\id 2SA KIR2SA, 2 SAMUEL, Kiriwina Bible, PNG, March 2010 8/11 \h 2 SAMWELA \mt1 SAMWELA // La Buki Piliyuwela \is1 Kabovitouula \ip Mapilana \bk Samwela La Buki Piliyuwela\bk* ikatumkulovi lilivala mapilana Samwela La Buki Pilimatala, e baisa bitabani liliula Debida ola tuta iguyau. Ikugwa iguyoi mina Yuda dalesi isisu opilibolimila (uula 1—4), e oluvi ikatumkulovi tuvaila mina Isireli dalesi opiliyavata, e iguyoi komwaidosi wala (uula 5—24). E takalawa ammakawala Debida ikatumkulovi la kabokwaraiwaga deli ikatupewoli la guyau metoya ola kominimani deli kala tilaula. Mimilisi tilaula matausina isisuaisi olumoulela la tomota tatoula mimilisiga mabudosina boda otalila. E mapilana tagisi ammakawala Debida idubumi peula deli itugwali titoulela baisa Yaubada, e baisa ivigaki la tomota si kimadagi baisa Debida. Mitaga tuvaila mimilisi tuta Debida la karaiwaga saina kasai e mimilisi tuta itugwali titoulela imitugaga saina mwaugaga mwada avai vavagi avai vavagi magila biyosi goli. Mitaga avai tuta matauna Guyau la tovitoubobuta Netani iluluki Debida paila la sula, e wa tuta matutona goli ikamituli la sula komwaidona e itugwali titoulela baisa kala mipuki metoya baisa Guyau Yaubada. \ip Mina Isireli saina iyakaulasi Debida deli avaka avaka eivagi, e igau tutala eiwokuva la tuta Debida, wa yam makwaisina oluvi, avai tuta eibudobodasi mwau e iyovi ninasi magisi taitala guyau tovau, e magisi wala taitala idokaisi “Debida latula”, baisa goli taitala odalela Debida, e mwada matauna la bubunela makawala Debida tomoyabogwa. \iot Buki kala katumimisa \io1 Debida iguyau Yuda 1.1—4.12 \io1 Debida iguyau Isireli pilamwaidona 5.1—24.25 \io2 a) Taitu makwaisina ivitouula la guyau 5.1—10.19 \io2 b) Debida sola Batiseba 11.1—12.25 \io2 c) Mimilisi vavagi mwau deli kasai 12.26—20.26 \io2 d) Makwaisina taitu oluvi 21.1—24.25 \c 1 \s1 Debida inakaigali Saulo la kaliga \p \v 1 Avai tuta Saulo bogwa eikaliga e Debida ikaimilavau metoya ola tomgwaga odubasi mina Amaleki e isisu ovalu Sikilagi iboda kwaiyu yam. \v 2 E eiyamgwa taitala tau totubovau metoya Saulo okala kabeikau ivalapula imakaia Debida. E matauna eiyomitali la ninamwau, ikisi kala kwama deli ikuma pwaipwaia odabala. E ilokaia Debida ikululu opwaipwaia deli la kamaiaba. \v 3 E Debida ikatupoi matauna kawala, “Ambaisa mokutoya?” \p E tau matauna ivitakauloki kawala, “Lasakaula metoya mina Isireli okasi kabeikau.” \p \v 4 E Debida ikatupoivau matauna, kawala, “Kulukwaigu avaka eikaloubusi.” \p E matauna ikaibiga, kawala, “Komwaidomasi tokwabilia kasakaulasi wala metoya okabilia, deli mebau ma tokwabiliasi bogwa leikatumataisi.” \p \v 5 E Debida tuvaila ikatupoi matauna, kawala, “Ammakawalaga lokunikoli Saulo sola Yonatani bogwa eikaligasi ke?” \p \v 6 E matauna ivitakauloki kawala, “Yeigu atotu wa Koya Gilibowa, e agisi Saulo ikalidaga wala ola kaiyala, e mimilisi tilaula imaisi wa waga kaibibiu deli wosa tosisila bogwa eivakatitaikinasi baisa matauna. \x - \xo 1.6-10 \xt 1 Sml 31.1-6; 1 Lil 10.1-6\x* \v 7 E imitavila igisaigu, e idouwaigu atama kawagu, ‘O, tomoya!’ \v 8 Ikatupoiyaigu availa yeigu, e aluki matauna yeigu guma Amaleki. \v 9 E oluvi ikaibiga kawala, ‘Kuma baisa kukwatumataigu! Paila bogwa lasilagi e makateki wala bakaliga.’ \v 10 E bogwa lavitusi makateki goli bikaliga avai tuta wala bikapusi, e mapaila alokaia akatumati matauna. E tomoya, ka, akau kala kulupaipi metoya odabala deli kala mituwetuwa oyamala e bogwa lakau makwaisina guguwa lamiakaim.” \p \v 11 Debida ikisi kala kakapula deli la valam, e komwaidosi la tokwabilia ivagaisi makawala wala. \v 12 Mapaila matausina saina ininamwausi sainela, deli vilamsi ipusoposumasi wala ila ikoyavi, paila posumala Saulo sola Yonatani, deli paila posumala mina Isireli, matausina Guyau la tomota, paila uula saina tobidubadu eikatumataisi metoya okabilia. \p \v 13 E Debida ikatukoyai matauna totubovau availa eimai matauna bulogala, kawala, “Ki, am tolem?” E matauna ivitakauloki kawala, “Yeigu guma Amaleki, mitaga lamili valu baisa omi valu.” \v 14 E Debida ikatukoyai matauna kawala, “Ammakawalaga yoku lokutuvaluwa e kukwatumati matauna Guyau bogwa leinagi paila biguyau?” \v 15-16 E iluki matauna guma Amaleki kawala, “Bogwa lokukwamitulaim titoulem. Ka! Lokukwamogaim goli avai tuta lokukwamituli mwada kukwatumati matauwena Guyau einagi paila biguyau!” E oluvi Debida idou taitala la tokabilia iluki kawala, “Kukwatumati!” E matauna iwaiya guma Amaleki ikatumati matauna. \s1 Debida la kavinavina paila Saulo sola Yonatani \p \v 17 Debida iwosi la kavinavina paila Saulo sola latula Yonatani, \v 18 e ikaraiwaga bivitulokaisi mina Yuda. (E baisa iginaisi obukila \bk Yasa la Buki\bk*.\f a \ft Mapilana buki bogwa wala eitamwau; kugisi tuvaila Yos 10.13.\f*) \x - \xo 1.18 \xt Yos 10.13\x* \q1 \v 19 “Okoyala Isireli kada tokugwasi ikaligasi! \q2 Mina tuvaluwa mokwita da tokwabiliasi bogwa eikaligasi okabilia. \q1 \v 20 Galaga bukukwamitulaisi mapilana Gata kainaga okedala Asikiloni.\f b \fq Gata…Asikiloni: \ft Pilayu metoya mina Pilisitia si valu pilalima; kugisi 1 Sml 6.17.\f* \q2 Gala bukuyomwasalaisi nunumoyela Pilisitia. \q2 Gala bukutagwalasi litusia vivila minasina si tapwaroru kwemitawasi bimwasawasi. \b \q1 \v 21 “Gala ibodi kuna kaina numla bikapusisi okoyala Gilibowa. \q2 Ibodi kubilesi tuta komwaidona bidapakala wala. \q1 Paila uula si vayoula mina tuvaluwa ikanukwenusila baisa iyomosilaimasi, \q2 e Saulo la vayoula gala tuvaila bikatumigileuwaisi obulami. \q1 \v 22 Metoya ola kaiyala Yonatani saina peula leikatumati kala tilaula, \q2 deli Saulo gala wala leinokapisi kala tilaula metoya ola kaiyala, \q2 leikatumtuwoli topapeula, e leikatumati kala tilaula. \b \q1 \v 23 “Saulo sola Yonatani saina bwainigaga deli mina mbwailigu! \q2 Igau tommomova kasitaiyu wala isisuaisi, \q2 e kasitaiyu wala kala yamtala ikaligasi. \q2 Matausina si gigibula ikalisau mluveka, e si peula ikalisau laiyoni. \b \q1 \v 24 “Vilemi Isireli, kuvalamsi paila Saulo! \q2 Paila matauna eivisikomaimi kami kwama saina yabubweyani, \q2 e ikatububulaimi metoya dakuna kwevivivila deli goula. \b \q1 \v 25 “Tokwabilia mina tuvaluwa bogwa ikaligasi okabilia, \q2 matausina bogwa eikatumataisi okabilia, \q2 e Yonatani ikanukwenu tokaliga wala wa koya. \b \q1 \v 26 “Yeigu aninamwau paila yoku, tuwagu Yonatani, \q2 paila yoku kusaiki bobonam baisa yeigu! \b \q1 Isa bwainigaga m yebwaili paila yeigu, \q2 m yebwaili ikalisau gala makawala vivila si yebwaili paila yeigu. \b \q1 \v 27 “Tokwabilia mina tuvaluwa bogwa ikaligasi okabilia, \q2 e si guguwa paila kabilia iligaiwaisi wala ikanumakavasi.” \c 2 \s1 Debida ivigakaisi guyoula Yuda \p \v 1 E yam oluvi, Debida ikatupoi Guyau, kawala, “Mwa! Kudoki gagabila bala akaraiwogi avai valu mapilana Yuda?” \p Guyau ivitakauloki, kawala, “E bwaina wala.” \p E Debida ikatupoivau kawala, “Ki avai valuga?” \p Guyau ikaibiga, kawala, “Ebironi.” \v 2 Mapaila Debida ilokaia Ebironi, e matauna ivakouli nayu la kukova ilosi deli. Minasina goli Ainowam minana vilela Yesireeli, deli Abigeili minana kubuyala Nabali metoya Kamela. \x - \xo 2.2 \xt 1 Sml 25.42-43\x* \v 3 E deli goli matauna ivakouli mimilisi la tokwabilia deli litusia, e imili valusi mavilousina viluwela Ebironi. \v 4 Oluvi mina Yuda leimaisi Ebironi e ibulamaisi Debida paila guyoula Yuda. \p E avai tuta Debida bogwa leilagi mina Yabesi bogwa leibakwaisi Saulo mapilana Giliadi, \x - \xo 2.4 \xt 1 Sml 31.11-13\x* \v 5 matauna iwitali mimilisi tomota ilauwaisi la biga kawala, “Ibodi Guyau bikabwailimi, paila bogwa lokubakwaisi mi guyau e makawala lokukimitalaisi mi kamaiaba paila matauna. \v 6 Mapaila tuta baisa ibodi Guyau bikimidagi la mitakwai baisa yokomi. Deli goli yeigu bamitukwaiyaimi bwaina paila baisa avaka bogwa lokuvagaisi. \v 7 E mapaila bukupapeulasi deli bukutuvaluwasi! Paila Saulo mi guyau bogwa leikaliga, e matausina mina Yuda bogwa leibulamaigusi paila si guyau.” \s1 Isiboseti iguyoi mapilana Isireli \p \v 8 E Saulo la kumatoula yagala Abina matauna Nera latula, kasitaiyu Isiboseti matauna Saulo latula isakaulasi iluvapeilisi Waya Yoridani ilosi Maanaim. \v 9 Metoya mapilana, Abina ivigaki Isiboseti iguyoi valu mapilasina, Giliadi, Asera, Yesireeli, Beniamina, Epereim deli komwaidona Isireli goli. \v 10 Matauna kala taitu iboda kwailuwovasi eivitouula eiguyau olopola Isireli, e matauna iguguyau iboda kwaiyu taitu. \p \v 11 Mitaga Yuda dalela ikamiabaisi wala Debida, e matauna iguguyau Ebironi mapilana Yuda iboda kwailima kwaiyu taitu kabulotala. \s1 Kabilia oluwalaisi Isireli deli Yuda \p \v 12 E Abina deli Isiboseti la kumatoula metoyasi ovalu Maanaim ilosi ovalu Gibioni. \v 13 E Yowabi inala Seruya, e matausina Debida la kumatoula ibodaisi matausina okatuwotu, e baisa komwaidosi isilaisi, budotala katuwotu pilatala, e buduyuwela pilayuwela. \v 14 E Abina iluki Yowabi kawala, “Ibodi kaina bitatugwalaisi budoyu tubovau metoya oda bodasi biyowaisi metoya osi kaiyala.” \p Yowabi ivitakaula kawala, “Bogwa bwaina.” \p \v 15 Mapaila tailuwotala taiyu matausina tokabilia simatila Isiboseti deli Beniamina dalela, iyowaiyaisi tailuwotala taiyu Debida la tokabilia. \v 16 E taitala taitala igudu kulula sola e ibasi kaiyala ovisiala mapaila komwaidosi matausina tailuwoyu taivasi ikapusisi wala gulitinidesi ikaligasi. E mapaila olumoulela Gibioni valu mapilana idokaisi yagala “Bikubakula vilougaga”. \p \v 17 Oluvi kabilia saina wala iyouloveka, e Debida la tomota itomgwagasi odubasi Abina deli mina Isireli. \v 18 E minana Seruya litula kasitaitolu deli wala isisuaisi, matausina Yowabi, Abisai, deli Asaeli. E Asaeli matauna bisakaula saina gigibula makawala natana diya nabolodila, \v 19 e ivitouula ibokavili Abina, isisakaula ibubwakavila wala matauna. \v 20 E Abina imitavila e ikaibiga kawala, “Ki, Asaeli yokula?” \p Matauna ivitakauloki kawala, “Mayeigula.” \p \v 21 Abina ikaibiga kawala, “Desi taga kubokavilaigu! Kubokavili taitala matausina tokabilia e kulebu avaka iyosi.” Mitaga Asaeli ibokavili wala matauna. \v 22 Tuvaila Abina iluki matauna kawala, “Mwa desi taga kubokavilaigu! Avaka paila kukwaliyeiya magim bukukwatumataigu? Ka, kidamwa bakatumataim, ammakawala batovilaki tuwam Yowabi?” \v 23 Mitaga Asaeli gala wala ilagi biga. Mapaila Abina, ikaluyumali wala la kaiyala, ibasi matauna olopola e kaiyala ila isunapula otapwala. Asaeli ikapusi opwaipwaia ikaliga, e komwaidosi availa matausina leimaisi makatupona ambaisa matauna leikanukwenu itowaisi wala baisa. \p \v 24 Mitaga Yowabi sola Abisai ibokulaisi Abina, e bogwa eisalala matala kalasia matausina imaisi wa koya Ama, mapilana opilibomatula Giya okedala biloula Gibioni oviloupakala. \v 25 E dalela Beniamina itoulaisi itopataisi Abina tuvaila e itotusi odubiliwotala koya. \v 26 E Abina ikawota ilukwaiwa Yowabi kawala, “Ki bwaina wala bitayayosasi kabilia ke? Ki gala kunikoli paila avai tuta biwokuva kabilia gala wala avai vavagi bikaloubusi mesinaku wala ninigaga? Yakamaisi veimia wala. Ki ammakawala kala kaduwonaku bikau oluviga bukukwaraiwogi m tokabila bisimwaisi bwakavila?” \p \v 27 Yowabi imapu kawala, “Alivala biga katotila mwau omatala Guyau Tomomova, kidamwa gala bukulivala baisa, ulo tokabilia bibokavilaimi wala tatoula nabwaia kaukwau.” \v 28 Mapaila Yowabi iyuvi tauya kabotuvitusila la tokabilia gala tuvaila bibokavilaisi mina Isireli; e kabilia imata. \p \v 29 Bogi makwaina kwemwaidona Abina deli la tokabilia isuwalaiyaisi wala Yoridani Itayatila, matausina iluvapeilisi Waya Yoridani e kaukwau komwaidona ililoulasi ikaimilavausi ovalu Maanaim. \p \v 30 Avai tuta Yowabi isim bwakavila matausina, matauna ikoguguli la tokabilia gulitinidesi, e ibani tailuwotala tailima taivasi eitamwausi; Asaeli madeilila wala. \v 31 Debida la tokabilia leikatumataisi matausina kasi bawa lakatutolu tailuwolima tailuwotala Abina la tokabilia metoya odalela Beniamina. \v 32 Yowabi deli la tokabilia ikauwaisi Asaeli wowola ilauwaisi ibakwaisi okasi laka deli dalela mapilana Bedeliem. E bogi kwemwaidona matausina ililoulasi wala e eiyam kaukwau iviloubusisi Ebironi. \c 3 \p \v 1 Kabilia oluwalaisi Saulo la boda deli Debida la boda ikau tuta saina kaduwonaku. Avai tuta Debida ivigaki ipeuligaga okabilia e tuta matutona kala tilaula imamasi. \s1 Debida litula tauwau \p \v 2 E livalesi tailima taitala matausina Debida litula, matausina Debida leiuni mapilana Ebironi. kuluta Aminoni matauna inala Ainowam vilela Yesireeli; \v 3 Kiliabi matauna inala Abigeili Nabali kubuyala vilela Kamela; Abisalom matauna inala Maaka minana guyau Talimai latula viluwela Gesura; \v 4 Adonia matauna inala Agita, Sepatia matauna inala Abitali; \v 5 Itireyam matauna inala Egila. Komwaidosi matausina litula Debida tauwau ikaloubusisi ovalu Ebironi. \s1 Abina itokaila Debida \p \v 6 E kabilia isisaitaula wala oluwalaisi Debida la tokabilia deli Saulo la tokabilia komwaidona. E Abina ipeuluvagasi oluwalaisi Saulo la boda. \p \v 7 E kwaitala yam Isiboseti matauna Saulo latula itabinaki Abina mwada imisii Risipa Saulo la ula eivigaki makawala la kwava, minana Aiya latula. \v 8 Abina igidaleiya sainela eikaibiga kawala, “Ki m nanamsa kudoki yeigu ibodi bakasali Saulo ke? Ki kaina kudoki nanom yeigu lawotitali Yuda ke? Omitibogwa leima lagaila yeigu akamiabi tamam Saulo, budala deli lubaila, e yeigu bogwa lakolaim metoya Debida ola peula; mitaga lagaila yoku lokunevi ulo sula paila natana vivila! \v 9-10 E Guyau bogwa ikatotila baisa Debida paila bikau kabokaraiwaga metoya baisa Saulo deli dalela e bivigaki Debida biguyoi Isireli deli Yuda, metoya kabulotala valu bila kabuluyuwela okala vigimkoila. Ka, baisa tuta ibodi Guyau bikatumataigu kidamwa gala bavigaki vavagi makwaina bikamokwita!” \x - \xo 3.9-10 \xt 1 Sml 15.28\x* \v 11 Isiboseti saina ikukoli Abina e gala ibodi bilivala avai biga tuvaila. \p \v 12 Abina iwitali touwata baisa Debida, tuta matutona matauna eisisu Ebironi, bilukwaisi kawasi, “Availaga bikaraiwogi valu mapilana? Ibodi bitaninatala e yeigu bapilasaim bukuvatati komwaidona Isireli bitokailamsi.” \p \v 13 E Debida imapu kawala, “Saina bwaina! Bogwa baninatala baisa yoku kidamwa goli bukuvagi kwaitala vavagi, kwaitinidesi wala. Ka, avai tuta bukuma bukubodaigu, kuvakouli Mikali minana Saulo latula e kumiakaigu.” \v 14 E Debida tuvaila iwitali biga baisa Isiboseti bilukwaisi kawasi, “Kwaimilivau ulo kwava Mikali kusakaigu. Lamipuki minana metoya lakatutala mina Pilisitia uwosi paila bavaiya minana.” \x - \xo 3.14 \xt 1 Sml 18.27\x* \v 15 Mapaila Isiboseti ivakouli minana metoya baisa la mwala Palitieli matauna Laisi latula. \v 16 E Palitieli deli wala vilamla ibubokuli minawena tatoula ikaloubusisi ovalu Baurim. Mitaga avai tuta Abina iluki matauna kawala, “Kukwaimilavau om valu,” matauna ikaimilavau wala. \p \v 17 E Abina ilokaia tokugwala Isireli e iluki matausina kawala, “Omitibogwa leima lagaila yokomi magimi Debida biguyau. \v 18 E ka, baisa tuta mi tuta. Kululuwaisi avaka Guyau bogwa eilivala kawala, ‘Yeigu bavigaki ulo touwata Debida bikoli ulo tomota mina Isireli metoya mina Pilisitia deli goli metoya komwaidona kasi tilaula.’” \v 19 Abina tuvaila ibigatona baisa Beniamina dalela e oluvi ila Ebironi biluki Debida avaka tomotala Beniamina deli tomotala Isireli leikabwailisi bivagaisi. \p \v 20 Avai tuta Abina deli la tokabilia tailuwoyu imakaiasi Debida mapilana Ebironi, Debida ivagi kwaitala paka paila matausina. \v 21 E Abina iluki Debida kawala, “Mwa, ulo guyau! Baisa tuta wala balokaia mina Isireli e bavatati matausina paila yoku. Matausina bikabwalimsi bukuguyau, e oluvi bukubani makwaina vavagi avaka magim, e bukuguyoi pilamwaidona valu.” Debida ibigibwaili Abina e iwitali matauna ila. \s1 Ikatumataisi Abina \p \v 22 E oluvi Debida la kumatoula deli Yowabi ikaimilavausi metoya valu mavilouna leiyoulisi, imaiyaisi guguwa saina bidugaga leilebwaisi. Mitaga Abina gala isisu ovalu Ebironi sola Debida paila Debida bogwa ikabwaili matauna e iwitali ila. \v 23 E avai tuta Yowabi deli la tokabilia bogwa eiviloubusisi eilukwaisi Abina bogwa leimakaia guyau Debida e ikabwaili matauna iwitali ila. \v 24 Mapaila Yowabi ilokaia guyau e iluki matauna kawala, “Ki avai nagowala kuuvagi makawala ke? Abina leimakaiam - avaka uula lokuluki matauna leila ke? \v 25 Ka matauna leima baisa bisinapwaim paila binikoli vavagi komwaidona avaka lokuuvagi deli ambaisa ambaisa bukulokaia. Baisa bogwa lokunikoli kadai!” \p \v 26 Avai tuta Yowabi isilavi Debida, iwitali touwata ilokaiasi Abina, e imaiyaisi matauna metoya wa sopi Sira, mitaga Debida gala wala inikoli vavagi makwaina. \v 27 Avai tuta Abina iviloubusi mapilana Ebironi, Yowabi ivakouli matauna ilau opapala kalapisila, mwada kala gigisa magila kasitaiyu wala bibigatonasi, e tuta matutona wala ibasi matauna olopola ikaliga. Mapaila Abina ikatumataisi paila uula eikatumati Yowabi bodala Asaeli. \v 28 Avai tuta Debida inakaigali bulogala, ikaibiga kawala, “Guyau inikoli yeigu deli ulo kabokaraiwaga komwaidona tobubwaila wala paila Abina la kaliga. \v 29 Ibodi mipuki makwaina bibanaisi Yowabi deli dalela! Wa tubwa komwaidona ibodi taitala tomota odalela biyosi kwesimwauru kaina kagwaiguya kaina bivagi tobutuvivila bibwainaki vivila wala si paisewa, kaina bikatumataisi okabilia kaina bigigadi wala molu!” \v 30 Mapaila Yowabi sola bodala Abisai ikauwaisi lugwa baisa Abina paila leikatumati budasi Asaeli okawakali mapilana Gibioni. \s1 Abina ibakwaisi \p \v 31 Oluvi Debida ikaraiwogi Yowabi deli la tokabilia bikisaisi kasi kwama, e bisikamsi si saigala deli bivalamsi paila Abina. E otutala kalisamila tomata ikugwaiyaisi Guyau Debida kalamwateta ililoula oluvi. \v 32 Abina leibakwaisi mapilana Ebironi, e guyau ikavinavina deli kaigaveka kaigala wa laka, e makawala goli tomota komwaidona. \v 33 Mapilana Debida la kaivalam paila Abina. \q1 “Avaka paila Abina la kaliga makawala taitala tonagowa? \q1 \v 34 Yamala, kaikela gala wala kopala. \q1 La kaliga makawala wala taitala tau tolibulebu leiwaiyasi!” \m Mapaila tomota tuvaila wala ikatumwali iuvalamsi. \p \v 35 E yam kwemwaidona makwaina tomota ivigikonaisi ammakawala Debida sitana bikam, mitaga ikatotila saina peula kawala, “Kidamwa bakoma avaka oluviga kalasia bisalili ibodi Yaubada bikatumataigu!” \v 36 Matausina ikabwailisi, e saina iyomwasali ninasi. E komwaidona goli avaka guyau eiuvagi iyomwasali wala tomota. \v 37 Komwaidona Debida la tomota deli komwaidona tomotala Isireli bogwa einikolaisi si guyau gala deli kala kakalawa paila Abina kala katumata. \v 38 E guyau iluki la tosikwawa kawala, “Ki gala kaina kululuwaisi paila yam lagaila taitala tokugwa toveka olopola Isireli eikaliga! \v 39 Ilagoli yeigu guyau Yaubada einagaigu, mitaga agu lumkola mama sainela yam lagaila. Matausina litula Seruya saina iyotigininaigusi. Ibodi Guyau bimipuki matausina tokatumata makawala einainevisi e ibanaisi kaliga.” \c 4 \s1 Ikatumataisi Isiboseti \p \v 1 Avai tuta Saulo latula Isiboseti inakaigali Abina bogwa leikatumataisi ovalu Ebironi, matauna ikokola deli goli komwaidona mina Isireli saina isineiyousi. \v 2 E Isiboseti la kumatoula taiyu matausina kasi tokugwa mabudona toyoula valu, taitala yagala Baanai taiyuwela Rekabi, matausina litula Rimoni, tolela Bearoti dalela Beniamina. (Mapilana Biaroti isisu olumoulela Beniamina la kabokaraiwaga. \v 3 Matausina tomotala tosibogwa eisakaulasi ilosi Gitaim, e baisa isivagasisi omitibogwa leima lagaila.) \p \v 4 Dilatala tuvaila Saulo tubula metoya Yonatani latula yagala Mepiboseti, matauna kala taitu kwailima tuta matutona Saulo sola Yonatani leikatumataisi. E avai tuta bulogala si kaliga leimaiyaisi ovalu Yesireeli, e kala toyamata minana ilupi matauna isakawoli; mitaga minana ikolubaigoguna ikiposu matauna ikapusi ikatuwoli kaikela ipem. \x - \xo 4.4 \xt 2 Sml 9.3\x* \p \v 5 E Rekabi sola Baanai ikatuwakedasi ilokaiasi Isiboseti e itouwota kalasia iviloubusisi ola bwala, mitaga tuta matutona matauna immasisi. \v 6 E vivila minana isisu wa lulu ikikatukila witi bogwa einunupula matala e imisiwoya wala, e mapaila Rekabi sola Baanai ivakiumsi wala isuvisi. \v 7 Avai tuta leisuvisi wa bwala isaitaulasi matabudona Isiboseti la kabomasisi. Matauna bogwa wala leimisiwoya, e ikatumataisi matauna. Oluvi matausina ikapitunaisi kaiyola, ikauwaisi pwanetala ilauwaisi, e bogi komwaidona ililoulasi ivawalaiyaisi wala Yoridani Itayatila. \v 8 Matausina isakaisi pwanetala matauwena baisa guyau Debida mapilana Ebironi e ilukwaisi matauna kawasi, “Ka makwaina pwanetala Isiboseti matauna latula kam tilaula Saulo, matauwena goli magila bikatumataim. Mwa ma guyau, yam lagaila Guyau bogwa itagwala bukukeula lugwa baisa Saulo deli dalela komwaidona.” \p \v 9 Debida ivitakauloki matausina, kawala, “Yeigu abiga katotila mwau oyagala Guyau Tomomova, matauna goli leikolaigu metoya kabosilagi komwaidona! \v 10 Touwata matauna leimakaiagu ovalu Sikilagi ilukwaigu bulogala Saulo la kaliga matauna la nanamsa idoki leimai bulogala bwaina. Mitaga yeigu ayosi matauna e akaraiwaga bikatumataisi. Baisa mapula lasaiki paila bulogala bwaina leimai! \x - \xo 4.10 \xt 2 Sml 1.1-16\x* \v 11 Baisa saina mwaugaga ikalisau avai tuta mina mitugaga bikatumataisi taitala tobwaila okabala avai tuta leimmasisi olumoulela la bwala! Mapaila yeigu bogwa bakau lugwa paila lokukwatumataisi matauna, bakatumataimi e gala taitala bisisu!” \v 12 Debida ikaraiwaga, e la tokabilia ikatumataisi Rekabi sola Baanai e ibobwaisi yumasi deli kaikesi, e makwayasina isagaisi katitaikinela sopi ovalu Ebironi. E Isiboseti pwanetala ikauwaisi ilauwaisi ibakwaisi Abina okala laka ovalu Ebironi. \c 5 \s1 Debida guyoula Isireli deli Yuda \r (1 Lil 11.1-9; 14.1-7) \p \v 1 Komwaidona dalela Isireli imakaiasi Debida mapilana Ebironi e ilukwaisi matauna kawasi, “Yakamaisiga dalem titoulem. \v 2 Wa tuta leim, igau goli Saulo matauna ma guyausi, mitaga yoku kukugwai mina Isireli okabilia, e Guyau ilivala biga katotila baisa yoku kidamwa yoku bukukugwai la tomota e deli bukuguyoi matausina.” \v 3 Mapaila komwaidosi tokugwala Isireli imakaiasi guyau Debida mapilana Ebironi. Matauna ivagi vasosu kwebumaboma deli matausina, e ivaputumaisi matauna, e matauna iguyau baisa mina Isireli. \v 4 Debida kala taitu kweluwotolu tutala eiguyau, e iguguyau kala bawa kweluwovasi taitu. \x - \xo 5.4-5 \xt 1 Gwe 2.11; 1 Lil 3.4; 29.27\x* \v 5 Matauna isisu mapilana Ebironi e iguyoi Yuda kala bawa kwailima kwaiyu e kabulotala taitu. E oluvi ila Yerusalem iguyoi komwaidona Isireli deli Yuda kala bawa kweluwotolu kwaitolu taitu. \p \v 6 Makwaina tuta bogwa leima tutala Debida deli la tokwabilia ivitouulasi bilosi ikabiliaisi Yerusalem. E matausina mina Yebusi eisisuaisi baisa idokaisi kidamwa Debida gala ibodi bitomgwaga biyosi vilouveka makwaina, e mapaila ilukwaisi matauna kawasi, “Yokomi galaga bukusuvisi bukumaisi baisa. Kidamwa goli yakamaisi kau deli golia ibodi wala bakasilibodaimi.” \x - \xo 5.6 \xt Yos 15.63; Tok 1.21\x* \v 7 (Mitaga Debida itomgwaga wala iyosi si kabokwala Saiyoni e igau oluvi idokaisi “Debida la Vilouveka”.) \fig Yerusalem|src="HK 00377" size="col" copy=" Jerusalem " ref="5.9" \fig* \p \v 8 Oyamla makwaina wala Debida iluki la tokwabilia kawala, “Ki availa availa sitana baisa tasisuaisi saina mina kukolosi mina Yebusi makawala yeigu tokukolosi matausina ke? Availa saina wala tokukolosi magila wala bikatumati matausina? Bwaina kusupwana ola keda sopi bititayelu e kula kukwatuveilau matausina golia deli kau, saina wala kakapisi lula matausina!” (Baisa uula bigaula eilivala, “Matausina kau deli golia gala igagabila bisuvisi ola bwala Guyau.”) \p \v 9 E bogwa eitomgwaga leiyosi kabokwala makwaina e Debida eimilivalu baisa e idouvili “Debida la Vilouveka”. Ikaliai vilouveka opapala itavini itapatu kabokwala. E leivitouula kaliai baisa makatupona leikaliuwaisi osililibusila koya opilibomatu. \v 10 Matauna la peula ikatumkulovi tuta komwaidona paila uula Guyau Yaubada Topeuligaga\f c \ft Kugisi 1 Sml 1.3.\f* isikaili matauna. \p \v 11 Guyoula Taia yagala Iram iwitali kwaitala boda baisa Debida paila bigigimwalasi youdila e bikatumapusi guguwa. Isaiki Debida makaisina kai kweisila paila youdila e deli goli matausina tokabitam kaliai metoya kai deli metoya dakuna, kidamwa bikaliaiisi kwaitala ligisa. \v 12 E mapaila Debida itapuloki nanola paila Guyau bogwa eisaili matauna kidamwa biguyoi Isireli, e eivigaki la kabokwaraiwaga biyouloveka, paila wala kasi bwaina la tomota. \p \v 13 Bogwa eisilavi Ebironi leilaga Yerusalem, e Debida ikatumkulovi la kukova, e tuvaila minasina la ula eivigaki makawala la kukova, e ibani guduwovau tuvaila litula tauwau deli vivila. \v 14 Litula eikaloubusisi mapilana Yerusalem yagasi Sammwa, Sobabi, Netani, Solomoni, \v 15 Iba, Elisuwa, Nepegi, Yapia, \v 16 Elisama, Eliada e Elipeleti. \s1 Tomgwaga odubasi mina Pilisitia \r (1 Lil 14.8-17) \p \v 17 E mina Pilisitia bogwa inakaigalaisi mwada Debida leinagaisi guyoula Isireli, mapaila mabudona si tokwabilia ilosi mwada bikatupipaisi matauna. E avai tuta Debida inakaigali makawala baisa, matauna ilokaia baisa okabokwala. \v 18 E matausina mina Pilisitia iviloubusisi oitayatilela Repaim e iyoulisi mapilana. \v 19 Debida inigada baisa Guyau kawala, “Ibodi bakabilii mina Pilisitia ke? Ki, bogwa bukuvigakaigu batomgwaga?” \p E Guyau ivitakauloki kawala, “Bwaina wala, kula, kukwabilia. Yeigu bogwa bavigakaim bukutomgwaga.” \p \v 20 Mapaila Debida ilokaia mapilana Beali Perasim e matauna ikalisau odubasi matausina mina Pilisitia. E matauna ikaibiga, kawala, “Guyau bogwa isugigai agu tilaula makawala dadoya ititayelu ambaisa ambaisa.” Mapaila baisa uula makwaina valu idokaisi yagala Beali Perasim.\f d \ft Maigana Beali Perasim kala katumiki “guyoula sugigai”.\f* \v 21 E avai tuta mina Pilisitia ibutusi, e matausina iligaiwaisi si tokolu otuboulosi, e Debida deli la tokwabilia imaisi ikauwaisi minasina ilauwaisi. \p \v 22 Oluvi matausina mina Pilisitia ikaimilavausi mapilana oitayatilela Repaim iyoulivauwaisi makwaina valu. \v 23 E Debida ikatupoivau baisa Guyau, e matauna ivitakauloki, kawala, “Gala bukusugigai matausina mapilana mitaga bukutavinasi mapilana ewaiwa katitaikinela makaisina kai paninita, e baisa bukukwatubaiasasi paila bukukwabiliasi deli matausina. \v 24 E kidamwa avai tuta bukulagi luluwasi tokwabilia odogina kai makaisina, e kusugigai, paila yeigu bogwa lalobogwa omitami paila batomgaga odubasi mina Pilisitia tokabilia.” \v 25 Debida ivagi makawala avaka Guyau leikaraiwogi, e matauna ibani la peula ibokavili mina Pilisitia metoya mapilasina valu Geba bila itobu baisa Gesera. \c 6 \s1 Kabutu Didawogala imaiyaisi Yerusalem \p \v 1 E sivatala tuvaila Debida idou tokwabilia mina Isireli matausina dabala wota imaisi gulitinidesi, matausina kasi bawa 30,000, \v 2 e ikugwai ilau Baali mapilana Yuda, paila uula bikeulasi si Yaubada la Kabutu Didawogala\f e \fq Kabutu Didawogala: \ft Kugisi 1 Sml 3.3, deli Biga Kala Taneku.\f* metoya baisa. Makwainaga leiginisi yagala Guyau Topeuligaga. E matauna la takaikaia isisu odubasi minasina mauna isim pinupanesi.\f f \ft Minasina tokolu ivitulokaisi Yaubada saina kala kalugologusa, e ikibubotaisi matauna isikaili la tomota; kugisi Sun 25.18-20.\f*\x - \xo 6.2 \xt Sun 25.22\x* \v 3 Ikauwaisi makwaina metoya Abinadaba la valu wa koya, e isailisi odabala kaivau waga kaibibiu eibibiasi bulumakau. E matausina Abinadaba litula Usisai sola Aiyo iuvakedasi makaina waga, \x - \xo 6.3 \xt 1 Sml 7.1-2\x* \v 4 e Aiyo ililoula omatala. \v 5 Debida deli komwaidona mina Isireli ikikaiwosisi iusiwosisi deli si peula, paila kala taimamila Guyau. Matausina iwawaisi gita deli yuka, kaisosau deli sasani, e iyuyuvisi lilolilo. \p \v 6 Avai tuta leivakanasi makatupona okabotutula witi mapilana Nakoni, e minasina bulumakau isilibeibeusi, e Usisai ikalakova ikikuloti Kabutu Didawogala. \v 7 E tuta makwaina wala Guyau Yaubada igibuluwa baisa Usisai e ikatumati matauna paila uula gala ikamiabi makwaina Didawaga. Usisai ikaliga wala baisa opapala Kabutu Didawogala. \v 8 Mapaila makatupona valu idokaisi Peresi Usisai\f g \ft Maigana Peresi Usisai kala katumiki “Usisai kala mipuki”.\f* metoya yam makwaina e leima lagaila. E Debida ikaleiya paila uula Guyau imipuki Usisai metoya ola gibuluwa. \p \v 9 E Debida saina ikukoli Guyau e ikaibiga, kawala, “Wi, ammakawala bavigaki bakau balau Kabutu Didawogala tuta baisa?” \v 10 E inanamsa gala bikau bilau Yerusalem. E kaimapula iuwovili ikau ilau ola bwala matauna Obedi Edom, taitala tolela Gata. \v 11 E makwaina isisu baisa ibodi natolu tubukona, e Guyau imitukwaii Obedi Edom deli litula. \x - \xo 6.11 \xt 1 Lil 26.4-5\x* \p \v 12 E guyau Debida ilagi kidamwa Guyau Yaubada ikabwaili Obedi Edom deli litula deli goli avaka leiyosi paila uula wala makwaina Kabutu Didawogala iiyamati, e mapaila ikauvau makwaina Kabutu Didawogala metoya Obedi ola bwala mwada bikau bilau Yerusalem, deli wala mwasalela saina vakaigaga. \v 13 Avai tuta tauwau tokatakewa bogwa eikatakewasi makwaina Kabutu Didawogala e ivaloulasi makawala kweyalima kweyatala bakwai e Debida iluki matausina itolisi. E igaugwa isemakavi la lula baisa Guyau, natana bulumakau namwala deli natala nagwadi. \v 14 Debida isisikoma wala yatala yakukupi kala kwama okuvalila, e ikikaiwosi deli wala la peula paila kala taimamila Guyau. \v 15 E makawala wala matauna deli komwaidona mina Isireli ikauwaisi Kabutu Didawogala ilauwaisi Yerusalem deli si mwasawa igougovasi e iyuyuvisi tauya. \fig Bikeulasi Kabutu Didawogala|src="LB 00283" size="col" ref="6.2" \fig* \p \v 16 E matutona Didawaga makwaina bogwa eiviloubusiaisi ovalu, e Mikali minana Saulo latula ititadoyai oponanela bwala e bogwa igisi guyau Debida ikikaiwosi e iyuweitaula deli wala tavinela. E minana gala ibodi nanola, kawala, “Wii, ina mineina nona!” \v 17 E tutala bogwa imaiyaisi Didawaga makwaina isailisi olopola Buliyoyova ambaisa Debida bogwa eikatubiasi kabala. Oluvi igabu lula deli isaiki kalubaila lulela\f h \ft Kugisi 1 Sml 11.15 kala katumiki.\f* baisa Guyau. \v 18 Avai tuta bogwa eivenoku lula, e ikabwaili la tomota oyagala Guyau Topeuligaga, \v 19 e deli ipati kaula baisa matausina komwaidosi. Matauna bogwa isaiki mina Isireli taitala taitala deli natala natala kasi beredi kwaitala, e deli isaiki kuwotala kasi viliona e deli mimilisi kawailuwa. E oluvi ilosi osi valu. \x - \xo 6.19-20 \xt 1 Lil 16.43\x* \p \v 20 Igau wala makateki, avai tuta Debida ila ola valu paila bibodi litula, e Mikali isunapula ima ibodi matauna. E minana ikaibiga, kawala, “Wa, yam lagaila guyoula Isireli ivigaki yagala igaveka, kadai! Wei, toyomitaka wala matauna, makawala tonagowa omitasi minasina la tosikwawa si nawotetila!” \p \v 21 Debida ivitakauloki minana kawala, “Yeigu akakaiwosi wala Guyau kala taimamila, matauna einagaigu paila bakaimapu tamam deli litula. Bivigakaigu bakugwai la tomota mina Isireli. E ka, bakakaiwosi paila Guyau kala taimamila, \v 22 e desi wala bayomsilaigu titoulegu. Kaina yoku kudoki yeigu gala wala avaka, kadai! Mitaga minasina kapugopugula bikaigalaigusi goli.” \p \v 23 Mikali minana Saulo latula nakaliga wala, gala isim litula. \c 7 \s1 Netani la biga baisa Debida \p \v 1 Guyau Debida isisu ola ligisa, e Guyau Yaubada ikoli matauna metoya komwaidona kala tilaula. \v 2 E oluvi guyau iluki tovitoubobuta Netani, kawala, “Ka, mayeigula lasisu olopola bwala makwaina eikaliakaisi kai kweisila, mitaga Yaubada la Kabutu Didawogala\f i \ft Kugisi 6.17.\f* eitotu olopola kwaitala buliyoyova!” \p \v 3 Netani ivitakauloki kawala, “Kuvagi avaka lokuninamsi onanom, paila Guyau isikailim.” \v 4 Mitaga wa bogi makwaina Guyau iluki Netani kawala, \v 5 “Mwa! Kula kuluki ulo touwata Debida kidamwa yeigu alilivala baisa matauna kawagu, ‘Yoku gala kam naga paila bukukwaliai ulo Bwala Kwebumaboma paila basisu olumoulela. \v 6 Wa tuta matutona lakoli mina Isireli metoya Itipita e leima lagaila, yeigu gala avai tuta asisu olopola kwaitala bwala kwebumaboma. Ogu tavina ambaisa ambaisa asisu wala obuliyoyova. \v 7 Tuta komwaidona ogu tavina deli mina Isireli e lanagi mimilisi paila bikugwaiyaisi matausina. Mitaga gala avai tuta lakatupoi taitala matausina avaka uula gala ikaliai kwaitala ulo bwala kwebumaboma metoya kai kweisila.’ \p \v 8 “Mapaila kuluki ulo touwata Debida kidamwa yeigu Guyau Topeuligaga alilivala baisa matauna kawagu, ‘Yeigu lakauwaim metoya lokuyamata sipi osaivau e lavigakaim kasi tokwaraiwaga ulo tomota mina Isireli. \v 9 Yeigu deli wala yoku metoya om loula komwaidona, avai tuta lokusuvi kulum e yeigu bogwa lakalisau komwaidosi kam tilaula. E yeigu bavigaki butum makawala todidabala tokugwala valu watanawa. \v 10-11 Yeigu bogwa lanagi kwaitala valu paila ulo tomota mina Isireli, e lavigaki imili valusi mapilana, e baisa bisisuaisi luvala uwosi e gala tuvaila availa bilamidadaisi matausina. Omitibogwa matausina leimeimaisi bisuvisi ovalu makwaina tomota togigasisi iwawaiyasi matausina, mitaga baisa tuta gala tuvaila bikaloubusi makawala. Yeigu bogwa lakatotila paila bakolaim metoya komwaidosi kam tilaula deli basakaim tubumwa bidubadu. \v 12 Avai tuta bukukwaliga bibakwaimsi katitaikina tubumwa kasi laka. Yeigu bavigaki taitala latum biguyau e biwotitali la kabokwaraiwaga bipeula. \x - \xo 7.12 \xt Sam 89.3-4; 132.11; Yn 7.42; VA 2.30\x* \v 13 E matauna goli bikaliai ulo Bwala Kwebumaboma, e yeigu bavigaki matauna dalela gweguya bikanuvagasi goli. \v 14 Matauna bidokaigu tamala yeigu e yeigu badoki latugu. E avai tuta bivagi sula, yeigu bamipuki matauna makawala taitala tau bimipuki latula. \x - \xo 7.14 \xt Sam 89.26-27; 2 Kr 6.18; Ib 1.5\x* \v 15 Mitaga yeigu gala wala bakiyumali yamagu baisa matauna, makawala lavigaki Saulo, paila matauna la guyau lakau kidamwa yoku bukuguyau. \v 16 Tuta komwaidona tubumwa bibidubadu, e yeigu bavigaki m kwaraiwaga bikanuvagasi e dalem gweguya gala bikalituli.’” \x - \xo 7.16 \xt Sam 89.36-37\x* \p \v 17 Netani iluki Debida komwaidona avaka Yaubada eiyomitali baisa matauna. \s1 Debida la nigada nokagutoki \p \v 18 E oluvi guyau Debida isuvi Guyau ola Buliyoyova\f j \ft Kugisi 1 Sml 2.22.\f* e isili inigada, kawala, “Mwa! Guyau Towalakaiwa, yeigu tokai wala, e makawala goli veyagwa tokai wala, mitaga lokumitukwaiyaimasi goli. \v 19 E Guyau Towalakaiwa, tuta baisa wala lokukwatumkulovi tuvaila agu mitakwai, paila lokukwatotila mimilisi vavagi paila tubugwa igau taitu makwaisina bimeimaisi. E Guyau Towalakaiwa, lokutagwala kidamwa yeigu tomotamakava wala bagisi vavagi makwaisina. \v 20 E avaka tuvaila ibodi balukwaim? Bogwa lokunikolaigu, paila yeigu m touwata. \v 21 E baisa bogwa wala makawala nanom lokunagi kidamwa bukuvagi baisa. Paila bogwa lokuvagi makwaisina vavagi kwevakaveka mwada bukuvitulokaigu. \v 22 Isala vakaila m guyau, yoku Guyau Towalakaiwa! E gala wala availa bipataim. Tuta komwaidona bogwa lakanikolaimsi paila yoku kammwaleta wala Yaubada! \v 23 E baisa odabala pwaipwaia gala kwaitala boda isisu makawala mina Isireli. Matausina lokukoli metoya wa ula, e lokuvigaki matausina m tomota tatoum. E bogwa lokuvagi vavagi siligaga deli bwainigaga paila matausina, e iyoyu butum ila igubami valu watanawa komwaidona. Avai tuta m tomota eisuvaisi kulusi, e bogwa lokubutugigai mimilisi boda deli goli minasina si yaubada tokolu. Matausina lokutaneku metoya mapilana Itipita lokuvigaki m tomota tatoum. \x - \xo 7.23 \xt Kak 4.34\x* \v 24 E bogwa lokuvigaki mina Isireli paila m tomota tatoum paila tuta gala biwokuva, e yoku Guyau yoku goli si Yaubada. \p \v 25 “Mwa! Guyau Yaubada, tuta baisa bukuvagi avaka lokukwatotila paila yeigu deli tubugwa, e bikanuvagasi makawala. Ibodi bukuvagi avaka m biga mwada bukuvagi. \v 26 E bogwa biyoyu butum, deli goli m tomota bikikayayaisi tuta gala biwokuva, kawasi, ‘E matauna Guyau Topeuligaga matauna mina Isireli si Yaubada.’ E makawala goli bukukoli dalegu tabalu tuta gala biwokuva. \v 27 Mwa! Guyau Topeuligaga mina Isireli si Yaubada, ka - deli ulo tuvaluwa anigadaim, paila uula lokuyomitali vavagi makwaisina baisa yeigu goli m touwata. Lokulukwaigu mwada komwaidona tubugwa bukuvigaki biguguyausi wala. \p \v 28 “E ka, Guyau Towalakaiwa, yoku wala Yaubada. Tuta komwaidona kuvagi makawala avaka m biga katotila. E ka, bogwa lokulivala m biga katotila saina bwainigaga baisa yeigu. \v 29 Anigadaim kidamwa bukukwabwaili tubugwa komwaidosi wala, e mapaila bisibwabwailasi olumoulela m mitakwai. Mwa! Guyau Towalakaiwa, bogwa lokukwatotila baisa, e mapaila bukukwabwaili tubugwa tuta gala biwokuva.” \c 8 \s1 Debida la tomgwaga \p \v 1 E igau oluvi, guyau Debida ikabilia deli mina Pilisitia tuvaila, ikalisau matausina, e iyolimkulovi si kabokaraiwaga komwaidona. \p \v 2 E oluvi matauna ikalisau mina Mowabi. Matauna ikatupipi matausina ivigaki ikenusi opwaipwaia e taitolu poulotala taitolu e oluwalaisi matausina taiyu ikatumataisi e taitala isim. Mapaila ivigaki mina Mowabi la touwata e ipokapokalasi baisa matauna. \p \v 3 Oluvi matauna ikalisau guyau Adadesa matauna Reyobi latula guyoula Soba mavilouna eitotu olopola Siria la kabokaraiwaga. Tuta makwaina Adadesa eililoula bila wa Waya Yupereiti mapilana walakaiwa mwada bikaimali la kabokaraiwaga. \v 4 Debida ikatupipi 1,700 la tokabilia matausina wosa kala tosisila deli 20,000 matausina toloula. E metoya si wosa matauna inagi navila ibodi wala paila la waga kaibibiu lakatutala, e kesala komwaidona minasina ikatumkumku wala kaikesi iwokuva. \p \v 5 Avai tuta mina Siria mapilana Damasiko iwitalaisi tokabilia paila bipilasaisi guyau Adadesa, e Debida ikabilii matausina e ikatumati kasi bawa 22,000. \v 6 Oluvi matauna ibudi tokabilia si kabeikau olumoulela si valu, e matausina ivigaki la touwata e ipokapokalasi baisa matauna. E Guyau ivigaki Debida bitomgwaga ambaisa ambaisa ililokaia. \v 7 E Debida ivayouli makavisina Adadesa la kumatoula si vayoula goulawokuva e ikau ilau Yerusalem. \v 8 Matauna tuvaila ikau saina bidubadu tanumnumta barasi metoya ovalu Beta deli Berotai, valu mavilousina guyau Adadesa la kabokaraiwaga. \p \v 9 E guyau Toi guyoula Amati inakagali bulogala Debida bogwa leitomgwaga odubasi Adadesa la tokabilia. \v 10 Mapaila iwitali latula Yoram bibodi guyau Debida e bibigibwaili paila la tomgwaga odabala Adadesa, paila goli matauna Toi eikikabilii tuta bidubadu deli Adadesa. Yoram ikau Debida kala bobwailila eibubulokaisi goula, siliba, deli tanumnumta barasi. \v 11 E guyau Debida ikikabomi makwaisina oyagala Guyau paila wotitalela tapwaroru, deli goli makwaisina siliba deli goula leikauwaisi metoya boda mabudosina bogwa leiyouli - \v 12 Edom, Mowabi, Amoni, Pilisitia, deli Amaleki - deli goli kala kakalawa guguwa makwaisina bogwa leikau metoya Adadesa. \p \v 13 Debida bulogala ikalukubali avai tuta eikatumati mina Edom kasi bawa 18,000 oItayatilela Yona. \x - \xo 8.13 \xt Sam 60\x* \v 14 Matauna ibudi tokabilia si kabeikau bidubadu olopola Edom, e tomota eisisuaisi baisa ivigaki la touwata. Guyau ivigaki Debida itomgwaga ambaisa ambaisa. \p \v 15 Debida iguyoi komwaidona Isireli e matauna iyamati la tomota bwaina deli duwosisia. \v 16 Yowabi, matauna tokabilia si kumatoula inala yagala Seruya. Yeosepata matauna Ailudi latula isim la koni biyamati giniginila liliula valu; \v 17 Sadoki matauna Aituba latula deli Aimeleki matauna Abiata latula matausina tolula; Seraia matauna biga kala togini; \v 18 Benaia matauna Yeoyada latula matauna kasi tokaraiwaga Debida komwaidona kala toyamata e Debida litula matausina tolula. \c 9 \s1 Debida sola Mepiboseti \p \v 1 Kwaitala yam Debida ikatupoi, kawala, “Ki, gala availa isisu kesala Saulo potula? Kidamwa taitala isisu, magigu bamitukwaii matauna paila Yonatani kaimapula.” \x - \xo 9.1 \xt 1 Sml 20.15-17\x* \p \v 2 E Saulo veyala si towotetila taitala isisu yagala Siba, e ilukwaisi ilokaia Debida. E guyau ikatupoi, kawala, “Ki yoku Siba?” E matauna ivitakauloki kawala, “Tomoya, makawala lokulivala.” \p \v 3 E guyau ikatupoi matauna, kawala, “Ki gala availa isisu kesala metoya Saulo potula? Paila ibodi bayomitali ulo kimadagi deli ulo mitakwai baisa matauna, makawala ulo biga katotila lalivala baisa Yaubada.” \p E Siba ivitakauloki kawala, “Baisa isisu taitala tau Yonatani latula. Matauna topem.” \x - \xo 9.3 \xt 2 Sml 4.4\x* \p \v 4 E guyau ikatupoi, kawala, “Ambaisa matauna?” \p E matauna Siba ivitakauloki, kawala, “Isisu ola valu Makira, matauna Amiela guma Lodebara latula.” \v 5 Mapaila guyau Debida idou matauna kidamwa bimakaia. \p \v 6 Avai tuta Mepiboseti, matauna Yonatani latula e Saulo tabula iviloubusi, ikululu watanawa omatala Debida deli la kamaiaba. Debida ikatupoi, kawala, “Ki, yoku Mepiboseti?” E matauna ivitakauloki kawala, “Tomoya, makawala lokulivala.” \p \v 7 E Debida iluki matauna kawala, “Gala bukukokola. Yeigu bogwa bamitukwaiyaim kaimapula tamam Yonatani. E yeigu bogwa bakaimilivau makwaina kam bigukeya metoya baisa tabum Saulo, e kidamwa avai tuta bukuboda kamkwam ogu bwala, e bwaina wala bitakamsi.” \p \v 8 E Mepiboseti ikululu tuvaila e ikaibiga, kawala, “Tomoya, avaka paila yoku kuvagi makawala baisa yeigu? Ka, yeigu makawala kaukwa nakalʹiga wala!” \p \v 9 E oluvi guyau Debida idou Siba, matauna Saulo la towotetila, e iluki matauna kawala, “Ka, Saulo deli litula bigukeyasi basaiki Mepiboseti kala bigukeya, matauwena Saulo tabula. \v 10 E yoku e litumwa tauwau deli goli m touwata ibodi wala bukubigulaisi kwabila makubilasina paila Mepiboseti matauna Saulo vaiyola, e deli m tayoyuwa kaulela bukumai bukusaiki matauna. Mitaga Mepiboseti kalamwaleta wala ibodi tuta komwaidona deli bakakamsi.” (Siba litula kasi bawa tailuwotala tailima tauwau, deli tailuwoyu la touwata.) \p \v 11 E Siba ivitakauloki kawala, “Mwa guyau! Ibodi wala bavagi avaka avaka lokukwaraiwogi!” \fig Ch 9 (map) David’s kingdom|src="HK50a" size="col" ref="9.11" \fig* \p E mapaila Mepiboseti tuta komwaidona deli wala ikamkwamsi guyau ola kabokamkwam, paila Debida eivigaki Mepiboseti makawala taitala latula titoulela. \v 12 E taitala Mepiboseti latula isisu yagala Mika. E Siba deli litula deli la boda komwaidosi wala Mepiboseti la ula. \v 13 E Mepiboseti mweyayu wala kaikela mweyagugolia wala. E matauna isisu wala Yerusalem, e tuta komwaidona ikamkwamsi deli wala guyau. \c 10 \s1 Debida itomgwaga odubasi mina Amoni deli mina Siria \p \v 1 E igau tuta ituwoli guyau Neyasi guyoula Amoni ikaliga, e latula Anuni iguyau. \v 2 E guyau Debida ikaibiga kawala, “Ibodi wala bayomitali ulo mitakwai baisa Anuni, makawala tamala Neyasi leivigakaigu.” Mapaila Debida iwitali touwata bilosi bisalaisi avaka Debida nanola. \p Avai tuta matausina iviloubusisi mapilana Amoni, \v 3 e mina Amoni tokaraiwaga ilukwaisi guyau kawasi, “Ki kudoki paila tamam kala kamaiaba e Debida eiwitali tauwau matausina leimaisi paila bisalaisi avaka nanola baisa yoku? Mwa, gala biga mokwita kakatulokaimsi, gala wala! Leiwitali matausina leimaisi paila bivakawolaidasi e biyoulisi da valusi!” \p \v 4 Anuni iyosi Debida la touwata e iviliu kasi gabula pilatala wala ikanaki, e kasi karekwa okuvalisi wala mekapituna e iluki ilosi. \v 5 E matausina deli wala kasi mmosila gala ibodi bivalapulasi ovalu. E avai tuta Debida inakaigali avaka bogwa eikaloubusi makawala, iwitali biga ilokaia matausina ibodi bisiwaisi Yeriko bisisuaisi baisa tatoula wala kasi gabula bisusinovausi. \p \v 6 E mina Amoni eivitokaisi tolosila Debida bogwa eivigakaisi kasi tilaula, mapaila matausina imapwaisi mina Siria tokabilia kasi bawa 20,000 metoya Betireoba, deli Soba, e 12,000 tokabilia metoya Toba, deli guyoula Maaka deli goli lakatuluwotala la tokabilia. \v 7 E Debida bogwa inakaigali bulogala makwaina, e iwitali Yowabi deli la tokabilia komwaidona bikabiliaisi matausina. \v 8 E mina Amoni ikatudelisi ilosi ileiyasi kabasi okadumalagela si vilouveka Raba, e sesiaga mina Siria, mina Toba, deli goli mina Maaka, ileiyasi kabasi oyosewala valu. \p \v 9 E Yowabi igisi tilaula mabudosina bogwa bisugigaiyaisi matauna omatala deli otuboulola, mapaila inagi Isireli la tokabilia topapeula e ileiya kabasi ikoulakewaisi mina Siria. \v 10 E komwaidona la tokabilia isaili oyamala bodala Abisai, matauna ileiya kabasi ikoulakewaisi mina Amoni. \v 11 Yowabi iluki matauna kawala, “Kidamwa bukugisi mina Siria bitomgwagasi odabagu kuma kupilasaigu, e kidamwa mina Amoni bitomgwagasi odabam, yeigu bama apilasaim. \v 12 Bukupeula deli bukutuvaluwa! E bitakabilia peula paila da tomota deli paila mavilousina la valu da Yaubada. E ibodi wala Guyau nanola bitavagi!” \p \v 13 E Yowabi deli la tokabilia isuyaisi kulusi paila bikabiliasi, e mina Siria isakaulasi. \v 14 Avai tuta mina Amoni igisaisi mina Siria isisakaulasi, matausina deli isakaulasi metoya baisa Abisai e ikaimilavausi osi valu. Oluvi Yowabi itovila metoya okabilia deli mina Amoni, e ikaimilavau Yerusalem. \p \v 15 E mina Siria bogwa eivitokaisi tolosila mina Isireli bogwa eitomgwagasi odubasi, mapaila matausina ikogugulaisi si boda imaisi gulitinidesi. \v 16 E guyau Adadesa iwitali biga baisa mina Siria matausina eisisuaisi mapilana opilibomatula Waya Yupereiti, e matausina imaisi Elam. Sobaki matauna guyau Adadesa guyoula Soba la tokabilia si kumatoula ikugwai matausina. \v 17 Avai tuta Debida inakaigali biga, matauna ikoguguli mina Isireli tokabilia gulitinidesi, e iluvipeilisi Waya Yoridani, e ilosi Elam, baisa goli mina Siria bogwa eileiyasi kabasi paila bikabiliasi deli matausina Debida la boda. Mapaila baisa kabilia itokaia, \v 18 e mina Isireli ibokavilaisi mina Siria tokabilia. Debida deli la tokabilia ikatumataisi lakatulima lakatuyu mina Siria si waga kaibibiu kala topwalova deli 40,000 wosa kala tosisila, e ibasaisi Sobaki, matauna tilaula si kumatoula, ibasaisi matauna okawakali wala ipatu matala. \v 19 Avai tuta gweguya matausina Adadesa ikikaraiwogi ivitokaisi tolosila mina Isireli bogwa eitomgwagasi odubasi, matausina ivasosusi deli mina Isireli e ivigakaisi si kabokaraiwaga. Mapaila baisa mina Siria ikokolasi paila bipilasaisi mina Amoni tuvaila. \c 11 \s1 Debida sola Batiseba \p \v 1 E igau eiwokuva tubukonela katubugibogi, eikaloubusi tuta makwaina gweguya inagaisi si tuta paila kabilia. Mapaila Debida iwitali Yowabi deli la tosikwawa e deli goli Isireli tokwabilia ilosi. E itomgwagasi odubasi mina Amoni, e isaitaulasi ikabiliasi mapilana Raba.\f k \ft Baisa mabudona mina Amoni si viloumatala.\f* E ivaulaisi ivapataisi Raba. Mitaga Debida isisu wala mapilana Yerusalem.\x - \xo 11.1 \xt 1 Lil 20.1\x* \p \v 2 Kwaitala yam, bogwa eikoyavi, e Debida itokaia metoya okabala e ila mabuligana walakaiwa odabala ligisa. E tutala eililouvivila mabuligana,\f l \ft Yakidasi tasailisi katuva walakaiwa, mitaga makwaina valu gala avai tuta kunoveka kuna, mapaila bisailisi buligatala buligapatata odabala bwala, e koyavi bililoulasi bivaiwasisi baisa; kugisi 1 Sml 9.25-26.\f* e igisi natana vivila eikikakaya. Minana saina naminabwaita. \v 3 Mapaila iwitali taitala touwata, ila bikatupoi avaivila minana. E ibani kidamwa minana yagala Batiseba, minana Eliam latula, e la mwala Uraia guma Itai. \v 4 Debida iwitali touwata ilosi bivakoulaisi minana. Matausina imiakaisi minana baisa matauna, e Debida imisii minana. (Minana makateki eiwokuva kala tubukona e ikikilavau.\f m \ft Kugisi Tol 15.19-24.\f*) E minana ikeiita ila ola bwala. \v 5 Oluvi minana inikoli wala bogwa eisuma e iwitali biga ilokaia Debida iluki binikoli. \p \v 6 Oluvi Debida iwitali biga ilokaia Yowabi, kawala, “Kuwitali Uraia guma Itai bimakaiagu.” Mapaila Yowabi iwitali matauna ilokaia Debida. \v 7 Avai tuta Uraia eiviloubusi, Debida ikatupoi matauna ammakawala bulogala kabilia deli ammakawasi Yowabi deli la boda ibwabwainasi kaina. \v 8 E iluki Uraia kawala, “Kula om bwala sitana kuvaiwasi.” Uraia isilavi matauna, e Debida iwitali kwaitala bobwailila ilauwaisi ola bwala Uraia. \v 9 Mitaga Uraia gala ila ola bwala, mitaga imasisi wala wa kali deli guyau kala toyausa wa ligisa. \v 10 Avai tuta Debida ilagi Uraia gala ila ola bwala, e ikatupoi matauna kawala, “Yoku lokusilavi m valu saina tuta kaduwonaku, e makateki lokukwaimilavau. E avaka uula gala kula om bwala?” \p \v 11 Uraia ivitakauloki matauna kawala, “Ka! Mina Isireli deli mina Yuda ikikabiliasi wala, e Kabutu Didawogala deli wala matausina. Ulo kumatoula Yowabi deli la tosikwawa iyuuyausasi wala okasi kabeikau. E ammakawalaga yeigu bala ogu bwala, bakam, bamom, e tuvaila bamasisi deli ulo kwava,\f n \ft Otutala kabilia, matausina tokwabilia bomasi bimisiaisi si kukova. Kugisi tuvaila 1 Sml 21.5.\f* e matausinaga ammakawasi? Baisa alivala biga katotila mwau omatala Yaubada kidamwa gala igagabila bavagi makwaisina vavagi!” \p \v 12 Mapaila Debida iluki matauna, kawala, “Kusisu wala baisa yam komwaidona e nabwaia bawitalaim bukukweiita.” E Uraia isisu mapilana Yerusalem makwaina yam e ivigaki kalayuwela. \v 13 Debida idou matauna bilokaia bikaikoyaisi e ivimom sopi kaipeula. Mitaga tuvaila makwaina bogi Uraia gala wala ila ola bwala, mitaga imasisi wala okabala osi bwala toyausa wa ligisa. \p \v 14 Eiyam kaukwau Debida igini leta isaiki Uraia biuyoki Yowabi. \v 15 Igini baisa makawala, “Kusaili Uraia bivamatala ambaisa yowai saina mwaugaga, e oluvi kuvayumilasi e kuligaiwaisiga bikatumataisi matauna.” \v 16 Mapaila igau wala Yowabi deli la tokwabilia ivaulaisi makwaina valu, iwitali Uraia ila makatupona ambaisa kasi tilaula iyowaisi saina peula. \v 17 Matausina kasi tilaula isunapulasi metoya ovilouveka e iyowaisi deli Yowabi la boda; e mimilisi Debida la tosikwawa ikatumataisi, deli goli Uraia. \fig Debida eigini leta|src="HK 00153" size="col" copy=" scrolls and pens" ref="11.14" \fig* \p \v 18 E oluvi Yowabi iwitali bulogala vilougaga ilauwaisi baisa Debida ilukwaisi matauna ammakawala kabilia makwaina. \v 19 E deli ikatuloki la touwata kawala, “Igau makateki yoku bukuluki guyau komwaidona avaka ikaloubusisi olopola kabilia makwaina, \v 20 e kidamwa matauna bigibuluwa e bikatupoiyaim, ‘Avaka kuvagaisi kulosi katitaikinela valu kukwabiliasi deli matausina ke? Ki, kaina gala kunikolaisi matausina iluvalovasi kaiyala eimaima metoya okalila valu ke? \v 21 Ki kaina gala kululuwaisi matauna Abimeleki Gidioni latula bogwa eikatumataisi ke? E baisa goli mapilana Tebesi e metoya baisa natana vivila itotu odabala kalila valu e ilavi kwaitala kaitumola ima ikatumati matauna. Avaka uula lokulosi katitaikinela kalila valu ke?’ E kidamwa guyau bikatupoiyaim makawala, e kuluki matauna kawam, ‘M tosikwawa Uraia toyo wala eikatumataisi!’” \x - \xo 11.21 \xt Tok 9.53\x* \p \v 22 E mapaila touwata ilokaia guyau Debida iluki matauna avaka Yowabi bogwa ikaraiwogi matauna bilivala. \v 23 E ikaibiga baisa matauna kawala, “Kada tilaulasi bogwa ipeulasi e yakamaisiga bogwa eivabilaimasi eimaiyaimasi oyosewala valu lakakabiliasi, mitaga lakabokavilaisi matausina e ikaimilavausi eilosi okalapisilela si valu. \v 24 E oluvi matausina eiluvalovasi kaiyala metitoya okalila valu eimmakaiamasiga, mimilisi yoku m tosikwawa bogwa wala eikatumataisi, tuvaila matauna Uraia m tosikwawa bogwa wala eikatumataisi.” \p \v 25 E Debida iluki matauna tokeula biga kawala, “Kuluki Yowabi bitotu peula e taga binokubukubu, paila gala avai tuta bitanikoli availa bikaliga okabilia. Kuluki matauna bikabilia peula kidamwa bisugigai valu makwaina e biyouli wala.” \p \v 26 E avai tuta Batiseba bogwa ilagi bulogala la mwala bogwa ikatumataisi, minana ivalam paila matauna. \v 27 La valam bogwa leiwokuva, e Debida iwitali tokaikivi bimaiyaisi minana ola ligisa e ivigaki minana la kwava, e iuni latula tau. Mitaga Guyau gala wala iyomwasali nanola paila Debida avaka bogwa leivagi. \c 12 \s1 Netani la bigatona e Debida la ninavila \p \v 1 E Guyau iwitali tovitoubobuta Netani ilokaia Debida. E Netani ilokaia e iluki matauna kawala, “Taiyu tauwau isisuaisi si valu kwaitala wala. Taitala isim la guguwa bidubadu, e taiyuwela tonamakava. \x - \xo 12.1 \xt Sam 51\x* \v 2 Matauna la guguwa bidubadu isim la bulumakau deli la sipi bidubadu, \v 3 e tonamakava matauna natana wala la lam, minana goli leigimoli. Matauna iyamati minana lam, e ivitubwi ola bwala deli litula. Matauna ivakoma metoya mimilisi kʹala titoulela, deli itugwali bimom okala viga titoulela, deli bikukopwi minana ivigaki makawala latula vivila titoulela. \v 4 Kwaitala yam taitala tokaiyaku iviloubusi ola bwala matauna la guguwa bidubadu. E matauna toliguguwa gala magila bikatumati natana la mauna titoulela paila bikatubiasi kamkwam paila kala tokaiyaku. Mitaga kaimapula ikau tonamakava matauna la lam e ivakapuli paila tokaiyaku kʹala.” \p \v 5 E mapaila Debida saina igibuluwi matauna la guguwa bidubadu e ikaibiga kawala, “Akatotila omatala Yaubada Tomomova, tau matauna leivagi makawala ibodi wala bikaliga. \v 6 Paila dubakasala leivagi makawala, ibodi bimipuvau la guguwa tonamakava sivavasi kala bidubadu tuvaila avaka leikau!” \p \v 7 Mitaga Netani iluki Debida kawala, “Mayokula! E ka, baisa makawala Guyau mina Isireli si Yaubada eilivala, kawala, ‘Yeigu lavigakaim guyoula Isireli deli lakolaim metoya Saulo. \v 8 Asakaim la kabokwaraiwaga deli la kukova. Avigakaim kuguyoi Isireli deli Yuda. E kidamwa vavagi makwaisina kala bawa gala bibodaim, ibodi basakaim siviyuwela. \v 9 E avakaga paila lokukoulovi ulo karaiwaga? Avaka paila lokuvagi vavagi makwaina saina gaga? Yoku lokuvigaki Uraia ikatumataisi okabilia, kutagwala mina Amoni ikatumataisi matauna, e lokuvaiyaga la kwava! \v 10 Mapaila ka! Tubwa tubotala tubotala mimilisi tubumwa igau bikaligasi metoya kaliga saina mmayuyugaga. Paila uula bogwa lokukoulovaigu deli lokuvaiya Uraia la kwava. \v 11 Mapaila akatotila peula baisa yoku igau bavigaki taitala veiyom tatoum bimai kam mwau baisa yoku. Yoku igau bigisaki matam titoulem avai tuta bakau m kukova e basaiki baisa taitala ituwoli tau, e matauna bimisii minasina omitasi wala tomota. \x - \xo 12.11-12 \xt 2 Sml 16.22\x* \v 12 Yoku kusulosula metoya okatupwana, mitaga yeigu bavigaki bikaloubusi makawala wa yam wala, paila komwaidona mina Isireli bigisaisi.’” \p \v 13 E Debida ikaibiga kawala, “Bogwa lasula baisa Guyau.” \p E Netani ivitakauloki kawala, “Guyau biligaiwa avaka bogwa lokuvagi, e gala bukukwaliga. \v 14 Mitaga paila wala lokuvakaluwou Guyau metoya baisa avaka lokuvagi, e latum bikaliga.” \v 15 E oluvi Netani isilavi ikaimilavau ola bwala. \s1 Debida latula ikaliga \p Magudina gwadi Uraia kubuyala eivilulu metoya baisa Debida ola kaukweda, Guyau ivigaki ikatoula kwaiveka. \v 16 Debida ininigada baisa Yaubada mwada gwadi bibwaina. Matauna ipaiki kamkwam e bogi kwaitala kwaitala isusuvi matabudona la kabomasisi ikanukwenu wala olopola bwala. \v 17 E matausina la tosikwawa ilokaiasi matauna ivigikonaisi mwada bitokowoiyaisi, mitaga matauna ipaiki wala, e gala wala bikam deli matausina. \v 18 E igau kwailima kwaiyu yam leiwokuva, magudina gwadi ikaliga, e Debida la tosikwawa ikokolasi paila bilukwaisi matauna bulogala gwadi la kaliga. Paila matausina ikaibigasi kawasi, “Ka, avai tuta gwadi isisu tomomova matauna Debida gala wala bivitakaulokaidasi avai tuta talilivalasi baisa matauna. E ammakawalaga mwada bitalukwaisi matauna paila gwadi bogwa leikaliga? Kaina goli matauna biyogagi titoulela!” \p \v 19 E avai tuta Debida igisi matausina ikikasilamsi taitala baisa taitala, matauna bogwa leinikoli mwada gwadi magudina bogwa leikaliga, e ikatupoi matausina, kawala, “Ki gwadi bogwa leikaliga?” \p E matausina ikaibigasi, kawasi, “E bogwa.” \p \v 20 E Debida itokaia metoya olopola bwala ila ikakaya, isinata, ikatulova kala kakapula. E oluvi ila itapwaroru wa Bwala Kwebumaboma. E avai tuta ikaimilavau ola bwala, matauna ikapuloki magila bikam, e avai tuta yeyai eiwokuva e ikam. \v 21 E la tosikwawa ilukwaisi matauna, kawasi, “Tomoya, ka - baisa saina kabotakainowa! Tutala gwadi tomomova isisu, yoku kuuvalam deli kupusoposuma, mitaga tutala gwadi eikaliga e yoku kutokaia e kukwam.” \p \v 22 Debida ivitakauloki kawala, “Mitaga! Yeigu auvalam apusoposuma tutala matauna tomomova isisu. Adokila kaina Guyau binokapisaigu e gala bitagwala gwadi bikaliga. \v 23 Mitaga baisa tuta gwadi bogwa leikaliga, e avaka paila baposuma ke? Ki gagabila bakaimilivau magudina gwadi bimova? Ka, yeigu igau wala balokaia ambaisa matauna gwadi isisu,\f o \ft Bilokaia osi valu tomata; kugisi 1 Sml 2.6.\f* mitaga matauna gala wala ibodi bikaimilavau baisa yeigu.” \s1 Solomoni la kaloubusi \p \v 24 E oluvi Debida ivisimoli la kwava minana Batiseba, e imisii minana, e minana iuni latula tau. Debida ivabu yagala matauna idoki Solomoni. E Guyau iyebwaili magudina gwadi, \v 25 e ikaraiwogi la tovitoubobuta Netani kidamwa bivabu yagala gwadi Yedidaia,\f p \ft Maigana Yedidaia kala katumiki “Guyau tombwailila”.\f* paila uula Guyau iyebwaili magudina. \s1 Debida iyouli Raba \p \v 26 E wa tuta matutona Yowabi isetuwoli wala kabilia ovalu Raba, mavilouna goli vilouvekala Amoni, e makateki biyouli mavilouna. \v 27 Matauna iwitali touwata bilokaiasi Debida bisalaisi kawasi, “Yeigu bogwa lakabilii Raba e layouli kasi sopi. \v 28 Mapaila baisa tuta kukoguguli komwaidona m tokabilia, bukukwabiliaisi mavilouna e bukuyoulisi titoulemi. Yeigu gala magigu bidoumapwaisi yagagu kidamwa bayouli mavilouna.” \v 29 Mapaila Debida ikoguguli la tokabilia, e ilosi Raba, ikabiliasi, e iyoulisi mavilouna. \v 30 E kuluwotala minana tokolu mina Amoni si yaubada yagala Milikom, Debida ikau kulupewa makwaina goulawokuva wala kala mokaila makawala lima yuwa petala kaula (35 kg) e olumoulela makwaina isisu kwaitala dakuna kwevivivila kala katububula. Debida ikau kulupewa e isaili odabala titoulela. Matauna tuvaila ilebu saina bidubadu guguwa metoya valu mavilouna \v 31 e tomotela mapilana ivigaki bikabisi sowa, deima deli legisa, e ikominimani matausina bikepupolaisi mlomwaluva bigabwaisi bimila dakuna. Matauna ivigaki makawala wala baisa viluwela Amoni komwaidona. Oluvi matauna deli la tokabilia ikaimilavausi Yerusalem. \c 13 \s1 Aminoni sola Tamara \p \v 1 Debida latula Abisalom e natana luleta nakubukwabuya yagala Tamara minana saina naminabwaita. Aminoni matauna Debida wala latula saina wala ikau nanola minana. \v 2 Matauna saina wala ikauvigasi nanola minana ivigaki ibulokatuwoli wala, mitaga gala wala kala kai matauna bimisii minana. Nakapugula minana gala itagwala bikapugula. \v 3 Mitaga matauna Aminoni taitala lubaila saina tokabitam yagala Yonadaba matauna Samma latula Debida tuwala. \v 4 E Yonadaba iluki Aminoni kawala, “Mwa, yoku guyau latula mitaga yam kwaitala kwaitala agigisaim kam gigisa mwau wala. Kaina avaka paim ke?” \p E Aminoni ivitakauloki kawala, “Yeigu saina ikau nanogu Tamara, luleta bodagu Abisalom.” \p \v 5 Yonadaba iluki matauna kawala, “Kuvitoki mwada lokukwatoula e kula okabam kukwenu. Avai tuta tamam bima bivakawolaim, kuluki matauna kawam, ‘Akoma lopom luguta Tamara bima ivakomaigu. Yeigu magigu minana bikatubiasi sitana kaula omatagu wala bagigisi e oluvi titoulela bivakomaigu.’” \v 6 Mapaila Aminoni ivitoki wala eikatoula e ila okabala ikenu. \p E guyau Debida ila mwada bigisi matauna e Aminoni iluki matauna kawala, “Mwa akoma lopom kuwitali Tamara bima baisa e omatagu wala bigabu mimilisi tutuba, e oluvi titoulela wala bivakomaigu.” \p \v 7 Mapaila Debida iwitali biga baisa Tamara olumoulela ligisa. “Kula Aminoni ola bwala kukwatubiasi sitana kaula paila matauna.” \v 8 Mapaila minana ilokaia e igisi matauna okabala ikanukwenu. E minana ikau sitana pwarawa, e ikatubiasi, ikepupoli mimilisi tutuba makatupona goli baisa matauna ibodi bigigisi minana. E oluvi minana igabu minasina tutuba \v 9 e avai tuta bogwa eivenoku iyeiya minasina iuyoki matauna bikam, mitaga matauna gala wala bikam. Matauna iluki minana kawala, “Kuluki komwaidosi bisunapulasi bilosi” - e komwaidosi isunapulasi. \v 10 E oluvi iluki minana kawala, “Kumai minasina tutuba okabagu e kuyeiya paila yeigu bakam.” Mapaila minana ikau minasina tutuba e iuyoki matauna. \v 11 Avai tuta minana iyosali isaiki matauna e matauna ikaipapi minana e iluki, kawala, “Magigu yoku bitamasisi!” \p \v 12 E minana ikaibiga kawala, “Gala, gala bukukominimanaigu mwada bavagi vavagi makwaina kabokakayuwa! Baisa kabommosila! \v 13 Ammakawala bavigaki bakatupwani agu mmosila omitasi tomota tuvaila? Makawala yoku - yoku saina wala bukummosila olopola Isireli. Mwa, akoma lopom ibodi wala bukula kubigitoni guyau, e adubumi matauna bitugwalaigu bitamasisi.” \v 14 Mitaga Aminoni gala wala ibodi binakaigali minana; e paila matauna tau topeula e minana vivila namama, mapaila iyosi ilai ila ikanawa e imokaia. \p \v 15 Oluvi Aminoni ivigaki saina nakukolola minana, paila kala yebwaili onanola omitibogwa ibusi e baisaga tuta eivigaki nakukolola saina wala vakaigaga. Matauna iluki kawala, “Kusunapula!” \p \v 16 Minana ivitakauloki kawala, “Kidamwa kuyabaigu makawala baisa saina sula kwaiveka, ikalisau avaka tuta baisa lokuvigakaigu!” \p Mitaga Aminoni gala wala ibodi binakaigali minana. \v 17 Matauna idou la touwata matauna bobonala mokwita iluki kawala, “Kubititani kusunupuloi minana metoya omatagu! Kwalisaili biwa okoukweda e kukwatubodi bwala!” \v 18 E touwata matauna ikalisaili ila okoukweda e ikatubodi bwala. \p E Tamara leisikam kala karekwa yauwonaku okaiyola ila okwaibakwaila,\f q \ft Miyana kala karekwa makawala miyana omitibogwa Yosepa leisikam. Kugisi Vit 37.31.\f* miyasina omitibogwa gweguya litusia kasi karekwa leisisikamsi. \v 19 E minana ikatusoki tubumyou opwanetala, e itakisi kala karekwa e deli yamala ikibodi migila deli vilamla ikatuwakeda. \v 20 Avai tuta Abisalom igisi minana luleta, ikatupoi kawala, “Kaina Aminoni imokaiam ke? Luguta akoma lopom gala bivigaki bimwau nanom sainela. Matauna lumta wala, mapaila gala bukuluki availa.” Mapaila Tamara isisu wala kalamwaleta ola bwala Abisalom deli la ninamwau. \p \v 21 Avai tuta guyau Debida inakaigali avaka bogwa eikaloubusi matauna saina igidaleiya. \v 22 E Abisalom ivigaki saina tokukolola Aminoni paila leiyosi luleta Tamara e imokaia, e gala wala sitana bibigitoni sola. \s1 Abisalom ikeula lugwa \p \v 23 E kwaiyu taitu bogwa leiwokuva mapilana Beali Aso katitaikinela valu Epereim, Abisalom la sipi unuunusi iviliuwaisi, e idou komwaidona guyau litula bisuvisi wa paka. \v 24 Matauna ilokaia guyau Debida e iluki kawala, “Ki sitana gagabila yoku deli m tosikwawa bukumaisi wa paka makwaina ke?” \p \v 25 Guyau ivitakauloki matauna kawala, “Latugu, gala igagabila. Baisa saina mwau bukulumkoli kidamwa komwaidomasi bakawaisi.” Abisalom imilimali wala, mitaga guyau gala wala itagwala, e iluki Abisalom bisilavi matauna. \p \v 26 Mitaga Abisalom ikaibiga kawala, “Bogwa bwaina, mitaga ibodi bukutugwali bodagu Aminoni biwa?” \p E guyau ivitakauloki kawala, “Avaka paila biwa?” \v 27 Mitaga Abisalom imilimali wala tatoula Debida itugwali Aminoni deli komwaidona litula deli ilosi. \p Abisalom ikatubiasi paka makwaina makawala gweguya kasi paka \v 28 e ikaraiwogi la touwata, kawala, “Kumitakavataisi Aminoni avai tuta bogwa bimommata, e yeigu bakaraiwogaimi, bukukwatumataisi. Gala bukukokolasi. Baisa agu pakula. Kutuvaluwasi gala bukukiwosasi!” \v 29 Mapaila touwata ibokulaisi Abisalom la karaiwaga e ikatumataisi Aminoni. E komwaidonaga Debida litula isilasi osi miuli isakaulasi ilosi. \p \v 30 Tuta matutona ililoulasi bilosi osi valu, tomota ilukwaisi Debida kawasi, “Mwa, Abisalom bogwa leikatumati litumwa komwaidona - gala taitala ilau biga!” \v 31 E guyau itomalaula ikisi kala kwama deli la valam, e ilavi titoulela ila opwaipwaia. E la touwata matausina deli matauna tuvaila ikisaisi kasi kwama. \v 32 Mitaga Yonadaba matauna Samma latula Debida tuwala ikaibiga kawala, “Ulo guyau, gala ikatumataisi litumwa komwaidosi. Aminoni wala kalamwaleta eikatumataisi. Avai tuta bukugisi Abisalom kala gigisa bogwa wala bukunikoli matauna bogwa eivitobu nanola bivagi makawala, paila uula tuta matutona Aminoni iyosi luleta Tamara e imokaia. \v 33 Mapaila gala bukudubumi bulogala makwaina mwada komwaidosi litumwa bogwa eikatumataisi, kalamwaleta wala Aminoni ikatumataisi.” \p \v 34 Wa tuta matutona wala Abisalom isakaula. \p E oluvi tokabilia matauna tokaivala igisi budotala la tomota leimaisi opapala koya metoya okedala Oronaim. Matauna ilokaia guyau iluki avaka bogwa leigisi. \v 35 E Yonadaba iluki Debida kawala, “Ka matausina litumwa wala leimaisi, ka, bogwa lakabwailaki matausina wala leimaisi.” \v 36 E tutala matauna ikalogusa bigatona, Debida litula isuvisi, e matausina ivitouulasi ivalamsi, e Debida deli la tosikwawa madeilisi wala iuvalamsi komwaidosi wala ivilumgagasi. \p \v 37-38 E Abisalom isakaula ilokaia guyoula Gesura yagala Talimai, matauna Amiuda latula, e isisu baisa iboda kwaitolu taitu. Debida la ninamwau isisu wala saina tuta kaduwonaku paila latula Aminoni; \x - \xo 13.37-38 \xt 2 Sml 3.3\x* \v 39 mitaga avai tuta Aminoni la kaliga kala nanamsa bogwa eimiliwisi onanola, e matauna ikatumkulovi wala la ninamwau paila latula Abisalom. \c 14 \s1 Yowabi inevi keda paila Abisalom bikaimilavau \p \v 1 E Yowabi bogwa einikoli guyau Debida saina wala ininigagi Abisalom. \v 2 Mapaila iwitali biga ilokaia natana vivila vilela Tikowa minana saina nakabitam. Avai tuta minana iviloubusi, matauna iluki minana kawala, “Ve! Kuvitoki mwada igau wala kunigabubu kusikoma m saigala, e kulum gala bukusinati. Bukuvigakaim makawala natana vivila einigabubu tuta kaduwonaku. \v 3 Oluvi bukulokaia guyau bukuluki avaka balukwaim bukulivala.” E Yowabi iluki minana avaka bilivala. \p \v 4 Vivila minana ilokaia guyau ikululu itaimamila paila kala kamaiaba, e ikaibiga kawala, “Ulo guyau kupilasaigu!” \p \v 5 Matauna ikatupoi minana kawala, “Ve, avaka magim?” \p E minana ivitakauloki kawala, “Mwa, yeigu nakwabuya nanamakava. Ulo mwala bogwa eikaliga. \v 6 Mwa, ka - litugwa taiyu, e kwaitala yam matausina kasitaiyu ivataisi osaivau. E gala taitala bibuyoyu matausina, e taitala itokaia ikatumati sola. \v 7 Mwa, baisa tuta komwaidona veyagwa itotubulokaigusi e matausina ikaraiwogaigusi ibodi bayosi latugu basaiki matausina, e matausina bikatumataisi matauna paila ikatumati bodala. Kidamwa matausina bivagaisi baisa makawala, e yeigu gala wala avai sogu bakasisu. Ulo pikwaku kala vigimkoila matausina bikodidaimisi deli ulo mwala yagala bitamwau paila gala taitala latula bikitetila.” \p \v 8 E guyau ivitakauloki kawala, “Kwaimilavau om valu. Yeigu bogwa bakau mwau makwaina.” \p \v 9 Minana ikaibiga kawala, “Ulo guyau, avai vavagi bukuvagi, yeigu deli dalegu bivigaki kama pakulasi; yoku deli dalem bukuyubwailasi.” \p \v 10 E Guyau ivitakauloki kawala, “Kidamwa availa biyokukolaim, kumiakaigu matauna e gala tuvaila biyogililamaimsi.” \p \v 11 E minana ikaibiga kawala, “Ulo guyau, akoma lopom kunigada baisa Guyau m Yaubada paila vaiyogu matauna ikaraiwogi paila la kaliga latugu gala bivagi mitugaga makwaina kwaiveka paila bikatumati latugu taiyuwela.” \p Debida ivitakauloki kawala, “Alivala biga katotila oyagala Guyau tomomova, latum gala sitana pikekita biyogagaisi.” \p \v 12 Minana ikaibiga kawala, “Ulo guyau, akoma lopom kutagwala balivala kwaitala nanamsa tuvaila.” \p Matauna ivitakauloki kawala, “Bogwa bwaina kulivala.” \p \v 13 Minana ivitakauloki matauna kawala, “Avaka paila bogwa lokuvagi vavagi saina gaga baisa Yaubada la tomota? Gala kutagwala latum titoulem bikaimilavau metoya okatupipi, mapaila baisa bogwa lokukwamogwaim titoulem avaka lokulivala tuta baisa. \v 14 Yakidasi komwaidodasi wala bitakaligasi, makawala wala sopi bitaligabu opwaipwaia, gala ibodi bitagolivau. Makawala wala Yaubada gala ikikatumovi matausina tokaliga bimovavausi tuvaila, mitaga guyau ibodi wala bikaimilivau taitala tomota metoya okatupipi. \v 15 Ka, ulo guyau, uula ulo loula lamakaiam balukwaim tomota iyokukolaigusi, mapaila alivala titoulegu ibodi balukwaim e ulo pikwaku baisa yoku ibodi bukuvagi ulo nigada. \v 16 Ulo nanamsa mwada bukunakaigali ulo biga e bukukolaigu metoya baisa availa matauna eipwaipuya mwada bikatumataima sogu latugu, e bakasilavi pwaipwaia mapilana Yaubada leisaiki la tomota. \v 17 Tomoya, alivala wala titoulegu metoya m biga katotila, e yeigu bogwa bakwala, paila uula guyau makawala Yaubada la anelosi ibodi wala binikoli avaka mokwita avaka sula. Ibodi Guyau m Yaubada bisikailim!” \x - \xo 14.17 \xt 2 Sml 19.27\x* \p \v 18 E guyau ivitakauloki kawala, “Bakatupoiyaim kwaitala katupoi, e yoku ibodi bukulukwaigu biga mokwita.” \p Minana ivitakauloki kawala, “Ulo guyau kukwatupoiyaigu avai vavagi wala.” \p \v 19 Matauna ikatupoi minana, “Ki Yowabi eivigakaim makawala?” \p Minana ivitakauloki kawala, “Biga mokwita alukwaim komwaidona baisa okium wala. Ulo guyau gala wala avai keda bakiwola paila bamapu m kwatupoi. Ka, m kumatoula wala Yowabi eilukwaigu avaka bavagi deli avaka balivali. \v 20 Mitaga uula leivagi baisa magila bikiduwosisii mwau makwaina. Ulo guyau saina tokabitam, yoku makawala Yaubada la anelosi kunikoli vavagi komwaidona avaka ikikaloubusisi.” \s1 Debida itagwala Abisalom bikaimilavau \p \v 21 Igau makateki guyau Debida iluki Yowabi kawala, “Yeigu bogwa lavitobu nanogu paila bavagi avaka magim. Kulokaia matauna latugu totubovau Abisalom e kukwaimilivau kumai baisa.” \p \v 22 Yowabi ikululu opwaipwaia omatala Debida deli la taimamila, e ikaibiga kawala, “Mwa! Ulo guyau, ibodi Yaubada bikabwailim. Tuta baisa bogwa lanikoli mwada bogwa layomwasalaim, paila bogwa lokumapu ulo nigada.” \v 23 Oluvi itokaia ila Gesura e ikaimilivau Abisalom imai Yerusalem. \v 24 Mitaga guyau Debida ikaraiwaga mwada Abisalom gala bisisu wa ligisa. E guyau ikaibiga kawala, “Gala magigu bagisi matauna.” Mapaila Abisalom ila isisu ola bwala titoulela wala, e gala sitana iyoulapula omatala guyau Debida. \s1 Abisalom ivasosusi sola Debida \p \v 25 Baisa gala wala taitala bitabani olumoulela Isireli makawala Abisalom, matauna bulogala ikubali paila saina tomitabwaila matauna, e gala avaka kala gaga wowola metoya okuluwotala eila okwaibakwaila. \v 26 Kulula saina guguveka, deli bisivatala wala kakapituna kulula olopola kwaitala taitu paila saina yauwonaku sainela deli yamoumwau. E kidamwa bitavisaikoli miyasina kulukulu kala mokaila makawala kwaiyu kaula kwaivakaveka makawala gweguya si karaiwaga paila visaikola. \v 27 E Abisalom litula taitolu tauwau deli natana vivila, minana yagala Tamara saina namitabwaila minana. \p \v 28 E Abisalom isisu mapilana Yerusalem kwaiyu taitu, mitaga gala wala igigisi guyau. \v 29 E oluvi Abisalom idou Yowabi bimakaia matauna, kidamwa binigadi matauna bilokaia guyau Debida paila biluki avaka la biga Abisalom. Mitaga Yowabi gala wala imakaia matauna. E Abisalom iwitalivau biga baisa Yowabi e matauna ipaiki wala gala magila bimakaia. \v 30 Mapaila Abisalom iluki la touwata kawala, “Kugisaisi Yowabi la bagula bigulela bali makwaina otukulumwalegu. Kulosi kuvakalotaisi kova bigabu.” E mapaila matausina ilosi wa bagula makwaina ivakalotaisi kova igabwaisi bagula makwaina. \p \v 31 E Yowabi itokaia ilokaia Abisalom ola bwala e iluki matauna kawala, “Avaka uula m touwata eivakalotaisi kova eigabwaisi ulo bagula ke?” \p \v 32 E Abisalom ivitakauloki Yowabi, kawala, “Paila uula yoku gala wala kumakaiagu avai tuta ladouwaim. Yeigu magigu yoku bukulokaia guyau Debida e bukuluki matauna avaka ulo biga, kawagu, ‘Avaka uula lasilavi Gesura e lama baisa? Kaina goli bibodaigu basivagasi wala Gesura.’” E Abisalom isaitaula wala bigatona kawala, “Magigu yoku bukukiminum nanola guyau, e gagabila yeigu bawokaia bakakaiyaku. E kidamwa yeigu isim pikolela wowogu, e bwaina wala matauna biluki la tokwabilia bikatumataigusi.” \p \v 33 Mapaila Yowabi ilokaia guyau Debida iluki matauna avaka Abisalom la biga. E guyau Debida idou Abisalom bimakaia, e matauna imakaia baisa guyau Debida ikululu opwaipwaia ikavagina omatala matauna. E guyau ibodi matauna iviyuwoli. \c 15 \s1 Abisalom ininamsi paila poisivisi \p \v 1 Igau oluvi Abisalom iyosi kaitala la waga kaibibiu deli la wosa paila titoulela, e kala tobwakuli kasi bawa tailuwolima. \v 2 Matauna tuta komwaidona bimmatabogwa e bila bitotu osiusiula keda baisa okalapisilela valu. E avai tuta wala taitala bima mwada biyakala omatala, e Abisalom bidou matauna bilokaia, e bikatupoi ambaisa tolela. Avai tuta tau matauna bogwa biluki Abisalom avai dala dalela, \v 3 Abisalom biluki kawala, “Ka! Da karaiwagasi isisu e bogwa bipilasaim, mitaga gala wala availa guyau kaimapula paila bivagi m yakala.” \v 4 E matauna bisetuwoli la bigatona kawala, “O kidamwa yeigu taitala tovagigu yakala! E kidamwa availa bima mwada biyakali paila bikiduwosisii avai kominimani kaina avai wasi, e yeigu goli bakaraiwaga duwosisia paila matauna!” \v 5 Mapaila avai tuta tau matauna bimakaia Abisalom paila bikululu omatala matauna, Abisalom bikalakova biyosi e biviyuwoli matauna. \v 6 Abisalom ivigaki makawala baisa komwaidosi mina Isireli, availa availa imakaiasi guyau paila karaiwaga duwosisia, e mapaila ikau ninasi komwaidosi matausina. \p \v 7 Kwaivasi taitu bogwa leiwokuva, Abisalom iluki guyau Debida kawala, “Tomoya, kutugwalaigu bala mapilana Ebironi e bavagi avaka ulo biga katotila lalivali baisa Guyau. \v 8 Paila igau lasisu mapilana Gesura oviluwela Siria, yeigu akatotila baisa Guyau kidamwa matauna bikaimilivauwaigu Yerusalem, e yeigu batapwaroru baisa matauna mapilana Ebironi.” \p \v 9 E guyau Debida ikaibiga, kawala, “Kula! Yaubada bisikailim.” E mapaila Abisalom ila Ebironi. \v 10 Mitaga matauna iwitali biga baisa komwaidona dala Isireli, kawala, “Kidamwa avai tuta bukulagaisi tauya butula e bukugovasi kawami, ‘Abisalom bogwa eimila guyau mapilana Ebironi!’” \v 11 Tauwau kasi bawa lakatuyu Abisalom eidou eilosi deli matauna metoya Yerusalem. Matausina gala wala inikolaisi avaka bigikium makwaina paila poisivisi, mitaga ilosi wala deli ninasi kala bwaina. \v 12 E avai tuta matauna Abisalom igibugabu lula, e iwitali biga ila mapilana Gilo idou Aitopela bimakaia matauna. Matauna taitala guyau Debida la tokatayuvisa. E guyau kala keiwala ipeula, deli Abisalom kala tobwakuli itobidubadusi. \s1 Debida isakaula isilavi Yerusalem \p \v 13 E ilauwaisi biga e isalaisi baisa Debida, kawasi, “Mina Isireli ikasalaisi titoulesi baisa Abisalom.” \p \v 14 Mapaila Debida iluki komwaidona la tosikwawa isisuaisi deli matauna mapilana Yerusalem, kawala, “Ibodaidasi bitasakaulasi tuta baisa, kidamwa magidasi bitasakauligilaisi metoya Abisalom! Nanakwa! Kidamwa gala, matauna makateki wala bima baisa bikalisauwaidasi e bikatumataidasi komwaidodasi olopola vilouveka.” \p \v 15 E imapwaisi kawasi, “Ma guyausi, mitaga! Yakamaisi lakaiyamwasisi wala bakavagaisi avaka avaka lokulivali.” \v 16 Mapaila guyau isilavi valu, e komwaidona litula deli la tosikwawa deli wala ilosi, ilagoli naluwotala minasina la ula eivigaki makawala la kukova isilavi isisuaisi ovalu paila biyamataisi ligisa. \p \v 17 Avai tuta guyau deli la tomota komwaidona bogwa eisisilavaisi valu, e itolisi bwala makwaina kala vigimkovila. \v 18 E komwaidona la tosikwawa itolisi otuboulola matauna e igauga mabudona guyau kala tovakwabu idadelisi ikugwasi omatala matauna. E matausina lakatulima lakatutala la tokwabilia eibokulaisi matauna metoya mapilana Gata,\f r \ft Mapilana pilatala metoya mina Pilisitia si valu pilalima; kugisi 1 Sml 6.17.\f* e matausina tuvaila idadelisi ikugwasi omatala. \v 19 E guyau iluki Itai matauna kasi tokugwa, kawala, “Avaka paila lokumakaiamasi mwada deli bitalosi? Kukweiita kulokaia kusisu deli tovau guyau. Yoku togilagala wala e lokusakaula metoya om valu e lokugala lokuma kumili valu baisa. \v 20 Yoku lokusisu baisa tuta pikekita wala, mapaila avaka paila bavigakaim bukutitavina deli yeigu? Paila yeigu gala sitana anikoli ambaisa bala. Kukweiita kula kuvakouli samwa tomotala m valu. E ibodi Guyau bimitukwaiyaim deli bikimadagi baisa yoku.” \p \v 21 Mitaga Itai ivitakauloki kawala, “Mwa! Ulo guyau, akatotila omatala Guyau kidamwa ambaisa ambaisa bukuloula e tuta komwaidona yeigu deli yoku, kaina goli kala kalitutila kaliga wala.” \p \v 22 E Debida ivitakauloki kawala, “Baisa saina bwaina. Yoʹo! Bitawaisi!” Mapaila Itai deli la tokwabilia deli goli litusia ikugwasi. \v 23 E tomota iuvalamsi saina peula tutala Debida kala tobwakuli isilavaisi. E guyau iluvipeili wayela Kidironi, e komwaidosi la tomota ibokulaisi matauna, e gulitinidesi ikatuwakedasi olawodila. \p \v 24 E matauna Sadoki tolula isisu baisa deli mina Libai ikatikeuwaisi Kabutu Didawogala kwaibumaboma. E matausina itayasi, e gala tuvaila ilupivauwaisi makwaina, itutulaisi wala mayuwona tomota eisilavaisi valu. Deli goli matauna tolula Abiata isisu baisa. \v 25 E oluvi guyau iluki Sadoki kawala, “Mwa! Kukwaimilivauwaisi Kabutu Didawogala kulauwaisi ovalu. Kidamwa Guyau bimwamwasila nanola paila yeigu, kaina goli igau bitagwala mwada bakaimilavau bagisi makwaina isisu okabala. \v 26 Mitaga kidamwa Yaubada gala bimwamwasila nanola baisa yeigu - bwaina wala, ibodi wala matauna bivagi avaka nanola baisa yeigu.” \v 27 E Debida isetuwoli bigatona baisa Sadoki kawala, “Mwa! Ka, kuvakouli latum matauna Aimaasi, deli Abiata latula Yonatani, deli bukulosi ovalu e biluva uwomi. \v 28 E yeigula batutulaim wala baisa wa waya okaboluvapela bila olawodila tatoula wala balega biga metoya baisa yoku.” \v 29 E Sadoki sola Abiata ikauwaisi Kabutu Didawogala ikaimilivauwaisi ilauwaisi Yerusalem e isiwaisi wala. \p \v 30 E Debida iligalaguva deli vilamla ila wa Koya Umilela Olibe, matauna kaikela kweyawokuva wala deli ikapoli pwanetala baisa kabutuvitusila ninamwau. E deli goli komwaidosi matausina eibokulaisi matauna ikapolaisi pwanetasi deli wala vilamsi. \v 31 E avai tuta eilukwaisi Debida mwada Aitopela sola Abisalom bogwa eivisosaisi ninasi paila poisivisi, e Debida inigada kawala, “Mwa! Ulo Guyau akoma lopom - avai keda matauna Aitopela bitayuvisi baisa Abisalom, kukivili la nanamsa Aitopela bikanagowa!” \p \v 32 Avai tuta Debida isakaila dabala koya, ambaisa makatupona kabotapwaroru, matauna lubaila tatoula yagala Usai tolela Aka ibodi matauna, e kala kwama yatitakisi deli goli pwaipwaia odabala. \v 33 E Debida iluki matauna kawala, “Mwa! Kidamwa bukumakaiagu, gala kwaitala vavagi bukupilasaigu. \v 34 Mitaga ibodi bukupilasaigu kidamwa bukukwaimilavau ovalu e bukuluki Abisalom mwada tuta makwaina wala bukuwotitali matauna makawala lokukimidagi m wotetila baisa yeigu tamala. E bukuvagi komwaidona avaka bibodi paila bukusilibodi avai nanamsa Aitopela eisisaiki. \v 35 E matausina tolula Sadoki sola Abiata bogwa bisisuaisi baisa, e bukuluki matausina komwaidona avaka lokulilagi metoya guyau ola ligisa. \v 36 E deli, litusia Aimaasi deli Yonatani isisuaisi, e ibodi matausina bukuwitali bimiakaigusi avaka komwaidona lokulilagi.” \p \v 37 E mapaila matauna Debida sola, matauwena Usai, ikaimilavau mapilana vilouveka matutona Abisalom iuviloubusi. \c 16 \s1 Debida sola Siba \p \v 1 Avai tuta Debida bogwa eibusi pikekita metoya odabala koya e saina nanakwa ibodi Siba, matauna la towotetila Mepiboseti. E matauna ilau deli nayu ase ikedidagaisi otupwasi lakatuyu beredi kwegubugabu e deli lakatutala bukulesi waini kweuvakala, e tuvaila lakatutala bukulela kawailuwa kwaimmonogu e deli goli yatala lukwavala waini. \x - \xo 16.1 \xt 2 Sml 9.9-10\x* \v 2 E guyau Debida ikatupoi matauna, kawala, “Avaka bukuvigaki makwaisina bidubadula lokumai baisa ke?” \p E Siba ivitakauloki Debida kawala, “E ka, ase minasina paila litumwa bisilasi, e makwaisina beredi deli kawailuwa paila wala tomota bikamsi, e deli waini miyana paila wala matausina bimomsi kidamwa avai tuta bisomatasi metoya oviloupakala.” \p \v 3 E Guyau Debida ikatupoi matauna kawala, “Ambaisa Mepiboseti, matauna kam tokugwa Saulo tabula?” \p E Siba ivitakauloki kawala, “Matauna eisiwa Yerusalem, paila uula idoki tuta matutona mina Isireli bikaimilivauwaisi la kabokwaraiwaga tabula Saulo e bivigakaisi matauna mwada biguyau.” \x - \xo 16.3 \xt 2 Sml 19.26-27\x* \p \v 4 E guyau ikaibiga baisa Siba kawala, “Vavagi komwaidona metoya baisa matauna Mepiboseti baisa yoku wala m vavagi.” \p E Siba ivitakauloki guyau kawala, “Yeigu m touwata. Ibodaigu wala tuta komwaidona bayomwasali nanom yoku ulo guyau.” \s1 Debida deli Simei \p \v 5 Avai tuta guyau Debida bogwa eiviloubusi mapilana Baurim, e taitala Saulo vaiyola yagala Simei matauna Gera latula isunapula ima bibodi matauna, deli wala bulotela imaima. \v 6 Simei ivitouula luvalova dakuna baisa Debida deli la tosikwawa, ilagoli Debida la tokwabilia deli kala tovakwabu bogwa eivaulaisi eivapataisi matauna. \v 7 Simei ibuloti matauna kawala, “Kusunapula! Nanakwa kusunapula! Wei, tokatumata! Toyomitulaim pakula! \v 8 Yoku kukwau Saulo la kabokwaraiwaga, e mapaila baisa tuta Guyau eimipukwaim paila lokukwatumati saina bidubadu Saulo veyala. Guyau bogwa leisaiki m kwabokwaraiwaga baisa latum Abisalom e yokugwa kusimakava wala! Wei, tokatumata!” \p \v 9 E Abisai, matauna inala yagala Seraia, iluki guyau Debida kawala, “Mwa, ulo guyau! Avaka paila lokutagwala matauna togweiluva eibulotaim? Kutagwala bala bakapituni kaiyola!” \p \v 10 Mitaga iluki Abisai deli tuwala Yowabi kawala, “Gala, kuligaiwaisi! Gala wala togia uwomi. Kidamwa eibulotaigu uula Guyau eiluki matauna bivagi makawala, e availa ibodi bikatupoi avaka paila leiuvagi makawala?” \v 11 E Debida iluki Abisai deli goli komwaidosi la tosikwawa kawala, “Ka, latugu tatougu eivigikoni mwada bikatumataigu. Mapaila avaka biyowoki lupomi baisa matauna guma Beniamina? Guyau bogwa eiluki matauna paila bibolata, mapaila kuligaiwaisi wala e bivagi avaka nanola. \v 12 Kaina goli Guyau bogwa bivitusi agu mwau e kaina sitana bimitukwaiyaigu paila bikaimapu la bolata matauna.” \v 13 E mapaila Debida deli la tomota isaitaulasi wala ililoulasi wa keda. E Simei iyeikuli wala matausina, matauna ililoula osiusiula keda opapala koya, matauna ibubolata deli iluvalova dakuna deli pwaipwaia baisa matausina metoya ola loula. \v 14 E Guyau deli komwaidosi la tomota bogwa wala leisomatasi avai tuta eisakailasi Waya Yoridani, e mapilawena goli matausina ivaiwasisi. \fig (map 15.13) David’s flight|src="HK38c" size="col" ref="16.14" \fig* \s1 Abisalom olopola Yerusalem \p \v 15 Abisalom deli komwaidona mina Isireli isuvisi Yerusalem, e Aitopela deli wala. \v 16 Avai tuta Usai matauna Debida lubaila tatoula ibodi Abisalom, ivatala kawala, “Guyauwʹe, guyau!” \p \v 17 E Abisalom ikatupoi matauna kawala, “Ammakawala m tagwala baisa lubaim Debida? Avaka paila yoku gala bukulokaia deli matauna?” \p \v 18 Usai ivitakauloki kawala, “Ammakawala bavigaki? Yeigu ibodi batugwalaigu baisa wala availa Guyau bogwa einagi, deli goli availa matausina tomota deli goli komwaidosi mina Isireli einagaisi. Yeigu basisu deli yoku. \v 19 Ki, availaga ibodi bawotitali ke? Kaina gala ibodi bawotitali agu tokugwa latula? Mapaila ibodi baisa tuta bawotitalaim makawala lawotitali tamam.” \p \v 20 E Abisalom itovilaki Aitopela ikaibiga, kawala, “Ka yakidasi bogwa leitamaisi baisa, e ammakawala bukulivali bitavagaisi?” \p \v 21 E Aitopela ivitakauloki kawala, “Kulokaia kumisii tamam la ula minasina eivigaki makawala la kukova, minasina eiligaim paila biyamataisi ligisa. E komwaidona mina Isireli binikolaisi tamam eivigakaim kala tilaula, e kam tobwakuli bitotusi peula baisa yoku.” \v 22 Mapaila ikatubiasaisi kwaitala yoyova paila Abisalom wa ligisa mabuligana walakaiwa e omitasi komwaidona tomota Abisalom isuvi imisii minasina tamala la ula eivigaki makawala la kukova.\f s \ft Tovitoubobuta Netani bogwa eivitoubobuta bikaloubusi makawala; kugisi 2 Sml 12.11-12. Makawala goli Abisalom eivituloki kidamwa bogwa eiyosi la guyau; kugisi 2 Sml 3.7.\f*\x - \xo 16.22 \xt 2 Sml 12.11-12\x* \p \v 23 Avai keda Aitopela bitayuvisi wa yam makwaisina, komwaidosi tomota bikabikuwolaisi wala, makawala idokaisi mwada Yaubada la biga. Paila tuta tuta Debida bikabikuwoli Aitopela la tayuvisa, e makawala wala Abisalom bikabikuwoli makwaina tuta tuta. \c 17 \s1 Usai isipuloki Abisalom \p \v 1 E igau oluvi, Aitopela iluki Abisalom, kawala, “Mwa! Kutagwala yeigu banagi 12,000 tokwabilia kidamwa wa bogi makwaina bakalosi kayeikulaisi Debida. \v 2 E bimitaki wowola avai tuta bogwa bisomata e yeigu bawaiya matauna. E matauna bikokola e komwaidosi wala la tokwabilia bisakaulasi bilosi, e bakakatumataisi kalamwaleta wala guyau. \v 3 Oluviga bakakaimilivauwaisi komwaidona la tokwabilia baisa yoku, makawala natana navaigilavau bitokaia ikaimilavau baisa la mwala. Ka, magim mwada bukukwatumati taitala wala tau, e kesalaga tomota tobubwaila wala kadai.” \v 4 E Abisalom deli goli komwaidona kasi tokugwa mina Isireli ikabwailisi nanamsa makwaina. \p \v 5 E Abisalom ikaibiga, kawala, “Ka! Kudouwaisi Usai bima. Ibodi bitalagaisi matauna avaka bilivala.” \v 6 E avai tuta Usai iviloubusi, Abisalom iluki matauna kawala, “Ki, makwaina nanamsa Aitopela leisakaimasi. Ki, bitabokulaisi makawala kaina? Kidamwa gala, e kulukwaimasi avaka ibodi bitavagaisi.” \p \v 7 E Usai ivitakauloki kawala, “Makwaina nanamsa tuta baisa Aitopela bogwa leisakaim baisa gala wala bwaina. \v 8 Yoku bogwa kunikoli tamam Debida deli la tokwabilia saina topapeula kabilia, deli saina togigasisi, makawala natana beya navivila la gasisi avai tuta bilebwaisi litula. Tamam matauna tovabodala keda, e gala bisikaili la tokwabilia wa bogi. \v 9 Baisa tuta kaina matauna isupepuni wala wa lagi kaina ambaisa wala tuwoli kabosupepuni. E makateki wala Debida biwaiya m tomota e kidamwa availa bilagi paila baisa, matauna bilivala kidamwa m tokwabilia bogwa eimamasi. \v 10 E ilagoli matausina saina totuvaluwa deli goli togigasisi makawala laiyoni, saina bikokolasi paila uula komwaidosi wala mina Isireli bogwa einikolaisi tamam tovabodala keda, deli la tokwabilia saina topapeula kabilia. \v 11 E baisa ulo nanamsa, kidamwa igau bukumai komwaidona mina Isireli gulitinidesi metoya pilatala valu bila piliyuwela, kasi bawa kala bidubadu makawala kanakenuva okawolawala, e kidamwa yoku titoulem wala bukukugwai matausina okabilia. \v 12 E bogwa bitabanaisi Debida ambaisa wala isisu e igauga gala binikoli avaka ikikaloubusi, bogwa bitawabogwisi matauna. E gala wala availa bisakaula, kaina matauna kainaga la tokwabilia, komwaidosi bidoumsi wala. \v 13 E kaina goli bisakaula bila bisipepuni avai valu, baisa gala avaka. Da tomotasi komwaidosi bimaiyaisi yuwoyoula bisipwaisi kalila valu bibiaisi bikodidaimisi bilavaisi bila oitayatila. E gala wala avai msomsala valu bisisu baisa odabala koya. Komwaidona biwokuva wala.” \p \v 14 E Abisalom deli komwaidona mina Isireli ikaibigasi, kawasi, “Usai la nanamsa ikalisau Aitopela la nanamsa.” Guyau bogwa leinagi kidamwa gala bibokulaisi Aitopela la nanamsa, mwadaga Abisalom bisilagi wala. \s1 Ilukwaisi Debida e isakaula \p \v 15 Oluvi Usai iluki matausina tolula Sadoki sola Abiata avaka la nanamsa bogwa eiluki Abisalom deli komwaidosi tokwaraiwogala mina Isireli e deli goli avaka la nanamsa Aitopela bogwa leisaiki. \v 16 E Usai isetuwoli la bigatona kawala, “Nanakwa, tuta baisa wala kuwitalaisi biga bilokaia Debida gala bivaiwasisi bogi makwaina wa waya okaboluvapela olawodila, mitaga biluvapelasi Waya Yoridani\f t \ft Bilosi mapilana opilibomatu.\f* tuta makwaina wala. Mapaila matauna deli la tokwabilia gala biyosisi kaina bikatumataisi.” \p \v 17 E Abiata sola Sadoki litusia Yonatani kasitaiyu Aimaasi bogwa eitulotulasi outuwotu mapilana Enirogeli, okaligeila Yerusalem, paila kasi kokola gala magisi tomota bigisaisi matausina avai tuta bisusuvisi ovalu. E natana ula biloula wala biluluki matausina avaka eiviloubusi bulogala, e oluvi matausina bilolosi e bilukwaisi guyau Debida. \v 18 Mitaga kwaitala yam taitala gwadi igisi matausina, e ila iluki Abisalom. Mapaila matausina inanakwasi isuvisi e isipepunisi ola bwala taitala tau tolela Baurim. E kwaitala kala utuwotu opapala la bwala, e ibusisi isipepunisi olopola makwaina. \v 19 E la kwava ikau katubukolela ikatubukoli wodola makwaina utuwotu deli iluvigai kawailuwa odabala, mapaila gala availa bivitoki tolosila avai vavagi. \v 20 Abisalom la tosikwawa imaisi wa bwala makwaina e ikatupoiyaisi minana kawasi, “Ambaisa matausina Aimaasi sola Yonatani ke?” \p E minana ivitakauloki kawala, “Bogwa leiluvapelasi wa waya.” \p E tosikwawa isisavalisi paila matausina mitaga gala wala ibanaisi, mapaila ikaimilavausi ilosi Yerusalem. \v 21 Avai tuta tosikwawa bogwa eisilavaisi, Aimaasi sola Yonatani isunapulasi metoya outuwotu e ilosi isolaisi baisa guyau Debida. Matausina ilukwaisi ammakawala Aitopela la nanamsa baisa matauna, deli ilukwaisi kawasi, “Kunanakwasi kuluvapelasi wa waya.” \v 22 Mapaila Debida deli la tokwabilia ivitouulasi iluvapelasi Waya Yoridani, e avai tuta eikikivi visiga komwaidosi wala bogwa eiluvapelasi. \p \v 23 Avai tuta Aitopela igisi la nanamsa gala wala ibokulaisi, e ikatubiasi la ase, isila e ikaimilavau ola valu tatoula.\f u \ft Kugisi 2 Sml 15.12.\f* E avai tuta bogwa eikiduwosisii avaka komwaidona pikolela wowola e ibuligigi kaiyola titoulela e ikaliga. Matauna ibakwaisi okasi laka veyala. \p \v 24 Avai tuta Debida bogwa isakaila valu Maanaim, e tuta makwaina wala Abisalom deli mina Isireli iluvipeilisi Waya Yoridani. \v 25 (E Abisalom bogwa isaili Amasa bivigaki kasi tokugwa tokwabilia kaimapula Yowabi. E Amasa tamala Yetera guma Isimeili, e inala Abigeili. E minana Abigeili bodala Seruya e tumasi Naasa. E Seruya latula matauna Yowabi.) \v 26 E Abisalom deli la tokwabilia isailisi kasi kabeikau mapilana valu Giliadi. \p \v 27 Avai tuta Debida ivalapula ovalu Maanaim e kasitaitolu tomota eibodasi matauna. E matausina Sobi Neyasa latula tolela Raba mapilana Amoni, deli Makira Amiela latula, tolela Lodebara, e deli Basilai tolela Rogelim mapilana Giliadi. \v 28-29 E imiakaisi kailuya, kulumoya, moi, deli goli kasi kalaga Debida deli la tomota, makawala witi, bali, towamata, kawailuwa kwegubugabu, bini, pempem, kitorina, yuvayavila, pwapwa deli goli navilesi sipi. E inikolaisi Debida deli la tomota saina kasi molu deli kasi daka, e tuvaila kasi somata eililoulasi olawodila. \c 18 \s1 Ikalisauwaisi Abisalom e ikatumataisi \p \v 1 Guyau Debida ivaguguli la tomota boda kwaitala e ivili matausina ilosi osi boda kasi bawa tailakatuluwotala e ivilivau mabudosina ilosi osi boda kwekikekita kasi bawa tailakatutala, e tokugwa inagi kumatoula paila bikaraiwogaisi mabudosina. \v 2 E oluvi iwitali matausina osi boda budovakaveka kwaitolu wala, e Yowabi, deli Yowabi bodala Abisai, deli Itai guma Gata, matausina kasitaitolu si kumatoula makwaisina boda kwaitolu. E guyau iluki la tomota kawala, “Yeigu titoulegu deli bitalosi.” \p \v 3 Mitaga ivitakaulokaisi matauna kawasi, “Yoku gala ibodaim deli bitalosi. Ka, omitasi tilaula yoku kammwaleta wala makawalaga yakamaisi kama bawasi 10,000. E gala avaka kala tuwoli baisa matausina kada tilaulasi kidamwa yakamaisi komwaidomasi katovilasi kasakaulasi, kaina goli mabila bikatumataimasi, kidamwa yoku gala deli yakamaisi. Kala bwaina mokwita yoku bukusim ovalu e bukuwitali pilasi biuwokaiamasi.” \p \v 4 E guyau ivitakauloki matausina kawala, “Yeigu bavagi wala avaka kudokaisi bwaina.” E itokaia ila itopituki kalapisila e igigisi bwadala eidadelisi ilolosi osi boda makwaisina, budovakaveka tomotala kasi bawa lakatuluwotala e budokikekita tomotala kasi bawa tailakatutala. \v 5 Matauna ikaraiwogi Yowabi, Abisai deli Itai, kawala, “Pailaga agu kwamaiaba, gala bukuyogagaisi matauna totubovau Abisalom.” E komwaidona tokwabilia ilagaisi makwaina karaiwaga isaiki baisa matausina kumatoula. \p \v 6 Debida la tokwabilia ilosi oyosewala valu e ikabiliasi deli mina Isireli oudilela Epereim. \v 7 Debida la boda ikalisauwaisi mina Isireli, e saina kwaiveka kalisewa, paila oyamla makwaina ikatumataisi tomota kasi bawa 20,000. \v 8 Kabilia bogwa isumgoya mapilana valu, e mebawa ikatumataisi olawodila e galaga ibawasi ikatumataisi okabilia. \p \v 9 E saina nanakwa Abisalom iboda taivila Debida la tokwabilia. E Abisalom eisisila otapwala miuli, e tutala minana ila osikowala kaitala yawa kaiveka e Abisalom pwanetala ikasikola osisila. Minana miuli isaitaula wala e iligaimgwa Abisalom ikikanekukwa wala. \v 10 Taitala Debida la tokabilia igisi matauna e ikamituli baisa Yowabi, kawala, “Tomoya, yeigu agisi Abisalom ikikanekukwa osisila yawa.” \fig Abisalom pwanetala ikasikola osisila kweisila|src="Vallotton 1001809" size="col" copy="(2SA 18.9) Absalom in tree " ref="18.9" \fig* \p \v 11 Yowabi ivitakauloki matauna kawala, “Kidamwa lokugisi, e avaka paila gala kukwatumati otukolela? Kala yam yeigu titoulegu basakaim kwailuwotala siliba deli yatala palitula.” \p \v 12 Mitaga tau matauna ivitakaula kawala, “Kidamwa goli bukusakaigu lakatuluwotala siliba mitaga galaga basaili yamagu baisa guyau latula. Komwaidomasi bogwa kalagaisi avaka guyau eisakaimi kami karaiwaga - yoku, Abisai deli Itai, kawala, ‘Pailaga agu kwamaiaba, gala bukuyogagaisi matauna totubovau Abisalom.’ \v 13 Ka, kidamwa yeigu bakoulovi guyau e bakatumati Abisalom, guyau bogwa wala bilagi bulogala - matauna goli ililagi wala bulogasi vavagi komwaidona - e yokuga gala bukukolaigu.” \p \v 14 Yowabi ilivala kawala, “Yeigu gala bayomadi ulo tuta deli yoku!” Matauna ikau kaitolu kaiyala e ikovi kukula Abisalom e tuta matutona igau wala tomomova eikikanekukwa osisila yawa. \v 15 E tailuwotala Yowabi la tokwabilia ivaulaisi Abisalom ikatumataisi matauna. \v 16 Yowabi ikaraiwogi biyuvaisi tauya paila bisilibodaisi yowai, e la tokwabilia matausina ikaimilavausi metoya obwakavila mina Isireli. \v 17 Ikauwaisi Abisalom wowola ilavaisi ila omlopu poninawonaku olawodila e ikauwaisi dakuna saina guloveka itumasi. Komwaidona mina Isireli isakaulasi, taitala taitala ila ola valu titoulela. \p \v 18 Igau tommovala, Abisalom eikaliai kwaitala kaboluluwai paila titoulela isisu Guyau la Itayatila. Paila uula tokubukwabuya wala, e mapaila gala isim pesila\f v \ft Mitaga bukugisi 2 Sml 14.27.\f* gagabila bikititaili dalela. Mapaila idoki makwaina yagala titoulela, e metoya wa tuta makwaina e leima lagaila, tomota idokaisi yagala “Abisalom kala Kaboluluwai”. \s1 Ilukwaisi Debida paila Abisalom la kaliga \p \v 19 E Aimaasi matauna Sadoki latula ikaibiga baisa Yowabi kawala, “Mwa! Kutugwalaigu basakaula bauyoki guyau bulogala bwaina paila Guyau Yaubada bogwa eikoli matauna metoya baisa kala tilaula.” \p \v 20 E Yowabi ikaibiga kawala, “Gala! Lagaila gala wala avai bulogala bwaina bukulau. Igau wala avai yam ibodi bukulau biga, mitaga gala lagaila, paila guyau latula leikaliga.” \v 21 E oluvi matauna iluki la ula guma Sudani kawala, “Mwa! Kula kuluki guyau avaka bogwa eigisaki matam.” E la ula matauna ikavagina omatala, e oluvi isakaula ila. \p \v 22 E matauna Aimaasi ikominimani kawala, “Kuligaiwa, gala wala avaka. Kutugwalaigu balau bulogala makwaina.” \p E Yowabi ikatupoi matauna kawala, “Ki, latugu, avaka uula magim bukuvagi baisa? Yoku gala wala bukukwau kam mapu paila baisa.” \p \v 23 E Aimaasi ikaibiga tuvaila, kawala, “Desi wala! Yeigu magigu wala bala.” \p E Yowabi ikaibiga, kawala, “Bogwa bwaina. Kula.” E mapaila Aimaasi isakaula ila okedala Yoridani oitayatilela, e saina nanakwa ikalisau matauna ula. \p \v 24 E Debida isiwala okabala matabudona oluwalaisi kwaiyu kalapisilela valu, kwaitala oyosewala valu e kwaiyuwela olopola valu. E taitala tokaivala okalila valu itotu odabala kalapisila e iyamati kadumalaga. E matauna igigisa e bogwa igisi taitala tau isisakaula kaduwonaku. \v 25 E tokaivala matauna ivitali e ilukwaima guyau, e guyau ikaibiga, kawala, “Kidamwa matauna kalamwaleta wala isisakaula, eimai bulogala bwaina.” E tosakaula matauna bogwa leima katitaikina. \p \v 26 E oluvi tokaivala matauna igisi taitala tuvaila eisisakaula kalamwaleta wala leima, e ivitali matauna ilukwaima toyamata kalapisila kawala, “Kugisi taitala tuvaila eisisakaula kalamwaleta wala leima.” \p E guyau ivitakauloki tokaivala kawala, “Tau matauna tuvaila wala imai bulogala bwaina.” \p \v 27 E tokaivala matauna ikaibiga kawala, “Bogwa lagisi matauna eimaibogwa la kaisakaula makawala Aimaasi.” \fig Tokaivala|src="HK 00227" size="col" copy=" soldier " ref="18.25" \fig* \p E guyau ikaibiga kawala, “Matauna tau bwaina, e mapaila bogwa leimai bulogala bwaina.” \p \v 28 E Aimaasi ibigibwaili guyau. Ikapusi opwaipwaia ikanaiki vitakola omatala matauna, e ikaibiga, kawala, “Kala yakaula Guyau m Yaubada, matauna bogwa leisakaim m tomgwaga odubasi tomota availa availa matausina tokominimani mwada bipakaisi m guyau.” \p \v 29 E guyau ikatupoi matauna kawala, “Ki, totubovau matauna Abisalom bwaina wala ke?” \p E Aimaasi ivitakauloki kawala, “Tomoya, avai tuta m tosikwawa Yowabi iwitalaigu, e agisi tomota saina iuwoluluwaisi e mitaga gala wala anikoli avaka baisa.” \p \v 30 E guyau ikaibiga kawala, “O kula kutowa baisa.” E matauna ivalova ila itowa baisa. \p \v 31 E oluvi ula matauna guma Sudani iviloubusi e ikaibiga baisa guyau kawala, “Mwa! Ulo guyau, yeigu lamai bulogala bwaina. E lagaila Guyau bogwa eisakaim m tomgwaga baisa odubasi komwaidosi availa availa tokominimani mwada bipakaimsi.” \p \v 32 E guyau ikatupoi, kawala, “Ki, totubovau matauna Abisalom bwaina ke?” \p E matauna ivitakauloki kawala, “Tomoya, mwada avaka eikaloubusi baisa matauna leikaloubusi makawala baisa komwaidosi kam tilaula, e deli baisa availa availa eikominimanisi mwada bipakaimsi.” \p \v 33 E guyau saina ikalisau la ninamwau. E imwena ila matabudona opapala kadumalaga ikapwali la koku. E deli vilamla ila, kawala, “O latugʹo! Latugu Abisalomʹo. Abisalom latugwʹe. Mwadaga yeigu kaimapum bakaligʹe. O latugwʹe! Abisalom latugʹo!” \c 19 \s1 Yowabi ikavilaki Debida \p \v 1 E Yowabi ilagi mwada guyau Debida eiuvalam deli eikavinavina paila Abisalom. \v 2 E mapaila kala mwasawa tomgwaga ikivili eila ninamwau baisa komwaidosi Debida la tokwabilia wa yam makwaina, paila bogwa eilagaisi guyau eiuvalam paila latula. \v 3 E matausina ikaimilavausi ovalu gala mogega, makawala tokwabilia matausina deli kasi mmosila avai tuta eisakaulasi metoya okabilia. \v 4 E guyau ikapoli migila e ivalam peula deli ikavinavina kawala, “O latugu! Latugu Abisalom! Abisalom latugu!” \p \v 5 E Yowabi ilokaia guyau ola bwala iluki matauna kawala, “Ka, lagaila bogwa lokuyomsili m tokwabilia, matausina goli eikolaisi m momova deli si momova litumwa tauwau deli vivila, e m kukova deli goli minasina m ula lokuvigaki makawala m kukova. \v 6 Yoku kutavilevi matausina eiyebwailimsi e kupilasiga matausina eivigakaimsi tokukolosi yoku! E yoku lokuyomitali nanom mwada m kumatoula deli m tokwabilia gala wala dimlesi baisa yoku. E ulo gigisa makawala yoku bukumwasawa kidamwa Abisalom bisisu tomomova lagaila e komwaidomasiga bakakaligasi wala. \v 7 Mapaila kula kukwatigam luposi m tokwabilia. Ka, akatotila omatala Guyau - kidamwa gala bukuvagi makawala, e nabwaia kaukwau gala wala taitala matausina bisikailimsi. Kaina goli lokubodi bidubadu kabosilagi om tuta tomomova, mitaga makwaiwena kabosilagi bikalisau makwaisina.” \v 8 E oluvi guyau itokaia ila isili okalapisilela valu. La tokwabilia ilagaisi matauna eisisu baisa, e komwaidosi ilokaiasi isiulaisi isipataisi matauna. \s1 Debida ivitouula mwada bikaimilavau Yerusalem \p E makateki komwaidona mina Isireli ibutugeyaisi isakaulasi ilolosi taitala taitala osi bwala titoulesi. \v 9 E viloumwaidona valu ivitouulasi ikominimanisi baisa taitala taitala, kawasi, “Guyau Debida ikatumovaidasi metoya kada tilaulasi. Ikolaidasi metoya mina Pilisitia, mitaga tuta baisa bogwa eisakaula metoya Abisalom e isilavi vilouveka. \v 10 Leitabulamaisi matauna Abisalom paila da guyausi, mitaga matauna bogwa eikatumataisi okabilia. Avaka paila gala availa bivigikoni bikaimilivau guyau Debida?” \p \v 11 E guyau Debida ilagi bulogala avaka mina Isireli eililivalaisi. Mapaila iwitali tolula Sadoki sola Abiata bisalaisi guyau la biga baisa tokugwa, e bilivalasi, kawasi, “Guyau eikaibiga, ‘Avaka paila yokomi bukuvabodasinim bukupilasaigusi bukukwaimilivauwaigusi ogu ligisa? \v 12 Yokomi goli veyagwa, dalegu tatougu yokomi. Avaka paila yokomi bukuvabodasinim paila bukukwaimilivauwaigusi?? ?? \v 13 E Debida tuvaila iluki kasitaiyu matausina bisalaisi la biga baisa Amasa, e bilivalasi, “Guyau kawala, ‘Mwa! Yoku vaiyogula. Ka, metoya tuta baisa bavigakaim yoku bukukwaraiwogi tokwabilia komwaidona paila bukukwaimapu Yowabi. Ibodi Guyau bikatumataigu kidamwa gala bavagi baisa!’” \v 14 E komwaidona tokwabilia mina Yuda itavili ninasi avaka Debida la biga, e iwitalaisi biga baisa matauna deli komwaidona la tosikwawa bikaimilavausi. \p \v 15 E guyau ikaimilavau e ibodi tokwabilia mina Yuda wa Waya Yoridani, availa availa matausina leimaisi Giligali\f w \ft Guyau Debida deli la tokwabilia isisuaisi katitaikina waya mapilana opilibomatu, mitaga mapilana Giligali katupovila metoya wa waya mapilana opilikwaibwaga wala.\f* paila bivakwabwaisi biluvipeilisi wa waya. \p \v 16 E tuta matutona wala matauna Simei guma Beniamina latula Gera matauna tolela Baurim ikalubeigoguna ila Waya Yoridani paila bibodi guyau Debida. \x - \xo 19.16 \xt 2 Sml 16.5-13\x* \v 17 E matauna ilau deli lakatuluwotala tokwabilia metoya odalela Beniamina. E Siba, matauna Saulo dalela la touwata, tuvaila imaisi deli litula tailuwotala tailima deli tailuwoyu la towotetila, ilobogwasi Waya Yoridani e oluviga guyau leiwa. \v 18 Matausina iluvipeilisi waya paila bivakwabwaisi guyau la boda biluvipeilisi piliyuwela e deli bivagaisi wala avaka guyau magila. \s1 Debida imitukwaii Simei \p Tuta matutowena guyau ikatubaiasa paila biluvapela bila mapilana ewaiwa, e Simei ima ikapusi opwaipwaia omatala matauna. \v 19 E ikaibiga, kawala, “Mwa! Ulo guyau, akoma lopom, anigadaim bukulumwelavi ulo sula avaka bogwa lavagi,\f x \ft Kugisi 2 Sml 16.5-14.\f* wa yam makwaiwena lokusilavi Yerusalem. Taga bukusisii m gibuluwa baisa yeigu, deli taga kuninamsi tuvaila paila baisa. \v 20 Ka tomoya, bogwa anikoli lavagi sula, e baisa uula yeigu tomaibogwa metoya dala madilana opiliyavata. Ka guyau, lagaila lama kidamwa babodaim.” \p \v 21 E Abisai matauna Seruya latula ikawota kawala, “Ibodi wala Simei bitakatumataisi lagaila, paila uula eibuloti matauna Guyau Yaubada leinagi eiguyau.” \p \v 22 Mitaga Debida iluki Abisai sola tuwala Yowabi kawala, “Wo! Tauwau - ki, kudokaisi bukuvayouligusi ke? Kaina kudokaisi bukutilaulasi baisa yeigu yam lagaila ke? Ka, yeigu agumwaleta tuta baisa laguguyau baisa mina Isireli, e gala ibodi taitala guma Isireli bitakatumataisi yam lagaila.” \v 23 E Debida iluki Simei kawala, “Mwa! Ka, yeigu balukwaim, gala wala availa bikatumataim.” \s1 Debida imitukwaii Mepiboseti \p \v 24 Oluvi Mepiboseti matauna Saulo tabula, imakaia bibodi guyau. E matauna kaikela gala iwini, kala gabula gala itabuboti e tuvaila kala kwama gala wala iwini metoya makwaina tuta guyau eisilavi Yerusalem e ila avai tuta wala ola kaimilavau metoya ola tomgwaga. \x - \xo 19.24 \xt 2 Sml 9.1-13; 16.1-4\x* \v 25 Avai tuta Mepiboseti iviloubusi metoya Yerusalem paila bibodi guyau, e guyau iluki matauna kawala, “Mwa, Mepiboseti! Yoku gala deli yeigu talosi. Avaka paila ke?” \p \v 26 E matauna ivitakauloki kawala, “O guyau, bogwa lokunikoli yeigu togoria. Aluki ulo touwata bikatubiasi ulo ase ibodi basila e basisakaula deli yoku, mitaga matauna ikoulovi ulo biga. \v 27 E guyau, eisipulokaim tuvaila paila yeigu, mitaga yoku makawala wala Yaubada la anelosi, mapaila kuvagi wala avaka kudoki bwaina. \v 28 Mwa guyau! Komwaidona tamagu veyala ibodi wala bukukwatumati, mitaga yoku lokutugwalaigu tuta komwaidona lakamkwam om kwabokamkwam. E yeigu gala isim agu yeiwau banigada paila avaka tuvaila magigu metoya baisa yoku guyau.” \p \v 29 E guyau ivitakauloki kawala, “Desi, taga kuyokakapisi. Yeigu bogwa laninamsi mwada yoku som Siba ibodi bukuvilaisi Saulo bigukeyala.” \p \v 30 E Mepiboseti ivitakauloki kawala, “Kuligaiwʹo, desi wala. Siba biyosi komwaidona. Wa guyau, kuligaiwa wala yakida yoku! Ka bogwa kukwaimilavau lokumakaiagu tomomova.” \s1 Debida imitukwaii Basilai \p \v 31 Basilai matauna tolela Giliadi tuvaila ima metoya Rogelim deli ilokaia guyau, e kasitaiyu iluvapelasi mapilana Waya Yoridani. \x - \xo 19.31 \xt 2 Sml 17.27-29\x* \v 32 E Basilai bogwa eitomoya, kala taitu iboda kweluwolima kweluwotolu. Matauna saina bidubadu la guguwa, e leisaiki guyau kʹala matutona eisisu Maanaim. \v 33 E guyau ikaibiga baisa matauna, kawala, “Kumakaiagu bitala Yerusalem baisa bitasisu.” \p \v 34 Mitaga Basilai ivitakauloki kawala, “Mwa! Ulo guyau, yeigu ulo tuta bogwa eikukupi. Avaka uula bitala Yerusalem? \v 35 Yeigu agu taitu iboda kweluwolima kweluwotolu, e gala avai vavagi biyomwasalaigu tuvaila. Ka, gala wala sitana akamkoni kakamwenala avaka lakamkoma, lammom, e deli gala wala alilagi kaigasi tousiwosi. Ka, ulo guyau, yeigu bayomwauwaim wala. \v 36 Yeigu gala wala ibodaigu bakau mapugu kwaiveka. E mapaila bitala wala Waya Yoridani opiliyuwela e baisa bitataloi. \v 37 E oluvi kaina bukutugwalaigu bakaimilavau ogu valu e baisa bakaliga katitaikinesi kasi laka veyagwa. E ka, guyau, mataunaga latugu Kimam. Matauna bukulau bukusisii, e bukuvigaki avaka kudoki bwaina paila matauna.” \p \v 38 E Guyau ivitakauloki kawala, “Bwaina wala, matauna bogwa balau, e bavigaki matauna avaka magim. E tuvaila, bogwa bavagi paila yoku avai vavagi bukunigada.” \v 39 E oluvi Debida deli komwaidosi la tokwabilia iluvapelasi Waya Yoridani.\f y \ft Ilosi mapilana opilikwaibwaga.\f* E guyau iviyuwoli Basilai e ibigibwaili matauna, e Basilai ikaimilavau ola valu. \s1 Mina Yuda deli mina Isireli ikominimanisi paila guyau \p \v 40 Avai tuta guyau bogwa eiluvapela komwaidona tokwabilia mina Yuda deli mabila tokwabilia mina Isireli eibokulaisi matauna. E isaitaula ila mapilana Giligali e Kimam deli wala ilosi. \v 41 E oluvi komwaidosi mina Isireli ilokaiasi guyau e ilukwaisi matauna kawasi, “Mwa! Ma guyausi, avaka paila tuwamaiasi matausina mina Yuda idokaisi mwada matausina wala ikwani bilauwaimsi e bibokulaimsi deli litumwa e deli m tokwabilia avai tuta bukuluvipeilisi Waya Yoridani?” \p \v 42 Mina Yuda ivitakaulokaisi kawasi, “Lakavagaisi makawala paila guyau matauna taitala yakamaisi. Mapaila avaka paila bivigaki mi gibuluwa? Ka, matauna gala eititakuni kamasi kaina isakaimasi avai vavagi.” \p \v 43 E mina Isireli imapwaisi kawasi, “Kaina goli matauna taitala yokomi, mitaga yakamaisi kakalisauwaimi, paila yakamaisi ma dalasi dililuwotala yokomiga dilatala wala. Avaka paila kukwakululaimasi? Gala bukulumwelavaisi kidamwa yakamaisi lakalivalabogwasi mwada bakakaimilivauwaisi guyau!” \p Mitaga mina Yuda saina tokauwaileku, gala makawala mina Isireli. \c 20 \s1 Seba la kosomapu \p \v 1 Baisa makawala eikaloubusi olumoulela Giligali, taitala tau gala dimlela yagala Seba matauna Bikari latula, odalela Beniamina. Matauna iyuvidou metoya otauya, e ikawota kawala, “Tavabwaisi Debida! Gala magidasi bitabokulaisi matauna! Tauwau mina Isireli, bitalosi oda valusi!” \x - \xo 20.1 \xt 1 Gwe 12.16; 2 Lil 10.16\x* \v 2 Mapaila mina Isireli iligaimwaisi Debida e ilokaiasiga Seba ilosi. Mitaga mina Yuda ikamiabaisi e ibokulaisi Debida metoya wa Waya Yoridani ilosi Yerusalem. \p \v 3 Avai tuta Debida bogwa eiviloubusi ola ligisa olumoulela Yerusalem, e matauna ivakoli minasina naluwotala la ula ivigaki makawala la kukova eiligaim biyamataisi ligisa e ilau kwaitala bwala ikobudoki minasina. Matauna imitukwaii tuta komwaidona, mitaga gala imisii minasina. Matauna ikokikiti wala minasina baisa osi momova komwaidona, makawala kakau. \x - \xo 20.3 \xt 2 Sml 16.22\x* \p \v 4 E guyau iluki Amasa kawala, “Kudou komwaidona tomotala Yuda kukoguguli e oluviga biyam nabwaia kumai matausina bisigugulasi baisa.” \v 5 Amasa ila paila bidou matausina, mitaga gala ikaimilavau makawala guyau la tuta leisaili. \v 6 Mapaila guyau iluki Abisai kawala, “Seba bogwa biyomwauwaidasi bikalisau avaka Abisalom leivagi. Kukwau ulo tokabilia e kubokavilaisi matauna, kidamwa gala matauna biyouli mimilisi valu kalisi kwepapeula e bisakaula metoya baisa yakidasi.” \v 7 Mapaila Yowabi la tokabilia, matausina guyau kala toyamata, toyo komwaidona sesia tokabilia isilavaisi Yerusalem deli Abisai e ibokavilaisi Seba. \v 8 Avai tuta matausina eisakailasi dakuna kwaiveka mapilana Gibioni, Amasa ibodi matausina. Tuta makwaina Yowabi bogwa eikatubaiasa eisikam guguwala kabilia, e la kema itasagi okuvalila. Avai tuta imakaia, e kema makavina isunapula. \v 9 Yowabi iluki Amasa, kawala, “Lubaigu, ammakawam?” e iyosali yamala kakata iyosi kala gabula mwada biviyuwoli matauna. \v 10 E Amasa gala wala ininamsi paila kema makavina Yowabi iyosi mweyayuwela yamala, e Yowabi ibasi Amasa olopola, e sileula iduuyeila ila opwaipwaia. E otukolela wala ikaliga, e Yowabi gala wala ibodi bibisivau. \fig Ibasi Amasi olopola|src="LB00202" size="col" ref="20.10" \fig* \p Oluvi Yowabi deli bodala Abisai ibokavilaisi Seba. \v 11 E taitala Yowabi la tokabilia itoli katitaikinela Amasa wowola e ikaigaveka kawala, “Availa availa yokomi si tokabilia Yowabi sola Debida kubokulaisi Yowabi!” \v 12 Amasa wowola ikanukutukoti wala buyavila, e tomata minana ikanuwalai wala keda. Avai tuta matauna Yowabi la tokabilia igisi komwaidona tomota eiuvayeitasi, ibititani tomata minana ilau osiusiula keda, e iyouluma. \v 13 Avai tuta bogwa eikauwaisi tomata minana eimoiyaisi opapala keda, komwaidona tomota ibokulaisi Yowabi bibokavilaisi Seba. \p \v 14 E Seba isuki komwaidona dala Isireli si valu e ima ovalu Eibeli Beti Maaka, e komwaidona Bikari dalela itogugulasi gulitinidesi e ibokulaisi matauna isuvisi ovalu. \v 15 E Yowabi la tokabilia inakaigalaisi Seba leisuvi baisa, e mapaila matausina ilosi ileiyasi valu ilepataisi. Matausina ikelaisi pwaipwaia ikogugulaisi opapala kalila e tuvaila ikelaisi kaikela kalila valu paila bikokubali bikapusi. \v 16 E natana vivila nakabitam isisu ovalu makwaina ikawota metoya okalila valu kawala, “Kulagaisi tauwau! Kulagaisi! Kulukwaisi Yowabi bimakaiagu yeigu magigu bakabigatona.” \v 17 E Yowabi ilokaia, e minana ikatupoi matauna kawala, “Ki yoku Yowabi ke?” \p E matauna ivitakauloki kawala, “E, mayeigula.” \p E minana ikaibiga kawala, “Mwa kunakaigalaigu.” \p E matauna ivitakauloki kawala, “E laligalega.” \p \v 18 E minana ikaibiga kawala, “Omitibogwa bigivakalela valu eikaibiga kawala, ‘Bitasuki valu Eibeli, bogwa wala bikatumatila’ - e, makala pataga matausina leiuvagaisi. \v 19 Ma valusi viloutala vilouveka, mavilouna viluwela vakota deli kamaiaba olumoulela Isireli. Avaka paila magim bukukwatudidaim mavilouna? Ki, magim bukuyogagi avaka la vavagi Guyau ke?” \p \v 20 Yowabi ivitakauloki kawala, “Wei, gala goli! Yeigu gala wala bakatudidaimi kaina bayogagi mi valu! \v 21 Baisa gala kaninamsaisi makawala. Ka, taitala tau yagala Seba matauna Bikari latula, matauna tolela Epereim mapilana wa koya, e matoulela leivitouli kosomapu guyau Debida. E matauna wala kalamwaleta bukuyosisi bukumiakaigusi e yeigu bayoula bakaimilivau tomota balau.” \p E minana ikaibiga kawala, “Pwanetala bakalavaisi odabala kali biwokaiami.” \v 22 E minana ilokaia tomota ovalu iluki e matausina ikapitunaisi kaiyola Seba e ilavaisi pwanetala ilokaia Yowabi. E matauna iyuvi tauya kabotuvatusi paila la tokabilia bisilavaisi valu, e matausina ikaimilavausi osi valu. Yowabi ikaimilavau Yerusalem ilokaia guyau Debida. \s1 Debida la tokwaraiwaga \p \v 23 E Yowabi matauna Isireli tokabilia si kumatoula. E Benaia matauna Yeoyada latula kasi tokaraiwaga Debida kala toyamata. \v 24 Adoniram matauna tokaraiwogala mina katupipi towotetila. Yeosepata matauna Ailudi latula isim la koni biyamati giniginila liliula valu. \v 25 Seva matauna karaiwaga kala togini; Sadoki sola Abiata matausina tolula, \v 26 Ira tolela Yairi tuvaila taitala Debida la tolula. \c 21 \s1 Saulo dalela ikatumataisi \p \v 1 Ola tuta Debida eiguguyau e molusaula itokaia kala kaduwonaku iboda kwaitolu taitu. Mapaila Debida ikatupoi Guyau paila baisa, e Guyau ikaibiga kawala, “Ka Saulo deli litula bogwa eisulasi eikatumataisi; matauna eikatumati tomotala Gibioni.” \v 2 (E tomotala Gibioni matausina gala mina Isireli mitaga matausina boda kwekikekita wala mina Amora mabudona goli mina Isireli bogwa leikatotilasi paila bikolaisi, mitaga Saulo ivigikoni mwada bimtuli matausina paila uula la salau saina minimani paila la tomota mina Isireli deli mina Yuda.) \x - \xo 21.2 \xt Yos 9.3-15\x* \v 3 Mapaila Debida ikoguguli tomotala Gibioni e iluki matausina kawala, “Ki, avaka ibodi bavagi paila yokomi ke? Ka, yeigu magigu bamapu sula makwaisina leivagaisi baisa yokomi, e yokomiga bukumitukwaiyaisi Guyau la tomota.” \p \v 4 Matausina ivitakaulokaisi kawasi, “Ma kominimanisi baisa Saulo deli litula gala ibodi bakakimanumsi metoya siliba deli goula, e gala magimasi bakakatumataisi taitala guma Isireli.” \p Debida ikatupoi matausina kawala, “Avakaga kudokaisi ibodi yeigu bavagi paila yokomi?” \p \v 5 Matausina ivitakaulokaisi kawasi, “Saulo magila bikatudoumwaimasi wala e gala taitala bisisu tomomova ambaisa olopola Isireli. \v 6 Mapaila kusakaimasi tailima taiyu tauwau metoya odalela, e bakakatumataisi matausina bakasagaisi omatala Guyau mapilana Gibia, mavilouna la valu Saulo, matauwena Guyau leinagi leiguyau.” \p E guyau ivitakauloki kawala, “Yeigu bakasali matausina oyumami.” \p \v 7 Mitaga paila uula matauna sola Yonatani ibigasi katotila oyagala Guyau, e mapaila Debida ikoli Yonatani latula Mepiboseti matauna Saulo tabula. \x - \xo 21.7 \xt 1 Sml 20.15-17; 2 Sml 9.1-7\x* \v 8 Mitaga matauna iyosi Amoni sola Mepiboseti, matausina Risipa litula minana Aiya latula eiuni metoya baisa Saulo, tuvaila iyosi tailima litula Merabi minana Aiya latula; matausina tumasi yagala Adiriela matauna Basilai latula, tolela Meola. \x - \xo 21.8 \xt 1 Sml 18.19\x* \v 9 E Debida iyosi isaiki mina Gibioni, e matausina isagaisi wa koya omatala Guyau - e komwaidosi wala kasitailima kasitaiyu ikaligasi gulitinidesi wala. Matausina si kaliga otutala eisiulasi tayoyuwa paila bali. \p \v 10 E Saulo la ula eivigakiga makawala la kwava yagala Risipa minana Aiya latula, ikau la saigala ikaliiki la buliyoyova oraibwaga ambaisa tomata eikikanakaisi, e kala kaduwonaku minana la sisu baisa, tayoyuwa eivitouula iuvalutu goli ilʹo ikalapula katubugibogi. Otutala yam minana biyobutu mauna nayoyowa taga bikomasi uwosi tomata minasina, e wa bogi bibokavili mauna nabubolodila. \p \v 11 Avai tuta Debida bogwa inakaigali Risipa avaka bogwa leivagi, \v 12 matauna ila ikau totuwanesi Saulo sola latula Yonatani metoya baisa mina Yabesi mapilana Giliadi. (Matausina bogwa eiveilauwaisi makaisina metoya obikubaku olumoulela Beta Sani, ambaisa mina Pilisitia leisagaisi uwosi wa yam makwaina leikatumataisi Saulo wa Koya Gilibowa.) \x - \xo 21.12 \xt 1 Sml 31.8-13\x* \v 13 Debida ikau totuwanesi Saulo sola Yonatani e deli ikaugoli wala totuwanesi matausina tailima taiyu tauwau leisagaisi deli. \v 14 Oluvi ibakwaisi totuwanesi Saulo sola Yonatani olumoulela kala laka Kisa matauna Saulo tamala, ovalu Sela oviluwela Beniamina, e makawala guyau bogwa eikaraiwogi, ivagaisi komwaidona makawala. E oluvi Yaubada imapu si nigada paila si valu. \s1 Kabilia oluwalaisi Isireli deli Pilisitia \p \v 15 E kwaitala kabilia tuvaila itokaia oluwalaisi mina Pilisitia deli mina Isireli, e Debida deli la tokabilia ilosi ikabiliasi deli mina Pilisitia. E kwaitala tuta okawakali Debida isomata. \v 16 E taitala tau kala vakaila makawala mabudona dokanikani dalesi yagala Isibibenobi, matauna iiyosi kaitala kaiyala tanumnumta barasi kala mokaila iboda makawala kwaitala peiwaga deli okuvalila isipu kaitala la kema kaivau, e la nanamsa idoki bikatumati Debida. \v 17 Mitaga Abisai matauna Seruya latula ima ipilasi Debida, iyosi matauna, e ikatumati. Oluvi Debida la tokabilia ilukwaisi Debida bibiga katotila paila gala tuvaila bila okawakali deli matausina. Matausina ikaibigasi kawasi, “Yoku Isireli la pikwaku, e gala magimasi bakakitumowaimsi.” \x - \xo 21.17 \xt 1 Gwe 11.36; Sam 132.17\x* \p \v 18 E bogwa eim lumweitala kwaitala kabilia itokaia deli mina Pilisitia mapilana Gobi, wa tuta matutona Sibekai matauna tolela Usa ikatumati taitala mabudona dalesi dokanikani yagala Sapa. \p \v 19 Oluvi kwaitala kabilia tuvaila deli wala mina Pilisitia mapilana Gobi, e Elanani matauna Yairi latula guma Bedeliem ikatumati Golaiati tolela Gata. Matauwena la kaiyala kala poupou makawala kaitala kaisilolia. \p \v 20 E tuvaila wala kwaitala kabilia itokaia mapilana Gata, e baisa isisu taitala tuvaila matausina dokanikani mbwailila kabilia. Matauna yamala kweyakakata deli kweyakikiwama misikwaikwela kala bawa kweyalima kweyatala e tuvaila kaikela makawala kweyakakata deli kweyakikiwama kweyalima kweyatala misikwaikwela. \v 21 Matauna iyokoli mina Isireli, e Yonatani matauna Samma latula Debida bodala, ikatumati matauna. \p \v 22 E matausina kasitaivasi wala dalesi mabudona dokanikani mapilana Gata, e Debida deli la tokabila ikatumataisi matausina. \c 22 \s1 Debida kala wosi paila la tomgwaga \p \v 1 E avai tuta Guyau ikoli Debida metoya oyamala Saulo e deli goli metoya oyumasi ituwoli tilaula, e Debida iwosi mapilana wosi baisa Guyau. \fig Wosila tomgwaga|src="HK 00188" size="col" copy=" Musical instruments " ref="22.1" \fig* \b \q1 \v 2 Guyau matauna agu taboda. \q2 Matauna agu taboda, makawala bolela kabilia kwaipeula. \q1 \v 3 Ulo Yaubada matauna agu taboda, \q2 e kidamwa bisikailigu, gala wala basilagi, \q1 Itabodaigu makawala vayoula. \q2 Itabodaigu e gala wala basilagi. \q1 Matauna agu tokwala. \q2 Itabodaigu deli ikolaigu metoya togigasisi. \q1 \v 4 Adou baisa Guyau, \q2 e matauna ikolaigu metoya agu tilaula. \q1 Kala yakaula Guyau! \b \q1 \v 5 Kaliga kaisaila itavinaigusi itapataigusi. \q2 Kaisaila katumata ikatutuwolaigusi. \q1 \v 6 Kabokaliga itavinaigusi itapataigusi, \q2 e laka\f z \ft Baisa si valu tomata; kugisi 1 Sml 2.6.\f* ileiya agu sikula. \q1 \v 7 Olumoulela agu mwau adou baisa Guyau. \q2 Adou baisa ulo Yaubada paila pilasi. \q1 E ola Bwala Kwebumaboma\f a \ft Mapilana walakaiwa wa labuma; kugisi mailela 10-11.\f* matauna ilagi kaigagu. \q2 Matauna inakaigali ulo dou paila pilasi. \b \q1 \v 8 E pwaipwaia imotatina deli iyega, \q2 e gawata tumilela\f b \ft Idokaisi gawata makawala kaboma odabala valu watanawa. Kugisi Vit 7.11 kaikobula.\f* imwaiku deli iiku, \q2 paila uula Yaubada bogwa eigibuluwa. \q1 \v 9 E mseu isusunapula metoya okabulula. \q2 Tuvaila mlimwali deli kwekikapolu dakuna metoya owodola. \q1 \v 10 E ikatuvi gawata ikapogega e ibusi, \q2 deli wala piladudubila lowalowa okwaibakwaila. \q1 \v 11 E iyoyowa saina nanakwa ola waga kaibibiu makaina labuma wagela, \q2 e isisakaula odabala yagila pinupanela. \q1 \v 12 Dudubila ikuboli tomwaidona, \q2 e lowalowa pilapoupou ikasewoki wala sopi, itavini itapatu matauna. \q1 \v 13 Dakuna kwekikapolu ipeipela mlimwalila metoya okavikavila omatala matauna. \q1 \v 14 E oluvi Guyau ibutupilapala metoya ogawata, \q2 e kaigala Yaubada Topeuligaga iyoulapula. \q1 \v 15 Matauna iluvalova la kaiyala deli ibutugigai kala tilaula \q2 metoya ola kavikavila ibwakavila isisakaulasi. \q1 \v 16 Bolita tukutakula ikanumakava, \q2 e deli tumilela pwaipwaia\f c \ft Kugisi Vit 7.11 kaikobula deli 1 Sml 2.8 tanekula.\f* iulaim \q1 avai tuta Guyau ikavilaki kala tilaula, \q2 e iguguvavila baisa matausina ola gibuluwa. \b \q1 \v 17 Guyau ikalakova metoya walakaiwa e matauna iyosigu, \q2 e ibiaigu metoya otilibwabwau. \q1 \v 18 Matauna ikolaigu metoya osi peula agu tilaula, \q2 deli goli metoya baisa matausina ivigakaigusi tokukolosi. \q2 Matausina saina topapeula, ikalisauwaigusi. \q1 \v 19 E avai tuta laboda mwau, e matausina iwawaigusi, \q2 mitaga Guyau bogwa itabodaigu. \q1 \v 20 Matauna ipilasaigu metoya osilagi. \q2 Matauna ikolaigu paila uula ayomwasali nanola. \b \q1 \v 21 Guyau imapwaigu paila uula avagi avaka duwosisia. \q2 Ikabwailigu paila uula yeigu tobwaila wala. \q1 \v 22 Yeigu akabikuwoli Guyau la karaiwaga, \q2 e gala wala atotubuloki ulo Yaubada. \q1 \v 23 Yeigu akabikuwoli komwaidona Guyau la karaiwaga, \q2 e gala akoulovi makwaisina la karaiwaga. \q1 \v 24 Matauna bogwa inikoli yeigu gala wala isim pikolela wowogu. \q2 Bogwa layamataigu titoulegu metoya baisa uvagila sula. \q1 \v 25 Mapaila matauna imapwaigu paila uula avagi avaka duwosisia. \q2 Matauna inikolaigu kidamwa yeigu tobwaila wala. \b \q1 \v 26 Mwa Guyau! Kukimidagi matausina availa availa ikimidagaimsi, \q2 e deli kumitukwaii matausina availa availa bwainawokuva wala. \q1 \v 27 Paila yoku tomigileu omitasi matausina availa availa tomigileu wala. \q2 Mitaga kugibuluwi matausina availa availa tomitugaga wala. \q1 \v 28 Yoku kukwatumovi matausina availa availa tommanum, \q2 mitaga kuvabu matausina availa availa tokaluvalova. \b \q1 \v 29 Mwa Guyau! Yoku ulo lumalama, \q2 e yoku kutitapi ulo dudubila. \q1 \v 30 Yoku kusakaigu peula kidamwa bawaiya agu tilaula, \q2 e makwaina m peuligaga ikodidaimi kasi taboda. \b \q1 \v 31 Matauna Yaubada - mokwita wala bwainawokuva wala la bubunela, \q2 deli la biga ibodi bitadubumaisi. \q1 Matauna makawala kaitala vayoula, \q2 paila availa availa binainevisi si kabokwala. \q1 \v 32 E Guyau kalamwaleta wala Yaubada, \q2 e Yaubada kalamwaleta wala kada tabodasi. \q1 \v 33 Matauna Yaubada ulo kabokwala kwaipeula, \q2 e ivigaki ulo keda kala kwala. \q1 \v 34 Ivigakaigu avamolila makawala minana dia isisakaula gala deli la ninayuwa, \q2 e iyamataigu wa koya, e gala basilagi. \x - \xo 22.34 \xt Aba 3.19\x* \q1 \v 35 Ivakadaigu paila kabilia, \q2 e mapaila baisa akau ulo kaiyala saina kaipeula. \b \q1 \v 36 Mwa Guyau! Kutabodaigu deli kukolaigu, \q2 paila m pilasi ivigakaigu atoveka. \q1 \v 37 Yoku kuyamataigu taga agu tilaula biyosigusi, \q2 e yeigu gala avai tuta akapusi. \q1 \v 38 Yeigu abokavili agu tilaula e akalisau matausina. \q2 Yeigu gala wala basim bwakavila tatoula wala bakatumtuwoli matausina. \q1 \v 39 Yeigu akatuyou matausina e gala gagabila bitokaiasi. \q2 Akalisau matausina e ikanukwenusi omatagu. \q1 \v 40 Yoku kukwatupewolaigu otutala kabilia, \q2 e atomgwaga odubasi agu tilaula. \q1 \v 41 Yoku kuvigaki agu tilaula isakaulasi metoya baisa yeigu, \q2 e akatumati availa availa matausina ivigakaigusi tokukolosi yeigu. \q1 \v 42 Matausina inevisi pilasi, mitaga gala wala availa ikoli matausina. \q2 Idousi baisa Guyau, mitaga matauna gala ivitakaula. \q1 \v 43 Yeigu akatugunugunu matausina, e imili pwaipwaiasi. \q2 Avapupoi matausina makawala pwadidiweta wa keda. \b \q1 \v 44 Kukolaigu metoya matausina tokominimani idokaisi bikalisauwaigusi. \q2 E kukwatupewoli ulo karaiwaga odubasi boda komwaidona. \q2 Tomota matausina gala anikoli, baisa tuta bogwa lavigaki ulo tomota. \q1 \v 45 Togilagala ikululusi omatagu \q2 e matausina avai tuta eilagaigusi ikabikaulasi. \q1 \v 46 Matausina bogwa leiwokuva si tuvaluwa, \q2 e metoya obolela si kabokwala imaisi deli si tatuva. \b \q1 \v 47 Guyau Tosivagasi! Kuyakawolaisi matauna agu taboda! \q2 Kukwamitulaisi Yaubada Topeula la tovakaigaga, matauwena wala agu tokwala. \q1 \v 48 Matauna ivigakaigu latomgwaga odubasi agu tilaula. \q2 Ivabugwa boda komwaidona osikowagu, \q2 \v 49 deli ikolaigu metoya agu tilaula. \q1 Mwa Guyau! Kuvigakaigu latomgwaga odubasi agu tilaula, \q2 deli kukolaigu metoya matausina togigasisi. \b \q1 \v 50 E mapaila bayakawolaim wala oluwalaisi boda komwaidona. \q2 Bawosi wosila yakaula baisa yoku. \x - \xo 22.50 \xt Rm 15.9\x* \q1 \v 51 Yaubada iuvigaki saina kwaiveka tomgwaga baisa la guyau, \q2 e iyomitali la mitakwai baisa matauna availa bogwa einagi, \q2 matauwena goli Debida deli dalela, tuta gala biwokuva. \c 23 \s1 Debida la biga kala vigimkovila \p \v 1 Debida latula Yese matauna Yaubada eilupi walakaiwa. E matauna Yekobe la Yaubada inagi paila biguyau, e matauna wala tobutula wosi pilaminabwaita paila mina Isireli. Baisa la biga kala vigimkovila. \b \q1 \v 2 Yaubada bilomala ililivala metoya owodogu, \q2 e la biga obilubalogu wala. \q1 \v 3 Mina Isireli si Yaubada bogwa eilivala. \q2 Matauna Isireli kala tokwala ilukwaigu, kawala, \q1 “Avai guyau ikikaraiwaga duwosisia, \q2 deli ikikaraiwaga deli la kamaiaba baisa Yaubada, \q1 \v 4 e matauna makawala kalasia la yuwoula ititapi yam makwaina gala lowalowa, \q2 kaina makawala kalasia goli bivigaki mnumonu bivivivila avai tuta biwokuva kuna.” \b \q1 \v 5 E baisa makawala Yaubada bikabwaili dalegu, \q2 paila matauna bogwa ilivala la kabutu kwekanuvagasi deli yeigu. \q2 E makwaina kakikita gala wala bikotuni, \q2 e biga katotila makwaina gala wala bitakatumapu. \q1 Ka, baisa wala magigu! \q2 Baisa goli bivigaki ulo tomgwaga, \q2 e Yaubada mokwita wala bivigaki makawala. \q1 \v 6 Mitaga tomota matausina gala inikolaisi Yaubada makawala kaigunigwaini bitalavi, \q2 e gala taitala ibodi bikabikoni. \q1 \v 7 Gagabila wala takalisigi metoya okoroba kaina kaiyala, \q2 e tagabu ivakakovi wala itamwau. \s1 Debida la tokabilia pwataboda \p \v 8 Baisa makawala yagasi Debida la kumatoula. Taitala yagala Yoseba Basebeti tolela Takemoni. Oluwalaisi mabudona idokaisi Kasitaitolu, matauna kasi tokugwa. Matauna deli la kaiyala ikabilia deli kala tilaula kasi bawa lakatulima lakatutolu komwaidosi wala ikatumati okawakali kwaitala. \p \v 9 Taiyuwela metoya matausina Kasitaitolu yagala Eleasa matauna Dodo latula odalela Awo. Kwematala yam matauna sola Debida iyokolaisi mina Pilisitia matausina bogwa ikatubaiasasi paila bikabiliasi. Mina Isireli komwaidona isakaulasi, \v 10 mitaga Eleasa iwai wala kailolala ikabilii mina Pilisitia tatoula wala la kema ikabi oyamala gala gagabila bikilavi makavina. Yam makwaina Guyau ivigaki saina vakaigaga tomgaga. Avai tuta kabilia bogwa leiwokuva, mina Isireli ikaimilavausi ambaisa Eleasa itotu e ivililaisi tabodala uwosi tomata. \p \v 11 E taitolula dabala wota yagala Samma matauna Agi latula, tolela Arara. E mina Pilisitia eililatu mapilana Lei, ambaisa bigulela bini isisu. E mina Pilisitia ibokavilaisi mina Isireli, \v 12 mitaga Samma iwai kailolala itotu olopola bagula ikikabilia ikatumati mina Pilisitia. E Guyau bogwa ivagi tomgaga kwaiveka yam makwaina. \p \v 13 E bogwa eivakatitaikina tayoyuwa kala tuta bivitouula taitolu metoya mabudona Kasitailuwotolu matausina ilosi wa lagi mapilana Adulam, ambaisa Debida isisu, wa tuta matutona budotala mina Pilisitia eibudaisi kabosikaiwa oItayatilela Repaim. \v 14 Tuta matutona Debida isisu wa koya ambaisa eikaliaisi ikatubaiasasi paila kabilia e kwaitala boda mina Pilisitia iyoulisi Bedeliem. \v 15 E Debida saina ibulokatuuwoli e ikaibiga kawala, “Magigu sainela kidamwa availa bigoli sitana agu sopi metoya outuwotu makwaina opapala kalapisilela Bedeliem!” \v 16 E kasitaitolu matausina tokabilia dabala wota isugigaiyaisi si kabeikau mina Pilisitia, e igolaisi sitana sopi metoya outuwotu makwaina, e imiakaisi Debida. Mitaga matauna ipaiki gala wala bimom; kaimapula matauna iligabu sopi baisa ivigaki semakavi baisa Guyau \v 17 e ikaibiga kawala, “Mwa, Guyau, gala wala ibodi bamom baisa sopi! Kidamwa bamom baisa makawala bogwa bamom buyavisi tauwau matausina ikasalaisi si momova!” Mapaila ipaiki gala magila bimom sopi baisa. \p Baisa makawala si togaga leiyomitalaisi matausina taitolu tokabilia pwataboda. \p \v 18 E Abisai matauna Yowabi bodala (inasi yagala Seruya) matauna kasi tokugwa mabudona Kasitailuwotolu dabala wota. Matauna ikikabilia deli la kaiyala e ikatumati lakatutolu tauwau, e baisa ivigaki matauna kumatoula oluwalaisi mabudona Kasitailuwotolu Dabala Si Wota. \v 19 Matauna saina wala itomgwaga oluwalaisi mabudona Kasitailuwotolu e ivagi kasi tokugwa, mitaga la kabikabi gala wala isakaila matausina Kasitaitolu. \p \v 20 E Benaia matauna Yeoyada latula tolela Kabisieli matauna taitala dabala wota. Matauna bidubadu vavagi eiuvagi ola tuvaluwa tuvaila, makawala matauna ikatumati taiyu mina Mowabi si kumatoula. Okwaitala okweluvala tuta saina sibula, matauna ibusi ila olumoulela kwaitala laiyoni kasi nobwala e ikatumati natana minasina. \v 21 Matauna tuvaila ikatumati taitala saina tovakaigaga tolela Itipita, matauna la kaiyala oyamala wala iyosi. Benaia ikau la puluta iwaiya matauna, ilebu guma Itipita la kaiyala titoulela iyosi e ibasi matauna metoya makaina. \v 22 Baisa makawala Benaia la togaga eiyomitali, matauna taitala oluwalela mabudona Kasitailuwotolu. \v 23 Matauna itokesa wala oluwalaisi matausina, mitaga gala wala isakaila mabudona Kasitaitolu Dabala Si Wota. E Debida ivigaki matauna kasi tokugwa komwaidona kala toyamata. \b \p \v 24-39 Kasi kakalawa sesia makawala mabudona Kasitailuwotolu. \q1 Asaeli matauna Yowabi bodala \q1 Elanani matauna Dodo latula tolela Bedeliem \q1 Samma sola Elika tolesi Aroda \q1 Elesi tolela Peleti \q1 Ira matauna Ikesi latula tolela Tekowa \q1 Abiesa tolela Anatoti \q1 Mebunai tolela Usa \q1 Salimoni tolela Awo \q1 Maarai tolela Netopa \q1 Eleba matauna Baanai latula tolela Netopa \q1 Itai matauna Ribai latula tolela Gibia mapilana Beniamina \q1 Benaia tolela Piratoni \q1 Idai la valu oitayatila katitaikina Gaasa \q1 Abialiboni tolela Araba \q1 Asimaveta tolela Baurim \q1 Eliaba tolela Saaliboni \q1 Yaseni litula \q1 Yonatani \q1 Samma tolela Arara \q1 Aiyam matauna Sarari latula tolela Arara \q1 Elipeleti matauna Easibai latula tolela Maaka \q1 Eliam matauna Aitopela latula tolela Gilo \q1 Esiro tolela Kamela \q1 Paarai tolela Arebia \q1 Igali matauna Netani latula tolela Soba \q1 Bani tolela Gada \q1 Seleki tolela Amoni \q1 Naarai tolela Biaroti, kala tokeula Yowabi la guguwa kabilia \q1 Ira sola Gareba tolesi Yatira \q1 Uraiya tolela Itai. \p E komwaidosi tokabilia matausina matala gidageda kasi bawa tailuwotolu tailima taiyu. \c 24 \s1 Debida ivagi kwaitala sounukula \p \v 1 E Guyau tuvaila igibuluwi mina Isireli, e ivigaki Debida bimai kabomwau baisa matausina. Guyau iluki matauna kawala, “Kula kukwalau kasi bawa tomotela Isireli deli Yuda.” \v 2 Mapaila Debida ikaraiwogi Yowabi, matauna la tokabilia si kumatoula kawala, “Kulosi deli m kumatoula baisa dala Isireli komwaidona metoya kabulotala valu bila kabuluyuwela, e kukwalauwaisi tomota komwaidona. Yeigu magigu banikoli avaka kasi bawa tomota.” \p \v 3 Mitaga Yowabi ivitakauloki guyau kawala, “Ulo guyau, ibodi Guyau m Yaubada bivigaki tomotala Isireli kasi bawa saina bidugaga bikalisau gala makawala tuta baisa, e ibodi igau wala tomomova yoku bukusisu e bukugisi bivigaki makawala. Mitaga ulo guyau avaka paila magim bukukwalau makawala?” \v 4 Mitaga guyau ivigaki Yowabi deli la kumatoula ikabikuwolaisi la karaiwaga. Matausina isilavaisi matauna e ilosi bikalauwaisi tomotala Isireli kasi bawa. \p \v 5 Matausina iluvapelasi wa Waya Yoridani ilosi ibudaisi si kabeikau mapilana opilibolimalela Aroera, e mavilouna itotu oluwalela itayatilela oviluwela Gada. E metoya baisa matausina ilosi opiliyavata mapilana Yasa, \v 6 e isaitaulasi Giliadi e ilosi Kedesi mina Itai si valu. Oluvi matausina ilosi mapilana Dani, e metoya Dani iluvapelasi ilosi mapilana Saidoni opilikwaibwaga. \v 7 E oluvi matausina isuwaisi opilibolimila ilosi Taia makwaina kalila kwaipeula, deli goli ivakuwolaisi komwaidona mavilousina si valu mina Ivi deli mina Kenani e kala vigimkoila ilosi Biasiba mapilana opilibolimalela Yuda. \v 8 E olopola nalima navasi tubukona deli kwailuwoyu yam, oluvi matausina ikaimilavausi Yerusalem, paila bogwa leivenokusi si tavina valu komwaidona. \v 9 Matausina isolasi baisa guyau avaka kasi bawa tomota matausina bogwa eibudoki bikabisi okawakali 800,000 olopola Isireli e 500,000 olopola Yuda. \p \v 10 Avai tuta Debida bogwa eivinaku sounukula, e nanola immayuyu ilumkoli bogwa leisula, e iluki Guyau kawala, “Yeigu bogwa layomitali sula saina gagaveka metoya avaka lavagi baisa! Mwa, akoma lopom kuligaiwa ulo sula. Yeigu bogwa lavagi deli wala ulo tubunagowa.” \p \v 11-12 Mapaila Guyau iluki Gada matauna Debida la tovitoubobuta, kawala, “Kula kuluki Debida yeigu basaiki kwaitolu nanamsa. E yeigu bavagi avaka matauna binagi.” E eiyam kaukwau tutala Debida bogwa eimamata, \v 13 Gada ilokaia matauna e iluki avaka Guyau la biga, e ikatupoi matauna kawala, “Avai nanamsa magim? Kaina kwaitolu taitu molu om valu, kaina natonu tubukona bukusisakaulasi metoya kami tilaula bibokavilaimi okabilia, kainaga kwaitolu yam kabomwau om valu bisisetuwoli? Ka kuninanamsi vavagi makwaisina bibwaina, e bukulukwaigu mapula bakaimilivau baisa Guyau.” \p \v 14 Debida ivitakauloki kawala, “Yeigu ulo sisu saina mwau! Mitaga gala magigu tomota bimipukwaigusi. Ibodi Guyau titoulela bimipukwaidasi paila matauna tonokapisi.” \v 15 Mapaila Guyau iwitali kwaitala lelia baisa mina Isireli, ivitouula kaukwau makwaina tatoula wala ila ivigimkoila tuta matutona bogwa leinagi. Metoya kabulotala valu ila kabuluyuwela 70,000 mina Isireli ikaligasi. \v 16 Avai tuta Guyau la anelosi katitaikina bikatudidaimi Yerusalem Guyau ivigivau nanola ininavila paila la mipuki baisa tomota e iluki matauna anelosi leikikatumati matausina kawala, “Desi! Bogwa eibodi!” E anelosi matauna itotu katitaikina la kabokila paila witi Arauna matauna guma Yebusi. \p \v 17 E Debida igisi anelosi eikikatumati tomota, e iluki Guyau kawala, “Mayeigula tosula. Yeigu goli toyomatula sula. Avai vavagi tomota matausina gala togia uwosi bogwa leivagaisi? Ibodi wala bukumipukwaigu deli dalegu komwaidona.” \p \v 18 Yam makwaina wala Gada ilokaia Debida iluki matauna kawala, “Kulokaia Arauna ola kabokila witi e kukwaliaii kwaitala kabogabu lula paila Guyau.” \v 19 E Debida ikabikuwoli Guyau la karaiwaga e ila ivagi makawala avaka Gada eiluki matauna bivagi. \v 20 Arauna ikululu igisi guyau deli la tosikwawa leimakaiasi matauna. Matauna ikululu opwaipwaia omatala Debida \v 21 e ikatupoi matauna kawala, “Ulo guyau, mwa! Avaka uula lokuma baisa?” E Debida imapu, kawala, “Magigu bagimoli m kwabokila witi e bakaliaii kwaitala kabogwabu lula paila Guyau mwada bavigaki kala silaboda katudoum makwaina.” \p \v 22 E Arauna ikaibiga kawala, “Mwa ulo Guyau bogwa lakasali. Kukwau avaka wala magim kuvagi e kusemakavi baisa Guyau. Ka bulumakau minasina bukugabu odabala kabogabu lula makwaina bivigaki m semakavi. Ka mabubosina kaitakewa okaiyasi minasina bulumakau deli kabokila witi kebalela kuvigaki wala kai.” \v 23 Arauna isaiki komwaidona baisa guyau e iluki matauna kawala, “Ibodi Guyau m Yaubada bikabwaili m semakavi.” \p \v 24 Mitaga guyau ivitakauloki kawala, “Gala! Yeigu bagimoli makwaisina. Gala ibodi bakoumakavi lula makwaisina basemakavi baisa Guyau ulo Yaubada.” E matauna igimoli mapula iboda kweluwolima siliba. \v 25 Oluvi matauna ikaliaii kwaitala kabogabu lula baisa Guyau e isemakavi lula kwegubugabu deli kalubaila semakaila. E Guyau imapu la nigada, e katudoum makwaina olopola Isireli iwokuva.