\id EZR EZR, KIREZR, EZRA, Kiriwina Bible, PNG, April 2010 8/11 \h ESIRA \mt1 ESIRA // La Buki \is1 Kabovitouula \ip Mapilana \bk Esira La Buki\bk* ikatumkulovi mapilasina buki \bk Liliu\bk*, itaneku paila mimilisi mina Yuda eikaimilavausi metoya okatupipi mapilana Babiloni, e eivigivauwaisi si kaisisu deli si tapwaroru mapilana Yerusalem. \ip Ikugwa, budomatala mina Yudia ikaimilavausi metoya Babilonia paila Sairusa guyoula Pesia eikaraiwaga makawala. Oluvi, Bwala Kwebumaboma eikaliivauwaisi deli eikabomaisi, e eivigivauwaisi taimamila baisa Yaubada mapilana Yerusalem. Taitu oluvi kwaiyuwela boda mina Yudia ikaimilavausi Yerusalem. Esira ikugwai matausina, paila matauna tokabitam paila Yaubada la Karaiwaga, e matauna ipilasi tomota bivigivauwaisi si tapwaroru deli si kaisisu, kidamwa goli biyamataisi si pikwaku avaka Yaubada bisaiki matausina igau tuta oluvi.\fig scrolls (headpiece)|src="HK 73d" size="span" ref="1.0" \fig* \is1 Buki kala katumimisa \io1 Budomatala mina Yudia si kaimilavau metoya okatupipi 1.1—2.70 \io1 Bwala Kwebumaboma ikaliivauwaisi e ikabomaisi 3.1—6.22 \io1 Esira ikaimilavausi deli budoyuwela tokatupipi 7.1—10.44 \c 1 \s1 Sairusa ikaraiwaga mina Yudia bikaimilavausi \p \v 1 Taitu kwaimatala Sairusa guma Pesia iguyau,\f a \ft Wa taitu makwaina 539 BC Sairusa iyouli mapilana Babiloni e ivitouula iguyau mapilana Babilonia.\f* e Guyau Yaubada ivigaki tovitoubobuta Yeremaia la biga avaka eilivilibogwi bikamokwita. Eiviyelu nanola Sairusa bigini kwaitala la karaiwaga e biwitali kidamwa bikalawasi ambaisa ambaisa ola kabokwaraiwaga.\x - \xo 1.1 \xt Yer 25.11; 29.10\x* \v 2 “Baisa ulo karaiwaga yeigu Sairusa guyoula Pesia. Ka, Guyau Yaubada Towalakaiwa eivigakaigu baguyoi komwaidona valu watanawa. E isakaigu ulo koni paila bakaliai Bwala Kwebumaboma paila matauna ovalu Yerusalem, mapilana Yuda. \x - \xo 1.2 \xt Ais 44.28\x* \v 3 Ibodi Yaubada bisikailimi yokomi komwaidomi availa availa la tomota. Yokomi bukulosi Yerusalem e bukukwaliivauwaisi la Bwala Kwebumaboma Guyau, matauna si Yaubada mina Isireli, Yaubada matauwena ititapwarorusi mapilana Yerusalem. \v 4 Kidamwa availa yokomi la tomota okatupipi magimi pilasi paila bukukwaimilavausi, e ibodi lubaimia bisakaisi pilasi makwaina. Matausina bisakaisi siliba deli goula, kasi kalaga, si mauna paila bikedidagaisi si guguwa, deli semakavi paila bisailisi Yaubada ola Bwala Kwebumaboma mapilana Yerusalem.” \p \v 5 Todidabala mabudosina olumoulela dala madilasina Yuda deli Beniamina, tolula, deli mina Libai, tuvaila komwaidosi matausina availa availa Yaubada eiviyelu ninasi, ikatubaiasasi bilosi bikaliivauwaisi Guyau la Bwala Kwebumaboma mapilana Yerusalem. \v 6 Komwaidosi lubesia ipilasaisi e isakaisi bidubadu vavagi. kaboma ibubulokaisi siliba, deli goula, kasi kalaga, si mauna paila bikedidagaisi si guguwa, deli avai veiguwa tuvaila, deli si semakavi paila Bwala Kwebumaboma. \p \v 7 Sairusa ikaimilivau kaboma deli viga avaka Nebukadinesa omitibogwa eikau\f b \ft Kugisi 2 Gwe 25.14-15.\f* metoya olopola Bwala Kwebumaboma mapilana Yerusalem e eisaili ola bwala kwebumaboma la yaubada titoulela. \v 8 Sairusa ilau makwaisina baisa Mitiredata, matauna tokugwa paila guyau la veiguwa bolela, e matauna igini kala bawa vavagi makwaisina paila Sesibasa guyoula Yuda. \v 9-10 Baisa makawala. \tr \tc1 kaboma goula paila semakavi \tcr2 30 \tr \tc1 kaboma siliba paila semakavi \tcr2 1,000 \tr \tc1 kaboma ituwoli \tcr2 209 \tr \tc1 kaboma goula kaikikekita \tcr2 300 \tr \tc1 kaboma siliba kaikikekita \tcr2 410 \tr \tc1 guguwa vakapula ituwoli \tcr2 1,000. \p \v 11 Komwaidona makwaisina kala bawa 5,400 kaboma ibubulokaisi goula deli siliba e mimilisi vavagi tuwoli tuvaila, avaka Sesibasa ikau deli matauna, avai tuta matauna deli tokatupipi metoyasi mapilana Babiloni ilosi mapilana Yerusalem. \c 2 \s1 Yagasi matausina eikaimilavausi metoya okatupipi \p \v 1 Bidubadu matausina eisisuaisi okatupipi isilavaisi mapilana Babilonia e ikaimilavausi Yerusalem deli Yuda, taitala taitala matausina ikaimilavau ila ola valu tatoula. E omitibogwa ola tuta guyau Nebukadinesa matauna ilau veisia Babilonia. Matausina isisuaisi wala okatupipi leima lagaila. \v 2 E kasi tokugwa yagasi Serubabela, Yosuwa, Niemaia, Seraia, Reelaia, Modekai, Bilisani, Misipara, Bigivai, Reum, deli Baanai. \p Baisa yagasi Isireli dala dilatala dilatala deli kasi bawa tomota metoya dala dilatala dilatala matausina eikaimilavausi metoya okatupipi. \q1 \v 3-20 Parosi - 2,172 \q1 Sepatia - 372 \q1 Arai - 775 \q1 Peati Moabi (matausina dalesi Yesuwa sola Yowabi) - 2,812 \q1 Elam - 1,254 \q1 Satu - 945 \q1 Sakai - 760 \q1 Bani - 642 \q1 Bebai - 623 \q1 Asagadi - 1,222 \q1 Adonikam - 666 \q1 Bigivai - 2,056 \q1 Adini - 454 \q1 Ateri (igiyuwela Esekaia) - 98 \q1 Besai - 323 \q1 Yora - 112 \q1 Asum - 223 \q1 Gibara - 95 \m \v 21-35 E tuvaila mabudosina tomota ikaimilavausi oviloutabusi mavilousina. \q1 Bedeliem - 123 \q1 Netopa - 56 \q1 Anatoti - 128 \q1 Asimaveta - 42 \q1 Kiriati Yearim, Kepira, deli Biaroti - 743 \q1 Rama deli Geba - 621 \q1 Mikimasi - 122 \q1 Beteli deli Ai - 223 \q1 Nebo - 52 \q1 Magibisi - 156 \q1 Vilouyuwela Elam - 1,254 \q1 Arim - 320 \q1 Lodi, Adida deli Ono - 725 \q1 Yeriko - 345 \q1 Senaa - 3,630 \m \v 36-39 Baisa yagasi tolula dalesi leikaimilavausi metoya okatupipi. \q1 Yedaia (matauna tabula Yesuwa) - 973 \q1 Imera - 1,052 \q1 Pasuru - 1,247 \q1 Arim - 1,017 \m \v 40-42 Mina Libai dalesi matausina leikaimilavausi metoya okatupipi. \q1 Yesuwa deli Kadimieli (matausina tubula Odavia) - 74 \q1 Bwala Kwebumaboma kala towai gita toyuvi loloni towai kaisousau (matausina tubula Asapi) - 128 \q1 Bwala Kwebumaboma kala toyamata (matausina tubusia Salum, Ateri, Talimoni, Akubi, Atita, deli Sobai) - 139 \m \v 43-54 Dala madilasina kala tokaliai Bwala Kwebumaboma matausina eikaimilavausi metoya okatupipi. \q1 Siya, Asupa, Tabaoti, \q1 Kerosi, Siaa, Padoni, \q1 Lebanai, Agabai, Akubi, \q1 Agabi, Samlai, Anana, \q1 Gideli, Gaya, Reaya, \q1 Resini, Nekoda, Gasam, \q1 Usisa, Pasea, Besai, \q1 Asena, Meunim, Nepisim, \q1 Bakibuki, Akupa, Arura, \q1 Basiluti, Meida, Arisa, \q1 Bakosi, Sisera, Temai, \q1 Nesia, deli Atipa \m \v 55-57 Dala madalasina Solomoni la towotetila dalesi matausina eikaimilavausi metoya okatupipi. \q1 Sotai, Asopereti, Peruda, \q1 Yaala, Dakoni, Gideli, \q1 Sepatia, Atili, Pokereti Asebaim, deli Ami. \p \v 58 E kasi bawa dalesi tokaliai Bwala Kwebumaboma deli Solomoni la towotetila dalesi matausina eikaimilavausi metoya okatupipi 392. \p \v 59-60 E matausina Delaia, Tobia, deli Nekoda dalesi kasi bawa 652. Matausina eikaimilavausi metoya valu mavilousina Teli Mela, Teli Arisa, Kerubi, Adani, deli Imera. Mitaga matausina gala inikolaisi mokwita kaina dalesi mina Isireli kaina gala. \p \v 61-62 E tuvaila matausina tolula Abaia, Akosi, deli Basilai gala ibanaisi giniginila liliusi paila bikamokwitasi ammatausina tubusia. (Basilai tabula matauna tolula ivaiya natana vivila metoya dalela Basilai guma Giliadi, e matauna ikaimapu yawala dalela.) E inainevisi gala ibanaisi ammatausina tubusia mokwita, mapaila gala ikamokwitaisi matausina dalesi tolula. \v 63 Mapaila tokaraiwogala Yudia iluki matausina gala ibodi bikamsi kaula makwaisina leisemakavaisi baisa Yaubada, tatoula wala bibanaisi taitala tolula matauna ibodi biwotitali makwaisina Urim deli Tumim.\f c \ft Makwaisina kwaiyu vavagi tolula biyosi paila mwada bikibuboti Yaubada nanola; yam lagaila gala tanikoli ammakawala makwaisina bivitububoti baisa.\f*\x - \xo 2.63 \xt Baw 27.21\x* \q1 \v 64-67 Kasi bawa komwaidosi matausina eikaimilavausi metoya okatupipi makawala - 42,360 \q1 Si ula tauwau deli vivila - 7,337 \q1 Tomwasawesi kaigilagela tauwau deli vivila - 200 \q1 Osa - 736 \q1 Miuli - 245 \q1 Kameli - 435 \q1 Ase - 6,720. \p \v 68 Avai tuta matausina okatupipi eiviloubusisi Guyau ola Bwala Kwebumaboma olopola Yerusalem, mimilisi matausina tommoyela dala madalasina isailisi si semakavi deli si tagwala paila si pilasi bikaliivauwaisi Bwala Kwebumaboma otumilela wala. \v 69 E isailisi saina bidugaga paila paisewa makwaina, goula kala vakaila makawala lakatutala petala kaula (500 kg), deli siliba kala vakaila katitaikina kwaitolu tani (2,800 kg), deli lakatutala kwama paila tolula. \v 70 E matausina tolula, mina Libai, deli mimilisi tomota imilivalusi olopola deli katitaikinela Yerusalem, e matausina tomwasawesi kaigilagela, Bwala Kwebumaboma kala toyamata, deli kala tokaliai, imilivalusi wala mavilousina katitaikinela Yerusalem, e komwaidosiga mina Isireli imilivalusi oviloutabusi. \x - \xo 2.70 \xt 1 Lil 9.2; Nie 11.3\x* \c 3 \s1 Tapwaroru ivitouula tuvaila \p \v 1 Bogwa biyosi nalima nayuwela tubukona komwaidosi mina Isireli bogwa eikaimilavausi osi valu titoulesi. Oluvi komwaidosi wala ilosi isigugulasi Yerusalem, \v 2 e Yosuwa matauna Yeosadaki latula, deli sala tolula, deli Serubabeli matauna Sealitieli latula, deli goli veyala, ikaliivauwaisi mina Isireli si Yaubada la kabolula, kidamwa goli matausina bigabwaisi lula odabala makwaina makawala kala karaiwaga isim kala ginigini olumoulela Mosese la karaiwaga, matauna Yaubada la touwata.\x - \xo 3.2 \xt Sun 27.1\x* \v 3 Ilagoli matausina eikaimilavausi metoya okatupipi ikukolaisi tomota matausina eisibogwasi olopola makwaina valu, ikaliivauwaisi kabolula ambaisa la kabototu kwaibogwa. Oluvi ivitouulasi tuvaila igabwaisi lula odabala makawala kidikedala lula kaukwau deli koyavi.\x - \xo 3.3 \xt Baw 28.1-8\x* \v 4-5 Matausina ivagaisi Buliyoyova Pakala makawala goli kala karaiwaga. Yam kwaitala kwaitala isemakavaisi makawala kidikedala lula paila bigabwaisi namwaidona deli makwaisina bilulasi paila Navau Tubukona Pakala, deli komwaidona makawala kidikedala sigugula paila si tapwaroru baisa Guyau, e deli goli isakaisi komwaidona semakavi makwaisina avaka bisakaisi Guyau metoya osi tagwala wala.\x - \xo 3.4-5 \xt Baw 29.12-38\x*\x - \xo 3.4-5 \xt Baw 29.11—29.39\x* \v 6 Ilagoli tomota igau wala gala bivitouulasi kala kaliaivau Bwala Kwebumaboma, mitaga tubukona nalima nayuwela kala yam kwaimatala bogwa ivitouulasi igabwaisi lula baisa Guyau. \fig Yaubada la kabolula|src="HK00251" size="col" ref="3.2" \fig* \s1 Ivitouulasi kaliaivau Bwala Kwebumaboma \p \v 7 E tomota isakaisi mani paila bimapwaisi tokatuvisi dakuna deli tokwaliai e deli isakaisi kaula, waini e deli bulamila olibe paila biwitalaisi bilokaia makwaisina vilouvakaveka valu Taia deli Saidoni kidamwa bikatumapwaisi paila kweisila metoya Lebanoni, e biviyabaisi metoya wa waga obolita bima Yopa. E komwaidona baisa avaka eiuvagaisi, ivagaisi metoya wala ola tagwala Sairusa guyoula Pesia. \v 8 Mapaila tubukona nayuwela olopola taitu makwaina eikaimilavausi otumilela Bwala Kwebumaboma mapilana Yerusalem, matausina ivitouulasi paisewa. Serubabeli, Yosuwa, deli komwaidosi tolesi si valu, tolula, mina Libai deli goli komwaidosi matausina eikaimilavausi metoya okatupipi leimaisi Yerusalem e isuvisi wala opaisewa makwaina. Komwaidosi mina Libai availa kasi taitu kweluwoyu kaina ikalisau kweluwoyu inagaisi bikaraiwagasi paila Bwala Kwebumaboma kala kaliaivau. \v 9 E Yesuwa guma Libai deli litula e veyala, e Kadimieli deli litula (matausina kaiyawela Odavia) iwakaisi boda kwaitala paila bikaraiwogaisi kala kaliaivau Bwala Kwebumaboma. (Matausina kasi topilasi mina Libai kaiyawela Enadada.) \p \v 10 Avai tuta tauwau eivitouulasi bikosoyaisi tumilela Bwala Kwebumaboma matausina tolula isikamsi tolula kala kakapula e itotusi deli kasi tauya oyumasi, e mina Libai matausina kaiyawela Asapi itolisi baisa deli si sasani. Matausina iyakawolaisi Guyau makawala goli kasi karaiwaga leima metoya ola tuta guyau Debida.\x - \xo 3.10 \xt 1 Lil 25.1\x* \v 11 Matausina iwosisi Guyau kala yakaula, deli isisobalasi, kawasi, \q1 “Guyau matauna Giyoubwaila, \q2 e la yebwaili paila mina Isireli bikanigaga e gala biwokuva.” \m Tomota komwaidosi igovasi saina peula, e iyakawolaisi Guyau paila uula kala wotetila Bwala Kwebumaboma tumilela bogwa eivitoulaisi.\x - \xo 3.11 \xt 1 Lil 16.34; 2 Lil 5.13; 7.3; Sam 100.5; 106.1; 107.1; 118.1; 136.1; Yer 33.11\x* \v 12 Bidubadu matausina tommoya tolula, mina Libai deli kaiyawa makwaisina kasi todabala bogwa omitibogwa eigisaisi kwaimatala Bwala Kwebumaboma, mapaila avai tuta igigisaisi tumilela Bwala Kwebumaboma eikukosoyaisi, matausina ivalamsi deli si kavinavina. Mitaga matausina kesa eisisuaisi deli igovasi paila mwasawa. \v 13 E gala igagabila availa binakaigali ambaisa govala mwasawa sainela e ambaisaga valam, paila mowai makwaina eivagaisi saina ninisi sainela e igagabila goli bitalagi ambaisa kaduwonaku tatotu. \c 4 \s1 Tilaula isilibodaisi kala kaliaivau Bwala Kwebumaboma \p \v 1 Matausina kasi tilaula mina Yudia deli mina Beniamina inakagailaisi mwada matausina tokaimilavau metoya okatupipi bogwa eikikaliaivauwaisi Guyau la Bwala Kwebumaboma, matauna mina Isireli si Yaubada. \v 2 Mapaila tilaula matausina ilokaiasi igisaisi Serubabela deli goli matausina dala dilatala dilatala kasi tokugwa, e ilukwaisi matausina kawasi, “Ibodi bakapilasaimi bitakaliaivauwaisi Bwala Kwebumaboma. Ka, wa tuta matutona Esaradoni matauna guyoula Asiria eiwitalaimasi lakamaisi baisa kasimwaisi, yakamaisi katitapwarorusi baisa wala matauna lokutemmalaisi deli kagubugabusi wala lula baisa matauna leima lagaila.” \x - \xo 4.2 \xt 2 Gwe 17.24-41\x* \p \v 3 E Serubabela, Yosuwa, deli dala dilatala dilatala kasi tokugwa ilukwaisi matausina kawasi, “Tauwau, gala magimasi bukupilasaimasi paila bitakaliaiisi kwaitala Bwala Kwebumaboma paila Guyau ma Yaubadasi. Ibodi bakakaliaisi titoulemasi, makawala Sairusa, matauna guyoula Pesia eikaraiwogaimasi.” \p \v 4 Mapaila tosisula valu makwaina ivigikonaisi ammakawala biyokukolaisi mina Yudia e bikokolasi, taga bikaliaisi tuvaila. \v 5 Tuvaila matausina ibuligimolaisi tokaraiwogasi Pesia kidamwa bikatudidaimisi si paisewa mina Yudia, e si bubunela iuvagaisi wala makawala, ola tuta Sairusa eiguguyau e isetuwolaisi wala ila ola tuta Dariusa. \s1 Tilaula isilibodaisi kala vigavau Yerusalem \p \v 6 Okala vitouula la karaiwaga guyau Sakisesi, kasi tilaula tomotala Yuda deli Yerusalem iginaisi kasi tabinona matausina. \x - \xo 4.6 \xt Est 1.1\x* \p \v 7 Tuvaila ola tuta guyau Atasakisa eiguguyau mapilana Pesia, Bisilam, Mitiredata, Tabieli deli sesia iginaisi yatala leta ilokaia guyau. E iginasisi biga Aram, e tutala bikalauwaisi bikivilaisi bila obonasi titoulesi. \p \v 8 Tuvaila Reum, matauna tokaraiwaga, e la togini matauna Simsai igini leta miyana iwitali ilokaia guyau Atasakisa paila bulogala Yerusalem. E baisa makawala. \v 9 “Leta miyana metoya baisa Reum matauna tokaraiwaga, Simsai matauna la togini, sesia tokaraiwaga, tovagisi yakala, deli goli komwaidona kaidadala valu, matausina tolesi Ereki, Babiloni, deli Susa mapilana valu Elam, \v 10 deli goli mabudona tomota Asubanipali matauna giyouveka deli giyoumkumku eikogali eilosi ibudaisi valu Sameria deli goli ambaisa ambaisa oviluwela mapilana Yupereiti Opilikwaibwaga.” \p \v 11 Leta miyana bigala baisa makawala. \m “Mwa, guyau Atasakisa yakamaisi wala m touwata metoya mapilana Yupereiti Opilikwaibwaga. \v 12 “Mwa ma guyausi, magimasi bukunikoli paila mina Yudia matausina leisilavaisi ituwoli valu om kwabokaraiwaga e leigalasi leimaisiga imilivalusi olopola Yerusalem. Matausina bogwa eiuvigivauwaisi Yerusalem, makwaina valu viluwela mitugaga deli dubakasala. Matausina bogwa eivitouulasi kaliaivau kalila e makateki wala bivigimkulovaisi. \v 13 Mwa, ma guyausi, kidamwa bivigivauwaisi valu makwaina deli bivigimkulovaisi kalila kwemwaidona, ka, matausina bogwa bipakaisi pokala, e manila taitu kwaitala kwaitala om kwabokaraiwaga bogwa bikapusi. \v 14 Mwa, guyau, yakamaisi yamam olopola m kwabokaraiwaga, e gala wala magimasi bakagisaisi vavagi makwaina bikaloubusi, mapaila ma nanamsasi \v 15 mwada bukukwaraiwogi m touwata bisavalaisi obukila liliu mapilana tubumwa leiginaisi. E kidamwa bukuvagi makawala, bukubani valu makwaina viluwela dubakasala deli tuta omitibogwa bipoisivisisi wala gweguya deli goli tokaraiwogasi valu. E tomotala saina mwau bitakaraiwogi. Baisa uula eikatudidaimisi valu makwaina. \v 16 Mwa guyau, yakamaisi bogwa leikaiki uwomaisi paila kidamwa valu makwaina bivigivauwaisi deli kalila bivigimkulovaisi, yoku gala tuvaila gagabila bukuguyoi mapilana Yupereiti Opilikwaibwaga.” \p \v 17 Guyoula Pesia iwitali mapula leta. \m “Baisa Reum tokaraiwaga, Simsai matauna la togini, deli semia tokaraiwaga lokusisuaisi olopola Sameria deli goli olopola Yupereiti Opilikwaibwaga. \v 18 “Leta miyana lokuginaisi lokuwitalaisi leima bogwa eikivilaisi e ikalawaisi baisa yeigu. \v 19 E asaiki karaiwaga binevisi uulela mi katuloluta, e ivagaisi makawala, ibanaisi mokwita wala metoya tuta omitibogwa Yerusalem ikoulovaisi gweguya si karaiwaga deli goli tomotala mina kosomapu deli toyomitulesi pakula. \v 20 Omitibogwa gweguya matausina giyoumkumku eiguguyausi deli eikikaraiwagasi pilamwaidona valu mapilana Yupereiti Opilikwaibwaga, e matausina ikikatuyoulasi pokala deli manila taitu kwaitala kwaitala. \v 21 Mapaila ibodi bukukwaraiwogi tomota matausina bisimwaisi vigavau valu makwaina, tatoula wala basaiki kasi karaiwaga tuvaila. \v 22 Kunanakwa kuvagi baisa tuta, e gala tuvaila avai kaboyogagi ibodi biyogagi ulo kabokaraiwaga.” \p \v 23 Avai tuta leikalawaisi leta miyana metoya baisa Atasakisa, e saina nanakwa Reum, Simsai, deli sesia komwaidona matausina itokaiasi ilosi Yerusalem, e ikominimanaisi mina Yudia bikilovasi vigavau valu makwaina. \s1 Ivigavausi kala kaliai Bwala Kwebumaboma \pc \v 24 E paisewala Bwala Kwebumaboma ikilogusasi e ikwatu wala ikanam, ikanukwenu wala tatoula ila isakaila kwaiyuwela kala taitu Dariusa matauna guyoula Pesia eiguguyau. \x - \xo 4.24—5.1 \xt Aga 1.1; Sek 1.1\x* \c 5 \p \v 1 Wa tuta matutona taiyu tovitoubobuta Agai sola Sekaraia matauna Ido latula ivitouulasi ivitoubobutasi oyagala mina Isireli si Yaubada baisa mina Yudia matausina eisisuaisi olopola Yuda deli Yerusalem. \v 2 Avai tuta Serubabela matauna Sealitieli latula sola Yosuwa matauna Yeosadaki latula inakaigalaisi si vitoubobuta, e matausina ivitouulasi ikaliaivauwaisi Bwala Kwebumaboma olopola Yerusalem, e matausina tovitoubobuta kasitaiyu ipilasaisi matausina. \x - \xo 5.2 \xt Aga 1.12; Sek 4.6-9\x* \p \v 3 Tuta matutona wala Tatenai matauna tokaraiwogala valu mapilana Yupereiti Opilikwaibwaga, e Setara Bosenai deli goli sesia tokwaraiwaga imaisi Yerusalem e ikatupoisi kawasi, “Availa eikaraiwogaimi bukukwaliaisi makwaina Bwala Kwebumaboma e bukuvigivauwaisi guguwala?” \v 4 Tuvaila matausina inevaisi yagasi matausina availa availa eipilasaisi paila kala kaliai Bwala Kwebumaboma. \v 5 Mitaga Yaubada ikatupewoli mina Yudia kasi tokugwa, mapaila mina Pesia tokaraiwaga idokaisi gala bivagaisi avaka tatoula wala leta bilokaia Dariusa e mapula bibanaisi. \v 6 Baisa makawala leta miyana leiginaisi leilokaia guyau. \v 7 “Mwa Dariusa, yoku giyoubwaila goli. \v 8 “Mwa guyau, ibodi bukunikoli yakamaisi kalosi mapilana Yuda e lakagisaisi Yaubada tovakaigaga la Bwala Kwebumaboma bogwa eikaliivauwaisi metoya dakuna kwevakaveka deli kai iyomiliwolaisi kala talumolamla dakuna eivigakaisi papa. E matausina bogwa eikivituvataisi paisewa makwaina deli bogwa eivilalamila biwokuva. \v 9 “E mapaila kakatupoiyaisi matausina kasi tokugwa tomota bilukwaimaisi availa eikaraiwogi matausina eikaluvitauwaisi makwaina Bwala Kwebumaboma e eivigivauwaisi guguwala. \v 10 Tuvaila kakatupoiyaisi matausina bikamitulaisi yagasi availa availa tokugwala paisewa makwaina, e gagabila bakakamitulaisi bukunikoli. \v 11 “E matausina ivitakaulokaimasi kawasi, ‘Yakamaisi la touwata Yaubada matauna guyoula labuma deli watanawa, e lakakaliivauwaisi Bwala Kwebumaboma makwaina taitala giyoumkumku guyoula Isireli eikaliaii kweluwovila taitu bogwa leiwokuva. \v 12 Mitaga paila wala tubumaiasi omitibogwa iyogibuluwaisi Yaubada matauna guyoula labuma, mapaila itugwali guyau Nebukadinesa guma Babilonia matauna goli taitala mabudona gweguya mina Kalidi, e matauwena iyouli si valu. Ikodidaimi Bwala Kwebumaboma, e ikatupipi tomota ilau Babilonia. \x - \xo 5.12 \xt 2 Gwe 25.8-12; 2 Lil 36.17-20; Yer 52.12-15\x* \v 13 E oluvi kwematala kala taitu guyau Sairusa iguyoi Babilonia matauna ikaraiwogi Bwala Kwebumaboma bikaliivauwaisi. \v 14 E matauna ikaimilivau komwaidona guguwala Bwala Kwebumaboma makwaisina eibubulokaisi metoya goula deli siliba, makwaisina goli Nebukadinesa leikau metoya wa Bwala Kwebumaboma olopola Yerusalem, e ilau isaili osi bwala kwebumaboma olopola Babiloni. E Sairusa isaiki komwaidona guguwa makwaisina baisa taitala tau yagala Sesibasa, matauna goli leinagi paila bikaraiwogi Yuda. \v 15 E guyau iluki matauna bikau guguwa makwaisina e bikaimilivau bimai wa Bwala Kwebumaboma olopola Yerusalem, e deli bikaliivauwaisi Bwala Kwebumaboma otumilela wala kwaibogwa. \v 16 Mapaila Sesibasa ima ikusoi tumalela Bwala Kwebumaboma, e wa tuta matutona leima lagaila Bwala Kwebumaboma kala kaliai eisisaitaula wala, mitaga gala wala kala kaliaimkovila.’ \v 17 “Mwa guyau, kidamwa kukwabwaili ma nanamsasi, ibodi bisavalaisi olopola bukila gweguya kami liliu olopola Babilonia e bukugisaisi kaina mokwita Sairusa eitugwali matausina bikaliivauwaisi Bwala Kwebumaboma olopola Yerusalem kaina gala, e oluvi kulukwaimasi avaka m kwaraiwaga paila baisa.” \c 6 \s1 Sairusa la karaiwaga ibinivauwaisi \p \v 1 Mapaila guyau Dariusa isaiki kasi karaiwaga binevisi avaka Sairusa eiginibogwi paila Bwala Kwebumaboma kala kaliai, olumoulela gweguya liliusi ambaisa wala ikanukwenu mapilana Babiloni. \v 2 Mitaga eibanaisi buki mapilana ovalu makwaina Ekibatana olopola mapilana Midiani. E kala ginigini makawala baisa. \v 3 “Kwaimatala taitu ola tuta karaiwaga guyau Sairusa, matauna ikaraiwogi kidamwa Bwala Kwebumaboma mapilana Yerusalem bikaliivauwaisi paila kabolula kidamwa bigabwaisi lula baisa Yaubada. E Bwala Kwebumaboma kala vakaila uvaluwotala uvalima uvatala bila walakaiwa e uvaluwotala uvalima uvatala kala beiyaya. \v 4 Papala bikaliaigolaisi deli kasatolu dakuna kasatala kai odabala, e bisaitaula makawala. Komwaidona mapusi bisakaisi mani metoya baisa gweguya si kabosisaila mani. \v 5 E deli tuvaila, kaboma ibubulokaisi goula deli siliba, deli avai guguwa, baisa guyau Nebukadinesa omitibogwa eikau metoya wa Bwala Kwebumaboma mapilana Yerusalem e ilau Babiloni, e komwaidona wala bikaimilivauwaisi okabala mokwita mapilana Yerusalem wa Bwala Kwebumaboma.” \s1 Dariusa ikaraiwaga paisewa bisetuwoli \p \v 6 Mapaila Dariusa iginimapu baisa makawala. \m “Mwa! Tatenai, tokwaraiwogala mapilana Yupereiti Opilikwaibwaga, deli yoku Setara Bosenai, deli samwa tokaraiwogala mapilana Yupireiti Opilikwaibwaga. \m “Kutopalasi wala metoya makwaina Bwala Kwebumaboma, \v 7 e gala bukusilibodaisi kala kaliai. Ibodi bukutagwalasi Yudia kala tokwaraiwaga deli kala tokugwa bikaliivauwaisi Yaubada la Bwala Kwebumaboma otumilela kwaibogwa. \v 8 Ka, akaraiwogaimi bukupilasaisi matausina e deli bukukwaliivauwaisi. Gala magigu paisewa makwaina bisaituki. Mapaila ibodi mapula si kaliai nanakwa goli bukumapwaisi metoya ogu kabosisaila mani, baisa goli manila mi pokala yokomi tolemi mapilana Yupereiti Opilikwaibwaga. \v 9 Yam kwaitala kwaitala yokomi bukusakaisi avaka tolula mapilana Yerusalem bilukwaimi avaka magisi, e gala kwaitala yam bukulumwelavaisi. Bukusakaisi nagugwaigwadi bulumakau, sipi, kaina lam paila bigabwaisi lula baisa Yaubada Towalakaiwa, kainaga witi, yona, waini, kaina bulamila olibe. \v 10 Baisa makawala bukuvagaisi kidamwa bilulasi lula makwaisina avaka bibudoki nanola Yaubada Towalakaiwa deli binigadasi paila la ninabwaila baisa yeigu deli litugwa. \v 11 E tuvaila akaraiwogaimi kidamwa availa bikoulovi makwaina karaiwaga, la kailuguvasa ola bwala bikodidaimisi e bitasaisi matala kabulotala e bibasaisi owowola. E deli la bwala bivigakaisi kabulovala wawa. \v 12 Ibodi Yaubada, matauna einagi Yerusalem makwaina valu paila bitapwarorusi, bikaliyabi avai guyau kaina avai boda bipakaisi baisa ulo karaiwaga mwada bikatudidaimisi makwaina Bwala Kwebumaboma. Ka, yeigu Dariusa lasaiki baisa karaiwaga. Ibodi wala bukukwabikuwolaisi.” \s1 Kala bulami Bwala Kwebumaboma \p \v 13 E Tatenai tokwaraiwaga, Setara Bosenai, deli sesia tokwaraiwaga ivagaisi komwaidona avaka si guyau eikaraiwogi. \v 14 Mina Yudia kasi tokugwa isalausi wala kala kaliai Bwala Kwebumaboma, e matausina tovitoubobuta Agai deli Sekaraia ikamwanaisi matausina. E ivigimkulovaisi kala kaliai Bwala Kwebumaboma makawala goli kasi karaiwaga metoya baisa mina Isireli si Yaubada, deli guyousi Pesia matausina yagasi Sairusa, Dariusa, e Atasakisa.\f d \ft Kugisi mailela 15 kala katumiki.\f*\x - \xo 6.14 \xt Aga 1.1; Sek 1.1\x* \v 15 Ivigimkulovaisi Bwala Kwebumaboma wa taitu kwailima kwaitala ola tuta\f e \ft Baisa yakidasi tadoki kaina 516 BC. Mitaga mailela 14 eisasopa, paila matauna Atasakisa igau oluvi kwelowolimela taitu eivitouula la guyau (baisa kaina 466 BC.); kugisi Esi 4.7, 7.1, deli tuvaila Nie 1.1.\f* guyau Dariusa otubukonela Adari\f f \ft Tubukona Adari tadoki February.\f* kala yam kwaitolula. \v 16 E mina Isireli, matausina tolula, mina Libai, deli availa tuvaila matausina eikaimilavausi metoya okatupipi, deli si mwasawa ikabomaisi Bwala Kwebumaboma. \v 17 Paila bulami makwaina, matausina isemakavaisi lakatutala bulumakau, lakatuyu sipi deli lakatuvasi lam ivigakaisi lula, deli naluwotala nayu gota igabwaisi lula paila mitugaga, natana paila dilatala dilatala Isireli dalela. \v 18 E tuvaila matausina ikibwelakaisi tolula deli mina Libai paila Bwala Kwebumaboma kala wotetila mapilana Yerusalem, makawala goli kala karaiwaga olopola Mosese la buki. \s1 Luvapela Pakala \p \v 19 Matausina tomota eikaimilavausi metoya okatupipi ivagaisi Luvapela Pakala wa taitu makwaina kwaivau namatala tubukona yamla kweluwotala kwaivasi. \x - \xo 6.19 \xt Sun 12.1-20\x* \v 20 Komwaidosi tolula deli mina Libai ikikilaisi titoulesi kidamwa bibodi wala bivagaisi uvagila si tapwaroru. Mina Libai ikatumataisi minasina mauna ivigakaisi lulela Luvapela Pakala paila komwaidosi tomota matausina eikaimilavausi, deli paila tolula e deli goli titoulesi. \v 21 Komwaidosi mina Isireli availa availa eikaimilavausi metoya okatupipi eikamkwamsi lula makwaisina. E tuvaila mimilisi ituwoli mina Isireli eikamkwamsi lula makwaisina. Baisa goli matausina mina Isireli eisigagasi mapilana valu e baisa tuta eipakaisi si tapwaroru doudoga matausina tomota tosibogwa e leimaisi mwada bitapwarorusi baisa Guyau matauna mina Isireli si Yaubada. \v 22 E kwailima kwaiyu yam matausina ivagaisi Beredi Gala Deli Kala Yisi Pakala, deli si mwasawa. Matausina ivakasau si mwasawa paila uula Guyau iviyelu nanola guyoula Asiria bininabwaila baisa matausina, e mapaila ipilasi matausina osi paisewa ikaliivauwaisi Bwala Kwebumaboma paila mina Isireli si Yaubada. \c 7 \s1 Esira iviloubusi Yerusalem \p \v 1 Kwaivila taitu bogwa leiwokuva, ola tuta Atasakisa\f g \ft Matauwena taiyuwela Atasakisa, tadoki Atasakisa II, matauna guyoula Pesia 404-358 BC.\f* matauna guyoula Pesia, e baisa isisu taitala tau yagala Esira. Ivayelu liliusi tubula metoya baisa Eroni, matauwena Tolula Toveka, e kasi bawa baisa makawala ka - Esira matauna tamala Seraia, e eisakaili tamala Asaraia, eisakaili tamala Ilikaia, \v 2 eisakaili tamala Salum, eisakaili tamala Sadoki, eisakaili tamala Aituba, \v 3 eisakaili tamala Amaraia, eisakaili tamala Asaraia, eisakaili tamala Meraioti, \v 4 eisakaili tamala Seraia, eisakaili tamala Usisi, eisakaili tamala Buki, \v 5 eisakaili tamala Abisuwa, eisakaili tamala Peniasi, eisakaili tamala Eleasa, e matauna tamala Eroni. \p \v 6-7 Esira matauna toninitalapula deli tokabitam paila karaiwaga makwaisina Guyau si Yaubada mina Isireli bogwa eisaiki Mosese. Paila Guyau Yaubada bogwa eikabwaili Esira, e mapaila guyoula Pesia isaiki matauna vavagi komwaidona avaka einigadi. Olumoulela kwailima kwaiyuwela taitu\f h \ft Baisa yakidasi tadoki 398 BC.\f* ola karaiwaga Atasakisa, Esira isilavi Babilonia bila Yerusalem deli yuwotala mina Isireli, deli goli tolula, mina Libai, Bwala Kwebumaboma kala towosi, toyamata Bwala Kwebumaboma, e deli topaisewa. \v 8-9 Isilavaisi Babilonia namatalela tubukona yamla kwaimatala Yaubada ipilasi si loula e mapaila iviloubusisi Yerusalem tubukona nalimela yamla kwaimatala. \v 10 Esira itugwali la momova paila binevi kala nikoli la karaiwaga Guyau Yaubada, e bikatukikiti deli bivituloki komwaidona karaiwaga kidikedala baisa mina Isireli. \s1 Atasakisa isaiki Esira la karaiwaga pweipula \p \v 11 Atasakisa bogwa eisaiki yatala pweipula karaiwaga baisa Esira, e matauna tolula deli toninitalapula, bogwa eikabitam paila karaiwaga makwaisina Guyau bogwa eisaiki mina Isireli. E miyana pweipu isim kala ginigini baisa makawala. \v 12 “Yeigu guyau Atasakisa agini baisa Esira matauna tolula e toninitalapula paila la karaiwaga Yaubada Towalakaiwa. \v 13 “Yeigu akaraiwogi oluwalaisi ulo kabokwaraiwaga komwaidona kidamwa komwaidosi mina Isireli, tolula deli mina Libai, availa availa magisi baisa, ibodi batagwala bilosi deli yoku mapilana Yerusalem. \v 14 Yeigu deli kasitailima kasitaiyu kaidadala valu kawitalaimsi paila bukuvakawoli ammakawala si kaisisu mina Yerusalem deli mina Yuda, paila bukugisi ammakawala si kabikaula baisa la karaiwaga mi Yaubada, makwaina karaiwaga Yaubada bogwa eisakaimi mwada bukukwabikuwolaisi. \v 15 Bukukwau deli yoku ulo semakavi goula deli siliba, makwaisina yeigu deli kaidadala valu lakatagwalasi lakasakaisi baisa mina Isireli si Yaubada, matauna la Bwala Kwebumaboma isisu mapilana Yerusalem. \v 16 E tuvaila bukukwau komwaidona pokala siliba deli goula, makwaisina lokukwauwaisi olumoulela makwaina valu vilouveka Babilonia, deli goli mina Isireli deli tolula si semakavi avaka isakaisi paila si Yaubada la Bwala Kwebumaboma olumoulela Yerusalem. \fig (map) return of exiles|src="HK 48a" size="span" ref="7.13" \fig* \v 17 “Yoku bukuyamati mani baisa kala gimwala bibwaina, e bukugimoli bulumakau nammwala, sipi nammwala, lam, witi, deli waini, e bukugubukwaisi lula okabolula olumoulela Bwala Kwebumaboma mapilana Yerusalem. \v 18 Ibodi yoku bukuyosi kesala makwaisina siliba deli goula e bukuvagi avaka ninami yoku deli kam viloumgwa. Mitaga bibodi wala bukuvagaisi makawala nanola mi Yaubada. \v 19 Bukusaiki Yaubada mapilana Yerusalem guguwa makwaisina leisakaimsi paila Bwala Kwebumaboma kala wotetila. \v 20 E ka, avai vavagi tuvaila magim paila Bwala Kwebumaboma, ibodi bukukwau mipusi manila metoya baisa gweguya si kabosisaila mani. \v 21 “Yeigu akaraiwogi komwaidomi mani kala toyamata olumoulela mapilana Yupereiti Opilikwaibwaga kidamwa nanakwa bukusakaisi Esira avaka avaka binigadaimi, matauwena Esira tolula deli toninitalapula paila la karaiwaga Yaubada Towalakaiwa. \v 22 Bukusakaisi goli siliba bila isakaila makawala gulotala taitu uvalima uvavasi (3,400 kg), kwailuwotala tani witi (10,000 kg), 2,000 lukwavala waini, 2,000 lukwavala bulamila olibe, deli kuyobauwaisi wala yona kala bawa. \v 23 Ibodi bukuyamatasi bibwaina paila bukusakaisi vavagi komwaidona makwaisina avaka Yaubada Towalakaiwa magila paila la Bwala Kwebumaboma, e bukuvagaisi bibwaina, taga bigibuluwaigu kaina availa matausina bikaimapwaigusi. \v 24 Yokomi bomami bukukwatuyoulasi avai pokala metoya baisa tolula, mina Libai, tousiwosi, toyamata, topaisewa tauwau kaina availa deli iwotetilasi wa Bwala Kwebumaboma. \v 25 “E mwa! Esira, metoya kabitam makwaina m Yaubada bogwa leisakaim, yoku bukunagi tokwaraiwaga deli toyakala paila bikaraiwogaisi tomota mabudosina availa availa ikabikuwolaisi la karaiwaga m Yaubada, olumoulela mapilana Yupereiti Opilikwaibwaga. Ibodi bukuvituloki karaiwaga makwaina baisa availa availa gala inikolaisi makwaina. \v 26 Kidamwa availa availa matausina bikoulovaisi la karaiwaga m Yaubada, kainaga bikoulovaisi ulo kabokwaraiwaga karaiwogala, ibodi nanakwa matausina bibodaisi kasi mipuki. E kasi mipuki ibodi kaina bikaligasi, kaina biyuwolaisi, kaina si guguwa bikoumakavaisi, kainaga bilosi okatupipi.” \s1 Esira iyakawoli Yaubada \p \v 27 Esira ikaibiga, kawala, “Kala yakaula Guyau, matauna si Yaubada tubudoiasi! Matauna eiviyelu nanola guyoula Pesia kidamwa bitemmali Guyau la Bwala Kwebumaboma baisa makawala. \v 28 Metoya Yaubada ola mitakwai, yeigu bogwa labani la ninabwaila guyoula Pesia, deli kaidadala la valu e deli komwaidona la tosikwawa topapeula. Guyau ulo Yaubada bogwa ivigakaigu batuvaluwa, e mauula gagabila bavisivili bidubadu todidabala mabudosina boda olumoulela dala dilatala dilatala mina Isireli kidamwa bikaimilavausi deli yeigu.” \c 8 \s1 Matausina tokaimilavau metoya okatupipi \p \v 1 Baisa yagasi matausina tommoyesi dala dilatala dilatala matausina isisuaisi okatupipi mapilana Babilonia e ikaimilavausi Yerusalem deli Esira ola tuta Atasakisa eiguguyau. \q1 \v 2-14 Gerisom, matauna odalela Peniasi \q1 Daniela, matauna odalela Itama \q1 Atusi, matauna Sekanaia latula, odalela Debida \q1 Sekaraia, matauna odalela Parosi, deli lakatutala tailuwolima dalela (matausina tubusia isim giniginila liliusi) \q1 Eliewoenai, matauna Seraia latula, odalela Peati Mowabi e si tomota kasi bawa lakatuyu \q1 Sekania matauna Yaasiela latula, odalela Satu, e si tomota kasi bawa lakatutolu \q1 Ebedi matauna Yonatani latula, odalela Adini, e si tomota kasi bawa tailuwolima \q1 Yesaia, matauna Atalaia latula, odalela Elam, e si tomota kasi bawa tailuwolima tailuwoyu \q1 Sebadaia matauna Maikeli latula, odalela Sepatia, e si tomota kasi bawa tailuwolima tailuwotolu \q1 Obedaia matauna Yeyeli latula, odalela Yowabi e si tomota kasi bawa lakatuyu tailuwotala tailima taitolu \q1 Selomiti, matauna Yosipia latula odalela Bani, e si tomota kasi bawa lakatutala tailuwolima tailuwotala \q1 Sekaraia matauna Bebai latula, odalela Bebai, e si tomota kasi bawa tailuwoyu tailima taitolu \q1 Yowanani, matauna Akatani latula, odalela Asagadi, e si tomota kasi bawa lakatutala tailuwotala \q1 Elipeleti, Yeueli, deli Semaia, matausina odalela Adonikam, e si tomota kasi bawa tailuwolima tailuwotala (matausina eiyobalisi eikaimilavausi Yerusalem ituwoli tuta) \q1 Utai sola Sakura matausina odalela Bigivai e si tomota kasi bawa tailuwolima tailuwoyu. \s1 Esira inainevi mina Libai paila biwotetilasi wa Bwala Kwebumaboma \p \v 15 E akouguguli budomwaidona boda opapala karikeda makaduyona eikelisasaisi leila ovalu Ayava, e kamilivalusi baisa iboda kwaitolu yam. E olumoulela boda mabudona abani taivila tolula, mitaga gala abani mina Libai. \v 16 E awitali kasi kaikivi tailima taivasi tokugwa bimakaiagusi. matausina Eliesa, Arieli, Semaia, Elinatani, Yaribi, Elinatani, Netani, Sekaraia, deli Mesulam, deli goli taiyu tovituloki Yoiaribi sola Elinatani. \v 17 E awitali matausina bilokaiasi Ido, matauna tokaraiwogala valu Kasipia e binigadaisi matauna deli goli sala matausina Bwala Kwebumaboma kala topaisewa kidamwa bisakaimasi taivila tomota paila biwotitalaisi Yaubada wa Bwala Kwebumaboma. \v 18 Mapaila metoya Yaubada ola nokapisi, matausina isakaimasi Serebia, matauna tokatavatu deli guma Libai, metoya odalela Mali. Tuvaila imai litula deli goli budala kasi bawa tailuwotala tailima taitolu. \v 19 Tuvaila isakaimasi Asabia sola Yesaia matausina metoya odalela Merari toyo tailuwoyu veisia. \v 20 E kala katumkovila tuvaila isakaimasi lakatuyu tailuwoyu Bwala Kwebumaboma kala topaisewa matausina tubusia omitibogwa guyau Debida deli la tosikwawa bogwa einagaisi paila kasi topilasi mina Libai. E komwaidosi wala bogwa eiginaisi yagasi. \s1 Esira ikugwai tomota paila biposumasi deli binigadasi \p \v 21 E opapala Karikeda Ayava akaraiwaga kidamwa komwaidomasi bakaposumasi deli ninamaisi bakavabwaisi watanawa omatala ma Yaubadasi deli bakanigadasi baisa matauna paila bikugwaiyaimasi oma loulasi wa keda, deli bikolaimasi toyo litumaiasi deli goli komwaidona ma guguwasi. \v 22 E yeigu bogwa laluki guyoula Babiloni paila ma Yaubadasi ikabwaili matausina availa availa idubumaisi matauna, mitaga ikamogi matausina availa availa itotubulokaisi matauna. Mapaila saina agu mmosila kidamwa banigadi matauna bisakaimasi budotala tokwabilia matausina tosisila wa wosa mwada bivakwabwaimasi metoya avai tilaula bakabodasi wa keda. \v 23 Mapaila komwaidomasi wala kaposumasi deli kanigadasi baisa Yaubada paila bikolaimasi, e matauna imapu ma nigadasi. \s1 Tomota si bobwailila paila Bwala Kwebumaboma \p \v 24 Metoya oluwalaisi tolula matausina todidabala yeigu anagi Serabia sola Asabia deli goli tailuwotala tuvaila. \v 25 Oluvi avekwai siliba, goula, deli goli guguwa makwaisina guyoula Babiloni, e la tokatayuvisa deli la tosikwawa, e deli goli matausina mina Isireli leisakaimasi paila Bwala Kwebumaboma guguwala, e asaiki matausina tolula. \v 26-27 Baisa makawala kala bawa lasaiki matausina. \q1 siliba - kweluwoyu kwaiyu tani (22 tani) \q1 lakatutala guguwa eibubulokaisi metoya siliba - luwotala vasi petala taitu (70 kg) \q1 goula - kala mokaila makawala gulotala taitu uvalima uvavasi (3,400 kg) \q1 kwelaluwoyu kwaibolu goulawokuva wala - tala beyawa (8.4 kg) \q1 kwelayu kwaibolu eibubulokaisi metoya barasi mapusi mwau, e mapusi makawala makwelasina kweibolu goulawokuva. \p \v 28 E yeigu aluki matausina kawagu, “Yokomi Guyau la tomota mina bumaboma, matauna tubumia si Yaubada, mapaila komwaidona guguwa makwaisina eiyoudulaisi metoya siliba deli goula lokumiakaisi matauna mi semakavi makwaisina tuvaila kwebumaboma. \v 29 Kuyamataisi bibwaina guguwa makwaisina tatoula wala bukuviloubusisi wa Bwala Kwebumaboma olopola Yerusalem. E olumoulela matabudona tolula la kabopaisewa kuvekwaiyaisi makwaisina e kusakaisi baisa tolula kasi tokugwa deli mina Libai kasi tokugwa, deli mina Isireli kasi tokugwa.” \v 30 Mapaila makwaisina siliba, goula, deli goli avai guguwa tuvaila ila oyumasi tolula deli mina Libai iyamataisi paila bilauwaisa wa Bwala Kwebumaboma olopola Yerusalem. \s1 Kakaimilavausi Yerusalem \p \v 31 Tubukona namatala yamla kweluwotala kwaiyuwela e yam makwaina yakamaisi kasilavaisi Karikeda Ayava e kalosi Yerusalem. Metoya oma liloulasi otapwala keda ma Yaubadasi iyamataimasi metoya oyumasi tilaula deli tolibulebu. \v 32 Avai tuta kaviloubusisi Yerusalem, kauvaiwasisi wala iboda kwaitolu yam. \v 33 E kwevasilaga yam kalosi wa Bwala Kwebumaboma, kavekwaiyaisi siliba, goula, deli goli avai guguwa tuvaila, e kasakaisi makwaisina baisa tolula Meremoti, matauna Uraia latula. E deli Eleasa matauna Peniasi latula e deli goli taiyu mina Libai, Yosabada, matauna Yesuwa latula, sola Nowadia matauna Binui latula. \v 34 E guguwa komwaidona ikalawaisi deli ivekwaiyaisi, e tuta matutona wala komwaidona guguwa kasi bawa iginaisi ila wa buki. \p \v 35 Availa availa matausina bogwa leikaimilavausi metoya okatupipi, imaiyaisi si semakavi paila bigibukwaisi lula baisa si Yaubada. Matausina ikasalaisi buluwotala nayu nammwala bulumakau, buluwolima buluwovasi nalima natana nammwala sipi, deli buluwolima buluwoyu nalima nayu lam paila si semakavi komwaidosi mina Isireli. E tuvaila buluwotala nayu gota ivigakaisi si semakavi paila biwinisau si mitugaga. Komwaidona wala minasina mauna igibukwaisi lula baisa Guyau. \v 36 E tuvaila ikauwaisi miyana leta guyoula Babiloni eigini e isakaisi baisa matausina tokaraiwogala valu deli kaidadala valu mapilana Yupereiti Opilikwaibwaga, e oluvi matausina itagwalasi bipilasaisi tomota deli Bwala Kwebumaboma wotitalela. \c 9 \s1 Esira ilagi biga paila mina Isireli eiuvaipelasi \p \v 1 Avai tuta komwaidona vavagi makwaisina bogwa leiwokuva, mimilisi mina Isireli kasi tokugwa imaisi ilukwaigusi kidamwa tomota, tolula deli mina Libai gala ikabomaisi titoulesi, isisaigogulasi wala deli tomotala valu mavilousina otalisi, Amoni, Mowabi, deli Itipita, kaina metoya mina Kenani, mina Itai, mina Peresi, mina Yebusi, deli mina Amora. Paila mina Isireli iuvagaisi vavagi makwaisina saina kabommosila makawala tomota matausina eiuvagaisi. \v 2 Tolesi Yudia eivavaiyasi vilesi kedakeda, e mapaila Yaubada la tomota mina bumaboma bogwa eiyogwalaisi titoulesi. Matausina tokugwa deli tokaraiwaga komwaidosi wala matausina kalumitalela sula makwaina. \v 3 Avai tuta lalagi makawala, deli ulo ninamwau akisi agu kwama asabu kulugu deli agu gabula, e asikulukululu wala asisu deli ulo ninamwau. \v 4 E asisu wala mapoulona auvalam tatoula ila ibudoki tutala paila koyavi lulela, e tomota imaisi isiulaigusi isipataigusi - komwaidosi availa availa matausina, ikukolaisi avaka mina Isireli si Yaubada eilivala paila si mitugaga matausina eikaimilavausi metoya okatupipi. \p \v 5 Avai tuta eibudoki tutala koyavi lulela, yeigu atokaia metoya ambaisa lauvalam, e deli wala agu kwama miyasina lakididaimi, itapopula kwaitutugu ayosali yamagu ilokaia Guyau ulo Yaubada. \v 6 Kawagu, “Mwa Yaubada, yeigu saina agu mmosila paila bakounakailam. Paila ma mitugagasi bogwa lakabubwadaisi e eikalisauwaimasi leila goli, bogwa leila isakaila labuma. \v 7 Omitibogwa osi tuta tubumaiasi e leima lagaila, yakamaisi m tomota saina mina mitugaga. E paila wala ma mitugagasi, mapaila yakamaisi, ma gweguyasi, deli ma tolulasi kasisuaisi oyumasi gweguya tomitawasi, matausina ikatumataimasi, iveilauwaimasi deli ilauwaimasi okatupipi. E matausina omitibogwa saina iyomsilaimasi sainela, makawala goli iuvagaisi lagaila. \v 8 Mwa Guyau, ma Yaubadasi, wa tuta makwaina kwekukupi, yoku bogwa lokunokapisaimasi e lokutagwala mimilimaisi lakasunapulasi metoya okatupipi e lakamaisiga kasimwaisi iluva uwomaisi ovalu makwaina kwebumaboma. Yoku bogwa lokutanekwaimasi metoya okatupipi lokusakaimasi sisu bwaina. \v 9 Yakamaisi kasisuaisi okatupipi, mitaga yoku gala kusilavaimaisi. Yoku kuviyelu ninasi gweguyala Pesia e matausina imitukwaiyaimasi deli itugwalaimasi bakasisuaisi wala baisa e bakakaliivauwaisi m Bwala Kwebumaboma, makwaina goli kwedadaimi wala eisisu, deli goli bakamaisi bakakwalasi olopola Yuda deli Yerusalem. \p \v 10 “Mwa Yaubada, tuta baisa avaka bakakaibigasi paila vavagi makwaina bogwa eiyoumatila. Ka, yakamaisi tuvaila bogwa kakoulovaisi m kwaraiwaga makwaisina \v 11 lokusakaimasi metoya baisa m touwata, matausina tovitoubobuta. E matausina bogwa eilukwaimasi bulogala valu makwaina bakayoulisi, makwaina bogwa eivakasuwoki mitugaga, paila tomotala pilatala valu eila piliyuwela ivakasau bubunela gegedu deli kabommosila. \v 12 E matausina tovitoubobuta bogwa eilukwaimasi kidamwa magimasi bakakombwelakaisi pwalela valu makwaina deli goli baisa tubumaiasi tuta gala biwokuva, gala avai tuta bakavaipelasi deli tomotala valu mavilousina, deli gala avai tuta bakapilasaisi matausina mwada bisibwabwailasi. \x - \xo 9.12 \xt Sun 34.11-16; Kak 7.1-5\x* \v 13 Avaka eiviloubusi baisa yakamaisi baisa mapula ma mitugagasi deli ma sulasi, e kanikolaimsi yoku ma Yaubadasi, mapaila gala kumipukwaimasi avaka bibudoki ma mitugagasi, mitaga kutagwala bakasisuaisi tommomova. \v 14 Mapaila ammakawala bakatuvigakaisi bakalumwelavaisi m kwaraiwaga e bakavaisiga matausina tomota tomitugaga? Kidamwa bakavagaisi makawala saina bukugibuluwaimasi, e bukukwatudoumwaimasi gala taitala bimova. \v 15 Guyau yoku ma Yaubadasi mina Isireli, yoku tomitukwaibwaila mitaga kutagwala wala bakasisuaisi tommomova. Kakamitulaisi ma mitugagasi omatam; ilagoli gala ikwanaimasi bakatotusi omatam.” \c 10 \s1 Ininamsaisi ammakawala bisilibodaisi vaipela \p \v 1 E igau wala Esira eikukululu eininigada omatala Bwala Kwebumaboma, deli wala vilamla ikikamituli mitugaga makwaisina, e boda saina budoveka mina Isireli tauwau, vivila, deli gugwadi imaisi isiulaisi isipataisi matauna, deli wala vilamsi saina ivilumgagasi. \v 2 Oluvi Sekanaia matauna Yeyeli latula odalela Elam, iluki Esira kawala, “Mwa, bogwa kakoulovaisi Yaubada metoya kavavaiyasi vilesi kedakeda, mitaga ma pikwakusi eisisu wala yakamaisi mina Isireli. \v 3 Mapaila baisa tuta ibodi bakakatotilasi mwau baisa da Yaubadasi, e ibodi wala bakayabaisi minasina vivila deli litusia bilosi. Ibodi bakavagaisi avaka yoku bukulukwaimasi deli avaka samwa matausina eikamiabaisi Yaubada la karaiwaga bilukwaimasi ibodi bakavagaisi. Ibodi bakavagaisi avaka Yaubada la karaiwaga makwaisina eikaraiwogaimasi. \v 4 E baisa m koni, mapaila ibodi bukuwotetila makawala. E yakamaisi bakavalaisi yuyum; mapaila kuvigimamalu kuvagi makawala.” \p \v 5 Mapaila Esira ivitouula ikaraiwogi tolula kasi tokugwa, mina Libai kasi tokugwa, deli goli mina Isireli kasi tokugwa ibigasi katotila mwau mwada matausina bivagaisi avaka Sekanaia la nanamsa. \v 6 Oluvi matauna itokaia metoya omatala Bwala Kwebumaboma e ila ola bwala Yeowanani matauna Eliasibi latula, e baisa goli Esira ikanawa wala iuvalam paila si kowolova matausina eikaimilavausi metoya okatupipi. Matauna gala kamkwam gala momom. \p \v 7 E oluvi biga itetila olopola Yerusalem deli Yuda baisa komwaidosi availa availa eikaimilavausi metoya okatupipi, ibodi bibodasi gulitinidesi olopola Yerusalem. \v 8 Baisa si karaiwaga matausina tomota kasi tokugwa. E kidamwa availa bipaiki gala bima olopola kwaitolu yam makwaisina, komwaidona la guguwa biyolimakavaisi wala, deli matauna bogwa bitavileiyaisi metoya mina Isireli osi boda. \v 9 Olopola kwaitolu yam makwaisina tomota bogwa eimailabasi, e tubukona nalima navasila oyamla kweluwoyuwela, komwaidona tauwau eisisuaisi oviluwela Yuda deli Beniamina imaisi Yerusalem e isigugulasi wa baku omatala Bwala Kwebumaboma. Yam makwaina kuna saina kunoveka, mapaila tomota itatatuvasi paila uula kasi sibula deli ninamsela pakula makwaina. \p \v 10 Esira matauna tolula itomalaula e iluki matausina kawala, “Yokomi bogwa lokukowolovasi e lokuvaiyasi vilesi kedakeda, baisa lokuyomitulaisi wala tuvaila kada pakulasi mina Isireli. \v 11 Mapaila tuta baisa wala, kukwamitulaisi mi mitugaga baisa Guyau matauna tubumia si Yaubada, e kuvagaisi avaka ibodi biyomwasali nanola matauna. Ibodi bukusibemsi metoya gilagala matausina eisisuaisi oda valusi deli kuyabaisi mi kukova minasina vilesi kedakeda.” \p \v 12 Tomota ikawotasi kawasi, “Mwa avai vavagi bukulivali yakamaisi bakabokulaisi makawala.” \v 13 E isetuwolaisi wala si bigatona kawasi, “Boda saina budoveka deli kuna saina kunoveka. Mapaila gala ibodi bakatotusi baisa bikunumataimasi makawala. Paila vavagi makwaina gala ibodi bitakaraiwogi olopola kwaitala kaina kwaiyu yam. Paila saina tobobawa yakamaisi bogwa lakayogwalaimasi metoya mitugaga makwaina. \v 14 Mapaila ibodi kama tokaraiwagasi bisimwaisi Yerusalem bikaraiwogaisi pakula makwaina. Oluvi kuvitobwaisi tuta, e avai tau la kwava vilela kedakeda, bimaisi deli tokugwa komwaidosi, e deli tovagisi yakala metoya ola valu matauna. E kidamwa bukuvagaisi makawala, Yaubada gala tuvaila bigibuluwa paila pakula makwaina.” \v 15 Nanamsa makwaina gala availa ikagagi, mesinaku wala Yonatani matauna Asaeli latula sola Yaseia matauna Tikuva latula, e kasi topilasi Mesulam sola Sabetai guma Libai. \p \v 16 E komwaidosi matausina eikaimilavausi metoya okatupipi ikabwailisi nanamsa makwaina, mapaila Esira matauna tolula inagi tommoyesi dala dilatala dilatala e igini yagasi wa buki. E olopola tubukona naluwotalela oyamla kwematala, matausina ivitouulasi si paisewa, \v 17 e olopola natolu tubukona tuvaila matausina ininamsaisi komwaidosi matausina si kukova vilesi kedakeda. \s1 Tauwau matausina eivaipelasi deli vilesi kedakeda \p \v 18 Baisa yagasi matausina tauwau eivaipelasi deli vilesi kedakeda. \m \it Matausina tolula, yagasi eitakasaisi metoya wa dala.\it* \p Dalela Yosuwa deli budala, matausina Yeosadaki litula. Maaseya, Eliesa, Yaribi, deli Gedalaia. \v 19 Matausina ikatotilasi bivaipakasi deli si kukova, e mapaila isemakavaisi natana sipi namwala bigubukwaisi lula paila si mitugaga. \p \v 20 Dalela Imera. Anani sola Sebadaia. \p \v 21 Dalela Arim. Maaseya, Ilaitia, Semaia, Yeyeli, deli Usaia. \p \v 22 Dalela Pasuru. Eliowenai, Maaseya, Isimeili, Netaneli, Yosabada, deli Elasa. \m \v 23 \it Matausina mina Libai.\it* \p Yosabada, Simei, Kelaia (igiyuwela Kelita), Petaia, Yuda, deli Eliesa. \m \v 24 \it Matauna tomwasawela kaigilagela.\it* \p Eliasibi. \m \it Matausina Bwala Kwebumaboma kala toyamata.\it* \p Salum, Telem, deli Uri. \m \v 25 \it Matausina ituwoli tomota.\it* \p Dalela Parosi. Ramia, Isiai, Malikia, Miamini, Eleasa, Malikia, deli Benaia. \p \v 26 Dalela Elam. Matania, Sekaraia, Yeyeli, Abidi, Yeremoti deli Ilaitia. \p \v 27 Dalela Satu. Eliowenai, Eliasibi, Matania, Yeremoti, Sabadi, deli Asisa. \p \v 28 Dalela Bebai. Yeowanani, Ananaia, Sabai deli Atalai. \p \v 29 Dalela Bani. Mesulam, Maluku, Adaia, Yasuba, Siali, deli Yeremoti. \p \v 30 Dalela Peati Mowabi. Adana, Kelali, Benaia, Maaseya, Matania, Besaleli, Binui deli Manasa. \p \v 31-32 Dalela Arim. Eliesa, Isiya, Malikia, Semaia, Simioni, Beniamina, Maluku, deli Semaraia. \p \v 33 Dalela Asum. Matenai, Matata, Sabadi, Elipeleti, Yeremai, Manasa, deli Simei. \p \v 34-37 Dalela Bani. Maadai, Amram, Uweli, Benaia, Bedeia, Keluwi, Vania, Meremoti, Eliasibi, Matania, Matenai, deli Yaasu. \p \v 38-42 Dalela Binui. Simei, Selemaia, Netani, Adaia, Makinadebai, Sasai, Sarai, Asareli, Selemaia, Semaria, Salum, Amaraia, deli Yosepa. \p \v 43 Dalela Nebo. Yeieli, Matitia, Sabadi, Sebina, Yadai, Yoweli, deli Benaia. \p \v 44 Komwaidosi tauwau matausina eivaipelasi vilesi kedakeda. Matausina ivaipakaisi minasina e iyabaisi deli litusia ilosi.