\id 1CO - Kalo NT (dialect of Keapara) [khz] -Papua New Guinea 2005 (DBL 2014) \h 1 KORINTO \toc1 Paul gena talotalo tovotovona Korinto ekalesiara geria \toc2 1 Korinto \toc3 1Kor \mt1 PAULO GENA TALOTALO TOVOTOVONA KORINTO EKALESIARA GERIA \imt1 1 Korinto vega-matagaina kilara \ip Korinto aonai ekalesia goleana Paulo na evega-rugaato (Apostolo 18). Epepa tovotovona Paulo na etaloato, kwalana Korinto ekalesiara nuganugarai metau kiata ewalawai. Ne ira na Paulo getalo-veniato, gerenagiato, raka pia kala-tiwa negetiwato. Vovetainai Paulo na epepai geria verenagi evega-geleato (7:1; 8:1; 12:1; 16:1), e voo raira gekala-rakavawai gaura evaikila-gaokarato e ekalesia magulina rorirorina rakavetaina evega-riparato. \ip Paulo na epepa Epeso vanugana na etalo-venirato, Epeso ekalesiara vega-toitoi ewariwarirato aonai. Epepa rigolo 53 e 55 vekarawarai etaloato, Iesu ekwaregato mulinai. \ip Epepai golea kamura tenu 1:30-31. \ip Gena vevega-ripa kilara kamura ekilagirato gaura ea: \io1 1) Ekalesia goleana taunatauna kolemana pono gitaa, ira Iesu Keriso gena vele pa vegitatago kapulenai getaluna. \io1 2) Palagu gena ekalesia goleana taunatauna ati talima pa tanopara gena aonekai ekalesia goleana pia vaia, na Palagu gena aonekai e tiavu ai. \io1 3) Ekalesia goleana taunatauna Palagu na enavugaato rauparanaimo pia maguli. \io1 4) Ekalesia goleana taunatauna Palagu gena kila pia kwalanaa, e Palagu gena ulamagi aimo pia maguli. \iot Paulo na epepa evetaina ewareato: \io1 1. Ekalesia aonai veware ewalato \ior (tenu 1:1–4:21)\ior* \io1 2. Kala rakavara ekalesia aonai \ior (tenu 5:1–7:40)\ior* \io1 3. Kaivakuku gevenirana ramaramara \ior (tenu 8:1–10:33)\ior* \io1 4. Aliruputali rauparana \ior (tenu 11:1-34)\ior* \io1 5. Veaga Palaguna gena veveni \ior (tenu 12:1–14:40)\ior* \io1 6. Kuliitiwai \ior (tenu 15:1-58)\ior* \io1 7. Kila ikana \ior (tenu 16:1-24)\ior* \c 1 \p \v 1 Au Paulo, Palagu gena ririwai ekeakuto, Keriso Iesu gena apostolo talimaku ai pana ago, e ita walakavara Sostene goti taumai ruala gemana epepa ewatina, \v 2 Palagu gena ekalesia talimami Korinto aonai gotaluna gemi. Gomi Palagu gena taunilimalima, pe Keriso Iesu aonai warau evega-veagamito, gomi Palagu na ekeamito pio veaga ularana. Taunilimalima maparara kapu mapararai getaluna gera Velekou Iesu Keriso aranai gerapalina talimara maki, Palagu na gomi ekea-koumito, pio veaga ularana. Iesu Velekou ira e ita maparara gera Velekou. \p \v 3 Ita Tamara Palagu e Velekou Iesu Keriso geriana vega-nama kamu e maino gemi ai pene mia. \s1 Paulo na Palagu etanikiu-veniato \p \v 4 Au na vanagivanagi geku Palagu atanikiu-veniana gomi pakumi ai, kwalana ia gena vega-nama gomi Keriso Iesu aonai gotaluna talimami evenimito gaurai. \v 5 Iesu Keriso ria gokwapunana genai, Palagu na gomi gaura mapararai warau pevega-rinagami kilakila aonekara maparana e tugamagi-ilu maparana maki evenimito. \v 6 Keriso valina maki gomi aomi ai warau etaunataunato e gemi kamonagi ai goruga-gaokana. \v 7 Vovetaina gaurai ita gera Velekou Iesu Keriso gena vogomai roe goalo-tagoana aonai, Veaga Palaguna gena wareware taai ati gorapuna. \v 8 E Palagu na gomi pene vega-ruga-gaugaumi pene ago ikana. Pe gera Velekou Iesu Keriso gena veveakota tomanai gomi ati gemi kala rakava pene rawalimi. \v 9 Palagu magena veraramani. Ia na gomi ekeamito, ia Natuna Iesu Keriso ita gera Velekou ria pio kwapuna ulanana. \s1 Ekalesia aonai veware ewalato \p \v 10 Walakavaku maparami, au na ita gera Velekou Iesu Keriso aranai anogimina, aririwana maparaparami gau kwapunamo pio kilagia, pe matotaumi nuganugami ai ragai pio veware-lovolovo. Gomi maparami gemi tugamagi e ririwa kwapunaimo pio talu. \v 11 Kwalana walakavaku, gomi valimi Kloe gena numa talimara na gema varakuto, negetiwato, gomi matotaumi nuganugami ai goveituna. \v 12 Au na akilagiana kapuna ea. Taa okilana, “Au Paulo mulinai alakana.” Taa okilana, “Au Apolos mulinai alakana.” Mataa maokilana, “Au Kefas, (voo Petero), mulinai alakana.” Mataa maki maokilana, “Au Keriso mulinai alakana.” \v 13 Keriso peveware-kinikini, pe golea vogovagi ai pe ago pa? Voo Paulo gomi ulami na gesatauroato pa? Pa Paulo aranai gomi gebapatisomito? \v 14 Au na Palagu atanikiu-veniana, kwalana au na gomi ta ati abapatisomito, a Krispo e Gaiusmo abapatisorato. \v 15 Ati nama gomi taa na notina, “Ai Paulo na ebapatisomaito gaurai gena melo ai gaagoto”. \v 16 Taunatauna, Setepanas magena numa talimara ria maki au na abapatisorato. Ati aripana, au na talima reketa maki abapatisorato pa aikina. \p \v 17 Au Keriso na etugukuto, ati pana vebapatiso ularana, na Vali Namana pana vopatagia ularana. Ati aoneka iwavagi talimara geria kila vetainai pana vopatagia, kwalana Keriso gena satauro ati tiavunai ne aagona kalinana. \s1 Satauro Valina \p \v 18 Taunatauna, satauro valina kwarega rauparanai gelakana talimara na ati gevega-taunataunaana, kawakawa kilana negetina. Na maguli rauparanai talakana talimara gerai Palagu gena tiavu satauro valina aonai ematagaina. \v 19 Puka Veaga aonai Palagu evetaina ekilana, \q1 “Au na aoneka iwavagi talimara \q1 geria aoneka ati ganirai pana vega-agora, \q1 e geripa-vanagito talimara \q1 geria ripa iwavagira pana vega-rakavara.” \m \v 20 Pe aoneka iwavagi talimara arigia? Vevega-ripa e talotalo talimara arigia? Ripa-vanagi talimara e gevevega-veituna taura arigia? Palagu na evega-matagaiato, etanopara gena aoneka kawa vagi vegata. \p \v 21 Taunatauna, Palagu gena aoneka matagai, kwalana Palagu na kupa e tanopara ekalarato maparara na gena aoneka gevega-matagaiana, na taunilimalima matotauria geria aoneka na Palagu ati geripaato. Vovetainai Palagu ekilato, namana, satauro valina, taunilimalima na gekilagi-rakavaana valina, gevega-taunataunaana talimara Palagu na pene vega-magulira. \v 22 Iuda talimara geria ririwa kamuna vegailia irau vagira pia gitara, a Grik talimara aoneka gegita-vetavuana. \v 23 Na ai na Keriso, gesatauroato talimana, gavopatagiana, ia vevega-maguli tauna. Evali Iuda talimara geriai kila rakavana e Grik talimara geriai kawakawa valina. \v 24 Na Palagu na ekearato talimara, Iuda talimara e Grik talimara, ita maparara gerai Keriso Palagu gena tiavu e Palagu gena aoneka. \v 25 Palagu gena kala taunilimalima na gekilagi-kawakawarana, geria kala na talima geria aoneka evanagirana. E Palagu gena kala taunilimalima na moiramoirai gekilagirana, vogaura na taunilimalima geria tiliga evanagirana. \p \v 26 Walakavaku maparami, iovetugamagiwai, gomi raka talima vetaimi Palagu na ekeamito. Gomi tanopara aonekana ria pita vega-vetovomi genai, gomi kapoinamo maaonekami, e kapoinamo gotiavuto, e kapoinamo gemi pete vele. \v 27 Na Palagu na etanoparai kawa talimara evirigirato, ne ira geriana etanopara gena aoneka talimara evega-nugaragerato. E Palagu na etanoparai moira talimara evirigirato, ne ira geriana tanoparai kwalimu talimara evega-nugaragerato. \v 28 E Palagu na etanoparai talima reketa, ati gevega-agirana, gegita-guilagirana e gekilana, nama ta ati pia vega-walaa negetina talimara, evirigirato, ne ira geriana tanoparai gevega-ragerana talimara ati ganirai evega-agorato. \v 29 Vokala ekalaato kwalana, talima ta ia wailanai ragai pene vevega-rage ulanana. \v 30 Gomi gemi maguli Palagu na Keriso Iesu ria eveakwapunaato. Keriso Iesu Palagu na egapiato ita gera aonekai evega-agoato. Keriso genana ita Palagu gena kala rorirori talimara e Palagu gena veaga talimara, e Palagu na rakava aona na evoi-vagirato, rakava etoma ati tiavuna ita gerai. \v 31 Gaura pakurai Puka Veaganai ekilana gelegelenai pita maguli, netina, “Talima ta eririwana pene veagi, Velekou na kala ita atarai ekalagiato veaginaimo pene veagi-agia.” \c 2 \p \v 1 Walakavaku maparami, au gomi gemi ai awatito, Palagu gena kila veavugana gemi avopatagiato, ati kila gaokarai e geku aonekai gomi avaikilamito. \v 2 Au gomi ria roe watataluwai aonai, au geku ririwa kamuna akalaato, gau ta ati pana kilagia, na Iesu Kerisomo, pa ita kila, Iesu Keriso, gesatauroato talimanamo pana vopatagia. \v 3 Au gomi ria tataluwai ati kwalimuku, makaliku ria e tauniparaku maki epilupiluwai. \v 4 E au geku kila e vopata maki ati taunilimalima geria aoneka kilara na, na au geku kila e vopata Veaga Palaguna tiavuna avega-matagaiawai. \v 5 Vovetainai gomi gemi kamonagi taunilimalima geria aonekai ragai pio vega-rugara, na Palagu gena tiavu ai pio vega-rugara. \s1 Veaga Palaguna genana evogomaina aonekana \p \v 6 Taunatauna, Veaga Palaguna kavanai gekauna talimara aoneka kilara avenirana. A egeria kila aonekara ati etanopara gena aonekai pa etanopara gekune-agiana talimara geria aonekai; ira geria aoneka e geaikina. \v 7 Au na akilagiana aonekana Palagu gena aoneka veavugana. Taunilimalima geriana etao-veavugaato, na ia na etanopara rogoti ere kalaa aonai, egapi-maavuato, ita na ralema iwavagina pita vaia ularana. \v 8 Eaoneka veavugana tanopara gekune-agiana talimara taa na maki ati geripaato. Kwalana pegere ripaa genai, ralema iwavagina Velekouna ati pegere satauroa. \v 9 Na Puka Veaganai ekilagiana gelegelena, \q1 “Ta matana na ati egitaato, \q1 ta tegana na ati ekamonagiato, \q1 ta gena tugamagi ati etugamagi-iluato, \q1 voo Palagu na ekala-maavuato, \q1 ia pia ulamagia talimara geria.” \p \v 10 E veavuga gaura, na Palagu na ita gerai evega-matagairato ia Palaguna genana. Veaga Palaguna gau maparara eraka-lovarana Palagu genai gau ropu-vagira maki eraka-lovarana. \v 11 Vega-gelegelena talima taa na matalima ta gena tugamagi ati eripaana. Aikina. Votalima matotauna palaguna na vou ia aonai tugamagi veavugara eriparana. Palagu maki vovetaina, talima taa na ia gena tugamagi ati eripaana, na Palagu Palaguna namo eripaana. \v 12 Ita na ati etanopara palaguna tagapiato. Aikina. Ita Palagu na etuguato Veaga Palaguna tavaiato, Palagu na eveni-kawarato, gaura pita ripa-rorirorira ularana. \p \v 13 Egaura ati taunilimalima geria aonekai gevega-ripamaina kilara rorirai gakilagirana. Na e Veaga Palaguna na evega-ripamaina kilara gelegelerai gakilana. Palagu kavanai gaura pa kilara Veaga Palaguna na evega-ripamaina gelegelenai gakilagirana. \v 14 Tanopara talimana na Palagu Palaguna genana gau ta ati pene rawalia, kwalana ia tanopara talimana genai vokawa gaura, e maki ati pene ripara, kwalana vogaura Veaga Palaguna aonai gemagulina talimara na vou pia ripara. \v 15 Veaga Palaguna ia aonai etaluna talimana na, gaura maparara pene gita-namanamara e pene tugamagi-ilura, na ia matotauna taa na ati pene gita-namanamaa e ati pene ripa-roriroria. \v 16 Kwalana Puka Veaga aonai evetaina ekilana, \q1 “Rai na Velekou aona eripaana? \q1 Rai na ia pene gavu-tinaa? \q1 A Keriso gena tugamagi ita gerai emiana.” \c 3 \s1 Palagu gena vetugunagi talimara \p \v 1 Walakavaku maparami, au na gomi avaikilamiwai ati Veaga Palaguna na ekune-agirana talimara vetaira. Na au na gomi tanopara magulinai getaluna talimara vetaira avaikilamiwai. Volaganinai gomi Keriso gena kala e maguli aonai ralarala roe voa. \v 2 Vovetainai au na gomi lata kwararai agupumito, ati ganigani gaokarai. Kwalana volaganinai gomi palagu ganiganira, gaokara ganiganirai rogoti goro kamu. Pa, ewagumona maki gomi rogoti goro kamu-namanama, palagu kavanai ralarala roe nea; \v 3 kwalana gomi tauniparami geria ririwa rakavara na roe nege kune-agimina. Gomi nuganugami ai munemune e kogo roe nege miana, eiana evega-taunataunaana gomi etanopara talimara geria maguli ai roe nogo magulina. \v 4 Gomi etanopara magulinai roe nogo taluna, kwalana gomi ta okilana, “Au Paulo gena,” ta maokilana, “Au Apolos gena.” \p \v 5 Pe Apolos rai? E Paulo rai? Ira taura ruala vetugunagi talimaramo, ira geriana gomi Iesu govega-taunataunaato. Ai taumai ruala Velekou na inagulu kwapurakwapura evenimaito. \v 6 Au avaroto, Apolos nanu na etitilirato, na Palagu na evega-kalarato. \v 7 Vovetaina gaurai evaroto talimana e nanu na etitilirato talimana ruala ati arara, na Palagumo geregana, kwalana ia na egaura evega-kalarana. \v 8 Evarona talimana e nanu na etitilina talimana ira gelegelemo. Ira kwapurakwapura geria inagulu gelegelerai Palagu na voira pene venira. \v 9 Ai Palagu ria gainagulu-koukouna talimamai, gomi Palagu gena araga; gomi maki Palagu gena numa. \s1 Palagu gena inagulu numa kalakalana vetaina \p \v 10 Palagu na vega-nama evenikuto gelegelenai, au numa kala talimaku namanai aagoto. Numa vega-rugaitina ruguna vatuna akalaato (pa rugura avega-ruga-gitakaurato), taa na atanai numa evega-rugaana. Na numa pia kalaa talimara kwapurakwapura pia vegita-tago, numa raka pia kala-tiwaa. \v 11 Palagu na Iesu Keriso numa vega-rugaitina ruguna vatunai evega-agoato. Taa na numa vega-rugaitina ruguna poluna ta ati mapene kala-vagia. \v 12 Talima taarana enuma vega-rugaitina ruguna vatuna (pa numa rugura) atanai kolo, siliva pa kalaati vatura pia inagulu-agira numa pia kala genai, talima taarana mara, legi pa pili pia inagulu-agira. \v 13 Ira kwapurakwapura geria inagulu kolemarai Velekou gena Kota kamuna tomanai vou pene vega-matagaira. Kwalana voinagulu kalova na pene vega-matagaia e kalova na talima kwapurakwapura geria inagulu pene kalatovora, geria inagulu nama pa rakava. \v 14 Pene talima taa na vonuma vega-rugaitina ruguna vatunai ekalaato numana kalova na ati pene galaa genai, ia voina namana pene vaia. \v 15 Pene gena numa kalova na pene galaa talimana gena inagulu maparara pia lekwalekwa, ia gereganamo pene maguli. Na ia noowane kalova na pene kali-maguli. \s1 Gomi Palagu gena Rupu Veagana \p \v 16 Gomi ati ripami, gomi Palagu gena Rupu Veaga e Palagu Palaguna gomi aomi ai etaluna, ei? \v 17 Pene talima taa na Palagu gena Rupu Veagana pene vega-rakavaa genai, ia maki Palagu na pene vega-rakava-kwaikwaia, kwalana Palagu gena Rupu maveagana, e gomi ia gena Rupu Veagana. \s1 Taunilimalima ragai pio agi-togara \p \v 18 Talima ta gena tugamagi na ragai pene opaa. Pene talima ta gomi nuganugami ai etugamagina, ia maaonekana etanoparai, ia kawakawa talimanai pene ago, pe pene aoneka. \v 19 Kwalana etanopara aonekana Palagu wailanai aoneka kawana. Puka Veaganai ekilana vetaina, netina, “Palagu na aoneka talimara matotauria geria aoneka rakavara aorai egapi-gaugaurana.” \v 20 E Puka Veaganai maki maekilana, “Velekou ripana, aoneka talimara geria tugamagi ati ganira, kovagora.” \p \v 21 Gaura pakurai, talima taa na taunilimalima ragai pene agi-togara. Kwalana gau maparara gomi gemi. \v 22 Paulo, Apolos e Petero; etanopara maparana gomi gemi, maguli e kwarega, etoma gematagaina gaura e roe nea vou pia vogoami gaura; maparara gomi gemi. \v 23 Gomi Keriso gena, e Keriso Palagu gena. \c 4 \s1 Velekou matotauna na gena vetugunagi talimara geria maguli etavu-gitagitarana \p \v 1 Vovetaina gaurai gomi na ai pio tugamagimai, ai Keriso gena vetugunagi-agovenina talimamai, e Palagu gena veavuga gaura gitatagora talimamai. \v 2 Rinaga geveniana pene gita-tagora negetina talimana gena talima kamuna gena ririwa kamuna, ia maveraramaninai rinaga pene gita-tagora. \v 3 Au rakagau nogotina? Au ati atugamagina, gomi na au pio tavu-inamainamaku pa taunilimalima geria Kota magulinai pia tavu-inamainamaku pa aikina. Au matotauku maki ati avevega-rorirorina. \v 4 Au matotauku avetugamagina, geku rakava ta ati atugamagi-rawaliana. Na ati akilana, au ati geku kala rakava. Velekou namo au egita-namanamakuna. \v 5 Vovetaina gaurai Velekou rogoti ere vogomai e gena veveakota tomana rogoti ere gapia aonai, etoma talima ta ragai pio agiroria. Velekou na mukuna kaikolo ai veavuga gaura maparara maekai pene tao-atira, e taunilimalima geria tugamagi nugara garakaurai gemia veavugana maki pene vega-matagaira. Votomai Palagu na kwapurakwapura pene vega-ragera geria kala rorirai. \p \v 6 Walakavaku maparami, ekila au matotauku e Apolos gemai pavega-vetovora, kwalana gomi nama pio rawali ularana. Pe, ai gemana eia pio ripaa, “Puka Veaganai getaloato kilana ragai pio vanagia.” Voanana talima taa vagimo ragai pio agiroria e ta ragai pio kilagi-piatogaa. \v 7 A goi rai na talima kamunai etaomuto taunilimalima maparara nuganugarai? Goi gemu gaura maparara ati Palagu na evenimuto? Pene goi na Palagu genana orawaliato genai, rakagau gaurai ovekokolokuna, no ati Palagu genana orawaliato gauna okalaana? \p \v 8 Gomi goririwarana gaura na warau pogo vonuvonu-rage. Gomi warau pogo verinaga gatu. Ai gomi na pogo vanagimai, kwalana gomi warau pogo king, pe govegita-tagona. (Gomi no Keriso warau pevogomai vetaina gokalana). Au geku ririwa kamuna kwapuna, gomi taunatauna pogoro king, pe ai maki gomi ria patara king koukou. (Kwalana pio ripa, Keriso mapene waikule-wai genai, ai maki gomi ria pita king). \v 9 Na au atugamagina evetaina: Palagu na ai apostolo kapi talimamai etaomaito, etanoparai ragai pia gita-leamai e ragai pia vega-agimai kapunai etaomaito. Ai noo talima reketa, Kota na evega-taunataunarana pia vagi-kwaregara netina, ne gegapirana, gutuma wailarai gevega-ruga-atirana, pia gitara vou pia vagira negetina vetaina. Ai maki Palagu na etanopara maparana aonai etao-atimaito, aneru e taunilimalima wailarai. \v 10 Keriso galamanai ai no kawa, a Keriso aonai gomi aoneka. Ai ati tiligamai, a gomi matiligami. Gomi gekupa-ragemina, a ai ati gekupa-ragemaina. \v 11 Ai gamaguli-maina pene vogomai etoma ai gavitona e nanu na ekalamaina; rapuga veralera na gaverapugana; gekwarimaina; e ati gema talu numara. \v 12 Ai matotaumai gimamai na gainaguluna. Talima na gekilagi-piatogamaina aonai, ai na gavega-namarana; gevega-vitivitimaina e geguigui-atimaina, na garuga-kikitalina, voira ati gakalarana. \v 13 Ai aramai gevega-rakavarana, a ai na gavaikila-gitakaurana. Ai tanopara momonai gaagoto, e tanopara na erugamaina ati egapi-ragemaina pene vogomai etoma. \p \v 14 Au na egau maparara atalorana, ati gomi ana vega-nugaragemi ulanana, na gomi au natuku, aulamagimina talimami, gaurana avaikila-vegatamina. \v 15 Pa, Keriso aonai gevega-ripamina e gegita-tagomina talimara peiramu ragana gagalana (10,000), na tama ati vogo gomi nuganugami ai, kwapunamo. Kwalana Vali Namana genana au gomi tamami ai aagoto Keriso Iesu aonai. \v 16 Vovetaina gaurai au na gomi avega-nagimina, au pio kuluku. \v 17 Gaura pakurai au na Timoteo gomi gemi ai atugu-watiato. Ia Velekou aonai au natuku e aulamagi-rakavaana, e ia Velekou gena inagulu ekala-gitakauana maveraramaninai. Ia na au Keriso Iesu aonai raka amaguli-tiwana pene varami, kapu e rupu mapararai avevega-ripagirana gelegelerai. \p \v 18 Gomi taarana govekokolokuna, au gomi gemi ai no ati pana wati vetaira gokalana. Gomi kalimi na akalina nogotina. \v 19 Na pene Velekou gena ririwa genai, gemi ai pana wati-vega-veleke. Ne au pana wati vou, netalima geria vekokoloku kilara e geria tiavu panawati ripara. \v 20 Kwalana Palagu ariginai gena Basileia pa vegitatago evega-rugaana, vonai ati kila kovagonamo ematagaina. Aikina. Palagu gena vegitatago matiavuna ria ematagaina. \v 21 Gomi na arigia goririwaana? Au gomi gemi ai mamaraku pana wati, pa ulamagi ai e manau ai, ei? \c 5 \s1 Kala rakavara Korinto ai \p \v 1 Akamonagina, gekilana, gomi nuganugami ai mata-poraga magulina ewalana. E mata-poraga magulina gomi nuganugami ai ewalana e Palagu ati riparia petera nuganugarai maki ati ewalana kalana. Au gevarakuna, tau taa na tinana ragetagona egapiana, ne egarawaana, gemaitu-kouna. \v 2 Aonai gomi govekokolokuna. Gomi aomi tagi na pegere vonu, pe vovetaina ekalana talimana gomi nuganugami na pogoro tugu-gerevagia. \v 3 Pa tauniparaku gomi vekarawami ai aikina, na palagu ai au gomi vekarawami ai nea. Pe ekala ekalaana talimana au na warau paagiroria, au tauniparai nenai nea vetaina para agiroria gelegelenai. \v 4 Gomi gera Velekou Iesu Keriso aranai golaka-koukouna, e au palaguku maki gomi vekarawami ai aonai, gera Velekou Iesu Keriso gena tiavu ai, \v 5 gomi na nevetaina ekalana talimana Satani pio venia, tauniparana pene vega-rakavaa ularana. Vovetaina pio kalaa, pe Iesu Velekou gena waikule-wai tomanai ia palaguna pene maguli. \p \v 6 Gomi goveagina ne ati nama. Gomi ati ripami paraoa egoro-agiana mulamulana girina kiana na paraoa maparana egoro-agiana? \v 7 Vovetaina gaurai paraoa egoro-agiana mulamulana kunena maparana gemina pio tao-gerevagia, pe gomi pereti valiguna ati paraoa eveagoroana mulamulana peretinai pio ago. Au ripaku, gomi taunatauna pereti valiguna, ati paraoa eveagoroana mulamulana ria gekala-koumito peretina. Kwalana Keriso taunatauna ita gera Pasova mamoena natuna vekapawai ulanana. Ia ita pakurai vekapawai ulanana gevagiato. \v 8 Voia pakunai Rupu Veaga velekwana pita gapi-gaugaua, na ati paraoa egoro-agiana mulamulana kunena ria. Ekala reketa gelegelena talima vega-rakavara tugamagira e kala rakavara paraoa eveagoroana mulamulana vetaina, pe eira maki pita tao-gerevagira Rupu Veaga velekwana tagapi-gaugauana aonai. Ita na Rupu Veaga velekwana pita gapi-gaugaua genai, ati paraoa eveagoroana mulamulana goti gekala-kourana peretina ria. Voia ganina, mataunataunara na e taunataunai pita gapia. \p \v 9 Pepa taai au na gomi atalo-venimito aonai avaikilamito, mata-poraga talimara ria ragai pio kala-kou. \v 10 Vovetaina atalo-venimito aonai, au na ati ekalesia mulimulinai getaluna talimara akilagirato, au evetaina ati akilato, gekala-kawakawana, pa geveririwamagina, pa opakau kalarai geveverarina, pa kaivakuku gealiruputali-venirana talimara geriana pio laka-gerevagi, vegata. Kwalana pene etalima geriana iogerevagi vegata nopiotiwa genai, etanopara pio raokwania. \v 11 Na ewagumona au na atalo-venimina, akilana, rai ekilana, ia vewalakava vekamonagina aonai, na ia ekala-kawakawana pa eveririwamagina, pa kaivakuku ealiruputali-venirana, pa taunilimalima geria maguli ekilagi-rakavarana, pa niuniu talimana, pa opakau kalara ekalarana talimana ria ragai pio laka-kou. Etalima vetaira ria maki ragai pio ganigani-kou. \p \v 12-13 Au ati geku kwauta ekalesia mulimulinai getaluna talimara au na pana agirorira. Palagu na vou pene agirorira. Na gomi ne magemi rorirori ekalesia aonai gemagulina talimara pio agirorira. Puka Veaga ekilana gelegelenai, “Kala rakava talimana gomi aomina na pio tao-gerevagia!” \c 6 \s1 Vekotaveni gatami ekalesiara ria \p \v 1 Pene gomi ta taukavamu ekalesiana ta goti goveituna genai, rakagau gaurai Palagu ati gekwalanaana Kota gekamonagina talimara geriai otamaniana, ia pia agiroria ulanana, na Palagu gena taunilimalima veagara geriaimo metau ati oago-agiana vega-rorirorina ulanana, ei? \v 2 Gomi ati ripami, tanopara magulinai gemagulina talimara Palagu gena taunilimalima na pia agirorira? Rakagau gaurai gomi na egau keikeira ati gelegele matotaumi na gemi tanukou ai pio vega-rorirorira? \v 3 Gomi ati ripami, ita aneru pita kota-venira? Pene vovetaina pita kala genai, au atugamagina, vanagivanagi tamaguli-agiana magulina gaura maki pita tavu-inamainamara ripa. \v 4 Gogitaana, pene vanagivanagi tamaguli-agiana magulina gaura ita na pita tavu-gitagitara, rakagau gaurai Palagu ati gekwalanaana Kota talimara geriai goagona, gemi pia veagirori nogotina. \v 5 Evetaina akilana voo gomi pio nuga-rage ulanana. Taunatauna, gomi aomi ai aoneka talimana ta maki aikina kinavagi pe ia na walakavana vekarawarai nemetau girina kiata ati pene vega-roriroria, ei? \v 6 Gomi gatami ekalesiana taa na gatana ta Kotai etaoana, ne tauria ruala geagona, Iesu ati gevega-taunataunaana talimara wailarai geve ruga-talina, pia kota ulanana. \p \v 7 Taunatauna, gomi matotaumimo vekarawami ai Kotai govetaona ganina taunatauna gomi gemi vega-taunatauna magulina na taunatauna pio keto-rorirori. Rakagau gaurai walakavami taarana na gevega-rakavamina aonai, ati vagi gogapi-ragerana? Rakagau gaurai opakau ai gemi rinaga ia verarimi negetina genai, ati vagi gogapi-ragerana, ei? \v 8 A gomi mawalakavami ria matotaumimo opakau ai goveverarina e govevega-rakavana. \p \v 9 Gomi ati ripami, kala rorirorira ati gekalarana talimara na Palagu gena Basileia ati pia vaia. Matotaumi aomi na ragai pia opami. Kwalana gekala-kawakawana talimara, kaivakuku gealiruputali-venirana talimara, veopa-lema talimara, marumaru matotaura gekala-kawakawana, e gevigi-ragena matotauria taukavara ria nugarage kalara pia kalara negetina talimara, \v 10 gelemana talimara, geveririwamagina talimara, niuniu talimara, opakau kalarai geveverarina talimara, e taunilimalima geria maguli gekilagi-rakava-vagirana talimara na Palagu gena Basileia ati pia vaia. \v 11 Gomi reketa kunenai vovetaina gokalawai talimami. Na gomi ita gera Palagu Palaguna na Iesu Velekou aranai warau eguligimito, evega-veagamito, e ati gemi kala rakava netiwato. \s1 Ita tauniparara Veaga Palaguna gena talu numana \p \v 12 Ta pene kila, “Gau maparara au geku ai ati rovara,” nepenetiwa. Gororirorina, na ati vogau maparara geriana gomi nama pio rawalia. Gau maparara au geku ai ati rovara, na ati nama au gau kwauta na pene vaiku, ne gena inagulu talimana ati voina talimanai naave miana. \v 13 Mataa pene kila, “Ganigani tinage ai pene mia ularana e tinage ganigani gena.” E taunatauna! Na ganigani e tinage Palagu na kwatu ruala pene vega-rakavara. Ita tauniparara Palagu na ekalaato ati taunilimalima na pita kalagi-kawakawaa ulanana. Aikina. Palagu na taunipara Velekou gena ekalaato, e Velekou maki taunipara gena Vele. \v 14 Palagu na Velekou kwarega na evega-kuliiti-waiato, e ita maki kwarega na pene vega-kuliiti-waira, Palagu matotauna gena tiavu na. \p \v 15 Gomi ati ripami, gomi kwapurakwapura tauniparami Keriso tauniparana kiarakiara, ei? Keriso tauniparana kiarakiara gaura ana gapira, pe mata-poraga talimara taunipararai ana vega-agora? Aikina kinavagi! \v 16 Pa gomi ne ati ripami, mata-poraga garena goti gegeno-kouna talimana vomata-poraga garena goti gekwapunana? Kwalana Puka Veaga aonai Palagu ekilato, “Votalima ruala pia taunipara kwapuna.” \v 17 Na Velekou genai pene karakau talimana Velekou goti palagu kwapunai pia ago. \v 18 Mata-poraga magulina na pio laka-gerevagi. Kala rakava maparara taunilimalima na gekalarana voo taunipara mulinamo rakavana, na ekala-kawakawana talimana matotauna tauniparana aona ekala-rakavaana. \v 19 Pa gomi ati ripami, gomi tauniparami Veaga Palaguna gena Rupu Veaga, Veaga Palaguna gomi tauniparami aonai etaluna? Ne Veaga Palaguna ne Palagu na evenimito, voia pakunai gomi ati matotaumi gemi, na gomi Palagu gena. \v 20 Gomi Palagu na voimi warauna ekalarato, evoi-waimito, pe tauniparami Palagu gena. Voia pakunai tauniparami na Palagu pio vega-ragea. \c 7 \s1 Vegarawa kilara \p \v 1 Ewagumona e gemi pepai au gotalo-venikuto kilara maana vega-gelera. Maru ta ati evegarawana voo nama. \v 2 Na kala kawakawa ewalana pakunai, namana maru kwapura gare kwapura pia garawa, e vavine kwapura maki maru kwapura pia garawa. \v 3 Maru tauniparana garawana gena, pe tauniparana garawana genai ragai pene vogaragia, a garawana gena ririwa pene kalara. Gare maki vovetaina, tauniparana garawana gena, pe tauniparana garawana genai ragai pene vogaragia, a garawana gena ririwa pene kalara. \v 4 Vegarawa garena ati gena rorirori ia matotauna tauniparana genai, na garawana marunamo magena rorirori ia tauniparana genai. Vegarawa maruna maki vovetaina, ia ati gena rorirori ia matotauna tauniparana genai, na garawana garenamo magena rorirori ia tauniparana genai. \v 5 Govegarawato talimami garawami geriai tauniparami ragai pio vogaragira. Na taumi ruala ao kwapunai pio kila, iorapali nopiotiwa, voia pakunai vou volagani kianai pio talu vepaka. Na voia pene aiki mulinai, mapio maoko-kouwai. Vovetaina pio kala, pe Satani na ati govaigaokana kapunai ragai pene veagarekonemi. \v 6 Evetaina akilana, gomi ana veakavami ulananamo ati rova ataloana, akilana, pio kalaa vegata natina. \v 7 Kwalana au geku ririwa kamuna gomi maru maparami au vetaiku pogoro kala, ragai pogoro vegarawa. Na Palagu na maru kwapurakwapura ewareware-venirato, maru ta ewareware-veniato pene vegarawa, na maru ta ewareware-veniato ati pene vegarawa. \p \v 8 Au na ati garawara talimara e garawaria gekwaregato talimara avaikilarana: Ira koloa-tola e talu-vanagi, ragai pia vegarawa, pia talu au vetaiku. \v 9 Na pene ira ati gelegele pia vaigaoka genai, ne pia vegarawa. Kwalana pia vegarawa nama, ati nama kala kawakawa kalara ira aorai no kalova pene gala. \p \v 10 Vegarawa talimami erova avenimina. Na e ati au geku rova. Aikina. E Iesu Velekou gena rova gomi gemi: Vegarawa garena na garawana ragai vagi pene rigo-kwania. \v 11 Na irau garawana nerigo-kwaniana genai, pene talu pokomo, a aikina genai garawana na mapene garawa-waia. E vegarawa maruna na maki garawana ragai pene rigo-kwania. \p \v 12 Talima reketa geriai ana kila-e aumo geku kila ati Velekou gena kila-pene kamonagi aonai walakava ta garawana garena Iesu ati evega-taunataunaana vavinena, na gena ririwa garawana maruna goti pia maguli-kou genai, vomaru na garawana garena ragai pene rigo-kwania. \v 13 E pene gare ta garawana Iesu ati evega-taunataunaana, na eririwana garawana garena goti pia maguli-kou, vogarena garawana ragai pene rigo-kwania. \v 14 Kwalana Iesu ati evega-taunataunaana maruna ia garawana garena genanamo vealeva etaluna, e Iesu ati evega-taunataunaana garena garawana maruna genanamo vealeva etaluna. Pene aikina genai, ewagumona gomi natumi Palagu wailanai ati vealeva, na ira ewagumona maveagara. \v 15 Na pene Iesu ati evega-taunataunaana maruna pa garena garawana genana pene rigo genai, namana pene rigo, pene laka. Iesu evega-taunataunaana maruna pa garena erauparai pia vepaka, genai metau ta ati pia vuaa. Palagu na gomi ekeamito maino aonai pio talu. \v 16 Goi kamonagi garemu rakagau goi oripana, goi na garawamu kala rakava aona na pono vega-magulia? Pa goi kamonagi marumu rakagau goi oripana, goi na garawamu kala rakava aona na pono vega-magulia? \s1 Palagu na ekeamito gelegelenai pio maguli \p \v 17 Gomi kwapurakwapura Iesu Velekou na evenimito gelegelerai e Palagu na kwapurakwapura ekeamito gelegeleraimo pio maguli. Au na erova girigiri ekalesia maparara avega-ripamina. \v 18 Pene maru ta tauniparana kopina gelama-vagiato mulinai vou, Palagu na ekeaato genai, kopina ati mapene lupi-gavua, e gevoroato pauna pene veavuga. E pene maru tauniparana kopina rogoti gere voro-vagia aonai, Palagu na ekeana genai, kopina ragai pia lama-vagia. \v 19 Kwalana kopi lamavagi ati ganina, e kopi ati lama maki ati ganina. Gau kamu iwavagina Palagu gena rova kilara pio gapi-gaugaura. \p \v 20 Taunilimalima maparara raka gemaguli-tiwawai getaluto aonai, Palagu na ekearato, vovetainamo pia maguli. \v 21 Goi Palagu na ekeamuto aonai, goi inagulu talimamu ati voimu otaluwai, ei? Ati gena rakava, namamo. Voia tugamagi vekwalavina ragai pono kala, na inagulu talimana ati voina magulinai pia gaivagimu genai, pono gapi-ragea. \v 22 Kwalana talima ta inagulu talimana ati voina talimana aonai roe voa, Palagu na ekeaato Velekou goti pia kwapuna, ia warau pakai etaluna, kwalana ia Velekou gena talima. Pa, tauniparai ia roe nea inagulu talimana ati voina talimana. Voia gelegelenai, ati inagulu talimana ati voina talimana pa pakai etaluna talimana Palagu na ekeaana Velekou gena inagulu talimana ati voina talimana. \v 23 Gomi Palagu na warau voimi ekalaato, evoi-waimito. Pe taunilimalima geria inagulu talimana ati voina talimanai ragai pio ago. \p \v 24 Walakavaku maparami, ita kwapurakwapura raka tamaguli-tiwawai aonai, Palagu na ekearato, pe vovetainamo Palagu ria pita maguli. \s1 Vegavutina kilara koloa-tola, talu-vanagi e wapu geriai \p \v 25 Rogoti gere vegarawa vavinera e koloara geria rova ta Velekou na au ati evenikuto. Na au geku tugamagi ai agitaana kilana ana kilagia, kwalana au Velekou gena venugagiviti aimo etaokuto, kila-taunataunamo pana kilagira ulanana. \v 26 Elagani rakavara evetairai metau kamura gewalana pakurai, au atugamagina, marumaru ewagumona gomagulina vetainaimo pio talu-ago. \v 27 Goi ovegarawato marumu garawamu rigo-kwanina tugamagina ragai pono kala. A ati garawamu melomu, vavine ragai pono tavu, ta ono garawaa ulanana. \v 28 Na pene goi ponove vegarawa maki nama, goi kala rakava ta ragai pono kalaa. E vavine pene vegarawa maki nama, ia kala rakava ta ragai pene kalaa. Na pia vegarawa talimara geria maguli aorai metau vogo pia rawalira. E au na vometau geriana ana vega-magulimi natina. \p \v 29 Walakavaku maparami, au na rakagau akilagiana ganina ea: Lagani pekupa-vagi. Pe, ewagumona pevetina pene ago, vegarawa taura no ati garawaria vetaira pia talu. \v 30 E getagina talimara noowane ati getagina talimara vetaira pia talu, e gevererena talimara noowane ati gevererena talimara, e rinaga gevoina talimara rinaga ta ati gevaiana talimara vetaira, \v 31 etalima na etanopara gaura geinagulu-agirana aonai, vogaura ragai pia gapira gau kamura ira geria maguli aorai. Kwalana etanopara kolemana taunatauna warau eaiki-agona. \p \v 32 Au ati aririwana, etanopara gaura na gemi tugamagi pia vega-vonura. Ati evegarawato talimana Velekou gena gaura etugamagi-vogorana, Velekou aona raka pene vega-nama-tiwaa netina. \v 33 Vegarawa maruna etanopara gaura etugamagi-vogorana, garawana aona raka pene vega-verere-tiwaa netina. \v 34 Vovetainai ia egapi-ketoketona, kavata kavata na geroloana. Vegarawa garena e kiata maki ati etuga-tovoto vavinena mageria irauirau. Ati garawana vavinena Velekou gena gaura etugamagi-vogorana. Ia gena ririwa tauniparana e magulina palaguna pia veaga Velekou gena. Na vegarawa garena tanopara gaura etugamagi-vogorana, garawana aona raka pene vega-verere-tiwaa netina. \p \v 35 E gomi pana veakavami ularana egaura akilagirana, ati gomi akilakila-waimina. Na e au geku ririwa gomi pio talu-namanamamo e gau kwauta na ragai pene kou-gavumi Velekou vetugunagina pio ago-venia aonai. \p \v 36 Pene maru ta etugamagina, komunana vavinena, kiata maki ati etuga-tovoto vavinena, genai gena kala ati rorirori, e gena ririwa komuna na genai ekamu-vagina, e egitaana ati gelegele pene vaigaoka-venia genai, tauria ruala pia vegarawa gena ririwa rorinai. Voo ati pene kala rakava. \v 37 Na pene talima ta aona eveagaokaana, ne gau kwauta na maki ati evega-vailavailaana, e matotauna tauniparana gena ririwa etugamagi-piatogaana, e matotauna aonai ekilato komunana, ati etugato vavinena, ragai pene garawaa, talimana maki nama. Ia na maki kala namana pene kalaa. \v 38 Vovetainai talima taa na komunana, kiata maki ati etuga-tovoto vavinena, pene garawaa kala namana pene kalaa; na komunana ati pene garawaa talimana na, kala nama iwavagina pene kalaa. \p \v 39 Vegarawa garena garawana roe emagulina aonai, ia vegarawa rovana na egapiana, pe garawana gotimo pia talu-vanagivanagi. Ia garawana pene kwarega, vonai vou ia pene paka. Pe ia pene ririwa, maru ta goti maia vegarawa nepenetiwa genai, pia vegarawa ati rovana. Na Velekou evega-taunataunaana marunamo pene garawaa. \v 40 Na au geku tugamagi ai agitaana, ia vovetaina talu vanagimo pene talu, ati garawana genai pene verere iwavagi. E au aripana, au na maki Palagu Palaguna agapiato. \c 8 \s1 Kaivakuku gewareware-venirana ganiganira pita ganira pa ragaina? \p \v 1 E kaivakuku gewareware-venirana ganiganira kilara maakilagirana. Gomi reketa gokilana, “Ita maparara magera ripa.” Pa, e taunatauna. Na ita gera ripa na veveagoloka evega-walaana, a ulamagi na taunilimalima evega-tiligaana. \v 2 Pene talima ta etugamagina, ia na gau kwauta eripaato, etalima na rakagau pere ripaa gauna taunataunana rogoti ere ripaa. \v 3 Na Palagu eulamagiana talimana, Palagu ripana ia. \p \v 4 Voia pakunai kaivakuku gewareware-venirana ganiganira geriai, au geku kila ea: Ita ripara, etanopara aonai kaivakuku ati gau kwauta e ati ganira. E Palagu geregana kwanilovamo, taa maaikina vagi. \v 5 Pa, gekilagi-palagurana gaura gemiana kupai pa etanoparai, kwalana ewagumona e palagu e vele galagala vagi, \v 6 na ita gerai Tamara Palagu geregana kwanilova, gau maparara ia na evega-walarato, e ita maki ia gena tamagulina. E Velekou Iesu Keriso maki geregana kwanilova, ia genana gau maparara gewalato, e ita maki ia na maguli evenirana vou, tamagulina. \p \v 7 Na taunilimalima maparara na eia ati geripaana. Kwalana talima reketa kaivakuku gemaranarato, pe ewagumona maki ganiganira geganirana aonai, ira roe ege tugamagina, voganigani kaivakuku geware-venirato ganiganira. Voia pakunai voganigani geganirana aonai, aora gevekwalavina, getugamagina, kala rakavana gekalaana. \p \v 8 Ita ati ganigani na Palagu laganai pene vaikavira. Pene ati pita gania genai, Palagu wailanai rakava kwaikwai talimara? Aikina! Pa pene pita gania genai, Palagu wailanai taunilimalima namara? Aikina! \v 9 Na pio gita-namanamaa, vokala gomi na maki pio kalaa ripa, neiana geria kamonagi moiramoira talimara pio vega-vekwakunagira \v 10 Kwalana pene ao-moira talimana na goi magemu ripa ekapu ai pene gitamu, kaivakuku rupunai oganiganina genai, ia no pono tugu-naginagia pe pene ago, kaivakuku gewareware-venirato ganiganira peneve ganira. \v 11 Ne vokamonagi moiramoira talimana, voma goi walakavamu kamonagi aonai, e Keriso maki ia pakunai ekwaregato, na goi gemu ripa pakunai votalima pene lekwalekwa. \v 12 Vovetainai, emaguli ai walakavamu pono kala-rakava-venia, ne ia voo aomoira gaurai pono vega-rakavaa genai, goi Keriso ovega-rakavaana. \v 13 Voia pakunai, pene au na kaivakuku gewareware-venirana ganiganina kiata pana gania aonai, au walakavaku ta avega-vekwakunagiana, au ramarama ati mapana gani-wai. Vovetaina akalana ganina, walakavaku ta naavega-vekwakunagiana ne nekala-rakavana. \c 9 \s1 Apostolo talimara geria inagulu voina e geria rorirori \p \v 1 Au pakai ataluna talimaku, gau kwauta na ati eligoligokuna. Au apostolo, e ita gera Velekou Iesu maki agitaato. Gomi au geku inagulu Velekou aonai vuavuara. \v 2 Pene tau polu wailarai au ati apostolo talimaku, voia ati gau kwauta, kwalana gomi ripami, au apostolo. E gomi nenai ne vegailia ta, au geku apostolo inaguluna vega-taunatauna na, kwalana Velekou gogapi-rageato gaurai. \p \v 3 Au ia ripa taunataunaku negetina, gerenagikuna genai, au na evetaina avega-gelerana: \v 4 Pa ai apostolo ati gema rorirori, gama ganigani e niuniu gaura paia rawalira? \v 5 Pa ai apostolo ati gema rorirori, ekalesia vavinera paia garawara, ne paia vailouloura gema lakalakai, apostolo reketa, e Velekou tarina melora, e Kefas, (ePetero), gekalana vetaira? \v 6 Pa e au e Banabasmo taumai ruala matotaumai gema inagulu aonana gema e gama paia rawali? \v 7 Arigi vetali talimana matotauna gena kwalimu ai evegupuwai vetali inaguluna ekalaawai aonai? Rai na vine aragana tipo ekalaato, ne vine gevuato aonai, vuara ati eganirato? Rai mamoe lavetana tipo egita-tagorato, a ira geriana lata ati egapito, e ati eniuto? \p \v 8 Gomi gotugamagina, e tipo taunilimalimamo geria tugamagi kilara akilagirana, a Palagu gena rova evetaina ati ekilana nogotina? \v 9 Mose gena rova aonai evetaina ekilana, “Polomakau muruna gau kwauta na ragai pono kou-gavua, vuiti momora epana-talirana ene gaivagira netina aonai.” Gomi gotugamagina, Palagu na polomakau etugamagi-kamurana gaurai vovetaina ekilato? Aikina! \v 10 Palagu na e ita etugamagirato gaurai evetaina ekilato. Taunatauna, Palagu na ekila e ita pakurai ekilagiato. Kwalana Palagu eririwato, tano elugaana talimana e vuiti ganira ekwari-vagirana talimana, tauria ruala geinagulu-agiana gauna genana evogomaina ganiganina ira na maki pia gania. \v 11 Gomi aomi ai palagu gaura namara gavaroto. Gomi gemina, ai tauniparamai veakavara ularana, rinaga ragai paia rawali vagi? \v 12 Pene gomi na apostolo reketa goveakavarana taunipara veakavara rinagarai e monirai, au atugamagina, ai magema rorirori gomi gemi na rinaga e moni kamu galagala vagi pagara rawalira. \p Na ai vororirori ati gainagulu-agiato. Ai tipo evito-kwaregamaito e nanu na ekala-kwaregamaito kwalana ati gaririwato, Keriso valina namana pene raka-lovolovo rauparana paia kou-gavua. \v 13 Gomi ati ripami, Rupu Veaga aonai veaga gaura geinagulu-agirana talimara Rupu Veaganai garia ganigani gegapirana? E pata veaganai geinaguluna talimara, pata veaganai geinagulu-agirana kovara garia gegapirana. \v 14 Voia gelegelenai, Velekou na rova etaloato, netiwato, raira Vali Namana pia vopatagia talimara, Vali Namana gevopatagiana voina pia gapia vegata. \p \v 15 Na au Velekou na erorirori evenikuto, eia ati ainagulu-agiana. E au na ekila atalo-venimina akilana, ekala au geku ai pio kalara natina? Aikina! Ewagumona au maki evetainamo pana talu pene ago pana kwarega nama iwavagi, geku inagulu voina gomi gemi ai ati vagi pana tavua. Evetaina amagulina avererena e aveveagolokana, e ati aririwana au geku veveagoloka kilakila kovagoramo irau negetina. \v 16 A Vali Namana pana vopatagia aonai, au ragai pana veveagoloka, kwalana Velekou ekilato, pana vopatagia vegata netiwato. Pene Vali Namana ati pana vopatagia genai, au vetugaku kekei, ati geku nama taa vagi. \v 17 Pene au aoku kiatamo pana ririwa, einagulu ana kalaa vegata napanatiwa genai, au mavoiku. Na pene ati au geku ririwai akalaana, voia ganina, Palagu na evenikuto inaguluna, gaurai ainagulu-agiana. \v 18 Pe, vovetaina genai, au voiku rakagau pana gapia? Eiamo: VoVali Namana avopatagiana gaurai, pana vopatagi-kawaa ati voina. Au mageku rorirori gavuku pana rawalia, na geku rorirori ati ainagulu-agiana. \s1 Paulo taunilimalima maparara geria vetugunagi talimanai eagoto \p \v 19 Pa, au pakai amagulina talimaku, ati talima ta gena inagulu talimana ati voina, na au matotaukumo talima maparara geria vetugunagi talimaku ai avevega-agoto. Kwalana emaguli ai talima gutuma pana gapi-maira Keriso genai. \v 20 Iuda talimara ria gataluna Iuda talimaku ai aagona, kwalana Iuda talimara pana gapi-agora Keriso genai ularana. Au geregaku ati Mose gena rova kapulenai amagulina, na rova kapulenai gemagulina talimara ria gamagulina au maki rova kapulenai amagulina, kwalana rova kapulenai gemagulina talimara pana vaiagora Keriso genai ularana. \v 21 A ati geria rova talimara ria gamagulina ira vetaira ati rova kapulenai amagulina. Voia ganina, au Palagu gena rova genana agerevagito? Aikina! Au vonai Keriso gena rova kapulenai amagulina. Vovetaina akalana kwalana, ati geria rova talimara Keriso genai pana vaiagora ulanana. \v 22 Kamonagi ai moiramoira talimara ria gamagulina, ira vetaira amagulina. Kamonagi ai moiramoira amagulina kwalana kamonagi ai moiramoira talimara Keriso genai pana vaiagora ularana. Au taunilimalima maparara geria maguli irauiraura akala-tovotovorana, gaurai ira ria gamaguli-koukouna. Kwalana aririwana, raupara irauiraura maparara pana inagulu-agira, pe voanana talima reketa pana vega-magulira. \v 23 Au evetaina akalana, Vali Namana pene raka-lovolovo ulanana. Kwalana aririwana, Vali Namana gena vevega-nama gomi riana pita vaikoukoua ulanana. \s1 Raka vegalai pono kwalimu \p \v 24 Gomi ati ripami, raka vegalai raka vegalai pia ruga talimara maparara veganamo pia raka, na talima kwapuna namo kwalimu voina pene gapia? Gomi maki vovetaina pio raka-tiliga, pe kwalimu voina pio gapia. \v 25 Ula aonai gelaka-togana talimara maparara matotauria gekala-maavu-namanamana. Ira vovetaina gekalana, ati emia-vanagivanagina vele vegailiana repai koukau gauna pia gapia ularana. Na ita pene mia-vanagivanagi kraona pita gapia ularana taraka-vegalana. \v 26 Vovetaina gaurai, au eraka-kawakawana talimana vetaina ati arakana. Na au voiku pana gapia ulanana araka-tiligana. E au galamai egalama-gitakauna talimana vetaina agalamana, geku galamai ati tanopakana avaleana. \v 27 Aikina, au tauniparaku avaleana, au geku inagulu talimana ati voina gaunai avega-agoana, gena ririwa rakavara ati akalaana. Kwalana ati nama, talima reketa avopata-venirana, na au voiku wailai irau ati naave gapiana. \c 10 \s1 Isaraela geriai pita gita vanagi \p \v 1 Walakavaku maparami, au aririwana, ita tupura geriai rakagau ewalato gaura ragai pio tugamagi-lekwalekwaa. Ita tupura, Palagu na iloa etuguato raupara pene vega-ripara ulanana, voia kapulenai gelakato, e ira Rawapara Kalovakalova aona na gelaka-vanagito. \v 2 Ira maparara iloai e rawapara aonai Palagu na ebapatisorato, e Mose gena taunilimalimai geagoto. \v 3 Ira maparara palagu ganiganina kwapuna geganiato. \v 4 E maparara palagu nanuna kwapuna geniuato. Kwalana ia palagu vatuna, ira mulira na elakato vatuna, genana nanu geniuto. Vovatu voo Keriso. \v 5 Na Palagu aona ati everereto gutuma geriai, vovetaina gaurai tanoleanai tauniparara gekwarega-piatogapiatogato. \p \v 6 Egaura gewalato, ita vega-gita-vanagira ularana. Pe ita na vogaura pita gitara, ne ita gau rakavara ragai pita ririwamagira, ira geveririwamagito vetaina. \v 7 E kaivakuku ragai pita aliruputali-venira, ira reketa gekalato vetaira. Puka Veaga aonai ekilagiana vetaina, “Taunilimalima getanu-talito, e gevelekwato, voia mulinai gekuliitito, geulato e gepalato, (mata poragai gelou-togato).” \v 8 E ita maki ragai pita kala kawakawa e mata-poraga kawakawa, kwalana ira reketa tanoleanai gekala-kawakawato e gemata-poragato aonai, taunilimalima maparara ragana gagala ruala toitoi (23,000) vegata gekwaregato. \v 9 Velekou ita na ati pita kalatovoa, kwalana ira reketa na gekalatovoato talimara, gelema na gekolirato, ne gekwaregato. \v 10 Ragai pita vekilagi-muliwai, kwalana ira reketa gevekilagi-muli-waito genai, kwarega aneruna na evagi-kwarega-kwaregarato. \p \v 11 Ekala gewalato ganina, ita na pita gitara, ne pita ripa ularana, ita ewagumona tamagulina talimara gerai. Kwalana ewagumona etanopara ikana warau pekwara. \v 12 Vovetaina gaurai, pene gomi gotugamagina, gemi kamonagi ai goruga-kikitalina nogotina genai, rogomi pio vetole, nogo ketona nea. \v 13 Ne veveagarekone gorawalirana, ati veveagarekone polura. Aikina. Ne talima kwapurakwapura geriai vanagivanagi ewalana gaura. Palagu raramani Palaguna, pe pene gitamu, ati pono vega-waia veveagarekonena gemu ai ati pene vega-matagaia. A goi veveagarekone pono raka rawalia aonai, Palagu na gemu kali-maguli rauparana ta maki pene vega-matagaia, kwalana voveveagarekone aonai pono ruga-gaugau ulanana. \s1 Palagu e avuavu ragai pio kwalanaa-koukoura \p \v 14 Gaura pakurai, walakavaku, kaivakuku aliruputali-venira geriana pio gerevagi vegata. \v 15 Au na aoneka talimami avaikilamina, pe matotaumina au rakagau akilagirana gaura pio tugamagi-gitagitara. \v 16 Ganikou taganiana aonai, vevega-nama kaperina tagapiana, Palagu tavega-namaana, ne taniuana. Voo Keriso ralana maparara na taniu-koukouana, Keriso ralana na ia e ita takwapunana, ei? E pereti takala-koruana genai maki, maparara Keriso tauniparana tagani-koukouana, Keriso tauniparana na ia e ita takwapunana, ei? \v 17 Ita vogovagi, na maparara pereti kwapunai e taunipara kwapunai taagona. Ganina taunatauna, ita vopereti kwapunamo tagani-koukouana. \p \v 18 Isaraela talimara ita tugamagira. Vekapawai gaura pata veaganai gekwaturawai, kovara geganirawai vopata veagana ria gekwapunawai. \v 19 Au na ekila akilagirana ganira rakagau? Au akilana, kaivakuku gevega-namagirana gaura maganira natina pa? Pa kaivakuku ia taunatauna natina pa? \v 20 Aikina. Au evetaina akilana: Palagu ati riparia petera vekapawai gaura gevenina avuavu gevega-namagirana, ati Palagu gevega-namagiana. Vovetainai au ati aririwana, gomi avuavu ria pio kwapuna. \v 21 Gomi Palagu gena kaperi e avuavu geria kaperi ragai vagi pio gapi-koura, ne Palagu gena kaperi ai pio niu e avuavu geria kaperi ai maki pio niu. Aikina. Gomi Palagu gena teipolo e avuavu geria teipolo ragai vagi pio ganiagi-koura. \v 22 Ita evetaina ita kala, pe Palagu ita veagarekonea natatina? Pe ita gera kwalimu Palagu gena kwalimu evanagiato pa? \s1 Palagu pita vega-rage-vanagivanagia \p \v 23 Gau maparara ati rovara, na ati gau maparara geriana nama pita rawali. Gau maparara ati rovara, na ati gau maparara geriana veveakava pita rawali. \v 24 Talima ta matotauna geregana gena namamo ragai pene tavua, na talima reketa geria nama pia gapia pakunai pene inagulu e pene maguli. \p \v 25 Ramarama gevoivoi-agirana kapunai ramarama getaorana, voira pio ganira, voo ati rovara. Ragai pio verenagi-rakavo, aomi nogo vega-metaurana nea. \v 26 Kwalana, Puka Veaga aonai ekilana vetaina, “Tanopara Palagu gena, e tanopara aonai gemiana gaura maparara maki Palagu gena.” \p \v 27 Pene Iesu ati evega-taunataunaana talimana taa na pene vaiagomu gena numai ganigani, nea goi oririwana pono ago notina genai, rakagau wailamu ai etao-talirana tipo pono ganira. Ragai pono verenagi, aomu noovega-metauana nea. \v 28 Na pene talima taa na pene vaikilamu, nepenetiwa, “E kaivakuku gevega-namagiato ganiganina,” nepenetiwa, voia vou ragai pono gania. Kwalana pevaikila vega-ripamu talimana pakunai aona nee vekwalavina nea. \v 29 Au na ao enai akilagirana, ati goi aomu akilagiana, na goi pevega-ripamu talimana aona akilagiana. \p Peiramu ta ekilana: Rakagau gaurai au pakai, maguli namanai amagulina talimaku, talima taa na aonai au pene agiroriku. \v 30 Pene au na Palagu atanikiu-veniana vou aganiganina, rakagau gaurai Palagu atanikiuana ganiganina aganiana aonai, kila rakavara geku ai ekilagina? \p \v 31 Vovetainai, goganiganina pa goniuniuna pa rakagau gokalaana aonai, gaura mapararai Palagu pio vega-ragea. \v 32 Talima ta ragai pio vega-vekwakunagia. Iuda talimana pa ati Iuda talimana pa Palagu gena ekalesia ragai pio vega-vekwakunagira, nege ketona nea. \v 33 Au maki aveririwamagina, taunilimalima maparara aora ana vega-namara ularana. A ati au matotauku geku nama atavuana, na talima vovogo geria nama atavurana, Palagu na pene vega-magulira ulanana. \c 11 \p \v 1 Au pio kuluku, kwalana au Keriso akuluana gaurai. \s1 Repa kumugavuna kalana \p \v 2 Au na gomi avega-ragemina, kwalana gau mapararai au gotugamagikuna, e vevega-ripa kilara agapirato, gemi avevega-ripagirato, voira gokwalanarana. \v 3 Na au aririwana ewagumona gomi pio ripa, marumaru maparara geria repa Keriso, e gare geria repa maru; e Keriso gena repa Palagu. \v 4 A maru maparara repara pia kumu-gavura vou, pia rapali pa pia peroveta genai, geria repa tauna talimana Keriso ati pia nugagi-ragea. \v 5 E gare maparara repara ati kumugavu pia rapali pa pia peroveta genai, geria repa, (voo ira garawaria), ati pia nugagi-ragera. Kwalana voia voo noo repara geralorana vetaina. \v 6 Pene gare ta repana ati ekumu-gavuana genai, repana guina pia pakoti-vagira, (mata-poraga garera vetaira). Na pene gare ta guina pakoti-vagina pa ralo-vagina pene nuga-rage genai, repana pene kumu-gavua. \p \v 7 A maru repana ragai pene kumu-gavua, kwalana ia Palagu gitagitana vetaina, e ia na Palagu kolemana kamuna evega-matagaiana. A gare voo maru kolemana. \v 8 Kwalana ati maru pa Adamu gare genana evogomaito, na gare pa Eva maru genana evogomaito. \v 9 E Palagu na maru ekalaato ati gare gena, na gare ia maru gena ekalaato. \v 10 Voia pakunai gare repara pia kumu-gavura, kwalana vovegailia na ia pene vega-matagaia, ira mageria rorirori Palagu gena inagulu pia kalaa, e aneru na pia gitailiara ulanana. \v 11 Na Velekou gena maguli rauparanai maru ati geregariamo gemagulina, e gare maki ati geregariamo gemagulina. Aikina. Gare maru goti pia kwapuna, maru gare goti pia kwapuna. \v 12 Kwalana gare maru genana evogomaito vetaina, maru maki gare geriana gewalana. Na gaura maparara Palagu genana gevogomaina. \p \v 13 Gomi matotaumi na iotugamagi-gitagitaa. Gare ta repana ati kumugavuna genai, Palagu genai pene rapali nama pa? \v 14 E tanopara maparana aonai maru e gare kolemara gitagitarana evega-matagaiana, maru ta guina pene vega-kalaa voo nugarage kalana pene kalaa matotauna genai. \v 15 Na pene gare guina pene vega-kala-mogaa genai, voia ralemana pene vega-kamua. Kwalana Palagu na gare guina eveniato repana pene kou-gavua ulanana. \v 16 Pene talima ta eririwana, ekilakila ene vega-veitua nepenetiwa genai, au e ati geku kila ta. Na geku kila kwapuna ea: Ai gemai e Palagu gena ekalesia maparaparara aorai kala irauna ta e aikina. \s1 Velekou na Ganikou \p \v 17 Ekala reketa gomi na pio kwalanara kalara ana vega-ripami. Na au na gomi ati avega-ragemina, gomi gemi tanukou aorai vevega-rakava kamu gokalaana, a nama ta ati govega-walaana. \v 18 Tovotovona evetaina ana vaikilami. Au akamonagina, gomi gemi ekalesia tanukoura aorai aomi ati kwapuna gogapiana, na gomi goveware-lovolovona, ne matotaumi goveituna. Au na ekila kiata avega-taunataunaana. \v 19 Pa, gomi vekarawami ai veware-lovolovo pene wala vegata, pe Palagu na rairai evega-taunataunamito talimami pio matagai. \p \v 20 Gomi gotanu-kouna aonai, ati Velekou gena lavi ganiganina ikana pa ganikou gogani-koukouana. Aikina. \v 21 Gomi goganiganina aonai, rai ene kune, rai ene kapi nogotina, govailavailana, a taukavami ati goalorana. Ta mavitona, ta eniu-kawakawana. \v 22 Gomi ati gemi numa, pe gemi numai ragai pio gani e ragai pio niu nogotina, ei? Na Palagu gena rupu gau girina kiana nogotina, gogita-guilagiana, e ati geria e ati garia talimara govega-nugaragerana, ei? Au gomi gemi ai rakagau ana kilagia, ana vega-ragemi pa? Aikina kinavagi, au na gomi ati pana vega-ragemi. \p \v 23 Gomi avenimina kilana ea Velekou genai agapiato kilana: Iesu Velekou gelewaato poginai pereti egapi-itiato, \v 24 ne Palagu evega-namaato mulinai, ekala kavalugaato, ne netiwato, “Iogapia, iogania, e au tauniparaku, gomi pakumi ai vekapawai gaunai eagoto. Ekala pio kala, au tugamagi tagoku ulanana.” \v 25 Volavi ganiganina pa ganikou mulinai, Iesu na pereti ekalaato gelegelena kaperi maegapi-itiato, ne ekilato, “Ekaperi e Palagu gena Vekapawai Valiguna, au ralaku na evega-taunataunaana. Ekaperi pio niua aonai, au tugamagi tagoagiku ulanana pio niua.” \p \v 26 Kwalana e pereti pio gania e ekaperi ai vine nanuna pio niua aonai, vanagivanagi Velekou gena kwarega pio varavaragia pene ago, ia mapene waikule. \v 27 Vovetainai rai na Velekou ati enugagi-rageana vou, epereti pene gania e Velekou gena kaperi ai pene niu genai, votalima na Velekou tauniparana e Velekou ralana ekala-rakavarana. \v 28 Talima ta ia aona pene tavu-kunea vou, vopereti pene gania, e vokaperi vinena nanuna pene niua. \v 29 Kwalana rai na Velekou ati pene nugagi-ragea vou pene gani e pene niu genai, vopereti pene gania e vokaperi ai vine nanuna pene niua aonai, ia matotaunamo pene veagirori e rakava metauna genai pene tao-kaua. Kwalana ia na Iesu tauniparana ati etugamagi-rawaliana. \v 30 Vovetainai gomi aomi ai gutuma tauniparami gemoirana e govitina, e reketa maki warau gekwaregato. \v 31 A pene ita matotaura aora pita tavu-kunera genai, Palagu na ita ati pene agirorira. \v 32 Na Velekou na ita gera kepi pene kilagira aonai, ia na pene vega-nunukara. Velekou ita vovetaina pene kalara talimara, tanopara magulinai gemagulina talimara ria ragai pene vega-rakava-koura ulanana. \p \v 33 Vovetaina gaurai walakavaku, ganikou pakunai pio tanu-kou genai, ragai pio vailavaila, taukavami reketa maki pio alora. \v 34 Pene ta pene vitoa genai, gena numai pene ganigani. Ati nama gemi tanukou-koukou na gomi agirorimi rauparana pene vega-walaa. Kilakila reketa roe nea pana wati vou, pana varami. \c 12 \s1 Veaga Palaguna gena wareware gaura \p \v 1 Walakavaku maparami, ewagumona au aririwana, Veaga Palaguna gomi kwapurakwapura evenimina warewarera gaura ana vega-ripami. Kwalana au aririwana ewareware gaura gomi na pio ripara. \v 2 Gomi ripami, Palagu rogoti goro ripaa aonai, gau reketa na ati gekilakilana kaivakuku geriai gevaiagomiwai e gevaikawakawa-rakavomiwai. \v 3 Vovetainai avega-ripamina, Palagu Palaguna na evaiana talimana ati pene kila, “Iesu atanai rakava kamu iwavagina pene mia.” E talima ta maki evetaina ati pene kila kawa, “Iesu ia Velekou,” na Veaga Palaguna na pene porogia talimanamo. \p \v 4 Veveni gaura irauirau, na Veaga Palaguna kwapunamo genana gevogomaina. \v 5 Vetugunagi-agovenira rauparara maki irauirau, na Velekou kwapunamo genana gevogomaina. \v 6 Inagulu kalakalara tiavura maki irauirau, na Palagu kwapunamo gena taunilimalima maparara aorai evega-walarana. \v 7 Veaga Palaguna talima kwapurakwapura geriai ematagaina, kwalana ekalesia maparana veveakava pia rawali ularana. \v 8 Talima ta Veaga Palaguna na kilakila aoneka eveniana, talima ta voVeaga Palaguna kwapuna namo Palagu gena kilakila-taunataunana evega-ripaana. \v 9 VoVeaga Palaguna kwapuna na talima ta kamonagi eveniana, voVeaga Palaguna kwapuna na talima ta viti talimara vega-namara warewarena gauna pa tiavuna eveniana. \v 10 Talima ta kala irau vagira pene kalara warewarena gaura pa tiavuna eveniana, talima ta pene peroveta ulanana tiavu eveniana, talima ta Palagu Palaguna pa avuavu polura pene ripara warewarena gauna pa ripana eveniana, talima ta karo irauirauai pene kila warewarena gauna pa ripana eveniana, e talima ta karo irauirauai pia kila genai, kilara ganira pene vega-vanagira warewarena gauna pa ripana eveniana. \v 11 Eira maparara Veaga Palaguna geregana kwanilovamo gena inagulu. E eVeaga Palaguna na gena ririwa gelegelenai wareware gaura talima kwapurakwapura evenirana. \s1 Taunipara kwapuna, kava vogo vavagi \p \v 12 Talima tauniparana kwapunamo, na kava vogo vavagi; votaunipara gena kava vogovagi, na ira maparara taunipara kwapunaimo geagoto. Keriso maki vovetaina. \v 13 Ita reketa Iuda talimara e reketa ati Iuda talimara, reketa inagulu talimara ati voira talimara e reketa pakai tamagulina talimara, na ita maparara Veaga Palaguna kwapuna namo ebapatisorato, taunipara kwapunai taagoto. E Palagu na ita maparara Veaga Palaguna kwapunamo evenirato, ia na pene vega-vonura ulanana. \p \v 14 Taunipara maki ati kava kwapuna namo ekalaato, na kava vogo vavagina. \v 15 Pere gage pere kila, “Au ati gima, pe au ati taunipara kavana ta.” Aikina, ia roe voa taunipara kavana ta vegata. \v 16 Tega mapere kila, “Au ati mata, pe au ati taunipara kavana ta.” Aikina, ia taunipara kavana ta vegata. \v 17 Pere taunipara maparana pere matamo genai, raka pere kamonagi-tiwa. Pere taunipara maparana pere tegamo genai, pona raka pere enotiwa. \v 18 Na Palagu na kava kwapurakwapura tauniparai etaorato. Palagu na gena ririwa kapura kwapurakwapurai etaorato. \v 19 Pere kava kwapunamo tauniparai pere ago genai, taunipara maparana rakavetaina? \v 20 Na taunipara vovetaina aikina. Taunipara kava vogo, na taunipara kwapunamo. \p \v 21 Vovetainai mata na gima evetaina ati pene vaikilaa, “Au na goi ati aririwamuna,” Pa repa na gage ati pene vaikilaa, “Au na goi ati aririwamuna.” \v 22 Na kavata kavatai pita gitaa votaunipara kavara reketa tagitarana ati tiligara natatina, na pere vokava aikina genai, taunipara ati pere inagulu-namanama. \v 23 E taunipara kava taarana tatugamagi-keirana, takilana, vokava nugagi-ragena kei natatina, na voira geriai ita gera venugagi-rage kamu tataoana. Taunipara kava reketa gitagitara ati ralemara, na voira ita na maaora maparara na tagitatago-gitakaurana. \v 24 Taunipara kava reketa maralemara gaura ati tatugamagi-kamurana. Na Palagu na taunipara kava irauirau maparara etao-kwapunarato, ne ia na ati enugagi-ragerana kavara venugagi-rage kamu atarai etao-kauato. \v 25 Palagu na vovetaina ekalaato kwalana taunipara kava reketamo ragai pita vega-namara ularana. Na taunipara kava maparara pita gitatago gelegelera ularana. \v 26 Pene kava taa pene vitiviti genai, kava maparara ia ria pia vitiviti-kou. E kava taa pia nugagi-ragea genai, kava maparara vokava goti pia verere-kou. \p \v 27 Gomi kwapurakwapura Keriso tauniparana kava kwapurakwapura ia tauniparana aonai. Gomi maparami Keriso tauniparana kwapunai goagoto. \v 28 Ne ekalesia aonai Palagu na maparara geria inagulu kwapurakwapura evenirato. Etao-kunerato talimara apostolo talimara, ira mulirai vega-rualana peroveta talimara etaorato, ira mulirai vega-toitoina vevega-ripa talimara etaorato. Ne mulirai kala irau vagira pia kalara talimara, mulirai viti talimara pia vega-namara warewarena gauna pa tiavuna gegapiato talimara, e pia veveakava talimara, e inagulu reketa pia kune-agira talimara, e karo irauirau ai pia kila talimara. \v 29 Taunilimalima maparara apostolo talimaramo pa? Taunilimalima maparara peroveta talimaramo pa? Taunilimalima maparara vevega-ripa talimaramo pa? Taunilimalima maparara kala irau vagira gekalarana talimaramo pa? \v 30 Taunilimalima maparara viti talimara gevega-namarana warewarena gauna pa tiavuna gegapiato talimaramo pa? Taunilimalima maparara karo irauirau ai gekilakilanamo pa? Taunilimalima maparara karo irauirau ai gekilana kilara ganira gekilagi-matagairana talimaramo pa? \v 31 Wareware gauna kamuna taunataunana pio ririwa kamua. \s1 Ulamagi \p Ewagumona raupara nama iwavagina au na gomi gemi avega-matagaiana. \c 13 \p \v 1 Pere au taunilimalima geria karo irauiraurai para kila e aneru karorai maki para kila, na au ati geku ulamagi, au geku kila auri gekoeana pa tini kava ruala gevega-vetererana kulura geragena vetaina. \v 2 Pere peroveta warewarena pa tiavuna geku ai pere mia, e ripa maparara e veavuga gaura maparara para ripara. E geku kamonagi kamu pere mia, pe golo kamura maki para lagu-ragera, kapu polurai pegereve ruga. Na au ati geku ulamagi pakunai, au ati geku nama ta. \v 3 E geku rinaga maparara ati geria e ati garia talimara para venira, e tauniparaku taunilimalima gimarai para tao-kaua, ne pegere kapua, na au ati geku ulamagi pakunai, au na gau namana ta ati para rawalia. \p \v 4 Magena ulamagi talimana evaigaokana. Ulamagi venugagiviti e veveakava na evonuto. Ulamagi aonai munemune ati emiana. Ulamagi aonai veagi e veveagolaka ati gemiana. \v 5 Ulamagi na taunilimalima vega-rakavara kalara ati ekalarana, matotauna gena namamo ati etavuana, ati eparu-vailavailana, ta gena rakava ati etugamagi-tagorana. \v 6 Kala rakava ati everere-agirana, na Palagu gena kila e maguli taunataunaramo everere-agirana. \v 7 Ulamagi mamanauna ria gau maparara aorai erugana, gau maparara aorai Palagu pene vega-taunataunaa, e gena veraramani maki Palagu genai roe wapene taoa, metau maparara aorai pene tiliga. \p \v 8 Ulamagi ati vagi pene aiki, pene mia-vanagivanagi. Peroveta kilara maparara piave aiki, karo irauirau maparara maki piave ika, ripa maparara piave aiki. \v 9 Kwalana ita gera ripa kiaramo e gera peroveta maki kiara kiaramo. \v 10 Na vogau nama iwavagina pene vogomai aonai, voia kianamo nama tariparato gaura pia lekwalekwa. \v 11 Au girigiri roe voa aonai, girigiri geria kilai akilawai, girigiri geria tugamagi ai atugamagiwai, e girigiri tugamagirai amaguliwai. Na au ama tau-rogarogato aonai, girigiri geria tugamagi maparara araokwanirato. \v 12 Ewagumona Palagu gena gaura noovegitai tagita-upauparana. Na Palagu wailana e ita wailara pita gita-kalakalara, vonai vou Palagu gena gaura pita gita-taunataunara e pita gita-kalakalara. Ewagumona au na kiaramo ariparana. Na votomai vou pana ripa-namanamara, au Palagu na eripa-namanamakuto vetaina. \v 13 Egau kwatu toitoi pia mia-vanagivanagi: Kamonagi, veraramani, e ulamagi. Na egau toitoi aorai ulamagi kamu iwavagi. \c 14 \s1 Veaga Palaguna gena wareware gaura reketa inagulu-agira \p \v 1 Ulamagi magulina pio tavu-kunea! E Veaga Palaguna gena wareware gaura pio ulamagi-veni-kamura; a Veaga Palaguna gena peroveta warewarena gauna pa tiavuna pio ulamagi-kamu-iwavagia. \v 2 Kwalana karo polurai ekilana talimana ati taunilimalima evaikilaana, na ia Palagumo evaikilaana. Taunatauna, taunilimalima na ia rakagau pene kilagia ati pia tugamagi-rawalia, kwalana ia Palagu Palaguna na veavuga gaura ekilagirana. \v 3 A eperovetana talimana ia taunilimalima evaikilarana. Ia gena peroveta kilara na taunilimalima eveakwalimurana, evega-nagirara, e taunilimalima aora eveagaokarana. \v 4 Karo polurai ekilana talimana matotauna gena kamonagimo evega-rugaana, a eperovetana talimana na ekalesia maparara geria kamonagi evega-tiligaana. \p \v 5 Au geku ririwa gomi maparami karo polurai pio kila. Na au geku ririwa kamuna gomi Palagu genana gevogomaina kilara pio perovetagira. Kwalana Palagu genana gevogomaina kilara eperovetagirana talimana na karo iraurai ekilana talimana evanagiana; na karo iraurai pene kila talimana pene kila kilara pia vega-vanagira e pia kilagi-matagaira voo rorinai. Kwalana pia vega-vanagira e pia kilagi-matagaira aonai, ekalesia geria kamonagi ai kwalimu pia vaia. \p \v 6 Walakavaku maparami, pene au pana wati gomi gemi ai tomanai, karo polurai pana wati-vaikilami, na kila ganira ati pana kilagi-matagaira; voanana au gekuna nama kwauta pio rawalia pa? Aikina! Taunatauna, Palagu na au evega-ripakuna kilara gomi gemi ai pana kilagi-matagaira pa pana vega-ripami, pa pana peroveta, pa Palagu gena kila gemi ai pana vevega-ripagia, vonai vou au gekuna nama pio rawali. \v 7 Miusiki geulagirana gaura pio tugamagira, gelegelena turai pa kita. Pene kulura ati pia rage-namanama genai, talima na arigi mari geulagiana raka pia kamonagi-ilia-tiwaa? Ira voo turai pa kita kulura pia rage-gitakau vou pe, arigi mari geulagiana pita ripaa. \v 8 E pene vetali kipina ati pia vili-namanamaa genai, ta vetali ati pene kalamaavu-venia. \v 9 Gomi maki vovetaina, pene karo polurai pio kila genai, taunilimalima arigi rauparai gomi na rakagau gokilagiana gauna pia tugamagi-rawalia? Gomi gemi kila tanopakanai pio kilagira noo agi govaikilaana. \v 10 E tanoparai karo irauirau e galagala vagi, ira maparara maganiramo. \v 11 Na pene karo ta ganina ati ripaku, voia ganina, au ati vokaro iraunai ekilana talimana gena vanuga talimaku, e ia maki vovetaina, ia ati au geku vanuga talimana. \v 12 Gomi gemi ai maki vovetaina. Gomi Veaga Palaguna gena wareware gaura goulamagi-kamu-iwavagirana; ewagumona ekalesia geria kamonagi vega-tiligana warewarena gauna gapigapina pakunai pio tiliga, pe vowareware gaurai pio tupu. \p \v 13 Vovetaina gaurai, karo polurai ekilana talimana, rapali ai Palagu pene nogia, pe rakagau ekilagirana kilara ganira maki pene vega-vanagira e pene kilagi-matagaira. \v 14 Kwalana pene au karo polurai akilana au palagukumo erapalina, a au tugamagiku ai ati atugamagi-rawalirana au rakagau akilagirana. \v 15 Pe ewagumona rakagau ana kala? Au mapalaguku pana rapali, e pana tugamagi-ilu karonai maki pana rapali. Au mapalaguku pana mari, e pana tugamagi-ilu karonai maki pana mari. \v 16 Pene goi palagumu na Palagu mari ai ovega-rageana genai, arigi rauparai vokaro ati ripana talimana “Amen” nepenetiwa, goi Palagu ovega-namaana aonai? Ia “Amen” ati pene kilagia, kwalana ia ati pene ripa goi rakagau okilagiana. \v 17 Taunatauna, goi na Palagu otanikiu-gitakauana, na lagamu talimara geria kamonagi ai ati ovega-tiligarana. \v 18 Au na Palagu atanikiuana, kwalana au karo polurai maverereku akilana, gomi maparami avanagimina. \v 19 Na ekalesia rapali gelaka-koukouna aonai, namana ea pia tugamagi-ilua karonai kila imaimamo pana kilagira, taunilimalima reketa pana vega-ripara. Vovetaina voo nama, karo polurai kila ragana gagalana (10,000) pana kilagira ati gena nama ta. \p \v 20 Walakavaku maparami, girigiri vetaira ragai pio tugamagi. A kala rakava geria kavai melo ralarala gelegelerai pio ago. Na tugamagi-iluai tau rogaroga vetaira pio kala. \v 21 Puka Veaga aonai evetaina etaloato, \q1 “Velekou ekilana, \q1 ‘Tau polu talimara karora na \q1 e kapu polu talimara murura na \q1 au na etalima pana vaikilara. \q1 Na vovetaina maki ati vagi pia kamonagi-veniku.’” \m \v 22 Vovetaina gaurai karo polurai gekilana, Iesu ati gevega-taunataunaana talimaramo geriai vegailia ta, a ati Iesu gevega-taunataunaana talimara geria vegailia. Na Palagu gena kila geperovetagirana, Iesu gevega-taunataunaana talimaramo geria, na ati Iesu ati gevega-taunataunaana talimara geria. (Eia e, karo polurai gekilana, Iesu ati gevega-taunataunaana talimara na veveakava ta ati pia rawalia. Na Palagu gena kila geperovetagirana, Iesu ati gevega-taunataunaana talimara na veveakava pia rawalia). \p \v 23 Pene ekalesia maparami kapu kwapunaimo gotanu-kouna, ne maparaparami karo polura pio kilagira, aonai gomi aomi ai ati ripana talimana ta pa Iesu ati evega-taunataunaana talimana ta penema laka-toga genai, pene kila, “Gomi repami pege vevili, pogo kawakawa!” \v 24 Na pene maparami pio peroveta aonai, gomi aomi ai Keriso ati evega-taunataunaana talimana ta pa ati etugamagi-iluna talimana ta penema laka-toga genai, gomi maparami na Palagu gena kila goperovetagiana kilara na etalima nugana garakauna pene kwanua, ne pene ripa, ia kala rakava talimana, e maparami na pio gitailiaa. \v 25 Votalima gena tugamagi veavugara maparara pio kilagi-matagaira, ne pene tiu-tali, Palagu pene aliruputali-venia, nepenetiwa, “Taunatauna, Palagu gomi ria!” \s1 Aliruputali kalara rorirorira \p \v 26 Vovetaina gaurai, walakavaku, aliruputali ulanana pio laka-koukou genai, gomi maparami kwapurakwapura magemi inagulu. Reketa mari pia gapi, reketa pia vevega-ripa, reketa karo polurai pia kila, reketa Palagu gena kila pia vega-matagaira talimara, reketa karo polurai pia kila kilara ganira pia vega-vanagira e pia kilagi-matagaira. Gau maparara ekalesia geria kamonagi vega-tupuna ulananamo gaurai pio kalara. \v 27 Pene talima ta karo polurai ekilana genai, talima ruala pa toitoi mapia kila. Namana talima toitoi na pia kila veakavaa, na tauria toitoi vega-naimo ragai pia kila. Ta pene kila-gatu mulinai vou ta mapene kila, voupe mataa. Ne karo polurai pia kila-gatu mulinai, ekalesia taa na vokila pene vega-vanagira, pene kilagi-matagaira. \v 28 Na pene vega-vanagi talimana ta aikina genai, vokaro polu ai ekilana talimana rupu aonai ragai pene kila. Geregana matotauna vou pene vevaikila, e Palagu pene vaikilaa. \v 29 Palagu gena kila geperovetagirana talimara ruala pa toitoi pia peroveta, reketa na vokila pia tavu-namanamara. \v 30 Pene Palagu gena kila tanukou aonai etanuna talimana genai ematagaina, pene kilagi-matagaia ulanana, ekila kunena talimana gena kila pene vega-aikia. \v 31 Namana gomi kwapurakwapura pio peroveta, pe rakagau gokilagiana gaura maparara pia ripa e maparara pia veakwalimura. \v 32 Palagu genana peroveta kilara ekamonagirana talimana, vokila gena ririwai roe nea vou pene kilagira. \v 33 Palagu ati vevilivevili evega-walaana Palaguna, na ia maino evega-walaana Palaguna. \p Ekalesia goleara maparara gekalana vetaina, \v 34 gomi gemi garegare maki ekalesia tanukourai ragai pia kilakila, kwalana ira ati geria rorirori ira pia kilakila. Na ira Mose gena rova na ekilagiana gelegelenai pia tanu maru kapulerai. \v 35 Pene gau reketa ia ripara nepiatiwa genai, garawaria numai vou pia verenagira. Kwalana gare ekalesia tanukourai pia kilakila manuga ragena. \v 36 Gomi na ekila ati gogapi-rageana? Palagu gena kila gomi gemina ewalato pa? Pa Palagu gena kila na gomi erawalimito, ei? \p \v 37 Pene talima ta matotauna evetugamagina ia peroveta e ia Veaga Palaguna evonuvonu-rageto netina talimana, gomi atalo-venimina kilara pene gapi-ragera, nepenetiwa, e taunatauna Velekou gena rova kilara. \v 38 Pene talima ta ekila eruga-vagirana, Palagu na ia maki pene rugaa. \p \v 39 Voia pakunai, walakavaku, peroveta ririwa ragena pio kalaa, karo polurai kilagikilagirai ragai pio vekilawai. \v 40 Na gau maparara pio inaguluagi-gitakaura, e raupara rorirorirai pio kalara. \c 15 \s1 Iesu gena kuliitiwai \p \v 1 Walakavaku maparami, au aririwana, voVali Namana, gomi gemi avopatagiato voa, gemi tugamagi maana vega-valigu-waia. EVali Namana gomi na gogapi-rageato, e gomi eVali Namanai goruga-gaugauna. \v 2 Pene au na avopata-venimito kilana roe nogo gapi-gaugauana genai, gomi voVali Namana genana Palagu na pene vega-magulimi. Na pene aikina genai, gomi na govega-taunatauna-kawaato. \p \v 3 Velekou genana au na rakagau arawaliato kilana, gomi maavega-ripamito. Vokila voo kila kunena e kila kamuna. Vokila Puka Veaga aonai getaloato kilana gelegelenai, netina: Keriso ita gera rakava pene gapi-vagira pakunai ekwaregato; \v 4 getoleato, toma vega-toitoinai kwarega na ekuliiti-waito, Puka Veaga aonai getaloato gelegelenai. \v 5 Ne Petero genai evevega-matagaiato, ne mulinai gena melo gagalana ruala geriai maki. \v 6 Voia mulinai kamonagi aonai walakava maparara tinavu imaima (500) getanu-kouto aonai geriai ematagaito; reketa warau gekwaregato, na gutuma roe ege magulina. \v 7 Mulinai Teimiti genai ematagaito, voia mulinai apostolo maparara geriai. \p \v 8 Ikana taunataunanai au, noo amaguli-rakavato talimaku, geku ai ema matagaito. \v 9 Kwalana au apostolo maparara geria ikana taunatauna talimaku, au ati geku nama ta vagi, taunilimalima na au apostolo talimaku ai pia kilagiku. Kwalana au na Palagu gena ekalesia avega-vitivitirawai, e agui-lovolovorawai. \v 10 Na Palagu gena vega-nama, au ea apostolo talimaku ai amamiato. Palagu gena vega-nama au geku ai ati etao-kawaato. Taunatauna, au na inagulu kamu galagala vagi akalaato, na apostolo reketa aikina. Na voo ati au matotauku geku kwalimu ai voinagulu akalarato. Aikina. VoPalagu gena vega-namai kwalimu evenikuto, ne voinagulu akalarato. \v 11 Vovetaina gaurai au avopatato pa apostolo reketa gevopatato, ati gena irau ta, kwalana vovalimo kwapuna gavopatagiato, gomi na maki vovalimo kwapuna, voiamo govega-taunataunaato. \s1 Ita gera kuliitiwai \p \v 12 Na pene Keriso gavopatagiana aonai, gakilana, Keriso Palagu na kwarega na evega-kuliiti-waiato nagatina, rakagau gaurai gomi aomi ai gomi reketa gokilana, kwarega talimara ati mapia kuliiti-wai? \v 13 Pene kwarega na kuliitiwai aikina, voia ganina, Keriso kwarega na ati ekuliiti-waito. \v 14 E pene Keriso kwarega na ati ekuliiti-waito, voia ganina, ai gema vopata ati ganira, e gomi gemi kamonagi maki ati ganira. \v 15 Vovetainai ai pegere ripamai, Palagu na ati ekalaato gauna ai na gakilagi-taunatauna-kawaana, gaopana. Kwalana ai na Palagu valina gakilagiana, nagatina, Palagu na Keriso kwarega na evega-kuliiti-waiato nagatina aonai, Palagu na Keriso kwarega na ati evega-kuliiti-waiato. Na kila taunatauna kwarega talimara kwarega na ati mapia kuliiti-wai. \v 16 Pa, pene kwarega talimara kwarega na ati magekuliiti-waina, voia ganina Palagu na Keriso kwarega na ati evega-kuliiti-waiato. \v 17 E pene Palagu na Keriso kwarega na ati evega-kuliiti-waiato, gomi gemi kamonagi ati ganira e gomi roe nea rakava aonai gomagulina. \v 18 E voo raira Keriso gevega-taunataunaato talimara gekwaregato, rakava voina pia gapia. \v 19 Na pene roea tamagulina magulina gena namamo pakunai Keriso genai taveraramanina genai, taunilimalima maparaparara aorai ita kika vetugara kamu galagala vagi. \p \v 20 Na Keriso taunatauna kwarega na ekuliiti-waito, e ia gekwaregato talimara maparara aorai ia ekuliitiwai-kuneto, gelegelena gautupu gevua-kunena vuara vetaina. \v 21 Kwarega talima kwapuna, Adamu, genana evetinato. Voia gelegelena kuliitiwai maki talima kwapuna, Keriso, genana evetinana. \v 22 Vega-gelegelena, taunilimalima maparaparara Adamu genana gevogomaina, voia pakunai pia kwarega vegata; na Iesu Keriso ria pia kwapuna aonai, Palagu na mapene vega-maguli-waira. \v 23 Na ita kwapurakwapura gera toma taunataunarai pita kuliiti-wai: Tovotovona Keriso, ia ekuliitiwai-kuneto. Ia mapene vogomai tomanai ia gena taunilimalima maparara mapia kuliiti-wai. \v 24 Eia mulinai Keriso na Palagu gevetali-veniana avuavura geria vegitatago e rorirori e tiavu maparara ati geria inagulu ai pene vega-agora e pene vega-rakavara, ne Palagu gena Basileia pa vegitatago tiavuna Tamana Palagu gimanai pene tao-kaua. Ne tanopara ikana pene vogomai. \v 25 Kwalana Keriso roe wapene vele, gena vegitatago roe wapene mia, pene ago, ia gevetali-veniana avuavuara e talima maparara ia gagena panapana na kapulenai pene pana-talira. \v 26 Keriso na evetali-veniana gauna ta, ikana taunataunai vou pene vega-keto-vagia, voo kwarega. \v 27 Kwalana Puka Veaga aonai evetaina ekilana, “Palagu na gau maparara ia gagena kapulenai etaorato, e gena vegitatago kapulenai etaorato.” Na ekilato, “gau maparara ia gagena kapulenai etaorato,” netiwato gaurai, Palagu ati evega-agikauato, kwalana Palagu na gau maparara Keriso gagena kapulenai etao-togarato. \v 28 Gau maparara Keriso gena vegitatago kapulenai Palagu na pene taora, voia mulinai Palagu Natuna matotauna ea Palagu gena vegitatago kapulenai pene vetao-toga. Voia ganina, Palagu na gau maparaparara pene repara. \p \v 29 Pene kuliiti-wai aikina, etalima reketa gekwarega-kuneto talimara pakurai bapatiso gegapiana gauna raka pia kala-tiwaa? Ira rakagau gaurai gekwarega-kuneto talimara pakurai bapatiso gegapina? Peiramu ira na kuliitiwai gevega-taunataunaana gaurai, vokala gekalaana. \v 30 E ai maki, rakagau gaurai ora mapararai roli gevagi-kwaregamaina na roe aga vigiragena, pene kuliiti-wai aikina genai? \v 31 Walakavaku maparami, taunatauna, toma mapararai au geku kwarega gekilagiana. Na eia maki taunatauna, gomi na Iesu gogapi-rageato pakunai, gera Velekou Keriso Iesu wailanai au averere-iwavagina. \v 32 Pere au vega-gelegelena etaunilimalima geria tugamagi kawakawara vetaira genai Epeso ai manega paera rakavara vetaira para vega-vevagira, au rakagau namana geku ai pere wala? Pere kuliiti-wai aikina genai, au vovetaina ati para kala, aikina kinavagi. Pene Palagu na kwarega na ati mapere vega-kuliiti-waira genai, evetaina patara kila, “Ita gani e ita niu, kwalana pogipogi pita kwarega gaurai.” \p \v 33 Talima taa na ragai pene opami: “Talima rakavara pita kalagi-koura genai, ita gera maguli namara pia rakava-kwaikwai.” \v 34 Iokero, kala rorirorira iokalara, kala rakava iovega-aikia. Kwalana gomi reketa Palagu ne rogoti goro ripaa. E gomi pia vega-nuga ragemi gaurai akilagiana. \s1 Kuliitiwai tauniparana \p \v 35 Na reketa pia verenagi, nepiatiwa, “Kwarega talimara raka pia kuliiti-waitiwa? Pene pia kuliiti-wai genai, tauniparara rakavetaira?” \v 36 Kawa! Goi na rakagau kwano ai ovaroana, ati pene tupu pene ago ovaroana gauna pene kwarega vou. \v 37 Vuiti pa gau ta ono varoa notina genai, ati ganina ogapiana, ne ovaroana. Aikina, goi na vovuiti pa rakagau ono varoa notina gauna gutuna ogapiana, ne ovaroana. \v 38 Palagu matotauna gena ririwa gelegelenai vovuiti pa rakagau govaroana, gaura kwapurakwapura ganira taunatauna evenirana. \v 39 Taunipara maparara virigora irauirau. Taunilimalima virigora irau, gagera vativati gemagulina gaura vega-gelegelena pae, polomakau, mamoe, e reketa virigora irau, magani virigora irau e manu maki virigora irau. \v 40 Kupa gaura tauniparara ta, tanoparai gemagulina talimara e gaura maki irau. Kupa tauniparana ralemana ta irau e etanopara tauniparana ralemana maki ta. \v 41 Garo ralemana ta e uve maki ralemana ta, e mitiu ralemana maki irau. Mitiu kwapurakwapura maki ralemara irauirau. \p \v 42 Kwarega na kuliitiwai maki vovetaina. Pia tolea tauniparana pene poraga, a Palagu na mapene vega-kuliiti-waia tauniparana ati mapene poragawai. \v 43 Pia tolea tauniparana gitagitana ati nama, e taunilimalima na gitagitana ati pia ririwa, Palagu na mapene vega-kuliiti-waia tauniparana maralemana. Pia tolea genai, moiravagi ati tiligana, a Palagu na votaunipara mapene vega-kuliiti-waia genai, matiavuna. \v 44 Getoleana genai, tanopara tauniparana, na Palagu na evega-kuliiti-waiana genai, palagu tauniparana. Tanopara tauniparana ta emiana, gaura pakurai palagu tauniparana maki ta emiana. \v 45 Puka Veaga aonai ekilana, “Talima kunena, Adamu, Palagu na ekalaato maguli talimanai evega-agoato.” Na Adamu ikana, Keriso, maguli pene veni Palagunai evega-agoato. \v 46 Tanopara tauniparana ekuneto, a ati palagu tauniparana. Tanopara tauniparana mulina na voupe, palagu tauniparana evogomaito. \v 47 Talima kunena, Adamu, tanoparana evogomaito, Palagu na kwano na ekalaato, talima vega-rualana Keriso, kupa na emarigoto talimana. \v 48 Palagu na kwano na ekalarato talimara tauniparara Adamu tauniparana vetaina, voo kwano na ekalaato talimana tauniparana vetaina, e kupa tauniparana pia gapia talimara maki Keriso tauniparana vetaina, voo kupa na evogomaito talimana tauniparana vetaina. \v 49 Ewagumona ita Palagu na vokwano na ekalaato talimana gitagitana vetaina. A roe nea vou kupa na evogomaito talimana gitagitana gelegelenai pitave mia. \p \v 50 Walakavaku maparami, au na rakagau akilagiana ganina ea, taunilimalima, etanoparai gemagulina vetaina, matauniparara, mavirigora, e maralara, Palagu gena Basileia aonai ati pia laka-toga. E mapene poraga gauna maguli vanagivanagi Basileiana aonai ati pene mia ripa. \v 51 Iokamonagi, veavuga kilana ta avega-ripamina: Ita maparara ati pita kwarega, na ita maparaparara tauniparara Palagu na pene porogira. \v 52 Voo atilovana pene wala, noo mata aliputena, maitu vetaina, atilovana. Kipi ikana kuluna pene rage, gekwaregato talimara pia kuliiti-wai, ne tauniparara ati mapia rakava-wai. Ita rogoti tara kwarega talimara maki tauniparara maki pia veporogi, votaunipara valigura pita gapira. \v 53 Kwalana pene poraga tauniparana pene veporogi, ne ati pene poraga tauniparana pene vetao-matagai, e ekwaregana tauniparana pene veporogi ne ati pene kwarega tauniparana pene vetao-matagai. \v 54 Pa, pene poraga tauniparana pene veporogi, e ati pene poraga tauniparana pene vetao-ati, e mapene kwarega tauniparana pene veporogi, e ati pene kwarega tauniparana mapene vetao-ati. Erauparai Puka Veaga aonai evetaloto kilana pene taunatauna, \q1 “Kwarega Palagu gena kwalimu na \q1 warau evega-aikiato. \q1 \v 55 Kwarega o, goi gemu kwalimu arigia? \q1 Kwarega o, goi na taunilimalima \q1 okwanurana kolovana arigia?” \m \v 56 Kwarega na ekwanurana kolovana kala rakava e kala rakava gena tiavu rova genana evogomaina. \v 57 Na Palagu tatanikiuana, kwalana ia na ita gera Velekou Iesu Keriso genana kwalimu evenirana. \p \v 58 Gaura pakurai, walakavaku, au na aulamagimina talimami, gemi kamonagi ai pio ruga-kikitali, talima taa na pa gau kwauta na ragai pene kalavo-kalavomi, vanagivanagi Velekou gena inagulu pio kalaa makwalimumi na. Kwalana pio ripa, gomi gemi inagulu Velekou aonai ati gokala-kawaana, na mavoimi. \c 16 \s1 Ierusalema ekalesiara veakavara ularana moni taokou \p \v 1 Ewagumona Ierusalemai ekalesia talimara veakavara ularana moni pio koko kilara akilagirana. Ekila Galatia ekalesiara maparara avaikilarato, pia kalaa natiwato kilana, gomi avega-ripamina. Au aririwana gomi maki einagulu pio kalaa. \v 2 Epetoma tomana tovotovona pa Sandei mapararai gomi kwapurakwapura gemi rawali gelegelerai moni keitana pio tao-gerevagia. Vomoni pio tao-koukoura, pe au pana wati tomanai, moni maparana kalamaavu, ragai mapita koko. \v 3 E au pana wati kwara aonai, gomi na pio vega-taunataunara talimara pana venira, ne Ierusalemai pia ago-agira. Pia ago aonai, au na vevega-ripa pepana ta maki pana taloa, pe pia gapi-kaua. \v 4 Pene pana gitaa au matotauku pana ago nama genai, au ria paia ago. \s1 Paulo gena ririwa Korinto ai pene ago \p \v 5 Au pana wati pana wati-gitami, Makedonia tanona aona na pana laka-vanagi, kwalana au Makedonia tanona aona na pana laka-vanagi gaurai. (Makedonia ekalesiara pana raka gitara, na vonai ati pana talu, tipo pana laka-vanagi). \v 6 Au pana wati aonai, atugamagina, gomi ria kiata noo pita talu-tago vou. Peiramu nakula e agi uvera maki nenai pita gapi-koukoura. Pere nama, geku lakalakai pana ririwara gaura gomi na pio veakavaku. \v 7 Au aririwana pana talu-raurau lagi gomi ria, ne mapana raokwanimi. Au aririwana, gomi ria pita talu-raurau, na voo pene Palagu na rorirori pene veniku genai. \v 8 Au Epeso ai pana talu pene ago Pentekoste tomana, \v 9 kwalana Palagu gena inagulu pana kalaa rauparana warau pekala-pakaa, pe ewagumona geku inagulu iwavagi. Na taunilimalima gutuma na maki gevega-waikuna, inagulu ragai pana kalaa negetina. \p \v 10 Pene Timoteo pene wati genai, pio gitatago-namanamaa, pe gomi ria pio talu genai, ragai pene talu-kalikali. Ia maki au vetaiku Velekou gena inagulu ekalaana. \v 11 Gaura pakurai talima taa na ragai pene gita-guilagia. Na pio veakavaa e maino ai pio tugua, au geku ai mapene waikule-wai. Kwalana au walawalaku reketa ria ia gaaloana. \p \v 12 Walakava Apolos au na avega-nagiato, walakava reketa ria pe gomi gemi ai pene wati natiwato. Na ekilato, ewagumona ati gelegele pene wati, na toma namana taai vou pene wati. \s1 Kila ikana \p \v 13 Matotaumi pio vegitatago-namanama, gemi kamonagi ai pio ruga-gaugau, aomi pia gaoka, pio kwalimu. \v 14 Gau maparara pio kalara genai, ulamagi aimo pio kalara. \p \v 15 Walakavaku maparami, gomi Setepanas gena numa talimara maparara ripami. Gomi ripami, ira na Iesu Keriso gegapi-rageato aonai, ta maki rogoti ere ekalesia Akaia aonai. Ira veagara pa ekalesia talimara geria inagulu ai gevekilagito, geveakavarato. Gaura pakurai anogimina, \v 16 gomi maki vovetaina talimara karora pio kamonagira, e ira ria geinaguluna e gevekwalavina talimara maparara maki. \p \v 17 Avererena, kwalana Setepanas e Fotunatas e Akaikas au geku ai gevogomaito gaurai. Ati gelegele pana wati, gomi ria pita talu aonai, etalima toitoi na gomi kapumi gegapirato, vovetainai au aoku emia-talito. \v 18 E ira na au aoku gevega-verere-waiato, e gomi maki aomi gevega-verere-wairato. Vovetaina gaurai ira pio gapi-ragera. \p \v 19 Asia rupura na gomi gemi vevega-nama getuguna. Akwila e Prisila na e ekalesia ira geria numai getaluna maparara na maaora maparara na gevega-namamina Velekou aranai. \v 20 Walakava maparara na gevega-namamina. Gomi maki taukavami kwapurakwapura walakava vevelavuna na pio vega-namara. \p \v 21 Au Paulo gimaku na evevega-nama kilara atalorana. \p \v 22 Pene talima taa na Velekou ati eulamagiana ia atanai rakava iwavagina pene mia-vanagivanagi. Gera Velekou o, ono vogomai. \p \v 23 Gera Velekou Iesu Keriso gena vega-nama gomi gemi ai pene mia. \v 24 Au geku ulamagi gomi gemi ai pene mia. Keriso Iesu aonai ita kwapuna.