matausina bisilaisi otaligu ogu takaikaia, makawala goli yeigu bogwa latomgwaga e tuta baisa asisu otalila Tamagu ola takaikaia. \fig Kidamwa… biulaim yoyu, basuvi basikaili|src="Vallotton 6600320" size="col" ref="3.21" \fig* \p \v 22 “Availa ilagi ibodi biligimlili avaka Baloma iluluki mabudosina ekalesia.” \c 4 \s1 Itapwarorusi walakaiwa wa labuma \p \v 1 Oluvi agisi kilisala e ka! lulu duyokapogega wa labuma. E makaigana laligibogwi butula makawala tauya leilivala baisa yeigu tuvaila ikaibiga, kawala, “Kumwena kuma bavitulokaim bukugisi avaka iboda igau bikaloubusi.” \v 2 E nanakwa Baloma Tobumaboma iviyelu nanogu, e agisi takaikaia wa labuma deli taitala isisu otakaikaia makwaina.\x - \xo 4.2-3 \xt Isi 1.26-28; 10.1\x* \v 3 E matauna isisu baisa migila ivivivila makawala kwevivivila dakuna kwebubweyani yasipa deli kaneliani.\f y \ft Kugisi makasana Biga Kala Katumiki.\f* E lubakaidoga itavini itapatu takaikaia, migila migatala kala soba makawala kwevivivila dakuna semitamata emerodi.\f z \ft Kugisi makasana Biga Kala Katumiki.\f* \v 4 E takaikaia kweluwoyu kwaivasi tuvaila itoulaisi itapataisi makwaina takaikaia, e tailuwoyu taivasi\f a \ft Kala bawa tommoya ikibuboti Yaubada la tomota Kabutubogwa deli Kabutuvau, paila dalela mina Isireli kala bawa dilaluwotala dilayu, deli Keriso la aposetolo kala bawa tailuwotala taiyu.\f* tommoya isisuaisi baisa makwaisina, kasi kwama yapupwakau deli kulupaipi goula eisikomasi opwanetasi. \v 5 Metoya otakaikaia makwaina isunapulasi kavikavila ikavila deli butula pilapala itutu. Kailima kaiyu kaitapa ilululusi omatala takaikaia. Makaisina goli baisa Yaubada la baloma tailima taiyu. \x - \xo 4.5 \xt Sun 19.16; Isi 1.13; Sek 4.2; YG 1.4; 8.5; 11.19; 16.18\x* \v 6 E tuvaila emaima omatala takaikaia isisu kwaitala vavagi makawala milaveta kwevivivila kala mimilakatila makawala kauniwavila obolita. \x - \xo 4.6 \xt Isi 1.22\x*\x - \xo 4.6-7 \xt Isi 1.5-10; 10.14\x* \p E navasi nammomova tuvaila itavinaisi itapataisi opapala takaikaia, e ivakasau matala ouwosi, ovitakosi deli otuboulosi, matilawokuva wala. \v 7 Natana namomova migila makawala mauna nagasisi yagala laiyoni; nayuwela namomova migila makawala bulumakau namwala; natolula namomova migila makawala tomota migila; e navasila namomova migila makawala mluveka ikukwailuba. \v 8 E minasina nammomova pinupanesi pilalima pilatala, deli matila ivakasau ouwosi matilawokuva wala ambaisa ambaisa. E iusiwosisi yumyam bugibogi, gala isisomatasi iusiwosisi wala. Kawasi, \x - \xo 4.8 \xt Ais 6.2-3; Isi 1.18; 10.12\x* \q1 “Tobumaboma, tobumaboma, tobumabomʹe Guyau! \q1 Ka, matauna Guyau Yaubada kala kikila, \q2 Topeuligaga matauna, \q2 eisibogwa, tuta baisa isisu, e bisigaga.” \p \v 9 E minasina nammomova iusiwosisi kala yakaula kala kamaiaba kala nokagutoki matauna Tosivagasi isisu otakaikaia. \v 10 E tutala minasina iusiwosisi, matausina tailuwoyu taivasi tommoya ikikavaginasi baisa matauna Tosivagasi isisu otakaikaia e ititapwarorusi baisa matauna. Ikauwaisi kasi kulupaipi e ililavaisi iloula omatala takaikaia, e ikaibigasi, kawasi, \q1 \v 11 “Mwa! Yoku ma Guyausi ma Yaubadasi, \q2 ibodaim bukukuli kam yakaula, kam kwamaiaba, \q2 deli bakakavisaisi m peula. \q1 Paila bogwa kububuli vavagi komwaidona, \q2 e isisuaisi tommomova paila uula nanom makawala.” \c 5 \s1 Buki pilakatubili, deli matauna Lam \p \v 1 E agisi pilatala buki pilakatubili oyamala kakata matauna isisu otakaikaia e kala ginigini isisu olopola deli otapwala mpana. E leisipukikitaisi mapilana kala sipu sipulima sipuyu gala gagabila availa bitanekumakavi. \x - \xo 5.1 \xt Ais 29.11; Isi 2.9-10\x* \v 2 E agisi taitala anelosi saina topeula ikamituli kaigaveka, “Availa ibodi bitaneku kala sipu e biulaim mapilana?” \v 3 Mitaga gala availa isisu wa labuma kaina odabala pwaipwaia kainaga osikowala pwaipwaia,\f b \ft Mapilana si valu tomata.\f* gala wala availa ibodi biulaim kaina bigisi olumoulela mapilana. \v 4 E saina wala auvalam paila gala bibanaisi availa bibodi matauna biulaim mapilana kaina bigisi olumoulela. \v 5 E taitala matausina tommoya ilukwaigu, kawala, “Kusimla. Kugisa, ka! Matauna tabula tatoula Giyoubogwa Debida, metoya odalela Yuda, idokaisi Laiyoni,\f c \ft Matauwena Yesu Keriso.\f* matauwena bogwa itomgwaga, e ibodi matauna bitaneku kala sipu sipulima sipuyu deli biulaim mapilana buki.” \x - \xo 5.5 \xt Vit 49.9; Ais 11.1,10\x* \p \v 6 E omatala takaikaia agisi taitala migila makawala natana Lam itotu, deli minasina navasi nammomova toyo tommoya eitoulaisi matauna. E matauna Lam kala gigisa makawala bogwa availa eikatumati. E isim kala doga kailima kaiyu deli matala pilalima pilayu. Baisaga Yaubada la baloma tailima taiyu bogwa leiwitali leitavinaisi ovalu watanawa komwaidona. \x - \xo 5.6 \xt Ais 53.7; Sek 4.10\x* \v 7 E matauna Lam ila ikau mapilana buki pilakatubili metoya oyamala kakata matauna isisu otakaikaia. \v 8 Tutala ikokeula mapilana, e minasina navasi nammomova deli tommoya tailuwoyu taivasi ikikavaginasi omatala matauna Lam. Taitala taitala la gita oyamala deli iyosisi kaboma goula ivakasau bulami maiina simasimina e makaina bulami baisa totapwaroru si ninigada. \x - \xo 5.8 \xt Sam 141.2\x* \v 9 E ivitauwaisi kasi wosi pilavau. Kawasi, \q1 “Ibodaim goli bukukwau mapilana pilakatubili, \q2 e bukutaneku kala sipu. \q1 Paila bogwa ikatumataimsi, \q2 e metoya obuyavim lokumapu tomota paila Yaubada, \q2 metoyasi ambaisa ambaisa, dala, bona, tomota, valu, \q2 matausina goli lokumapu. \x - \xo 5.9 \xt Sam 33.3; 98.1; Ais 42.10\x* \q1 \v 10 E bogwa kuvigaki matausina biguyausi bitolulasi, \q2 kidamwa biwotitalaimsi yoku ma Yaubadasi. \q2 E matausina bikaraiwagasi ovalu watanawa makwaina.” \x - \xo 5.10 \xt Sun 19.6; YG 1.6\x* \p \v 11 E agisi e ka, saina bidugaga anelosi lakatuluwovila galaga gagabila bitakalau, ititoulaisi takaikaia makwaina deli minasina navasi nammomova toyo tommoya. \x - \xo 5.11 \xt Dan 7.10\x* \v 12 E kaigasi kaigaveka iusiwosisi, kawasi, \q1 “Bogwa leikatumataisi matauna Lam, \q1 e ibodi matauna bikuli la karaiwaga, la veiguwa, la kabitam, la peula, \q1 kala kamaiaba, kala yakaula, kala kavisi.” \p \v 13 E alagi komwaidosi tommomova wa labuma, odabala pwaipwaia, osikowala pwaipwaia, obolita - e komwaidosi tommomova goli iusiwosisi, kawasi, \q1 “Baisa matauna isisu otakaikaia deli matauna Lam, \q2 kausiwosisi kala yakaula, kala kamaiaba, kala katububula deli la peula, \q2 gala biwokuva e bikanigaga.” \p \v 14 E minasina navasi nammomova ikaibigasi, “Emeni!” E tommoya itapopulasi ikavaginasi, e itapwarorusi baisa matauna. \c 6 \s1 Mapilana buki kala sipu \p \v 1 Oluvi agisi matauna Lam itaneku siputala metoya mapilana kala sipu sipulima sipuyu; e alagi natana minasina navasi nammomova kaigala butula makawala pilapala ikaibiga, “Kuma!” \v 2 E alakau agisi e ka! natana wosa napupwakau e kala tosila iiyosi oyamala la kaiyala e ivisikomasi kulupaipi. E matauna totomgwaga isunapula leima kidamwa bitomgwaga. \x - \xo 6.2 \xt Sek 1.8; 6.3,6\x* \p \v 3 Matauna Lam itaneku sipu sipuyuwela, e alagi nayuwela namomova ikaibiga “Kuma!” \v 4 E ivalapula wosa nayuwela, minana nabweyani. Kala tosila isim la karaiwaga paila kabilia baisa ovalu watanawa, mwada tomota bikatumataisi taitala baisa taitala. E isakaisi matauna puluta kaiveka. \x - \xo 6.4 \xt Sek 1.8; 6.2\x* \p \v 5 Matauna Lam itaneku sipu siputolula; e alagi natolula namomova ikaibiga, “Kuma!” E alakau agisi e ka! natana wosa nabwabwau. Kala tosila iiyosi oyamala kwelatala viga kabovisaikola. \x - \xo 6.5 \xt Sek 6.2,6\x* \v 6 E alagi butula makawala kaigila metoya oluwalaisi minasina navasi nammomova. Kawala, “Kuvisaikoli avaka bibodi taitala tau bikau mapula kwaitala yam la paisewa,\f d \ft Makwaina mapula ikibuboti mapula saina mwaugaga, paila uula tuta mwau e gala ibawa kaula.\f* baisa kapotala witi kaina kapotolu bali. Mitaga taga kuyogagi bigulesi olibe deli waini!” \p \v 7 Matauna Lam itaneku sipu sipuvasila; e alagi minana navasila namomova ikaibiga, “Kuma!” \v 8 E alakau agisi e ka! natana wosa nasunudaia. Kala tosila yagala Kaliga, e taitala yagala Edesi\f e \ft Maigana ikibuboti mapilana si valu tomata.\f* iyeikuli katitaikinaila matauna. E kasitaiyu bikaraiwogaisi pilatala metoya katupovasi makatuposina watanawa, bikatumataisi tomotala metoya kabilia, metoya posuma, metoya lelia, e metoya mauna nagigasisi. \x - \xo 6.8 \xt Isi 14.21\x* \p \v 9 Matauna Lam itaneku sipu sipulimala. E osikowala kabolula\f f \ft Kugisi YG 8.3.\f* agisi bilomasi matausina leikatumataisi paila uula eikamitulaisi Yaubada la biga deli eikimadagisi si silasola. \v 10 E kaigasi kaigaveka idousi, kawasi, “Mwa, yoku Guyau Topeuligaga! Kam kikila e tokamokwita yoku. Ammakawala kala maloula igau bukuyakali mina watanawa deli bukumipuki matausina bukukwau kama lugwasi?” \v 11 Ipati taitala taitala matausina kasi kakapula yapupwakau; e iluki biuvaiwasisi wala. Paila tomota bikatumataisi mimilisi sesia deli budisia paila si silasola makawala goli tokwaligabogwa, igau avai tuta bivigimkulovaisi avaka bibodi kasi bawa tosilasola. \p \v 12 E agisi matauna Lam itaneku sipu sipulima siputalela. E itokaia likuliku kwaiveka. E kalasia idavila migila nabwabwau kala gigisa makawala karekwa bwabwau yakukubadu, deli tubukona idavila migila nabweyani kala gigisa makawala buyavi. \x - \xo 6.12 \xt Ais 13.10; Yoe 2.10,31; 3.15; Md 24.29; Mk 13.24-25; Lk 21.25; YG 11.13; 16.18\x* \v 13 Utuyam wa labuma ikikapusisi imeimaisi ovalu watanawa, makawala tutala utuyagila biiku seuseu kwegigeyata bididabwalisi opwaipwaia. \x - \xo 6.13-14 \xt Ais 34.4\x* \v 14 Labuma itamwau makawala moi bitakatubili, e koya deli simla komwaidosi itopelasi ituwoli kabototu. \x - \xo 6.14 \xt YG 16.20\x* \v 15 Oluvi mina watanawa guyousi valu, tokwaraiwaga, tokwabilia kasi tokugwa, toliguguwa, mina papeula, deli komwaidosi mina watanawa, gweguya deli tokai, ilosi isipwepunisi. Isipwepunisi wa lagi, kaina oraibwaga okuvalila koya.\x - \xo 6.15 \xt Ais 2.19,21\x* \v 16 E ididouwaisi koya deli dakuna, kawasi, “Kukwapusisi kumaisi kutumaimasi mwada taga bigisaimasi matauna isisu otakaikaia deli taga bisegibuluwaimasi matauna Lam. \x - \xo 6.16 \xt Osi 10.8; Lk 23.30\x* \v 17 Paila bogwa leima yam kwaiveka makwaina yamla ninamwau, e availaga gagabila bitobwabwaila omatala ninamwau makwaina?” \x - \xo 6.17 \xt Yoe 2.11; Mal 3.2\x* \c 7 \s1 Mina Isireli kasi bawa 144,000 \p \v 1 Oluvi agisi taivasi anelosi itotusi ovalu watanawa wokulula kwaivasi okwaibwaga, oyavata, obomatu, obolimila. Ikikulotaisi makwaisina yagila kwaivasi mwada taga avai yagila biuu odabala pwaipwaia kaina obolita, kaina baisa avai kai. \x - \xo 7.1 \xt Yer 49.36; Dan 7.2; Sek 6.5\x* \v 2 E agisi taitala anelosi tuvaila opilibomatu leima, iiyosi la kabutuvatusi Yaubada Tosivagasi. E kaigala kaigaveka idou baisa matausina anelosi taivasi, matausinaga Yaubada leikasali si karaiwaga biyogagaisi pwaipwaia deli bolita. \v 3 Anelosi ikaibiga, kawala, “Taga bukuyogagaisi pwaipwaia kaina bolita kaina avai kai, igau bitaginisi kasi kabutuvatusi da Yaubadasi la towotetila odubasi.” \x - \xo 7.3 \xt Isi 9.4,6\x* \v 4 E leilukwaigusi avaka kasi bawa matausina leiginisi Yaubada la kabutuvatusi odubasi. Kasi bawa goli 144,000 mina Isireli metoya dalesi dilatala dilatala. \v 5-8 E dilatala dilatala kasi bawa 12,000 eiginisi kasi kabutuvatusi. E madilasina yagasi Yuda, Rubeni, Gadi, Asera, Napitalai, Manasa, Simioni, Libai, Isaka, Sebuloni, Yosepa, e Beniamina. \s1 Tomota saina bidugaga \p \v 9 Oluvi agisi e ka! tomota saina bidugaga, gala gagabila bitakalau kasi bawa. Matausina metoyasi ambaisa ambaisa, valu, dala, tomota, deli bona. Itotusi omatala takaikaia deli omatala matauna Lam, eisikamsi kasi kakapula yapupwakau e iiyosisi sisila pulopola oyumasi. \v 10 Idousi kaigaveka, kawasi, “Bogwa tabanaisi katumova metoya baisa da Yaubadasi matauna isisu otakaikaia deli metoya baisa matauna Lam.” \v 11 Anelosi komwaidosi itoulaisi makwaina takaikaia, deli tummoya deli minasina navasi nammomova. Oluvi itapopulasi ikavaginasi omatala takaikaia, itapwarorusi baisa Yaubada, \v 12 kawasi, “Emeni! Ibodi kala kavisi, kala yakaula, kala nikoli, kala nokagutoki, kala kamaiaba, la peula, la karaiwaga da Yaubadasi bikanigaga goli. Emeni!” \p \v 13 E taitala matausina tommoya ikatupoiyaigu, kawala, “Availa matausina leisikamsi kasi kwama yapupwakau, deli ammetoyasi leimaisi?” \v 14 E kawagu, “Eisekila tomoya; yoku kunikoli.” E ilukwaigu, kawala, “Baisa matausina eibodaisi tuta makwaina lamadada sainela, e leipeulasi. Eiwinaisi kasi kwama iyapupwakau obuyavila Lam. \x - \xo 7.14 \xt Dan 12.1; Md 24.21; Mk 13.19\x* \q1 \v 15 Baisa uula itotusi omatala la takaikaia Yaubada \q2 e iwotitalaisi matauna yumyam bugibogi ola bwala kwebumaboma. \q2 E matauna isisu otakaikaia bivakawoli matausina titoulela. \q1 \v 16 Gala tuvaila bibanaisi molu kaina daka; \q2 gala tuvaila bikali kalasia, \q2 kaina kubowala avai yuviyavi. \x - \xo 7.16 \xt Ais 49.10\x* \q1 \v 17 Paila Lam matauna eitotu odabala takaikaia bimila toyamata sipi baisa matausina, \q2 e bivakadi matausina wa sopi yeluyelu. \q1 E Yaubada bikimadi mitiligisi e bivisimoli.” \x - \xo 7.17 \xt Sam 23.1,2; Ais 25.8; 49.10; Isi 34.23\x* \c 8 \s1 Makwaina sipu sipulima sipuyuwela \p \v 1 E tutala matauna Lam itaneku sipu sipulima sipuyuwela, oluvi ikikwatusi mina labuma kwaitala momwa. \v 2 Oluvi agisi matausina anelosi tailima taiyu eitotusi omatala Yaubada; isakaisi matausina tauya kwailima kwaiyu. \p \v 3 E anelosi tuwoli ima itoli omatala kabolula, e oyamala iiyosi kwelatala kulia goula kabogwabu maiina simasimina. E isakaisi matauna saina maiina simasimina mwada bigabu bikatumkulovi Yaubada la tomota komwaidosi si ninigada, e bisaili wa kabolula goula, makwaina itotu omatala takaikaia. \x - \xo 8.3 \xt Sun 30.1,3; Emo 9.1\x* \v 4 E mseu maiinela iyuvayavina metoya oyamala anelosi eitotu omatala Yaubada, e iyuvinaki deli si ninigada Yaubada la tomota. \v 5 E anelosi ikau kabogwabu makwelana, e ivakasau metoya kovala kabolula e ilavi ima ovalu watanawa. E pilapala butula kavikavila ikavila, deli likuliku iiyagi pwaipwaia. \x - \xo 8.5 \xt Sun 19.16; Tol 16.12; Isi 10.2; YG 11.19; 16.18\x* \s1 Tauya kwailima kwaiyu \p \v 6 E tuta baisa anelosi tailima taiyu ivitouulasi biyuvisi tauya kwailima kwaiyu. \p \v 7 Anelosi taitala itagina kala tauya. Kuna kwekulokula deli dakuna kwegubugwabu itagulikaisi buyavi iligabwaisi ovalu watanawa. E pilatala metoya katupotolu makatuposina watanawa eigabu, deli kaila. Mitaga komwaidona mnumonula valu watanawa ivakammwaisi. \x - \xo 8.7 \xt Sun 9.23-25; Isi 38.22\x* \p \v 8 Oluvi anelosi taiyuwela itagina kala tauya, e kwaitala vavagi kala gigisa makawala koya kwaiveka eilululu toyo kovala ilavaisi ila obolita. Pilatala metoya katupotolu makatuposina bolitela valu watanawa idavila imila buyavi, \v 9 deli maunela olumoulela mapilana bolita ivadaminasi e komwaidosi wagela itupalekusi. \p \v 10-11 Anelosi taitolula itagina kala tauya. E natala utuyam naveka ilululu makawala kaitapa ikapusi metoya wa labuma, ima odabala sakala deli sopi yeluyelu. E minana utuyam yagala Tabula Yayana. Baisa ima goli odabala sakalela valu watanawa deli sopila yeluyelu pilatala metoya katupotolu makatuposina watanawa. E ikiiyani pilatala metoya katupotolu sopi, e bidubadu tomota imomwaisi makwaina sopi ikaligasi paila uula saina yayana. \x - \xo 8.10-11 \xt Ais 14.12; Yer 9.15\x* \p \v 12 Anelosi taivasila itagina kala tauya. E iwai ikatubodi mitasi minasina kalasia, tubukona deli utuyam komwaidona, pilatala metoya katupotolu makatuposina, e visigasi eimama e katupotala metoya katupotolu katupwaila yam katupwaila bogi gala isim lumalamela, dudubilawokuva wala. \x - \xo 8.12 \xt Ais 13.10; Isi 32.7; Yoe 2.10,31; 3.15\x* \p \v 13 E ka! agisi mluveka ikukwaiyoba ogawata e kaigaveka itilikuvivia idoudou, kawala, “Wooi! Wooi! Wooi! Saina gaga sainela paila mina watanawa tutala kesala tauya makwaisina kwaitolu bitaginasi, avai tuta goli anelosi taitolu biyuvaisi kasi tauya.” \c 9 \p \v 1 Oluvi anelosi tailimala itagina kala tauya. E agisi natala utuyam\f g \ft Minana ikibubota anelosi.\f* leikapusi metoya wa labuma ima ovalu watanawa. E isakaisi minana utuyam buluvala makaduyona mesi,\f h \ft Makaduyona idokaisi isisu osikowala pwaipwaia ivigaki si kabokwatupipi baloma gaga bila igau tuta matutona bibodaisi kasi mipuki.\f* makaduyowena mesila Uveya osikowala pwaipwaia. \v 2 E minana utuyam itaneku buluvala Uveya e iulaim, e saina mseu ibobwau makawala mseula kova saina kovaveka sainela, e itaboda kalasia deli labuma. \x - \xo 9.2 \xt Vit 19.28\x* \v 3 E nipawa isusunapulasi metoyasi omseu imeimaisi ovalu watanawa e si peula makawala kudukika\f i \ft Yakidasi gala tadoki minana kabosilagi, mitaga osi valu mina Yudia mauna minana saina yayana bigadi bikatumati tomota.\f* si peula. \x - \xo 9.3 \xt Sun 10.12-15\x* \v 4 E kasi karaiwaga taga biyogagaisi mnumonu kaina kai kaina avaka avaka isususinasi. Mitaga avai tomota gala eiginaisi la kabutuvatusi Yaubada odubasi, ibodi wala nipawa biyogagaisi matausina. \x - \xo 9.4 \xt Isi 9.4\x* \v 5 Kasi karaiwaga gala bikatumataisi tomota, mitaga biyomiyumaisi wala biboda tubukona nalima. E mayuyula makawala avaka bitalumkoli avai tuta kudukika bigadi. \v 6 E tubukona minasina nalima olumoulela tomota inanamsasi magisi bikaligasi mitaga gala gagabila; ninasi mwada bikaligasi mitaga kaliga bitotubuloki matausina. \x - \xo 9.6 \xt Yob 3.21; Yer 8.3\x* \p \v 7 Nipawa migisi makawala wosa leikatububulaisi paila kabilia. Opwanetasi eisikamsi kala gigisa makawala kulupaipi goula, e migisi makawala migisi tomota. \x - \xo 9.7 \xt Yoe 2.4\x* \v 8 Kulusi makawala kulusi vivila e kudusi makawala kudusi minasina laiyoni. \x - \xo 9.8 \xt Yoe 1.6\x* \v 9 Ovitakosi eisikamsi kala gigisa makawala kakapula tanumnumta, e pinupanesi butula makawala bidubadu waga kaibibiu butusi tutala wosa bibiasi saina gigibula paila kabilia. \x - \xo 9.9 \xt Yoe 2.5\x* \v 10 E yeyunesi isim si kaiyala makawala goli kudukika isim la kaiyala, e uula makaisina si kaiyala gagabila biyogagaisi tomota nalima tubukona makawala. \v 11 Isim si kini ikikaraiwogi minasina, matauwena goli anelosi, Uveya kala tokwaraiwaga. Matauna yagala obonasi mina Iberu Abadoni, e obonasi mina Girisi yagala Apolioni, baisaga bitakatumiki Tokwatupaleku. \p \v 12 Vavagi saina gaga sainela kwaitala bogwa leiwokuva; e kwaiyu tuvaila vavagi saina gaga sainela igau bimaisi. \p \v 13 E anelosi tailima taitalela itagina kala tauya. E alagi kaigila leima metoya kwaivasi wokulula kabolula goula makwaina eitotu omatala Yaubada. \x - \xo 9.13 \xt Sun 30.1-3\x* \v 14 E kaigila iluki anelosi tailima taitalela, matauna iiyosi tauya, kawala, “Kutaneku kasitaivasi anelosi leikatupipaisi wa waya kaduyoveka yagala Waya Yupereiti.”\f j \ft Makwaina kala kalitutila si kabokwaraiwaga mina Roum opilibomatu.\f* \v 15 E itaneku matausina kasitaivasi; paila leisailisi matausina bitulotulasi igau yam makwaina olopola tubukona minana taitu makwaina, e wa tuta matutona goli bisunapulasi bikatumataisi pilatala valu tomotala metoya katupotolu makatuposina mina watanawa. \v 16 E ilukwaigusi mabudona tokwabilia kasi bawa tosila wosa iboda lakatuyu milioni. \v 17 E kilisala agisi minasina wosa deli kasi tosisila. E tosisila eisisikamsi kasi kakapula tanumnumta mimilisi pilabubweyani makawala mayela kova, mimilisi pilabubwabwau makawala dakuna yagala sapaya mimilisi pilatauvau makawala dakuna yagala salipa. E pwanetasi wosa migisi makawala pwanetasi laiyoni, e metoya oudosi isusunapula mayela kova deli mseu e deli salipa maiinela saina peuluvagasi. \v 18 E pilatala metoya katupotolu makatuposina mina watanawa ikikaligasi, e si kaliga uulela kasi lelia vavagi makwaisina kwaitolu eisusunapulasi metoya oudosi wosa, mayela kova deli mseu deli salipa maiinela saina peuluvagasi. \v 19 Paila minasina wosa si peula metoya oudosi deli metoya oyeyunesi. Yeyunesi goli migisi makawala keiyuna isim pwanetasi, e metoya oyeyunesi iyogagaisi tomota. \p \v 20 E kesala mina watanawa, availa availa gala bikaligasi metoya kasi lelia, matausina goli gala bipakaisi si tokolu avaka avaka leiyoudilaisi titoulesi. Gala goli. Bisaituwolaisi si tapwaroru baisa mimilisi baloma gaga deli baisa si tokolu goula, siliba, barasi, dakuna deli kai, minasina goli gala gagabila bigigisasi kaina biligalegasi kaina bililivalasi. \x - \xo 9.20 \xt Sam 115.4-7; 135.15-17; Dan 5.23\x* \v 21 E tuvaila matausina tomota gala bininavilasi paila si katumata, si migameguva, si kikailasi e si uveilau. \c 10 \s1 Anelosi iyosi pilatala buki pilakekita pilakatubili \p \v 1 E oluvi agisi taitala anelosi topeula iyoulapula metoya wa labuma leima. Kala kakapula lowalowa deli lubakaidoga itavini opwanetala, migila makawala kalasia deli kaikela makawala kokola kaiuwonaku kova eilululu. \v 2 Oyamala iyosi pilatala buki pilakekita pilakatubili, mapilana pilaulaim. Matauna ivitau kaikela kweyakakata odabala bolita, kweyakikiwama ivitau odabala pwaipwaia. \v 3 E idou kaigala saina kaigaveka makawala laiyoni si gougwau. Matauna bogwa eidou e pilapala kwailima kwaiyu iwaisi imapwaisi la dou, e butusi sainela. \v 4 Ililivalasi e makateki bagini. Mitaga alagi kaigila ilivala metoya wa labuma, kawala, “Kutaku onanom avaka kwailima kwaiyu pilapala eililivalaisi. Baisa taga kugini!” \p \v 5 E oluvi lagisi matauna anelosi leitotu odabala bolita deli odabala pwaipwaia iyosali yamala kakata walakaiwa. \x - \xo 10.5-7 \xt Sun 20.11; Kak 32.40; Dan 12.7; Emo 3.7\x* \v 6 E ikatotila peula omatala Yaubada matauna tosivagasi, matauwena eibubuli labuma deli vavagi komwaidona olumoulela, e pwaipwaia deli vavagi komwaidona olumoulela, e deli bolita deli uvagila komwaidona. E anelosi ikaibiga, kawala, “Matauna Yaubada gala tuvaila biyobali. \v 7 Mitaga avai tuta anelosi tailima taiyuwela bitagina kala tauya e Yaubada bivigimkulovi la nanamsa kwekikium makawala avaka bogwa eikamituli baisa la towotetila tovitoubobuta.” \p \v 8 E oluvi makaigana laligibogwi eilukwaimaigu metoya wa labuma ilivilavau baisa yeigu, kawala, “Kula kukwau mapilana buki pilaulaim oyamala anelosi eititoi odabala bolita deli odabala pwaipwaia.” \x - \xo 10.8-10 \xt Isi 2.8—3.3\x* \v 9 E alokaia matauna anelosi anigada buki mapilana mwada bisakaigu. E matauna ilukwaigu, kawala, “Kukwau mapilana e kukoma. Bivigaki pwayuyu olopom mitaga owodom simokainia makawala kitorina kala simokainia.” \v 10 E akau mapilana metoya oyamala e akoma. Kala kamkona simokainiala makawala kitorina owodogu. Mitaga avai tuta ladumoni ivigaki pwayuyu olumoulela lopogu. \p \v 11 Oluvi ilukwaigusi, kawasi, “Bukukwamituli tuvaila Yaubada la biga avaka eilivala paila mina watanawa - tomota, valu, bona deli gweguya.” \c 11 \s1 Kasitaiyu Yaubada la tosola \p \v 1 E bogwa eisakaigu kaitala kavaikola makawala kaitukwa, e ilukwaigu, kawala, “Kulokaia kuvisaikoli Yaubada la Bwala Kwebumaboma deli kabolula, e kukwalau matausina ititapwarorusi wa Bwala Kwebumaboma. \x - \xo 11.1 \xt Isi 40.3; Sek 2.1-2\x* \v 2 Mitaga kuulilavi matabudona opapala Bwala Kwebumaboma. Gala bukuvisaikoli matabudosina, paila bogwa eikasalaisi baisa matausina gala inikolaisi Yaubada, matausinaga igau bipeilisi Valu Kwebumaboma\f k \ft Mapilana Yerusalem.\f* paila naluwovasi nayu\f l \ft Minasina tubukona kala bawa makawala yam kala bawa lakatuluwotala lakatuyu kweluwolima kweluwotala yam, e baisa ikibuboti lamadada kaduwonaku deli mmayuyu saina mwaugaga (kugisi mailela 3 deli YG 12.6). Tuta matutona tuvaila makawala taitu kwaitolu bubotala isisu YG 12.14 deli Dan 7.25, 12.7, ikibuboti tuta kaduwonaku.\f* tubukona. \x - \xo 11.2 \xt Lk 21.24\x* \v 3 E bawitali kasitaiyu ulo tosola, bisikamsi kasi koula yakukubadu; e bikamitulaisi la biga Yaubada olumoulesi yam makwaisina kasi bawa lakatuluwotala lakatuyu kweluwolima kweluwotala (1260 yam).” \p \v 4 Matausina kasitaiyu tosola makawala makaisina kaiyu olibe deli kaiyu kaitapa itotusi omatala Guyoula valu watanawa. \x - \xo 11.4 \xt Sek 4.3,11-14\x* \v 5 E kidamwaga availa mwada biyogagi matausina, kova biviloubusi metoya oudosi bivakammwaisi kasi tilaula. Makawala goli bikatumataisi availa availa mwada biyogagaisi matausina. \v 6 Matausina isim si karaiwaga bikibodaisi labuma mapaila gala bikuna olumoulela tuta makwaina leilivalaisi la biga Yaubada. Tuvaila isim si karaiwaga sopi yeluyelu bivigakaisi bimila buyavi. Isim si karaiwaga tuvaila bisakaisi avai lelia avai lelia mina watanawa avai tuta goli kidamwa magisi. \x - \xo 11.6 \xt Sun 7.17-19; 1 Sml 4.8; 1 Gwe 17.1\x* \p \v 7 E tutala bikalogusasi si kakamatula, buludililama bilaguva metoya oUveya bipogudu matausina, bibokavili deli bikatumati matausina kasitaiyu. \x - \xo 11.7 \xt Dan 7.7,21; YG 13.5-7; 17.8\x* \v 8 E uwosi bikanukwenusi okedala vilouveka\f m \ft Mapilana Yerusalem.\f* e baisa mapilana si Guyau eikatukorosaisi. Mapilana vilouveka bitadouvilaisi yagala Sodom, kaina Itipita. \x - \xo 11.8 \xt Ais 1.9-10\x* \v 9 Komwaidosi tomota metoyasi avai dala, avai bona, avai kabokwaraiwaga, bogwa ikalatolusi e bubotala yam igigisakaisi wala tomata uwosi, e gala bitagwalasi kidamwa bibakwaisi minasina tomata. \v 10 E mina watanawa bimmwasawasi bikomsigisagisi paila matausina kasitaiyu si kaliga. Bivilaisi si sela sesia, paila kasitaiyu tovitoubobuta eimaiyaisi saina mmayuyu baisa mina watanawa. \v 11 Kwaitolu yam bubotala eiwokuva oluvi la numla Yaubada ikayoki matausina. Makwaina numla ikamovi matausina e kasitaiyu itokaiasi. Komwaidosi igisaisi baisa saina ikokolasi deli itatatuvasi. \x - \xo 11.11 \xt Isi 37.10\x* \v 12 Oluvi matausina kasitaiyu tovitoubobuta\f n \ft Matausina tosola taiyu (kugisi mailela 3).\f* ilagaisi kaigala kaigaveka metoya wa labuma iluki matausina, kawala, “Tauwauwʹe! Kumwenasi kumaisi baisa.” E iligalaguvasi olowalowa ilosi wa labuma, e matausina kasi tilaula imimitakavataisi matausina. \x - \xo 11.12 \xt 2 Gwe 2.11\x* \v 13 Makateki itokaia likuliku kwaiveka, e pilatala metoya katupoluwotala valu ikodidaimi e ikatudumani tomota kasi bawa lakatuluwolima lakatulowoyu metoya makwaina likuluki. E kesala tomota saina kasi kokola iyakawolaisi Yaubada Guyoula labuma saina Towalakaiwa. \x - \xo 11.13 \xt YG 6.12; 16.18\x* \p \v 14 Vavagi saina gaga sainela kwaiyuwela makwaina bogwa leiwokuva, mitaga ka! vavagi saina gagaveka sainela kwaitolula makateki. \s1 Tauya kwailima kwaiyuwela \p \v 15 Oluvi anelosi tailima taiyuwela itagina kala tauya, e kaigila kaigivakaveka wa labuma ililivalasi, kawasi, “Tuta baisa da Guyausi deli la Mesaia biguyoi valu watanawa, e la guyau gala isim kala kalitutila.”\x - \xo 11.15 \xt Sun 15.18; Dan 2.44; 7.14,27\x* \v 16 Oluvi matausina tailuwoyu taivasi tommoya eisisuaisi osi takaikaia omatala Yaubada ikavaginasi e itapwarorusi baisa matauna. \v 17 Kawasi, \q1 “Topeuligaga yoku Guyau Yaubada, \q2 yoku baisa tuta kusisu e kusibogwa! \q1 Kanokagutokisi baisa yoku, paila okuvitouli lokuguyau \q2 metoya om kwaraiwaga saina peuligaga! \q1 \v 18 Matausina gala inikolaisi Yaubada igibuluwasi tuta matutona, \q2 paila tuta matutona baisa tutala m ninamwau, \q2 e bukuyakali matausina tomata. \q1 Tuta matutona bukumapu m towotetila tovitoubobuta, \q2 deli bukumapu komwaidosi m tomota, gweguya deli tokai, \q2 komwaidosi availa availa itemmalaimsi. \q1 E tuta matutona bukumtuli matausina tokodidaimila valu.” \x - \xo 11.18 \xt Sam 2.5; 110.5; 115.13\x* \p \v 19 Bogwa iulaimwaisi Yaubada la Bwala Kwebumaboma wa labuma, e lagisi makwaina didawaga\f o \ft Kugisi makasana Biga Kala Katumiki deli 1 Gwe 8.1-6.\f* ikavitusi Yaubada la kabutubogwa, olopola Bwala Kwebumaboma. E oluvi kavikavila ikavila, pilapala butula, e itokaia likuliku deli kuna kwekulokula. \x - \xo 11.19 \xt YG 8.5; 16.18,21\x* \c 12 \s1 Natana vivila deli natana dokanikani tougega nabweyani \p \v 1 Oluvi kabutuvatusi kwaiveka iyoumatila wa labuma. Natana vivila isisu, eisikam kalasia, itotu odabala tubukona, e opwanetala minana eisikoma utuyam naluwotala nayu paila kulupaipi. \v 2 Bogwa eitotu kaivalulu, e makateki bivalulu. Igigadi bivalulu e paila kala mmayuyu iukuwakula. \p \v 3 E kabutuvatusi kwaiyuwela iyoumatila wa labuma. Isisu natana dokanikani nabweyani saina naveka togega, e kununela kwailima kwaiyu deli kala doga kasilatala, deli kununela makwaisina eisikam kwailima kwaiyu kulupaipi. \x - \xo 12.3 \xt Dan 7.7\x* \v 4 E yeyunela iyosi utuyamla pilatala metoya katupotolu makatuposina wa labuma ibia e ilavi ilosi opwaipwaia. E minana dokanikani itotu omatala minana vivila makateki bivalulu mwada avai tuta latula biuni bikoma magudina. \x - \xo 12.4 \xt Dan 8.10\x* \v 5 E minana vivila iuni la kuluta tau matauwena igau biguyoi komwaidosi mina watanawa, makawala giyougaga oyamala gai kaipuwopuwa. Mitaga nani wala ikauwaisi magudina ilauwaisi iuyokaisi Yaubada ola takaikaia. \x - \xo 12.5 \xt Sam 2.9; Ais 66.7\x* \v 6 E minana vivila isakaula ila oviloupakala ikiwada. Paila mapilana Yaubada leikatubiasi la kabosisu minana e bisisii baisa yam kala bawa lakatuluwotala lakatuyu kweluwolima kweluwotala (1,260 yam). \p \v 7 E baisa tuta ivitouula bikabiliasi wa labuma. Budotala matauna Maikeli\f p \ft Taitala anelosi kasi tokugwa.\f* deli la anelosi ikikabiliasi deli budoyuwela minana dokanikani deli la anelosi. \x - \xo 12.7 \xt Dan 10.13,21; 12.1; Yd 9\x* \v 8 Mitaga minana dokanikani imama, e ibokavilaisi gala itagwalasi minana deli la anelosi bisigagasi wa labuma. \v 9 E minana togega saina naveka iyabaisi goli! Baisa minana keiyuna nabogwa, yagala Diabolo kaina Setani, leisisinapu valu komwaidona. Ilavaisi ila odabala pwaipwaia e komwaidosi la anelosi deli. \x - \xo 12.9 \xt Vit 3.1; Lk 10.18\x* \p \v 10 E oluvi alagi kaigila kaigaveka metoya wa labuma, ikaibiga kawala, “Baisa tuta Yaubada la katumova bogwa leima. Baisa tuta Yaubada eimila Guyau e bitagisi la peula. Baisa tuta la Mesaia eiyomitali la karaiwaga. Paila sedaiasi kasi totabinona bogwa ilavaisi metoya wa labuma. Ka, matauwena totabinona omitibogwa eitotu omatala Yaubada, e yumyam bugibogi ititabinaki sedaiasi. \x - \xo 12.10 \xt Yob 1.9-11; Sek 3.1\x* \v 11 E sedaiasi leikalisuwolaisi totabinona metoya obuyavila Lam deli paila uula titoulesi si silasola kwekamokwita; e itugwalaisi titoulesi baisa okaliga. \v 12 Mapaila ibodi bukumwasawasi yokomi mina labuma komwaidomi. Mitaga wooi! valu watanawa deli bolita. Paila Diabolo leimakaiami e igibuluwa sainela paila inikolibogwi tuta pikekita wala gagabila bisisu bitamnabi mina watanawa.” \p \v 13 Tutala minana dokanikani bogwa ikateta kidamwa leilavaisi matauna ima ovalu watanawa, ivitouula bibokavili minana vivila leiuni la kuluta tau. \v 14 E isakaisi minana pilayu pinupanela mluveka, kidamwa biyowa bila ola kabosisu viloupakala. Baisa goli bikiwadaisi minana kwaitolu taitu bubotala\f q \ft Kugisi YG 11.2 kala katumiki.\f* bisibwabwaila baisa, e minana dokanikani gala gagabila bikoma. \x - \xo 12.14 \xt Dan 7.25; 12.7\x* \v 15 E minana tougega ikasau sopi metoya owodola, saina kwaiveka sopi makawala sakala, kidamwa bitayelu bilokaia minana bidumyelu. \v 16 Mitaga minana ibani kala pilasi metoya opwaipwaia. Ikapogega wodola pwaipwaia imom sopi makwaina leisunapula metoya owodola dokanikani. \v 17 E dokanikani igibuluwa sainela baisa minana vivila e ila mwada bikabiliasi deli kesala tubula minana, baisa availa availa goli ikabikuwolaisi Yaubada la karaiwaga deli itugwalaisi titoulesi baisa biga kwekamokwita avaka Yesu leikimitali. \v 18 E dokanikani minana itotu\f r \fq \it itotu.\it*\ft Mimilisi buki pilabubogwa iginisi, “E yeigu atotu olumata”, e ivigakaisi kala vitouula YG 13.1.\f* olumata. \c 13 \s1 Nayu buludililama \p \v 1 E agisi natana mauna buludililama eililuva odabala bolita. Kala doga kasilatala e kununela kwailima kwaiyu, deli kala doga makaisina omitasi kweluwotala kulupaipi. Deli yegila igimigaga kala ginigini opwanetala. \x - \xo 13.1 \xt Dan 7.3; YG 17.3,7-12\x* \v 2 E minana kala gigisa makawala mauna nagigasisi yagala lepoda, deli kwaibakwaila makawala nayuwela nagigasisi yagala beya, e wodola makawala natolula nagigasisi yagala laiyoni. E minana dokanikani togega ikasali la peula, la takaikaia deli la karaiwaga kwaiveka mwada biyosi minana buludililama. \x - \xo 13.2 \xt Dan 7.4-6\x* \v 3 Kwaitala kununela kala gigisa makawala isim kala kalibwaga ibodi bikaliga, mitaga makwaina bogwa goli leibwaina. Mitaga komwaidosi mina watanawa iyowa luposi ibokulaisi minana buludililama. \v 4 Tomota komwaidosi itapwarorusi baisa minana dokanikani uula bogwa leikasali la karaiwaga baisa minana buludililama. E itapwarorusi tuvaila baisa minana buludililama, kawasi, “Availaga bipati minana buludililama? Availa gagabila bikabiliasi deli minana?” \p \v 5 E itagwalasi minana buludililama bilivala vavagi gaga sainela, e ikasalaisi biyosi karaiwaga paila buluwovasi nayu tubukona. \x - \xo 13.5-6 \xt Dan 7.8,25; 11.36\x* \v 6 E ivitouula bikaluwou Yaubada, deli Yaubada yagala, la valu, e deli komwaidosi matausina labuma kala tosisu. \v 7 Itagwalasi bikabiliasi deli Yaubada la tomota e bikalisau matausina,\f s \fq \it Itagwalasi bikabiliasi deli Yaubada la tomota e bikalisau matausina.} Mimilisi buki pilabubogwa gala iginisi mabigasina.\it*\f* e deli ikasalaisi bikaraiwogi komwaidosi mina watanawa, dala, tomota, bona deli valu. \x - \xo 13.7 \xt Dan 7.21\x* \v 8 Bidubadu mina watanawa bitapwarorusi baisa minana buludililama. Baisa matausina gala bitabani igasi wa buki mapilana bukila momova. Paila igau gala isim valu Yaubada eigini yagasi matausina availa availa bimovasi, e maigasina eikanabogwa mapilana la buki\f t \ft Kugisi YG 3.5 kala katumiki.\f* matauna Lam matauwena goli leikatumataisi.\x - \xo 13.8 \xt Sam 69.28\x* \p \v 9 Availa ilagi ibodi biligimlili. \v 10 Availa availa ibodi kasi naga bikatupipaisi, bogwala bikatupipaisi; availa availa ibodi kasi naga bikaligasi metoya opuluta,\f u \fq \it Availa availa ibodi kasi naga bikaligasi metoya opuluta.\it*\ft Mimilisi buki pilabubogwa iginisi, “Availa availa bikatumataisi sesia metoya opuluta”.\f* bogwala bikaligasi metoya opuluta. Vavagi makwaisina ibodi bitavitusi Yaubada la tomota, paila ibodi wala biyovigasaisi si wotetila, deli bidubumaisi wala. \x - \xo 13.10 \xt Yer 15.2; 43.11\x* \p \v 11 Oluvi lagisi nayuwela buludililama iyoulapula metoya opwaipwaia. Minawena navau kala doga kaiyu, makawala natana lam kala doga, deli ibigatona kaigala makawala dokanikani natana. \v 12 E minana buludililama navau gala isim la karaiwaga titoulela. Mitaga itotu omatala minana nabogwa e ivigaki titoulela wodola minana nabogwa. E mauula minana buludililama ikikaraiwogi tomota. Ikaiyoli komwaidosi tosisula valu watanawa bitapwarorusi baisa minana nabogwa, minawena goli nakalibwaga. \v 13 E minana navau ivagi vavagi siligaga; ivabu kova bibusima metoya wa labuma bima opwaipwaia omitasi tomota komwaidosi. \v 14 E isinapu wala komwaidosi tosisula valu watanawa metoya vavagi siligaga makwaisina eitugwalaisi bivagi omatala minana buludililama nabogwa. E minana navau iluki komwaidosi mina watanawa bibubulaisi tokolu paila kala kamaiaba minana nabogwa, minana eiwaiyasi opuluta mitaga eibwaina wala. \v 15 Minana buludililama navau ikayoki tokolu kaikobula buludililama nabogwa mwada bimova, e minana tokolu igagabila bilivala e bikatumati matausina availa availa gala itagwalasi bitapwarorusi baisa minana nabogwa. \v 16 E minana navau ikaiyoli tomota komwaidosi, gweguya deli tokai, todidabala deli tonamakava, matausina ula deli matausina isim veisia, kidamwa bisim kasi kaivatusi oyumasi kwayakakata deli odubasi. \v 17 Gala availa gagabila bigimwala kidamwa gala isim kala kaivatusi, baisa goli minana buludililama navau yagala kaina kaimapula yagala bitagini kala kakalawa. \p \v 18 Vavagi baisa ibodi toninitalapula wala bikateta. Availaga toninitalapula gagabila bininamsi avaka kala katumiki minana buludililama navau kala kakalawa, paila uula tagini kala kakalawa kaimapula taitala tau yagala.\f v \fq kala kakalawa kaimapula taitala tau yagala. \ft Mina Iberu deli mina Girisi gala iyosisi giniginila number, mitaga kaimapula si kabokakalawa biginisi leta wala. Mauula mimilisi yegila obonasi mina Girisi deli mina Iberu kidamwa si leta ivigaki kakalawa maigasina biboda 666, obonadasi lakatulima lakatutala kweluwolima kweluwotala kwailima kwaitala.\f* Makwaina goli kakalawa 666. \c 14 \s1 Matausina eibodaisi katumova iusiwosisi \p \v 1 Oluvi alakau agisi e ka, matauna Lam eitotu baisa odabala Koya Saiyoni.\f w \ft Makwaina ikibuboti mapilana Yerusalem.\f* Deli tomota itotusi kasi bawa 144,000, odubasi isisu matauna Lam yagala deli Tamala yagala. \x - \xo 14.1 \xt Isi 9.4; YG 7.3\x* \v 2 E anakaigali kaigila metoya wa labuma butula makawala luma kala kaipolu bipaisaga, kaina makawala pilapala butula bitutu. E kaigila butula makawala tomwasawa gita iwawaisi si gita. \v 3 Matausina 144,000 iusiwosisi pilatala wosi pilavau omatala takaikaia deli omitasi minasina navasi nammomova deli tommoya. Mapilana wosi gala gagabila availa bisau mesinaku wala matausina tomota 144,000, availa availa Yaubada bogwa eitaneku metoya ovalu watanawa. \v 4 Baisa matausina ikikilaisi titoulesi gala bisividulaisi vivila\f x \ft Baisa ikibuboti bogwa eikabomaisi titoulesi mwada Yaubada la tomota tatousi, e gala wala ititapwarorusi baisa tokolu. Matausina tauwau deli vivila, e Yaubada idoki tombwailila makawala molitommoya komwaidosi. Kugisi Ib 1.5 kala katumiki.\f* paila gala magisi veivai. Matausina ivakwabwaisi Lam ambaisa ambaisa bimwaim. Yaubada bogwa eitaneku matausina metoya kesala mina watanawa, e matausina tovitouula eikasalaisi titoulesi baisa Yaubada deli Lam. \v 5 Gala kwaitala tuta bisasopasi baisa availa, deli gala isim kasi pakula paila avai vavagi. \x - \xo 14.5 \xt Sep 3.13\x* \s1 Anelosi taitolu \p \v 6 Oluvi agisi taitala tuvaila anelosi iyoyowa walakaiwa bikamituli Bulogala Bwaina bigala kwekanigaga baisa mina watanawa komwaidosi, avai valu, avai dala, avai bona deli avai tomota. \v 7 Kaigala kaigaveka ikaibiga, kawala, “Kuyakawolaisi Yaubada Towalakaiwa sainela, deli kukukolaisi matauna. Paila la tuta bogwa eimamalu paila bima biyakali mina watanawa. Omatala Yaubada kukwavaginasi e bukutapwarorusi, paila matauna leibubuli labuma, deli pwaipwaia, bolita deli sopi yeluyelu.” \p \v 8 E taiyuwela anelosi iyeikuli matauna ikaibiga, kawala, “Ka, minana bogwa leikapusi. Babiloni\f y \ft Maigana ikibuboti mapilana Roum.\f* vilouveka bogwa ikapusi. Paila minawena isaiki waini baisa mina watanawa ivimom matausina, waini kaipeula goli baisaga ikapilaki matausina paila minana la bubunela kalimwana.” \x - \xo 14.8 \xt Ais 21.9; Yer 51.8; YG 18.2\x* \p \v 9 E taitolula anelosi iyeikuli matausina kasitaiyu, ikawota kaigala kaigaveka, kawala, “Availa bitapwaroru baisa minana buludililama toyo kaikobula la tokolu deli bibani kaivitusila odabala kaina oyamala, \v 10 e titoulela bimom Yaubada ola waini, waini baisa la gibuluwa. Waini makaina leiligabu kaipeula, gala deli sopi bitagoli, baisa ovigala la ninamwau. Matausina kasi mmayuyu ilumkolaisi omitasi la anelosi bumaboma deli matauna Lam, makawala kova ilululu deli salipa\f z \ft Kugisi makasana Biga Kala Katumiki.\f* maiinela saina peuluvagasi. \x - \xo 14.10 \xt Vit 19.24; Ais 51.17; Isi 38.22\x* \v 11 Kova mseula metoya baisa kasi mmayuyu bibobwau tuta gala kala vigimkovila. Matausina eitapwarorusi baisa buludililama deli la tokolu, baisa matausina isim kasi kaivatusi buludililama yagala, matausina goli gala bilumkolaisi manum yumyam deli bugibogi.” \x - \xo 14.11 \xt Ais 34.10\x* \p \v 12 Vavagi makwaisina ibodi bitavitusi Yaubada la tomota, paila ibodi wala biyovigasaisi si wotetila, availa availa goli ikabikuwolaisi Yaubada avaka la karaiwaga, deli ikimidagaisi baisa Yesu. \p \v 13 Oluvi alagi kaigila metoya wa labuma ikaibiga, kawala, “Kugini baisa. Metoya tuta baisa, availa availa ikaligasi metoya osi wotetila baisa Guyau, matausina goli imwasawasi.” E Baloma Tobumaboma ivitakaula, kawala, “Mitaga! Mokwitala. Paila bivaiwasisi metoya osi paisewa mwau, e bikauwaisi mapula si wotetila.” \s1 Kweluvala tayoyuwa paila valu watanawa \p \v 14 Oluvi agisi pilatala lowalowa pilapupwakau e olowalowa isisu taitala migila makawala tomota, isikam opwanetala kulupaipi goula, oyamala iyosi kavitala kema kavikakata. \x - \xo 14.14 \xt Dan 7.13\x* \v 15 Oluvi taitala tuvaila anelosi metoya wa Bwala Kwebumaboma leisunapula leima kaigala kaigaveka idou baisa matauna isisu olowalowa, kawala, “Kukwau m kema kukwapituni, paila kweluvala tayoyuwa bogwa la tuta. Uula watanawa kawailuwala bogwa eivayawasi yagavanesi.” \x - \xo 14.15 \xt Yoe 3.13\x* \v 16 Oluvi matauna eisisu olowalowa ima baisa opwaipwaia ikikapituni ititayau valu watanawa kawailuwala ivinaku. \p \v 17 Oluvi agisi taitala tuvaila anelosi eisunapula metoya wa Bwala Kwebumaboma wa labuma, matauna tuvaila oyamala iiyosi kavitala kema kavikakata. \p \v 18 Oluvi taiyuwela anelosi matauna kovala kabolula kala toyamata, metoya okabolula leima. Matauna kaigaveka kaigala idou baisa matauna anelosi eiiyosi kema kavikakata, kawala, “Kukwau m kema, kukwapituni kawailuwala waini obugulela watanawa, uula bogwa eimonogusi kawailuwa.” \v 19 Mapaila anelosi ima baisa opwaipwaia ikikapituni kawailuwa waini e ilavi makwaisina bila okabopola, baisa Yaubada la ninamwau kwevakaigaga. \v 20 Kawailuwala waini okaikesi ivapupoiyaisi okabopola oyosewala valu, e buyavitoula ititayelu metoya okabopola ila iyaluvi valu, kala maloula iboda lakatutolu katupwaila keda (300 km), deli kala loum bila otukutaku katitaikina uvatala. \x - \xo 14.20 \xt Ais 63.3; Kav 1.15; YG 19.15\x* \c 15 \s1 Matausina anelosi imaiyaisi lelia mwau makwaisina \p \v 1 Oluvi agisi kwaitala tuvaila kabutuvatusi kwaiveka deli kabokwatubau wa labuma. Ka, tailima taiyu anelosi iiyosisi kwailima kwaiyu lelia mwau. Makwaisina lelia mwau baisa lelia mwau kala vigimkovila, paila metoya baisa makwaisina bitagisi Yaubada la ninamwau kala kabovigimkovila. \p \v 2 E agisi kwaitala vavagi makawala milaveta kwevivivila eisegulikaisi deli kova. E tuvaila agisi availa availa ikalisuwolaisi minana buludililama nabogwa sola la tokolu, deli ikalisuwolaisi minana buludililama navau yagala kala kakalawa.\f a \ft Kugisi YG 13.18 kala katumiki.\f* Itotusi okawaimatila katitaikina milaveta kwevivivila, oyumasi iyosisi gita avaka Yaubada eisaiki matausina. \v 3 Matausina iusiwosisi la butubutu Mosese la towotetila Yaubada, deli la butubutu matauna Lam. Kawasi, \x - \xo 15.3 \xt Sun 15.1\x* \q1 “Guyau Yaubada Topeuligaga, \q2 m vavagi kwekanigaga deli kabokwatubau. \q1 Yoku Guyoula mina watanawa komwaidosi,\f b \fq \it Guyoula mina watanawa komwaidosi.\it*\ft Mimilisi buki pilabubogwa iginisi, “Guyoula tuta kwekanuvagasi”.\f* \q2 kidikedam duwosisia deli mokwita. \q1 \v 4 Mwa, Guyau! Availaga gala bikamiabaim? \q2 Availaga gala bikaigalaim yoku saina Tovakaigaga? \q2 Paila yoku wala kammwaleta tobumaboma. \q1 Komwaidosi mina watanawa bimaisi \q2 e bitapwarorusi baisa yoku, \q2 paila komwaidosi leigisaisi m mitakwai duwosisia.” \x - \xo 15.4 \xt Sam 86.9; Yer 10.7\x* \p \v 5 E oluvi agisi Bwala Kwebumaboma wa labuma ikapogega, deli olumoulela makwaina agisi matabudona buliyoyova ikavitusi kidamwa Yaubada isisu. \x - \xo 15.5 \xt Sun 38.21\x* \v 6 E matausina anelosi tailima taiyu iiyosisi makwaisina vavagi mwau e isunapulasi metoyasi wa Bwala Kwebumaboma. Matausina isikamsi kasi kakapula yapupwakau yamigileu, deli kasi katububula goula isipwaisi ovitakosi. \v 7 Oluvi natana minasina navasi nammomova isaiki matausina tailima taiyu anelosi kailima kaiyu kailuya goula. Makaisina ikasewoki la ninamwau Yaubada Tosivagasi. \v 8 Kala kalugologusa deli la peula Yaubada kubowala imila mseu ivakasau Bwala Kwebumaboma, e gala gagabila availa bisuvi olumoulela Bwala Kwebumaboma. Mitaga ikugwa matausina anelosi tailima taiyu bimaiyaisi makwaisina lelia mwau kwailima kwaiyu. \x - \xo 15.8 \xt Sun 40.34; 1 Gwe 8.10-11; 2 Lil 5.13-14; Ais 6.4\x* \c 16 \s1 Kailima kaiyu kailuya ikasewoki Yaubada la ninamwau \p \v 1 Oluvi alagi kaigila kaigaveka metoya wa Bwala Kwebumaboma iluki anelosi tailima taiyu, kawala, “Kulosi kuligabwaisi kailima kaiyu kailuya Yaubada la ninamwau bila opwaipwaia.” \p \v 2 Taitala anelosi ila iligabu la kailuya ila opwaipwaia. Baisa kasi pwasa saina mmayuyu deli kwemigigaga ikaloubusisi baisa matausina availa availa eiginisi kaivitusila minana buludililama, deli availa availa ititapwarorusi omatala minana la tokolu. \x - \xo 16.2 \xt Sun 9.10\x* \p \v 3 Oluvi taiyuwela anelosi iligabu la kailuya ila odabala bolita. Bolita migila idavila imila buyavi makawala tomata buyavila, deli komwaidosi tommomova maunesi obolita ikaligasi. \p \v 4 Oluvi taitolula anelosi iligabu la kailuya ila odubasi waya deli sopi yeluyelu. E makaduyosina migisi idavilasi imila buyavi. \x - \xo 16.4 \xt Sun 7.17-21; Sam 78.44\x* \v 5 Alagi anelosi kala toyamata sopi ilivala kawala, “Yoku tobumaboma, e duwosisia yakala makwaisina avaka lokuvagi; tuta baisa kusisu e lokusibogwa. \v 6 Paila tomota iligabwaisi buyavisi\f c \ft Ikatumataisi matausina.\f* matausina m tomota deli goli tovitoubobuta, e mapaila yoku lokusaiki matausina kidamwa bimomsi buyavi. E matausina eikauwaisi avaka bibodi kasi mapu.” \v 7 Oluvi alagi kaigila metoya okabolula, ikaibiga, kawala, “Mwa, Guyau, Yaubada Topeuligaga. Mokwitala makwaisina m yakala mokwita deli duwosisia.” \p \v 8 Oluvi taivasila anelosi iligabu la kailuya ila odabala kalasia; e mapaila ikikali tomota saina yuviyavi deli tiganini. \v 9 Tomota ilumkolaisi saina wala tiganini metoya okala yuviyavi kalasia, e mapaila ibigigagaisi yagala Yaubada, paila matauna ikikaraiwogi makwaisina vavagi mwau, mitaga ipakaisi bininavilasi metoya osi mitugaga mwada biyakawolaisi Yaubada Tovakaigaga sainela. \p \v 10 Oluvi tailimala anelosi iligabu la kailuya ila ola takaikaia buludililama. Baisa ivigaki saina dudubila ola kabokwaraiwaga buludililama; tomota igigadaisi mayesi paila uula saina kasi mmayuyu; \x - \xo 16.10 \xt Sun 10.21\x* \v 11 deli ibigigagaisi Yaubada tosisula labuma paila uula ibanaisi kasi mmayuyu deli kasi pwasa. Mitaga gala bitovilasi metoya mitugaga kidikedala. \p \v 12 Oluvi tailima taitalela anelosi iligabu la kailuya ila odabala waya kaduyoveka yagala Waya Yupereiti.\f d \ft Kugisi YG 9.14 kala katumiki.\f* E waya makaduyona imada ikatubiasi si keda matausina kini igau bimaisi metoya opilibomatu. \x - \xo 16.12 \xt Ais 11.15\x* \v 13 Oluvi agisi taitolu baloma saina tomigigaga migisi kasi gigisa makawala migisi kumeu eisunapulasi metoya owodola tougega e owodola buludililama, deli owodola tovitoubobuta tokwayapila. \v 14 Matausina baloma gaga iuvagaisi vavagi siligaga. Matausina kasitaitolu ilokaiasi baisa guyousi valu valu komwaidona kidamwa bivayoulaisi bisigugulasi paila kabilia, ola yam kwaiveka Yaubada Topeuligaga. \p \v 15 “Ka, kulagi! Yeigu igau bama makawala touveilau. Kumwasawasi availa availa yokomi tommamata kuyamataisi kami kakapula, e mapaila gala bukuliloulasi tomdumwadu e igau bivigaki kami mmosila omitasi tobobawa.” \x - \xo 16.15 \xt Md 24.43-44; Lk 12.39-40; YG 3.3\x* \p \v 16 Oluvi baloma gaga ivayoulaisi matausina gweguya bisigugulasi gulitinideli mapilana kawakali mina Iberu idokaisi yagala Amagedoni.\f e \ft Maigana kala kivila “koyala Megido”, ambaisa mina Isireli omitibogwa eikabiliasi saina minimani (kugisi Tok 5.19; 2 Gwe 23.29-30).\f*\x - \xo 16.16 \xt 2 Gwe 23.29; Sek 12.11\x* \p \v 17 E oluvi tailima taiyuwela anelosi iligabu la kailuya ila ogawata. E kaigaveka kaigila leima metoya otakaikaia olumoulela Bwala Kwebumaboma, kawala, “Ka, baisa kala vigimkovila.” \v 18 Baisa kavikavila eikavila, e pilapala butula itutu deli likuliku kwaitabwabogwa iigayega. Igau tokinabogwa Yaubada ibubuli tomota e lagaila, gala wala kwaitala tuta likuliku bipati makwaina. Makwaina saina kwaita bwabogwa. \x - \xo 16.18 \xt YG 8.5; 11.13,19\x* \v 19 E mapilana valu vilouveka ikatuviki pilatolu, e viluwesi valu komwaidona ikatudidaimi. Yaubada iluluwai Babiloni\f f \ft Kugisi YG 14.8 kala katumiki.\f* kwevakaigaga e ivimom minana waini ovigala, waini baisa saina siligaga la ninamwau. \x - \xo 16.19 \xt Ais 51.17\x* \v 20 Komwaidona simla deli koya imileiwausi galaga bitagisaisi. \x - \xo 16.20 \xt YG 6.14\x* \v 21 Saina kwevakaigaga kwekulokula kuna ikikapusisi metoya wa labuma imeimaisi iwawaisi tomota; kwaitala makwaisina mokaila makawala kwaitala binabina kwaiveka (50 kg). E tomota ibigigagaisi Yaubada paila uula ilumkolaisi kuna kwekulokula kala mwau, paila saina mwaugaga. \x - \xo 16.21 \xt Sun 9.23; YG 11.19\x* \c 17 \s1 Minana nakalimwala siligaga \p \v 1 E taitala matausina anelosi tailima taiyu, matausina leiyosisi kailuya kailima kaiyu, imakaiagu ikaibiga, kawala, “Kuma! Bavitulokaim ammakawala minana nakalimwala siligaga bikeula kala pakula. Baisa mapilana vilouveka\f g \ft Mapilana Roum; mitaga buki mapilana idoki Babiloni (kugisi YG 14.8).\f* tumilela katitaikina sakala bidubadu. \x - \xo 17.1 \xt Yer 51.13\x* \v 2 Guyousi mina watanawa ikikailasisi deli minana nakalimwala siligaga, e mina watanawa eimomsi wainila la kalimwala iwaiya kaibotutu.” \x - \xo 17.2 \xt Ais 23.17; Yer 51.7\x* \p \v 3 E Baloma Tobumaboma iviyelu nanogu e anelosi ikauwaigu kalokaia oviloupakala. E baisa agisi natana vivila eisila otapwala buludililama nabweyani, e minana buludililama tapwala ikasewa bidubadu yegila igimigigaga eiginisi; e kununela kwailima kwaiyu e kala doga kasilatala. \x - \xo 17.3 \xt YG 13.1\x* \v 4 Minana vivila eisikam kala kwama kala gigisa makawala dairarugu deli marakana, e kala katububula veiguwa goula, dakuna kwevivivila e waitunatoula. Oyamala iyosi viga goula ivakasau bubunela gaga deli vavagi mwau metoya ola kakailasi minana nakalimwala. \x - \xo 17.4 \xt Yer 51.7\x* \v 5 Odabala iginisi yegila igikikium. Maigana kala katumiki baisa makawala. “Mapilana Babiloni vilouveka, inasi komwaidosi nakalimwala deli komwaidosi bubunesi doudoga ovalu watanawa.” \v 6 E agisi wala minana eimomom iwaiya kaibotutu uula eimom buyavisi la tomota Yaubada deli buyavisi matausina Yesu la towotetila availa availa leikatumataisi. \p E tutala agisi minana saina iyowa lopogu sainela. \v 7 E anelosi ikatupoiyaigu, kawala, “Ki, avaka paila iyowa lopom? Balukwaim avaka kala katumiki minana vivila deli minana buludililama avaka minana vivila eisila, e minawena kununela kwailima kwaiyu deli kasilatala kala doga. \v 8 Minana buludililama lokugisi, ka, omitibogwa namomova taga tuta baisa nakaliga. E makateki minana bilaguva bima metoya oUveya e bilauwaisi ilavaisi minana. E matausina mina watanawa availa availa yagasi gala iginibogwaisi mapilana bukila momova tutala gala isim valu, komwaidosi wala biyowa luposi tutala bigigisaisi minana buludililama. Paila omitibogwa nammomova taga tuta baisa nakaliga. Mitaga igau biyoumatilavau. \x - \xo 17.8 \xt Sam 69.28; Dan 7.7; YG 11.7\x* \p \v 9 “Vavagi baisa ibodi wala tokabitam kaina tokwateta binevi uulotoula. Baisa kala katumiki. Kununa kwailima kwaiyu baisa kwailima kwaiyu koya e minana isisu odubasi koya makwaisina. Tuvaila kununa bitadoki tailima taiyu gweguya. \v 10 Tailima matausina gweguya bogwa ilisaisi si guyau, taitalaga tovau iguguyau tuta baisa e kesala taitala igau wala gala bima. E igau matauna tovabodanim bima, ibodi tuta pikekita wala bisisu. \v 11 E minana buludililama omitibogwa nammomova taga tuta baisa nakaliga minawena baisa tailima taitolula guyouvau kala katumkovila si boda matausina tailima taiyu igiyoubogwasi, taga bilauwaisi ilavaisi matauna. \p \v 12 “E doga makaisina kasilatala baisa tailuwotala gweguya taga gala biguguyausi igau wala. Mitaga igau bikasalaisi karaiwaga baisa matausina biguyausi gala imomwa deli minana buludililama. \x - \xo 17.12 \xt Dan 7.24\x* \v 13 E kasitailuwotala komwaidosi ninasi ninatala wala e ikasalaisi si karaiwaga si guyau baisa buludililama. \v 14 Igau bikabiliasi deli matauna Lam. Mitaga Lam deli matausina kala tobwakuli tokimadagi availa availa idou deli inagi, e mabudona goli bitomgwagasi, paila matauna Lam baisa gweguya si Guyau deli kini si Kini.” \p \v 15 E tuvaila anelosi ilukwaigu, kawala, “Ka, lokugisi makwaisina sakala minana nakalimwala la kaisisu, baisa bidubadu tomota deli tobobawa deli valu deli bona. \v 16 E lokugisi minana buludililama deli kala doga kasilatala, ka, matausina bikoulovaisi minana nakalimwala. Bikauwaisi komwaidona avaka avaka eisisii minana e nakimwadu wala bisim. Bikomasi vilionela minana e bivakadidaimisi wa kova. \v 17 Paila Yaubada isaibogwi oninasi mwada magisi bivagaisi nanola, kidamwa gulitinidesi bivagaisi avaka avaka. E mapaila bikasalaisi si guyau baisa minana buludililama igau tutala bivigimkulovaisi Yaubada la biga. \p \v 18 “E lokugisi minana nakalimwala baisa mapilana valu vilouveka tuta baisa ikikaraiwogi gweguya ovalu watanawa.” \c 18 \s1 Babiloni vilouveka bogwa ikapusi \p \v 1 E oluvi agisi taitala anelosi tuvaila leibusi metoya wa labuma leima. Matauna isim la karaiwaga kwaiveka, e visigala ivisigili komwaidona watanawa. \v 2 Idou kaigala kaigaveka, kawala, “Bogwa ivabwaisi minana. Babiloni vilouveka bogwa ikapusi. Yaluwa deli baloma gaga idadadilasi ikikatudewasi oluwalela mapilana valu. Navilesi mauna nayoyowa avaka avaka namigigaga deli naiyayana isisuaisi baisa mapilana. \x - \xo 18.2 \xt Ais 13.21; 21.9; Yer 50.39; 51.8; YG 14.8\x* \v 3 Paila mapilana valu wainila imomwaisi boda komwaidosi,\f h \fq \it wainila imomwaisi boda komwaidosi.\it*\ft Mimilisi buki pilabubogwa iginisi, “boda komwaidosi eidoumlabasi metoya wainila”.\f* makaina waini saina kaipeula ikalimwali makawala nakalimwala la bubunela. E makawala goli natana nakalimwala, mapilana valu tomotala ititamnabaisi guyousi watanawa e deli imitugagasi, e togigimwala watanawa isisiniveka si guguwa paila uula mapilana valu tomotala saina mina mitiguguwa deli mina gugoveka.” \x - \xo 18.3 \xt Ais 23.17; Yer 51.7\x* \p \v 4 Oluvi aligivau kaigila metoya wa labuma, kawala, \q1 “Ei! Kusunapulasi yokomi uli tomota! Kusilavaisi mpana valu. \x - \xo 18.4 \xt Ais 48.20; Yer 50.8; 51.6,45\x* \q2 Gala ibodaimi bukumitugagasi deli mapilana tomotala tomitugaga, \q2 deli gala ibodaimi bikapilakaimi matausina kasi mipuki. \q1 \v 5 Paila si mitugaga gala yomala, \x - \xo 18.5 \xt Vit 18.20-21; Yer 51.9\x* \q2 kidamwa bitakouguguli komwaidona, dabala magugulona bila isakaila labuma. \q2 Ka, Yaubada iluluwai si bubunela gaga. \q1 \v 6 Kusakaisi matausina makawala leisakaimi. \x - \xo 18.6 \xt Sam 137.8; Yer 50.29\x* \q2 Kumapwaisi matausina sivayu makawala leivigakaimi. \q1 Makwelana leivimomwaimi sopi kaipeula, \q2 taga yokomi bukutavilaisi kasi viga kwepeuligaga. \q1 \v 7 Paila makawala si koni kala kwaiveka, \q2 deli si guguwa kasi katububula gala bitakaibiga, \x - \xo 18.7-8 \xt Ais 47.7-9\x* \q2 e makawala goli kuvigakaisi kala vakaila kasi mmayuyu deli vilamsi. \q1 Paila makawala natana vivila onanola titoulela eililivala, kawala, \q1 ‘Ka, yeigu giyouvila asisu baisa, \q2 paila gala kwabuya yeigu. \q2 Gala avai tuta babani kipogogu.’ \q1 \v 8 Mapaila gala kwaitala momwa komwaidona uvagila mwau biviloubusiki mapilana - \q2 lelia, kipogogu, deli molusaula. \q1 Igau bivakammwaisi mapilana wa kova, \q2 paila Guyau Yaubada Toyakalela mapilana, e matauna saina Topeuligaga.” \p \v 9 E guyousi watanawa leibokulaisi mapilana valu eibubunasi makawala matausina tokwailasi tokwalimwala. E tutala bigisaisi valu mseula igigabu makwaina, komwaidosi bivalamsi bikayoyusi paila mapilana. \x - \xo 18.9-10 \xt Isi 26.16-17\x* \v 10 Itotusi kaduwonaku, uula ikukolaisi mapilana tomotala kasi mmayuyu e ikaibigasi kawasi, “Wooi, valu vilouveka! Wooi, Babiloni viloukabalaki. Gala imomwa e lokubodi kam mipuki.” \fig Wooi, valu vilouveka! Wooi, Babiloni viloukabalaki|src="Vallotton 6601810" size="col" copy="(city of Babylon)" ref="18.10" \fig* \p \v 11 Matausina togigimwala watanawa ivalamsi deli ikikayoyaisi mapilana, uula gala tuvaila avai tomota bigigimwala si guguwa. \x - \xo 18.11 \xt Isi 27.31,36\x* \v 12 Gala availa bigimoli si goula, siliba, dakuna kwevivivila deli waitunatoula. Gala availa bigimoli si karekwa yaminibwaita deli yavivivila, e karekwa kasi bweyani makawala dairarugu deli marakana. Gala availa bigimoli si gai migisi migawelu migawelu, deli si doga, si meku, si tanumnumta barasi deli aiyani, si dakuna bekwa. \x - \xo 18.12-13 \xt Isi 27.12,13,22\x* \v 13 Gala availa bigimoli gau, vana maiina simasimina, kaituva, deli bulami mapula mwau. Gala availa bigimoli si waini, si luya, si pwarawa deli si witi, si bulumakau deli si sipi, si wosa deli si waga kaibibiu. E gala availa bigimoli tomota uwosi deli goli bilomasi. \v 14 Togigimwala ilukwaisi mapilana, kawasi, “Komwaidona vavagi bwaina lokusisavalaisi bogwa eimileiwausi, e komwaidona mi veiguwa e kami katububula leibutusi, deli gala tuvaila bukubinivauwaisi makwaisina.” \v 15 Matausina togigimwala bogwa eitodabalasi metoya osi gigimwala mapilana valu bitotusi kaduwonaku uula ikukolaisi mapilana tomotala kasi mmayuyu. Matausina bivalamsi, e bikayoyusi, \x - \xo 18.15 \xt Isi 27.31,36\x* \v 16 kawasi, “Wooi! Wooi valu vilouveka! Mapilana valu tomotela eisisikamsi kasi kwama yaminibwaita bweyanisi makawala dairarugu deli marakana, e eisisikamsi kasi katububula kalugologusasi goula, dakuna kwevivivila deli waitunatoula. \v 17 E gala imomwa komwaidona si veiguwa kasi katububula eimileiwausi.” \x - \xo 18.17 \xt Ais 23.14; Isi 27.26-30\x* \p Komwaidosi toliwaga deli usogelu, myovau deli tokuyuva eitotusi kaduwonaku, \v 18 eigigisaisi valu mseula igigabu e ikikayoyusi kawasi, “Baisa gala kwaitala valu bipati valu makwaina vilouveka.” \x - \xo 18.18 \xt Isi 27.32\x* \v 19 Ikapokasi iluvalovasi tubumyou iloula odubasi. E ivalamsi ikayoyusi kawasi, “Wooi, wooi valu vilouveka. Paila komwaidosi toliwaga tosisula mapilana eitodabalasi metoya guguwala mapilana valu. E gala imomwa komwaidona la vavagi imileiwausi.” \x - \xo 18.19 \xt Isi 27.30-34\x* \p \v 20 Kumwasawasi yokomi mina labuma paila eimileiwausi makwaina valu. Kumwasawasi yokomi Yaubada la tomota, e aposetolo deli tovitoubobuta. Paila Yaubada bogwa leikamogi mapilana paila uula vavagi makwaisina avaka avaka eivigakaimi matausina. \x - \xo 18.20 \xt Kak 32.43; Yer 51.48\x* \p \v 21 E oluvi anelosi topeuligaga ikau dakuna vakaila makawala kwaitabwabogwa simata e ilavi ila obolita, kawala, “Baisa makawala vilouveka Babiloni igau saina minimani bikatusouwaisi bila e gala tuvaila bitagisivau migila. \x - \xo 18.21 \xt Yer 51.63-64; Isi 26.21\x* \v 22 Butula gita deli tousiwosi, e butula lilolilo deli tauya, gala tuvaila bitaligivau metoya mapilana valu. Towotetila gala availa bibinivau la paisewa metoya mapilana valu, e butula dakuna kabotutu witi gala tuvaila bitalagi. \x - \xo 18.22 \xt Ais 24.8; Isi 26.13\x*\x - \xo 18.22-23 \xt Yer 7.34; 25.10\x* \v 23 Gala tuvaila kaitapa visigala bitagisi migila, e gala tuvaila bitalagi kaigasi vavaigilavau mapilana valu. Omitibogwa mapilana valu la togigimwala komwaidosi eitodabalasi valu watanawa, e tomeguva si meguva pilasisasopa bogwa leisipulokaisi komwaidosi mina watanawa.” \p \v 24 Babiloni ibani kala mipuki uula tovitoubobuta deli Yaubada la tomota kasi katumata baisa iyomituli kala pakula mapilana valu, e komwaidosiga matausina eikatumataisi ovalu watanawa baisa iyomituli pikolela mapilana valu. \x - \xo 18.24 \xt Yer 51.49\x* \c 19 \p \v 1 Oluvi alagi butula makawala si mogega saina tobobawa wa labuma ikaigivakavekasi kawasi, “Taiyakawolaisi Yaubada. Paila matauna Tokwatumova, deli kala kalugologusa la peuligaga gala yomala. \v 2 E la yakala makwaisina mokwita deli duwosisia goli. Paila leikamogi minana nakalimwala siligaga, minana goli la kailasi eiyogagi valu watanawa. E leimipuki minana paila leikatumati matausina la towotetila Yaubada.” \x - \xo 19.2 \xt Kak 32.43; 2 Gwe 9.7\x* \v 3 E iyakaulasi tuvaila kawasi, “Taiyakawolaisi Yaubada. Paila mapilana valu vilouveka igigabu mseula bibobwau wala tuta gala kala vigimkovila.” \x - \xo 19.3 \xt Ais 34.10\x* \v 4 E matausina tommoya tailuwoyu taivasi deli minasina nammomova navasi ikavaginasi itapwarorusi baisa Yaubada ola takaikaia, kawasi, “Emeni.\f i \ft Mabigana kala kivila, “Mokwitala!”\f* Taiyakawolaisi Yaubada.” \s1 Matauna Lam la veivai pakala \p \v 5 E butula kaigila metoya otakaikaia ikaibiga, kawala, “E yokomi la towotetila Yaubada, deli komwaidomi gweguya deli tokai, availa availa kukwamiabaisi matauna, kuyakawolaisi Yaubada!” \x - \xo 19.5 \xt Sam 115.13\x* \v 6 E alagi butula makawala si mogega saina tobobawa, makawala luma kala kaipolu, e makawala butula pilapala itutu. E ikaibigasi, kawasi, “Taiyakawolaisi Yaubada. Paila Guyau da Yaubadasi Topeuligaga matauna Giyouveka. \x - \xo 19.6 \xt Sam 93.1; 97.1; 99.1; Isi 1.24\x* \v 7 Ibodi bitamwasawasi bitagigilasi. Taiyakawolaisi matauna saina Tovakaigaga. Paila tuta bogwa leima matauna Lam bivai, e matauna la kwava ikikatubaiasa. \v 8 E matauna la kwava bogwa itugwali bisikam kala kakapula yaminabwaita yavivivila yamigileu.” Miyana goli baisa bitadoki Yaubada la tomota si mitukwaibwaila. \p \v 9 E anelosi ilukwaigu, kawala, “Kugini baisa makawala. Yokomi availa availa okubanaisi kami kaikivi bukusuvisi Lam ola veivai pakala bukumwasawasi goli.” E anelosi ikaibiga, “Baisaga Yaubada la biga kwekamokwita.” \x - \xo 19.9 \xt Md 22.2-3\x* \v 10 E akavagina baisa opwaipwaia mwada batemmali matauna. Mitaga ibuyoyaigu kawala, “Desi. Yeigu yoku deli samwa tawotetilasi, komwaidodasi goli tasilasolasi biga kwekamokwita avaka Yesu ikimitali. Kutemmali Yaubada.” \p Paila vavagi makwaisina avaka Yesu ikimitali baisa wala iuviyelu ninasi tovitoubobuta. \s1 Wosa napupwakau kala tosila \p \v 11 Oluvi agisi labuma iulisaim e ka, wosa napupwakau. E kala tosila matauna yagala Tokimadagi deli Tokamokwita. Matauna iiyakala e ikikabilia e ka, iuvagi komwaidona duwosisia. \x - \xo 19.11 \xt Sam 96.13; Ais 11.4; Isi 1.1\x* \v 12 Matala kala gigisa makawala kova ilululu e opwanetala eisikam kulupaipi bidubadu. E yegila eiginisi otapwala matauna mitaga igikikium wala maigana, mesinaku wala matauna ikateta avai yegila. \x - \xo 19.12 \xt Dan 10.6\x* \v 13 E kala kakapula ikatugiaki buyaviwokuva. E idokaisi yagala matauna “Yaubada la Biga”. \v 14 E mina labuma si tokwabilia isilaisi bidubadu wosa napupwakau eisikamsi kasi kakapula yaminibwaita yapupwakau yamigileu. \v 15 Owodola eisusunapula kavitala puluta kavikakata, e makaviwena biyosi bikalisuwoli valu watanawa. E matauna biguyoi mina watanawa, makawala giyougaga oyamala gai kaipuwopuwa. E bivapupoi kawailuwa waini okabopola makwaina, baisa Yaubada Topeuligaga la ninamwau kwevakaigaga. \x - \xo 19.15 \xt Sam 2.9; Ais 63.3; Yoe 3.13; YG 14.20\x* \v 16 Okala kakapula e okaikela isim yegila eiginisi, “Kini si Kini, e gweguya si Guyau”. \p \v 17 Oluvi agisi taitala anelosi itowalai kalasia. E kaigala kaigaveka idou iluki mauna nayoyowa komwaidona iyoyowasi, kawala, “Kulosi bukutogugulasi igau Yaubada bivagi paka kwaiveka. \x - \xo 19.17-18 \xt Isi 39.17-20\x* \v 18 Kulosi bukukwamsi vilionesi kini deli kumatoula kasi tokugwa e tokwabilia, e vilionesi wosa deli kasi tosila, komwaidosiga tomota vilionesi goli, ula deli matausina isim veisia, gweguya deli tokai.” \p \v 19 E agisi buludililama\f j \ft Minana eisubogwa ililuva metoya obolita (kugisi YG 13.1-10).\f* e guyousi watanawa deli si tokwabilia isigugulasi budotala mwada bikabiliasi deli matauna eisila minana wosa deli la tokwabilia. \v 20 E ikatupipaisi buludililama deli matauna tovitoubobuta tokwayapila\f k \ft Baisa buludililama nayuwela iyoulapula metoya opwaipwaia (kugisi YG 13.11-15).\f* matauwena leivagi vavagi siligaga omatala buludililama. Paila matauna tovitoubobuta tokwayapila leisipuloki matausina e iginisi kaivitusila buludililama deli eisipuloki matausina eitapwarorusi baisa la tokolu buludililama. Eisipuloki matausina metoya makwaisina vavagi siligaga. E buludililama deli tovitoubobuta tokwayapila ilavaisi tommomova ilosi makwaina milaveta kova\f l \ft Kugisi YG 14.10; 20.10.\f* baisa ilululu deli salipa\f m \ft Kugisi makasana Biga Kala Katumiki.\f* maiinela saina peuluvagasi. \x - \xo 19.20 \xt YG 13.1-18\x* \v 21 E makaina puluta owodola matauna tosila wosa napupwakau ikatumtuli si tokwabilia buludililama sola tovitoubobuta tokwayapila. E mauna nayoyowa komwaidona ilosi ikamkomasi vilionesi tokwabilia ikomatasi. \c 20 \s1 Kwelakatuluwotala taitu \p \v 1 Oluvi lagisi taitala anelosi leibusi metoya wa labuma leima odabala pwaipwaia e oyamala iiyosi buluvala Uveya\f n \ft Kugisi 9.1.\f* deli yatala katupipi tanumnumta. \v 2 E iyosi minana tougega, minawena keiyuna nabogwa, yagala Diabolo kaina Setani, iyuwoli matauna bisisu paila kwelakatuluwotala taitu. \x - \xo 20.2 \xt Vit 3.1\x* \v 3 E anelosi ilavi matauna ila oUveya ikobudoki Uveya ikokikiti, mapaila gala gagabila tuvaila bisepuloki mina watanawa igau avai tuta wala biwokuva makwaisina kwelakatuluwotala taitu. Oluviga ibodi bitanekwaisi matauna bisunapula paila tuta pikekita wala. \p \v 4 E agisi bidubadu takaikaia, deli matausina eisisuaisi odabala makwaisina, e Yaubada ikasali karaiwaga kidamwa matausina bimila toyakalasi. E agisi bilomasi matausina ikatumataisi paila eikamitulaisi biga kwekamokwita avaka Yesu ikimitali, e paila eikamitulaisi Yaubada la biga. Gala eitapwarorusi baisa minana buludililama kaina la tokolu, e gala eiginisi kaivitusila\f o \ft Kugisi YG 13.16; 14.9.\f* buludililama odubasi kaina oyumasi. Matausina isisuaisi ikikaraiwagasi deli Keriso makawala giyouvakaveka paila kwailakatuluwotala taitu. \x - \xo 20.4 \xt Dan 7.9,22\x* \v 5 (E kesalaga komwaidosi wala tokwaliga gala bimovavausi igau avai tuta wala kwelakatuluwotala taitu biwokuva.) Baisa goli mmovavau kwematala. \v 6 Matausina mabudona mmovavau kwematala biyubwailasi paila si sibwabwaila e saina bimwasawasi sainela. Makwaina kaliga kwaiyuwela\f p \ft Kaliga kwematala baisa woula bikaliga mitaga bilomala tomota bimova. Kaliga kwaiyuwela baloma bikaliga e matauna bikaligimolila, gala tuvaila bimovavau. Kugisi mailela 14 deli YG 21.8.\f* gala bipeula biyosi matausina. Matausinaga Yaubada deli Keriso si tolula, e bikikaraiwagasi deli matauna kwelakatuluwotala taitu. \s1 Setani imama \p \v 7 Igau makwaisina kwelakatuluwotala taitu biwokuva, Setani bitanekwaisi metoya okala katupipi, \v 8 e bisunapula mwada bisepuloki komwaidosi mina watanawa odabala pwaipwaia, baisa Gogi deli Magogi.\f q \fq Gogi deli Magogi: \ft Maigasina ikibuboti boda ituwoli ituwoli ititogugulasi mwada bikabiliasi deli Yaubada la tomota (Kugisi Isi 38.1—39.20).\f* Setani bimai bisiguliki komwaidosi paila kabilia, kasi bawa makawala kanakenuva okawolawa. \x - \xo 20.8 \xt Isi 7.2; 38.2,9,15\x* \v 9 Matausina saina bidugaga imaisi ikaligiaki valu, ivabodaisi kasi kabeikau Yaubada la tomota, deli mapilana valu pilimbwailila\f r \ft Mapilana Yerusalem.\f* matauna. Mitaga kova ibusi ima metoya wa labuma ivakammwaisi matausina. \v 10 Oluvi ilavaisi matauna Diabolo, matauwena leisipukoli matausina, e ila makwaina milaveta kova deli salipa maiinela saina peuluvagasi, ambaisaga eilaibogwisi matausina buludililama deli tovitoubobuta tokwayapila. E baisa bibodasi kasi mmayuyu yumyam bugibogi tuta gala kala vigimkovila. \s1 Kwevakaigaga yakala \p \v 11 Oluvi lagisi kwaitala kwevakaigaga takaikaia kwepupwakau deli matauna isisu odabala makwaina. Labuma deli pwaipwaia imileiwausi metoya omatala, e gala tuvaila bitagisi. \x - \xo 20.11-12 \xt Dan 7.9-10\x* \v 12 E agisi bilomasi tokwaliga gweguya deli tokai itogugulasi omatala makwaina takaikaia. Buki bidubadu iulisaimwaisi, e oluvi iulisaimwaisi pilatala buki tuvaila, mapilawena bukila momova.\f s \ft Kugisi YG 3.5 kala katumiki.\f* E Yaubada iyakali tokwaliga makawala avaka bogwa eivagaisi, makawala bogwa kala ginigini isisu mapilasina buki. \v 13 Oluvi bolita itugwali matausina eidoumsi. E Kaliga deli si valu\f t \ft Kugisi YG 1.18 kala katumiki.\f* baloma itugwalaisi si tokwaliga bilomasi. E komwaidosiga Yaubada iyakali makawala avaka bogwa eivagaisi. \v 14 E Yaubada ilavi Kaliga deli si valu baloma ilosi makwaina milavetala kova. Makwaiwena goli milavetala kova baisa kaliga kwaiyuwela. \v 15 Availa availa yagasi gala isisu obukila momova ilavaisi ilosi makwaina milavetala kova. \c 21 \s1 Labuma vilouvau deli watanawa vilouvau \p \v 1 Oluvi lagisi labuma vilouvau deli watanawa vilouvau. Makwaisinaga viloububogwa labuma toyo watanawa, e deli bolita, bogwa wala eimileiwausi. \x - \xo 21.1 \xt Ais 65.17; 66.22; 2 Pt 3.13\x* \v 2 E agisi Valu Kwebumaboma, makwaina vilouvau Yerusalem wa labuma leibusi metoya baisa Yaubada, ikatubiasaisi deli kala katububula makawala natana vilakapugula bikatubiasaisi tuta makwaina bivaisi sola la mwala. \x - \xo 21.2 \xt Ais 52.1; 61.10; YG 3.12\x* \v 3 E alilagi kaigila kaigaveka ililivala metoya makwaina takaikaia, kawala, “Ka, kugisi, Yaubada imili valu deli mina watanawa. Matauna bisivagasi deli matausina, e matausina goli la tomota. E Yaubada titoulela bisikaili matausina, e matauna goli si Yaubada. \x - \xo 21.3 \xt Tol 26.11-12; Isi 37.27\x* \v 4 E bikimadi mitiligisi komwaidona. E gala tuvaila bikaligasi tomota, kaina bikayagigilasi, bivalamsi, bilumkolaisi mmayuyu. Paila vavagi kwebubogwa komwaidona wala bogwa eimileiwausi.” \x - \xo 21.4 \xt Ais 25.8; 35.10; 65.19\x* \p \v 5 E matauna isisu otakaikaia ikaibiga, kawala, “Ka, baisa tuta babubulivau vavagi komwaidona.” E tuvaila ilukwaimaigu, “Ka, kugini vavagi makwaisina, paila baisa biga mokwita ibodi bitadubumi.” \x - \xo 21.5 \xt Ais 55.1\x* \v 6 E ikaibiga, kawala, “Baisa kala vigimkovila. Yeigu Alipa deli Omega, kala vitouula deli kala vigimkovila. Availa availa ikadakasi basaikimakavi sopi bimomsi, metoya outuwotu sopila momova. \v 7 Availa availa matausina bitomgwagasi bibanaisi makawala metoya baisa yeigu. E ka, yeigu si Yaubada, e matausina litugwa. \x - \xo 21.7 \xt 2 Sml 7.14; Sam 89.26-27\x* \v 8 Mitaga availa availa tokukokola, tokwasinapu, deli tokaiulatila si bubunela doudoga, tokwatumata deli tokwailasi, tomigameguva deli tokwavagina baisa tokolu, e deli komwaidosi toubuwabu - matausina si kabosilagi omilaveta eilululu kova deli salipa maiinela saina peuluvagasi, baisa kaliga kwaiyuwela.” \s1 Yerusalem vilouvau \p \v 9 Metoya matausina anelosi tailima taiyu oyumasi leiyosisi kailima kaiyu kailuya kaikikasewa kwailima kwaiyu lelia mwau - e taitala matausina imakaiagu ikaibiga, kawala, “Kuma, e igau bavitulokaim minana vivila la kwava Lam.” \v 10 E Baloma Tobumaboma iviyelu nanogu e anelosi ikauwaigu ilauwaigu walakaiwa odabala koya kwaiveka. Matauna ivitulokaigu mapilana Yerusalem, Valu Kwebumaboma, metoya wa labuma leibusi leima metoya baisa Yaubada, \x - \xo 21.10 \xt Isi 40.2\x* \v 11 ivivivila metoya okala kalugologusa Yaubada. Valu ivivivila makawala dakuna kwevivivila, makwaina yasipa\f u \ft Kugisi makasana Biga Kala Katumiki.\f* kala mimilakatila, makawala kauniwavila obolita. \v 12 Valu isim kala kali kwaiveka kala woloula walakaiwa sainela, deli kwailuwotala kwaiyu kabosusuvi, deli isim kasi toyamata tailuwotala taiyu anelosi. Odubasi kabosusuvi isim kasi ginigini igasi kweluwotala kwaiyu dalesi mina Isireli. \x - \xo 21.12-13 \xt Isi 48.30-35\x* \v 13 Makwaisina kwaitolu kabosusuvi pilatala - baisa kwaitolu makwaisina opilibomatu, kwaitolu makwaisina opilayouya, kwaitolu baisa opiliyavata, deli kwaitolu tuvaila opilikwaibwaga. \v 14 E valu kala kali tumilela dakuna kweluwotala kwaiyu. E matauna Lam la aposetolo tailuwotala taiyu yagasi kala ginigini isisu otupwasi mapilasina dakuna. \p \v 15 Matauna anelosi eilukwaimaigu oyamala iyosi kaitala la kavaikola goula paila bivisaikoli valu, kabosusuvi deli kali, ammakawala kasi maloula ammakawala kasi beiyaya. \x - \xo 21.15 \xt Isi 40.3\x* \v 16 Valu kala maloula deli kala beiyaya makawala wala. Anelosi ivisaikoli valu ola kavaikola. Baisa iboda 2,400\f v \ft Buki pilabubogwa eiginisi valu kala vitoupwapwa papala 12,000 furlong deli kali kala woloula 144 cubits, paila mwada biluluwaisi number 12, baisa kala bawa madilasina mina Yudia deli goli aposetolo kasi bawa.\f* kala katupwaila, e kala beiyaya kala woloula bila walakaiwa baisa ibodasi wala makawala\f w \ft Valu kala maloula kala beiyaya woloula ila walakaiwa, nanamsa makwaina kabutuvutusila valu kala bwaina bwainawokuva wala e gala avaka kala gala kaina kala doudoga. Mauula baisa ikibuboti avaka Yaubada idoki bibodi la tomota si kaisisu.\f* ulosi. \v 17 E anelosi iyosi kaivakola e ivisaikoli kali tuvaila, e iboda uvaluwotolu kala woloula bila walakaiwa. E kavaikola makaina tuta tuta tomota si kavaikola makawala iuvagaisi. \v 18 E kali ibubulokaisi makwaisina dakuna kwevivivila yasipa. E valu ibubulokaisi goulatoula makawala salibu. \x - \xo 21.18-21 \xt Ais 54.11-12\x* \v 19 Makwaisina dakuna otumilela kali leikatububulaisi bidubadu dakuna kwevivivila migawelu migawelu. E makwaisina dakuna kwevivivila kweluwotala kwaiyu goli, yagasi\f x \ft Paila yagasi dakuna makwaisina kweluwotala kwaiyu, kugisi makasana Biga Kala Katumiki.\f* yasipa, sapaya, ageiti, emerodi, \v 20 onikisi, kaneliani, kwatisi tauvau, berili, topasi, kalisedoni, tekwesi e ametisi. \v 21 E kabosusuvi kweluwotala kwaiyu ibubulokaisi waitunatoula, kwaitala kabosuvi baisa kwaitala waituna. E kedala valu ibubulokaisi goulotoula makawala salibu. \p \v 22 E gala bagisi Bwala Kwebumaboma baisa olumoulela valu, uula kaimapula Bwala Kwebumaboma isisu Guyau Yaubada Topeuligaga, deli matauna Lam. \v 23 E valu makwaina gala ibodi migisi kalasia deli tubukona visigala bitapi, paila Yaubada kala kalugologusa visigala ititapi, deli Lam matauna kala kaitapa valu. \x - \xo 21.23 \xt Ais 60.19-20\x* \v 24 E mina watanawa komwaidosi bililoulasi metoya olumalamela mapilana valu, deli guyousi watanawa bimaiyaisi si veiguwa baisa. \x - \xo 21.24 \xt Ais 60.3\x* \v 25 Valu kala kabosusuvi bikapogega yumyambwata; gala kwaitala tuta bikatubodaisi, uula gala isim bogila mapilana valu. \x - \xo 21.25-26 \xt Ais 60.11\x* \v 26 Mina watanawa bikasalaisi si guguwa deli si karaiwaga bimaiyaisi makwaina valu. \v 27 Makwaisina vavagi bomakitu, deli matausina si bubunela doudoga kaina toubuwabu, galaga bisuvisi oValu Kwebumaboma, taga bipeilisi. Mesinaku wala matausina availa availa eiginibogwaisi yagasi baisa matauna Lam ola buki, mapilana bukila momova,\f y \ft Kugisi YG 3.5 kala katumiki.\f* matausina bisuvisi ovalu makwaina. \x - \xo 21.27 \xt Ais 52.1; Isi 44.9\x* \c 22 \p \v 1 E tuvaila anelosi ivitulokaigu makwaina waya sopila momova ipipisi makawala mitasi utuyam. Makwaiwena waya leititayelu metoya osi takaikaia Yaubada deli Lam, \x - \xo 22.1 \xt Isi 47.1; Sek 14.8\x* \v 2 e ititayelu oluwalela okedala mapilana valu. Okaidadana makwaina sakala itotusi makaisina kaila momova. Makaina kai goli biwouwa sivaluwotala sivayu olumoulela kwaitala taitu, e makaina kai tubukona tubukona gala biwolotila biwouwa goli. E yekwesila paila yuvisi mina watanawa. \x - \xo 22.2 \xt Vit 2.9; Isi 47.12\x* \v 3 Avaka avaka Yaubada eitakili, makwaisinaga gala bisisuaisi baisa. \x - \xo 22.3 \xt Vit 3.17; Sek 14.11\x*\fig Okaidadana makwaina sakala itotusi makaisina kaila momova|src="Vallotton as" size="col" copy="in KIR NT p.453 (tree of life)" ref="22.2" \fig* \p Si takaikaia Yaubada deli Lam bitotu olumoulela valu, e la towotetila bitapwarorusi baisa matauna. \v 4 Bigisaisi migila, e yagala kala ginigini bisisu odubasi. \v 5 E gala tuvaila bibogi e gala magisi kaitapa kaina kalasia, paila Guyau Yaubada bititapi, e matausina bikikaraiwagasi makawala giyouvakaveka tuta gala kala vigimkovila. \x - \xo 22.5 \xt Ais 60.19; Dan 7.18\x* \s1 Igau Yesu bima \p \v 6 E anelosi ilukwaigu, kawala, “Baisa biga mokwita ibodi bitadubumi. Paila Guyau Yaubada leiviyelu ninasi tovitoubobuta metoya baisa la Baloma Tobumaboma, e leiwitalaigu, yeigu la anelosi goli, mwada bavitulokaimi yokomi la towotetila avaka avaka makateki bivitoulaisi.” \p \v 7 E Yesu ikaibiga, kawala, “Ka, kulagi! Makateki goli bawa. Availa availa yokomi bukukwabikuwolaisi mapilana buki avaka eivitububoti, bukumwasawasi.” \p \v 8 Yeigu Yoni lalagi e lagisi komwaidona vavagi makwaisina. Alilagi wala agigisi iwokuva oluvi akavagina opwaipwaia omatala matauna anelosi leivitulokaigu makawala, mwada goli batemmali matauna. \v 9 Mitaga ibuyoyaigu kawala, “Desi. Yeigu yoku deli samwa tovitoubobuta tawotetilasi, makawala wala komwaidosi availa availa ikabikuwolaisi bigala mapilana buki. Kutemmali Yaubada.” \v 10 E ilukwaigu kawala, “Taga kukiwoli mapilana buki avaka eivitububoti, paila igau makateki vavagi makwaisina bivitoulaisi. \v 11 Taga tuta baisa desi wala ibodi tomitugaga bimmitugagasi wala, tokwalimwala bikikalimwalasi wala; e tomitakwai bimimitakwaisi wala, e tokwaboma bikikabomaisi titoulesi wala.” \x - \xo 22.11 \xt Dan 12.10\x* \p \v 12 E Yesu ikaibiga, kawala, “Ka, kulagi, makateki goli bawa. E tutala bawa bawoi kami mapu e bamapu taitala taitala avaka bibodi la bubunela. \x - \xo 22.12 \xt Sam 28.4; Ais 40.10; 62.11; Yer 17.10\x* \v 13 Yeigu Alipa deli Omega, tokugwa deli tovabodanim, kala vitouula deli kala vigimkovila yeigu.” \x - \xo 22.13 \xt Ais 44.6; 48.12; YG 1.8,17; 2.8\x* \p \v 14 Yokomi lokuwinaisi kami karekwa eimigileu\f z \fq \it Yokomi lokuwinaisi kami karekwa eimigileu.\it*\ft Mimilisi buki pilabubogwa iginisi, “Availa availa yokomi kukwabikuwolaisi la karaiwaga”.\f* bukumwasawasi wala, paila isim mi koni bukukwamsi uwala kaila momova e bukusukwaisi kala kabosusuvi mapilana valu. \x - \xo 22.14 \xt Vit 2.9; 3.22\x* \v 15 Mitaga mapilana oyosewala valu baisa kabasi matausina tovagisi doudoga, deli tomigameguva, tokwalimwala tokwatumata, tokwavagina tokolu e matausina isisasopasi deli iubuwabusi osi biga deli osi bubunela. \p \v 16 “Yeigu Yesu lawitali ulo anelosi mwada biwa ikamituli vavagi makwaisina baisa yokomi toekalesia. E yeigu dalela giyoubogwa Debida. Yeigu minana Kubwanayam saina visigala.” \x - \xo 22.16 \xt Ais 11.1,10\x* \p \v 17 E Baloma Tobumaboma deli minana naveivai ikaibigasi, kawasi, “Kumaisi!” \x - \xo 22.17 \xt Ais 55.1\x* \p Availa availa ililagaisi baisa ibodi tuvaila bikaibigasi kawasi, “Kumaisi!” \p E kumaisi yokomi availa availa kukwadakasi. E availa availa goli magimi makwaina sopila momova bukukwaumakavaisi e bukumomsi. \s1 Kala vigimkovila mapilana \p \v 18 Yeigu Yoni akatululuti baisa availa availa ililagaisi\f a \ft Matausina ililagaisi avai tuta tokwalawa bikalawa otutala tapwaroru.\f* mapilana buki avaka eivitububoti. Kidamwa availa iyosi mapilana\f b \ft Mapilana “Yoni Igisimlili”.\f* e ikikatumkulovi avaka, Yaubada bikatumkulovi matauna tau kala mipuki makwaisina vavagi mwau avaka lagini mapilana. \x - \xo 22.18-19 \xt Kak 4.2; 12.32\x* \v 19 E kidamwa availa bikodidaimi avaka metoya mapilana buki avaka eivitububoti, Yaubada bikau metoya baisa matauna kala vilavila uwala kaila momova, e bivabu la kaisisu mapilana Valu Kwebumaboma, makwaisina vavagi avaka lagini mapilana buki. \p \v 20 E matauwena goli ikimitali komwaidona vavagi makwaisina kawala, “E mitaga! Makateki goli bawa!” \p E makawala goli. Guyau Yesu, kuma! \p \v 21 Ibodi Guyau Yesu la mitakwai bisisiaimi komwaidomi.\f c \fq komwaidomi. \ft Mimilisi buki pilabubogwa iginisi, “yokomi Yaubada la tomota”, mimilisiga, “komwaidomi Yaubada la tomota.” E mimilisi buki pilabubogwa ikatumkulovaisi, “Emeni.”\f*