\id JER KIRJER, Jeremiah, Kiriwina Bible, PNG, April 2010 8/11 \h YEREMAIA \mt1 YEREMAIA // La Buki \is1 Kabovitouula \ip Yeremaia matauna tovitoubobuta isisu ivitoubobuta 627—560 BC. Yeremaia la wotetila saina tuta kaduwonaku. Metoya ola wotetila, matauna iluki Yaubada la tomota paila kabosilagi makwaina bimakaia matausina uula si tapwaroru baisa tokolu, deli si mitugaga. Matauna igau eisisu tomomova e igisi vitoubobuta makwaina eikaloubusi makawala. Guyoula Babilonia matauna Nebukadinesa ima e ikodidaimi Yerusalem. E Yeremaia igisi kala kodadaimi valu deli Bwala Kwebumaboma, e tuvaila guyoula Yuda deli bidubadu tomota ikatupipaisi ilauwaisi Babilonia. Yeremaia tuvaila ivitoubobuta paila tomota igau bikaimilavausi metoya okatupipi, deli mina Isireli kala vigavau. \ip Mapilana \bk Yeremaia La Buki\bk* bitakatumimisi baisa makawala: (1) Yaubada iwitali bigala baisa kabokaraiwaga Yuda deli gweguyala osi tuta Yosaia, Yeoyakim, Yeoyakini deli Sedekaia iguguyausi. (2) Mimilisi lilivala metoya ola ginigini Baruki, matauna Yeremaia la togini. Baisa goli bitabani mimilisi vitoubobuta deli vavagi kwaivakaveka eikaloubusisi Yeremaia ola tuta. (3) Mimilisi biga avaka Yaubada eikaibigi paila boda ituwoli ituwoli. (4) Kwaitala biga ginimkovila eilivala liliula ammakawala iyoulisi Yerusalem deli tomota osi katupipi igalasi Babiloni. \ip Yeremaia matauna saina tomanum deli saina iyebwaili la tomota, e kwekukolola bikamituli kasi kamwaga matausina. Mitaga eilumkoli Guyau la biga onanola makawala kova, e matauna gala ibodi bikiyumali mabigasina. \ip Mimilisi biga kwedidabala olumoulela buki mapilana ivitububoti tuta igau oluvi, gala ola tuta Yeremaia. E wa tuta matutona Yaubada la kabutuvau bisisu. E ibodi Yaubada la tomota bivagaisi makawala kabutu makwaina, e gala goli bibodi tovituloki tuta tuta bikatululuti matausina. Paila uula kabutuvau makwaina kala ginigini bisisu oninasi. (Kugisi uula 31.31-34.) \is1 Buki kala katumimisa \io1 Yeremaia kala dou 1.1-19 \io1 Mimilisi vitoubobuta osi tuta Yosaia, Yeoyakim, \io2 Yeoyakini deli Sedekaia iguguyausi 2.1—25.38 \io1 Mimilisi vavagi ola tuta Yeremaia 26.1—45.5 \io1 Vitoubobuta paila boda ituwoli ituwoli kasi kamwaga 46.1—51.64 \io1 Yerusalem kala vayoula 52.1—34 \c 1 \s1 Mapilana Yeremaia \p \v 1 Buki mapilana olumoulela isisu avaka avaka kala livala Yeremaia, matauna Ilikaia latula. Ilikaia matauna taitala matausina tolula isisuaisi ovalu Anatoti mapilana Beniamina ola boda. \v 2 E olopola kweluwotala kwaitolu\f a \ft Taitu makwaina 627 BC.\f* kala taitu, Yosaia Amona latula eiguguyau mapilana Yuda, Guyau ibigitoni Yeremaia. \x - \xo 1.2 \xt 2 Gwe 22.3—23.27; 2 Lil 34.8—35.19\x* \v 3 E tuvaila eibigitonivau matauna ola tuta Yeoyakim\f b \ft Matauna eiguyoi 609—598 BC.\f* Yosaia latula eiguguyau. E oluvi, metoya wa tuta matutona e leilaga ola tuta Sedekaia Yosaia latula eiguguyau eiboda kwailuwotala kwaitala taitu,\f c \ft Taitu makwaina 587 BC.\f* Guyau isivabidubadu tuvaila bigatona baisa Yeremaia. E wa taitu makwaina wala, e nalimelaga tubukona, mina Yerusalem eikatupipaisi ilauwaisi ituwoli valu. \x - \xo 1.3 \xt 2 Gwe 23.36—24.7; 24.18—25.21; 2 Lil 36.5-8,11-21\x* \s1 Yeremaia kala dou \p \v 4 E Guyau ilukwaigu, kawala, \v 5 “Mwa! Ka, igau wala gala asakaim m momova, mitaga bogwa goli lanigibogwaim, e igau wala gala bukukwaloubusi, mitaga bogwa lakatukilaim kidamwa yoku bukutovitoubobuta baisa boda ituwoli ituwoli.”\f d \ft Mabudosina mina Asiria, mina Babilonia, mina Itipita deli mina Yuda.\f* \p \v 6 E yeigu avitakauloki Guyau kawagu, “Mwa! Guyau Yaubada, yeigu gala anikoli ammakawala balivala, paila yeigu saina gwadi.”\f e \ft Yeremaia kala taitu igau wala gala biboda kweluwotolu.\f* \v 7 Mitaga Guyau eilukwaigu kawala, “Galaga ibodaim bukulivala mwada yoku saina gwadi, mitaga ibodi ambaisa bawitalaim bukula e yoku goli bukulokaia tomota matausina, e bukuluki matausina avaka avaka bakaraiwogaim bukulivala. \v 8 E gala bukukukoli matausina, paila ka, yeigu deli yoku paila bakolaim. Yeigu goli Guyau bogwa lalivala!” \p \v 9 Oluvi Guyau iyosali yamala e ikabikoni bilubalogu e ilukwaigu kawala, “Ka, kulagi, bogwa lasakaim m biga paila bukulivala. \v 10 Lagaila lasakaim m kwaraiwaga odubasi boda ituwoli ituwoli deli kabokwaraiwaga ituwoli ituwoli paila bukusabu deli bukuvakubali, bukukodadaimi deli bukuluvaim, e bukukwaliai deli bukuvaula.” \s1 Guyau ivituloki kwaiyu kilisala \p \v 11 E Guyau ikatupoiyaigu kawala, “Mwa! Yeremaia, avaka lokugigisi ke?” \p E yeigu avitakauloki matauna kawagu, “Lagigisi sisitala sisila kaila kweluva.”\f f \ft Mina Yudia kaitala si kai paila metoya olalela bikibuboti kweluvala tula biwokuva, makaina yagala “almond”, lalela makawala parani.\f*\fig Makaina kai ikibuboti kweluvala yuviyavi e bilala|src="HK 00057" size="col" copy=" almond blossom" ref="1.11" \fig* \p \v 12 E Guyau eikaibiga, kawala, “Bogwa lokukwamokwita. E ka, yeigu makawala makaina kaila kweluva lamitukolabu\f g \ft Mabigana “mitakolabu” kala lega makawala mina Iberu si biga paila makaina kai “almond”, yakidasi eitadokaisi “kaila kweluva”.\f* wala e lagigisi ulo biga bikaloubusi makawala.” \p \v 13 Oluvi Guyau tuvaila ilukivauwaigu kawala, “Mwa! Avaka tuvaila lokugigisi ke?” \p E yeigu avitakauloki kawagu, “Lagigisi kwelatala kulia eigigibwabula opiliyavata,\f h \ft Makaina ikibuboti mapilana Babilonia, paila tokwabilia biviloubusisi metoya opiliyavata.\f* e kala gigisa leitagega leima baisa, e makateki bipulisouseula bima.” \p \v 14 E Guyau ilukwaigu kawala, “Ka, tomota metoya opiliyavata bimaisi e bikodidaimisi mi valu deli biyosisi komwaidosi tosisula valu makwaina, \v 15 paila yeigu igau badou komwaidona boda ituwoli ituwoli metoya opiliyavata e bimaisi. E si gweguya bivitauwaisi si takaikaia okalapisilela Yerusalem deli goli bitavinaisi bitapataisi okalila, e deli tuvaila bivigakaisi makawala baisa oviluwela Yuda. \v 16 Yeigu bamipuki ulo tomota paila uula bogwa leimitugagasi. Matausina bogwa eisilavaigusi e leilosi igubugabusi lula baisa ituwoli yaubada, deli leibubulaisi tokolu e leititaimamilasi baisa minasina. \v 17 Mwa Yeremaia! Kukwatubaiasa, e bukula bukuluki avaka avaka bakaraiwogaim bukulivala. E gala bukukukoli matausina. Kidamwa bukukukoli matausina tuta baisa, yeigu bavigakaim bukukukolivigasi matausina avai tuta bukusikaili matausina. \v 18-19 Mwa Yeremaia! Kunakaigalaigu! Ka, komwaidosi wala olopola valu makwaina - gweguyala Yuda, tosikwawa, tolula, e deli goli tomotala - komwaidosi wala bikoulovaimsi. Mitaga yam lagaila yeigu basakaim m peula igagabila bukutotu peula omitasi matausina, e bavigakaim makawala kwaitala valu kwepeuligaga, kaina makawala kokola tanumnumta aiyani, kaina makawala kali barasiwokuva wala. E matausina gala ibodi bikalisauwaimsi, paila uula yeigu deli yoku paila bakolaim. Ka, yeigu goli Guyau bogwa lalivala.” \c 2 \s1 Yaubada la yamata baisa mina Isireli \p \v 1 E Guyau ilukwaigu \v 2 bakamituli la biga baisa komwaidosi mina Yerusalem, kawala, \q1 “Ka, igau otubovaumi yeigu\f i \ft Yaubada ililivala.\f* aluluwaimi yokomi saina kukwamiabaigusi, \q2 deli mi yebwaili baisa yeigu gala bitakaibiga, \q2 makawala natana vivila biveyawasi sola la mwala. \q1 Lokubokulaigusi oviloupakala, \q2 mapilana valu gala kwaitala tuta availa ibiguli. \q1 \v 3 Mina Isireli, yokomi ulo tomota tatougu. \q2 Yokomi goli ulo veiguwatoula mokwita. \q1 Availa availa iyogagaimi, \q2 yeigu awitali kabommayuyu deli kabosilagi baisa matausina. \q1 Ka, yeigu Guyau bogwa lalivala.” \s1 Mina Isireli tubusia si mitugaga \p \v 4 Tubula Yekobe, yokomi dalela Isireli, kunakaigalaisi Guyau la biga. \v 5 Ka! Guyau eikaibiga, kawala, \q1 “Avai sula lavagi e tubumia eitabinakaigusi? \q2 Kaina avaka avigaki matausina e eitotubulokaigusi? \q1 Ka! matausina ititaimamilasi wala baisa tokolu gala dimlesi, \q2 e metoya osi taimamila ivigakaisi titoulesi gala wala dimlesi. \q1 \v 6 Mitaga matausina ivigakaigusi yeigu gala wala avaka, \q2 ilagoli yeigu lakoli matausina metoya Itipita, \q2 e lavakadi lamai oluwalela vilouwokuva wala \q2 mapilana oviloupakala deli koyala kanakenuvawokuva wala, \q2 saina lubulabu deli kabosilagi, e gala tomotala, \q2 deli gala availa ibodi bilokaia mapilana. \q1 \v 7 Yeigu amai matausina e asaiki si pwaipwaia makubilana saina kubilumalala, \q2 paila bimwasawasi metoya kala kabinai deli goli avai vavagi bwaina isisu. \q1 Mitaga kaimapula matausina ikevilugwaisi wala ulo pwaipwaia \q2 deli iyogwalaisi wala valu makwaina yeigu bogwa lasaiki. \q1 \v 8 Tolula gala sitana ikatupoisi, ‘Ambaisa Guyau?’\f j \ft Makawala ililivalasi, “Ambaisa Guyau la Bwala Kwebumaboma, e ammakawala bitatapwarorusi baisa matauna?”\f* \q2 Matausina goli ulo tolula tatougu mitaga gala wala inikolaigusi. \q1 Tokaraiwaga ikosomapwaigusi, \q2 e tovitoubobuta ivitoubobutasi oyagala Beali,\f k \ft Minana Beali ituwoli boda si yaubada, mabudona idokaisi isim la karaiwaga paila bivigaki bagula bikabinai deli vivila nani bisumasi.\f* \q2 deli itemmalaisi tokolu gala dimlesi.” \s1 Guyau ikamituli kasi pakula la tomota \q1 \v 9 Mapaila Guyau ikaibiga kawala, \q1 “Ka! yeigu bakamituli kasi pakula ulo tomota. \q1 Yeigu tuta oluvi basaili litusia oyakala. \q1 \v 10 Ka! kusuwa opilikwaibwaga, e bukula osimlela Saipirosi, \q2 e kuwitali taitala bisum opilibomatu, e bila oviluwela Kedara. \q2 E bukugisi kidamwa gala wala avai vavagi avai tuta ikaloubusi makawala. \q1 \v 11 Ka, gala avai boda avai tuta ikatumapwaisi si yaubada, \q2 ilagoli minasina gala yaubadatoula. \q1 Mitaga ulo tomota bogwa eikoulovaigusi, \q2 e eiyosisiga yaubada minasina gala ibodi bivagaisi avai vavagi paila matausina, \q2 ilagoli yeigula Yaubada mokwita lavigaki bitemmalaisi matausina tomota ituwoli ituwoli. \q1 \v 12 Mapaila yokomi mina labuma, ibodi bisinudunudu uwomi paila baisa, \q2 e bivigaki biyowa lupomi deli bikiuta ninami, \q2 \v 13 paila ulo tomota bogwa eiyomitulaisi kwaiyu mitugaga. \q1 Matausina bogwa eitotubulokaigusi, \q2 yeigu kasi sopi yeluyelu tuta tuta, \q1 e ikelisiga kasi utuwotu titoulesi \q2 makwaisina gala avai tuta sitana sopi bilodu. \s1 Mina Isireli mapula si kapidakala \q1 \v 14 “Yokomi mina Isireli gala ula, \q2 e gala lokukwaloubusisi metoya okatupipi, kadai! \q2 Mitaga avaka uula kami tilaula eiuwaigimi ke? \q1 \v 15 Kami tilaula eiguuvavilasi baisa yokomi makawala laiyoni; \q2 matausina iyogagaisi mi pwaipwaia, e makawala goli viloupakala wala, \q2 deli mi valu dadaimiwokuva wala, e gala ibodi bukusikailisi. \q1 \v 16 Mokwitala, matausina tolesi Mempisi deli tolesi Tapanesi\f l \ft Mapilasina Mempisi deli Tapanesi viluwela Itipita wala.\f* leimaisi \q2 e leikatuvaisi pwanetasi ulo tomota. \q1 \v 17 Mina Isireli, titoulemi wala lokumiakaimi vavagi makwaisina kadai! \q2 Ka, mwada yeigula Guyau mi Yaubada e lauvakadaimi okedatoula, \q2 mitaga yokomi kupakaitulaigusi mokwita. \q1 \v 18 Ka, lokulolosi Itipita, avaka kudokaisi bukubanaisi kala bwaina, \q2 e bukumomomsi sopila Waya Naili ke? \q1 Deli lokulolosi Asiria, avaka kudokaisi bukubanaisi kala bwaina, \q2 e bukumomomsi sopila Waya Yupereiti ke? \q1 \v 19 Ka, mi mitugaga titoulemi bimipukwaimi, \q2 e mi totuboulola baisa yeigu bogwa bikamogaimi. \q1 E yokomi bukunikolaisi ammakawala kala yayana deli kala gaga \q2 kidamwa bukusilavaigusi yeigu Guyau mi Yaubada, \q2 e mwada gala tuvaila bukukwabikuwolaigusi. \q1 Ka, yeigu goli Guyau Giyouveka Topeuligaga bogwa lalivala.” \s1 Mina Isireli ipakaisi bitemmalaisi Guyau \p \v 20 E Guyau Yaubada eilivala kawala, \q1 “Mina Isireli, omitibogwa yokomi kukoulovaisi ulo karaiwaga, \q2 yokomi kupakaisi bukukwabikuwolaigusi deli bukutemmalaigusi. \q1 E kulosiga wa koya makwaisina kwevakaveka \q2 deli osikowasi kai makaisina eitumkikitasi \q2 e baisa kutitaimamilasi baisa yaubada nagowa. \q1 \v 21 Tauwau, yokomi lavalaimi makawala tamtala tamkwatukila waini \q2 metoya matamna dilimoya, kadai! \q1 Mitaga igau kugisaimi titoulemi! \q2 Yokomi makawala matamsina diligaga, gala dimlesi. \q1 \v 22 Kaina goli bukukwakaiasi deli youloʹula \q2 mitaga yeigu bagigisi wala pikolela uwomi. \q1 \v 23 Ki, ammakawalaga lokulivalasi mwada yokomi gala wala kuyogwalaimi, \q2 e mwada gala avai tuta kutemmalaisi Beali ke? \q1 Ka, kugisaisi ammakawala mi bubunela gaga oitayatila, \q2 e kugisaisi avaka lokuuvagaisi. \q1 Yokomi kuvigakaimi makawala natana kaukwa navivila ola tuta katumwakula, \q2 e minana bititavina wala, \q2 \v 24 e minana bogwa eikabitutuki bititowa wala bititoma. \q1 Avai tuta minana la tuta katumwakula, availaga ibodi bisilibodi minana ke? \q1 E namwala gala wala bibodi binevi minana, \q2 paila minana navivila bogwa wala eititobogwa. \q1 \v 25 Mina Isireli, taga iwaiya kaikemi, \q2 kaina bikipakali kaiyomi \q2 mwada bukunainevisi minasina ituwoli yaubada. \q1 Mitaga ka, mi biga kawami, ‘Gala! galaga bakatovilasi. \q2 Bogwa lakayebwailisi nammitawasi yaubada \q2 e bakabokulaisi wala minasina.’” \s1 Mina Isireli ibodi bibanaisi kasi mipuki \p \v 26 E Guyau ikaibiga kawala, “Mina Isireli, komwaidomi wala biulikaimi mmosila, mi gweguya, kaidadala valu, tolula, deli tovitoubobuta, makawala toveilau bilumkoli kala mmosila avai tuta biyosisi. \v 27 Ka! yokomila kai kudokaisi tumami e dakuna kudokaisi inami\f m \ft Uula wala itapwarorusi baisa kai deli dakuna.\f* — komwaidomi wala biulikaimi mmosila. Baisa bikaloubusi uula gala kutovilakaigusi mitaga kaimapula kutotubulokaigusi. E avai tutaga kubudobodasi mwau kunigadaigusi mwada bama bakatumovaimi. \p \v 28 “Woo! Taga amminasina yaubada lokububulokaisi yumami? Ka! Kidamwa ibodi bikolaimi avai tuta kubudobodasi mwau, bwaina kudouwaisi bimaisi bikolaimi, kadai! Mina Yuda, yokomi saina bidubadu mi yaubada makawala mi valu kala bidubadu. \v 29 Tauwau! Avaka uula kutakulukulusi baisa yeigu? Deli, avaka uula kukosomapwaigusi? \v 30 Ka! yeigu amipukwaimi, mitaga gala wala kulumkolaisi avaka kala bwaina mipuki, deli gala kutagwalasi yeigu bakiduwosisiaimi. Yokomi makawala laiyoni nagigasisi e kukwatumataisi mi tovitoubobuta. \v 31 Ka! mina Isireli kunakaigalaisi avaka yeigu lalilivali. Avaka uula kulilivalasi, mwada desi wala avaka ninami titoulemi bukuuvagaisi, e gala avai tuta bukukwaimilavausi bukumakaiagusi? Ki! kaina yeigu towokuva wala gala avai pilasi apilasaimi, e kami lumkola makawala kuwowausi odudubila mapilana saina kabosilagi bidubadu kaina? \v 32 Ki! kudokaisi natana natubovau ibodi bilumwelavi kala katubaiasa, kaina navaivau ibodi bilumwelavi kala katubaiasa ola tuta veivai? Mitaga yokomi ulo tomota bogwa wala kulumwelavaigusi saina bidubadu yam gala gagabila bitakalau. \v 33 Paila yokomi bogwa wala kunikolaisi kidikedala ulatila, e avai tuta minasina saina nakalimwala bigisaimi bogwa wala bitakutaisi mi kidakeda. \v 34 Ka! kami kwama buyaviwokuva wala eiyatunutunu, buyavisi tonamakava deli tobubwaila, e galaga buyavisi touveilau. \p “E gala uwolela kami mmosila, \v 35 yokomi lokulivalasi kawami, ‘Yakamaisi tomitukwaibwaila wala, e Guyau gala tuvaila bigibuluwaimasi!’ Mitaga ka! yeigu wala, yeigu goli Guyau bamipukwaimi paila kuyakalaimi titoulemi mwada gala wala kumitugagasi. \v 36 Ka, bogwa wala lokuvabwaimi titoulemi avai tuta kutemmalaisi si yaubada boda ituwoli ituwoli. Ka! igau mina Itipita biyogibuluwaimi makawala mina Asiria leivigakaimi. \v 37 E yokomi bukusilumwagudusi deli kami mmosila e bukusilavaisi Itipita. Paila yeigu bogwa lakoulovi matausina lokudubumaisi, e gala wala avai pilasi bukubanaisi metoya baisa matausina.” \c 3 \s1 Mina Isireli si mitugaga \p \v 1 Guyau ikaibiga, kawala, “Kidamwa taitala tau bivaipaki la kwava, e taitala tau ituwoli bivaiya minana, gala igagabila bikaimilivau minana tuvaila, baisa bogwa biyogwali valu. Mitaga yokomi Isireli, bogwa lokumisiaisi mina kalimwala bidubadu, e tutaga baisa magimi bukukwaimilavausi baisa yeigu. \v 2 Kowanasi kugisaisi odabala koya. Ki, gala sitana katupotala isisu gala kuvigakaisi kami logi yokomi? Kututulaisi lubeimia osiusiula keda, makawala mina Arebia itulotulasi paila bilibulebusi ovilouwokuva. Bogwa kuyogwalaisi valu metoya omi kalimwala. \v 3 Baisa uula kuna gala ikuna, e kunobisibasi gala iviloubusi. Yokomi kami gigisa makawala wala minasina nakalimwala, gala isim kami mmosila. \p \v 4 “Mapaila kulukwaigusi, kawami, ‘Yoku tamamasi, kuyebwailimasi igau otutala gugwadi yakamaisi. \v 5 Gala bukugibuluwaimasi tuta komwaidona. Gala m gibuluwa bikanuvagasi baisa yakamaisi.’ Isireli, ka, kulilivalasi wala, mitaga kusaitaulasi wala kuuvagaisi avai sula avai sula, e kuvagaisi komwaidona goli.” \s1 Isireli deli Yuda iboda bisivilasi \p \v 6 Avai tuta Yosaia iguyau, Guyau ilukwaigu, kawala, “Ki, bogwa kugisi avaka minana Isireli ivagi, saina nakakailasi minana? Minana itotubulokaigu e ivigaki titoulela makawala nakomlilipwa odabala koya kwaitala kwaitala deli okaikonigulela kai kaitala kaitala. \v 7 Adokila mwada avai tuta bogwa eivagi makawala, ibodi goli bikaimilavau baisa yeigu, mitaga gala ikaimilavau, e bodala nakakailasi Yuda bogwa eigisi la mitugaga komwaidona. \v 8 Yuda tuvaila bogwa igisi lavaipaki Isireli, e layabi minana paila uula itotubulokaigu eivigaki titoulela nakomlilipwa, mitaga Yuda gala wala ikokola. Minana tuvaila ivigaki titoulela nakomlilipwa. \v 9 E gala wala kala mmosila minana, iiyogwali valu, ikailasi metoya ititapwaroru baisa dakuna deli kai. \v 10 E igau oluvi Yuda minana Isireli bodala nakalimwala ivitoki wala mwada bikaimilavau baisa yeigu. Gala wala ikamokwita. Ka, yeigu Guyau bogwa lalivala.” \p \v 11 Guyau ilukwaigu ilagoli Isireli itotubuloki matauna, mitaga la bubunela kala bwaina ikalisau bodala Yuda la bubunela saina mwaugaga. \v 12 Ilukwaigu balokaia aluki minana Isireli kawagu, “Ve, Isireli nakailasi goli yoku, mitaga ibodi bukukwaimilavau baisa yeigu. Yeigu tonokapisi, gala bagibuluwaim. Gala tuvaila bagibuluwaim tuta gala biwokuva. \v 13 Mesinaku wala bukukwamituli m sula, paila bogwa lokukosomapu Guyau m Yaubada. Kwamituli paila okaikonigulela kai kaitala kaitala makaisina m yebwaili komwaidona bogwa lokusaiki togilagala si yaubada, e gala lokukwabikuwoli ulo karaiwaga. Ka, yeigu Guyau bogwa lalivala. \p \v 14 “Yokomi tomota mina kowolova kukwaimilavausi baisa yeigu, yokomi ulo vavagi tatougu. Bakau taitala metoya valu kwaitala kwaitala, e taiyu metoya dala dilatala dilatala e bakaimilivauwaimi Koya Saiyoni. \v 15 Basakaimi kami tokaraiwaga matausina bikabikuwolaigusi, e bikaraiwogaimi deli kabitam, toyo nanamsa duwosisia. \v 16 Avai tuta bukudalasi ovalu mapilana, e tomota gala tuvaila bililivalaisi paila ulo Kabutu Didawogala. Tomota gala tuvaila bininamsaisi, kaina biluluwaisi makwaina, kaina goli magisi kaina goli biyoudulaisi kwaitala tuvaila. \v 17 Igau tuta makwaina bima, tomota bidokaisi Yerusalem ‘Guyau la takaikaia.’ Boda komwaidona bisigugulasi baisa paila bitemmalaigusi. Gala tuvaila bibububunasi makawala ninasi kala kasai deli nanamsela mitugaga. \v 18 Isireli bivasosusi deli Yuda, e gulitinidesi bisilavaisi bimaisi metoya okatupipi mapilana opiliyavata, e bikaimilavausi osi pwaipwaia lasaiki tubusia omitibogwa, baisa si pwaipwaia kwekanuvagasi.” \s1 Yaubada la tomota si tapwaroru baisa yaubada sasopa \p \v 19 Guyau ikaibiga, kawala, \q1 “Isireli, magigu badokaim latugu yoku wala \q2 e basakaim m pwaipwaia kubilumalala, \q2 makwaina kwemitabwaila ikalisau valu watanawa komwaidona. \q1 Magigu yoku bukudokaigu tamam yeigu \q2 e gala tuvaila bukutotubulokaigu. \q1 \v 20 Mitaga makawala natana navavaigila nakakailasi, \q2 yoku gala kukwamiabaigu goli. \q1 Yeigu wala Guyau bogwa lalivala.” \b \q1 \v 21 Ka, kammwata butula wa koya odabala, \q2 baisa tomotala Isireli iuvalamsi iyokakapisisi \q2 paila eimmitugagasi osi tuta komwaidona, \q2 e ilumwelavaisi Guyau si Yaubada. \q1 \v 22 Kwaimilavausi yokomi komwaidomi, availa availa lokutotubulokaisi Guyau, \q2 paila matauna bikatumovaimi deli bivigakaimi bukukwabikuwolaisi matauna. \b \p Kulivalasi kawami, “E, bitamakaiasi da Guyausi paila matauna da Yaubadasi. \v 23 Gala wala avai pilasi leitabanaisi metoya kala tapwaroru tokolu odabala koya. Kada pilasi mina Isireli leimaima metoya baisa Guyau da Yaubadasi wala. \v 24 Mitaga Beali kala taimamila mmosila yaubadela, baisa leivigakaidasi takitumouwaisi da yawasi sipi deli avai bulutuvalu, litudoiasi tauwau deli vivila, e deli komwaidona avaka tubudoiasi eipwaitukulaisi omitibogwa leima lagaila goli. \v 25 Iboda wala bitakanukwenusi paila bogwa leitayomsilaidasi e kada mosilasi biyokububwaidasi. Yakidasi deli goli tubudoiasi tuta komwaidona leitamitugagasi baisa Guyau, da Yaubadasi. Gala wala avai tuta leitakabikaulasi la karaiwaga.” \c 4 \s1 Doula sivila \p \v 1 Guyau ikaibiga, kawala, “Mina Isireli, kidamwa magimi bukusivilasi, kwaimilavausi baisa yeigu. Kidamwa bukukimadagisi baisa yeigu, e kuligaimwaisi minasina tokolu yeigu nakukologu. \v 2 Ibodaimi wala bukukwatotilasi oyagagu. E oluvi boda komwaidona binigadasi mwada bamitukwaii matausina e biyakawolaigusi goli.” \p \v 3 Guyau iluki tomotala Yuda deli Yerusalem, kawala, “Kupulaisi mi bagula, e gala bukusapwaisi kami yagogu oluwalaisi kaigunigwaini. \x - \xo 4.3 \xt Osi 10.12\x* \v 4 Kuyamataisi mi kabutu deli yeigu, mi Guyau, e yokomi mina Yuda deli Yerusalem kwabomaimi titoulemi baisa yeigu. Kidamwa gala bukuvagaisi makawala, ulo gibuluwa bikata makawala kova, paila wala kumitugagasi, mapaila bilepa e gala taitala ibodi bikimati.” \s1 Makateki goli tilaula bisuvaisi kulusi bisuvisi Yuda \q1 \v 5 Kuyuvaisi tauya biliku valu. \q2 Kuwakulasi kaigaveka, deli kukwamlilaisi biga. \q1 Kulukwaisi tomotala Yuda deli Yerusalem, \q2 bisakaulasi bilosi oviluwela kalisi kwepapeula. \q1 \v 6 Kukwavitusaisi kedala Saiyoni! \q1 Kusakaulasi paila bukukwalasi. \q2 Gala bukuyobilikaisi. \q1 Guyau bimai kabomwau deli katudoum metoya opiliyavata. \q1 \v 7 Makawala laiyoni bima metoya okala lagi, \q2 taitala kala tokodadaimi boda bogwa eisilavi bima. \q1 Matauna bima bikodidaimi Yuda, \q2 e biligaim wala kwedidadaimi e gala availa bisiki mavilousina. \q1 \v 8 Mi saigala kusikomasi kuvalamsi kwavinavinasi \q2 paila Guyau la gibuluwa saina tiganini \q2 gala wala bisilavi Yuda. \b \p \v 9 Guyau ikaibiga, kawala, “Yam makwaina gweguya, la tosikwawa, si tuvaluwa bikitumouwaisi, tolula bitutu ninasi, e tovitoubobuta biyowa luposi.” \p \v 10 Mapaila akaibiga, kawagu, “Guyau Towalakaiwa, ka - yoku mokwita lokusepuloki Yerusalem tomotala. Lokulivala mwada vakota, mitaga kema okaiyasi wala.” \p \v 11 Tuta bima, tomotala Yerusalem bilagaisi biga kidamwa yagila kweyuviyavi biuu bima metoya oviloupakala bimakaia matausina. Yagila makwaina gala biuu manum makawala yagila ibodi biyuvisau wawa wala. \v 12 Yagila makwaina bima baisa Guyau la karaiwaga saina minimanigaga. Baisa Guyau wala titoulela ikikamituli kasi kamwaga la tomota. \s1 Yuda kala tilaula itoulaisi itopataisi \p \v 13 Kugisi, tilaula leimeimaisi makawala lowalowa. Si waga kaibibiu makawala tigiviviluwa, si wosa saina nagigigibula ikalisauwaisi mluveka. Yakidasi totamwau! Bitadoumlabasi! \p \v 14 Yerusalem, kwatumigileu sula metoya olumoulem, e bukukolaim. Ammakawala kala kaduwonaku bukuninamsi mitugaga ninamsela? \p \v 15 Touwata metoya mapilana Dani e metoya mapilana Koya Epereim ikamitulaisi bulogala gaga. \v 16 Bimaisi bikamitilakaisi boda ituwoli ituwoli e bilukwaisi Yerusalem kidamwa tilaula bimaisi metoya valu saina kaduwonaku. Tilaula matausina bikawotaisi bikavilakaisi viluwela Yuda. \v 17 E bivaulaisi bivapataisi Yerusalem makawala bagula kala toyamata, paila uula tomotela ikosomapwaisi Guyau. Guyau bogwa leilivala. \p \v 18 Yuda, yoku titoulem wala lokuyomituli kam mwau metoya m bubunela gaga deli paila vavagi makwaisina lokuvagi. M mitugaga iyomituli mmayuyu makwaisina isisu olumoulem. Ka, bogwa leibasaim lokuboda saina mwaugaga olopom. \s1 Yeremaia kala mmayuyu paila la tomota \q1 \v 19 Mmayuyu! Gala ibodi balumkoli mmayuyu makawala! \q1 Olumoulegu ilutulutu sainela, \q2 gala igagabila bakikwatu, \q2 balagi tauya e govala kabilia. \q1 \v 20 Kabomwau kwaitala bima bim oluvi kwaitala \q2 e valu viloumwaidona iviloudadaimi wala itotu. \q1 Da buliyoyovasi ikodidaimisi, \q2 e tabodala bwala itakisisi. \q1 \v 21 Ammakawala kala kaduwonaku kabilia bagigisi wala bititokaia, \q2 e balagi tauya bitagilulu? \q1 \v 22 Guyau ikaibiga, kawala, “Ulo tomota mina ninagowa \q2 gala inikolaigusi. \q1 Matausina makawala gugwadi mina ninagowa \q2 gala wala inikolaisi avaka. \q1 Matausina kasi tovagi wala uvagila mitugaga biuvagaisi \q2 mitaga inanotasi wala uvagila bwaina.” \s1 Yeremaia igisi kilisala kodadaimi bima \q1 \v 23 Agisi valu watanawa viloupakala wala, \q2 e wa labuma gala lumalama. \q1 \v 24 Agisi koya kwaivakaveka itatatuvasi, \q2 deli koya kwekikekita iigayegasi. \q1 \v 25 Tomota gala wala sitana agisi, \q2 e mauna nayoyowa makawala wala bogwa goli eibutusi ilosi. \q1 \v 26 Kwabila kubilumalala ivigaki imila viloupakala \q2 e valu vilouvakavekala bogwa idadaimisi, \q2 paila uula Guyau la gibuluwa. \p \v 27 (Guyau ikaibiga, kawala, “Valu watanawa komwaidona biviloupakala, mitaga gala paila bikatudidaimisi biwokuva.”) \q1 \v 28 Watanawa bivalam, labuma bidudubila, \q1 Guyau bogwa leilivala, e nanola gala bikatumapu, \q2 matauna bogwa ivitobu nanola makawala, \q2 e gala bivigivau. \q1 \v 29 Komwaidosi bisakaulasi bilosi \q2 avai tuta bilagaisi luluwasi tosisila wosa \q2 deli tokwabisi kaiyala. \q1 Mimilisi bisakaulasi bilosi oulaka, \q2 mimilisi bimwenasi oraibwaga, \q2 valu bisilavaisi vilouukuwokuva wala \q2 e gala availa bisikaili mavilousina tuvaila. \q1 \v 30 Yerusalem kapisim! Bogwa bukudoum. \q2 Avaka paila m sikam kwama bweyani? \q2 Avaka paila m sikam kuwa kwaikavikavila, deli kukuma matam? \q1 Kukwatububula wala gala dimlela, \q2 matausina lokuyebwaili bogwa eipakaimsi, \q2 magisi wala bikatumataimsi. \q1 \v 31 Alagi valam makawala natana vivila eigigadi bitapoi yamala, \q2 e wakula makawala wala natana vivila kala vigavau eitapoi yamala. \q1 Baisa kaigala Yerusalem, iuwaki mota, \q2 iyosali yamala eikaibiga, \q2 “Bogwa badoum, bimaisi bikatumataigusi!” \c 5 \s1 Yerusalem la mitugaga \q1 \v 1 Tomotala Yerusalem, kusakaulasi olumoulela mi valu! \q1 E kugisaisi bibwaina titoulemi! \q1 Kusavalaisi makatuposina kabogimwala! \q1 Ki, ibodi bukubanaisi taitala tomitukwaibwaila \q2 e eivigikoni bikimadagi baisa Guyau? \q1 Kidamwa bukubanaisi taitala, \q2 Guyau biligaiwa si sula mina Yerusalem. \q1 \v 2 Ilagoli kukwamitulaimi mwada bukutaimamilasi baisa Guyau, \q2 gala kukwamokwitasi avaka kulivalaisi. \q1 \v 3 Mokwita goli Guyau inainevi matausina tokimadagi. \q1 Leiwaimi goli mitaga gala kulilagaisi. \q1 Ikatumkumkwaimi taga kupakaisi takutu, \q2 kutaigatulisi gala kutotubulokaisi mi mitugaga. \q1 \v 4 Mapaila laninamsi kawagu, \q2 “Ka, matausina tonamakava, deli tobubeikam, \q2 toninagowa matausina, gala inikolaisi avaka Yaubada inainevi, \q2 avaka Guyau magila matausina bivagaisi. \q1 \v 5 Balokaia kaidadala valu e deli bakabigatonasi. \q1 Mokwita wala binikolaisi avaka Guyau inainevi, \q2 e avaka Guyau magila matausina bivagaisi.” \q1 Mitaga komwaidosi matausina ikowolovaisi Guyau la karaiwaga \q2 e ipakaisi bikabikuwolaisi matauna. \q1 \v 6 Baisa uula laiyoni metoya oulaka bigadi matausina. \q1 Kaukwa nagigasisi metoya ovilouwokuva bikamtumtaisi wala bisailisi, \q2 deli lepodi bikalileu bilau osi valu. \q1 Kidamwa matausina tomota bisunapulasi, bolodila bikamtumtaisi \q2 paila uula si mitugaga saina vakaigaga \q2 e tuta tuta eitotubulokaisi Yaubada. \q1 \v 7 Guyau ikatupoi kawala, “Avaka uula baligaiwa si mitugaga ulo tomota? \q1 Eikoulovaigusi deli itaimamilasi baisa tokolu minasina gala yaubadatoula. \q1 Avakoma ulo tomota e ikomatasi, \q2 mitaga ikikailasisi wala \q2 e si tuta iyomadaisi deli minasina nakalimwala. \q1 \v 8 Matausina si bubunela makawala wosa nammwala nakakaitubwa saina ikalimwalasi e imwamwana uwosi \q2 mwada bimisiaisi sesia si kukova. \q1 \v 9 Ibodi bamipuki matausina paila vavagi makwaisina \q2 e bakau mapula si mitugaga metoya boda mabudona kadai? \q1 \v 10 Bawitali tilaula bitakaiwaisi ulo tomota si bagula bigulela waini \q2 mitaga baluki gala biyogagaisi biwokuva. \q1 Baluki matausina bikapitunaisi sisila, \q2 paila sisi masisisina gala yeigu ulo sisi. \q1 \v 11 Isireli tomotala deli Yuda iyakalaigusi wala iwokuva. \q1 Yeigu Guyau bogwa lalivala.” \s1 Guyau ipaiki mina Isireli \p \v 12 Guyau la tomota iyakalaisi matauna, e ikaibigasi, kawasi, “Gala avaka mokwita bivagi. Gala bitabodasi tuta mwau, gala bitabodasi kabilia kaina molu.” \v 13-14 Ikaibigasi, kawasi, “Tovitoubobuta gala isim dimlesi, si biga bigawokuva wala, si biga gala metoya baisa Guyau.?? Guyau Yaubada Topeuligaga ilukwaigu kawala, “Mwa, Yeremaia - tomfota matausina ilivalasi makawala vavagi makwaisina, mauula ulo biga bavigaki makawala kova owodom, e tomota makawala kai, e kova bigabu bigibumkulovi matausina.” \p \v 15 E tomotala Isireli, Guyau bimai tomota metoya kaduwonaku bikabiliaimi, mina papeula, deli tosibogwa, e bonasi gala kunikolaisi. \v 16 Kasi tolova kaiyala mina papeula, biwaisi gala deli nokapisi. \v 17 Bikamkulovaisi kʹami deli goli kami kawailuwa, bikatumataisi litumia tauwau deli vivila, bikapitunaisi kaiyosi mi yawa, deli biyogagaisi matamsina mi waini deli makaisina mi seuseu. E mi valu kalisi kwepapeula paila mi kabokwala bikodidaimisi. \p \v 18 Guyau ikaibiga, kawala, “E yam makwaisina gala bakatumtuwoli matausina ulo tomota. \v 19 Mwa, Yeremaia, avai tuta bikatupoisi avaka uula vavagi makwaisina lavagi, kuluki bogwa leitotubulokaigusi, e iwotetilasi baisa togilagala si yaubada osi pwaipwaia titoulesi, e makawala goli biwotitalaisi tomitawasi olumoulela valu makwaina baisa gala si valu titoulesi.” \s1 Guyau ikatululuti la tomota \p \v 20 Guyau ikaibiga, kawala, “Kuluki dalela Yekobe, kuluki tomotala Yuda, kawam. \v 21 Kulegasi yokomi toninagowa, tobonebona, isim mitami, mitaga gala igagabila bukugisasi, e isim taigami mitaga gala igagabila bukulegasi. \x - \xo 5.21 \xt Ais 6.9-10; Isi 12.2; Mk 8.18\x* \v 22 Yeigu Guyau, avaka paila gala kukukolaigusi? Avaka paila gala kutatuvasi baisa omatagu? Lasaili kanakenuva baisa kalitutilela bolita, kalitutila makaina gala igagabila bitaluvipeili, e bolita goli bikaipolu mitaga gala igagabila bilokaia mapilana ewaiwa, kaisai bikawoula, mitaga gala igagabila biyogagi, e bisuvi. \x - \xo 5.22 \xt Yob 38.8-11\x* \v 23 Mitaga yokomi tomota totuli deli todubakasala, kutovilasi e kusilavaigusi. \v 24 Gala kami vituloki, paila bukukwamiabaigusi. Kaina goli bawitali kweluvala kuna, bisigoli mi bagula deli goli kweluvala mi tayoyuwa taitu kwaitala kwaitala. \v 25 Kaimapula mi mitugaga eisilibodaisi makwaisina vavagi bwaina metoya baisa yokomi. \p \v 26 “Tovagisi sula matausina isisuaisi oluwalaisi ulo tomota, itulotulasi makawala matausina availa bilavaisi wota bikolasi mauna nayoyowa, mitaga matausina eileiyasi kasi sikula mwada biwaisi tomota. \v 27 Baisa makawala tosunini mauna biyosi bidubadu e tabudotala bivakasau metoya minasina, e matausina bivakasauwaisi si bwala avaka avaka eiyosisi. Baisa uula matausina mina papeula deli si guguwa bidubadu. \v 28 Baisa goli uula mina kakaitubwa paila kʹasi kalamatabwaila. Gala isim kalitutilela paila sula ninamsela. Gala isakaisi avaka ibodi baisa weilova, gala iyomitalaisi karaiwaga duwosisia baisa matausina ilamidadaisi. \p \v 29 “Mitaga yeigu Guyau bamipuki matausina paila vavagi makwaisina e bakau lugwa paila tomota matausina. \v 30 E kwaitala kaboyogagi deli kabosineiyou bogwa isusunapula mapilana valu. \v 31 Tovitoubobuta ibigatonasi sopawokuva wala, tolula ikikaraiwagasi makawala tovitoubobuta si karaiwaga, e ulo tomota gala wala ikosomapusi. Mitaga avaka matausina bivagaisi otutala kala vigimkovila?” \c 6 \s1 Yerusalem kala tilaula ivaulaisi \p \v 1 Tauwau mina Beniamina, kusakaulasi bukukwalasi. Bukusakaulasi metoya Yerusalem. Kuyuvaisi tauya ovalu Tekowa, kuvakataisi kova wa Beta Arerem. Kodadaimi deli kabosilagi makateki bima metoya opiliyavata. \v 2 Saiyoni viloukabalaki deli viloumitabwaila mitaga bogwa wala bikodidaimisi. \v 3 Gweguya deli si tokwabilia biyausaisi si valu bitavinaisi bitapataisi ambaisa wala magisi, \v 4 paila ikaibigasi, kawasi, “Kwatubaiasasi bitakabiliaisi Yerusalem! Kwatubaiasasi! Ilalai bitakabiliaisi!” E oluvi bikaibigasi, kawasi, “Saina yobali, bogwa bibogi e kububula valu bogwa ikuboli mavilouna. \v 5 Ibogi bitakabiliasi, bitakatudidaimisi valu kalila kwaipapeula.” \p \v 6 E Guyau Topeuligaga bogwa leikaraiwogi gweguya matausina biteyasi kawakali paila biyoulisi Yerusalem. Matauna bogwa leilivala kawala, “Yeigu bamipuki valu mavilouna paila uula bogwa eivakasau lamadada. \v 7 Makawala utuwotu sopila simokainia tuta tuta biludulodu wala, e makawala goli Yerusalem tuta tuta ivigivau la sula. Yeigu alilagi butula kabilia deli katumata olopola valu, deli lagigisi katoula toyo kalibwaga tuta tuta. \v 8 Mina Yerusalem, ibodi mwau makwaisina bivigaki kami katuloluta, kaina goli yeigu basilavaimi. Ka, yeigu bavigaki mi valu bimila viloupakala e mavilouna gala availa bisiki.” \s1 Mina Isireli si kowolova \p \v 9 E Guyau Topeuligaga ilukwaigu kawala, “Mapilana Isireli bogwa bitakaiwaisi bivilouwokuva makawala kwaitala bigulela waini kaiuwala komwaidona bikikiuyasi wala bivinakwaisi. Mapaila ibodi bukuvigikoni ammakawala bukukoli komwaidosi matausina, tuta baisa ibodi bukuyomamalu bukuvagi makawala.” \p \v 10 E yeigu avitakauloki, kawagu, “Mwa, availaga binakaigalaigu kidamwa baluki deli bakatululuti matausina? Matausina saina kasai dubasi deli eipakaisi binakaigalaisi m biga. Matausina igigilaisi wala avaka lokulukwaigu balivali. \v 11 Mwa, Guyau, yoku m gibuluwa baisa matausina igibugolaigu deli, e gala wala ibodaigu bapeuloki.” \p E Guyau eilukwaigu kawala, “Kukwasau ulo gibuluwa bilokaia gugwadi okadumalaga, deli bilokaia tubovau osi sigugula. Tommoya deli si kukova bikatupipaisi bilauwaisi deli goli matausina tommoyabogwa gala taitala bilau biga. \v 12 Biyoulisi si bwala e bisakaisi ituwoli tomota, e makawala goli bivigakaisi si pwaipwaia deli si kukova. Bogwa bamipuki tomotala valu makwaina. \x - \xo 6.12-15 \xt Yer 8.10-12\x* \v 13 Komwaidosi wala, tovakaveka deli gugwadi leivigikonaisi bitakunasi si mani metoya osi sasopa. Tuvaila matausina tovitoubobuta deli tolula iuwabwaisi wala tomota. \v 14 Baisa si vitoki wala mwada ulo tomota kasi kalibwaga baisa kasi kapwaila wala. E si biga kawasi, ‘Vavagi komwaidona bwaina wala,’ mitaga vavagi komwaidona gala wala bwaina. \x - \xo 6.14 \xt Isi 13.10\x* \v 15 Ki, sitana kasi mmosila paila leiuvagaisi vavagi makwaisina saina kabokakayuwa ke? Gala wala, gala sitana kasi mmosila. Tuvaila matausina gala wala duvidavi paila bimmosilasi. Mapaila bogwa bikapusisi makawala goli sesia leikikapusisi. E avai tuta bamipuki matausina, baisa bogwa goli kala vigimkovila matausina. Ka, baisa yeigu Guyau lalivala.” \s1 Mina Isireli ipakaisi Yaubada la keda \p \v 16 E Guyau iluki la tomota kawala, “Kutolisi okadilalai e kumitakavataisi. E ibodi bukukwatupoisi paila keda kadabubogwa deli ammakadana ikugwa kadaminabwaita. E ibodi bukulokaiasi keda makadana, e bogwa bukusisuaisi olopola vakota.” \x - \xo 6.16 \xt Md 11.29\x* \p Mitaga matausina eikaibigasi kawasi, “Kapakaisi, galaga bakavagaisi makawala!” \v 17 Mapaila Guyau inagi taivila toyausa paila binakaigalaisi butula yuvidou. Mitaga matausina ikaibigasi kawasi, “Kapakaisi wala e gala bakalagaisi.” \p \v 18 Mapaila Guyau ikaibiga kawala, “Yokomi boda ituwoli ituwoli, kulagaigusi e bukunikolaisi avaka eimati bikaloubusi baisa ulo tomota. \v 19 E yokomi ovalu watanawa kulagaigusi. Ka, kasi mipuki tomota matausina paila komwaidona avaka avaka si nanamsa baisa makawala, igau bamiaki kasi gaga paila uula bogwa eipakaisi ulo vituloki deli eikoulovaisi ulo biga. \v 20 Avaka kala bwaina makaisina bulami maiina simasimina matausina leimaiyaisi metoya mapilana Siba, kaina vana ituwoli ituwoli metoya valu omiloutala? Ka, yeigu gala wala basikoni maiinela si lula, kaina idokaisi biyomwasalaisi nanogu metoya osi semakavi. \v 21 E mapaila bavigaki matausina bikatupupeili e bikapusisi. E tauwau deli litusia bikaligasi. e deli goli lubesia deli sesia otalisi.” \s1 Tokwabilia metoyasi opiliyavata \p \v 22 E Guyau eilivala kawala, “Ka, tomotala valu kwaitala opiliyavata\f n \ft Kugisi kala katumiki Yer 1.13.\f* makateki bimaisi. E kwaitala boda omiloutalʹo makwaina saina kwaipeula eikikatubaiasa paila kabilia. \v 23 Matausina saina tovakatutuki deli gala inikolaisi nokapisi, e matausina bogwa eikeulasi si kaiyala deli si puluta. Avai tuta eisilasi osi wosa leimaisi, butukowasi makawala bolita eikikaipolu. E matausina leikatubaiasasi paila bikabiliasi deli mina Yerusalem.” \p \v 24 E mina Yerusalem ivitakaulasi kawasi, “Bogwala lakalagaisi bulogala e bogwa eimata uwomaisi, e saina eikaiki uwomaisi deli kala mmayuyu ninamaisi makawala natana vivila ola tuta valulu. \v 25 E yakamaisi gala bakatuvaluwasi paila bakasunapulasi okowaimatila kaina bakaliloulasi wa keda, paila uula kama tilaulasi deli wala si guguwa guguwala kabilia, mapaila kabokokola sainela bogwa eivaulaimasi ivapataimasi.” \p \v 26 E Guyau iluki la tomota kawala, “Ibodi bukusikomasi kami saigala e bukukumsi kami koula. Ibodi bukuvilumgwagasi sainela, makawala taitala bivalam paila latula gudikesa eikaliga. Paila ka, matausina kami tokodadaimi bimaisi e saina nanakwa biyosaimi. \v 27 Mwa, Yeremaia! Kuwakoli ulo tomota, e bukugisi ammakawasi matausina - makawala bukuwakoli tanumnumta wa kova. \v 28 Ka, matausina komwaidosi wala kasai dubasi, tokominimani, e kala kasai dubasi makawala barasi deli aiyani. Komwaidosi wala bubunesi saina gaga, e leititavinasi eisilapulusi. \v 29 E kova bogwa eisubailulu saina peula, mitaga wowela tanumnumta gala wala ibodi bisosu e bitayelu bim. Mapaila gala wala avaka kala bwaina bitauvilitui wala vigavau ulo tomota, paila matausina tomitugaga gala ilauwaisi, bogwa eisitotaulasi wala. \v 30 E yeigu Guyau bogwa lapaiki matausina, mapaila badoki matausina wowela tanumnumta, gala isim dimlesi.” \c 7 \s1 Yeremaia iguguguya wa Bwala Kwebumaboma \p \v 1-3 E Guyau iwitalaigu bala batoli omatala Bwala Kwebumaboma kalapisilela, makaduyona mina Yuda eisusuvisi paila bitapwarorusi. E Guyau Topeuligaga matauna Isireli la Yaubada ilukwaigu batoli baisa e bakamituli la biga baisa la tomota. Kawala, “Kuvigivauwaisi mi bubunela deli avai vavagi lokuuvagaisi baisa tuta, e yeigu batagwala bukusisuaisi wala mapilana valu. \v 4 Tauwau, desi taga kudubumaisi mabigasina bigasopa tomota ililivalasi kawasi, ‘Yakidasi bogwa bwaina! Paila ka! Makwaina Guyau la Bwala Kwebumaboma, makwaina Guyau la Bwala Kwebumaboma, makwaina Guyau la Bwala Kwebumaboma!’ \p \v 5 “Mapaila kuvigivauwaisi mi bubunela deli avaka lokuuvagaisi baisa tuta, gala tuvaila bukuvagaisi. Kuveyawasi, deli kuyobulikaimi taitala baisa taitala. \v 6 Gala tuvaila bukulamidadaisi togilagala, weilova, deli kwabuya. E gala tuvaila bukukwatumataisi tomitukwaibwaila metoya mapilana valu. Desi taimamila baisa ituwoli yaubada, paila kidamwa bukuuvagaisi wala makawala, igau bukuyogagaimi titoulemi. \v 7 E kidamwa bukuvigivauwaimi metoya mi kedakeda komwaidona, yeigu batagwala bukusivagasisi ovalu makwaina yeigu bogwa lasaiki tubumia eivigakaisi viloutabusi mokwita. \p \v 8 “Mitaga ka! Yokomi kudubumaisi wala mabigasina bigasopa. \v 9 Mapaila kuuveilausi, kukwatumatasi, kukwailasisi, kusisasopasi otutala yakala, kugubugabusi lula baisa Beali,\f o \ft Kugisi Yer 2.8.\f* deli kutemmalaisi minasina yaubada gala avai tuta kunikolaisi. \v 10 Yokomi kuuvagaisi vavagi makwaisina kwekukologu, e oluvi kumaisi kutolisi omatagu baisa ogu Bwala Kwebumaboma, e kulivalasi kawami, ‘Ka, yakidasi bogwa bwaina!’ \v 11 Ki, kudokaisi ulo Bwala Kwebumaboma makwaina si kabosipepuni tolibulebu ke? Ka, yeigu bogwa wala lagigisi avaka lokuuvagaisi. \x - \xo 7.11 \xt Md 21.13; Mk 11.17; Lk 19.46\x* \v 12 Kulosi mapilana Sailo,\f p \ft Mapilana Sailo isisu opiliyavata osi kabokwaraiwaga mina Isireli, baisa goli makaina Kabutu Didawogala eisisu ola tuta Ilai (kugisi 1 Sml 1.3).\f* makwaina bogwa lanigibogwi paila ulo tomota bitemmalaigusi, e kugisaisi avaka lavigaki mapilana paila goli si mitugaga ulo tomota mina Isireli. \x - \xo 7.12-14 \xt Yos 18.1; Sam 78.60; Yer 26.6\x* \v 13 E yokomi makawala, mitugaga makwaisina bogwa wala kuyomitulaisi, ilagoli tuta tuta alulukwaimi, mitaga gala wala sitana kulilagaisi avaka. E avai tuta badouwaimi yokomi gala wala kutumatamasi. \v 14 Mapaila kululuwaisi ammakawala lavigaki Sailo, e makawala goli bavigaki ulo Bwala Kwebumaboma, makwaina tuta komwaidona kudubumaisi mwada mi kabokwala. E mapaila mapilana valu lasaiki tubumia omitibogwa, e tuta baisa lasakaimi, bavigaki makawala lavigaki Sailo. \v 15 Yeigu babokavilaimi metoya omatagu, makawala lavigaki veimia mina Isireli. Ka, yeigu Guyau bogwa lalivala.” \s1 Tomota si kowolova \p \v 16 E Guyau ikaibiga kawala, “Mwa Yeremaia! Gala bukunigada paila mabudona tomota. Galaga bukudou kaina bukunigada paila matausina. Deli taga kuyokakapisi baisa yeigu, paila yeigu gala wala banakaigalaim. \v 17 Ki, gala kugigisi avaka eiuvagaisi oviluwela Yuda deli okadumilagela Yerusalem ke? \v 18 Ka, gugwadi eikapokaisi, tommoya eivagedasi kova, e nunumoya eikaipopulasi yuvayavila e bikumlasi paila minana yaubada eidokaisi yagala ‘Kala Giyouvila Labuma’.\f q \ft Minana ituwoli boda si yaubada navivila goli, e tomota idokaisi minana isim la peula bivigaki bagula bikabinai deli vivila nani bisumasi.\f* E deli magisi biyomiyuyaigusi tuvaila mapaila ililigabwasi waini paila si lula baisa yaubada ituwoli. \x - \xo 7.18 \xt Yer 44.17-19\x* \v 19 Mitaga availa mokwita eiyomwauwaisi, yeigu kaina matausina titoulesi? Ka, gala yeigu, mitaga titoulesi wala eiyomwauwaisi deli eiyomsilaisi. \v 20 E mapaila yeigu Guyau Yaubada bogwa bakasau ulo gidaleiya bila wa Bwala Kwebumaboma makwaina. Deli bakasau baisa tomota deli goli baisa mauna, deli tuvaila bavigaki makawala wa kai deli wa bagula. E ka, ulo gidaleiya bivigaki makawala kovatala kova makovana gala availa ibodi bikimati. \p \v 21 “Ulo tomota, ka, mimilisi mi lula ibodi bukugibumkulovaisi okabolula, e mimilisi isim kala tagwala paila bukukomasi.\f r \ft Ililivala paila kalubaila lulela, kabilatala wala bigabwaisi okabolula e kesala bikamsi.\f* Mitaga yeigu Guyau lalilivala ibodi wala bukukomasi komwaidona e desiga lula. \v 22 Ka, avai tuta yeigu lavisunupuloi tubumia metoya Itipita, gala wala asaiki avai karaiwaga baisa matausina paila lula kwegubugabu, kaina avai lula tuvaila karaiwogala. \v 23 Mitaga mesinaku lakaraiwogi matausina ibodi bikabikuwolaigusi, e kidamwa yeigu si Yaubada e matausina ulo tomota. Deli aluki matausina kidamwa magisi avaka avaka bwainawokuva wala deli bisisuaisi bwaina, ibodi bivagaisi avaka avaka lakaraiwogi matausina. \v 24 Mitaga matausina gala wala ikabikuwolaigusi kaina imwelaki uwosi avaka ulo karaiwaga. Mitaga kaimapula, matausina ikasai dubasi e iuvagaisi wala mitugaga makwaisina eininamsaisi oninasi, e idokaisi wala eibwabwainasi mitaga bogwa wala eigagasi mokwita. \v 25 Ka, wa yam makwaina lasunupuloi tubumia metoya mapilana Itipita e leima yam lagaila, yeigu gala wala asim witala ulo towotetila baisa yokomi, matausina tovitoubobuta. \v 26 Mitaga gala wala availa imwelaki wowola sitana binakaigali ulo biga. E kaimapula yokomi lokusiligagasi sainela e lokukwalisauwaisi tubumia kala kasai dubasi deli si kosomapu baisa yeigu. \p \v 27 “Mwa Yeremaia! Ilagoli bukulivali komwaidona ulo biga baisa matausina ulo tomota, mitaga gala wala binakaigalaimsi. E avai tuta bukudou matausina, mitaga matausina gala wala bitamasi. \v 28 E mapaila bukuluki matausina komwaidosi wala gala ikabikuwolaigusi yeigu Guyau si Yaubada, kaina isaiki mitasi mmayuyula kasi mipuki. Kabikaula bogwa eitamwau. E gala tuvaila availa ililivali. \s1 Vavagi gaga oitayatilela Inom \q1 \v 29 “O mina Yerusalem, ibodi bukuvalamsi. \q2 Kukwapitunaisi kulumi\f s \ft Baisa kabutuvitusila kavilavila.\f* e kuligaimwaisi. \q1 Kulosi wa koya odubasi e kukwayoyusi, \q2 paila yeigu Guyau bogwa lagibuluwa, \q2 deli bogwa lapakaimi. \p \v 30 “Ka, mina Yuda bogwa eivagaisi kwaitala mitugaga, makwaina saina kwekukologu - ka, matausina eisailisi si tokolu ogu Bwala Kwebumaboma e bogwa eiyogwalaisi makwaina. \v 31 Ka, bogwa eikaliaiisi kwaitala kabolula oItayatilela Inom, e eidokaisi yagala Topeta, e igagabila biyosisi litusia tauwau deli vivila bigibukwaisi lula wa kova. Mitaga yeigu gala akaraiwogi matausina bivagaisi makawala - deli gala wala sitana ibudoki nanogu. \x - \xo 7.31 \xt Tol 18.21; 2 Gwe 23.10; Yer 32.35\x* \v 32 Mitaga kala tuta igau bima e gala tuvaila bidokaisi Topeta kaina Itayatilela Inom, mitaga bidokaisi Itayatilela Katumata. E baisa wala bibekobekwasi tokwaliga, paila uula gala ambaisa tuvaila paila bibakwaisi matausina. \v 33 E minasina tomata baisa kʹasi avai mauna avai mauna nayoyowa deli nabubolodila, e gala wala availa isisu paila bivabutu minasina. \v 34 E valu bavigaki bivilouwokuva. E butula mwasawa deli lagisa deli kala mwasawa veivai oviluwela Yuda deli okadumilagela Yerusalem, bogwala bakatubodi. \x - \xo 7.34 \xt Yer 16.9; 25.10; YG 18.23\x* \c 8 \p \v 1 “E wa tuta matutona totuwanesi gweguya, tokaraiwogala Yuda, tolula, tovitoubobuta e deli goli availa availa eisisuaisi Yerusalem, bogwa goli bikauwaisi metoya okasi laka. \v 2 E gala bikatuyoulisi paila bibakwaisi, mitaga bikanubilabalasi wala opwaipwaia makawala kaibilabala. E biluvigaiyaisi wala omitasi kalasia, tubukona deli utuyam, paila omitibogwa matausina iyebwailisi deli iwotitalaisi minasina, e deli matausina iririmwatusi deli itapwarorusi baisa minasina. \v 3 E kesala mabudona tomitugaga availa availa isisuaisi tommomova labutugigai leilosi isisuaisi valu ituwoli, matausina gala wala tuvaila magisi bisisuaisi tommomova, magisi wala bikaligasi. Ka, yeigu goli Guyau Topeuligaga bogwa lalivala.” \s1 Mitugaga deli mipuki \p \v 4 E Guyau ilukwaigu balivala baisa la tomota kawala, “Avai tuta availa bikapusi, ki gala ibodi matauna bitokaiavau? Kidamwa availa bisula keda, ki gala ibodi bivayumali bakwaila bikaimilavau okedatoula? \v 5 Mitaga yokomi ulo tomota avaka paila kutotubulokaigusi e gala wala ninikelami bukukwaimilavausi baisa yeigu ke? Yokomi bogwa kuyosikikitaisi mi yaubada minasina tokolu e kupakaisiga bukukwaimilavausi baisa yeigu. \v 6 Yeigu akatukovi taigagu aninakaigila mitaga yokomi gala kukwamokwitasi. E gala wala availa ikayubabai baisa yeigu paila la mitugaga deli gala wala availa ikatupoi kawala, ‘Avai sulaga lavagi?’ Komwaidomi wala bogwa eituliki taigami ninami titoulemi, makawala wosa gala bibubutau matala bisisakaula wala okabilia. \v 7 Ka, mauna minasina boituva, bubuna, vakiya deli kabwaku inikolaisi wala kweluvala valu. Mitaga yokomi ulo tomota gala wala kunikolaisi karaiwaga makwaisina avaka la karaiwogaimi. \v 8 Ammakawalaga lokukwaibigasi yokomi tokabitam, e deli kunikolaisi ulo karaiwaga? Ka, kugisaisi matausina togini sasopa bogwa eiginivauwaisi karaiwaga makwaisina. \v 9 Mi tokabitam bogwa eimmosilasi; matausina itaboda ninasi deli bogwa eiwaisi wa sikula. Matausina ikoulovaisi ulo biga; e avai kabitam matausina eibisimmwali? \v 10 Mapaila yeigu basaiki si bagula baisa ituwoli tomota deli si kukova ituwoli tauwau biveyasi. Komwaidosi wala, tovakaveka deli gugwadi leivigikonaisi bitakunasi si mani metoya osi sasopa. Tuvaila matausina tovitoubobuta deli tolula iuwabwaisi wala tomota. \x - \xo 8.10-12 \xt Yer 6.12-15\x* \v 11 Baisa si vitoki wala mwada ulo tomota kasi kalibwaga baisa kasi kapwaila wala. E si biga kawasi, ‘Vavagi komwaidona bwaina wala,’ mitaga vavagi komwaidona gala wala bwaina. \x - \xo 8.11 \xt Isi 13.10\x* \v 12 Ka, yokomi ulo tomota, ki, sitana kami mmosila paila lokuvagaisi vavagi makwaisina saina kabokakayuwa ke? Gala wala, gala sitana kami mmosila. Tuvaila yokomi gala wala duvidavi paila bukummosilasi. Mapaila bogwa bukukwapusisi makawala semia leikikapusisi. E avai tuta bamipukwaimi, bogwa goli kala vigimkovila yokomi. Ka, baisa yeigu Guyau lalilivala. \p \v 13 “Yeigu magigu bakoguguli ulo tomota, makawala taitala tobigubagula bikoguguli avaka leitaiyau metoya ola bagula; mitaga matausina makawala wala tamtala waini gala isim kaiuwala, kaina makawala kaitala seuseu bogwa eimweilela yekwesila e gala wala kaiuwala. Baisa uula yeigu bogwa latugwali maweyuva biyoulisi valu.” \p \v 14 E Yaubada la tomota ititamapusi kawasi, “Avaka uula tasidubadubasi ke? Kuwonanasi bitasakaulasi bitalosi ovalu mavilousina kalisi kwepapeula e bitakaligasi baisa. Ka, Guyau da Yaubadasi bogwa eikamogaidasi paila bitakaligasi, matauna bivimomwaidasi tuva, paila uula bogwa tamitugagasi baisa matauna. \v 15 Tapikwakusi bivakota valu, mwada biyomovaidasi e bitasibwabwailasi, mitaga gala wala ikaloubusi. Kaimapula kabokokola kwaiveka iviloubusi. \v 16 Kada tilaulasi bogwa eivakanasi oviluwela Dani. Taligalegasi si wosa ikatuugunasi. Avai tuta si wosa igelasi e valu komwaidona iyega. Ka, kada tilaulasi bogwa leimaisi bikodidaimisi da valusi deli bikwaiyaisi vavagi komwaidona, e bimtulaisi tomotala.” \p \v 17 E Guyau ikaibiga kawala, “Kuyamataimi! Yeigu bawitali keiyuna naiyayana biwokaiami, mi meguva gala wala ibodi bisilibodi minasina. Ka bogwa bigadaimi.” \s1 Yeremaia la ninamwau paila la tomota \q1 \v 18 Ulo ninamwau gala wala availa ibodi bipilasi; \q2 mapaila olumoulegu ibulokatuwolaigu wala. \q1 \v 19 Ka, kunakaigalaisi! Ambaisa ambaisa olopola valu \q2 yeigu alilagi ulo tomota idoudousi kawasi, \q1 “Ki Guyau bogwa leisilavi Saiyoni? \q1 Ki, guyoula Saiyoni gala tuvaila isisu baisa?” \q1 E Guyau Yaubada matauna si guyau ivitakauloki matausina kawala, \q1 “Avaka paila kuyogibuluwaigusi metoya omi tapwaroru baisa mi tokolu minasina \q2 deli kutitaimamilasi baisa minasina nammitawasi mi yaubada gala dimlesi?” \q1 \v 20 Tomota ikawotasi kawasi, \q1 “Kweluva yuviyavi bogwa eivaligilaimasi e tayoyuwa bogwa leiwokuva \q2 mitaga igau wala gala availa bikolaimasi.” \b \q1 \v 21 Nanogu saina mmayuyu \q2 paila ulo tomota bogwa wala eiyomami. \q1 Iyovilamwaigu. E nokubukubu ikatumataigu. \q1 \v 22 Ki, kaina gala avai yuvisa isisu olopola Giliadi? \q1 Ki kaina gala toyuvisa isisuaisi baisa? \q1 E, avaka paila gala availa bikatumovi ulo tomota? \c 9 \q1 \v 1 Oooi, kidamwa wala kwaitala utuwotu bitotu odabagu, \q2 kaina mitalogi bigigiposisi omatagu, \q2 e gagabila bauvalam yam deli bogi \q2 kasi valam ulo tomota matausina leikatumataisi. \q1 \v 2 Oooi, kidamwa wala isim ulo valu mapilana oviloupakala bala amilivalu, \q2 e gagabila basakaula bala akiwada metoya ulo tomota. \q1 Komwaidosi wala matausina tokapikaika, \q2 e budomwaidona wala matausina toubuwabu. \q1 \v 3 Tuta komwaidona matausina ikikatubaiasasi paila wala bisisasopasi. \q1 Sopa bogwa leikaimapu kamokwita deli eikikaraiwogi valu. \b \q1 E Guyau eilivala kawala, \q1 “Ulo tomota biyomitulaisi kwaitala mitugaga bim e bisetuwolaisi biyomitulaisiga kwaitala, \q2 deli itakainawaigusi yeigu si Yaubada.” \b \q1 \v 4 Taitala taitala ibodi biiyamata e bininali lubaila, \q2 deli gala taitala ibodi bidubumi tuwala kaina bodala. \q1 Paila komwaidona tuwasia, budasia si sinapu makawala goli Yekobi, \q2 deli taitala taitala ibibigigagi wala lubaila. \q1 \v 5-6 Matausina komwaidosi wala isisinapwaisi lubesia, \q2 gala wala availa tokamokwita; \q2 mayesi bogwa wala ekabitutuki sopa \q2 e gala gagabila bipakaisi bubunela mitugaga. \q1 Matausina biyomitulaisi kwaitala mwau bim e bisetuwolaisi biyomitulaisiga kwaitala \q2 deli makawala goli eiyokulokaisi titoulesi bivagaisi kwaitala sopa tuvaila e iyeikulaisi kwaiyuwela. \b \q1 Guyau ikaibiga mwada la tomota ikoulovaisi matauna. \q1 \v 7 Mauula baisa Guyau Topeuligaga ikaibiga kawala, \q1 “Yeigu bavakayuvisi ulo tomota makawala bitavakayuvisi tanumnumta wa kova \q2 e bawakoli matausina. \q1 Ulo tomota bogwa eimitugagasi - \q2 e gala gagabila bavagi avai vavagi ituwoli baisa matausina. \q1 \v 8 Mayesi makawala tuvamata \q2 tuta komwaidona bisisasopasi wala. \q1 Taitala taitala kala udokaiwa wala bibigimwamwasila baisa sola. \q1 Mitaga olumoulela mokwita wala ilaleiya kala sikula sola. \q1 \v 9 Ki kudokaisi gala bamipuki matausina paila vavagi makwaisina? \q1 Ki kudokaisi gala bakau lugwa baisa avai boda paila baisa? \q1 Yeigu Guyau lalilivala.” \s1 Yeremaia ivilam la tomota \q1 \v 10 E yeigu Yeremaia akaibiga kawagu, \q1 “Yeigu baninamwau paila koya, \q2 deli bavilam mnumonu semitamata, \q1 paila bogwa wala eisumatasi, \q2 e gala wala availa ililoula oluwalaisi makatuposina. \q1 Kaigasi bulumakau gala tuvaila bitalagi. \q2 Mauna nayoyowa deli mauna nabubolodila bogwa eibutusi eilosi wala ambaisa.” \b \q1 \v 11 E Guyau ikaibiga kawala, \q1 “Yeigu bavigaki Yerusalem bidadaimi makawala gulotala wawa, \q2 e ugiwagi bivigakaisi si valu. \q1 E makwaisina viluwela Yuda bavigaki bivilouwokuvasi wala, \q2 e gala availa gagabila bisikaili makwaisina.” \b \p \v 12 Mapaila yeigu akatupoi Guyau kawagu, “Guyau, avaka uula valu dadaimiwokuva wala deli saina lubulabu makawala viloupakala, e gala availa ibodi bililoula oluwalaisi? Ki, availa saina tokabitam e ibodi bikateta vavagi makwaisina? Kaina availa sitana bogwa lokukwatumiki vavagi makwaisina e ibodi matauna biluki tomota ke?” \p \v 13 Mitaga Guyau ivitakaulokaigu kawala, “Ka! Baisa eikaloubusi paila ulo tomota bogwa eipakaisi ulo vituloki makwaisina lasaiki matausina. Gala ikabikuwolaigusi kaina ivagaisi avaka laluki bivagaisi. \v 14 Mitaga kaimapula, matausina ikasai wala dubasi e eitemmalaisi minasina tokolu Beali,\f t \ft Kugisi Yer 2.8.\f* baisa goli tumisia si kedakeda eivitulokaisi biuvagaisi makawala. \v 15 Mapaila kulagi avaka yeigu Guyau Topeuligaga, mina Isireli si Yaubada, bavagi. Ka, yeigu basaiki ulo tomota napwa bikamsi deli tuva\f u \ft Makwaisina napwa deli tuva ikibuboti mina Isireli makateki bibodaisi vavagi saina mwau.\f* tovala bimomsi. \v 16 E bavabutu matausina bilosi bisilomlasi wala oluwalaisi boda ituwoli ituwoli, matausina tubusia gala inikolaisi, kaina matausina tuta baisa sitana ililagaisi bulogasi mabudosina tomota. E oluvi bawitali tokwabilia bikabiliasi deli matausina, tatoula wala bikatumtuwolisi komwaidosi.” \s1 Mina Yerusalem idousi paila pilasi \p \v 17 E Guyau Topeuligaga ikaibiga kawala, \q1 “Kuninamsaisi avaka baisa eikikaloubusi! \q1 Kudouwaisi tovalam bimaisi, \q2 minasina vivila nakakateta paila bikavinavinasi.” \b \p \v 18 Tomota ikaibigasi kawasi, \q1 “Kulukwaisi minasina binanakwasi bimaisi bikavinavinasi paila yakidasi, \q2 tatoula wala mitilagidasi bikasewoki mitadaisi, \q2 e bititayelu makawala sakala.” \b \p \v 19 Ka, tauwau! Kunakaigalaisi valam butula eiyoyu mapilana Saiyoni,\f v \ft Mapilana Yerusalem.\f* kawasi, \q1 “Ka, bogwa wala bitagagasi! \q2 Yakidasi bogwa wala mokwita eiulikaidasi mmosila! \q1 Mapaila ibodi bitasilavaisi da valusi, \q2 paila da kabosisuaisi bogwa eikodidaimisi.” \b \p \v 20 E yeigu Yeremaia akaibiga kawagu, \q1 “Yokomi vivila, kulagaisi Guyau la biga, \q2 kulamamsi e bukunakaigalaisi. \q1 Ka, kuvitulokaisi litumia vivila ammakawala bivalamsi otutala kaliga, \q2 e lubaimia kuvitulokaisi ammakawala bikavinavinasi. \q1 \v 21 Paila kaliga bogwa eisuki da bwalasi, \q2 deli bogwa eisuki da ligisasi. \q1 E gugwadi okadumalaga saina nanakwa wala eikaligasi, \q2 deli goli tubovau tauwau obikubaku. \q1 \v 22 E uwosi tomata eiuwaki wala silaveva ambaisa ambaisa, \q2 makawala kaibilabala eiyomalaulasi wala olopola valu, \q2 kaina makawala kaula totayoyuwa bitaiyau e biligaiwa wala, \q2 e gala availa togebila bimai. \q1 Ka! Baisa makawala Guyau eilukwaigu lalivali.” \b \p \v 23 E Guyau ikaibiga kawala, \q1 “Tokwabitam gala ibodi bikamnumonaisi si kabitam, \q2 kaina mina papeula bikamnumonaisi si peula, \q2 kainaga matausina si guguwa bidubadu bikamnumonaisi si veiguwa. \x - \xo 9.23-24 \xt 1 Kr 1.31; 2 Kr 10.17\x* \q1 \v 24 Mitaga kidamwa availa magila bikamnomwana, \q2 ibodi binikolaigu deli bikateta availa yeigu e baisa bivigaki la kamnomwana. \q1 Paila yeigu tomitakwai, \q2 deli goli yeigu giyoubwaila. \q1 E makwaisina wala vavagi ibodi biyomwasalaigusi. \q1 Ka, yeigu Guyau bogwa lalivala.” \b \p \v 25-26 E Guyau ilivala kawala, “Igau kwaitala tuta bima yeigu bamipuki tomotela Itipita, Yuda, Edom, Amoni, Mowabi, deli goli tomotela oviloupakala, matausina goli bogwa leikapitunaisi kulusi eiyakukupi. Komwaidosi matausina bogwa tobobobu, mitaga gala wala ikibubotaisi kabotuvitusila kabutu makwaina. Gala taitala matausina deli gala taitala mina Isireli ikabikuwoli ulo kabutu.” \c 10 \s1 Tapwaroru baisa tokolu, kaina baisa Yaubada mokwita \p \v 1 Tauwau, yokomi mina Isireli, ka kulagaisi kami biga Guyau bilivala. \v 2 Ikaibiga kawala, \q1 “Gala bukuyeikulaisi si kedakeda ituwoli boda mabudosina; \q2 taga bikaikai ninami avai vavagi kwemitawasi bikaloubusi walakaiwa, \q2 ilagoli kaina tuwoli boda mabudosina bibulukukoli. \q1 \v 3 Tomota matausina si tapwaroru gala isim dimlela. \q1 Bilukubalaisi kaitala kai olawodila, \q2 e toleilai bikau la kaiyoudila e bilaleiya makaina, \q1 \v 4 deli bikatububuli tokolu metoya siliba deli goula. \q1 E ikatupitukwaisi okaiwawa \q2 paila bikikuloti taga bikapusisi. \q1 \v 5 Ka minasina tokolu makawala minasina kabovitukokola obigulela mareni; \q2 minasina gala ibodi bibigatonasi e gala ibodi biloulasi \q2 mapaila matausina bilupalupasi wala. \q1 Mapaila gala ibodi bukukukolaisi minasina \q2 gala wala gagabila biyogagaimi, \q2 e deli gala wala avaka kami bwaina bisakaimi.” \b \q1 \v 6 Mwa Guyau, gala wala taitala makawala yoku; \q2 yoku goli Topeuligaga, \q2 deli yagam igaveka deli saina igapeula. \q1 \v 7 Availa ibodi bipaiki paila bitemmalaim yoku si guyau boda ituwoli ituwoli \q2 ikwani wala kam taimamila bikanuvagasi. \q1 Gala wala taitala makawala yoku \q2 oluwalaisi komwaidona si tokabitam boda ituwoli ituwoli, \q1 kaina oluwalaisi komwaidona si gweguya. \x - \xo 10.7 \xt YG 15.4\x* \q1 \v 8 Komwaidosi wala toninagowa deli toninitaboda. \q1 Ammakawala minasina tokolu bivitulokaisi matausina avaka? \q1 \v 9 Si tokolu minasina eikatububulaisi siliba metoya Sipeini \q2 e deli goula metoya Upasa, \q2 baisa komwaidona togini tokolu si paisewa; \q2 ivisikomasi kasi kakapula kala vau bweyani deli dairarugu \q2 miyasina tobasisi karekwa eikimidagaisi kala bisibasi. \q1 \v 10 Mitaga Guyau yoku wala Yaubada mokwitatoula, \q2 yoku Yaubada tomomova; \q2 tuvaila Guyau tosivagasi. \q1 Avai tuta bukugibuluwa valu watanawa biyega \q2 e boda ituwoli ituwoli gala ibodi bivakulokolasi. \p \v 11 (Yokomi tomota ibodi bukulukwaisi matausina kidamwa yaubada minasina tokolu gala kala tobubula valu watanawa deli labuma, minasina goli bikatudidaimisi. E gala tuvaila bisisuaisi ambaisa ambaisa ovalu watanawa.) \s1 Wosila kala yakaula Yaubada \q1 \v 12 Guyau ibubuli valu watanawa metoya ola peula; \q2 metoya ola kabitam ibubuli watanawa komwaidona \q2 deli ikatuvakai labuma komwaidona. \q1 \v 13 Metoya ola karaiwaga sopi walakaiwa ikawoulasi, \q2 e lowalowa imai metoya omdula valu watanawa. \q1 Matauna ivigaki kavikavila bikavila metoya wa kuna \q2 deli iwitali yagila metoya ola bwaima. \q1 \v 14 Metoya bubuli makwaisina kasi gigisa, tomota kasi lumkola \q2 makawala mina ninagowa deli mina gugolia wala. \q1 Matausina eibububulasi tokolu iiyomsilaisi wala titoulesi \q2 paila uula si yaubada minasina leibubulaisi \q2 nasisasopa deli gala isim si momova. \q1 \v 15 Minasina ibodi wala bitakaluwou paila gala isim dimlesi. \q1 E avai tuta Guyau bima paila bivagi avaka nanola \q2 baisa minasina, bogwa goli bimtuli. \q1 \v 16 Ka, matauna Yekobe la Yaubada gala makawala minasina tokolu. \q1 Matauna goli ibubuli vavagi komwaidona, \q2 deli matoulela goli leinagi Isireli paila la tomota tatoula. \q1 Ka, matauwena Guyau Topeuligaga. \s1 Tutala katupipi igau makateki \p \v 17 Mina Yerusalem, yokomi bogwa ivaulaimi ivapataimi! Kukougugulaisi mi guguwa. \v 18 Guyau bogwa bikogalaimi metoya valu mapilana; matauna biyovikidadaimi wala tatoula bivinakwaimi e gala taitala bisisu kesa. Guyau bogwa eilivala. \q1 \v 19 Mapaila mina Isireli ikawotasi kawasi, \q1 “Oooi! Bogwa einokumagaidasi! \q1 Kada kalibwagasi gala wala bibwainasi. \q1 Tadokaisi baisa vavagi vigimakava wala! \q1 \v 20 Da buliyoyovasi bogwa eikodidaimisi; \q2 yuwoyoula miyasina ikikuloti bogwa eitatunaisi. \q1 Litudoiasi komwaidona bogwa wala eibutugeyaisi; \q2 gala wala availa isisuaisi kesa paila bikaliivauwaisi da buliyoyovasi; \q2 e gala wala availa bipapi bitaboda.” \b \q1 \v 21 E avitakauloki kawagu, “Kama tokugwasi saina mina ninagowa; \q2 matausina gala wala inigadaisi Guyau paila la vakeda. \q1 Baisa uula matausina eimamasi, \q2 e ma tomotasi bogwa wala eibutigigaiyaisi. \q1 \v 22 Ka, kulagaisi kala kauta valu bogwa eikaloubusi! \q1 Boda mapilana opiliyavata bogwa eisinuvagelasi; \q2 la tokabilia bogwa bivigakaisi viluwela Yuda bimila viloupakala, \q2 ugiwagi bivigakaisi si valu.” \b \q1 \v 23 Mwa Guyau, bogwa wala lanikoli gala availa ibodi bikaraiwogi la kabodoulaguva titoulela; \q2 gala taitala tomota ibodi bikaraiwogi titoulela la momova. \q1 \v 24 Mwa Guyau kukiduwosisii m tomota; \q2 avai tuta bukugibuluwa, taga sainem bukuyomiyuyaimasi \q2 kaina bukumipukwaimasi. \q2 paila avaka bikaloubusi baisa yakamaisi baisa kala vigimkovila. \q1 \v 25 Kuwovili m gibuluwa bilokaia baisa boda makwaisina \q2 gala ititapwarorusi baisa yoku \q2 deli tomota matausina eikoulovaimsi. \q1 Matausina ikatumataisi m tomota; \q2 mokwitatoula wala iyomiyuyaimasi \q2 e ma valusi idadaimisi isisu vilouwokuva wala. \c 11 \s1 Yeremaia deli Guyau la kabutu \p \v 1 E Guyau ilukwaigu kawala, \v 2 “Kunakaigali karaiwogala kabutu makwaina. Kuluki tomotela Yuda deli Yerusalem \v 3 kidamwa yeigu goli, Guyau Isireli la Yaubada, bogwa babuloti komwaidosi matausina availa availa gala ikabikuwolaisi kabutu makwaina karaiwogala. \v 4 Kabutu makwaina bogwa lavigibogwi baisa tubusia tuta matutona lavisunupuloi matausina metoya Itipita, mavilouna goli makawala kumkumla eikapolu baisa matausina. Yeigu laluki matausina bikabikuwolaigusi deli bivagaisi vavagi komwaidona makawala lakaraiwogi matausina bivagaisi. Yeigu laluki matausina kidamwa bikabikaulasi, matausina goli ulo tomota e yeigu si Yaubada. \v 5 E yeigu bavagi makawala ulo biga katotila makwaina baisa tubusia mwada basaiki matausina bilukumalala mapilana goli bogwa leisisikaisi baisa tuta.” \p E yeigu alivala kawagu, “Guyau, bogwa makawala.” \p \v 6 Oluvi Guyau ilukwaigu kawala, “Ka, kula olumoulela Yerusalem deli Yuda viluwela komwaidona. E baisa bukusola ulo biga e kuluki tomota binakaigalaisi karaiwogala kabutu makwaina bikabikuwolaisi. \v 7 Ka avai tuta bogwa lavisunupuloi tubusia metoya mapilana Itipita, e yeigu bogwa lakakikili matausina paila bikabikuwolaigusi e katuloluta gala wala yamtalegu baisa tomota lasaitaula katuloluta leima goli yam lagaila. \v 8 Mitaga gala wala inakaigalaisi kaina ikabikuwolaisi. Kaimapula wala, komwaidosi itaboda ninasi e isetuwolaisi wala uvagila mitugaga. Yeigu bogwa lakaraiwogi matausina paila biyamataisi kabutu makwaina, mitaga matausina ipakaisi. Mapaila bogwa bibanaisi komwaidona mipukila kabutu makwaina.” \p \v 9 Oluvi Guyau ilukwaigu kawala, “Ka, tomotala Yuda deli Yerusalem eikikeiwalaigusi. \v 10 Matausina eitukutakusi avaka tubusia si mitugaga omitibogwa, matausina goli eikoulovaisi avaka laluki bivagaisi; matausina ititapwarorusi baisa ituwoli yaubada. Mina Isireli deli Yuda bogwa eikodidaimisi kabutu makwaina lavagi deli tubusia omitibogwa. \v 11 Mapaila baisa tuta, yeigu Guyau, bogwa laluki igau bamai kabomwau baisa matausina, e gala wala availa bilau biga. E avai tuta bidousi baisa yeigu paila pilasi, yeigu gala wala banakaigali matausina. \v 12 E Yuda tomotala deli Yerusalem bilokaiasi yaubada minasina tokolu, minasina goli eigibugabusi lula, e bidousi baisa minasina paila pilasi. Mitaga yaubada minasina gala wala ibodi bikolaisi matausina avai tuta kabomwau tutala bikaloubusi. \v 13 Makawala wala kala bidubadu mina Yuda si valu makawala wala kala bidubadu si yaubada e tosisula Yerusalem eikaliaiisi saina bidubadu kabogabu lula paila bigubugabusi lula baisa minana yaubada kabokakayuwa Beali, e kala bidubadu kabogabu lula makawala wala kala bidubadu keda olopola valu. \v 14 Yeremaia, gala tuvaila bukunigada kaina bukukwayubabai baisa yeigu paila tomota matausina. Avai tuta bibodasi mwau e bidousi baisa yeigu paila pilasi, yeigu gala wala banakaigali matausina.” \p \v 15 E Guyau ilivala kawala, “Ka, ulo tomota matausina lasaiki bobonagu bogwa leimmitugagasi. Availa eikaraiwogi matausina eisusuvisi ogu bwala kwebumaboma? Ki, avai tau gagabila bilivala kawala ibodi matausina bisuvisi ititapwarorusi ogu Bwala Kwebumaboma? Ki, idokaisi mwada bivabudibodaisi avai mwau metoya osi biga katotila deli si semakavi minasina mauna eivigakaisi lula? Kaina vavagi makwaisina biyomwasali matausina ke? \v 16 Okwaitala ladoki matausina olibe kaila kaitumkikita, kaiuwala eibukulasi saina kweminabwaita. Mitaga tuta baisa, babutupilapala wala e bavakati kova oyekwesila deli bakolakavi sisila masisisina. \p \v 17 “Yeigu goli, Guyau Topeuligaga, lasapu Isireli deli Yuda, mitaga tuta baisa lavitukukoli matausina metoya mwau makwaisina. Mitaga titoulesi wala eiyomitulaisi kasi mwau paila bogwa leivagaisi sula. Matausina leiyogibuluwaigusi paila uula igubugabusi lula baisa Beali.” \s1 Ikikeiwalaisi Yeremaia \p \v 18 Kileta wala Guyau eikipuloki taigagu paila agu tilaula eikikeiwalaigusi. \v 19 Yeigu makawala natana lam namanum eivakoulisi eilauwaisi paila bikatumataisi, e gala wala anikoli matausina eikikeiwalaigusi paila bibubunasi bubunela mitugaga. Ikaibigasi kawasi, “Ibodi bitalukubalaisi kai makaina igau kaitubovau; ibodi bitakatumataisi matauna e bitotila nona.” \p \v 20 Mapaila anigada kawagu, “Mwa Guyau Topeuligaga yoku toyakala duwosisia; yoku kuuwakoli tomota si nanamsa deli kasi lumkola. Mapaila lasaili agu mwau oyamam; e kutagwala bukukwau agu lugwa.” \p \v 21 E mina Anatoti magisi bikatumataigusi, e eilukwaigusi kidamwa basewadaia kamatula Guyau la biga e matausina bikatumataigusi. \v 22 Mapaila Guyau Topeuligaga ikaibiga kawala, “Bogwa bamipuki matausina! Si totubovau bogwa bikatumataisi okabilia; molusaula bikimati litusia. \v 23 Bogwa lanagi tutala kabomwau bikaloubusi baisa mina Anatoti, e avai tuta tuta matutona bikaloubusi gala wala taitala bisisu kesa.” \c 12 \s1 Yeremaia la katupoi baisa Guyau \q1 \v 1 “Mwa Guyau, kidamwa bakominimani deli yoku paila kwaitala ulo sula, \q2 yoku bogwa bukunagi vavagi kala duwosisia. \q1 Mitaga ibodi wala bakatupoiyaim paila karaiwaga duwosisia. \q2 Avaka paila mina mitugaga saina ikobaluluwa si kaisisu? \q2 Avaka paila mina sisasopa iiyubwailasi? \q1 \v 2 Yoku kuvali matausina e italolasi, ikaitubwasi e iuwasi. \q1 Matausina tuta komwaidona kasi udokaiwa bililivalaimsi, \q2 mitaga gala ikaiki uwosi paila yoku. \q1 \v 3 Mitaga yoku Guyau bogwa kunikolaigu; \q2 e kugigisi avaka lauvagi, \q2 deli ammakawala ayebwailim. \q1 Kubititani matausina kulau makawala sipi \q2 makateki biyalaisi; \q2 e kuiyamati wala matausina \q2 tatoula bibudoki si tuta paila bikatumataisi. \q1 \v 4 Ammakawala kala kaduwonaku meilili bikau oma valusi, \q2 deli mnumonu wa bagula bimmwailelasi wala? \q1 Mauna nasigisagina deli nayoyowa eikikaligasi wala, \q2 paila uula ma tomotasi si mitugaga, \q1 matausina goli ikaibigasi kawasi, \q2 ‘Yaubada gala igigisi avaka leitauvagaisi.’” \b \q1 \v 5 E Guyau ilivala kawala, \q1 “Yeremaia, kidamwa tomota bikalisauwaimi sakaula, \q2 ammakawalaga bukuvigaki bukukwalisau wosa osi sakaula? \q1 Kidamwa gala ibodi bukutuvaluwa olumoulela valu vilouwokuva, \q2 ammakawalaga bukuvigaki bukutuvaluwa oudilela Waya Yoridani? \q1 \v 6 Ilagoli tuwamwa budamwa, matausina goli dalem tatoum bogwa eikoulovaimsi; \q2 matausina ikatukwaitalasi bikabiliasi deli yoku. \q1 Gala bukudubumi matausina, ilagoli matausina ililivalasi bigabwaila.” \s1 Guyau la ninamwau paila la tomota \q1 \v 7 E Guyau ilivala kawala, \q1 “Ka yeigu bogwa lasilavi Isireli; \q2 matausina goli ulo boda tatougu lanagi bogwa lakoulovi. \q1 Yeigu bogwa lakasali matausina ulo tomota ayebwaili \q2 oyumasi kasi tilaula. \q1 \v 8 E ulo tomota tatougu bogwa eikosomapwaigusi; \q2 makawala natana laiyoni olawodila \q2 matausina eikagotaigusi \q2 e mapaila yeigu avigaki matausina mina kukologu. \q1 \v 9 Ka ulo tomota tatougu matausina makawala natana mauna nayoyowa, \q2 e mluveka bivaulaisi bivapataisi. \q1 Kudouwaisi mauna nagigasisi bimaisi wa paka takamsi! \q1 \v 10 Bidubadu tokaraiwaga mitawasi \q2 bogwa eikodidaimisi ulo bagula bigulela waini; \q2 matausina eivatutaisi wala ulo bagula eimoiyaisi iligaimwaisi; \q2 ulo kwabila bilukumalala ivigakaisi eimila viloupakala. \q1 \v 11 Matausina eivigakaisi mapilana eimila bidapakala wala; \q2 e vilouwokuva wala lagigisi eitotu. \q1 Valu pilamwaidona bogwa eimila viloupakala, \q2 e gala wala availa ikaiki wowola avaka bivagi. \q1 \v 12 Okoyala viloupakala pilamwaidona \q2 tomotala leimaisi paila bilebwaisi valu. \q1 Yeigu labubuli kabilia paila bikodidaimisi valu pilamwaidona; \q2 gala availa ibodi bisisu bwaina. \q1 \v 13 Ulo tomota isapwaisi kasi yagogu, e kabinaila itaiyauwaisi mnumonuwokuva wala; \q2 saina tokwaibagula, mitaga si kaibagula gala wala dimlela. \q1 Metoya ogu gibuluwa mmayuyula \q2 avigaki komwaidona kasi yagogu tamkwayayogwa wala. \q1 Si bagula gala wala kabinaila.” \s1 Guyau la biga katotila baisa mavilousina valu otalila Isireli \p \v 14 Guyau eilivala kawala, “Ka, balivala paila mavilousina valu otalila Isireli, matausina goli leikodidaimisi mapilana valu lasaiki ulo tomota mina Isireli. Yeigu basabu matausina mina mitugaga metoya osi valu makawala kai leikosabwaisi, e bakoliga mina Yuda metoya baisa matausina. \v 15 Mitaga avai tuta bogwa babutugigai matausina, igau tuvaila banokapisi matausina. E yeigu bakaimilivau boda makwaisina kwaitala kwaitala balau osi pwaipwaia deli osi valu tatousi. \v 16 E kidamwa bogwa leikatotusi metoya oninasi komwaidona e bidubumaisi si tapwaroru ulo tomota deli bilivalasi biga katotila mwau kawasi, ‘Mokwita goli Guyau Tosivagasi’ - makawala matausina okwaitala eivakadaisi ulo tomota bilivalasi biga katotila mwau oyagala Beali - oluvi yeigu bakommoli matausina e bavigaki ulo tomota tatougu e bisibwabwailasi. \v 17 Mitaga kidamwa avai boda mabudosina gala bikabikaulasi, yeigu basabu matausina e bakatumtuwoli wala. Ka, yeigu Guyau bogwa lalivala.” \c 13 \s1 Sevalopula yakakalaia \p \v 1 E Guyau ilukwaigu bala agimoli yatala ulo sevalopula\f w \ft La sevalopula baisa yakukupi wala bisikam.\f* e basikoma; mitaga ilukwaigu gala bavidagu wa sopi. \v 2 Mapaila ala agimoli e asikoma miyana. \v 3 E Guyau ilukwevauwaigu kawala, \v 4 “Kula wa Waya Yupereiti e kukwatupwani miyana okatukwaka.” \v 5 Mapaila ala akatupwani miyana katitaikina wa Waya Yupereiti. \p \v 6 E igau bogwa eimlumweitala Guyau ilukwaigu bakaimilavau bala wa Waya Yupereiti e bakau miyana sevalopula. \v 7 Mapaila akaimilavau ala ambaisa makatupona lakatupwani miyana e abani miyana bogwa eidadaimi gala wala kala migalela sisikam. \p \v 8 E oluvi Guyau ilukwevauwaigu kawala, \v 9 “Baisa makawala yeigu bavabu kala kaiveka ninasi mina Yuda deli mina Yerusalem ninasi saina vakaigaga. \v 10 Matausina mina mitugaga bogwa leipakaisi bikabikuwolaigusi. Matausina ninasi itaboda deli si mitugaga gala bitakaibiga, e ititapwarorusi deli iwotitalaisi minasina yaubada ituwoli. Mapaila yeigu bavigaki matausina makawala miyana sevalopula yakakalaia gala kala migalela sisikam. \v 11 Yeigu magigu mina Isireli deli Yuda biyosasi wala bikasai baisa yeigu, makawala sevalopula bigigipwala okuvilu. Lavagi makawala kidamwa bikatetasi matausina ulo tomota tatougu paila kagu yakaula deli kagu taimamila, mitaga matausina gala wala ikabikuwolaigusi.” \s1 Lukwavela waini \p \v 12 E Guyau Yaubada ilukwaigu kawala, “Mwa Yeremaia kuluki mina Isireli kidamwa bibodi komwaidona lukwavela waini bivakasauwaisi waini wala. E matausina bivitakaulokaimsi mwada bogwa leinikolaisi komwaidona lukwavela waini ibodi bitavigogwaisi wala waini bikasewasi. \v 13 Oluvi kuluki matausina kidamwa yeigu Guyau bavimom tomotala valu makwaina tatoula wala bimommatasi. ka gweguya, matausina Debida dalela, tolula, tovitoubobuta, deli goli komwaidosi mina Yerusalem. \v 14 E oluvi yeigu bamtuli matausina makawala yatala lukwava bikatupituki yayuwela bikatumkumku, ka tommoya deli tubovau bavigaki makawala wala. Gala ninabwaila, gala bobwailila, kaina nokapisi ibodi bisilibodaigusi metoya ogu katumata baisa matausina.” \s1 Yeremaia ikatululuti taga bikaiveka ninasi \q1 \v 15 Mina Isireli, ka! Guyau bogwa leilivala! \q1 Ibodi ninami bimanum bukuligalegasi baisa matauna. \q1 \v 16 Ibodi bukutemmalaisi Guyau mi Yaubada. \q1 Kaina goli bimai dudubila \q2 e bukuvaposausi avai tuta kuliloulasi wa koya. \q1 Yokomi lokupikwakusi bimai lumalama, \q2 mitaga kaina bivigaki dubilikitakita. \q1 \v 17 Kidamwa kupakaisi gala wala bukuligalegasi, \q2 yeigu bakium bavalam paila saina kaiveka ninami. \q1 Bavilumgaga e mitilagigu bigiposisi \q2 paila tilaula bogwa leikatupipaisi leilauwaisi Guyau la tomota. \b \p \v 18 Guyau ilukwaigu, kawala, “Kuluki guyau deli inala bisibusisi metoya osi takaikaia, paila kasi kulupaipi kwaiminibwaita bogwa leikapusisi metoya opwanetasi. \v 19 Mapilasina viluwela Yuda opilibolimila tilaula eivaulaisi eivapataisi. Gala availa gagabila biulilavi tilaula paila bisuvi mapilasina valu. Komwaidosi mina Yuda eikatupipaisi ilauwaisi tuwoli boda osi valu.” \p \v 20 Yerusalem, ka kugisi, kam tilaula leimeimaisi metoya mapilana opiliyavata! Ambaisa m tomota tatoum lokuyamati matausina goli lokukwamnumoni. \v 21 Avaka bukulivala avai tuta matausina lokudoki lubaimwa bikaiyoulimsi e bikaraiwogaimsi? Yoku bukulumkoli mmayuyu makawala natala vivila ola tuta bitapoi yamala. \v 22 Kidamwa bukukwatupoi avaka paila eikaloubusi makawala baisa yoku - avaka paila kam kwarekwa eitotinasi e yoku eiyosaimsi eimokaiamsi - ka, paila uula m mitugaga saina vakaigaga. \v 23 Ki, igagabila taitala tau tobwabwau bivigaki kanavinela bidavila, kaina natana lepodi bikanini tunutunula wowola biligaim? Kidamwa ibodi bivagaisi makawala, e yokomi gala avaka kuvagaisi mitaga mitugaga wala ibodi bukumwelisi e bukuvagaisi avaka duwosisia. \v 24 Mitaga Guyau igau bibutugigaiyaimi makawala wawa e yagila biyuvisau bilau. \v 25 Matauna bogwa eilivala baisa kami vakatutuki. Baisa makawala avaka bogwa leinagi e bivigakaimi, paila uula bogwa lokulumwelavaisi matauna e lokudubumaisiga minasina yaubada sasopa. \v 26 E Guyau titoulela wala bikatuliku kami karekwa biligaim bukummosilasiga. \v 27 Ka matauna bogwa eigigisaimi wala lokuuvagaisi vavagi makwaisina kwekukolola. Tuvaila bogwa leivitokaimi tolosila kulolosi kutitaimamilasi minasina yaubada sasopa wa koya deli olawodila makawala taitala tau bikasaimwali la kwava sola kaina makawala natana wosa namwala bibubwakuli wala otapwala navivila. Wo, mina Yerusalem bogwa bukudoumlabasi wala! Ki, avai tuta bukumigileusi? \c 14 \s1 Waigigi mapilana Yuda \p \v 1 E Guyau ilukwaigu paila waigigi makwaina kawala, \q1 \v 2 “Ka, Yuda bogwa eiuvalam, \q2 e viluwela bogwa eikikaligasi. \q1 E tomotala ikanubilabalasi opwaipwaia deli si ninamwau, \q2 deli Yerusalem eidoudou paila pilasi. \q1 \v 3 Matausina si guguwa bidubadu iuwitalaisi si towotetila bilolosi paila bikikasopisi. \q2 E towotetila bilosi outuwotu, \q2 mitaga gala wala bibubanaisi sopi. \q2 E mapaila matausina bikikaimilavausi yaukuwokuva wala kasi lukwava. \q1 E matausina bisilumwagudusi wala, \q2 deli kala mama ninasi, e deli si ninayuwa. \q1 \v 4 E matausina tobigubagula ibulokatuwoli goli, \q2 e bisikulukululusi wala, \q1 paila uula gala kuna, \q2 e pwaipwaia bogwa eibidapakala. \q1 \v 5 E minana dia navalulu \q2 biligaiwa wala latula osaivau, \q2 paila uula gala wala kasi mnumonu. \q1 \v 6 E ase nabubolodila bilosi itowaisi odabala koya \q2 e bipuluyakayakasi makawala ugiwagi. \q1 E mitasi bogwa eibiliuya \q2 paila uula gala isim kasi. \q1 \v 7 E ulo tomota idousi baisa yeigu kawasi, \q2 ‘Guyau, ilagoli ma mitugagasi bogwa eibanaimasi, \q2 mitaga kanigadaimsi bukupilasaimasi, makawala goli bogwa lokukwatotila. \q1 Yakamaisi saina sivabidubadu katotubulokaimsi, \q2 e yakamaisi bogwa lakamitugagasi omatam. \q1 \v 8 Mwa! Yoku goli kammwaleta lokukolaimasi metoya okabosilagi komwaidona, \q2 mapaila yakamaisi mina Isireli ma pikwakusi baisa wala yoku kammwaleta. \q1 Mwa! Avaka uula lokuvigakaim makawala taitala tomitawasi oma valusi, \q2 kaina makawala taitala tokwaidadina bima e bivaiwasi kwaitala wala bogi ke? \q1 \v 9 Avaka uula lokuvigakaim makawala taitala tonakaka, \q2 kaina makawala taitala tokwabilia gala isim la peula paila bipilasi, kadai? \q1 Mitaga Guyau, yoku deli yakamaisi! \q2 Yakamaisila m tomota, \q2 e taga kusilavaimasi!’” \b \p \v 10 E Guyau ilivali livalesi matausina tomota kawala, “Matausina iyebwailisi bisisakaulasi metoya baisa yeigu, deli gala wala bikaraiwogaisi titoulesi. Mapaila gala sitana imwamwasila nanogu baisa matausina. E bogwa bikatululuwaiyaigu vavagi gaga makwaisina bogwa eivagaisi e yeigu bamipuki matausina paila si mitugaga.” \p \v 11 E Guyau ilukwaigu kawala, “Gala bukunigadaigu paila bapilasi matausina tomota. \v 12 Ilagoli kaina biposumasi, mitaga yeigu gala wala balagi si dou paila pilasi. E ilagoli kaina bigabwaisi lula, kaina goli bisemakavaisi kaula baisa yeigu, mitaga gala wala biyomwasalaisi nanogu. E kaimapula, yeigu bakatumati matausina metoya okabilia deli molusaula deli wa lelia.” \p \v 13 E oluvi alivala kawagu, “Guyau Yaubada, yoku bogwa kunikoli tovitoubobuta komwaidosi eilulukwaisi tomota mwada gala tuvaila kabilia, kaina molusaula, paila uula yoku bogwa lokukwatotila mwada vakota wala bisisu oma valusi.” \p \v 14 Mitaga Guyau ivitakaula kawala, “Ka, tovitoubobuta matausina isisasopasi wala livala oyagagu. Yeigu gala awitali matausina, kaina basaiki avai karaiwaga, kaina avai biga baluki matausina. E kilisala makwaisina eililivalaisi, gala metoya baisa yeigu. E si vitoubobuta komwaidona wala gala dimlesi, paila vavagi makwaisina baisa oninasi wala idokaisi avaka bikaloubusisi. \v 15 Ka, yeigu Guyau balukwaim avaka bavigaki matausina tovitoubobuta sasopa. Gala awitali matausina, mitaga ililivalasi oyagagu deli eilivalasi mwada kabilia deli molusaula gala wala bimakaia valu makwaina. Mitaga ka, yeigu eimati bakatumati matausina okabilia deli goli molusaula. \v 16 E availa availa matausina bogwa eilagaisi si biga matausina tovitoubobuta sasopa, matausina eimati bikaligasi makawala goli matausina tovitoubobuta. E uwosi biluvimakavaisi wala okadumilagela Yerusalem, e gala wala availa bibaku matausina. E vavagi makwaina bikaloubusi baisa komwaidosi wala - deli goli si kukova, litusia tauwau deli vivila. E baisa bavigaki mapula si mitugaga.” \p \v 17 E Guyau ikaraiwogaigu kidamwa baluki tomota paila ulo ninamwau e baisa makawala baluki, kawagu. \q1 “Ibodi mitilagigu bititayelu goli omatagu yam deli bogi, \q2 e gala ibodi avai tuta basimla. \q1 Paila ulo tomota kasi tatavi saina tavakaveka, \q2 deli kasi lewa saina novakaveka. \q1 \v 18 Avai tuta wala basunapula bala aliloula osaivau, \q2 bogwa wala bagigisi tomata, eikatumataisi okabilia. \q1 E avai tuta bala olumoulela valu, \q2 bogwa wala bagigisi tomota ikikaligasi metoya molusaula. \q1 E matausinaga tovitoubobuta deli tolula iuvagaisi wala avaka si wotetila, \q2 mitaga gala inikolaisi avaka eiuvagaisi.” \s1 Tomota ikayubabaisi baisa Guyau \q1 \v 19 Mwa Guyau! Ki, bogwa wala mokwita lokupaiki Yuda ke? \q2 Ki, bogwala tokukolom mina Saiyoni\f x \ft Mapilana Yerusalem.\f* ke? \q1 Mwa! Avaka uula lokuwogigai uwomaisi \q2 e gala ibodi bakabwainasi ke? \q1 Ka, yakamaisi kanainevisi paila vakota, mitaga gala wala avaka kala bwaina ikaloubusi. \q2 E yakamaisi kapikwakusi paila katumova, mitaga kaimapula kabokokola wala isunapula. \q1 \v 20 Mwa Guyau! Bogwa lakamitugagasi baisa yoku. \q2 Kakamitulaisi ma mitugagasi titoulemasi \q2 deli goli si mitugaga tubumaiasi. \q1 \v 21 Ka, kululuwai m biga katotila, e taga kukwaluwouwaimasi. \q2 Taga kuyomsili Yerusalem, \q2 makwaina viluwela m takaikaia kweguyugwayu.\f y \ft Kaina Bwala Kwebumaboma kainaga makaina Kabutu Didawogala (kugisi Yer 3.16).\f* \q1 E taga kukodidaimi kabutu makwaina lokuvagi deli yakamaisi. \q1 \v 22 Mwa Guyau! Ma Yaubadasi yoku. Ma pikwakusi kammwaleta wala yoku. \q1 Paila uula gala avai tokolu metoya avai valu ibodi biwitali kuna, \q2 e labuma titoulela gala ibodi bivagi valu bisigula. \q1 Mitaga yoku wala kammwaleta ibodaim bukuvagi vavagi makwaisina. \c 15 \s1 Kasi katudoum mina Yuda \p \v 1 E Guyau ilukwaigu kawala, “Kaina goli Mosese sola Samwela bitotusi otaligu e bikayubabaisi baisa yeigu, mitaga gala wala sitana banokapisi matausina. Mapaila kuvabutu bilosi ambaisa. Kuvabutu bibutusi metoya omatagu. \x - \xo 15.1 \xt Sun 32.11-14; Baw 14.13-19; 1 Sml 7.5-9\x* \v 2 E kidamwa bikatupoiyaimsi ambaisa bilosi, kuluki avaka yeigu bogwa lalivala, kawagu. \q1 Availa availa ibodi bikaligasi metoya wa lelia, \q2 e bogwa bikaligasi makawala. \q1 Availa availa ibodi bikaligasi metoya okabilia, \q2 e bogwa bikaligasi makawala. \q1 Availa availa ibodi bikaligasi metoya molusaula, \q2 e bogwa bikaligasi makawala. \q1 E availa availa ibodi bikatupipaisi bilauwaisi, \q2 e bogwa wala bivigakaisi makawala! \x - \xo 15.2 \xt YG 13.10\x* \m \v 3 Ka! Yeigu Guyau bogwa lavitobu nanogu baisa makawala. Kwaivasi kwemigigaga pakula bikaloubusi baisa matausina. Matausina bikaligasi metoya okabilia; e kaukwa bikatitaiwaisi uwosi bilauwaisi; mauna nayoyowa bimaisi bikomasi uwosi; e avaka kesala, mauna nabubolodila bimaisi bikamkulovaisi. \v 4 Yeigu bavigaki mina watanawa komwaidona bimmakiusasi baisa matausina, paila avaka Esekaia latula Manasa eiuvagi\f z \ft Matauna Manasa eitotubuloki Yaubada itapwaroru baisa tokolu; kugisi 2 Gwe 21.1-9.\f* metoya Yerusalem, matutona eiguguyau mapilana Yuda.” \x - \xo 15.4 \xt 2 Gwe 21.1-16; 2 Lil 33.1-9\x* \p \v 5 E Guyau ikaibiga kawala, \q1 “Mina Yerusalem, availa kudokaisi binokapisaimi, \q2 e availa bivilamwaimi? \q1 Kaina availa kudokaisi sitana bitokailimi \q2 e bikatupoiyaimi kawala, ‘Tauwau, ammakawami?’ \q1 \v 6 Ka! Yokomi bogwa wala kupakaigusi, \q2 e bogwa wala kutotubulokaigusi. \q1 Mapaila lavitukoli yamagu e lakatudoumwaimi, \q2 paila bogwa lasomata yayosa agu leiya. \q1 \v 7 Metoya valu kwaitala kwaitala omi valu \q2 yeigu akatusouwaimi alavaimi makawala wawa. \q1 Yeigu akatumataimi, yokomi ulo tomota, \q2 e akatumati litumia, \q2 paila uula yokomi gala wala kuligaimwaisi mi kedakeda gaga. \q1 \v 8 Kwabuya omi valu saina bidubadu, \q2 ikalisauwaisi kala bidubadu kanakenuva olumata. \q1 Yeigu akatumati tauwau avai tuta wala eiyuwoulasi, \q2 e avigaki inisia saina ivilumgwagasi. \q1 Saina wala nanakwa amiaki minasina \q2 si ninamwau deli kasi kokola. \q1 \v 9 E vivila minana litula tailima taiyu eikaligasi, \q2 bogwa eiwaki mota deli eimata wowola. \q1 Minana nanola bogwa wala eitaboduvagasi, \q2 kala mmosila deli nanola kala mwau ibulokatuwoli wala minana. \q1 Ka, availa availa yokomi kesala tommomova, \q2 yeigu batugwali kami tilaula bikatumataimi. \q1 Ka, yeigu Guyau bogwa lalivala.” \s1 Yeremaia itakulukulu baisa Guyau \p \v 10 O gugwesila wowogʹei! Avaka paila inagu eiunaigu? E baisa tuta bwaina wala bauvatai deli bakominimani deli tomota komwaidona. Yeigu gala wala awasi kaina anigadi si mani tomota, mitaga komwaidosi wala ikavilakaigusi biga mwau. \v 11 Mwa! Guyau, ka - mokwita goli yeigu lavigibau wotetila baisa yoku, kadai! E avai tuta agu tilaula eibodasi mwau deli mmayuyu, yeigu bogwa lanigadi kasi pilasi metoya baisa yoku. Ka, kidamwa gala makawala, ibodi si biga mwau bivigakaigu makawala ninasi! \v 12 (Ka, gala availa ibodi bikouwoli tanumnumta aiyani, e isiligaga goli tanumnumtela opiliyavata,\f a \ft Baisa ikibuboti mina Babilonia.\f* makaina eikatugulikaisi deli barasi, e makaina kala kowoula saina mwaugaga.) \p \v 13 E Guyau ilukwaigu kawala, “Ka, yeigu bogwa bawitali tilaula bilosi e bilebwaisi bilauwaisi komwaidona si guguwa deli si veiguwa ulo tomota, e baisa bikibuboti kasi mipuki paila uula mitugaga makwaina bogwa eiyomitulaisi olopola valu. \v 14 Yeigu bavigaki matausina biwotitalaisi kasi tilaula metoya valu mapilana gala avai tuta inikolaisi, paila ulo gidaleiya makawala kovatala kova bikakata wala gala avai tuta bimata.” \p \v 15 E yeigu akaibiga kawagu, “Guyau, bogwa kukwateta paila baisa. Mapaila kululuwaigu deli kupilasaigu. Ibodi wala bakau lugwagu baisa matausina eiwawaigusi. Mwa! Taga kuminumki matausina, kuvagi kuwonana sitana, mitaga kidamwa gala, bogwa wala bikatumataigusi. Guyau kululuwai, matausina eikagagaigusi paila goli yoku. \v 16 Guyau, yoku Yaubada Topeuligaga, yeigu goli m touwata, yoku kulilivala baisa yeigu e komwaidona m biga alilagi wala iwokuva. Mapaila m biga bogwa eiyomwasali nanogu deli ulo kabomwasawa. \v 17 Ka, yeigu gala wala ayomadi ulo tuta deli tomota ituwoli kagigigilasi deli kayousokanasi wala. Mitaga yeigu akabikuwoli m biga, yeigu asisu wala agumwaleta deli agu leiya. \v 18 Mwa! Avaka paila bwaina wala balumkoli mmayuyu makawala? Avaka paila agu pwasa gala nani bibwainasi? Avaka paila gala bukutuvi? Ki, kaina nanom mwada bukuyomwauwaigu, makawala waya bimada otutala waigigi ke?” \p \v 19 E mapaila Guyau ivitakaula, kawala, “Ka! Kidamwa bukuninavila, yeigu bakaimilivauwaim e bavigakaim ulo touwata tuvaila, deli kidamwa bukusim bigatonamakava e kaimapulaga bukukwamituli ulo biga, e yeigu bavigakaim ulo tovitoubobuta tuvaila. E yoku bukusisu wala gala bikaiki wowom paila bukulokaia matausina. Mitaga matausina wala bimakaiamsi. \v 20 Yeigu bavigakaim makawala pilatala taboda mapilana barasiwokuva wala saina pilakasai. Matausina bikabiliasi deli yoku mitaga gala wala bitomgwagasi odabam. E yeigu basikailim paila bakolaim deli bayamataim. \v 21 Yeigu bakolaim metoya osi peula tomitugaga deli togigasisi. Ka, yeigu Guyau bogwa lalivala.” \c 16 \s1 Guyau nanola paila Yeremaia la momova \p \v 1 E Guyau ilukivauwaigu kawala, \v 2 “Gala bukuvai e bukuunai litumwa ovalu mavilouna. \v 3 Yeigu igau balukwaim avaka bikaloubusi baisa tomota deli gugwadi magudisina leiunaisi baisa. \v 4 Matausina bikaligasi metoya avai lelia avai lelia mwau, e gala wala availa bivilam kaina bibaku matausina. E uwosi bikanukwenusi wala opwaipwaia makawala mauna pwasi. Matausina bikatumataisi metoya okabilia kaina molusaula wala bikimati matausina, e uwosi mauna nayoyowa deli nasigisagina bivigakaisi kʹasi. \p \v 5 “Ka gala wala bukusuvi kwaitala bulolibu. Gala bukuninamwau paila avai tomota. Paila yeigu gala tuvaila bamitukwaii ulo tomota paila bisisuaisi bwaina kaina bayebwaili deli banokapisi matausina. \v 6 Ka matausina bidubadu si guguwa deli tonamakava bikaligasi wala ovalu makwaina, mitaga gala taitala bibaku matausina kaina bivilam matausina. Gala taitala bikum koula kaina biviliu kulula paila biyomitali la ninamwau. \v 7 Gala availa bikipatu kaula kaina sopi paila kala kipatu matauna availa tolela bogwa eikaliga. Kaina goli availa tamala kaina inala bogwa eikaliga, gala taitala binokapisi. \p \v 8 “Gala bukusuvi kwaitala bwala ambaisa tomota ipakapakasi. Gala bukusikaili matausina paila bukukwamsi deli bukumomsi. \v 9 Kunakaigali avaka yeigu Guyau Topeuligaga mina Isireli si Yaubada balukwaim. Ka, yeigu bakatubodi butula mwasawa deli kabomwamwasila komwaidona deli butula veivai kala kaimwana. E tubwa matubona bigisaki mitasi bikaloubusi makawala. \x - \xo 16.9 \xt Yer 7.34; 25.10; YG 18.23\x* \p \v 10 “Avai tuta bukuluki matausina komwaidona vavagi makwaisina, matausina bikatupoiyaimsi avaka uula lanagi makawala paila bamipuki matausina saina tiganini. Matausina bikatupoiyaimsi avai sula leivagaisi deli avai mitugaga leiyomitulaisi baisa Guyau si Yaubada. \v 11 E oluvi bukuluki matausina Guyau eilivala makawala. Kawala ka, ‘Tubumia omitibogwa itotubulokaigusi e ititapwarorusi deli iwotitalaisi ituwoli yaubada. Matausina isilavaigusi e gala ikabikuwolaisi ulo vituloki. \v 12 Mitaga yokomi saina kusiligagasi kukwalisauwaisi tubumia. Komwaidomi wala kasai dubami deli mina mitugaga, e gala wala kukwabikuwolaigusi. \v 13 Mapaila bakalibutaimi bukubutusi metoya mapilana valu e bukulosiga ovalu mapilana gala kwaitala tuta kunikolaisi kaina tubumia omitibogwa einikolaisi. E metoya baisa yokomi bogwa bukuwotitalaisi ituwoli yaubada yumyam deli bugibogi. E yeigu gala wala banokapisaimi.’” \s1 Bikaimilavausi metoya okatupipi \p \v 14 E Guyau ikaibiga kawala, “Ka, kala kweluva bogwa leimaima e tomota gala tuvaila bibigasi katotila mwau oyagagu yeigu Yaubada tomomova, yeigu goli lavisunupulovi matausina mina Isireli metoya mapilana Itipita. \v 15 Kaimapula wala matausina bibigasi katotila mwau oyagagu yeigu Yaubada tomomova, yeigu goli lavisunupulovi matausina mina Isireli metoya mapilana valu opiliyavata deli goli mapilasina avai valu avai valu labutugigai leilosi. Yeigu bakaimilivau matausina osi valu tatousi, mavilouna goli bogwa lasaiki tubusia. Ka, yeigu goli Guyau bogwa lalivala.” \s1 Mipuki tutala bogwa eivilalamila \p \v 16 E Guyau ikaibiga kawala, “Yeigu bogwa bawitali topoula bidubadu bimaisi bikolaisi matausina tomota. Deli bawitali toweiga bidubadu bimaisi biweigisi matausina olopola koya makwaisina komwaidona deli wa lagi oraibwaga. \v 17 Bogwa lagisi vavagi komwaidona eiuvagaisi e gala wala avai vavagi ikanupepuni metoya baisa yeigu. Si mitugaga mitalela wala bagigisi. \v 18 Paila si mitugaga deli si sula yeigu banokuyuwi kasi mipuki, paila uula matausina iyogwalaisi ulo valu metoya minasina yaubada tokolu minasina goli gala isim si momova, makawala wala tomata, deli matausina ivakasauwaisi ulo valu minasina si yaubada sasopa.” \s1 Yeremaia la nigada saina tuvaluwa baisa Guyau \p \v 19 Mwa Guyau, yoku wala kammwaleta lokukolaigu deli lokukwatupewolaigu e kupilasaigu ogu tuta mwau. E metoya obusibusila valu watanawa boda ituwoli ituwoli bimakaiamsi e bikaibigasi kawasi, “Tubumaiasi omitibogwa eiyosisi yaubada sasopa wala, minasina tokolu gala dimlesi. \v 20 Ki, igagabila taitala tomota bibubuli la yaubada titoulela? Gala, gala wala! Kidamwa bivagi makawala, minasina gala wala yaubada mokwita.” \p \v 21 Guyau ilivala kawala, “Mapaila baisa, tuta baisa sivatala wala yeigu bavigaki boda komwaidona binikolaisi ulo karaiwaga kala peula. Matausina binikolaisi kidamwa yeigu goli Guyau.” \c 17 \s1 Yuda si mitugaga deli kasi mipuki \p \v 1 E Guyau ikaibiga kawala, “Yokomi tomotala Yuda, mi mitugaga bogwa leiginaisi oninami metoya otanumnumta aiyani; eitakwaisi makwaina deli dakuna saina kwaipeula yagala daimoni e tuvaila leileiyasi omi kabogwabu lula owokulula. \v 2 Ka mi tomota ititapwarorusi omatala kabolula makwaisina deli kabotuvatusi komwaidona ivitauwaisi paila minana si yaubada Aserai osikowasi kai kaitala kaitala odubiluwotasi koya kwekikekita \v 3 deli wa koya makwaisina kwaivakaveka olopola mi valu. Yeigu baulisali kami tilaula bitapeilisi mi guguwa deli mi veiguwa komwaidona bilauwaisi paila uula avai mitugaga avai mitugaga bogwa lokuyomitulaisi omi valu. \v 4 Mapaila bogwa bukusilavaisi valu mavilouna lasakaimi, e bavigakaimiga bukuwotitalaisi kami tilaula ovalu mapilana gala sitana kunikolaisi, paila uula ulo gibuluwa makawala kovatala kova, bikakata wala gala gagabila bimata.” \s1 Katuwola ituwoli ituwoli \q1 \v 5 Guyau ikaibiga kawala, \q1 “Ka! Yeigu bakamogi matauna \q2 availa goli itotubulokaigu, \q1 e idubumiga mina watanawa, \q2 si peula mina watanawa idubumi. \q1 \v 6 Matauna makawala kaitala kai oviloupakala, \q2 makaina itotu obidapakala, \q2 opwaipwaia kweyayana ambaisa gala avai kai ibodi bimova. \q1 Gala avai tuta avai vavagi bwaina bikaloubusi baisa matauna. \b \q1 \v 7 “Mitaga yeigu bamitukwaii matauna \q2 availa goli idubumaigu. \q1 \v 8 Matauna makawala kaitala kai itotu katitaikinela waya, \q2 e kailawalila bitetetilasi bilolosi wa sopi. \q1 E gala kwaitala kabokokola avai tuta yuviyavi tutala bima, \q2 paila uula yekwesila yasimitamata wala bisisu. \q1 Deli gala wala kwaitala nokubukubu kidamwa gala avai tuta bikuna. \q2 Tuta komwaidona biwouwa wala kaiuwala. \fig Kailawalila bilolosi wa sopi|src="HK 81c" size="col" copy=" roots" ref="17.8" \fig* \b \q1 \v 9 “Ki, availa ibodi bikateta tomota ninasi? \q2 Paila nona la katudewa gaga ikalisau vavagi komwaidona. \q2 Gala goli gagabila avai toyuvisa biyuvisi nona makawala baisa! \q1 \v 10 Ka, yeigu wala Guyau kala tonevi tomota si nanamsa, \q2 deli bawakoli ninasi. \q1 Yeigu bavigaki taitala taitala makawala avaka bibudoki la bubunela, \q2 deli goli makawala avaka avaka biuvagi.” \x - \xo 17.10 \xt Sam 62.12; YG 2.23\x* \b \q1 \v 11 Availa matauna isisasopa mwada biyosi avai tomota la mani paila titoulela, \q2 matauna makawala natana mauna, minana biuvavisimakava pou makwaisina gala poula titoulela. \q1 E igau matauna totubovau bogwa bikitumou la veiguwa, \q2 e okala vigimkovila tomota bidokaisi matauna tonagowa wala. \b \q1 \v 12 Da Bwalasi Kwebumaboma makawala kwaitala takaikaia kweguyugwayu. \q2 Makwaina itobogwa wala odabala kwaitala koya kwewonaku. \b \q1 \v 13 Mwa Guyau! Yoku mina Isireli si pikwaku. \q2 Komwaidosi availa availa ipakaimsi, bogwa wala bimmosilasi. \q1 Matausina bitamwausi makawala yegila eiginaisi otubumyou. \q2 Paila yoku Guyau, mitaga bogwa leipakaimsi. \q2 Yoku goli kasi utuwotu sopila sumokainia. \s1 Yeremaia inigada baisa Guyau paila pilasi \p \v 14 Mwa Guyau! Kukwatumovaigu e gagabila babwaina mokwita. Kukolaigu e basibwabwaila mokwita. Paila yoku wala kammwaleta layakawolaim! \p \v 15 Paila tomota ilukwaigusi kawasi, “Mwa! Ambaisa makwaisina kabovitukokola Guyau eivitukukolaimasi? Ibodi matauna biyomitali makwaisina baisa tuta!” \p \v 16 Mitaga Guyau, ka! Yeigu gala wala avai tuta alukwaim bukumai kabosilagi baisa matausina. Deli gala asaili nanogu kwaitala tuta mwau paila matausina. Yoku Guyau bogwa kunikoli baisa, deli bogwa kunikoli avaka bogwa lalivala. \v 17 Taga kuvigakaim vitukokola baisa yeigu. Paila avai tuta mwau baboda, e yokula ulo kabokwala. \v 18 Mwa Guyau! Kumai mmosila baisa matausina availa availa ilamidadaigusi, e yeiguga kunokapisaigu. Kuvakasau matausina kokola, mitaga yeigu gala bukuvitukukolaigu. Mwa! Kumai kabosilagi baisa matausina e kwatumtuwoli matausina. \s1 Sabate kala kikila \p \v 19 E Guyau ilukwaigu kawala, “Mwa Yeremaia, kula Tomota si Kalapisila, makaduyona goli gweguyala Yuda bisusuvisi bisusunapulasi metoya ovilouveka. E baisa bukukwamituli ulo biga. Oluvi bukuvakuwoli wala komwaidona kalapisilela Yerusalem. \v 20 Kuluki komwaidona gweguya, Yuda tomotela, deli Yerusalem tosisula komwaidona, matausina bisusuvisi kalapisila makaduyosina, binakaigalaisi avaka balivala. \v 21 Kuluki matausina kidamwa magisi bikolaisi si momova gala wala ibodi bikaitakewasi kaina bigebilasi avai guguwa wa yam Sabate; gala wala ibodi bikauwaisi avai vavagi bisuyaisi okalapisilela Yerusalem. \x - \xo 17.8-21 \xt Sam 1.3\x* \v 22 Kaina avai vavagi bikauwaisi bisunupuloiyaisi metoya osi bwala wa yam Sabate. Gala ibodi bipaisewasi wa yam Sabate, mitaga ibodi bikabomaisi yam makwaina kwebumaboma, makawala lakaraiwogi tubusia omitibogwa. \x - \xo 17.22 \xt Sun 20.8-10; Kak 5.12-14\x* \v 23 Omitibogwa tubusia gala wala inakaigalaigusi kaina itovilakaigusi. Kaimapula matausina ikasai ninasi e gala wala ikabikuwolaigusi kaina ikatetasi avaka laluki. \p \v 24 “Kuluki tomota matausina ibodi bikabikuwolaisi ulo karaiwaga komwaidona. Gala ibodi bikatikeuwaisi avai guguwa bisuyaisi okalapisilela valu makwaina wa yam Sabate. Ibodi bikabomaisi yam Sabate bivigaki yam kwebumaboma, e gala wala bivagaisi avai paisewa. \v 25 Oluvi si gweguya deli giyouvila ibodi bisuvisi okalapisilela Yerusalem, e bipataisi tubusi Debida la guyau omitibogwa. E tomotala Yuda toyo Yerusalem bisisilasi wala waga kaibibiu deli wa wosa, e Yerusalem tuta komwaidona bikikasewa wala tomota. \v 26 Yuda viluwela komwaidona tomotela bimaisi metoya mapilana Beniamina, matausina eisisuaisi okuvalila koya deli odabala koya, deli bimaisi metoya Yuda opilibolimila. Matausina bimaiyaisi semakavi kwegubugabu ogu Bwala Kwebumaboma, deli si lula, kaula semakavila, deli lula maiina simasimina, deli goli nokagutoki semakavila. \v 27 Mitaga ibodi bikabikuwolaigusi deli bikabomaisi Sabate bivigaki yam kwebumaboma. Gala ibodi bikeulasi avai guguwa e bisuvisi okalapisilela Yerusalem wa yam makwaina. Ka, kidamwa bivagaisi makawala, yeigu bavakati kova okalapisilela Yerusalem komwaidona. Kova makovana bivakadidaimi komwaidona ligisa olopola Yerusalem, e gala wala availa ibodi bikimati makovana.” \c 18 \s1 Yeremaia ila ola bwala towai kulia \p \v 1 E Guyau ilukwaigu, kawala, \v 2 “Mwa! Bukula ola bwala towai kulia, e metoya baisa yeigu balukwaim ulo biga.” \v 3 Mapaila yeigu alokaia ola bwala towai kulia e agigisi matauna eiwawai kulia. \v 4 E avai tuta kwelatala kulia makwelasina leiwawaiya bigisi gala ibudoki nanola, matauna bikimkumku e mlomwaluva bivigaki ituwoli vavagi. \fig Iwawai kulia|src="HK LB" size="col" copy=" 00138 potter" ref="18.3" \fig* \p \v 5 E Guyau ilukwaigu kawala, \v 6 “Ka, ikwanaigu goli bavigakaimi mina Isireli makawala matauna towai kulia eivigaki la mlomwaluva kadai? Ka, yokomi lokusisuaisi oyamagula, makawala goli mlomwaluva isisu oyamala towai kulia. \v 7 E kidamwa avai tuta balivala mwada yeigu bogwa basabu, bavakubali kaina bakodidaimi avai boda kaina avai kabokwaraiwaga, \v 8 mitaga oluvi boda makwaina bininavilasi metoya osi mitugaga, yeigu galaga bavagi avaka lalivala mwada bavagi. \v 9 E tuvailaga, kidamwa balivala mwada yeigu bogwa bavali kaina bakaliai kwaitala boda kaina kabokwaraiwaga, \v 10 mitaga oluvi boda makwaina bikoulovaigusi deli bimitugagasi, yeigu galaga bavagi avaka lalivala mwada bavagi. \v 11 Mapaila kuluki mina Yuda deli Yerusalem yeigu bogwa laninamsi kasi gaga, deli lakatubaiasa paila bamipuki matausina. Kuluki matausina bikilavaisi kidikedala mitugaga makadasina leiyosisi. Ibodi bivigivauwaisi si kedakeda deli vavagi makwaisina leiuvagaisi. \v 12 E matausina bivitakaulasi kawasi, ‘Gala wala avaka uula bakasivilasi kadai? Ka, komwaidomasi wala bitaboduvagasi ninamaisi deli bakauvagaisi wala avai mitugaga wala magimasi.’” \s1 Tomota ipakaisi Guyau \p \v 13 E Guyau ilivala kawala, \q1 “Ka, mina Isireli bogwa eivagaisi kwaitala vavagi saina gaga! \q2 Mapaila takatupoi mina watanawa, \q2 ki, avai vavagi makawala baisa ikaloubusi avai tuta ke? \q1 \v 14 Ki, avai tuta sitana Lebanoni raibwagela odabala gala isim numlela, \q2 deli sopi eititayelu saina tula metoya wa koya avai tuta sitana imada ke? \q1 \v 15 Mitaga ulo tomota bogwa goli leilumwelavaigusi, \q2 e leigubugabusi lula maiina simasimina baisa minasina tokolu. \q1 Matausina bogwa eiulilavaisi keda makadana ibodi bilokaiasi, \q2 e gala tuvaila ibokulaisi kaduwala. \q2 E iuwovilasi ilosi osi kaduvapwala titoulesi. \q1 \v 16 E matausina bogwa eivigakaisi valu makwaina makawala kwaitala vavagi saina kabokakayuwa, \q2 e kidamwa bipakaitulaisi goli. \q1 E availa availa bisukwaiwaisi valu makwaina, bogwa bimmakiusasi paila avaka bigisaisi, \q2 e bikatugougeunasi wala paila bogwa bitutuvakau ninasi. \q1 \v 17 E makawala yagila bomatu biuu bima biyuvisau tubumyou, \q2 e makawala goli yeigu babutugigai ulo tomota bilosi omitasi kasi tilaula. \q1 Yeigu batotubuloki matausina. \q2 E avai tuta kabosilagi bima, yeigu gala bapilasi matausina.” \s1 Tomota ikeiwalaisi Yeremaia \p \v 18 Oluvi, tomota ikaibigasi kawasi, “Tauwau, kumaisi takeiwalaisi Yeremaia! Ka, tolula eisilabasi wala paila bikamitububulasi avaka avaka baisa yakidasi, e tokabitam eisilabasi paila bikiduwosisiaidasi, deli goli tovitoubobuta paila bikamitulaisi Yaubada la biga. Tauwau, kumaisi tatabinakaisi avai vavagi wala, e gala tuvaila bitalagaisi avaka bilivala.” \p \v 19 Mapaila yeigu anigada kawagu, “Guyau, kulagi avaka alilivala deli kunakaigali avaka agu tilaula eikikeiwalaisi paila yeigu. \v 20 Ki, mapula vavagi bwaina mitugaga wala kaina? Ka, matausina eileiyasi agu sowa mwada biyogagaigusi. Mwa Guyau! Kululuwai oliloutala lamakaiam e lakayubabai baisa yoku, mwada gala bukuyogagi matausina metoya om gibuluwa. \v 21 Mitaga Guyau, tuta baisa ibodi molusaula bikimati litusia, deli bikaligasi okabilia. E nunumoya binakakausi deli binamakapusi, e lelia bikimati tommoya, deli tubovau tauwau bikaligasi okabilia. \v 22 E kuwitali budotala boda bimaisi e bivapulosaisi matausina e bikodidaimisi si valu. E bukuvigaki matausina bivalamsi deli kasi kokola. Ka, matausina bogwa eileiyasi agu sowa mwada biyogagaigusi, deli eileiyasi agu sikula mwada biyosigusi. \v 23 Mitaga Guyau yoku bogwa kunikoli komwaidona avaka eikikeiwalaisi paila ulo kaliga. Mapaila taga kuligaiwa si mitugaga kaina bukulumwelavi si sula. E kuvigaki bimamasi goli omatam, deli igau wala deli m gibuluwa kuvagi avaka nanom baisa matausina.” \c 19 \s1 Lukwava yakakatuvi \p \v 1 E Guyau ilukwaigu bala bagimoli yatala lukwava. Tuvaila ilukwaigu balau mimilisi kaidadala valu deli mimilisi tolula tovakaveka, \v 2 e bakasunapulasi Kalapisila Seniseni e bakalosi oItayatilela Inom. E metoya baisa yeigu bakamituli la biga mabigasina avaka bilukwaigu. \x - \xo 19.2 \xt 2 Gwe 23.10; Yer 7.30-32; 32.34-35\x* \v 3 E Guyau ilukwaigu balivala kawagu, “Gweguyala Yuda deli mina Yerusalem, kulagaisi avaka yeigu Guyau Topeuligaga, mina Isireli mi Yaubada, balivali. Ka, kulagaisi, yeigu bogwa bamai kwaitala kabosilagi sainela mapilana valu, e availa availa bilagaisi bulogala makwaina bogwa bikiuta ninasi. \v 4 Yeigu bavagi makawala paila uula tomota bogwa eipakaigusi deli eiyogwalaisi mapilana valu metoya osi lula baisa ituwoli yaubada. E yaubada minasina gala avai tuta sitana ililagaisi bulogasi, e tuvaila tubusia kaina gweguyala Yuda gala ililagaisi minasina. Matausina bogwa eivakasauwaisi mapilana valu buyavisi tobubwaila, \v 5 deli bogwa eikaliaiyasi kabolula paila minana Beali,\f b \ft Kugisi Yer 2.8\f* e baisa goli bigigabwaisi litusia wa kova bivigakaisi si lula. Mitaga yeigu gala avai tuta akaraiwogi matausina bivagaisi makawala, deli gala wala isusuki nanogu avaka leiuvagaisi. \x - \xo 19.5 \xt Tol 18.21\x* \v 6 E mapaila igau kala tuta bima, e mapilana valu gala tuvaila bidokaisi Topeta, kaina Itayatilela Inom. Mitaga kaimapula, yagala bidokaisi maigana Itayatilela Katumata. \v 7 E metoya mapilana valu yeigu bakodidaimi komwaidona si nanamsa mina Yuda deli Yerusalem. Yeigu batugwali kasi tilaula bitomgwagasi odubasi matausina, e bikatumataisi matausina okabilia. E uwosi basaiki mauna nayoyowa deli mauna nabubolodila e bivigakaisi kʹasi. \v 8 Yeigu bakatudidaimi makwaina valu, e availa availa bililoulasi e bigisaisi, bogwa wala biyowa luposi deli bikiuta ninasi. \v 9 Kasi tilaula bivaʹulaisi valu bivapataisi e bivigikonaisi bikatumataisi tomotala. E matausina bogwa wala bivabodaisi valu. Mapaila tomota olumoulela valu bikomasi sesia deli goli litusia titoulesi.” \p \v 10 E oluvi Guyau ilukwaigu bakatuvi miyana lukwava omitasi matausina tauwau deli lakalosi, \v 11 deli baluki matausina baisa makawala Guyau Topeuligaga eikaibiga kawala, “Yeigu bakodidaimi valu makwaina deli bakatumtuwoli tomotala, e bivigaki makawala miyana lukwava yakakatuvi gala gagabila bitavigivau tuvaila. Deli matausina bibakwaisi kasi tomata mapilana Topeta\f c \ft Gala magisi bibakwaisi tomata mapilana Topeta paila uula mapilana omitibogwa kabotapwaroru baisa yaubada sasopa (kugisi mailela 4-5); mitaga baisa tuta gala wala avai pwaipwaia isisu ambaisa paila bibakwaisi tomata.\f* paila gala wala ambaisa tuvaila gagabila bibakwaisi matausina. \v 12 Ka, yeigu bogwa lakatotila bavigaki valu makwaina deli kala tosisu makawala mapilana Topeta. \v 13 E bwala komwaidona Yerusalem, deli gweguyala Yuda si bwala, bogwa wala biyogwalaisi makwaisina makawala eiyogwalaisi Topeta. Paila uula bwala komwaidona makwaisina eivigakaisi mabuligigasina walakaiwa si kabolula maiina simasimina baisa si yaubada minasina utuyam, deli metoya baisa ililigabwasi waini baisa ituwoli yaubada.” \fig Bwala mabuligigasina eivigakaisi si kabolula|src="LB 00234" size="col" ref="19.13" \fig* \p \v 14 E oluvi asilavi Topeta, mapilana Guyau eiwitalaigu lala paila bakamituli la biga. E akaimilavau ala atoli omatala Bwala Kwebumaboma e aluki tomota komwaidona \v 15 avaka Guyau Topeuligaga matauna mina Isireli si Yaubada eilivala, kawala, “Ka! Yeigu bogwa wala bamai komwaidona mipuki makwaisina lalivala bavagi baisa valu makwaina deli goli valu makwaisina katitaikinela, paila uula yokomi saina kasai dubami deli gala kulilagaisi avaka lalivali.” \c 20 \s1 Yeremaia sola tolula Pasuru si poisivisi \p \v 1 E taitala tolula isisu, yagala Pasuru, matauna Imera latula. matauna goli Bwala Kwebumaboma kasi todabala. E tutala inakaigalaigu lakamituli vavagi makwaisina, \v 2 matauna ikaraiwogi budala iwaigusi e iyuwolaigusi katitaikinela Kalapisila Beniamina mabuligana walakaiwa olopola Bwala Kwebumaboma. \v 3 E eiyam kaukwau, avai tuta Pasuru bogwa leitanekwaigu, yeigu atokaia aluki matauna kawagu, “Mwa! Guyau gala idokaim Pasuru. Ka, yagam leivabu leisakaim ‘Ambaisa Ambaisa Kabokokola.’ \v 4 E Guyau wala titoulela leikaibiga kawala, ‘Yeigu bavigakaim kabovitukokola baisa titoulem, e deli goli baisa lubaimwa, e yoku bigisaki matam avai tuta kasi tilaula metoya osi puluta bikatumataisi matausina. E yeigu Guyau basaili komwaidona mina Yuda oyamala guyoula Babilonia. E matauna bikatupipi taivila bilau ola valu e mimilisiga bikatumati. \v 5 E tuvaila yeigu batugwali kasi tilaula biyoulisi komwaidona guguwala valu makwaina, deli bilebwaisi komwaidona avaka avaka eitakunaisi, deli si guguwa tatousi, e deli goli si veiguwa gweguyala Yuda, e bikauwaisi komwaidona wala bilauwaisi Babilonia. \v 6 E ka, yokugwa Pasuru kam kwaraiwaga, yoku e komwaidona litumwa deli wala biyosaimi, e bilauwaimi Babilonia. E mapilana wala yoku bukukwaliga e bibakwaimsi baisa, e makawala goli komwaidona lubaimwa matausina lokusipuloki tuta bidubadu.’” \s1 Yeremaia itakulukulu baisa Guyau \q1 \v 7 Guyau, bogwa lokusipulokaigu, \q2 e yeigu labani agu sinapu metoya baisa yoku. \q1 Yoku saina topeuligaga, \q2 e yoku goli bogwa lokukwalisauwaigu. \q1 Availa availa iiyosokanaigusi, \q2 e ikikovilaigusi yumyambwata. \b \q1 \v 8 E avai tuta balivala, ibodi bakaigaveka goli, \q2 kawagu, “Yowai! Kodadaimi!” \q1 E Guyau, tuta tuta ikikamapwaigusi deli ikikavilakaigusi \q2 paila uula lakamituli m biga. \q1 \v 9 Mitaga avai tuta balivala kawagu, \q2 “Yeigu bogwa balumwelavi Guyau, \q2 e gala tuvaila bakamituli yagala,” \q1 e tuta matutowena m biga ivigaki makawala kovatala kova \q2 eilululu olumoulegu. \q1 E yeigu avigikoni peula mwada bakokuvati m biga, \q2 mitaga gala ibodaigu bakiyumali. \q1 \v 10 E alilagi komwaidona tomota ikikasilamsi, \q2 “Ambaisa ambaisa kabokokola wala! \q2 Tamwaisi takamitulaisi matauna baisa tokwaraiwaga!” \q1 Ka, matausina lubaigwa tatougu itulotulasi bigisaigusi basilagi. \q1 E matausina ilivalasi kawasi, “Kaina ibodi bitasipulokaisi matauna, \q2 e oluvi bitayosisi bitakeulasi lugwa!” \b \q1 \v 11 Mitaga Guyau yoku wala lokupipiaigu, e yoku saina topeuligaga, \q2 e matausina eiwawaigusi bogwa goli bimamasi. \q1 Matausina gala tuvaila bipeulasi, \q2 e bogwa bimmosilasi tuta gala biwokuva. \q1 E kasi mmosila bikanuvagasi goli. \q1 \v 12 Mitaga yoku Guyau Topeuligaga kuuwakoli tomota okedala duwosisia goli, \q2 e kunikoli avaka avaka olumoulesi deli oninasi. \q1 Mwa Guyau! Ulo wotetila lasaili oyamam, \q2 kidamwa bagisaim bukukwau agu lugwa baisa agu tilaula. \q1 \v 13 Kuwosisi baisa Guyau! \q2 Kala yakaula Guyau! \q1 Matauna ikoli mina mamama metoya oyumasi tomitugaga. \b \q1 \v 14 Saina gaga yam makwaina lakaloubusi! \q1 E ibodi yam makwaina inagu leiunaigu bitamwau goli! \x - \xo 20.14-18 \xt Yob 3.1-19\x* \q1 \v 15 Kalitoula mokwita avai tau matauna leikatigam lopola tamagu \q2 avai tuta leima leiluki kawala, \q2 “Mwa! Latum tau!” \q1 \v 16 Ibodi matauna bivagi makawala valu makwaisina\f d \ft Mapilasina Sodom deli Gomora; kugisi Vit 19.24-25.\f* \q2 Guyau leikatudidaimi gala deli la nokapisi. \q1 Ibodi matauna bilagi butula kala kayagigila kaukwau, \q2 e bilalai bilagi butula kabilia, \q2 \v 17 paila uula gala ikatumatibogwaigu igau lasisu inagu olopola. \q1 E bivigakiga inagu lopola baisa agu laka. \q1 \v 18 Avaka uula lakaloubusi? \q2 Kaina paila wala babudoboda mwau deli ninamwau, \q2 e mmosila wala bila okala vigimkovila ulo momova, ke? \c 21 \s1 Ivituboboti Yerusalem kala kapusi \p \v 1 E Sedekaia matauna guyoula Yuda iwitali Pasuru matauna Malikia latula deli tolula Sepanaia matauna Maaseya latula imiakaigusi bigala kapuloki. \v 2 Ikaibiga kawala, “Mwa, akoma lopom, kukwatupoi Yaubada avaka nanola paila yakamaisi, paila guyoula Babilonia Nebukadinesa deli la tokabilia bogwa biyoulisi ma valusi. E kaina Guyau bivagi kwaitala kabotuvatusi paila yakamaisi, e bivigaki Nebukadinesa deli la tokabilia bivayumilasi.” \x - \xo 21.2 \xt 2 Gwe 25.1-11; 2 Lil 36.17-21\x* \p \v 3 Oluvi Guyau ikamituli avaka nanola baisa yeigu e aluki avaka baisa matausina leiwitalaisi leiwokaiagusi \v 4 bilosi bilukwaisi Sedekaia avaka Guyau matauna Isireli la Yaubada eilivala kawala, “Sedekaia, ka yeigu batomgwaga odubasi m tokabilia matausina ikikabiliasi baisa guyoula Babilonia toyo mabudona la tokabilia. Yeigu bavayouli bakoguguli m tokabilia si guguwa kabilia oluwalela valu. \v 5 Deli ulo peula komwaidona, agu leiya, ulo gibuluwa, deli goli ulo gasisi yeigu bakabilia baisa yoku. \v 6 Yeigu bakatudoum komwaidona tosisula valu makwaina. Tomota deli mauna si kaliga makawala wala bidoumlabasi metoya lelia mwau. \v 7 E pailaga yoku deli kaidadala valu, deli tomota matausina eimovasi okabilia, wa molu, deli metoya lelia, yeigu batugwali baisa guyau Nebukadinesa, deli kami tilaula matausina magisi bikatumataimi bikatupipaimi. Nebukadinesa titoulela bikatumataimi. Matauna gala binokapisaimi kaina bitagwala taitala bisisu tomomova. Ka, yeigu Guyau bogwa lalivala.” \p \v 8 Oluvi Guyau ilukwaigu baluki tomota kawala, “Ka, kunakaigalaisi. Yeigu Guyau asisakaimi bukunagasi oluwalesi keda bila omomova e keda bila okaliga. \v 9 Availa availa bisidubadubasi wala olumoulela valu bikaligasi metoya okabilia kaina molusaula kainaga lelia. Mitaga availa availa matausina bisunapulasi bilosi itaimelusi baisa mina Babilonia, matausina goli baisa tuta eiyoulisi valu, e matausina gala bikatumataisi. Kidamwa bivagaisi makawala bogwa bikolaisi si momova titoulesi. \v 10 Yeigu bogwa lavitobu nanogu gala wala bakoli valu makwaina, mitaga bakodidaimi wala. Bakasali mavilouna baisa guyoula Babilonia, e matauna bigibumkulovi mavilouna. Yeigu Guyau bogwa lalivala.” \s1 Yaubada biyakali gweguyala Yuda \p \v 11-12 Guyau ilukwaigu baluki biga mabigasina baisa gweguyala Yuda, matausina Debida dalela. Kawala, “Kunakaigalaigusi avaka yeigu Guyau alilivala. Ibodi karaiwaga duwosisia bisisu yam kwaitala kwaitala. Kidamwa taitala tau biwabu sola yokomi kukolaisi matauna. Kidamwa gala bukuvagaisi, mitugaga makwaina lokuvagaisi bikatumwali ulo gibuluwa bilulu makawala kova gala gagabila bitakimati. \v 13 Yerusalem, yoku lokutotu odabala koya, makawala kwaitala dakuna kwaiveka okabatau leisurina leila walakaiwa. Mitaga yeigu bakabilia baisa yoku. Lokulukwaigu kawam gala wala availa ibodi biyokolaim kaina bikobolu kalim. \v 14 Mitaga yeigu bamipukwaim paila avaka bogwa lokuvagi. Yeigu bavakati kova bigabu m ligisa, e vavagi komwaidona opapala bivakakovi wala biwokuva. Yeigu Guyau bogwa lalivala.” \c 22 \s1 Yeremaia la biga baisa gweguyala Yuda \p \v 1-2 E Guyau ilukwaigu balokaia ola ligisa guyoula Yuda, matauna Debida dalela, e baluki matauna, deli la tosikwawa, toyo tomotela Yerusalem bilagaisi avaka Guyau bogwa eilivala. \v 3 Kawala, “Yeigu goli Guyau, akaraiwogaimi bukuvagaisi avaka duwosisia deli kamokwita. Kidamwa taitala biwabu sola yokomi bukukolaisi matauna. Gala bukuyogililamaisi kaina bukulamidadaisi togilagala, weilova, kaina minasina kwabuya, deli gala bukukwatumataisi matausina tobubwaila olumoulela mavilouna viloubumaboma. \v 4 Kidamwa bogwa bukuvagaisi makawala lakaraiwogaimi, e matausina Debida dalela bisetuwoli wala biguguyausi. E gweguya matausina, si tosikwawa, deli si tomota, bisetuwoli wala bisusuvisi okalapisilela ligisa makwaina metoya wa waga kaibibiu deli wa wosa. \v 5 Mitaga kidamwa gala bukukwabikuwolaisi ulo karaiwaga, alukwaimi biga katotila mwau ligisa makwaina igau bikapusi e bidadaimi. Yeigu goli Guyau bogwa lalivala. \x - \xo 22.5 \xt Md 23.38; Lk 13.35\x* \p \v 6 “Paila yeigu ulo gigisa, ligisa makwaina olopola Yuda kala kwemanabwaita makawala valu Giliadi saina kwematabwaila deli makawala Lebanoni koyala saina kwemanabwaita, mitaga bogwa bavigaki makwaina bikwaiwokuva wala e gala availa bisikaili. \v 7 E yeigu bawitali tilaula bimaisi bikodidaimisi makwaina, e matausina bimaiyaisi si legisa bikitulaisi kokolela makwaina, makaisina komwaidona wala kweisila saina kemanabwaita, e bilavaisi bila wa kova. \p \v 8 “Igau tuta oluvi bidubadu togilagala bililoulasi e bigisaisi bibigatonasi deli sesia avaka uula yeigu Guyau lavigaki vilouveka makwaina makawala. \v 9 Oluvi titoulesi wala bimapusi si bigatona paila uula bogwa lokukodidaimisi mi kabutu deli yeigu mi Yaubada, e kutitapwarorusiga deli kuwotitalaisi minasina tuwoli yaubada.” \s1 Yeremaia la biga kala biga Yowaasa \q1 \v 10 Yokomi mina Yuda, ka, gala bukuvalamsi paila guyau Yosaia; \q2 gala bukuninamwausi paila la kaliga matauna. \q1 Mitaga bukuvilumgagasi paila Yowaasa, matauna latula; \q2 bogwa leikatupipaisi matauna bilauwaisi, e gala avai tuta bikaimilavau, \q2 gala avai tuta bigisivau valu mapilana eikapusiki kulula. \x - \xo 22.10-11 \xt 2 Gwe 23.31-34; 2 Lil 36.1-4\x* \p \v 11 Guyau ililivala kala biga Yowaasa matauna Yosaia latula, matauna goli eisimapu tamala kabala e iguyau mapilana Yuda, “Matauna bogwa eisilavi la valu, e gala wala avai tuta bikaimilavau. \v 12 Matauna bisisu wala valu mapilana eilauwaisi kaligala bikaliga, e gala wala avai tuta bigisivau valu mapilana eiligaim.” \s1 Yeremaia la biga kala biga Yeoyakim \q1 \v 13 Availa eikaliaii la bwala metoya ola karaiwaga doudoga \q2 e itasai makwaina ikwaiveka metoya ola sopa, \q2 matauna goli bikaliga. \q1 Matauna ikaraiwogi sala bipupaisewamakavasi, \q2 e gala wala immapu matausina. \q1 \v 14 Availa ikaibiga kawala, \q1 “Yeigu bakaliaii ulo bwala kwaiveka \q2 e mabuligigana walakaiwa bakalituli bidubadu kabomasisi,” \q2 matauna goli bikaliga. \q1 Mapaila matauna itabolu ponana opapala \q2 e ikaili maponinasina metoya kai kweisila \q2 e iyolali bweyani. \q1 \v 15 Kidamwa bukukwaliaii bwala \q2 youdilesi komwaidona kweisila wala \q2 e kasi kweminabwaita ikalisau bwala ituwoli \q2 ki kudoki baisa bivigakaim bukugiyoubwaila? \q1 Ka, tamam ola kaisisu ivigibau. \q1 Matauna giyoubwaila, deli la karaiwaga duwosisia, \q2 e la guyau ikobaluluva metoya avaka avaka iuvagi. \q1 \v 16 Matauna ipii tonamakava okaboyakala, \q2 e vavagi komwaidona ikibuboti wala iwokuva. \q1 E kala nikoli Yaubada bitanikoli makedala makadasina. \q1 \v 17 Mitaga yoku bogwa eikouvigasi nanom \q2 kam luluwai titoulem; \q2 kukwatumati mina bubwaila \q2 e deli m yommayuyu kulamidadi m tomota. \q1 Guyau bogwa eilivala. \q1 \v 18 Mapaila Guyau ilivala kala biga Yeoyakim \q1 matauna Yosaia latula guyoula Yuda kawala, \q1 “Ka, avai tuta bikaliga gala wala availa \q2 bivilam matauna kaina bilivala kawala, \q1 ‘O saina mwau lubaigu, saina mwau!’ \q1 Gala wala availa bivilam matauna kaina \q2 bikavinavina kawala, \q1 ‘O ulo guyau, ulo guyau!’ \x - \xo 22.18 \xt 2 Gwe 23.36—24.6; 2 Lil 36.5-7\x* \q1 \v 19 Makawala natana ase bikaliga gala isim kala kamaiaba, \q2 e matauna bikaliga bileiki makawala gala wala isim kala kamaiaba, \q2 matauna bilobibiasi wala bilauwaisi ilavaisi oyosewala Yerusalem kalapisilela.” \s1 Yeremaia la biga paila Yerusalem kala mipuki \q1 \v 20 Mina Yerusalem, kulosi mapilana Lebanoni e kuwakulasi, \q2 kulosi mapilana Basani kuuvalamsi; \q2 e kulosi mapilana okoyala Mowabi kudoudousi, \q2 paila uula komwaidona lubaimia bogwa eimtulaisi. \q1 \v 21 Ka, Guyau ilivala baisa yokomi avai tuta leivigakaimi lokusibwabwailasi \q2 mitaga gala magimi bukunakaigalaisi matauna. \q1 Baisa makawala mi bubunela bogwa eikabitutuki omi tuta komwaidona; \q2 gala wala avai tuta kukwabikuwolaisi Guyau. \q1 \v 22 Kami tokugwa komwaidona yagila biuu biyuvisau, \q2 e lubaimia bilauwaisi okatupipi, \q2 mi valu bivakuluwouwaisi e bukummosilasi, \q2 paila uula komwaidona mitugaga avaka lokuuvagaisi. \q1 \v 23 Yokomi lokukwalasi wa bwala makwaisina lokukwaliakaisi \q2 youdulesi kweisila leimaiyaisi mapilana Lebanoni; \q2 mitaga avai tuta kabommayuyu bikaloubusi baisa yokomi \q2 bukulumkolaisi saina mmayuyugaga, \q2 mmayuyula makawala natana vivila kala mmayuyu bitapoi yamala. \s1 Yaubada la mipuki baisa Yeoyakini \p \v 24 E Yaubada iluki guyau Yeoyakini, matauna guyau Yeoyakim latula guyoula Yuda, kawala, “Yeigu wala Yaubada Tomomova, e yoku makawala agu kakalougwa oyamagu kakata, mitaga bogwa bavililaim \x - \xo 22.24 \xt 2 Gwe 24.8-15; 2 Lil 36.9-10\x* \v 25 e basailim oyumasi tomota matausina lokukukoli, matausina goli magisi bikatumataimsi. Yeigu bakasalaim baisa guyau Nebukadinesa guyoula Babilonia deli la tokabilia. \v 26 Yeigu bakasalaim som inam bilauwaimi okatupipi. Yokomi bilauwaimi ovalu mapilana gala ikapusiki kulumi, e kamitaiyu wala bukukwaligasi baisa. \v 27 Yokomi bukukwayoyusi magimi bukugisivauwaisi mi valu, mitaga gala wala bukukwaimilavausi mavilouna.” \p \v 28 Lakaibiga kawagu, “Ki guyau Yeoyakini eivagi makawala yatala lukwava yataisi bogwa eiligaimwaisi gala availa magila miyana ke? Baisala uula matauna deli litula bogwa leikatupipaisi eilauwaisi ovalu pilatala matausina gala sitana inikolaisi?” \q1 \v 29 Wo mina watanawa, mina watanawa, mina watanawa! \q1 Ka kunakaigalaisi avaka Guyau eilivala kawala. \q1 \v 30 “Matauna kala kamwaga litula bikitumou, \q2 matauna gala availa kaimapula \q2 matauna gala taitala dalela biguyoi olopola Yuda \q2 e bipati Debida la guyau. \q1 Ka, yeigu Guyau bogwa lalivala.” \c 23 \s1 Kala pikwaku paila tuta oluvi \p \v 1 O kapisisi matausina tokwaraiwaga, ka, Guyau biyakali matausina paila iyogagaisi deli iyobutubutaisi la tomota! \v 2 Ka, baisa Guyau, mina Isireli si Yaubada, eilivala paila matausina tokwaraiwaga, matausina si koni ibodi biyamataisi la tomota. Kawala, “Tauwau, yokomi gala wala kuyamataisi ulo tomota bwaina, mitaga kuyobutubutaisi e kubokavilaisi eilosi. Mapaila baisa tuta yeigu bamipukwaimi paila mitugaga makwaina bogwa lokuvagaisi. \v 3 Yeigu bavayouli komwaidona kesala ulo tomota metoya valu ituwoli ituwoli matausina omitibogwa lavabutu leilosi, e bakaimilivau bamai osi valu tatousi. Matausina igau bidalasi deli kasi bawa bisiniveka. \v 4 Yeigu banagi kasi tokaraiwaga paila biyamataisi matausina. E ulo tomota gala tuvaila bikokolasi, kaina availa bivitukukoli. Deli yeigu gala tuvaila bamipuki matausina. Yeigu Guyau bogwa lalivala.” \p \v 5 Guyau ikaibiga kawala, “Ka! Tuta igau bima paila yeigu banagi taitala tomitukwaibwaila odalela Debida biguyau. Matauna giyoubwaila deli la kabitam, deli biuvagi avaka avaka duwosisia olopola mapilana valu. \x - \xo 23.5-6 \xt Yer 33.14-16\x* \v 6 E avai tuta biguyau, mina Yuda biluva uwosi bisibwabwailasi, e mina Isireli bisisuaisi olopola vakota. E matausina bidokaisi yagala ‘Guyau Kada Tokatumovasi.’” \p \v 7 E Guyau ikaibiga kawala, “Ka, tuta igau bima e tomota gala wala bikatotilasi kawasi, ‘Omatala matauna Yaubada Tosivagasi eivisunupuloi mina Isireli metoya Itipita.’ \v 8 Mitaga kaimapula bikatotilasi kawasi, ‘Omatala matauna Yaubada Tosivagasi eivisunupuloi mina Isireli metoya mapilana valu opiliyavata,\f e \ft Mapilana Babilonia.\f* deli goli valu ituwoli ituwoli mapilasina eivabutu eilosi isilomlasi.’ E matausina bisisuaisi osi valu tatousi.” \s1 Yeremaia la biga paila matausina tovitoubobuta \q1 \v 9 Tauwau, nanogu saina kala kaikai, \q2 mapaila latatatuva wala. \q1 Paila goli Guyau, \q2 deli paila la biga kwebumaboma. \q2 Yeigu makawala taitala tomomom, \q2 matauna bogwa wala eimommata metoya sopi kaipapeula. \q1 \v 10 Ka! Valu bogwa eikasewoki tomota matausina eikoulovaisi Guyau. \q2 Matausina iyebwailisi wala bimitugagasi, deli ikididogaisi si karaiwaga paila kasi bwaina titoulesi. \q1 Guyau ibuloti valu e mauula mnumonu osaivau isumatasi, \q2 deli valu kala gigisa saina mwau. \b \p \v 11 E Guyau ikaibiga kawala, \q1 “Tovitoubobuta deli tolula si bubunela gala makawala tapwaroru kidikedala. \q2 Ka, yeigu abani matausina eimmitugagasi ogu Bwala Kwebumaboma. \q1 \v 12 Keda makadasina eilalouyasi bavigaki bidumokikinasi deli bidudubilasi, \q2 e bavigaki matausina bisilubeibeusi bikapusisi. \q1 Mapaila yeigu bamai kabosilagi baisa matausina. \q2 Paila tutala kasi mipuki bogwa leimaima. \q1 Ka, yeigu Guyau bogwa lalivala. \q1 \v 13 E yeigu bogwa lagisi tovitoubobuta mapilana Sameria si mitugaga. \q2 Matausina eivitoubobutasi oyagala Beali,\f f \ft Kugisi Yer 2.8.\f* \q2 mapaila bogwa eivigakaisi ulo tomota bisulasi wala. \q1 \v 14 Mitaga bogwa lagisi mina vitoubobuta olopola Yerusalem eiuvagaisi saina siligaga. \q2 Paila matausina ikikailasisi deli isisasopasi. \q2 Matausina ikikamwanaisi tomota biuvagaisi sula, \q2 e mapaila gala wala taitala ibodi bisim mitugaga. \q1 E yeigu badoki matausina komwaidosi wala si bubunela kala gaga \q2 makawala mina Sodom deli mina Gomora. \x - \xo 23.14 \xt Vit 18.20; Isi 16.49\x* \b \q1 \v 15 “E ka! Baisa yeigu Guyau Topeuligaga lalilivala paila mina vitoubobuta mapilana Yerusalem. \q1 ‘Ka! Yeigu basaiki matausina napwa bikamsi, \q2 deli tovala tuva\f g \ft Kugisi kala katumiki Yer 9.15.\f* bimomsi, \q1 paila uula matausina bogwa eiyogwalaisi bubunela tapwaroru e bogwa eiyouloveka olopola valu.’” \b \p \v 16 Mapaila Guyau Topeuligaga iluki mina Yerusalem kawala, “Gala bukulagaisi avaka tovitoubobuta bililivalaisi, paila avaka eililivalaisi baisa eisumsomasi wala lupomi mwada avaka tuta oluvi bikaloubusisi. Deli avaka eilulukwaimi, gala metoya baisa yeigu, mitaga ninasi wala titoulesi. \v 17 E tuvaila ilulukwaisi tomota eipakaisi binakaigalaisi ulo biga, mwada matausina bogwa wala bwaina e gala avaka bininayuwasi. E matausina bilukwaisi komwaidosi matausina kasai dubasi mwada gala wala avai tuta bisilagisi.” \p \v 18 Mitaga yeigu Yeremaia akaibiga kawagu, “Ka, gala wala avai tuta taitala matausina tovitoubobuta inikoli Guyau la nanamsa kwekikium. Gala wala avai tuta taitala matausina ilagi kaina ikateta la biga, kaina avai tuta ilamam paila binakaigali avaka matauna eilivali. \v 19 E Guyau kala leiya makawala utuyagila biuu saina minimani e bikatumimila odubasi tomitugaga, \v 20 e gala wala biwokuva, tatoula wala bivigimkulovi komwaidona avaka la nanamsa mwada bivagi. E igau tuta oluvi la tomota bogwa bikatetasi kala mimilakatila baisa.” \p \v 21 E Guyau ikaibiga kawala, “Ka, yeigu gala awitali matausina tovitoubobuta bilosi, mitaga titoulesi wala ilosi. Yeigu gala aluki avaka ulo biga, mitaga iyupalaisi titoulesi mwada matausina wodogu. \v 22 Mitaga kidamwa bogwa einikolaisi ulo nanamsa kwekikium, e matausina ibodi wala bikamitulaisi ulo biga baisa ulo tomota, e igagabila bivisivilaisi matausina metoya bubunesi gaga, deli mitugaga makwaisina leiuvagaisi. \p \v 23 “Ka, yeigu Yaubada, asisu ambaisa ambaisa e gala basisu poulotala wala. \v 24 Gala availa gagabila bisipepuni ambaisa kidamwa gala bagisi matauna. Ki, kaina gala kunikolaisi paila yeigu asisu ambaisa ambaisa wa labuma deli ovalu watanawa ke? \v 25 Matausina tovitoubobuta iyupalaisi titoulesi mwada wodogu, e ililivalasi mwada yeigu lasaiki matausina ulo biga metoya okasi mimi. Mitaga yeigu bogwa lanikoli avaka matausina eilivalaisi. \v 26 Ammakawala kala kaduwonaku matausina tovitoubobuta bisinapwaisi ulo tomota metoya sopa makwaisina bogwa eitamitulaisi? \v 27 Matausina si nanamsa idokaisi mimi makwaisina eililivalaisi mwada bitavileisi ninasi ulo tomota, e bilumwelavaigusi, makawala tubusia omitibogwa eilumwelavaigusi, e itovilakaisiga Beali. \v 28 Ka, avai tovitoubobuta bimimi kwaitala mimi e ibodi matauna bilivala kidamwa mimi makwaina mimimakava wala. Mitaga avai tovitoubobuta bogwa eilagi ulo biga ibodi matauna bikamituli mabigasina avaka kala mimilakatila. Paila ulo biga baisa kaulatoula. Mitaga makwaisina mimi gowa wala. E avaka kala bwaina bitakoma gowa kidamwaga kaulatoula eisisu? \v 29 Ka, yeigu ulo biga makawala kova, deli makawala kwaitala kaitutu tanumnumta makwaina bikatumsumsoli dakuna. \v 30 Yeigu akoulovi tovitoubobuta matausina availa availa ikauwaisi si biga sesia e ikamitulaisi mabigasina mwada yeigu ulo biga. \v 31 Tuvaila yeigu akoulovi tovitoubobuta matausina availa availa ililivalasi si biga titoulesi e ikikamitulaisiga mwada mabigasina metoya baisa yeigu. \v 32 Ka, kulagaisi avaka yeigu Guyau lalilivali! Yeigu akoulovi tovitoubobuta matausina bililivalaisi kasi mimi makwaisina ikasuwoki wala sopa. Paila metoya osi sopa deli si kamnomwana bililivalaisi mimi makwaisina, e itavilaisi ulo tomota ninasi. Mitaga yeigu gala awitali kaina akaraiwogi bilosi, e matausina gala wala dimlesi kaina avai pilasi tomota bibanaisi metoya baisa matausina. Ka, yeigu Guyau bogwa lalivala.” \s1 Avaka eiyomi wowola Guyau \p \v 33 E Guyau ilukwaigu kawala, “Yeremaia, ka! Avai tuta taitala ulo tomota, kaina tovitoubobuta kaina tolula, bikatupoiyaim kawala, ‘Mwa! Avakaga eiyomi wowola\f h \ft Mina Iberu si biga paila “biga” deli “eiyomi wowola” makawala wala.\f* Guyau ke?’ E yoku bukuluki matauna kawam, ‘Mwa! Yokula kuiyomi wowola Guyau, e matauna bogwa bilavaim goli.’ \v 34 E kidamwa taitala ulo tomota, kaina tovitoubobuta, kaina tolula idoki bikamituli biga mabigasina ‘Eiyomi wowola Guyau’, yeigu bogwa bamipuki matauna e deli goli litula komwaidona. \v 35 Mitaga kaimapula ibodi taitala taitala bikatupoi baisa lubaila deli veyala kawala, ‘Ki Guyau avai mapu leisakaidasi ke? Guyau avaka eilivala ke?’ \v 36 Mapaila matausina gala tuvaila bilivalasi biga mabigasina ‘Eiyomi wowola Guyau’, paila kidamwa availa bilivala makawala, yeigu bavigaki ulo biga biyomi wowola matauna. Ka, tomota bogwa eikididogaisi ulo biga yeigu si Yaubada, yeigula matauna Yaubada tomomova e Guyau Topeuligaga. \v 37 Mwa Yeremaia! Kukwatupoi tovitoubobuta kawam, ‘Tauwau, Guyau avai mapu leisakaimi ke? Guyau avaka eilivala ke?’ \v 38 E kidamwa bikoulovaisi ulo karaiwaga e bilivalasiga biga mabigasina ‘Eiyomi wowola Guyau’, bukuluki matausina \v 39 yeigu Guyau eimati balitaki\f i \ft Mina Iberu si biga paila “litaki” uulela makawala biga mabigana paila “biga” deli “eiyomi wowola”; kugisi mailela 33.\f* matausina e balavi bilosʹo ambaisa gala bagigisi, e deli goli basilavi valu makwaina lasaiki matausina deli tubusia. \v 40 E bamiaki matausina mmosila gala biwokuva deli kabommosila makwaina gala avai tuta bilumwelavaisi.” \c 24 \s1 Tayu petala kawailuwa \p \v 1 Tuta matutona guyau Nebukadinesa guyoula Babilonia bogwa leikatupipi ilau metoya Yerusalem guyau Yeoyakini, matauna Yeoyakim latula deli guyoula Yuda, deli goli tokugwa komwaidona, toyoudulesi tokolu, deli mabudona tokabitam, e ilosi Babilonia. E tuta matutona Guyau ivitulokaigu tayu petala seuseu eitotusi omatala Bwala Kwebumaboma. \x - \xo 24.1 \xt 2 Gwe 24.12-16; 2 Lil 36.10\x* \v 2 Peta tamatala olumoulela seuseu kweminabwaita, makwaisina makateki wala eimonogusi, tayuwela peta olumoulela seuseu kwemigigaga, gala ibwainaki kamkwam. \v 3 Oluvi Guyau ilukwaigu kawala, “Yeremaia, avai vavagi lokugisi?” \p Yeigu avitakauloki kawagu, “Seuseu, makwaisina kweminabwaita, saina wala kweminabwaita, e makwaisina kwemigigaga, saina wala kwemigigaga gala wala ibwainaki kamkwam.” \p \v 4 Mapaila Guyau ilukwaigu, kawala, \v 5 “Yeigu Guyau, Isireli la Yaubada, iiyovi wala nanogu tomota matausina eivayoulisi eilauwaisi Babilonia, matausina makawala makwaisina seuseu kweminabwaita, e yeigu bogwa bamitukwaii matausina. \v 6 Bogwa bayamati matausina e bakaimilivau bamai ovalu mapilana. Bakommoli matausina e gala babutugigai bibutusi deli bavali matausina gala basabu. \v 7 Bogwa bavigaki matausina binikolaisi yeigu goli Guyau. E bavigaki matausina ulo tomota, e yeigu si Yaubada, paila uula bikaimilavausi baisa yeigu metoya oninasi komwaidona. \p \v 8 “Pailaga Guyau Sedekaia matauna guyoula Yuda deli matausina tobubulesi karaiwaga deli kesala tomotela Yerusalem matausina leisisuaisi oviluwela kaina eilosi Itipita - yeigu Guyau bavigaki komwaidona matausina makawala makwaisina seuseu kwemigigaga saina wala gaga gala ibwainaki kamkwam. \v 9 Yeigu bayomitali kabomwau baisa matausina e baisa goli boda komwaidona ovalu watanawa bogwa bibulukukoli. E tomota bikatudeuwaisi matausina, biyosokanaisi, bikikayuwaisi matausina, e yagasi bikadidoiyaisi ambaisa ambaisa yeigu labutugigai eilosi. \v 10 Yeigu batagwala kabilia, molusaula, deli lelia bikaloubusi baisa matausina tatoula wala bidoumlabasi ovalu makwaina yeigu bogwa lasaiki matausina deli tubusia omitibogwa.” \c 25 \s1 Tilaula metoya mapilana opiliyavata \p \v 1 E taitu kwaivasila Yeoyakim matauna Yosaia latula guyoula Yuda, e biga bigatala imakaiagu metoya baisa Guyau kasi biga tomotela Yuda. (Taitu makwaina kwematala kala taitu Nebukadinesa eiguguyau Babilonia.) \x - \xo 25.1 \xt 2 Gwe 24.1; 2 Lil 36.5-7; Dan 1.1-2\x* \v 2 E yeigu alivala baisa komwaidona mina Yuda deli mina Yerusalem kawagu, \v 3 “Ka, kweluwotala kwaitolu kala taitu Yosaia matauna Amona latula eiguguyau olopola Yuda e leima lagaila, taitu kala bawa ibodi kweluwoyu kwaitolu, Guyau bogwa eilukwaigu e yeigu gala wala ilapaigu kamatula la biga baisa yokomi. Mitaga yokomi gala wala kutovilakaisi matauna. \v 4 Ilagoli Guyau leisetuwoli wala iwitali la touwata matausina tovitoubobuta baisa yokomi, mitaga gala wala ibodi bukunakaigalaisi kaina bukutovilakaisi matausina. \v 5 Matausina ilukwaimi bukutotubulokaisi mi kedakeda doudoga deli metoya uvagila mitugaga lokuuvagaisi, e bivigaki bukusivagasisi ovalu mapilana Guyau leisaiki tubumia omitibogwa deli baisa yokomi tuta baisa, bivigaki mi vavagi tatoumi. \v 6 Matausina ilukwaimi gala bukutapwarorusi kaina bukuwotitalaisi ituwoli yaubada, deli gala bukuyomitulaisi Guyau la gibuluwa metoya bukutapwarorusi baisa tokolu minasina lokuyoudulokaisi yumami, kidamwa bukukwabikuwolaisi Guyau, e matauna gala ibodi bimipukwaimi. \v 7 Mitaga ka, Guyau wala titoulela eilivala yokomi kupakaisi paila bukunakaigalaisi matauna. Kaimapula yokomi kuyogibuluwaisi matauna metoya minasina tokolu mi yaubada, e baisa memweyeya kuyomitulaisi kami mipuki titoulemi. \p \v 8 “Yokomi gala bukunakaigalaisi matauna, e mapaila Guyau Topeuligaga ikaibiga kawala, \v 9 ‘Yeigu baluki binikolaisi tomotala opiliyavata deli goli ulo touwata, guyau Nebukadinesa guyoula Babilonia. Bamai matausina bikabiliasi deli mina Yuda e deli goli boda mabudosina otalisi. E yeigu bakodidaimi si valu boda mabudosina deli sesia otalisi e bitovagasisi wala viloudidadaimi, e bivigaki kala gigisa saina mwaugaga bitututu wala nona. Yeigu Guyau bogwa lalivala. \v 10 Metoya mwau makwaina yeigu bavigaki katupatula udosi metoya govala mwasawa, ninasi kala mwamwasila deli butula veivai pakala. E gala wala tuvaila bibanaisi bulami paila si kaitapa, deli gala tuvaila bibanaisi kaula. \x - \xo 25.10 \xt Yer 7.34; 16.9; YG 18.22-23\x* \v 11 E valu mapilana pilamwaidona bikanukwenu wala viloudadaimi bivigaki bitututu wala nona kala gigisa, e boda mabudosina otalisi biwotitalaisi guyoula Babilonia biboda kweluwolima kweluwoyu taitu. \x - \xo 25.11 \xt 2 Lil 36.21; Yer 29.10; Dan 9.2\x* \v 12 Igau makateki yeigu bamipuki viluwela Babilonia deli guyoula paila si mitugaga. Yeigu bakodidaimi mavilouna e bitotu wala bitogaga viloudadaimi. \v 13 E yeigu bogwa lalukibogwi Yeremaia - kabomwau makwaisina komwaidona kala ginigini olumoulela mapilana buki mwada kasi mipuki boda ituwoli ituwoli bogwa bamipuki Babilonia. \v 14 Yeigu bamapu yumasi mina Babilonia paila avaka bogwa leivigibogwisi baisa boda ituwoli ituwoli e giyouvakaveka bivigakaisi si ula.’” \s1 Yaubada iyakali boda ituwoli ituwoli \p \v 15 E Guyau matauna Isireli la Yaubada, ilukwaigu kawala, “Ka, makwelana waini vigala ivakasewoki wala ulo gibuluwa. Kukwau kuuyoki baisa boda komwaidona mabudosina lawitalaim bukulokaia e kukwaraiwogi bimomwaisi makwelana. \v 16 Avai tuta bogwa bimommatasi metoya makwelana, e matausina gala wala inikolaisi avaka biuvagaisi e yeigu bawitali kabilia bisugigai matausina.” \p \v 17 Mapaila yeigu akau viga makwelana metoya oyamala Guyau, e asaiki boda mabudosina Guyau leiwitalaigu lalokaia, e akaraiwogi matausina bimomsi metoya viga makwelana. \v 18 Yerusalem deli komwaidona viluwesi Yuda, guyousi deli tokaraiwagasi bimomsi metoya viga makwelana, mapaila makwaisina bimila viloupakalasi, bivigaki kala gigisa saina wala mwaugaga bitututu wala nona, e tomota bivigakaisi yagasi kabokakayuwa - makawala tuta baisa leiuvagaisi. \p \v 19-26 Baisa makawala yagasi kala takasa paila komwaidosi matausina bimomsi metoya viga makwelana. \q1 guyoula Itipita, la tosikwawa deli la tokaraiwaga; \q1 komwaidona mina Itipita deli togilagala olumoulela Itipita; \q1 komwaidona gweguyala mapilana Usa; \q1 komwaidona gweguyala mapilana Pilisitia viluwesi mavilousina Asikeloni, Gasa, Ekironi deli availa availa isisuaisi Asidodi; \q1 komwaidona tomotala Edom, Mowabi, deli Amoni; \q1 komwaidona guyousi Taia deli Saidoni; \q1 komwaidona guyousi mapilasina Bolita Kwaiveka olumata viluwesi; \q1 mavilousina Dedani, Tema, deli Busa; \q1 komwaidona tomota matausina kulusi eikapitunaisi eiyakukupi; \q1 komwaidona guyousi mapilana Arebia; \q1 komwaidona si gweguya dala madalasina oviloupakala; \q1 komwaidona guyousi Simri, Elam, deli Media; \q1 komwaidona guyousi mapilana opiliyavata, katitaikina deli kaduwonaku, taitala bimom bim oluvi taitala. \p Komwaidona boda ovalu watanawa ibodi bimomsi metoya viga makwelana. E kala vigimkovila guyoula Babilonia bivabodanim bimom metoya viga makwelana. \p \v 27 Oluvi Guyau ilukwaigu kawala, “Mwa, kuluki tomota kidamwa yeigu Guyau Topeuligaga Isireli la Yaubada lakaraiwogi matausina bimomwaisi metoya viga makwelana tatoula wala bimommatasi e bikatulugobi, deli tatoula wala bivakenu matausina gala gagabila bitokaiasi, paila yeigu batugwali kabilia bisugigai matausina. \v 28 E kidamwa bipakaisi gala bikauwaisi viga makwelana lokuiyosi oyamam bimomwaisi, e kuluki matausina Guyau Topeuligaga leikaibiga ibodi wala bimomsi wa viga makwelana. \v 29 Yeigu bavitouula kodadaimi ogu valu wala tatougu. Ki kaina idokaisi si nanamsa biyubwailasi wala gala bamipuki matausina ke? Gala makawala. Yeigu bogwa wala bamipuki matausina, paila yeigu bavigaki kabilia bilukuwoli ovalu watanana komwaidona. Ka, yeigu Guyau Topeuligaga bogwa lalivala. \p \v 30 “Ka, Yeremaia, yoku ibodi bukukwamituli komwaidona avaka lalivala. E yoku bukuluki matausina tomota kawam, \q1 ‘Guyau biweyabolu metoya wa labuma \q2 e bibutupilapala metoya obusibusila labuma. \q1 Matauna biweyabolu baisa la tomota; \q2 matauna biweya makawala taitala tau biwaiweya otutala \q2 bipulopola waini kaiuwala. \q1 Komwaidona tomota ovalu watanawa bilagaisi matauna, \q2 \v 31 e kaigala bila ovalu watanawa kala vigimkovila. \q1 Guyau igau bikamogi boda komwaidona. \q1 Matauna biyakali tomota komwaidona \q2 e matauna bikatumati mina mitugaga. \q1 Guyau bogwa eilivala.’” \b \p \v 32 Guyau Topeuligaga ikaibiga kabomwau ikikaloubusi baisa kwaitala boda bim oluvi kwaitala tuvaila, e utuyagila ikikoulusa baisa obusibusila valu watanawa. \v 33 E wa yam makwaina tomota uwosi matausina Guyau bogwa leikatumati bikanumakavasi wala ambaisa ambaisa kabulotala valu bila kabuluyuwela valu watanawa kala vigimkovila. Gala availa bivilam matausina, deli gala availa bikau bibaku minasina. Mitaga minasina bikanumakavasi wala opwaipwaia makawala gulovila mauna pwasi. \p \v 34 Yokomi tokugwa kuvalamsi, yokomi kasi toyamata ulo tomota kuvalamsi bipeula! Deli mi valam kutapipinasi opwaipwaia. Paila tuta bogwa leima bikatumataimi, e biyalaimi makawala sipi namwala. \v 35 Gala avai keda paila yokomi bukusakaulasi e bukukwalasi. \v 36-37 Kukumdaisi mi kavinavina kuvalamsi kukwaviviasi paila uula Guyau ola gibuluwa bogwa eikodidaimi mi boda e mi valu viluwela vakota goli baisa tuta viloudadaimi wala eitotu. \v 38 E Guyau bogwa eisilavi la tomota makawala natana laiyoni iligaim kala lagi. E kabilia kokolela deli Guyau la gibuluwa tigininila bogwa eivigaki mi valu imila viloupakala. \c 26 \s1 Yeremaia ilauwaisi oyakala \p \v 1 Tuta makwaina Yeoyakim\f j \ft Matauna eiguyoi wa taitu 609-598 BC.\f* matauna Yosaia latula eivitouula eiguyoi mapilana Yuda. \x - \xo 26.1 \xt 2 Gwe 23.36—24.6; 2 Lil 36.5-7\x* \v 2 Oluvi Guyau ilukwaigu kawala, “Ka, oviluwela Yuda tomota eisilavaisi si valu e leimaisiga baisa paila bitapwarorusi, e yoku bukula e bukutoli okabosigugula wa Bwala Kwebumaboma e bukukwamituli komwaidona avaka avaka lakaraiwogaim bukulivala baisa matausina. E kululuwai gala bukutolavi avai vavagi. \v 3 E kaina tomota bogwa binakaigalaimsi, e biligaimwaisi si bubunela mitugaga. Ka, kidamwa bogwa biligaimwaisi bubunela mitugaga, yeigu bogwa baninavila metoya nanamsa makwaina laninamsi mwada bakatumati matausina paila si mitugaga.” \p \v 4 E baisa makawala Guyau ilukwaigu balivala baisa tomota, kawala, “Yeigu Guyau bogwa lalukwaimi ibodi bukukwabikuwolaigusi e bukuvagaisi makawala ulo vituloki bogwa lasakaibogwaimi, \v 5 e bukukwatukovaisi taigami baisa ulo towotetila, matausina tovitoubobuta tuta tuta lauwitali leiuwokaiami. Mitaga yokomi gala avai tuta kukwabikuwolaisi avaka eilukwaimi. \v 6 E kidamwa bukukoulovaisi, ka, yeigu bavigaki makwaina Bwala Kwebumaboma makawala goli lavigaki Sailo, e mina watanawa komwaidona bivigakaisi yagala mi valu si kabosailiu paila mi bubunela gaga.” \x - \xo 26.6 \xt Yos 18.1; Sam 78.60; Yer 7.12-14\x* \p \v 7 E matausina tolula, tovitoubobuta e deli goli komwaidona tomota inakaigalaisi vavagi makwaisina lakamituli wa Bwala Kwebumaboma, \v 8 e avai tuta lavinaku avaka avaka Guyau eikaraiwogaigu balivali, matausina iyosaigusi e iukuwakulasi kawasi, “Mwa! Yoku ibodi wala bukukwaliga! \v 9 Avaka uula lokulivala oyagala Guyau, mwada makwaina Bwala Kwebumaboma bivigaki makawala Sailo, e mwada bikodidaimisi valu makwaina e gala availa bisikaili ke?” Oluvi tomota ivaulaigusi ivapataigusi. \p \v 10 Tuta makwaina Yuda kaidadala valu inakaigalaisi avaka eikaloubusi, matausina nanakwa wala isilavaisi ligisa e imaisiga Kalapisila Kwaivau wa Bwala Kwebumaboma paila bivagaisi yakala. \v 11 Oluvi tolula deli tovitoubobuta ikaibigasi baisa kaidadala valu deli goli baisa tomota kawasi, “Tauwau! Ka, tau matauna ibodi wala bikaliga, paila uula ikamogi da valusi. E yokomi komwaidomi bogwa wala lokulegakaisi taigami.” \p \v 12 E yeigu akaibiga kawagu, “Ka, Guyau wala leiwitalaigu lama bakamituli avaka avaka bikaloubusisi baisa makwaina Bwala Kwebumaboma deli makwaina valu, e yokomi bogwa lokulagaigusi lalivala makawala. \v 13 Mapaila ibodaimi bukuvigivauwaisi mi bubunela deli avaka avaka lokuuvagaisi, e ibodaimi bukukwabikuwolaisi Guyau mi Yaubada. Ka, kidamwa bukuvagaisi makawala, matauna bogwa bininavila e galaga bikodidaimi mi valu. \v 14 E yeigulaga mi karaiwaga wala! E kuvigakaigusi avaka wala kudokaisi bibudoki ninami deli avaka kala duwosisia karaiwogala valu. \v 15 Mitaga ibodi bukunikolaisi mokwita vavagi baisa - ka, kidamwa bukukwatumataigusi, baisa bivigaki kami pakula yokomi deli tomotala valu makwaina, paila bukukwatumataisi taitala tobwaila goli. Paila Guyau wala titoulela leiwitalaigu lama kidamwa bakatuloluta baisa yokomi.” \p \v 16 Oluvi kaidadala valu deli goli tomota ilukwaisi tolula deli mina vitoubobuta kawasi, “Tauwau, tau matauna wodola Guyau da Yaubadasi, mapaila gala ibodi bitakatumataisi.” \p \v 17 E bogwa leiwokuva baisa, taivila kaidadala valu itomalaulasi e ilivalasi baisa tomota matausina eisigugulasi kawasi, \v 18 “Ka, ola tuta Esekaia\f k \ft Esekaia eiguyoi Yuda 716—687 BC. \f* eiguyoi Yuda, tovitoubobuta Maika guma Moreseti iluki komwaidosi tomota mwada Guyau Topeuligaga eikaibiga kawala, \q1 ‘Saiyoni bikelaisi makawala kwaitala bagula, \q2 e Yerusalem biviloububu, \q2 e Bwala Kwebumaboma koyala bikaulaka.’ \x - \xo 26.18 \xt Mai 3.12\x* \m \v 19 E guyau Esekaia deli mina Yuda gala wala ikatumataisi Maika. Mitaga kaimapula Esekaia ikukoli Guyau e inevi avai keda kidamwa Guyau bininibwaili matauna. E Guyau ininavila e gala imiaki matausina kabosilagi makwaina eilivala mwada bimiaki. E ka, yakidasiga makateki wala bitamaiyaisi kada silagisi titouledasi.” \p \v 20 (E taiyuwela isisu, Uraia matauna Semaia latula, guma Kiriati Yearim, matauna tuvaila taitala wodola Guyau, e eikamogi valu deli boda makwaina makawala goli Yeremaia eiuvagi. \v 21 E avai tuta guyau Yeoyakim\f l \ft Kugisi mailela 1.\f* e deli goli la tokwabilia deli la tosikwawa ilagaisi avaka Uraia eilivali, guyau magila biyosisi matauna e bikatumataisi wala. Mitaga Uraia inakaigali e saina kala kokola isakaula ila Itipita. \v 22 Mitaga Yeoyakim iwitali Elinatani matauna Akibori latula e deli taivila tuvaila tauwau bilosi Itipita paila biyosisi Uraia. \v 23 E matausina ilosi iyosisi matauna e imiakaisi guyau Yeoyakim, e ikaraiwogi tokwabilia ikatumataisi matauna e ilavaisi wowola ila wa laka.) \p \v 24 Mitaga Aikam matauna Sapana latula ipilasaigu sainela, mapaila kaidadala valu gala ibodi bikasalaigusi baisa tomota kidamwa bikatumataigusi. \c 27 \s1 Yeremaia ikatikeu kaitala kaitakewa \p \v 1 Tuta makwaina Sedekaia Yosaia latula eivitouula eiguyoi mapilana Yuda, e Guyau ilukwaigu \x - \xo 27.1 \xt 2 Gwe 24.18-20; 2 Lil 36.11-13\x* \v 2 bayouduli kaitala ulo kaitakewa metoya mauna kanuvinesi e kala yobilabala makaina metoya kai e basaili okaiyogu. \v 3 E oluvi Guyau ilukwaigu bawitali biga baisa guyousi Edom, Mowabi, Amoni, Taia, deli Saidoni metoya baisa matausina si touwata tonevi pilasi leimaisi Yerusalem paila bigisaisi guyau Sedekaia. \v 4 E Guyau Topeuligaga, matauna Isireli la Yaubada, ilukwaigu bakaraiwogi matausina bilukwaisi si gweguya avaka Guyau bogwa eilivala kawala, \v 5 “Metoya ogu peula deli ulo karaiwaga saina vakaigaga abubuli valu watanawa, tomota, deli komwaidona mauna eisisuaisi odabala pwaipwaia, e yeigu asisaiki makwaisina baisa availa wala banagi. \v 6 E mayeigu wala lasaili komwaidona boda mabudosina oyamala matauna ulo touwata, matauwena guyau Nebukadinesa guyoula Babilonia, makawala goli avigaki mauna nabubolodila iwotitalaisi matauna. \v 7 Boda komwaidona biwotitalaisi matauna, oluvi biwotitalaisi latula deli tabula, tatoula wala tuta bibudoki paila la boda bikapusi. Oluvi la tomota biwotitalaisi boda kwepapeula deli giyouvakaveka. \p \v 8 “Mitaga kidamwa avai boda kaina avai kabokaraiwaga gala bikabikuwolaisi la karaiwaga titoulela, e yeigu bamipuki boda mabudona metoya molusaula, lelia, deli kabilia, tatoula wala guyau Nebukadinesa bikatudoum matausina. \v 9 Gala bukunakaigalaisi si biga mi tovitoubobuta kaina availa matausina ikayupalaisi titoulesi mwada ibodi bivitububotaisi avaka bikaloubusi tuta oluvi, kaina metoya wa mimi, kaina okaisivila, kaina metoya wa meguva. Ka, komwaidosi matausina eilulukwaimi gala bukutugwalaimi baisa guyoula Babilonia. \v 10 Matausina eisisinapwaimi wala e eiuvigakaimi bukusilavaisi mi valu, e bikatupipaimi bilauwaimi valu kaduwonaku. Yeigu bakaliabaimi metoya baisa e bavigakaimi bikatudoumwaimi. \v 11 Mitaga kidamwa avai boda bikasali titoulela baisa guyoula Babilonia e biwotitali matauna, e yeigu batugwali boda mabudona bisivagasisi osi valu tatousi, bibigulaisi e bisivagasisi wala baisa. Yeigu Guyau bogwa lalivala.” \p \v 12 E tuvaila alivalivau vavagi makwaisina wala baisa Sedekaia guyoula Yuda. Kawagu, “Bukutugwalaim baisa guyoula Babilonia. Bukuwotitali matauna deli goli la tomota, e bukukoli m momova. \v 13 Avaka uula bibodi yoku deli m tomota bukukwaligasi metoya okabilia kaina metoya molusaula kaina metoya wa lelia? Baisa makawala Guyau bogwa eililivala bileiki baisa avai boda avai boda gala bitugwalaisi titoulesi baisa guyoula Babilonia. \v 14 Gala bukunakaigalaisi matausina tovitoubobuta leilukwaimi mwada gala bukutaimelusi baisa matauna. Matausina isipulokaimi wala. \v 15 Guyau wala titoulela eilivala kidamwa matauna gala iwitali matausina mitaga eisipulokaimi wala bikikavitagaisi yagala. Mapaila baisa matauna bikalibutaimi bukubutusi, e bikatumataimi, yokomi deli matausina tovitoubobuta leilulukwaimi sopa makwaisina.” \p \v 16 Tuvaila yeigu bogwa laluki matausina tolula deli tomota avaka Guyau bogwa eilivala kawala. “Gala bukunakaigalaisi matausina tovitoubobuta avaka eilivalaisi mwada Bwala Kwebumaboma veiguwala komwaidona mwada igau makateki bikaimalaisi bimaiyaisi metoya Babilonia. Matausina isipulokaimi wala. \v 17 Gala bukunakaigalaisi matausina! Mitaga bukutugwalaimi wala baisa guyoula Babilonia e bukukolaisi mi momova! Ki, avaka uula valu makwaina bivigaki makawala kwaitala kabolovala wawa ke? \v 18 Ka kidamwa matausina tovitoubobuta mokwita deli kidamwa matausina inikolaisi mokwita ulo biga, ibodi wala binigadasi baisa yeigu Guyau Topeuligaga, mwada gala batagwala veiguwa makwaisina kesala olumoulela Bwala Kwebumaboma deli olumoulela ligisa bikauwaisi wala bilauwaisi Babilonia.” \p \v 19-20 (Avai tuta guyau Nebukadinesa bogwa eikatupipi guyoula Yuda Yeoyakini matauna Yeoyakim latula, deli tokugwala Yuda deli Yerusalem, komwaidosi wala ilau Babilonia, e iligaimgwa kokolela Bwala Kwebumaboma, kabosakaila sopi ibubulokaisi barasi, waga kaibibiu, deli goli mimilisi tuvaila Bwala Kwebumaboma veiguwala.) \p \v 21 “Ka, kunakaigalaisi yeigu Guyau Topeuligaga, Isireli la Yaubada, avaka balivala paila veiguwa makwaisina olumoulela Bwala Kwebumaboma deli wa ligisa olumoulela Yerusalem. \v 22 Makwaisina bilauwaisi Babilonia e bisisuaisi baisa tatoula wala yam makwaina yeigu baninavila paila makwaisina. Oluvi bakaimilivau makwaisina e bakatubulivau ovalu makwaina. Yeigu goli Guyau bogwa lalivala.” \c 28 \s1 Yeremaia sola tovitoubobuta Ananaia \p \v 1 Olopola kwaivasila taitu tubukona nalimala Sedekaia eiguguyau, e Ananaia matauna Asuri latula matauna taitala tovitoubobuta tolela Gibioni, matauna ibigitonigu wa Bwala Kwebumaboma. Omitasi tolula deli tomota, matauna ilukwaigu \x - \xo 28.1 \xt 2 Gwe 24.18-20; 2 Lil 36.11-13\x* \v 2 mwada Guyau Topeuligaga, matauna Isireli la Yaubada, eilivala kawala, “Ka, yeigu bogwa lakodidaimi la peula guyoula Babilonia. \v 3 Olopola kwaiyu taitu yeigu bakaimilivau komwaidona veiguwala Bwala Kwebumaboma makwaisina guyau Nebukadinesa leikau leilau Babilonia. \v 4 Tuvaila yeigu bakaimilivau Yeoyakini matauna Yeoyakim latula guyoula Yuda, deli goli komwaidona tomotala Yuda matausina leikatupipaisi leilauwaisi Babilonia. Bogwa wala eimati, yeigu bakodidaimi la peula guyoula Babilonia. Yeigu Guyau bogwa lalivala.” \p \v 5 E omitasi wala tolula deli tomota komwaidona eitotusi olumoulela Bwala Kwebumaboma, aluki Ananaia kawagu, \v 6 “Saina bwainigaga! Ulo pikwaku Guyau bogwa bivagi makawala! Ulo pikwaku mokwitatoula matauna bogwa bivigaki m vitoubobuta bikamokwita e bikaimilivau komwaidona guguwala Bwala Kwebumaboma eikanukwenu mapilana Babilonia deli komwaidona tomota matausina eilauwaisi okatupipi. \v 7 Mitaga kunakaigali avaka balivala baisa yoku deli tomota. \v 8 Omitibogwa igau gala oda tuta, tovitoubobuta matausina ililivalasi e ivitoubobutasi mwada kabilia, molusaula, deli lelia bikaloubusi baisa boda bidubadu deli kabokaraiwaga kwepapeula. \v 9 Mitaga avai tovitoubobuta matauna ivitoubobuta paila vakota ibodi bitavitoki tolosila avai tuta la vitoubobuta bikamokwita.” \p \v 10 Oluvi Ananaia ikau kaitakewa makaina okaiyogu ikatuuwoli ikatumimisi, \v 11 e omitasi wala tomota komwaidona ilivala kawala, “Ka, Guyau Yaubada bogwa eilivala kidamwa bivigaki kala katuwoula kaitakewa makaina guyau Nebukadinesa bogwa eisaili okaiyasi boda komwaidona; e igau kwaiyu taitu olopola matauna bivagi makawala.” E oluvi yeigu asilavi ala. \p \v 12 E igau bogwa eim lumwaitala e Guyau Yaubada ilukwaigu \v 13 balokaia Ananaia baluki kawagu. “Ka, Guyau Yaubada bogwa eilivala yoku kaina ibodaim bukukwatuuwoli kaitakewa makaina kai, mitaga matauna igau bikaimapu kaitala kaitakewa tanumnumta. \v 14 E Guyau Topeuligaga, matauna Isireli la Yaubada, bogwa eilivala matauna igau bisaili kaitala kaitakewa tanumnumta okaiyasi boda komwaidona e matausina biwotitalaisi guyau Nebukadinesa, matauna guyoula Babilonia. E ka, Guyau Yaubada bogwa eilivala kidamwa matauna ibodi wala bivigaki mauna nabubolodila goli biwotitalaisi Nebukadinesa.” \p \v 15 E oluvi yeigu aluki Ananaia vavagi makwaina, deli akatumkulovi ulo bigatona kawagu, “Ka Ananaia, kunakaigali! Guyau gala iwitalaim. Yoku kusisasopa e mauula tomota ididubumaisi sopa makwaisina. \v 16 E mapaila Guyau titoulela wala eilivala igau makateki bivakubalaim. Taitu makwaina olopola yoku bukukwaliga paila uula bogwa lokuluki tomota bikoulovaisi Guyau.” \p \v 17 E taitu makwaina goli olopola tubukonela nalima nayuwela Ananaia ikaliga. \c 29 \s1 Yeremaia igini si leta mina Yudia eisisuaisi Babilonia \p \v 1 Yeigu agini yatala leta e awitali baisa tolula, mina vitoubobuta, tomota kasi tokugwa, deli komwaidosi matausina Nebukadinesa eikatupipi metoya Yerusalem eilau Babilonia. \x - \xo 29.1-2 \xt 2 Gwe 24.12-16; 2 Lil 36.10\x* \v 2 Lagini miyana tuta matutona guyau Yeoyakini, inala, toyamatesi ligisa, tokaraiwogala Yuda deli Yerusalem, totaisi tokolu, deli matausina mina kiyadiga youdila bogwa leilauwaisi okatupipi. \v 3 Yeigu asaiki leta baisa Elasa matauna Sapani latula, Gemaraia matauna Ilikaia latula, matausina goli Sedekaia guyoula Yuda leiwitali bilauwaisi baisa Nebukadinesa guyoula Babilonia. Kala kakalawa makawala. \p \v 4 “Guyau Topeuligaga matauna Isireli la Yaubada ilivala baisa komwaidona tomota matausina eitugwali Nebukadinesa bikatupipi metoya Yerusalem bilau Babilonia. \v 5 Kawala, ‘Bukukwaliaisi mi bwala e bukumilivalusi wala baisa. Bukubagulasi paila bukukwamsi avaka eitasupoki yumami. \v 6 Kuvaisi e bukuunaisi litumia. Kubudaisi litumia si veivai bivaisi, e matausina tuvaila biunaisi litusia. Ibodi bukudalasi, gala paila bukuwokosisi. \v 7 Bukupaisewasi paila valu mavilousina kasi bwaina ambaisa yeigu lavigakaimi leikatupipaimi leilauwaimi. Bukunigadasi baisa yeigu paila matausina, paila avai tuta bavigaki bisibwabwailasi metoya osi kaisisu, yokomi tuvaila bukusibwabwailasi metoya omi kaisisu. \v 8 Yeigu Guyau, Isireli la Yaubada yeigu, lakatululutaimi gala bukutagwalasi tovitoubobuta matausina lokusigolaisi bisipulokaimi kaina availa wala bikayupali titoulela mwada ibodi bivitububotaisi avaka bikaloubusi tuta oluvi. Gala wala ibodi bukunakaigalaisi kasi mimi. \v 9 Yeigu gala awitali matausina mitaga ivigakaisi yagagu si kabosopa baisa yokomi. Ka, yeigu Guyau Topeuligaga bogwa lalivala.’ \v 10 “Guyau ikaibiga kawala, ‘Avai tuta mapilana Babilonia kala taitu kweluwolima kweluwoyu biwokuva, e yeigu bogwa bayomitali nanogu mokwita paila yokomi deli bakaimilivauwaimi bamaiyaimi omi valu makawala ulo biga katotila. \x - \xo 29.10 \xt 2 Lil 36.21; Yer 25.11; Dan 9.2\x* \v 11 Yeigu wala agumwaleta anikoli avaka aninamsi paila yokomi, nanamsela paila bukubanaisi sisu bwaina gala kabomwau, nanamsela paila tuta bima bikaloubusi avaka lokupikwakwaisi. \v 12 E yokomi bukudousi baisa yeigu. Bukunigadasi baisa yeigu, e yeigu bamapu mi nigada. \v 13 E yokomi bukunevaigusi, e bogwa wala bukubanaigusi paila uula yokomi bukunevaigusi metoya oninami komwaidona. \x - \xo 29.13 \xt Kak 4.29\x* \v 14 E yeigu akaibiga kawagu, bogwa eimati bukubanaigusi, e yeigu bakaimilivauwaimi omi valu. Yeigu bavayoulimi metoya ovalu mapilasina ambaisa ambaisa labutugigaiyaimi lokulosi, e bakaimilivauwaimi bamaiyaimi ovalu mapilana goli yeigu lakasalaimi leikatupipaimi ilauwaimi. Yeigu Guyau bogwa lalivala.’ \v 15 “Yokomi kawami mwada Guyau leisakaimi, mimilisi mi tovitoubobuta mapilana Babilonia. \v 16 Ka, kunakaigalaisi avaka Guyau Yaubada eilivala paila guyau matauna eikikaraiwogi mapilana Debida ola kabokaraiwaga deli paila tomotela valu mavilouna, matausina goli dalemi eisimwaisi gala ikatupipaisi ilauwaisi deli yokomi. \v 17 E Guyau Topeuligaga ilivala, kawala, ‘Yeigu batagwala kabilia, molusaula, deli lelia bikaloubusi baisa matausina, e bavigaki matausina makawala seuseu makwaisina bogwa eipusoki gala ibwainaki kamkwam. \v 18 Yeigu bavigaki kasi nobwakuli matausina kabilia, molusaula, deli lelia e avai tuta boda komwaidona ovalu watanawa bigisaisi bibulukukoli matausina. E ambaisa ambaisa labutugigai matausina eilosi, e tomota saina bitutu ninasi deli ibulukukoli avaka bogwa eikaloubusi baisa matausina. Mapaila tomota biyosokanaisi matausina deli igasi bivigakaisi kabokakayuwa. \v 19 Baisa makawala bikaloubusi baisa matausina paila uula gala ikabikuwolaisi ulo biga tuta komwaidona lauwitali baisa matausina metoya ulo touwata matausina tovitoubobuta. Mitaga matausina ipakaisi wala binakaigalaisi. \v 20 Ka, kunakaigalaisi avaka yeigu Guyau alilivala, baisa availa availa yokomi ikatupipaimi ilauwaimi Babilonia.’ \v 21 “Guyau Topeuligaga, matauna Isireli la Yaubada, bogwa eilivala livalesi paila Eyabi matauna Kolaia latula deli Sedekaia matauna Maseya latula, matausina isipulokaimi oyagala Guyau. Matauna bogwa eilivala igau bisaili matausina oyamala Nebukadinesa guyoula Babilonia, e matauna bikatumati matausina omitami. \v 22 E tomota matausina eiyosisi eikatupipaisi metoya Yerusalem eilauwaisi Babilonia, avai tuta magisi bibulotaisi availa, matausina bilivalasi kawasi, ‘Ibodi Guyau bivigakaimi makawala eivigaki Sedekaia sola Eyabi, matausina goli guyoula Babilonia igabu mina mmomova!’ \v 23 Baisa bivigaki kasi mipuki paila uula si mitugaga saina vakaigaga - matausina ikikailasisi deli isisasopasi oyagala Guyau. Baisa gala ibudoki Guyau nanola, matauna inikoli avaka bogwa leivagaisi, e titoulela wala isilasola paila matausina. Guyau bogwa eilivala.” \s1 Semaia la leta \p \v 24-25 E Guyau Topeuligaga matauna Isireli la Yaubada, ilukwaigu kala biga Semaia matauna tolela Neelam, matauna eigini yatala leta oyagala titoulela, e iwitali baisa komwaidosi tomotala Yerusalem, deli baisa tolula Sepanaia matauna Maaseya latula deli goli baisa komwaidosi tolula. Baisa makawala Semaia eigini ilokaia Sepanaia. \p \v 26 “Mwa, yoku Guyau leivigakaim lokumila tolula kaimapula Yeoyada, baisa tuta yoku todubalela paila Bwala Kwebumaboma wotitalela. Ka, baisa m koni paila bukugigisi availa availa matausina bikatuduvidavisi bivitokaisi mwada tovitoubobuta matausina, ibodi bukubuligigi kaiyasi deli yuwoyoula tanamnumta. \v 27 E avaka paila gala kuvigaki Yeremaia makawala, matauna tolela Anatoti, matauna ililivala baisa tomota makawala taitala tovitoubobuta ke? \v 28 Ibodi bukusilibodi matauna paila uula eiluki tomota mabudona eisisuaisi Babilonia, matausina bisisuaisi okatupipi saina tuta kaduwonaku, e ibodi bikaliaisi si bwala, bimilivalusi wala mapilana e bibagulasi, bikomasi kabinela.” \p \v 29 E Sepanaia ikalau miyana leta baisa yeigu, \v 30 e Guyau ilukwaigu \v 31-32 bawitali biga bilokaia komwaidona tokatupipi mapilana Babilonia paila Semaia kala karaiwaga. Kawala, “Yeigu goli Guyau, bamipuki Semaia deli goli komwaidona dalela. Yeigu gala awitali matauna mitaga ililivala baisa yokomi mwada matauna makawala taitala tovitoubobuta, e ivigakaimi kudubumaisi la sopa. Matauna dalela gala potu gala veu oluwalaimi. Matauna gala wala bisisu tomomova paila bigisi vavagi bwaina avaka bavagi paila ulo tomota, paila uula matauna iluki matausina mwada bikosomapwaigusi. Yeigu Guyau bogwa lalivala.” \c 30 \s1 Guyau la biga katotila baisa la tomota \p \v 1 E Guyau matauna Isireli la Yaubada \v 2 ilukwaigu kawala, “Ka, kugini vavagi komwaidona avaka bogwa lalukwaim, bila olumoulela pilatala buki, \v 3 paila tuta bogwa eimamalu paila yeigu bakommolivau ulo tomota mina Isireli deli mina Yuda. E yeigu bakaimilivau matausina balau ovalu mapilana tubusia bogwa lasaiki omitibogwa e matausina biyosivauwaisi tuvaila valu mapilana bivigakaisi si vavagi tatousi. Yeigu Guyau bogwa lalivala.” \p \v 4 E Guyau ilivala baisa tomotela Isireli deli Yuda, kawala, \q1 \v 5 “Bogwa lalagi kaigalela kokola, \q2 gala kaigalela vakota mitaga kokola wala. \q1 \v 6 Baisa tuta kukwapatusi e bukunanamsasi! \q1 Ki ibodi taitala tau biuni guditala gwadi? \q1 Avaka paila lagigisi komwaidona tauwau \q2 yumasi eikimapwaisi luposi \q2 makawala natala vivila eigigadi paila bitapoi yamala? \q1 Avaka paila komwaidona tomota eigibugibu migisi? \q1 \v 7 Ka yam gaga makwaina bogwa leimaima; \q2 gala kwaitala yam makawala makwaina - \q2 tuta matutona kabommayuyu sainela bikaloubusi baisa ulo tomota, \q2 mitaga matausina bimovasi wala.” \b \p \v 8 E Guyau Topeuligaga eilivala kawala, “Avai tuta yam makwaina bima yeigu bakouwoli kaitakewa makaina okaiyasi deli bataneku kasi katupipi miyasina yuwoyoula tanamnumta, e togilagala gala tuvaila bivigakaisi matausina si ula. \v 9 Kaimapula matausina biwotitalaigusi yeigu Guyau si Yaubada, e yeigu bavasani taitala metoya Debida odalela biguyau. \q1 \v 10 “Mina Isireli gala wala availa ibodi bivitukukolaimi. \q1 Yokomi ulo tomota, gala wala bukukokolasi. \q1 Metoya omi sisu valu kaduwonaku \q2 ovalu mapilana leikatupipaimi leilauwaimi, \q2 yeigu bogwa wala bakolaimi. \q1 Yokomi bukukwaimilavausi omi valu, \q2 biluva uwomi bukusibwabwailasi. \q1 Yeigu bakolaimi, e gala wala availa biyokukolaimi. \q1 \v 11 Yeigu bawokaiami e bakolaimi. \q1 Yeigu bakodidaimi boda komwaidona \q2 ambaisa lavabutaimi lokulosi, \q2 mitaga yokomi gala bakodidaimimi. \q1 Mitaga gala paila gala bamipukwaimi. \q1 Avai tuta bamipukwaimi bogwa banagi \q2 avaka bibodi kami mipuki. \q1 Yeigu Guyau bogwa lalivala.” \x - \xo 30.10-11 \xt Yer 46.27-28\x* \b \p \v 12 E Guyau iluki la tomota kawala, \q1 “Kami kalibwaga gala wala availa bituvi \q2 e kami lewa gala wala availa bimweli. \q1 \v 13 E gala wala availa biyamataimi, \q2 deli kami pwasa gala wala kaituvala, \q2 e gala bukupikwakusi paila katumova. \q1 \v 14 Komwaidona matausina lubemia bogwa leilumwelavaimi; \q2 e matausina gala wala sitana ikaiki uwosi paila yokomi. \q1 Yeigu layokavataimi makawala tilaula; \q2 kami mipuki saina wala tiganini \q2 paila uula mi mitugaga saina bidubadu \q2 deli mi dubakasala saina vakaigaga. \q1 \v 15 Gala tuvaila bibodi bukutakulukulusi paila kami lewa; \q2 paila gala wala avai vavagi bipilasaimi. \q1 Yeigu lammipukwaimi makawala \q2 paila uula mi mitugaga saina bidubadu \q2 deli mi dubakasala saina vakaigaga. \q1 \v 16 Mitaga baisa tuta, availa availa matausina leivayoulimi \q2 komwaidona bivayoulisi wala, \q2 e komwaidona kami tilaula bikatupipaisi \q2 bilauwaisi okatupipi. \q1 Availa availa matausina leilamidadaimi komwaidona bogwa bilamidadaisi, \q2 e availa availa matausina eikwaiyaisi mi valu, komwaidona si valu bikwayaisi wala. \q1 \v 17 Yeigu igau bayomovivauwaimi; \q2 yeigu batuvi kami kailabwaga, \q2 kaina goli kami tilaula bilivalasi kawasi, \q1 ‘Saiyoni makawala viloutala viloububagewa, \q2 gala isim toyamatela mavilouna.’ \q1 Yeigu wala Guyau bogwa lalivala.” \b \p \v 18 E Guyau ilivala kawala, \q1 “Yeigu igau bakaimilivau ulo tomota bamai osi valu \q2 e banokapisi dala dilatala dilatala. \q1 E Yerusalem igau bikaliivauwaisi, \q2 deli ligisela makwaisina bogwa bivigivauwaisi. \q1 \v 19 E tomotela biusiwosisi deli si yakaula; \q2 matausina bigovasi deli si mwasawa. \q1 E yeigu bamitukwaii matausina e bidalasi tuvaila; \q2 ulo mitakwai biyomitali kasi taimamila. \q1 \v 20 Yeigu bavigivau boda makwaina si kaisisu kala peula makawala omitibogwa; \q2 e yeigu bavitau otumalela e bakatukikiti tuvaila \q2 e bamipukiga kasi tolamadada. \q1 \v 21-22 Kasi tokaraiwaga bikaloubusi metoya osi boda titoulesi, \q2 si guyau metoya odalesi titoulesi. \q1 Matauna bimakaiagu avai tuta badou matauna. \q1 Gala availa bimakaiagu kidamwa gala isim kala dou. \q1 Matausina ulo tomota, \q2 e yeigu si Yaubada. \q1 Yeigu Guyau bogwa lalivala.” \b \p \v 23-24 Guyau la gibuluwa makawala utuyagila, makwaina saina kweminimani gagabila bikatukwaisisuva odubasi matausina mina dubakasala. Makwaina gala biwokuva tatoula wala matauna bivigimkuloi komwaidona avaka leininamsi bivagi. E yam makwaisina omitasi bimaima la tomota bikatetasi vavagi makwaina kala mimilakatila. \c 31 \s1 Mina Isireli bikaimilavausi osi valu tatousi \p \v 1 E Guyau ikaibiga kawala, “Ka! Igau tuta bima dala komwaidona mina Isireli bivigakaigusi si Yaubada, e yeigu bavigaki matausina ulo tomota. \v 2 Paila metoya oviloupakala, yeigu ayomitali ulo nokapisi baisa availa availa matausina eisakaulasi metoya okaliga. E avai tuta mina Isireli inainevisi paila bivaiwasisi, \v 3 yeigu atotu kaduwonaku ayoumatila baisa matausina. Mina Isireli, yeigu tuta komwaidona aiyebwailimi wala, mapaila tuta baisa yeigu bammitukwaiyaimi wala. \v 4 Mapaila yeigu bavagugulaimi tuvaila. E yokomi bukukwauwaisi sasani e deli mi mwasawa bukukwaiwosisi. \v 5 E yokomi bukubigulivauwaisi mi bagula bigulesi waini odubakaila mapilana Sameria, e availa availa matausina bivaulasi, bogwa bikamsi avaka kabinaila si bagula. \v 6 E bogwa makawala, igau tutala bima toyausa bidousi metoya okoyala Epereim\f m \ft Baisa kabokwaraiwaga makwaina opiliyavata e la viloumatala mapilana Sameria.\f* bikaibigasi kawasi, ‘Kutokaiasi kumaisi tamwenasi Koya Saiyoni, e bitalokaiasi Guyau da Yaubadasi.’” \p \v 7 E Guyau ikaibiga kawala, \q1 “Kuwosisi deli mi mwasawa paila Isireli, \q2 mabudona dubasi boda komwaidona. \q1 Kuwosisi kami wosi mapilana wosi yakaula, \q2 ‘Guyau bogwa eikatumovi la tomota. \q2 Matauna bogwa eikoli komwaidosi matausina eikesasi.’ \q1 \v 8 Ka, yeigu bamai matausina metoya opiliyavata, \q2 e bavaguguli matausina metoya obusibusila valu watanawa. \q1 Tokwau, topem bimaisi wala deli matausina, \q2 tuvaila susuma, deli minasina bogwa eitotu kaivalulu. \q1 E matausina bidalasi e si boda bikwaiveka. \q1 \v 9 Ulo tomota bikaimilavausi deli si valam, \q2 e matausina bininigadasi avai tuta yeigu bavakadi bakaimilivau. \q1 Yeigu bavakadi matausina balau ambaisa sopi bititayelu, \q2 deli wa keda makadana kadadudubuna, e gala gagabila bisilubeibeusi. \q1 Ka, yeigu makawala mina Isireli tumasi, \q2 e Epereim avigaki makawala ulo kuluta tau.” \b \p \v 10 E Guyau ikaibiga kawala, \q1 “Boda komwaidona, kunakaigalaigusi, \q2 deli kukwamitulaisi ulo biga baisa valu makwaisina kaduwonaku. \q1 Yeigu bogwa lavabutu ulo tomota, mitaga igau bavaguguli matausina tuvaila, \q2 e bayamati matausina makawala toyamata sipi iiyamati la yawa. \q1 \v 11 Yeigu bogwa lataneku ulo tomota mina Isireli, \q2 deli lakoli matausina metoya budotala boda saina budopeuligaga. \q1 \v 12 Mapaila matausina bimaisi biwosisi deli si mwasawa odabala Koya Saiyoni, \q2 deli bimwamwasila ninasi paila ulo bobwailila \q2 basaiki witi, waini, bulami olibe, \q2 e basaiki sipi deli bulumakau. \q1 Matausina bavigaki makawala kwaitala bagula tuta komwaidona kuna bikukuni wala makwaina. \q2 E matausina biyosisi komwaidona avaka avaka magisi. \q1 \v 13 Kapugopugula deli si mwasawa bikikaiwosisi, \q2 e tauwau tubovau deli tommoya bitutulaulasi. \q1 Yeigu bavisimoli matausina, e si valam bavigaki si mwasawa, \q2 si ninamwau bavigaki kala mwamwasila ninasi. \q1 \v 14 E yeigu bavakomati tolula metoya kaula makwaisina kalamatabwaila, \q2 deli avaka ulo tomota magisi, yeigu bogwa wala bavagi. \q1 Ka, yeigu Guyau bogwa lalivala.” \s1 Guyau la nokapisi baisa mina Isireli \p \v 15 E Guyau ikaibiga kawala, \q1 “Kaigila ilagaisi mapilana Rama, \q2 valam kavivia sainela. \q1 Retieli iuvalam paila litula. \q2 Matausina bogwa eitamwausi,\f n \ft Baisa ikibuboti tomota si ninamwau paila valu opiliyavata eiyoulisi eikatupipaisi la tomota.\f* \q2 e gala wala magila visimoli. \x - \xo 31.15 \xt Vit 35.16-19; Md 2.18\x* \q1 \v 16 Ve! Kusimla, e kuvaisi mitilagim. \q1 Avaka avaka lokuvagi paila litumwa \q2 igau bukubani mapula. \q2 Matausina igau bikaimilavausi bimaisi metoya tilaula osi valu. \q1 \v 17 E yoku ibodi bukupikwaku paila tuta oluvi. \q2 Paila litumwa bogwa bikaimilavausi bimakaiamsi goli! \q2 Ka! Yeigu Guyau bogwa lalivala. \b \q1 \v 18 “Ka! Yeigu lalilagi wala mina Isireli eililivalasi deli si valam kawasi, \q1 ‘Mwa Guyau! Yakamaisi makawala natana bulukilova, \q2 mitaga yoku bogwa kuvigakaimasi lakatowosisi. \q1 Kukwaimilivauwaimasi baisa yoku. \q2 Yakamaisi bogwa lakakatubaiasasi bakakaimilavausi \q2 bakawokaiamsi yoku Guyau ma Yaubadasi! \q1 \v 19 Yakamaisi bogwa katotubulokaimsi, \q2 mitaga oluvi nanakwa goli magimasi bakakaimilavausi baisa yoku. \q1 Yoku bogwa kumipukwaimasi, \q2 e mapaila kasilamwagudusi deli ma valamsi, \q1 e yakamaisi kammosilasi e deli tomota iyomsilaimasi, \q2 paila uula kamitugagasi igau oma tutasi tubovau.’ \b \q1 \v 20 “Mina Isireli, yokomi goli ulo kaipusipwesi. \q2 Yokomi saina ayebwailimi. \q1 Paila avai tuta bakavitagi igami, \q2 e yeigu baluluwaimi deli ulo yebwaili. \q1 Ka, nanogu komwaidona yokomi wala. \q2 Mapaila yeigu bogwa banokapisaimi. \q1 \v 21 Kusailisi kabutuvatusi, deli kulavaisi tulela keda, \q2 deli kunevivauwaisi keda makadana bogwa lokuulilavaisi. \q1 Mina Isireli, kwaimilavausi kumaisi. \q2 Kumaisi omi valu makwaisina bogwa lokusilavaisi. \q1 \v 22 Yokomi tokowolova, ammakawala kala kaduwonaku yokomi bwaina wala biuwoyaimi wala? \q1 Ka, yeigu bogwa lavagi kwaitala vavagi kwaivau deli kwemitawasi, \q2 kala tuwoli makawala natana vivila bivamitali kasa otutala kabilia.” \s1 Igau tuta oluvi Guyau la tomota biyubwailasi \p \v 23 E Guyau Topeuligaga, matauna mina Isireli si Yaubada, eilivala kawala, “Avai tuta bakaimali tomota osi valu, matausina bivigivauwaisi kasi livala makwaina olopola Yuda deli komwaidona viluwela kawasi, \q1 ‘Ibodi Guyau bimitukwaii Yerusalem la koya kwebumaboma,\f o \ft Baisa Koya Saiyoni, baisa tumilela Bwala Kwebumaboma mapilana Yerusalem.\f* \q2 makwaina la kabosisu kwebumaboma.’ \m \v 24 E tomota bisipatilasi mapilana Yuda deli goli oviluwela, e tobigubagula bibigubagulasi, deli toyamata sipi bilosi iiyamatasi si yawa. \v 25 E yeigu bakatupewoli matausina tosomata e bavakoma matausina eiyomami molu. \v 26 E igagabila ulo tomota bilivalasi kawasi, ‘Owei! Lammasisi wala e lamamata e wowogu salauwokuva wala.’ \p \v 27 “Ka, yeigu Guyau lalivala igau makateki yeigu bavigaki mapilasina Isireli deli Yuda bikasewoki tomota deli mauna. \v 28 E makawala goli ulo biga katotila laiyamata paila lasabu, lavakubali, laluvaim, lakodidaimi e deli layogagi, e makawala goli ulo biga katotila baiyamata kidamwa bakaliai deli bavaula. \v 29 E avai tuta yam makwaina bikaloubusi, tomota gala tuvaila bilivalasi kawasi, \q1 ‘Tommoya ikomasi pipi kwepupwayuyu, \q2 mitaga litusia ilumkolaisi kala pwayuyu.’ \x - \xo 31.29 \xt Isi 18.2\x* \m \v 30 Mitaga kaimapula, availa availa bikomasi pipi kwepupwayuyu, e matauna goli titoulela bivigaki kudula bipwayuyu. Deli, taitala taitala bikaliga paila uula la mitugaga wala titoulela.” \p \v 31 E Guyau ilivala kawala, “Tuta makwaina igau bima e bakabutuvau deli mina Isireli e deli mina Yuda. \x - \xo 31.31 \xt Md 26.28; Mk 14.24; Lk 22.20; 1 Kr 11.25; 2 Kr 3.6\x*\x - \xo 31.31-34 \xt Ib 8.8-12\x* \v 32 Gala makawala lakabutubogwa deli tubusia, tuta makwaina ayosi yumasi avakadi matausina lasunupuloi metoya ovalu Itipita. Matausina gala iyamataisi kabutu makwaina, ilagoli yeigu avigakaigu makawala si mwala. \v 33 E baisa makawala bakabutuvau deli mina Isireli. Ulo karaiwaga basaili oninasi e bagini olumoulesi. E yeigu goli si Yaubada e matausina ulo tomota. \x - \xo 31.33 \xt Ib 10.16\x* \v 34 E gala wala bibodi taitala bivituloki sola kidamwa binikoli Guyau. Paila komwaidosi wala bogwa binikolaigusi, matausina gweguya deli goli matausina tokai. Yeigu baligaiwa si mitugaga deli gala tuvaila baluluwai si sula. Yeigu goli Guyau bogwa lalivala.” \x - \xo 31.34 \xt Ib 10.17\x* \b \q1 \v 35 Guyau isaili kalasia paila kala kaitapa yam \q2 e tubukona deli utuyam bikatasi wa bogi. \q1 Matauna bibasi la kaitalia e bivigaki bolita bikaipolu. \q2 Ka, matauna yagala Guyau Topeuligaga. \q1 \v 36 E matauna eikatotila mwada makawala goli kala kaduwonaku vavagi makwaisina bisisuaisi ovalu watanawa, \q2 e makawala goli Isireli bisisu boda kwaitala. \q1 \v 37 E kidamwa avai yam availa bibodi bivisaikoli labuma, \q2 deli bisuvalaisi tumilela valu watanawa,\f p \ft Idokaisi valu watanawa isisu odabala mimilisi kokola kaivakaveka e tumilesi makaisina otilibwabwau goli; kugisi kaikobula kala katumiki Vit 7.11.\f* \q2 e matutona goli Guyau bipaiki mina Isireli \q2 paila komwaidona avaka avaka leiuvagaisi. \q1 Ka, Guyau bogwa eilivala. \b \p \v 38 E Guyau eilivala kawala, “Ka, kala tuta igau bima e tomota bikaliivauwaisi Yerusalem makwaina ulo valu, bivitouulasi Ananeli Buliyamata\f q \ft Ananeli Buliyamata deli maigasina yagasi ituwoli ituwoli baisa ilivalaisi kaligeila Yerusalem.\f* opilikwaibwaga e bila oWokulu Kalapisilela. \v 39 E kaligei bisaitaula wala opilikwaibwaga bila mapilana Gareba koyala e bitavina bila mapilana Gowa. \v 40 E komwaidona makwaina itayatila, ambaisa lokuvigakaisi kasi laka tokwaliga deli lokuluvakaisi tubwaga, e deli komwaidona baleku mapilana Waya Kidironi e bisaitaula wala bila oKalapisila Wosa opilibomatu, mapilana bavigaki pilibumaboma. E valu makwaina gala avai tuta tuvaila bikatupilakwaisi kaina bikatudidaimisi.” \c 32 \s1 Yeremaia igimoli kubilatala kwabila \p \v 1 Olopola kweluwotalela kala taitu Sedekaia eiguguyau mapilana Yuda e tuta matutona eibudoki kweluwotala kwailima kwaitolu kala taitu guyau Nebukadinesa eiguguyau mapilana Babilonia, Guyau ibigitonigu tuta matutona. \x - \xo 32.1 \xt 2 Gwe 25.1-7\x* \v 2 Wa tuta matutona guyoula Babilonia la tokabilia eisugigaiyaisi Yerusalem, e yeigu iyosigusi e isailigusi olumoulela kalila ligisa. \v 3 Guyau Sedekaia eikatupipaigu e asisu wala baisa, matauna itabinakaigu mwada lakamituli Guyau leilivala kawala, “Yeigu batugwali guyoula Babilonia bima biyouli valu mavilouna, \v 4 e guyau Sedekaia gala wala bisakaula paila bikwala. Biyosisi matauna biuyokaisi guyoula Babilonia e bigisaki matala titoulela matauna, e kasitaiyu bibigatonasi. \v 5 Sedekaia biyosisi bilauwaisi Babilonia bisisu tatoula wala yeigu titoulegu bamipuki matauna. Kaina goli bikabilia deli mina Babilonia mitaga gala wala bipeula. Yeigu Guyau bogwa lalivala.” \fig Asaili mani okabovisaikola|src="LB00124" size="col" ref="32.10" \fig* \p \v 6 E Guyau ilukwaigu \v 7 paila Anameli, matauna kadagu Salum latula, matauna bimakaiagu e binigadaigu paila bagimoli la kwabila oviluwela Anatoti mapilana Beniamina, paila uula matauna vaiyogu tatougu e ibodaigu sainela wala bagimoli makubilana kwabila paila titoulegu. \v 8 E makawala wala Guyau avaka bogwa eilivali, Anameli imakaiagu olumoulela kalila ligisa ilukwaigu paila bagimoli kwabila makubilana. Mapaila yeigu bogwa anikoli Guyau mokwitatoula eibigitonigu. \v 9 E agimoli kwabila makubilana metoya baisa Anameli e asaiki mani makawala avaka mapula ibodi; mapula iboda kweluwotala kwailima kwaiyu siliba. \v 10 Yeigu agini yagagu ivigaki kibila yamagu olumoulela pweipula kamokwita mimilisi yegila isailisi olumoulela ivigaki yovila e asaili mani magulona okabovisaikola. \v 11 Oluvi akau miyasina yayu pweipula kamokwita paila gimwala - miyana kibila yamagu lasaili olumoulela ikamituli nanamsa makwaina deli karaiwogala; e yayuwela miyana gala asaili kibila yamagu - \v 12 asaiki miyasina baisa Baruki, matauna Neria latula e Maseya tabula. E omatala Anameli deli omitasi matausina eiginisi yagasi olumoulela miyana pweipu pweipula kamokwita paila gimwala deli omitasi tomota matausina eisisuaisi olumoulela kalila ligisa e yeigu asaiki matauna miyasina. \v 13 E omitasi komwaidosi tomota matausina yeigu aluki Baruki kawagu, \v 14 “Guyau Topeuligaga matauna Isireli la Yaubada bogwa eikaraiwogaim bukukwau miyasina pweipula kamokwita, yayu wala miyana kibila yamagu olumoulela ikamokwiti paila gimwala, e yayuwela miyana gala asaili kibila yamagu, e bukusewoya miyasina bila olumoulela kwelatala kulia, e gagabila miyasina bikwalasi paila tubwa tuta oluvi. \v 15 Guyau Topeuligaga, matauna Isireli la Yaubada bogwa eilivala kidamwa bwala, kwabila, deli bagula igau tuvaila tomota bigimolaisi ovalu mapilana.” \s1 Yeremaia la nigada \p \v 16 E tutala bogwa lasaiki Baruki pweipula kamokwita paila gimwala, e yeigu anigada kawagu, \v 17 “Guyau Towalakaiwa, yoku kububuli valu watanawa deli walakaiwa metoya om peuligaga lutula. Gala wala avai vavagi saina mwaugaga bilapaim. \v 18 Yoku bogwa lokuyomitali m yebwaili kwekanigaga baisa lakatuluwovila tomota, mitaga tuvaila wala yoku kumipuki tomota paila veisia si mitugaga. Yoku Yaubada saina giyouveka deli giyoumkumku; yoku wala Guyau Topeuligaga. \v 19 Yoku kuninamsi keda duwosisia, deli kuuvagi vavagi topilaveka. Yoku wala kugigisi avai vavagi tomota bivagaisi, e kumitukwaii matausina makawala avaka si bubunela. \v 20 Tuta omitibogwa lokuvigibogwi kabutuvatusi makwaisina deli kaboyowalula mapilana Itipita, e tuta baisa lokusetuwoli makwaisina leima itobu yam lagaila goli, mapilana Isireli deli oluwalaisi komwaidona boda ituwoli ituwoli, mapaila yoku kam nikoli bogwa eikaligiaki ambaisa ambaisa. \v 21 Okasi gigisa wala kabutuvatusi makwaisina deli kaboyowalula eivigaki kada tilaulasi eibulukukoli, metoya om peula lutula yoku lokukwatusunupuloi m tomota mina Isireli metoya mapilana Itipita. \v 22 Yoku bogwa lokusaiki matausina valu mapilana pwaipwayela saina kubilumalala, makawala m biga katotila baisa tubusia omitibogwa. \v 23 Mitaga avai tuta matausina leiviloubusisi iyoulisi valu mapilana e isikaisi, matausina gala wala ikabikuwolaisi m kwaraiwaga, kaina ibokulaisi makawala avaka m vituloki, e matausina ikoulovaisi avaka lokukwaraiwogi mwada bivagaisi. E mapaila yoku lokuyomitali komwaidona kabomwau makwaisina baisa matausina. \p \v 24 “Ka, mina Babilonia bogwa eilaleiyasi eilapataisi valu mavilouna vilouveka paila biyoulisi, e matausina bogwa eisuvaisi kulusi bikabiliasi. Kabilia, molusaula deli lelia bivakapusii mavilouna e mina Babilonia biyoulisi wala. Bogwa lokugisi komwaidona m biga lokulivala bogwa wala eikamokwita. \v 25 Mitaga Guyau Towalakaiwa, mwa - yoku wala kammwaleta lokukwaraiwogaigu paila bagimoli kwabila makubilana omitasi tomota, ilagoli valu mavilouna makateki biyoulisi mina Babilonia.” \p \v 26 E Guyau ilukwaigu kawala, \v 27 “Yeigu goli Guyau, tomota komwaidona si Yaubada. Gala avai vavagi saina mwaugaga baisa yeigu. \v 28 Yeigu makateki basaili valu mavilouna oyamala Nebukadinesa guyoula Babilonia deli la tokabilia; matausina biyoulisi mavilouna \x - \xo 32.28 \xt 2 Gwe 25.1-11; 2 Lil 36.17-21\x* \v 29 e bivakataisi kova bigabu. Matausina bigabwaisi bikapusi, deli wala bolesi makwaisina ambaisa tomota matausina leivigakaigusi lagibuluwa paila igubugabusi lula maiina simasimina baisa Beali odabala si bwala deli ililigabwaisi waini semakaila baisa ituwoli yaubada. \v 30 Metoya okala vitouula liliusi tomotela Isireli deli Yuda bogwa eiyomwauwaisi nanogu deli iyogibuluwaigusi metoya avaka avaka leiuvagaisi. \v 31 Tomotala valu mavilouna bogwa leiyomitulaisi ulo gibuluwa e agibuluivagasi metoya wa tuta matutona leikaliaibogwisi mavilouna. Yeigu bogwa lavitobu nanogu bakodidaimi mavilouna \v 32 paila uula Yuda deli Yerusalem tomotala, deli goli si gweguya, kasi tokugwa, si tolula, deli si tovitoubobuta bogwa leimitugagasi. \v 33 Matausina bogwa eitotubulokaigusi; e gala wala gagabila binakaigalaigusi paila bikatetasi avaka kasi vituloki, ilagoli yeigu auvituloki wala matausina tuta komwaidona. \v 34 Tuvaila matausina ikaliaiisi Bwala Kwebumaboma paila agu taimamila. Mitaga matausina iyogwalaisi, isailisi olumoulela makwaina si tokolu bidubadu minasina saina kabokakayuwa. \x - \xo 32.34 \xt 2 Gwe 23.10; Yer 7.30-31; 19.1-6\x* \v 35 Tuvaila matausina ikaliaiisi kabogwabu lula bidubadu paila Beali oItayatila Inom, paila litusia tauwau deli vivila bigibukwaisi lula baisa yaubada tokolu Moleki. Yeigu gala akaraiwogi bivagaisi makawala, deli gala goli avai tuta laninamsi paila biuvagaisi vavagi makwaisina e biyomituli tomotala Yuda bimitugagasi.” \x - \xo 32.35 \xt Tol 18.21; 2 Gwe 23.10; Yer 7.31\x* \s1 Yaubada la biga katotila paila mina Isireli si pikwaku \p \v 36 Guyau, matauna Isireli la Yaubada ilukwaigu kawala, “Yeremaia, tomota ililivalasi kidamwa kabilia, molusaula, deli lelia bivakapusii valu mavilouna bila oyamala guyoula Babilonia. E ka, kunakaigali avaka tuvaila balivali. \v 37 Yeigu bogwa bavayouli tomota matausina eisisuaisi komwaidona valu mapilasina ambaisa labutugigai leilosi metoya ogu gibuluwa gasisila, e yeigu bogwa bakaimilivau matausina bamai ovalu mapilana e biluva uwosi baisa. \v 38 E matausina bavigaki ulo tomota e yeigu bivigakaigusi si Yaubada. \v 39 E yeigu bavigaki ninatala bikanuvagasi osi momova komwaidona paila wala agu taimamila osi tuta komwaidona, paila kasi bwaina titoulesi deli kasi bwaina dalesi tuta oluvi. \v 40 E yeigu bavagi ulo kabutu kwekanuvagasi deli matausina. Gala avai tuta bakituli kasi mitakwai e yeigu bavigaki matausina bikukolaigusi metoya oninasi komwaidona, e bavigaki gala avai tuta bitotubulokaigusi. \v 41 Avai vavagi lavagi bwaina paila matausina bivigaki ulo mwasawa, e yeigu bavigaki matausina bisivagasisi ovalu mapilana. \p \v 42 “Makawala goli yeigu bogwa lamai kabomwau makwaisina baisa matausina tomota, makawala goli yeigu bogwa basaiki matausina komwaidona vavagi bwaina makawala ulo biga katotila. \v 43 E tomota ililivalasi mwada valu mapilana igau bimila viloupakala, e gala tomota kaina mauna bisisuaisi baisa, e deli mwada mina Babilonia biyoulisi mapilana. Mitaga ka, kwabila olumoulela valu mapilana igau bigimolivauwaisi. \v 44 Tomota bigimwalasi si pwaipwaia e biginaisi pweipula kamokwita, e kibila yumasi bisailasi, deli mimilisi yagasi bisailasi bivigaki yovila. Baisa bikaloubusi makawala mapilana Beniamina, deli valu mavilousina opapala Yerusalem, deli oviluwela Yuda komwaidona, e deli goli valu mavilousina wa koya deli mavilousina wa koya kwekikekita deli Yuda mapilana opilibolimila. Yeigu bakaimilivau tomota matausina bamai osi valu. Yeigu Guyau bogwa lalivala.” \c 33 \s1 Siviyuwela Yaubada la biga katotila paila Isireli si pikwaku \p \v 1 Igau wala lasisu okatupipi olumoulela kalila ligisa e Guyau ibigatona baisa yeigu tuvaila. \v 2 Guyau matauna valu watanawa kala tobubulela, ibubuli e isaili okabala, e ilivala baisa yeigu. Matauna goli yagala Guyau ilivala kawala, \v 3 “Bukudou baisa yeigu, e bamapu m dou. Yeigu balukwaim vavagi saina bwainigaga deli kaboyowalula makwaisina gala sitana kunikoli. \v 4 Yeigu goli Guyau, Isireli la Yaubada, alilivala paila Yerusalem bolela komwaidona deli guyoula Yuda la ligisa bikodidaimisi. \v 5 Gala avaka kala yeiwau bukusunapulasi bukukwabiliaisi mina Babiloni ambaisa eikelaisi magulosina uvagila kabilia. Baisa bivakasau valu deli tomata, matausina goli yeigu bamtuli metoya ogu gibuluwa tiganinila. Ka, yeigu bogwa laligaiwa valu mavilouna, paila tomotala bogwa leimitugagasi vavagi saina mwaugaga. \v 6 Mitaga yeigu bakatumovi valu mavilouna deli tomotela e bavigivau matausina kasi yobobona. Yeigu bayomitali ulo vakota deli ulo kwala bikanuvagasi baisa matausina. \v 7 Yeigu bavigaki Yuda deli Isireli bisibwabwailasi, e si kaisisu bavigavau makawala omitibogwa. \v 8 Yeigu bakatumigileu matausina metoya osi mitugaga makwaisina leiuvagaisi baisa yeigu, e baligaiwa si mitugaga deli si kosomapu. \v 9 E Yerusalem bavigaki viluwela kagu yakaula, taimamila deli mwasawa baisa yeigu, e boda komwaidona ovalu watanawa bibulukukoli deli bitatatuvasi avai tuta bilagaisi bulogala vavagi bwaina lavagi baisa tomotela Yerusalem deli bulogala si sibwabwaila yeigu bamai ovalu mavilouna.” \p \v 10 E Guyau ilivala kawala, “Tomota eililivalasi mwada valu mavilouna makawala viloupakala wala, gala tomotala kaina maunela isisuaisi olumoulela. E baisa ikamokwitasi; Yuda viluwela komwaidona deli olilagela valu Yerusalem vilouvia wala, gala tomota kaina mauna isisuaisi baisa. Mitaga tuta oluvi maviluwela wala mavilousina yokomi bukulagaisi \v 11 tomota bigougovasi deli si mwasawa, deli butula lagisala veivai pakala. Yokomi bukulagaisi tomota deli wala si wosi bimaisi ogu Bwala Kwebumaboma paila bisemakavaisi nokagutoki semakaila. Matausina bikikawausi kawasi, \q1 ‘Bitanokagutokisi baisa Guyau Topeuligaga, \q2 paila matauna giyoubwaila \q2 deli la yebwaili ikanuvagasi goli.’ \m Yeigu bavigaki valu mapilana si kaisisu kala bwaina bikeiita bila makawala omitibogwa. Yeigu Guyau bogwa lalivala.” \x - \xo 33.11 \xt 1 Lil 16.34; 2 Lil 5.13; 7.3; Esi 3.11; Sam 100.5; 106.1; 107.1; 118.1; 136.1\x* \p \v 12 E Guyau Topeuligaga ilivala kawala, “Olopola valu mapilana makawala viloupakala e gala tomotala gala maunela isisuaisi, mitaga igau tuta oluvi mnumonu bisusinasi e toyamata sipi biuvakamsi si yawa mapilana. \v 13 E valu mavilousina wa koya, okaikela koya, deli Yuda opilibolimila, mapilana Beniamina, Yerusalem kidodinela, e mavilousina viluwela Yuda, toyamata sipi igau tuta oluvi bikikalawasi kala bawa si sipi. Yeigu Guyau bogwa lalivala.” \p \v 14 Guyau ilivala kawala, “Tuta bogwa leimaima yeigu bakamokwiti ulo biga katotila baisa tomotala Isireli deli Yuda. \x - \xo 33.14-16 \xt Yer 23.5-6\x* \v 15 Wa tuta matutona yeigu banagi taitala tomitukwaibwaila biguyau metoya odalela Debida. Matauna guyau bivagi avaka kamokwita deli duwosisia ovalu komwaidona. \v 16 E matauna bikoli tomotala Yuda deli Yerusalem e biluva uwosi. E valu mavilouna bidokaisi yagala ‘Guyau Kada Tokatumovasi.’ \v 17 Yeigu Guyau, bogwa labiga katotila metoya odalela Debida taitala guyau tuta komwaidona biguguyau mabudona mina Isireli \x - \xo 33.17 \xt 2 Sml 7.12-16; 1 Gwe 2.4; 1 Lil 17.11-14\x* \v 18 e Libai dalela matausina si tolula tuta komwaidona paila biwotitalaigusi bisakaigusi semakavi kwegibugabu, kaula semakavila, deli lula kwegibugabu.” \x - \xo 33.18 \xt Baw 3.5-10\x* \p \v 19 E Guyau ilukwaigu kawala, \v 20 “Yeigu bogwa lasaiki ulo kabutu paila yam deli paila bogi, makwaisina tuta komwaidona bikaloubusi makawala bogwa lakibuboti si tuta, e kabutu makwaina gala avai tuta bitotina. \v 21 Makawala goli yeigu bogwa lakabutu ulo touwata Debida matauna tuta komwaidona dalela biguguyausi wala, tuvaila bogwa lavagi ulo kabutu baisa tolula metoya Libai odalela matausina tuta komwaidona biwotitalaigusi wala; e kabutu makwaina gala avai tuta bitotina. \v 22 E yeigu bavigaki ulo touwata Debida dalela deli Libai dalela matausina tolula bidalasi tuvaila, kasi bawa kala bidubadu makawala utuyam walakaiwa kaina makawala kanakenuva olumata gala gagabila bitakalau.” \p \v 23 E Guyau ilukwaigu kawala, \v 24 “Ki, bogwa lokuvitusi makawala tomota eililivalasi mwada yeigu bogwa lapaiki Isireli deli Yuda, makwaisina kabokaraiwaga kwaiyu goli bogwa lanagi? Mapaila matausina eikaluwouwaisi ulo tomota e ivigakaisi matausina gala kwaitala boda. \v 25 Mitaga yeigu Guyau, ulo kabutu isisu wala paila yam deli paila bogi, e bogwa lasaili karaiwaga paila bikaraiwogi valu watanawa deli walakaiwa. \v 26 E makawala nanogu mokwitatoula bogwa lavagi, mapaila yeigu basetuwoli wala ulo kabutu baisa Yekobe dalela deli ulo touwata Debida. Yeigu igau banagi taitala metoya odalela Debida paila bikaraiwogi tubusia Eberaam, Aisake deli Yekobe. E yeigu bamitukwaii ulo tomota e bavigaki matausina bisibwabwailasi tuvaila.” \c 34 \s1 Sedekaia kala biga \p \v 1 Tuta matutona Nebukadinesa guyoula Babilonia deli la tokabilia isugigaiyaisi Yerusalem deli mavilousina katitaikinela. E mimilisi tokabilia ituwoli ipilasaisi matauna, matausina leimaisi metoyasi boda ituwoli ituwoli bogwa eikatukwaitalasi deli matauna. E wa tuta matutona Guyau ilivala baisa yeigu. \x - \xo 34.1 \xt 2 Gwe 25.1-11; 2 Lil 36.17-21\x* \v 2 E Guyau matauna Isireli la Yaubada ilukwaigu bala baluki guyau Sedekaia matauna guyoula Yuda kawagu, “Yeigu wala Guyau bakasali valu mavilouna oyamala guyoula Babilonia, e matauna bigabu mavilouna biwokuva. \v 3 E yoku gala bukusakaula; biyosaimsi biuyokaimsi baisa matauna. E titoulem bigisaki matam matauna, e kamitaiyu bukubigatonasi; oluvi bilauwaimsi Babilonia. \v 4 Mwa, Sedekaia, kunakaigali avaka balivali paila avaka bikaloubusi baisa yoku. Yoku gala bikatumataimsi okabilia. \v 5 Mitaga bukusisu wala bibodi m tuta bukukwaliga; e makawala tomota eigubugabusi bulami maiina simasimina paila bikeputumaisi tubumwa uwosi matausina eikaligabogwasi, e makawala goli bigabwaisi bulami maiina simasimina paila bikeputumaisi wowom avai tuta bukukwaliga. Matausina bikavinavinasi kawasi, ‘Ma guyausi bogwa ikaliga!’ Yeigu Guyau bogwa lalivala.” \p \v 6 E yeigu aluki biga mabigasina baisa guyau Sedekaia olumoulela wala Yerusalem \v 7 tuta matutona guyoula Babilonia la tokabilia ikikabiliasi deli mavilouna. Tokabilia mabudona tuvaila isugigaiyaisi valu Lakisi deli Aseka, mavilousina wala kesala kalisi saina kwepapeula mapilana Yuda. \s1 Kasi vakatutuki ula \p \v 8 Guyau Sedekaia deli mina Yerusalem ininatalasi paila bitanekwaisi \v 9 komwaidona mina Isireli matausina eivigakaisi si ula tauwau deli vivila. E gala availa bisisii taitala guma Isireli paila la ula. \v 10 Mapaila komwaidona tomota deli kasi tokugwa bogwa ikabwailisi paila bitanekwaisi si ula e gala tuvaila bivigakaisi matausina si ula. E bogwa eitanekwaisi matausina, \v 11 mitaga oluvi matausina ikatumapwaisi ninasi e ikatupipivauwaisi matausina, e ikominimanaisi matausina ivigakaisi si ula tuvaila. \p \v 12 Oluvi Guyau, \v 13 matauna Isireli la Yaubada, ilukwaigu baluki tomota. Kawala, “Yeigu Guyau avagi ulo kabutu deli tubumia omitibogwa tuta matutona lakoli matausina metoya Itipita deli lataneku matausina metoya osi wotetila. Laluki matausina kawagu, \v 14 Kidamwa avai towotetila mina Iberu eiwotitalaisi matausina iboda taitu kwailima kwaitala e taitu kwailima kwaiyuwela ibodi bitanekwaisi matausina. Mitaga tubumia gala sitana itovilakaigusi deli inakaigalaisi ulo biga. \x - \xo 34.14 \xt Sun 21.2; Kak 15.12\x* \v 15 Ka, yam kwaivila wala bogwa leiwokuva yokomi lokuninavilasi e lokuvagaisi avaka iyomwasali nanogu. Komwaidomi wala bogwa lokutagwalasi bukutanekwaisi komwaidosi semia mina Isireli lokuvigakaisi mi ula, deli lokuvagaisi mi kabutu baisa omatagu olumoulela Bwala Kwebumaboma ambaisa lokutitapwarorusi baisa yeigu. \v 16 Mitaga tuta oluvi yokomi kukwatumapwaisi ninami tuvaila, e gala kutemmalaigusi. Yokomi komwaidomi kukwaimilivauwaisi wala matausina mi ula mwada bogwa lokutanekwaisi biluva uwosi, e kukwatupipivauwaisi kukominimanaisi wala matausina kuvigakaisi mi ula tuvaila. \v 17 Mapaila tuta baisa yeigu Guyau, lalivala yokomi bogwa kukoulovaigusi. Gala kutanekwaisi semia mina Isireli biluva uwosi. O bogwa bwaina, igau oluvi, yeigu batanekwaimi e kami taneku baisa - bukukwaligasi wala okabilia, kaina metoya wa lelia deli molusaula. Yeigu bavigaki boda komwaidona ovalu watanawa bikokuluvagasisi paila avaka bogwa bavagi baisa yokomi. \v 18-19 Tokwaraiwogala Yuda deli Yerusalem, deli matausina toyamataisi ligisa, e tolula, deli komwaidosi matausina tokugwa, isakaigusi si kabutu baisa yeigu e isakaisi kabutuvitusila metoya natana bulumakau namwala itaikaisi pilayu eililoulasiga oluwala. Mitaga matausina bogwa ikodidaimisi kabutu makwaina e gala ivagaisi makawala kasi karaiwaga. Mapaila yeigu igau bavigaki matausina tomota makawala avaka leivigakaisi minana bulumakau. \v 20 Yeigu bakasali matausina oyumasi kasi tilaula, matausina goli magisi bikatumataisi mabudona, e uwosi bikomasi mauna nayoyowa deli bolodila. \v 21 Yeigu tuvaila bakasali Guyau Sedekaia matauna guyoula Yuda deli la tosikwawa oyumasi kasi tilaula mwada bikatumataisi. Ka, yeigu bakasali matausina oyumasi mina Babilonia si tokabilia, paila bogwa eikimatasi kabilia deli yokomi. \v 22 Yeigu wala bakaraiwaga, e matausina bikaimilavausi valu makwaina Yerusalem. Matausina bikabiliasi deli biyoulisi mavilouna e bigabwaisi. Yeigu igau bavigaki komwaidona viluwela Yuda makawala viloupakala e gala availa bisiki mavilousina. Yeigu Guyau bogwa lalivala.” \c 35 \s1 Yeremaia deli mina Rekaba \p \v 1 Avai tuta Yeoyakim matauna Yosaia latula iguguyau olopola Yuda, Guyau ilukwaigu kawala, \x - \xo 35.1 \xt 2 Gwe 23.36—24.6; 2 Lil 36.5-7\x* \v 2 “Kulokaia tomotela dala madilana Rekabi e kubigitoni matausina. Oluvi kuvakouli matausina kumai olumoulela tabudotala matabudosina wa Bwala Kwebumaboma e kusaiki matausina waini bimomsi.” \v 3 Mapaila yeigu avakoli Rekabi dalela komwaidona - Yaasanaia (matauna taitala Yeremaia ituwoli latula, matauna goli Abasinia latula) deli komwaidona tuwala budala deli litusia - \v 4 e amai matausina wa Bwala Kwebumaboma. Yeigu alau matausina olumoulela matabudona tovitoubobuta Anana matauna Igidalaia latula la toligalega si kabosisu. Matabudona goli walakaiwa e Maaseya matauna Salum latula la kabosisu tabudotala watanawa, matauna tokaraiwaga toveka olumoulela Bwala Kwebumaboma. E matabudona katitaikina deli komwaidona matabudosina sala si bwala. \v 5 Oluvi asaili makwelasina viga deli bolu ivakasuwoki wala waini omitasi mina Rekabi, e aluki matausina kawagu, “Tauwau waini baisa kumomsi.” \p \v 6 Mitaga matausina ivitakaulokaigusi kawasi, “Yakamaisi gala kamomomsi waini. Tabumasi omitibogwa yagala Yonadaba matauna Rekabi latula ilukwaimasi yakamaisi deli dalemasi tuta oluvi gala wala avai tuta bakamomsi waini. \v 7 Matauna tuvaila ilukwaimasi gala bakakaliaisi bwalatoula kaina bakabigulaisi pwaipwayela gala bakabagulasi bigulesi waini, kaina bakagimolaisi makwaisina. Matauna ikaraiwogaimasi tuta komwaidona ma bwalasi buliyoyova wala, e bivigaki bakasivagasisi ovalu mapilana lakasisikaisi makawala mina mitawasi yakamaisi. \v 8 Yakamaisi bogwa lakakabikuwolaisi komwaidona la katuloluta Yonadaba eilukwaimasi. Yakamaisi gala wala avai tuta kamomkolaisi waini, gala ma kukovasi, kaina litumaiasi tauwau deli vivila. \v 9-10 Gala kakaliaisi bwalatoula paila bakasilaisi - mitaga ma bwalasi buliyoyova wala - gala isim ma bagulasi bigulesi waini, ma kwabilasi, kaina ma yagogusi. Yakamaisi bogwa wala mokwitatoula kakabikuwolaisi komwaidona avaka tabumasi Yonadaba leikaraiwogaimasi. \v 11 Mitaga avai tuta guyau Nebukadinesa eiyouli valu, kananamsasi ibodi bakamaisi Yerusalem paila bakakwalasi metoya osi tokabilia mina Babilonia deli mina Siria. Baisala uula masisuaisi Yerusalem.” \p \v 12-13 Mapaila Guyau Topeuligaga, matauna Isireli la Yaubada, ilukwaigu bala aluki tomotala Isireli deli Yerusalem kawala, “Yeigu goli akatupoiyaimi avaka paila lokupakaisi gala kunakaigalaigusi deli gala kukwabikuwolaisi ulo katuloluta. \v 14 Yonadaba dalela ikabikuwolaisi la karaiwaga gala bimomsi sopi waini, e omitibogwa leima lagaila gala wala taitala matausina imomkoli waini, mitaga latolitoli wala livala baisa yokomi, e gala wala kukwabikuwolaigusi. \v 15 Tuta tuta yeigu auwitali wala komwaidona matausina ulo touwata tovitoubobuta, e ilulukwaimi paila bukuligaimwaisi nanamsela mitugaga e bukuvagaisi avaka duwosisia. Matausina ikatululutaimi gala bukutapwarorusi deli bukuwotitalaisi tuwoli yaubada minasina tokolu, e gagabila bukusisuaisi ovalu mapilana lasaiki tubumia omitibogwa deli yokomi tuta baisa. Mitaga gala wala kunakaigalaigusi kaina kutovilakaigusi. \v 16 Yonadaba dalela ikabikuwolaisi karaiwaga makwaisina avaka tubusia omitibogwa eilukwaisi, mitaga yokomi gala wala kukwabikuwolaigusi. \v 17 Mapaila tuta baisa yeigu goli Guyau Topeuligaga, Isireli la Yaubada, bamai baisa yokomi tomotala Yuda deli Yerusalem komwaidona kabomwau makawala ulo biga katotila. Yeigu bavagi makawala paila uula avai tuta lalilivala baisa yokomi gala wala kunakaigalaigusi, e avai tuta ladouwaimi yokomi gala wala kutovilakaigusi.” \p \v 18 Mapaila aluki Rekabi dalela kawagu, Guyau Topeuligaga, Isireli la Yaubada eilivala kawala, “Yokomi bogwa lokukwabikuwolaisi karaiwaga makwaisina tubumi Yonadaba eilukwaimi, e lokubokulaisi avaka komwaidona la katuloluta, e bogwa lokuvagaisi avaka avaka leikaraiwogaimi. \v 19 Mapaila yeigu, Guyau Topeuligaga, Isireli la Yaubada, ulo biga katotila Yonadaba matauna Rekabi latula tuta komwaidona dalela tauwau biwotitalaigusi.” \c 36 \s1 Baruki ikalau buki pilakatubili wa Bwala Kwebumaboma \p \v 1 E olopola kwaivasila taitu\f r \ft Taitu makwaina 605 BC.\f* matutona Yeoyakim matauna Yosaia latula eiguyoi Yuda, Guyau ilukwaigu kawala, \x - \xo 36.1 \xt 2 Gwe 24.1; 2 Lil 36.5-7; Dan 1.1-2\x* \v 2 “Yeremaia, kukwau pilatala buki pilakatubili e kugini komwaidona avaka bogwa lalukwaim paila livalesi Isireli deli Yuda deli goli komwaidona boda. Kugini komwaidona avaka bogwa lalukwaim. Kuvitouula wa tuta matutona yeigu lavitouula labigitonim ola tuta Yosaia eiguguyau e leima baisa tuta. \v 3 E avai tuta mina Yuda bilagaisi bulogala komwaidona kodadaimi makwaisina yeigu mwada bamiaki matausina, e kaina bisivilasi metoya osi kedakeda gaga. E yeigu baligaiwa si bubunela gaga deli si mitugaga.” \p \v 4 Mapaila yeigu Yeremaia adou Baruki matauna Neria latula ima, e alivali baisa matauna komwaidona avaka Guyau bogwa eilukwaigu. E Baruki igini komwaidona ila wa buki mapilana. \v 5 E oluvi akatululuti Baruki kawagu, “Ka! Yeigu gala wala tuvaila bitagwalasi basuvi wa Bwala Kwebumaboma. \v 6 Mitaga wa yam makwaina tomota eivigakaisi yamla posuma, e magigu yoku bukula baisa. Yoku bukukwaigivakaveka bukukwalau mapilana, e gagabila matausina bilagaisi komwaidona avaka Guyau eilukwaigu e lalivaliga baisa yoku. Kula kutoula ambaisa komwaidosi bilagaimsi, deli goli mina Yuda matausina leitoyasi osi valu e leimaisiga baisa. \v 7 E kaina matausina binigadasi baisa Guyau, e bisivilasi metoya osi mitugaga. Paila Guyau bogwa eivitukukoli matausina, metoya la gidaleiya sainela.” \v 8 Mapaila Baruki ikalau Guyau la biga olopola Bwala Kwebumaboma, makawala goli avaka laluki bivagi. \p \v 9 E kwailimala kala taitu\f s \ft Taitu makwaina 604 BC.\f* Yeoyakim matauna guyoula Yuda e nalima navasila tubukona olopola, e tuta matutona tomota iposumasi mwada bilumkolaisi Guyau la mitakwai. E komwaidona kala tosisu Yerusalem eiposumasi deli goli komwaidosi matausina leimaisi metoya osi valu mapilana Yuda. \v 10 E avai tuta tomota bogwa eiligalegasi, Baruki ikalau komwaidona avaka lalivali metoya wa buki mapilana. Matauna eivagi makawala wa Bwala Kwebumaboma, olopola matabudona Gemaraia Sapana latula la kabopaisewa. (E Sapana matauna guyau la Tolibaku.) E Gemaraia la kabopaisewa mabuligana walakaiwa katitaikinela Kalapisila Kwaivau wa Bwala Kwebumaboma. \s1 Baruki ikalau buki mapilana pilakatubili baisa kaidadala valu \p \v 11 E Mikaia matauna Gemaraia latula e Sapana tabula, bogwa eilagi Baruki eikalau avaka Guyau eilivala metoya wa buki. \v 12 Mapaila matauna ila obuloveka matabudona tolibaku la kabopaisewa, e baisa goli komwaidosi kaidadala valu ikikaraiwagasi. E yagasi Elisama matauna tolibaku, Delaia matauna Semaia latula, Elinatani matauna Akibori latula, Gemaraia matauna Sapana latula, e Sedekaia matauna Ananaia latula, deli goli mimilisi tuvaila kaidadala valu. \v 13 E Mikaia iluki matausina komwaidona avaka eilagi Baruki eikalau baisa tomota. \v 14 E kaidadala valu iwitalaisi Yeudi (matauna Netanaia latula e Selemaia sola Kusia tabusi) bila biluki Baruki bimiaki matausina buki mapilana eikalau baisa tomota. E Baruki imiaki matausina mapilana buki. \v 15 E matausina ilukwaisi matauna kawasi, “Kusili, e kukwalau buki mapilana baisa yakamaisi.” E Baruki ikalawa. \v 16 Avai tuta ivinaku kakalawa, matausina igisamapusi deli kasi kokola, e ilukwaisi Baruki kawasi, “Ibodi wala bakalukwaisi guyau paila baisa.” \v 17 E ikatupoiyaisi matauna kawasi, “Mwa! Kulukwaimasi, ki, ammakawala lokuvigaki lokugini komwaidona baisa? Ki, kaina Yeremaia ilukwaim ke?” \p \v 18 E Baruki ivitakauloki matausina kawala, “E bogwa makawala, Yeremaia eilukwaigu komwaidona mabigasina, e yeigu akau ulo peni e agini mabigasina ila mapilana buki.” \v 19 E mapaila ilukwaisi matauna kawasi, “Ka, ibodi yoku deli Yeremaia bukulosi ambaisa kusipepunisi. E gala bukutagwalasi availa binikoli ambaisa bukusisuaisi.” \s1 Guyau Yeoyakim igabu mapilana buki pilakatubili \p \v 20 E kaidadala valu isailisi buki mapilana Elisama ola kabopaisewa, matauna guyau la tolibaku. E ilokaiasi guyau ola ligisa e ikamitulaisi komwaidona vavagi makwaisina baisa matauna. \v 21 E guyau iwitali Yeudi bila ikau mapilana buki. Matauna ila ikau mapilana metoya matabudona Elisama ola kabopaisewa, e imai itowala e ikalau omatala guyau deli komwaidona kaidadala valu. \v 22 E baisa otutala katubugibogi, e guyau isisu ola ligisa e eikikaikwala. \v 23 E avai tuta Yeudi ivinaku kakalawa katupotolu kaina katupovasi, e guyau ikau kutou e itakisi makatuposina e ilavi ilosi wa kova. E Yeudi eisaitaula wala kakalawa, e guyau iuvilitui wala makawala, tatoula wala pilamwaidona buki ivakamkulovi. \v 24 Mitaga guyau deli kaidadala valu ilagaisi baisa mitaga gala taitala ikokola, kaina sitana igibu migila paila nanola kala mwau. \v 25 Ilagoli Elinatani, Delaia deli Gemaraia ikayubabaisi baisa guyau gala bigabu buki mapilana, mitaga matauna gala wala sitana imwelaki wowola. \v 26 E oluvi matauna ikaraiwogi latula yagala Yerameeli deli Seraia matauna Asirieli latula deli Selemaia matauna Abedeli latula, mwada biyosigusi deli ulo togini Baruki. Mitaga Guyau bogwa eikatupwanaimasi. \fig Makatuposina ilavi ila wa kova igabu|src="HK 99B" size="col" copy=" cutting and burning scroll " ref="36.23" \fig* \s1 Yeremaia iginivau piliyuwela buki pilakatubili \p \v 27 Avai tuta guyau Yeoyakim bogwa eigabu buki mapilana yeigu laluki Baruki eigini, Guyau ilukwaigu \v 28 bakau piliyuwela buki e bagini komwaidona mabigasina makawala pilabogwa. \v 29 E Guyau ilukwaigu baluki Yeoyakim kawagu, “Ka, yoku bogwa kugabu buki mapilana, deli lokukwatupoi Yeremaia avaka uula eigini, mwada guyoula Babilonia bima e bikodidaimi valu mapilana deli bikatumati tomotala deli goli maunela. \v 30 Mapaila yeigu Guyau lalukwaim, yoku guyau Yeoyakim, kidamwa gala taitala dalem\f t \ft Yeoyakim latula matauwena Yeoyakini eiguyoi paila wala natolu tubukona; kugisi 2 Gwe 24.5, 8-10\f* avai tuta biguyau olopola mapilana Debida la kabokwaraiwaga. E avai tuta bukukwaliga, e wowom biluvimakavaisi, bikikali kalasia otutala yam, e deli numla binumli wa bogi. \v 31 Yeigu bamipukwaim deli dalem, deli goli komwaidona kaidadala m valu, paila komwaidomi wala bogwa lokumitugagasi. Paila uula gala sitana kulamamsi e kulagaisi ulo katuloluta, gala yoku, kaina mina Yerusalem e kaina mina Yuda. E mapaila yeigu bamiakaimi komwaidomi wala kabosilagi makwaisina bogwa lalivala bavagi.” \p \v 32 E mapaila yeigu Yeremaia akau piliyuwela buki pilakatubili e asaiki ulo togini matauna Baruki, e matauna igini komwaidona avaka alilivali. Matauna igini komwaidona avaka kala ginigini pilabogwa, e ikatumkulovi avaka laluki matauna. \c 37 \s1 Sedekaia la kapuloki baisa Yeremaia \p \v 1 E guyau Nebukadinesa guyoula Babilonia iyosali Sedekaia\f u \ft Matauna Sedekaia eiguyoi wa taitu 598-587 BC.\f* matauna Yosaia latula kidamwa biguyau mapilana Yuda, kaimapula Yeoyakini matauna Yeoyakim latula. \x - \xo 37.1 \xt 2 Gwe 24.17; 2 Lil 36.10\x* \v 2 Mitaga Sedekaia deli la tosikwawa e deli goli tomota gala wala ikabikuwolaisi Guyau mabigasina leisakaigu yeigu Yeremaia. \p \v 3 E guyau Sedekaia iwitali Yeukali matauna Selemaia latula, deli tolula Sepanaia matauna Maaseya latula, kidamwa binigadaigusi mwada yeigu udosi tomota komwaidona banigada baisa Guyau da Yaubadasi. \v 4 E wa tuta matutona yeigu igau gala bikatupipaigusi, mapaila aliloula wala deli tomota. \v 5 E wa tuta matutona wala mina Babilonia tokwabilia eiuvaulaisi goli Yerusalem mwada biyoulisi, mitaga avai tuta eilagaisi mwada mina Itipita tokwabilia bogwa eivapeilisi kaligeila\f v \ft Mina Itipita eisuvaisi mwada bipilasaisi mina Yuda.\f* si valu e leimeimaisiga, matausina mina Babilonia ivayumilasi e ilosi osi valu. \p \v 6 Oluvi, Guyau matauna mina Isireli si Yaubada, ilukwaigu \v 7 kidamwa baluki Sedekaia kawagu, “Ka, mina Itipita tokwabilia bogwa leimeimaisi mwada bipilasaimi, mitaga wa keda wala matausina bikaimilavausi osi valu. \v 8 E mina Babilonia igau bikaimilavausi e bivapataisi mi valu, bikodidaimisi e bivakakovaisi wa kova. \v 9 Ka, yeigu Guyau lakatululutaimi paila mina Babilonia igau bikaimilavausi, mapaila taga bukusinapwaimi titoulemi mwada kudokaisi mina Babilonia gala tuvaila bikaimilavausi. \v 10 Ka, kaina goli bukumtulaisi mina Babilonia tokwabilia, e kesala matausina wala eikagagumasi e bikanukwenusi osi buliyoyova, mitaga ka, matausina wala igau bitokaiasi e bivakakovaisi valu makwaina.” \s1 Iyosisi Yeremaia e ikatupipaisi \p \v 11 E mina Babilonia tokwabilia ivayumilasi metoya Yerusalem paila uula mina Itipita tokwabilia bogwa eiuvalapulasi. \v 12 Mapaila yeigu avitouula basilavi Yerusalem kidamwa bala mapilana Beniamina paila bakeula agu vilavila metoya guguwasi dalegu. \v 13 Mitaga avai tuta aviloubusi Kalapisila Beniamina, taitala tokwabilia kasi tokugwa eiyamata kalapisila, yagala Iriya matauna Selemaia latula e Ananaia tabula, ivabodaigu e ilukwaigu kawala, “Yoku mwada bukuluvapela bukulokaia mina Babilonia, kadai!” \p \v 14 E yeigu avitakauloki kawagu, “Gala goli! Yeigu gala baluvapela!” Mitaga Iriya gala wala binakaigalaigu. E kaimapula matauna iyosaigu e ilauwaigu baisa matausina kaidadala valu. \v 15 E matausina igibuluwasi sainela baisa yeigu, e ikaraiwogaisi tokwabilia iwaigusi, e ilauwaigusi ola bwala Yonatani ikatubudokaigusi bwala. Yonatani matauna guyau la tolibaku, e la bwala eivigakaisila bolela katupipi. \v 16 E yeigu ilauwaigusi matabudona olumoulela pwaipwaia e tuta kaduwonaku yeigu asisu wala baisa. \p \v 17 E oluvi guyau Sedekaia iwitali biga kidamwa yeigu balokaia matauna. E kamataiyu wala wa ligisa matauna ikatupoiyaigu kawala, “Ki, avai biga sitana Guyau Yaubada eilukwaim?” \p E yeigu avitakauloki matauna kawagu, “E kwaitala wala. Ka, Guyau bogwa bikasalaim bukula oyamala guyoula Babilonia.” \v 18 Oluvi akatupoi matauna, kawagu, “Avai karaiwaga layogagi metoya baisa yoku, kaina kaidadala m valu kaina tomota, e ibodi yoku bukukwatupipaigu obolela katupipi ke? \v 19 Ki, avaka eikaloubusi baisa m tovitoubobuta matausina eilukwaimsi mwada guyoula Babilonia galaga biyoulisi da valusi? \v 20 Ulo guyau, tuta baisa lakayubabai omatam kidamwa bukunakaigalaigu e bukuvagi avaka ulo nigada. Mwa! Akoma lopom, gala bukuwitalaigu bakaimilavau obolela katupipi makwaina ola bwala Yonatani. Ka, kidamwa bukuwitalaigu bakaimilavau wala, yeigu bogwa eimati bakaliga olumoulela.” \p \v 21 Mapaila guyau Sedekaia ikaraiwaga kidamwa bikatubudokaigusi bwala obolela katupipi opapala buloveka. E yeigu asisu goli baisa, e yam kwaitala kwaitala matausina bisisakaigusi kwaitala agu beredi metoya baisa matausina togabusi beredi, tatoula wala beredi komwaidona iwokuva ovalu. \c 38 \s1 Yeremaia olopola utuwotu kwaimada \p \v 1 E Sepatia matauna Matani latula, e Gedalaia matauna Pasuru latula, e Yeukali matauna Selemaia latula, deli Pasuru matauna Malikia latula, ilagaisi laluluki tomota avaka \v 2 Guyau bogwa eilivala kawala, “Availa idoki bisisu wala olopola valu makwaina, bogwa wala bikaliga metoya okabilia, kaina molusaula, e kaina wa lelia. Mitaga availa bisunapula e bitugwali titoulela baisa mina Babilonia bikatupipaisi matauna, gala bikatumataisi. Matauna tomomova bisisu.” \v 3 E yeigu tuvaila aluki tomota avaka Guyau bogwa eilivala, kawala, “Ka! Yeigu bogwa bakasali valu makwaina oyumasi tokwabilia mina Babilonia, e matausina biyoulisi makwaina.” \v 4 E mapaila kaidadala valu ilokaiasi guyau e ikaibigasi, kawasi, “Mwa! Tau matauna ibodi wala bitakatumataisi. Paila avaka eililivali baisa ikikamami wala da tokwabiliasi uwosi, e makawala goli eiuvigaki baisa komwaidona kesala tomota eisisuaisi baisa oda valusi. Matauna gala wala inainevi ammakawala bipilasi tomota, mitaga magila wala biyogagi matausina.” \p \v 5 E guyau Sedekaia ivitakauloki matausina kawala, “Bogwa bwaina, e kuvagaisi wala avaka ninami baisa matauna. Yeigu gala ibodi basilibodaimi.” \v 6 E mapaila iyosigusi, e deli yuwoyoula ivisililiaigusi okala utuwotu Malikia, matauna guyau latula, makwaina obuloveka omatala. E utuwotu makwaina kwaimada wala, mesinaku wala pwadidiweta e yeigu avabolu wala auyaiya. \p \v 7 E Ebedimeleki matauna guma Sudani, matauna bogwa eikivaisi kikiyatula paila biuwotetila obuloveka. Matauna ilagi bulogagu bogwa eivisililiaigusi outuwotu. E wa tuta matutona guyau isisigugulasi deli la tosikwawa mapilana Kalapisila Beniamina. \v 8 E Ebedimeleki ilokaia mapilana e iluki guyau kawala, \v 9 “Mwa! Ulo guyau, ka, avaka tauwau matausina eivagaisi baisa gala wala duwosisia. Matausina bogwa eivisililiaisi Yeremaia outuwotu, e metoya baisa molu wala bikimati matauna, paila kaula bogwa bivayayai oda valusi.” \v 10 E guyau ikaraiwogi Ebedimeleki biyosi taitolu tauwau deli biwaisi e bikatusunupuloiyaigusi metoya outuwotu mwada gala bakaliga olumoulela makwaina. \v 11 Mapaila Ebedimeleki deli tauwau matausina ilosi obuloveka matabudona guguwa kabosakaila, e ikauwaisi mimilisi yadidadaimi karekwa imaiyaisi ikisilili miyasina deli yuwoyoula iwokaiagu outuwotu. \v 12 Matauna ilukwaigu basaili miyasina karekwa opusigagu, e taga yuwoyoula bisaiyadi pusigagu. E yeigu avagi makawala. \v 13 E matausina ikatukwakaigusi metoya outuwotu. E oluvi ilauwaigusi omwaininiga. \s1 Sedekaia inigadi Yeremaia bikatululuti matauna \p \v 14 E kwaiyuwela tuta guyau Sedekaia iwitali touwata kidamwa bilauwaigusi kaduyotolula kabosuvi biloula wa Bwala Kwebumaboma, e matauna ibodaigu e ilukwaigu kawala, “Ka, yeigu bakatupoiyaim kwaitala katupoi e magigu yoku bukulukwaigu avaka kala kamokwita, e gala avaka bukukwatupwani.” \v 15 E yeigu avitakauloki kawagu, “Ka, kidamwa balukwaim kala kamokwita, yoku bukukwatumataigu, deli kidamwa bakatululutaim, yoku gala wala bimwelaki wowom.” \p \v 16 Mapaila guyau Sedekaia ikiwola wala ikatotila baisa yeigu kawala, “Ka, lalilivala omatala Yaubada tomomova, matauna Yaubada eisisakaidasi da momovasi, mwada yeigu gala bakatumataim kaina bakasalaim baisa matausina availa availa magisi bikatumataimsi.” \p \v 17 Mapaila aluki Sedekaia avaka Guyau Topeuligaga, matauna mina Isireli si Yaubada, eilivala kawala, “Ka, kidamwa bukutugwalaim baisa guyoula Babilonia kaidadala la valu e bikatupipaimsi, yoku bukusisu tomomova, deli gala bigabwaisi valu makwaina. E yoku deli goli litumwa bogwa bukusisuaisi tommomova. \v 18 Mitaga kidamwa gala bukutugwalaim bikatupipaimsi, valu makwaina bogwa bila oyumasi mina Babilonia, e matausina goli bigabwaisi valu deli yoku gala wala bukusakaula metoya oyumasi.” \p \v 19 Mitaga guyau ivitakaula kawala, “Mwa! Yeigu saina agu kokola paila matausina sedaiasi eiluvapelasi eilokaiasi mina Babilonia. E kaina mina Babilonia bikasalaigusi balokaia matausina sedaiasi e matausina biyomiyuyaigusi.” \p \v 20 E yeigu aluki kawagu, “Ka, gala wala bikasalaimsi bukulokaia oyumasi matausina. Mwa! Akoma lopom, ibodaim bukukwabikuwoli Guyau la biga, e igagabila vavagi komwaidona bibwainasi baisa yoku deli bukusisu tomomova. \v 21 Mitaga Guyau bogwa eivitulokaigu metoya okilisala paila avaka bikaloubusi kidamwa bukupaiki gala bukutugwalaim baisa mina Babilonia. \v 22 Okilisala makwaina lagisi komwaidona kesala vivila minasina eisisuaisi obuloveka olumoulela Yuda, komwaidosi wala eivakolaisi eilauwaisi iuyokaisi guyoula Babilonia kaidadala la valu. E ka, kulagi, avaka eililivalasi avai tuta eililoulasi. \q1 ‘Guyau lubʹaila tatoula isinapwaisi matauna, \q2 matausina ikalituwolaisi la karaiwaga matauna. \q1 E tuta baisa kaikela bogwa leivabolu opwadidiweta, \q2 e lubʹaila bogwa eiulilavaisi matauna.’” \p \v 23 Oluvi asaitaula wala kawagu, “Ka, komwaidona mi kukova deli goli litumia biyosisi bilauwaisi biuyokaisi mina Babilonia, e yokugwa gala wala bukusakaula metoya oyumasi. Guyoula Babilonia biyosaim e bikatupipaim deli valu makwaina bivakakovi goli.” \p \v 24 E Sedekaia imapu kawala, “Ka, gala availa bukuluki paila avaka da kaiyaku, e igagabila m momova gala bukuvisilagi. \v 25 E kidamwa kaidadala valu bilagaisi paila da kaiyaku, matausina eimati biwokaiamsi ikatupoisi avaka leitalivali. E matausina bikatotilasi omatam, mwada gala bikatumataimsi, kidamwa bukuluki matausina avaka da kaiyaku komwaidona. \v 26 Mesinaku wala bukuluki matausina kawam, ‘Yeigu lala akayubabai baisa matauna kidamwa gala bikaimilivauwaigu obolela katupipi makwaina taga bakaliga olumoulela.’” \v 27 E oluvi komwaidosi kaidadala valu imakaiagusi ikatukoyayaigusi, e yeigu aluki matausina makawala avaka guyau Sedekaia eilukwaigu balivala. E gala wala avaka tuvaila ibodi bivagaisi, paila uula gala availa inakaigali kaiyaku makwaina. \v 28 E yeigu asitotaula wala omwaininiga tatoula wala yam makwaina eiyoulisi Yerusalem. \x - \xo 38.28 \xt Isi 33.21\x* \c 39 \s1 Yerusalem kala kapusi \p \v 1 Taitu kwailima kwaivasila e olopola tubukona naluwotalela Sedekaia matauna guyoula Yuda, e Nebukadinesa matauna guyoula Babilonia deli komwaidosi la tokabilia imaisi ikabiliaisi Yerusalem. \v 2 E taitu kweluwotala kwaitala tubukona navasila oyamla kwailima kwaivasila Sedekaia igau wala iguguyau e valu kalila ikodidaimisi. \p \v 3 (Avai tuta Yerusalem bogwa eiyoulisi, guyoula Babilonia la kumatoula komwaidosi isuvisi isikulotaisi Kalapisila Itowalai Valu, baisa goli matausina yagasi Negali Saresa, Samgari Nebo, Sasekim, deli taitala ituwoli Negali Saresa.) \p \v 4 Avai tuta guyau Sedekaia deli komwaidosi la tokabilia igisaisi avaka eikikaloubusi, e wa bogi wala matausina ivigikonaisi bisakaulasi. Matausina isumwaisi makadana guyau ola bagula, e isaitaulasi isunapulasi okalapisilela valu e isakaulokaisi kibubotala makadana bila Yoridani Itayatila. \v 5 Mitaga mina Babilonia tokabilia ibokavilaisi matausina ilosi iyosisi Sedekaia okabatau katitaikina Yeriko. Matausina ilauwaisi matauna baisa guyau Nebukadinesa, matauna isisu ovalu Ribila mapilana Amati, e metoya baisa Nebukadinesa ikamogi matauna. \v 6 E igau wala mapilana Ribila Sedekaia itotu wala igigisa, e Nebukadinesa ikaraiwaga ikatumataisi Sedekaia litula e oluvi ikatumataisi Yuda komwaidona kaidadala valu. \v 7 E oluvi Nebukadinesa ikaraiwaga igibwaisi Sedekaia matala, e ikatupipaisi matauna ilauwaisi Babilonia. \v 8 E tuta wala matutona, mina Babilonia igabwaisi guyau la ligisa deli tomota si bwala e ikatudidaimisi kalila Yerusalem. \v 9 Kala vigimkoila Nebusaradani, matauna tokabilia si kumatoula, ilau komwaidosi tomota matausina kesala olumoulela valu mavilouna, deli wala matausina mina Yudia eisakaulasi ilosi baisa matauna mwada bikwalasi, e komwaidosi wala ikatupipi ilau Babilonia. \v 10 Matauna iligaim mimilisi tomota saina mina namakava, matausina gala isim kasi vilavila avai pwaipwaia mapilana Yuda, e matauna isaiki matausina kwabila deli bagula. \s1 Yeremaia kala taneku \p \v 11 Mitaga guyau Nebukadinesa ikaraiwogi Nebusaradani, matauna la kumatoula, bikamituli karaiwaga makwaina kawala, \v 12 “Kulosi kunevaisi Yeremaia e avai tuta bukubanaisi, kuyamataisi matauna bibwaina. E gala bukuyogagaisi matauna, mitaga avai vavagi magila, yokomi ibodi bukuvagaisi nanola.” \v 13 Mapaila Nebusaradani, deli matausina kumatoula tovakaveka Nebusasibani sola Negali Saresa, deli goli komwaidosi guyoula Babilonia la kumatoula, \v 14 ikatusunupuloiyaigusi metoya okalila ligisa. E iuyokaigusi Gedalaia matauna Aikam latula Sapani tabula iiyamataigu, e eilukwaisi kidamwa matauna bikaimilivauwaigu ogu valu bwainawokuva wala. Mapaila yeigu asikaiwa wala tomota matausina. \s1 Ebedimeleki la pikwaku \p \v 15 Igau wala lasisu okatupipi olumoulela kalila ligisa Guyau ilukwaigu \v 16 baluki Ebedimeleki guma Sudani baisa Guyau Topeuligaga, matauna Isireli la Yaubada, eilivala kawala, “Avaka lalivalibogwa, bavagi makawala. Yeigu bamai kodadaimi ovalu mavilouna, gala sibwabwaila. E avai tuta vavagi makwaina bikaloubusi, yoku bogwa bukusisu baisa paila bukugisi. \v 17 Mitaga yeigu goli Guyau, bogwa bakolaim, e tomota matausina lokukukoli gala wala ibodi bikatupipaim. \v 18 E yeigu bogwa wala bayamataim bwaina, e gala wala bikatumataimsi. Yoku bukusakaula tomomova paila uula bogwa lokudubumaigu. Yeigu Guyau bogwa lalivala.” \c 40 \s1 Yeremaia isisu baisa Gedalaia \p \v 1 Eilauwaigusi mapilana Rama deli wala agu kwatupipi oyamagu deli goli komwaidosi mina Yerusalem deli mina Yuda, mwada bilauwaisi mapilana Babilonia. E mapilana Rama matauna Nebusaradani kumatoula itanekwaigu. Oluvi goli Guyau ilivala baisa yeigu. \p \v 2 E kumatoula matauna iyosaigu e kam omalaga, e ilivala kawala, “Ka Guyau m Yaubada bogwa eikaraiwogi valu mapilana kala kodadaimi, \v 3 e tuta baisa matauna bogwa bivagi avaka eilivali bivagi wala. Komwaidona mwau makwaisina bogwa eikaloubusisi paila uula m tomota bogwa eimitugagasi baisa Guyau deli ikoulovaisi matauna. \v 4 E ka, baisa tuta yeigu bataneku miyana wotunu tanamnumta oyamam e bavigakiga totaneku wala yoku. Ka kidamwa magim bitala Babilonia kadataiyu, bogwa bwaina wala, e yeigu bayamataim. Mitaga kidamwa gala magim bitala, bogwa bwaina bukusim. Valu mapilana pilamwaidona yoku bukunagi ambaisa magim bukula e bwaina kula wala.” \p \v 5 Mitaga yeigu gala avitakaula, mapaila Nebusaradani ikaibiga kawala, “Mwa kukwaimilavau kulokaia Gedalaia matauna Aikam latula deli Sapani tabula, matauna goli guyoula Babilonia bogwa leivigaki bikaraiwogi komwaidona viluwela Yuda. Yoku bukusikaiwa matauna e bukusisu oluwalaisi tomota, kaina ambaisa magim bukula bwaina bukula.” Oluvi matauna isakaigu kwaitala bobwailila deli goli sitana kaula paila agu kwalaga, e akatuwakeda ala. \v 6 Yeigu alokaia Gedalaia asikaiwa ovalu Misipa oluwalaisi tomota matausina eiligaimwaisi kesala isimwaisi oviluwela. \s1 Gedalaia tokaraiwogala Yuda \p \v 7 Mimilisi mina Yudia si kumatoula deli tokabilia matausina gala itugwalaisi titoulesi baisa guyoula Babilonia. Matausina inakaigalaisi guyoula Babilonia bogwa leivigaki Gedalaia tokaraiwaga valu mavilouna deli inagi matauna bikaraiwogi komwaidosi matausina eikesasi gala ilauwaisi Babilonia - matausina goli saina mina namakava ovalu mapilana. \x - \xo 40.7-9 \xt 2 Gwe 25.22-24\x* \v 8 Mapaila Isimeili matauna Netanaia latula, Yowanani matauna Kareya latula, Seraia matauna Tanumeta latula, matausina Epai litula metoyasi Netopa, e deli Yesanaia tolela Maaka, deli si tomota ilokaiasi Gedalaia mapilana Misipa. \v 9 E Gedalaia iluki matausina kawala, “Ka, ulo biga katotila baisa yokomi kidamwa gala wala avaka uula bukukokolasi, ibodi bukutugwalaimi baisa mina Babilonia. Bukumilivalusi baisa deli bukuwotetilasi baisa guyoula Babilonia, e yokomi bukusibwabwailasi goli. \v 10 Yeigu wala agumwaleta basisu mapilana Misipa bavigakaigu kami taboda avai tuta mina Babilonia bimaisi. Mitaga yokomi bukutayoyuwasi e bukukwaidodigasi waini, kawailuwa deli olibe bulamila, e bukusisuaisi ovalu mavilousina lokumilivalusi.” \v 11 Baisa tuta komwaidona mina Isireli leisisuaisi Mowabi, Amoni, Edom, deli valu ituwoli ituwoli, ilagaisi guyoula Babilonia bogwa itugwali mimilisi mina Isireli bisitotaulasi wala mapilana Yuda deli ivigaki Gedalaia kasi tokaraiwaga. \v 12 Mapaila matausina isilavaisi valu mavilousina ambaisa leibutusi leilosi e ikaimilavausi Yuda. Matausina imakaiasi Gedalaia valu Misipa, e baisa itaiyauwaisi bidugaga waini deli kawailuwa. \s1 Gedalaia ikatumataisi \p \v 13 E oluvi Yowanani deli tokabilia si kumatoula matausina gala itugwalaisi titoulesi baisa mina Babilonia imakaiasi Gedalaia mapilana Misipa \v 14 e ilukwaisi matauna kawasi, “Ki gala kunikoli guyau Bealisi matauna guyoula Amoni leiwitali Isimeili leima paila bikatumataim?” Mitaga Gedalaia gala wala idubumi. \v 15 Oluvi Yowanani ikium ibigitoni matauna kawala, “Ibodi bala bakatumati Isimeili, e gala wala availa binikoli availa leivagi makawala. Avaka paila bitatugwali matauna bikatumataim? Baisa bivigaki mina Yudia isiulaimsi isipataimsi bibutusi e bivigaki saina wala mwaugaga baisa komwaidona tomota kesala isisuaisi olopola Yuda.” \p \v 16 Mitaga Gedalaia ivitakauloki kawala, “Gala bukuvagi makawala! Avaka lokulilivali paila Isimeili livalela baisa gala wala mokwita!” \c 41 \p \v 1 E olopola taitu makwaina tubukonela nalima nayuwela Isimeili matauna Netanaia latula e Elisama tabula matauna gweguya dalela deli matauna taitala guyau la kumatoula, e deli tailuwotala tokabilia ilosi mapilana Misipa bigisaisi Gedalaia. Avai tuta bogwa isewalasi kamkwam, \x - \xo 41.1-3 \xt 2 Gwe 25.25\x* \v 2 Isimeili deli matausina tailuwotala tokabilia ibiigilaisi si puluta ikatumataisi Gedalaia. \v 3 Isimeili tuvaila ikatumati komwaidona mina Isireli matausina leisisuaisi deli Gedalaia mapilana Misipa deli goli tokabilia mina Babilonia leisisuaisi deli. \p \v 4 Eiyam, igau gala availa inikoli Gedalaia la kaliga, \v 5 tailuwolima tailuwotolu tauwau tolesi Sekem, Sailo deli Sameria iviloubusisi. Matausina iviliwaisi kulusi ikisaisi kasi karekwa e itaguligweilisi uwosi. Matausina imaiyaisi kaula deli bulami maiina simasimina paila bilulasi wa Bwala Kwebumaboma. \v 6 Mapaila Isimeili isunapula metoya ovalu Misipa deli wala vilamla ila ibodi matausina. Avai tuta eimakaia matausina iluki kawala, “Tauwau kumaisi bitamwaisi kugisaisi Gedalaia.” \v 7 Avai tuta bogwa leisuvisi ovalu Isimeili deli la tokabilia ikatumataisi matausina e uwosi ilavaisi ila kwaitala utuwotu. \p \v 8 Mitaga olopola boda mabudona tailuwotala tauwau ilukwaisi Isimeili kawasi, “Mwa kakomasi lopom taga kukwatumataimasi! Paila yakamaisi kayosisi kaula, kawailuwa, olibe bulamila, deli kitorina lakakatupwanaisi osaivau.” Mapaila matauna gala ikatumati matausina. \v 9 E utuwotu makwaina Isimeili eilavi uwosi tauwau matausina bogwa leikatumati saina kwaiveka makwaina goli guyau Asa eikelibogwi tuta makwaina leikabiliasi deli guyau Baasa matauna guyoula Isireli. E Isimeili ivakasau utuwotu makwaina uwosi tomata. \v 10 Oluvi ikatupipi guyau litula vivila, deli komwaidosi kesala tomotela mapilana Misipa, mabudona goli Nebusaradani matauna kumatoula leikaraiwogi Gedalaia paila biyamati. E Isimeili ikatupipi mabudona e ikatuwakedasi okedala biloula mapilana Amoni. \p \v 11 E Yowanani deli komwaidosi tokabilia si kumatoula bogwa inakaigalaisi bulogala mtumtila vakaigaga Isimeili leivagi. \v 12 Mapaila matausina deli si tokabilia ibokavilaisi matauna deli la tomota ilosi iyokavataisi katitaikina katuwotu kwaiveka mapilana Gibioni. \v 13 Avai tuta mabudona tomota Isimeili leikatupipi bogwa igisaisi Yowanani deli si kumatoula tokabilia leimaisi e matausina saina imwasawasi, \v 14 e isakauloyumilasi ilokaiasi matausina. \v 15 Mitaga Isimeili deli la tomota tailima taitolu igisaisi Yowanani isakaulasi ilosi mapilana Amoni. \p \v 16 E oluvi Yowanani deli kumatoula tokabilia ikaraiwogaisi tomota matausina Isimeili leikatupipi metoya valu Misipa tuta makwaina leikatumati Gedalaia - tokabilia, vivila, gugwadi, deli matausina bogwa eikivaisi kikiyatusi. \v 17-18 Matausina saina ikukolaisi mina Babilonia paila uula Isimeli bogwa leikatumati Gedalaia, paila guyoula Babilonia bogwa leivigaki matauna bikaraiwogi valu mapilana. Mapaila matausina inanamsasi ikatubwatakaisi kedala Itipita mwada bilosi paila bisakauligilaisi mina Babilonia. E metoya osi loula imaisi ivaiwasisi valu Kimam katitaikina Bedeliem. \c 42 \s1 Tomota inigadaisi Yeremaia binigada baisa Yaubada paila matausina \p \v 1 Oluvi komwaidona tokabilia kasi tokugwa, deli goli Yowanani matauna Kareya latula, deli Asaraia matauna Esaia latula, imaisi deli tomota gugwadi eila tommoya \v 2 e ilukwaigusi kawasi, “Kakomasi lopom kuvagi avaka bakalukwaimsi! Kunigada baisa Guyau da Yaubadasi paila yakamaisi. Kunigada paila komwaidomasi yakamaisi kesala lakamovasi. Bogwa lokugisi omitibogwa kama bawasi saina bidubadu, mitaga baisa tuta mimilimasi wala kesala kasisuaisi. \v 3 Kunigada gagabila Guyau da Yaubadasi bivitulokaimasi avai keda bakalouyasi deli avaka bakavagaisi.” \p \v 4 E yeigu avitaukauloki matausina kawagu, “Bogwa bwaina. Makawala mi kapuloki, yeigu banigada baisa Guyau da Yaubadasi, e avaka bilivala, yeigu balukwaimi makawala. E gala wala bakiwoli avai vavagi metoya baisa yokomi.” \p \v 5 Oluvi matausina ilukwaigusi kawasi, “Ibodi Guyau matauna tokimadagi deli tokamokwita bisola paila yakamaisi kidamwa gala bakakabikuwolaisi komwaidona karaiwaga avaka Guyau da Yaubadasi bisakaim paila yakamaisi. \v 6 Kaina bipilasaimasi kaina gala, mitaga yakamaisi bakakabikuwolaisi wala Guyau da Yaubadasi, baisa goli matauna bukuninigada paila yakamaisi. E vavagi komwaidona biduwosisia baisa yakamaisi kidamwa bakakabikuwolaisi matauna.” \s1 Guyau imapu Yeremaia la nigada \p \v 7 Yam kweluwotala bogwa leiwokuva Guyau ilukwaigu \v 8 e mapaila adou Yowanani deli komwaidosi tokabilia si kumatoula, deli komwaidona tomota imaisi gulitinidesi. \v 9 Aluki matausina kawagu, “Guyau matauna Isireli la Yaubada, matauna goli lokuwitalaigusi lalau mi kapuloki, matauna ilivala kawala, \v 10 ‘Kidamwa bogwa bukutagwalasi bukusivagasisi ovalu mapilana, e yeigu bavigivau mi kaisisu e gala tuvaila bakodidaimimi. Yeigu bavalaimi e gala basabwaimi. Kabokodadaimi makwaina lavagi baisa yokomi ivigaki saina ulo ninamwau. \v 11 Gala tuvaila bukukukolaisi guyoula Babilonia. Yeigu deli yokomi, e yeigu bakolaimi metoya ola peula matauna. \v 12 Paila yeigu tonokapisi e bavigaki matauna binokapisaimi e bitugwalaimi bukukwaimilavausi omi valu. Yeigu Guyau bogwa lalivala.’ \p \v 13-15 “Mitaga yokomi tomota kesala lokusisuaisi Yuda gala ibodi bukukoulovaisi Guyau mi Yaubada kaina bukupakaisi gala bukusisuaisi olopola valu mapilana. Yokomi gala bukukwaibigasi kawami, ‘Gala, bakalosi wala Itipita bakasiwaisi, mapilana goli gala tuvaila bakabodasi kabilia kaina bakalagaisi doula kabilia kaina bakakamolusi.’ Kidamwa bukulivalasi makawala, Guyau Topeuligaga, matauna Isireli la Yaubada, ilivala kawala, ‘Kidamwa bogwa kuninatotilasi bukulosi Itipita bukusiwaisi, \v 16 e kabilia makwaina mwada lokukukolaisi bogwa bukubodaisi, e molu makwaina saina lokukukolaisi bogwa biyataiyaimi, e yokomi bukukwaligasi wala mapilana Itipita. \v 17 Komwaidona tomota matausina bogwa eininatotilasi bilosi bisiwaisi Itipita matausina bikaligasi okabilia kaina metoya molusaula kaina lelia. Gala wala taitala matausina bimova deli gala taitala bisakauligili kabomwau makwaina yeigu bamai baisa matausina.’ \p \v 18 “E Guyau matauna Isireli la Yaubada ilivala kawala, ‘Ka makawala ulo gibuluwa deli agu leiya lakasau baisa tomotala Yerusalem, makawala goli tiganinila bakasau baisa yokomi kidamwa bukulosi mapilana Itipita. Yokomi okami gigisa wala tomota bibulukukoli matausina bivigakaimi kabokakayuwa e yagami bikadidoiyaisi wala. E valu mapilana lokusisikaisi gala avai tuta bukugisaisi tuvaila.’” \p \v 19 E yeigu asetuwoli wala ulo bigatona kawagu, “Ka Guyau bogwa eilukwaimi availa yokomi kesala lokusisuaisi olopola Yuda gala bukulosi mapilana Itipita. E mapaila yeigu baisa tuta lakatululutaimi \v 20 paila yokomi bogwa lokusulasi e lokuyomitulaisi kami pakula titoulemi. Yokomi kulukwaigusi mwada banigada baisa Guyau da Yaubadasi paila yokomi, deli kulivalasi biga katotila mwada bukuvagaisi vavagi komwaidona avaka matauna bikaraiwogaimi. \v 21 E tuta baisa bogwa lalukwaimi, mitaga yokomi kukoulovaisi wala vavagi komwaidona avaka Guyau da Yaubadasi eiwitalaigu lama alukwaimi. \v 22 Mapaila bukululuwaisi baisa. yokomi igau bukukwaligasi metoya okabilia, kaina molusaula, kaina lelia ovalu mapilana ambaisa magimi bukulokaiasi mwada bukusiwaisi.” \c 43 \s1 Yeremaia ilauwaisi Itipita \p \v 1 E bogwa lavenoku bigatona baisa tomota komwaidona avaka Guyau si Yaubada eiwitalaigu baluki matausina. \v 2 Oluvi Asaraia matauna Osaia latula e Yowanani matauna Kareya latula deli goli komwaidona tauwau mina kaluvalova ilukwaigusi kawasi, “Yoku lokusisasopa. Ka, Guyau da Yaubadasi gala wala iwitalaim bukulukwaimasi paila gala bakalosi e bakamilivalusi mapilana Itipita. \v 3 Baruki matauna Neria latula isipulokaim wala paila yakamaisi, mwada mina Babilonia bogwa bipeula si karaiwaga baisa yakamaisi e bikatumataimasi kaina biyosaimasi bilauwaimasi Babilonia.” \v 4 Mapaila gala Yowanani kaina taitala matausina tokabilia si kumatoula kaina avai tomota wala ibodi bikabikuwoli Guyau la karaiwaga paila bisim oviluwela Yuda. \v 5 Oluvi Yowanani deli komwaidona tokabilia kasi tokugwa ivayoulisi komwaidona tomota kesala eisisuaisi mapilana Yuda e ilauwaisi Itipita, deli goli tomota komwaidona matausina bogwa ikaimilavausi metoya boda ituwoli ituwoli ambaisa leibutusi leilosi - \x - \xo 43.5-7 \xt 2 Gwe 25.26\x* \v 6 tauwau, vivila, gugwadi deli guyau litula vivila. Matausina ilauwaisi komwaidona tomota matausina kumatoula Nebusaradani leiligaim oyamala Gedalaia, deli goli Baruki, e yeigu madeilila wala. \v 7 Matausina ikoulovaisi Guyau la karaiwaga e ilosi Itipita, ililoulasi wala ilosi ovilouveka Tapanesi isiwaisi. \p \v 8 E mapilana valu Guyau ilukwaigu kawala, \v 9 “Kukwau kwaivila dakuna kwevakaveka e kubaku makwaisina opwaipwaia wa keda omatala biloula makwaina bolela karaiwaga olopola valu, e bibodi mimilisi mina Isireli bigisaisi avaka lokuvagi. \v 10 Oluvi kuluki matausina kidamwa yeigu Guyau Topeuligaga, Isireli la Yaubada, bamai ulo touwata guyau Nebukadinesa guyoula Babilonia ovalu mavilouna e matauna bivitau la takaikaia odabala dakuna magulona lokubaku e bikaliaii yoyovala makwaisina. \v 11 Nebukadinesa bima e bitomgaga odubasi mina Itipita. E tomota matausina kasi katudoum paila bikaligasi metoya lelia bikaligasi wala metoya lelia. Matausina kasi katudoum bikatupipaisi bilauwaisi okatupipi, bikatupipaisi wala bilauwaisi, e matausina kasi katudoum bikatumataisi okabilia, bikatumataisi wala okabilia. \v 12 Yeigu bavakati kova bigabu mina Itipita si bwala tapwaroru, e guyoula Babilonia bigabu yaubada minasina tokolu kaina bikau bilau Babilonia. Ka makawala toyamata sipi bikatusisapaisi minumauna okasi karekwa bimigileu e makawala goli guyoula Babilonia bisisapi wala viluwela Itipita bimigileu e bivatuboulola deli wala la mwasawa. \v 13 Matauna bikatumimisi dakuna makwaisina kwebumaboma kaboluluwai mapilana Eliopolisi olopola Itipita deli bigabu mina Itipita si bwala tapwaroru.” \c 44 \s1 Guyau la biga baisa mina Isireli matausina leisisuaisi mapilana Itipita \p \v 1 E Guyau ilukwaigu paila kasi biga komwaidona mina Isireli matausina leisisuaisi mapilana Itipita oviluwesi, Migidoli, Tapanesi, deli Mempisi deli goli mavilousina Itipita opilibolimila. \v 2 Guyau Topeuligaga, matauna Isireli la Yaubada ikaibiga kawala, “Yokomi titoulemi bogwa eigisaki mitami kodadaimi makwaina lavagi Yerusalem deli goli tuvaila viluwela Yuda. E tuta baisa mavilousina viloudidadaimi wala eikanukwenusi, e gala wala availa isisiki mavilousina \v 3 paila uula tomotala imitugagasi e iyomitulaisi ulo gibuluwa. Matausina ilulasi baisa tuwoli yaubada e iwotitalaisi yaubada minasina yokomi deli tubumia omitibogwa gala wala avai tuta kutitapwarorusi baisa minasina. \v 4 E tuta komwaidona lauwitali wala ulo touwata matausina tovitoubobuta, matausina goli leilulukwaimi gala bukuvagaisi makwaina vavagi gegedu yeigu kwekukologu. \v 5 Mitaga yokomi gala wala sitana kunakaigalaisi kaina kutovilakaisi matausina. Yokomi gala ibodi bukusimwaisi mitugaga makwaina lokugibugabusi lula baisa minasina yaubada ituwoli. \v 6 Mapaila yeigu bogwa lakasau agu leiya deli ulo gibuluwa baisa mavilousina viluwela Yuda deli olilagala valu Yerusalem, e agabu mavilousina. E mavilousina viloudidadaimi wala leikanukwenusi omitibogwa leima lagaila, e kala gigisa kabokokola. \p \v 7 “E mapaila yeigu Guyau Topeuligaga, Isireli la Yaubada, tuta baisa bakatupoiyaimi avaka uula titoulemi wala lokutamitulaisi mitugaga makwaisina. Ki magimi bukuyomitulaisi kami katudoum komwaidomi tauwau, vivila, gugwadi deli pwapwawa, e bivigaki yokomi gala wala taitala bikesa ke? \v 8 Avaka uula kuyogibuluwaigusi metoya kutitapwarorusi baisa tokolu deli kugibugabusi lula baisa minasina tuwoli yaubada olopola Itipita, mapilana goli tuta baisa lokusisikaisi ke? Ki lokuuvagaisi makawala paila wala bukuyogagaimi titoulemi, e bivigaki boda ituwoli ituwoli ovalu watanawa biyosokanaimi e yagami bikadidoiyaisi wala ke? \v 9 Ki, kaina lokulumwelavaisi komwaidona mitugaga tubumia eivagaisi olopola Yuda viluwela deli olilagela Yerusalem? E tuvaila gweguyala Yuda deli si kukova e yokomi deli mi kukova okuvagaisi. \v 10 Mitaga yokomi tuta baisa gala wala kuvabwaimi watanawa. Yokomi gala wala kutemmalaigusi kaina kubokulaisi komwaidona makwaisina ulo karaiwaga bogwa lasaiki tubumia omitibogwa, e makawala goli lasisakaimi tuta baisa. \p \v 11 “Mapaila baisa, yeigu Guyau Topeuligaga, Isireli la Yaubada, batovilakaimi e bakatudidaimi Yuda viloumwaidona. \v 12 E matausina tomotela Yuda kesala bogwa ivitobwaisi ninasi paila bilosi Itipita e bisiwaisi, yeigu bavigaki komwaidosi wala bidoumsi. Komwaidosi wala, tovakaveka deli tokikekita, bikaligasi wala mapilana Itipita, kaina kabilia kaina molusaula bikimati matausina. Matausina kasi gigisa bivigaki kabokokola, tomota bivigakaisi matausina kaboyousokana deli yagasi bivigakaisi kabokakayuwa. \v 13 Yeigu bamipuki matausina eisisuaisi Itipita, makawala lamipuki Yerusalem - metoya okabilia, molusaula deli lelia. \v 14 E gala taitala tomotela Yuda matausina kesala bogwa leimaisi paila bisimwaisi Itipita bisakaula kaina bimova. Gala taitala bikaimilavau Yuda, mapilana goli eipikwakwaisi paila bisikaisi tuvaila. E gala taitala bikaimilavau mesinaku wala taivila togilagala.” \p \v 15 Oluvi komwaidona tauwau bogwa inikolaisi si kukova eigubugabusi lula baisa ituwoli yaubada, deli komwaidona vivila minasina itotusi baisa, e deli goli mina Isireli matausina isisuaisi Itipita opilibolimila - boda mabudona saina budoveka - ilukwaigusi kawasi, \v 16 “Yakamaisi kapakaisi bakanakaigalaisi avaka bogwa lokulukwaimasi oyagala Guyau. \v 17 Yakamaisi bakavagaisi vavagi komwaidona avaka lakalivalasi mwada bakavagaisi. Bakagabusi lula baisa minana ma yaubadasi tokolu, minana yagala Giyouvilela Labuma e bakaligabwaisi ma semakavaisi waini semakavila baisa minana, makawala avaka yakamaisi tuta baisa, tubumaiasi omitibogwa, matauna ma guyausi, deli kama tokugwasi, lakavigakaisi oviluwela Yuda, deli olilagela Yerusalem. E wa tuta matutona kamasi bidubadu kabubanaisi, ma kaisisuaisi ipeula e gala wala avai tuta biyega. \v 18 Mitaga tuta matutona lakasimwaisi gubugabu lula deli ligabwa waini semakavila baisa minana Labuma Giyouvilela, ma valusi iyatai, e ma tomotasi ikikaligasi okabilia deli molusaula.” \p \v 19 E nunumoya ikatumkulovaisi tuvaila makwaina ilivalasi kawasi, “Avai tuta lakakumlaisi tutuba kabubulaisi kala gigisa makawala minana Giyouvilela Labuma, e lakalulasi baisa minana, deli lakaligabwaisi waini semakavila baisa minana, e avaka lakauvagaisi ma mmwalasi bogwa eikabwailisi.” \p \v 20 E yeigu aluki komwaidosi matausina tauwau deli vivila leimapwaisi ulo biga makawala, \v 21 kawagu, “Ka, lula makwaisina yokomi deli tubumia omitibogwa, mi gweguya, mi tokugwa, deli goli tomotala valu eisisemakavaisi olopola mavilousina viluwela Yuda deli olilagala Yerusalem - ki kudokaisi ninami mwada Guyau gala inikoli makwaisina kaina ilumwelavi? \v 22 Ka, lagaila mi valu kwedidadaimi wala ikanukwenusi e gala wala availa isisu olumoulela mavilousina. Mapaila ivigakaisi kabokakayuwa, e tomota bikadidoiyaisi yagala olopola valu paila uula Guyau gala ibodi bipeuloki paila mi mitugaga deli mi kedakeda doudoga. \v 23 E kabomwau makwaisina baisa tuta ikikaloubusi baisa yokomi paila uula lokugibugabusi lula baisa yaubada ituwoli deli kumitugagasi baisa Guyau metoya kukoulovaisi komwaidona la karaiwaga.” \p \v 24-25 Yeigu laluki komwaidona tomota e kala siligaga baisa vivila, avaka Guyau Topeuligaga matauna Isireli la Yaubada, bogwa ilivala baisa tomotala Yuda leisisuaisi olopola Itipita, kawala, “Yokomi deli mi kukova bogwa lokukwatotilasi mwau baisa Giyouvilela Labuma. Yokomi kulivalasi biga katotila bukugabusi mi lula baisa minana deli bukuligabwaisi waini mi semakavi baisa minana, e yokomi kuuvagaisi wala avaka mi biga katotila. Saina bwaina, ibodi bukuyamataisi wala mi biga katotila! Bukuvagaisi avaka lokukwatotilasi. \v 26 Mitaga baisa tuta kulagaisi biga katotila makwaina yeigu Guyau lakatotila oyagagu igaveka baisa yokomi komwaidomi mina Isireli kusisuaisi mapilana Itipita. Gala avai tuta tuvaila batagwala availa yokomi bikatotila biga mwau oyagagu e bilivala kawala, ‘Yeigu akatotila oyagala Guyau Towalakaiwa matauna tosivagasi!’ \v 27 Yeigu bavigaki yokomi gala wala bukusibwabwailasi, mitaga bukusilagisi wala. Komwaidomi wala bukukwaligasi kaina metoya okabilia kaina lelia, tatoula wala gala taitala yokomi bikesa. \v 28 Mitaga taivilemi wala bukusakauligilaisi kaliga e bukusilavaisi Itipita bukukwaimilavausiga mapilana Yuda. Oluvi matausina leimovasi bogwa binikolaisi availa la biga gala bisala, kaina yeigu kainaga matausina. \v 29 Yeigu goli Guyau, basakaimi kabotuvatusi paila bamipukwaimi ovalu makwaina e ulo biga katotila bamai kabomwau makwaina bikaloubusi baisa yokomi. \v 30 Yeigu bakasali Opara matauna guyoula Itipita baisa kala tilaula matausina magisi bikatumataisi matauna, makawala goli lavigaki Sedekaia matauna guyoula Yuda lakasali baisa Nebukadinesa guyoula Babilonia matauna kala tilaula magila bikatumati matauna.” \x - \xo 44.30 \xt 2 Gwe 25.1-7\x* \c 45 \s1 Yaubada la biga katotila baisa Baruki \p \v 1 E kwevasila kala taitu Yeoyakim matauna Yosaia latula guyoula Yuda, Baruki igini avaka bogwa laluki matauna. Oluvi aluki matauna \x - \xo 45.1 \xt 2 Gwe 24.1; 2 Lil 36.5-7; Dan 1.1-2\x* \v 2 avaka Guyau, matauna Isireli la Yaubada, bogwa ilivala kawala, “Baruki, \v 3 yoku lokulilivala kawam, ‘Bogwa desi! Guyau bogwa eikatumkulovi ulo ninamwau eisakaigu vavagi mwau. Yeigu bogwa lasomata kayagigila, e gala gagabila babani agu yovaiwasi!’ \p \v 4 “Mitaga yeigu goli Guyau, bakatudidaimi avaka bogwa lakaliaii e basisabu avaka bogwa lavali. Yeigu bavagi makawala baisa valu watanawa komwaidona. \v 5 Ki, yoku kusisavali avai vavagi kwemitawasi paila kam bwaina titoulem? Gala bukuvagi makawala. Paila yeigu bamai kabomwau baisa komwaidona tomota, mitaga paila yoku ambaisa ambaisa bukula, yeigu bakolaim e bukusisu wala tomomova. Yeigu Guyau bogwa lalivala.” \c 46 \s1 Itipita imama okabilia mapilana Kakemisi \p \v 1 Guyau ilukwaigu paila bulogasi boda ituwoli ituwoli, \v 2 ivitouula Itipita. Baisa makawala avaka eilivala paila Neko guyoula Itipita la tokabilia matauna goli Nebukadinesa guyoula Babilonia eikalisau mapilana Kakemisi katitaikinela Waya Yupereiti olopola kwevasila kala taitu Yeoyakim eiguguyau Yuda. \x - \xo 46.2-26 \xt Ais 19.1-25; Isi 29.1—32.32\x* \q1 \v 3 “Mina Itipita si kumatoula ikawotasi kawasi, \q1 ‘Kukwauwaisi mi vayaula e kukwatuwakedasi \q2 bukulousi kukwabiliasi! \q1 \v 4 Kukwatubiasaisi mi wosa e kusilasi \q2 e kusikomasi kami kulupewa e kukwatudelisi! \q1 Kusimataisi mi kaiyala! \q1 Kusikomasi tabodala uwomi!’” \b \q1 \v 5 Mitaga Guyau ikaibiga kawala, “Avaka lagigisi? \q1 Matausina deli wala kasi kokola eiuvayumilasi. \q1 Si tokabilia bogwa eikau kaikesi; \q2 kokola wala ikatumati, isakaulasi saina gigibula, \q2 gala ibodi bivakulokolasi. \q1 \v 6 Matausina mina gigibula gala ibodi bisakauligilaisi tilaula; \q2 tokabilia komwaidona gala ibodi bikwalasi. \q1 E opiliyavata wa Waya Yupereiti, \q2 matausina isilubeibeusi ikapusisi. \q1 \v 7 Ka, avai boda mabudona eikovaiguwasi leimaisi makawala Waya Naili bititayelu, \q2 kaina makawala kadatala waya eisuluwi papala komwaidona? \q1 \v 8 Mavilouna goli Itipita eikovaiguwa leima makawala Waya Naili bititayelu, \q2 kaina makawala kadatala waya eisuluwi papala komwaidona. \q1 E Itipita ikaibiga kawala, ‘Bogwa bakoveiguwa bama e bakuboli valu watanawa; \q1 yeigu bakatudidaimi valu komwaidona deli tomotala. \q1 \v 9 Kukwaraiwogaisi wosa bivaloulasi \q2 e waga kaibibiu bisakaulasi! \q1 Kuwitalaisi tokabilia metoya Sudani deli Libia matausina tokwabisi vayoula \q2 deli mina Lidia kasi tovagi luvalova kaiyala bilosi.’” \b \q1 \v 10 Yam makwaina Guyau Giyouveka Topeuligaga la yam. \q2 yam lagaila bikeula kaimapu \q2 deli bimipuki kala tilaula. \q1 Matauna la puluta bikoma kala tilaula tatoula wala bilatali, \q2 e buyavisi bimomom wala tatoula bilakoli kaiyola. \q1 Yam lagaila mapilana opiliyavata opapala Waya Yupereiti \q2 matauna Topeuligaga bivigaki kala tilaula makawala lula kala gabu. \q1 \v 11 Mina Itipita, kulosi Giliadi \q2 kunevisi kaituva! \q1 Komwaidona mi kaituva gala dimlesi; \q2 gala wala ibodi bikatumovaimi. \q1 \v 12 Boda komwaidona bogwa einakaigalaisi kami mmosila; \q2 tomota komwaidona bogwa eilagaisi mi valam. \q1 E taitala tokabilia bisilibeibeu bilokaia sola ikanuvateta, \q2 e kasitaiyu wala bikapusisi bilosi ikanawaisi opwaipwaia. \s1 Nebukadinesa leima \p \v 13 Avai tuta Nebukadinesa guyoula Babilonia leima bikabilii mapilana Itipita e Guyau ilukwaigu kawala, \x - \xo 46.13 \xt Yer 43.10-13\x* \q1 \v 14 “Baisa bukukwamituli mapilasina viluwela Itipita, \q2 mapilasina Migidoli, Mempisi deli Tapanesi. \q1 Kawam, ‘Kukwatubaiasasi paila kabilia. \q1 Mi vavagi komwaidona bogwa bidadaimi metoya baisa. \q1 \v 15 Avaka uula Apisi matauna mi yaubada topeuligaga eikapusi? \q1 Ka, Guyau bogwa leiwaiya ikapusi ila opwaipwaia!’ \q1 \v 16 Mi tokabilia eisilibeibeusi ikapusisi. \q1 Taitala taitala iluluki sola kawala, \q1 ‘Nani, nani! Bitakaimilavausi bitalokaiasi da tomotasi, \q2 e bitakwalasi metoya osi kema tilaula!’ \b \q1 \v 17 “Matauna guyoula Itipita ibodi bitadoki igavau goli. \q1 Ka, bitadoki ‘Tokamnomwana Minimani Ikitumou La Tuta’. \q1 \v 18 Yeigu goli Guyau Topeuligaga, mayeigula guyau. \q2 Yeigu Yaubada Tomomova. \q1 Koya Teibo dabala ikalisau koya komwaidona, \q2 e deli Koya Kamela itotubuloki walakaiwa odabala bolita. \q1 E makawala goli matauna igau bikabiliaimi la peula bikalisauwaimi. \q1 \v 19 Yokomi mina Itipita, \q2 kukwatubaiasasi paila bogwa bilauwaimi okatupipi! \q1 Mempisi bimila viloupakala, \q2 bidadaimi e gala availa bisiki mavilouna. \q1 \v 20 Itipita makawala natana bulumakau saina naminabwaita, \q2 mitaga natana mdukovivia metoya opiliyavata leima biyokavati minana. \q1 \v 21 Makawala vavila isakaula, tokabilia imaisi \q2 mitaga matausina makawala bulumakau nagugwadi gala si peula; \q2 matausina gala ivakulokolasi paila bikabiliasi, \q2 komwaidosi itovilasi isakaulasi. \q1 Yamla kasi katudoum bogwa eiviloubusi, \q2 matutona goli tutala kasi kodadaimi. \q1 \v 22 Itipita bisakaula, makawala natana keiyuna bisuyagila bila, \q2 avai tuta tilaula biuvalapulasi. \q1 Matausina ikatumataisi mavilouna metoya wa kema, \q2 makawala tauwau ilukubalaisi kai ikikapusisi \q2 \v 23 e ipwailisi kwaitala ulaka. \q1 Si tokabilia saina bidugaga gala gagabila bitakalau, \q2 matausina ikalisauwaisi nipawa kasi bawa. \q1 \v 24 Bogwa eiyomsilaisi tomotela Itipita, \q2 tomotela opiliyavata bogwa eitomgwagasi odabasi mina Itipita. \q1 Yeigu goli Guyau bogwa lalivala.” \b \p \v 25 Guyau Topeuligaga matauna mina Isireli si Yaubada ikaibiga, kawala, “Yeigu igau makateki bamipuki Amona minana si yaubada mina Tebesi, deli goli mapilana Itipita toyo minasina la yaubada deli gweguyala. Bogwa bayosi guyoula Itipita deli komwaidosi availa availa idubumaisi matauna, \v 26 e batugwali matausina bilosi oyumasi matausina availa availa magisi bikatumataisi, matausina goli guyau Nebukadinesa deli la tokabilia. Mitaga igau oluvi tomota bisikaisi mapilana Itipita, makawala eisisuaisi omitibogwa. Yeigu Guyau bogwa lalivala. \s1 Guyau bikoli la tomota \q1 \v 27 “Ulo tomota, ka, gala bukukokolasi. \q1 Yokomi mina Isireli gala wala bukukukoluvagasi. \q1 Yeigu bakolaimi metoya mapilana valu saina kaduwonaku, \q2 mapilawena goli tokatupipi wala kusisuaisi. \q1 Bukukwaimilavausi bukumaisi omi valu tatoumi e biluva uwomi bukusisuaisi. \q1 Yokomi bukusibwabwailasi e gala wala availa biyokukolaimi. \x - \xo 46.27-28 \xt Yer 30.10-11\x* \q1 \v 28 Yeigu bamakaiami e bakolaimi. \q1 Bogwa bakodidaimi komwaidona boda \q2 ambaisa lakalibutaimi lokulosi. \q1 Mitaga gala wala bakatudoumwaimi. \q1 Ka, gala goli baligaiwa kami mipuki, \q2 mitaga avai tuta bamipukwaimi kami mipuki duwosisia wala. \q1 Yeigu Guyau bogwa lalivala.” \c 47 \s1 Guyau la biga kasi biga mina Pilisitia \p \v 1 Guyau ilukwebogwaigu wala avaka bikaloubusi baisa Pilisitia, e oluviga guyoula Itipita ikabilia deli Gasa. \x - \xo 47.1-7 \xt Ais 14.29-31; Isi 25.15-17; Yoe 3.4-8; Emo 1.6-8; Sep 2.4-7; Sek 9.5-7\x* \v 2 Matauna ikaibiga kawala. \q1 “Ka, kugisi talia eigogogula imaima metoya opiliyavata \q2 saina beigogula matala bima makawala kaduyotala waya \q2 bikalibolu bima bisuluwi valu. \q1 Matausina bimaisi bikubolaisi valu watanawa \q2 deli vavagi komwaidona odabala; \q2 tuvaila viluwela deli tomotala komwaidona. \q1 Tomota bidousi paila pilasi, e komwaidona bivilumgagasi. \q1 \v 3 Matausina bilagaisi butubutula wosa kaikesi \q2 butula waga kaibibiu deli wiri bikadirakiasi. \q1 Gugwadi veisia gala ibodi biyovi ninasi \q2 bitovilakaisi paila magudisina; \q2 yumasi bogwa bimata bidagugusi. \q1 \v 4 Tuta bogwa leima paila Pilisitia bidadaimi, \q2 bitotina metoya Taia sola Saidoni mavilousina goli \q2 kala pilasi komwaidona eititoya emaima. \q1 Yeigu wala Guyau bakatudoum mina Pilisitia, \q2 komwaidosi matausina leitoyasi leimaisi mapilana Kiriti okawolawa. \q1 \v 5 Mina Gasa bogwa eilumkolaisi saina vakaigaga ninamwau, \q2 e tomotala Asikeloni eikapatu wala udosi gala bigatona. \q1 Ammakawala kala kaduwonaku kesala mina Pilisitia biuvalamsi? \q1 \v 6 Bukuvalamsi kawami, ‘Guyau la kema eee! \q2 Avai kam tuta bukuvaiwasi budubuduma ke? \q1 Ka, kukwaimilavau kula okapolaim, \q2 e kukwanawa wala baisa kuvaiwasi!’ \q1 \v 7 Mitaga ammakawala bivigaki bivaiwasi \q2 kidamwa bogwa lasaiki la paisewa avaka bivagi ke? \q1 Yeigu bogwa lakaraiwogi makavina bikabilii Asikeloni \q2 deli tomota mabudona isipitalaisi okawolawala.” \c 48 \s1 Mowabi kala kodadaimi \p \v 1 Baisa makawala avaka Guyau Topeuligaga ilivala paila Mowabi kawala. \q1 “Kapisisi tomotala Nebo, \q2 paila si valu bogwa leikodidaimisi! \q1 E Kiriataim bogwa eiyoulisi, \q2 kalila bogwa eikatupilakwaisi, \q2 e tomotala ivigaki kasi mmosila; \q1 \x - \xo 48.1-47 \xt Ais 15.1—16.14; 25.10-12; Isi 25.8-11; Emo 2.1-3; Sep 2.8-11\x* \v 2 Mowabi kala gigisa bwaina bogwa itamwau. \q1 E tilaula bogwa iyoulisi Esiboni \q2 ikikeiwalaisiga Mowabi viloumwaidona bikatudoumwaisi. \q1 Valu Madimeni tomotala gala kabokosomapu luvilova kutukwatu \q2 e tokabilia bisugigaiyaisi mavilouna. \q1 \v 3 E tomotala Oronaim iwaiweyasi kawasi, \q2 ‘Saina mmayuyugaga! Katudoum!’ \b \q1 \v 4 “Mowabi bogwa leikodidaimisi; \q2 ka kunakaigalaisi gugwadi eiuvalamsi. \q1 \v 5 Kulagaisi si nobusobosa \q2 wa keda bilaguva bila Luiti, \q2 e butula si kavivia wa keda makadana \q2 bibusi bila Oronaim. \q1 \v 6 ‘Kunanakwasi, kusakaulasi paila mi momova! \q1 Kusakaulasi makawala natana ase nabolodila la kaisakaula!’ \b \q1 \v 7 “Mowabi, yoku lokudubumi m peula titoulem deli m veiguwa kala bidubadu, \q2 mitaga lagaila bogwa bivakaluwowaimsi, \q2 e m yaubada minana Kemosi bilauwaisi okatupipi, \q2 deli goli matausina gweguya litusia deli tolula. \q1 \v 8 Gala viloutala mavilousina bisakauligili katudoum makwaina; \q2 itayatila deli kabatau bidadaimisi. \q1 Yeigu goli Guyau bogwa lalivala. \q1 \v 9 Kuweyasi kala laka valu Mowabi; \q2 tuta pikekita bidadaimi. \q1 Viluwela mavilousina bikanukwenusi wala viloudidadaimi, \q2 e gala availa bisiki tuvaila.” \p \v 10 (Matausina gala ivagaisi Guyau la wotetila metoya oninasi komwaidona bibanaisi kasi kamwaga! Availa matausina ipakaisi katumata deli kakapituna kailia bibanaisi kasi kamwaga!) \s1 Viluwela Mowabi komwaidona ikodidaimisi \p \v 11 E Guyau ikaibiga kawala, “Tomotala Mowabi tuta komwaidona iiyubwailasi wala, gala kwaitala tuta availa ikatupipi matausina ilau okatupipi. Mowabi makawala waini bikasewa olukwava bisisu gala availa biligabu bila bolu ituwoli ituwoli. Kakamwenala gala avai tuta bigaga, e avai tuta bitakamkoni saina wala bwainigaga. \p \v 12 “Mitaga ka, tuta bogwa bima yeigu bawitali tomota ituwoli bimaisi biligabwaisi Mowabi makawala waini kala ligabwa. Matausina bikatusouwaisi lukwavala e bikatumimisaisi miyasina. \v 13 E oluvi mina Mowabi bileilisi si yaubada yagala Kemosi, makawala wala mina Isireli eileilasi baisa minana yaubada Beteli, minawena leidubumaisi. \q1 \v 14 “Mina Mowabi avaka paila kudokaimi titoulemi mwada mina gigasisi \q2 deli saina mina tuvaluwa yokomi okawakali ke? \q1 \v 15 Mowabi viluwela komwaidona bogwa leikodidaimisi \q2 dabala si wota komwaidona bogwa leikatumataisi. \q1 Yeigu Guyau agumwaleta, yeigu wala Guyau Topeuligaga, e bogwa lalivala. \q1 \v 16 Mowabi kala katudoum bogwa eimaima \q2 e kala kodadaimi makateki biviloubusi. \b \q1 \v 17 “Yokomi kusisuaisi katitaikinela kuvalamsi paila boda mabudona, \q2 komwaidomi availa yokomi bogwa lokunikolaisi bulogala. \q1 Bukulivalasi kawami, la karaiwaga kala peula bogwa wala eitotina; \q2 kala gigisa bwaina deli la togaga bogwa itamwau. \q1 \v 18 Yokomi tosisula Diboni, \q2 kusibusisi metoya omi karaiwaga \q2 e kusilaisi opwaipwaia otubumyou; \q1 Mowabi kala tokodadaimi bogwa tasigolaisi \q2 e kalila komwaidona eidadaimi wala leiwokuva. \q1 \v 19 Yokomi tosisula Aroera, \q2 kutotusi wa keda opapala e kutulotulasi; \q1 e kukwatupoiyaisi availa availa matausina eisisakaulasi eiwaiwaisi \q2 e matausina bilukwaimi avaka eikaloubusi. \q1 \v 20 E matausina bivitakaulokaimi, kawasi, ‘Mowabi bogwa ikapusi. \q1 Kuninamwausi paila makwaina, paila bogwa ivakaluwouwaisi. \q1 Kukwayaiyaisi biga mapilana Waya Anoni \q2 paila Mowabi bogwa ikatudidaimisi!’ \b \p \v 21 “Ka kasi kamwaga bogwa iviloubusi ovalu mavilousina okabatau. mapilana Oloni, Yasa, Mepati, \v 22 Diboni, Nebo, Beta Dibilataim, \v 23 Kiriataim, Betigamli, Betimeyoni, \v 24 Keriota deli Bosira. Kasi kamwaga bogwa iviloubusi baisa komwaidona viluwela Mowabi, mavilousina kaduwonaku deli katitaikina. \v 25 Ka Mowabi la togaga bogwa itamwauki kala pikowau, la kabokaraiwaga bogwa ikodidaimisi. Yeigu wala Guyau bogwa lalivala.” \s1 Mowabi igau bivabwaisi watanawa \p \v 26 Guyau ikaibiga kawala, “Kuvigaki Mowabi bimommata, paila uula ikosomapwaigu. Mowabi biwabugwa wala okala lagoba titoulela, e tomota biyosokanaisi. \v 27 Ka, Mowabi kululuwai ammakawala m kwatudewa baisa mina Isireli ke? Yoku lokuvigaki matausina makawala eililoulasi deli yuwotala tolibulebu. \p \v 28 “Yokomi tomota lokusisuaisi olumoulela Mowabi, kusilavaisi mi valu mavilouna! Ibodi bukulosi bukumilivalusi odebodebula goli! Kaina bukuvagaisi makawala natana bubuna leiyoula kala nigwa owodola lagi. \v 29 Mowabi saina mina kamnomwana. Bogwa lalagi ammakawala tomota si kamnomwana, kala kaiveka ninasi, deli si kaluvalova, tuvaila ammakawala kala vakaila kasi nanamsa titoulesi. \v 30 Yeigu Guyau, anikoli kala kaiveka ninasi. Si kamnomwana gala bivigaki avaka, e vavagi makwaisina leiuvagaisi gala bikanuvagasi. \v 31 E mapaila yeigu bakavivia paila tomota komwaidona leisisuaisi Mowabi deli tomotela Kiri Eresi. \v 32 Yeigu bavalam paila tomotela Sibima, kasi valam bikalisau tomotela Yasa. Vilouveka Sibima, yoku makawala tamtala waini, sisila biluvapela Milaveta Pilamata e biuvalutu wala bila itobu mapilana Yasa. Mitaga baisa tuta kawailuwa makaisina deli matamsina waini bogwa wala leiyogagaisi. \v 33 Lagisa deli mwasawa bogwa leilauwaisi metoya Mowabi pwaipwayela kubilumalala. Bogwa lavigaki waini gala tuvaila bitayelu metoya okabopola, e gala availa bipoli waini deli bigova govala mwasawa. \p \v 34 “E tomotala Esiboni deli Eleala iwaiweyasi, e si weya ibodi wala mina Yaasa binakaigalaisi; tuvaila mina Sowa ibodi wala binakaigalaisi, makawala mina Oronaim, mina Egilati Selisia tuvaila inakaigalaisi. Makawala goli wayela Nimrim imada. \v 35 Yeigu basilibodi tomotala Mowabi gala tuvaila bigabusi lula kwegubugabu osi kabotapwaroru deli gala tuvaila bisemakavaisi baisa si yaubada minasina tokolu. Yeigu Guyau bogwa lalivala. \p \v 36 “Mapaila yeigu nanogu ivalam paila Mowabi deli tomotala Kiri Eresi, makawala taitala tomota bikikavivia otutala kaliga, paila uula komwaidona si guguwa bogwa eitamwausi. \v 37 Komwaidosi wala iviliwaisi kulusi deli ikapitunaisi kasi gabula. Yumasi itaguligweilisi wala iwokuva, tuvaila komwaidosi wala isikamsi si saigala. \v 38 Odabala bwala komwaidona viluwela Mowabi deli obikubakula komwaidona valam wala gala avaka tuvaila bitalagi, paila uula yeigu bogwa lakatumimisi Mowabi makawala yatala lukwava eikatumimisi gala availa magila miyana. \v 39 Mowabi bogwa leikatumimisaisi! Kukwegivakavekasi kawami, Mowabi bogwa leiyomsilaisi. Bogwa wala idadaimi, e komwaidomi boda katitaikinela kuyosokanaisi mavilouna. Ka, yeigu Guyau bogwa lalivala.” \s1 Mowabi gala ibodi bisakauligili kala kodadaimi \p \v 40 Guyau bogwa eibiga katotila makawala kwaitala boda bima bitalakapusi baisa Mowabi makawala natana mluveka bitalakapusi deli wala pinupanela biyosokani, \v 41 e viluwela mavilousina deli kalisi kwepapeula bogwa biyoulisi. Wa yam makwaina Mowabi la tokabilia bikokolasi makawala natana vivila bikokola otutala bigigadi bitapoi yamala. \v 42 Mowabi bogwa bikatudidaimisi e gala wala tuvaila boda makwaina bisisu, paila uula ikosomapwaigu. \v 43 Kokola, mlopu, deli sikula itulotulasi wala paila mina Mowabi. Guyau bogwa eilivala. \v 44 Availa bivigikoni mwada bisakauligili kokola bogwa bikapusi omlopu, e availa idoki bimwena metoya omlopu bogwa biwai wa sikula, paila uula Guyau bogwa eisaili tutala Mowabi kala kodadaimi. \v 45 Tomota iwaki wala neuya isisakaulasi mwada binevisi kabokwala ovalu Esiboni mavilouna goli okwaitala guyau Siyoni eiguyoi, mitaga kova bogwa igigabu mavilouna. Tomotala Mowabi mina kaluvalova paila kabilia kova bogwa eivakakovi si koya komwaidona deli kasi kaligei komwaidona. \v 46 Kapisisi mina Mowabi! Matausina goli eititapwarorusi baisa minana Kemosi bogwa imtulaisi, e litusia tauwau deli vivila bogwa eikatupipaisi eilauwaisi okatupipi. \p \v 47 Mitaga wa yam makwaisina igau bima Guyau bivigivau Mowabi bikeiita bila odokala bisibwabwaila tuvaila. Komwaidona vavagi makwaisina avaka Guyau bogwa eilivala bikaloubusi makawala paila mapilana Mowabi. \c 49 \s1 Guyau la kamwaga baisa Amoni \p \v 1 Baisa makawala avaka Guyau ikaibiga paila Amoni kawala. “Ambaisa tauwaula mina Isireli ke? Ki, gala wala taitala isisu paila bikoli si valu ke? Avaka paila leitugwalaisi tomotala matausina eititapwarorusi baisa minana tokolu Milikom e iyosisiga si kabokaraiwaga Gada dalela isikaisi mapilana ke? \x - \xo 49.1-6 \xt Isi 21.28-32; 25.1-7; Emo 1.13-15; Sep 2.8-11\x* \v 2 Mitaga tuta bogwa leimaima yeigu bavigaki tomotala vilouveka Raba bilagaisi govala kabilia, e bisakaulasi biligaimwaisiga viloudidadaimi itotu deli viloukikekita opapala kova bivakakovi wala. E oluvi mina Isireli bikaimalaisi si pwaipwaia metoya baisa matausina eiyoulisi. \v 3 Yokomi tomotala Esiboni kukwaigivakavekasi! Valu Ai bogwa eikodidaimisi! Vilemi Raba kuvalamsi! Kusikamsi mi saigala deli vilammi. Kusakauluvivilasi wala ninami bogwa eitakala. Paila minana mi yaubada Milikom bogwa bilauwaisi okatupipi, komwaidosi la tolula deli gweguya litusia madeilila wala. \v 4 Avaka uula yokomi mina dubakasala kukwamnomwanasi ke? Mi peula bogwa leibubusi. Avaka paila kudubumaisi mi peula titoulemi kawami gala availa ibodi bisugigaiyaimi ke? \v 5 Valu mavilousina eitainaimi eitapataimi yeigu bavigaki kabovitukokola baisa yokomi. E komwaidomi wala bukusakaulasi. Taitala taitala bisakaula paila la momova, e gala availa ibodi bi kommolivau mi boda tuvaila. \p \v 6 “Mitaga igau tuta oluvi yeigu bavigaki Amoni bisibwabwailasi tuvaila. Yeigu wala Guyau bogwa lalivala.” \s1 Guyau la kamwaga baisa Edom \p \v 7 Baisa makawala avaka Guyau Topeuligaga ilivala paila Edom kawala, “Kaina tomotela Edom bogwa leikitumouwaisi si nanamsa mimilakatila ke? Ki, si tokatayuvisa gala ibodi bilukwaisi matausina avaka bivagaisi ke? Kaina si kabitam komwaidona bogwa leitamwau ke? \x - \xo 49.7-22 \xt Ais 34.5-17; 63.1-6; Isi 25.12-14; 35.1-15; Emo 1.11-12; Obe 1-14; Mal 1.2-5\x* \v 8 Tomotela Dedani, kutovilasi e kusakaulasi! Kusipepunisi! Yeigu bogwa bakatudoum Iso dalela, paila tuta bogwa leima paila bamipuki matausina. \v 9 Avai tuta tomota biyolilaisi kawailuwala waini, matausina biligaiwaisi mimilisi otamla matamsina, e avai tuta tolibulebu bimaisi wa bogi, matausina bikauwaisi avaka wala magisi. \v 10 Mitaga yeigu bogwa lakatudoum Iso dalela eiwokuva e layomitali si kabosipepuni, e matausina gala tuvaila bisipepunisi komwaidona mina Edom bogwa eidoumsi. E gala wala taitala matausina isisu. \v 11 Mi weilova magudisina kuligaimwaisi, e yeigu bayobuboni magudisina. Mi kwabuya minasina bikanuvatetasi baisa yeigu. \p \v 12 “Kaina goli matausina gala ibodi bibodaisi mipuki, mitaga bimomsi wala makwelana vigala mipuki, ki mi nanamsa kudokaisi gala bamipukwaimi ke? Tauwau, gala, ibodi wala bukumomsi viga makwelana! \v 13 Yeigu titoulegu lakatotila viluwela Bosira bavigaki kabokakayuwa metoya okala gigisa deli bimila viloupakala wala; tomota biyosokanaisi mavilouna deli yagala bikadidoiyaisi wala. Komwaidona viloukikekita opapala bitovagasisi wala viloudidadaimi. Yeigu Guyau bogwa lalivala.” \p \v 14 E yeigu akaibiga kawagu, “Edom, ka, Guyau bogwa ilukwaigu avaka nanola. Matauna bogwa eiwitali touwata bila biluki boda ituwoli ituwoli bikogugulaisi si tokabilia, bikatubaiasasi paila bikabiliaimi. \v 15 Guyau igau bivigaki uwomi bimama e gala wala availa bikamiabaimi. \v 16 Mi kaluvalova bogwa eisipulokaimi. Kuninanamsasi mwada availa bikukolaimi, mitaga gala wala isim kami kokola. Yokomi kumilivalusi oraibwaga odubiluwotala koya ila goli lokusisuaisi saina walakaiwa makawala mluveka la kabosisu, mitaga Guyau bivabwaimi wala watanawa. Ka, Guyau bogwa eilivala.” \p \v 17 E Guyau ikaibiga kawala, “Katudoum makwaina bikaloubusi baisa Edom saina gagaveka, e komwaidona availa availa bililoulasi bigisaisi bikatumati ninasi deli bibulukukoli. \v 18 Avaka eikaloubusi omitibogwa baisa Sodom deli Gomora deli goli viloukikekita opapasi, e makawala wala bikaloubusi baisa Edom. Gala wala availa bisiki mavilousina tuvaila. Yeigu goli Guyau bogwa lalivala. \x - \xo 49.18 \xt Vit 19.24-25\x* \v 19 Yeigu bama bayokupati Edom bisakaulasi bisilavaisi si valu, makawala wala natana laiyoni bisunapula metoya oudilela Waya Yoridani e bivalapula bima osaivau. E tokugwa taitala banagi matauna bikaraiwogi boda makwaina. Availa ibodi bipataigu? Availa ibodi bigibikolaigu? Avai tokaraiwaga ibodi bikaluwouwaigu? \v 20 Mapaila ka, kulagaisi avaka nanogu lavagi baisa mina Edom, deli avaka laninamsi bavagi baisa tomotala Temani. Mokwita goli litusia bibititanaisi bilauwaisi, e komwaidosi tomota bibulukukoli. \v 21 Avai tuta Edom bikapusi, e mowai bitokaia gala kwaitala tuta makawala e valu watanawa biyega, si valam butula bilʹo ililiku Mlulela Akaba. \v 22 E tilaula biyoulisi Bosira makawala wala natana mluveka bitalakapusi deli wala pinupanela biyosokani. Wa yam makwaina Edom la tokabilia bikokolasi makawala natana vivila bikokola tutala bigigadi bitapoi yamala.” \s1 Guyau la kamwaga baisa Damasiko \p \v 23 Baisa makawala avaka Guyau ilivala paila Damasiko kawala, “Ka, tomotala valu mavilousina Amati deli Apadi komwaidosi wala ikaikai ninasi deli si nokubukubu paila bogwa ilagaisi kala kauta valu. Iyokwai matausina makawala bolita la paisaga gala ibodi bitau uwosi. \x - \xo 49.23-27 \xt Ais 17.1-3; Emo 1.3-5; Sek 9.1\x* \v 24 E tomotala Damasiko imamasi deli kasi kokola ibutugeyaisi. Komwaidosi matausina ilumkolaisi saina mmayuyugaga makawala natana vivila eigigadi tutala bitapoi yamala. \v 25 E valu mavilouna viloukabalaki omitibogwa viluwela lagisa mitaga bogwa eibubu. \v 26 Wa yam makwaina tubovaula valu deli komwaidona si tokabilia bikatudoumwaisi wala. \v 27 Yeigu bavakati kova okalila Damasiko e bagabu guyau Benadadi la ligisa bivakakovi wala. Yeigu Guyau Topeuligaga bogwa lalivala.” \s1 Kedara dalela deli valu Asora kasi kamwaga \p \v 28 Baisa makawala Guyau eilivala paila Kedara dalela deli komwaidona katuposulela Asora la kabokaraiwaga, mavilousina goli guyau Nebukadinesa guyoula Babilonia leiyouli. “Ka, kusugigaiyaisi Kedara e kukwatumataisi tomotela dala madalana metoyasi opilibomatu! \v 29 Kulebwaisi si buliyoyova deli si yawa komwaidona, si buliyoyova tabodala deli vavagi komwaidona olumoulela makwaisina. Kuyosisi si kameli e kulukwaisi tomota kawami, ‘Ka, kokola bogwa ivaulaimi ivapataimi.’ \p \v 30 “Mina Asora, yeigu goli Guyau, lakatululutaimi bukusakaulasi bukulosi kaduwonaku kusipepunisi. Guyau Nebukadinesa guyoula Babilonia eikikeiwalaimi, e baisa makawala la biga eilivala kawala, \v 31 ‘Viloumgwa kutokaiasi! Bitasuvisi bitakabiliaisi tomota matausina idokaisi iyubwailasi wala deli luvala uwosi! Si valu gala isim kalapisilela kaina buluvala e gala wala avai vavagi bikoli mavilouna.’ \p \v 32 “Kuvayoulisi si kameli deli komwaidona si bulutuvalu. Yeigu babutugigai bilosi matausina eikapitunaisi kulusi iyakukupi, e kabomwau bamai baisa matausina bivaulaisi bivapataisi goli. \v 33 Asora bimila viloupakala tuta gala biwokuva, e ugiwagi bivigakaisi si valu. E gala availa bisiki mavilouna tuvaila. Yeigu goli Guyau bogwa lalivala.” \s1 Guyau la kamwaga baisa Elam \p \v 34 Avai tuta Sedekaia eivitouula biguyau paila Yuda, Guyau Topeuligaga ilukwaigu paila valu Elam livalela. \v 35 Matauna ikaibiga kawala, “Yeigu bakatumati komwaidosi tokwabisi kaiyala matausina goli leivigakaisi Elam saina kwaipeula. \v 36 Yeigu bavigaki yagila komwaidona bikoulusasi biuwamapwaisi Elam, e yeigu babutugigai tomotala bilosi ambaisa ambaisa, tatoula wala tosakaula matausina bisisikaisi wala valu komwaidona biwokuva. \v 37 Yeigu bavigaki tomotala Elam bikukolaisi kasi tilaula, matausina goli eininamsaisi mwada bikatumataisi! Metoya ogu gibuluwa tigininila yeigu bakatudoum tomotala Elam, e bawitali tokwabilia bikabiliaisi matausina tatoula wala batakopwi matausina gala potu gala veu. \v 38 Yeigu bakatumati si gweguya deli kasi tokugwa e bavitau ulo takaikaia mapilana. \v 39 Mitaga igau tuta oluvi yeigu bavigaki tomotala Elam bisibwabwailasi tuvaila. Yeigu Guyau bogwa lalivala.” \c 50 \s1 Babilonia iyoulisi \p \v 1 Ka, baisa Guyau la biga ilukwaigu paila valu Babilonia deli tomotala. \x - \xo 50.1—51.64 \xt Ais 13.1—14.23; 47.1-15\x* \q1 \v 2 “Ka, kulivali bulogala makwaina baisa boda komwaidona. Kwamituli mabigasina! \q2 Bukuvitoulai bikugwa oluvi bukukwagai mabigasina! \q2 Gala bukukiwoli! \q1 Babiloni bogwa eikapusi! \q2 La yaubada minana Maduki bogwa eikatumkumkwaisi! \q1 Babiloni tokolula komwaidona bogwa eimmosilasi, \q2 komwaidona kaikobusi tokolu minasina kabokakayuwa bogwa eikatumimisaisi! \p \v 3 “E boda mabudona metoya opiliyavata bogwa leimaisi bisugigaiyaisi Babilonia e bivigaki mavilouna bimila viloupakala. Tomota deli mauna bisakaulasi, e gala wala availa bisiki mavilouna.” \s1 Mina Isireli si kaimilavau \p \v 4 Guyau ilivala kawala, “Avai tuta tuta matutona bima, e tomotala Isireli deli Yuda bimaisi deli wala vilamsi bininevaigusi paila yeigu si Yaubada. \v 5 Matausina bikikatupoisi kedala Saiyoni e oluvi bilokaiasi makadana. Matausina bivagaisi kwaitala kabutu kwekanigaga deli yeigu gala avai tuta bikodidaimisi. \p \v 6 “Ulo tomota komwaidona makawala sipi, kasi toyamata bogwa eivasuluvi minasina wa koya. Matausina bogwa iwowausi makawala sipi metoya koya kwaitala biluvapelasi kwaitala, e matausina bogwa eilumwelavaisi si valu mokwita ammetitoki. \v 7 Avai tomota wala bibanaisi matausina bogwa bikatumataisi wala. Paila kasi tilaula si bigatona kawasi, ‘Matausina bogwa eimitugagasi baisa Guyau, mapaila kidamwa avaka bitavigakaisi matausina baisa gala sula. Paila tubusia omitibogwa idubumaisi wala Guyau, matoulesi tuvaila ibodi bisetuwolaisi kala dubumi matauna.’ \p \v 8 “Ka mina Isireli, kusakaulasi metoya Babilonia! Kusilavaisi valu! Ibodi bukusakaulobogwasi! \v 9 Yeigu igau baulisali budotala boda budopeula mapilana opiliyavata e bavigaki matausina bisugigaiyaisi Babilonia. Matausina bikatudelisi okawakali bisuvaisi kulusi bisugigaiyaisi valu e biyoulisi mavilouna. Matausina kasi tolova kaiyala gala kwaitala tuta bilavaisi bisala. \v 10 Babilonia bogwa bikwaiyaisi, ka matausina availa bikwaiyaisi mavilouna ibodi wala bikeulasi avaka magisi. Yeigu Guyau bogwa lalivala.” \s1 Babilonia kala kapusi \p \v 11 E Guyau ikaibiga kawala, “Mina Babilonia, yokomi lokukwatupipaisi ulo tomota. Yokomi kuligalagisasi deli mi mwasawa, makawala natana bulumakau eiuvalugulogu witi kaiuwala, kaina makawala natana wosa eigilagela, \v 12 mitaga mi valu tatoumi vilouveka bivabwaisi deli biyomsilaisi. Babilonia bivigaki viloububagewa oluwalaisi valu komwaidona, mavilouna bivalubulabu e biviloupakala gala sopi bitabani. \v 13 Metoya ogu gibuluwa gala availa bisisu olumoulela Babilonia, mavilouna bisisu wala viloudidadaimi e komwaidona availa bililoulasi bigisaisi bitutu ninasi deli bibulukukoli. \p \v 14 “Yokomi tokwabi kaiyala, kukwatudelisi paila kabilia e kuvaulaisi kuvapataisi Babilonia. Kulaiyaisi komwaidona mi kaiyala baisa Babilonia, paila bogwa leimitugaga baisa yeigu, yeigu goli Guyau. \v 15 Kuvaulaisi kuvapataisi valu e kutuwasi! Baisa tuta Babilonia bogwa eivakuluwouwaisi. Kalila bogwa eikatupilakwaisi e ivakubalaisi watanawa. Yeigu lakokeula agu lugwa baisa mina Babilonia. Mapaila kukeulasi kami lugwa baisa matausina, e kuvigakaisi matausina makawala leivigakaisi tomota ituwoli. \v 16 Gala bukutagwalasi bibagulasi kaina bitayoyuwasi olumoulela valu mavilouna. Komwaidona togilagala leisisuaisi olumoulela valu bibulukukoli paila tokabilia si paisaga e bikaimilavausi osi valu tatousi.” \s1 Mina Isireli ikaimilavausi \p \v 17 E Guyau ikaibiga kawala, “Mina Isireli makawala sipi laiyoni ikabutubutaisi e ibokavilaisi ambaisa ambaisa. Ikugwa guyoula Asiria ikabilii matausina, e oluvi Nebukadinesa guyoula Babilonia ikavatowa totuwanesi. \v 18 Paila baisa makawala yeigu Guyau Topeuligaga Isireli la Yaubada bamipuki guyau Nebukadinesa deli la valu, makawala wala lamipuki guyoula Asiria. \v 19 Yeigu bakaimilivau tomotala Isireli osi valu tatousi. Matausina bikomasi kabinaila Koya Kamela deli goli Basani la kabokaraiwaga. Komwaidona matausina bikomasi pwalela Epereim deli Giliadi. \v 20 Avai tuta tuta matutona bima, gala wala avai mitugaga bibanaisi olopola Isireli, deli gala avai mitugaga olopola Yuda, paila yeigu baligaiwa si sula availa availa matausina latugwali isisuaisi mina mmomova. Yeigu Guyau bogwa lalivala.” \s1 Yaubada ikamogi Babilonia \p \v 21 Guyau ikaibiga kawala, “Kusugigaiyaisi mina Merataim deli mina Pekodi. Kukwatumataisi e kukwatudoumwaisi matausina. Kuvagaisi komwaidona avaka lakaraiwogaimi. Yeigu goli Guyau bogwa lalivala. \v 22 Kabilia isinivagela e butula ikaligiaki valu, e katudoum makwaina saina vakaigaga. \v 23 Babilonia bogwa eivivia wala eikatumimisi valu watanawa komwaidona, e tuta baisa la lewa bogwa eikatumkumkwaisi! Komwaidona boda itutu ninasi avaka eikaloubusi ovalu mavilouna. \v 24 Babilonia, yoku lokukwabiliaigu mapaila bogwa lokuwai wa sikula makaina laleiya paila yoku, ilagoli yoku gala kunikoli makaina. \v 25 Yeigu bogwa laulaim bolela ulo guguwa paila kabilia, metoya ogu gibuluwa bogwa basunupuloi makwaisina, paila uula yeigu Guyau Giyouveka Topeuligaga, isim ulo paisewa bavagi mapilana Babilonia. \v 26 Kuvaulaisi kuvapataisi e kusugigaiyaisi mavilouna e kukwatudidaimisi kasi kawailuwa bolela ambaisa leikedidagaisi! Kukogugulaisi guguwa makwaisina lokukwaiyaisi bila gulotala makawala gulotala kawailuwa bitakoguguli! Kukwatudidaimisi valu! Gala avai vavagi bukuligaimwaisi! \v 27 Kukwatumataisi komwaidona si tokabilia! Kumtulaisi matausina! Mina Babilonia bogwa bidoumsi! Kasi mipuki tutala bogwa leima!” \p \v 28 (Matausina inevisi momova isakaulasi metoyasi Babilonia imaisi Yerusalem ilivalaisi avaka Guyau da Yaubadasi bogwa eikau lugwa paila mina Babilonia avaka bogwa leivagaisi ola Bwala Kwebumaboma.) \p \v 29 “Kulukwaisi matausina tokwabisi kaiyala bikabiliaisi Babilonia. Kuwitalaisi komwaidosi matausina inikolaisi kala kabikabi kaiyala bilosi. Bivaulaisi valu bivapataisi e gala bitagwalasi availa bisunapula bisakaula. Kumapwaisi yumasi, paila komwaidona avaka bogwa leivagaisi, e bukuvigakaisi mavilouna makawala bogwa leivigaki boda ituwoli ituwoli, paila ivigaki kala kaiveka nanola ikoulovaigu, yeigu Isireli la Yaubada Tobumaboma. \v 30 Mapaila tubovaula valu komwaidona bikatumataisi wala olilagela valu, deli si tokabilia komwaidona bikatudoumwaisi wala wa yam makwaina. Yeigu Guyau bogwa lalivala. \p \v 31 “Ka, Babilonia, yoku saina bogwa eivakasauwaim nona walakaiwa, mapaila yeigu Guyau Giyouveka Topeuligaga bakoulovaim. \v 32 Ka kam viloumgwa mina kamnomwana bisilibeibeusi bikapusisi, e gala availa bipilasaim paila bisimiliwolaim. Yeigu bavakaiyouli mi valu, e vavagi komwaidona eitaina eitapatu bivakakovi wala.” \p \v 33 E Guyau Topeuligaga ilivala kawala, “Mina Isireli deli Yuda ibodasi lamadada. Komwaidona matausina eivigakaisi kasi tokatupipi ikokikitaisi matausina e gala itugwalaisi bilosi. \v 34 Mitaga matauna bikatumovi matausina saina topeula - matauna goli yagala Guyau Topeuligaga. Matauna titoulela bikau kasi mwau e bivigaki valu watanawa bivakota, mitaga mina Babilonia bibodasi mwau.” \p \v 35 E Guyau ilivala kawala, \q1 “Kaliga bisuki Babilonia! \q2 Tomotala, tokaraiwogala, tokabitamla bikaligasi wala. \q1 \v 36 Tovitoubobuta mina sasopa bikaligasi - \q2 saina mina katuduvidavi matausina! \q1 Tokabilia bikaligasi wala - \q2 saina mina kukokola matausina! \q1 \v 37 Kukwatudidaimisi si waga kaibibiu deli si wosa! \q1 Kukwatumataisi si tokabilia matausina leimapwaisi ituwoli valu - \q2 saina mina mamama matausina! \q1 Kwatudidaimisi si veiguwa komwaidona; \q2 kukwaiyaisi si guguwa, kuveilausi goli. \q1 \v 38 Weigigi bigabu makwaina \q2 deli wayela komwaidona bimadasi. \q1 Babilonia makwaina viluwela tokolu saina kabokokola, \q2 mavilouna ivigaki tomota makawala katudewa wala. \p \v 39 “Mapaila Babiloni bivakasau wala dimoni baloma gaga,\f w \fq \it dimoni deli baloma gaga.\it*\ft gagabila bitakalawasi “pusa nabubolodila deli ugiwagi”. Deli tuvaila idokaisi mimilisi mauna nayoyowa bomikikila bikamsi kaina biyosisi, makawala tutuwa deli kuru, e ikukolaisi minasina.\f* deli mauna nayoyowa minasina napupagatu. Gala avai tuta tomota bisikaisi mavilouna tuta baisa, kaina tubwa tuta oluvi. \v 40 Vavagi makwaisina bikaloubusi baisa Babilonia makawala wala lavigaki baisa Sodom deli Gomora, avai tuta omitibogwa lakatudidaimi mavilousina deli goli valu opapasi. Gala avai tuta availa bisiki baisa tuvaila. Yeigu Guyau bogwa lalivala. \q1 \v 41 “Ka, tomota leimemaisi metoya kwaitala valu opiliyavata, \q2 mabudona saina kwepeuligaga boda metoya obusibusila valu. \q1 Bidubadu gweguya ikikatubaiasasi paila kabilia. \q1 \v 42 Oyumasi matausina si kaiyala deli si kema; \q2 matausina mina dubakasala deli gala isim si nokapisi. \q1 Matausina bisilasi osi wosa bimaisi, \q2 luluwasi makawala bolita bikaipolu. \q1 Matausina bogwa leikatubaiasasi paila \q2 bikabiliasi deli mina Babilonia. \q1 \v 43 Avai tuta guyoula Babilonia ilagi bulogala vilougaga \q2 yamala imata idagugusi. \q1 Kokola wala ikatumati matauna, \q2 kala mmayuyu makawala natana \q2 vivila egigadi bitapoi yamala. \p \v 44 “Yeigu goli Guyau, bama bayokupati mina Babilonia bisakaulasi bisilavaisi si valu, makawala wala natana laiyoni bisunapula metoya oudilela Waya Yoridani bivalapula bima osaivau. E tokugwa banagi matauna bikaraiwogi boda makwaina. Availa ibodi bipataigu? Availa ibodi bigibikolaigu? Avai tokaraiwaga ibodi bikaluwouwaigu? \v 45 Mapaila kulagaisi avaka nanogu laninamsi paila mavilouna Babilonia, deli avaka laninamsi bavagi baisa tomotala. Kaina goli litusia bibititanaisi bilauwaisi, e komwaidosi tomotala bibulukukoli. \v 46 Avai tuta Babilonia bikapusi, e mowai bitokaia gala kwaitala tuta makawala e valu watanawa biyega, si valam butula boda ituwoli ituwoli bogwa binakaigalaisi.” \s1 Tuvaila Babilonia kala kamwaga \c 51 \p \v 1 E Guyau ilivala kawala, “Yeigu bavigaki kwaitala yagila bikoulusa baisa Babilonia deli tomotala. \v 2 Yeigu bawitali togilagala bimaisi bikodidaimisi Babilonia makawala yagila biyuvisau yogilumwamwaisa bilau. Avai tuta yamla kodadaimi biviloubusi tilaula bivaulaisi valu bivapataisi bikodidaimisi mavilouna e biligaimwaisi wala viloudidadaimi bitotu. \v 3 Bukuligilagilasi wala lewa gala bukutagwalasi mina Babilonia si tokabilia bilovasi si kaiyala kaina bisikamsi tabodala uwosi. Gala bukukilavaisi taitala totubovau, taga bilau biga. Kukwatudoumwaisi wala komwaidona tokabilia! \v 4 Matausina lokukwalibogaisi ikikaligasi wala olilagela valu. \v 5 Yeigu Guyau Yaubada Topeuligaga matauna Isireli la Yaubada Tobumaboma gala basilavi mina Isireli deli Yuda, ilagoli matausina bogwa eimitugagasi baisa yeigu. \v 6 Ka, kusakaulasi metoya Babilonia! Kusakaulasi bukukolaisi mi momova! Taga bikatumataimi paila Babilonia la mitugaga. Yeigu baisa tuta bakokeula agu lugwa e ammipuki mavilouna makawala bibodi bilumkoli. \v 7 Ka omitibogwa Babilonia makawala kwelatala viga eibubulokaisi goula oyamagu laiyosi, ivigaki komwaidona valu watanawa ivimommati. E boda ituwoli ituwoli eimomwaisi Babilonia wainila, e ninasi itamwau, gala inikolaisi avaka eiuvagaisi. \x - \xo 51.7 \xt YG 17.2-4; 18.3\x* \v 8 Babilonia saina nanakwa eikapusi deli ikodidaimisi! Kuvilamwaisi mavilouna! Kukwatubiasaisi kaituva paila kala kailabwaga e kaina ibodi bipilasi. \v 9 Togilagala kala tosisu baisa si bigatona kawasi, ‘Leitavigikonaisi bitapilasaisi Babilonia, mitaga bogwa tayobalisi. Desi wala, ibodi bitasilavaisi mavilouna baisa tuta bitakaimilavausi oda valusi. Yaubada bogwa eimipuki Babilonia metoya ola peuligaga komwaidona e ikatudidaimi wala imoi iligaim.’” \x - \xo 51.9 \xt YG 18.5\x* \p \v 10 E Guyau ilivala kawala, “Ulo tomota bukukaigivakavekasi kawami, ‘Guyau bogwa eikabwailidasi yakidasi bogwa tavagaisi duwosisia. Bwaina, bitalosi bitalukwaisi tomota olumoulela Yerusalem avaka Guyau da Yaubadasi bogwa leivagi.’” \p \v 11 E Guyau bogwa eiulisali gweguyala Midia, paila uula nanola makawala bikatudidaimi Babilonia. Baisa makawala bivagi paila bikeula lugwala paila la Bwala Kwebumaboma leikatudidaimisi. \p Tokabilia si kumatoula ikaraiwagasi kawasi, “Kusimataisi mi kaiyala! E mi vayoula kukwatubiasaisi! \v 12 Doya bilaguva kabotuvitusila paila Babilonia kalila kala kodadaimi. Kukwatupewolaisi toyausa! E kuleiyasi tokabilia kabasi. E tokabilia bikanabogwasi olawodila!” \p E Guyau bogwa leivagi avaka eilivala bivagi baisa mina Babilonia. \v 13 Valu mapilana saina bidubadu waya deli veiguwa, mitaga kala tuta bogwa leibodi, la momova kala kaduwonaku bogwa leitotina. \x - \xo 51.13 \xt YG 17.1\x* \v 14 E Guyau Topeuligaga bogwa eilivala biga katotila onanola titoulela paila igau bimai tomota bidubadu kasi bawa makawala nipawa e bikabiliaisi Babilonia, e matausina bigovasi govala tomgwaga paila bogwa leitomgwagasi. \s1 Wosila Guyau kala yakaula \q1 \v 15 Guyau ibubuli watanawa metoya ola peula; \q2 metoya ola kabitam ibubuli valu watanawa \q2 deli ikatuvakai labuma. \q1 \v 16 Metoya ola karaiwaga matauna ikaraiwogi \q2 bolita walakaiwa odabala labuma bikaipolu. \q1 Matauna isunupulovi lowalowa metoya obusibusila valu. \q1 Matauna ivigaki kavikavila bikavila olumoulela kuna \q2 e ikatusunupulovi yagila metoya ola bwaima. \q1 \v 17 Metoya okasi gigisa vavagi makwaisina \q2 tomota ivigaki ninasi itaboda gala wala inikolaisi avaka. \q1 Matausina availa ibububulasi tokolu bogwa bimmosilasi. \q1 Paila uula yaubada minasina leiyoudulaisi \q2 yaubada sasopa deli gala isim si momova. \q1 \v 18 Minasina gala dimlesi e ibodi wala bitapaiki. \q1 Avai tuta Guyau bima bibodi minasina, \q2 e bogwa goli bidadaimisi. \q1 \v 19 Matauna Yekobe la Yaubada \q2 la bubunela gala makawala minasina yaubada. \q1 Matauna goli matoulela wala eibubuli vavagi komwaidona \q2 deli einagi Isireli paila la tomota tatoula. \q1 E matauna yagala Guyau Topeuligaga. \s1 Guyau la lewa \p \v 20 Guyau ikaibiga kawala, \q1 “Babilonia, ka, yoku ulo lewa, yoku ulo guguwa paila bakabilia. \q1 Avigakaim bukukwatupileku boda deli kabokaraiwaga bidubadu, \q2 \v 21 kwatumsumsoli minasina wosa deli kala tosisila, \q2 kwatumkumku waga kaibibiu deli kala topwalova, \q2 \v 22 bukukwatumati tauwau deli vivila, \q2 bukukwatumati tommoya deli tubovau, \q2 bukukwatumati gugwadi tauwau deli vivila, \q2 \v 23 bukutapupoi toyamata sipi deli si yawa, \q2 bukutapupoi tobigubagula deli si wosa, \q2 bukumtuli tokwaraiwaga deli kaidadala valu.” \s1 Kala mipuki Babilonia \p \v 24 Guyau ilivala kawala, “Ka bukugisaigusi bamapu yamala Babilonia deli tomotala paila komwaidona mitugaga bogwa leivagaisi baisa Yerusalem. \v 25 Ka Babilonia yoku makawala kwaitala koya ikikodidaimi komwaidona valu watanawa. Mitaga yeigu Guyau goli kam tilaula. Ka yeigu bayosaim basakailikaim pwaipwaia bukumila tubumyou wala. \v 26 Gala kwaitala dikunem makwaisina bikauwaisi bivigakaisi avai kaliai tuvaila. Yoku bukuvagi makawala viloupakala bukutovagasi wala okam gigisa. Yeigu Guyau bogwa lalivala. \p \v 27 “Bilaguva doyala kabilia! Bitigilulu tauya e binakaigalaisi boda ituwoli ituwoli! Kukwatubaiasasi mabudosina paila bukusugigaiyaisi Babilonia! Kulukwaisi si kabokaraiwaga mapilasina Ararata, Mini, deli Asikenasi madeilisi wala bikabiliasi. Bukunagaisi taitala kumatoula paila bikugwai kabilia. Bimaiyaisi wosa bidubadu makawala yuwotala nipawa kasi bidubadu. \v 28 Kukwatubiasaisi boda komwaidona paila bukukwabiliasi deli mina Babilonia. Kuwitalaisi biga baisa gweguyala Midia, si tokaraiwaga, si kumatoula, deli goli si tokabilia komwaidosi valu mavilousina leikikaraiwogaisi. \v 29 Valu watanawa itatatuva e iyega paila uula Guyau iuvagi nanola paila bivigaki Babilonia bimila viloupakala, e gala availa bisiki mavilouna. \v 30 Mina Babilonia si tokabilia bogwa eikimatasi kabilia e isisuaisi wala olumoulela kasi kali. Matausina si tuvaluwa iwokuva e imamasi makawala wala vivila. Si valu kalapisilesi bogwa leikapusisi, e si bwala komwaidona wala kova ivakaiyouli. \v 31 Tosikwawa bidubadu isakaulasi bilukwaisi guyoula Babilonia paila la vilouveka bogwa leikatudidaimisi leisuvisi metoya valu mavilousina leitaina leitapatu. \v 32 Tilaula bogwa eiyoulisi waya makaduyosina kaboluvapela e ivakataisi kova igabu valu kalila kwepapeula. Mina Babilonia si tokabilia bogwa eibulukukoli. \v 33 Tuta pikekita tilaula bimtulaisi matausina bikapusisi e bivapupoiyaisi matausina makawala witi bitavapupoi. Yeigu Guyau Topeuligaga Isireli la Yaubada bogwa lalivala.” \q1 \v 34 E guyoula Babilonia itagigai Yerusalem e ikoma. \q1 Matauna ikatusou vilouveka makawala kala katusewa kwelatala bolu, \q2 makawala natana dokanikani matauna ilupoli mavilouna. \q1 Matauna ikau avaka wala magila e kesala komwaidona ilavi. \q1 \v 35 E mina Saiyoni ikaibigasi kawasi, \q1 “Ibodi bitadoki Babilonia isim kala pakula \q2 paila makwaisina vavagi mwau ivigakaidasi!” \q1 E mina Yerusalem ikaibigasi kawasi, \q1 “Ibodi bitadoki Babilonia isim kala pakula \q2 paila mwau makwaisina leitalumkolaisi!” \s1 Guyau igau bipilasi Isireli \p \v 36 Mapaila Guyau iluki mina Yerusalem kawala, “Yeigu bakau kami lugwa e bavigaki kami tilaula bimapusi baisa yokomi paila avaka bogwa leivigakaimi. Yeigu bavigaki mina Babilonia kasi sopi kununesi bipakalasi e wayala komwaidona bimadasi. \v 37 Valu viloumwaidona bivigaki kabolovala wawa e mauna nabubolodila bivigakaisi si valu. Metoya okala gigisa bivigaki kabokakayuwa, e gala wala availa ibodi bisiki baisa; e availa availa bigisaisi bibulukukoli. \v 38 Mina Babilonia bigougwausi makawala laiyoni deli biguuvavilasi makawala si guuvavila laiyoni litusia. \v 39 Avaka kasi molusaula kaina? Ka, yeigu bakatubiasi kwaitala paka paila matausina, e bavigaki bimommatasi deli wala si mwasawa. Matausina bikatumisisi wala e gala avai tuta bimamatasi. \v 40 Yeigu bakau matausina balau bikatumataisi makawala lam, gota, kaina sipi nammwala. Yeigu Guyau bogwa lalivala.” \s1 Babilonia kala mipuki \p \v 41 Guyau ilivala paila Babilonia kawala. “Valu makwaina komwaidona valu watanawa eiyakawolaisi bogwa eiyoulisi! Ka, boda ituwoli ituwoli eivigakaisi kabokakayuwa metoya Babilonia okala gigisa! \v 42 Bolita bogwa eikatutuwoli Babilonia kaisai ola kaiwoula bogwa eikuboli mavilouna. \v 43 Mavilousina viluwela bogwa eivigaki kabokokola deli makawala viloupakala gala bitabani sopi, gala availa ibodi bisiki kaina biloki mapilana. \v 44 Yeigu bamipuki Beli, minana Babilonia la yaubada e bavigaki minana bipaiki nanola veilau ituwoli tomota si guguwa, e boda ituwoli ituwoli gala tuvaila bitemmalaisi. \p “Babiloni kalila bogwa eikapusi. \v 45 Mina Isireli kusakaulasi kusilavaisi baisa! Kusakawolaisi mi momova metoya ogu gibuluwa tigininila. \v 46 Gala bukumamasi kaina bukukokolasi paila avaka bulogala valu bogwa lokulagaisi. Taitu kwaitala kwaitala bulogala ituwoli ituwoli bikikaloubusi - bulogala paila kabilia deli taitala guyau bikabilii giyousola. \v 47 Mapaila tuta bogwa leimaima yeigu bagibikoli Babilonia tokolula minasina. Valu mapilana pilamwaidona biyomsilaisi, e tomotala komwaidona bikatumataisi. \v 48 Bubuli komwaidona watanawa deli wa labuma bigovasi deli si mwasawa avai tuta Babiloni bikapusi bila oyumasi tomota mabudona leimaisi metoya opiliyavata paila bikatudidaimisi mavilouna. \v 49 Babilonia iyomituli kasi kaliga tomota ambaisa ambaisa ovalu watanawa komwaidona, e baisa tuta Babilonia bikapusi paila uula iyomituli bidubadu mina Isireli si kaliga. Yeigu Guyau bogwa lalivala.” \s1 Yaubada la biga baisa mina Isireli mapilana Babilonia \p \v 50 E Guyau iluki la tomota mapilana Babilonia kawala, “Ka, yokomi bogwa lokusakauligilaisi kaliga! Baisa tuta kulosi! Gala bukutulotulasi! Ilagoli yokomi kusikaduwonakusi metoya omi valu, e mitaga kululuwaigusi yeigu mi Guyau, deli kululuwaisi Yerusalem. \v 51 Kawami, ‘Yakamaisi bogwa eiyomsilaimasi eivigaki kama mmosilasi, paila togilagala bogwa eivakulotaisi matabudona bomikikila olumoulela Bwala Kwebumaboma.’ \v 52 Mauula yeigu kawagu tuta matutona igau bima yeigu bagibikoli Babilonia si tokolu minasina, deli matausina kasi kailabwaga bikayagigilasi wala olopola valu. \v 53 Ilagoli kidamwa Babilonia bimwena bila ogawata bipali kwaitala kala kali baisʹe, mitaga yeigu ibodi wala baulisali tomota ituwoli bilosi bikodidaimisi makwaina. Yeigu wala Guyau bogwa lalivala.” \s1 Tuvaila Babilonia kala kodadaimi \p \v 54 E Guyau ilivala kawala, \q1 “Kunakaigalaisi valam eiyoyu mapilana Babilonia, \q2 vilamla paila valu mapilana kala kodadaimi. \q1 \v 55 Yeigu bakatudidaimi Babiloni \q2 e bavigaki katupatula udosi. \q1 E tokabilia isuvaisi kulusi makawala kaisai ikikawoula \q2 e isugigaiyaisi mavilouna deli govasi minimani. \q1 \v 56 Bogwa leimaisi bikodidaimisi mapilana Babilonia. \q1 La tokabilia bogwa eiyosisi \q2 deli si kaiyala bogwa eitawoulasi. \q1 Yeigu goli Yaubada, mitugaga kala tomipuki yeigu, \q2 e bavigaki Babilonia bilumkoli makawala avaka ibudoki si mitugaga. \q1 \v 57 Yeigu bavigaki si tokaraiwaga, si tokabitam, \q2 kasi tokugwa, deli si tokabilia bimommatasi. \q1 Matausina bikatumisisi e gala avai tuta bimamatasi. \q1 Yeigu Guyau bogwa lalivala, \q1 yeigu goli Guyau Topeuligaga. \q1 \v 58 Babilonia kalila kwepapeula bogwa bivakubalaisi bila watanawa, \q2 e kalapisilesi kweuwonaku kova bogwa eivakakubali. \q1 Boda ituwoli ituwoli si wotetila gala kala yeiwau \q2 si pwaitukula komwaidona ivakakovi. \q1 Yeigu Guyau Topeuligaga bogwa lalivala.” \s1 Yeremaia iwitali la biga ilauwaisi Babilonia \p \v 59 Guyau Sedekaia la touwata tombwailila yagala Seraia, matauna Neria latula, e Maseya tabula. Olopola kwaivasila kala taitu Sedekaia eiguguyau olopola Yuda, Seraia tuta matutona madeilila biwokaia Sedekaia bilosi Babilonia, e yeigu akatululuti mimilisi vavagi bivagi. \v 60 Agini ila pilatala buki komwaidona vavagi avaka avaka bikaloubusisi paila kala katudoum Babilonia, deli goli ituwoli livalela Babilonia. \v 61 Yeigu aluki Seraia kawagu, “Avai tuta bukuviloubusi Babiloni, kuyamataim kaigam kaigaveka bukukwalau baisa tomota komwaidona kala ginigini buki mapilana. \v 62 Oluvi bukunigada baisa Guyau, kawam, ‘Mwa, Guyau, yoku bogwa lokulivala valu mavilouna bukukwatudidaimi, e gala avai bubuli kwemomova bisisu olumoulela, gala tomota kaina mauna, bivigaki makawala wala viloupakala bitovagasi.’ \v 63 Mwa, Seraia avai tuta bukuvenoku kakalawa buki mapilana baisa tomota, oluvi kukwau kwaitala dakuna kusipugoli deli buki mapilana e kulavi bila wa Waya Yupereiti, \v 64 e bukulivala kawam, ‘Ka baisa makawala avaka bikaloubusi baisa Babilonia - mavilouna bisalili e gala avai tuta bikounapula tuvaila metoya katudoum makwaina Guyau bimai baisa mavilouna.’” \p Ka, baisa meitobu Yeremaia la bigatona. \c 52 \s1 Iyoulisi Yerusalem \r (2 Gwe 24.18—25.7) \p \v 1 E Sedekaia matauna kala taitu kweluwoyu kwaitala, eivitouula iguyau mapilana Yuda, e matauna iguguyau olopola Yerusalem iboda kweluwotala kwaitala taitu. Matauna inala yagala Amtali, minana tamala yagala Yeremaia, matauna tolela Libina. \v 2 E tuta matutona Guyau Sedekaia eimitugaga omatala Guyau, makawala Guyau Yeoyakim eivigaki. \v 3 E Guyau ivigaki saina ikaleiya baisa mina Yerusalem deli Yuda, e mapaila ibutugigai matausina metoya omatala. \p E Sedekaia ikosomapu Nebukadinesa, matauna guyoula Babilonia, \v 4 e mapaila Nebukadinesa deli la tokwabilia imaisi e iyoulisi Yerusalem, e baisa olopola kwailima kwaivasila taitu\f x \ft Baisa taitu makwaina 588 BC.\f* naluwotalela tubukona, okala yam kweluwotalela Sedekaia la tuta eiguguyau. Matausina ikanuulaisi valu ikanupataisi, deli ipilibodaisi papala valu komwaidona, \x - \xo 52.4 \xt Isi 24.2\x* \v 5 e iuvagaisi makawala, tatoula ibudoki kweluwotala kwaitalela\f y \ft Baisa taitu makwaina 587 BC.\f* Sedekaia kala taitu eiguguyau. \v 6 E taitu makwaina wala tubukona navasila, e yamla kwailima kwaivasila, molusaula bogwa wala eiyatai valu, e tomota gala wala avaka tuvaila bikomasi, \v 7 mapaila tomota ikopwalaisi kalila valu. Ilagoli mina Babiloni bogwa eivaulaisi valu eivapataisi, mitaga komwaidosi tokwabilia isunapulasi e isakaulasi metoya wa bogi. Matausina isumwaisi makadana olumoulela guyau la bagula e isaitaulasi isunapulasi okalapisilela valu, e isakaulokaisi kibubotala Itayatila Yoridani. \x - \xo 52.7 \xt Isi 33.21\x* \v 8 Mitaga Babiloni tokwabilia ibokavilaisi guyau Sedekaia, e iyosisi matauna okabatau katitaikina Yeriko, mitaga komwaidona la tokwabilia isakaulasi, e iligaimwaisiga matauna. \v 9 E Sedekaia iyosisi e iuyokaisi guyau Nebukadinesa, matauna eisisu ovalu Ribila mapilana Amati, e metoya baisa, Nebukadinesa iyakali matauna. \v 10 E igau wala mapilana Ribila, e Sedekaia itotu wala igigisa, e Nebukadinesa ikaraiwaga ikatumataisi litula e oluvi ikatumataisi Yuda komwaidona kaidadala valu. \v 11 E oluvi Nebukadinesa ikaraiwaga igibwaisi Sedekaia matala, e ikatupipaisi matauna, e ilauwaisi Babiloni. Sedekaia isisu wala Babiloni okatupipi kaligala ikaliga. \x - \xo 52.11 \xt Isi 12.13\x* \s1 Kala kodadaimi Bwala Kwebumaboma \r (2 Gwe 25.8-17) \p \v 12 Taitu makwaina kweluwotala kwailima kwaivasila\f z \ft Baisa taitu makwaina 587 BC.\f* e nalimela tubukona e oyamla kweluwotala matauna Nebukadinesa isisu guyoula Babilonia, e Nebusaradani matauna guyau la tokatayuvisa deli kumatoula isuvi Yerusalem. \v 13 E matauna isuvi igabu Bwala Kwebumaboma, ligisa, e deli goli si bwala komwaidona kaidadala valu olopola Yerusalem; \x - \xo 52.13 \xt 1 Gwe 9.8\x* \v 14 e la tokabilia ikodidaimisi kalila valu. \v 15 Oluvi Nebusaradani iyosi kesala tomota matausina eisisuaisi ovalu, deli kesala matausina tokwabitam paila avai wotetila, e deli goli matausina eiluvapelasi eilokaiasi mina Babilonia, e ilau mapilana Babilonia. \v 16 Mitaga taivila wala saina tonamakava, gala isim si pwaipwaia kaina si guguwa, matausina iluki bisimwaisi Yuda, e Nebusaradani isaiki matausina bigulesi waini deli baleku paila bibigubagulasi. \p \v 17 E mina Babilonia ikatumkumkwaisi makaisina kokola barasiwokuva wala deli waga kaibibiu makaisina wa Bwala Kwebumaboma, e deli goli makwelana kwelaveka kaitavigogula kasi sopi barasiwokuva wala. E ikauwaisi komwaidona barasi ilauwaisi Babiloni. \x - \xo 52.17-23 \xt 1 Gwe 7.15-47\x* \v 18 Deli tuvaila matausina ikauwaisi daima, tubwaga kabosakaila okabolula, guguwala kaitapa, bolu paila bititavagogusi buyavi metoya avai lula bikatumataisi, bolu paila bigubugabusi lula maiina simasimina, e deli goli komwaidona guguwa makwaisina barasiwokuva wala paila kabowotetila wa Bwala Kwebumaboma. \v 19 Matausina ikauwaisi komwaidona avaka avaka eibubulokaisi metoya goula kaina siliba; bolu kwelakikekita, kaikeula kova, bolu paila buyavisi lula bikanukwenu, tubwaga kabosakaila, kaitapa la kabototu, bolu paila maiina simasimina, deli bolu makwelasina bililigabwasi waini paila semakavi. \v 20 E makwaisina guguwa, Guyau Solomoni eiyouduli barasiwokuva wala paila Bwala Kwebumaboma guguwala makwaisina saina kwemomwau sainela, e gala ibodi bivisaikolaisi mokaisi okabovisaikola. Makaisina kaiyu kokola, waga kaibibiu, makwelana kabosakaila sopi kwelaveka deli naluwotala nayu bulumakau paila la kabototu kabosakaila sopi makwelana. \v 21-22 Makaisina kaiyu kokola kasi vakaila ibodasi wala kaitala kaitala kala wonaku uvalima, e uvatolu libaila. E kaiyu wala kaipuponana, deli tanumnumta kala poupou kweyatala sikwekula. E kokola kaitala kaitala gayasi kala wonaku uvatala okatupoi, e ilaleiyasi wala itavina itapatu, bunawokuva wala, e tuvaila komwaidona wala eibubulaisi metoya barasi. \v 23 E okasi leilai makatuposina eikatumkulovaisi, buna kala bawa iboda lakatutala komwaidona, e kweluwolima kweluwovasi kwailima kwaitala, makwaisina ibodi wala bitavitusi metoya opwaipwaia. \s1 Mina Yuda ilauwaisi Babilonia \r (2 Gwe 25.18-21,27-30) \p \v 24 E tuvaila, Nebusaradani, matauna tokabilia si kumatoula, ikatupipi Seraia matauna tolula toveka, Sepanaia matauna eisakaili tolula toveka e deli goli taitolu tuvaila Bwala Kwebumaboma tokaraiwogala. \v 25 E olumoulela valu iyosi matauna mina Yuda si kumatoula, tailima taiyu guyau la tokatayuvisa matausina igau wala leisisuaisi ovalu, kala topilasi kumatoula matauna eiyamati kala ginigini bukila kabilia, e deli goli tailuwolima tailuwotala kaidadala valu. \v 26 E Nebusaradani ikatupipi komwaidosi e iuyoki guyoula Babilonia. E guyau igau wala leisisu Ribila \v 27 mapilana Amati. E mapilana wala Guyau iyomiyuyu matausina e ikatumati. \p Mapaila mina Yuda ikatupipaisi, e ilauwaisi okatupipi mapilana Babilonia. \v 28 E baisa giniginila kasi bawa mina Yuda Nebukadinesa eikatupipi eilau. Taitu kwailima kwaiyuwela\f a \ft Taitu makwaina 598 BC.\f* kala taitu iguguyau, eikatupipi kasi bawa 3,023. \v 29 E taitu kweluwotala kwailima kwaitolula\f b \ft Taitu makwaina 587 BC.\f* kala taitu eiguguyau, ikatupipi 832 tuvaila metoya Yerusalem. \v 30 E taitu kweluwoyu kwaitolula\f c \ft Taitu makwaina 582 BC.\f* kala taitu eiguguyau, ikatupipi 745 — mabudona Nebusaradani eikatupipi. E kala bawa komwaidona tomota eikatupipi 4,600. \fig Babiloni|src="HK00224" size="span" ref="52.30" \fig* \p \v 31 E Yeoyakini matauna guyoula Yuda eikatupipigolaisi e eilauwaisi mapilana Babilonia. E isisu wala okatupipi avai tuta taitu kweluwotolu kwailima kwaiyu.\f d \ft Taitu makwaina 560 BC.\f* E taitu makwaina wala, e tubukonela naluwotala nayuwela e yamla kweluwoyu kwailimela ola tuta Evilimerodaki eiguguyau mapilana Babilonia, matauna inokapisi Yeoyakini, mapaila isunupuloi matauna metoya okatupipi. \v 32 E Evilimerodaki isaiki bobonala baisa matauna, deli isaiki kabala isim kala taimamila kwaiveka, e matausinaga gweguyala valu ituwoli ituwoli deli leikatupipaisi eilauwaisi Babilonia ibusisi goli. \v 33 Mapaila Yeoyakini itugwalaisi bikatulovi kwamela katupipi e bilokaiaga guyau ola bwala ikamkwamsi, e bisivagasi baisa bila avai tuta la momova kala vigimkovila. \v 34 E makawala goli la momova kala kaduwonaku bisisu, yam kwaitala kwaitala bisisakaisi avaka avaka paila kala pilasi.