\id EXO KIREXO, KIRIWINA BIBLE, PNG, Feb 2010 8/11 \h SUNAPULA \mt1 SUNAPULA \is1 Kabovitouula \ip Mapilana buki yagala \bk Sunapula\bk*, paila baisa bitakalawa liliusi mina Isireli eisunapulasi metoya mapilana Itipita, mapilawena goli eisisuaisi okatupipi. Buki mapilana katupwaila katupotolu, baisa makawala. \ip 1) Yaubada itaneku mina Isireli metoya osi katupipi, e oluvi ililoulasi ilosi wa Koya Sinai. \ip 2) Yaubada ikabutu deli la tomota mapilana Koya Sinai, e metoya baisa isaiki karaiwogala si kidakeda, deli si valu la karaiwaga, deli tuvaila karaiwaga paila si tapwaroru kidikedala. \ip 3) Livalela si kabotapwaroru kala kaliai, deli avaka ibodi biyoudilaisi paila guguwala tapwaroru, e tuvaila karaiwaga ituwoli ituwoli paila tolula deli paila ammakawala bitapwarorusi baisa Yaubada. \ip Kala kukugwa, buki mapilana ikamitububuli avaka Yaubada bogwa leivagi tutala itaneku la tomota metoya okatupipi e ivigaki matausina budotala boda, deli ikaimilivau si pikwaku paila avaka bibanaisi tuta oluvi. \ip Olumoulela buki mapilana bitabani oluwalaisi mina Isireli taitala tau kala nikoli sainela, matauna yagala Mosese, matauna goli Yaubada bogwa leinagi paila bivisunupuloi la tomota metoya Itipita. \ip E kwaitala vavagi kwedabala olumoulela buki mapilana, baisa makwaisina Karaiwaga Kwailuwotala. Bidubadu mina watanawa kaina gala itapuloki ninasi buki mapilana, mitaga inikolaisi makwaisina Karaiwaga Kwailuwotala wala. \iot Buki kala katumimisa \io1 Mina Isireli isilavaisi Itipita 1.1—15.21 \io2 a) Si wotetila baisa mina Itipita 1.1-22 \io2 b) Mosese la kaloubusi deli la momova 2.1—4.31 \io2 c) Mosese sola Eroni ikominimanaisi guyoula Itipita 5.1—11.10 \io2 d) Luvapela Pakala, e isilavaisi Itipita 12.1—15.21 \io1 Metoya viluwela sopi yayana bila Koya Sinai 15.22—18.27 \io1 Karaiwaga deli Kabutu 19.1—24.18 \io1 Guyau la Buliyoyova deli Tapwaroru kala katuloluta 25.1—40.38 \c 1 \s1 Mina Isireli eibodasi mwau mapilana Itipita \p \v 1 Yekobe litula eigalasi eilosi mapilana Itipita deli matauna, e matausina taitala taitala deli wala litusia. E matausina yagasi \x - \xo 1.1-4 \xt Vit 46.8-27\x* \v 2 Rubeni, Simioni, Libai, Yuda, \v 3 Isaka, Sebuloni, Beniamina, \v 4 Dani, Napitalai, Gada, deli Asera. \v 5 E matausina Yekobe dalela kasi bawa tailuwolima tailuwoyu.\f a \ft Kugisi Vit 46.27.\f* E latulaga Yosepa bogwa wala eisibogwa mapilana Itipita. \v 6 E igau matubona Yosepa deli tuwala ikaligasi, e tuvaila kesala tubwa matubona. \v 7 Taga tubusia iunigeyaisi bidubadu gugwadi, e mabudona mina Isireli dalela saina budoveka, e matausina ivakasauwaisi Itipita. \x - \xo 1.7 \xt VA 7.17\x* \p \v 8 E oluvi taitala giyouvau ikaraiwogi Itipita. E matauna gala wala inikoli Yosepa livalela. \x - \xo 1.8 \xt VA 7.18\x* \v 9 Iluki la tomota kawala, “Ka! Mina Isireli saina bidugaga deli saina budoveka, e bogwa bikaiyoulaidasi. \v 10 E gala tagigisi kidamwa kabilia bima, e kaina bikommolaisi boda kwaitala deli kada tilaulasi, e bikabiliasi deli yakidasi, e baisa makawala bisakaulasi metoya oda valusi. Mapaila ibodi bitanevisi avai nanamsa bitavagaisi bitasilibodaisi mwada taga tuvaila kasi bawa bibidubadu.” \x - \xo 1.10 \xt VA 7.19\x* \v 11 Mapaila mina Itipita isailisi kasi tokaraiwaga odubasi, kidamwa mina Isireli bivigaki bipupaisewasi mwau sainela paila bilamamsi komwaidosi. Mina Isireli eikaliaisi valu mapilasina Pitom deli Ramesa, mwada mapilasina bivigaki guyau la bomileilai. \v 12 Taga mayogagela wala mina Itipita iyogagaisi mina Isireli, e mauvagila goli kasi bawa ibidubadu, e tuvaila wala isilomlasi olopola valu. Mapaila mina Itipita ikukolaisi mina Isireli. \v 13-14 Ivigaki si sisu mwau sainela metoya si komikikana baisa matausina olopola paisewa mwau. Ivigakaisi mina Isireli si tokwaliai e deli si tobagula. Deli gala wala sitana si nokapisi baisa matausina. \p \v 15 E tuta matutona mina Itipita si guyau ilivala baisa minasina vilesi Iberu tokaivalulu. Natana yagala Sipara, nayuwela yagala Puwa. \v 16 E guyau matauna ikaibiga kawala, “Ka, kugisaisi. Matutona yokomi kukwavilulaisi vilesi Iberu - ka, kidamwa gwadi tau bikaloubusi, kukwatumati. Kidamwaga magudina vivila wala, e desi wala, bimova.” \v 17 Mitaga minasina tokaivalulu ikukolaisi Yaubada, e gala wala bikabikuwolaisi guyau. E mapaila gugwadi tauwau iyomovaisi wala. \v 18 E matauna guyau idou minasina tokaivalulu e ikatupoi kawala, “Avaka uula kuuvagaisi baisa ke? Avaka uula kuyomovaisi magudisina tauwau?” \p \v 19 E ivitakaulokaisi kawasi, “Ka, vilesi Iberu gala makawala vilesi Itipita. Paila vilesi Iberu si kaivalulu gagabila, e bogwa bivilulubogwasi oluviga yakama bakasusuvi.” \v 20-21 E mapaila Yaubada imitukwaii minasina tokaivalulu, paila uula minasina ikukolaisi Yaubada, e itagwala biunaisi litusia titoulesi. E mina Isireli tuvaila iunigeyaisi saina bidugaga, deli saina budoveka goli. \v 22 E kala vigimkovila, guyau matauna isaiki la tomota komwaidosi kasi karaiwaga. Kawala, “Bukuyosisi magudisina gudipwapwawa tauwau mina Iberu e bukulavaisi bilosi wa Waya Naili. Vivila wala bimovasi.” \x - \xo 1.22 \xt VA 7.19\x* \c 2 \s1 La kaloubusi Mosese \p \v 1 Wa tuta matutona taitala tau metoya odalela Libai ivaisi sola natana vivila metoya odalela titoulela. \v 2 E ivilulu latula tau. Avai tuta minana igisi latula saina gudiminabwaita sainela, e ikatupwani matauna iboda natonu tubukona. \x - \xo 2.2 \xt VA 7.20; Ib 11.23\x* \v 3 Mitaga igigisi gala igagabila bikatupwani matauna tuvaila, e mapaila ikau tatala peta eiwoli metoya pitapatila e ibwadi taga sopi bisuvi. E isewoya gwadi olumoulela e ilau isaiwa omnumonu yauwonaku okununa waya. \v 4 E gwadi magudina luleta itowa sitana kaduwonaku mwada bigisi avaka biviloubusi baisa matauna. \p \v 5 E guyau latula vivila ivabusi leima bikakaya, e la nawotetilaga ililoulasi opapala waya. Gala imomwa igisi peta matana omnumonu yauwonaku, e iwitali la nawotetila natana bila ikau. \v 6 E guyau latula iulaim peta matana igisi gwadi magudina tau iuvalam wala, e saina ikikapisi lopola sainela. Kawala, “Wii! Magudina gwadi taitala mina Iberu litusia!” \p \v 7 E gwadi luleta iviloubusi iluki minana guyau latula kawala, “Ki, kudoki bala anevi natana vilela Iberu e igagabila bivinunu matauna?” \p \v 8 E iluki minana, kawala, “Bogwa bwaina wala!” E vivila minana ilokaia imiaki magudina inala wala titoulela. \v 9 E guyau latula iluki numoya minana, kawala, “Kukwau gwadi magudina kulau kuvinunu paila yeigu, e yeigu bamapwaim.” E ikau magudina ilau ivinunu. \v 10 E oluvi, avai tuta gwadi magudina bogwa eitoveka, iuyoki guyau latula, e ivakalai matauna ivigaki makawala latula titoulela. E ilivala titoulela, “Bogwa lakatuligavi metoya wa sopi, mapaila badoki matauna yagala Mosese.”\f b \ft Maigana Mosese kala lega makawala mina Iberu si biga “katulaguva”.\f*\x - \xo 2.10 \xt VA 7.21\x* \s1 Mosese igala ila Midiani \p \v 11 E wa tuta matutona Mosese bogwa eiulatila, e ilokaia bivakawoli la tomota mina Iberu. E igisi ammakawala kala mwau si paisewa leikomikikanaisi. Mitaga ivitoki tolosila taitala guma Itipita eitokaia ikatumati guma Iberu, matauwena goli Mosese la tomota tatoula. \x - \xo 2.11 \xt Ib 11.24\x*\x - \xo 2.11-14 \xt VA 7.23-28\x* \v 12 E Mosese iwawai kala yausa, e avai tuta ivitoki tolosila gala wala availa igigisi matauna, e itokaia ikatumati matauna guma Itipita e ibaku okanakenuva. \v 13 E kwaiyuwela yam ikeiitavau imakaia igisi taiyu mina Iberu ikikimapusi. E iluki matauna tolipakula kawala, “Avaka paila kuwawaiya som wala guma Iberu?” \p \v 14 E matauna tau ivitakauloki, kawala, “Wa, availa inagaim bukukwaraiwogaimasi mwada kama toyakalasi yoku? Ki, yoku magim bukukwatumataigu, makawala lokukwatumati matauna guma Itipita?” E avai tuta Mosese ilagi makawala, saina ikokola e inanamsa titoulela wala, “Ka, tomota leibanaigusi avaka lavagi.” \v 15-16 Tutala guyoula Itipita ilagi avaka eikaloubusi, ivigikoni ammakawala bikatumati Mosese. Mitaga Mosese igala, isakaula ila mapilana Midiani. \x - \xo 2.15-16 \xt VA 7.29; Ib 11.27\x* \p Kwaitala yam Mosese isisu opapala kwaitala utuwotu, e nalima nayu litula Yetoro, matauna si tolula mina Midiani, imaisi bigolasi sopi e biligabwaisi bila okaiwaga, paila bivimomwaisi tumasi la sipi deli la gota. \v 17 Mitaga mimilisi toyamata sipi ibokavilaisi minasina Yetoro litula ilosi. Mapaila Mosese ilokaia ipilasi minasina e ivimom si mauna. \v 18 E tutala ikaimilavausi baisa tumasi, ikatupoi minasina kawala, “Avaka paila lagaila saina kaukwau lokukweiitasi?” \p \v 19 Ivitakaulokaisi matauna kawasi, “Taitala tau guma Itipita ipilasaimasi metoya matausina toyamata sipi, e igoli sopi paila yakamaisi, deli goli ivimom da maunasi.” \p \v 20 E ikatupoi litula kawala, “Wo! Ambaisa matauna? Avakaga paila kuligaiwaisi matauna? Kulosi kulukwaisi matauna bima e deli bitakamsi.” \p \v 21 E mapaila Mosese itagwala bisisiaisi baisa, e Yetoro iyovaiya latula Siporai baisa Mosese. \v 22 E minana iuni latula tau. E Mosese inanamsa titoulela, “Yeigu togilagala ovalu makwaina, mapaila badoki matauna yagala Gerisom.”\f c \ft Maigana Gerisom kala lega makawala mina Iberu si biga “togilagala”.\f* \p \v 23 Kwaivila taitu bogwa leiwokuva, e guyoula Itipita ikaliga, taga mina Isireli igau wala ikikayagigilasi paila kasi mwau e ininigadasi paila pilasi. Si valam imwena baisa Yaubada, \v 24 e ilagi si kayagigila e iluwai la kabutu\f d \ft Yaubada la biga katotila mwada bikoli deli bimitukwaii availa availa ikabikuwolaisi matauna; \fq \it deli Eberaam.\it*\ft kugisi Vit 12.1-3; \fq \it deli Aisake.\it*\ft kugisi Vit 26.2-5; \fq deli Yekobe. \ft kugisi Vit 28.13-15.\f* baisa Eberaam, Aisake deli Yekobe. \x - \xo 2.24 \xt Vit 15.13-14\x* \v 25 Matauna igisi kasi mwau mina Isireli e mwada bipilasi matausina. \c 3 \s1 Mosese kala dou \p \v 1 Kwaitala yam, Mosese iiyamata yawala la sipi deli la gota. E yawala yagala Yetoro, mina Midiani si tolula. E matauna ivakouli mayuwosina imai mapilana oviloupakala Sinai, wa koya kwebumaboma. \v 2 E Guyau la anelosi iyoumatila baisa matauna metoya wa kova eilululu wa kai. E Mosese bogwa leigisi kova eilululu wa kai mitaga gala igabu makaina. \x - \xo 3.2-10 \xt VA 7.30-34\x* \v 3 E inanamsa, kawala, “Wi! Baisa kwemitawasi wala. Avaka paila gala igabu makaina kai? E igau bala katitaikinela e bagisimlili.” \p \v 4 E tutala Guyau bogwa leigisi Mosese leima katitaikinela makaiwena kai, e Guyau idou matauna kawala, “Mosese, Mosese!” \p E itama kawala, “Wo! Yeigu, ka!” \p \v 5 Yaubada ikaibiga kawala, “Ei! Gala bukuma katitaikinela baisa. Ka, kuvilili kaikem katubukolela, paila baisa lokutitoki pwaipwaia kwebumaboma. \v 6 Paila yeigu tubumwa si Yaubada, e Eberaam, Aisake deli Yekobe si Yaubada yeigu.” Mapaila Mosese itapapi matala, paila kala kokola gala magila bigisi Yaubada migila. \p \v 7 E Guyau ikaibiga kawala, “Bogwa lagisi ammakawala ulo tomota eibodasi mwau sainela metoya oyumasi kasi tokaraiwaga mapilana Itipita. E anakaigali si dou magisi bakoli metoya baisa kasi toyamata mina gigasisi. Anikoli ammakawala kasi mmayuyu \v 8 e labusi kidamwa bakoli matausina metoya baisa mina Itipita oyumasi, e basunupuloi matausina metoya mapilana Itipita, bilosi mapilana valu saina kubilumalala, ambaisa mina Kenani, mina Itai, mina Amora, mina Peresi, mina Ivi e deli mina Yebusi tuta baisa isisuaisi. \v 9 E mokwita goli lalagi si dou ulo tomota e deli bogwa lagisi ammakawala mina Itipita si lamadada baisa matausina. \v 10 E baisa tuta bawitalaim bukulokaia guyoula Itipita, kidamwa bukuvisunupuloi ulo tomota metoya ola valu matauna.” \p \v 11 Mitaga Mosese ivitakauloki Yaubada, kawala, “Yeigu gala wala agu yeiwau. Ammakawala yeigu balokaia guyau matauna? E ammakawala bavisunupuloi mina Isireli metoya mapilana Itipita?” \p \v 12 E Yaubada ivitakaula kawala, “Yeigu igau basikailim, e avai tuta bogwa bukuvisunupuloi ulo tomota, e bukutapwarorusi baisa yeigu wa koya makwaina. Baisa bivigaki bukusimokwita mwada yeigu lawitalaim.” \p \v 13 E Mosese ikatupoi kawala, “Ki, matutona balokaia mina Isireli, e baluki matausina kawagu, ‘Ka! Si Yaubada tubumia leiwitalaigu lamakaiam!’ e bogwa bikatupoiyaigusi kawasi, ‘Ami yagalaga?’ E, ammakawala baluki matausina?” \x - \xo 3.13 \xt Sun 6.2-3\x* \p \v 14 Yaubada ikaibiga, kawala, “Yeigu wala matoulegu. Baisa ibodaim yoku bukulivala baisa matausina. Kawam, ‘Matauwena yagala idokaisi “Yeigu Wala”\f e \ft Mina Iberu idokaisi Yaubada yagala “Yeigu Wala” (baisa si biga Yahweh); mitaga yakidasi tuta tuta kaimapula maigana taginisi “Guyau”. Kugisi Vit 2.4 kala katumiki.\f* eiwitalaigu lamakaiami.’ \x - \xo 3.14 \xt YG 1.4,8\x* \v 15 Kuluki mina Isireli kidamwa yeigu Guyau Yaubada, si Yaubada tubusia, e Eberaam, Aisake deli Yekobe si Yaubada, bogwa lawitalaim lokumakaia matausina. Maigana goli yagagu bikanuvagasi. E matubosina, avai tubwa avai tubwa igau bikaloubusisi, bogwa bidokaigusi baisa makawala. \v 16 Kula kukouguguli kasi tokugwa mina Isireli, e bukuluki kidamwa yeigu Guyau Yaubada, si Yaubada tubusia, e Eberaam, Aisake deli Yekobe si Yaubada, bogwa layoumatila baisa yoku. E bukuluki matausina kidamwa yeigu lamakaia matausina, e kidamwa bogwa lagisi avaka mina Itipita ivigakaisi matausina. \v 17 E ka, yeigu bogwa lanagi kidamwa basunupuloi matausina metoya osi lumkoli saina mwaugaga mapilana Itipita, e balau mapilana valu saina kubilumalala, ambaisa mina Kenani, mina Itai, mina Amora, mina Peresi, mina Ivi, e deli mina Yebusi si valu. \p \v 18 “Ulo tomota bilagaisi avaka bukuluki matausina. Oluvi bukulosi deli tokugwala Isireli, e bukulokaiasi guyoula Itipita, e bukuluki matauna kawam, ‘Matauna Guyau, mina Iberu si Yaubada, bogwa iyoumatila baisa yakamaisi. Baisa tuta bukutagwala bakatavinasi kwaitolu yam oviloupakala, kidamwa bakagabwaisi lula baisa Guyau ma Yaubadasi.’ \v 19 Anikoli matauna guyoula Itipita gala wala bitugwalaimi bukulosi. Ilagoli kidamwa matauna guyau bibani kala komikikana e bogwa bitugwalaimi bukulosi. \v 20 Paila ka! Metoya ogu peula bavagi mimilisi vavagi kabovitukokola e makawala bamipuki matausina mina Itipita. Oluvi matauna titoulela bitugwalaimi bukulosi. \p \v 21 “Yeigu bogwa bavigaki mina Itipita bikamiabaimi mapaila avai tuta ulo tomota bilosi, gala bibodi yumawokuva wala bilosi. \x - \xo 3.21-22 \xt Sun 12.35-36\x* \v 22 Komwaidosi vilesi Isireli biboda bilokaiasi minasina vilesi Itipita otalisi e deli availa vilesi Itipita eivigakaisi si ula, e iboda binigadaisi karekwa e deli kasi katububula goula deli siliba. E mina Isireli bikatububulaisi litusia metoya makwaisina guguwa, e bikauwaisi bilauwaisi kaikeyasi mina Itipita.” \c 4 \s1 Yaubada ikatupewoli Mosese \p \v 1 Mosese ivitakauloki Guyau, kawala, “Ki, ammakawala? Kaina mina Isireli gala bidubumaigusi e gala wala bilagaisi avaka lalivali. E ammakawala bavigaki kidamwa bilivalasi mwada yoku gala kuyoumatila baisa yeigu?” \p \v 2 Mapaila Guyau ikatupoi matauna, kawala, “Avakaga lokuiyosi oyamam?” \p E ikaibiga, kawala, “Mna, kaitukwa wala.” \p \v 3 E Guyau ikaibiga, kawala, “Kulavi makaina kaitukwa bila opwaipwaia.” E Mosese ilavi makaina kaitukwa, e kai imila keiyuna, e matauna isakaula metoya minana keiyuna. \v 4 E Guyau iluki Mosese, kawala, “Kukwalakova kuyosi yeyunela.” Mapaila Mosese itapopula wala iyosi minana keiyuna e imila kaitukwa tuvaila. \v 5 E Guyau ikaibiga, kawala, “Bukuvagi baisa kidamwa mina Isireli bisimokwitasi kidamwa yeigu Guyau Yaubada layoumatila baisa yoku. E mayeigu goli tubusia si Yaubada, e Eberaam, Aisake deli Yekobe si Yaubada yeigu.” \p \v 6 Guyau ilukivau Mosese, kawala, “Kukovisuvi yamam bila olumoulela kam kwama.” Mosese ikabikaula, e tutala ibiigili yamala, bogwa wala iyosi katoula, e isipusipwapula wala mweyamwaidona. \v 7 Oluvi Guyau ikaibiga, kawala, “Kukovisuvivau yamam bila olumoulela kam kwama.” E matauna ivagi makawala, e tuta matutona ibiigili, bogwa imigileu makawala wala wowola komwaidona. \v 8 Guyau ikaibiga, “Kidamwaga matausina gala bidubumaimsi, kaina bininayuwasi paila kabutuvatusi ikugwa, e bogwa goli matausina bininatotilasi paila kabutuvatusi kwaiyuwela. \v 9 Mitaga kaina bigisaisi kwaiyu kabutuvatusi makwaisina e gala wala bidubumaimsi e galaga binakaigalaisi avaka kulilivali. Kidamwa makawala, ka - kuvagi makawala baisa. Kukili sitana sopi metoya wa Waya Naili kuligabu bila opwaipwaia. E sopi baisa bidavila bimili buyavi wala.” \p \v 10 Mitaga Mosese ikaibiga, kawala, “Woo, mwa! Guyau, gala, galaga bukuwitalaigu. Paila uula gala tobigitomoya yeigu. Ka, igau okuvitouula lokudouwaigu e leima yam lagaila, gala wala tobigitomoya yeigu. Paila yeigu togum toyo tokamtomota wala yeigu.” \p \v 11 E Guyau iluki matauna, kawala, “Mwa! Ki, availaga isaiki tomota wodola? Kaina availa ivigaki matauna bituli kaina bikutabu? E availaga ivigaki matauna bimitalala kaina bikau? Baisa goli mayeigula Guyau. \v 12 E tuta baisa bukula, igau bayogigibali paila m bigatona, deli igau bavitulokaim avaka bukulivali.” \p \v 13 Mitaga Mosese ivitakaula, kawala, “Wa, Guyau, gala wala. Akoma lopom. Ka, kuwitali availa.” \p \v 14 E Guyau la gibuluwa iviloubusi baisa Mosese ikaibiga, “Ammakawalaga tuwam Eroni, matauna dalela Libai? Anikoli wala matauna tobigitomoya. E ka, matauna baisa tuta leimaima bibodaim, e deli kala mwamwasila nanola kidamwa bigisaim. \v 15 Yoku gagabila bukuluki matauna deli bukulivala baisa matauna avaka bilivali. Yeigu bapilasaimi kamitaiyu bukulivalasi e deli yeigu balukwaimi kamitaiyu avaka bukuvagaisi. \v 16 Matauna bivigaki makawala wodom, deli kaimapum bilivala baisa tomota. E yokugwa makawala Yaubada, paila bukuluki matauna avaka bikaibigi. \v 17 Kukwau makaina kaitukwa kulau, paila bukuvagi mimilisi kabutuvatusi metoya makaina.” \s1 Mosese ikaimilavau mapilana Itipita \p \v 18 E Mosese ikeiita baisa yawala Yetoro, e iluki matauna, kawala, “Kaina bukutugwalaigu bakaimilavau mapilana Itipita, e bavakawoli veyagwa e banevi kaina tommomova isisuaisi.” E yawala itagwala e itali matauna. \p \v 19 E matutona Mosese isisu wala mapilana Midiani, Guyau iluki matauna, kawala, “Kukwaimilavau Itipita, paila matausina mwada bikatumataimsi bogwa eikaligasi.” \v 20 E Mosese ikoluluvi la kwava deli litula,\f f \ft Mosese litula baisa Gerisom (Sun 2.22) deli Eliesa (Sun 18.3-4).\f* eivisiyeila wa ase, e ivatuboulolasi bilosi Itipita. E deli iyosi kaitukwa makaina Yaubada eiluki bikau. \p \v 21 Tuvaila Guyau iluki Mosese, kawala, “Ka, bogwa bukukwaimilavau mapilana Itipita, e mapaila kuyamata bukuvagi komwaidona makwaisina kabutuvatusi omatala guyau avaka lakatupewolaim paila bukuvagi. Taga igau bavigaki guyau matauna bikasai dabala e gala bikilavi tomota. \v 22 E bukuluki matauna kidamwa yeigu Guyau alivala kawagu, ‘Isireli mabudona makawala ulo kuluta tau. \v 23 Lalukwaim mwada bukukilavi latugu bila bitapwaroru baisa yeigu, taga yoku kuyusi. E ka, baisa tuta bakatumati m kuluta latum tau.’” \x - \xo 4.23 \xt Sun 12.29\x* \p \v 24 Ililoulasi bilosi Itipita, e katupotala kabosikaiwa makadana keda, Yaubada ibodasi sola Mosese deli mwada magila bikatumati matauna. \v 25-26 E minana Siporai ikau memetu e ibobu latula tau wowola e ikau kanavina ikipituki kaikela Mosese. Paila isim kasi gulogula paila bobu,\f g \ft Kugisi makasana Biga Kala Katumiki.\f* e mapaila minana iluki Mosese, kawala, “Ka, bogwa ladokaim ulo mwala metoya obuyavi.” Mauula Yaubada ikoli Mosese la momova. \p \v 27 E tuta matutowena goli Guyau eikaibiga baisa Eroni, kawala, “Kula oviloupakala e bukubodi Mosese.” Mapaila bogwa eila e ibodi matauna wa koya makwaina kwebumaboma.\f h \ft Koya makwaina Sinai; kugisi Sun 3.1.\f* E matutona Eroni eibodi Mosese e iviyuwoli matauna. \v 28 Mapaila Mosese eiluki Eroni vavagi komwaidona avaka Guyau eilivali matutona eiluki bikaimilavau Itipita, e deli goli eiluki kabutuvatusi makwaisina eikaraiwogi matauna bivagi. \v 29 Mapaila Mosese sola Eroni ilosi Itipita ikougugulaisi komwaidona mina Isireli kasi tokugwa. \v 30 E Eroni iluki mabudona vavagi komwaidona makwaisina avaka Guyau eilukibogwi Mosese, e oluvi Mosese ivagi komwaidona kabutuvatusi makwaisina omitasi tomota. \v 31 E matausina idubumaisi wala. E avai tuta eilagaisi ammakawala Guyau eimakaia mina Isireli deli eigisi ammakawala eibodasi mwau metoya oyumasi toyamata mina gigasisi, e mina Isireli ikavaginasi itapwarorusi. \c 5 \s1 Mosese sola Eroni ilokaiasi guyoula Itipita \p \v 1 Oluvi Mosese sola Eroni ilokaiasi guyoula Itipita ikaibigasi, kawasi “Ka! Matauna Guyau mina Isireli si Yaubada leikaibiga, kawala, ‘Kutugwali ulo tomota bilosi, e bivagaisi paka oviloupakala paila bitemmalaigusi.’” \p \v 2 E matauna guyau ikavilavila, kawala, “Wa! Availaga Guyau ke? Avaka uula banakaigali matauna e batugwali mina Isireli bilosi? Gala anikoli matauna Guyau e gala ibodi batugwali mina Isireli bilosi.” \p \v 3 Mosese sola Eroni ivitakaulasi, kawasi, “Ka! Mina Iberu si Yaubada iyoumatila baisa yakamaisi. E ka! Kutugwalaimasi kidamwa bakaliloulasi makawala kwaitolu yam bakalokaiasi mapilana oviloupakala, e baisa bakagabwaisi lula baisa Guyau ma Yaubadasi. Kidamwa gala bakavagaisi makawala, igau bikatumataimasi metoya wa lelia kaina okabilia.” \p \v 4 E matauna guyau iluki Mosese sola Eroni, kawala, “Avaka yokomi kudokaisi bukuvigakaisi tomota mwada bisilavaisi si paisewa? Kukwaimilivauwaisi matausina ula baisa osi paisewa. \v 5 Paila yokomi saina bidugaga kami bawa e kukwalisauwaimasi yakamaisi mina Itipita kama bawasi. Ki, kudokaisi tuta baisa magimi mwada bukusimwaisi paisewa kadai?” \p \v 6 E mapaila yam makwaiwena wala guyoula Itipita ikaraiwogi towotetila kasi tokaraiwaga deli tokugwala mina Isireli, kawala, \v 7 “Gala tuvaila bukusakaisi tomota, lei yammatutila\f i \ft Bibobwaisi miyasina yakukukupi e bikenevigolaisi deli mlomwaluva, e makawala bikatupewolaisi kidamwa gala bikatumsomsoli avai tuta bilibulabu.\f* paila bikepupolaisi deli mlomwaluva bimila dakuna. Mitaga ibodi wala bilosi e binainevisi miyasina paila titoulesi. \v 8 Mitaga bukulukwaisi matausina ibodi bikepupolaisi mlomwaluva bimila dakuna makawala omitibogwa eivagaisi, bivagaisi kala bawa makawala omitibogwa e kala bawa gala bibusi. Paila matausina si paisewa saina gagabila, e mapaila baisa tuta tuta ininigadasi baisa yeigu kidamwa batugwali matausina bilosi e bigabwaisi lula baisa si Yaubada. \v 9 Kulukwaisi matausina bipaisewasi peula, deli bukuyamataisi matausina bisalausi, e taga binakaigalaisi avaka si biga tosisasopa.” \p \v 10 E towotetila kasi tokaraiwaga deli mina Isireli paisewa kala tokugwa isolasi baisa mina Isireli kawasi, “Ka! - guyau eilivala gala tuvaila bisakaimi lei. \v 11 Mitaga titoulemi wala bukunevisi ambaisa goli bukukowaiyasi, e bukukwepupolaisi mlomwaluva bimila dakuna makawala omitibogwa okuvagaisi, e kala bawa makawala omitibogwa.” \v 12 E tomota ikabiselusi olopola Itipita inainevisi lei. \v 13 Mitaga kasi tokaraiwaga ikominimanaisi matausina kidamwa bikepupolaisi mlomwaluva deli lei bimila dakuna yam kwaitala kwaitala. E ikaraiwagasi kala bawa gala sitana bibusi, mitaga ibodi bivigakaisi makawala goli omitibogwa igau tutala isisakaisi deli lei. \v 14 E mina Itipita tokaraiwaga igimsisaisi mina Isireli tokugwala paisewa paila goli eivigakaisi matausina mwada bikaraiwogaisi paisewa. E ikatilakaiyaisi, kawasi, “Ki, avaka paila yokomi gala kukwepupolaisi mlomwaluva bimila dakuna kala bawa makawala lokuuvagaisi omitibogwa?” \p \v 15 Matausina paisewa kala tokugwa ilokaiasi guyau, ikavilavilasi kawasi, “Mwa, Guyau! Avaka uula lokuvagi makawala baisa yakamaisi? \v 16 Paila gala bisakaimasi lei, mitaga isaitaula m kwaraiwaga paila bakakepupolaisi mlomwaluva deli lei bimila dakuna. E ka, tuta baisa goli igimsisaimasi, e uula goli yoku.” \p \v 17 E guyau ivitakauloki, kawala, “Uula goli yokomi saina tonunumata okupakaisi paisewa, e mauula lokunigadaigusi mwada batugwalaimi bukulosi bukugabwaisi lula baisa Guyau Yaubada. \v 18 Nani! Kukweiitasi omi paisewa. Gala wala bisakaimi lei, mitaga ibodaimi wala bukukwepupolaisi mlomwaluva deli lei bimila dakuna e kala bawa gala bibusi.” \v 19 E paisewa kala tokugwa ivitusaisi bogwa bibodaisi mwau. Paila matauna guyau eiluki bikepupolaisi mlomwaluva bimila dakuna kala bawa makawala omitibogwa. \p \v 20 Avai tuta tokugwa isilavaisi, ibodaisi Mosese sola Eroni, paila bogwa itutulaisi matausina. \v 21 E ilukwaisi Mosese sola Eroni, kawasi, “Yaubada bogwa igisi avaka lokuvagaisi, deli bogwa bimipukwaimi, paila uula lokuvigakaisi guyau deli la tosikwawa ikoulovaidasi. Ka, yokomi bogwa lokuyomitulaisi kada pakulasi mwada bikatumataidasi.” \s1 Mosese la kavilavila baisa Guyau \p \v 22 E Mosese tuvaila itovilaki Guyau, ikaibiga, kawala, “Mwa! Guyau, avaka paila kuyovikidadi m tomota? Avaka uula lokuwitalaigu lama baisa? \v 23 Ka! Matutona lalokaia guyau mwada balivala paila yoku - ee, eima lagaila goli, matauna ikatugisisi matausina, deli gala wala avaka kuvagi bipilasi matausina.” \c 6 \p \v 1 Mapaila guyau Yaubada iluki Mosese, kawala, “Ka, makateki bukugisi avaka bavigaki guyoula Itipita. Bogwa bakomikikani matauna bitugwali ulo tomota bilosi. E ka, bakomikikani matauna kidamwa mwada biyobutubutaimi bukusunapulasi metoya ola valu.” \s1 Mosese kala dou \p \v 2 Yaubada iluki Mosese, kawala, “Yeigu wala Guyau. \x - \xo 6.2-3 \xt Vit 17.1; 28.3; 35.11; Sun 3.13-15\x* \v 3 Ayoumatila baisa Eberaam, Aisake deli Yekobe makawala Topeuligaga Yaubada yeigu, mitaga gala avituloki matausina mwada binikolaigusi metoya yagagu igibumaboma, maigana Guyau. \v 4 E tuvaila akabutu deli matausina, e akatotila basaiki matausina valu Kenani, makwaina eisibogwasi makawala togilagala. \v 5 E baisa tuta bogwa lalagi si kayagigila mina Isireli, matausina mina Itipita eivigakaisi si ula, e bogwa laluluwai ulo kabutu.\f j \ft Kugisi Sun 2.24 kala katumiki.\f* \v 6 Mapaila kuluki mina Isireli kidamwa yeigu laluki matausina, kawagu, ‘Yeigu goli Guyau. E yeigu bogwa bakolaimi deli batanekwaimi metoya kami katupipi avaka mina Itipita eivagaisi. Bavitukoli yamagu kweyapeula, paila bamai mipuki saina mwaugaga baisa matausina e yokomiga bakolaimi. \v 7 E bavigakaimi ulo tomota tatougu, e yeigu wala mi Yaubada. E avai tuta batanekwaimi metoya kami katupipi baisa mina Itipita, e ka - bukunikolaisi kidamwa yeigu Guyau mi Yaubada. \v 8 Bamaiyaimi ovalu makwaina bogwa lakatotila basaiki Eberaam, Aisake deli Yekobe. E baisa goli basakaimi mi valu tatoumi. Yeigu goli Guyau.’” \v 9 E Mosese iluki makawala baisa mina Isireli, mitaga gala wala inakaigalaisi matauna. Paila uula si kaisisu mwau sainela osi tuta ula, e gala gagabila binanamsasi duwosisia. \p \v 10 Oluvi Guyau iluki Mosese, kawala, \v 11 “Kulokaia guyoula Itipita e kuluki ibodi bitugwali mina Isireli bisilavaisi la valu.” \p \v 12 Mitaga Mosese ivitakauloki kawala, “Ilagoli mina Isireli gala binakaigalaisi kaigagu. E mapaila ammakawalaga matauna guyau bilagi ulo biga? Paila tokamtomota yeigu.” \p \v 13 Guyau Yaubada ikaraiwogi Mosese sola Eroni kawala, “Ka! Kulosi kulukwaisi mina Isireli deli guyoula Itipita kidamwa yeigu lakaraiwogaimi kidamwa bukukugwaiyaisi mina Isireli bisunapulasi metoya mapilana Itipita.” \s1 Mosese sola Eroni dalesi yagasi \p \v 14 Rubeni matauna Yekobe la kuluta, litula kasitaivasi, Anoki, Palu, Esironi, Kami; matausina deli goli tubusia dala madalasina yagasi eiginaisi. \v 15 Simioni litula kasitailima kasitaitala, Yemweli, Yamini, Owadi, Yakini, Sowara, deli Sauli. Sauli matauna inala vilela Kenani; matausina goli tubusia dala madalasina yagasi eiginaisi. \v 16 Libai litula kasitaitolu, Gerisoni, Koati, Mirari; matausina goli tubusia dala madalasina yagasi eiginaisi. Libai isisu kala taitu iboda 137. \x - \xo 6.16-19 \xt Baw 3.17-20; 26.57-58; 1 Lil 6.16-19\x* \v 17 Gerisoni litula kasitaiyu, Libini, Simei, e matausina dalesi saina bidugaga. \v 18 Koati litula kasitaivasi, yagasi, Amram, Isa, Ebironi, Usieli. Koati isisu kala taitu iboda 133. \v 19 E Mirari litula kasitaiyu Mali, sola Msi; matausina goli Libai dalela deli tubusia. \p \v 20 Amram ivaiya tabula wala titoulela; tamala luleta, yagala Yokebedi, e iuni Eroni sola Mosese. E Amram isisu kala taitu iboda 137. \v 21 Isa litula kasitaitolu; Kora, Nepegi, deli Sikiri. \v 22 Usieli makawala goli, litula kasitaitolu; Misaeli, Elisapani deli Sitiri. \p \v 23 Eroni ivaiya Elisiba, minana Aminadaba latula, e Nasoni luleta, e minana iuni litula Nadaba, Abiu, Eleasa, deli Itama; \v 24 Kora litula kasitaitolu; Asiri, Elikana, deli Abiasapi, Matausina tubusia madalana dalela Kora. \v 25 E Eleasa matauna Eroni latula, ivaiya Putieli latula. E iuni latula Peniasi. E matausina goli kasi tommoya metoya odalela Libai. \p \v 26 E Eroni sola Mosese, matausina Guyau eiluki kawala, “Kusunupuloiyaisi dala Isireli metoya Itipita.” \v 27 E matolesi goli eilulukwaisi guyoula Itipita kidamwa bikilai mina Isireli. \s1 Guyau la karaiwaga baisa Mosese sola Eroni \p \v 28 Tuta makwaina Guyau ilivala baisa Mosese mapilana Itipita, \v 29 ikaibiga kawala, “Yeigu goli Guyau. Kuluki guyoula Itipita komwaidona vavagi avaka balukwaim.” \p \v 30 Taga Mosese ivitakauloki, “Ka, kunikoli yeigu tokamtomota, e ammakawalaga guyau bilagi ulo biga?” \c 7 \p \v 1 E Guyau Yaubada ikaibiga kawala, “Ka, bavigakaim makawala Yaubada baisa guyau matauna, e tuwam Eroni bilivala m biga baisa matauna makawala m tovitoubobuta. \v 2 Kuluki Eroni komwaidona avai karaiwaga balukwaim, e matauna biluki guyau mwada bitugwali mina Isireli bisilavaisi la valu. \v 3 Mitaga bavigaki guyau bikasai dabala, e gala goli binakaigalaim, ilagoli yeigu bavagi bidubadu kabutuvatusi saina kabokokola olopola Itipita. \x - \xo 7.3 \xt VA 7.36\x* \v 4 E oluvi bamipuki mina Itipita saina mwau sainela, e deli bavisunupuloi ulo tomota dalesi bisilavaisi valu makwaina. \v 5 E avai tuta bamipuki mina Itipita, deli bavisunupuloi mina Isireli, e mina Itipita bogwa bikatetasi kidamwa yeigu goli Guyau.” \v 6 E Mosese deli Eroni ivagaisi avaka Guyau eikaraiwogi. \v 7 Tuta makwaina ililivalasi baisa guyau matauna, Mosese kala taitu kweluwolima kweluwotolu, e kweluwolima kweluwotolu kwaitolu kala taitu Eroni. \s1 Eroni la kaitukwa \p \v 8 E Guyau Yaubada iluki Mosese sola Eroni kawala, \v 9 “Kidamwa guyau matauna bilukwaimi kidamwa bibodi bukuuvagaisi avai kabutuvatusi mwada matauna bisimokwita avaka lokuvagaisi, e kuluki Eroni bilavi la kaitukwa watanawa omatala guyau, e bogwa bidavila bimila keiyuna.” \v 10 Mapaila Mosese sola Eroni ilokaiasi guyau e ivagaisi avaka Guyau Yaubada eikaraiwogi bivagaisi. Eroni ilavi la kaitukwa watanawa omatala guyau deli la tosikwawa e ka! - kaitukwa makaina idavila imila keiyuna. \v 11 Mapaila guyau idou la tokwabitam deli la tomigameguva, e metoya osi meguva ivagaisi makawala wala. \v 12 Matausina ilavaisi si kaitukwa watanawa e kaitukwa makaisina idavilasi imila keiyunasi. Mitaga Eroni la kaitukwa itokaia ilupoli si kaitukwa. \v 13 Mitaga guyau matauna ikasai wala dabala e gala wala binakaigali Mosese sola Eroni. \s1 Mina Itipita ibodasi mimilisi silagi \s1 \bk Buyavi\bk* \p \v 14 E Guyau Yaubada iluki Mosese kawala, “Matauna guyau saina kasai dabala, e gala wala itagwala tomota bilosi. \v 15 Igau kaukwau kula kuvabodi matauna tutala bisalili bila wa Waya Naili. E kaitukwa kukwau, makaina lokuvigaki eimila keiyuna, e kututuli matauna opapala waya. \v 16 E bukuluki guyau matauna kawam, ‘Ka, matauna Guyau, mina Iberu si Yaubada goli, bogwa eiwitalaigu lamakaiam mwada balukwaim bukutugwali la tomota bilosi kidamwa bitapwarorusi baisa matauna oviloupakala. Lalivilabogwʹo mitaga gala wala kutagwala - ee, eima lagaila. \v 17 E mwa, guyau, ka - Guyau Yaubada eilivala kidamwa yoku makateki bukunikoli matauna metoya baisa avaka makateki bivagi. Ka, kugisi - bogwa bawaiya sopi dabala, e sopi bidavila bimili buyavi. \x - \xo 7.17 \xt YG 16.4\x* \v 18 E yenala waya bikaligasi, e maduyona waya yena minasina bisoboginasi e mina Itipita gala igagabila bimomsi metoya maduyona.’” \p \v 19 Guyau Yaubada iluki Mosese, kawala, “Kuluki Eroni kawam, ‘Kaitukwa kuyosali odubasi waya, waya kadakilikeli, deli katuwotu, olopola Itipita. E bimili buyavi, e valu Itipita viloumwaidona kasi sopi buyaviwokuva wala ambaisa ambaisa, tuvaila okasi kaboma deli kasi lukwava goli.’” \p \v 20 E Mosese sola Eroni ivagaisi avaka Guyau la karaiwaga. Omitasi guyau matauna deli la tosikwawa, Eroni iyosali kaitukwa wa waya e iwaiya dabala sopi, e sopi idavila imili buyavi. \v 21 E yena imiliaki waya ikaligasi iboginaki, e mina Itipita gala gagabila bimomsi metoya wa waya. Paila viloumwaidona valu Itipita buyaviwokuva wala isisu. \v 22 E guyau la tomigameguva ivagaisi makawala metoya osi meguva. Mitaga guyau ikasai dabala makawala silovala. Paila gala sitana binakaigali si biga Mosese sola Eroni, makawala goli Guyau bogwa eikaibigi. \v 23 Mitaga itovila ila ola ligisa, paila gala sitana itapuloki nanola vavagi baisa. \v 24 E komwaidosi mina Itipita ikilikelisi wa waya opapala paila kasi sopi, paila gala gagabila bimomsi metoya wa waya. \p \v 25 E yam makwaina Guyau Yaubada iwaiya sopi wa waya, e oluvi kwailima kwaiyu yam bogwa leiwokuva. \c 8 \s1 Kumeu \p \v 1 E Guyau Yaubada iluki Mosese kawala, “Kulokaia guyau e kuluki matauna kawam, ‘Guyau Yaubada eilivala, Kutugwali ulo tomota bilosi paila bitapwarorusi baisa yeigu. \v 2 Kidamwa bukuyusi, bamipuki m valu, bavigaki kumeu goli bivakasau. \v 3 Waya Naili saina bivakasewoki kumeu, e bisilavaisi waya bisuvisi om ligisa, matabudona okukwanukwenu, okabam, osi bwala m tosikwawa deli m tomota, deli goli om kumkumla, deli kam kwavayega. \v 4 Bipelasi owowom, ouwosi m tomota deli komwaidosi m tosikwawa.’” \fig Bipelasi owowom|src="Vallotton 0200804" size="col" copy="(EXO 8.4) frogs " ref="8.4" \fig* \p \v 5 E Yaubada iluki Mosese kawala, “Kuluki Eroni biyosali la kaitukwa odubasi waya, waya kadakilikeli deli katuwotu, e bikatubutu kumeu bikayalaguvasi bimiliaki valu Itipita.” \v 6 E Eroni iyosali la kaitukwa odubasi komwaidona sopi, e kumeu ikayalaguvasi imiliaki valu. \v 7 Mitaga tomigameguva imeguvasi, e matausina deli ikatubutaisi kumeu ikayalaguvasi. \p \v 8 E guyau idou Mosese sola Eroni ikaibiga kawala, “Kunigadasi baisa Yaubada bikau kumeu biligaiwa, e batugwali m tomota bilosi, paila bilulasi baisa Guyau Yaubada.” \p \v 9 Mosese ivitakaula kawala, “Amwasawa wala banigada paila yoku. Mitaga kusaili wala tutala e banigada paila yoku, m tosikwawa deli kam viloumgwa. E kumeu bitamwausi, gala natana bisisu mesinaku wala wa Waya Naili.” \p \v 10 E guyau ivitakauloki kawala, “Nabwaiaga bukunigada paila yeigu kadai.” \p E Mosese ikaibiga kawala, “Bogwa bavagi makawala kulivala, e mapaila bukunikoli gala taitala tuvaila yaubada makawala Guyau ma Yaubadasi. \v 11 Yoku, m tosikwawa e deli kam viloumgwa gala tuvaila bukugisaisi kumeu minasina, e kumeu bitamwausi mesinaku wa Waya Naili.” \v 12 E oluvi Mosese sola Eroni isilavaisi guyau. E Mosese inigada baisa Guyau Yaubada paila biligaiwa kumeu, baisa kabomipuki leisaiki guyoula Itipita. \v 13 E Guyau Yaubada ivagi makawala Mosese einigadi, e ka! - kumeu wa bwala, olopola valu deli olawodila idoumlabasi wala. \v 14 E mina Itipita ikatugugulaisi gulovakavekasi e ikanai wala iboginaki valu. \v 15 E avai tuta guyau igisi kumeu bogwa eivadoumsi, e tuvaila wala ikasai dabala, gala bilagi si biga Mosese sola Eroni, makawala Guyau Yaubada leikaibigibogwi paila matauna guyoula Itipita. \s1 Segusegu \p \v 16 E Guyau Yaubada iluki Mosese kawala, “Kula kuluki Eroni bikau la kaitukwa biwaiya pwaipwaia e viloumwaidona Itipita tubumyoula bimila segusegusi.” \v 17 E Eroni ikau la kaitukwa iwaiya pwaipwaia e wa tuta matutona tubumyou komwaidona olopola Itipita imila segusegusi, e ikuboli tomota deli mauna nasigisagina. \v 18 E tomigameguva ivigikonaisi si meguva mwada segusegu bikaloubusisi tuvaila, mitaga eiwaisi isomatasi. Kugisa, ambaisa ambaisa seguseguwokuva wala, \v 19 e tomigameguva ilokaiasi ilukwaisi guyau kawasi, “Yaubada wala matauna eivagi baisa.” Mitaga matauna guyau ikasai dabala, e gala bilagi si biga Mosese sola Eroni, makawala goli Guyau Yaubada bogwa eilivali. \x - \xo 8.19 \xt Lk 11.20\x* \s1 Nigunagu \p \v 20 E Guyau Yaubada iluki Mosese kawala, “Nabwaia kaukwau pikekita bukula kubodi guyau tutala bisalili bila wa waya, e kuluki matauna kidamwa baisa Guyau Yaubada eilivala, kawala, ‘Kutugwali ulo tomota bilosi, kidamwa bitapwarorusi baisa yeigu. \v 21 E akatululutaim kidamwa bukuyusi, e bamipukwaim e bawitali nigunagu baisa yoku, deli m tosikwawa deli kam viloumgwa. Komwaidona mina Itipita si bwala bivakasau wala nigunagu, e minasina bikubolaisi pwaipwaia. \v 22 Mitaga bavitopali mapilana Goseni\f k \ft Kugisi Vit 47.6.\f* bayamata ambaisa ulo tomota eisisuaisi, e gala goli nigunagu bikaloubusisi baisa. Bavigaki makawala kidamwa bukunikolaisi yeigu Guyau asisu valu makwaina. \v 23 E balivi ulo tomota e m tomota. Makwaina kabutuvatusi nabwaia wala bikaloubusi.’” \v 24 E Guyau Yaubada iwitali budoveka nigunagu ola valu guyau matauna, deli la tosikwawa osi bwala, e viloumwaidona valu Itipita ivakasau iyogagi metoya minasina nigunagu. \p \v 25 E tuta makwaina guyau idou paila Mosese sola Eroni e iluki kawala, “Kulosi ovalu wala e kululasi baisa mi Yaubada olopola valu makwaina.” \p \v 26 Mitaga Mosese ivitakauloki kawala, “Kidamwa bakavagaisi makawala e baisa gala wala duwosisia. Paila kidamwa mauna bakavigakaisi lula baisa Guyau ma Yaubadasi, e baisa biyomwau ninasi\f l \fq biyomwau ninasi mina Itipita. \ft paila uula eidokaisi mauna minasina makawala si yaubada e bomala availa bikatumati.\f* mina Itipita. Kidamwa bakayosisi minasina mauna bakalulasi ambaisa mina Itipita bigisaimasi, e bogwa bikatubuyavaimasi odakuna e bakakaligasi. \v 27 Ibodi bakakwaidadinasi yam kwaitolu olumoulela oviloupakala e bakagabwaisi lula baisa Guyau ma Yaubadasi, makawala matauna eikaraiwogaimasi.” \p \v 28 E guyau matauna ikaibiga, kawala, “Bogwa batugwalaimi bukulosi bukugabwaisi lula baisa Guyau mi Yaubada olumoulela oviloupakala, kidamwa goli gala bukulosi kaduwonaku. E, bukunigadasi paila yeigu.” \p \v 29 Mosese ivitakauloki kawala, “Matutona basilavi baisa e bogwa banigada baisa Guyau kidamwa nabwaia nigunagu bisilavaimi, yoku deli m tosikwawa deli kam viloumgwa. Mitaga bukuyamata taga tuvaila bukusipulokaimasi deli bukusilibodi tomota bilosi paila bilulasi baisa Guyau.” \p \v 30 Mosese isilavi guyau e ila inigada baisa Guyau Yaubada. \v 31 E Guyau ivagi makawala avaka Mosese la nigada. Nigunagu isilavaisi guyau matauna, deli la tosikwawa deli kala viloumgwa, e gala natana nigunagu ikesa. \v 32 Mitaga tuta baisa tuvaila goli guyau ikasai dabala, e tuvaila gala bitugwali tomota bilosi. \c 9 \s1 Mauna ikaligasi \p \v 1 E Guyau iluki Mosese kawala, “Kulokaia guyoula Itipita e kuluki kidamwa Guyau, mina Iberu si Yaubada goli, eikaibiga kawala, ‘Kutugwali ulo tomota bilosi e gagabila bitapwarorusi baisa yeigu. \v 2 Kidamwa bukuyusivau, \v 3 igau bamipukwaim e bawitali lelia saina gaga baisa mi mauna komwaidona - mi wosa, mi ase, mi kameli, mi bulumakau, mi sipi deli mi gota. \v 4 E balivi mina Isireli si mauna e mina Itipita si mauna, e mina Isireli si mauna gala wala natana bikaliga. \v 5 E yeigu Guyau bogwa laluvatuta baisa nabwaia wala, kidamwa bogwa bavagi makawala.’” \p \v 6 E eiyam Guyau ivagi avaka bogwa eilivala bivagi, paila komwaidona maunela Itipita ikaligasi, mitaga mina Isireli si mauna gala wala natana ikaliga. \v 7 E guyau matauna ikatupoi avaka eikaloubusi, e ilukwaisi matauna kidamwa gala wala natana mina Isireli si mauna eikaliga. Mitaga guyau ikasai wala dabala e gala goli bitugwali mina Isireli bilosi. \s1 Pukuna \p \v 8 E Guyau iluki Mosese sola Eroni kawala, “Kuyeilisi yelivila tubwaga metoya okumkumla, e yoku Mosese bukulavi bila walakaiwa omatala guyau. \v 9 E tubwaga bogwa bikaligiaki makawala tubumyou olopola Itipita komwaidona e bikaloubusi pukuna bimila pwasa ouwosi tomota deli si mauna.” \v 10 Mapaila ikauwaisi tubwaga metoya okumkumla, e itotusi guyau omatala, e Mosese ilavi ila walakaiwa, e bogwa ikaloubusi pukuna eimila pwasa ouwosi tomota deli goli si mauna. \x - \xo 9.10 \xt YG 16.2\x* \v 11 E matausina tomigameguva gala gagabila bilokaiasi Mosese omatala, paila uula uwosi pukunawokuva wala, makawala komwaidosi mina Itipita. \v 12 Mitaga Guyau Yaubada ivigaki guyau matauna ikasai dabala e gala itagwala binakaigali si biga Mosese sola Eroni, makawala Guyau eilivala. \s1 Kuna kwekulokula \p \v 13 E Guyau Yaubada iluki Mosese kawala, “Ka, nabwaia kaukwau pikekita kutokaia kula omatala guyau e kuluki matauna kidamwa Guyau, matauna mina Iberu si Yaubada, eikaibiga, kawala, ‘Kutugwali ulo tomota bilosi e bitapwarorusi baisa yeigu. \v 14 Bogwa bamipuki m tosikwawa deli kam viloumgwa, mitaga tuta baisa bakatumkulovi e yoku tuvaila bamipukwaim, kidamwa bukunikoli gala taitala makawala yeigu ovalu watanawa komwaidona. \v 15 Kidamwa batagwala mwada bakatumataim deli m tomota matausina metoya wa lelia, e yokomi komwaidomi wala bukudoumlabasi. \v 16 Mitaga magigu bavitulokaimi ulo peula, e mapaila atagwala bukusisuaisi wala tommomova, kidamwa bulogagu bukulivalaisi e bikaligiaki ovalu watanawa komwaidona. \x - \xo 9.16 \xt Rm 9.17\x* \v 17 E yoku saina kasai dabam gala magim bukutugwali ulo tomota bilosi. \v 18 E mapaila makulovala nabwaia bamai utuyagila saina kwevakaigaga, deli kuna kwekulokula bikapusisi, gala kwaitala tuta mina Itipita eigisaisi makawala baisa, omitibogwa e lagaila. \v 19 Baisa tuta kuwitali biga paila mi mauna kaina avai vavagi mi guguwa isisuaisi okaukweda, kidamwa nani bimaiyaisi wa bwala olumoulela. Paila kuna kwekulokula bikapusisi baisa avai tomota deli avai mauna lokuligaiwaisi okoukweda, e komwaidosi bikaligasi.’” \v 20 Mimilisi guyau la tosikwawa ikokolasi paila Yaubada la biga, mapaila si towotetila deli si mauna isisuaisi okoukweda imaiyaisi wa bwala paila bisipepunisi. \v 21 Mimilisiga matausina gala ikabikaulasi Guyau Yaubada la katuloluta e iligaiwaisi wala okoukweda si towotetila deli si mauna. \p \v 22 E Guyau iluki Mosese kawala, “Kuyosali yamam bila wa labuma, e kuna kwekulokula bikapusisi ovalu viloumwaidona Itipita - baisa tomota, mauna, deli goli avaka avaka isususinasi obaleku.” \v 23 Mapaila Mosese iyosali la kaitukwa ikibuboti labuma, e Guyau iwitali pilapala deli kuna kwekulokula deli kavikavila iwaiya pwaipwaia. Guyau iwitali \v 24 kwaiveka utuyagila deli kuna kwekulokula, deli kavikavila ikavikavila ambaisa ambaisa. Utuyagila saina kwaiveka mwau sainela, omitibogwa mina Itipita gala kwaitala tuta igisaisi e leima lagaila. \x - \xo 9.24 \xt YG 8.7; 16.21\x* \v 25 Viloumwaidona valu Itipita kuna kwekulokula ikatudebali komwaidona avaka avaka isisuaisi okoukweda, deli goli tomota komwaidosi e mauna komwaidona ikatumtuwoli wala. Ikatumtuwoli kai kaikikekita obaleku, deli ikatuuwoli kai kaivakaveka. \v 26 Mapilana wala Goseni, ambaisa mina Isireli isisuaisi, baisa wala gala ikuna kwekulokula. \p \v 27 E guyau matauna iwitali biga baisa Mosese sola Eroni kawala, “Ka, lagaila bogwa lasula. Paila Guyau Yaubada bogwa eikamokwita, e yeigu deli agu viloumgwa bogwa kasulasi. \v 28 Kunigadasi baisa Guyau Yaubada, paila bogwa kasomatasi pilapala deli kuna kwekulokula. E alukwaimi biga katotila batugwalaimi bukulosi. Gala wala tuvaila bukusisuaisi baisa.” \p \v 29 E Mosese iluki matauna kawala, “Avai tuta basilavi valu makwaina e balokowoi yamagu banigada baisa Guyau Yaubada. E pilapala biwokuva deli gala tuvaila bikuna kwekulokula, e baisa bukunikoli kidamwa valu watanawa baisa la vavagi Guyau Yaubada. \v 30 Mitaga anikoli yoku deli m tosikwawa igau gala wala sitana kukukolaisi Guyau Yaubada.” \p \v 31 Seuloulu deli bali bogwa eigagasi, paila uula bali bogwa eimonogu deli seuloulu makateki eitam. \v 32 Mitaga gala sitana luvatala witi bigaga paila uula kasi monogu eiyobali. \p \v 33 E Mosese isilavi guyau e isunapula metoya ola valu, e ilokowoi yamala e inigada baisa Guyau Yaubada. E pilapala, deli kuna kwekulokula, deli kuna iwokuvasi wala. \v 34 E avai tuta guyau matauna igisi makwaisina vavagi bogwa leiwokuva, tuvaila wala imitugaga. Matauna deli goli la tosikwawa tuvaila wala ikasai dubasi makawala omitibogwa. \v 35 E makawala goli Guyau eilukibogwi Mosese, matauna guyoula Itipita gala bitugwali mina Isireli bilosi. \c 10 \s1 Nipawa \p \v 1 Oluvi Guyau iluki Mosese kawala, “Kula kugisi matauna guyau. Yeigu lavigaki matauna deli la tosikwawa ikasai wala dubasi, kidamwa bavagi vavagi kabutuvatusi makwaisina baisa matausina, \v 2 deli makwaisina bikatululuwaiyaimi bukulilivalasi baisa litumia deli tubumia ammakawala lakatudeu mina Itipita avai tuta lavagi makwaisina kabutuvatusi. E komwaidomi bukunikolaigusi yeigu goli Guyau.” \p \v 3 E Mosese sola Eroni ilokaiasi guyau matauna ilukwaisi kawasi, “Matauna Guyau, ma Yaubadasi mina Iberu, ilivala kawala, ‘Ammakawala kala woloula bukupakaigu goli? Bukutugwali ulo tomota bilosi, kidamwa bitapwarorusi baisa yeigu. \v 4 Kidamwa bukuyusivau, nabwaia bamai nipawa om valu. \v 5 Bivigaki saina bidugaga e bikuboli pwaipwaia deli bikomasi avai vavagi makunowena kuna kwekulokula gala ikodidaimi, deli goli kai makaisina kesa eitomwaisi. \v 6 E bivakasauwaisi makwaisina m ligisa, deli si bwala m tosikwawa deli kam viloumgwa komwaidosi. Igau bivigaki saina kala siligaga, gala makawala tubumia eibubanaisi avai tuta.’” Mitaga guyau itovila e ivatuboulola. \p \v 7 E guyau la tosikwawa ilukwaisi matauna kawasi, “Ammakawala kala woloula mwada matauna tau biyogagaidasi? Ka, bukutugwali mina Isireli tauwau bilosi. E igagabila matausina bitapwarorusi baisa Guyau si Yaubada. Ki, kaina gala kunikoli viloumwaidona Itipita ikatudumani?” \p \v 8 Mapaila ikaimilivauwaisi Mosese deli Eroni baisa guyau matauna, e iluki matausina kawala, “Desi wala! Igagabila bukulosi bukutapwarorusi baisa Guyau mi Yaubada. Mitaga - ki, availaga bilosi?” \p \v 9 Mosese ivitakauloki kawala, “Yakamaisi komwaidomasi wala bakalosi deli litumaiasi e deli ma nunumoyasi. Bakalauwaisi litumaiasi tauwau deli vivila, e tuvaila ma sipisi ma gotasi, e ma bulumakausi. Paila ibodi bakapakasi e bivigaki kala taimamila Guyau ma Yaubadasi.” \p \v 10 E guyau matauna ivitakauloki kawala, “Alivala biga katotila omatala Guyau, gala igagabila batugwali mi nunumoya deli gugwadi bukulauwaisi. Bogwa agisimlili kidamwa kunainevisi ammakawala bukukoulovaigusi wala. \v 11 Gala wala! Ka, tauwau wala bilosi bitapwarorusi baisa Guyau, kidamwa makawala magimi.” E iyabaisi Mosese sola Eroni isunapulasi metoya omatala matauna guyau. \p \v 12 E Guyau iluki Mosese kawala, “Kuyosali yamam odabala Itipita viloumwaidona, e nipawa bimaisi. E bimaisi bikomasi vavagi komwaidona kwesususinasi, vavagi komwaidona kesala avaka kuna kwekulokula gala eiyogagi.” \v 13 Mapaila Mosese iyosali la kaitukwa e Guyau iwitali yagila bomatu bitokaia e biuu yam makwaina deli bogi makwaina. E eiyam kaukwau ikaloubusisi minasina nipawa. \v 14 E bogwa ikaloubusisi saina yuwoveka ivakasauwaisi valu komwaidona. E saina bidugaga minasina nipawa, gala kwaitala tuta tagigisi makawala, e igau tuta oluvi gala tuvaila bitagisivau makawala. \x - \xo 10.14-15 \xt YG 9.2-3\x* \v 15 E ikubolaisi wala pwaipwaia komwaidona bwabwauwokuva wala. Ikomasi ivinakwaisi vavagi komwaidona, avaka kuna kwekulokula gala eiyogagi, deli tuvaila kai kaiuwala komwaidona. Gala sitana avaka kesa isisu semitamata kaina wa kai kainaga omnumonu viloumwaidona valu Itipita. \fig Bikomasi vavagi komwaidona kwesususinasi|src="HK 00059" size="col" copy=" locusts " ref="10.12" \fig* \p \v 16 E nanakwa guyau idou Mosese sola Eroni ikaibiga kawala, “Yeigu bogwa wala lasula baisa Guyau mi Yaubada deli goli baisa yokomi. \v 17 Lagaila wala ulo mitugaga bukuligaiwaisi paila wala tuta makwaina. E bukunigadasi baisa Guyau mi Yaubada kidamwa gala basilagi metoya mipuki makwaina.” \v 18 E Mosese bogwa isilavi guyau matauna e inigada baisa Guyau Yaubada. \v 19 E tuta makwaina Guyau Yaubada iwitali utuyagila saina peula yagila kwaibwaga e iyuvisau nipawa ilau olopola Bolita Pilabweyani, e gala natana ikesa olopola Itipita. \v 20 Mitaga Guyau ivigaki guyau matauna ikasai dabala, e gala wala itugwali mina Isireli bilosi. \s1 Dudubila \p \v 21 E Guyau Yaubada iluki Mosese kawala, “Kuyosali yamam bikibuboti labuma, e dubilikitakita sainela bikuboli viluwela Itipita.” \v 22 E Mosese iyosali yamala ila wa labuma, e dubilikitakita isisu olopola Itipita iboda kwaitolu yam. \x - \xo 10.22 \xt Sam 105.28; YG 16.10\x* \v 23 E mina Itipita gala gagabila bigisaisi sesia e gala taitala isilavi la bwala wa tuta matutona. E mitaga mina Isireli osi valu lumalama wala isisu. \p \v 24 E guyau idou Mosese iluki matauna kawala, “Desi wala, bukulosi kutapwarorusi baisa Guyau, e deli goli mi nunumoya deli litumia bukulosi. Mitaga mi sipi, mi gota deli mi bulumakau bisisuaisi baisa.” \p \v 25 E Mosese ivitakaula kawala, “Kidamwa makawala, bibodi bukusakaimasi mauna paila bakasemakavaisi deli bakagabwaisi lula bakasakaisi Guyau ma Yaubadasi. \v 26 Gala wala ibodi. Ka, bakakauwaisi ma maunasi, e gala natana bakaligaimwaisi. Paila ibodi yakamaisi titoulemasi bakanagaisi avai mauna bibodi paila bakatapwarorusi baisa Guyau ma Yaubadasi. Deli gala kanikolaisi avai mauna bibodi bakalulasi baisa matauna igau avai tuta wala bakaviloubusisi baisʹe.” \p \v 27 Guyau Yaubada ivigaki guyau ikasai dabala e gala itugwali mina Isireli bilosi. \v 28 E iluki Mosese, kawala, “Eei! Kusunapula. Gala magigu tuvaila bagisaim! Wa yam makwaina bagisaim e bukukwaliga!” \p \v 29 Mosese ivitakaula, kawala, “Bogwala kukwabuboti! Gala wala tuvaila bukugisaigu.” \c 11 \s1 Mosese ikamituli paila kuluta kasi kaliga \p \v 1 E Guyau Yaubada iluki Mosese kawala, “Basakaim kwaitala wala kala vigimkovila mipuki bukusaiki guyoula Itipita deli tomotala. E oluvi bitugwalaimi bukulosi. Ka, bogwa goli bibutugigaiyaimi komwaidomi bukusunapulasi metoya baisa. \v 2 E baisa tuta kula kuluki mina Isireli bilokaiasi sesia otalisi binigadasi kasi katububula goula deli siliba.” \v 3 E Guyau iviyelu ninasi mina Itipita bitemmalaisi mina Isireli. Paila mokwita goli tosikwawa deli tomota idokaisi Mosese saina tovakaigaga tau. \p \v 4 E oluvi Mosese iluki guyau matauna kawala, “Ka! Guyau Yaubada ikaibiga kawala, ‘Olubulotoula yeigu batavina olumoulela Itipita, \v 5 e bakatumtuwoli komwaidona mina Itipita si kuluta tauwau, bivitouula si guyau la kuluta tau, mwada matauna kaimapula tamala la kabokwaraiwaga, e bila ivigimkulovi baisa la kuluta tau minana ula tokaipupolela kasi bali. E deli bulutuvalu nagugwadi nammwala si kuluta deli bikaligasi. \v 6 E baisa bivigaki kwaiveka valam olopola Itipita, avaka gala eigisaisi igau omitibogwa, deli goli igau gala tuvaila bigisaisi. \v 7 Mitaga gala sitana natana kaukwa paila bikagoti mina Isireli kainaga si mauna. E oluvi bukunikolaisi kidamwa yeigu Guyau balivi mina Itipita deli mina Isireli.’” \v 8 E Mosese ivigimkulovi la bigatona baisa makawala, “Mi tosikwawa komwaidosi bimakaiagusi bikavaginasi baisa yeigu, e komwaidosi wala biyokakapisisi baisa yeigu, kidamwa bakau ulo tomota e bakasilavaisi. E oluvi tutala lalagi si nigada, yeigu bogwa basilavaimi.” E deli kala leiya Mosese isilavi guyau. \p \v 9 Guyau Yaubada leiluki Mosese kawala, “Matauna guyau tuvaila gala wala binakaigalaim, e baisa bavigaki tuvaila wala uula kidamwa bakatumkulovi ulo kabutuvatusi olumoulela mapilana Itipita.” \v 10 Mosese sola Eroni ivagaisi komwaidona kabutuvatusi makwaisina omatala guyau matauna, mitaga Yaubada tuvaila iviyelu nanola ivigaki kala kasai dabala, e gala bitugwali mina Isireli bisilavaisi la valu. \c 12 \s1 Luvapela Pakala \p \v 1 Guyau iluki Mosese sola Eroni mapilana Itipita, \x - \xo 12.1-13 \xt Tol 23.5; Baw 9.1-5; 28.16; Kak 16.1-2\x* \v 2 kawala, “Baisa minana tubukona bukuvigakaisi kala vitouula baisa yokomi paila taitu taitu. \v 3 Kukwatululutaisi komwaidosi kala boda mina Isireli baisa makawala. Minana tubukona yamla kweluwotala, tau taitala taitala binagi kaina natana lam kainaga natubovau gota paila la bwala kala tosisu bikamsi. \v 4 E kidamwa ola kaukweda gala ibawasi tomota paila bikomasi namwaidona minana mauna, e matauna bikau kwaiyuwela bwala baisa otalila la bwala kidamwa bivilaisi natana mauna, e bikalawaisi tomota kasi bawa makawala kala vilavila taitala taitala avaka ibodi bikamsi. \v 5 E ibodi bukunagaisi kaina sipi kainaga gota, mitaga ibodi wala natana namwala kala taitu kwaitala, gala isim kala nebaneba kaina kala kapwaila. \v 6 E yamla kweluwotala kwaivasila minana tubukona, e koyavila\f m \ft Paila wa bogi makwaina tubukona wa bwata goli.\f* wala komwaidosi kala boda mina Isireli bikatumataisi kasi mauna. \v 7 E mauna minasina igau makateki bikomasi osi bwala, mitaga ikugwa bikauwaisi sitana buyavila kasi mauna e bikumasi wa lulu okokolela deli odabala. \v 8 Bogi wala makwaina bigabwaisi minana vilionela e bikamsi, e kasi gwaba bikamsi lokwai yaiyayana, e deli bikamsi beredi gala isim kala yisi. \v 9 Mitaga gala bikomasi geyata kaina bisulusulusi avaka bikamsi. Mitaga bigabwaisi wala namwaidona, deli kununa, kaikena, deli goli komwaidona luguloguva isisuaisi olumoulela minana. \v 10 Gala ibodi bikobogaisi avaka mwada bikaboyuva. Mitaga avai kobwaga isisu ibodi wala bidokaisi wawa bigabwaisi. \v 11 Ikugwa bukusikamsi avaka bibodi paila loula, deli kaikemi katubukolela e oyumami mi kaitukwa, e ibodaimi bukukommamalusi makawala. Baisa goli Luvapela Pakala bivigaki agu taimamila, yeigu goli Guyau. \p \v 12 “Wa bogi makwaina yeigu baloya mapilana Itipita, bakatumati komwaidosi mina Itipita si kuluta tauwau deli si mauna si kuluta nammwala, e bamipuki komwaidona si yaubada mina Itipita. Yeigu goli Guyau. \v 13 Buyavi baisa isisu wa lulu okokolela, kabutuvatusi makwaina bikibuboti bwala makwaisina lokusisikaisi. Avai tuta bagisi buyavi, e baluvapela gala wala bayogagaimi wa yam makwaina bamipuki mina Itipita. \v 14 Ibodaimi yam makwaiwena bukukikilaisi bukuvigakaisi kwaitala tapwaroru pakala, kidamwa biyoluluwaiyaimi paila yeigu Guyau avaka bogwa lavagi. Baisa bivigaki mi kaboluluwai tuta komwaidona igau tuta bima.” \x - \xo 12.14-20 \xt Sun 23.15; 34.18; Tol 23.6-8; Baw 28.17-25; Kak 16.3-8\x* \s1 Beredi Gala Deli Kala Yisi Pakala \p \v 15 E Guyau ikaibiga kawala, “Kwailima kwaiyu yam yokomi gala bukukomasi avai beredi eigabwaisi deli kala yisi. Mitaga ibodi bukukwamsi wala beredi gala deli kala yisi. Yam makwaisina kala vitouula komwaidona yisi bukuligaiwaisi, e gala kwaitala bisisu omi bwala. Paila ka - kidamwa availa bikam beredi deli kala yisi olumoulela kwailima kwaiyu yam makwaisina, yokomi gala wala ibodaimi bukudokaisi matauna taitala ulo tomota. \v 16 E yam kala vitouula, deli tuvaila kwailima kwaiyuwela yam, yokomi ibodi bukusigugulasi paila tapwaroru. Gala kwaitala paisewa bukuvagaisi olumoulela makwaisina yam kwaiyu, mesinaku wala bukuvakapulasi kʹami. \v 17 E bukuvagaisi makwaina paka, paila wa yam makwaina yeigu Guyau lavisunupuloiyaimi metoya mapilana Itipita. E taitu taitu bukukwabomaisi yam makwaina yamla paka. \v 18 E minana tubukona namatala, e koyavila kweluwotala kwaivasila bila koyavila kweluwoyu kwaitala yam, yokomi gala bukukomasi beredi eigabwaisi deli yisi. \v 19-20 E wa yam kwailima kwaiyu galaga bitabani yisi omi bwala. Paila kidamwa availa, kaina tolivalu kainaga togilagala, bikam beredi deli kala yisi wa yam makwaisina, yokomi gala wala ibodaimi bukudokaisi matauna taitala ulo tomota.” \s1 Luvapela Pakala kala vitouula \p \v 21 E Mosese idou mina Isireli kasi tokugwa komwaidosi, e iluki matausina, kawala, “Ka, taitala taitala yokomi bukunagaisi lam kaina gota natubovau e bukukwatumataisi paila tosisula mi bwala bipakasi Luvapela Pakala. \v 22 E kasaikuku okukoyasi deli sisitala silumwaiya, kuvidagwaisi wa bolu makwelana okutavikotaisi buyavila mauna, e kusobaisi wa lulu okokolela deli okaitaula odabala lulu, e ka! - gala taitala bisilavi bwala bogi kwemwaidona bila biyam. \fig Lulu kokolela deli kaitaula|src="HK 00230" size="col" copy=" doorpost " ref="12.22" \fig* \v 23 E avai tuta Guyau biloya Itipita bikatumati matausina mina Itipita, e bogwa bigisi buyavi okokola deli okaitaula, e gala bitagwala Anelosi Tokwatumata bisuvi omi bwala paila mwada bikatumataimi. \x - \xo 12.23 \xt Ib 11.28\x* \v 24 E ka, makwaisina karaiwaga tuta komwaidona bukukwabikaulasi wala, yokomi deli goli litumia. \v 25 E avai tuta bukuviloubusisi ovalu makwaina avaka Guyau bogwa eikatotila bisakaimi, e ibodaimi bukuvigakaisi makwaina kami gulogula. \v 26 E matutona litumia bikatupoiyaimi kawasi, ‘Avakaga kala katumiki kada gulogulasi makwaina?’ \v 27 e yokomi bukuvitakaulokaisi kawami, ‘Baisa eivigaki da lulasi Luvapela, e baisa makawala tatemmalaisi Guyau, paila eiluvapela osi bwala mina Isireli mapilana Itipita. E eikatumati mina Itipita, mitaga tubudoiasi eikoli wala matausina.’” \p E tuta matutona mina Isireli itapopula kaikesi ikavaginasi. \v 28 E oluvi ilosi ivagaisi makawala Guyau eikaraiwogi Mosese sola Eroni bivagaisi. \s1 Mina Itipita si kuluta ikaligasi \p \v 29 Olubulotoula goli, Guyau ikatumtuwoli tauwau si kuluta mina Itipita, ivitouula si guyau la kuluta tau, mwada matauna kaimapula tamala la kabokwaraiwaga, e ila ivigimkulovi baisa availa matauna eitokwatupipi isisu obolela katupipi, e matauna tuvaila la kuluta tau ikatumati. E tuvaila goli komwaidona si mauna kuluta nammwala ikatumati. \x - \xo 12.29 \xt Sun 4.22-23\x* \v 30 Wa bogi makwaina guyau, deli la tosikwawa deli goli mina Itipita komwaidosi imamatasi. E viloumwaidona Itipita ikaligiaki valam kwaiveka, paila bwala kwaitala kwaitala isim tomatela tau. \v 31 Wa bogi makwaina wala guyau idou Mosese sola Eroni, e iluki matausina kawala, “Nani kulosi, yokomi deli mi tomota mina Isireli! Kusilavaisi ulo valu. Kulosi bukutapwarorusi baisa Guyau, makawala avaka mi nigada. \v 32 Kuvadelisi mi sipi, mi gota, deli mi bulumakau e kusunapulasi. Tuvaila anigadaimi bukunigadasi baisa mi Yaubada kidamwa bimitukwaiyaigu.” \p \v 33 E mina Itipita ikammalaisi tomota binanakwasi bisilavaisi valu, e ikaibigasi kawasi, “Komwaidomasi bakakaligasi kidamwa gala bukusilavaisi baisa.” \v 34 Mapaila mina Isireli eivilugwaisi kasi beredi gala deli kala yisi okasi kavayega, e ikapolaisi makwelasina okasi karekwa isailisi ovilavasi ilosi. \v 35 E mina Isireli bogwa eivagaisi avaka Mosese eiluki, paila einigadaisi mina Itipita mwada bisakaisi goula deli siliba deli goli karekwa. \v 36 E Guyau eiviyelu ninasi mina Itipita kidamwa bitemmalaisi mina Isireli e bisakaisi makawala osi nigada. E mapaila baisa makawala mina Isireli eikauwaisi mina Itipita si veiguwa. \x - \xo 12.35-36 \xt Sun 3.21-22\x* \s1 Mina Isireli isilavaisi Itipita \p \v 37 E mina Isireli ilolosi isilavaisi Ramesa bilosi Sukota. E tauwau komwaidosi kasi bawa 600,000 e deli goli vivila e gugwadi. \v 38 E saina bidugaga tuwoli tomota ilosi deli, e tuvaila bidubadu sipi, gota e bulumakau deli ilauwaisi. \v 39 Igabwaisi kasi beredi gala deli kala yisi, avaka eikeulasi imaiyaisi metoya mapilana Itipita. Paila mina Itipita saina nanakwa eiyabaisi matausina, e tutala eisilavaisi Itipita gala wala gagabila bikatubiasaisi kasi kalaga. Deli gala isim tuta bibodi bikepupolaisi pwarawa deli yisi kidamwa bilelia bimila bereditoula deli kala yisi. \p \v 40 Mina Isireli eisisuaisi mapilana Itipita kwelakatuvasi kweluwotolu taitu. \x - \xo 12.40 \xt Vit 15.13; Gl 3.17\x* \v 41 E wa yam makwaina kwelakatuvasi kweluwotolu taitu kala vigimkovila, Guyau la tomota dalesi komwaidona isilavaisi Itipita. \v 42 E wa bogi makwaina Guyau eiyausi la tomota kidamwa bivisunupuloi metoya mapilana Itipita. E mapaila taitu taitu takabomi bogi makwaiwena baisa Guyau. Paila wa bogi makwaina mina Isireli kasi gulogula ibodi wala biyuuyausasi. \s1 Karaiwogala Luvapela Pakala \p \v 43 Guyau iluki Mosese sola Eroni kawala, “Makwaisina karaiwogala Luvapela Pakala. Gala taitala togilagala bikam kalagila Luvapela Pakala. \v 44 Mitaga kidamwa taitala mi ula bogwa lokumapu isim kala bobu, matauna ibodi wala bikam. \v 45 Gala taitala tosiwosa kaina availa lokukwabutu bikam wa paka. \v 46 E kʹami bukukwamsi olumoulela wala bwala makwaina lokukwatubiasaisi, gala bukusunupulovaisi okoukweda. E gala bukukouwolaisi kaitala totuwanela mauna. \x - \xo 12.46 \xt Baw 9.12; Yn 19.36\x* \v 47 E komwaidosi mina Isireli ibodi wala bipakasi paka makwaina. \v 48 Mitaga tau matauna gala isim kala bobu gala ibodi bikam. Kidamwa taitala togilagala eimilivalu deli yokomi e saina magila bivagi Luvapela Pakala paila kala taimamila Guyau, bikugwa bukubobwaisi komwaidosi tauwau ola bwala. E oluvi bukuvigakaisi matauna makawala taitala wala yokomi mina Isireli, e ibodi wala bivagi paka makwaina. \v 49 Karaiwaga makwaina bisisu wala paila tolivalu mina Isireli deli paila togilagala availa availa eimilivalu deli yokomi.” \v 50 E komwaidosi mina Isireli ikabikaulasi e ivagaisi avaka Guyau eikaraiwogi Mosese sola Eroni. \v 51 E yam makwaina wala Guyau ikatusunupulovi mina Isireli dalesi metoya Itipita. \c 13 \s1 Kasi kaboma kuluta \p \v 1 E Guyau iluki Mosese kawala, \v 2 “Kukwabomi komwaidona kuluta tauwau baisa yeigu, paila kuluta taitala taitala tauwau mina Isireli deli kuluta natana natana mauna baisa ulo vavagi.” \x - \xo 13.2 \xt Baw 3.13; Lk 2.23\x* \s1 Beredi Gala Deli Kala Yisi Pakala \p \v 3 Mosese iluki tomota kawala, “Ibodi bukululuwaisi yam makwaina - yam makwaina lokusilavaisi Itipita, mavilouna goli eivigakaimi si ula. Makwaina yam eikatusunupuloiyaimi metoya ola peuligaga. Mapaila gala bukukwamsi beredi deli kala yisi. \v 4 Yokomi lokusilavaisi wa yam makwaina olopola tubukona namatala, tubukona yagala Abibi.\f n \ft Tubukona Abibi tadoki March.\f* \v 5 Guyau ikatotila baisa tubumia bisakaimi si valu mina Kenani, mina Itai, mina Amora, mina Ivi deli mina Yebusi. Avai tuta biviloubusiaimi oviluwela maliapwasa deli kwabilela kubilimalala, ibodaimi bukupakasi paka makwaina olopola tubukona namatala taitu kwaitala kwaitala. \v 6 Yokomi bukukwamkwamsi beredi gala deli kala yisi biboda kwailima kwaiyu yam. E oyamla kwailima kwaiyuwela yokomi bukuvagaisi kwaitala paka paila kala taimamila Guyau. \v 7 Biboda kwailima kwaiyu yam yokomi gala bukukwamsi beredi deli kala yisi. Gala bibodi yisi, kaina beredi deli kala yisi, bisisu ambaisa omi valu. \v 8 E avai tuta bukuvitouulasi paka, ibodi bukukwamitububulaisi baisa litumia kuuvagaisi paila komwaidona vavagi makwaisina avaka Guyau leivagi paila yokomi avai tuta lokusilavaisi Itipita. \v 9 E paka makwaina bivigaki mi kaboluluwai, makawala kwaitala kwasi oyumami kaina sedabala odubami. Vavagi makwaina bikatululuwaiyaimi kidamwa Guyau la karaiwaga bukuvigakaisi kami wosi, paila Guyau matauna eikatusunupuloiyaimi mapilana Itipita metoya ola peuligaga. \v 10 Mapaila taitu kwaitala kwaitala bukukibubotaisi okweluvala makawala, ibodi bukuvagaisi paka makwaina. \s1 Kuluta \p \v 11 “E Guyau igau bilauwaimi osi valu mina Kenani, valu makwaina eikatotila baisa yokomi deli tubumia. Avai tuta matauna bisakaimi, \v 12 e yokomi bukusemakavaisi komwaidosi mi kuluta tauwau baisa Guyau. E komwaidona kuluta mi mauna namwala, baisa Guyau wala la vavagi. \x - \xo 13.12 \xt Sun 34.19-20; Lk 2.23\x* \v 13 Mitaga ibodi wala bukugimolivauwaisi metoya baisa matauna, minana ase kuluta nammwala, bukusakaisi natana lam kaimapula ase. Kidamwaga gala magimi bukugimolivauwaisi minana ase, e kukwapitunaisi kaiyola. E ibodi wala bukugimolivauwaisi komwaidona mi kuluta tauwau. \v 14 Tuta oluvi, avai tuta litumia bikatupoiyaimi avaka kala katumiki gulogula makwaina, e yokomi bukuvitakaulokaisi kawami, ‘Metoya ola peuligaga Guyau ikatusunupuloiyaimasi metoya Itipita, valu makwaina eivigakaimasi si ula. \v 15 Avai tuta guyoula Itipita ikasai dabala deli gala itagwala bikilavaimasi bakalosi, mapaila Guyau ikatumati komwaidona si kuluta tauwau deli si mauna nammwala olopola Itipita. Baisa uula da maunasi kuluta nammwala tavigakaisi lula baisa Guyau, mitaga tagimolivauwaisi da kulutasi tauwau. \v 16 Makwaina paka bivigaki da kaboluluwaisi makawala kwasi oyumadaisi, kaina sedabala odubadaisi, baisa ikatululuwaiyaidasi paila Guyau ola peuligaga eikatusunupuloiyaidasi metoya Itipita.’” \s1 Lowa deli kova \p \v 17 E kadatala kaduvapoi bisuwa okawolawa bila Pilisitia. Mitaga tuta makwaina guyoula Itipita bogwa itugwali mina Isireli bilosi, Yaubada gala isuwalai matausina bilosi makadana keda. Yaubada inanamsi, “Igau avai tuta bigisaisi kidamwa bikabiliasi, e gala magigu bikivilivauwaisi si nanamsa e bikaimilavausi mapilana Itipita.” \v 18 E mapaila Yaubada isuvili matausina e isuyeiwa oluwalela viloupakala, bilokaia Bolita Pilabweyani. E mina Isireli ikabiyumalaisi si guguwa paila kabilia. \p \v 19 Mosese ikau wowola Yosepa e deli ilauwaisi, makawala goli avaka Yosepa bogwa eiluki mina Isireli bikatotilasi mokwita bivagaisi nanola. Paila Yosepa bogwa eikaibiga kawala, “Avai tuta Yaubada bitanekwaimi metoya valu makwaina, bukukwauwaisi wowogu e deli bukulauwaisi.” \x - \xo 13.19 \xt Vit 50.25; Yos 24.32\x* \p \v 20 Mina Isireli isilavaisi Sukota, e ilosi bibudaisi si kabosikaiwa mapilana Esam omatala viloupakala. \v 21 Wa yam, Guyau bilobogwa omitasi matausina metoya kaitala lowa, paila bivituloki si keda. E wa bogi, bilobogwa omitasi tomota makawala mitaga bidavila migila bimila kova, paila bisimitali matausina, e igagabila goli matausina bililoulasi wala yam deli bogi. \v 22 Tuta komwaidona makaina lowa ikukugwai wala omitasi tomota wa yam, e makawala goli ivigaki makovana kova wa bogi. \c 14 \s1 Iluvapelasi Bolita Pilabweyani \p \v 1 E oluvi Guyau iluki Mosese, kawala, \v 2 “Kuluki mina Isireli bikeiitasi bilosi bibudaisi si kabosikaiwa omatala mapilana Pi Airota oluwalaisi Migadoli deli Bolita Pilabweyani katitaikinela Beali Seponi. \v 3 E guyoula Itipita bidoki kaina mina Isireli ititavinasi baisa mapilana e viloupakala itobodi mitasi. \v 4 Igau yeigu bavigaki matauna guyau bikasai dabala, e matauna bibokavilaimi, e mapaila batomgwaga odubasi matauna guyau deli la tokwabilia, bivigaki agu taimamila. E matausina mina Itipita binikolaisi yeigu goli Guyau.” Mapaila mina Isireli ivagaisi makawala avaka bogwa leiluki. \p \v 5 Avai tuta ilukwaisi guyoula Itipita kidamwa matausina tomota bogwa leisakaulasi, e matauna deli la tosikwawa ikivilaisi ninasi, e ikaibigasi kawasi, “Avaka leitavagaisi? Bogwa tatugwalaisi mina Isireli eisakaulasi leilosi, deli goli bogwa takitumouwaisi da ulasi!” \v 6 E guyau ikatubiasi la waga kaibibiu wogala kabilia, deli la tokwabilia. \v 7 E ikatuwakeda deli komwaidona la waga kaibibiu, deli goli makaisina kaimatala lakatulima lakatutala. E mabudona isim kasi kumatoula. \v 8 E Guyau Yaubada ivigaki guyoula Itipita ikasai dabala, e ibokavili mina Isireli, tutala isilavaisi valu ilosi deli wala si mwasawa. \v 9 Mabudona mina Itipita si tokwabilia, deli komwaidona wosa deli waga kaibibiu deli tokwabikuliga, ibokavilaisi imaisi isakailasi matausina ambaisa eibudaisi si kabosikaiwa, okawolawa Bolita Pilabweyani baisa katitaikinesi Pi Airota deli Beali Seponi. \p \v 10 Avai tuta mina Isireli igisaisi guyoula Itipita deli la tokwabilia eimakaiasi matausina, e ivigaki kasi kokola sainela, e idousi baisa Guyau mwada bikoli matausina. \v 11 E ilukwaisi Mosese kawasi, “Kaina goli gala kama lakasi olumoulela Itipita kadai? Lokumaiyaimasiga baisa oviloupakala mwada bakakaligasi ke? Ka, kugisi avaka lokuvigakaimasi tutala kusunupuloiyaimasi metoya mapilana Itipita. \v 12 Ki, kaina gala kalukibogwaimsi igau gala bitasilavaisi mapilana Itipita paila pakula makwaina biviloubusi baisa yakamaisi? \p “Bogwa kalukwaimsi ibodi bukuligaiwaimasi wala si ula mina Itipita. Baisa bwaina wala kidamwa bakasisuaisi ula wala, e gala wala bwaina kidamwa bakakaligasi baisa oviloupakala!” \p \v 13 E Mosese ivitakaula kawala, “Gala bukukokolasi. Bitau uwomi e bukugisaisi avaka Guyau bivagi kidamwa bikolaimi lagaila. Yokomi gala tuvaila bukugisaisi matausina mina Itipita. \v 14 E Guyau Yaubada bikabilia deli matausina mina Itipita paila yokomi, e yokomiga gala bikaiki uwomi avaka bukuvagaisi.” \p \v 15 Guyau iluki Mosese, kawala, “Mwa! Avaka paila yoku kudoudou paila pilasi? Kuluki tomota bivasekalasi. \v 16 E kulokowoi m kwaitukwa odabala bolita, e sopi bitabai e igagabila mina Isireli biloulasi makawala oyabala oluwalela bolita. \v 17 Mitaga mina Itipita bavigaki bikasai dubasi, e biyeikulaisi wala matausina, e tuvaila goli batomgwaga odubasi guyoula Itipita, la tokwabilia, la waga kaibibiu deli la tokwabikuliga, e makawala goli babani agu taimamila. \v 18 E avai tuta bakalisuwoli matausina e mina Itipita binikolaigusi yeigu wala Guyau.” \p \v 19 E Yaubada la anelosi makateki eikugwai si tokwabilia mina Isireli. E matauna itabai ikeiita otuboulosi. E tuvaila lowa makaina deli wala itabai, \v 20 e itowalai oluwalaisi mina Itipita deli mina Isireli. E lowa ivigaki dudubila baisa mina Itipita, mitaga lumalama ititapi baisa mina Isireli, e baisa uula mabudosina tokwabilia budoyu gala bivakatitaikinasi baisa sesia bogi kwemwaidona. \p \v 21 E Mosese ilokowoi yamala odabala sopi, e Guyau ivigaki yagila bomatu iuu e iwosau sopi itabai. Bogi kwemwaidona yagila eiuu itayuvisi sopi ilubulabu e imili yabala. Sopi eitavilevi \v 22 e mina Isireli iluvapelasi metoya oyabala e sopi ivigaki papala pilatala piliyuwela. \x - \xo 14.22 \xt 1 Kr 10.1-2; Ib 11.29\x* \v 23 Mina Itipita ibokavilaisi ibokulaisi matausina oyabala oluwalela bolita, deli komwaidona si wosa, si waga kaibibiu deli tokwabikuliga. \v 24 Bulubuvisiga Guyau ikululuki metoya makovana kova deli makaina lowa baisa mina Itipita si tokwabilia, e ivigaki kasi kokola saina kwevakaigaga. \v 25 Tuvaila waga kaibibiu isonusi, mapaila ivigaki saina mwau paila bisakaulasi. E mina Itipita ikaibigasi kawasi, “Guyau Yaubada bogwa eipii mina Isireli e ibokavilaidasi. Wo! Bitabutusi, gala bitasisuaisi baisa!” \p \v 26 E Guyau iluki Mosese kawala, “Kulokowoi yamam odabala bolita, e sopi bikatukuluvi odubasi mina Itipita deli si waga kaibibiu e tuvaila kala tokwabikuliga.” \v 27 Mapaila Mosese ilokowoi yamala odabala sopi, e tutala bogwa eikikivi visiga, sopi ikaimilavau okabala makawala ikanabogwa. E mina Itipita ivigikonaisi bikayalaguvasi metoya wa sopi, mitaga Guyau iluvivau matausina ilosi obolita. \v 28 Sopi ikaimilavau ikuboli komwaidona waga kaibibiu deli kala tokwabikuliga e tuvaila komwaidosi mina Itipita si tokwabilia, availa availa eibokulaisi mina Isireli obolita. Komwaidosi wala eidoumsi, gala kesa. \v 29 Mitaga mina Isireli iloulasi oyabala oluwalela bolita, e sopi ivigaki papala pilatala piliyuwela. \p \v 30 Wa yam makwaina Guyau ikoli mina Isireli metoya oyumasi mina Itipita, e mina Isireli igisaisi matausina ikatupisau tokakaliga okawolawa. \v 31 Avai tuta mina Isireli igisaisi ammakawala Guyau la peuligaga ikalisau mina Itipita, e ikukolaisi matauna. E idubumaisi Guyau, deli goli la touwata Mosese. \c 15 \s1 Mosese kala wosi \p \v 1 Tuta baisa Mosese deli mina Isireli iwosisi mapilana wosi baisa Guyau, kawasi. \b \q1 “Bawosi baisa Guyau, paila matauna la tomgwaga saina kabokatubau. \q2 Paila bogwa ikatudoum tomota deli si wosa olumoulela bolita. \x - \xo 15.1 \xt YG 15.3\x* \q1 \v 2 Guyau matauna agu tokwala topeula wala. \q2 Matauwena wala eikatumovaigu. \q1 Matauna goli ulo Yaubada, e bayakawoli matauna. \q2 E matauna tamagu la Yaubada, e bawosi paila matauna Tovakaigaga. \x - \xo 15.2 \xt Sam 118.14; Ais 12.2\x* \q1 \v 3 Guyau matauna kumatoula. \q2 Matauna goli yagala Guyau. \b \q1 \v 4 “E mina Itipita si tokwabilia deli si waga kaibibiu eilavi ilosi olumoulela bolita. \q2 Dabala si wota eidoumsi oBolita Pilabweyani. \q1 \v 5 Tulubwabwau ikuboli matausina, \q2 e isabwabulasi isalilisi watanawa makawala dakuna. \b \q1 \v 6 “E Guyau, yamam kweyakakata saina kweyapapeula, e itutuvakau nanogu. \q2 Lokukwatudoum matausina tilaula. \q1 \v 7 Kutomgwaga odubasi kam tilaula, e yoku goli giyouveka. \q2 Kam leiya ilululu saina nanakwa igibumkulovi matausina, \q2 makawala kovasupa nanakwa bigabu susupa. \q1 \v 8 Kuyuvisau bolita e sopi ila walakaiwa. \q2 Sopi ivigaki papala makawala kali, \q2 e sopi olopola bolita imili dakuna. \q1 \v 9 Tilaula matausina ikaibigasi kawasi, ‘Babokavili ayosi matausina. \q2 Bogwa bavili si veiguwa e bakau komwaidona avaka magigu. \q2 Babiigili ulo puluta e bakau komwaidona avaka avaka iyosisi.’ \q1 \v 10 Mitaga ka, Guyau - sivatala wala kuyagisa, e mina Itipita ikanopulasi. \q2 Isalilisi makawala tanumnumta ilosi olopola bolita katuposilagi. \b \q1 \v 11 “Mwa, Guyau! Avai yaubada isisu makawala yoku? \q2 Availa goli makawala yoku Tobumaboma deli Towalakaiwa? \q2 Availaga gagabila bivagi kabutuvatusi deli kaboyowalula, \q2 makawala yoku m vavagi? \q1 \v 12 Lokuyosali yamam kweyakakata \q2 e valu watanawa ilupoli kama tilaulasi. \q1 \v 13 Lokukugwai matausina availa availa lokukoli, \q2 paila lokukwatotila makawala, e tokimadagi yoku! \q2 E metoya om peula lokuvakadi matausina eimaisi baisa om valu viloubumaboma.\f o \ft Mapilana Kenani.\f* \q1 \v 14 Boda ituwoli ituwoli ilagaisi e itatatuvasi deli kasi kokola. \q2 Mina Pilisitia ibulukukoli sainela. \q1 \v 15 Tokugwala Edom tuvaila kasi kokola sainela. \q2 Mina Mowabi si topapeula bogwa itatatuvasi wala, \q2 e mina Kenani ikitumouwaisi si tuvaluwa. \q1 \v 16 Saina kasi kokola eimitaki uwosi, \q2 paila bogwa eigisaisi yoku Guyau m peula, \q1 e imitaki uwosi gala gagabila bivagaisi avaka, \q2 igau tutala m tomota eidadelisi eilosi. \q1 Tomota matausina goli lokutaneku metoya okasi katupipi. \q1 \v 17 E lokumai matausina e lokubudi si valu om koya. \q2 Paila yoku Guyau lokunigibogwi makwaina paila m valu, \q2 baisa goli Bwala Kwebumaboma yoku titoulem lokukwaliai. \q1 \v 18 Mwa, Guyau! Yoku m guyau gala kala vigimkovila, bikanuvagasi wala.” \s1 Miriam kala wosi \p \v 19 E mina Isireli ililoulasi olumoulela bolita baisa oyabala. Mitaga tutala mina Itipita si waga kaibibiu deli si wosa deli tokwabikuliga bogwa leimaisi obolita, e Guyau ikaimilivau sopi ikuboli matausina. \p \v 20 E minana navitoubobuta, minawena Eroni luleta yagala Miriam, ikau la sasani, deli komwaidosi vivila ibokulaisi minana, ikatugoregorasi si sasani, deli kaiwosisi. \v 21 E minawena Miriam iusiwosi paila minasina, kawala. \b \q1 “Kuwosisi baisa Guyau, paila matauna la tomgwaga saina kabokatubau. \q2 Paila matauna bogwa ilavi minasina wosa deli kala tosisila ilosi obolita.” \s1 Sopi yayana \p \v 22 E Mosese ikugwai mina Isireli bisilavaisi Bolita Pilabweyani e bilosiga oviloupakala Sura. Kwaitolu yam ililoulasi oviloupakala, mitaga gala sitana sopi ibanaisi. \v 23 Oluvi iviloubusisi kwaitala valu yagala Mara, mitaga sopi saina yayana gala gagabila bimomsi. Baisa uula idokaisi Mara.\f p \ft Maigana Mara kala katumiki “yayana”.\f* \v 24 E tomota ikavilavilasi ikatupoiyaisi Mosese, kawasi, “Avaka sitana bakamomsi?” \v 25 Mosese inigada peula baisa Guyau, e Guyau ivituloki matauna bubotala kai. E imai mabubona ilavi wa sopi, e sopi ikivili isumokainia. \p Mapilana valu Guyau isaiki mimilisi karaiwaga baisa matausina kidamwa bipilasi si sisu. E baisa tuvaila iwakoli matausina. \v 26 Yaubada ikaibiga kawala, “Kidamwa bukukwabikuwolaigusi mokwita, e bukuvagaisi avaka duwosisia, deli bukukwabikaulasi ulo karaiwaga, e gala bamipukwaimi metoya wa lelia makwaisina avaka lamai baisa mina Itipita. Yeigu goli Guyau, kami tokatumova yeigu.” \p \v 27 Oluvi imaisi Elim, e baisa isisuaisi kweluwotala kwaiyu utuwotu deli kailuwolima kailuwoyu pulopola. E baisa ibudaisi si kabosikaiwa opapala sopi. \c 16 \s1 Mana deli gogoila \p \v 1 E komwaidosi mina Isireli ivatuboulolasi metoya Elim e iviloubusisi oviloupakala idokaisi Sini, baisa olumoulela mapilasina Elim deli Sinai. Leisilavaisi Itipita e igau tubukona nayuwela wa yam kweluwotala kwailimala iviloubusisi mapilana viloupakala Sini. \v 2 E baisa oviloupakala komwaidosi itakulukulusi baisa Mosese sola Eroni, \v 3 e ikaibigasi baisa matausina kawasi, “Magimasi Guyau bogwa bikatumataimasi mapilana Itipita. Ka, mapilana Itipita gagabila bakasibwabwailasi e bakakamkwamsi kama gwabasi deli goli avai kaula tuvaila magimasi. Mitaga yoku lokumaiyaimasi baisa oviloupakala mwada molusaula bikimataimasi.” \p \v 4 E Guyau iluki Mosese kawala, “Baisa tuta bavagi kaula bikapusisi metoya wa labuma paila komwaidomi. E tomota bisunapulasi yam kwaitala kwaitala e bisewasi avaka bibodi paila yam kwaitala. E baisa makawala bawakoli matausina kidamwa bibokulaisi ulo katuloluta. \x - \xo 16.4 \xt Yn 6.31\x* \v 5 Kwailima kwaitalelaga yam bisauwaisi avaka bibodi paila yam kwaiyu kalagila e bikatubiasaisi.” \p \v 6 Mapaila Mosese sola Eroni ilukwaisi komwaidosi mina Isireli kawasi, “Koyavi lagaila bukunikolaisi kidamwa Guyau matauna eisunupuloiyaimi metoya mapilana Itipita. \v 7 E nabwaia kaukwau bukugisaisi Guyau migila saina guyugwayu. Bogwa einakaigali mi takulukulu baisa matauna. Baisa mokwita wala kutakulukulusi baisa Guyau, paila yakama kakabikuwoli wala la karaiwaga.” \v 8 E oluvi Mosese ikaibiga kawala, “Baisa Guyau matauna bisakaimi kami gwaba paila bukukwamsi ikoyavi, e bisakaimi beredi avaka magimi kala bidubadu kaukwau kwaitala kwaitala, paila bogwa einakaigali ammakawala kala siniveka mi takulukulu baisa matauna. Avai tuta lokutakulukulusi baisa yakama, baisa mokwita wala kutakulukulusi baisa Guyau.” \p \v 9 E Mosese iluki Eroni kawala, “Kuluki komwaidosi mina Isireli bimaisi bitogugulasi omatala Guyau, paila bogwa eilagi si takulukulu.” \v 10 Avai tuta Eroni ililivala baisa matausina, itovilakaisi oviloupakala, e gala imomwa Guyau la lumalama saina guyugwayu iyoulapula olowalowa. \v 11 E Guyau iluki Mosese kawala, \v 12 “Bogwa lalagi si takulukulu mina Isireli. Kuluki matausina avai tuta biyoyowa pali, bogwa bikauwaisi kasi gwaba bikamsi, e biyam kaukwau bikauwaisi beredi avaka magisi kala bawa. E binikolaisi kidamwa yeigu wala Guyau si Yaubada.” \p \v 13 E odubilikoyavi, yuwotala yuwoveka gogoila itapulolousi imaisi ibodi wala bikubolaisi si kabosikaiwa. E eiyam kaukwau numla ikuboli kabosikaiwa komwaidona. \v 14 Avai tuta kalasia iyuwoula itumililabu valu, e kwaitala vavagi kwesisikwa deli kwepatata odabala pwaipwaia ikanukwenu. E saina gagabila kala kivisi.\f q \ft Paila saina nanakwa bitakimtumtu.\f* \v 15 Avai tuta mina Isireli igisaisi, gala inikolaisi avaka baisa. E ikatupoisi baisa taitala taitala kawasi, “Avakaga baisa?” \fig Yuwotala yuwoveka gogoila|src="HK 00065" size="col" copy=" quail" ref="16.13" \fig* \p E Mosese iluki matausina, kawala, “Baisa kaula Guyau eisakaimi paila bukukwamsi. \x - \xo 16.15 \xt 1 Kr 10.3\x* \v 16 Guyau eikaraiwaga kidamwa taitala taitala bisewa avaka magila kala bidubadu bibodi la bwala kala tosisu, kwelayu bolu paila taitala taitala.” \p \v 17 Mina Isireli ivagaisi makawala, taivilesi isosewasi bidubadu e taivilesi isosewasi pikekita. \v 18 Avai tuta ivisaikolaisi, availa matausina isauwaisi bidubadu, baisa eibodi matausina, e availa eisauwaisi pikekita, tuvaila bogwa wala eibodi. Taitala taitala bogwa leisewa avaka kala bidubadu magila. \x - \xo 16.18 \xt 2 Kr 8.15\x* \v 19 E Mosese iluki matausina, kawala, “Gala taitala bikatuyumali paila nabwaia.” \v 20 Mitaga taivilesi gala inakaigalaisi Mosese e isaimwaisi sitana. E eiyam kaukwau ikasewoki mwatemwata deli saina bogina. Mapaila Mosese igibuluwa baisa matausina. \v 21 Kaukwau kwaitala kwaitala e taitala taitala bisewa avaka kala bidubadu magila. E avai tuta kalasia saina tiganini, avaka kesala opwaipwaia komwaidona isosu. \p \v 22 E kwailima kwaitalelaga yam isauwaisi avaka bibodi paila yam kwaiyu kalagila, kala bidubadu kaula makawala kwelavasi bolu paila taitala taitala. E komwaidona tokugwa imaisi ilukwaisi Mosese makawala, \x - \xo 16.22-23 \xt Sun 20.8-11\x* \v 23 e Mosese iluki matausina kawala, “Guyau eikaraiwaga kidamwa nabwaia yam kwebumaboma yamla vaiwasi e eikabomi paila titoulela. Kugabwaisi avaka magimi bukugabwaisi e kusulusi avaka magimi bukusulusi. Avaka kesa kukwatuyumalaisi bikanam paila nabwaia.” \v 24 Makawala Mosese eikaraiwogi, ikatuyumalaisi avaka kesa paila yam kwaiyuwela. Gala igaga e mwatemwata gala isuki olumoulela. \v 25 Mosese ikaibiga kawala, “Kukomasi baisa lagaila, paila lagaila yam sabate yamla vaiwasi, e gala bukubanaisi tuvaila kaula otalila kabosikaiwa. \v 26 Kwailima kwaitala yam ibodaimi bukusewasi k ʹami, mitaga kwailima kwaiyuwelaga yam yamla vaiwasi, e Guyau gala wala biwitali k ʹami.” \p \v 27 E kwailima kwaiyuwelaga yam mimilisi tomota isunapulasi ilosi bisewasi k ʹasi. Mitaga gala wala sitana ibanaisi. \v 28 Mapaila Guyau iluki Mosese kawala, “Ammakawala kala woloula bukukoulovaisi ulo karaiwaga? Wooi! \v 29 Bukululuwaisi kidamwa yeigu Guyau lasakaimi kwaitala wala yam mi yam vaiwasi. E baisa uula kwailima kwaitalelaga yam basisakaimi kaula avaka bibodi paila kwaiyu yam. E kwailima kwaiyuwelaga yam taitala baisa taitala ibodi bisisu ambaisa eisisiki e gala bisilavi la kabosisu.” \v 30 Mapaila tomota gala ivagaisi avai paisewa wa yam makwaina. \p \v 31 E mina Isireli idokaisi kaula makwaina yagala mana.\f r \ft Mabigana \fq mana \ft kala lega makawala mina Iberu si biga “Avakaga baisa?”\f* Kala gigisa makawala kwaitala waituna kwekekita kwepupwakau, e kala kamkona makawala kaula taseguliki deli kitorina. \v 32 E Mosese ikaibiga kawala, “Guyau bogwa eikaraiwogaidasi paila bitakatuyumalaisi sitana mana e bitayamataisi paila tubudoiasi igau tuta oluvi, kidamwa gagabila bigisaisi kaula makwaina avaka Guyau isakaidasi paila bitakamkwamsi oviloupakala, tuta matutona eivisunupuloiyaidasi metoya mapilana Itipita.” \x - \xo 16.31-32 \xt Baw 11.7-8\x* \v 33 E Mosese iluki Eroni kawala, “Kukwau yatala yakweya e kusewoya makawala kwelayu bolu mana olumoulela, e kusaili Guyau omatala, bisisu paila tubudoiasi igau tuta oluvi.” \x - \xo 16.33 \xt Ib 9.4\x* \v 34 E mapaila Eroni isaili omatala makwaina Kabutu Didawogala,\f s \ft Kugisi Sun 25.10-22.\f* e gagabila biyamataisi, makawala goli Guyau eikaraiwogi Mosese. \v 35 Mina Isireli eikamkwamsi wala mana eiboda kweluwovasi taitu tatoula wala iviloubusisi mapilana Kenani. E baisa imili valusi. \x - \xo 16.35 \xt Yos 5.12\x* \v 36 (Ka, kwelaluwoyu bolu bibodi bivakasauwaisi yatala si yakweya.) \c 17 \s1 Sopi isunapula metoya odakuna \p \v 1 Komwaidona mina Isireli isilavaisi viloupakala Sini isipeipelasi ilosi ambaisa ambaisa, makawala la karaiwaga Guyau. E ibudaisi si kabosikaiwa Repidim, taga kwaitala vavagi, gala sopi baisa paila bimomsi. \x - \xo 17.1-7 \xt Baw 20.2-13\x* \v 2 Mina Isireli ikavilavilasi baisa Mosese kawasi, “Kusakaimasi sopi bakamomsi.” \p Mosese ivitakauloki, kawala, “Avaka paila kukwavilavilasi? Avaka paila kudokaisi bukuwakolaisi Guyau?” \p \v 3 Taga tomota saina wala kasi daka, e tuvaila wala isetuwoli si kavilavila baisa Mosese kawasi, “Avaka uula lokumaiyaimasi metoya Itipita? Ki, nanom mwada daka wala bikimataimasi deli litumaiasi deli ma bulutuvalusi?” \p \v 4 Mosese inigada peula baisa Guyau ikaibiga kawala, “Avaka ibodi bavagi paila matausina tomota? Bogwa katitaikina biwaigusi odakuna.” \p \v 5 Guyau iluki Mosese kawala, “Kuvakouli mimilisi mina Isireli kasi tokugwa deli yoku, e bukukugwasi tomota omitasi. Kukwau kaitukwa deli, makaina lokuwaiya Waya Naili. \v 6 E yeigu batobogwa odabala kwaitala dakuna wa Koya Sinai. E ka! - bukuwaiya dakuna metoya om kwaitukwa e sopi bisunapula paila tomota bimomsi.” Mosese bogwa ivagi makawala omitasi kasi tokugwa mina Isireli. \p \v 7 E makatupona valu idokaisi yagala Masai deli Meriba.\f t \ft Masai kala katumiki “wakola”, e Meriba kala katumiki “kavilavila”.\f* Paila baisa mina Isireli si kavilavila, deli eiwakolaisi Guyau tuta matutona eikatupoisi kawasi, “Kaina Guyau deli yakidasi kaina gala?” \s1 Kabilia deli mina Amaleki \p \v 8 Tuta makwaina mina Amaleki leimaisi ikabiliasi deli mina Isireli mapilana Repidim. \v 9 E Mosese iluki Yosuwa kawala, “Mwa! Kunagi mimilisi tomota e nabwaia kulokaiasi mina Amaleki e deli bukukwabiliasi. Yeigu batotu odabala makwaina koya e baiyosi kaitukwa makaina avaka Yaubada eilukwaigu bakau.” \v 10 Yosuwa ivagi makawala avaka Mosese eiluki, e isunapulasi bikabiliasi deli mina Amaleki. E Mosese, Eroni deli Ura ilokaiasi koya makwaina odabala. \v 11 E avai tuta Mosese yamala biyosali walakaiwa, e mina Isireli bipeulasi. Mitaga avai tuta yamala bisaili watanawa, e mina Amaleki bipeulasi. \v 12 E mapaila tuta matutona Mosese yamala bogwa eitubega, Eroni sola Ura imaiyaisi dakuna paila matauna bisila. E itolisi okanivala e iyosalaisi yamala Mosese, e matausina iyosisi wala tatoula kalasia eisalili. \v 13 E makawala goli Yosuwa itomgwaga ikalisau odubasi mina Amaleki. \p \v 14 E Guyau iluki Mosese, kawala, “Kugini bila wa buki ammakawala lokutomgwagasi paila kabilia makwaina, e baisa bivigaki kala kaboluluwai. E kuluki Yosuwa kidamwa bogwa babutugigai mina Amaleki.” \x - \xo 17.14 \xt Kak 25.17-19; 1 Sml 15.2-9\x* \v 15 E Mosese ikaliai kwaitala kabolula e idoki yagala “Guyau Matauna ulo Doya.” \v 16 E ikaibiga kawala, “Kuyosalaisi la doya Guyau! Guyau bisaitaula bikabilia deli mina Amaleki, tuta gala biwokuva.” \c 18 \s1 Yetoro ilokaia ibodi Mosese \p \v 1 Mosese yawala yagala Yetoro, matauna tolula guma Midiani, e matauna inakaigali bidubadu vavagi Yaubada eivagi paila Mosese deli la tomota mina Isireli matutona eikatusunupulovi matausina metoya Itipita. \v 2 Mapaila Yetoro ikoluluvi Siporai deli litula iuyoki tumasi Mosese, paila matausina eisiwaisi wala osi valu, \x - \xo 18.2-3 \xt Sun 2.21-22\x* \v 3 e litula taitala yagala Gerisom, e taiyuwela yagala Eliesa. (Mosese omitibogwa eilivala kawala, “Yeigu togilagala asivayaba oviloumitawasi.” \x - \xo 18.3 \xt VA 7.29\x* Mapaila eivabu kala kavilevi e idoki latula molitomoya yagala Gerisom.\f u \ft Maigana kala katumiki “Togilagala”.\f* \v 4 E tuvaila eikaibiga kawala, “Tamagu la Yaubada eipilasaigu deli eikolaigu metoya oyamala guyoula Itipita.” Mapaila eivabu molagwadi yagala Eliesa.\f v \ft Maigana kala katumiki “Yaubada ipilasaigu”.\f*) \v 5 E Yetoro sola Siporai deli litula magudisina ilokaiasi Mosese oviloupakala ambaisa leibudaisi kabosikaiwa okuvalila koya kwebumaboma. \v 6 Yetoro iwitali biga ilokaia Mosese paila matausina bogwa eililoulasi bimakaiasi. \v 7 Mapaila Mosese ila ibodi yawala, itaimamila omatala, e iviyuwoli matauna. Kasitaiyu wala ililivalasi kidagala si sisu, oluvi isuvisi ola buliyoyova Mosese. \v 8 Mosese iluki Yetoro vavagi komwaidona avaka Guyau bogwa eivagi baisa mina Itipita deli si guyau paila bitaneku mina Isireli. Tuvaila Mosese iluki matauna paila mwau makwaisina tomota eibudobodasi otapwala keda e ammakawala Guyau eikoli matausina. \v 9 Avai tuta Yetoro ilagi komwaidona baisa, saina imwasawa, \v 10 e ikaibiga kawala, “Kala yakaula Guyau, paila matauna ikolaimi metoya guyoula Itipita deli goli tomotala! Kala yakaula Guyau, matauna ikoli la tomota metoya oyumasi mina Itipita. \v 11 E bogwa lanikoli Guyau saina tovakaigaga odubasi komwaidosi yaubada, paila uula eivagi vavagi makwaisina matutona mina Itipita eilamidadaisi mina Isireli.” \v 12 Oluvi Yetoro imai lula kwegubugabu, deli goli mimilisi semakavi paila bisemakavaisi baisa Yaubada, e Eroni deli komwaidosi tokaraiwogala Isireli ilosi deli Yetoro ikamsi okamkwam kwebumaboma paila kala taimamila Yaubada. \s1 Inagaisi mimilisi tokaraiwaga \r (Kak 1.9-18) \p \v 13 E eiyam, Mosese ikikimanum wala tomota si kominimani, e kaliyamveka wala, kaukwau, eiyayosa goli ibugiki. \v 14 Avai tuta Yetoro eigisi komwaidona avaka Mosese eiuvagi matauna ikatupoi kawala, “Mwa, avaka baisa lokuuvagi paila tomota? E avaka paila kammwaleta wala lokuuwotetila makawala, e tomota eitomwaisi mapoulona kaukwau eibogiki?” \p \v 15 Mosese ivitakaula kawala, “Ibodaigu wala bavagi makawala, paila tomota imakaiagusi magisi binikolaisi Yaubada nanola. \v 16 Paila kidamwa taiyu tomota bikominimanisi, e yeigu banagi availa eikamokwita, oluvi baluki matausina Yaubada la biga deli la karaiwaga.” \p \v 17 Oluvi Yetoro ilivala kawala, “Adoki gala kuvitububoti kidikedala mokwita. \v 18 Ka, igau bukusomata e makawala goli mabudona tomota. Wotetila makwaina saina vakaigaga kidamwa kammwaleta wala bukuuvagi. \v 19 Ka, ibodi bakayuvisi nanom, e Yaubada deli yoku. Ibodaim wala bukuvigakaim udosi m tomota omatala Yaubada deli bukukwamituli si kominimani baisa matauna. \v 20 Ibodaim bukuvituloki matausina avaka Yaubada la karaiwaga deli bukukwamitububuli baisa matausina ammakawala si kaisisu bibwaina deli avaka ibodi bivagaisi. \v 21 E tuvaila bakatumkulovi makawala, ibodi bukuyosi taivila tauwau tokatavatu, e bukunagi bikugwaiyaisi tomota. e matausina tokugwa, taivila bikugwaiyaisi lakatuluwotala, taivila lakatutala, taivila tailuwolima, taivila tailuwotala. E tokugwa matausina Yaubada kala todubumi mokwita, deli tomota idubumaisi matausina, e tuvaila matausina gala bikabikaulasi bikauwaisi avaka mwada katupatula udosi. \v 22 Ibodi matausina bukuvigaki bitokaraiwagasi paila tomota wa tuta komwaidona. Mitaga komwaidona pakula kwemomwau, ibodi wala bimiakaimsi, e makwaisinaga pakula kwekikekita ibodi matausina bikaraiwogaisi. Keda makadana bivigaki bigagabila baisa yoku, paila bukupaisewasi gulitinidesi. \v 23 Ka, kidamwa bukuvagi makawala, e makawala Yaubada bikaraiwaga, gala wala ibodi bukusomata, deli komwaidona matausina tomota eimati wala bikaimilavausi osi kaukweda deli si mwasawa paila si kominimani bogwa bimanum.” \p \v 24 E Mosese ivagi makawala Yetoro la biga, \v 25 e iyosi mimilisi tauwau tokatavatu metoya oluwalesi komwaidosi mina Isireli. E ivagi taivila bikugwaiyaisi lakatuluwotala, taivila lakatutala, taivila tailuwolima, taivila tailuwotala. \v 26 Eivigaki matausina kasi tokaraiwaga tomota wa tuta komwaidona. Pakula kwevakaveka immiakaisi Mosese, mitaga kwekikekita ikaraiwogaisi titoulesi. \p \v 27 Oluvi Mosese italoisi sola yawala, e Yetoro ikaimilavau ola valu. \fig (map – Names attached ) EXO 19.1 Egypt to Canaan|src="HK55b" size="span" ref="18.27" \fig* \c 19 \s1 Mina Isireli iviloubusisi wa Koya Sinai \p \v 1-2 E mina Isireli isilavaisi Repidim e leimaisi oviloupakala Sinai. E iviloubusisi baisa wa yam makwaina kala vitouula tubukona natolula metoya tuta matutona eisilavaisi Itipita. E baisa goli ibudaisi kabosikaiwa okaikela Koya Sinai. \v 3 E Mosese imwena wa koya paila bibodasi sola Yaubada. \p E Guyau idou baisa matauna metoya wa koya e iluki matauna kidamwa biluki mina Isireli, matausina Yekobe tubula, kawala, \v 4 “Ka! Bogwa kugisaisi avaka yeigu Guyau lavagi baisa mina Itipita, e ammakawala yeigu layamataimi makawala natana mluveka bilupi litula metoya opinupanela, e lamaiyaimi baisa. \v 5 E, kidamwa yokomi bukukwabikuwolaigusi deli bukuvagaisi ulo kabutu, e yokomi bavigakaimi ulo tomota tatougu. E komwaidona valu watanawa baisa yeigu wala ulo vavagi, mitaga yokomi bogwa lanagaimi paila ulo tomota. \x - \xo 19.5 \xt Kak 4.20; 7.6; 14.2; 26.18; Tt 2.14\x*\x - \xo 19.5-6 \xt 1 Pt 2.9\x* \v 6 E bukukwabomaimi titoulemi baisa yeigu agumwaleta, e bukuwotitalaigusi makawala tolula yokomi.” \x - \xo 19.6 \xt YG 1.6; 5.10\x* \v 7 Mapaila Mosese ibusi metoya wa koya e idou tokugwala tomota komwaidosi iluki matausina vavagi komwaidona avaka Guyau eikaraiwogi matauna. \v 8 E komwaidosi tomota ivitakaulokaisi kawasi, “Bogwa bakavagaisi komwaidona vavagi avaka Guyau eilivala.” E Mosese ikamituli makawala baisa Guyau. \p \v 9 E Guyau iluki Mosese kawala, “Yeigu bamakaiam metoya wa lowalowa saina pilapopou, e tomota bilagaida tabibigatona, e metoya wa tuta matutona bivigaki bidubumaimsi goli.” \p Mosese iluki Guyau avaka tomota eivitakaulokaisi, \v 10 e Guyau iluki matauna kawala, “Kulokaia tomota kuluki kidamwa ibodi lagaila deli nabwaia bikikilaisi titoulesi paila tapwaroru. Komwaidosi kasi kwama biwinaisi, \v 11 e bitutulaigusi paila bugiyu. Paila yam makwaina yeigu babusi odabala Koya Sinai, e baisa komwaidosi tomota gagabila bigisaigusi. \v 12 E kusaili tula okuvalila koya bitavina bitapatu baisa tomota gala bikayupailisi. E kuluki galaga bimwenasi wa koya kaina bilosi katitaikina. Kidamwa availa bivitouula mweimwena, bukukwatumataisi wala. \x - \xo 19.12-13 \xt Ib 12.18-20\x* \v 13 Kaina bukukwabidikunaisi kainaga bukubasaisi okaiyala, e taga availa bikabikoni matauna. Karaiwaga makwaina biboda tomota deli mauna, e kasi karaiwaga makawala wala, ibodi bukukwatumataisi. Mitaga ka, avai tuta tauya bitagina, e tuta matutona goli ibodi tomota bimwenasi wa koya.” \p \v 14 Oluvi Mosese itobusi leima metoya wa koya, e iluki tomota bikatubaiasasi paila tapwaroru. E iwinaisi kasi kwama. \v 15 E Mosese iluki matausina kawala, “Bukukwatubaiasasi paila bugiyu, e wa tuta matutona gala bukukwanavaisi.” \p \v 16 Kwaitolula yam kaukwau e pilapala, kavikavila, deli lowalowa pilapopou ikayounapula odabala koya e ilagaisi tauya butula itagilulu. E komwaidosi tomota okabosikaiwa itatuvasi deli kasi kokola. \x - \xo 19.16 \xt YG 4.5\x*\x - \xo 19.16-18 \xt Kak 4.11-12\x* \v 17 E Mosese ivisunupuloi matausina metoya okabosikaiwa mwada bibodaisi Yaubada, e itolisi okuvalila koya. \v 18 Komwaidona Koya Sinai ikuboli mseu, paila Guyau eibusi leima olopola kova. Mitaga mseu ititokaia makawala susupa wa dumia mseula, e tomota komwaidosi itatatuvasi saina siligaga. \v 19 Mitaga butula tauya isiniveka e tuvaila isisiniveka. Mosese ilivala, e ka! - Yaubada bogwa leimapu matauna metoya opilapala. \v 20 E Guyau ibusi odabala Koya Sinai e idou Mosese bilokaia odabala koya. E mapaila Mosese imwena odabala, \v 21 e Guyau iluki matauna kawala, “Ka, kubusi kula kukwatululuti tomota taga biluvipeilisi tula mwada bimaisi bigisaigusi. Kidamwa bivagaisi makawala, bidubadu bikaligasi. \v 22 Deli goli kidamwa matausina tolula bimaisi katitaikinegu ibodi bikikilaisi titoulesi. Kidamwa gala, e bogwa bamipuki matausina.” \p \v 23 Mosese iluki Guyau kawala, “Tomota gala gagabila bimaisi baisa, paila kukwaraiwogaimasi mwada bakadokaisi koya kwebumaboma wala, e kidamwa bakasailisi tula bitavina bitapatu.” \p \v 24 Mitaga Guyau ivitakaula kawala, “Kubusi kulokaia Eroni e kamitaiyu kumakaiagusi. Mitaga tolula deli tomota gala biluvipeilisi tula mwada bimakaiagusi. Kidamwa bivagaisi makawala, e bogwa bamipuki matausina.” \v 25 E Mosese ibusi ilokaia tomota e iluki avaka Guyau eilivala. \c 20 \s1 Karaiwaga Kwailuwotala \r (Kak 5.1-21) \p \v 1 Yaubada bogwa eikaibiga, e la biga makawala baisa. \v 2 “Yeigu Guyau mi Yaubada, e bogwa lavisunupuloiyaimi metoya baisa Itipita, ambaisa lokuulasi. \p \v 3 “Gala bukutitapwaroru baisa avai yaubada mesinaku wala baisa yeigu. \p \v 4 “Gala bukuyouduli tokolu paila yoku mwada migila makawala avai vavagi isisuaisi wa labuma kaina ovalu watanawa kaina obolita osikowala valu watanawa.\f w \fq bolita osikowala valu watanawa. \ft Baisa bolita saina kwaivakaigaga mina Iberu idokaisi isisu osikowala valu watanawa; kugisi Vit 1.6-8, deli mapilana kaikobu tanekula Vit 7.11.\f*\x - \xo 20.4-5 \xt Sun 34.17; Tol 19.4; 26.1; Kak 4.15-18; 27.15\x* \v 5 Gala bukutaimamila baisa avai tokolu, kaina bukutapwaroru omatala. Paila yeigu wala Guyau m Yaubada, e gala wala atagwala bukutapwaroru baisa availa mwada kaimapugu. Bamipuki matausina availa availa ipakaigusi deli tubusia e bilokaia tubutolusi deli tubuvasisi kasi tubwa. \x - \xo 20.5-6 \xt Sun 34.6-7; Baw 14.18; Kak 7.9-10\x* \v 6 Mitaga bamitukwaii lakatuluwovila tubwa matubosina availa availa iyebwailigusi deli goli ikabikuwolaisi ulo karaiwaga. \p \v 7 “Gala bukukwagoli yagagu deli mitugaga nanamsela. Paila yeigu Guyau m Yaubada igau bamipuki availa availa matausina ikagolaisi yagagu deli mitugaga. \x - \xo 20.7 \xt Tol 19.12\x* \p \v 8 “Bukukwabikuwoli kala karaiwaga yam Sabate, e bukukwabomi yam makwaina. \x - \xo 20.8 \xt Sun 16.23-30; 31.12-14\x* \v 9 M yam kwailima kwaitala isisu e baisa bogwa ibodi paila m wotetila. \x - \xo 20.9-10 \xt Sun 23.12; 31.15; 34.21; 35.2; Tol 23.3\x* \v 10 Mitaga yam kwailima kwaiyuwela yamla vaiwasi, e makwaina bogwa lakabomi. Wa yam makwaiwena gala taitala bipaisewa, kaina goli yoku, litumwa, m ula, deli m mauna, kaina avai togilagala isisuaisi om valu. \v 11 Ka, yam kwailima kwaitala wala e yeigu Guyau labubuli valu watanawa, labuma, bolita, deli komwaidona vavagi makwaisina isisuaisi baisa. Mitaga yam kwailima kwaiyuwela yeigu avaiwasi. Baisa uulela yeigu Guyau lakabwaili Sabate deli goli lakabomi. \x - \xo 20.11 \xt Vit 2.1-3; Sun 31.17\x* \p \v 12 “Kutemmali tamam deli inam, kidamwa m tuta bikaduwonaku om valu mapilana avaka yeigu lasakaim. \x - \xo 20.12 \xt Kak 27.16; Md 15.4; 19.19; Mk 7.10; 10.19; Lk 18.20; Ep 6.2,3\x* \p \v 13 “Gala bukukwatumata tomota. \x - \xo 20.13 \xt Vit 9.6; Tol 24.17; Md 5.21; 19.18; Mk 10.19; Lk 18.20; Rm 13.9; Ym 2.11\x* \p \v 14 “Gala bukukwailasi. \x - \xo 20.14 \xt Tol 20.10; Md 5.27; 19.18; Mk 10.19; Lk 18.20; Rm 13.9; Ym 2.11\x* \p \v 15 “Gala bukuveilau. \x - \xo 20.15 \xt Tol 19.11; Md 19.18; Mk 10.19; Lk 18.20; Rm 13.9\x* \p \v 16 “Gala bukutabinimakavi availa. \x - \xo 20.16 \xt Sun 23.1; Md 19.18; Mk 10.19; Lk 18.20\x* \p \v 17 “Gala bukumitikewakewa baisa availa la bwala. Gala bukumitikewakewa baisa matauna la kwava, la ula, la bulumakau, la ase, kaina avai vavagi tuvaila la vavagi titoulela.” \x - \xo 20.17 \xt Rm 7.7; 13.9\x* \s1 Tomota kasi kokola \r (Kak 5.22-33) \p \v 18 E avai tuta tomota ilagaisi pilapala deli tauya butula, e igisaisi kavikavila deli mseu ibobwau odabala koya, matausina itatatuvasi deli kasi kokola, e itowaisi sita kaduwonaku. \x - \xo 20.18-19 \xt Ib 12.18-19\x* \v 19 E ilukwaisi Mosese kawasi, “Kidamwa yoku bukulukwaimasi e bogwa wala bakanakaigalaimsi, mitaga yakamaisi kakokolasi kidamwa Yaubada avaka bilukwaimasi, kaina bakakaligasi.” \p \v 20 E Mosese ivitakaula kawala, “Gala bukukokolasi. Yaubada leima baisa biwakolaimi yokomi, e bivigaki yokomi bukukukolaisi matauna, e baisa makawala gala tuvaila bukumitugagasi.” \v 21 Mitaga tomota itowaisi wala kaduwonaku, e Mosese wala kalamwaleta ilokaia katitaikinela mapilana lowalowa piladudubila ambaisa Yaubada isisu. \s1 Karaiwogasi kabogwabu lula \p \v 22 Guyau ikaraiwogi Mosese biluki mina Isireli kawala. “Yokomi bogwa lokugisaisi ammakawala yeigu Guyau, lalulukwaimi metoya wa labuma. \v 23 Bomami bukububulaisi avai yaubada metoya siliba kaina goula mwada bukutapwarorusi baisa minasina makawala kutapwarorusi baisa yeigu. \v 24 Kukwaliaiisi kwaitala kabogwabu lula paila yeigu metoya pwaipwaia wala, e odabala makwaina bukugabwaisi mi sipi deli mi bulumakau bivigaki lula kwegubugabu deli lulela kalubaila. E katuposula makatuposina lanagi paila bukutemmalaigusi, yeigu bayoumatila baisa yokomi e bakabwailimi. \v 25 E kidamwaga bukukwaliaiisi kwaitala kabogwabu lula paila yeigu metoya dakuna, gala bukukwaliaiisi metoya dakuna lokutavaisi, paila kidamwa bukutavaisi dakuna metoya ketavila dakuna, baisa bogwa bukuyogwalaisi e gala bibudoki paila yeigu. \x - \xo 20.25 \xt Kak 27.5-7; Yos 8.31\x* \v 26 Gala bukukwaliaiisi kabogwabu lula paila yeigu isim kala daga paila bukumweimwenasi bukulolosi odabala, ka, kidamwa bukuvagaisi makawala, avai tuta bukumweimwenasi wa daga, baisa bukuyomitakasi wala makawala tomdumwadu yokomi. \c 21 \s1 Mina Isireli si ula kasi karaiwaga \r (Kak 15.12-18) \p \v 1 “Kusaiki karaiwaga makwaisina baisa mina Isireli. \v 2 Kidamwa bukugimoli taitala m ula guma Iberu, matauna ibodi biwotitalaim kwailima kwaitala taitu. E kwailima kwaiyuwelaga taitu, ibodi bukutaneku matauna e gala bimapu avai vavagi baisa yoku. \x - \xo 21.2-6 \xt Tol 25.39-46\x* \v 3 Kidamwa tokubukwabuya wala lokuvigaki m ula, matauna tokubukwabuya wala bisilavaim, mitaga kidamwa tovavaigila lokuvigaki m ula, matauna bisilavaim tovavaigila wala. \v 4 Kidamwa kala tokugwa biyovaiya matauna e la kwava biuni litusia tauwau kaina vivila, magudisina gugwadi deli inasi bisisuaisi deli matauna tokugwa, e tumasiga bila kalamwaleta. \v 5 Mitaga kidamwa matauna bikalai kawala, ‘Yeigu saina ayebwaili agu tokugwa, ulo kwava, deli litugwa, mapaila gala magigu basilavi matausina.’ \v 6 E kala tokugwa ibodi bilau matauna wa bwala tapwaroru. E matauna ula bitopituki lulu kaina lulu kokolala e tokugwa bitaponani taigala. E matauna bisivagasi wala la ula ola tuta komwaidona. \p \v 7 “Kidamwa taitala tau latula vivila bisaiki availa bigimoli bivigaki la ula, e minana gala ibodi bitanekwaisi makawala tauwau leiuvigakaisi. \v 8 E kidamwa tamala bigimoli minana baisa avai tau mwada bivigaki la kwava, mitaga oluvi matauna bipaiki minana, matauna igagabila wala bigimolivau baisa tamala; mitaga matauna kala tokugwa gala ibodi bigimolivau baisa togilagala, paila uula avaka eivagi baisa minana gala duwosisia. \v 9 E kidamwa taitala tau bigimoli natana ula mwada bisaikiga latula la kwava, e tau matauna ibodi bivigaki minana makawala latula vivila. \v 10 E kidamwa taitala tau bivaiya nayuwela la kwava, matauna ibodi wala bisisaiki kala vilabogwa kʹala, kala karekwa, deli la karaiwaga kala peula bisisu wala makawala leisibogwa kalamwaleta. \v 11 E kidamwa matauna gala bikikuli vavagi makwaisina paila minana, e ibodi bitugwali minana bila e gala bibani avaka mapula. \s1 Karaiwaga paila gasisi \p \v 12 “Kidamwa availa biwaiya sola e bikatumati, matauna tokatumata ibodi bukukwatumataisi. \x - \xo 21.12 \xt Tol 24.17\x* \v 13 Mitaga kidamwa eiluvamakava wala e gala nanola paila bikatumati matauna, e matauna ibodi bisakaula bila valu mapilana yeigu Guyau banagi paila yokomi, e metoya mapilana valu matauna bikwala. \x - \xo 21.13 \xt Baw 35.10-34; Kak 19.1-13; Yos 20.1-9\x* \v 14 Mitaga avai tuta taitala tau bigibuluwa e deli la gibuluwa bikatumati sola, matauna ibodi bukukwatumataisi, ilagoli bisakaula bila ogu kabogwabu lula mwada bikwala. \p \v 15 “Ka, kidamwa availa biwaiya tamala kaina inala matauna ibodi bukukwatumataisi. \p \v 16 “E availa bibutuveilau taitala tau, mwada idoki bigimoli baisa availa, kaina bivigaki la ula, matauna ibodi bukukwatumataisi. \x - \xo 21.16 \xt Kak 24.7\x* \p \v 17 “E availa bikamogi tamala kaina inala, matauna ibodi bukukwatumataisi. \x - \xo 21.17 \xt Tol 20.9; Md 15.4; Mk 7.10\x* \p \v 18 “Kidamwa taiyu biyowaisi e taitala biwaiya sola odakuna kaina bikinunuma yamala biwaiya, mitaga gala ikatumati sola, gala bukumipukwaisi matauna towai. E kidamwaga matauna eikau lewa biyokenu paila kala lewa, \v 19 mitaga oluvi bisimalaula e bikaitukwa bila okoukweda, ibodi matauna towai bimapu sola paila eiyomadi la tuta deli biiyamata wala sola kala kalitutila wala bibwaina. \p \v 20 “Kidamwa taitala tau bikau notala lewa e biwaiya taitala kaina natana la ula, e la ula otukolela wala bikaliga, ibodi bukumipukwaisi tau matauna. \v 21 Mitaga kidamwa la ula gala bikaliga e bikalatala kaina bikalayu bikanukwenu wala e oluvi bikaliga, gala bukumipukwaisi kala tokugwa. Paila matauna kaina minana ivigaki makawala wala la guguwa. E kidamwa bikitumou matauna kaina minana metoya ola kaliga, baisa ivigaki kala mipuki. \p \v 22 “Ka, kidamwa mimilisi tauwau biiyowaisi e biwaiyasi natana vivila nasusuma e minana biyopwi latula, mitaga vivila minana namwaidona naminabwaita wala, e matauna eiwaiya minana bikabi kulututu makawala kala bidubadu veiguwa avaka minana la mwala binagi, kidamwa goli deli tokaraiwaga bitagwalasi. \v 23 Mitaga kidamwa mavilela wala, minana bisilagi, mipuki baisa makawala, momova kaimapula momova, \v 24 e matila kaimapula matila, kudu kaimapula kudu, yamila kaimapula yamila, \x - \xo 21.24 \xt Tol 24.19-20; Kak 19.21; Md 5.38\x* \v 25 e gabu kaimapula gabu, tatai kaimapula tatai, gilumsisi kaimapula gilumsisi. \p \v 26 “Kidamwa taitala tau bikatupwesi matala la ula tau kaina vivila, matauna ibodi bitaneku la ula bila mapula matala. \v 27 Kidamwa tau matauna bikatummolu kaitala kudula la ula, e ibodi bitaneku matauna la ula bila mapula kudula makaina. \s1 Tolimauna kasi pakula \p \v 28 “Kidamwa natana bulumakau namwala bitamati taitala tomota, ibodi bukukwabidukunaisi minana bikaliga, e gala bukukomasi minana. E tolimauna gala bukumipukwaisi. \v 29 Mitaga kidamwa bulumakau minana nagigasisi wala, e tomota bogwa eiwonaisi tolimauna, mitaga gala ikatupipi minana wa kali - e kidamwa bitamati availa, ibodi bukukwatumataisi minana deli goli tolimauna. \v 30 Mitaga kidamwa bukutagwalasi tolimauna bikabi kulututu paila bikoli la momova, ibodi bimapu komwaidona mapula einagaisi. \v 31 Kidamwa bulumakau minana bitamati guditala gwadi tau kaina vivila, karaiwaga makwaina wala bukubokulaisi. \v 32 Kidamwa bulumakau minana bitamati taitala kaina natana ula, tolimauna bikabi kala kulututu toliula kweluwotolu siliba, e bukukwabidikunaisiga minana bulumakau bikaliga. \p \v 33 “Kidamwa taitala tau bikeli kwaitala mlopu e gala bikaliduboli makwaina, e bulumakau kaina ase bikasonu, \v 34 ibodi matauna bimapu paila minana mauna. Matauna bimapu wa mani bisaiki tolimauna, e bisaimga kala bulumakau. \v 35 Kidamwa taitala tau la bulumakau bitamati sola la bulumakau, ibodi kasitaiyu wala bigimlokaisi mani minana namomova e bivilasi si mani. E minanaga nakaliga bisigalaisi kasi mauna. \v 36 Mitaga kidamwa minana bulumakau nagigasisi wala, e tolimauna gala ikatupipi wa kali, matauna ibodi bisaiki sola natana bulumakau namwamova, e minanaga nakaliga bisaim kala bulumakau. \c 22 \s1 Karaiwaga paila mapu \p \v 1 “Kidamwa taitala tau biveilau natana bulumakau kaina sipi e bilau ikatumati kaina igimoli, ibodi wala matauna bimapu nalima bulumakau paila minana eiveilau kaina navasi sipi paila minana eiveilau. \v 2-4 Ibodi wala bimapu avaka bogwa eiveilau. Kidamwa gala avaka iiyosi ibodi bukugimolaisi matoulela bimila ula e mapulaga bukumipukwaisi avaka eiveilau. E kidamwaga minana mauna eiveilau kaina bulumakau kaina ase kaina sipi, namwamova wala leititoi, matauna ibodi bimapu nayu mauna paila natana minana eiveilau. \p “Kidamwa bukuyosisi taitala touveilau leikikopwala bwala wa bogi e bukukwatumataisi matauna, matauna eikatumata gala la sula paila leikatumati sola. Mitaga kidamwa pakula makwaina bikaloubusi wa yam, e matauna eikatumata bogwa leisula. \p \v 5 “Kidamwa taitala tau bikilavi la mauna komwaidona bilosi ikikabubunasi wa bagula kaina bigulela waini, e oluvi minasina biwausi wala bilosi, e bikamsauwaisi taitala sola la bagula, matauna ibodi bimapu sola la bagula metoya ola bagula titoulela kaina obigulela waini. \p \v 6 “Kidamwa taitala bigabu la baleku e bikapela bila sola ola bagula bivakamati kali yagogu sola, kaina bivakamenu makwaisina bogwa eitaiyau, e matauna tovakata kova ibodi bimapu baisa sola avaka avaka eigabu. \p \v 7 “Kidamwa taitala tau bitagwala biyamati sola la mani kaina avai veiguwa tuvaila, e toveilau biveilau veiguwa makwaisina metoya ola bwala matauna, e oluvi biyosisi matauna toveilau, ibodi matauna toveilau binokwaiyuwa mapu paila mapula veiguwa makwaisina. \v 8 E kidamwaga gala biyosisi toveilau ibodi matauna toyamata veiguwa bukulauwaisi wa bwala tapwaroru e matauna bikatotila omatala Yaubada mwada gala iveilau la veiguwa sola. \p \v 9 “E komwaidona pakula makwaisina pikolela guguwa kwaititamwau, makawala bulumakau, kaina ase, sipi, karekwa kaina avai guguwa wala eitamwau, e taiyu tauwau bikominimanaisi guguwa makwaina, ibodi kasitaiyu wala bukulauwaisi wa bwala tapwaroru. E ammatauna Yaubada bikamituli eisula, matauna goli binokwaiyuwa mapu baisa sola. \p \v 10 “Ka, kidamwa taitala tau bitagwala biyamati sola la ase, kaina la bulumakau, la sipi, kaina avai mauna wala, mitaga mauna minana kaina bikaliga, kaina bisilagi, kaina biveilauwaisi, e kidamwaga gala availa yʹovila, \v 11 tau matauna bila wa bwala tapwaroru bilivala biga katotila omatala Yaubada matauna gala iveilau sola la mauna. Kidamwa gala availa iveilau mauna minana, e tolimauna ibodi bilumwelavi vavagi makwaina e sola gala bimapu. \v 12 Mitaga kidamwa minana mauna bogwa eiveilauwaisi matauna toyamata ibodi bimapu baisa tolimauna. \v 13 Ka, kidamwaga bolodila bikamataisi minana, tau matauna bimai avaka kasi kobwaga bolodila paila kabosimokwita, e matauna gala ibodi bimapu baisa sola paila mauna minana bolodila leikamataisi. \p \v 14 “Kidamwa taitala tau bitogu natana mauna metoya baisa sola e mauna minana bisilagi kaina bikaliga e tolimauna gala omatala, matauna totogu ibodi bimapu minana mauna. \v 15 Mitaga kidamwa tolimauna bisisu omatala matutona mauna minana bikagaguma matauna totogu gala ibodi bimapu minana. Kidamwaga matauna bogwa eikaitogu mauna minana paila bivagi la paisewa e kidamwa bikagaguma, mapula bogwa wala eimipubogwi. \s1 Tomota bubunesi deli tapwaroru karaiwogala \p \v 16 “Kidamwa taitala tau bikasaimwali natana vilakapugula e bimisii, ibodi wala bikabi veiguwala minana e bivaiya. \x - \xo 22.16-17 \xt Kak 22.28-29\x* \v 17 Mitaga kidamwa vivila tamala bipaiki gala magila tau matauna bivaiya minana, tau matauna ibodi wala bisaiki buwala vivila minana baisa tamala avaka bibudoki vilakapugula veiguwala. \p \v 18 “Kidamwa natana vivila nabubogau, kwatumataisi minana. \x - \xo 22.18 \xt Kak 18.10-11\x* \p \v 19 “Kidamwa taitala tau bimokaia natana mauna, kwatumataisi matauna. \x - \xo 22.19 \xt Tol 18.23; 20.15-16; Kak 27.21\x* \p \v 20 “Kidamwa availa bilula baisa avai yaubada ituwoli e gala baisa yeigu Guyau, kwatumataisi matauna. \x - \xo 22.20 \xt Kak 17.2-7\x* \p \v 21 “Gala bukuyomiyuyaisi kaina bukulamidadaisi taitala togilagala, kululuwaisi okwaitala yokomi lokutogilagalasi mapilana Itipita. \x - \xo 22.21-22 \xt Sun 23.9; Tol 19.33-34; Kak 24.17-18; 27.19\x* \v 22 Gala bukuyomiyuyaisi natana kwabuya kaina guditala weilova. \v 23 Kidamwa bukuyomiyuyaisi matausina, yeigu Guyau bavitakauloki matausina avai tuta bidousi baisa yeigu paila pilasi. \v 24 E yeigu bagibuluwa bakatumataimi metoya okabilia. E mi kukova bikwabuyasi, e litumia gala tumisia. \p \v 25 “Kidamwa availa wala matausina ulo tomota tonamakava biwasi m mani, gala bukuvigakaim makawala mani kala tokaiyelu, deli gala bukunakusi mwada bimapu deli kala katumkovila. \x - \xo 22.25 \xt Tol 25.35-38; Kak 15.7-11; 23.19-20\x* \v 26 E kidamwa bukukwau availa kala karekwa paila katululuwaila kala wasi igau bimapu baisa yoku, ibodi bukukwaimali bukusaiki matauna igau kalasia gala bisalili; \x - \xo 22.26-27 \xt Kak 24.10-13\x* \v 27 paila uula yatinidesi wala miyana eiyuviyavi wowola. E avai karekwa tuvaila bikanunuvi ke? E avai tuta bidou baisa yeigu paila pilasi, bogwa bamapu la dou, paila yeigu saina tonokapisi. \p \v 28 “Bomam taga bukubigigagi m Yaubada, kaina bukubuloti kam tokugwa. \x - \xo 22.28 \xt VA 23.5\x* \p \v 29 “Ibodi bukusemakavaisi kʹami, kami waini, mi bulami bulamila olibe baisa yeigu avai tuta si tuta bibudoki. \p “Kusakaigusi mi kuluta tauwau. \v 30 Kusakaigusi mi bulumakau mi sipi si kuluta. Ibodi mi mauna si kuluta nammwala bikavatowasi okasi saleku biboda kwailima kwaiyu yam, e kwailimalaga kwetolula yam, kusemakavaisi minana baisa yeigu. \p \v 31 “Ka, yokomi ulo tomota, mapaila gala ibodaimi bukukomasi avai mauna bolodila eikamataisi. Mesinaku wala kusakaisi kaukwa bikamsi. \x - \xo 22.31 \xt Tol 17.15\x* \c 23 \s1 Karaiwaga duwosisia deli kala kibobuta \p \v 1 “Gala bukukwayayaisi biga kweutusai, deli gala bukupilasaisi taitala tosula bukuutaisi la bigatona mwada bikamokwita. \x - \xo 23.1 \xt Sun 20.16; Tol 19.11-12; Kak 5.20\x* \v 2 Taga bikoyoulimsi tobobawa avai tuta bivagaisi avai sula, kaina biutaisi avai sopa paila bikididogi karaiwaga duwosisia. \v 3 Gala bukupii taitala tonamakava ola tuta yakala. \x - \xo 23.3 \xt Tol 19.15\x* \p \v 4 “Kidamwa bukubani natana kam tilaula la bulumakau kaina la ase eisula, ibodi bukuyosi e bukukwaimilivau bukuuyoki matauna. \x - \xo 23.4-5 \xt Kak 22.1-4\x* \v 5 E kidamwaga la ase eikapusi deli konila, gala bukugigisaki wala bukulaga, ibodi bukupilasi kam tilaula e bukutokowoiyaisi la ase. \p \v 6 “Avai tuta taitala tonamakava biyakala gala bukukiwoli karaiwaga duwosisia. \x - \xo 23.6-8 \xt Tol 19.15; Kak 16.19\x* \v 7 Gala bukutamituli avai tabinona sasopa, deli gala bukukwatumati taitala tobwaila, paila yeigu bakamogi availa bimitugaga makawala. \v 8 Gala bukutagwala bukukwau kwaitala vavagi mwada katupatula wodom, paila avaka katupatula wodila, tomota ivigaki kasi kau metoya avaka kamokwita, e ikididogaisiga si bigatona tobubwaila. \p \v 9 “Gala bukuyomiyuyaisi taitala tomitawasi, paila bogwa kunikolaisi ammakawala kada lumkola kidamwa tomitawasi yakida, paila uula yokomi bogwa lokutomitawasisi mapilana Itipita. \x - \xo 23.9 \xt Sun 22.21; Tol 19.33-34; Kak 24.17-18; 27.19\x* \s1 Taitu kwailima kwaiyuwela deli yam kwailima kwaiyuwela karaiwogasi \p \v 10 “Olopola kwailima kwaitala taitu yokomi bukusupusopusi mi bagula e avai tuta bikabinaisi kutaiyauwaisi makwaisina. \x - \xo 23.10-11 \xt Tol 25.1-7\x* \v 11 Mitaga avai tuta bukusakailasi kwailima kwaiyuwela taitu, kuvalaiyaisi bikanawa gala bukutaiyauwaisi avai vavagi lokusapwaisi omi bagula. E mina namakava ibodi bikauwaisi kʹasi metoya baisa, e kesalaga bolodila ibodi bikamkulovaisi. Mi waini bigulesi deli mi kai olibe tuvaila kuvigakaisi makawala. \p \v 12 “Kwailima kwaitala yam kuvagaisi mi paisewa olopola wiki kwaitala kwaitala, mitaga kwailima kwaiyuwela yam gala bukupaisewasi, e mi ula toyo tomitawasi leiwotitalaimi deli goli mi mauna ibodi bivaiwasisi. \x - \xo 23.12 \xt Sun 20.9-11; 31.15; 34.21; 35.2\x* \p \v 13 “Kuligimlilaisi komwaidona avaka yeigu Guyau bogwa lalukwaimi. E gala bukutemmalaisi avai yaubada ituwoli; e taga bukukwadidalaisi yagasi. \s1 Mina Isireli kasi paka kwaitolu kwaivakaveka \p \v 14 “Ka, taitu kwaitala kwaitala yokomi bukusivatolusi paka paila agu taimamila. \v 15 E olopola tubukona Abibi, tubukona minana lokusilavaisi Itipita, yokomi bukupakasi Beredi Gala Deli Kala Yisi Pakala makawala avaka lakaraiwogaimi bukuvagaisi. E olopola makwaisina kwailima kwaiyu yam bukupakapakasi paka makwaina, yokomi gala bukukwamsi beredi deli kala yisi. Gala bukulomakavasi bukumaisi bukutapwarorusi baisa yeigu kidamwa gala deli mi semakavi. \x - \xo 23.15 \xt Sun 12.14-20; Tol 23.6-8; Baw 28.17-25\x* \p \v 16 “Avai tuta bukuvitouulasi mi tayoyuwa, ibodi bukupakasi Tayoyuwa Pakala. \x - \xo 23.16 \xt Tol 23.15-21,39-43; Baw 28.26-31\x* \p “Deli avai tuta bukuyoulilisi mi bagula bigulela waini, deli kami kawailuwa kai kaitala kaitala okweluvala milamala, ibodi bukupakasi Buliyoyova Pakala. \v 17 Taitu kwaitala kwaitala otutala paka makwaisina kwaitolu, komwaidomi wala bukumaisi bukutapwarorusi baisa yeigu Guyau mi Yaubada. \p \v 18 “Gala bukusemakavaisi beredi deli kala yisi avai tuta bukululasi natana mauna baisa yeigu. E mi mauna posasi lokuvigakaisi mi lula baisa yeigu tutala lokupakapakasi paka makwaisina, gala bikanam bila biyam kaukwau. \p \v 19 “Taitu kwaitala kwaitala bukuvisulapulasi mi bagula ibodi wala bukumaiyaisi ola bwala Guyau mi Yaubada. \p “Avai tuta bukusulaisi nagwadi sipi kaina gota, gala bukuvigakaisi inisia nunusi kami yavau. \x - \xo 23.19 \xt Sun 34.26; Kak 14.21; 26.2\x* \s1 Biga katotila deli katuloluta \p \v 20 “Ka yeigu bawitali anelosi bikugwa omitami paila bikolaimi metoya omi loula, e bilauwaimi valu mapilana yeigu bogwa lakatubiasi. \v 21 Kulamamsi baisa matauna, deli kukwabikuwolaisi matauna. Gala bukukosomapwaisi matauna paila yeigula lawitali leiwokaiami, deli gala binokapisaimi kidamwa bukukosomapwaisi matauna. \v 22 Mitaga kidamwa bukukwabikuwolaisi matauna, e bukuvagaisi komwaidona avaka bakaraiwogaimi, yeigu bapiaimi bakabilia baisa komwaidosi kami tilaula. \v 23 Ulo anelosi bikugwa omitami e bilauwaimi osi valu mina Amora, mina Itai, mina Peresi, mina Kenani, mina Ivi, deli mina Yebusi, e yeigu bakatudoum matausina. \v 24 Gala bukutemmalaisi si yaubada kaina bukutapwarorusi baisa minasina, deli gala bukutapaiseisi si tapwaroru kidikedala. Kwatudidaimisi si yaubada minasina tokolu, deli kwatuuwolaisi makaisina si kokola dakuna kaibumaboma. \v 25 E kidamwa bukutemmalaigusi yeigu Guyau mi Yaubada, yeigu basakaimi kami bobwailila metoya kaula, sopi, deli bakau komwaidona kami katoula baligaim. \v 26 Olopola mi valu gala natana bivalulubogwa kidamwa gala bibudoki kala tubukona, e gala natana nakaliga bisisu. E yeigu bakatududuli mi momova. \p \v 27 “Yeigu bavigaki matausina eikoulovaimi, bikukolaigusi. E matausina deli bukukwabiliasi bavigaki bisineiyousi, deli yeigu bakau kaikesi kami tilaula e bisakaulasi bilosi. \v 28 Yeigu bayokukoli kami tilaula e avai tuta bukusuvaisi kulumi, yeigu babokavili mina Ivi, mina Kenani, deli mina Itai. \v 29 Mitaga gala kudokaisi babokavili matausina olopola kwaitala wala taitu, paila kidamwa bavagi makawala, valu biviloububu, deli mauna nabubolodila bikalisauwaimi kami bawa. \v 30 Mitaga ka, baisa makawala bavigaki, manum wala babokavili matausina, tatoula wala bukuunigeyaisi paila bukuyoulisi valu mapilana. \v 31 E bakobili kami kaligei balawʹo metoya mapilana Mlulela Akaba bila itobu wa Waya Yupereiti, e metoya mapilana Bolita Kwaiveka bila itobu oviloupakala. Yeigu bavigakaimi bukuvaiyoulisi matausina tolivalu, deli avai tuta bukusuvaisi kulumi bogwa wala bukubokavilaisi matausina. \v 32 Mapaila gala bukukwatotilasi paila avai vavagi deli matausina kaina deli minasina si yaubada. \v 33 Gala bukutagwalasi matausina bimilivalusi omi valu, paila kidamwa bukusigolaisi matausina, matolesi goli bitavilaisi ninami bukumitugagasi baisa yeigu. Kidamwa bukutemmalaisi minasina si yaubada, baisa bogwa wala lokuleiyasi sikolela kami kaliga.” \c 24 \s1 Kabutu ikatukikiti \p \v 1 E Guyau iluki Mosese kawala, “Ka, yoku e Eroni, Nadaba, Abiu, deli tailuwolima tailuwoyu tokugwala mina Isireli kumwenasi kumakaiagusi wa koya. E igau wala kutotusi sitana kaduwonaku e kutapopulasi kutapwarorusi baisa yeigu. \v 2 Oluvi yoku wala kammwaleta bukumakaiagu katitaikina, e gala goli deli samwa bukumakaiagusi. E mina Isireli gala taitala bimwena bima wa koya.” \p \v 3 Mosese ila iluki tomota komwaidosi avaka Guyau la karaiwaga kwevakaveka deli kwekikekita e komwaidosi tomota ivitakaulokaisi matauna kawasi, “Bogwa bakavagaisi komwaidona avaka Guyau eilivala.” \v 4 E Mosese igini komwaidona avaka Guyau la karaiwaga. Eiyam kaukwau ikaliai kabolula okaikela koya, e isaili kweluwotala kwaiyu dakuna mwada kabutuvitusila mina Isireli dalesi kweluwotala kwaiyu. \v 5 E iwitali mimilisi tauwau tubovau e igabwaisi lula baisa Guyau, deli mimilisi bulumakau ivigakaisi lula paila kalubaila lulela baisa Yaubada. \v 6 E Mosese ikau sitana buyavisi mauna e itavikoti makwelasina bolu, e kesala buyavi ikatusoki okabolula. \v 7 E ikau bukila kabutu mapilana Guyau la karaiwaga kala ginigini isisu, e ikalau baisa tomota. E ilivalasi kawasi, “Bakakabikuwolaisi Guyau deli bakavagaisi komwaidona vavagi avaka bogwa eikaraiwogi.” \p \v 8 Mosese ikau buyavi ikatusoki tomota. E iluki matausina kawala, “Makwaina buyavi eikatukikiti Guyau la kabutu\f x \ft Kugisi Sun 2.24 deli Vit 6.18. Mitaga tuta baisa Yaubada ikikabutu deli komwaidosi mina Isireli.\f* avaka eivagi deli yokomi avai tuta isakaimi komwaidona makwaisina karaiwaga.” \x - \xo 24.8 \xt Md 26.28; Mk 14.24; Lk 22.20; 1 Kr 11.25; Ib 9.19-20; 10.29\x* \p \v 9 Mosese, Eroni, Nadaba, Abiu e deli tailuwolima tailuwoyu tokugwala Isireli imwenasi wa koya, \v 10 deli igisaisi mina Isireli si Yaubada. Osikowala kwaibakwaila isisu kabototu dakuna kwedudubuna yagala sapaya, kala bwabwau makawala labuma. \v 11 Yaubada gala iyogagi matausina tokugwala Isireli. Eigisaisi Yaubada, e oluvi ikamsi imomsi gulitinidesi. \s1 Mosese wa Koya Sinai \p \v 12 E Guyau iluki Mosese kawala, “Kumwena kumakaiagu wa koya, e wa tuta matutona kadataiyu wa koya basakaim pilayu pilapupatata dakuna, e baisa isisu karaiwaga komwaidona makwaisina avaka lagini paila bikatululuti ulo tomota.” \v 13 Mosese sola kala topilasi Yosuwa ikatubaiasasi iwokuva, e Mosese ivitouula bimwena wa koya kwebumaboma. \v 14 Mosese iluki tokugwala komwaidosi kawala, “Ka! Bukututulaimasi wala baisa okabosikaiwa igau avai tuta bakakeiita. Eroni sola Ura deli wala bukusisuaisi, e kidamwa availa kwaitala kala pakula e magila bimanum, ibodi bilokaia matausina.” \p \v 15 Mosese bogwa imwena wa Koya Sinai, e pilatala lowalowa ikuboli wala makwaina koya. \v 16-17 E Guyau migila lumalamela saina ivivivila deli guyugwayula ibusi wa koya. E mina Isireli si gigisa idokaisi makwaina lumalama kala gigisa makawala goli kovatala kova ilululu odabala koya. Lowalowa mapilana ikalalima ikalatala ikuboli koya, e ikalalima ikalayuwela Guyau eidou baisa Mosese metoya olowalowa. \v 18 E Mosese isaitaula imwena wa koya, e isuvi olowalowa. E kweluwovasi yam deli bogi isisu wala wa koya. \x - \xo 24.18 \xt Kak 9.9\x* \c 25 \s1 Semakavi paila Buliyoyova Kwebumaboma \r (Sun 35.4-9) \p \v 1 E Guyau iluki Mosese kawala, \v 2 “Kuluki mina Isireli bisemakavaisi baisa yeigu. E bukukwau avai semakavi wala taitala tomota nanola bisemakavi. \v 3 Bisemakavaisi guguwa makwaisina goula, siliba, barasi, \v 4 deli karekwa yakakaraia, miyasina ibasaisi metoya sipi unuunula kasi vau burum, dairarugu deli bweyani; karekwa eiyoudulaisi metoya gota unuunula; \v 5 sipi nammwala kanuvinesi bilaleisi bweyani; mauna kanuvinesi yammatabwaila deli makaisina meku; \v 6 kevakevala kaitapa deli vana paila bulamila vaputuma deli avaka lula bigabwaisi maiina simasimina; \v 7 makwaisina dakuna mipusi mwau makala kaneliani deli avai veiguwa tuvaila paila bisailisi okala epodi Tolula Toveka miyana kabutuvitusila la wotetila deli goli okala kwama. \v 8 Ibodi tomota bikaliaiisi kwaitala buliyoyova kwebumaboma paila yeigu, e gagabila yeigu basikaili matausina. \v 9 Bukukwaliaiisi makwaina deli bukukwatuvalatusi avaka ulo nanamsa bavitulokaimi bukuvagaisi. \s1 Kabutu Didawogala \r (Sun 37.1-9) \p \v 10 “Kukwatuvilataisi kwaitala didawaga metoya meku, kala woloula tomwaidona, kala beiyaya yumatala, e lomla bima okaboyaulela yim. \v 11 E bukupakaisi goulatoula bikuboli kai olopola deli otapwala, deli bukuvagaisi kaidadela goulawokuva wala bitavina bitapatu. \v 12 Bukuyoudulaisi kwaivasi kala nonoita metoya goula wala e bukukwatuvilataisi makwaisina okaikela makweyasina kweyavasi, e bivigaki kwaiyu pilatala kwaiyu piliyuwela, \v 13 E bukuyoudulaisi kaitakewala metoya meku e bukupakaisi goula bikuboli makaisina kaitakewa, \v 14 e bukukwaluvisuvaisi makaisina ononoita makwaisina lokukwatuvilataisi okaipapala didawaga. \v 15 E kaitakewa makaisina bikanuvagasi wala ononoita e gala avai tuta bukubiigilaisi. \v 16 E igau oluvi basakaimi pilayu dakuna, mapilasina isisu karaiwaga kala ginigini, e bukudidagaisi mapilasina olumoulela didawaga makwaina. \p \v 17 “Bukuyoudulaisi katubukolela metoya goulatoula, kala woloula tomwaidona e kala beiyaya yumatala. \x - \xo 25.17 \xt Ib 9.5\x* \v 18 Bukututaisi goula e bukububulaisi tokolu nayu mauna isim pinupanesi,\f y \fq mauna isim pinupanesi. \ft Kugisi Biga Kala Katumiki.\f* \v 19 e bukuvitauwaisi natana kabulotala katukwabula e nayuwela kabuluyuwela. Bukukwatupitukwaisi minasina okatukwabula e bivigaki bitovagasisi wala baisa. \v 20 E minasina tokolu bukusimapwaisi, matala sola matala sola bigisamapusi, e pinupanesi bivakanunuvi katukwabula. \v 21 E bukudidagaisi mapilasina pilayu dakuna olumoulela e bukukwatubukolaisi. \v 22 Yeigu babodaim baisa, e odabala katukwabula oluwalaisi mauna minasina nayu yeigu basakaimi komwaidona ulo karaiwaga paila mina Isireli. \s1 Tebeli paila semakavila beredi kwebumaboma \r (Sun 37.10-16) \p \v 23 “Kukwatuvilataisi kwaitala tebeli metoya meku, kala woloula bisividoga e kala beiyaya okatupoi, kaikela kala woloula bima yumatala. \v 24 Odabala makwaina bukupakaisi goulatoula, kaidadela bukupakaisi goula wala bitavina bitapatu. \v 25 Bukuyoudulaisi kala kaidada beiyayela kweyatala sikwekula; e bukupakaisi goula wala bitavina bitapatu. \v 26 Bukuyoudulaisi kwaivasi nonoita paila kaitakewa e bukukwatuvilataisi okaikela tebeli owokulula kwaivasi. \v 27 Nonoita makwaisina paila kaitakewa bukukwatuvilataisi opapala kaidadela tebeli. \v 28 Bukuyoudulaisi kaitakewa metoya meku, e kupakaisi goula wala otapwala komwaidona. \v 29 Bukuyoudulaisi kaboma, viga, kwaibolu, deli kailuya paila guguwala mi waini semakavila. E komwaidona guguwa makwaisina bukuyoudulaisi metoya goulatoula wala. \v 30 E tebeli makwaina bukusailisi omatala Kabutu Didawogala, e tuta komwaidona mi semakavi beredi kwebumaboma bisisu wala otebeli. \x - \xo 25.30 \xt Tol 24.5-8\x* \s1 Kaitapa la kabototu \r (Sun 37.17-24) \p \v 31 “Bukuyoudulaisi kaitapa la kabototu metoya goulatoula. Kututaisi goula e bukububulaisi la kabototu deli kaikela; e katububulela makaisina lala, biluwai deli lalela kububuligolaisi kaitinidesila wala. \v 32 Bukububulaisi sisilima sisitala sisila opapala, sisitolu pilatala, sisitolu piliyuwela. \v 33 E masisisina sisi, sisitala sisitala kala katububula kaitolu lala kasi gigisa makawala parani biluwai deli bilala. \v 34 E kaila makaina kaitapa la kabototu kala katububula kaivasi lala makawala kala gigisa parani biluwai deli bilala. \v 35 Sisitala sisitala lalesi bitakasasi kasatinidesila wala bila itobu okaila. \v 36 Metoya kwaitala wala goulatoula bukututaisi e bukububulaisi lalela, sisila deli kaila. \v 37 Kububulaisi kailima kaiyu kaitapa paila makaina kaitapa la kabototu e kuvitauwaisi odabala e igagabila visigala bisimitali mapilana omatala. \v 38 Kuyoudulaisi kaivila kekarisigila kova deli kabomala metoya goulatoula. \v 39 Ibodi bukuyosisi goulatoula kala mokaila makawala lima yuwa petala kaula (35 kg) paila bukuyoudulaisi makaina kaitapa la kabototu deli komwaidona guguwela. \v 40 Bukuyamatasi avai tuta bukuyoudilasi e bukuvagaisi makawala nanogu lakavitusi baisa yokomi wa koya. \x - \xo 25.40 \xt VA 7.44; Ib 8.5\x* \c 26 \s1 Guyau la Buliyoyova\f z \ft Kugisi Biga Kala Katumiki.\f* \r (Sun 36.8-38) \p \v 1 “Ka, olumoulela ulo Buliyoyova Kwebumaboma kutabodaisi metoya yaluwotala karekwa yakakalaia, miyasina eibisigolaisi deli sipi unuunula, kasi vau, burum, dairarugu, deli bweyani. Kubasaisi otapwasi miyasina kaikobusi mauna isim pinupanesi. \v 2 Yatala yatala miyasina kuvagaisi kasi vakaila makawala wala, kasi wonaku uvalima uvatala e kasi beiyaya uvatala. \v 3 Kubisitukwaisi yalima bila gulotala, e yalima bila guloyuwela. \v 4 Metoya magulosina guloyu karekwa kulapwaisi yaburum buluva okaipagasi miyasina otapwala. \v 5 E magulona gulomatala karekwa kulapwaisi kweluwolima buluva okaipagala miyana eikalumatala, e guloyuwela kulapwaisi kweluwolima buluva okaipagala miyana kala vigimkovila. E guloyu wala kasi gigisa makawala. \v 6 Kuyoudulaisi kasiluwolima kailasau metoya goula paila bukusagaisi magulosina guloyu karekwa bivigaki gulotala wala. \p \v 7 “Bukubasaisi katuvala Buliyoyova metoya yaluwotala yatala karekwa miyasina eibasaisi metoya gota unuunula. \v 8 Bukubasaisi komwaidona wala makawala kasi vakaila, kasi wonaku uvalima uvatala isividoga, e kala beiyaya uvatala. \v 9 Bukubisitukwaisi yalima bila gulotala, e yalima yatala bila guloyuwela. Miyana yalima yatalela bukukwatupokaisi kabuloyu omatala Buliyoyova. \v 10 Bukulapwaisi kwailuwolima buluva okaipagala miyana kala vigimkovila gulotala, e tuvaila kwailuwolima buluva okaipagala miyana kala vigimkovila guloyuwela. \v 11 Bukuyoudulaisi kasilalima kailasau bukusagaisi obuluvasi magulosina guloyu karekwa bivigaki yatinidesila wala katuvala Buliyoyova. \v 12 E makabulonaga eikesa, bukutabodaisi pwasousiu. \v 13 E kesala katuva makabulosina kasi vakaila leima oyumakwasi opapala Buliyoyova, bukuvigakaisi tabodala papala Buliyoyova. \p \v 14 “Ka, kuyoudulaisi yayu tuvaila katuva, yatala metoya kanuvinesi sipi nammwala e bukulaleisi kala vau bweyani, yayuwela metoya kanuvinesi mauna ituwoli, miyasina paila bukuvakalupolaisi katuva. \p \v 15 “Bukuyoudulaisi baba paila tabodala Buliyoyova metoya meku. \v 16 Pilatala pilatala mapilasina kasi wonaku uvayu, e kasi beiyaya yumatala. \v 17 Kaipagasi bukukibubotaisi bibodasi wala gala biwelu, paila avai tuta bikavatowasi bikaili wala bikanam. Komwaidona baba mapilasina bukukibwelakaisi bibwaina. \v 18 Kuyoudulaisi pilaluwoyu baba paila mapilana opilibolimila \v 19 e kweluwovasi ulilaguva siliba bitoulisi osikowasi mapilasina. Pilatala baba ulilaguvala kwaiyu. \v 20 Kuyoudulaisi pilaluwoyu baba paila mapilana opiliyavatela Buliyoyova, \v 21 e kweluwovasi ulilaguva siliba, pilatala baba ulilaguvala kwaiyu. \v 22 E paila opwasosiula Buliyoyova mapilana opilikwaibwaga, kuyoudulaisi pilalima pilatala, \v 23 e pilayu baba biwaisi tupa owokulula. \v 24 Mapilasina pilayu eiwaisi tupa owokulula, kukwailaisi bibwaina, watanawa bitotu goli bila walakaiwa. Mapilasina pilayu baba eiwaisi tupa owokulula eivigaki totomla Buliyoyova bukuvigakaisi makawala. \v 25 E baisa bivigaki pilalima pilatolu baba e ulilaguvasi kweluwotala kwailima kwaitala, pilatala baba kwaiyu ulilaguvala. \p \v 26 “Kuyoudulaisi kailuwotala kailima kavala metoya meku, kailima paila kavalela baba mapilasina pilatala Buliyoyova, \v 27 e kailima paila mapilasina pilayuwela, e kailima paila baba mapilasina oposousiu opilibomatu. \v 28 Kavala makaina eikanuwala, kaiwonaku wala, kabulotala Buliyoyova bila itobu kabuluyuwela. \v 29 Kwatububulaisi baba mapilasina goulawokuva wala, e komwaidona baba mapilasina kuyoudulaisi nonoitasi goula paila bikikuloti kavala makaisina, e makaisina deli bukukwatububulaisi goulawokuva wala. \v 30 Kwaluvitauwaisi Buliyoyova makawala kala kaliai lavitulokaim wa koya. \p \v 31 “Kubasaisi yatala taboda yakakalaia metoya sipi unuunula kasi vau burum, dairarugu, deli bweyani. Kubasaisi otapwala miyana kaikobusi mauna isim pinupanesi. \v 32 Kusagaisi miyana okailasau makavisina otupwasi kokola makaisina kaivasi meku lokupakaisi goulawokuva wala, e bukuvitauwaisi oulilaguva makwaisina kwaivasi silibawokuva. \v 33 Kusagaisi miyana taboda okailasau makavisina olumoulela Buliyoyova, e makwaina Kabutu Didawogela lokudidagaisi mapilasina pilayu dakuna, kusailisi otuboulola miyana taboda bikalituli matabudona Bomikikila bim ituwoli e matabudona Bomikikila Sainela bim ituwoli. \x - \xo 26.33 \xt Ib 6.19; 9.3-5\x* \v 34 E bukukwatubodaisi Kabutu Didawogala. \v 35 E olumoulela matabudona Bomikikila Sainela kuvitauwaisi tebeli makwaina opapala Buliyoyova mapilana opiliyavata; e kaitapa la kabototu bukuvitauwaisi mapilana opilibolimila. \p \v 36 “Paila Buliyoyova kala lulu tabodala bukubasaisi yatala karekwa yakakalaia metoya sipi unuunula, kasi vau burum, dairarugu, deli bweyani, e bukubasaisi isim kala katububula. \v 37 Bukuyoudulaisi kailima kokolela miyana taboda metoya meku, e kupakaisi goula otupwasi makaisina, e kusagaisi miyana taboda okailasau makavisina goulawokuva wala, e bukuyoudulaisi kwailima ulilaguva metoya barasi paila bitoulisi makaisina kokola. \c 27 \s1 Kala kaliai kabogwabu lula \r (Sun 38.1-7) \p \v 1 “Kuyoudulaisi kwaitala kabogwabu lula metoya meku. E kala beiyaya deli kala woloula biboda wala uvatala, e kaikela kala woloula bima okuvilu. \v 2 E odabala wokulu makwaisina kwaivasi bukukisalaisi kala sukusaku. E bivigaki kwaitinidesila wala kabogwabu lula, e kwemwaidona wala bukupakaisi barasiwokuva wala. \v 3 Kuyoudulaisi kavaega paila tubwagela lula, deli kaitapana, kailuya, kaisusuwa, deli kova kaisakaila. Komwaidona guguwela kuyoudulaisi metoya tanumnumta barasi. \v 4 Kuyoudulaisi kaitala kaivala metoya tanumnumta barasi deli kwaivasi nonoita owokulula makwaina kabogwabu lula. \v 5 Kusailisi kaivala makaina osikowala kaidadela kabogwabu lula makwaina, e gagabila kaivala makaina bikanuwalai wala kabogwabu lula. \v 6 Kuyoudulaisi katakewala metoya meku, e otupwasi makaisina kupakaisi barasiwokuva wala; \v 7 e avai tuta bukukwatikeuwaisi makwaina bukukwaluvisuyaisi makaisina ononoita. \v 8 Kutabodaisi papala kabogwabu lula, e olopolaga bikikapogega wala. Kuvagaisi makawala nanogu lalukwaimi wa koya. \s1 Tabodala Guyau la Buliyoyova \r (Sun 38.9-20) \p \v 9 “E paila ulo Buliyoyova tabodala, bukuyoudulaisi metoya karekwa yakakalaia. E mapilana opilibolimila bukuyoudulaisi taboda kala woloula uvaluwoyu uvayu, \v 10 e bukuyoudulaisi kailuwoyu kokola metoya tanumnumta barasi, e kwailuwoyu ulilaguva, deli kailasau toyo wotunula bukuyoudulaisi metoya siliba wala. Youdila makwaisina paila bikikuloti bipeula miyasina taboda. \v 11 E tuvaila mapilana taboda opiliyavata bukuvagaisi makawala wala. \v 12 E mapilana opilikwaibwaga bukuyoudulaisi taboda kala woloula uvaluwotala uvatala, deli kailuwotala kokola, e kwailuwotala ulilaguva. \v 13 E mapilana opilibomatu ambaisa lulu metitoki, bukuyoudulaisi taboda kala woloula uvaluwotala uvatala. \v 14-15 Wa lulu opapala pilatala deli pilayuwela bukuyoudulaisi miyasina karekwala taboda uvatolu yumatala kala maloula, deli kaitolu kokola e kwaitolu ulilaguva. \v 16 E paila makaduyona wala kala lulu Buliyoyova, tabodala karekwa yakakalaia kala maloula uvavasi isividoga lokubisikaisi metoya sipi unuunula kasi vau, burum, dairarugu, deli bweyani, miyana eibasaisi isim kala katububula. Miyana taboda bikana wala otupwasi makaisina kokola kaivasi, ulilaguvasi kwaivasi. \v 17 E taboda kokolela komwaidona eitavina eitapatu kuwaiyasi kopala metoya yuwoyoula silibawokuva, e kala kailasau makavisina kuyoudulaisi metoya siliba, e ulilaguvala tanumnumta barasi. \v 18 E taboda kala maloula uvaluwoyu uvayu, e kala beiyaya uvaluwotala uvatala, e paila kala woloula bila walakaiwa uvatala. E taboda miyasina kubasaisi metoya karekwa yakakalaia deli ulilaguvala metoya tanumnumta barasi. \v 19 Komwaidona guguwala olumoulela Buliyoyova deli komwaidona kala kenubiluma Buliyoyova deli tabodala bukuyoudulaisi metoya tanumnumta barasi.” \s1 Kala yamata kaitapa \r (Tol 24.1-4) \p \v 20 Yaubada iluki Mosese kawala, “Kukwaraiwogi mina Isireli bimiakaimsi kwaimmatabwaila bulamila olibe paila kevakevala kaitapa, e gagabila bukuvakaloti kaitapa makaina koyavi kwaitala kwaitala. \v 21 E Eroni deli litula bivakalotaisi kaitapa makaina, e bilauwaisi bivitauwaisi ogu Buliyoyova omatala miyana taboda eitabodi Kabutu Didawogala. E bikakata wala ogu Buliyoyova koyavi bila biyam. Ka, karaiwaga makwaisina baisa kami karaiwaga yokomi mina Isireli tubumia tuta oluvi, kidamwa bukuuvagaisi wala makawala tubwa komwaidona. \c 28 \s1 Tolula kasi kwama \r (Sun 39.1-7) \p \v 1 “Kuluki tuwam Eroni deli litula, Nadaba, Abiu, Eleasa deli Itama bimakaiamsi. Kwatupali matausina metoya tomotala Isireli, e gagabila bavigaki matausina ulo tolula. \v 2 Bukubasaisi yavila kwama paila wala tolula e tuwam Eroni bisisikam miyasina paila kala katubaiasa deli la wotetila kala taimamila. \v 3 E bukudou komwaidosi matausina tokabitam youdila, matausina goli bogwa lasaiki si kabitam, e kuluki matausina bibasaisi Eroni kala kwama, e gagabila bakabomi matauna e bavigaki ulo tolula. \v 4 Kuluki matausina biyoudulaisi kwaitala kuwa, yatala epodi, yatala kwama, yatala kakapula isim kala katububula, kwaitala kulupaipi, deli kwaitala duriduri. E matausina biyoudulaisi komwaidona makwaisina si guguwa tolula paila Eroni deli litula, e gagabila bavigaki matausina ulo tolula. \v 5 Toyoudila matausina si youdila bikauwaisi wotunu eiyoudulaisi metoya sipi unuunula kasi vau burum, dairarugu, deli bweyani, deli wotunu goulawokuva, deli goli karekwa yakakalaia. \p \v 6 “E matausina biyoudulaisi epodi metoya sipi unuunula kasi vau, burum, dairarugu, deli bweyani, yadigadegila wotunu, deli karekwa yakakalaia, e biyoudulaisi isim kala katububula. \v 7 Tuvaila yayu kala wotunu bukusipwaisi okaipagala paila bukupilakavataisi miyana epodi. \v 8 E duriduri makwaina lokukimidagaisi kala bisibasi, bukubisitukwaisi wa epodi bivigaki yatinidesila wala. E youdulelaga makawala wala. \v 9 Kukwauwaisi pilayu dakuna kaneliani e kutaiyasi otapwasi yagasi matausina tailuwotala taiyu Yekobe litula, \v 10 bukutakasasi molitomoya bila molagwadi, e bukutaiyasi yagasi tailima taitala pilatala dakuna e tailima taitala bila piliyuwela. \v 11 Mapaila kunagaisi taitala tokataraki dakuna kala youdila, paila bitaiya otupwasi mapilasina dakuna yagasi Yekobe litula, e bikatuginigini mapilasina dakuna goulawokuva wala. \v 12 Kusipwaisi mapilasina dakuna owotunu miyasina ovitakola eipilakavataisi miyana epodi paila kabotuvitusila dala Isireli dilaluwotala dilayu. E mapaila Eroni bikikau wala mapilasina dakuna ovitakola, e mapaila yeigu Guyau baluluwai ulo tomota tuta komwaidona. \v 13 Kuyoudulaisi kaiyu kailasau goulawokuva, \v 14 deli yayu wotunu metoya goulatoula bukuviraisi makawala yuwoyoula, e bukusipwaisi miyana okailasau makavisina. \fig Tolula kala kuwa deli kulupaipi|src="HK 00261" size="col" copy=" turban breastpiece" ref="28.15" \fig* \s1 Tolula kala kuwa \r (Sun 39.8-21) \p \v 15 “Kuyoudulaisi kwaitala kala kuwa Tolula Toveka bisisikam paila biuwotetila Yaubada nanola. Kuwa makwaina bukuyoudulaisi metoya youdila makwaisina wala lokuyoudulokaisi miyana epodi, deli kala katuginigini makawala wala. \v 16 Mapilana eivigakaisi makawala doga kala woloula deli kala beiyaya makawala wala, deli kwatupokaisi pilayu, kala woloula bima okabotakuwa, e kala beiyaya makawala wala. \v 17 Kutakasaisi kasavasi dakuna kwevivivila otapwala mapilana. Kasamatala makasana kutakasaisi dakuna makwaisina mwau mipusi, kwaitala rubi, kwaitala topasi, deli kwaitala ganeti, \v 18 e kasayuwela, kwaitala emerodi, kwaitala sapaya, deli kwaitala daimoni. \v 19 Kasatolula, kwaitala tekwesi, kwaitala ageiti, deli kwaitala ametisi, \v 20 e kasavasila, kwaitala berili, kwaitala kaneliani, deli kwaitala yasipa. Bukukwatuginiginaisi makwaisina dakuna goulawokuva wala. \v 21 E kweluwotala kwaiyu dakuna makwaisina kutaiyasi odubasi yagasi Yekobe litula, paila kabotuvitusila dala Isireli dilatala dilatala. \v 22 E kuwa mapilana wotunula kuyoudulaisi metoya goulawokuva, kuviraisi makawala yuwoyoula kala viriviri. \v 23 Bukuyoudulaisi kwaiyu kakalougwa goulawokuva wala, e kwatupitukwaisi makwaisina wa kuwa okaipagala owokulula walakaiwa. \v 24 Oluvi bukusipwaisi miyasina yayu wotunu goulawokuva okakalougwa makwaisina. \v 25 E matalaga makabulosina kabuloyu wotunu goulawokuva, bukusipwaisi okailasau makavisina ovilavala, e bogwa goli makawala baisa, kubisitukwaisi makavisina omatala miyana wotunula epodi. \v 26 Bukuyoudulaisi kwaiyu tuvaila kakalougwa goulawokuva, e kwatupitukwaisi wa kuwa okaipagala owokulula watanawa, baisa goli kaipagala olumoulela ambaisa bikanapituki miyana epodi. \v 27 E kuyoudulaisi kwaiyu tuvaila kakalougwa e bukubisitukwaisi makwaisina osikowala miyasina wotunula epodi miyana omatala bila katitaikinela kuvilu okaipagala epodi, e odabala makwaina duriduri lokukimidagaisi kala bisibasi. \v 28 E bukukwauwaisi yatala yaburum wotunu kusipwaisi okakalougwa makwaisina wa kuwa bilaga kusipwaisi okakalougwa makwaisina wa epodi, e gagabila kuwa mapilana bisila wala odabala makwaina duriduri e gala bisaisaya. \p \v 29 “Avai tuta Eroni bisuvi matabudona Bomikikila, matauna bisikoma makwaina kuwa leitaiyasi yagasi dalesi mina Isireli, e gagabila yeigu Guyau baluluwai ulo tomota tuta komwaidona. \v 30 Ka, kusaila makwaisina Urim deli Tummim\f a \fq \it Urim deli Tummim.\it*\ft Baisa kwaiyu vavagi matauna tolula biyosi avai tuta binevi Yaubada nanola. Gala tanikoli ammakawala bivagi baisa. Kugisi Biga Kala Katumiki.\f* olumoulela kuwa makwaina, e gagabila Eroni bisikoma vavagi makwaisina avai tuta bimakaiagu ogu Buliyoyova. Wa tuta matutona matauna bimakaiagu, tuta komwaidona bisisikoma wala kuwa makwaina, e gagabila matauna biwotitali nanogu baisa ulo tomota mina Isireli. \x - \xo 28.30 \xt Baw 27.21; Kak 33.8; Esi 2.63; Nie 7.65\x* \s1 Mimilisi tuvaila kasi katubaiasa tolula \r (Sun 39.22-31) \p \v 31 “E kwama miyana epodi eivakalupoli bukubasaisi yamwaidona wala yaburum metoya sipi unuunula. \v 32 Bukutabolusi walakaiwa paila bisuvi pwaneta, e ponana maponinana kaipagala bukuviraisi bipoupou e taga bidadaimi. \v 33-34 E okabulumwaisala miyana, bukukisounusi kala puluweiwa metoya sipi unuunula kasi vau burum, dairarugu, toyo bweyani, e deli bukukwalumgolaisi makwaisina, kusailisi bela kekikekita goulawokuva wala. \v 35 Ibodi Eroni bisikoma miyana kwama avai tuta bisuvi biuwotetila tolula wotitalela. Avai tuta bisuvi ogu Buliyoyova matabudona Bomikikila kaina bisilavi matabudona ibodi wala bitalilagi butula makaisina bela, e matauna gala bikaliga. \p \v 36 “Bukuyoudulaisi kwaitala saveva metoya goulatoula, e bukutaiyasi otapwala makwaina biga mabigasina, ‘Takabomaisi baisa Guyau.’ \v 37 E wotunula makwaina saveva yaburum bukusipwaisi omatala kulupaipi. \v 38 Eroni bisisikoma makwaina odabala e gagabila yeigu Guyau bakabwaili komwaidona si semakavi makwaisina mina Isireli eikabomaisi baisa yeigu, ilagoli kidamwa tomota bikisulaisi kidikedala si semakavi. \p \v 39 “E bukubasaisi Eroni kala kwama metoya karekwa yakakalaia e deli bukubasaisi kala kulupaipi metoya karekwa yakakalaia deli goli kala duriduri bukukwatububulaisi. \p \v 40 “Kuyoudulaisi mimilisi kwama, duriduri, deli kulupewa paila Eroni litula, paila kasi katubaiasa deli si wotetila kala taimamila. \v 41 E guguwa makwaisina bukuvisikoma tuwam Eroni deli litula. Bukukiwoti matausina deli kukwabomi, e bukuvaputumi matausina metoya olibe bulamila, e gagabila bavigaki matausina ulo tolula. \v 42 Kubasaisi mimilisi tarautusi yakakalaia paila si sevalopula matausina bitobu okuvilisi bila okwaipiapasi, e gala gagabila biyomitakasi uwosi titoulesi. \v 43 E avai tuta Eroni deli litula bisuvisi ogu Buliyoyova kaina bitoulisi okabogwabu lula paila biuwotetilasi tolula wotitalela olumoulela matabudona Bomikikila, tuta komwaidona bisisikomasi miyasina e gala gagabila bikaligasi paila biyomitakasi uwosi titoulesi. Makwaina kwekanuvagasi kasi karaiwaga Eroni toyo dalela tubwa komwaidona.” \c 29 \s1 Karaiwogala kasi kiwota Eroni deli litula \r (Tol 8.1-36) \p \v 1 Guyau iluki Mosese kawala, “Bukuvagi baisa makawala paila Eroni deli litula tutala bukukwabomi matausina paila bavigaki ulo tolula. Bukuyosi natana namwala bulumakau deli nayu sipi nammwala minasina gala isim kasi nebaneba. \v 2 E bukukwau kalamatabwaila pwarawa mitaga gala deli yisi, e bukugabu beredi deli bulamila olibe, e mimilisi gala deli bulami, mimilisi bukugabu pilapupatata e kwatugiaki bulami odubasi mapilasina. \v 3 Avai tuta bukuvigaki lula minana namwala bulumakau deli minasina nayu sipi nammwala baisa yeigu, e kawailuwa makwaisina bukuvilugi wa peta e bukusemakavi baisa yeigu. \p \v 4 “Kumai Eroni deli litula tauwau wa lulu ogu Buliyoyova, metoya baisa kuluki bikakayasi bimigileusi. \v 5 Oluvi kuvisikoma Eroni metoya tolula kasi karekwa - yatala kwama, epodi, kwama miyana eivakalupoli epodi, kuwa makwaina deli duriduri. \v 6 Kusaila opwanetala kala kulupaipi, e kusipu okulupaipi kala saveva kwebumaboma makwaina kala ginigini makawala, ‘Takabomaisi baisa Guyau.’ \v 7 Oluvi kukwau vaputuma bulamila kuligabu opwanetala, e kukiwoti dabala matauna. \p \v 8 “Kumai litula tauwau e kuvisikoma matausina kasi kwama. \v 9 Kusipu kasi kulupewa odubasi. Baisa goli makawala bukukwabomi Eroni deli litula. E matausina deli goli tubusia tuta oluvi bavigaki ulo tolula tubwa komwaidona. \p \v 10 “Kumai minana bulumakau namwala omatala ulo Buliyoyova, e kuluki Eroni deli litula biyosalaisi yumasi bisailisi opwanetala minana bulumakau. \v 11 E kukwatumati minana bulumakau omatala lulu ogu Buliyoyova. \v 12 Kutavikoti sitana buyavila bulumakau e kukogiaki buyavi omisikwaikwem, e kuleiya okala sukusaku kabogwabu lula. Oluvi kubisikovi komwaidona buyavi bila oulilaguvala kabogwabu lula. \v 13 Oluvi kukwau komwaidona posa wa seila, kapatula, deli makwaisina kwaiyu kweta deli wala posala, e kugibuki lula okabogwabu lula baisa yeigu. \v 14 Mitaga bulumakau vilionela kanuvinela, deli sileula bukugabu oyosewala mi kabosikaiwa. Makwaina lula bivigaki tolula si mitugaga kala ligaiwa. \p \v 15 “Ka, kuyosi natana sipi metoya minasina nayu nammwala, e kuluki Eroni deli litula bisailisi yumasi opwanetala. \v 16 Kukwatumati minana, kutavikoti buyavila e kukwatusoki komwaidona papala kabogwabu lula pilavasi wala mapilasina. \v 17 E kuyali minana sipi namwala, kuwini makabilasina luguloguva, deli goli makweyasina kaikena, e kuvidubali odubasi makabilasina kununa deli goli mimilisi kabakabalela. \v 18 Kugabu minana namwaidona namwala sipi odabala kabogwabu lula, e lula makwaina bivigaki kaula lulela. E avai tuta basikoni maiina lula makwaina saina biyomwasalaigu. \x - \xo 29.18 \xt Ep 5.2; Pl 4.18\x* \p \v 19 “E kuyosi nayuwela sipi namwala - ka, minana lokukwabomi - e kuluki Eroni deli litula bisailisi yumasi opwanetala minana sipi. \v 20 Oluvi bukukwatumati minana sipi namwala, kutavikoti sitana buyavila e kukogiaki Eroni deli litula puwala taigasi pilakakata, deli kweyakakata kaikesi kweyaveka. E kesalaga buyavi komwaidona kukwatusoki papala kabogwabu lula pilavasi wala mapilasina. \v 21 Kutali sitana buyavi metoya okabogwabu lula, deli kuligabu sitana vaputuma bulamila bila oyamam, e kukwatusoki Eroni kala karekwa, e makawala goli litula deli kasi karekwa. Mapaila matauna litula deli goli kasi karekwa bogwa bukukwabomi baisa yeigu. \p \v 22 “Ka, kuyali posala minana sipi namwala, yeyunela deli posala, seila posala, kapatula; kwaiyu makwaisina kweta deli wala posala, deli kweyakakata kaikena. \v 23 E petala beredi mitana lokuvigaki semakavi baisa yeigu, kukwau beredi kasi gubugabu ituwoli ituwoli. kwaitala lokugabu deli bulamila olibe, kwaitala gala deli bulamila olibe, e pilatala pilapatata. \v 24 Kukwau komwaidona makwaisina kawailuwa e kusaila oyumasi Eroni deli litula e kuluki matausina bikabomaisi makwaisina, bivigaki kwaitala kwedabala si semakavi baisa yeigu. \v 25 Oluvi kukwau metoya oyumasi matausina, e kusaila makwaisina odabala lula kwegubugabu, e kugabu okabogwabu lula, bivigaki kaula lulela baisa yeigu, e avai tuta basikoni maiinela lula makwaina saina biyomwasalaigu. \p \v 26 “Kukwau makabilana seila metoya minana sipi namwala e kukwabomi baisa yeigu bivigaki kwaitala kwedabala si semakavi baisa yeigu. E makabilana seila yoku kam vilavila. \p \v 27 “Avai tuta bukukiwoti taitala tolula, makabilasina seila deli kaikena metoya minana sipi namwala lokukwabomi, makabilasina bukukwabomi bivigaki kwaitala kwedabala si semakavi baisa yeigu; e kukwatupali makabilasina paila tolula. \v 28 Ulo karaiwaga makwaina gala bavigavau paila avai tuta ulo tomota bivagaisi kalubaila lulela, seila deli kaikena makabilasina kabilayu wala tolula kasi vilavila. Makabilasina tomota si bobwailila baisa yeigu Guyau. \p \v 29 “Avai tuta Eroni bikaliga kala kwama miyasina tolula kwamala bukusakaisi litula e avai tuta wala bikiwotaisi dubasi, matausina bisikomasi miyasina. \v 30 Mapaila avai tau wala matausina bikaimapu tamala paila bipaisewa paisewala tolula deli bisusuvi ogu Buliyoyova paila biuwotetila olumoulela matabudona Bomikikila, matauna ibodi bisisikoma miyasina kwama biboda kwailima kwaiyu yam. \p \v 31 “Ka, kukwau minana sipi namwala vilionela baisa lokuvigaki paila kasi kaboma Eroni deli litula, e kusulu ambaisa makatupona katupobumaboma. \v 32 E wa lulu ogu Buliyoyova matausina bikomasi viliona baisa deli beredi kesala wa peta. \v 33 Matausina bikomasi vavagi makwaisina lokuvigaki kabotuvitusila mitugaga kala ligaiwa tuta makwaina lokukwabomi matausina. Tolula wala kasimwaleta ibodi bikomasi kaula makwaina kwebumaboma. \v 34 E kidamwa bikobogaisi sitana viliona kaina beredi bikanam biyam kaukwau, ibodi wala bukugabu, e gala availa bikoma paila kaula makwaina kwebumaboma. \p \v 35 “Bukupakapakasi pakala kasi kaboma Eroni deli litula biboda kwailima kwaiyu yam, e kukibubotaisi bibwaina makawala goli avaka lalukwaimi. \v 36 Mapaila yam kwaitala kwaitala ibodi bukusemakavaisi natana bulumakau namwala paila bukuvigakaisi lula, e igagabila mi mitugaga baligaiwa. E lula makwaina bikatumigileu kabogwabu lula. Oluvi kuligabwaisi olibe bulamila odabala kabogwabu lula paila bivigaki makwaina kwebumaboma goli. \v 37 Mapaila yam kwaitala kwaitala biboda kwailima kwaiyu yam, bukuuvagaisi wala makawala. E bivigaki kabogwabu lula makwaina kwebumaboma wala. E kidamwa availa kaina avai vavagi wala biwoli makwaina bogwa bisilagi metoya kala bumaboma pewolela.\f b \fq kala bumaboma pewolela. \ft Tomota idokaisi kidamwa avai tau tokai bikabikoni avaka isim bomikikila bogwa biboda mwau.\f* \s1 Yam kwaitala kwaitala semakavila \r (Baw 28.1-8) \p \v 38 “Tuta baisa tuta igau bima, yam kwaitala kwaitala mi lula bukugibugabusi odabala kabogwabu lula, nayu lam kasi taitu kwaitala wala. \v 39 E natana bukululasi paila kaukwau, nayuwela paila koyavi. \v 40 E lam minana namatala bukululasi deli kalamatabwaila pwarawa kala mokaila makawala kapotala eikepupolaisi deli bulamila olibe kwematabwaila kala vakaila iboda yatala lukwava. Deli kuligabwaisi waini kala vakaila ibodi yatala lukwava bilokaia wala deli, e baisa bivigaki mi semakavi. \v 41 E ikoyavi bukululasi nayuwela lam deli goli pwarawa, olibe bulamila, deli waini, kasi vakaila makawala wala lokuvigakaisi kaukwau. Baisa bivigaki kaula lulela baisa yeigu Guyau, e avai tuta basikoni maiinela lula makwaina saina biyomwasalaigu. \v 42 Mapaila lagaila deli tuta igau bima, tuta komwaidona bukugibugabusi makwaina lula kwegubugabu omatala ulo Buliyoyova. Paila makatupona goli babodi ulo tomota deli babigitonim. \v 43 E makatupowena goli babodi ulo tomota mina Isireli, e visigagu bivisigili makatupona e bivigaki katupobumaboma. \v 44 Yeigu bakabomi Buliyoyova deli kabogwabu lula bivigaki makwaisina kwebumaboma, deli bakatupali Eroni deli litula e bavigaki matausina ulo tolula. \v 45 Yeigu basivagasi oluwalesi mina Isireli, e yeigu wala si Yaubada. \v 46 E matausina binikolaigusi yeigu goli Guyau si Yaubada lakatusunupulovi metoya mapilana Itipita, e gagabila yeigu basivagasi deli matausina. Yeigu goli Guyau si Yaubada. \c 30 \s1 Kwaitala kabogwabu lula paila lula maiina simasimina \r (Sun 37.25-28) \p \v 1 “Kuyoudulaisi kwaitala kabogwabu lula metoya meku, paila bukugibugabusi lula maiina simasimina. \v 2 E kala beiyaya deli kala woloula bibodasi wala, pilayu wala bimaisi oyumakwasi. E kaikela kala woloula bima okuvilu. E odabala kala sukusaku owokulula kwaivasi bivigaki kwetinidesila wala kabogwabu lula. \v 3 Kupakaisi goulatoula odabala, opapala pilavasi wala deli okala sukusaku, e kaipagala bukuyoudulaisi goulawokuva wala. \v 4 Kuyoudulaisi kwaiyu nonoita goulawokuva, e bukukwatuvilataisi makwaisina okaipagala pilayu wala paila bisuvi katikewala. \v 5 Bukuyoudulaisi katikewala metoya meku e bukupakaisi goula otupwasi. \v 6 Kuvitauwaisi makwaina kabogwabu lula okoukweda omatala miyana taboda eitabodi Kabutu Didawogala. E makatupowena goli babodaimi. \v 7 Kaukwau kwaitala kwaitala avai tuta Eroni bisuvi ogu Buliyoyova paila bikatubiasi kaitapa, matauna bigigabu lula maiina simasimina okabogwabu lula makwaina. \v 8 E koyavi kwaitala kwaitala avai tuta bisusuvi paila bivakaloti kaitapa, matauna bigabuvau makwaina lula maiina simasimina. Lula makwaina bisetuwoli wala baisa tubwa komwaidona. \v 9 Gala bukugabwaisi avai mauna ituwoli, kaina mauna lulela, kaina kaula lulela, kaina bukuligabwaisi waini lulela odabala makwaina kabogwabu lula. \v 10 E kwaitala taitu olopola Eroni bisivatala wala bivagi wotitalela katumigileu paila kala katumigileu kabogwabu lula makwaina. Metoya buyavila mauna minana lokuvigakaisi lulela mitugaga kala ligaiwa, matauna bikatugiaki okala sukusaku makwaina kabogwabu lula. Karaiwaga makwaina ibodi bukuuvagaisi taitu kwaitala kwaitala tubwa komwaidona. Ka, ibodi kabogwabu lula makwaina kwemwaidona wala kwebumaboma, bukukwabomaisi paila yeigu Guyau.” \fig Tolula igabu maiina simasimina|src="HK 00260" size="col" copy=" incense altar high priest" ref="30.1-10" \fig* \s1 Pokala paila Guyau la Buliyoyova \p \v 11 E Guyau iluki Mosese kawala, \v 12 “Avai tuta bukusonukula kasi bawa mina Isireli e tomota taitala taitala ibodi bipokala baisa yeigu paila mapula la momova, kidamwa gala avai kabommayuyu biviloubusi baisa matauna otutala sonukula. \v 13 Komwaidosi matausina bogwa eibudoki pokala, ibodi wala bipokalasi makawala topokala bogwa si pokala kala vakaila makawala avaka tokaraiwaga einagaisi. Komwaidosi wala bipokalasi e baisa bivigaki si semakavi baisa yeigu. \x - \xo 30.13 \xt Sun 38.25-26; Md 17.24\x* \v 14 Availa availa bogwa lokukwalau otutala sonukula, matausina kasi taitu kweluwoyu kaina kweluwoyu kesa, ibodi wala komwaidosi bipokalasi makawala kala vakaila. \v 15 E matausina isim si guguwa si pokala gala bimwena, e matausina tonamakava si pokala gala bibusi, mitaga komwaidosi wala bipokalasi makawala kala vakaila, e baisa pokalela si momova. \v 16 Kukwatuyouli mani magulona metoya baisa mina Isireli, e mani magulona paila wala paisewala ulo Buliyoyova. Pokala baisa bisailisi paila mapula si momova, e yeigu baluluwai paila bakoli matausina.” \s1 Kailuya eiyoudulokaisi barasiwokuva \p \v 17 E Guyau iluki Mosese kawala, \v 18 “Kuyouduli kaitala kailuya metoya tanumnumta barasi, e tuvaila la kabototu barasi wala. E kuvitau makaina kailuya bitowalai Buliyoyova deli kabogwabu lula, e kutavikoti sopi olumoulela. \x - \xo 30.18 \xt Sun 38.8\x* \v 19 E Eroni deli litula bivigakaisi kabowinela yumasi deli kaikesi \v 20 oluviga bisuvisi ogu Buliyoyova kaina bilosi okabogwabu lula paila bigabusi kaula lulela. E matausina gala goli bikaligasi. \v 21 Matausina ibodi biwinaisi yumasi deli kaikesi, e gala bikaligasi. Karaiwaga makwaina ibodi matausina deli goli tubusia tubwa oluvi bikabikuwolaisi tuta gala biwokuva.” \s1 Vaputuma bulamila \p \v 22 Guyau iluki Mosese kawala, \x - \xo 30.22-38 \xt Sun 37.29\x* \v 23 “Kukwau kaimatabwaila vana - mokaila yalima yatala lukwavala bulamila mro, yatolu lukwavala bulamila gau maiina simasimina, yatolu lukwavala bulamila doula lalela maiina simasimina, \v 24 deli yalima yatala lukwavala bulamila kasia,\f c \ft Makwaina bulami yagala kasia eiyoudulaisi metoya kanuvinela kaitala kai e maiinela makawala gau.\f* (komwaidona wala bukuvisaikoli mokaisi makawala tokaraiwaga inagaisi). Kukwatumkulovi yavasi lukwavala olibe bulamila, \v 25 e bukugabu vaputuma bulamila kebumaboma; maiina bikaipuyuma makawala bulami saina simasimina. \v 26 E bulami makaina bukuvaputumi ulo Buliyoyova, Kabutu Didawogala, \v 27 tebeli deli komwaidona guguwala, kaitapa la kabototu deli komwaidona guguwala, kabogwabu lula makwaina paila maiina simasimina, \v 28 kabogwabu lula makwaina paila bukugubugabusi lula, deli komwaidona guguwala, deli makaina kailuya paila kabowina deli goli la kabototu. \v 29 Ka, baisa makawala bukukwabomi vavagi makwaisina, komwaidona wala vavagi makwaisina bivigaki kwebumaboma sainela, deli kidamwa availa kaina avai vavagi biwoli vavagi makwaisina bogwa bisilagi metoya kala bumaboma pewolela.\f d \fq kala bumaboma pewolela. \ft Kugisi footnote paila Sun 29.37.\f* \v 30 Oluvi bukuvaputumi Eroni deli litula, e bukukiwoti dubasi e gagabila bavigaki matausina ulo tolula. \v 31 Ka, kuluki mina Isireli, ‘Bulami makaina kebumaboma sainela, bukuvigakaisi ulo vaputuma bulamila tubwa komwaidona. \v 32 Gala bukuvaputumaisi tomotamakava, deli yoku gala bukutapaisei mwada bukugabu avai bulami makawala, paila bulami makaina kebumaboma, deli ibodaim bukukikili makaina kebumaboma. \v 33 Availa bigabu makawala makaina kaina bivaputumi avai tomotamakava matauna gala tolula, matauna gala tuvaila tomota bidokaisi ulo tomota.’” \fig Masisina iyoudulaisi bulami|src="HK 00115" size="col" copy=" frankincense " ref="30.34" \fig* \s1 Lula maiina simasimina \p \v 34 E Guyau iluki Mosese kawala, “Kukwau vavagi makwaisina kwesimasimina yagasi makawala - sitakita, onika, galibanum deli bulami mapula mwau. \v 35 E kutaguliki vavagi makwaisina paila bukuvigaki lula maiina simasimina, maiina bikaipuyuma makawala bulami mapula saina mwau. E kukwatumkulovi sitana yona paila taga bisigi deli bivigaki kwebumaboma wala bisisu. \v 36 Bukututu sitana bimila tubumyou kukwau kulau ogu Buliyoyova, e kukwatusoki omatala Kabutu Didawogala. Kukikili vavagi makwaina maiina simasimina kwebumaboma sainela. \v 37 E yoku gala bukutapaisei mwada bukutaguliki vavagi makwaisina maiina simasimina paila titoulem. Bukukikili vavagi makwaina kwebumaboma paila wala yeigu. \v 38 Kidamwa availa bitaguliki vavagi makwaisina mwada bivigaki kesumanela wowola, matauna gala tuvaila tomota bidokaisi ulo tomota.” \c 31 \s1 Tokabitam paila biyoudulaisi Buliyoyova \p \v 1 E Guyau iluki Mosese, kawala, \v 2 “Bogwa lanagi Besaleli matauna Uri latula e tabula Ura, metoya odalela Yuda. \v 3 Bogwa lavakasau matauna metoya ulo baloma. Bogwa lasaiki la katavatu, la kabitam tuvaila la ninitalapula paila kala katuginigini youdila kwaitala kwaitala, \v 4 deli bininamsi ammakawala leilai kala kimadagi e bikatuginigini goula, siliba, deli barasi, \v 5 tuvaila veiguwa kala titavisi deli bikibuboti, deli paila bilaleya kai, deli goli kala katuginigini avai leilai avai leilai. \v 6 Tuvaila lanagi Owoliabi matauna Aisamaki latula, metoya odalela Dani, e matauna kasitaiyu biyoudulaisi. E tuvaila goli lasaiki komwaidona tokabitam ninitalapula paila biyoudulaisi komwaidona avaka avaka lakaraiwogi bivagaisi. \v 7 ulo Buliyoyova, Kabutu Didawogala deli katubukolela, komwaidona guguwala Buliyoyova, \v 8 tebeli deli uvagila, kaitapa la kabototu goulatoula deli guguwala komwaidona, kabogwabu lula paila lula maiina simasimina, \v 9 kabogwabu lula makwaina paila lula kwegubugabu deli komwaidona uvagila, kailuya barasi deli la kabototu, \v 10 miyasina karekwa saina yaminibwaina sainela paila Eroni sola latula bisikamsi osi tuta wotetila tolula, \v 11 bulamila vaputuma deli bulami maiina saina simasimina paila matabudona Bomikikila Sainela. Komwaidona vavagi makwaisina ibodi wala bukuyoudulaisi makawala lakaraiwogaimi goli e gala avai vavagi bitamwau.” \s1 Yam Sabate yamla vaiwasi \p \v 12 E Guyau ikaraiwogi Mosese \v 13 biluki mina Isireli la karaiwaga, kawala, “Ibodi bukuyamataisi Yam Sabate, ulo yam vaiwasi, paila baisa kabutuvatusi omatagu omitami paila tuta gala wala biwokuva. Yam makwaina bivitulokaimi yeigu Guyau bogwa lanagaimi paila ulo tomota. \v 14 Ibodaimi bukutemmalaisi makwaina yamla vaiwasi, paila yam makwaina yam kwebumaboma goli. Availa gala bitemmali mitaga bipaisewa wa yam makwaina, bukukwatumataisi. \v 15 Mi yam kwailima kwaitala isisu e baisa bogwa ibodi paila mi wotetila. Mitaga yam kwailima kwaiyuwela yamla vaiwasi kwebumaboma e makwaina bogwa lakabomi. Availaga bivagi avai paisewa wa yam makwaina bukukwatumataisi. \x - \xo 31.15 \xt Sun 20.8-11; 23.12; 34.21; Tol 23.3; Kak 5.12-14\x* \v 16 Mina Isireli ibodi bikabikuwolaisi kala karaiwaga yam Sabate bivigaki kabutuvitusila Kabutu. \v 17 Kabutuvatusi makwaina bisigaga oluwalaidasi yeigu deli yokomi mina Isireli, paila yeigu Guyau labubuli labuma deli valu watanawa olumoulela yam kwailima kwaitala e yam kwailima kwaiyuwela lasaim paisewa avaiwasi.” \x - \xo 31.17 \xt Sun 20.11\x* \s1 Yaubada isaiki Mosese pilayu dakuna pilapupatata \p \v 18 Matutona Yaubada bogwa eivenoku bigatona baisa Mosese wa Koya Sinai, isaiki matauna pilayu dakuna pilapupatata, ambaisa Yaubada titoulela bogwa eigini makwaisina karaiwaga. \c 32 \s1 Bulumakau tokolu goula \r (Kak 9.6-29) \p \v 1 Avai tuta tomota itulukoyasi paila Mosese eisivagasi wa koya, e gala nani eibusi, e matausina imakaiasi Eroni ivaulaisi e ilukwaisi matauna kawasi, “Gala kanikolaisi kaina avaka eiviloubusi baisa matauna Mosese, matauwena eikugwaiyaidasi metoya Itipita. Mapaila kububuli natana da yaubadasi, paila bikugwaiyaidasi.” \x - \xo 32.1 \xt VA 7.40\x* \p \v 2 E Eroni ivitakauloki matausina kawala, “Kupiasi goula osi kaikokwau mi kukova, litumia tauwau deli vivila, avaka eitakasaisi otaigasi e kumiakaigusi.” \v 3 Mapaila tomota komwaidosi ipiasi goula osi kaikokwau e imiakaisi Eroni. \v 4 Ikau makavisina kaikokwau ivakasosu e iligabu baisa goula ila kwelatala bolu makawala bulumakau migila e ibubuli natana bulumakau tokolu metoya wa goula. \p E tomota ikaibigasi kawasi, “Mina Isireli, ka, da yaubadasi minana, eikugwaiyaidasi leitasunapulasi metoya mapilana Itipita!” \x - \xo 32.4 \xt 1 Gwe 12.28; VA 7.41\x* \p \v 5 Oluvi Eroni ikaliai kwaitala kabolula omatala minawena bulumakau tokolu, e ikatuvagwagu kawala, “Nabwaia bitavagaisi kwaitala paka paila kala taimamila Guyau.” \v 6 Eiyam kaukwau wala imaiyaisi navila wala mauna paila bigabwaisi lula, e navila tuvaila mwada bikamsi bivigaki kalubaila lulela. Tomota isukuvatasi ipakapakasi, e oluvi ikivilivauwaisi makwaina paka ivigaki makawala tutala kalibom. \x - \xo 32.6 \xt 1 Kr 10.7\x* \p \v 7 E Guyau iluki Mosese kawala, “Baisa tuta wala bukubusi. Paila m tomota, matausina okukugwai okusunapulasi metoya mapilana Itipita bogwa eimitugagasi deli eikoulovaigusi. \v 8 Bogwa eisilavaisi keda makadawena avaka lakaraiwogi bibokulaisi. Bogwa eibubulaisi natana bulumakau tokolu metoya wa goula, e bogwa eitapwarorusi deli igubugabusi lula baisa minana. Matausina eilivalasi mwada minana si yaubada, e eikugwai eisunapulasi metoya mapilana Itipita. \v 9 Bogwa lanikolibogwi ammakawala si katukubona matausina tomota. \v 10 Bogwa lagibuluwi matausina, mapaila bakatumtuwoli wala matausina. E gala wala kudoki mwada bukusilibodaigu. E oluvi bavigakaim yoku deli tubumwa bukudalasi kwaiveka baisa ovalu watanawa.” \p \v 11 Mitaga Mosese imnabi Guyau la Yaubada, e ikaibiga kawala, “Guyau, avakaga uula kugibuluwi m tomota saina peula, matausina bogwa lokukoli metoya mapilana Itipita deli m peuligaga sainela? \x - \xo 32.11-14 \xt Baw 14.13-19\x* \v 12 Avaka uula mina Itipita bikapogegasi bilivalasi mwada lokusunupuloi m tomota metoya mapilana Itipita e lokuninamsiga mwada bukukwatumati matausina baisa wa koya e bukukwatumtuwoli wala biwokuva? Desi gibuluwa, kuninavila, deli gala bukumai ninamwau makwaina baisa m tomota. \v 13 Kululuwai matausina m towotetila Eberaam, Aisake deli Yekobe. Kululuwai kwaipeula biga katotila lokuvagi baisa matausina mwada bukusaiki bidalasi dalesi makawala utuyam wa labuma kasi bawa, e deli bukusaiki tubusia komwaidona kwabila makawala lokukwatotila bivigaki si vavagi wala bikanuvagasi.” \x - \xo 32.13 \xt Vit 17.8; 22.16-17\x* \v 14 Mauula Guyau ininavila e gala ivigaki makawala la gibuluwa. \p \v 15 Mosese ikaimilavau metoya wa koya, e ikau mapilasina dakuna pilayu deli karaiwaga makwaisina bogwa isim kasi ginigini isisuaisi omitasi e otupwasi. \v 16 Yaubada titoulela wala eivagi mapilasina dakuna e eileiya karaiwaga makwaisina otupwasi mapilasina. \p \v 17 Yosuwa ilagi tomota eiukuwakulasi e iluki Mosese, kawala, “Sogu! Lalagi butula wala kabilia okabosikaiwa.” \p \v 18 Mosese ilivala, kawala, “Baisa gala wala sitana kala lega kalisewa govala kainaga tomamama si valam. Baisa kala lega eiusiwosisi wala.” \p \v 19 E tutala Mosese ivakatitaikina okabosikaiwa e igisi minana bulumakau tokolu deli tomota ikikaiwosisi, e saina igidaleiya sainela. E baisa wa koya okaikela ilavi wala mapilasina dakuna avaka eikokeula, e ila ikatuvi. \v 20 Ikau minana bulumakau tokolu e ivakasosu deli ikatumkumku e ikenevigoli deli sopi e ikomikikani mina Isireli bimomwaisi. \v 21 E iluki Eroni, kawala, “Avaka eivigakaimsi e mapaila eimitugagasi saina mwaugaga e uulela yoku?” \p \v 22 Eroni ivitakaula kawala, “Mwalʹo! Gala bukugibuluwaigu. Bogwa kunikoli tomota bubunesi saina kasai ninasi, e magisi wala mitugaga biuvagaisi. \v 23 E ka, ilukwaigusi kawasi, ‘Gala kanikolaisi avaka eiviloubusi baisa matauwena Mosese, matauwena leivisunupuloiyaidasi metoya mapilana Itipita. Mapaila kububuli natana da yaubadasi paila bikugwaiyaidasi.’ \v 24 E aluki matausina mwada bimaiyaisi kasi katububula goula. E mimilisi bogwa eisisiaisi sitana ivililaisi isakaigusi. E alavi ila wa kova, e oluvi minana bulumakau tokolu isunapula metoya wa kova!” \p \v 25 Mosese bogwa eigisi kidamwa Eroni eitugwali tomota ikilavaisi avaka kasi karaiwaga e ivigakaisi makawala nagowa wala baisa titoulesi omitasi kasi tilaula. \v 26 Mapaila matauna itokaia baisa osi kabosikaiwa kalapisilela, e iwakula kawala, “Komwaidomi availa availa yokomi Guyau ola boda kumaisi baisa ka!” E komwaidosi mina Libai imaisi itoulaisi matauna. \v 27 E iluki matausina kawala, “Ka! Guyau mina Isireli si Yaubada la karaiwaga baisa yokomi - taitala taitala bikau la puluta, e bila olumoulela kabosikaiwa metoya kalapisila makwaina e bila piliyuwela, e bikatumati budala, lubaila deli veyala.” \v 28 E matausina mina Libai ikabikaulasi wa yam makwaina e ikatumataisi tomota kasi bawa lakatuluwotolu. \v 29 Mosese iluki mina Libai, kawala, “Lagaila wala lokukikilaimi titoulemi okuvigakaimi tolula e lokuwotitalaisi Guyau. Paila goli lokukwatumataisi litumia deli budumia, e mauula baisa Guyau eikabwailimi.” \p \v 30 E eiyam Mosese iluki tomota kawala, “Yokomi bogwa kuvagaisi saina kwaimwaugaga. Mitaga baisa tuta bamwenavau wa koya e balokaia Guyau, bayokakapisi e kaina gagabila bitagwala biligaiwa mi mitugaga.” \v 31 E Mosese ikaimilavau baisa Guyau e ikaibiga kawala, “Matausina tomota bogwa eivagaisi mitugaga saina kwaimwaugaga. Matausina eibubulaisi si yaubada metoya wa goula e eitapwarorusi baisa minana. \v 32 Anigadaim kidamwa yoku bukuligaiwa si mitugaga matausina. Mitaga kidamwa yoku bukupaiki, e desi wala iboda bukukodidaimi yagagu metoya mapilana buki olopola ambaisa bogwa lokugini yagasi m tomota.” \x - \xo 32.32 \xt Sam 69.29; YG 3.5\x* \p \v 33 E Guyau ivitakaula kawala, “Mitaga availa availa imitugagasi baisa yeigu, e matausina wala yagasi ibodi bakodidaimi metoya ogu buki. \v 34 E kula kuvakouli tomota kulau mapilana valu igau ambaisa lalukibogwaim. Mitaga kululuwai kidamwa ulo anelosi wala bikugwaiyaimi. Mitaga ka! - igau kala tuta bima yeigu Guyau bamipuki matausina tomota paila si mitugaga.” \p \v 35 E Guyau iwitali lelia baisa mina Isireli, paila uula matausina eikomikikanaisi Eroni e ibubuli minana bulumakau tokolu metoya wa goula. \c 33 \s1 Guyau iluki mina Isireli bisilavaisi Koya Sinai \p \v 1 E Guyau iluki Mosese kawala, “Kusilavaisi makatupona valu, yoku deli tomota lokumai metoya mapilana Itipita, e kulokaiasi valu makwaina bogwa lakatotila basaiki Eberaam, Aisake deli Yekobe, e tuvaila goli tubusia. \x - \xo 33.1 \xt Vit 12.7; 26.3; 28.13\x* \v 2 E yeigu bawitali taitala anelosi paila bikugwaiyaimi e yeigu igau babokavili mina Kenani, mina Amora, mina Itai, mina Peresi, mina Ivi, e deli mina Yebusi. \v 3 E ka, yokomi bogwa bukulokaiasi makwaina valu pwaipwaiala kubilumalala. Mitaga ka, yeigu gala deli yokomi bitalosi, paila yokomi saina kasai dubami, e kainaga bakatumtuwolimi wa keda.” \p \v 4 E avai tuta tomota ilagaisi makawala, ivitouulasi valam e gala tuvaila isisikamsi kasi katububula kwevivivila. \v 5 Paila Guyau eikaraiwogi Mosese biluki matausina, kawala, “Yokomi saina kasai dubami. E kidamwa yeigu deli yokomi bitalosi, ka bitavasekalasi wala e bakatumtuwolimi. Baisa tuta wala kutalugosaisi kami katububula kwevivivila, e yeigu igau bananamsa avaka bavigakaimi.” \v 6 E avai tuta leisilavaisi Koya Sinai e mina Isireli gala tuvaila isisikomasi kasi katububula kwevivivila. \s1 Guyau la Buliyoyova \p \v 7 Avai tuta mina Isireli bibudaisi si kabosikaiwa, Mosese bikau makwaina Buliyoyova Kwebumaboma e bikaliai omiloutala metoya ambaisa eisisuaisi. E Buliyoyova makwaina idokaisi yagala Guyau la Buliyoyova, mapaila availa magila avai nanamsa metoya baisa Guyau, matauna ibodi wala bilokaia ola Buliyoyova. \v 8 Avai tuta Mosese bilokaia makwaina Buliyoyova, tomota goli bitomalaulasi wa lulu osi buliyoyova e bivitoyaisiga Mosese bililoula igau avai tuta bisuvi. \v 9 Tutala Mosese bogwa eisuvi, e makaina lowa bibusi bima itom wa lulu wala ola Buliyoyova, e Guyau bibigitoni Mosese metoya wa lowa. \v 10 Tuta makwaina tomota bigisaisi makaina lowa bivabodi wala lulu ola Buliyoyova, matausina goli bikululusi opwaipwaia. \v 11 E Guyau bibigitoni Mosese makawala goli taitala tau eibibigatonasi sola lubaila - matala sola matala sola. E oluvi Mosese bikeiita okabosikaiwa. Mitaga kala topilasi matauna totubovau Nuni latula yagala Yosuwa, matauna bisitotaula oBuliyoyova. \s1 Guyau ikatotila bisikaili la tomota \p \v 12 Mosese iluki Guyau kawala, “Baisa biga mokwita paila lokulukwaigu mwada bakugwai matausina tomota balau makwaina valu, mitaga gala wala kulukwaigu availa bukuwitali paila kamataiyu. Okulivala mwada bogwa kunikolaigu e ayomwasalaim. \v 13 Kidamwa mokwita goli ayomwasalaim, e tuta baisa kulukwaigu avaka nanom, e igagabila bawotitalaim e tuvaila goli bayomwasalaim. Tuvaila kululuwai mwada mina Isireli bogwa lokunigibogwi paila titoulem.” \p \v 14 Guyau ikaibiga kawala, “Yeigu deli yokomi bitalosi, e bapilasaimi e bukutomgwagasi.” \p \v 15 Mosese eivitakaula kawala, “Kidamwa gala deli yoku bitalosi, gala bukulukwaimasi bakasilavaisi makwaina valu. \v 16 Ammakawala taitala binikoli mwada yakamaisi m tomota kayomwasalaisi nanom kidamwa yoku gala deli bitalosi? Ka, yoku m viloubusi baisa yakamaisi bivigaki kala tuwoli metoya baisa yakamaisi e tomota ituwoli odabala pwaipwaia.” \p \v 17 E Guyau iluki Mosese kawala, “Bogwa bavigaki makawala wala avaka lokunigada, paila bogwa lanikolaim mokwita deli goli yoku lokuyomwasalaigu.” \p \v 18 Oluvi Mosese inigada baisa Guyau kawala, “Mwa Guyau! Akoma lopom, kutagwala bagisi migim lumalamela ivivivila deli guyugwayula.” \p \v 19 Guyau ivitakauloki matauna, kawala, “Bavitulokaim tomwaidogu yeigu Toguyugwayu e bavaloula omatam, e deli bakamlili yagagu igibumaboma.\f e \ft Kugisi Sun 3.14 kala katumiki.\f* Yeigu goli Guyau, e amitukwaii deli anokapisi availa availa matausina bogwa lanagi. \x - \xo 33.19 \xt Rm 9.15\x* \v 20 E gala wala batagwala bukugisi migigu, paila gala taitala gagabila bigisaigu e bisisu tomomova. \v 21 Mitaga ka, baisa kabototu bwaina otaligu e ibodaim bukutotu baisa odakuna. \v 22 E avai tuta yeigu Toguyugwayu avaloula omatam, ikugwa bavisuviyaim odubodebula makwaina e oyamagu bakibodi igau avai tuta bavaloula bala. \v 23 E oluvi bakaimali yamagu e bukugisiga tapwagu wala, e mitaga gala wala bukugisi migigu.” \c 34 \s1 Mosese iyouduli pilayu tuvaila dakuna pilapupatata \r (Kak 10.1-5) \p \v 1 Guyau iluki Mosese kawala, “Kuyouduli pilayu dakuna pilapupatata makawala mapilasina pilabubogwa, e bibodi balaivau mapilasina makawala wala mapilasina bogwa kukwatumimisi. \v 2 Bukukwatubaiasa e nabwaia kaukwau bukumwena wa Koya Sinai odabala e baisa bukubodaigu. \v 3 Gala taitala availa kamitaiyu bukumai. Gala bibodi bagisi availa wa koya, e deli sipi kaina bulumakau gala wala bikabubunasi okaikela koya.” \v 4 E Mosese iyouduli tuvaila pilayu pilapupatata dakuna, e eiyam kaukwau pikekita ikau mapilasina imwenei wa Koya Sinai bogwa makawala Guyau Yaubada eikaraiwogi. \p \v 5 E Guyau ibusi olopola lowalowa e itoli baisa matauna, e ikavitagi yagala igibumaboma,\f f \ft Kugisi Sun 3.14 kala katumiki.\f* matauna Guyau. \v 6 E Guyau tuta matutona ivaloula omatala e idou kawala, “Yeigu Guyau, yeigula Yaubada tokimadagi e tonokapisi yeigu, e tomanum wala. Ulo mitakwai deli ulo nokapisi gala wala bitakaibiga. \x - \xo 34.6-7 \xt Sun 20.5-6; Baw 14.18; Kak 5.9-10; 7.9-10\x* \v 7 Bavagi makawala ulo biga katotila baisa kwelakatuluwovila dala e baligaiwa si sula deli si mitugaga. Taga bogwa bamipuki litusia deli tubusia tubutolusi deli tubuvasisi paila si mitugaga veisia.” \p \v 8 Mosese nanakwa ikululu opwaipwaia e ikavagina. \v 9 E ikaibiga kawala, “Guyau, kidamwa mokwita goli layomwasali nanom, anigadaim kidamwa yoku deli yakamaisi bitalosi. Matausina tomota saina kasai dubasi, taga anigadaim kidamwa yoku bukuligaiwa ma sulasi deli ma mitugagasi, e bukuvakadaimasi yakamaisi m tomota tatoum.” \s1 Kabutu kala vigavau \r (Sun 23.14-19; Kak 7.1-5; 16.1-17) \p \v 10 Guyau iluki Mosese kawala, “Baisa tuta bakabutu baisa mina Isireli. Omitasi bavagi vavagi kwevakaigaga, e makwaisina gala kwaitala tuta eiviloubusi ambaisa odabala pwaipwaia oluwalaisi mina watanawa. Tomota komwaidosi bigisaisi ammakawala kasi kwaiveka vavagi makwaisina avaka yeigu Guyau gagabila bavagi. Paila bavagi kwaitala vavagi kwevakaigaga paila yokomi e bitutuvakau ninami. \v 11 Kukwabikuwolaisi makwaisina karaiwaga avaka asisakaimi lagaila. Ka, avai tuta bukusuvaisi kulumi, e bogwa babokavili mina Amora, mina Kenani, mina Itai, mina Peresi, mina Ivi deli mina Yebusi metoya omitami. \v 12 Tutala bukuviloubusisi kwaitala valu, gala bukuvagaisi kwaitala biga katotila deli tomotala valu makwaina, taga bivigaki makawala kami sikula. \v 13 Mitaga kaimapula wala si kabolula kukwatudidaimisi, si kokola kaibumaboma kukwatuwolaisi, e kutauwolaisi kabutuvitusila si yaubada minana Aserai.\f g \ft Minana yaubada idokaisi bipilasi vivila mwada nani bisuma; e minana la mwala ituwoli yaubada yagala Beali.\f*\x - \xo 34.13 \xt Kak 16.21\x* \p \v 14 “Gala bukutapwarorusi baisa tuwoli yaubada. Paila yeigu Guyau e gala wala atagwala bukutapwarorusi baisa availa mwada kaimapugu. \v 15 E gala bukuvagaisi kwaitala biga katotila deli tomotala valu makwaina - paila kidamwa bitapwarorusi baisa si yaubada tokolu e bilulasi baisa minasina, e bidouwaimi mwada bukutapwarorusi deli matausina, e kaina bitamnabaimi bukukomasi kaula makwaina eivigakaisi si lula baisa si yaubada. \v 16 E litumia kaina bivaiyasi minasina vilesi makwaina valu e minasina bivakadaisi matausina kidamwa gala bikamiabaigusi e deli bitapwarorusi baisa si yaubada sasopa. \p \v 17 “Gala bukububulaisi e gala bukutapwarorusi baisa yaubada tanumnumta. \x - \xo 34.17 \xt Sun 20.4; Tol 19.4; Kak 5.8; 27.15\x* \p \v 18 “Bukupakasi Beredi Gala Deli Kala Yisi Pakala. Avaka bogwa lakaraiwogaimi, bukukwamsi beredi gala deli kala yisi biboda kwailima kwaiyu yam otubukonela Abibi, paila olopola tubukona minana lokusilavaisi Itipita. \x - \xo 34.18 \xt Sun 12.14-20; Tol 23.6-8; Baw 28.16-25\x* \p \v 19 “Komwaidona kuluta tauwau deli nabulutuvalu si kuluta nammwala, baisa yeigu ulo vavagi. \x - \xo 34.19 \xt Sun 13.2\x* \v 20 Mitaga komwaidona kuluta minasina ase bukukwatumapwaisi e kaimapula bukusemakavaisi natana lam baisa yeigu. Kidamwaga gala bukukwatumapwaisi makawala e kukouwolaisi kaiyasi minasina. Tuvaila ibodi bukukwatumapwaisi komwaidosi kuluta tauwau. \p “Gala availa ibodi bitotu baisa omatagu kidamwa gala kwaitala semakavi oyamala. \x - \xo 34.20 \xt Sun 13.13\x* \p \v 21 “Bogwa lasakaimi kwailima kwaitala yam paila bukuwotetilasi. Mitaga kwailima kwaiyuwelaga yam gala bukupaisewasi, gala otutala supusopu kaina otutala tayoyuwa. \x - \xo 34.21 \xt Sun 20.9-10; 23.12; 31.15; 35.2; Tol 23.3; Kak 5.13-14\x* \p \v 22 “Bukuvagaisi Tayoyuwa Pakala avai tuta kuvitouulasi tayoyuwala kami witi. E bukuvagaisi Buliyoyova Pakala avai tuta okuvinakwaisi tayoyuwa wa tuta makwaina kukougugulaisi kai kaiuwala. \x - \xo 34.22 \xt Tol 23.15-21,39-43; Baw 28.26-31\x* \p \v 23 “Tauwau komwaidomi kwaitala taitu bukusivatolusi tapwaroru baisa yeigu Guyau, mina Isireli si Yaubada. \v 24 Paila yeigu babokavili makwaisina boda metoya omitami, e makawala bakatumkulovi kami kaligei e mapaila gala avai tomota mwada biyoulisi mi valu otutala paka kwaitolu makwaisina. \p \v 25 “Avai tuta kusemakavaisi mauna paila bukuvigakaisi lula baisa yeigu, e gala bukusemakavaisi beredi deli kala yisi. Avai tuta kukwamsi Luvapela Pakala, taga kukwatuyumalaisi avaka bikaboyuva paila eiyam. \x - \xo 34.25 \xt Sun 12.10\x* \p \v 26 “Taitu kwaitala kwaitala avai tuta bukuyokavalasi kami witi ibodi bukumaiyaisi kala kavala Guyau ola bwala. \p “Avai tuta bukusulaisi nagwadi sipi kaina gota, gala bukuvigakaisi inisia nunusi kami yavau.” \x - \xo 34.26 \xt Kak 14.21; 26.2\x* \p \v 27 Guyau iluki Mosese kawala, “Kugini makwaisina biga. Paila makwaisina biga yeigu avigaki uula ulo kabutu deli yoku, e deli goli mina Isireli.” \v 28 E Mosese isikaiwa Guyau kweluwovasi yam deli bogi, gala kamkwam gala momom. E odakuna mapilasina pilapupatata igini bigala kabutu, baisa Karaiwaga Kwailuwotala. \s1 Mosese itobusi metoya wa Koya Sinai \p \v 29 Avai tuta Mosese ibusi metoya Koya Sinai, e ikikau Karaiwaga Kwailuwotala, e migila ivivivila, paila kasitaiyu Guyau eibigatonasi. Mitaga matauna gala wala inikoli migila kala guyugwayu. \x - \xo 34.29-35 \xt 2 Kr 3.7-16\x* \v 30 E Eroni deli tomota komwaidosi ivitalaisi Mosese, e igisaisi migila ivivivila, e saina ikukolaisi bilokaiasi katitaikinela. \v 31 Mitaga Mosese idou matausina, Eroni deli kasi tokugwa mina Isireli, e ilokaiasi matauna, e Mosese ililivala baisa matausina. \v 32 Oluvi, komwaidosi tomota imakaiasi matauna, e Mosese iluki matausina komwaidona karaiwaga avaka Guyau eisaiki matauna odabala Koya Sinai. \v 33 Avai tuta Mosese ivenoku lilivala baisa matausina, e ivilili kala geba ikatubodi migila. \v 34 E tuta matutosina Mosese bisuvi Guyau ola Buliyoyova paila Guyau kasitaiyu bibigatonasi, e ivilili kala geba isaim. E avai tuta bisunapula biluki mina Isireli komwaidona vavagi avaka Guyau eikaraiwogi bilivala, \v 35 e bigisaisi migila visigala. E oluvi bivililivau kala geba bisisu wala igau avai tuta bikeiitavau paila Guyau kasitaiyu bibigatonasi. \c 35 \s1 Karaiwogala yam Sabate \p \v 1 Mosese ikouguguli komwaidosi mina Isireli e iluki matausina kawala, “Ka, baisa makawala Guyau eikaraiwogaimi bukuvagaisi. \v 2 Mi yam kwailima kwaitala paila bukuvagaisi mi paisewa, mitaga yam kwailima kwaiyuwela ibodi bukukwabomaisi, yam makwaina kami yamveka wala bukuuvaiwasisi, deli bukukwabomaisi paila yeigu Guyau. E availa bivagi avai paisewa wa yam makwaina, ibodi wala bukukwatumataisi. \x - \xo 35.2 \xt Sun 20.8-11; 23.12; 31.15; 34.21; Tol 23.3; Kak 5.12-14\x* \v 3 Gala goli bukuvakatasi kova omi valu yam Sabate.” \s1 Semakavi paila Bwala Kwebumaboma \r (Sun 25.1-9) \p \v 4 Mosese iluki komwaidosi mina Isireli kawala, “Ka, baisa makawala Guyau eikaraiwogaimi. \v 5 Ibodi bukusemakavaisi baisa Guyau. Mapaila availa availa magisi bisemakavaisi, ibodi bimaiyaisi si semakavi goula, kaina siliba, kaina barasi; \v 6 kaina karekwa yakakalaia eiyoudulaisi metoya sipi unuunula kasi vau burum, dairarugu deli bweyani; kaina karekwa eibisikaisi metoya gota unuunula, \v 7 kaina sipi nammwala unuunisi eilaleisi bweyani; kaina mauna kanuvinela; kaina meku, \v 8 kaina kevakeva paila kaitapa; kaina vana paila vaputuma bulamila deli paila lula maiina simasimina; \v 9 kaina dakuna kaneliani isim mapula mwau, kaina avai veiguwa tuvaila paila bisailasi omatala miyana epodi yabumaboma eisisikoma Tolula Toveka deli okala kuwa. \s1 Guguwala Guyau la Buliyoyova \r (Sun 39.32-43) \p \v 10 “Ka, availa availa matausina tokataraki youdila oluwalaidasi, ibodi biyoudulaisi vavagi komwaidona avaka Guyau bogwa eikaraiwogi. \v 11 Ka makwaina Buliyoyova, miyasina katuvala, deli miyasina bivakalupoli, makaisina kokola deli kala kailasau, mabubosina poula, makaisina kokolela, deli makwaisina ulilaguvala; \v 12 e makwaina Kabutu Didawogala, deli mabubosina katikewala, mapilana katubukolela, deli miyana tabodala makwaina, \v 13 makwaina tebeli, mabubosina katikewala, deli komwaidona makwaisina guguwala; deli makwaisina beredi tavigakaisi lula baisa Yaubada; \v 14 e kabototu paila kaitapa deli makwaisina guguwala; e makaisina kaitapa deli kevakevasi, \v 15 e kabogwabu lula paila lula maiina simasimina deli mabubosina katikewala; vaputuma bulamila; vavagi maiina simasimina; e miyana tabodala Buliyoyova kala lulu; \v 16 kabogwabu lula makwaina paila lula kwegubugabu, deli kaivalela barasi olumoulela, katikewala deli komwaidona guguwala; makaina kailuya kabowina deli la kabototu; \v 17 miyasina taboda paila papala, kokolela deli ulilaguvala; miyana taboda paila lulu tabodala; \v 18 makaisina kenubiluma deli yuwoyoulela Buliyoyova deli papala, \v 19 deli miyasina yammatabwaila kwama paila tolula bisisikamsi avai tuta biwotitalaigusi olumoulela matabudona Bomikikila - miyasina kwama yabumaboma paila tolula Eroni deli goli litula.” \s1 Mina Isireli imaiyaisi si semakavi \p \v 20 E komwaidosi mina Isireli ibutusi, \v 21 mapaila availa availa magisi bisemakavaisi, matausina isemakavaisi baisa Guyau paila kala kaliai la Buliyoyova. E matausina imaiyaisi komwaidona avaka bibudoki paila tapwaroru wotitalela deli tolula kasi kwama bibisikaisi. \v 22 E komwaidosi availa magisi bisemakavaisi tauwau deli vivila, imaiyaisi si semakavi vasia isim kasi katububula, paya, kakalougwa, kuwekuwa, deli goli katububula ituwoli ituwoli eibubulokaisi metoya goula e ikabomaisi komwaidona makwaisina baisa Guyau. \v 23 E availa availa matausina iyosisi karekwa yakakalaia eiyoudulaisi metoya sipi unuunula kasi vau burum, dairarugu, kaina bweyani, karekwa eibisikaisi gota unuunusi, kaina sipi nammwala kanuvinesi eilalaisi bweyani; kaina mauna kanuvinesi yamatabwaila, imaiyaisi wala. \v 24 Komwaidona availa availa ibodi bisemakavaisi siliba, kaina barasi, imaiyaisi si semakavi baisa Guyau, deli availa availa iyosisi meku paila bibudoki avai youdila tuvaila ivigakaisi si semakavi. \v 25 Komwaidosi nunumoya minasina nakatavatu youdila imaiyaisi wotunula karekwa yakakalaia, deli wotunu metoya sipi unuunula kasi vau burum, dairarugu, deli bweyani, miyasina goli leibisikaisi yumasi. \v 26 E tuvaila minasina iviraisi wotunu metoya gota unuunula. \v 27 E matausina tokaraiwaga imaiyaisi dakuna kaneliani deli avai veiguwa tuvaila paila bipakaisi otapwala miyana epodi yabumaboma deli goli mapilana kuwekuwa pilapatata. \v 28 Tuvaila imaiyaisi bulami deli kevakeva paila makaisina kaitapa, deli vana paila vaputuma bulamila, deli paila lula maiina simasimina. \v 29 E komwaidosi mina Isireli availa availa magisi bisemakavaisi baisa Guyau, matausina isemakavaisi paila wotetila makwaina Guyau leikaraiwogi Mosese bivagi. \s1 Guyau la Buliyoyova kala toyoudila \r (Sun 31.1-11) \p \v 30 Mosese iluki mina Isireli kawala, “Guyau bogwa einagi Besaleli matauna Uri latula e tabula Ura, metoya odalela Yuda. \v 31 Yaubada la peula bogwa eivakasau matauna deli isaiki la katavatu, la kabitam tuvaila la ninitalapula paila kala katuginigini youdila kwaitala kwaitala, \v 32 deli bininamsi ammakawala leilai kala kimadagi e bikatuginigini goula, siliba, deli barasi, \v 33 tuvaila veiguwa kala titavisi deli bikibuboti, deli paila bilaleya kai; deli goli kala katuginigini avai leilai avai leilai. \v 34 Guyau bogwa leisaiki si kabitam, matauna deli Owoliabi matauna Aisamaki latula metoya odalela Dani, paila biyomitalaisi si katavatu paila youdila baisa sesia. \v 35 E Guyau bogwa leisaiki matausina si katavatu paila bivagaisi komwaidona paisewa makwaisina totaisi dakuna leiuvagaisi, deli toleilai, toviriviri karekwa yakakalaia, wotunu leiyoudulaisi metoya sipi unuunula kasi vau burum, dairarugu deli bweyani deli goli avai karekwa wala. Matausina ibodi bivagaisi avai youdila wala, paila matausina saina tokatavatu katuginigini. \c 36 \p \v 1 “Besaleli, Owoliabi deli komwaidona toyoudila matausina goli Guyau bogwa eisaiki si katavatu deli si ninitalapula, matausina bogwa eikatetasi paila biyoudulaisi youdila kwaitala kwaitala avaka bibudoki paila kala kaliai Buliyoyova Kwebumaboma, e matausina ibodi biyoudulaisi komwaidona guguwa makawala Guyau eikaraiwogi bivagaisi.” \s1 Mina Isireli si semakavi saina bidubadu \p \v 2 E Mosese idou Besaleli, Owoliabi deli goli komwaidosi sesia tokatavatu matausina Guyau bogwa leisaiki si kabitam deli tuvaila eitugwalaisi titoulesi paila bipilasisi, e Mosese iluki matausina bivitouulasi paisewa. \v 3 Matausina ibanaisi komwaidona mina Isireli si semakavi makwaisina eimiakaisi Mosese paila kala ulai Buliyoyova. Mitaga mina Isireli si semakavi isetuwolaisi wala kaukwau kwaitala kwaitala imiakaisi Mosese. \v 4 Oluvi tauwau matausina eiyoudilasi ilosi \v 5 ilukwaisi Mosese kawasi, “Mwa, avaka tomota eimmaiyaisi saina bidugaga e paisewa makwaina avaka Guyau eikaraiwogi bakavagaisi biwokuva e bigugulom goli.” \p \v 6 Mapaila Mosese iwitali karaiwaga itavina itapatu osi kabosikaiwa ikatuloki tomota gala taitala tuvaila bimai avai vavagi tuvaila paila makwaina Buliyoyova. Mapaila tomota gala tuvaila ikatuyoulasi guguwa. \v 7 Paila avaka bogwa leimaiyaisi saina bidugaga, bogwa eibodi bivigimkulovaisi paisewa komwaidona e bigugulom goli. \s1 Ikaliaiisi Guyau la Buliyoyova \r (Sun 26.1-37) \p \v 8 E matausina saina tokatavatu deli eipupaisewasi, ikaliaiisi Guyau la Buliyoyova. E itabodaisi makwaina metoya yaluwotala karekwa yakakalaia, e ibisigolaisi deli sipi unuunula kasi vau burum, dairarugu, deli bweyani. Ibasaisi otupwasi miyasina kaikobusi mauna isim pinupanela. \v 9 Yatala yatala miyasina ivagaisi kasi vakaila makawala wala, kasi wonaku uvalima uvatala e kasi beiyaya uvatala. \v 10 E ibisitukwaisi yalima ila gulotala, e yalima ila guloyuwela. \v 11 E metoya magulosina guloyu karekwa ilapwaisi yaburum buluva okaipagasi miyasina otapwala. \v 12 E magulona gulomatala karekwa ilapwaisi kweluwolima buluva okaipagala miyana eikanumatala, e guloyuwela ilapwaisi kweluwolima buluva okaipagala miyana kala vigimkovila. E guloyu wala kasi gigisa makawala. \v 13 E iyoudulaisi kasiluwolima kailasau metoya goula, paila bisagaisi magulosina guloyu karekwa bivigaki gulotala wala. \p \v 14 E oluvi matausina ibasaisi yatala katuvala Buliyoyova metoya miyasina karekwa yaluwotala yatala eibasaisi metoya gota unuunusi. \v 15 Ivagaisi miyasina komwaidona wala makawala kasi vakaila, kasi wonaku uvalima uvatala isividoga, e kala beiyaya uvatala. \v 16 Ibisitukwaisi yalima bila gulotala e yalima yatala bila guloyuwela. \v 17 E matausina ilapwaisi kwailuwolima buluva okaipagala miyana okala vigimkovila magulona gulomatala, e tuvaila kwailuwolima buluva okaipagala miyana kala vigimkovila magulona guloyuwela. \v 18 E iyoudulaisi kasiluwolima kailasau metoya tanumnumta barasi, e bisagaisi magulosina guloyu karekwa bivigaki yatinidesila wala. \v 19 E iyoudulaisi yayu tuvaila katuva. Yatala metoya sipi nammwala kanuvinesi eilalaisi kala vau bweyani, e yayuwela metoya kanuvinesi mauna ituwoli, miyasina paila eivakalupolaisi katuva. \p \v 20 Matausina iyoudulaisi baba metoya meku paila youdulela Buliyoyova. \v 21 Pilatala pilatala mapilasina kala wonaku iboda uvayu, e kala beiyaya iboda yumatala. \v 22 Kaipagasi ikibwelakaisi wala iwokuva, e igagabila bikavatowasi e bikaili wala bikanam. Komwaidona baba mapilasina eiyoudulaisi makawala wala kasi gigisa. \v 23 Matausina iyoudulaisi pilaluwoyu paila mapilana opilibolimila \v 24 e kwailuwovasi ulilaguva paila mapilasina bitoulasi, pilatala baba kwaiyu ulilaguvala. \v 25 Matausina iyoudulaisi pilaluwoyu baba paila mapilana opiliyavatela Buliyoyova \v 26 deli kwailuwovasi ulilaguva, kwaiyu paila pilatala baba. \v 27 E paila mapilana opwasosiula Buliyoyova opilikwaibwaga, matausina iyoudulaisi pilalima pilatala baba \v 28 e pilayu baba paila biwaisi tupa owokulula. \v 29 Mapilasina iwaisi tupa owokulula ikailaisi watanawa, itotu goli ila walakaiwa. Mapilasina baba eiwaisi tupa owokulula eivigaki totomla Buliyoyova ivigakaisi makawala. \v 30 Mapaila mapilasina baba kasi bawa pilalima pilatolu e kwailuwotala kwailima kwaitala ulilaguva, pilatala baba kwaiyu ulilaguvala. \p \v 31 Matausina iyoudulaisi kailuwotala kailima kavala metoya meku, kailima paila kavalela baba pilatala Buliyoyova, \v 32 kailima paila piliyuwela, e kailima paila opwasousiu, mapilana opilikwaibwaga. \v 33 E kavala makaiwena eikanuwalai baba, makaina kaiwonaku, kabulotala Buliyoyova eila kabuloyuwela. \v 34 E matausina ikatububulaisi baba mapilasina goulawokuva deli iyoudulaisi nonoitasi goula paila bikikuloti kavala makaisina, e deli goli kavala eikatububulaisi goula. \v 35 Ibasaisi yatala taboda yakakalaia metoya sipi unuunula kasi vau burum, dairarugu, deli bweyani, e ibasaisi otapwala miyana kaikobusi mauna isim pinupanesi. \v 36 E isagaisi miyana okailasau makavisina otupwasi kokola makaisina kaivasi meku leipakaisi goulawokuva wala, e ivitauwaisi oulilaguva makwaisina kwaivasi silibawokuva wala; \v 37 paila Buliyoyova kala lulu ibasaisi yatala karekwa yakakalaia metoya sipi unuunula, kasi vau burum, dairarugu, deli bweyani, eibasaisi kala katububula. \v 38 E iyoudulaisi kailima kokolela miyana taboda metoya meku, e ipakaisi goula otupwasi makaisina, e isagaisi miyana okailasau makavisina goulawokuva wala, e iyoudulaisi kwailima ulilaguva metoya barasi paila bitoulisi makaisina kokola. \c 37 \s1 Youdulela Kabutu Didawogala \r (Sun 25.10-22) \p \v 1 E Besaleli iyouduli Kabutu Didawogala metoya meku, kala woloula tomwaidona e kala beiyaya yumatala, e lomla yumatala. \v 2 Matauna ipaki goulatoula e ikuboli kai olopola deli otapwala, deli ivigaki kaidadela goulawokuva wala itavina itapatu. \v 3 Matauna iyouduli kwaivasi kala nonoita metoya goula wala, e ikatuvilatu makwaisina okaikela makweyasina kweyavasi, e ivigaki kwaiyu pilatala kwaiyu piliyuwela. \v 4 Matauna iyouduli katikewala metoya meku, e ipaki goula ikuboli makaisina katakewa, \v 5 e ikaluvisuvi makaisina ononoita makwaisina leikatuvilatu okaipagala didawaga. \v 6 E iyouduli katubukolela makwaina metoya goulatoula, kala woloula tomwaidona, e kala beiyaya yumatala. \v 7 Itutu goula e ibubuli nayu mauna isim pinupanesi, \v 8 e ivitau natana kabulotala katukwabula, e nayuwela kabuloyuwela. Ikatupituki minasina okatukwabula e ivigaki bitovagasisi wala baisa. \v 9 E matauna isimapu mauna minasina, matala sola matala sola igisamapusi, e pinupanesi ivakanunuvi katukwabula. \s1 Youdulela tebeli paila semakavila beredi kwebumaboma \r (Sun 25.23-30) \p \v 10 Matauna ikatuvilatu tebeli kwaitala metoya meku, kala woloula isividoga, e kala beiyaya okatupoi, e kaikela kala woloula yumatala. \v 11 Odabala makwaina matauna ipaki goulatoula, e kaidadela ipaki goula wala itavina itapatu. \v 12 Iyouduli kala kaidada beiyayela kweyatala sikwekula; e ipaki goula wala itavina itapatu. \v 13 E iyouduli kwaivasi nonoita paila katakewa, e ikatuvilatu okaikela tebeli owokulula kwaivasi. \v 14 Nonoita makwaisina paila katakewa, e ikatuvilatu opapala kaidadela tebeli. \v 15 Iyouduli katakewa metoya meku, e ipaki goula wala otupwasi makaisina. \v 16 Iyouduli kaboma, viga, kwaibolu, deli kailuya; paila guguwala waini semakavila. E komwaidona guguwa makwaisina iyouduli metoya goulatoula wala. \s1 Youdulela kaitapa la kabototu \r (Sun 25.31-40) \p \v 17 Matauna iyouduli kaitapa kaikela metoya goulatoula. Itutu goula e ibubuli la kabototu deli kaila; e katububulela makaisina lala, luwai, deli lalela. Matauna ibubuligoli kaitinidesila wala. \v 18 Ibubuli sisilima sisitala sisila opapala, sisitolu pilatala sisitolu piliyuwela. \v 19 E masisisina sisi, sisitala sisitala kala katububula kaitolu lala kasi gigisa makawala parani iluwaisi e ilalasi. \v 20 E kaila makaina kaitapa la kabototu kala katububula kaivasi lala kala gigisa makawala parani, iluwai e ilala. \v 21 Sisitala sisitala lalesi itakasasi kasatinidesila wala ila itobu okaila. \v 22 Metoya kwaitala wala goulatoula matauna itutu e ibubuli lalela, sisila deli kaila. \v 23 Ibubuli kailima kaiyu kaitapa paila makaina kaitapa la kabototu, deli ibubuli kaivila kekarisigila kova deli kabomala metoya goulatoula. \v 24 Matauna iyosi goulatoula kala mokaila makawala lima yuwa petala kaula (35 kg), e iyouduli makaina kaitapa la kabototu deli goli komwaidona guguwala. \fig Kaitapa la kabototu|src="LB00277" size="col" ref="37.24" \fig* \s1 Youdulela kwaitala kabogwabu lula paila lula maiina simasimina \r (Sun 30.1-5) \p \v 25 Matauna iyouduli kwaitala kabogwabu lula metoya meku, paila bigibugabu lula maiina simasimina. E kala beiyaya deli kala wonaku ibodasi wala pilayu wala imaisi oyumakwasi. E kaikela kala woloula ima okuvilu. E odabala owokulula makwaisina kwaivasi kala sukusaku ivigaki kwetinidesila wala kabogwabu lula. \v 26 Matauna ipaki goulatoula odabala, opapala pilavasi wala deli okala sukusaku, e kaipagala iyouduli goulawokuva wala. \v 27 Iyouduli kwaiyu nonoita okaipagala pilayu wala paila bisuvi katikewala. \v 28 Iyouduli katakewala metoya meku, e ipaki goula otupwasi. \s1 Youdulela vaputuma bulamila deli lula maiina simasimina \r (Sun 30.22-38) \p \v 29 Matauna igabu vaputuma bulamila kebumaboma, deli bulamila lula maiina simasimina, e maiina bikaipuyuma makawala bulami kaisimasimina. \c 38 \s1 Kala kaliai kabogwabu paila bigubugabusi lula \r (Sun 27.1-8) \p \v 1 E matauna iyouduli kwaitala kabogwabu lula metoya meku paila bigubugabu lula. E kala beiyaya deli kala woloula iboda wala uvatala, e kaikela kala woloula ima okuvilu. \v 2 E odabala owokulula kwaivasi matauna ikisali kala sukusaku, e ivigaki kwetinidesila wala kabogwabu lula, e kwemwaidona wala ipaki barasi wala. \v 3 Iyouduli kavaega paila tubwagela lula, deli kaitapana, kailuya, kaisusuwa, deli kova kaisakaila. Komwaidona guguwela eiyouduli metoya tanumnumta barasi. \v 4 Matauna iyouduli kaitala kevalela metoya tanumnumta barasi e isaili kaivala makaina osikowala kaidadela kabogwabu lula makwaina, e gagabila kaivala makaina bikanuwalai wala kabogwabu lula. \v 5 Deli iyouduli kwaivasi nonoita e ikatupituki makwaisina owokulula kwaivasi kabogwabu lula. \v 6 E iyouduli katikewala metoya meku, e otupwasi makaisina ipaki barasiwokuva wala; \v 7 e ikaluvisuvi makaisina ononoita. Matauna iyouduli baba e itabodi kabogwabu lula, e olopolaga ikikapogega wala. \s1 Kailuya eiyoudulaisi barasiwokuva \r (Sun 30.18) \p \v 8 E matauna iyouduli kaitala kailuya metoya tanumnumta barasi, e tuvaila la kabototu iyouduli metoya si saribu vivila minasina eiwotetilasi wa lulu ola kabosusuvi Guyau ola Buliyoyova. \s1 Tabodala Guyau la Buliyoyova \r (Sun 27.9-19) \p \v 9 E paila Guyau la Buliyoyova tabodala, matauna iyouduli metoya karekwa yakakalaia. E mapilana opilibolimila iyouduli taboda kala woloula uvaluwoyu uvayu, \v 10 e iyouduli keluwoyu kokola metoya tanumnumta barasi; e kweluwoyu ulilaguva, deli kailasau toyo wotunula iyouduli metoya siliba wala. \v 11 E tuvaila mapilana taboda opiliyavata ivagi makawala wala. \v 12 E mapilana opilikwaibwaga iyouduli taboda kala woloula uvaluwotala uvatala, deli kailuwotala kokola, e kweluwotala ulilaguva, deli kailasau toyo wotunula iyouduli metoya siliba. \v 13 E mapilana opilibomatu, ambaisa lulu metitoki, iyouduli taboda kala woloula uvaluwotala uvatala. \v 14-15 E wa lulu opapala pilatala deli piliyuwela iyouduli miyasina karekwala taboda uvatolu yumatala kala maloula, deli kaitolu kokola e kwaitolu ulilaguva. \v 16 Komwaidona tabodala Buliyoyova eitavina eitapatu, iyoudulaisi metoya karekwa yakakalaia. \v 17 E kokola ulilaguvasi iyouduli metoya barasi, e kailasau deli yuwoyoulesi, deli kokola dubasi katubukolesi iyouduli metoya siliba. E taboda komwaidona kokolela eitavina eitapatu matauna iwaiya kopala metoya yuwoyoula silibawokuva. \v 18 E tabodala Buliyoyova kala lulu iyoudulaisi taboda miyana metoya karekwa yakakalaia, eibisitukwaisi metoya sipi unuunula kasi vau burum, dairarugu deli bweyani, miyana ibasaisi isim kala katububula, e kala maloula uvavasi isividoga e kala woloula bila walakaiwa uvatala, makawala miyana tabodala Buliyoyova. \v 19 Miyana taboda bikana wala otupwasi makaisina kokola kaivasi, ulilaguvasi kwaivasi. E kailasau, kokola odubasi katubukolesi, deli yuwoyoula iyoudulaisi metoya siliba. \v 20 Komwaidona Buliyoyova kala kenubiluma, deli tabodala iyoudulaisi metoya tanumnumta barasi. \s1 Kala bawa tanumnumta eikaliakaisi Guyau la Buliyoyova \p \v 21 Baisa makawala kala bawa tanumnumta eikaliakaisi Guyau la Buliyoyova, e mapilasina pilayu dakuna leiginaisi karaiwaga kweluwotala baisala mekikanaki. E Mosese ikaraiwogi mina Libai iginaisi kala bawa tanumnumta komwaidona. Mapaila Itama matauna tolula Eroni latula ikugwai mina Libai paila leivagaisi paisewa makwaina. \v 22 E Besaleli matauna Uri latula, tabula Ura, metoya odalela Yuda ivagi vavagi komwaidona makawala Guyau bogwa leikaraiwogi. \v 23 E kala topilasi matauna Owoliabi matauna Aisamaki latula metoya odalela Dani, la paisewa katuginigini, leilai, deli biviriviri karekwa yakakalaia deli wotunu metoya sipi unuunula kasi vau burum, dairarugu, deli bweyani. \v 24 Komwaidona goula makwaisina bogwa leikabomaisi baisa Guyau paila makwaina Buliyoyova Kwebumaboma kala mokaila makawala lakatuyu petala kaula (1,000 kg), makawala tokaraiwaga bogwa leinagaisi kala bawa. \v 25 E siliba metoya baisa matausina topokapokala leisailisi kala mokaila iboda makawala gulotala taitu uvalima uvavasi (3,430 kg), makawala tokaraiwaga bogwa leinagaisi kala bawa. \x - \xo 38.25-26 \xt Sun 30.11-16\x* \v 26 Baisa makawala kala bawa komwaidosi matausina topokapokala bogwa eisailisi, taitala taitala isaili makawala avaka tokaraiwaga bogwa leinagaisi. Matausina tauwau kasi taitu bogwa eibodi kweluwoyu kaina kweluwoyu kesa leiginaisi osonukula kasi bawa iboda 603,550 tomota. \x - \xo 38.26 \xt Md 17.24\x* \v 27 E metoya siliba makwaina, kala mokaila iboda makawala gulotala taitu uvalima uvavasi (3,400 kg) iyoudulaisi lakatutala ulilaguvala Buliyoyova Kwebumaboma deli goli miyana taboda, ulilaguva kwaitala kwaitala eikau siliba kala mokaila makawala lima yuwa petala kaula (34 kg). \v 28 Metoya baisa kesala siliba kala mokaila makawala lima tala petala kaula (30 kg). Besaleli iyouduli yuwoyoula, kailasau paila bisagaisi okokola, deli kokola dubasi katubukolela. \v 29 E barasi baisa bogwa leikabomaisi baisa Guyau kala mokaila makawala gulotala taitu uvalima uvayu (2,425 kg). \v 30 Metoya baisa iyouduli ulilaguvala kokola makaisina wa lulu Guyau ola Buliyoyova, deli kabogwabu lula makwaina barasi deli goli kaivalela, deli komwaidona guguwala makwaina kabogwabu lula, \v 31 kokola ulilaguvasi opapala eitavina eitapatu deli wa lulu, deli komwaidona kenubiluma paila Buliyoyova deli goli papala. \c 39 \s1 Youdulela tolula kasi kwama \r (Sun 28.1-14) \p \v 1 E metoya wotunu eiyoudulaisi metoya sipi unuunula kasi vau burum, dairarugu deli bweyani iyoudulaisi kwama yaminibwaita paila tolula bisisikomasi tutala biuwotetilasi olumoulela matabudona Bomikikila. Matausina iyoudulaisi tolula kwamala paila Eroni, makawala avaka Guyau eikaraiwogi Mosese. \p \v 2 Matausina iyoudulaisi miyana epodi metoya karekwa yakakalaia iyoudulaisi metoya sipi unuunula kasi vau burum, dairarugu, deli bweyani; deli wotunula metoya goula. \v 3 Matausina ikatupitukwaisi goula e itaiyasi yasisikwa paila biyoudulaisi olumoulela karekwa yakakalaia deli sipi unuunula kasi vau burum, dairarugu, deli bweyani. \v 4 Matausina iyoudulaisi yayu wotunula miyana epodi e ibisitukwaisi opapala miyana epodi, e gagabila bipilakavataisi deli miyana epodi. \v 5 E duriduri makwaina eikimidagaisi kala bisibasi, eibisikaisi metoya youdila makwaisina wala, ibisitukwaisi deli miyana epodi gagabila bivigaki yatinidesila wala, makawala Guyau eikaraiwogi Mosese. \v 6 Matausina ikatubiasaisi dakuna yagasi kaneliani e ikatuginiginaisi mapilasina dakuna goulawokuva wala, matausina inagaisi taitala tokataraki dakuna kala youdila, e itaiya otupwasi mapilasina dakuna yagasi Yekobe litula, tailuwotala taiyu. \v 7 E isipwaisi mapilasina dakuna owotunu miyasina ovitakola, e ipilakavataisi miyana epodi paila kabotuvitusila dala Isireli dilaluwotala dilayu; makawala avaka Guyau eikaraiwogi Mosese. \s1 Youdulela tolula kala kuwa \r (Sun 28.15-30) \p \v 8 Matausina iyoudulaisi kwaitala kuwa metoya youdila makwaisina wala leiyoudulokaisi miyana epodi deli kala katuginigini makawala wala. \v 9 Kala maloula deli kala beiyaya makawala wala, deli ikatupokaisi pilayu, kala woloula ima okabotakuwa, e kala beiyaya makawala wala. \v 10 E itakasaisi kwaivasi dakuna kwevivivila otapwala mapilana. Kasamatala makasana itakasaisi dakuna makwaisina, kwaitala rubi, kwaitala topasi, deli kwaitala ganeti, \v 11 e kasayuwela, kwaitala emerodi, kwaitala sapaya deli kwaitala daimoni; \v 12 kasatolula, kwaitala tekwesi, kwaitala ageiti, deli kwaitala ametisi, \v 13 kasavasila, kwaitala berili, kwaitala kaneliani, deli kwaitala yasipa. Makwaisina dakuna ikatuginiginaisi goulawokuva wala. \v 14 E kweluwotala kwaiyu dakuna itaiyasi odubasi yagasi Yekobe litula, paila kabotuvitusila dala Isireli dilaluwotala dilayu. \v 15 E kuwa mapilana wotunula iyoudulaisi metoya goulawokuva wala, iviraisi makawala yuwoyoula kala viriviri. \v 16 Iyoudulaisi kwaiyu kakalougwa goulawokuva wala, e ikatupitukwaisi makwaisina wa kuwa okaipagala owokulula kwaiyu walakaiwa. \v 17 Oluvi isipwaisi miyasina yayu wotunu goulawokuva okakalougwa makwaisina \v 18 e matalaga makabulosina kabuloyu wotunu isipwaisi okailasau makavisina, e bogwa goli makawala baisa, ibisitukwaisi makavisina omatala miyana wotunula epodi. \v 19 Iyoudulaisi kwaiyu tuvaila kakalougwa goulawokuva, e ibisitukwaisi wa kuwa okaipagala owokulula kwaiyu watanawa, baisa goli kaipagala olumoulela ambaisa bikanapituki miyana epodi. \v 20 E iyoudulaisi kwaiyu tuvaila kakalougwa goulawokuva, e ibisitukwaisi makwaisina osikowala miyasina wotunula epodi miyana omatala bila katitaikinela kuvilu okaipagala epodi, e odabala makwaina duriduri leikimidagaisi kala bisibasi. \v 21 Makawala avaka Guyau eikaraiwogi Mosese, matausina ikauwaisi wotunu kala vau burum, e isipwaisi okakalougwa makwaisina eibisitukwaisi wa kuwa, e ilaga okakalougwa makwaisina eibisitukwaisi deli miyana epodi, e kuwa mapilana isila wala odabala makwaina duriduri e gala gagabila bikapusi. \s1 Youdulela mimilisi tuvaila kasi kwama tolula \r (Sun 28.31-43) \p \v 22 E kwama miyana epodi eivakalupoli ibasaisi yamwaidona wala yaburum metoya sipi unuunula. \v 23 E itabolusi walakaiwa paila pwaneta, e ponana maponinana kaipagala iviraisi ipoupou taga bidadaimi. \v 24-26 E okabulumwaisala miyana, ikisonusi kala puluweiwa metoya sipi unuunula kasi vau burum, dairarugu, toyo bweyani, e deli ikalumolaisi makwaisina isaili bela kekikekita goulawokuva wala, makawala avaka Guyau eikaraiwogi Mosese. \p \v 27 Matausina iyoudulaisi mimilisi kwama; \v 28 kulupaipi, kulupewa, sevalopula, \v 29 deli duriduri metoya karekwa yakakalaia eiyoudulaisi metoya sipi unuunula kasi vau burum, dairarugu, deli bweyani sipi unuunula paila Eroni deli litula; matausina ibasaisi kasi katububula deli ikatuginiginaisi, makawala Guyau eikaraiwogi Mosese. \v 30 E iyoudulaisi kwaitala saveva metoya goulatoula, makwaina goli kabotuvitusila kaboma kwebumaboma e itaiyasi otapwala biga mabigasina, “Takabomaisi baisa Guyau.” \v 31 E wotunula saveva makwaina yaburum isipwaisi omatala kulupaipi makawala avaka Guyau eikaraiwogi Mosese. \s1 Guyau la Buliyoyova ivigimkulovaisi kala youdila \r (Sun 35.10-19) \p \v 32 E komwaidona paisewa Guyau ola Buliyoyova bogwa eivigimkulovaisi. Mina Isireli iyoudulaisi vavagi komwaidona avaka Guyau eikaraiwogi Mosese. \v 33 Matausina imiakaisi Mosese katuvala Buliyoyova deli komwaidona guguwala, kala kailasau, makaisina kokola, mabubosina pou, kokolela deli ulilaguvasi; \v 34 katuvala miyana eiyoudulaisi metoya sipi nammwala kanuvinesi, yayuwela miyana eiyoudulaisi metoya mauna kanuvinesi; deli tabodala makwaina; \v 35 Kabutu Didawogala makwaina eididagaisi mapilasina dakuna, katikewala, deli katubukolela makwaina; \v 36 tebeli makwaina deli goli komwaidona guguwala, deli beredi baisa leivigakaisi lula baisa Yaubada; \v 37 kaitapa la kabototu leiyoudulaisi metoya goulatoula, makaisina kaitapa, deli komwaidona guguwala, e kevakevala kaitapa makaisina, \v 38 kabogwabu lula makwaina eiyoudulaisi metoya goula, vaputuma bulamila, bulami maiina saina simasimina; e miyana tabodala Buliyoyova kala lulu; \v 39 kabogwabu lula makwaina paila lula kwegubugabu, deli kevalela makaina barasiwokuva wala olumoulela; katikewala deli komwaidona guguwala; makaina kailuya kabowina deli la kabototu; \v 40 miyasina taboda paila papala, kokolela deli ulilaguvala, miyana taboda paila lulu tabodala; makaisina kenubiluma deli yuwoyoulela Buliyoyova deli papala; \v 41 deli miyasina yamatabwaila kwama paila tolula bisisikamsi avai tuta biuwotetilasi olumoulela matabudona Bomikikila miyasina kwama yabumaboma paila tolula Eroni deli goli litula. \v 42 E mina Isireli bogwa eivagaisi komwaidona paisewa makawala Guyau eikaraiwogi Mosese. \v 43 Mosese igisi komwaidona vavagi makwaisina e ibani matausina bogwa eivagaisi makawala Guyau eikaraiwogi. Mapaila ikabwaili matausina. \c 40 \s1 Kala kaliai deli kala kaboma Guyau la Buliyoyova \p \v 1 E Guyau iluki Mosese kawala, \v 2 “Tubukona namatala oyamla kwematala yoku bukukwaliaiya Guyau la Buliyoyova. \v 3 Kukwau Kabutu Didawogala lokusewoya makwaina goli Karaiwaga Kwailuwotala eikikanaki olumoulela e kutapapi makwaina. \v 4 Tebeli makwaina kusewoya e odabala kusaili guguwala wotetila. Tuvaila kaitapa la kabototu kusewoya e kuvitau kaitapa odabala makaina. \v 5 E kabogwabu lula makwaina eibubulokaisi goula paila bigubugabusi lula maiina simasimina kuvitau omatala Kabutu Didawogala. E kutabodi lulula Buliyoyova. \v 6 E omatala Buliyoyova kusaili makwaina kabogwabu paila bigibugabusi lula. \v 7 E kailuya makaina kusaili bitowalai Buliyoyova deli kabogwabu lula e kutavikoti sopi olumoulela makaina. \v 8 Kutapapi Buliyoyova bitavini bitapatu, e kutabodi lulula. \p \v 9 “Oluvi bukukwabomi Buliyoyova deli goli komwaidona guguwala metoya bulami kaibumaboma bukubulami bivigaki kwebumaboma. \v 10 Tuvaila bukukwabomi kabogwabu lula makwaina deli komwaidona guguwala metoya bukubulami makwaisina bivigaki komwaidona wala kwebumaboma. \v 11 Deli goli bukukwabomi kailuya makaina toyo la kabototu makawala wala avaka lokuvigibogwi. \p \v 12 “Oluvi bukuvakouli Eroni deli litula bukumai omatala Buliyoyova e bukuluki bikakayasi. \v 13 Kuvisikoma Eroni tolula kwamela e kubulami matauna, e baisa bivigaki bogwa lokukwabomi matauna, e matauna bibodi bimila tolula paila biwotitalaigu. \v 14 E litula kuvisikoma kasi kwama. \v 15 Oluvi kubulami matausina makawala lokubulami tumasi, e matausina ibodi bimila tolulasi paila biwotitalaigusi. Bulami makwaina bivigaki tolula wotitalela bikanuvagasi odalesi matausina tuta gala biwokuva.” \p \v 16 E Mosese ivagi komwaidona avaka Guyau leikaraiwogi matauna. \v 17 Kwaiyuwela taitu avai tuta bogwa leisilavaisi Itipita, otubukona minana eikalimatala wa yam ikugwa, e Guyau la Buliyoyova ikaliaiisi. \v 18-19 Mosese itomiliwoli kokola e ilavi kaitaula, pou deli kaivalapu, e bisiboda. E ibisibodi olumoulela e oluvi ikau kanivisi ipapi Buliyoyova makwaina, makawala Guyau eikaraiwogi. \v 20 E ikau mapilasina pilayu dakuna pilapupatata isewoya olumoulela Kabutu Didawogala. Ikovisuvi kaitakewa oponanesi didawaga e ikatubukoli makwaina. \v 21 Oluvi isewoya oBuliyoyova e isagi kala taboda paila bitabodi. E baisa makawala itabodi Yaubada la Kabutu Didawogala, makawala Guyau eikaraiwogi. \fig Guyau la Buliyoyova ikaliaiisi|src="HK 77b" size="col" copy=" tabernacle" ref="40.17" \fig* \p \v 22 Isaili tebeli olumoulela Buliyoyova mapilana piliyavata otuboulola taboda, \v 23 e odabala isaili beredi makwaisina eisemakavaisi baisa Guyau, makawala Guyau eikaraiwogi. \v 24 Isaili kaitapa la kabototu olumoulela Buliyoyova, mapilana opilibolimila omatala tebeli. \v 25 E baisa omatala Guyau ivakanoti kaitapa, makawala Guyau eikaraiwogi. \v 26 Isaili kabolula goula oBuliyoyova omatala taboda, \v 27 deli igabu maiina simasimina, makawala Guyau eikaraiwogi. \v 28 Ilasoya taboda wa lulu oBuliyoyova, \v 29 e baisa opapala taboda isaili kabogwabu lula. Odabala kabolula igabu mauna deli witi ivigaki lula, makawala Guyau bogwa eikaraiwogi. \v 30 Isaili kailuya kabowina oluwalaisi Buliyoyova deli kabolula e ivigogu sopi olumoulela. \v 31-32 Kidamwa avai tuta bisuvisi oBuliyoyova kaina bilokaiasi kabolula, e Mosese, Eroni deli litula tauwau biwinaisi yumasi deli kaikesi baisa kailuya makaina, makawala Guyau eikaraiwogi. \v 33 E Mosese ididali Buliyoyova deli kabolula, e deli itabodi taboda wa lulu e ikatubodi. E makawala wala bogwa ivinaku youdila komwaidona. \s1 Lowalowa odabala Buliyoyova \p \v 34 E tuta matutona mapilana lowalowa ikuboli Buliyoyova e Guyau migila lumalamela ivivivila deli guyugwayula ivakasau makwaina. \x - \xo 40.34 \xt 1 Gwe 8.10-11; Ais 6.4; Isi 43.4-5; YG 15.8\x* \v 35 Mauula Mosese gala igagabila bisuvi olumoulela Buliyoyova. \v 36 Tuta makwaina lowalowa bogwa bikaka metoya oBuliyoyova, e mina Isireli bisoguguwasi, e bisupelasi tuwoli kabosikaiwa. \v 37 Mitaga kidamwa lowalowa bisisu baisa, gala goli bisupelasi. \v 38 Tuta komwaidona osi tavina, gagabila bigisaisi mapilana lowalowa baisa Guyau migila odabala Buliyoyova otutala yam, e kova ilululu odabala makwaina Buliyoyova otutala bogi.