\id 1CO 1CO, 07 1CO, 1 CORINTHIANS, Kiriwina Bible, PNG, May 2010 8/11 \h 1 KORINITA \mt1 Paulo La Ginigini Yamatala Baisa // MINA KORINITA \is1 Kabovitouula \ip Avaka uula Paulo eigini miyana Paulo La Ginigini Yamatala Baisa Mina Korinita? Omitibogwa Paulo ivitouula ikamituli Bulogala Bwaina paila Keriso e itavi tumilela ekalesia kwaivau mapilana valu. Oluvi mina Korinita ininayuwasi paila mimilisi vavagi osi dubumi deli kidikedala tapwaroru. Mapaila Paulo igini miyana leta mwada bipilasi deli bikiduwosisii matausina. \ip Tuta matutona makwaina valu Korinita saina vilouveka valu e saina bidugaga tomota ituwoli bona ituwoli valu eigalasi iwaisi baisa. Paila mina Roum ikaraiwagasi mapilana valu e ivigakaisi Korinita biviloumatala odubasi mapilasina viluwela Akaia. E bulogala Korinita ikaligiaki ambaisa ambaisa, paila valu saina kweminabwaita, deli tomotala saina isalausi gigimwala; e tuvaila mina Korinita ikau ninasi mimilisi vavagi saina gegedu, deli ibokulaisi bidubadu tapwaroru tuwoli tuwoli. \ip Matauna Paulo aposetolo magila bipilasi toekalesia, paila eibodasi mwau wala mimilisi vavagi. Mabudona ekalesia eitavilevi ituwoli boda ituwoli boda, e bidubadu toekalesia eikapusisi si sula bidubadu. Mimilisi iyogagaisi uvagila veivai e mimilisi ivakapusiaisi mina mamama. E tuvaila osi sigugula toekalesia ininayuwasi avaka bibudoki tobwakuli Keriso deli ammakawala Baloma Tobumaboma bikatupewoli matausina. \ip E mauula Paulo ipilasi toekalesia metoya miyana leta, deli ikiduwosisii, kidamwa bikatetasi avaka bibudoki totapwaroru. E ivituloki kala kamokwita Yesu la tokaia la movavau, deli ikamituli Bulogala Bwaina paila Keriso, kidamwa toekalesia bikatetasi Yaubada nanola saina mimilakatila. \ip Uula 13 ikamituli Yaubada la semakavi kwaitala ikalisau komwaidona vavagi avaka avaka Yaubada bisakaidasi, baisa goli yebwaili. Mokwita goli tomota bidubadu ikatetasi iyebwailisi mabigana avaka Paulo la ginigini paila bubunela yebwaili. \iot Buki kala katumimisa \io1 Kala vitouula mapilana buki 1.1-9 \io1 Ekalesia itavilevi ituwoli boda ituwoli boda 1.10—4.21 \io1 Bubunela gegedu deli uvagila veivai 5.1—7.40 \io1 Kidikedala totapwaroru, \io2 deli si keda matausina gala todubumi 8.1—11.1 \io1 Uvagila ekalesia deli tutala tapwaroru 11.2—14.40 \io1 Keriso la tokaia la movavau, \io2 deli todubumi si tokaia si movavau 15.1-58 \io1 Semakavi paila totapwaroru viluwela Yudia kasi pilasi 16.1-4 \io1 Biga bobwailila deli kabovigimkovila 16.5-24 \c 1 \p \v 1 Yeigu Paulo, Yaubada idouwaigu makawala nanola kidamwa bamila aposetolo\f a \ft Matauna isim kala karaiwaga bililivala deli biuvagi metoya ola karaiwaga matauna kala towitala.\f* paila Keriso Yesu. E yeigu deli goli sodasi Sositeni \v 2 lakagini miyana mi leta yokomi Yaubada la ekalesia mapilana Korinita. E lakagini baisa yokomi availa availa Yaubada eidou ivigaki la tomota mina bumaboma. Paila yokomi la vavagi uula Keriso la vasosu. E yokomi budotala wala deli komwaidosi tomota ambaisa ambaisa, availa availa goli ititapwarorusi baisa da Guyausi Yesu Keriso. Paila matauna si Guyau e deli goli da Guyausi. \x - \xo 1.2 \xt VA 18.1\x* \p \v 3 Ma nigada baisa Yaubada Tamadasi e deli Guyau Yesu Keriso kidamwa bimitukwaiyaimi e bitalaguva lupomi. \s1 Mitakwai metoya baisa Keriso \p \v 4 Tuta komwaidona anokagutoki baisa ulo Yaubada\f b \fq \it ulo Yaubada.\it*\ft Mimilisi buki pilabubogwa iginisi “Yaubada”.\f* paila yokomi uula la mitakwai eisakaimi ola vasosu Keriso Yesu. \v 5 E Keriso la vasosu uula yokomi lokubanaisi kami bwaina paila vavagi komwaidona. Mapaila gagabila bukulilivalasi duwosisia, deli bukukwatetasi vavagi komwaidona. \v 6 Bulogala paila Keriso bogwa eitobu olumoulemi, \v 7 e mapaila lokupeulasi kukwauwaisi kami mitakwai komwaidona, tutala kututulaisi avai tuta da Guyausi Yesu Keriso biyoumatila. \v 8 Tuvaila bikatupewolaimi bila okala vigimkovila, kidamwa bibanaimi gala isim kwaitala kami pakula wa Yam makwaina, la Yam\f c \ft Yam makwaina Yaubada deli Keriso biyakali komwaidosi mina watanawa.\f* da Guyausi Yesu Keriso. \v 9 Bitadubumaisi Yaubada, paila matauna eidouwaimi kidamwa bukuveyawasi deli Latula Yesu Keriso, matauna da Guyausi. \s1 Ekalesia kala tavilevi \p \v 10 Segwaia, amnabaimi paila yeigu wodola da Guyausi Yesu Keriso, kidamwa komwaidomi bukuninitinidesisi paila avaka bukulivalasi. Mapaila gala bukutavileiyaimi baisa oluwalaimi. E bukuvigimkulovaisi mi vasosu omi nanamsa kwaitala deli oninami ninitinidesi. \v 11 Tauwau! Mimilisi Kiloi la ula eilukwaigusi saina mimilakatila kidamwa buluvatai isisu oluwalaimi. \v 12 E, kaina balivala baisa makawala. Taitala taitala metoya baisa yokomi ililivalasi vavagi ituwoli ituwoli. E taitalaga bikaibiga, kawala, “Yeigu Paulo la boda.” Taitala kawala, “Yeigu Apolo\f d \ft Matauna taitala tokugwala tapwaroru eikamituli Bulogala Bwaina mapilana Korinita (kugisi VA 18.24—19.1).\f* la boda.” Taitala tuvaila bikaibiga, kawala, “Yeigu Pita la boda.” Deli taitala tuvaila, kawala, “Yeigu Keriso la boda.” \x - \xo 1.12 \xt VA 18.24\x* \v 13 Ka! Bogwa lokukwatuvaisi Keriso\f e \fq \it Bogwa lokukwatuvaisi Keriso.\it*\ft Mimilisi buki pilabubogwa iginisi, “Keriso gala igagabila bukukwatuvaisi”.\f* lokuvigakaisi boda saina bidubadu. Kaina yeigu Paulo bogwa lakaliga wa korosi paila yokomi? Kaina kudokaisi metoya omi bapitaiso lokuvigakaimi makawala ulo toligalega ke? \p \v 14 Anokagutoki baisa Yaubada gala abapitaisi taitala baisa yokomi mesinaku wala Kirisipo\f f \ft Matauna guma Yudia eidubumi Yesu, e la viloutoula Korinita (kugisi VA 18.8).\f* deli Gaiyo.\f g \ft Kaina matauna eivakoma Paulo mapilana Korinita (kugisi Rm 16.23).\f*\x - \xo 1.14 \xt VA 18.8; 19.29; Rm 16.23\x* \v 15 Mapaila gala igagabila availa bilivala kidamwa lavigaki matauna ulo toligalega metoya ogu bapitaisi. \v 16 (O, e mna, - tuvaila labapitaisi Setepano deli la ula. Taga gala igagabila baninamsi availa tuvaila labapitaisi.) \x - \xo 1.16 \xt 1 Kr 16.15\x* \v 17 Paila Keriso gala iwitalaigu mwada bavagi bapitaiso, mitaga kidamwa bakamituli Bulogala Bwaina. Magila bakamituli wala, e gala metoya osi biga tokwabitam. Paila bigatona makwaiwena biyomami kala peula Keriso la kaliga wa korosi. \s1 Keriso matauna Yaubada la peula deli la kabitam \p \v 18 Paila bulogala Keriso la kaliga wa korosi matausina ititamwausi idokaisi lubulobwaga. Mitaga availa availa yakidasi tabudobodasi katumova, tadokaisi bulogala makwaina leima metoya Yaubada ola peula. \v 19 Paila Buki Pilabumaboma kala ginigini isisu, \q1 “Tokwabitam si kabitam bakodidaimi. \q2 Toninitalapula si kateta bakatupali wala.” \x - \xo 1.19 \xt Ais 29.14\x* \m \v 20 Ammakawala matausina tokwabitam? E ammakawala toninitalapula? Kaina mina watanawa si toguguya tobigitummoya? Ka, Yaubada leivituloki kidamwa mina watanawa si kabitam gala isim dimlela. \x - \xo 1.20 \xt Yob 12.17; Ais 19.12; 33.18; 44.25\x* \p \v 21 Paila mina watanawa mwada binikolaisi Yaubada metoya osi kabitam titoulesi. Mitaga Yaubada ola kabitam iyomwau matausina mwada binikolaisi matauna makawala. Kaimapula wala Yaubada einagi bikatumovi availa availa idubumaisi metoya biga makwaina avaka kakamitulaisi. Mitaga biga makwaina tokwabitam leidokaisi lubulobwaga wala. \v 22 Mina Yudia magisi kabutuvatusi bikibuboti biga kala kamokwita. E mina Girisi inainevisi kabitam. \v 23 Mitaga yakidasi goli takamitulaisi Keriso wa korosi. E biga makwaina mina Yudia idokaisi kwekukolosi, e matausina gala mina Yudia idokaisi lubulobwaga. \v 24 Mitaga matausina availa availa Yaubada leidou, mina Yudia deli goli matausina gala mina Yudia, ililagaisi biga mabigana. E biga mabigana matauna Keriso wala. E matauwena goli Keriso bitadoki Yaubada la peula deli Yaubada la kabitam. \v 25 Paila baisa avaka tomota idokaisi Yaubada la lubulobwaga, baisaga ikalisuwoli tomota si kabitam. E baisa avaka tomota idokaisi Yaubada la mama baisaga ikalisuwoli tomota si peula. \p \v 26 Ka, segwaia! Bukululuwaisi mi kaisisu omitibogwa igau tutala Yaubada idouwaimi. Mimilimi wala yokomi tokwabitam kaina mina papeula kaina gweguya baisa omitasi mina watanawa. \v 27 Baisa avaka mina watanawa idokaisi lubulobwaga, baisaga Yaubada einagi goli, kidamwa tokwabitam bimmosilasi. E baisa avaka mina watanawa idokaisi mama, baisaga Yaubada einagi goli, kidamwa mina papeula bimmosilasi. \v 28 E baisa avaka mina watanawa idokaisi vavagi vigimakava, kaina itakilaisi, deli idokaisi gala avaka dimlela, baisaga Yaubada einagi. Paila magila bikodidaimi baisa avaka mina watanawa eidokaisi vavagi vakaigaga. \v 29 Baisa kala katumiki gala availa bikamnomwana baisa omatala Yaubada. \v 30 Mitaga Yaubada leivisosaimi deli Keriso. Deli, Yaubada leivigaki Keriso matauna da kabitamsi. Paila ka - uulotoula Keriso Yaubada ikabwailidasi deli yakidasi Yaubada la tomota mina bumaboma, e deli bogwa itanekwaidasi. \v 31 Mapaila makawala Buki Pilabumaboma kala ginigini isisu, “Availa magila bikamnomwana, ibodi wala bikamnumoni avaka Guyau eivagi paila matauna.” \x - \xo 1.31 \xt Yer 9.24\x* \c 2 \s1 Livalela Keriso wa korosi \p \v 1 E segwaia avai tuta lasikailimi akamituli Yaubada la biga kwekamokwita kwekikium\f h \fq \it Yaubada la biga kwekamokwita kwekikium.\it*\ft Mimilisi buki pilabubogwa eiginisi “Yaubada kala kamatula”.\f* baisa yokomi, ogu kwamituli gala alivala biga kala bigitommoya avaka bibodi kabitamveka. \v 2 Paila bogwa laninamsaigu kidamwa avai tuta basikailimi balumwelavi vavagi komwaidona mesinaku wala Yesu Keriso nanamsela. E kwaitala nanamsa bisiligaga, baisa la kaliga wa korosi. \v 3 E mapaila tutala lasikailimi bogwa lamama deli atatatuva tomwaidogu deli wala agu kokola. \x - \xo 2.3 \xt VA 18.9\x* \v 4 E ulo biga deli ulo kamatula gala akamituli deli abigitommoya avaka bibodi kabitamveka, mitaga alilivala wala e deli Yaubada la Baloma Tobumaboma ola peula ivitububoti kala kamokwita. \v 5 E mi dubumi tumilela gala tomota si kabitam, mitaga Yaubada la peula. \s1 Yaubada la kabitam \p \v 6 Mitaga mokwita wala akakamituli biga avaka bibodi kabitamveka baisa matausina availa availa si tapwaroru bwainawokuva wala. Mitaga kabitam makwaina gala metoya baisa valu watanawa, e gala metoya avai tokwaraiwogala valu watanawa. Ka, tokwaraiwaga matausina si karaiwaga ibubusi. \v 7 Mitaga kabitam makwaina avaka akakamituli baisa goli Yaubada la kabitam kwekikium, avaka eikatupwani metoya baisa tomota. Mitaga igau gala bibubuli valu watanawa, Yaubada bogwa leinigibogwi kabitam makwaina kidamwa kada katububulasi yakidasi totapwaroru. \v 8 Gala availa tokwaraiwogala valu watanawa inikoli kabitam makwaina. Kidamwaga binikolibogwisi, gala goli bikatukorosaisi matauna Guyoula guyugwayu.\f i \ft Matauna Keriso, matauwena eivitusi migila Yaubada deli la peula.\f* \v 9 E ka, makawala goli Buki Pilabumaboma kala ginigini isisu, \q1 “Avaka tomota gala bigisaisi kaina bilagaisi, \q2 e avaka tomota ininamsaisi gala gagabila wala bikaloubusi, \q2 baisaga Yaubada ikatubiasi paila availa availa iyebwailisi matauna.” \x - \xo 2.9 \xt Ais 64.4\x* \m \v 10 Mitaga Yaubada bogwa eikimitali la vavagi kwekikium paila yakidasi metoya baisa ola Baloma. E matauna Baloma Tobumaboma ininamsi vavagi komwaidona, deli goli ininamsi Yaubada la kidakeda kwekikium saina mwaugaga. \v 11 E baisa makawala wala paila tomota. E matauna bilomala isisu olumoulela titoulela, e inikoli avaka avaka paila matauna. E makawala goli Yaubada Bilomala kalamwaleta inikoli avaka avaka paila Yaubada. \v 12 Yakidasi gala tabanaisi avai baloma avai baloma metoya baisa ovalu watanawa, mitaga eitabanaisi Baloma matauna Yaubada leiwitali. Mauula yakidasi bitanikolaisi komwaidona avaka Yaubada leisakaidasi. \p \v 13 E mapaila gala talilivalasi avaka eivitulokaidasi tomoyabogwa si bigivakala. Mitaga mabigasina avaka talivalasi Baloma Tobumaboma wala eivitulokaidasi. E makawala goli takamitububulaisi uvagila tapwaroru baisa availa availa Baloma Tobumaboma eisikaila.\f j \fq baisa availa availa Baloma Tobumaboma eisikaila. \ft Gagabila bitagini, “metoya avai biga avai biga Baloma Tobumaboma eisisaiki.”\f* \v 14 Availa Baloma Tobumaboma gala eisikaila, matauna gala gagabila bikau makwaisina mitakwai leimaisi metoya baisa Yaubada Bilomala. Gala wala ikikateta makwaisina e idoki lubulobwaga, paila gagabila totapwaroru wala bikatetasi makwaisina mitakwai kala bwaina. \v 15 Mitaga availa Baloma Tobumaboma bogwa eisikaila, matauna gagabila bikateta kala bwaina vavagi komwaidona. E ka, gala gagabila availa biyakali matauna. \v 16 E makawala Buki Pilabumaboma kala ginigini isisu, \q1 “Availa inikoli la nanamsa Guyau? \q2 Availa gagabila bikamitububuli matauna?” \m Mitaga yakidasi bogwa tasisiaisi la nanamsa Keriso.\f k \fq tasisiaisi la nanamsa Keriso. \ft Gagabila bitagini, “takatetasi avaka avaka Keriso ininanamsi” kainaga “taninanamsasi makawala Keriso ininanamsa”.\f*\x - \xo 2.16 \xt Ais 40.13\x* \c 3 \s1 Yakama Yaubada la towotetila \p \v 1 E segwaia, omitibogwa gala gagabila balivala baisa yokomi makawala baisa matausina Baloma Tobumaboma eisikaila. Mitaga eibodi alivala baisa yokomi makawala baisa mina watanawa, kaina makawala yokomi gugwadi wala olumoulela tapwaroru. \v 2 Eibodi nunu avinunaimi mitaga gala bibodi kaulotoula bavakomaimi, uula paila omitibogwa yokomi gugwadi wala olumoulela tapwaroru. E ka, tuta baisa goli yokomi gugwadi wala olumoulela tapwaroru, \x - \xo 3.2 \xt Ib 5.12-13\x* \v 3 paila lokusisuaisi makawala mina watanawa. Igau wala isisu oluwalaimi bubunela pogi, kaina yowai taitala baisa taitala, mokwita goli yokomi mina watanawa wala, deli mi kaisisu kububunasi makawala baisa ovalu watanawa. \v 4 Avai tuta taitala bikaibiga, kawala, “Ka, yeigu Paulo la boda,” deli taiyuwela bikaibiga, kawala, “E yeigu Apolo\f l \ft Kugisi 1 Kr 1.12 kala katumiki.\f* la boda,” - ki, yokomi kububunasi makawala mina watanawa wala, kadai! \x - \xo 3.4 \xt 1 Kr 1.12\x* \p \v 5 Mitaga availa Apolo? E availa Paulo? Ka, baisa yakama wala, e yakama Yaubada la towotetila. E kavakadaimi kidamwa bukudubumaisi wala. E yakama kawotetila avai wotetila Guyau isaiki taitala taitala. \v 6 Yeigu Paulo asopu yagogu, e matauna Apolo ikaivatam. Mitaga matauna Yaubada uulela ivasusuni e ivitubwi matamna. \x - \xo 3.6 \xt VA 18.4-11,24-28\x*\fig Yaubada uulela ivasusuni e ivitubwi|src="Vallotton 4600306" size="col" copy="watering and planting" ref="3.6" \fig* \v 7 Availa tosopu kaina tokavatam, matausina gala avaka. Yaubada wala uulotoula, paila ivasusuni e ivitubwi. \v 8 Gala avaka kala tuwoli tosopu deli tokavatam. Yaubada bisaiki taitala taitala kala mapu makawala avaka bibodi la paisewa matauna. \v 9 Paila yakama katamgogula ma paisewa paila Yaubada, e yokomi goli Yaubada la bagula. \p E tuvaila yokomi Yaubada la bwala. \v 10 E Yaubada isemakavi peula baisa yeigu kidamwa yeigu bakimadagi. E mapaila yeigu tokimadagi lakatubiasi e tumila lakusoi. E tuta baisa taitala ituwoli ikikaliai baisa. E ibodi wala tokwaliai taitala taitala biyamati ammakawala la kaliai. \v 11 Paila Yaubada bogwa ikatubiasi tumila makwaina tumilatoula, e gala avai tumila tuvaila bisisu. Baisa wala matauna Yesu Keriso kalamwaguta. E gala gagabila availa bikusoi tumila ituwoli. \v 12 Kidamwa tomota bikaliaisi odabala tumila makwaina, mimilisi mbwailisi bikaliaisi metoya wa goula, kaina siliba, kaina bekwa kaiginigini. Mimilisiga iyebwailisi kaimakava wala, kaina yoyu, kaina levi. \v 13 E taitala taitala la kaliai kala bwaina bitagisi igau tutala yam makwaina Yamla Keriso\f m \ft Kugisi 1 Kr 1.8 kala katumiki.\f* biyomitali makwaina. Paila yam makwaina kovala saina kovaveka, e makovana biyomitali komwaidosi si kaliai. Paila kova bigabukoli e bivituloki la kaliai avaka kala bwaina mokwita. \v 14 Kidamwa availa la kaliai gala bigabu wa yam makwaina mitaga bitogaga, e matauna bibani kala mapu. \v 15 Mitaga kidamwa availa la kaliai bivakakovi, e bogwa bitamwau. Mitaga matauna titoulela bimova, makawala goli leisakawoligili makovana kova. \p \v 16 Ki! Mokwita bogwa kunikolaisi kidamwa yokomi Yaubada la bwala kwebumaboma, e kidamwa Yaubada la Baloma isikailimi. \x - \xo 3.16 \xt 1 Kr 6.19; 2 Kr 6.16\x* \v 17 Ka, kugisaisi! Kidamwaga availa Yaubada la bwala kwebumaboma bikodidaimi, e Yaubada bogwa bikatumati matauna. Paila Yaubada la bwala kwebumaboma bomikikila goli, e yokomi titoulemi eivigaki la bwala kwebumaboma. \p \v 18 Gala bibodi availa bikayupali titoulela. Kidamwa avai tau yokomi idoki titoulela toninitalapula omitasi mina watanawa, ibodi bivigaki titoulela makawala tonagowa, kidamwa bimila tokabitamtoula. \v 19 Paila baisa avaka mina watanawa idokaisi kabitam, baisa Yaubada idoki lubulobwaga wala. Makawala Buki Pilabumaboma kala ginigini isisu, “Yaubada isikoli toninitalapula si kateta.” \x - \xo 3.19 \xt Yob 5.13\x* \v 20 E tuvaila Buki Pilabumaboma kala ginigini isisu, “E Guyau bogwa inikoli toninitalapula si nanamsa vavagi vigimakava wala.” \x - \xo 3.20 \xt Sam 94.11\x* \v 21 E gala ibodi availa bikamnomwana paila avaka tomota gagabila bivagaisi. Mitaga vavagi komwaidona baisa mi vavagi goli; \v 22 makawala Paulo, Apolo, Pita, - e valu watanawa, momova, kaliga, tuta baisa deli tuta oluvi, komwaidona vavagi makwaisina baisa mi vavagi goli. \v 23 E yokomi Keriso la vavagi. E Keriso matauna Yaubada la vavagi. \c 4 \s1 Yakamaisi Keriso la aposetolo \p \v 1 Ibodaimi bukuvitusaimasi yakamaisi Keriso la towotetila, paila Yaubada einagaimasi mwada bakakamitulaisi bimilakatila Yaubada la vavagi kwekamokwita kwekikium. \v 2 Kidamwa availa isim la karaiwaga, e matauna ibodi kala karaiwaga kwaitala wala kidamwa matauna bikimidagi nanola la guyau. \v 3 E yeigu adoki gala avaka dimlela kidamwa yokomi kuyakalasi ammakawala lavigaki ulo wotetila. E gala avaka kidamwa avai tomota biyakali avaka paila baisa. Ka, yeigu goli gala ibodi bayakalaigu paila baisa. \v 4 Nanogu saina mimilakatila mitaga baisa gala bikamokwita mwada yeigu tobwaila. Matauna Guyau wala biyakalaigu. \v 5 Mapaila gala bibodi bukukwamogaisi avai tau kidamwa igau gala kala tuta. Igau tutala Guyau bima e tuta matutona tutala yakala. Paila bisimitali uvagila dudubila, e biyomitali vavagi makwaisina avaka tomota oninasi einagaisi e ikatupwanaisi. E tuta matutona taitala taitala bibani avaka bibodi kala kavisi metoya baisa Yaubada. \p \v 6 Magigu bapilasaimi segwaia. Mapaila komwaidona avaka lalivala mwada bukudokaisi lalivala paila wala kamataiyu sogu Apolo.\f n \ft Kugisi 1 Kr 1.12.\f* Bogwa lavigakaima kabogigisa. Paila magigu bukutakutaisi mabigana bigivakala, kawala, “Taga kuligaiwa karaiwaga.” Gala bibodi avai tau yokomi biyakawoli taitala e bikaluwou taiyuwela. \v 7 Ki, availa ivigakaim yoku bukukwalisau samwa? Yaubada bogwa isakaim komwaidona avaka kusisii, ke? E kidamwa makawala, ammakawala yoku gagabila bukukwaluvalova mwada gala availa eisakaim makwaisina mitakwai? \p \v 8 Yokomi kawamila bogwa lokuyosisi komwaidona avaka bibodaimi. E kawami mi guguwa saina bidubadu. E deli kawami yokomi gweguya, ilagoli yakamaisi gala. Ka, yeigu adoki mwada goli yokomi gweguya, kidamwa yokomi deli yakamaisi komwaidodasi giyoulabi. \v 9 Yeigu adoki Yaubada bogwa eivabwaimasi yakamaisi aposetolo\f o \ft Kugisi makasana Biga Kala Katumiki.\f* tokaiwawa. E yakamaisi makawala matausina kasi kamwaga bibodaisi katumata omitasi tomota, bivigaki kabogigisa paila valu komwaidona, tomota deli goli anelosi. \v 10 Yakamaisi kabubeikamsi e uulela Keriso. Mitaga yokomi kawami lokukwabitamsi e uulela Keriso. Yakamaisi lakamamasi e mitaga yokomi kawami lokupeulasi. E yakamaisi kama kalawousi, mitaga yokomi kawami kami kamaiaba. \v 11 Vakailʹo militaila eima lagaila kakamolusi kakadakasi. Kama karekwasi yamigigaga. Iwawaimasi. Kasipaipelasi valu ituwoli ituwoli. \v 12 Kapaisewasi deli kama kapololusi katitakunasi kamasi. Kidamwa bibigigagaimasi, yakamaisiga kabigibwailisi. Kidamwa bilamidadaimasi, kapeulokaisi wala. \x - \xo 4.12 \xt VA 18.3\x* \v 13 Kidamwa bimitokaimasi, kamapwaisi wala bigala mitakwai. Ka, yakamaisi goli wowala valu watanawa. E yakamaisi lagaila goli gala kama kwaibinasi. \p \v 14 Bogwa lagini mi leta baisa makawala, gala goli mwada bukummosilasi. Lagini paila uula magigu bavitulokaimi yokomi litugwa mina mbwailigu. \v 15 Kalubikoya lakatuluwovila mi tovituloki isisu mi katuula baisa Keriso, isisu taitinidesi wala tumami. Paila ibodi bukudokaigusi tumami paila mi katuula baisa Keriso, paila uula lamiakaimi Bulogala Bwaina. \v 16 E mauula amnabaimi bukukwavisakaigusi wala. \x - \xo 4.16 \xt 1 Kr 11.1; Pl 3.17\x* \v 17 Baisa uula yeigu lawitali Timoti\f p \ft Matauna Paulo sola eititavinasi eipilasi Paulo ola wotetila (kugisi VA 19.22; Pl 2.19-22).\f* leiwa baisa yokomi. Matauwena lavigaki latugu paila eidubumi Guyau uulela yeigu. E matauna tombwailigu saina tokimadagi. Matauna bikatululuwaiyaimi paila avai keda avai keda alalouya paila ulo momova kwaivau metoya okala vasosu Yesu Keriso. E keda makadasina auvituloki baisa toekalesia komwaidosi ambaisa ambaisa. \p \v 18 E mimilimi yokomi saina mina kamnomwana, kunanamsasi mwada yeigu gala bavakawolaimi. \v 19 E kidamwa Guyau bitagwala, e makateki bawa, e yeigu wala titoulegu ikugwa banevikoli matausina mina kamnomwana avaka igagabila bilivalasi e oluvi banevikoli si peula, avaka igagabila bivagaisi. \v 20 Paila karaiwogala Yaubada uulela baisa gala livalawokuva mitaga uulela peula goli. \v 21 Avai keda bukunagaisi, ki, bawoi lewa, kaina yebwaili deli manum? \c 5 \s1 Bubunela gegedu oluwala ekalesia \p \v 1 Ka, lalagi mimilisi ikikaibigasi kidamwa kwaitala bubunela saina gegedu isisu oluwalaimi. E kala gegedu saina mwaugaga, e matausina gala inikolaisi Yaubada bipakaisi e gala avai tuta bivagaisi makawala. Paila leilukwaigusi kidamwa taitala yokomi imisii minana inala eisivau bwala.\f q \ft Kasi Karaiwaga mina Roum deli mina Yudia isibodi veivai kidamwa tau mwada bivaisi deli inala eisivau bwala (kugisi Tol 18.8).\f*\x - \xo 5.1 \xt Kak 22.30\x* \v 2 E ammakawalaga yokomi mina dubakasala? Kaimapula wala ibodi bikiuta ninami, deli kidamwa bukuyabaisi matauwena eikavi kala kaboma titoulela, e bisunapula metoya baisa ekalesia. \v 3 E kaina yeigu titoulegu asikaduwonaku metoya baisa yokomi, mitaga makawala yeigu bilomagu asikailimi. Ka, yeigu wodola da Guyausi Yesu, e makawala goli asikailimi tuta baisa, bogwa lakamogi matauwena la bubunela kala gegedu makawala. \v 4 E kala tuta bukusigugulasi, yeigu bilomagu deli tasigugulasi, metoya ola peula da Guyausi Yesu, matauna deli tasisuaisi. \v 5 E kala tuta tasigugulasi makawala, ibodaimi bukutugwalaisi matauna tomitugaga bikaimilavau baisa Setani.\f r \ft Matauna mitugaga kala tokwaraiwaga, e maigana kala kivila “Tosilaboda”.\f* Ibodi wala wowola biboda kala lewa mwau\f s \ft Kaina Paulo eilivala kidamwa matauna tomitugaga wowola biboda kala kamwaga bikaliga paila uula valu kala karaiwaga, mitaga la baloma bimova wa tuta matutona Yaubada biyakali.\f* kidamwa la baloma biboda kala katumova ola Yam Guyau.\f t \ft Kugisi 1 Kr 1.8 kala katumiki.\f* \p \v 6 E gala bibodi bukukwamnomwanasi. Bogwa kunikolaisi mabigana bigivakala, kawala, “Bitakenevigoli yisi sita pikekita wala deli pwarawa okaboma e baisa bisapila bivigaki beredi.” \x - \xo 5.6 \xt Gl 5.9\x* \v 7 Ibodi bukuligaiwaisi makwaina yisi kwaibogwa, baisa goli mitugaga, kidamwa yokomi budomwaidona bukumigileusi e gala bisim mi pupagatu. Mapaila bukuvigakaimi titoulemi makawala pwarawawokuva gala deli kala yisi.\f u \ft Kugisi makasana Biga Kala Katumiki.\f* E mokwita wala anikolaimi kidamwa yokomi makawala wala. Paila kada pakasi Luvapela Pakala bogwa katitaikina. Bogwa ikatumataisi minana lam paila Luvapela\f v \ft Kugisi makasana Biga Kala Katumiki.\f* Pakala lulela, matauwena Keriso. \x - \xo 5.7 \xt Sun 12.5\x* \v 8 Mapaila ibodi bitapakasi kada pakasi Luvapela wala. Ka, paka makwaina gala bibodi pwarawa deli yisi kwaibogwa, baisa bubunela gaga deli gegedu. Mitaga bibodi wala pwarawa gala isim kala yisi, baisa bubunela migileu deli kwekamokwita. \x - \xo 5.8 \xt Sun 13.7; Kak 16.3\x* \p \v 9 Bogwa lagini mi leta miyana yabogwa\f w \ft Kaina leta miyana eitamwau. Mitaga mimilisi tokabitam idokaisi isisu wala olumoulela miyana 2 Korinita (kugisi 2 Kr 6.14—7.1).\f* lalukwaimi gala bukutolalasi osi daili tomitugaga. \v 10 Taga gala makawala nanogu mwada bukusilavaisi matausina tokamdebi, availa availa tomitugaga, kaina togugoveka, kaina tokowolova karaiwaga, kaina matausina itapwarorusi baisa tokolu. Kidamwa bukusilavaisi matausina bibodi wala bukusilavaisi valu watanawa. \v 11 Mitaga nanogu gala bukutolalasi ola daili availa idoki titoulela totapwaroru, mitaga tomitugaga matauna, kaina togugoveka, kaina ititapwaroru baisa tokolu, kaina tosilapulu, kaina tomomom, kaina tokowolova karaiwaga. Kidamwa avai totapwaroru la bubunela makawala gala bukukwamveyawasi deli matauna. \p \v 12-13 Mitaga gala ulo vavagi kidamwa bayakali matausina opayumila. Yaubada wala biyakali matausina. Mitaga yokomi ibodi wala bukuyakalaisi matausina availa availa omi boda. Makawala goli Buki Pilabumaboma kala ginigini isisu, “Kukwauwaisi tomitugaga, kuligaimwaisi metoya omi boda.” \x - \xo 5.12-13 \xt Kak 13.5; 17.7\x* \c 6 \s1 Gala ibodi totapwaroru bitotusi okaboyakala \p \v 1 Kidamwa availa yokomi bikominimani deli sola matauna totapwaroru, gala ibodi bilau matauna e kasitaiyu bitotusi omatala toyakala, kidamwa matauna toyakala gala totapwaroru. Kaimapula, ibodi Yaubada la tomota binagaisi paila si kominimani. \v 2 Ki, bogwa kunikolaisi kidamwa Yaubada la tomota biyakalaisi komwaidosi mina watanawa. E kidamwa yokomi bukuyakalaisi valu watanawa bogwa bibodaimi bukutoyakalasi paila vavagi kwekikekita. \v 3 Kaina gala kunikolaisi kidamwa yakidasi bitayakalaisi anelosi? E kidamwa makawala, bibodaidasi sainela bitatoyakalasi paila uvagila valu watanawa. \v 4 Kidamwa goli kominimani bitokaia oluwalaimi, ki, kudokaisi ibodi bukutugwalaisi semia bitotusi omatala toyakala matauna gala toekalesia, kidamwa binagi avaka kasi pakula? \v 5 Kami mmosila mokwita! Ki, kaina taitala toninitalapula oluwalela ekalesia isisu, gagabila bitoyakala paila semia, ke? \v 6 Mitaga avaka lokuvagaisi? Ka, avai tuta kominimani itokaia, taitala taitala bilau sola e kasitaiyu biyakalasi omitasi avai toyakala gala totapwaroru matauna, e itagwalasi kidamwa matauna gala todubumi binagi availa yokomi tosula. \p \v 7 Bogwa kominimani eitokaia oluwalaimi e mapaila lokuyakalasi makawala ke? Baisa iyomitali paila lokumamasi wala tuta komwaidona. Ki, kaina bibodaimi bukutugwalaimi bukubodasi mwau tutala availa biyogagaimi? Kaina bibodaimi bukutugwalaimi bilebwaimi wala. \v 8 Kaimapula wala, yokomi titoulemi kusulasi taitala baisa taitala, deli kulubulebusi taitala baisa taitala, kalubikoya kaina budamia goli. \v 9 Yokomi kunikolaisi mokwita kidamwa tomitugaga gala bikauwaisi Karaiwogala Yaubada.\f x \ft Kugisi makasana Biga Kala Katumiki.\f* Gala bukusipulokaimi titoulemi. Matausina si bubunela gegedu, kaina ititapwarorusi baisa tokolu, kaina tokwakailasi, kaina matausina si bubunela kala gegedu tau bimisii tau, \v 10 kaina tolibulebu, kaina togugoveka, kaina tomomom sopi kaipeula, kaina tosilapulu, kaina tokowolova karaiwaga - gala taitala matausina bikau Karaiwogala Yaubada. \v 11 Omitibogwa mimilimi yokomi makawala wala matausina. Mitaga Yaubada leikatumigileuwaimi metoya omi mitugaga e ikabomaimi baisa titoulela. E Yaubada leikabwailimi uula lokudubumaisi Guyau Yesu Keriso metoya ola pilasi Bilomala da Yaubadasi. \s1 Kala yakaula Yaubada metoya wa woula \p \v 12 Ka, kaina taitala bilivala, kawala, “Ibodaigu bavagi avaka magigu wala.” E yeigu bamapu, kawagu, “E mokwita. Mitaga kaina mimilisi vavagi gala ibudokaim.” Gagabila yeigu balivala, “Ibodaigu bavagi avaka magigu wala.” Mitaga gala batagwala avai vavagi bikatupipaigu. \x - \xo 6.12 \xt 1 Kr 10.23\x* \v 13 E kaina taiyuwela bilivala, kawala, “Ka, kaula paila lula, e lulaga paila kaula.” E, mokwita. Mitaga Yaubada ikaibiga, kawala, “Lula deli kaula biwokuva wala.” Tomota uwosi gala isisu kidamwa bivagaisi ulatila uvagila, mitaga kidamwa bivagaisi uvagila Guyau. E Guyau isisu kidamwa bipilasi tomota uwosi. \v 14 E ka, Yaubada itokowoi Guyau imovavau, e yakidasi deli bitatokaiasi bitamovavausi metoya ola peula. \p \v 15 Mapaila yokomi bogwa kunikolaisi uwomi baisa katupwaila wowola Keriso. Ki, ibodaigu bakau katupwaila wowola Keriso, e bavigaki katupwaila wowola minana nakalimwala? Baisa goli gala gagabila. \v 16 Kaina gala kunikolaisi kidamwa availa bogwa isepituki wowola deli minana nakalimwala, bogwa kasitaiyu leivigaki uwosi makawala taitala tomota. Paila Buki Pilabumaboma kala ginigini isisu kala mimilakatila, “Kasitaiyu bivigaki uwosi makawala taitala tomota.” \x - \xo 6.16 \xt Vit 2.24\x* \v 17 Mitaga availa ivasosu deli Guyau, kasitaiyu bivigaki bilomasi makawala taitala wala tomota. \p \v 18 Kuligaiwaisi bubunela gegedu. Kidamwa availa ivagi avai mitugaga ituwoli, gala wala biyogagi wowola titoulela. Mitaga kidamwa taitala tau bivagi mitugaga makwaina bubunela saina gegedu baisa iyogagi wowola titoulela. \v 19 E yokomi kaina gala kunikolaisi uwomi baisa Baloma Tobumaboma la Bwala Kwebumaboma. E matauna eisivagasi oluwalaimi, paila Yaubada bogwa isaiki matauna baisa yokomi. E yokomi gala mi vavagi titoulemi wala. Mitaga yokomi Yaubada la vavagi. \x - \xo 6.19 \xt 1 Kr 3.16; 2 Kr 6.16\x* \v 20 Paila matauna eisaili mapu e igimolaimi. Mapaila ibodi bukuyakawolaisi Yaubada metoya ouwomi. \c 7 \s1 Uvagila veivai \p \v 1 E baisa tuta bagini paila vavagi makwaisina avaka yokomi lokuginisi ogu leta. \p Ibodi sainela kidamwa tauwau gala bivaisi wala.\f y \fq Ibodi sainela kidamwa tauwau gala bivaisi wala. \ft Gagabila bitagini, “Yokomi kawami, ‘Ibodi sainela kidamwa tauwau gala bivaisi wala.’”\f* \v 2 Mitaga saina bidubadu bubunela gegedu isisu, e mapaila ibodi taitala taitala bisim la kwava, deli natana natana bisim la mwala. \v 3 Taitala taitala ibodi bivagi avaka avaka ibudoki kala pilasi la kwava, deli natana natana ibodi bivagi avaka avaka ibudoki kala pilasi la mwala. E kasitaiyu goli bivagaisi komwaidona avaka ibudoki bubunela vavaigila. \v 4 Taitala tau la kwava gala bikaraiwogi wowola titoulela, mitaga la mwala wala. Makawala goli la mwala gala bikaraiwogi wowola titoulela, mitaga la kwava wala. \v 5 Taga kukwamigwesi som. Mesinaku bukutagwalasi bukuvagaisi makawala paila tuta pikekita wala, mwada goli tuta makwaina kamitaiyu bukuninigadasi baisa Yaubada. Oluviga bukukwaimilavausi bukuvagaisi avaka bibudoki bubunela vavaigila. Paila gala bibodi mi kamagwesi igau Setani bivigaki kami tamnabi. \p \v 6 Alukwaimi baisa gala makawala bavigaki kami karaiwaga, mitaga paila uula avigaki kami tagwala. \v 7 Ka, kaina yeigu bakabwailimi kidamwa komwaidomi makawala yeigu tokubukwabuya. Mitaga desi wala! Taitala taitala isisii kwaitala peula saina siligaga avaka Yaubada isaiki matauna. Taitala iyosi peula kwaitala, e taiyuwela iyosi peula ituwoli. \p \v 8 Baisa tuta ibodi balivala baisa yokomi tokubukwabuya deli kakau. Bibwaina wala kidamwa bukusisuaisi tokubukwabuya, makawala goli yeigu lavigakaigu. \v 9 Mitaga kidamwa gala gagabila bukukwaraiwogaisi uwomi e bwaina wala, bukuvaisi. Paila ibodaimi sainela bukuvaisi, e gala ibodi kalimwala biyogagaimi. \p \v 10 Paila matausina vavaigila balivala karaiwaga, e gala goli uula yeigu, mitaga matauna wala Guyau. Navavaigila gala ibodi bivaipaki la mwala. \x - \xo 7.10-11 \xt Md 5.32; 19.9; Mk 10.11-12; Lk 16.18\x* \v 11 Kidamwa bivaipaka, kaina ibodi bisisu wala nakubukwabuya kainaga bininabwaila e bikaimilavau baisa la mwala. E tovavaigila gala ibodi bivaipaka. \p \v 12 E ka, balivala mimilisi vavagi tuvaila paila veivai. E baisa wala uula yeigu titoulegu, gala goli Guyau. Kidamwa taitala todubumi isim la kwava gala nadubumi, e minana itagwala wala bivaikikiti matauna, e matauwena gala ibodi bivaipaki minana. \v 13 E kidamwaga natana nadubumi isim la mwala gala todubumi, e matauna itagwala bivaikikiti minana, e minawena gala ibodi bivaipaki matauna. \v 14 Paila matauna gala todubumi, Yaubada bikabwaili wala paila uula isisu deli la kwava. E deli minana gala nadubumi, Yaubada bikabwaili wala paila uula isisu deli la mwala todubumi. Paila kidamwa gala makawala, litusia goli makawala wala matausina gala todubumi litusia. Mitaga kidamwa bisigagasi makawala, magudisina bogwa biyomwasalaisi Yaubada.\f z \ft Kidamwa gugwadi veyala taitala todubumi Yaubada bidoki veivai makwaina makawala totapwaroru si veivai, mauula litusia isisuaisi olumoulela mabudona totapwaroru.\f* \v 15 E, kidamwa matauna gala todubumi kaina nadubumi e magila bivaipaka, desi wala. Gagabila matausina todubumi binagaisi wa tuta matutona. Paila Yaubada eidouwaimi mwada bukusibwabwailasi. \v 16 E, ve, yoku navavaigila nadubumi, kaina yoku gagabila bukukoli m mwala, kadai! E mwa, yoku tovavaigila todubumi, kaina yoku gagabila bukukoli m kwava. \s1 Bukububunasi deli avai peula Yaubada isakaimi \p \v 17 Ibodi taitala taitala bibubuna baisa ovalu watanawa makawala avai peula avai peula Guyau isaiki matauna. E tuvaila ibodi bisigaga ola kaisisu ambaisa eisibogwa tutala Yaubada eidou matauna. Baisa makawala goli auvituloki baisa mabudosina ekalesia komwaidona. \v 18 Paila kidamwa taitala tobobobu\f a \ft Matauna guma Yudia.\f* bogwa ibani kala dou metoya baisa Yaubada, gala wala ibodi binevi ammakawala biligaim kala bobu nebala metoya owowola. E kidamwa taitala gala kala bobu\f b \ft Kugisi makasana Biga Kala Katumiki.\f* leibani kala dou metoya baisa Yaubada, gala wala ibodi bibobu wowola. \v 19 Kaina matauna isim kala bobu, kaina matauna gala isim kala bobu,\f c \ft Matauna gala guma Yudia.\f* baisa gala avaka dimlela. Baisa wala isim dimlela, kidamwa goli bitakabikuwoli Yaubada la karaiwaga. \v 20 Ibodi wala taitala taitala bisigaga makawala eisibogwa tutala ibani kala dou metoya baisa Yaubada. \v 21 E ammakawam? Kaina yoku tokwatupipi tutala Yaubada eidouwaim? E desi wala. Mitaga kidamwa bukubani kam tuta bukutanekwaim titoulem, bwaina wala, ibodi bukuvagi makawala. \v 22 Paila kidamwa Guyau bidou taitala okwatupipi, ibodi wala bitadoki kidamwa matauna bikaraiwogi titoulela omatala Guyau. E makawala goli kidamwa Keriso bidou taitala gala tokwatupipi, ibodi wala bitadoki matauna Keriso la tokwatupipi. \v 23 Yaubada bogwa isaili mapu kidamwa bigimolaimi. E mapaila gala bibodi tomota bivigakaimi si tokwatupipi. \v 24 E segwaia, ibodi taitala taitala bikalubaila sola Yaubada, ola kaisisu ambaisa eisibogwa tutala Yaubada idou matauna. \s1 Uvagila kubukwabuya \p \v 25 E baisa tuta bagini paila tokubukwabuya. Yeigu gala asisii Guyau la karaiwaga paila baisa. Mitaga baisa nanogu alilivala, e ibodi wala bukudubumaigusi paila Guyau bogwa leinokapisaigu. \p \v 26 Kidamwa baninamsi tuta baisa kala mwau sainela, e yeigu adoki bwaina wala kidamwa taitala bisigaga metoya ola kaisisu titoulela. \v 27 Ki, bogwa lokuvai kaina? Gala bukuvigikoni ammakawala bukuvaipaka. Ki, yoku gala kuvai? Ibodaim wala gala bukunevi natana m kwava. \v 28 E kidamwaga yoku bukuvai, gala lokuvagi sula. Kaina kidamwa natana vivila bivai, e baisa gala eivagi sula. Mitaga yeigu nanogu mwada yokomi gala bukuvayesisi avaka avaka vavaigila ibudobodasi tuta tuta. \p \v 29 E segwaia, baisa goli nanogu. Tovana valu makateki, e metoya tuta baisa ibodi tovavaigila bibubunasi makawala kubukwabuya. \v 30 Matausina iuvalamsi ibodi bibubunasi makawala gala deli si ninamwau, e matausina igigilasi ibodi bibubunasi makawala gala isim si mwasawa. Matausina igigimwalasi ibodi bibubunasi makawala idokaisi gala si vavagi titoulesi baisa avaka eigimolaisi. \v 31 Matausina ititamapusi veiguwa, ibodi bibubunasi makawala vavagi makwaisina gala ikikau ninasi. Paila uula goli tovana valu kala vigimkovila makateki. \p \v 32 E gala magigu yokomi bukunokubukubusi. E totapwaroru tokubukwabuya ininamsi titoulela paila Guyau la wotetila, uula ivigikoni kidamwa biyomwasali Guyau. \v 33 Mitaga totapwaroru tovavaigila ininamsi titoulela paila uvagila watanawa, uula magila biyomwasali la kwava, \v 34 e mapaila ibiyumali kwaiyu ninamsela. Minana natapwaroru nakubukwabuya, kaina minana vilakapugula, ininamsi titoulela paila Guyau la wotetila, uula magila bikabomi namwaidona wowola deli bilomala. Mitaga natapwaroru navavaigila ininamsi titoulela paila uvagila watanawa, uula magila biyomwasali la mwala. \p \v 35 Alilivala makawala uula mwada bapilasaimi. Gala magigu bavigaki kami silaboda. Kaimapula wala, magigu bukububunasi duwosisia deli bukuvagaisi avaka avaka bibodaimi. E magigu bukutugwalaimi tomwaidomi baisa Guyau ola wotetila, e gala avaka bukuyusaisi. \p \v 36 Sitana balivala paila kasitaiyu availa leipakusi mitaga oluvi ipakaisi. Kaina tau matauna eilumkoli la bubunela baisa minana gala duwosisia. Deli minana saina nambwailila. Kidamwaga idoki ibodi bivaisi, e bwaina wala bivaisi, makawala nanola matauna. Baisa gala wala sula. \v 37 E kaina taitala ituwoli tomota einagi peula kidamwa gala bivaisi kasitaiyu. Tuvaila, gala avai tomota eikaraiwogi matauna paila veivai makwaina. E kaina matauna iyosikikiti nanola, e gala bimotatina. Bogwa wala titoulela einagi avaka ibodi bivagi. Kidamwa makawala, ibodi sainela paila matauna kidamwa gala bivaisi. \v 38 E mapaila kasitaiyu tovaivau ivagaisi bwaina. Mitaga matauwena inagi gala bivaisi, matauwena goli ivagi saina bwainigaga. \p \v 39 Navavaigila gala gagabila bivaivau, kidamwa la mwala isisu tomomova. E kidamwa bikaliga matauna, gagabila wala minana kwabuya titoulela binagi avai tau magila e bivaivau makawala. Mesinaku wala ibodi binagi taitala totapwaroru. \v 40 Ilagoli minana bimwasawa sainela kidamwa bisigaga ola kaisisu kwabuya. Baisa goli yeigu nanogu, e adoki yeigu tuvaila lakavasosu deli Yaubada la Baloma.\f d \fq Yaubada la Baloma. \ft Mimilisi wala buki pilabubogwa iginisi, “Keriso la Baloma”.\f* \c 8 \s1 Paila viliona avaka ikabomaisi baisa tokolu \p \v 1 Baisa tuta balivala paila viliona avaka ikabomaisi baisa tokolu.\f e \ft Osi valu mina Koronita, kidamwa bigigimwalasi viliona omaketi, ikugwa makabilasina togimwala bivigakaisi lula omatala yaubada sasopa osi bwala tapwaroru. Mauula mimilisi totapwaroru eidokaisi kidamwa availa bikam makabilasina matauna bogwa eisula, makawala bogwa eitapwaroru baisa natana yaubada sasopa.\f* \p Mimilisi ikaibigasi kidamwa yakidasi toninitalapula, e baisa biga mokwita. Ilagoli mimilisi si ninitalapula bivigaki tomota mina kamnomwana, mitaga si yebwaili bivigaki matausina mina papeula. \v 2 Availa idoki bogwa inikoli avaka, e matauwena gala inikoli avaka ibodi binikoli mokwita. \v 3 Mitaga availa iyebwaili Yaubada, e Yaubada bogwa inikoli matauna. \p \v 4 E ka, balivala paila kala kamkwam viliona avaka bogwa ikabomaisi baisa tokolu. Tanikolaisi kidamwa tokolu bikatululuwaiyaidasi paila natana yaubada, mitaga minana yaubada gala wala isisu ambaisa uulotoula. Mitaga bogwa tanikolaisi kidamwa Yaubada taitinidesi itokesa wala isisu uulotoula. \v 5 Kaina goli gagabila bitadoki minasina yaubada sasopa isisuaisi; (kaina wa labuma kaina ovalu watanawa, e mokwita wala bidubadu isisuaisi, tomota idokaisi minasina si yaubada deli si gweguya;) \v 6 mitaga paila yakidasi Yaubada taitinidesi itokesa wala isisu, matauna Tamadasi. Matauna kasi tobubuli vavagi komwaidona, e yakidasi tamwamovasi uulela matauna. E deli, Guyau Taitinidesi itokesa wala isisu, matauna Yesu Keriso. E Yaubada ibubuli vavagi komwaidona metoya baisa matauna, e yakidasi tamwamovasi metoya baisa matauna. \p \v 7 Mitaga gala komwaidosi inikolaisi baisa vavagi kwekamokwita. Paila mimilisi bogwa ikatetasi la kidakeda tokolu. E kidamwa ikamkwamsi viliona, e iluluwaisi tomota leikabomaisi baisa tokolu, e mapaila idokaisi baisa tokolu la vavagi tatoula. Ninasi imama e deli si ninayuwa ikamsi, e ilumkolaisi si pupagatu, uulela viliona makwaina bomikikila leikomasi. \v 8 Paila gala bitamaisi omatala Yaubada metoya baisa kaula. Kidamwa gala takamsi, gala bitamamasi oda tapwarorusi, e kidamwa takamsi, gala goli bitapeulasi oda tapwarorusi. \p \v 9 Mokwita wala gagabila yokomi bukunagaisi mi keda titoulemi paila kamkwam makwaina. Ilagoli kuyamataimi. Paila gala ibodi kidamwa baisa mi naga bivakapusii matausina eimamasi osi tapwaroru. \v 10 Kaina taitala nanola imama paila kala kam viliona. E mwa, yoku - kudokaim toninitalapula, ke? E kidamwa matauna bigisaim kukwamkwam ola bwala kwebumaboma tokolu, ki, ammakawala? Kaina yoku bukuvigaki matauna bituvaluwa e bikam viliona avaka eikabomaisi baisa tokolu. \v 11 E matauwena goli som, e Keriso ikaliga paila matauna. Ka, tomama matauna bitamwau uula yoku kudokaim toninitalapula! \v 12 E ka, makawala wala, yokomi kuuvagaisi mitugaga baisa omatala Keriso, paila lokuyogagaisi semia deli lokuyomwauwaisi ninasi saina mama. \v 13 E kidamwa sogu kala kapusi uulela kala kam viliona, yeigu goli gala tuvaila bakam viliona gala avai tuta, mwada goli gala bavakapusii matauna sogu. \c 9 \s1 Aposetolo la koni deli la wotetila \p \v 1 Ki, ammakawagu? Yeigu igagabila bakaraiwogaigu. E yeigu aposetolo.\f f \ft Kugisi 1.1.\f* Ka, bogwa lagisaki matagu matauna Yesu da Guyausi. E ka, yokomi kutapwarorusi uula yeigu ulo wotetila baisa Guyau. \v 2 Kaina mimilisi iwouwouya ninasi paila yeigu lamila aposetolo, mitaga adoki yokomi gala makawala, kadai? Paila bogwa kusibwabwailasi uula mi dubumi baisa wala Guyau, e baisa ivitububoti kala kamokwita kidamwa yeigu lamila aposetolo. \p \v 3 Avai tuta tomota ikavilivilaigusi e baisa makawala basigi agu kwavilavila. \v 4 Adoki isim ulo koni bukuvakomaigusi mapula ulo wotetila, kadai? Aai! \v 5 Bogwa isim si koni matausina aposetolo ituwoli, deli Guyau budala,\f g \ft Kugisi Mk 6.3.\f* e deli Pita, bivakoulisi deli si kukova avai tuta bititavinasi. Adoki isim ulo koni makawala, kadai? \v 6 Ki, kaina kudokaisi Banaba\f h \ft Matauna taitala tobwakuli Keriso kasi tokugwa; eititavinasi deli Paulo ola titavina kwematala (kugisi VA 4.36; 13.1—15.39; Gl 2.1).\f* deli yeigu kamataiyu wala ibodi bakatakuna kama metoya oma paisewa? \v 7 Ki, avai tuta talagi tokwabilia imipumapu paila titoulela otutala kabilia? Kaina avai tuta talagi gala bibodi tobigubagula bikoma uwala la bagula, ke? Kaina avai tuta talagi toyamata sipi gala bibodi bimom metoya onunusi sipi? Gala goli kwaitala tuta makawala. \p \v 8 Adoki gala bananamsa wala paila avaka ivagaisi mina watanawa. Paila mina Yudia si Karaiwaga tuvaila kala ginigini isisu paila vavagi makwaina. \v 9 Paila bogwa takalawasi metoya bukila Mosese la Karaiwaga, “Taga kusipubodi wodola bulumakau tutala kuvakadi mwada bivadebwali witi bidebwalisi waitunatoula. Ibodi wala minana sitana bikam.” Ki, Yaubada inanamsa wala paila bulumakau kaina? \x - \xo 9.9 \xt Kak 25.4; 1 Tm 5.18\x* \v 10 Kaina la nanamsa mokwita paila tomota, tutala eilivala makawala? Adoki mokwita wala ginigini makwaina isisu paila tomota. Tosupusopu totayoyuwa ibodi bipaisewasi deli si pikwaku mwada bibanaisi kasi vilavila tutala otayoyuwa. \v 11 Bogwa kasapwaisi yagogula tapwaroru oluwalaimi. Ki, kudokaisi saina mwaugaga kidamwa bakatayoyuwasi metoya baisa yokomi avaka bibodi bipilasaimasi? \x - \xo 9.11 \xt Rm 15.27\x* \v 12 Kidamwa isim si koni tomota mimilisi kidamwa ibodi bibanaisi makawala metoya baisa yokomi, ki, ammakawamasi? Kaina isim ma konisi ikalisau matausina, kadai? \p Mitaga gala kavagaisi makawala ma konisi. Kaimapula wala, lakapeulokaisi vavagi komwaidona mwada gala bakasailisi avai kabosilaboda ola keda Bulogala Bwaina paila Keriso. \v 13 Adoki bogwa kunikolaisi kidamwa matausina iwotetilasi olumoulela Bwala Kwebumaboma ibanaisi kʹasi metoya baisa Bwala Kwebumaboma, deli matausina igabwaisi lula okabolula ikeulasi kasi vilavila metoya avaka igabwaisi. \x - \xo 9.13 \xt Kak 18.1\x* \v 14 Makawala wala, Guyau eikaraiwaga kidamwa matausina tokwamatula Bulogala Bwaina ibodi bibanaisi kʹasi metoya baisa. \x - \xo 9.14 \xt Md 10.10; Lk 10.7\x* \p \v 15 Mitaga gala lavagi makawala ulo koni, e gala aginigini makawala baisa tuta mwada bayosi vavagi makwaisina paila titoulegu. Ibodi wala bakaligabogwa. Gala availa bikatumapu ulo kamnomwana duwosisia bivigaki bigimakava wala. \v 16 Yeigu gala ibodaigu bakamnomwana paila uula akamituli Bulogala Bwaina. Ka, akakabikaula ulo karaiwaga wala e ibodi bavagi makawala. Wo, kapisigu kidamwa gala bakamituli Bulogala Bwaina. \v 17 Kidamwa ulo paisewa bavagi paila uula lanagi makawala, baisa ibodi bukumapwaigusi. Mitaga baisa lavagi paila uula baisa ulo karaiwaga wala, e lavagi paila Yaubada eisakaigu wotetila makwaina kidamwa bavagi. \v 18 E avai mapu bakau metoya baisa? Ka, akau agu vilavila saina iyomwasalaigu, kidamwa bakamituli Bulogala Bwaina. Gala banevi mapu, e gala bayosi avaka bibodi ulo koni paila ulo wotetila baisa Bulogala Bwaina. \p \v 19 Yeigu gagabila bakaraiwogaigu titoulegu, e tomota gala bikatupipaigusi. Mitaga avigakaigu komwaidosi si tokwatupipi, mwada bakoli saina bidubadu paila Keriso. \v 20 Tutala awotitali mina Yudia avigakaigu makawala guma Yudia, mwada bakoli matausina. Gala ibodi Mosese la Karaiwaga bikaraiwogaigu, mitaga matausina mina Yudia ikikabikaulasi, e mapaila yeigu deli akakabikaula omitasi, mwada bakoli matausina. \v 21 Makawala goli, yeigu avigakaigu makawala taitala gala guma Yudia omitasi matausina gala mina Yudia, e auvagi gala makawala mina Yudia si Karaiwaga, mwada bakoli matausina gala mina Yudia. Gala goli akoulovi Yaubada la karaiwaga, paila yeigu akakabikaula baisa Keriso la karaiwaga. \v 22 E omitasi matausina imamasi osi tapwaroru avigakaigu tomama makawala matausina, mwada bakoli matausina. E mapaila tuta tuta avigakaigu makawala tomota komwaidosi kidamwa goli avai keda avai keda gagabila bakoli mimilisi matausina. \p \v 23 Komwaidona vavagi makwaisina lauvagi paila Bulogala Bwaina wala kidamwa bakau agu vilavila Bulogala Bwaina la mitakwai makwaisina. \v 24 Ka, bogwa kunikolaisi paila kabosakaula, komwaidosi bisakaulasi mitaga mesinaku wala taitala bikugwa e bikeula mapu. E baisa bigala visaiki tapwaroru. E ibodaimi yokomi totapwaroru bukusakaulasi peula kidamwa bukukugwasi e bukukwauwaisi mapu. \v 25 Togigibula taitala taitala imlimweli e itugwali tomwaidona baisa kala tovakeda. Ivagi makawala mwada bikugwa e bisikam butia wala, e makwaina butia makateki biyagi e bisawewa. Mitaga yakidasi tavagaisi kidamwa bitasikamsi butiatoula kwekanigaga. \v 26 Baisa uula yeigu asisakaula duwosisia okala vigimkovila. E baisa uula yeigu makawala toyowai gala bawomakava. \v 27 Kidamwa yeigu tomwasawa ibodi bamlimweli e bavigikoni wowogu bikabitutuki mwasawa makwaina, e bakikilaigu tomwaidogu. E kidamwa badou mimilisi mwada deli bakamwasawasi, gala magigu bikalisauwaigusi goli. \fig Mesinaku wala taitala bikugwa|src="Vallotton 4600924" size="col" copy="running race" ref="9.24" \fig* \c 10 \s1 Bukuligaiwaisi kala tapwaroru tokolu \p \v 1 E segwaia, magigu bukululuwaisi tubudoiasi avaka eibodaisi tutala ibokulaisi Mosese. Lowalowa ikuboli matausina e komwaidosi ivabusisi Bolita Pilabweyani e mitilabi ivalaguvasi mapilana ewaiwa. \x - \xo 10.1 \xt Sun 13.21-22; 14.22-29\x* \v 2 Olumoulela lowalowa deli obolita komwaidosi ibapitaisasi paila ibokulaisi Mosese. \v 3 E ka, komwaidosi ikomasi kaula kwebumaboma, \x - \xo 10.3 \xt Sun 16.35\x* \v 4 deli komwaidosi imomwaisi sopi kwebumaboma. Paila imomwaisi metoya odakuna kwebumaboma, makwaina goli ililoula deli\f i \ft Kwaitala mina Yudia si kukonebu isisu paila dakuna makwaina sivayu eivimom mina Isireli (kugisi Sun 17.6; Baw 20.7-11) kidamwa kwetinidesi wala dakuna, e makwaina eiyeikuli matausina osi titavina oviloupakala.\f* matausina. E makwaina dakuna baisa Keriso titoulela. \x - \xo 10.4 \xt Sun 17.6; Baw 20.11\x* \v 5 Ilagoli bidubadu matausina gala iyomwasalaisi Yaubada nanola, e mapaila ikanapwalasi ambaisa ambaisa oviloupakala. \x - \xo 10.5 \xt Baw 14.29-30\x* \p \v 6 E ka, komwaidona vavagi makwaisina baisa kabogigisa paila yakidasi. Baisa ikatululutaidasi mwada gala bitamitikewakewasi paila vavagi gaga makawala matausina ivagaisi, \x - \xo 10.6 \xt Baw 11.4\x* \v 7 e gala bitapwarorusi baisa tokolu, makawala mimilisi matausina ivagaisi. Makawala Buki Pilabumaboma kala ginigini isisu, “Tomota isilaisi ikamkwamsi imomomsi, e itokaiasi ikikaiwosisi.” \x - \xo 10.7 \xt Sun 32.6\x* \v 8 Gala bibodi bitakalimwalasi makawala mimilisi matausina eivagaisi, e mauula yam kwaitala wala lakatuluwovila matausina ikaligasi. \x - \xo 10.8 \xt Baw 25.1-18\x* \v 9 Gala bibodi bitawakolaisi Guyau, makawala mimilisi matausina eivagaisi, e mauula keiyuna minasina ikatumataisi matausina. \x - \xo 10.9 \xt Baw 21.5-6\x* \v 10 Gala bibodi bukutakumdusi, makawala mimilisi matausina eivagaisi, e mauula Anelosi Tokwatumata imtuli matausina. \x - \xo 10.10 \xt Baw 16.41-49\x* \p \v 11 Matausina tubudoiasi ibanaisi komwaidona vavagi makwaisina kidamwa tuwoli tomota bibanaisi kasi vakeda. Deli kala ginigini isisu kidamwa bikatululutaidasi. Paila yakidasi tasisuaisi tuta baisa tovana valu kala vigimkovila makateki. \p \v 12 Availa idoki eitotu bibodi biyamati taga bikapusi. \v 13 Avai tamnabi avai tamnabi lokubodasi, tomota komwaidosi eibodasi kasi tamnabi makawala makwaisina wala. Paila gagabila bitadubumaisi Yaubada, e gala bitagwala bukubodasi avai tamnabi bikalisau mi peula. Avai tuta kubodasi tamnabi, Yaubada bikatupewolaimi kidamwa bukusilibodaisi, e makawala wala bipilasaimi kidamwa bukusakauligilaisi tamnabi makwaina. \p \v 14 E tombwailigu yokomi, bukuligaiwaisi kala tapwaroru tokolu. \v 15 Tauwau, adoki bogwa itapuloki ninami. Ibodi bukunagaisi titoulemi paila ulo biga. \v 16 Makwelana viga avaka takabwailisi tutala tanokagutokisi baisa Yaubada - ka, avai tuta tamomwaisi viga makwelana bogwa takauwaisi kada vilavilasi buyavila Keriso. E makwaina kaula avaka takimimisi omatala Yaubada - avai tuta takamsi kaula makwaina bogwa takauwaisi kada vilavilasi wowola Keriso, kadai? \x - \xo 10.16 \xt Md 26.26-28; Mk 14.22-24; Lk 22.19-20\x* \v 17 Ka, isim kaula kwaitala wala, e yakidasi bidubadu tomota, mitaga komwaidodasi woula kwaitala wala. Paila komwaidodasi tapataisi e takamsi metoya kaula kwaitala wala. \fig Tapataisi e takamsi metoya kaula kwaitala wala|src="Vallotton 4601017" size="col" copy="sharing the loaf" ref="10.17" \fig* \p \v 18 E kunanamsasi paila matausina mina Isireli. Availa availa ikamkwamsi avaka si lula, ka, tuvaila isim kasi vilavila wotetila okabolula baisa omatala Yaubada. \x - \xo 10.18 \xt Tol 7.6\x* \v 19 Ki, avaka baisa yeigu lalilivala? Kaina lalivala kidamwa isim dimlesi tokolu deli viliona avaka kala lula tokolu ke? \v 20 E gala wala. Mitaga avaka lalilivala? Ka, lalivala kidamwa avaka matausina gala totapwaroru ilulasi, baisa goli isakaisi baisa dimoni, gala baisa Yaubada. E gala magigu yokomi bukusividulaisi dimoni. \x - \xo 10.20 \xt Kak 32.17\x* \v 21 Gala gagabila bukumomsi metoya Guyau ola viga, deli metoya dimoni osi viga. Yokomi gala gagabila bukukwamsi metoya ola kubudoga Guyau, deli metoya dimoni osi kubudoga. \v 22 Kaina magidasi bitavigakaisi Guyau la pogi baisa yakidasi ke? Kaina tadokaisi matauna leimama e yakidasi tatomgwagasi, kadai? \x - \xo 10.22 \xt Kak 32.21\x* \p \v 23 E mimilisi bikaibigasi, kawasi, “Ibodaidasi bitavagaisi avaka avaka magidasi wala.” E bwaina. Mitaga gala komwaidona vavagi bwaina. Kawasi, “Ibodaidasi bitavagaisi avaka avaka magidasi wala,” e mitaga gala komwaidona vavagi bipilasaidasi mokwita. \x - \xo 10.23 \xt 1 Kr 6.12\x* \v 24 Gala ibodi taitala binevi avaka bipilasi titoulela, mitaga ibodi binanamsa avaka bipilasi sala. \p \v 25 E yokomi ibodi wala bukukwamsi avai viliona igigimolaisi okabogimwala. Kaina mimilisi bininayuwasi paila viliona makwaina, mitaga desi wala, gala avaka bukukwatupoisi, paila ibodi bimilakatila nanom. \v 26 Paila makawala Buki Pilabumaboma kala ginigini isisu, “Valu watanawa deli uvagila komwaidona, baisa la vavagi Guyau.” \x - \xo 10.26 \xt Sam 24.1\x* \p \v 27 Kidamwa taitala gala todubumi bidouwaimi mwada deli bukukwamsi, e yokomi kutagwalasi, ibodi bukukwamsi avaka avaka matauna bisaili omitami. Kaina mimilisi bininayuwasi paila kamkwam makwaina, mitaga desi wala, gala avaka bukukwatupoisi, paila ibodi bimilakatila nanom. \v 28 Mitaga kaina toninayuwa igigisi mi kamkwam, kawala, “Ka, makwaina viliona eikabomaisi baisa tokolu.” Kidamwa makawala, gala bibodi bukukwamsi makwaina viliona. Uula wala ibodi bukupilasaisi matauna toninayuwa kidamwa bimilakatila nanola. \v 29 Gala goli mwada yokomi ninami bimilakatila, mitaga kidamwa bukupilasaisi matauna toninayuwa kidamwa nanola bimilakatila. \p E kaina taitala ituwoli tomota bikatupoi, kawala, “E ammakawagu? Gala bibodaigu banagi paila titoulegu, ke? Ki, ibodi matauna la ninayuwa bikaraiwogaigu kaina? \v 30 Kidamwa balivala biga nokagutoki baisa Yaubada paila kʹagu, avakaga uula taitala bikavilivilaigu paila viliona? Paila bogwa lavagi tapwaroru paila makwaina.” \p \v 31 E, avaka avaka goli bukuvagaisi, kaina momom kaina kamkwam, ibodi bivigaki kala yakaula Yaubada. \v 32 Ibodaimi bukububunasi bwaina wala, e gala wala bukuvigakaisi avaka biyomwau ninasi mina Yudia, kaina matausina gala mina Yudia, kaina matausina la ekalesia Yaubada. \v 33 Bukupataigusi wala avaka yeigu auvagi. Paila avaka avaka auvagi, avigikoni mwada bayomwasali ninasi komwaidosi. Gala aninamsi paila avaka bivigaki agu bwaina, mitaga paila avaka bivigaki kasi bwaina tomota komwaidosi, kidamwa bibodaisi kasi katumova. \c 11 \p \v 1 E mapaila bukukwavisakaigusi, makawala goli yeigu akakavisaki Keriso. \x - \xo 11.1 \xt 1 Kr 4.16; Pl 3.17\x* \s1 Ibodi vivila bikapoli pwanetala wa bwala tapwaroru \p \v 2 Aiyakawolaimi paila tuta tuta kululuwaigusi deli kubokulaigusi makwaisina vituloki avaka lasaili baisa omitami. \v 3 Mitaga magigu bukukwatetasi kidamwa Keriso itomgwaga odubasi tauwau taitala taitala, deli tau itomgwaga odabala la kwava, e deli Yaubada itomgwaga odabala Keriso. \v 4 E kidamwa avai tau wa bwala tapwaroru bininigada, kaina bikamituli livalela Yaubada deli pwanetala kala katubukolela, matauna ivigaki kala mmosila Keriso. \v 5 E kidamwa avai vivila wa bwala tapwaroru bininigada kaina bikamituli livalela Yaubada e deli gala bikapoli pwanetala, minana ivigaki kala mmosila la mwala. Gala wala bitadoki minana ituwoli deli natana nauvaliu\f j \ft Mina Yudia idokaisi kulula vivila baisa minana kala katububula, e kabommosila goli kidamwa kulula bivaliu e makawala bitubo tau.\f* ituwoli. Kasitaiyu makawala wala. \v 6 Kidamwa vivila gala bikapoli pwanetala, kainaga bibodi kaimapula bikapituni kulula kadai. Mitaga ka, baisa kabommosila kidamwa vivila bivaliu kaina bikapituni kulula. Mapaila desi wala, ibodi bikapoli pwanetala. \v 7 Gala bibodi avai tau bikapoli pwanetala, paila uula matauna kaikobula makawala migila Yaubada deli kala katububula. Mitaga vivila kaikobula makawala migila tau deli avaka bibodi kala yakaula. \x - \xo 11.7 \xt Vit 1.26-27\x* \v 8 Paila Yaubada gala ibubuli tau metoya baisa vivila, mitaga ibubuli vivila metoya baisa tau. \x - \xo 11.8-9 \xt Vit 2.18-23\x* \v 9 E gala ibubuli tau paila bipilasi vivila, mitaga ibubuli vivila paila bipilasi tau. \v 10 E mapaila ibodi vivila bikapoli pwanetala e makawala bikibuboti kidamwa la mwala ikikaraiwogi minana, e uula goli anelosi. \v 11 Mitaga paila yakidasi todubumi baisa Guyau, ibodi tau bipilasi vivila e vivila bipilasi tau. \v 12 Yaubada eibubuli vivila metoya baisa tau. E makawala wala tau bikaloubusi metoya baisa vivila. E vavagi komwaidona metoyasi baisa Yaubada. \p \v 13 Bukunagaisi titoulemi. Ki, ibodi kada gulogulasi kidamwa vivila bininigada baisa Yaubada wa bwala tapwaroru e gala avaka bikapoli pwanetala? \v 14 Ka, valu watanawa kidikedala ivitulokaimi kidamwa availa bigoli kulula yauwonaku, baisa tau idoki kabommosila wala, \v 15 mitaga vivila idoki kabokamnomwana. Paila minana kulula yauwonaku ibodi kapolela pwanetala. \v 16 Mitaga kidamwa availa magila bikominimani paila baisa, ka, mesinaku wala bakaibiga kidamwa yakamaisi, e deli mabudosina la ekalesia Yaubada, gala kayosisi avai gulogula ituwoli\f k \fq \it gala kayosisi avai gulogula ituwoli.\it*\ft Gagabila bitagini, “gala kwaitala karaiwaga paila vavagi makwaina isisu totapwaroru olumouledasi.”\f* wa bwala tapwaroru. \s1 Guyau la Kamkwam \p \v 17 Baisa avaka makateki balukwaimi goli gala bayakawolaimi. Paila avai tuta kusigugulasi paila bukutapwarorusi, baisa gala ipilasaimi sainela, mitaga sitana iyogagaimi. \v 18 Ka, ikugwa baisa. Mimilisi eilukwaigusi kidamwa avai tuta kutapwarorusi, boda ituwoli ituwoli isisuaisi deli si kominimani. E baisa adoki kaina ikamokwitasi. \v 19 Adoki mokwita wala tavilevi isisu oluwalaimi, kidamwa bitagisimlilaisi availa availa matausina ikamokwitasi. \v 20 Kidamwa tutala kusigugulasi gulitinidesi mwada bukukwamsi Guyau la Kamkwam, baisa avaka kukwamsi gala goli bitadoki Guyau la Kamkwam. \v 21 Paila otutala kamkwam\f l \ft Wa tuta matutona totapwaroru bikamkwamsi budotala wala e okala vigimkovila bikamsi Guyau la Kamkwam; mauula eidokaisi “Kamkomla Yebwaili” (mina Girisi si biga “agape”).\f* makwaina, taitala taitala ikam kʹala titoulela wala, e mimilisi ikamolusi mimilisiga imomomsi sopi kaipeula. \v 22 Kaina isim mi bwala titoulemi paila bukukwamkwamsi deli bukumomomsi, ke? Kaina ninami mwada bukukoulovaisi la ekalesia Yaubada e bukukwamosilaisi matausina availa availa eibodaisi mwau? Ki, avakaga kudokaisi ibodi balukwaimi paila baisa? Kaina bayakawolaimi? Galaga bayakawolaimi! \p \v 23 Paila metoya baisa Guyau lasau ulo vituloki avaka bogwa lasipeili baisa yokomi. Wa bogi makwaina eikasalaisi matauna, e Guyau Yesu ikau kaula, \v 24 inokagutoki baisa Yaubada, ikimimisi kawala, “Baisa wowogu, akasali paila yokomi. Bukuvagaisi baisa makawala agu kwaboluluwai.” \v 25 E makawala wala igau eikamkwamsi, ikau viga e kawala, “Viga makwelana Yaubada la kabutuvau, buyavigu eikibuboti kala kamokwita. Avai tuta kumomsi, bukuvagaisi baisa makawala agu kwaboluluwai.” \x - \xo 11.25 \xt Sun 24.6-8; Yer 31.31-34\x* \p \v 26 Paila avai tuta kukwamsi kaula makwaina e kumomsi viga makwelana, kukwamitulaisi Guyau la kaliga igau tutala matauna bima. \p \v 27 E metoya baisa tanikolaisi availa bikam kaula makwaina deli bimom makwelana Guyau la viga kidamwa deli la katudewa, matauwena bogwa eiyogagi Guyau wowola deli buyavila. \v 28 Mapaila ibodi taitala taitala ikugwa biwakoli titoulela e oluvi bikam kaula makwaina e bimom viga makwelana. \v 29 Kidamwa matauna gala bivitusi uulotoula wowola Guyau tuta matutona ikam kaula makwaina deli imom makwelana, bogwa bivigaki kala kamwaga titoulela tutala ikamkwam imomom. \v 30 Baisa uula mimilimi yokomi kukwatoulasi kaina kumamasi e deli mimilisi eikaligasi. \v 31 Kidamwa ikugwa tawakolaida titouleda gala wala bitaboda la kamwaga Yaubada. \v 32 Mitaga matauna Guyau ikamogaida e imipukwaida, kidamwaga gala bitaboda makawala mina watanawa kasi kamwaga. \p \v 33 E mapaila segwaia, avai tuta kusigugulasi mwada bukukwamsi Guyau la kamkwam, ibodi bukutulotulasi igau tutala komwaidomi bukusigugulasi deli. \v 34 E kidamwa availa saina kala molu ibodi bikambogwa ola bwala. E mapaila gala wala bukubodasi la kamwaga Yaubada metoya omi sigugula. E mimilisi vavagi tuvaila isisuaisi, mitaga avai tuta bawokaiami bakiduwosisii makwaisina. \c 12 \s1 Avai peula avai peula Baloma Tobumaboma isakaidasi \p \v 1 E segwaia, magigu balivala paila avai peula avai peula Baloma Tobumaboma isemakavi baisa yakidasi. \p Saina magigu wala bukunikolaisi kala kamokwita paila baisa. \v 2 Kunikolaisi kidamwa tutala yokomi gala kunikolaisi Yaubada, mimilisi tomota eisuninaimi e kutapwarorusi baisa minasina tokolu gala isim si momova. \v 3 Ibodaimi bukukwatetasi gala availa gagabila bilivala mwada bibuloti Yesu kidamwa Yaubada la Baloma iuvakadi matauna. E availa ilivala, kawala, “Yesu matauna Guyau”, ilivala uula Baloma Tobumaboma eivakadi matauna. \p \v 4 Peula makwaisina ituwoli ituwoli isisuaisi avaka Yaubada eisemakavi mitaga Baloma Tobumaboma kalamwaleta isakaidasi. \x - \xo 12.4-11 \xt Rm 12.6-8\x* \v 5 Wotetila makwaisina ituwoli ituwoli isisuaisi paila Yaubada, mitaga Guyau kalamwaleta wala matauna tawotitalaisi. \v 6 Kabitam makwaisina ituwoli ituwoli paila da wotetilasi isisuaisi, mitaga Yaubada kalamwaleta isaiki kabitam makwaisina baisa komwaidosi paila wotetila komwaidona. \v 7 E Baloma Tobumaboma isaiki avai peula baisa taitala e peula makwaina ikibuboti Baloma Tobumaboma olumoulela matauna. Mitaga isemakavi peula makwaina baisa matauna, mwada komwaidosi bibanaisi kasi bwaina. \v 8 Baloma Tobumaboma isaiki taitala peula kidamwa bilivala livalela kabitam, e isaiki taiyuwela peula kidamwa bilivala livalela kateta. \v 9 E matauna Baloma Tobumaboma kalamwaleta isaiki taitala dubumi, e baisa taiyuwela isaiki peula kidamwa biyuvisa katoula. \v 10 Baloma Tobumaboma isaiki taitala peula kidamwa bivagi vavagi siligaga. E baisa taiyuwela isaiki peula kidamwa bikamituli livalela Yaubada. E taitala ituwoli, Baloma Tobumaboma isaiki la kabitam kidamwa gagabila binagi avai peula leima metoya baisa Baloma Tobumaboma e avai peula gala makawala. Baisa taitala Baloma Tobumaboma isaiki peula kidamwa bilivala belobelo gala availa bikateta mabigasina. E baisa taiyuwela Baloma Tobumaboma isaiki peula kidamwa bilivala avaka kala katumiki mabigasina belobelo.\f m \ft Butula makawala ituwoli bona, mitaga gala wala bililivalasi biga mitaga butula wala. Paila eilulumkolaisi vavagi saina mwaugaga oninasi kaina obilomasi mauula ininigadasi obilomasi wala.\f* \v 11 Mitaga ka, taitinidesi wala Baloma Tobumaboma ivagi komwaidona vavagi makwaisina. Isaiki avai peula avai peula ituwoli ituwoli baisa taitala taitala, makawala wala nanola titoulela. \s1 Woula kwaitala, katupwaila ituwoli ituwoli \p \v 12 Paila Keriso makawala woula kwaitala wala, e isim katupwaila katupotala katupotala. Woula kwaitala wala isisu, ilagoli katupwaila ituwoli ituwoli. \x - \xo 12.12 \xt Rm 12.4-5\x* \v 13 Makawala goli komwaidodasi, yakamaisi mina Yudia e yokomi gala mina Yudia, kaina tokwatupipi kaina totaneku. Komwaidodasi tabapitaisasi e tasuvisi woula kwaitala wala, metoya baisa Baloma Tobumaboma. E tuvaila Baloma Tobumaboma ivimomwaidasi metoya baisa titoulela. \p \v 14 Paila woula tomwaidona, gala ivigaki kwetinidesi wala katupwaila, mitaga katupwaila bidubadu. \v 15 Kidamwa kwai bilivala, kawala, “Uula yeigu gala yamila, gala matoya wa woula”, baisa gala bivigaki bikanubodi makatupona kabala. \v 16 Deli kidamwa taigila bilivala, kawala, “Uula yeigu gala matila, gala matoya wa woula”, baisa gala bivigaki bikanubodi makatupona kabala. \v 17 Kidamwa woula tomwaidona bimila matila, ammakawalaga bilega? E deli, kidamwa woula tomwaidona bimila taigila, e ammakawalaga bisikoni maiina? \v 18 Makawala goli Yaubada isaiki woula katupwaila, ituwoli kabala katupotala ituwoli kabala katupotala, e baisa goli makawala avaka magila. \v 19 E baisa gala wala kwaitala woula bisisu kidamwa tubumwaidona baisa katupwaila kwetinidesi wala. \v 20 Ka, makawala baisa katupwaila katupotala katupotala ivigaki woula kwaitala wala. \p \v 21 E matila gala gagabila biluki yamila, kawala, “Gala magigu yoku.” E pwaneta gala gagabila biluki kwai, kawala, “E, gala magigu yoku.” \v 22 Ka, gala wala gagabila bitaligaiwa makatuposina avaka tadoki mama. \v 23 Deli makatuposina katupokukupi avaka tadoki gala isim uulesi, e makatuposina tayamati sainela. Makatuposina katupomigigaga, baisa goli deli nona manum tasikam kala katubukolela, \v 24 e makatuposina katupominabwaita ibodi gala bitasikam avaka. Yaubada titoulela ibubulaidasi kidamwa ambaisa tadoki kabommosila bisaiki makatupona kala taimamila wala. \v 25 E mapaila gala isisu woula kala tavilevi, mitaga katupotala katupotala inanamsa paila sola. \v 26 Kidamwa katupotala iboda kala mmayuyu, komwaidona katupwaila ilumkolaisi kasi mmayuyu deli. Kidamwaga katupotala iboda kala yakaula, e katupwaila komwaidona ikauwaisi kasi vilavila mwasawa makwaina. \p \v 27 E mapaila yokomi komwaidomi Keriso wowola, e taitala taitala yokomi katupwaila. \v 28 E olopola ekalesia Yaubada bogwa isaili taitala taitala kabala. Ikugwa aposetolo, kwaiyuwela tovitoubobuta, e kwaitolula tovakeda. E oluvi, matausina ivagaisi vavagi siligaga, e matausina eisaiki peula biyuvisaisi tokwatoula, kaina bipilasaisi sesia, kaina bikaraiwogaisi sesia, kaina bilivalasi belobelo avaka gala availa bikateta. \x - \xo 12.28 \xt Ep 4.11\x* \v 29 Galaga komwaidosi aposetolo kaina tovitoubobuta, kaina tovakeda. Yaubada gala isaiki komwaidosi peula kidamwa bivagaisi vavagi siligaga, \v 30 kaina biyuvisaisi lelia, kaina bilivalasi belobelo avaka gala availa bikateta, kainaga bikatumiki makwaisina belobelo. \v 31 Mapaila ibodi sainela kidamwa peula makwaisina itomgwagasi bikikau ninami wala. \p Mitaga bavakadaimi keda kadatala, e makadana ikalisuwoli komwaidosi. \c 13 \s1 Yebwaili \p \v 1 Kaina gagabila balivala obonasi tomota deli makawala anelosi bonasi balilivala. Mitaga kidamwa yeigu gala toyebwaili, agu livala gala isim dimlela. Ka, ulo biga makawala katubakwali butula kaina katugougwau butula. \v 2 Kaina kidamwa isim ulo peula bakamituli Yaubada nanola, kaina banikoli vavagi komwaidona e bakateta avaka avaka kwekikium. Deli goli badubumi avaka bibodi baluki koya bimoliku. Mitaga kidamwa yeigu gala toyebwaili, yeigu gala avaka dimlegu. \x - \xo 13.2 \xt Md 17.20; 21.21; Mk 11.23\x* \v 3 Kidamwa balilasi komwaidona ulo guguwa e gala avaka bayusi, e kaina wowogu batugwali bigabwaisi. Mitaga kidamwa yeigu gala toyebwaili, yeigu gala avaka abani agu bwaina. \p \v 4 Toyebwaili la bubunela peuloki deli mitakwai. Toyebwaili gala bipugipogi, gala nanola bikaiveka, e gala bidubakasala. \v 5 Toyebwaili gala bituvigaki, gala bimitikideda, e gala bitaduduwi sala. Toyebwaili gala biluluwai avai tomota eilamidadi matauna. \v 6 Toyebwaili gala bimwamwasila nanola paila mitugaga, mitaga bimwasawa wala paila vavagi duwosisia. \v 7 Toyebwaili gala avai tuta bisaim la salau. La dubumi, la pikwaku, la peuloki gala wala bisim kasi kalitutila. \p \v 8 Bubunela yebwaili bikanigaga wala. Bitakamituli Yaubada nanola, mitaga paila wala tuta pikekita. Yaubada isaiki peula paila bitalilivala, mitaga bogwa bikapatusi. Bigala kabitam isisu, mitaga bogwa biwokuva. \v 9 Mokwita goli Yaubada isakaidasi peula kidamwa bitakabitamsi deli bitakamitulaisi Yaubada nanola, mitaga tuta baisa vavagi makwaisina sitana wala. \v 10 Mitaga avai tuta bubunela bwainawokuva wala bima, e bubunela sitana wala bitamwau. \p \v 11 Tutala yeigu gwadi, agu livala, agu lumkola, uli nanamsa makawala gugwadi. Mitaga tuta baisa lamila tau e bogwa laligaiwa gugwadi si kidakeda. \v 12 Baisa avaka igisaki mitadaisi baisa tuta makawala wa salibu\f n \ft Gala bigisimlilaisi migisi osi salibu, saina guyugwayu goli, paila uula si salibu gala glass mitaga tanumnumta wala.\f* tagigisi uwailisi wala, mitaga tuta igau bima bitagisimlilaisi vavagitoula. Baisa avaka anikoli baisa tuta sitana wala. Mitaga tuta igau bima banikoli komwaidona, makawala goli Yaubada inikolaigu tomwaidogu. \fig Makawala wa salibu tagigisi uwailasi wala|src="Vallotton 4601302" size="col" copy="looking in mirror" ref="13.12" \fig* \p \v 13 E mitaga tuta baisa vavagi makwaisina kwaitolu isisuaisi, ka - dubumi, pikwaku, yebwaili. Mitaga kwetinidesi wala yebwaili itomgwaga. \fig Tuta igau bima bitagisimlilaisi vavagitoula|src="Vallotton 4601312" size="col" copy="see face-to-face" ref="13.12" \fig* \c 14 \s1 Ililivala tuvaila avai peula avai peula Baloma Tobumaboma isisaiki \p \v 1 E mauula ibodaimi bukupwaitukulasi bukububunasi metoya omi bubunela yebwaili. E ibodi peula makwaisina avaka Baloma Tobumaboma isaiki bikikau ninami. E baisa vavagi siligaga, kidamwa bisakaimi peula e bukukwamitulaisi livalela Yaubada. \v 2 Taga matauna availa ililivala belobelo\f o \ft Kugisi 1 Kr 12.10.\f* wala baisa gala ibigitoni tomota mitaga ibigitoni wala Yaubada, paila gala taitala bikateta mabigasina. Paila matauna ililivala vavagi kwekamokwita deli kwekikium metoya ola peula Baloma Tobumaboma. \v 3 Mitaga matauna ikikamituli livalela Yaubada, ililivala baisa tomota, ikatululuti, isaiki kasi pilasi deli kabomwasawa. \v 4 Availa ililivala belobelo ipilasi titoulela wala, mitaga availa ikikamituli Yaubada livalela matauna ipilasi ekalesia budumwaidona. \p \v 5 Kaina goli nanogu mwada yokomi komwaidomi gagabila bukulivalasi biga belobelo, mitaga saina magigu komwaidomi bukukwauwaisi peula makwaina bukukwamitulaisi Yaubada livalela. Paila availa ilivala Yaubada livalela ikalisuwoli tobelobelo. Mesinaku wala kidamwa availa isisu gagabila bikatumiki mabigasina belobelo e bipilasi ekalesia komwaidona, e tobelobelo bogwa bipilasi. \v 6 Mapaila segwaia avai tuta bawokaiami, avaka kami bwaina bamai kidamwa balivala biga belobelo? Gala avaka kami bwaina bamai, mesinaku wala kidamwa bamiakaimi avai biga metoya owodola Yaubada, kaina avai kabitam, kaina avai kamatula paila Yaubada nanola, kaina avai vituloki. \p \v 7 Makaisina lilolilo deli gita kaina gala avaka. Mitaga kidamwa availa biyuvi kaina biwai mwada bitalagi butula, ammakawalaga bitakateta butula kidamwa gala bivagi bibwaina? \v 8 E makawala tauya. Otutala kabilia ibodi toyuvi tauya biyuvidou bibwaina, kidamwa magila tokwabilia bikatubaiasasi. \v 9 E makawala goli belobelo. Kidamwa yokomi kulilivalasi metoya mabigasina belobelo e gala biga mimilakatila, ammakawalaga tomota bikatetasi kami livala? Baisa kukwebigimakavasi e mi biga bogwa bitamwau. \v 10 Mina watanawa bonasi saina bidugaga ituwoli ituwoli isisuaisi, e avai bona avai bona gagabila wala tomota bikatetasi bonasi. \v 11 Mitaga kidamwa gala anikoli bonala availa ililivala e bogwa badoki matauna togilagala e matauna tuvaila bidokaigu togilagala. \v 12 Yeigu anikoli yokomi magimi sainela bukukwauwaisi peula makwaisina avaka Baloma Tobumaboma isisaiki. Mapaila baisa wala ibodi bikau ninami, kidamwa bukukwauwaisi peula makwaisina avaka avaka bipilasi toekalesia bitotusi peula osi dubumi. \p \v 13 Availa ilivala belobelo ibodi binigada Yaubada bisaiki matauna peula kidamwa bikatumiki makwaisina belobelo. \v 14 Kidamwa banigada metoya mabigasina belobelo, mokwitala aninigada metoya obilomagu mitaga onanogu gala wala. \v 15 Avakaga ibodaigu bavagi? Adoki banigada metoya obilomagu, e tuvaila banigada metoya onanogu. Deli, bawosi metoya obilomagu e tuvaila bawosi metoya onanogu. \v 16 Kidamwa bitalivala biga nokagutoki baisa Yaubada metoya obilomada wala, ammakawalaga tosuvi bilagi da nigada nokagutoki e bikaibiga, kawala, “Emeni”?\f p \ft Mabigana obonasi mina Iberu e kala kivila, “Mokwitala!”\f* Paila gala inikoli avaka talilivala. \v 17 Kaina goli da nigada bigala saina kweminabwaita mitaga tolega gala avaka bikau pilasi. \p \v 18 Yeigu anokagutoki baisa Yaubada paila gagabila balivala biga belobelo e akalisuwolimi wala komwaidomi. \v 19 Mitaga avai tuta tomota deli bakatapwarorusi magigu wala balivala kaina kwailima wala biga avaka gagabila tomota bikatetasi, kidamwa bavakadi matausina. Galaga magigu balivala lakatuluwovila biga belobelo avaka gala gagabila bikatetasi. \p \v 20 Segwaia! Taga bukunanamsasi makawala gugwadi ininanamsasi. Ibodaimi bukububunasi makawala gugwadi paila mitugaga, mitaga omi nanamsa bukumila tauwausi. \v 21 Buki Pilabumaboma\f q \ft Mina Iberu si buki pilabumaboma, yakidasi tadokaisi Kabutubogwa.\f* kala ginigini isisu, \x - \xo 14.21 \xt Ais 28.11-12\x* \q1 “Guyau ikaibiga, ‘Balivala baisa tomota matausina, \q2 balivala metoya baisa togilagala bonasi ituwoli ituwoli, \q2 e metoya oudosi togilagala balivala. \q1 Mitaga uli tomota gala wala binakaigalaigusi.’” \m \v 22 Mapaila peula makwaina kidamwa bitalivala biga belobelo, bibodi kasi kaivatusi matausina gala idubumaisi e galaga kasi kaivatusi matausina bogwa idubumaisi. Mitaga peula makwaina kidamwa bitalivala Yaubada livalela bibodi kasi kaivatusi matausina bogwa idubumaisi, e galaga kasi kaivatusi matausina gala idubumaisi. \p \v 23 Kidamwa ekalesia budumwaidona bisigugulasi, e komwaidosi bivitouulasi bilivalasi mabigasina belobelo, e ammakawala? Kidamwa avai tomota, e kaina matausina gala todubumi, bisuvisi tuta matutona, bidokaimi toninagowa, kadai? \v 24 Mitaga kidamwa komwaidosi toekalesia ikamitulaisi Yaubada livalela, e avai tuta tomota kaina matausina gala todubumi bisuvisi, bogwa bininavilasi metoya osi mitugaga paila uula eilagaisi mabigasina. Paila bililagaisi mabigasina komwaidona, e bilumkolaisi si mitugaga kala kamwaga, \v 25 e si nanamsa kwekatupwana bogwa bisimitalaisi. E bikavaginasi bitapwarorusi baisa Yaubada, kawasi, “Mokwita wala Yaubada deli yokomi isividulaimi.” \s1 Bitavagi komwaidona okala tuta wala \p \v 26 E segwaia, avaka baisa lalilivala? Tuta matutona bukutapwarorusi, taitala tobutula wosi tapwaroru, taitala bilivala biga vituloki, taitala bilivala avaka metoya owodola Yaubada, taitala bilivala biga belobelo, e taitalaga bikatumiki mabigasina belobelo. Ibodi wala komwaidona bipilasi toekalesia. \v 27 Kidamwa availa magila bilivala belobelo, ibodi taiyu kaina taitolu bilivalasi, e gala goli bukutagwalasi kasi bawa bikalisau taitolu. E ibodi taitala bilivalabogwa oluviga sola. Tuvaila ibodi taitala tokwatumiki bivituloki avaka eilivalaisi. \v 28 Kidamwa gala taitala isisu gagabila bikatumiki mabigasina belobelo, e gala wala availa ibodi bilivala belobelo otutala sigugula. Ibodi wala bilivala manum paila titoulela deli baisa Yaubada. \v 29 E kidamwa availa magila bikamituli Yaubada livalela, ibodi taiyu kaina taitolu bilivalasi, e sesia bininanamsasi paila avaka ilivalaisi. \v 30 Mitaga kidamwa availa isisu omi sigugula, e Yaubada biviyelu nanola matauna kidamwa bilivala avaka, ibodi tolivalabogwa bikapatu wala e gagabila sola bilukwaimi avaka. \v 31 E ibodi komwaidomi bukukwamitulaisi Yaubada livalela, taitala taitala okala tuta wala. E mapaila komwaidomi bukutakutusi e bukukwatululutaisi komwaidosi wala. \v 32 E ibodi tokamatula taitala taitala binagi avaka bikamituli paila Yaubada livalela, \v 33 paila Yaubada gala idouwaidasi kidamwa bitakominimanisi, mitaga kidamwa bitamanumsi wala. \p Ibodaimi bukuvagaisi makawala komwaidosi Yaubada la tomota iuvagaisi osigugula tapwaroru paila vivila. \v 34 Paila ibodi minasina bikapatusi, osigugula tapwaroru. Gala bukutagwalasi bibigatonasi. Makawala mina Yudia si Karaiwaga bigala, gala ibodi bitokugwasi. \v 35 Kidamwa magisi binikolaisi avaka, ibodi bikatupoiyaisi si mmwala osi bwala. Kabommosila kidamwa avaivila bilivala osigugula tapwaroru. \p \v 36 Kaina kudokaisi la biga Yaubada eisunapulabogwa metoya baisa yokomi? Kainaga ninami Yaubada eiwitali mabigasina baisa yokomi titoulemi wala, ke? \v 37 Kidamwa availa idoki titoulela Yaubada la touwata, kaina idoki Baloma Tobumaboma eisaiki matauna avai peula, e matauwena bogwa bikateta kidamwa baisa avaka lagini omi leta baisaga Guyau la karaiwaga. \v 38 Mitaga kidamwa matauna gala bikabikuwoli baisa avaka lagini, taga bukulagaisi matauna. \p \v 39 Mapaila segwaia, bukusalausi bukukwamitulaisi Yaubada livalela, mitaga gala bukusilibodaisi matausina availa availa ililivalasi biga belobelo. \v 40 E ibodaidasi vavagi komwaidona bitavagaisi biduwosisia, e bitavagaisi kwaitala kwaitala okala tuta wala. \c 15 \s1 Keriso itokaia imovavau \p \v 1 Segwaia, baisa tuta magigu bakatululutaimi paila Bulogala Bwaina avaka omitibogwa lakamituli baisa yokomi. Bogwa lokuyosisi makwaina, e mauula lokudubumaisi peula. \v 2 Baisa goli Bulogala Bwaina avaka lakamituli baisa yokomi. E kidamwa bukuyosikikitaisi Bulogala Bwaina bogwa bikatumovaimi. Kidamwaga gala, gala isim uulela mi dubumi. \p \v 3 Lasipeili baisa yokomi avaka lasau, paila vituloki makwaina saina kwevakaigaga. Keriso ikaliga paila da mitugagasi, makawala Buki Pilabumaboma kala ginigini isisu. \x - \xo 15.3 \xt Ais 53.5-12\x* \v 4 Ibakwaisi matauna, e yam kwaitolula eitokaia imovavau, makawala Buki Pilabumaboma kala ginigini isisu. \x - \xo 15.4 \xt Sam 16.8-10; Md 12.40; VA 2.24-32\x* \v 5 Ikugwa iyoumatila baisa Pita, e oluvi baisa komwaidosi aposetolo tailuwotala taiyu. \x - \xo 15.5 \xt Md 28.16-17; Mk 16.14; Lk 24.34,36; Yn 20.19\x* \v 6 E oluvi, kwaitala tuta iyoumatila baisa matausina tailakatulima kala tobwakuli. Bidubadu matausina isisuaisi tommomova tuta baisa, ilagoli mimilisi bogwa eikaligasi. \v 7 Oluvi iyoumatila baisa Yemesa\f r \ft Matauna Guyau bodala deli taitala tokugwala ekalesia mapilana Yerusalem (kugisi VA 12.17; Gl 1.19).\f* e oluvi baisa komwaidosi aposetolo. \p \v 8 E kala vigimkovila iyoumatila baisa yeigu. Mesinaku yeigu makawala guditala gwadi inala eiuni gala okala tuta mokwita. \x - \xo 15.8 \xt VA 9.3-6\x* \v 9 Paila yeigu kasi tokekita aposetolo\f s \ft Kugisi makasana Biga Kala Katumiki.\f* komwaidosi. Mokwita goli gala ibodi bidokaigusi aposetolo, paila uula lalamidadi Yaubada la ekalesia. \x - \xo 15.9 \xt VA 8.3\x* \v 10 Mitaga labani agu dou uula baisa Yaubada la mitakwai, e la mitakwai avaka isakaigu saina vakaigaga olumoulegu. Paila yeigu awotetila saina peula akalisuwoli si wotetila komwaidosi matausina aposetolo. Mitaga gala yeigu titoulegu awotetila, paila Yaubada la mitakwai iuwotetila deli yeigu. \v 11 E kaina vituloki makwaina leima metoya baisa yeigu kainaga metoya baisa matausina, gala wala avaka. Ka, komwaidomasi kakamitulaisi makawala e baisa makawala goli yokomi kudubumaisi. \s1 Yakidasi deli bitamovavausi \p \v 12 E yakamaisi kakamitulaisi kidamwa Keriso itokaia imovavau. Mapaila ammakawala gagabila mimilimi yokomi bukulivalasi kidamwa tomata gala bitokaiasi bimovavausi? \v 13 Kidamwa makawala, baisa ikibuboti kidamwa Keriso gala wala imovavau. \v 14 E kidamwa Keriso gala itokaia imovavau, gala isim uula ma kamatulasi, e yokomi gala isim uula mi dubumi. \v 15 E kidamwa makawala, tuvaila lokuvitulokaisi kidamwa lakasasopasi wala paila Yaubada. Paila lakakaibigasi kidamwa Yaubada eitokowoi Keriso imovavau. Mitaga kidamwa lokukwamokwitasi e tomata gala bimovavausi, e gala goli itokowoi Keriso makawala. \v 16 Kidamwa tomata gala bitokaiasi bimovavausi, tuvaila Keriso gala itokaia imovavau. \v 17 E kidamwa Keriso gala itokaia imovavau, ka, lokuvigimakavaisi mi dubumi, e yokomi lokutamwausi wala omi mitugaga. \v 18 E kidamwa makawala, matausina todubumi availa availa eikaligasi, matausina tuvaila itamwausi makawala. \v 19 Kidamwa ma pikwakusi paila Keriso bipilasi wala ma tutasi baisa ovalu watanawa e gala avaka tuvaila, wo, kapisimasi. Saina bukunokapisaimasi sainela odubasi komwaidosi mina watanawa. \p \v 20 Mitaga ka - baisa kala kamokwita. Keriso bogwa eitokaia imovavau. E baisa ikibuboti kidamwa matausina tokukwaliga immasisisi bitokaiasi bimovavausi makawala. \v 21 Paila kaliga iviloubusi paila uula taitala tau, e makawala goli tomata si tokaia si movavau iviloubusi paila uula taitala tau. \v 22 E tomota komwaidosi ikaligasi paila uula ivisosaisi deli Adam, e makawala wala komwaidosi bitokaiasi bimovavausi paila uula ivisosaisi deli Keriso. \v 23 Mitaga taitala taitala bimovavau okala tuta wala. Keriso ikugwaiyaidasi imovavau. Oluvi matausina Keriso la tomota bimovavausi tuta matutona Keriso bima. \v 24 E oluvi tovana valu kala vigimkovila bikaloubusi. Wa tuta matutona Keriso bitomgwaga wala bikalisuwoli komwaidosi diabolo la gweguya, deli todidabala, e avai peula avai peula isisuaisi. E Keriso bikasali Karaiwogala baisa Yaubada Tamadasi. \v 25 Mitaga ikugwa ibodi Keriso biguyoi igau tutala Yaubada bitomgwaga odubasi la tilaula komwaidosi e bivabu matausina. \x - \xo 15.25 \xt Sam 110.1\x* \v 26 E la tilaula bivabudokinim baisa kaliga wala. E baisa kaliga Yaubada bikodidaimi. \v 27 Paila Buki Pilabumaboma kala ginigini isisu, “Yaubada bivigaki Keriso bikalisuwoli komwaidosi.” E bitagisimlilaisi mabigana “komwaidosi” gala ikaguliki Yaubada titoulela, paila Yaubada bivigaki Keriso bitomgwaga wala. \x - \xo 15.27 \xt Sam 8.6\x* \v 28 Mitaga avai tuta Yaubada bivigaki Keriso biguyoi vavagi komwaidona, e tuta matutona Yaubada Latula bivabu titoulela, kidamwa Yaubada wala bitomgwaga. E Yaubada goli leivigaki Keriso bitomgwaga. E mapaila Yaubada biguyoi wala vavagi komwaidona. \fig Tokukwaliga bitokaiasi bimovavausi makawala|src="Vallotton 4601520" size="col" copy="those who sleep in death" ref="15.20" \fig* \p \v 29 E ammakawala matausina ibapitaisasi gala paila titoulesi mitaga paila availa availa bogwa ikaligabogwasi?\f t \ft Mapilana Korinita mimilisi totapwaroru eibapitaisasi kaimapusi sesia tokwaligabogwa, ninasi mwada sesia bimovavausi metoya wa bapitaiso makwaina. Gala gagabila bitabani gulogula makwaina ambaisa tuvaila, mesinaku wala olumoulela mabudona ekalesia mina Korinita.\f* Avaka ipikwakusi mwada bivagaisi? Ka, mimilisi eikaibigasi kidamwa tomata gala bitokaiasi bimovavausi. Kidamwa ikamokwitasi, e avakaga uula matausina ibapitaisasi paila wala tokukwaliga? \v 30 E ammakawamasi? Tuta tuta kabudobodasi kabosilagi. E kidamwa tomata gala bimovavausi, avaka uula kavagaisi makawala? \v 31 E segwaia, kaliga omatagu yam kwaitala kwaitala. Akamituli baisa paila uula yokomi deli yakamaisi tavisosaidasi metoya baisa da Guyausi Yesu Keriso, e saina akamnomwana paila yokomi. \v 32 E kidamwa yeigu tosisu mapilana Epeso latuvaluwa e lawawaiya avaka mwaugaga, makawala matausina towai buludililama, ammakawala? Kidamwa avagi makawala mwada babokuli mina watanawa si kidakeda wala, avakaga agu bwaina labani? E makawala mabigana bigivakala, kawala, “Bitakamkwamsi bitamomomsi, paila nabwaia bitakaligasi.” Ka, kidamwa tomata gala bitokaiasi bimovavausi, ammakawalaga baisa? \x - \xo 15.32 \xt Ais 22.13\x* \p \v 33 Taga kunagowasi. Bukululuwaisi bigivakala, kawala, “Taga kutolala ola daili touveilau, e igau yoku bukuveilau.”\f u \ft Bigivakala makwaina kala tobutu taitala mina Girisi si tobutu wosi yayala Menanida, isisu 350 BC.\f* \v 34 Bukunanamsasi bibwaina, e bukuligaiwaisi mitugaga kedala. Ka alukwaimi kidamwa taivilemi gala kunikolaisi Yaubada, e baisa kami mmosila wala. \s1 Wowodasi paila momova kwaivau \p \v 35 Taitala bikatupoi, kawala, “Ammakawala tomata bitokaia bimovavau? Ammakawala uwosi kala gigisa?” \v 36 Tonagowa yoku! Kidamwa tasapu yagogu, igau tutala bisusina e makwaina gowa bogwa bipwasa bitamwau. \v 37 Baisa avaka tasapu yagoguwokuva wala, avai yagogu avai yagogu. Mitaga avaka bisusina baisa kala gigisa ituwoli wala. \v 38 Mitaga Yaubada isaiki makwaina yagogu avai migila inagi. Yagogu kwaitala kwaitala isaiki migila titoulela. \p \v 39 Avaka avaka isim si momova, vilionesi ituwoli ituwoli isisuaisi. Paila tomota, deli mauna nasigisagina e nayoyowa, e deli yena, vilionesi migawelu migawelu. \p \v 40 Tuvaila labuma woulela deli valu watanawa woulela ituwoli ituwoli isisuaisi. E labuma woulela kala migabwaila deli valu watanawa woulela kala migabwaila ituwoli ituwoli. \v 41 Kalasia ituwoli kala migabwaila, tubukona ituwoli, e utuyam ituwoli kasi migabwaila. E tuvaila minasina utuyam oluwalaisi isim kasi migabwaila migawelu migawelu. \p \v 42 E bikaloubusi baisa makawala tuta matutona tomata bitokaiasi bimovavausi. Tomata woulela bibakwaisi bipwasa mitaga tuta igau bima bitokaia bimovavau bidavila bikau momova kwekanigaga. \v 43 Avai tuta bibakwaisi, tomata woulela kwemigaga deli kwaimama. Mitaga tuta igau bima bitokaia bimovavau bidavila e woula makwaina kweminabwaita deli kwaipeula. \v 44 Avai tuta bibakwaisi, tomata woulela baisa valu watanawa woulela. Mitaga tuta igau bima bitokaia bimovavau, bidavila e woula makwaina baisa labuma woulela. Paila valu watanawa woulela isisu e mapaila labuma woulela ibodi bisisu makawala. \v 45 Paila Buki Pilabumaboma kala ginigini isisu, “Yaubada ibubulibogwi kuluta, matauna Adam, e isim la momova.” Mitaga matauna tovabodanim kaina Adam tovau,\f v \ft Matauwena Yesu Keriso.\f* matauna goli Baloma Tobumaboma uulotoula momova komwaidona. \x - \xo 15.45 \xt Vit 2.7\x* \v 46 Paila Yaubada gala bibubulibogwi tomota bilomala. Ikugwa ibubuli tomota wowola, oluviga ibubuli bilomala. \v 47 E Adam tobogwa ibubuloki valu watanawa pwaipwaiala. E isakailikiga matauna Adam tovau, metoya wa labuma leima. \v 48 Ka, matausina mina watanawa makawala matauna Yaubada eibubuloki valu watanawa pwaipwaiala. E matausina mina labuma makawala matauna metoya wa labuma leima. \v 49 E makawala yakidasi tuta baisa makawala tasikomasi migila matauna eibubuloki valu watanawa pwaipwaiala, makawala goli igau bitasikomasi migila matauwena metoya wa labuma leima. \p \v 50 Mapaila segwaia, bogwa lalukwaimi baisa makawala. Valu watanawa tomotala gala gagabila bikauwaisi kasi vilavila ola Karaiwaga Yaubada,\f w \ft Kugisi makasana Biga Kala Katumiki.\f* deli woula avaka bogwa bipwasa gala gagabila bikau momova kwekanigaga. \p \v 51 Bukulagaisi baisa vavagi kwekikium. Gala goli komwaidodasi bitakaligasi,\f x \ft Paulo ililivala paila tuta matutona Guyau bikaimilavau. Kawala, gala komwaidodasi bitakaligabogwasi, mitaga wa tuta matutona Guyau bikaimilavau mimilidasi bitasisuaisi tommomova, e igau oluvi komwaidodasi bitadavilasi.\f* mitaga gala kwaitala momwa komwaidodasi bitadavilasi, \x - \xo 15.51-52 \xt 1 Ts 4.15-17\x* \v 52 kala nanakwa makawala matila kala mitipipisi, tutala tauya kala vigimkovila bitagilulu. Tuta matutowena bitagilulu, matausina tokukwaliga bitokaiasi deli si momova kwekanigaga, e komwaidodasi makawala bitadavilasi. \v 53 Paila guma watanawa biyagi, mitaga ibodi matauna bisikoma avaka gala gagabila biyagi. Deli tomota igau bikaliga, mitaga ibodi matauna bisikoma avaka gala gagabila bikaliga. \v 54 E kidamwa guma watanawa toigiyagi bisikoma avaka gala gagabila biyagi, deli tomota tokwaliga bisikoma avaka gala gagabila bikaliga, e makawala wala Buki Pilabumaboma kala ginigini bogwa eikamokwita e gala bisala, “Yaubada eikodidaimi kaliga, e bogwa leitomgwaga goli.” \x - \xo 15.54 \xt Ais 25.8\x* \q1 \v 55 “Mwa, kaligʹo, ammakawalaga bukukwalisau? \q1 E yokugwa kaliga, ammakawala bukuyogagi availa?” \x - \xo 15.55 \xt Osi 13.14\x* \m \v 56 Kaliga biyogagi tomota paila uula mitugaga, e mitugaga ipeula paila uula mina Yudia kasi Karaiwaga. \v 57 Mitaga bitanokagutokisi baisa Yaubada, paila ivigakaidasi kidamwa bitatomgwagasi metoya baisa da Guyausi Yesu Keriso. \p \v 58 Mapaila segwaia mina mbwailigu yokomi. Bukutotusi peula e gala bukuyegasi. Tuta komwaidona bukusalausi omi wotetila paila Guyau, paila kunikolaisi mi wotetila baisa Guyau gala wala vavagi vigimakava. \c 16 \s1 Paila semakavi avaka bipilasi sedaiasi \p \v 1 Sitana balivala ammakawala bukusemakavaisi mani bipilasi sedaiasi\f y \ft Kugisi Rm 15.15,25-28; 2 Kr 8.1-4; 9.1-5; Gl 2.10.\f* Yaubada la tomota tolesi Yudia. Ibodaimi bukuvagaisi makawala toekalesia mapilana Galetia, avaka laluki bivagaisi. \x - \xo 16.1 \xt Rm 15.25-26\x* \v 2 Mayamna Sunday wiki kwaitala kwaitala, ibodi taitala taitala yokomi bivilaisi sita mani metoya avaka kasi mapu paila si paisewa, sitanaga bisaimwaisi wala. E igau tutala bawokaiami bogwa magugulona mani ikanabogwa, e gala bibodi yeigu batitavina akatuyouli mi mani. \v 3 E igau tutala bawa bawitali matausina availa availa kunagaisi mwada bikeulasi mi semakavi bilauwaisi Yerusalem. E tutala bilauwaisi mi semakavi e oyumasi bikeulasi yatala leta paila bisimokwitasi matausina. \v 4 E kidamwa kala gigisa ibodi yeigu tuvaila bala Yerusalem, e bwaina wala, balau matausina tokeula semakavi e deli bakalosi mapilana. \s1 Avaka Paulo inagi paila la titavina \p \v 5 Yeigu bogwa baulilavi Masedonia. E igau tutala basilavi Masedonia e bogwa bawokaiami. \x - \xo 16.5 \xt VA 19.21\x* \v 6 Adoki kaina tuta kaduwonaku yeigu deli yokomi bitasisuaisi kaina biboda kweluvala tula komwaidona. Oluviga gagabila yokomi bukupilasaigusi paila ulo kwaidadina ambaisa ambaisa balokaia. \v 7 Paila gala magigu bagisaimi tuta pikekita wala mwada basilavaimi. E mitaga apikwaku kidamwa yokomi deli yeigu bitasisuaisi tuta kaduwonaku, kidamwa Guyau bitagwala. \p \v 8 Mitaga lanagi ulo tuta kidamwa basisu wala mapilana Epeso igau bibudoki yamla Penitikosi.\f z \ft Kugisi makasana Biga Kala Katumiki.\f*\x - \xo 16.8 \xt Tol 23.15-21; Kak 16.9-11\x*\x - \xo 16.8-9 \xt VA 19.8-10\x* \v 9 Paila bogwa labani tuta saina bwainigaga mapilana Epeso, e ibodaigu sainela bavagi wotetila kwaiveka, kalubikoya bidubadu mwada bisilibodaigusi. \p \v 10 Ilagoli, kidamwa Timoti\f a \ft Kugisi 1 Kr 4.17 kala katumiki.\f* biwokaiami, bukuyamataisi matauna kidamwa bisibwabwaila oluwalaimi. Paila matauna iuwotetila paila Guyau, makawala goli yeigu auwotetila. \x - \xo 16.10 \xt 1 Kr 4.17\x* \v 11 Gala availa bikaluwou matauna. Mitaga ibodi bukupilasaisi bisaitaula la titavina, e taga bibani kala kominimani. Mapaila bikaimilavau baisa yeigu. Paila yeigu atutuli matauna bikaimilavausi deli sedaiasi. \p \v 12 E balivala paila sodasi Apolo.\f b \ft Kugisi 1 Kr 1.12 kala katumiki.\f* Sivabidubadu lakatululuti matauna kidamwa bivakawolaimi deli matausina sedaiasi. Mitaga matauna iwouwouya nanola, kaina ibodi biwa tuta baisa kaina igau avai tuta. Ilagoli avai tuta bigagabila, bogwa wala biwa. \s1 Paulo italoi \p \v 13 Bukuuwayausasi. Bukutotusi peula omi dubumi. Bukutuvaluwasi. E bukupeulasi. \v 14 Komwaidona avaka kuuvagaisi ibodi bukuvagaisi uula wala yokomi toyebwaili. \p \v 15 Bogwa kunikolaisi sitana paila Setepano deli veyala. Ka, matausina todubumibogwa ikugwaiyaisi komwaidosi mina Akaia, e itugwalaisi titoulesi iwotitalaisi Yaubada la tomota. \x - \xo 16.15 \xt 1 Kr 1.16\x* \v 16 E segwaia akatululutaimi kidamwa bukubokulaisi si uvakeda availa availa makawala matausina, deli si uvakeda availa availa ipupaisewasi iuwotetilasi deli matausina. \p \v 17 Saina mwamwasila nanogu paila Setepano, Potunato e Akaiko bogwa eimakaiagusi. Matausina kasitaitolu kaimapumi wala, \v 18 e iyomwasalaigusi makawala goli eiyomwasalaimi. Ibodaidasi bitaluluwaisi availa availa sedaiasi makawala matausina. \p \v 19 Mabudosina ekalesia mapilana Esia iwitalaisi si biga bobwailila baisa yokomi. Matauna Akila sola la kwava Pirisila\f c \ft Matausina tau sola la kwava kasitaiyu Paulo lubaila (kugisi VA 18.1-19).\f* e deli mabudona ekalesia isigugulasi osi bwala iwitalaisi si biga bobwailila baisa yokomi todubumi. \x - \xo 16.19 \xt VA 18.2\x* \v 20 Sedaiasi komwaidosi mapilana baisʹe iwitalaisi biga bobwailila. \p Bukuvakatusi taitala baisa taitala. \p \v 21 Ka, yeigu yamagu titoulegu agini baisa - “Yeigu Paulo ulo biga bobwailila baisa yokomi.” \p \v 22 Availa gala iyebwaili Guyau ibodi Yaubada bibuloti. \p “Marana Ta”\f d \ft Mina Aram si biga, e kwaitala nigada tuta tuta binigadasi, kala kivila bogwa taginisi, “Mwa, Guyau, kuma!”\f* - Mwa, Guyau, kuma! \p \v 23 Guyau Yesu la mitakwai bisikailimi. \p \v 24 Ulo bobwailila baisa yokomi komwaidomi paila uula kala vasosu Keriso Yesu.