\id MIC KIRMIC, MICAH, Kiriwina Bible, PNG, April 2010 \h MAIKA \mt1 MAIKA // La Buki \is1 Kabovitouula \ip Tovitoubobuta Maika matauna isisu wala ola tuta Aisea. Mitaga Maika la viloutoula kwaitala valu kwekekita olumoulela kabokwaraiwaga opilibolimila, mapilawena Yuda. \ip E Maika idoki igau makateki mina Yuda bidoumsi wala, paila bibodaisi vavagi saina mwaugaga makawala goli tovitoubobuta Emosi eivitububoti bikaloubusi baisa kabokwaraiwaga makwaina opiliyavata, mapilana Isireli. E kabosilagi uulela kwaitinidesi wala. Paila Yaubada idoki kwekukolola wala tomota si karaiwaga saina doudoga e magila bimipuki matausina. \ip Mitaga kwaitala vavagi. Maika la katuloluta olumoulela gagabila bitabani la biga saina mimilakatila kabutuvitusila pikwaku paila tuta igau bima. \ip Mimilisi biga ibodi bitaluluwaisi, makawala. \ip 1) igau tuta oluvi bivakota valu watanawa komwaidona (4.1-4.) \ip 2) taitala guyau tovakaigaga bima metoya odalela Debida e bimai vakota baisa mina Isireli komwaidosi (5.2-5.) \ip 3) mailatala mailela mailaveka ikoumguliki si katuloluta mabudona mina Isireli si tovitoubobuta, kawala, “Guyau bogwa eilukwaidasi avaka bwaina. Ka, matauna magila bitavagaisi baisa makawala. Bitavagaisi avaka duwosisia, bitamitakwaisi, e deli ninadaisi manum bitakalubailasi deli da Yaubadasi” (6.8). \is1 Buki kala katumimisa \io1 Kasi kamwaga mina Isireli deli mina Yuda 1.1—3.12 \io1 Kasi kaimilavau deli vakota 4.1—5.15 \io1 Bigala katuloluta deli pikwaku 6.1—7.29 \c 1 \p \v 1 Osi tuta Yotam, Eyasi deli Esekaia,\f a \ft Matausina gweguya Yotam, Eyasi deli Esekaia eiguyausi 740-687 BC.\f* matausina guyousi mapilana Yuda, Guyau la biga imakaia Maika, matauna guma Moreseti. Guyau ivituloki komwaidona vavagi makwaisina baisa Maika paila Sameria\f b \ft Mapilana viloumatala mina Isirelisi kabokwaraiwaga, mapilana opiliyavata, mina Asiria eiyoulisi mapilana wa taitu 722 BC.\f* deli Yerusalem. \x - \xo 1.1 \xt 2 Gwe 15.32-38; 16.1-20; 18.1—20.21; 2 Lil 27.1-7; 28.1-27; 29.1—32.33\x* \s1 Kayoyu paila Sameria deli Yerusalem \q1 \v 2 Kunakaigalaisi baisa, yokomi boda komwaidomi, \q2 kulagaisi baisa, komwaidomi mina watanawa. \q1 Guyau Topeuligaga bisola avaka kami pakula. \q2 Ka, kulagaisi, matauna ililivala metoya ola bwala kwebumaboma walakaiwa. \q1 \v 3 Guyau bibusi metoya ola valu kwebumaboma. \q2 Matauna bibusi bima e bililoula odubasi koya. \q1 \v 4 E koya bikaligeyaisi okwaibakwaila matauna, \q2 makawala pwatigela kai bivakasosu metoya wa kova. \q1 Makwaisina koya bibubusisi bilosi oitayatila \q2 makawala sopi ititayelu metoya wa koya. \b \p \v 5 Komwaidona baisa bikaloubusi paila uula mina Isireli bogwa eimitugagasi e deli eikosomapwaisi Yaubada. Ki, availa bitatabinaki paila mina Isireli si kowolova? Ka, bitatabinaki mapilana Sameria, mina Isireli si vilouveka viloumatala wala! E availaga isula ititapwaroru baisa tokolu olumoulela mapilana Yuda? Ka, Yerusalem titoulela wala. \v 6 Mapaila Guyau ikaibiga, kawala, “Yeigu bavigaki Sameria makawala viloububu olumoulela vilouwokuva, ambaisa bitavali tamla waini. Yeigu baligabu dukunela valu silimkula bila olumoulela itayatila, e bivilouwokuva valu tumilela. \v 7 Komwaidona tokolu naminibwaita bogwa bikatumimisi bitamwausi. E avaka avaka eisisakaisi minasina nauwotetila nakakalimwala olumoulela si bwala kwebumaboma, makwaisina vavagi bogwa bivakamtuli wa kova. E komwaidona tokolula bogwa biligaimwaisi odubilawawa. Paila mina Sameria iyosisi makwaisina vavagi, e ivigakaisi kedala si tapwaroru sasopa, paila bipilasi si kukova biunaisi deli si mauna biunigeyaisi. Mitaga tuta baisa kala tilaula bikauwaisi bilauwaisi paila tapwaroru sasopa ambaisa ituwoli.” \p \v 8 E Maika ikaibiga, kawala, “Uula baisa, yeigu bogwa bavalam deli bakayoyu. Baisa bayomitali ulo ninamwau e yeigu baliloumakava kaikilawokuva deli tokimwadu. E yeigu bavalam makala kaukwa ugiwagi la valam, e bagela makawala kaigasi tubuyu. \v 9 Sameria kala lewa gala wala bibwaina, e deli goli Yuda makateki bibani kala mwau makadawena wala. Katudoum bogwa ivakatitaikina baisa kalapisilela mapilana Yerusalem, ambaisa ulo tomota isisuaisi.” \fig Bavalam makawala kaukwa|src="HK 00045" size="col" copy=" wolves" ref="1.8" \fig* \s1 Tilaula biviloubusisi Yerusalem \p \v 10 Gala bukulukwaisi kama tilaulasi olumoulela Gata\f c \ft Mapilana pilatala metoya osi valu pilalima mina Pilisitia opilikwaibwaga.\f* ammakawala ma mamasi. Gala bukutagwalasi bigisaisi ma ninamwausi. Yokomi mina Beti Leyapira,\f d \ft Mapilana valu (deli goli makwaisina valu yagasi isisu mailela 11-14) kasi tilaula mina Yerusalem bogwa biviloubusisi osi keda tutala isuvaisi kulusi baisa mina Yerusalem, mauula mwada biyoulisi goli.\f* kuvitulokaisi mi ninigaga bukutitapipinasi opwaipwaia. \v 11 Yokomi mina Sapira, bukulosi okatupipi tokikimwadu wala deli kami mmosila. Matausina isisuaisi mapilana Saanani gala wala bituvaluwasi paila bisunapulasi metoya osi valu. Avai tuta bukulagaisi mina Beteseli biuvalamsi, e yokomi bogwa bukunikolaisi gala isim kabokwala mapilana valu. \v 12 Tomotala Maroti itulotulasi deli si kamamalu mwada availa bikoli, paila uula Guyau bogwa leimai kabokatudoum katitaikinela Yerusalem. \v 13 Yokomi mina Lakisi, bukusikolaisi wosa baisa waga kaibibiu. Ka, yokomi kukwavisakaisi si sula mina Isireli, e mapaila lokuvigakaisi mina Yerusalem isulasi. \v 14 E yokomi mina Yuda, ka - tuta baisa kutalaisi vilouvekala Moreseti Gata. Guyousi Isireli gala bibanaisi pilasi metoya baisa mapilana Akisibi. \p \v 15 Yokomi mina Maresa, ka, Guyau bikasalaimi baisa oyumasi kami tilaula, matausina makateki biyoulisi mi valu. E tovakavekala tokugwala Isireli bilosi isipepunisi wala olumoulela makwaina lagi mapilana Adulam.\f e \ft Mapilana valu omitibogwa guyau Debida eisakaula isipepuni baisa wa lagi makwaina; kugisi 2 Sml 23.13.\f* \v 16 E yokomi mina Yuda, kuviliuwaisi kulumi e bukuvalamsi paila litumia magudisina kuyebwailisi. Kuvigakaimi tobakabakana makawala sakau, paila uula bogwa bikauwaisi litumia metoya baisa yokomi bilauwaisi okatupipi. \c 2 \s1 Ammakawala bisilagisi matausina ilamidadaisi tonamakava \p \v 1 Mokwita wala kasi tumila availa matausina ikanuvakotasi wala eininamsaisi mitugaga! E avai tuta biyam kaukwau, biyuuyausasi wala avai tuta tuta bwaina biyosisi, bogwa wala bivagaisi avai mitugaga makwaina bogwa eininamsaisi. \v 2 Avai tuta matausina magisi pwaipwaia, bogwa wala biyoulisi. Avai tuta matausina magisi bwala, tuvaila bogwa wala biyoulisi. Gala avai tau tosisula la bwala bisisuaisi bwaina, kainaga la guguwa. \p \v 3 E mapaila baisa Guyau ikaibiga, kawala, “Ka! Yeigu aninamsi paila kami silagi bamiakaimi, e yokomi gala wala gagabila bukusakaulasi. Yokomi bogwa wala kuyomitulaisi kami pakula titoulemi, e oluvi yokomi gala wala tuvaila bukuliloulasi deli mi vamnaka. \v 4 Wa tuta matutona bima, tomota liliumi bivigakaisi si kabosailiu paila silagi, e matausina biusiwosisi wosila ninigaga paila yokomi mi silagi, kawasi. \b \q1 “Yakamaisi bogwa wala mokwita lakakiwokuvasi. \q1 Guyau bogwa eiyouli ma pwaipwaiasi, \q1 e eisaiki matausina availa availa ikatupipaimasi.” \b \p \v 5 E avai tuta tutala bima paila pwaipwaia kala kaiyumila baisa Guyau la tomota, e metoya baisa yokomi gala wala taitala biyosi kwaitala kala vilavila. \p \v 6 Tomota ikatuguguyaigusi, kawasi, “Mwa! Gala bukukwatuguguyaimasi! Gala bukukwatuguguya paila vavagi baisa. Yaubada gala wala biyomsilaimasi. \v 7 Ki, yoku kudoki mina Isireli bogwa eibodasi kasi bolata? Kaina Guyau bogwa ipaiki la peuloki? Ki, baisa bogwa wala mokwita bivagi vavagi makwaisina? Ki, kaina goli bikatuminum matausina eibubunasi bwaina?” \p \v 8 E Guyau ivitakauloki, kawala, “Yokomi kukwatuveilauwaisi ulo tomota makawala tilaula. Matausina tauwau eikeiitasi metoya okabilia, e idokaisi wala gala kabosilagi osi valu, mitaga yokomi wala kutulotulasi paila bukuveilauwaisi kasi kwama. \v 9 Yokomi kubutugigaiyaisi vivila metoya osi bwala kwembwailisi, e vavagi makwaisina ulo mitakwai lasaiki litusia yokomi bogwa kulebwaisi, e gala wala tuvaila bibanaisi. \v 10 Tauwau! Kutokaiasi kulosi! Gala tuvaila kwaitala kabokwala isisu baisa. Yokomi mi mitugaga bogwa eivigaki valu makwaina bidadaimi. \p \v 11 “Matausina tomota magisi wala taitala si tovitoubobuta bititavina wala bisisasopa, deli bititai nona, kawala, ‘Yeigu avitoubobuta kidamwa waini deli sopi kaipapeula bukubanaisi saina bidugaga.’ \p \v 12 “Mitaga yeigu igau bakougugulaimi gulitinidesi komwaidomi yokomi mina Isireli okukesasi. E yeigu bakaimilivauwaimi makawala sipi eikeiitasi okasi kali. E makawala bigulela mnumonu semitamata ikasewoki sipi, e yokomi mi valu tuvaila bikasewoki tomota.” \fig Bakaimilivauwaimi makawala sipi okasi kali|src="LB00014" size="span" ref="2.12" \fig* \p \v 13 E Yaubada biulaim si keda matausina, e bikugwai matausina bivisunupuloi metoya okatupipi. E matausina igau bikodidaimisi valu kalapisilela ambaisa osi katupipi, e bilosi wala ililoulasi. E matauna Guyau, si Guyau, titoulela igau bikugwai matausina bisunapulasi. \c 3 \s1 Maika ikamituli si sula mina Isireli kasi tokwaraiwaga \p \v 1 Kulagaisi, yokomi mina Isireli tokwaraiwogala. Yokomi ibodaimi bikaiki uwomi paila valu kala karaiwaga. \v 2 Taga vavagi bwaina kuvigakaisi kwekukolomi, e vavagi gaga kuvigakaisi kwembwailimi. Kutaninaisi ulo tomota tommomova wala, e kuteyasi vilionesi metoya otutuwanesi. \v 3 Kukomasi ulo tomota! Kutaninaisi kanuvinesi kukwatuuwolaisi totuwanesi, e kubonukulaisi makawala viliona bisulu wa kulia. \v 4 Tuta igau bima, avai tuta yokomi bukudousi baisa Guyau, e matauna gala bimapu mi dou. Gala binakaigali mi nigada, paila bogwa lokumitugagasi. \p \v 5 Tovitoubobuta eisinapwaisi ulo tomota, ikatotilasi paila vakota baisa matausina availa availa imapwaisi si biga metoya wa mani. Mitaga bibisimwalasi kabilia baisa matausina gala wala imapwaisi si biga makawala. Guyau iluki matausina tovitoubobuta, kawala, \v 6 “Tauwau, yokomi tovitoubobuta, ka - mi yam bogwa ivakatitaikina biwokuva. Kalasia isisalili paila yokomi. Kuvitulokaisi keda sasopa baisa ulo tomota, e mapaila gala tuvaila bukubanaisi kilisala, e deli gala tuvaila bukuvitububotaisi avaka.” \v 7 Matausina ivitoubobutasi avai vavagi makateki biviloubusi, si mama biyomsili matausina. Komwaidosi wala bimmosilasi, paila Yaubada gala iuvitakauloki matausina. \p \v 8 Mitaga paila yeigu, Guyau bogwa eivakasauwaigu la baloma deli la peuligaga, e isakaigu ulo ninitalapula paila karaiwaga duwosisia, e deli ulo tuvaluwa paila baluki mina Isireli avaka si sula. \v 9 Kunakaigalaigusi, yokomi tokwaraiwogala Isireli, paila valu kala karaiwaga kuvigakaisi kwekukolomi e kukivilaisi bubunela bwaina bimila sula. \v 10 Yokomi kukwaliaiisi Yaubada la valu, mapilana Yerusalem, otumilela katumata deli karaiwaga doudoga. \v 11 Valu kala tokwaraiwaga eikaraiwagasi doudoga e inainevisi wala katupatula udosi, e tolula ikatumikaisi Karaiwaga paila wala kasi mapu, e tovitoubobuta ivitoubobutasi paila wala mani - e komwaidosi ikaibigasi mwada Guyau deli matausina, kawasi, “Gala kwaitala kabosilagi bimakaiadasi. Ka, Guyau isikailidasi.” \p \v 12 E ka! Saiyoni\f f \ft Mapilana Yerusalem.\f* bikelaisi makawala kwaitala bagula, Yerusalem biviloububu, e Bwala Kwebumaboma koyala bikaulaka, paila goli uula yokomi. \x - \xo 3.12 \xt Yer 26.18\x* \c 4 \s1 Guyau la vakota ikubali valu komwaidona \q1 \v 1 Avai tuta oyamla bima, \q2 koya makwaina Bwala Kwebumaboma eititoki \q2 bivigaki kala wonaku bikalisuwoli komwaidona, \q2 bikalituwoli odubasi komwaidona koya. \q1 E bidubadu tomota ituwoli boda ituwoli boda biwoduduwasi bimakaiasi wala baisa, \q2 \v 2 e si tomota bilivalasi, kawasi, \q1 “Tauwau, kumaisi tamwenasi Guyau ola koya,\f g \ft Makwaina Koya Saiyoni mapilana Yerusalem, tumilesi Bwala Kwebumaboma deli guyau la ligisa.\f* \q2 e bitalokaiasi mina Isireli si Yaubada ola Bwala Kwebumaboma. \q1 Paila matauna bivitulokaidasi avaka magila bitavagaisi, \q2 e bitaliloulasi avai keda matauna binagi. \q1 Paila Guyau la vituloki imaima metoya Yerusalem. \q2 Metoya baisa Saiyoni matauna ililivala baisa la tomota.” \b \q1 \v 3 Matauna bibuyoyu kominimani oluwalaisi mabudosina boda ituwoli ituwoli, \q2 deli oluwalaisi kabokwaraiwaga kwevakaveka makwaisina \q2 katitaikina deli kaduwonaku. \q1 Si puluta bivigakaisi si kema, \q2 e si kaiyala bivigakaisi si daima. \q1 Tomota ituwoli ituwoli gala tuvaila bilosi okabilia, \q2 deli gala tuvaila bikatubaiasasi paila kabilia. \x - \xo 4.3 \xt Yoe 3.10\x* \q1 \v 4 Taitala taitala bisibwabwaila \q2 metoya ola waini bigulesi deli seuseu, \q2 e gala availa bivigaki matauna bikokola. \q1 Guyau Topeuligaga bogwa eikatotila paila baisa. \x - \xo 4.4 \xt Sek 3.10\x* \b \p \v 5 Kabokwaraiwaga kwaitala kwaitala ititapwaroru e ikikabikaula la yaubada titoulela. Mitaga yakidasi bitatapwarorusi deli bitakabikaulasi baisa Guyau da Yaubadasi, tuta gala biwokuva, gala biwokuva. \s1 Mina Isireli bikaimilavausi metoya okatupipi \p \v 6 E Guyau ikaibiga, kawala, “Tuta igau bima bakouguguli tomota gulitinidesi matausina lamipuki, matausina goli availa availa eibodasi mwau metoya okatupipi. \v 7 Matausina togugolia deli kaduwonaku si valu. Mitaga bavitouli kwaitala vavagi kwaivau baisa availa matausina kesa, e matausina bavigaki boda kwaiveka. Yeigu bakaraiwogi odubasi matausina wa Koya Saiyoni metoya tuta matutona e tuta gala biwokuva.” \p \v 8 E yoku Yerusalem, baisa Yaubada matauna iiyamati la tomota makawala taitala toyamata sipi. Igau tuvaila yoku vilouguyau odabala makwaina valu omitibogwa m kwabokwaraiwaga. \v 9 Avaka paila kukwaviviasi valam saina peula? Avaka paila kuboda mwau makawala natana vivila eigadi paila bivalulu? Kaina paila gala mi guyau, deli kam topilasi bogwa eikaligasi? \v 10 Tomotala Yerusalem, kuluvidoudogasi kukwayagigilasi, makawala natana vivila tutala bivalulu. Paila baisa tuta yokomi bukusilavaisi mi valu e bukusisuaisi ovilouwokuva. Yokomi bukulosi mapilana Babiloni,\f h \ft Mina Babilonia eiyoulisi Yerusalem 587 BC, e mina Yerusalem eikatupipaisi ilauwaisi igalasi mapilana Babiloni.\f* mitaga mapilawena Guyau bikolaimi metoya kami tilaula. \v 11 Bidubadu boda bogwa eikougugulaisi paila biwaimi. Matausina ikaibigasi, kawasi, “Ibodi Yerusalem wala bidadaimi. E yakidasi bitagisaisi mapilana valu bogwa bidadaimi.” \v 12 Mitaga boda mabudosina gala wala inikolaisi avaka Guyau nanola. Gala wala itapuloki ninasi, kidamwa eikouguguli gulitinidesi mwada bimipuki matausina makawala witi imaiyaisi paila bitutaisi. \p \v 13 Guyau ikaibiga, kawala, “Mina Yerusalem, kulosi kumipukwaisi kami tilaula! Yeigu bavigakaimi bukupeulasi makawala bulumakau namwala, kala doga tanumnumta aiyani deli kwaibakwaila tanumnumta barasi. Yokomi bukuvagunugunaisi bidubadu boda si veiguwa eikwaiyaisi metoya ovilougaga, yokomi bukusakaigusi, yeigu Guyoula valu watanawa komwaidona.” \c 5 \p \v 1 Yokomi mina Yerusalem, kukougugulaisi mi tokwabilia! Ka, bogwa eitoulaidasi! Matausina bogwa eikikabiliasi deli si vilouguyau mina Isireli. \s1 Yaubada ikatotila bimai taitala tokwaraiwaga metoya oBedeliem \p \v 2 Yaubada ikaibiga, kawala, “Yoku Bedeliem oviluwem mapilana Eparati, yoku kwaitala viloukekita baisa Yuda. Mitaga metoya baisa yoku igau bamai taitala tokwaraiwaga paila Isireli,\f i \ft Yaubada ikatotila kidamwa igau oluvi taitala metoya odalela guyau Debida biguyoi la tomota mina Isireli, e Debida matauna la viloutoula Bedeliem.\f* matauna dalela eivitouula tokinabogwa.” \x - \xo 5.2 \xt Md 2.6; Yn 7.42\x*\fig Bedeliem|src="BK 00361" size="col" copy="(crop bottom third) Bethlehem (5.2)" ref="5.2" \fig* \p \v 3 Mapaila Guyau bisilavi la tomota baisa kasi tilaula igau avai tuta vivila minawena la nagi paila bivalulu biuni latula tau. E oluvi sala mina Yudia tokwatupipi bivasosusi deli si tomota tatousi. \v 4 Tutala matauna bima, e matauna igau bikaraiwogi la tomota metoya peula makwaina leima metoya baisa Guyau, e metoya ola bubunela matauna Guyau Yaubada Giyoubwaila. Matauna bivigaki la tomota biluva uwosi, paila uula tomota komwaidosi odabala pwaipwaia bogwa bisimokwitasi matauna saina tovakaigaga, \v 5 e igau matauna bimai vakota. \s1 Kwala deli mipuki \p Avai tuta mina Asiria mwada biyoulisi da valusi, deli bikatudidaimisi da kabokwalasi, e tuta matutona bitawitalaisi da kumatoulasi mina papeula kidamwa bikabiliasi deli matausina. \v 6 Matausina kumatoula bikabiliasi metoya osi peula e bikalisauwaisi mina Asiria, e matausina bikolaidasi avai tuta mina Asiria mwada biyoulisi da valusi. \x - \xo 5.6 \xt Vit 10.8-11\x* \p \v 7 Matausina availa availa isisuaisi kesala mina Isireli, e matausina goli Guyau biwitali paila bidubadu boda ituwoli ituwoli kasi pilasi. E matausina makawala numla kala lumkola saina bwaina, kaina makawala kuna kunobisibasi ivinumli bagula. Matausina bikanuvatetasi wala baisa Yaubada, gala baisa tomota. \v 8 Availa matausina kesala bisisuaisi oluwalaisi boda ituwoli ituwoli, e igau matausina makawala laiyoni isisunini inainevi paila kʹala, oulaka kaina osaivau. Minana laiyoni bilokaia oluwalaisi mayuwona sipi, e iyuweitaula ilokaia minasina ikapupoi deli ikamimisi, e gala isim pikwaku paila availa bikoli minasina. \v 9 E mina Isireli igau bikalisauwaisi kasi tilaula deli bimtulaisi komwaidona matausina. \p \v 10 Guyau ikaibiga, kawala, “Wa tuta matutona bakau mi wosa deli bakatudidaimi mi waga kaibibiu. \v 11 E bakatudidaimi mi vilouvakaveka omi valu, deli bakodidaimi komwaidona mi kabokwala. \v 12 E yeigu bakodidaimi mi meguva e bukusimakavasi gala mi tokalamimi. \v 13 E yeigu bakatudidaimi mi yaubada tokolu deli mi kokola dakuna kwaibumaboma. E baisa gala tuvaila bukutapwarorusi baisa avaka yokomi titoulemi okububulaisi. \v 14 E yeigu bakatudidaimi kaikobula minana mi yaubada Aserai\f j \ft Minana mina Kenani si yaubada navivila, idokaisi minana bivigaki bagula bikabinai deli vivila nani bisumasi.\f* metoya omi valu, deli bakatudidaimi mi vilouvakaveka. \v 15 Metoya ogu gidaleiya yeigu bakeula agu lugwa baisa boda komwaidona availa matausina gala ikabikuwolaigusi.” \c 6 \s1 Guyau la yakala baisa mina Isireli \p \v 1 Ka! Kunakaigalaisi baisa Guyau la yakala baisa mina Isireli. \p Mwa Guyau! Kutokaia, e kuyomitali m yakala. Kutagwala koya kwevakaveka deli kwekikekita bilagaisi avaka bukulivala. \p \v 2 Yokomi koya komwaidona, yokomi kwekanigaga tumilela valu watanawa,\f k \ft Idokaisi valu watanawa itotu odabala kokola e makaisina tumilesi watanawʹo otilibwabwau; kugisi Vit 7.11 deli kaikobula.\f* kulagaisi baisa Guyau la yakala! Guyau bogwa eiyakali la tomota. E matauna bogwa bimai tabinona baisa mina Isireli. \p \v 3 E Guyau ikaibiga, kawala, “Ulo tomota, avaka bogwa lavagi baisa yokomi? Ammakawalaga layomwauwaimi? Kumapwaisi ulo biga. \v 4 Yeigu wala lavisunupuloiyaimi metoya mapilana Itipita. Yeigu wala lakolaimi metoya wa ula. Yeigu wala lawitali Mosese, Eroni deli Miriam paila bikugwaiyaimi. \x - \xo 6.4 \xt Sun 4.10-16; 12.50-51; 15.20\x* \v 5 E ulo tomota, kululuwaisi avaka Balaki guyoula Mowabi einanamsa avaka bivagi baisa yokomi, e deli ammakawala Balam latula Beori imapu la nanamsa matauna. Kululuwaisi vavagi makwaisina eikikaloubusisi wa keda metoya ovalu mapilana Akakia bila baisa Giligali. Kululuwaisi vavagi makwaisina e mapaila yokomi bukuvitusaisi avaka yeigu lauvagi paila bakolaimi.” \x - \xo 6.5 \xt Baw 22.2—24.25; Yos 3.1—4.19\x* \s1 Avaka Guyau magila \p \v 6 Avai tuta bama batapwaroru baisa Guyau, matauna Yaubada Towalakaiwa, avaka ibodi bamiaki matauna? Ki, ibodi bamai nammatabwaila bulumakau natubovau bagabu lula baisa matauna? \v 7 Ki, Guyau bikabwaili kidamwa bamiaki matauna lakatuluwovila sipi, kaina bulamila olibe gala biwokuva kala tayelu? Kaina ibodi balula latugu kuluta baisa matauna, mwada mapula ulo sula? \v 8 Gala, ka! Guyau bogwa eilukwaidasi avaka bwaina. Ka, matauna magila bitavagaisi baisa makawala. Bitavagaisi avaka duwosisia, bitamitakwaisi, e deli ninadaisi manum bitakalubailasi deli da Yaubadasi. \p \v 9 Kidamwa takukolaisi Guyau baisa goli kabitam. Idou tolivalu, kawala, “Kulegasi, yokomi tomota availa availa kusigugulasi ovilouveka. \v 10 Mimilisi veiguwa ikanukwenusi osi bwala mina mitugaga eikedidagaisi metoya wa keda kadadoudoga wala. Matausina igigimwalasi e ivisaikolaisi kabovisaikola sasopa, e keda makadana kadakukologu goli. \v 11 Ammakawala igagabila baligaiwa si mitugaga matausina paila kabovisaikola sasopa iuvagaisi? \v 12 Yokomi toliguguwa bidubadu kwaluwolaisi tonamakava, e komwaidomi mina sisasopa wala yokomi. \v 13 Bogwa lavitouli kami yogaga, bakatudoumwaimi paila uula mi mitugaga. \v 14 Bukukwamsi goli, taga gala bukukomatasi, kami molu wala. Bukukwaidodigasi goli, mitaga gala gagabila bukuyosivagasisi. Vavagi bidubadu avaka kusisiaisi bakodidaimi metoya okabilia. \v 15 Bukusapwaisi kʹami, taga gala bukutaiyauwaisi mi kaitula. Bukupolasi tovala olibe, taga gala wala gagabila bukuyosisi. Bukupolasi kami waini goli taga gala bukumomwaisi. \v 16 Baisa makawala bisunapula paila uula kubokulaisi guyau Omri deli latula guyau Eyabi si kidakeda gaga. Yokomi lokusetuwolaisi si kidakeda, mauula bakodidaimimi, e komwaidosi goli bikaluwouwaimi. Tomota metoya ambaisa ambaisa bikoulovaimi wala.” \x - \xo 6.16 \xt 1 Gwe 16.23-34; 21.25-26\x* \c 7 \s1 Mina Isireli si mitugaga iyuvinaki valu \p \v 1 Agu lumkola yeigu tokamolu wala, gala wala abani kawailuwa metoya wa kai, gala kaiuwala waini matamsina. Komwaidona kaiuwala waini, deli gigiku sumokainia bogwa wala eikiuyasi. \v 2 Gala wala taitala tokamaiaba baisa Guyau, gala taitala tokamokwita, komwaidosi itutulaisi tuta bwaina paila bikatumatasi. Komwaidosi wala ibokavilaisi sesia. \v 3 Komwaidosi mina kabitam paila bubunela gaga. Tokaraiwaga deli tovagisi yakala ininigadaisi katupatula udosi. Tokaraiwaga iluki matausina avaka magila, e makawala goli ikikeiwalasi gulitinidesi. \v 4 Kaina goli tomota bwaina, kaina tokamokwita, mitaga matausina gala wala isim dimlesi makawala bitapwakovi bagula bikalayagi. \p Bogwa leima yam makwaina Yaubada bimipuki tomota, makawala goli eikatululuti matausina metoya oudosi tovitoubobuta. E tuta baisa ititakainowasi wala. \v 5 Gala bukulagi som, kaina bukudubumi lubaim, kuyamata bibwaina avaka bukulivali baisa availa ilagoli baisa m kwava. \v 6 Tuta makwaisina tauwau gala bikamiabaisi tumisia, vivila sola inala bikominimanisi, vivila sola yawala numoya biuvataisi. Kami tilaula baisa omi bwala wala kala tosisu. \x - \xo 7.6 \xt Md 10.35-36; Lk 12.53\x* \p \v 7 Mitaga yeigu batutuli Guyau, bayuuyausa deli ulo tuvaluwa paila Yaubada, matauna bikolaigu, e atulotula paila ulo Yaubada bimapu ulo nigada. \s1 Guyau bimai kasi katumova \p \v 8 Kada tilaulasi gala isim uula bigigilaidasi. Bogwa takapusisi taga igau bitatokaiavausi. Tasisuaisi tuta baisa goli odudubila, mitaga Guyau bisakaidasi lumalama. \v 9 Bogwa tamitugagasi baisa Guyau, mapaila ibodi bitalumkolaisi la gibuluwa paila tuta kukupi. Mitaga igau bikolaidasi deli bikiduwosisii makwaisina vavagi doudoga avaka tomota eivigakaidasi. Matauna bimaiyaidasi olumalama, e yakidasi oda tutasi mina momova bitagisaisi matauna bikatumovaidasi. \v 10 E oluvi kada tilaulasi bigisaisi e bimmosilasi - matausina goli leikovilaidasi kawasi, “Wo, ambaisaga Guyau mi Yaubada?” Mitaga yakidasi bitagisaisi bimamasi e tilaula bivapupoiyaisi makawala pwadidiweta wa keda. \p \v 11 Mina Yerusalem, ka - kala tuta paila bukukwaliivauwaisi valu kalila bogwa ivakatitaikina. Wa tuta matutona mi valu bikwaiveka. \v 12 Mi tomota bikaimilavausi metoya ambaisa ambaisa, metoya Asiria opilibomatu, metoya Itipita opilibolimila, metoya mapilana Waya Yupereiti, e metoya obolita deli wa koya obusibusila valu. \v 13 Mitaga watanawa bimila viloupakala paila uula tomota si mitugaga availa availa matausina isisuaisi baisa. \s1 Guyau binokapisi mina Isireli \p \v 14 Mwa Guyau, kuyamati m tomota, tomota matausina lokunagi. Ilagoli eisipwalasi olawodila, mitaga pwaipwaia kubilumalala deli eisigolaisi. Kutagwala bilosi bikabubunasi mnumonu bwaina mapilana Basani deli Giliadi makawala eivigibogwisi omitibogwa. \p \v 15 Mwa Guyau, bukuvagi kabokatubau baisa yakamaisi, makawala lokuvagi wa yam makaisina avai tuta lokuvisunupuloiyaimasi mapilana Itipita. \v 16 E boda ituwoli ituwoli bigisaisi baisa bimmosilasi ilagoli matausina saina mina papeula. Bikatubodi udosi, deli bikibodi taigasi. \v 17 Bisaginasi otubumyou makawala keiyuna. Bisunapulasi metoya okasi kali kwepapeula deli si tatuva deli kasi kokola bitovilakaisi Guyau da Yaubadasi. \p \v 18 Mwa Guyau, gala wala taitala yaubada makawala yoku. Lokuligaiwa si mitugaga m tomota availa availa kesala mina momova. M gibuluwa gala ikanuvagasi, mitaga deli m mwasawa kuvitulokaimasi m mitakwai. \v 19 Yoku bukunokapisaimasi tuvaila. Yoku bukuvapupoi ma mitugagasi metoya okwaibakwaim, e bukulavi makwaisina bilosi otilibwabwau. \v 20 Bukuyomitali m kimadagi deli m mitakwai baisa m tomota, matausina tubula Eberaam deli Yekobe, makawala m biga katotila baisa tubumaiasi omitibogwa.