\id ECC KIRECC, Ecclesiastes, Kiriwina Bible, PNG, April 2010 8/11 \h TOGUGUYA \mt1 TOGUGUYA // La Buki \is1 Kabovitouula \ip \bk Toguguya La Buki\bk* ililivala paila taitala tokabitam tobigitomoya la nanamsa. Matauna leinanamsa saina peula paila mina watanawa si momova baisa ovalu watanawa. Idoki tomota la kaisisu saina kukupi deli nigonigwa, deli goli ibubodaisi bidubadu vavagi doudoga deli nanamsa gaga. Mauula tokabitam matauna idoki momova gala wala isim dimlela. Gala gagabila binikoli kidikedala Yaubada, matauna goli tokwaraiwogala mina watanawa si kaisisu oluvi. Mitaga ikamitilaki tomota kidamwa bipaisewasi peula deli bimwasawasi paila komwaidona Yaubada la semakavi baisa matausina osi tuta komwaidona. \ip Matauna tobigitomoya idoki titoulela Tokabitam (Philosopher)\f a \ft Mabigana Philosopher kala kivila kaina Toyebwaili Kabitam kainaga Tonainevi Kabitam.\f* e bidubadu la ninanamsa nigonigwa deli mwau. Mitaga kidamwa tabubanaisi pilatala buki makawala mapilana oda Buki Pilabumaboma, baisa bivitulokaidasi kidamwa todubumi mimilisi tuta ininanamsasi kaboninayuwa deli kaboninamwau makawala makwaisina e gala wala bikitumouwaisi si dubumi. Paila bidubadu totapwaroru eigisaisi titoulesi si ninayuwa kaina si nanamsa saina mwaugaga olumoulela buki mapilana, e makawala goli buki mpana ivisigili si nanamsa e itagwalasi deli si pikwaku e Yaubada isaiki momova vakaigaga sainela. Paila pilamwaidona Buki Pilabumaboma gagabila bitabani makwaisina nanamsa kwenigonigwa deli goli gagabila bitabani pikwaku makwaina ikiduwosisii da nanamsasi paila da kaisisu baisa ovalu watanawa. \is1 Buki kala katumimisa \io1 Ki, momova isim uula? 1.1—2.26 \io1 Uvagila bubunela duwosisia 3.1—11.8 \io1 Katuloluta bwaina paila totubovau 11.9—12.8 \io1 Kabitam kala vigimkovila 12.9-14 \c 1 \s1 Momova gala isim dimlela \p \v 1 Baisa la biga Tokabitam, matauna Debida latula, eiguguyau mapilana Yerusalem. \p \v 2 Matauna Tokabitam ikaibiga kawala, “Momova gala wala dimlela, gala wala dimlela. Momova gala isim dimlela, komwaidona gala wala dimlela. \v 3 Kuyomadi m tuta kuuwotetila, kupupaisewa, e avaka kala bwaina bukubani?” \v 4 Tubwa tuboubogwa bimwaisi, e tubwa tubouvau bimaisi mitaga valu watanawa bisisu tokinabogwa lagaila makawala wala. \v 5 Kalasia tuta komwaidona biiyuwoula deli bisisalili, e bititavina wala saina kala somata bikeiita bila ambaisa nabwaia bivitouulavau biyuwoula. \v 6 E yagila biuu bila opilibolimila, oluvi biuu bila opiliyavata - bititavina wala bikeiita bila okabala. \v 7 E makaduyosina waya komwaidona bititayelusi bilosi obolita, mitaga bolita gala wala bikasewa. E sopi bikaimilavau ambaisa waya kununela, e bivigavau tayelu. \v 8 Bubuli komwaidona isisomatasi wala - e somata makwaina saina mwaugaga gala gagabila bitakaibiga. Mitadaisi gala avai tuta bivakasau avaka tagigisaisi; e taigadasi gala avai tuta bivakasau avaka talilagaisi. \v 9 Avaka bogwa leikaloubusi omitibogwa igau goli bikaloubusivau tuvaila. Avaka leivigibogwisi omitibogwa igau bivigivauwaisi tuvaila. Mapaila gala kwaitala vavagi kwemitawasi ovalu watanawa. \v 10 Taivila ikaibigasi kawasi, “Ka, kugisaisi makwaina vavagi kwaivau!” Mitaga gala wala, makwaina bogwa leikaloubusibogwa, saina omitibogwa igau gala takaloubusisi. \v 11 E gala availa biluluwai avaka bogwa leikaloubusibogwa, e tubwa tubovau igau bima gala availa biluluwai avaka bikaloubusi tuta baisa e bilaga tuta matutowena. \s1 Kala lumkola Tokabitam \p \v 12 Yeigu Tokabitam aguyoi Isireli komwaidona olopola Yerusalem. \v 13 Yeigu akatilavaigu mwada banevikoli deli basuvali vavagi komwaidona tomota leiuvagaisi baisa ovalu watanawa. \p Yaubada bogwa leisakaidasi da konisi saina mwaugaga. \v 14 Yeigu bogwa lagisi komwaidona vavagi ovalu watanawa, e alukwaimi, komwaidona vavagi makwaisina gala wala dimlesi. Baisa tavigimakavasi wala tabokavilaisi yagila.\f b \ft Mina Yudia si biga “tabokavilaisi yagila” makawala goli yakidasi bitalivalasi mabigana “Gala tawawaiya kodoya tauvakatasiga kova”.\f* \v 15 Gala ibodi bukukiduwosisii avai vavagi eidoudoga. Tuvaila gala gagabila bukukwalau avaka gala isisu baisa omatam. \p \v 16 E alukwaigu titoulegu kawagu, “Yeigu taitala saina todabala, saina tokabitam yeigu, e ulo kabitam ikalisau komwaidona matausina omitibogwa eiguguyoiyaisi Yerusalem. Yeigu bogwa lanikoli avaka uulotoula kabitam deli nikoli.” \x - \xo 1.16 \xt 1 Gwe 4.29-31\x* \v 17 Yeigu bogwa lakatilavaigu magigu banikoli avaka kasi tuwoli nikoli deli nagowa, e kabitam deli gweiluva. Mitaga abanaigu titoulegu yeigu tuvaila avigimakava wala makawala abubwakavila wala yagila. \v 18 Ka, meliloki wala da kabitam kala siniveka, e meliloki wala kala bidubadu da nokubukubu. Meliloki wala da nikoli, e meliloki wala bitalumkoli mmayuyu. \c 2 \p \v 1 Mapaila ananamsa titoulegu mwada bauvagi wala avaka ititaki nanogu, e bawakoli avaka kala lumkola mwasawa. Mitaga mapula labani, makwaina tuvaila vavagi vigimakava wala. \v 2 E lavitoki tolosila paila gigila baisa nagowa wala deli avaka mwada keyomwasalela nona baisa gala wala avaka kala bwaina. \v 3 Kabitam ikugwai ulo nanamsa e ananamsa titoulegu bamomom wala waini, e baisa biyomwasali nanogu deli agu lumkoli bibwaina. E ulo nanamsa adoki, mwada keda makadana ibwainaki wala tomota biuvagaisi osi tuta tommomova odabala pwaipwaia. \p \v 4 Vavagi kwaivakaveka bogwa lavigilabi. Bogwa lakaliaii bwala bidubadu, deli lasapu ulo bagula bigulela waini. \x - \xo 2.4-8 \xt 1 Gwe 10.23-27; 2 Lil 9.23-27\x* \v 5 Abiguli ituwoli tuvaila ulo bagula deli bigulesi lala, e avai kawailuwa avai kawailuwa bogwa wala eitotusi ogu bagula; \v 6 akeli utuwotu paila bauvinumli ulo bagula. \v 7 Ulo ula saina bidugaga lagimoli deli bidubadu tuvaila ulo ula eiunaisi ogu kwaukweda. Deli olopola Yerusalem - osi tuta tommoyabogwa leima lagaila, gala taitala isakailagu paila ulo vayoguta mauna. \x - \xo 2.7 \xt 1 Gwe 4.23\x* \v 8 Deli avaguguli siliba deli goula makwaisina lakatuyouli metoya valu makwaisina laguyoi. E tauwau deli vivila eiusiwosisi wala omatagu paila biyomwasalaisi nanogu, deli saina bidugaga ulo kukova. \x - \xo 2.8 \xt 1 Gwe 10.10,14-22\x*\fig Avai vavagi magigu bogwa layosi|src="Vallotton 2100210(ECC" size="col" copy="2.10) King seated " ref="2.10" \fig* \p \v 9 E mokwita wala, yeigu saina giyouveka, ulo guyau gala makawala avai guyau matausina eigiyoubogwasi olopola Yerusalem, deli ulo kabitam gala avai tuta ivakapusiaigu. \x - \xo 2.9 \xt 1 Lil 29.25\x* \v 10 Avai vavagi wala magigu, bogwa wala layosi. Yeigu gala apupaiki avai mwasawa. Yeigu akamnumoni vavagi bidubadu makwaisina layouduli, e komwaidona wala makwaisina agu mapu. \v 11 Oluvi ananamsa vavagi makwaisina bogwa lavagi, deli avaka kala mwau lapwaitukuli kala paisewa, mitaga anikoli vavagi makwaisina gala wala isim dimlesi. Baisa makawala avigimakava wala abubwakavila wala yagila\f c \ft Kugisi mabigana bogwa taginisi footnote ‘b’. \f* e gala isim mapula. \v 12 Paila avai guyau gagabila wala bivagi avaka giyoububogwa bogwa leiuvigibogwisi. \p Mapaila avitouula aninamsi avaka kala katumiki kidamwa bitakabitam kaina bitagweiluva kaina bitanagowa. \v 13 O - e, bogwa lanikoli tokabitam tobubogwa si biga kawasi, “Kabitam kala bwaina ikalisau nagowa, makawala goli lumalama kala bwaina ikalisau dudubila. \v 14 E matausina tokabitam bogwa eikatetasi avaka avaka biuvagaisi. E matausinaga toninagowa galawokuva wala.” Taga bogwa lanikoli tuta oluvi komwaidodasi wala bitakaligasi. \v 15 E ananamsa titoulegu kawagu, “Yeigu bogwa wala bakaliga makawala matausina toninagowa. Mapaila vakaila ulo kabitam gala wala verina.” E awawai wala ulo bigatona titoulegu kawagu, “Potukumwaila wala, gala wala avaka dimlela.” \v 16 Gala availa biluluwai matausina tokabitam, e gala availa biluluwai matausina toninagowa. Kwaivila wala yam biwokuva e komwaidodasi kada luluwaisi bogwa biwokuva. Komwaidodasi wala bitakaligasi - tokabitam deli toninagowa makawala goli. \v 17 Mapaila bogwa lavitusi momova gala wala avaka kala bwaina, paila uula vavagi komwaidona eikikaloubusi baisa yeigu mwau wala e gala avaka kala bwaina. Gala wala avaka dimlela. makawala lavigimakava wala labubwakavila yagila. \p \v 18 Avaka avaka latakuni metoya ogu paisewa gala wala avaka dimlesi, paila bogwa lanikoli igau baligaim vavagi makwaisina paila matauna availa bisakailagu. \v 19 E matauna kaina tokabitam kaina tonagona - gala wala availa inikoli. Mitaga bogwa wala biyosi vavagi komwaidona makwaisina lapaisau, komwaidona makwaisina ulo kabitam eitakuni paila yeigu baisa ovalu watanawa. Ka, komwaidona gala wala dimlesi. \v 20 Mapaila yeigu latitamapu wala paila ulo pwaitukula. \v 21 Ka, tapwaitukuli avaka avaka metoya oda kabitam, oda ninitalapula, deli oda katavatu; e igau oluvi taligaim vavagi makwaisina baisa availa, matauna gala ikapwaili yamala. Baisa gala wala dimlela, gala verina pwaitukula. \v 22 Ikaiki wowoda tapupaisewa oda tuta tommomova, e avaka kala bwaina bitabani? \v 23 E da pwaitukula vavagi komwaidona oda tuta tommomova gala wala avaka kala bwaina, mesinaku wala nokubukubu deli ninamwau. Bogi kwaitala kwaitala goli m nanamsa isisavali wala. Mitaga baisa gala wala dimlela. \x - \xo 2.23 \xt Yob 5.7; 14.1\x* \p \v 24 E bwainigaga sainela bitavagi makawala baisa - bitakamkwam, bitamomom, deli bitammwasawa metoya avaka leitatakuni. Mitaga bogwa lavitoki tolosila baisa tuvaila metoya wala baisa Yaubada. \x - \xo 2.24 \xt Tog 3.13; 5.17; 9.7; Ais 56.12; Lk 12.19; 1 Kr 15.32\x* \v 25 E ambaisaga tuvaila kudoki bukubani kʹam, kaina m mwasawa? \v 26 Yaubada isaiki kabitam, deli ninitalapula, deli mwasawa baisa matausina availa availa iyomwasalaisi matauna, mitaga ivigaki tomitugaga bipaisewasi, e avaka bitakunaisi deli bikatubiasaisi, bisaiki matausina availa availa iyomwasalaisi Yaubada. Baisa komwaidona gala wala dimlela. Baisa tavigimakavasi wala, makawala tabubwakavila wala yagila. \x - \xo 2.26 \xt Yob 32.8; Big 2.6\x* \c 3 \s1 Vavagi kwaitala kwaitala isim kasi tuta \p \v 1 Vavagi kwaitala kwaitala ikaloubusisi ovalu watanawa, ikaloubusisi okasi tuta Yaubada inagi.\f d \ft Tomota gala wala gagabila bikatumapwaisi avai tuta vavagi makwaisina bikaloubusisi, paila uula Yaubada einigibogwi tutala.\f* \q1 \v 2 Isaili tutala kaloubusi deli tutala kaliga, \q2 tutala viluvaula deli tutala lululu, \q2 \v 3 tutala katumata deli tutala katumova, \q2 tutala kodadaimi deli tutala kaliai. \q1 \v 4 Isaili tutala ninamwau deli tutala mwamwasila nona, \q2 tutala bola deli tutala kaiwosi, \q2 \v 5 tutala kaipapa deli tutala gala kaipapa, \q2 tutala vayaula deli tutala gala vayaula. \q1 \v 6 Isaili tutala banena deli tutala kitumou, \q2 tutala yamata deli tutala luvalova, \q2 \v 7 tutala kisikisi deli tutala yayaima, \q2 tutala kikwatu deli tutala bigatona. \q1 \v 8 Isaili tutala yebwaili deli tutala kowolova, \q2 tutala kabilia deli tutala vakota. \p \v 9 Ki, avakaga tabanaisi mapula komwaidona da paisewasi? \v 10 Anikoli koni kwemomwau Yaubada bogwa isaili baisa yakidasi. \v 11 Bogwa isaili si tuta mokwita vavagi kwaitala kwaitala. Isakaidasi nanamsa paila magidasi bitanikolaisi avaka bikaloubusi igau tuta bima. Mitaga gala wala bitagwala bitanikolaisi vavagi komwaidona avaka avaka iuvagi. \v 12 Mapaila bogwa lakateta kidamwa keda kadatala wala bibodaidasi, e baisa makawala - bitamwasawasi, deli bitasalausi mwada bitavigibauwaisi vavagi komwaidona otutala tasisuaisi tommomova yakidasi. \v 13 Komwaidodasi ibodi bitakamkwamsi deli bitamomomsi, e deli ibodi da paisewasi uwala biyomwasalaidasi. Baisa Yaubada la semakavi baisa yakidasi. \p \v 14 Anikoli vavagi kwaitala kwaitala avaka Yaubada eivagi bikanuvagasi. Gala gagabila bitakatumkulovi kwaitala vavagi kaina bitakau kwaitala vavagi bitaligaiwa metoya baisa. E ka! - kwaitala vavagi Yaubada eivagi, ivigaki kidamwa bitakukoli matauna. \v 15 Avai vavagi bikaloubusi, kaina avai vavagi gagabila bikaloubusi, baisa bogwa ikaloubusibogwa omitibogwa. Yaubada bivigaki vavagi makwaina bikikaloubusivau tuta tuta. \s1 Mitugaga baisa ovalu watanawa \p \v 16 E tuvaila, ka - bogwa lagisi ovalu watanawa ambaisa karaiwaga bwaina deli duwosisia ibodi bisisuaisi, mitaga bitabani mitugaga wala. \v 17 E ananamsa titoulegu kawagu, “Yaubada eimati biyakali tomitukwaibwaila deli tomitugaga makawala wala, paila vavagi kwaitala kwaitala, deli avaka avaka tauvagi, bikaloubusi okala tuta ibudoki.” \v 18 E bogwa eitobu nanogu kidamwa Yaubada iwakolaidasi, paila mwada bivituloki kidamwa yakidasi goli gala kala tuwoli metoya avai mauna avai mauna. \v 19 Paila tomota deli mauna bisilagisi makawala wala. Tomota bikaligasi, e tuvaila mauna bikaligasi. Paila kasi bububula makawala wala. Tomota gala bikalisauwaisi mauna, paila tomota deli mauna si momova gala wala isim uula. \v 20 E avai tuta bikaligasi, tomota deli mauna bilosi opwaipwaia. Paila metoyasi opwaipwaia, e bikeiitavausi opwaipwaia. \v 21 Ammakawala gagabila bitanikoli mokwita kidamwa tomota la baloma\f e \fq \it baloma.\it*\ft Gagabila bitagini “yagisa”.\f* bila walakaiwa e mauna la baloma bila watanawa olumoulela pwaipwaia? \v 22 Mapaila bogwa lavitusi kidamwa keda kadatala wala bibodaidasi, e baisa makawala - ibodi da paisewasi uwala biyomwasalaidasi. Gala kwaitala vavagi tuvaila gagabila bitavagaisi. Gala goli gagabila bitabani avaka bikaloubusi igau avai tuta bogwa takaligasi. \c 4 \p \v 1 E amitakavati tuvaila komwaidona karaiwaga doudoga ovalu watanawa. Matausina ilamidadaisi deli wala si valam, e gala availa bivisimoli matausina. Gala availa bipilasi matausina, paila uula kasi tolamadada si karaiwaga saina peula. \v 2 Iyubwailasi availa availa matausina bogwa leikaligasi, matausina bogwa leimanum uwosi. Ka, apugipogi matausina, paila availa availa yakidasi tommomova bikikaiki wala woula. \v 3 Mitaga bwainigaga sainela matausina availa availa gala bikaloubusisi, matausina gala sitana igisakolasi karaiwaga doudoga ovalu watanawa. \p \v 4 Yeigu tuvaila bogwa lakateta avaka uula tomota ipupwaitukulasi peula paila bisibwabwailasi. Ka, paila uula ipugipogisi sesia. Mitaga baisa gala wala dimlela. Baisa tavigimakava wala makawala tabubwakavilaisi yagila. \v 5 Mimilisi tomota eilivalasi mwada tau matauna bipaiki kamkwam e bivitukoli wala yamala bisimakava matauna tonagowa, e molu wala bikimati. \v 6 Kaina goli mokwita makawala, mitaga kidamwa avaka pikekita bitatakuni deli nanoda kala manum, kala bwaina ikalisau paisewa bilagoli yamila, baisa tavigimakava wala mwada bitayosi yagila. \p \v 7 Yeigu tuvaila labani kwaitala vavagi metoya tomota oda kaisisuaisi, makwaina goli gala wala dimlela. \v 8 Ka, taitala tau kalamwaleta wala isisu. Gala litula, gala budala kaina tuwala, mitaga saina topwaitukula peula, e gala ibututuki matala paila la veiguwa. Ka, kala pwaitukula eipupwaitukuli, e leiyakali titoulela gala ibubani sitana la mwasawa mitaga availa biyosi veiguwa makwaisina? Baisa tuvaila gala wala dimlela; deli keda makadana gala wala ibwainaki kaisisula valu. \p \v 9 Taiyu tomota kala bwaina ikalisau taitala kalamwaleta, paila wala yumayu mapaila si paisewa saina ikikau nona. \v 10 Kidamwa taitala bisilagi, e sola bipilasi matauna. Mitaga kidamwa taitala kalamwaleta wala bisilagi, kapisila wala paila gala wala availa bipilasi matauna. \v 11 E kidamwa saina sibula, ibodi taiyu biyobobusi e biyuviyavi uwosi, mitaga ammakawala bukuvigaki biyuviyavi wowom kidamwa kammwaleta wala? \v 12 Taiyu tomota ibodi wala bisigaisi kasi lewa, mitaga taitala kalamwaleta gala ibodi. Makawala goli yuwoyoula miyana leiviraisi metoya welitolu welikikekita, saina mwau paila bitakotuni. \p \v 13-14 Taitala tonamakava ibodi wala biyosesila la guyau titoulela biguyoi la valu, kaina bisunapula metoya okatupipi e bisaitaula wa ligisa iguyau, mitaga avai tuta bitomoya matauna saina tonagowa, paila gala bilagi availa la biga. Galaga makawala taitala totubovau matauna, tonamakava mitaga toninitalapula. \v 15 E aninamsi paila komwaidona tomota leisisuaisi baisa ovalu watanawa, e lavitusi taitala totubovau metoya ambaisa wala oluwalaisi tomota, e igau wala matauna bitokaia e kaimapugu biguyau. \v 16 E kidamwa taitala guyau saina bidugaga kala viloumgwa biguguyoi baisa kasi bawa gala avaka isilibodi. Mitaga avai tutaga bikaliga gala wala availa bimwasawa paila avaka avaka bogwa leivagi. Baisa gala wala dimlela. Baisa tavigimakava wala makawala wala tabubwakavila yagila. \c 5 \s1 Gala binanakwa wodila paila biga katotila \p \v 1 Ka, kuninamsaimi bibwaina tutala bukulosi wa Bwala Kwebumaboma. Kala bwaina mi susuvi paila bukutakutusi ikalisau avai vavagi bukululasi makawala matausina toninagowa leiuvagaisi. Paila tomota matausina gala inikolaisi ambaisa kamokwita ambaisa sula. \v 2 Ka, kunanamsasi bikugwa oluvi bukubigatonasi, deli gala binanakwa udomi bukukwatotilasi baisa Yaubada. Paila matauna guma labuma e yokomi mina watanawa, mapaila taga bukuyobidubadusi bigatona. \v 3 E manokubukubula wala, e mamimila goli bukumimimisi mimi gaga. Kidamwa bukuyobidubadusi kami livala, e malivalela goli nagowa bukulilivalasi. \v 4 Mapaila avai tuta bukulivalasi biga katotila baisa Yaubada, kunanakwasi kuvagaisi makawala. Paila matauna gala magila toninagowa. Ka, kuvagaisi makawala lokukwatotilasi. \x - \xo 5.4 \xt Sam 66.13-14\x* \v 5 Baisa bwainigaga wala kidamwa gala avai tuta bitalivala biga katotila. Mitaga gala bwaina kidamwa bitalivala biga katotila e galaga bitavagi. \v 6 E gala bukutagwala m biga titoulem bivakapusiaim bukumitugaga, mapaila bukuluki Yaubada la tolula kawam, “Baisa akaposau wala alivala.” Avaka uula bukuvigaki Yaubada bigibuluwaim? Avaka uula bukutagwala matauna bikodidaimi avaka avaka lokuyouduli? \v 7 Kaina sivabidubadu bukumimimi, kaina bukupaisewa bidubadu paisewa gala kala yeiwau, kaina goli bukuyobidubadu bigatona, mitaga ibodi wala bukukukoli Yaubada. \s1 Bidubadu migamaga gala wala isim dimlela \p \v 8 Avai tuta bukugisaisi tokaraiwaga bilamidadaisi tonamakava e bikaluwouwaisi matausina mwada gala dimlesi deli gala kasi yeiwau, taga biyowa lupomi. Paila tokaraiwaga taitala taitala isim kala tokaraiwaga isisu odabala, mitaga kasitaiyu wala kasi tokaraiwaga taitala tuvaila isisu odubasi. \p \v 9 Taitala guyau goli bininakusi wala kala tokwaibasi otutala tayoyuwa. \fig Matauna towotetila|src="Vallotton 2100512A" size="col" copy="(ECC 5.12) man sleeps" ref="5.12" \fig* \p \v 10 Kidamwa kuyebwaili mani, gala wala avai tuta bibututuki matam; e kidamwa bikaiveka nanom magim bukutodabala, vavagi makwaisina lokuninamsi gala wala bukubinikoli. Baisa gala wala dimlela. \v 11 Makawala kala bidubadu kala migamaga om kwaukweda, makawala goli kala bidubadu m tomota bukuuvakoma. E kala bwaina lokubani mesinaku wala kam nanamsa titoulem mwada yoku todabala. \v 12 E matauna towotetila, kaina kala molu kaina gala ibodi, mitaga kala bwaina wala paila bimasisi bwaina. Mitaga matauna todabala la guguwa saina bidugaga gala wala misikola binokubukubu wala biyamki. \fig Matauna todabala la guguwa|src="Vallotton 2100512B" size="col" ref="5.12" \fig* \p \v 13 Ka, kulagaisi balivali kwaitala vavagi saina gaga lavitusi metoya ovalu watanawa; tomota ikikatubiasaisi si mani paila si katuboyuva tuta oluvi, \v 14 mitaga ikau ninasi vavagi ituwoli iluvisouwaisi si mani. Gala kwaitala si kesa ikatuyumalaisi paila litusia tuta oluvi. \v 15 Ka, bitasilavaisi valu watanawa makawala leitakaloubusisi toninanota wala yakidasi. E avaka avaka leitapwaitukulaisi gala wala avaka bitalauwaisi. \x - \xo 5.15 \xt Yob 1.21; Sam 49.17; 1 Tm 6.7\x* \v 16 Baisa gala bwaina! Paila bitalosi makawala leitakaloubusisi. Tapupaisewasi, e tavigikonaisi bitayosisi yagila, avai vavagiga bitakau bitalau? \v 17 E ka, oda tutasi tommomova bitabudobodasi uvagila dudubila deli ninamwau, e talumkolaisi nokubukubu, gibuluwa, deli katoula. \p \v 18 E kala bwaina da kaisisuaisi labani baisa makawala. Bwainigaga sainela tau matauna biuvagi ola tuta kukupi ovalu watanawa Yaubada leisaiki, bikamkwam, bimomom, deli bimmwasawa metoya avaka leitakuni ola paisewa, baisa tomota kada gugunubasi. \v 19 Kidamwa Yaubada bisaiki taitala tau la veiguwa deli la guguwa e bivigaki matauna bisibwabwaila, ibodi matauna binokagutoki kwaiveka deli bimwasawa paila avaka leitakuni metoya ola paisewa. Baisa Yaubada la bobwailila. \v 20 Yaubada bogwa leitugwali matauna bimwasawa, e matauna gala binokubukubu paila la tuta kwekukupi baisa odabala pwaipwaia. \c 6 \p \v 1 Ka, bogwa lamitakavati kwaitala karaiwaga saina doudoga ovalu watanawa eiuvagaisi. \v 2 Ka, Yaubada bogwa bisaiki avai tomota wala la guguwa, la veiguwa, deli bivigaki matauna isim kala taimamila, e avai vavagi wala magila, mitaga gala bitugwali matauna bimwasawa paila vavagi makwaisina. E kaimapula taitala tomitawasi bikaimapu bimwasawa paila biyosi vavagi makwaisina. Baisa gala wala dimlela, deli komwaidona sulawokuva wala. \v 3 Kidamwa taitala tau litula lakatutala, e la sisu saina tuta kaduwonaku, mitaga gala wala avaka kala bwaina ammakawala la momova kala kaduwonaku, kidamwa matauna gala bibani sitana la kabomwasawa deli avai tuta bikaliga gala wala isim kala kamaiaba. Ka, kidamwa makawala, yeigu alivala titoulegu, bwainigaga sainela kidamwa gwadi bikaloubusi gudimata. \v 4 Gala wala avaka kala bwaina kidamwa gwadi magudina bikaloubusi, paila uula magudina guditamwau wala odudubila, e gala isim kala luluwai. \v 5 E magudina gala igisakola yam kala lumalama kaina binikoli makawala kala kaisisu valu, mitaga bwainigaga sainela magudina gudimata leibani la kabovaiwasi - \v 6 kala bwaina ikalisau tau matauna gala ibani la kabomwasawa ola kaisisu, ilagoli kala taitu biboda lakatuluwoyu. E mitaga tuta kala vigimkovila, kasitaiyu wala bibodasi valu kwaitala wala. \p \v 7 Tau matauna topwaitukula, paila wala magila bitakuni sitana kʹala, mitaga gala wala ikikomata metoya avaka leitakuni. \v 8 Ammakawala tokabitam kala bwaina bikalisau tonagowa? Avai vavagi bwaina paila matauna tonamakava bivagi kidamwa binikoli kaisisula valu? \v 9 Ka, baisa gala wala dimlela; baisa tavigimakava wala, makawala wala tabubwakavilasi yagila. Bwainigaga sainela kidamwa avai guguwa bogwa tasisii baisa bogwa bibodaida, e gala bwaina tasisii guguwa mitaga tanineiga avai guguwa tuvaila. \p \v 10 Ka, vavagi kwaitala kwaitala eikikaloubusisi tuta baisa, bogwa einigibogwi omitibogwa. Komwaidodasi wala bogwa tanikolaisi taitala tau tomama gala ibodi bivataisi kasitaiyu matauna saina topeula. \v 11 Makawala kala kaduwonaku bukuuvatai, e makala bidubadula m biga gala dimlesi, e makawala goli gala avaka kala bwaina bukubani. \v 12 Availa ibodi binikoli avai vavagi bibwainaki la kaisisu sola ola tuta kukupi eigwagweiluva ovalu watanawa - paila da momovasi biukuwokuva makawala kaikobudasi okalasia. Kidamwa taitala bikaliga, ki, ammakawala binikoli avaka igau bikaloubusi ovalu watanawa? \c 7 \s1 Mimilisi nanamsela momova \p \v 1 Kidamwa bulogada bwaina, kala bwaina ikalisau bulami kaisimasimina mapula mwau. Deli yam makwaina bukukwaliga kala bwaina ikalisau yam makwaina lokukwaloubusi. \x - \xo 7.1 \xt Big 22.1\x* \p \v 2 Ka, bwainigaga wala bukula obulolibu e taga bukula ambaisa lagisa leititokaia, paila uula yakidasi tommomova ibodi biyoluluwaiyaidasi paila kaliga leitutulaidasi wala komwaidodasi. \p \v 3 Ninamwau kala bwaina ikalisau gigila. Ninamwau mokwita biyogibu migim, mitaga baisa bivigaki biulaim nanom. \p \v 4 Ka, matauna bininanamsa paila wala kabomwasawa tuta komwaidona, matauna tonagowa. Mitaga matauna tokabitam bininanamsa paila wala kaliga. \p \v 5 Ka, kidamwa taitala tokabitam bikamitilakaim baisa saina bwainigaga, e kala bwaina ikalisau butum mapilana matausina toninagowa leibutaisi paila kam yakaula. \p \v 6 Avai tuta taitala tonagowa bigigila, la gigila butula makawala kaigunigwaini leisilakakupwanasi wa kova. La gigila gala wala dimlela. \p \v 7 Avai tuta taitala tokabitam biwabu avai tau, matauna tonagowa wala. E kidamwa bukukwau avaka katupatula wodom, baisa bogwa wala lokuyogagi bulogam. \p \v 8 Avai vavagi bila okala vigimkovila kala bwaina ikalisau okala vitouula. \p Peuloki kala bwaina ikalisau nona walakaiwa. \p \v 9 Ka, ibodi bukukwaraiwogi m gibuluwa taga bikaraiwogaim; baisa nagowa kidamwa bukutakwatu som. \x - \xo 7.9 \xt Ym 1.19\x* \p \v 10 Gala avai tuta bukukwatupoisi tuvaila kawami, “Wa, avaka paila vavagi makwaisina omitibogwa saina bwainigaga?” Katupoi makwaina gala deli kabitam. \p \v 11 Tomota taitala taitala eisisu tomomova ibodi bikabitam; paila kabitam kala bwaina makawala bitakula kada bigukeya, \v 12 deli bivigaki kada tokwalasi, makawala mani bipilasi tomota. E mi kabitam ibodi bikolaimi - baisa ninitalapula kala bwaina. \p \v 13 Kuninamsaisi avaka Yaubada bogwa leivagi. Availa ibodi bikiduwosisii avaka Yaubada mwada leikididogi? \v 14 Avai tuta m tuta bwaina, kumwasawa, e avai tutaga mwau bivitoulai baisa yoku, baisa kululuwai - mwasawa, ninamwau, Yaubada wala kala tosaiki. Mapaila gala avai tuta bukunikoli avaka bivitoulai omatam. \p \v 15 Ulo momova gala wala dimlela, mitaga ogu tuta komwaidona asisu bogwa lavitoki tolosila vavagi komwaidona. Matauna tomitukwaibwaila bikaliga e taiyuwelaga sola bisisu, ilagoli matauna tomitugaga. \v 16 Mapaila taga sainem kumitukwaibwaila kaina kutokabitam - avaka paila bukuvisilagaim titoulem? \v 17 Mitaga taga sainem kumitugaga kaina kuninagowa wala - avaka paila totubovau wala yoku bukuyomituliga kam kwaliga? \v 18 Kuleili nanamsa makwaisina kwaiyu kwaivakaveka. Kidamwaga yoku totapwaroru bogwa wala bukuyubwaila. \p \v 19 Kabitam la pilasi baisa taitala tomota ikalisau tailuwotala tokaraiwaga si pilasi paila valu vilouveka. \p \v 20 Gala availa isisu tomitukwaibwaila odabala pwaipwaia mwada gala avai tuta bivagi sula. \p \v 21 Taga bukunakaigila avaka tomota si silapula - onakaigila goli bukuligaia kam bigigaga metoya baisa m touwata, \v 22 baisa bimweyeya bukuninalaim titoulem yoku kubigigagi ituwoli tomota sivabidubadu goli. \p \v 23 E metoya ogu kwabitam auwakoli vavagi makwaisina komwaidona. Aninamsi magigu sainela bakabitam, mitaga bogwa meitobu ulo kabitam. \v 24 Availa ibodi binikoli momova kala vakaila? Saina mwau baisa yakidasi, deli saina nigonigwa paila bitakatetasi. \v 25 Mitaga atugwalaigu tomwaidogu mwada bayosi ninitalapula deli takutu; magigu sainela bakabitam deli bakateta mapula ulo katupoi, tuvaila banikoli ammakawala bubunela nagowa kala gaga deli kala doudoga. \p \v 26 E abani kwaitala vavagi saina gaga, kala gaga ikalisau kaliga - vivila la tainona. La yebwaili biyosim makawala sikula kaina makawala wota; e la yobobu bikaipapaim makawala yuwoyoula bigigipwala. Mitaga availa matauna idubumi Yaubada ibodi wala bikatuloki minana, mitaga availa matauna tomitugaga bogwa wala bikouyagila. \v 27 Ka, yeigu Tokabitam baisa ulo biga kabitam kawagu, “Wo! - mokwita wala vavagi makwaisina labubani sitana sitana leikikaloubusisi, avai tuta lanainevi paila ulo katupoi mapusi. \v 28 E anainevi avai mapu tuvaila babani mitaga gala wala abani. Mesinaku wala labani oluwalaisi lakatuluwotala tauwau taitala wala ibodi batemmali, mitaga gala abani avaivila. \v 29 Komwaidona ulo nikoli paila yakidasi tomota baisa makawala. Yaubada ibubulaidasi makadagigisasi wala, mitaga yakidasi wala titouledasi tasipinigwaidasi. \c 8 \p \v 1 “Tokabitam wala inikoli mokwita vavagi kwaitala kwaitala kasi katumiki. Kabitam ivigaki matauna migila mwamwasilawokuva wala, e avaka kala gibu migila bitamwau.” \s1 Kwabikuwoli guyoula valu \p \v 2 Kuvagi avaka guyoula valu bilukwaim, deli gala binanakwa wodom avaka bukukwatotila baisa Yaubada. \v 3 Paila guyau matauna ibodi wala bivagi avaka magila, mapaila kusibem metoya baisa matauna; e gala bukusisu okabosilagi makwaina. \v 4 Paila avaka guyau matauna bivagi deli wala la karaiwaga, e gala availa ibodi bikosomapu paila avaka bivagi. \v 5 Kidamwa tuta komwaidona bukukwabikuwoli la karaiwaga yoku bogwa bukuyubwaila, e matauna tokabitam wala inikoli ammakawala kaina avai tuta bivagi makawala. \v 6 Paila vavagi kwaitala kwaitala bitavagi otutala mokwita, deli okedala mokwita, mitaga da nikolaisi saina pikekita! \v 7 Komwaidodasi wala gala tanikolaisi avaka igau bikaloubusi, deli gala wala availa ibodi bilukwaidasi. \v 8 Gala availa iboda biyusi titoulela mwada gala bikaliga, kaina bikatumapu yamla la kaliga. Kaliga makawala kwaitala kabilia gala ibodi bitasakauligilaisi; e gala ibodi bitayobwisi. \s1 Tomitugaga deli tomitukwaibwaila \p \v 9 Bogwa lagisilabi vavagi komwaidona tuta makwaina laninamsi vavagi makwaisina tauvagaisi odabala pwaipwaia. E odabala pwaipwaia tasisuaisi, mimilisi tomota si karaiwaga saina minimani, e komwaidodasiga tomota talumkolaisi kala mmayuyu si karaiwaga. \v 10 E mokwita goli bogwa lagisi mimilisi tomitugaga leikaligasi leilauwaisi e leibakwaisi okasi laka. Mitaga avai tuta leikikaimilavausi metoya okalisamila, tomota iyakawolaisi matausina wala, e yakaula ililivalasi olumoulela valu makwaina ambaisa eimitugagasi osi tuta momova. Baisa gala wala dimlela. \p \v 11 Avaka uula tomota saina gagabila wala bikoulovaisi karaiwogala valu? Paila uula gala nanakwa bimipukwaisi mimilisi tokowolova. \v 12 Kaina taitala tomitugaga biyomituli la sula kala bawa lakatutala mitaga bisisu wala tomomova. Ka, bogwa lanikoli bigala valu eikaibigasi kawasi, “Kidamwa bitakabikuwoli Yaubada, vavagi komwaidona bogwa biduwosisia, \v 13 mitaga matausina tomitugaga bilumkolaisi mwau. Si momova makawala kaikobu bititamwau okalasia, e osi tuta totubovau wala bikaligasi, paila uula gala ikabikuwolaisi Yaubada.” \v 14 Mitaga biga mabigasina bigimakava wala. Paila ka, kugisaisi avaka leikikaloubusisi ovalu watanawa. Mimilisi tuta matausina tomitukwaibwaila ikikauwaisi kala mwau kasi mipuki tomitugaga, e matausina tomitugaga ikikauwaisi kasi mapu tomitukwaibwaila. Ka, yeigu lakaibiga, baisa gala wala dimlela. \p \v 15 Mapaila yeigu bogwa lavitobu nanogu tomota taitala taitala ibodi bimwasawa, paila la kabomwasawa kwaitinidesi wala baisa ovalu watanawa ikamkwam, imomom, deli immwasawa. E gagabila goli matauna biuvagi makawala wa tuta matutona ipupaisewa wa yam makwaisina Yaubada eisaiki la momova baisa ovalu watanawa. \p \v 16 E avai tuta lavigikoni mwada bakabitam deli batakutu avaka avaka eikikaloubusi baisa ovalu watanawa, e lavitoki tolosila kaina goli bibuliki matada bugibogi deli yumyam, \v 17 mitaga gala wala bitapuloki nanoda avaka Yaubada iuvagi. Kaina goli tapwaitukula saina peula, mitaga gala avai tuta bitabani. Tokabitam ikikayapilasi mwada inikolaisi mitaga gala wala taitala binikoli. \c 9 \p \v 1 Woloula militaila ulo nanamsa isisavali saina peula paila komwaidona vavagi makwaisina, e labani Yaubada wala ikikaraiwogi avaka avaka tokabitam deli tomitukwaibwaila leiuvagaisi, makawala goli kasi kabwaila deli kasi kamwaga. Gala wala availa ikikateta avai vavagi itutuli igau tovana valu. \v 2 Mapaila gala wala avaka kala tuwoli - komwaidodasi wala bitakaligasi, tomitukwaibwaila deli tomitugaga, tobubwaila deli todubakasala, totapwaroru deli matausina gala totapwaroru, matausina isisemakavaisi si lula deli goli matausina gala iuvagaisi makawala. Matauna tobwaila e matauna tomitugaga makawala wala, matauna bibiga katotila e matauna gala ibiga katotila makawala wala. \v 3 Paila komwaidodasi wala bitakaligasi, e nanamsa makwaina kala gaga iyomkulovi avai gaga odabala pwaipwaia. Makawala kala kaduwonaku tomota si sisu tommomova oninasi ivakasau mitugaga deli nagowagaga e kasi kaliga gala wala immomwa. \v 4 Mitaga availa matauna leisisu wala tomomova odabala pwaipwaia, matauna isim la pikwaku. Kaukwa namomova kala bwaina ikalisau laiyoni nakaliga. \v 5 Mokwita, tommomova bogwa einikolaisi igau bikaligasi, mitaga tokwaliga gala inikolaisi avai vavagi. Matausina tokwaliga gala tuvaila bikauwaisi avai vavagi paila kasi mapu; e kasi luluwai bogwa wala eitamwauvagasi. \v 6 Kasi yebwaili, kasi kamwaga, kasi nokapisi, komwaidona wala makwaisina bogwa eitamwau osi kaliga. Mapaila matausina gala avai tuta tuvaila bikikouyawasi deli tommomova odabala pwaipwaia. \s1 Bukumwasawa avai tuta gagabila \p \v 7 Kuyokaiwa kukwambwailaki kʹam e bukumwasawa. Kumom kam waini e bimwamwasila nanom. Yaubada idoki bogwala bwaina. \v 8 Ibodi tuta komwaidona kam gigisa mwamwasila deli gigilem. \v 9 Bukumwasawasi som vivila minana lokuyebwaili, kala kalitutila biwokuva momova makwaina gala dimlela avaka Yaubada bogwa eisakaim ovalu watanawa. Kuyokaiwa bukumwasawa om tuta tomomova, paila uula mwasawawokuva wala e gala avaka tuvaila bukubani mapula m pwaitukula. \v 10 Ka, avai paisewa bukuvagi, e kupaisewa bipeula mokwita, paila mapilana Tuma\f f \ft Baisa si valu tomata, ililivala nanola kidamwa gala wala avai vavagi bikaloubusi baisa.\f* gala isim paisewa, gala nanamsa, gala nikoli, gala kabitam - e, mapilana Tuma goli igau bukula. \p \v 11 Bogwa lavitusi kwaitala vavagi tuvaila ovalu watanawa, e ka - togigibula gala bikukugwasi tuta komwaidona osakaula, e matausina totuvaluwa gala bitomgwagasi tuta komwaidona okabilia. Tokabitam gala tuta komwaidona bititakunasi kʹasi metoya osi kabitam, e toninitalapula gala tuta komwaidona iuvagugulaisi guguwa bidubadu, e deli tokatavatu gala tuta komwaidona bisiligalaguvasi okabosisu kwevakaveka. Tuta gaga iuviloubusi wala baisa tomota taitala taitala. \v 12 Paila da tutasi gaga gala wala tanikoli. Makawala mauna saina nanakwa biwai wa sikula, kaina makawala yena bikola wa wota, e yakidasi tuvaila bitawaisi wa sikula wa tuta gaga makwaina tadokaisi gala avaka biviloubusi. \s1 Ninamsela kabitam deli nagowa \p \v 13 Yeigu agisi kwaitala vavagi tuvaila makwaina kabogigisa bwaina ammakawala tomota ininamsaisi kabitam baisa ovalu watanawa. \v 14 Ka, kwaitala valu kwekekita kala tomota gala ibawasi. E taitala guyau saina togigasisi deli kala viloumgwa imaisi ivabodaisi makwaina, e matausina la tokabilia ivaulaisi ivapataisi valu makwaina e ikikatubaiasasiga bivadidaimisi kali e bisuvisi. \v 15 Mitaga taitala tomotala valu makwaina tonamakava, e matauna saina tokabitam ibodi wala bikoli valu makwaina. Mitaga gala wala availa ininamsi matauna. \v 16 Yeigu tuta bidubadu awalaki wala agu wosi kabitam kala bwaina ikalisau tumolaula, mitaga gala availa bidoki isim la kabitam tonamakava kaina binakaigali la biga. \v 17 Tokabitam la biga manum kala bwaina ikalisau taitala tokaraiwaga biuweyaki mabudona toninagowa. \v 18 Kabitam kala bwaina ikalisau kabilia guguwala, mitaga taitala tomitugaga ibodi wala biyogagi vavagi bidubadu. \c 10 \p \v 1 Nigunagu nakakaliga olumoulela bulami kaisimasimina ibodi wala biboginaki, makawala goli matauna totubunagowa ibodi wala bikaluwou matausina kabitamveka. \p \v 2 Saina kala gagabila wala tokabitam bivagi vavagi duwosisia, makawala goli matauna totubunagowa saina kala gagabila bivagi vavagi doudoga. \v 3 Matauna totubunagowa la tubunagowa biuvigimakavi wala, kaina goli baisa mitawasi wa keda bibodi; matauna biyomitali wala titoulela omitasi tomota, e binikolaisi matauna totubunagowa. \p \v 4 Kidamwa kam tokaraiwaga bigibuluwaim, gala bukutamapu la biga; e m sula kwevakaveka bilumwelavi kidamwa yoku bukumanum wala. \p \v 5 Ka, lagisi kwaitala karaiwaga doudoga ovalu watanawa baisa makawala - tokaraiwaga wala meiyoumatulasi makwaina karaiwaga doudoga. \v 6 Matausina ilupaisi si karaiwaga totubunagowa ilosi walakaiwa, e ivabwaisiga matausina bidubadu si guguwa ilosi watanawa. \v 7 Ka, lagisi matausina ula eisisilasi wa wosa, e matausinaga todidabala eililoulasi wala okaikesi makawala ula. \p \v 8 Kidamwa bukukeli kwaitala nobwala, makwaina wala bukukwanuuyeia; kidamwa bukukopwala bwala, keiyuna bogwa bigadaim. \x - \xo 10.8 \xt Sam 7.15; Big 26.27\x* \v 9 Kidamwa bukukwatuvisi dakuna, igau bukusilagi. Kidamwa bukuvivisi kai, igau bukukwagaguma. \v 10 Kidamwa m kema gala bukusimati kaibebutu wala, m paisewa bogwa bukuyomwau. Bwainigaga wala bukunanamsabogwa e oluvi bukupaisewa. \v 11 Kidamwa bogwa kunikoli meguvala keiyuna, gala isim dimlela kidamwa bukugigisaki wala e bigadibogwaim. \v 12 Tokabitam ola bigabwaila bibani kala taimamila, mitaga matauna tonagowa ola bigatona wala biyogagi titoulela. \v 13 Matauna bika-ula la bigatona nagowa wala livalela, e avai tuta bikalogusa saina wala gaga mokwita. \v 14 Nagowa kabala bigidadawa. \p Gala availa inikoli avaka bikaloubusi tuta oluvi, deli gala taitala ibodi bilukwaidasi avaka bikaloubusi igau bogwa takaligasi. \p \v 15 Availa saina tonagowa, matauna gala gagabila bibani kedala la valu bikaimilavau ola bwala, ka, matauna bisomitaki wala wowola metoya ola paisewa. \p \v 16 Valu makwaina biboda mwau kidamwa guyoula totubovau deli tokaraiwogala biligalagisasi wala bogi kwaitala kwaitala. \v 17 Mitaga valu makwaina biyubwaila kidamwa guyoula matauna bogwa eibodi titoulela wala binagi ammakawala bikaraiwogi valu makwaina, deli kaidadala valu si kamkwam iyamatasi tuvaila iyamataisi titoulesi deli gala bimommatasi metoya sopi kepapeula. \p \v 18 Kidamwa taitala tau saina tonunumata paila bilivi la bwala, igau bibusi, e bwala makwaina bikapusi. \fig Tonunumata deli la bwala|src="Vallotton 2101018" size="col" copy="(ECC 10.18) ruined house " ref="10.18" \fig* \p \v 19 Lagisa keyomwasalela nona deli waini ivigaki kam lumkola bibwaina, mitaga kwaiyu wala gala bukukoumakavi kidamwa gala m mani. \p \v 20 Gala bukubigigagi m guyau om valu ilagoli kaina bukukwasilam; deli gala bukubigigagi availa matauna la guguwa bidubadu ilagoli kaina kammwaleta om kwabomasisi kulilivala. Paila kidamwa natala mauna nayoyowa binakaigalaim, bikau m bigatona e bilau isali baisa matausina availa lokululuki. \c 11 \s1 Avaka tokabitam ibodi bivagi \p \v 1 Kidamwa kuyosi mani bidubadu, e magim bukubani kala katumkovila, ibodi bukutagwala m mani bukuwasi baisa togigimwala, e igau matauna bimipuvau m mani deli goli kala katumkovila. E ka - mimilisi togigimwala deli si waga kaibibiu kainaga wogala bolita, e bikwaidadinasi bilosi mapilana valu piliyuwelʹo, e baisa bigigimolaisi bidubadu guguwa kwemmitawasi e bimaiyaisi bigimlovausi oda valusi baisa bibanaisi mani kala katumkovila kwaiveka. E kidamwa bukutagwala bukuwasi m mani baisa matausina togigimwala, e igau yoku bukubani m mani deli kala katumkovila kwaiveka. \v 2 E tuvaila ka - ibodi bukubani bidubadu togigimwala ituwoli valu ituwoli valu, e bukuwasi m mani baisa matausina. Gala goli ibodi bukutagwala m mani komwaidona bila oyamala taitala wala togigimwala kainaga taiyu togigimwala. Paila matauna igigimwala metoya om mani kaina bikapusi kainaga biboda silagi, e m mani komwaidona bitamwau e yokula bukuboda mwau baisa ovalu watanawa. \fig Lowalowa bikasibwau e bikuna|src="HK 81a" size="col" copy=" tree in storm " ref="11.3" \fig* \p \v 3 Kidamwa kai bikapusi bila ammapilana wala, e baisa wala bikanuvagasi. E avai tuta lowalowa bikasibwau, bogwa wala bikuna. \v 4 Kidamwa yoku bukutulotula paila kala tuta kuna deli yagila e gala wala avaka bukusapu deli gala wala avaka bukutaiyau. \v 5 Yaubada eibubuli vavagi komwaidona, mitaga yoku gala wala gagabila bukukwateta avaka avaka iuvagi. Makawala goli - gala wala sitana kunikoli ammakawala pwapwawa eivitouli la momova olopola inala. \v 6 Ibodi bukusopu kaukwau deli koyavi. Paila gala wala kunikoli kaina komwaidona bisusinasi bwaina, kainaga kaukwau kala kalidaima bikalisau koyavi kala kalidaima. \p \v 7 Baisa saina wala bwaina kidamwa bitayebwaili yam kala mwasawa. \v 8 Ibodi bukumwasawa paila kam taitu makwaisina lokusisu tomomova. E kaina goli kam taitu bikatududuli, mitaga ibodi bukululuwai, igau tuta omatam bukukwaliga. E gala wala avai vavagi tuvaila bukupikwaku bikaloubusi omatam. \s1 Kasi katuloluta tubovau \p \v 9 Yokomi tubovau, ibodi bukumwasawasi igau otubovaumi. Bimwamwasila ninami omi tuta tubovau. E avaka ninami kuvavagisi wala, deli avaka eikikau ninami, kuwokaiasi wala. Mitaga bukululuwaisi baisa, igau Yaubada biyakalaimi paila vavagi makwaisina avaka avaka lokuuvagaisi. \p \v 10 Taga bukutagwalasi avai vavagi biyomituli mi nokubukubu kaina kami mmayuyu. Paila mi tuta tubovau gala wala bikaduwonaku. \fig Om tuta tubovau kululuwai kam Tobubuli|src="Vallotton ECC" size="col" copy="12.1 Old man and young " ref="12.1" \fig* \c 12 \p \v 1 Mapaila kululuwaisi kami Tobubuli\f g \ft Mabigana “kami tobubuli” kala lega makawala mina Iberu si biga “kami laka”.\f* omi tuta igau tubovau, igaugwa gala bikaloubusi yam deli taitu makwaisina bivigaki kala wekai uwomi, e bukulivalasi kawami, “Wooi! Bogwa iwekai wowogu.” \v 2 Baisa goli tuta matutona gala gagabila bukugisimlilaisi visigasi kalasia, tubukona deli utuyam, e bwau makaisina gala wala bitamwausi. \v 3 E baisa tuta yumami eipilasaimi, mitaga igau tuta matutona bitatatuvasi. Deli kaikemi baisa tuta kwayapapeula, mitaga igau tuta matutona bogwa bimamasi wala. Kudumi igau bisamolu kaivila wala paila bukugegegilasi kʹami, deli mitami biguyugwayu e gala gagabila bukugisaisi mimilakatila. \v 4 Taigami bogwa bituli paila bukulegasi kammwata metoya wa keda. E yokomi gala igagabila bukunakaigalaisi kaniku butula ikulikwalisi luya, kaina butula kasousau eiwawaisi luulausa. E mitaga mauna si gilagela bogwa biyommataimi metoya omi masisi. \v 5 E bukukokolasi paila kala sisu walakaiwa, deli kaina bukusilagi omi tuta loula. Kulumi komwaidona bisousousi e bogwa bukusikuvalusi. E komwaidona avaka avaka magimi bogwa wala bitamwausi. \p Komwaidodasi wala bitalosi oda kabovaiwasisi wa laka, e kavivia deli valam biyoyu olopola valu. \v 6 Buyavi bogwa bimada, woula bogwa biyagi, kaikulumwala bogwa bitawoula deli mitakwabu bogwa bisasa. \v 7 E wowodasi bikeiita wala bila opwaipwaia e baloma bikeiita baisa Yaubada paila matauna goli eisakaidasi. \p \v 8 E Tokabitam ikaibiga, “Wi, taligaiwa wala. Gala wala avaka dimlela.” \s1 Tokabitam la kabitam kala vigimkovila \p \v 9 Mitaga paila uula matauna Tokabitam saina tokabitamgaga, mapaila tuta komwaidona ivituloki wala tomota avaka la nikoli. Matauna itakutu bigivakala deli la kamokwita mabigasina inevikoli. \v 10 E matauna Tokabitam ivigikoni mwada binevikoli biga katagam, mitaga biga mabigasina bogwa leigini komwaidona wala mokwitawokuva. \v 11 Ka, tokabitam si bigatona makawala kala kakata kaitukwa makaisina toyamata sipi eivigakaisi sikaila yausa. Deli bigivakala mabigasina kala peula makawala kaiwawa bitautuki wa kai. E vavagi makwaisina eikikaloubusisi metoya wala baisa Yaubada, matauna wala kada Toyamatasi tomota komwaidona. \p \v 12 Ka, latugu, kwaitala vavagi tuvaila ibodi bukuyamata. Buki kala ginigini gala bikalituli, deli takutu sikileiwa igau bisomitaki wowom. \p \v 13 Ka, kala vigimkovila, kwaitinidesi wala vavagi balukwaim. Bukukukoli Yaubada, e la karaiwaga bukukwabikuwoli, paila baisa wala uula Yaubada eibubulaidasi. \v 14 Yaubada igau biyakali da vavagisi komwaidona avaka avaka tauvagaisi, kaina bwaina kaina gaga, ilagoli mimilisi vavagi kwekikium leitauvagaisi.