\id LUK - Kaingang NT -Brazil 2011 (DBL -2013) \h LUCAS \toc1 Lucas tỹ rá \toc2 Lucas \toc3 Lc \mt1 LUCAS TỸ RÁ \c 1 \p \v 1 Lucas tỹ rá vẽ. Sỹ ã mỹ rán vẽ, Teófilo'. Ũ tỹ hẽn ri ke ag vỹ to jykrén, ag tỹ kãmén jé, ẽg tỹ Jesus to nén ki kanhró nỹtĩ ẽn ti, Topẽ tỹ ti jẽnẽ ja ẽn ti, kỹ ag tóg rán huri. \v 2 Ũ tỹ ti vég mũ ag tóg ẽg mỹ kãmén ja nĩgtĩ, ũ tỹ ti vĩ tó tĩ ag, ũ tỹ ti mré mũ ja ẽn ag. Ẽn ag tỹ nén tó rán ag tóg huri, ũ ag. \v 3 Kỹ sóg vãhã rán to jykrén mũ gé sir, ha mẽ. Jesus kãme mẽ kãn ja inh nĩ ha, ti mur mré hã, kỹ sóg ti tỹ nén han mũ mẽ kãn gé. Hã kỹ sóg ã mỹ Jesus kãme rán mũ sir. Komẽr hã sóg rán kãn sór mũ. \p Tỹ ã tóg pã'i mág nĩ, Teófilo'. \v 4 Mẽ ã huri, Jesus kãme ti. Sỹ ã mỹ rán vẽ, ã tỹ ti tỹ ki hã tó ja mẽn jé sir. \s1 João Batista mur ke tó \p \v 5 Kejẽn Herodes tóg tỹ Israel ag pã'i mág tỹ rei nĩ, ga tỹ Judéia tá. Kỹ Topẽ tũ ki rĩr tĩ ũ tóg nĩ nĩ, ti jiji hã vỹ: Zacarias, he mũ. Ti jóg'jóg ve jyjyn hã vỹ: Abias, he mũ. Arão krẽ'krẽ ũ vẽ, Abias ti. Semana pir ki tóg Topẽ tũ ki rĩr tĩgtĩ, Abias ti. Ti semana ki ti krẽ'krẽ tỹ Zacarias ẽn tỹ ki rĩr vẽ, ti tỹ tỹ Abias krẽ'krẽ nĩn kỹ. \p Prũ ti nĩ, Zacarias ti, kỹ ti prũ fi jiji hã vỹ: Isabel, he mũ. Arão krẽ'krẽ fi vẽ gé, Isabel fi. \p \v 6 Ẽn fag vỹ vẽnh jykre kuryj han tĩ, kỹ fag jykre vỹ kuryj nỹtĩ, Topẽ mỹ. Ti vĩ ki króm fag tóg tĩ, ẽg Senhor vĩn ki. Ti tỹ ẽg jyvẽn han fag tóg tĩ, kygnẽ sór tũ fag tóg nĩgtĩ. \v 7 Hã ra fag krẽ tóg tũ tĩ. Kurĩ fi tóg nĩ, Isabel fi, hã kỹ fag tóg krẽ tũ nỹtĩ. Krẽ tũ nỹtĩ ki fag tóg kófa nỹtĩ ha. \p \v 8 Kejẽn Zacarias tóg ã semana pétẽm mũ sir, ti tỹ Topẽ tũ ki rĩr jé. Kỹ tóg cidade tỹ Jerusalém ra tĩ mũ, Topẽ tũ ki rĩr jé. Tá jun kỹ ag tóg jogar he mũ, ag tỹ ũ tỹ Topẽ mỹ ger há pũn ke mũ ẽn ve jé, incenso ẽn ti. \v 9 Ag jykre vẽ, ag tỹ to jogar he sór ti. Ag tỹ to jogar hen kỹ tóg tỹ Zacarias nĩ sir, kỹ tóg Topẽ jo ĩn kãra rã mũ sir, ti mỹ pũn jé, ger há ẽn ti. \v 10 Ti tỹ Topẽ jo ĩn krẽm pũn kỹ vẽnh kar tóg re tá nỹtĩ nĩ, Topẽ mré vĩn kỹ. Zacarias tỹ Topẽ mỹ pũn kỹ ag tóg Topẽ mré vĩ nỹtĩ nĩ, re ki, ũn e ẽn ag. \p \v 11 Kỹ tóg ti mỹ pũn mũ sir. Kỹ Topẽ tỹ jẽnẽ jafã vỹ ti mỹ vẽnh ven mũ. Topẽ mỹ ger há pũn jafã vỹ tá jẽ nĩ, ĩn kãtá. Mesa ẽn pẽgja tá tóg jẽ nĩ, Topẽ tỹ jẽnẽ jafã ti. \v 12 Zacarias tỹ ti ve kỹ tóg jũrũn ke mũ. Ti mỹ tóg e tĩ, ti tỹ ti ven kỹ. \v 13 Hã ra tóg ti mré vĩ mũ, Topẽ tỹ jẽnẽ jafã ti. Kỹ tóg ti mỹ: “Zacarias',” he mũ. “Kamẽg tũg nĩ,” he tóg. “Topẽ vỹ ã tỹ ti mỹ nén to vĩ mũ ẽn mẽ, kỹ tóg ã mỹ han ke mũ ha. Fi kufyg jé ã tóg ke mũ, ã prũ fi, Isabel fi. Fi tỹ ti ve kỹ tóg gré nỹnh mũ, ã kósin ti, ha vemnĩ,” he tóg, Topẽ tỹ jẽnẽ jafã ti. “Kỹ ã tỹ ti jyjy han kỹ: João, hemnĩ,” he tóg mũ. \v 14 “Kỹ tóg ã mỹ sér tĩnh mũ. Ã fe tóg mrin kenh mũ. Ũ tỹ hẽn ri ke ag mỹ tóg há tĩnh mũ, fi tỹ ti ven kỹ. \v 15 Topẽ vỹ ti tỹ ũn mág han ke mũ. Vinho vóg ke tũ tóg nĩ, goj fa vóg ke tũ tóg nĩ gé. Ti vãkre vẽ. Topẽ kuprĩg vỹ tỹ ti jagrẽ nĩnh mũ, fi tỹ ver ti vég tũ ki. \v 16 Israel ag mỹ tóg Topẽ vĩ tónh mũ, kỹ ũ tỹ hẽn ri ke ag vỹ ti vĩ mẽ kỹ kri fi kỹ ãjag jykre tovãnh ke mũ. Topẽ jykre hã han jé. \v 17 Ẽg Senhor jo tóg tĩg ke mũ gé. Vãsỹ Topẽ vĩ tó tĩ tỹ Elias jykre han jé tóg ke mũ. Elias vỹ Topẽ kuprĩg tỹ jagrẽ ja nĩgtĩ, kỹ tóg jykre tar han ja nĩgtĩ. Ẽn jykre han jé tóg ke mũ. Ã kósin tag tỹ ag jyvẽn kỹ ag panh tóg ãjag krẽ mré vẽnh jykre pir han ke mũ. Ũ tỹ Topẽ vĩ mranh tĩ ẽn tóg vẽnh jykre kuryj han sór ke mũ gé, ũ tỹ Topẽ vĩ ki króm tĩ ẽn ri ke. Hã ki tóg vẽnh kar jykre tỹ há' henh ke mũ, ag kugrynh kỹ, ã kósin tag ti. Topẽ mỹ tóg ag jykre tỹ há' henh mũ, Cristo tỹ kãtĩg ken jo, ag tỹ ti jãvãnh jé,” he tóg mũ, Topẽ tỹ jẽnẽ jafã ti, Zacarias mỹ. \p \v 18 Kỹ Zacarias tóg ti mỹ: “hã ra sóg kófa nĩ ha,” he mũ. “Kar inh prũ fi vỹ kófa nĩ gé, inh mré. Kỹ inh hỹn hẽ ri kenh mũ? Inh mỹ tá krỹg mũ vỹ?” he tóg. \v 19 Kỹ Topẽ tỹ jẽnẽ jafã tóg ti mỹ: “tỹ sóg Gabriel nĩ,” he mũ. “Topẽ nĩgja tá inh jẽgtĩ. Hã ra tóg inh jẽnẽ, sỹ ã mré vĩ jé, sỹ ã mỹ vẽnh vĩ sér tag tó jé,” he tóg. \v 20 “Ha vé, vĩ vãnh nĩ jé ã tóg ke mũ ha, ha vemnĩ. Vĩ vãnh nĩ ki ã tóg isỹ ã mỹ nén tó mũ kurã ẽn pétẽm ke mũ. Ã hã ne tóg sỹ ã mỹ vĩ kri nĩm tũ nĩ'. Ti kurã ki ã tóg venh mũ, sỹ ã mỹ nén tó ja ti. Ã tỹ inh vĩ kri fig tũ nĩn kỹ ã tóg vĩ vãnh nĩnh mũ ha,” he tóg, Topẽ tỹ jẽnẽ jafã ti. \p \v 21 Hã ra vẽnh kar ẽn tóg re tá nỹtĩ nĩ, Zacarias jãvãnh kỹ. Ag mỹ tóg e tĩ, ti kãkutẽ vãnh han kỹ, Topẽ jo ĩn kãtá. \v 22 Vãhã tóg kãkutẽ mũ, hã ra tóg sir vĩ vãnh jẽ. Kỹ tóg ag mỹ ven mũ, ã nĩgé tỹ. Hã ki ag tóg ki kanhrãn mũ sir, ti tỹ nén nẽ ve ja ẽn ti, Topẽ jo ĩn kãtá. \p \v 23 Ti vĩ vãnh nĩn ki ti rãnhrãj tóg kejẽn tũ' he mũ sir, ti tỹ Topẽ tũ ki rĩr ẽn ti. Kỹ tóg ã ĩn ra tĩ mũ sir. \v 24 Ti tỹ ã ĩn tá jun kar kỹ ti prũ fi tóg kejẽn kufyg mũ sir, Isabel fi. Kỹ fi tóg vẽnh péju kỹ nĩ nĩ sir, fi mỹ sér tĩn kỹ. Kysã tỹ 5 (ke) han fi tóg, vẽnh péju kỹ nĩ ki. \v 25 “Topẽ hã ne inh jagãgtãn',” he fi tóg mũ. “Inh ve tóg, kỹ tóg inh mỹ'ãg tỹ tũg' hé. Inh kurĩ to fag tóg: “Topẽ hỹn fi to kórég nĩ,” he ja nĩgtĩ. Hã ra tóg fag vĩ tỹ tũg' hé, Topẽ ti,” he fi tóg mũ. Hã kỹ fi tóg kufyg mũ sir, ã kósin vãnh (hã) ra. \s1 Jesus mur ke tó \p \v 26 Fi kufy nĩ ki kysã tỹ 6 vẽ sir, kỹ Topẽ vỹ ã tỹ jẽnẽ jafã jẽnẽg mũ, ti tỹ Jesus mur ke tónh tĩg jé, Gabriel ẽn ti. Kỹ tóg ga tỹ Galiléia ra tĩ mũ, cidade tỹ Nazaré ra. \v 27 Tá tátãg ũ fi tóg nĩ nĩ. Ũn mén ja tũ fi vẽ. Fi jijin hã vỹ: Maria, he mũ. Fi mén ken hã vỹ: José, he mũ. Davi krẽ'krẽ ũ vẽ, José ti, fi mén ke ẽn ti. \v 28 Fi hã mỹ tóg vẽnh ven mũ sir, Gabriel ti, kỹ tóg fi mỹ: “ã mỹ há?” he mũ. “Topẽ vỹ ã jagãgtãn, kỹ tóg ã vég mũ,” he tóg mũ. \v 29 Fi tỹ ti ve kỹ fi tóg jũrũn ke mũ. Ti vĩ tóg fi mỹ e tĩ, kỹ fi tóg to jykrén mũ sir, ti vĩ to. “Ti tỹ ne tó nẽ, hỹn?” he fi tóg mũ, to jykrén kỹ. \p \v 30 Kỹ Topẽ tỹ jẽnẽ jafã tóg fi mỹ: “kamẽg tũg ra,” he mũ. “Topẽ vỹ ã jagãgtãn mỹr,” he tóg. \v 31 “Ha vé, kufyg jé ã tóg ke mũ,” he tóg. “Kỹ ã tóg kósin ke mũ. Ã tỹ ti jyjyn kỹ ti mỹ: Jesus, hemnĩ,” he tóg, Topẽ tỹ jẽnẽ jafã ti, fi mỹ. \v 32 “Tỹn ũn mág jẽnh ke mũ, ã kósin tag ti, kỹ ag tóg ti to: ũ tỹ kynhmỹ nĩ ẽn kósin, henh ke mũ. Kỹ ẽg jóg tỹ Topẽ vỹ ti tỹ pã'i mág han ke mũ, vãsỹ ti jóg'jóg ve tỹ Davi jẽgja kã. \v 33 Kỹ tóg tỹ pã'i nĩ sir, Jacó krẽ kar to pã'i. Ti tỹ tỹ pã'i nĩ tag vỹ tũ' henh ke tũ nĩ. Tỹ pã'i han kỹ tóg nĩ nĩ,” he tóg, Gabriel ti. \p \v 34 Kỹ fi tóg ti mỹ: “hã ra sóg ũ mré nỹ ja tũ nĩ ver,” he mũ. “Kỹ inh hẽ ri kenh mũ?” he fi tóg ti mỹ. \v 35 Kỹ tóg fi mỹ: “Topẽ kuprĩg vỹ ã kri tĩnh mũ,” he mũ, “kỹ ti kãnhvég vỹ ã kri tĩnh mũ gé, kỹ tóg ã jykre tỹ ã kósin ti han ke mũ, Topẽ ti. Hã kỹ ag tóg ti to: Topẽ tũ, henh ke mũ, ã tỹ ũn venh ke ẽn to. Topẽ kósin, he jé ag tóg ke mũ, ti to. \v 36 Ha vé, ã mré ke fi vỹ kufy nĩ, Isabel fi. Ũn gré ve jé fi tóg ke mũ. Ã kófa (hã) ra fi tog kufy nĩ. Kysã tỹ 6 (ke) han fi tóg huri, kufy nĩ ki. Fi to ãjag tóg: kurĩ fi tóg nĩ, he tĩ vẽ, hã ra fi tóg kufy nĩ ha. \v 37 Topẽ hã ne nén kar han há nĩ', hã kỹ tóg fi mỹ han. Kỹ tóg ã mỹ han ke mũ gé, sỹ ã mỹ tó mũ tag ti,” he tóg, Gabriel ti. \v 38 Kỹ fi tóg ti mỹ: “há ti nĩ,” he mũ. “Tỹ sóg Topẽ camarada nĩ mỹr, ti tũ pẽ. Kỹ tóg inh mỹ há tĩ, ã tỹ inh mỹ tó mũ tag ti,” he fi tóg ti mỹ. Kỹ tóg tĩ mũ sir, Topẽ tỹ jẽnẽ jafã ti. \s1 Maria fi tỹ Isabel fi venh tĩ \p \v 39 Ti tĩg kar kỹ Maria fi tóg tĩ mũ gé sir, Isabel fi jamã ra. Pãnónh e tá tóg nĩ, fi jamã ti, ga tỹ Judéia tá. Fi tỹ ra tĩg kỹ fi tóg fũrũn tĩ mũ. \v 40 Fi tỹ Zacarias ĩn tá jun kỹ fi tóg Isabel fi mỹ: “ã mỹ há?” he mũ. \v 41 Kỹ Isabel fi tóg fi vĩ mẽg mũ, kỹ fi kósin tóg vo mũ, fi kãki. Kỹ Topẽ kuprĩg vỹ fi krĩn mũ. \v 42 Kỹ fi tóg prẽr mũ. “Topẽ tóg ã ve há han, fag kar kãmĩ tóg ã kuprẽg,” he fi tóg fi mỹ. “Kỹ Topẽ vỹ ã kósin ve há han mũ gé, ã tỹ ũn venh ke ti. \v 43 Inh Senhor mỹnh fi hã ne tóg inh venh kãtĩ mũ', kỹ tóg inh mỹ e tĩ',” he fi tóg fi mỹ. \v 44 “Ha vé, isỹ ã vĩ mẽ kỹ inh kósin tóg vo ja nĩ, inh kãki. Ti mỹ tóg sér tĩ, ã vĩ ti. \v 45 Ã hã ne tóg Topẽ vĩ kri fi', ti tỹ ã mỹ vẽnh vĩ jẽnẽn kỹ. Hã kỹ tóg ã ve há han, Topẽ ti. Ã tỹ ti vĩ kri nĩm kỹ ã tóg venh ke mũ, ti tỹ ã mỹ nén tó ja ti,” he fi tóg, Isabel fi, Maria fi mỹ. \s1 Maria fi jãn \p \v 46 Kỹ Maria fi tóg ke mũ gé. “Topẽ mỹ sóg vĩ há han sór mũ,” he fi tóg. “Inh mỹ tóg tỹ ũn mág nĩ, ẽg Senhor ti. \v 47 Kỹ inh fe tóg mrin ke mũ, isỹ tỹ Topẽ tũ nĩn kỹ, isỹ tỹ ẽg kren han tĩ ẽn tũ nĩn kỹ. \v 48 Inh ki tóg ẽvãnh mỹr. Tỹ sóg ti camarada nĩ. Tỹ sóg ũn sĩ nĩ, hã ra tóg inh ki ẽvãnh. Kỹ vẽnh kar tóg iso: “Topẽ vỹ fi ve há han,” henh ke mũ, inh krẽ'krẽ kar ke gé, ẽprã ke krẽ kar ke gé. \v 49 Topẽ hã ne inh mỹ ẽg tỹ nén han vãnh han'. Tar ti nĩ, Topẽ ti, hã kỹ tóg han, inh mỹ. Jykre kuryj ti nĩ, Topẽ ti, kỹ ti jiji tóg ẽg mỹ mẽ há tĩ. \v 50 Ẽg jagãgtãn tóg nĩgtĩ, ẽg jóg'jóg ve ag ke gé, ẽg panh ag ke gé, ẽg ke gé, ẽg krẽ kar ke gé. Ũ tỹ ti kamẽg mũ kar jagãgtãn tóg nĩgtĩ mỹr, ha mẽ. \v 51 Jykre (ka)mẽ tóg nĩ, kỹ tóg ẽg tỹ nén han vãnh hyn han tĩ. Ũ tỹ: “vẽsóg ki inh nén kar han tĩ,” he mũ ẽn ag jykre tỹ tóg tũg' henh ke mũ,” he fi tóg. \v 52 “Pã'i mág ag tỹ tóg ũn kãsir han, Topẽ ti. Kỹ tóg ũn kãsir ag tỹ ũn mág han. \v 53 Ũn jagãgtar ag fónfan tóg mũ, nén ũ há tỹ, ũ tỹ ti vĩ mẽ sór mũ ag. Ũn rico ag mỹ tóg: “ha mũ jẽg,” hé, kỹ tóg ag mỹ nén ũ nĩm tũ nĩ, kỹ ag tóg jagãgtar nỹtĩ ha, ũ tỹ ti vĩ mẽ jãvãnh ẽn ag. \v 54 Israel ag jagãgtãn tóg mũ, ã camarada ag, ã tỹ vãsỹ ag jagãgtãn tĩ ẽn to jykrén kỹ. Ẽg hã vẽ, ẽg jagãgtãn tóg. \v 55 Ẽg jóg'jóg ve ag mỹ tóg tó ja nĩ, Abraão mỹ, ti krẽ ag mỹ ke gé, ti tỹ ẽg jagãgtãn ke ti. Kỹ tóg ã vĩ ẽn to jykrén kỹ han, ti tỹ vãsỹ nén tó ja ti. Ti tỹ ẽg jagãgtãn ke ẽn tóg tũg' he jãvãnh nĩ,” he fi tóg, Maria fi. Fi tỹ Topẽ mỹ vĩ há han hã vẽ. \p \v 56 Kar fi tóg kysã tãgtũ han mũ sir, Isabel fi mré, kỹ fi tóg ã jamã ra vỹn ke mũ sir. \s1 João Batista mur \p \v 57 Fi tĩg kar Isabel fi vỹ fi kósin venh ke kurã pétẽm mũ sir, kỹ fi tóg vég mũ. Hã ra tóg gré nỹ, fi kósin ti. \v 58 Kỹ fi rã nỹtĩ fag vỹ vég mũ, fi kanhkã fag ke gé. Topẽ tỹ fi jagãgtãn mẽg fag tóg mũ. Kỹ tóg fag mỹ sér tĩ sir, fi mré, fi kósin to. \p \v 59 Kurã tỹ 8 (ke) ki ag tóg fi tá junjun mũ, ag tỹ ti gré junun fár kym jé. Kỹ ag tóg ti jyjy to jykrén mũ gé, hã vỹ: Zacarias, he mũ. Ti panh jiji tó sór ag tóg mũ, ti mỹ. \v 60 Hã ra ti mỹnh fi tóg: “vó,” he mũ. “João, he jé tóg ke mũ, ti jyjy ti,” he fi tóg mũ. \v 61 Kỹ ag tóg fi mỹ: “ã kanhkã jiji tũ vẽ hã ra,” he mũ. \v 62 Kỹ ag tóg ti panh ki jẽmẽ sór mũ. Ãjag nĩgé tỹ ag tóg ti mỹ: “ti jyjy hỹn hẽ ri kenh mũ'?” he mũ, ti panh mỹ, ag nĩgé tỹ. \v 63 Kỹ tóg ki rán jafã to vĩ mũ, Zacarias ti, kỹ tóg rán mũ. “Ti jijin hã vỹ: João, he mũ,” he tóg, vẽnh rán ki. Kỹ tóg ag mỹ e tĩ sir. \v 64 Kỹ vãhã ti vĩ tóg punh ke mũ. Ti nũnẽ tóg krónh ke mũ, kỹ tóg vĩ mũ sir, Topẽ mỹ vĩ há han tóg mũ, ti mỹ sér tĩn kỹ. \p \v 65 Kỹ fag rã nỹtĩ kar vỹ kamẽg mũ. Kỹ vẽnh vĩ ẽn tóg vẽnh kar kri rũm mũ, ga tỹ Judéia kar mĩ hã. Vẽnh kar tóg tỹ vẽmén kãn mũ. \v 66 Kỹ ũ tỹ mẽg mũ fag vỹ to jykrén mũ. “Gĩr tag hỹn hẽ ri kenh mũ,” he fag tóg mũ. Topẽ vỹ ti ki rĩr há han, hã kỹ tóg fag mỹ e tĩ. \s1 Zacarias tỹ Topẽ mỹ vĩ há han \p \v 67 Kỹ Topẽ kuprĩg vỹ ti panh tỹ Zacarias krĩn mũ, kỹ tóg tag tó mũ, ha mẽ. \p \v 68 “Tỹ ti ũn mág jẽ, ẽg povo tỹ Israel kri, ẽg Senhor ti, hã vỹ: Topẽ, he mũ. Ẽg ki tóg ẽvãnh nĩgtĩ, Topẽ ti, ti tỹ ti tũ ag krenkren han jé. Ẽg hã vỹ tỹ ti tũ nỹtĩ,” he tóg. \v 69 “Ti camarada tỹ Davi krẽ'krẽ ẽn vỹ ẽg krenkren han ke mũ, ẽg tỹ ti vĩ jẽmẽn kỹ. Ũn mág pẽ vẽ, Davi krẽ'krẽ ẽn ti. Topẽ tỹ ẽg mỹ nén han hã vẽ. \v 70 Hã kỹ tóg tó ja nĩ, vãsỹ. Ti vĩ tó tĩ ag vỹ tugtó ja nĩ, vãsỹ, ẽg si ag, ti tũ ag. \v 71 Ũ tỹ hẽn ri ke ag vỹ ẽg kato tẽgtẽ mũgtĩ, hã ra tóg ẽg krenkren han mũ, ag to, ũ tỹ ẽg to kórég tãvĩ nỹtĩ ag to. \v 72 Ti tỹ ẽg jóg'jóg ve ag mỹ tó ja ẽn han ja tóg nĩ, ẽg jagãgtãn kỹ, Topẽ ti. Ag mré jykrén ja tóg nĩ, Topẽ ti. Ẽn to jykrén ja tóg nĩ, kỹ tóg ki króm ja nĩ sir, Topẽ ti. \v 73 Ẽg jóg'jóg ve tỹ Abraão mỹ tóg vẽnh vĩ mág han ja nĩ, Topẽ ti. \v 74 Kỹ tóg ti mỹ: “ag krenkren han jé sóg ke mũ, ã krẽ ag, ag kato tẽgtẽ mũ ag to, ha vemnĩ,” he ja nĩ. “Sỹ ke há vẽ. Sỹ ag krenkren han kỹ ag tóg sir jatun mỹ isũ han ke mũ, mũmẽg tũ nĩn kỹ,” he ja tóg nĩgtĩ, Topẽ ti. \v 75 “Nén ũ vẽnhmỹ han ke tũ ag tóg nĩgtĩ, kurã kãtĩg ke mũ ẽn kã. Vẽnh jykre kuryj tãvĩ han jé ag tóg ke mũ, isũ han kỹ. Ag tỹ ga kri mũn kỹ ag tóg han ke mũ, isũ ti. Kurã kar ki ag tóg sir inh jykre hã han ke mũ,” he ja tóg nĩgtĩ, Topẽ ti, Abraão mỹ,” he tóg, Zacarias ti. \p \v 76 Kỹ tóg ã kósin mỹ: “ha vé, vỹ,” he mũ. “Sĩ ã tóg nĩ ver. Ũ tỹ kynhmỹ nĩ ẽn vĩ tó jé ã tóg ke mũ, kỹ ag tóg ã to: “Topẽ vĩ tó ti tĩ,” henh ke mũ. “Ẽg Senhor jo ã tóg tĩnh mũ, ã tỹ ti japry kure ri ke han jé, ã tỹ ti jamĩn kurynh ri ke han jé, ã tỹ vẽnh kar mỹ Topẽ vĩ tón kỹ,” he tóg. \v 77 “Ag kanhrãn jé ã tóg ke mũ, Topẽ tỹ ẽg krenkren han sór ẽn to. Ẽg tỹ ti vĩ mranh tỹ tóg ẽg mỹ vẽnh pãte fón ke mũ, hã ki tóg ẽg krenkren han ke mũ, Topẽ ti,” he tóg, Zacarias ti. \v 78 “Topẽ tỹ ẽg jagãgtãn hã vẽ, ti tỹ ẽg to há tãvĩ nĩn kỹ. Ẽg ve jé tóg kãtĩg ke mũ, kỹ tóg rã tỹ jun ke ri ke nĩ, Cristo mur ke ti. \v 79 Kuty ri ke ti nĩ, ẽg mỹ, ẽg tỹ ti ki kagtĩg nỹtĩn kỹ. Ti kãtĩg kỹ tóg ẽg mỹ kurã ri ke nĩ sir. Kãgter jé ẽg tóg ke mũ, kỹ tóg ẽg mỹ kuty ri ke nỹ sir. Hã ra tóg ẽg mỹ ã japry ven ke mũ, ã jamĩn ti. Jagma mũn kỹ ẽg tóg ti jykre kusa venh ke mũ,” he tóg, Zacarias ti. Ti tỹ ã kósin mỹ tón hã vẽ. \p \v 80 Hã kỹ fi tóg João ve ja nĩ, ti han mũ fag tỹ kófa (hã) ra. Kỹ tóg mog mũ sir, kỹ tóg tar jẽ sir. Krĩ há tóg nĩ gé. Ẽmã tũ mĩ tóg tĩ mũ ver, ã kurã tỹ tá krỹg ki. Ã kurã ki tóg Israel ag mỹ vẽnh ven mũ, ag mỹ Topẽ vĩ kãmén jé. \c 2 \s1 Jesus Mur \r (Mt 1.18-25) \p \v 1 João mur kar kỹ ga kri pã'i mág tỹ imperador tỹ Augusto vỹ kejẽn vẽnh vĩ jẽnẽg mũ, vẽnh kar ag tỹ ãjag jyjy rán mũ jé. Ga kri mũ kar ag mỹ tóg vẽnh vĩ ẽn jẽgnẽg mũ, pã'i mág tỹ Augusto ti. \v 2 Vẽnh jiji rá ve vẽ, ge han ja tũ ag nỹtĩ. Cirênio vỹ tỹ ga tỹ Síria kri pã'i tỹ governador nĩ, Augusto tỹ vẽnh vĩ ẽn jẽnẽg mũn kã. Tỹ tóg Augusto krẽm ke nĩ, Cirênio ti. Ti tỹ tỹ pã'i nĩn kỹ ag tóg sir ãjag jyjy ránrán vén mũ. \v 3 Kỹ ag tóg mũ kãn mũ, ãjag jóg'jóg ve ag jamã ja ra. Tá ag tóg ãjag jiji rá vin mũ sir. \p \v 4-5 Kỹ José tóg tĩ mũ gé, ã prũnh ke fi mré, hã vỹ: Maria, he mũ. Cidade tỹ Nazaré tá fag tóg pa mũ, ga tỹ Galiléia tá. Kỹ fag tóg ga tỹ Judéia ra mũ mũ, cidade tỹ Belém ra. Davi krẽ'krẽ vẽ, José ti, hã kỹ tóg Belém ra tĩ mũ, ã jyjy rá nĩm jé. Davi jamã ja vẽ, Belém ti. Hã kỹ tóg ra tĩ mũ. Kỹ ti prũnh ke fi vỹ ti mré tĩ mũ, hã ra fi tóg kufy jagy nĩ. \v 6 Fag tỹ tá nỹtĩ ki fi tóg ã kurã pétẽm mũ. \v 7 Kỹ fi tóg ã kósin vég mũ sir. Gré ti nỹ, fi kósin ve tag ti. Kỹ fi tóg ti pãg kỹ koso kãkã ti fig mũ. Ĩn vỹ funfór nỹtĩ, hã kỹ fag tóg vẽnh mẽg jo ĩn krẽm nỹtĩ ja nĩgtĩ. \s1 Mé ki rĩr tĩ ag \p \v 8 Kỹ ũ tỹ mé ki rĩr tĩ ag vỹ tá nỹtĩ gé, carneiro ki rĩr tĩ ag. Ag japỹ ja tá ag nỹtĩ, ãjag mẽg ki rĩr jé, kuty ẽn kã. \v 9 Kỹ vãhã Topẽ tỹ jẽnẽ jafã vỹ ag mỹ vẽnh ven mũ, kanhkã tá. Topẽ tỹ jẽngrẽ vỹ ag kri rũm ke mũ. Kỹ ag tóg kamẽg kỹ jũrũn ke mũ sir. \v 10 Kỹ Topẽ tỹ jẽnẽ jafã tóg ag mỹ: “kamẽg tũg ra,” he mũ. “Sỹ ãjag mỹ nén ũ tónh ke vẽ. Vẽnh vĩ há tó jé sóg ke mũ, kỹ tóg ãjag mỹ sér tĩnh mũ. Vẽnh kar vỹ mẽnh mũ, inh vĩ ti, povo kar, kỹ ag fe tóg mrin ke mũ sir. \v 11 Ãjag krenkren han tĩ vỹ ũri mur, hã vỹ: Cristo, he mũ. Ẽg Senhor vẽ ha mỹr. Davi jamã ja tá tóg mur mũ. \v 12 Ha mũ jẽg, ãjag tỹ gĩr ẽn ve jé. Koso kãkã tóg pãg kỹ nỹ nĩ. Hã ki ãjag tóg ti ki kanhró nỹtĩnh mũ,” he tóg ag mỹ, Topẽ tỹ jẽnẽ jafã ti. \p \v 13 Kỹ vãhã ũ tỹ hẽn ri ke ag tóg vẽnh ven mũ sir. Topẽ tỹ jẽnẽ jafã ag, kanhkã tãn ag. Ẽn ag vỹ Topẽ mỹ vĩ há han mũ. \v 14 “Topẽ vỹ tỹ ũn mág pẽ nĩ,” he ag tóg mũ. “Kynhmỹ ti nĩ, vẽnh kar kãfór ti nĩ, kỹ ẽprã ke ag vỹ jatun mỹ nỹtĩ, ãjag krĩ kusa tĩn kỹ, Topẽ tỹ ũ tó há ag,” he ag tóg mũ. \v 15 Kar ag tóg tũg' he mũ sir, ag tỹ kanhkã ra mũn kỹ. \p Ag tỹ tũg' hen kỹ ũ tỹ carneiro ki rĩr tĩ ag vỹ jagnẽ mỹ: “mũ nỹ, Belém ra, ẽg tỹ ve jé, Topẽ tỹ nén han ja ti, ẽg Senhor tỹ ẽg mỹ vẽnh vĩ jẽnẽ ja ẽn ti,” he mũ. \v 16 Kỹ ag tóg fũrũnrũn mũ mũ sir. Tá ag tóg junjun mũ. Kỹ ag tóg vég mũ, Maria fi, José ti ke gé, gĩr ti ke gé. Koso kãkã tóg nỹ nĩ, Maria fi kósin ẽn ti. \v 17 Hã kỹ ag tóg vég mũ. Hã kỹ ag tóg kãmén mũ, vẽnh kar mỹ. Topẽ tỹ ag mỹ vẽnh vĩ jẽnẽ ja ẽn kãmén ag tóg mũ, gĩr ẽn to. \v 18 Kỹ tóg ũ tỹ mẽg mũ ag mỹ e tĩ sir. Ũ tỹ mé ki rĩr tĩ ag vĩ mẽg ag tóg mũ, kỹ tóg ag mỹ sér tĩ. \v 19 Kỹ Maria fi tóg vẽnh vĩ tag to jykrén mũ gé sir. Fi pi(jé) kã jatun mũ', ag tỹ nén tó ja ẽn ti. To jykrén kỹ fi tóg nĩ nĩ, Maria fi. \p \v 20 Kỹ carneiro ki rĩr tĩ ag tóg sir ãjag mẽg to vỹnvỹn ke mũ gé. Topẽ mỹ ag tóg vĩ há han mũ. “Ti hã ne tóg ẽg mỹ vẽnh vĩ jẽnẽ ja nĩ', ã tỹ jẽgnẽ jafã ag tỹ', kỹ ẽg tóg vé,” he ag tóg mũ sir, Topẽ to. \s1 Fag tỹ Jesus jijin \p \v 21 Kar kurã tỹ 8 (ke) vỹ tũg mũ. Kỹ tóg ti gré junun fár kym ke kurã pétẽm mũ sir, gĩr sĩ ẽn ti. Kỹ fag tóg ti jijin kỹ ti mỹ: “Jesus,” he mũ. Topẽ tỹ jẽnẽ jafã vỹ ti jyjy tag tó ja nĩ, ti mỹnh fi tỹ ver ti tỹ kufyg tũ ra. Hã kỹ fag tóg sir tỹ ti jijin mũ. \s1 Fag tỹ Topẽ mỹ Jesus ven \p \v 22 Kejẽn fag vãkre tóg tá krỹg mũ, kỹ fag tóg vẽnh kykũnh sór mũ. Moisés vỹ tag rán ja nĩ, gĩr mur kar kỹ fag tỹ vẽnh kykũnh ke ti. Judeu ag jykre hã vẽ. Fag tỹ vẽnh kykũnh jé fag tóg cidade tỹ Jerusalém ra mũ mũ, fi tỹ Topẽ mỹ ã kósin ven jé, tá. “Ã tũ vẽ,” he sór fag tóg mũ, Topẽ mỹ, fi kósin ẽn to. \v 23 Topẽ vĩ ki tag vỹ rán kỹ nĩ, hã vỹ: “fi kósin ve tỹ gré nỹn kỹ tóg tỹ ẽg jóg mág tỹ Topẽ tũ nỹ,” he mũ, Topẽ vĩ tỹ rán kỹ nĩ ki. \v 24 Hã kỹ fag tóg Topẽ jo ĩn ra mũ mũ, Topẽ mỹ nén ũ pũn jé. Rán kỹ tóg nĩ nĩ, ẽg jóg mág vĩn ki, fag tỹ ne tỹ ti mỹ pũn ke ti, hã vỹ: sórãg régre, ke tũ nĩ kỹ ton régre, he mũ gé. Ẽn ma fag tóg mũ mũ, fag tỹ Topẽ mỹ pũn jé. Topẽ tũ ki rĩr tĩ ag mỹ fag tóg vin tĩ, sórãg ti, kỹ ag tóg tãnh kỹ Topẽ mỹ pũn tĩ. \p \v 25 Kỹ Jerusalém tá ũ tóg nĩ nĩ, ti jyjy hã vỹ: Simeão, he mũ. Ũn jykre kuryj vẽ, Simeão ti. Topẽ kamẽg tóg tĩgtĩ, Topẽ kuprĩg tỹ tóg jagrẽ nĩ. Topẽ tỹ Israel ag krenkren han mũ ẽn jãvãnh tóg nĩgtĩ, Simeão ti. \v 26 Kỹ Topẽ kuprĩg vỹ ti mỹ: “Cristo ve jé ã tóg ke mũ, ã ter ke to hã, ẽg Senhor tỹ ti jẽnẽn kỹ,” he ja nĩgtĩ ti mỹ. \p \v 27 Topẽ kuprĩg tỹ ti krĩn kỹ tóg kejẽn Topẽ jo ĩn kãra tĩ mũ. Kỹ tóg tá jẽ nĩ, hã ra fag tóg Jesus ma kãmũ mũ, fag tỹ Topẽ mỹ sórãg pũn jé, Moisés tỹ Judeu ag mỹ nén tó ja ti. \v 28 Ã tỹ Jesus ve kỹ tóg ti vãg mũ sir, kỹ tóg ti to Topẽ mỹ vĩ há han mũ, Simeão ti. \v 29 “Ẽg jóg mág,” he tóg, Topẽ mỹ. “Vãhã ã tóg inh jé prẽr ke mũ, kỹ sóg jatun mỹ tĩg mũ ha,” he tóg. “Ã tỹ inh mỹ nén tó jan han ã tóg huri,” he tóg. \v 30 “Ve inh huri, ã tỹ ẽg krenkren han ke mũ ti. Cristo ve inh huri,” he tóg, Simeão ti. \v 31 “Vẽnh kar rĩnve ã tóg han, ã tỹ ẽg krenkren han ke mũ ti. \v 32 Kỹ tóg ẽg mỹ jẽngrẽ ri ke nĩ, Cristo mur ti. Kỹ povo kar vỹ vég mũ, fóg ag kar, kanhgág ag kar ke gé, ã tỹ ag krenkren han ke mũ ti. Ẽg povo tỹ Israel tỹ ã tóg ũn mág han huri, vẽnh kar rĩnve, Cristo tỹ ẽg mré ke nĩn kỹ,” he tóg, Simeão ti, Topẽ mỹ. \p \v 33 Kỹ Jesus jóg vỹ ti vĩ mẽg mũ, Jesus mỹnh fi ke gé, kỹ tóg fag mỹ e tĩ, ti tỹ Jesus to nén tó mũ ẽn ti. \p \v 34 Kỹ Simeão vỹ fag mỹ vẽnh vĩ há tó mũ gé. “Topẽ vỹ ãjag ve há han mũ,” he tóg mũ fag mỹ, Simeão ti. Kỹ tóg Maria fi mỹ: “ha vé,” he mũ. “Israel tỹ hẽn ri ke ag vỹ ti tugrĩn mũ há han ke mũ, jãvo ũ tỹ hẽn ri ke ag vỹ ti tugnĩn mũ kónãn ke mũ gé. Kỹ ag tóg ti kato vĩnh ke mũ gé, Topẽ tỹ ti jẽnẽ ja ra. \v 35 Kỹ ã tóg ti tugrĩn vẽsỹrénh kenh ke mũ, jỹ, kỹ tóg rógro tỹ ã fe tỹ gynh ke ri ke nĩnh ke mũ, ã vẽsỹrénh ke ti. Kỹ ẽg tóg venh ke mũ, ag tỹ nén to ti to jykrén mũ ti,” he tóg, Maria fi mỹ, Simeão ti. \p \v 36 Kỹ ũ fi tóg tá nĩ gé, Topẽ jo ĩn krẽm, fi jiji hã vỹ: Ana, he mũ. Topẽ vĩ tó tĩ fi vẽ gé. Fanuel kósin fi vẽ. Kỹ fi jóg'jóg ve vỹ tỹ Aser nĩ. Kófa fi nĩ ha, kófa tãvĩ. Ã mén kỹ fi tóg 7 anos han, fi mén mré, kar tóg ter ja nĩ, fi mén ti, fi mré 7 anos han kar. \v 37 Kar fi tóg mén tũ tĩ nĩ sir. 84 anos han fi tóg, mén tũ tĩ ki. Ẽn fi vỹ Topẽ jo ĩn krẽm nĩ nĩ, kurã kar ki fi tóg tá nĩ nĩ sir. Tá fi tóg Topẽ tũ han nĩgtĩ, ti mré vĩ kỹ. Jẽg tũ fi nĩgtĩ, fi tỹ Topẽ mré vĩ jé. Kuty tá fi tóg ke tĩ, kurã tá ke gé. \v 38 Ẽn fi vỹ hora ẽn kã Topẽ jo ĩn krẽm jẽ mũ, Simeão tỹ Jesus ven kỹ. Kỹ fi tóg Jesus vég mũ gé sir, Ana fi. Ti ve kỹ fi tóg Topẽ mỹ vĩ há han mũ. “Inh mỹ tóg há tĩ, sỹ ti ven kỹ,” he fi tóg mũ, Topẽ mỹ. Vẽnh kar mỹ fi tóg tó mũ, ũn krenkren sór mũ ag mỹ, Jerusalém tá. \s1 Fag tỹ Nazaré ra vỹn ke \p \v 39 Kỹ fag tóg sir Moisés tỹ vẽnh kykũnh to nén rán ja ẽn han kãn mũ sir, Jesus mỹnh fi, Topẽ tỹ Judeu fag mỹ vẽnh jykre nĩm ja ẽn ti. Kar kỹ fag tóg sir cidade tỹ Nazaré ra vỹnvỹn ke mũ, ga tỹ Galiléia ra, fag jamã ra ke vẽ sir. \v 40 Kỹ gĩr sĩ ẽn tóg mog mũ sir, komẽr hã tóg tar jẽ sir. Kỹ tóg vẽnh kanhrãn há han mũ, kỹ Topẽ vỹ ti ve há han mũ gé, hã kỹ tóg vẽnh kanhrãn mág mũ sir, ũn sĩ ẽn ti. \s1 Jesus tỹ ã pir mỹ Topẽ jo ĩn tá nĩ \p \v 41 Jesus mỹnh fag tóg prỹg kar ki Jerusalém ra mũ tĩ, fag tỹ festa tỹ Páscoa venh mũ jé. Fag jykre hã vẽ. \v 42 Jesus tỹ 12 anos han kỹ tóg fag mré tĩ mũ gé, fag tỹ festa ẽn venh mũn kỹ, Jerusalém ra. \v 43 Festa tỹ tũ ken kỹ fag tóg vỹnvỹn ke mũ, hã ra Jesus tóg Jerusalém tá nĩ nĩ. Hã ra fag tóg ki kagtĩg nỹtĩ, ti tỹ Jerusalém tá nĩ ẽn ki. \v 44 Kỹ fag tóg: “ti hỹn ũ tỹ ẽg mré kãmũ mũ fag mré vyr, ẽg jo,” he mũ. Kỹ fag tóg kurã pir ki mũ mũ, fag jamã ra vỹnvỹn ke kỹ. Fag tỹ ãjag mré ke fag tá junjun kỹ fag tóg ti jãvãnh mũ, ãjag to há kar fag kãmĩ. \v 45 Hã ra fag tóg tá Jesus vég tũ nĩ. Kỹ fag tóg Jerusalém ra vỹnvỹn ke mãn mũ gé, ti jãvãnh jé. \v 46 Vãhã fag tóg ti vég mũ, kurã tãgtũ tũ kỹ. Topẽ jo ĩn krẽm tóg nĩ nĩ, professor ag mré. Ag vĩ mẽg tóg nĩ nĩ, kỹ tóg ag ki jẽmẽg mũ gé, “ne nẽ?” hen kỹ. \v 47 Ũ tỹ ti vĩ mẽg mũ ag mỹ tóg e tĩ. To jykrén há han tóg, Jesus ti, kỹ tóg ag mỹ tó há han mũ. Ag tỹ ti vĩ mẽ kỹ tóg ag mỹ e tĩ, professor ag mỹ. \p \v 48 Ti mỹnh fag tỹ ti ve kỹ tóg fag mỹ e tĩ gé sir. Kỹ ti mỹnh fi tóg ti mỹ: “inh kósin',” he mũ. “Ã tỹ tag kã ne han nĩ nẽ'? Ã jóg mré sóg ã jãvãnh jagy han. Ã jãvãnh to ẽg tóg kanẽ jur, ẽg tỹ ã vég tũ nĩn kỹ,” he fi tóg ti mỹ. \v 49 Hã ra tóg fi mỹ: “ã tỹ ne jé inh jãvãnh ja nẽ?” he mũ. “Hẽ ri ken kỹ hỹn'?” he tóg. “Inh panh pẽ ĩn krẽm sóg nĩ nĩ mỹr, kỹn mỹ ãjag mỹ vẽnhmỹ?” he tóg, ã mỹnh fag mỹ. \v 50 Hã ra tóg fag tỹ to jykrén tũ tĩ, fag kósin vĩ to. \p \v 51 Kỹ tóg fag mré tĩ mũ, cidade tỹ Nazaré ra. Tá tóg fag mré nĩ nĩ sir, ti tỹ fag vĩ jẽmẽn kỹ. Kỹ ti mỹnh fi pi(jé) vẽnh vĩ kar tag kã jatun nĩ'. \p \v 52 Kỹ Jesus tóg mog mũ sir. Krĩ há tãvĩ tóg nĩ. Topẽ vỹ ti ve há han mũ gé. Kỹ tóg vẽnh kar mỹ há tĩ sir, ag tỹ ti jykre ven kỹ. \c 3 \s1 João Batista ti \r (Mt 3.1-12; Mc 1.1-8; Jo 1.19-28) \p \v 1 Kejẽn tóg Tibério tỹ pã'i mág tỹ imperador nĩ kri 15 anos han mũ. Ti tỹ Roma tá tỹ pã'i mág nĩ ẽn kã Pôncio Pilatos vỹ tỹ ga tỹ Judéia kri pã'i tỹ governador nĩ, Tibério krẽm. Ẽn kã Herodes vỹ tỹ Galiléia kri pã'i tỹ governador nĩ gé, Tibério krẽm. Herodes jãvy tỹ Filipe vỹ tỹ ga tỹ Ituréia tá pã'i tỹ governador nĩ gé, ga tỹ Traconites tá ke gé, Tibério krẽm. Jãvo Lisânias vỹ tỹ ga tỹ Abilene tá pã'i tỹ governador nĩ, Tibério krẽm. \p \v 2 Ẽn kã Caifás vỹ tỹ Topẽ tũ ki rĩr tĩ ag pã'i mág nĩ, Anás mré hã. Kỹ vãhã Topẽ vỹ João mré vĩ mũ sir, Zacarias kósin ẽn mré. Ẽmã tũg ja mĩ tóg tĩ mũ, João ti. Kỹ Topẽ tóg ti mỹ: “ha Israel ag mỹ vẽnh ven tĩg,” he mũ. \v 3 Kỹ tóg sir tĩ mũ. Goj tỹ Jordão jagma tóg tĩ mũ. Tĩg kỹ tóg vẽnh kar jyvẽn mũ, kỹ tóg ag mỹ: “ã kype jé sóg ke mũ, ã tỹ ã jykre kórég tovãnh sór kỹ, Topẽ tỹ ã tỹ ti vĩ mranh tỹ ã mỹ vẽnh pãte fón jé,” he tóg mũ sir, vẽnh kar mỹ. \p \v 4 João tóg rán kỹ nĩ, vãsỹ. Topẽ vĩ tó tĩ tỹ Isaías vỹ João to tag rán ja nĩ, ha mẽ: “ẽmã tũg ja tá tóg jẽnh ke mũ, ga kórég tá,” he ja tóg nĩ, Isaías ti. “Tá tóg ag mỹ tónh ke mũ. “Ẽg Senhor kãtĩg ke jo vẽnh jãnhkrigkrig nĩ,” he jé tóg ke mũ. “Ẽpry kurég ãjag tóg tĩ, ẽmĩn kurynh ãjag tóg tĩ, ãjag chefe jun ken kỹ. Kỹ tag ri ke han nĩ, ãjag jykre pãno togvãnh kỹ, ẽg Senhor kãtĩg ken jo. \v 5 Ti kãgnó tỹ ãjag tóg kyjer' he tĩ, kar ãjag tóg ẽpry sór kar kũm ke tĩ gé, ẽmĩn sór ti. Ti jonjor kugrynh kãn ãjag tóg tĩ, ti sunsór vãvãm kãn ãjag tóg tĩ gé, ãjag tỹ ẽpry han kỹ, ẽmĩn han kỹ. Kỹ tag ri ke han nĩ, ãjag jykre kórég to. \v 6 Hã kỹ ẽprã ke kar vỹ venh ke mũ, Topẽ tỹ ẽg krenkren han ke ti,” he jé tóg ke mũ, kỹ vẽnh kar vỹ ti vĩ mẽnh mũ,” he ja tóg nĩ, Isaías ti, João to. \p \v 7 Hã kỹ João tóg sir ag jyvẽn mũ sir, ag tỹ ti venh kãmũn kỹ, ti tỹ ag kygpe jé. E tãvĩ ag nỹtĩ, ũ tỹ ti venh kãmũ mũ ag. Ag jyvẽn kỹ tóg ag mỹ: “pỹn ri ke ãjag tóg nỹtĩ, ãjag jykre pãno tãvĩ nĩn kỹ,” he mũ. “Ũ nỹ ãjag mỹ: “Topẽ jũ venh ke tũ ãjag nĩ,” he tĩ'? \v 8 Ãjag jykre si togvãnh ra, ãjag tỹ ti jũ ve jãvãnh tĩn kỹ. Vẽnh jykre há han ra, ẽg tỹ ãjag jykre tãg ve jé. Hã ra ãjag tóg jagnẽ mỹ: “Abraão vỹ tỹ ẽg jóg'jóg ve nĩ,” he mũ, “kỹ Topẽ hỹn ẽg to jũnh ke tũ nĩ, ẽg tỹ tỹ Abraão krẽ'krẽ nỹtĩn tugrĩn,” he ãjag tóg tĩ. Hã tũ vẽ hã ra. Ãjag jykre kórég ẽn to ãjag tóg jagtar ke mũ, ha vemnĩ. Topẽ vỹ Abraão krẽ'krẽ hyn han ki kanhró nĩ, pó tag tỹ mỹr, ti tỹ Abraão krẽ'krẽ ve sór kỹ, Topẽ ti. \v 9 Hã ra tóg ãjag tỹ tũ' henh ke mũ, ãjag tỹ ãjag jykre kórég tovãnh tũ nĩn kỹ,” he tóg, João ti. \p “Ẽg tỹ ka gỹn ri ke tóg nĩ. Ti kanẽn vãnh nĩn kỹ ẽg tóg ti gỹn tĩ, tỹ pĩ han jé. Tag ri ke han jé tóg ke mũ, Topẽ ti, ãjag mỹ, ãjag tỹ vẽnh jykre há han tũ nĩn kỹ. Kỹ tóg pĩ ki ãjag vãm ke mũ, Topẽ ti,” he tóg ag mỹ, João ti. \p \v 10 Kỹ ũn e ag tóg ti ki jẽmẽnh kãmũ mũ sir, João ki. Kỹ ag tóg ti mỹ: “kỹ ẽg hỹn hẽ ri kenh mũ ha, Topẽ jykre han jé?” he mũ. \v 11 Kỹ tóg ag mỹ: “ã kur régre nĩn kỹ ã kur pir nĩmnĩ, ũn kur tũ ẽn mỹ,” he mũ. “Ã jẽn tỹ ũn kókĩnkĩr ag mỹ vẽnh kãpópãm nĩ gé,” he tóg. \p \v 12 Kỹ ũ tỹ governo mỹ imposto kaja mãg tĩ ag vỹ João to kãmũ mũ gé, ti tỹ ag kygpe jé. Kỹ ag tóg ti mỹ: “professor',” he mũ. “Ẽg hỹn hẽ ri kenh mũ?” he ag tóg mũ gé. \v 13 Kỹ João tóg ag mỹ: “pã'i mág tỹ ãjag mỹ nén tó mũ ẽn hã ri ke mãn nĩ, jãnkamy ti,” he mũ. “Ker ti kãfór mãn sór hẽ',” he tóg ag mỹ. \p \v 14 Kỹ soldado ag vỹ tá junjun mũ gé. “Kỹ ẽg hỹn hẽ ri kenh mũ?” he ag tóg mũ gé sir, soldado ag. Kỹ tóg ag mỹ: “ag tũ mãn sór tũg nĩ,” he mũ. “Ag to vãsãn ãjag tóg tĩ, ũ to ón ãjag tóg tĩ gé, ãjag tỹ ag jãnkamy ve jé. Ke tũg nĩ. Ãjag rãnhrãj to ãjag tóg jãnkamy vég tĩ. Ti kãfór mãn sór tũg nĩ,” he tóg, João ti, soldado ag mỹ. \p \v 15 Kỹ vẽnh kar ag tóg ti to jykrén mũ, João to. “Ti mỹ tỹ Cristo tũ nĩ vỹ?” he ag tóg mũ sir ti to. João to ag tóg ke mũ, ag tỹ Cristo kãtĩg jãvãnh kỹ. \v 16 Kỹ João tóg ag mỹ: “inh pi(jé) tỹ Cristo nĩ',” he mũ. “Goj hã tỹ sóg ãjag kygpég tĩ. Inh nón tóg kãtĩg mũ, Cristo ti, ha mẽ. Inh kãfór ti nĩ. Sỹ tỹ ti camarada nĩnh ke vẽ vẽ, sỹ ti pẽn né kunũ jé, ti pẽn to ró ti. Hã ra sóg tỹ ti krẽm pẽ jẽ. Ẽn vỹ tóg Topẽ kuprĩg jẽnẽnh ke mũ, ti tỹ tỹ ãjag jagrẽ nĩ jé, kỹ tóg pĩ jẽngrẽ ri ke nĩ. Ti tỹ ãjag kygpenh ken hã vẽ,” he tóg, João ti. mũ, ti tỹ tỹ ãjag jagrẽ nĩ jé, kỹ tóg pĩ jẽngrẽ ri ke nĩ. Ti tỹ ãjag kygpenh ken hã vẽ,” he tóg, João ti. \p \v 17 “Ti kãtĩg vỹ tỹ ẽg tỹ rãgró rẽn ri ke nĩ. Ti rẽn kar kỹ ẽg tóg ti fár vãm tĩ, ẽg tỹ pãjó kuprãg jé. Ti kanẽ há vin han ẽg tóg tĩ. Ti fár pũn ẽg tóg tĩ. Cristo kãtĩg kỹ tóg ri ke nỹ. Ũ tỹ ã to há ag mỹ tóg: “ha kãmũ jẽg,” henh ke mũ. Ũ tỹ ã to kórég ag vãm jé tóg ke mũ, pĩ ki, hã ra tóg nhyn kenh ke tũ pẽ nĩ,” he tóg, João ti. \v 18 Hã kỹ tóg vẽnh kar mỹ Topẽ vĩ sér tó mũ, ag jyvẽn kỹ, João ti. \p \v 19 Kỹ tóg pã'i mág tỹ Herodes jyvẽn mũ gé, ti prũ fi to, hã vỹ: Herodias fi, he mũ. Tỹ fi ti jãvy prũ ja nĩ, hã ra tóg fi péju kỹ fi tỹ prũg mũ, Herodes ti. Nén ũ vẽnhmỹ e han tóg tĩ, hã kỹ João tóg ti jyvẽn mũ. \v 20 Kar tóg sir nén ũ vẽnhmỹ ũ han mãn mũ gé, Herodes ti. João ség tóg mũ, ti tỹ ti jyvẽn to. \s1 João tỹ Jesus kype \r (Mt 3.13-17; Mc 1.9-11) \p \v 21 Hã ra tóg kãgmĩ kỹ jẽ tũ nĩ ver, João ti. Kỹ tóg ag kygpe kãn mũ. Kỹ tóg kejẽn Jesus kypég mũ gé. Kỹ Jesus tóg jẽ nĩ, ti tỹ Topẽ mré vĩn kỹ, João tỹ ti kype kar kỹ. Kỹ vãhã kanhkã tóg nor' he mũ. \v 22 Kỹ Topẽ kuprĩg vỹ kanhkã tá kãtére mũ, ti kri. Tỹ sórãg ve ti nĩ, Topẽ kuprĩg ti. Kỹ kanhkã tá vẽnh vĩ tóg mẽ há tĩ, kỹ tóg: “tỹ ã inh kósin pir jẽ, tỹ ã tóg inh fe pẽ jẽgtĩ,” he mũ, vẽnh vĩ ti, Topẽ ti. \s1 Jesus jóg'jóg ve ag \r (Mt 1.1-17) \p \v 23 Jesus vỹ 30 anos han mũ, ti tỹ vẽnh kar mỹ Topẽ kãmén ve ki. “José kósin vẽ,” he ag tóg tĩ ti to, hã ra tóg tỹ ti kósin tũ nĩgtĩ. Eli kósin vẽ, Jesus ti, kỹ Eli ẽn vỹ tỹ ti vovô nĩ. \v 24 Eli vỹ tỹ Matate kósin nĩ. Matate vỹ tỹ Levi kósin nĩ. Levi vỹ tỹ Malqui kósin nĩ. Malqui vỹ tỹ Janai kósin nĩ. Janai vỹ tỹ José kósin nĩ. \v 25 José vỹ tỹ Matatias kósin nĩ. Matatias vỹ tỹ Amós kósin nĩ. Amós vỹ tỹ Naum kósin nĩ. Naum vỹ tỹ Esli kósin nĩ. Esli vỹ tỹ Nagai kósin nĩ. \v 26 Nagai vỹ tỹ Maate kósin nĩ. Maate vỹ tỹ Matatias kósin nĩ. Matatias vỹ tỹ Semei kósin nĩ. Semei vỹ tỹ José kósin nĩ. José vỹ tỹ Joda kósin nĩ. \v 27 Joda vỹ tỹ Joanã kósin nĩ. Joanã vỹ tỹ Resa kósin nĩ. Resa vỹ tỹ Zorobabel kósin nĩ. Zorobabel vỹ tỹ Salatiel kósin nĩ. Salatiel vỹ tỹ Neri kósin nĩ. \v 28 Neri vỹ tỹ Melqui kósin nĩ. Melqui vỹ tỹ Adi kósin nĩ. Adi vỹ tỹ Cosã kósin nĩ. Cosã vỹ tỹ Elmadão kósin nĩ. Elmadão vỹ tỹ Er kósin nĩ. \v 29 Er vỹ tỹ Josué kósin nĩ. Josué vỹ tỹ Eliézer kósin nĩ. Eliézer vỹ tỹ Jorim kósin nĩ. Jorim vỹ tỹ Matate kósin nĩ. Matate vỹ tỹ Levi kósin nĩ. \v 30 Levi vỹ tỹ Simeão kósin nĩ. Simeão vỹ tỹ Judá kósin nĩ. Judá vỹ tỹ José kósin nĩ. José vỹ tỹ Jonã kósin nĩ. Jonã vỹ tỹ Eliaquim kósin nĩ. \v 31 Eliaquim vỹ tỹ Meleá kósin nĩ. Meleá vỹ tỹ Mena kósin nĩ. Mena vỹ tỹ Matata kósin nĩ. Matata vỹ tỹ Natã kósin nĩ. Natã vỹ tỹ Davi kósin nĩ. \v 32 Davi vỹ tỹ Jessé kósin nĩ. Jessé vỹ tỹ Obede kósin nĩ. Obede vỹ tỹ Boaz kósin nĩ. Boaz vỹ tỹ Sala kósin nĩ. Sala vỹ tỹ Nassom kósin nĩ. \v 33 Nassom vỹ tỹ Aminadabe kósin nĩ. Aminadabe vỹ tỹ Admim kósin nĩ. Admim vỹ tỹ Arni kósin nĩ. Arni vỹ tỹ Esrom kósin nĩ. Esrom vỹ tỹ Peres kósin nĩ. Peres vỹ tỹ Judá kósin nĩ. \v 34 Judá vỹ tỹ Jacó kósin nĩ. Jacó vỹ tỹ Isaque kósin nĩ. Isaque vỹ tỹ Abraão kósin nĩ. Abraão vỹ tỹ Tera kósin nĩ. Tera vỹ tỹ Nacor kósin nĩ. \v 35 Nacor vỹ tỹ Seruque kósin nĩ. Seruque vỹ tỹ Ragaú kósin nĩ. Ragaú vỹ tỹ Faleque kósin nĩ. Faleque vỹ tỹ Éber kósin nĩ. Éber vỹ tỹ Sala kósin nĩ. \v 36 Sala vỹ tỹ Cainã kósin nĩ. Cainã vỹ tỹ Arfaxade kósin nĩ. Arfaxade vỹ tỹ Sem kósin nĩ. Sem vỹ tỹ Noé kósin nĩ. Noé vỹ tỹ Lameque kósin nĩ. \v 37 Lameque vỹ tỹ Metusalém kósin nĩ. Metusalém vỹ tỹ Enoque kósin nĩ. Enoque vỹ tỹ Jarete kósin nĩ. Jarete vỹ tỹ Maleleel kósin nĩ. Maleleel vỹ tỹ Cainã kósin nĩ. \v 38 Cainã vỹ tỹ Enos kósin nĩ. Enos vỹ tỹ Sete kósin nĩ. Sete vỹ tỹ Adão kósin nĩ. Adão vỹ tỹ Topẽ tỹ há nĩ. Jesus jóg'jóg ve ag hã vẽ. \c 4 \s1 Jesus tỹ Topẽ vĩ mranh tũ \r (Mt 4.1-11; Mc 1.12-13) \p \v 1 Kỹ Topẽ kuprĩg vỹ tỹ Jesus jagrẽ nĩ. Kỹ Jesus vỹ goj tỹ Jordão tá vỹn ke mũ, ã kype kỹ jẽn kỹ. Ti tĩg kỹ Topẽ kuprĩg vỹ ti krĩn mũ. \v 2 Kỹ tóg ti tỹ ti krĩn kỹ ẽmã tũg ja ra tĩ mũ sir, ga kórég ra. Tá tóg kurã tỹ 40 (ke) han mũ, ẽmã tũg ja ki. Kỹ Japo vỹ ti tỹ ã jóg vĩ mranh han sór mũ, tá, hã ra Jesus tóg ke tũ nĩ. Ẽmã tũg ja tá nĩn kỹ tóg jẽg tũ nĩ, kurã tỹ 40 ẽn ki. Kar kỹ tóg sir kókĩr mũ. \v 3 Ti kókĩr nĩn kỹ Japo vỹ ti mỹ vĩ mũ. “Tỹ ã Topẽ kósin nĩ mỹr,” he tóg. “Ã tỹ tỹ Topẽ kósin nĩn kỹ pó tag tỹ ẽmĩ han nĩ, ã tỹ kon jé,” he tóg ti mỹ, Nén-Kórég ẽn ti, Jesus mỹ. \v 4 Kỹ Jesus tóg ti mỹ: “hã ra tag tóg rán kỹ nĩ, ha mẽ,” he mũ. “Ẽmĩ tãvĩ jamẽn kỹ ẽg rĩnrĩr tũ nỹtĩ, Topẽ vĩ jamẽn kỹ ẽg rĩnrĩr nỹtĩ. Hã kỹ tóg sỹ ti vĩ mranh jãvãnh tĩ, ẽmĩ to,” he tóg, Jesus ti, Nén-Kórég ẽn mỹ. \p \v 5 Kỹ Japo vỹ ti mré tãpry mũ. Kỹ tóg ti mỹ mundo ven kãn mũ, ũ tỹ kri ke kar ag ke gé. Ven pir ki tóg ti mỹ ven kãn mũ. \v 6 Kỹ tóg ti mỹ: “isũ vẽ mỹr,” he mũ, Japo ti. “Ã mỹ sóg tovãnh kãn sór mũ, ã tỹ tỹ vẽnh kar tag ag pã'i jẽ jé. Kỹ ti sĩnvĩ tag kar vỹ tỹ ã tũ nĩnh mũ. Isũ vẽ mỹr, ũ tỹn han ja ẽn tỹ inh mỹ: “té,” hen kỹ. Kỹ sóg sỹ ũn kuprẽg mũ ẽn mỹ vin tĩ sir. \v 7 Ã hã mỹ sóg tovãnh sór mũ ha, ã tỹ inh krẽm grĩnh ken kỹ, ã tỹ iso: “Topẽ vỹ tỹ ã nĩ,” hen kỹ,” he tóg, Nén-Kórég ti, Jesus mỹ. \v 8 Kỹ Jesus tóg ti mỹ: “tag vỹ rán kỹ nĩ, ha mẽ,” he mũ. “Ẽg pã'i tỹ Topẽ hã krẽm ẽg tóg ẽg jakrĩ tỹ krỹ' he tĩ, ti hã to ẽg tóg: Topẽ vẽ, he tĩ,” he tóg, Topẽ vĩ tỹ rán kỹ nĩn ki. Hã kỹ sóg mranh jãvãnh nĩ,” he tóg, Jesus ti, Nén-Kórég mỹ. \p \v 9 Kỹ Japo tóg ti mré tĩg mãn mũ, cidade tỹ Jerusalém ra. Tá tóg ti mỹ: “Topẽ jo ĩn kri jẽmnĩ, ti krĩ kri,” he mũ. Kỹ tóg ke mũ. Hã ra kãgnó tóg tá nĩ, Topẽ jo ĩn jo. Japo tóg Jesus mỹ: “Topẽ kósin vỹ tỹ ã nĩ,” he mũ. “Kỹ hũm hemnĩ. \v 10 Tag vỹ rán kỹ nĩ, ha mẽ: “ã tỹ jẽnẽ jafã ag mỹ tóg tónh mũ, Topẽ ti, kỹ ag tóg ã ki rĩr ke mũ. \v 11 Ãjag nĩgé tỹ ag tóg ã vyn ke mũ, kỹ ã tóg rỹj ke tũ nĩ. Ã pẽn vỹ rỹj ke tũ nĩ gé, hã jé ag tóg ã ki rĩr ke mũ,” he tóg, Topẽ vĩ tỹ rán kỹ nĩ ẽn ki. Kỹ jatun mỹ hũm nĩ,” he tóg, Nén-Kórég ti, Jesus mỹ. \v 12 Kỹ Jesus vỹ ti mỹ ke mũ gé. “Kỹ tag vỹ rán kỹ nĩ gé, ha mẽ,” he tóg. “Topẽ mỹ: ã mỹ ã tỹ nén tó ja ẽn han mũ vỹ? he tũg nĩ,” he tóg mũ gé, Topẽ vĩ tỹ rán kỹ nĩ ẽn ki. Hã kỹ sóg Topẽ hã tỹ inh mỹ nén tó mũ ẽn han ke mũ, kỹ sóg hũm ke tũ nĩ, ti tỹ inh mỹ tó tũ nĩn kỹ,” he tóg, Jesus ti, Nén-Kórég mỹ. \p \v 13 Kỹ Japo vỹ ã tỹ nén tónh ke ẽn tó kãn ja nĩ, hã kỹ tóg Jesus tovãnh mũ ver, ti tỹ kurã ũ kã ti mré vĩ mãn jé, kejẽn, ti tỹ ti mỹ há tĩ ve nĩn kỹ, Japo mỹ. \s1 Jesus tỹ Galiléia tá ag kanhrãn \r (Mt 4.12-17; Mc 1.14-15) \p \v 14 Kỹ Jesus tóg tĩ mũ sir, Topẽ kuprĩg tỹ ti krĩn kỹ. Ga tỹ Galiléia ra tóg tĩ mũ. Kỹ vẽnh kar ti kãme mẽ kãn mũ sir, ga ẽn tá ke kar ag. \v 15 Kỹ tóg ag kanhrãn mũ sir, Jesus ti, ag vẽnh kanhrãn jafã krẽm. Krẽm ag tóg Topẽ vĩ tó tĩ, Judeu ag. Jesus tỹ ag kanhrãn kỹ tóg ag mỹ e tĩ, ti vĩ ti. Hã kỹ ag tóg ti to vĩ há han mũ sir. \s1 Jesus tỹ Nazaré ra vỹn ke \r (Mt 13.53-58; Mc 6.1-6) \p \v 16 Kỹ Jesus tóg Nazaré tá jun mũ gé, ã jamã tá. Tá tóg mog ja nĩ, cidade tỹ Nazaré tá. Kỹ tóg ã tỹ nén han tĩ ẽn han mũ. Ag vẽnh kanhrãn jafã ra tóg tĩ mũ, vẽnh kán ke kurã ki. Tá tóg sir jẽgnẽ mũ, culto ki, ag vẽnh mãn kỹ nỹtĩ ẽn ki. Ti tỹ Topẽ vĩ to ke sór vẽ, hã kỹ tóg jẽgnẽ mũ, Jesus ti. \v 17 Ti jẽ kỹ ag tóg ti mỹ livro nĩm mũ, Isaías tỹ rán ja ẽn ti, vãsỹ Topẽ vĩ tó tĩ tỹ rán ja ẽn ti. Kỹ tóg livro tỹ vym ke mũ. Kỹ tóg ã tỹ to ke sór mũ ẽn vég mũ, Isaías tỹ tó ja ti, ha mẽ. \v 18 “Topẽ kuprĩg vỹ inh krĩn mũ,” he tóg. “Inh jagrẽ vẽ mỹr, hã kỹ tóg inh krĩn mũ. “Ũn jagãgtar ag mỹ inh vĩ tómnĩ,” he tóg inh mỹ. Inh jẽnẽg tóg mũ, isỹ ũn sigse kỹ nỹtĩ ag kygvãn jé, isỹ ũn kyvó ag tỹ ẽvãnh (há) han jé, isỹ ag tỹ ũn vóg kónãn mũ ag ki rĩr há han jé, ag jatu nỹtĩ jé, \v 19 isỹ vẽnh kar mỹ: “ũri ẽg jóg mág vỹ ẽg kren han sór mũ,” he jé,” he tóg, Isaías ti, vẽnh rá ki. Hã to ke tóg mũ, Jesus ti. \v 20 Tag to ke kar kỹ tóg livro ẽn kri tỹ tam ke mãn mũ. Livro ki rĩr tĩ ẽn mỹ tóg jun mũ, livro ti. Kỹ tóg nĩ mũ sir. \p Hã ra vẽnh kar ag tóg ti ki ẽvãnh mũ. \v 21 Kỹ tóg ag mỹ kãmén mũ, kỹ tóg: “vãsỹ rán kỹ nĩ ja tag mẽ ãjag tóg,” he mũ. “Ũri ke vẽ, ũri ãjag tóg vég mũ, vãsỹ rán kỹ nĩ ja ẽn ti,” he tóg. “Inh hã to tóg tag tó ja nĩ, Isaías ti,” he tóg, Jesus ti. \p \v 22 Ag tỹ ti vĩ mẽ kỹ tóg ag mỹ e tĩ sir. “Ki hã tóg tó mũ, hã kỹ tóg ẽg mỹ e tĩ,” he ag tóg mũ. Kỹ ag tóg ti to vĩ mũ gé. “José kósin vẽ mỹr, ẽg mré ke ẽn, hã ra tóg ẽg vĩ kãfór han sór mũ,” he ag tóg mũ ti to. \p \v 23 Kỹ Jesus tóg ag mỹ: “ãjag hỹn iso jykrén sór mũ,” he mũ. “Médico mỹ ẽg tóg: “kur vẽsỹ há' hé, ã tỹ tỹ médico nĩ sór nĩn kỹ,” he tĩ. Ãjag hỹn tag tó sór mũ inh mỹ. Ãjag hỹn inh mỹ: “cidade tỹ Cafarnaum tá ã tóg ag tỹ há' hé, ũn kagyga ag tỹ, kỹ kur tag ki ẽg tỹ há' hemnĩ gé, ã jamã tag ki, ã tỹ vẽnh kar tỹ há' he sór nĩn kỹ,” he sór ãjag hỹn mũ inh mỹ,” he tóg, Jesus ti. \p \v 24 Kỹ tóg ag mỹ: “ti jamã tá ke ag ne tóg Topẽ vĩ tó tĩ ẽn to é he tĩ',” he mũ. “Ti tỹ ke há vẽ. Hã kỹ ãjag tóg iso é he tĩ,” he tóg ag mỹ, Jesus ti. \v 25-26 “Ha mẽ, sỹ nén tó mũ ti. Elias to jykrén nĩ. Ti tỹ ga kri tĩ mũ kỹ tóg ta kutẽ vãnh han ja nĩgtĩ, prỹg tãgtũ kri kysã tỹ 6 (ke) ki. Kỹ tóg prỹg tĩ sir, ga ẽn mĩ, vẽjẽn tóg tũ' he mũ sir. Kỹ Topẽ tóg Elias mỹ tó, ti tỹ cidade tỹ Sarepta ra tĩg jé, cidade tỹ Sidom kakó ra. Tá fóg fi tóg nĩ nĩ, ũn mén ter ja fi. Fi mré tóg jẽg tĩ sir, Elias ti, fi tỹ ti mỹ vẽjẽn tỹ vẽnh kãpãm kỹ, prỹg ra. Topẽ pi(jé) Israel fi to ti jẽnẽ ja nĩgtĩ'. Ti pi(jé) ti jamã ra ti jẽnẽ ja nĩgtĩ'. Tá fag tóg e nỹtĩ ja nĩgtĩ gé, ũn mén ter ja fag. Hã ra Topẽ tóg fóg ẽn fi to ti jẽnẽ ja nĩgtĩ, fi tỹ ti ki rĩr jé,” he tóg, Jesus ti. \p \v 27 “Kỹ Eliseu to jykrén nĩ gé, vãsỹ Topẽ vĩ tó tĩ ẽn to. Ti tỹ ga kri tĩ nĩn kỹ ũn kagyga ag tóg e ja nỹtĩgtĩ gé, ẽg povo tỹ Israel kãmĩ, vẽnh kaga kren vãnh han mũ ag, vẽnh kaga tỹ lepra han mũ ag. Hã ra ag tóg ti mỹ to vĩ ja tũ nĩgtĩ, ti tỹ ag tỹ há' hen jé. Kuvar há tá tóg kãtĩg ja nĩgtĩ, fóg ti, Naamã ti, ga tỹ Síria tá ke ẽn ti. Kỹ ti hã ne tóg Eliseu mỹ to vĩn kỹ há' he mũ sir inhhã. Ti kaga kren vãnh ẽn tóg tũ' he mũ sir. Ge ãjag tóg nĩgtĩ iso. Kuvar há tá ke fag vỹ inh ki ge tĩ, jãvo ãjag tóg inh ki ge jãvãnh nỹtĩ, ãjag tỹ tỹ inh jamã tá ke nỹtĩ ra,” he tóg ag mỹ, Jesus ti. \p \v 28 Kỹ ũ tỹ ti vĩ mẽg mũ ag fe tóg gỹm ke mũ sir, Jesus to, ũ tỹ vẽnh kanhrãn jafã ẽn krẽm nỹtĩ ag. \v 29 Jẽgjẽg nẽgnẽ ag tóg mũ sir. Kãpa ag tóg mũ sir. Ti vóg ag tóg mũ sir, pãnónh ra. Nazaré vỹ pãnónh tá nĩ, ag jamã ti. Pãnónh ẽn to jãpry kỹ ag tóg tá ti kutẽm sór mũ, kãgnó ki ti ter jé. \v 30 Hã ra Jesus tóg ag ré kỹ tĩ mũ, ag jãmĩ. Ti tỹ hẽ ri ke tũ ag tóg nĩ sir, kỹ tóg ag fĩn rãm kỹ ag ré kỹ tĩ mũ. \p Hã ra ag tóg ti vĩ kri fi jãvãnh nỹtĩ, ti jamã tá ke ag. \s1 Jesus tỹ vẽnh jagrẽ kórég kutẽm \r (Mc 1.21-28) \p \v 31 Kỹ Jesus tóg cidade tỹ Cafarnaum ra tĩ mũ. Ga tỹ Galiléia tá ti nĩ, Cafarnaum ti. Tá jun kỹ tóg ag kanhrãn mũ, vẽnh kán ke kurã ki. \v 32 Kỹ tóg ag mỹ e tĩ, ag tỹ ti vĩ mẽn kỹ. Ti vĩ vỹ vẽnh kar vĩ kãfór nĩ, hã kỹ tóg ag mỹ e tĩ. \p \v 33 Kỹ vẽnh kanhrãn jafã ẽn krẽm ũ tóg nĩ nĩ. Jagrẽ kórég ti nĩ. Kỹ tóg prẽr mũ, kỹ tóg: \v 34 “ha mẽ, ã tỹ ẽg tỹ hẽ ri kenh ke nẽ, Nazaré tá Jesus'?” he mũ. “Ã mỹ ẽg tũg sór mũ'?” he tóg. “Ã ki kanhró sóg nĩ. Tỹ ã tóg ã pir mỹ Topẽ mré ke nĩ, ti tũ pẽ vỹ tỹ ã nĩ,” he tóg, ũn jagrẽ kórég ti. \v 35 Hã ra Jesus tóg ti mỹ vĩ tar han mũ, kỹ tóg: “vĩ tũg ra,” he mũ. “Ti tovãnh ra,” he tóg. Kỹ ti jagrẽ kórég ẽn tóg ti ter tĩ han mũ, vẽnh kar rĩnve, kỹ tóg ti ki kutẽ mũ sir. Ti kókég tũ tóg nĩ, ti jagrẽ kórég ti. \p \v 36 Kỹ tóg vẽnh kar mỹ e pẽ tãvĩ tĩ sir. Jagnẽ mỹ ag tóg: “ne nẽ hỹn vé'?” he mũ. “Vẽnh jagrẽ kórég ag mỹ tóg vĩ tĩ, Jesus ti, kỹ ag tóg sir ki króm tĩ, ti vĩ ki, ti kamẽg kỹ, ti tỹ ag pan kỹ. Ti hỹn tỹ ag kri ke nĩ,” he ag tóg mũ sir, Jesus to. \v 37 Kỹ ti kãme tóg vẽnh kar kri rũm ke kãn mũ sir, ga ẽn tá. \s1 Jesus tỹ ũn kagyga e ag tỹ há' he \r (Mt 8.14-17; Mc 1.29-34) \p \v 38 Kỹ Jesus tóg vẽnh kanhrãn jafã ẽn ki kutẽ kỹ Simão ĩn ra tĩ mũ. Hã ra Simão prũ fi mỹnh fi tóg kaga nỹ nĩ. Rỹ jagy fi nỹ nĩ. Kỹ ag tóg Jesus mỹ fi tó mũ. \v 39 Kỹ tóg fi vẽnh tĩ mũ. Fi krĩ tá jẽ kỹ tóg fi mỹ: “rỹg mãn tũg nĩ,” he mũ. Kỹ fi rỹ ẽn tóg tũ' he mũ sir. Kỹ fi tóg vẽsỹmér nĩ nĩ. Ag ki rĩr fi tóg mũ sir, Simão má fi. \p \v 40 Kỹ tóg sir kutyg mũ, rã tỹ pun ke kỹ. Kỹ ag tóg ũn kagyga ag tatĩn kãmũ kãn mũ. Kỹ tóg ã nĩgé tỹ ag mẽ kãn mũ, Jesus ti, kỹ ag tóg hághá' he kãn mũ. \v 41 Vẽnh jagrẽ kórég pan kãn tóg mũ gé, ag to jũ kỹ. Ag panh ke to hã ag tóg prẽr mũ, kỹ ag tóg: “Topẽ kósin vỹ tỹ ã nĩ,” he tĩ. Hã ra tóg ag mỹ: “vĩ tũg ra,” he mũ. Ti ki kanhró ag tóg nỹtĩ, ti tỹ tỹ Cristo nĩ ti. Hã kỹ tóg ag mỹ: “vĩ tũg ra,” he mũ, Jesus ti. \s1 Jesus tỹ Topẽ vĩ tó \r (Mc 1.35-39) \p \v 42 Tỹ vaj kỹ Jesus tóg tá kutẽ kỹ ẽmã tũg ja ra tĩ mũ. Kỹ vẽnh kar ag tóg ti jãvãnh kãn mũ. Hã ra ag tóg ti vég mũ. Ti ve kỹ ag tóg ti mỹ: “ẽg ré kỹ tĩ tũg nĩ,” he mũ. \v 43 Hã ra tóg ag mỹ: “vó,” he mũ. “Cidade ũ ra sóg tĩg mũ, sỹ ag mỹ Topẽ vĩ tó jé gé, Topẽ tỹ tỹ ẽg pã'i nĩnh ke ti. Hã jé Topẽ tóg inh mỹ: “ha ag mỹ vẽnh ven,” he ja nĩ,” he tóg ag mỹ, Jesus ti. \v 44 Kỹ tóg tĩ mũ sir. Ga tỹ Judéia mĩ tóg tĩ mũ. Vẽnh kanhrãn jafã krẽm tóg ag mỹ Topẽ vĩ tó tĩ mũ sir, Jesus ti. \c 5 \s1 Jesus tỹ Pedro kanhrãn \r (Mt 4.18-22; Mc 1.16-20) \p \v 1 Kejẽn Jesus tóg goj nig tỹ Genesaré fyr tá jẽ nĩ, Topẽ vĩ kãmén kỹ. Kỹ vẽnh kar vỹ ti pénĩn nỹtĩ nĩ, kỹ ag tóg ti kutãn mũ sir, ag e tãvĩ nỹtĩn kỹ, ag tỹ Topẽ vĩ mẽ sór kỹ. \v 2 Ag tỹ ti kutãn kỹ tóg canoa régre vigvég mũ, nig fyr tá. Pirã kugmĩg tĩ ag vỹ tá kãpa kỹ nỹtĩ nĩ. Goj kãki jẽgjẽg kỹ ag tóg pirã kugmĩ jafã kunũnh kỹ kupég nỹtĩ nĩ. \v 3 Kỹ Jesus tóg canoa kãra rã mũ. Simão tũ vẽ, canoa ẽn ti. Kỹ tóg Simão mỹ: “tĩg sĩ han ra, canoa kãmĩ, goj kuju ra,” he mũ. Kỹ Simão tóg tĩ mũ. Hã ra Jesus tóg canoa kãkã nĩ nĩ, ti mré. Kãkã nĩ kỹ tóg ag kanhrãn mũ sir, vẽnh kar ẽn ag, ũ tỹ ti kutãn ja ẽn ag. Goj fyr tá ag tóg nỹtĩ. \p \v 4 Ti tỹ ag kanhrãn kãn kỹ tóg Simão mỹ: “goj kuju ra tĩg, ti nig ja ra,” he mũ. “Tá ã rede tỹ goj kãki fón, ã tỹ pirã kugmĩ jé,” he tóg. \v 5 Kỹ Simão tóg ẽg Senhor mỹ: “hã ra ẽg tóg kuty tag kã goj ki ti fón', fón' he ja nĩgtĩ, fagrĩnh mỹ,” he mũ. “Nén ũ kãgmĩg tũ ẽg tóg nĩ mỹr,” he tóg. “Hã ra sóg ã vĩ tugrĩn ki fón sór mũ ha,” he tóg, Simão ti. \v 6 Kỹ tóg ke mũ sir. Kỹ tóg kugmĩ mág mũ. Fór tóg nĩ, rede ti, kỹ tóg jaran ke mũ, ti kufy jagy tãvĩ nĩn kỹ, pirã e tugnĩn. \v 7 Kỹ ag tóg ãjag régre ag mỹ ven mũ, ag tỹ canoa ũ kãki kãmũ jé. Ag tỹ tá junjun kỹ ag tóg canoa régre ẽn fãn mũ, pirã tỹ. Funfór ti nỹtĩ, hã kỹ tóg ki punpun ke kren mũ sir, canoa régre ẽn ti. \p \v 8 Kỹ Simão tóg Jesus krẽm grĩnh ke mũ. Ti mỹ tóg e tĩ, pirã e ẽn to, kỹ tóg Jesus krẽm grĩnh ke mũ. Kỹ tóg ti mỹ: “Senhor',” he mũ. “Ã hỹn inh ré kỹ tĩg mũ ha. Topẽ vĩ mranh ja inh nĩgtĩ, kỹ inh hỹn ã mỹ kórég nĩ ha,” he tóg, Simão ti, Jesus mỹ. \v 9 Ti mỹ tóg e pẽ tãvĩ tĩ, ti tỹ pirã e ẽn ven kỹ, ti tỹ Jesus jykre ven kỹ. Ti mré ke ag mỹ tóg e tĩ gé, \v 10 Tiago mỹ ke gé, João mỹ ke gé, Zebedeu krẽ tag ag mỹ. Simão régre ag vẽ, Zebedeu krẽ tag ag, ti companheiro ag vẽ. \p Kỹ Simão tóg Jesus mỹ: “ã hỹn inh ré kỹ tĩg mũ ha,” he mũ. Hã ra Jesus tóg ti mỹ: “kamẽg tũg nĩ,” he mũ. “Pirã kugmĩ há ã tóg jẽ. Ã kanhrãn jé sóg ke mũ, ã tỹ ẽprã ke ag tỹ inh ki ge han jé,” he tóg, Simão mỹ, Jesus ti. \p \v 11 Kỹ ag tóg ãjag canoa vóg mũ, goj fyr ra. Tá junjun kỹ ag tóg ãjag tũ kar ré kỹ mũ mũ sir, Jesus mré. \s1 Jesus tỹ ũn kaga kren vãnh tỹ há' he \r (Mt 8.1-4; Mc 1.40-45) \p \v 12 Kỹ tóg kejẽn cidade ũ tá nĩ nĩ. Kỹ ũ tóg ti tá jun mũ, ũ tỹ vẽnh kaga kren vãnh han kỹ nĩ ti, vẽnh kaga tỹ lepra he mũ ẽn. Ti kri tóg rũm ke kãn ja nĩ, vẽnh kaga ti. Ẽn tóg Jesus tá jun kỹ ti krẽm mũg ke mũ, kỹ tóg ti mỹ: “Senhor',” he mũ. “Ã mỹ isỹ há' he sór tũ nĩ'?” he tóg. “Ã hã tóg isỹ há' henh mũ, ã tỹ isỹ há' he sór kỹ,” he tóg ti mỹ. \p \v 13 Kỹ Jesus tóg ã nĩgé tỹ ti mẽg mũ, kỹ tóg ti mỹ: “hej,” he mũ. “To sóg há nĩ, há' he ja há ã tóg nĩ,” he tóg ti mỹ. Kỹ tóg ti kaga kren vãnh tỹ há' he mũ sir vẽsỹmér. Jãnhkri' he tóg mũ, ti fár ti. \v 14 Kỹ Jesus tóg ti mỹ ke mũ, ti tỹ ũ mỹ tó tũg jé, ti tỹ há' he tag ti. “Ha tĩg,” he tóg. “Topẽ tũ ki rĩr tĩ to tĩg. Ti hã mỹ tómnĩ, kỹ ti mỹ nén ũ nĩm nĩ, ti tỹ Topẽ mỹ pũn jé, Moisés tỹ vãsỹ ẽg mỹ nén tó ja ẽn ti, ã jãnhkri to. Hã tugrĩn vẽnh kar vỹ ã tỹ há' he mũ tag ki kanhrãn mũ,” he tóg ti mỹ, Jesus ti. \p \v 15 Ge ra ti kãme tóg vẽnh kar kri rũm ke mũ, kỹ ũ tỹ hẽn ri ke ag tóg vẽnh mãn mũ sir. Ag tỹ ti vĩ mẽ sór vẽ, ag tỹ ãjag tỹ há' he ẽn ve sór vẽ gé. Hã jé ag tóg sir vẽnh mãn mũ. \v 16 Hã ra Jesus tóg ẽmã tũg ja ra tĩ mũ, Topẽ mré vẽmén jé. \s1 Jesus tỹ ũn tĩg vãnh tỹ há' he \r (Mt 9.1-8; Mc 2.1-12) \p \v 17 Kejẽn tóg ag kanhrãnrãn mãn mũ. Kỹ Fariseu ũ ag tóg ti vĩ mẽgmẽg mũ gé sir, Topẽ vĩ to professor ag mré hã. Kór há tá ag tóg kãmũ ja nĩ, ga tỹ Galiléia tá, ga tỹ Judéia tá ke gé, cidade tỹ Jerusalém tá ke gé. Jesus pénĩn ag tóg nĩgnĩ kỹ nỹtĩ nĩ. Hã ra Topẽ tóg ti tar han ja nĩ, hã kỹ tóg ũ tỹ hẽn ri ke ag tỹ há' he mũ, ũn kagyga ag tỹ, Jesus ti. \p \v 18 Kỹ vãhã ũ ag tóg tá junjun mũ gé. Ũ va ag tóg kãmũ jẽg, kur kã, ũn kãnhgrĩ, ũn kónhgrĩ. Ag tỹ Jesus mỹ ti ven sór vẽ, ag tỹ ti krẽm ti fi sór vẽ. \v 19 Hã ra tóg fór tãvĩ nĩ, tá, kỹ ag tóg ti tá junjun tũ nĩ sir, Jesus tá. Kỹ ag tóg ĩn to jãpry kỹ ti kri ĩn kunũg mũ. Ti nor ẽn ki ag tóg ti térem mũ, Jesus jẽ ẽn kukãm. \v 20 Kỹ Jesus tóg ag tỹ ti ki ge kỹ nỹtĩ tag vég mũ. Hã kỹ tóg ũn kãnhgrĩ mỹ: “ã tỹ Topẽ vĩ mranh ja ẽn tỹ tũ' he vẽ ha, vỹ,” he mũ. \p \v 21 Hã ra ti vĩ tag tóg Topẽ vĩ to professor ag mỹ e tĩ, Fariseu ag mỹ ke gé. Kỹ ag tóg ti vĩ tag to jykrén kónãn mũ. “Ti tỹ ne tó nẽ hỹn'?” he ag tóg mũ. “Topẽ to vĩ kónãn vẽ mỹr, ti vĩ tag to,” he ag tóg. “Topẽ hã ne ã pin kỹ Topẽ vĩ mranh ẽn tỹ tũg' he há nĩnh mũ', kỹ ti tỹ vẽsỹ tỹ Topẽ han vẽ sir, ti mỹ vẽnh pãte fón sór kỹ,” he ag tóg mũ, to jykrén kónãn kỹ. \p \v 22 Hã ra Jesus tóg ag tỹ nén to jykrén mũ vég mũ. Kỹ tóg ag mỹ: “ãjag tỹ ne jé to jykrén kónãn nẽ?” he mũ. \v 23 “Ne nỹ ãjag mỹ vẽnhmỹ nỹ?” he tóg. “Ũn tĩg vãnh mỹ sóg: “ã tỹ Topẽ vĩ mranh ja ẽn tỹ tũ' he vẽ ha,” hé. Kỹn mỹ ãjag mỹ vẽnhmỹ?” he tóg. “Sỹ ti mỹ: “nĩ ra, tĩg ra,” henh ke vẽ gé. Kỹn mỹ ãjag mỹ vẽnhmỹ ke gé?” he tóg, tag to. \v 24 “Hã ra sỹ ãjag mỹ inh jykre ven sór vẽ ha. Tỹ sóg ẽprã ke fi kósin nĩ. Tá sóg krỹg ke mũ, Topẽ vĩ mranh tỹ vẽnh pãte fón ke tá. Sỹ tá krỹg mũ ven jé sóg ke mũ ãjag mỹ,” he tóg. Hã kỹ tóg ũn kónhgrĩ mỹ: “nĩ ra, ã kur gég tĩg, ã ĩn ra,” he mũ, Jesus ti. \v 25 Kỹ tóg vẽsỹmér jẽgnẽ mũ sir. Ã kur gég tóg mũ vãhã, ag rĩnve. Ã ĩn ra tóg tĩ mũ, Topẽ mỹ vĩ há han kỹ, ũn kãnhgrĩ ja ẽn ti. \p \v 26 Kỹ tóg vẽnh kar mỹ e tãvĩ tĩ. Topẽ mỹ ag tóg vĩ há han mũ gé, ti to: “ẽg kãfór ti nĩ,” hen kỹ. “Ge ve ja tũ ẽg nỹtĩ, kỹ ẽg tỹ ne to jykrén ke tóg tũ tĩ,” he ag tóg mũ sir, Jesus tỹ ũn kãnhgrĩ ja ẽn tỹ há' hen kỹ. \s1 Jesus tỹ Levi jé prẽr \r (Mt 9.9-13; Mc 2.13-17) \p \v 27 Kar kỹ Jesus tóg tĩg mãn mũ. Kỹ tóg ũ tỹ governo mỹ jãnkamy mãg tĩ ũ vég mũ, imposto mãg tĩ ẽn ti. Ti jijin hã vỹ: Levi, he mũ. Ã rãnhrãj han kỹ tóg nĩ nĩ, ti rãnhrãj jafã krẽm, Jesus tỹ ti ve kỹ. Kỹ tóg ti mỹ: “inh mré kãtĩg,” he mũ. \v 28 Kỹ tóg jẽgnẽ mũ sir. Ti mré tóg tĩ mũ sir, ã tũ kar ré kỹ. \p \v 29 Kỹ Levi tóg ti mỹ festa mág han mũ, ti ĩn tá. Kỹ ti tỹ festa to ũn jé prẽr mũ ag vỹ tỹ ũ tỹ hẽn ri ke nỹtĩ, festa venh kãmũ mũ ẽn ag. Governo mỹ jãnkamy mãg tĩ ũ ag vẽ, ag mré ke ũ ag mré hã. Jesus mré ag tóg jẽg mũ. \p \v 30 Kỹ Fariseu ag tóg vég mũ, Topẽ vĩ to professor ag ke gé, kỹ tóg ag mỹ kórég tĩ. Kỹ ag tóg ũ tỹ Jesus mré mũ tĩ ag to vĩ mũ gé. Ag mỹ ag tóg: “ãjag hã ne tóg governo mỹ jãnkamy mãg tĩ ag mré jẽg mũ',” he mũ. “Topẽ vĩ mranh tĩ ag mré ãjag tóg jẽg mũ',” he ag tóg, ũ tỹ Jesus mré mũ tĩ ag mỹ. \p \v 31 Hã ra Jesus tóg ag mỹ kãmén mũ. “Hỹ, ag mré sóg jẽg mũ,” he tóg. “Hã ra ũn kagyga tũ ag vỹ médico venh mũ tũ nĩgtĩ,” he tóg mũ. “Ũn kagyga ag hã vỹ ti venh mũ tĩ,” he tóg. \v 32 “Inh pi(jé) ũ tỹ vẽnh jykre kuryj han mũ ag mỹ: “ãjag jykre tovãnh ra,” he sór tĩ'. Ũ tỹ Topẽ vĩ mranh ja ẽn ag hã mỹ sóg: “ãjag jykre kórég tovãnh ra,” he sór tĩ. Hã jé sóg ãjag mỹ vẽnh ven,” he tóg, Jesus ti. \s1 Vãkre \r (Mt 9.14-17; Mc 2.18-22) \p \v 33 Kỹ Fariseu ag tóg ti mỹ ke mãn mũ. “João mré mũ tĩ ag vỹ vãkre (ka)mẽ nỹtĩgtĩ, vẽjẽn ki, kỹ ag tóg Topẽ mré vĩ (ka)mẽ han tĩ gé, ag vãkre kỹ. Kỹ Fariseu mré ke ag tóg ge nỹtĩgtĩ gé. Hã ra ã mré mũ tĩ ag tóg ge tũ nỹtĩ. Jẽg ag tóg mũgtĩ, kurã kar ki. Vãkre vãnh ag nỹtĩ, ẽg vãkre kurã ki,” he ag tóg mũ sir, Jesus mỹ. \v 34 Kỹ tóg ag mỹ: “hỹ,” he mũ. “Hã ra vẽnh prũg tỹ festa to kãmũ ag pi(jé) vãkrég tĩ',” he tóg. “Festa vẽ mỹr, vẽnh prũg ti, kỹ ti mré ke ag tóg ũn prũg mũ ẽn venh kãmũ tĩ. Hã ra sóg tỹ ũn prũg mũ ẽn ri ke nĩ, hã kỹ tóg inh mré mũ tĩ ag mỹ sér tĩ,” he tóg. \v 35 “Vãhã tóg jun mũ, inh kurã ti. Ẽn kã ag tóg inh pére mũnh mũ. Ẽn kã hã ag tóg ãjag vãkrenh ke venh mũ, kurã ẽn kã, inh mré mũ tĩ ag,” he tóg, Jesus ti. \p \v 36 Kỹ tóg ag mỹ comparação han mũ, kỹ tóg: “inh jykre tãg vỹ ge nỹnh mũ,” he mũ. “Ẽg pi(jé) ẽg kur tãg kókég tĩ', ẽg tỹ ẽg kur si jar kã nĩm jé,” he tóg. “Ke tũ nĩ mũ ra ẽg tóg ẽg kur há ẽn kókég mũ, hã ra tóg ẽg kur si ẽn ki par tũ nĩgtĩ gé, ũn há ti. Kỹ ẽg kur tóg kórég kar nỹtĩ nĩ sir,” he tóg. Ti tỹ ã jykre tãg tó vẽ, hã ra tóg kur tãg ri ke nĩ. \p \v 37 Kỹ tóg ag mỹ: “vinho vỹ ge nĩgtĩ gé,” he mũ gé. “Ẽg pi(jé) vinho kajãg mũ tỹ ti fár si tỹ saco ki kujẽg tĩ', vinho tãg ẽn ti'. Ke tũ nĩ mũ ra tóg kunãnh kỹ jar mũ. Kỹ vinho ẽn tóg tũ' he mũ, bolsa ke gé sir. \v 38 Vinho kajãg mũ tỹ ti fár tãg tỹ bolsa ki kujẽn ke vẽ mỹr,” he tóg. Ti tỹ ã jykre tãg tó vẽ, hã ra tóg vinho kajãg mũ ri ke nĩ. \p \v 39 Kỹ tóg ag mỹ: “ẽg pi(jé) vinho si kron kỹ ũn kajãg kron sór tĩ', ũn tãg ẽn ti',” he mũ gé. “Ti si hã tóg ẽg mỹ há nĩ,” he ẽg tóg tĩ,” he tóg, Jesus ti. Ti tỹ ã jykre tãg tó vẽ, hã ra ag jykre si tóg ag mỹ há tĩ, ũ tỹ ti vĩ mẽg mũ ag mỹ. \c 6 \s1 Vẽnhkán ke kurã ki vẽnh jykre \r (Mt 12.1-8; Mc 2.23-28) \p \v 1 Kejẽn tóg vẽnhkán ke kurã tá krỹg mũ. Kỹ Jesus tóg ẽpỹ mĩ tĩ mũ, trigo jo ẽpỹ mĩ. Ti mré mũ tĩ ag tóg ti mré mũ mũ. Hã ra ag tóg sir trigo mó ẽn tỹ kam ke mũ sir. Ãjag nĩgé tỹ ag tóg rynhranh mũ, ag tỹ ti kanẽ ko jé. \v 2 Hã ra Fariseu ũ ag tóg ag vég mũ. Ag mỹ vẽnh rãnhrãj vẽ, ag tỹ trigo rynhranh mũ ti. Hã ki ag tóg ag mỹ Topẽ vĩ mranh mũ, ag tỹ vẽnhkán ke kurã ki rãnhrãj kỹ. Hã kỹ ag tóg ag mỹ: “ãjag ne tóg nén han ke tũ han mũ nĩ', vẽnhkán ke kurã ki',” he mũ. “Vẽnh rãnhrãj vẽ mỹr', ãjag tỹ nén han mũ ti,” he ag tóg, Jesus mré mũ tĩ ag mỹ. \p \v 3 Hã ra Jesus tóg ag mỹ: “vó,” he mũ. “Ag kókĩnkĩr vẽ mỹr,” he tóg. “Davi to jykrén nĩ, ti mré mũ tĩ ag to ke gé. Ti kókĩr kỹ tóg ã tỹ nén han ke tũ han gé, hã ra Topẽ pi(jé) ti to jũ mũ',” he tóg. \v 4 “Topẽ jo ĩn kã ra tóg rã, Davi ti. Tá tóg Topẽ jamĩ ẽn kó. Ti tỹ konh ke tũ vẽ vẽ, Topẽ tũ ki rĩr tĩ ag hã tỹ konh ke vẽ vẽ. Hã ra tóg kó, ã mrẽ mũ tĩ ag mỹ tóg vẽnh kãpópãm gé, Davi ti. Rán kỹ tóg nĩ nĩ mỹr,” he tóg, Jesus ti. \v 5 Kỹ tóg ag mỹ: “tỹ sóg vẽnhkán ke kurã to pã'i nĩ mỹr,” he mũ. “Tỹ sóg ẽprã ke fi kósin nĩ,” he tóg ag mỹ, Jesus ti. \s1 Jesus tỹ vẽnhkán ke kurã kã ũ tỹ há' he \r (Mt 12.9-14; Mc 3.1-6) \p \v 6 Vẽnhkán ke kurã ũ kã Jesus tóg Israel ag tỹ vẽnh kanhrãn jafã kãra rã mũ, ag kanhrãn jé. Tá ũ tóg jẽ nĩ. Ti nĩgé vỹ tóg ja nĩ. \v 7 Kỹ Topẽ vĩ to professor ag tóg Jesus tugnỹm mũ, Fariseu ag ke gé, ag tỹ ti tỹ há' he mũ ẽn ven jé. “Ti mỹ ti tỹ há' he sór tũ, tỹ ẽg vẽnhkán ke kurã (hã) ra'?” he ag tóg. “Ti tỹ ti tỹ há' he kỹ ẽg tóg ti kãmén mũ, pã'i ag mỹ, ti tỹ vẽnhkán ke kurã kã rãnhrãj mũ ti,” he ag tóg. Hã kỹ ag tóg ti tugnỹm mũ. \p \v 8 Hã ra Jesus tóg ag tỹ nén to jykrén vég jẽ nĩ. Kỹ tóg ũn nĩgé tóg ẽn mỹ: “kunĩg,” he mũ. “Tag kã jẽnh nĩ,” he tóg ti mỹ. Kỹ tóg kãtĩg kỹ kã jẽ mũ sir. \v 9 Kỹ tóg ag mỹ: “sỹ ãjag ki jẽmẽnh há tóg tĩ,” he mũ. “Vẽnhkán ke kurã ki ẽg hỹn ne han mũ'?” he tóg, “ẽg tỹ Topẽ vĩ ki króm jé?” he tóg. “Ẽg mỹ nén ũ há han mũ'? Ẽg tỹ ũ tũ kókén kỹn mỹ kórég tũ nỹnh mũ hỹn'?” he tóg. “Ẽg mỹ ũ kren han mũ hỹn'? Ẽg tỹ ũ tén kỹn mỹ kórég tũ nĩnh mũ hỹn'?” he tóg. Hã ra ag tóg ti mỹ nén ũ tó tũ nĩ. \p \v 10 Kỹ tóg ag ki ẽvãnh kãn kỹ ũn nĩgé tóg ẽn mỹ: “ã nĩgé tỹ krỹg hé,” he mũ. Kỹ tóg tỹ krỹg he mũ sir. Ti tỹ tỹ krỹg he kỹ tóg há' he mũ, ti nĩgé tóg ẽn ti. \v 11 Kỹ tóg vẽnh kar mỹ e tĩ. Ag fe tóg gỹm ke mũ, kỹ ag tóg jagnẽ mré vẽmén mũ. “Ẽg hỹn ti tỹ hẽ ri kenh mũ hỹn', ti kãgmĩnh mũ vó?” he ag tóg, Jesus to. Hã ra tóg ũn nĩgé tóg ẽn tỹ há' he ja nĩ sir. \s1 Jesus tỹ apóstolo ag kuprẽg \r (Mt 10.1-4; Mc 3.13-19) \p \v 12 Ẽn kã Jesus tóg kejẽn pãnónh ra tĩ mũ, ti tỹ Topẽ mré vẽmén jé. Kuty ẽn kã tóg Topẽ mré vĩ nĩ ki kurãg mũ. \v 13 Tỹ vaj kỹ tóg ã mré mũ tĩ ag jé prẽr kãn mũ, kỹ tóg ag kãmĩ ũ tỹ 12 (ke) ẽn ag kuprẽg mũ. Ag to tóg: “sỹ ũn vin mũ ẽn ag,” he mũ, hã vỹ: apóstolo, he mũ. \v 14 Ag hã vẽ, ha mẽ: Simão, Jesus tỹ ti jyjy ũ hã vỹ: Pedro, he mũ, ti jãvy tỹ André ke gé, Tiago ke gé, ti jãvy tỹ João mré, Filipe ke gé, Bartolomeu ke gé, \v 15 Mateus ke gé, Tomé ke gé, Tiago ke gé, Alfeu kósin tag ti, Simão ke gé, ag tỹ ũ to: Zelote, he mũ tag ti, \v 16 Judas ke gé, Tiago kósin tag ti, Judas Iscariotes ke gé, ũ tỹ Jesus vatánh tá pã'i ag mỹ ti kãmén ke tag ti. \s1 Jesus tỹ ũn e ag ki rĩr \r (Mt 4.23-25) \p \v 17 Kỹ Jesus tóg ag mré pãnónh ẽn to tére mũ sir, kỹ tóg kyjer tá jẽ nĩ. Kỹ ti mré mũ tỹ hẽn ri ke ag vỹ tá nỹtĩ gé. Ũ tỹ hẽn ri ke ag vỹ ti ki junjun ja nĩgtĩ, ga tỹ Judéia tá kãmũ kỹ, cidade tỹ Jerusalém tá ke gé, goj kafã tũ fyr tá ke gé, hã vỹ: cidade tỹ Tiro, he mũ, cidade tỹ Sidom, he mũ gé. Ẽn kar vỹ ti ki junjun ja nĩgtĩ, ti tỹ ag tỹ há' he jé. Kỹ tóg fór pẽ nĩ, tá, ag tỹ e pẽ tãvĩ nỹtĩn kỹ. \v 18 Ũn jagrẽ kórég ag tỹ tóg há' he mũ gé, ag jagrẽ pan tóg mũ, Jesus ti, fag mré hã. \v 19 Kỹ vẽnh kar vỹ ti kã krỹ' he sór mũ sir, hã jé ag tóg ti ki junjun mũ. Kỹ ũ tỹ ti kã krỹ' he mũ ẽn ag vỹ há' he kãn mũ, ti tỹ ã jykre tar tỹ ag tỹ hághá' hen kỹ. Hã jé ag tóg vẽnh mãn ja nĩ. Hã kỹ ag tóg ti pénĩn e tĩ sir. \s1 Jesus tỹ ag kanhrãn \r (Mt 5.1-12) \p \v 20 Kỹ tóg ã mré mũ tĩ ag ki ẽvãnh mũ, kỹ tóg ag mỹ kãmén mũ, Jesus ti, kỹ tóg: “Topẽ vỹ ãjag ve há han mũ, ãjag tỹ: “kórég eg tóg nỹtĩ,” hen kỹ,” he mũ. “Kỹ ãjag tóg Topẽ tỹ tỹ ẽg pã'i nĩ venh ke mũ,” he tóg. \v 21 “Topẽ vỹ ãjag ve há han mũ, ãjag tỹ: “inh kókĩr ri ke tóg tĩ, sỹ vẽnh jykre kuryj ve sór tĩ ẽn ti,” hen kỹ. Kỹ ãjag tóg venh ke mũ,” he tóg. “Topẽ vỹ ãjag ve há han mũ, ãjag vẽsỹrénh mũn kỹ, ẽprã. Ãjag mỹ sér nĩ jé tóg ke mũ, tá,” he tóg. \v 22 “Topẽ vỹ ãjag ve há han mũ, ag tỹ ãjag to kórég nỹtĩn kỹ isugnĩn, ag tỹ ãjag mỹ: “ha mũ jẽg,” hen kỹ, isugrĩn. Ag tỹ isugnĩn ãjag mỹ vĩ kónãn kỹ tóg há tĩ, ag tỹ ón kỹ ãjag jykre kórég tó kỹ. Tỹ sóg ẽprã ke fi kósin nĩ mỹr,” he tóg, Jesus ti. \v 23 “Mỹ sér nỹtĩmnĩ, ãjag fe tỹ mrin kemnĩ, ag tỹ isugrĩn ãjag vóg kónãn mũ ra. Kỹ ãjag tóg kanhkã tá nén ũ há kar venh ke mũ, vẽnh kaja jé, isugnĩn. Ge ja ag tóg nỹtĩ ja nĩgtĩ, ũ tỹ ãjag vóg mũ ag jóg'jóg ag, vãsỹ Topẽ vĩ tó tĩ ag mỹ. Ag vóg kónãn ja ag tóg nĩ gé. Vãsỹ Topẽ vĩ tó tĩ ẽn ag ri ke ãjag tóg nỹtĩ, ag krẽ'krẽ tỹ ãjag vóg kónãn kỹ,” he tóg, Jesus ti. \p \v 24 “Hã ra Topẽ vỹ ãjag ve kónãn mũ, ãjag tỹ: “há ẽg tóg nỹtĩ,” hen kỹ. Ga kri mũn kỹ ãjag tóg nén ũ há vég tĩ, kỹ ãjag tóg kanhkã tá jun ke tũ nĩ,” he tóg. \v 25 “Topẽ vỹ ãjag ve kónãn mũ, ãjag tỹ vẽnh jykre kuryj ve sór tũ nỹtĩn kỹ, ti tỹ ãjag mỹ ãjag kókĩnkĩr ri ke tũ nĩn kỹ, ẽprã. Kỹ ãjag tóg venh ke tũ nĩ. Kỹ tóg ãjag kókĩnkĩr ri ke tĩnh mũ, tá,” he tóg. “Topẽ vỹ ãjag ve kónãn mũ, ti tỹ ãjag mỹ sér tĩn kỹ, ẽprã. Vẽsỹrénh jé ãjag tóg ke mũ, kygfỹ jé ãjag tóg ke mũ, tá,” he tóg. \v 26 “Topẽ vỹ ãjag ve kónãn mũ, vẽnh kar tỹ ãjag to vĩ há han mũn kỹ. Ãjag mỹ ti há tĩ, vẽnh kar tỹ ãjag to vĩ há han mũn kỹ, hã ra tóg Topẽ mỹ kórég nĩ. Ge ja ag tóg nỹtĩgtĩ, ũ tỹ ãjag mỹ vĩ há han mũ ẽn jóg'jóg ag, ón kỹ Topẽ vĩ tó (ka)mẽ ẽn ag mỹ, vãsỹ. Ag mỹ ag tóg vĩ há han ja nĩ gé. Ag ri ke ãjag tóg nỹtĩ, ón kỹ Topẽ vĩ tó (ka)mẽ ẽn ri ke ãjag tóg nỹtĩ, vẽnh kar tỹ ãjag mỹ vĩ há han kỹ. Hã kỹ tóg ãjag ve kónãn mũ, Topẽ ti,” he tóg, Jesus ti, ag mỹ. \s1 Ẽg tỹ ẽg kato tẽ mũ ag to há nỹtĩnh ke \r (Mt 5.38-48) \p \v 27 “Ãjag jyvẽn sóg mũ, ãjag tỹ inh vĩ jẽmẽn kỹ, ha mẽ. Ũ tỹ ãjag kato vãsãnsãn mũ ẽn ag to fe nỹtĩmnĩ jãvo. Ũ tỹ ãjag to jũ mũ ag mỹ nén ũ há han nĩ jãvo. \v 28 Ũ tỹ ãjag mỹ vĩ kónãn mũ ag mỹ vĩ há han nĩ gé. Ũ tỹ ãjag mỹ féfén mũ ag to Topẽ mré vĩmnĩ gé. \v 29 Ũ ag tỹ ãjag jamẽ ki tãnh kỹ ag mỹ ãjag jamẽ ũ ti ven nĩ gé, ag tỹ ãjag mỹ ki tãnh jé gé. Ũ ag tỹ ãjag capa mãn sór mũ ẽn ag mỹ ãjag camisa nĩm nĩ gé. \v 30 Ũ ag tỹ ãjag mỹ nén ũ to: “inh mỹ nĩm,” he kỹ ag mỹ nĩmnĩ. Ũ ag tỹ ãjag tỹ nén ũ mãn kỹ ag mỹ: “inh mỹ isũ nĩm,” he tũg nĩ. \v 31 Ãjag tỹ ãjag mré ke ũ to: “ti tỹ ẽg mỹ tag han há tóg tĩ vẽ,” he mũ ra ẽg hã tóg ti mỹ han ke mũ,” he tóg. \p \v 32 “Ũ ag tóg ãjag to há nỹtĩ. Ãjag tỹ tag ag hã to há nỹtĩn kỹ tóg tỹ nén ũ tũ tĩ ver. Vẽnh kar ag vỹ ge nỹtĩ gé. Ũ tỹ ãjag to há nỹtĩ ẽn ag to ag tóg há nỹtĩ gé, vẽnh kato, ũ tỹ Topẽ vĩ mranh mũ ag vỹ tag han tĩ. Tag vỹ há nĩ, hã ra tóg tỹ nén ũ tũ nĩ ver. \v 33 Ũ ag tóg ãjag mỹ vĩ há han tĩ. Ãjag tỹ ẽn ag hã mỹ vĩ há han kỹ tóg tỹ nén ũ tũ nĩ ver. Ge ag tóg nỹtĩ gé, Topẽ vĩ mranh tĩ ag. Ãjag tỹ ag mỹ vĩ há han kỹ ag tóg ãjag mỹ vĩ há han mũ gé, vẽnh kato. Há ti nĩ, hã ra tóg tỹ nén ũ tũ nĩ ver. \v 34 Ũ ag vỹ, ãjag tỹ ag mỹ prestar hen kỹ ag tóg ãjag mỹ nĩm mãn mũ, ãjag tũ ti. Ãjag tỹ ag hã mỹ prestar he mãn kỹ tóg tỹ nén ũ tũ nĩ ver. Topẽ vĩ mranh tĩ ag vỹ ge nỹtĩ gé. Ãjag tỹ ag mỹ nĩm mãn kỹ ag tóg ãjag mỹ prestar he mãn mũ sir, ãjag tũ ti. Há ti nĩ, hã ra tóg tỹ nén ũ tũ nĩ ver. \p \v 35 Ag jãvo ũ tỹ ãjag kato vãsãnsãn mũ ag to há nỹtĩmnĩ, ha mẽ. Vẽnh kar mỹ vĩ há han kãn nĩ. Vẽnh kar mỹ prestar he kãn nĩ, ag tỹ ãjag mỹ ãjag tũ nĩm tũ (hã) ra. Kỹ ãjag tóg kanhkã tá venh ke mũ, ãjag tỹ ũri nén han mũ tag ri ke ti. Hã ki ãjag tóg tỹ ũ tỹ kynhmỹ nĩ ẽn krẽ nỹtĩ, ãjag tỹ ti ri ke han kỹ. Ti hã ne vẽnh kar mỹ vĩ há han kãn tĩ ver', ũn jykre kórég kar ag mré hã, ag tỹ ti mỹ: “ẽg mỹ tóg há tĩ,” he tũ (hã) ra, ag tỹ vẽnh hã ki rĩr há han mũ (hã) ra tóg ag mỹ vĩ há han tĩ ver, Topẽ ti. \v 36 Vẽnh kar jagãgtãn kãn nĩ, ẽg jóg ri ke. Ẽg jóg tỹ vẽnh kar jagãgtãn kóm vẽnh kar jagãgtãn nĩ gé,” he tóg, Jesus ti. \s1 Ẽg tỹ kãnhmar ũ to vĩ kónãn ke tũ \r (Mt 7.1-5) \p \v 37 “Kãnhmar ũ to vĩ kónãn tũg nĩ, kỹ Topẽ vỹ ãjag to vĩ kónãn ke tũ nĩ gé. Kãnhmar ũ to: “kórég ti nĩ,” he tũg nĩ, kỹ Topẽ vỹ ãjag to: “kórég ti nĩ,” henh ke tũ nĩ gé. Vẽnh kar mỹ vẽnh pãte fón nĩ, ke tũ nĩ mũ ra Topẽ vỹ ãjag mỹ vẽnh pãte fón ke tũ nĩ gé. \v 38 Ag mỹ nén ũ há kar nĩmnĩ, kỹ Topẽ vỹ ãjag mỹ nén ũ há kar nĩm ke mũ gé sir, hã ra tóg ãjag mỹ ẽn kãfór nĩm ke mũ. Ãjag mỹ nĩm mág han jé tóg ke mũ, Topẽ ti. Nĩm mág pẽ han jé tóg ke mũ, nén ũ há kar tỹ. Hỹ, ge ti nĩ. Ãjag tỹ ag mỹ nén ũ há han kỹ Topẽ vỹ ãjag mỹ nén ũ há han ke mũ gé. Ãjag tỹ ag mỹ nén ũ kórég han kỹ tóg ãjag mỹ hã ri ke han ke mũ gé,” he tóg, Jesus ti. \p \v 39 Kỹ tóg ag mỹ: “ũ tỹ ki kagtĩg ra tỹ ãjag pã'i nỹtĩ sór mũ tag vỹ ge nỹnh mũ, ha mẽ,” he mũ gé. Kỹ tóg: “ũn kyvó tỹ ũn kyvó ũ mỹ: “sỹ ã pére tĩg ke vẽ,” hen kỹ ag tóg ag mũn kỹ kãgnó ki vár kãn ke mũ. Ge ag tóg tĩ, ãjag pã'i ag. Ãjag tỹ ũn ki kagtĩg ag mré mũn kỹ ãjag tóg mũ kónãn kãn ke mũ. \v 40 Aluno pi(jé) ã professor kãfór nĩnh mũ'. Ti tỹ kanhrãn há han kỹ tóg kejẽn ã professor ri ke nĩnh mũ, hã ra ti pi(jé) ti kãfór nĩnh mũ'. \v 41 Jykre kórég mág ãjag tóg nỹtĩ, hã ra ãjag régre jykre pãno sĩ ẽn ãjag mỹ kórég nỹ'. \v 42 Kỹ ãjag hã ne tóg ãjag régre ag mỹ: “sỹ ã mỹ ã jykre kórég kurynh há tóg tĩ,” he tĩ', ãjag tỹ ãjag jykre pãno tãvĩ ẽn kurynh jãvãnh (hã) ra. Ke tũg ra mỹr, ke tũ nĩ mũ ra ãjag tóg jykre régre nỹtĩ. Ãjag jykre kurynh vén nĩ, kar ãjag tóg ãjag régre ag jykre kurynh há han mũ,” he tóg, Jesus ti. \s1 Ka to comparação \r (Mt 7.16-20; 12.33-35) \p \v 43 “Ha vé, ka há pi(jé) kanẽ kórég han tĩ'. Kỹ ka kórég pi(jé) kanẽ há han tĩ gé'. \v 44 Ẽg tỹ ti kanẽ ve kỹ ẽg tóg: “ũn kanẽ ko há ja vẽ,” henh ke mũ, ke tũ nĩn kỹ ẽg tóg: “ũn kanẽ ko vãnh ja vẽ,” henh ke mũ. Sónh to ẽg tóg pẽnva vég tũ nĩgtĩ mỹr', kar ẽg tóg vãnh tỹ jóhó to uva vég tũ nĩgtĩ gé, ha mẽ. \v 45 Ge tóg nỹgtĩ, ẽprã ke ag jykre ti. Ũn jykre há vỹ nén ũ há kar to jykrén tĩ, ti jykre kuryj nĩn kỹ. Kỹ tóg ẽg mỹ tó há han tĩ gé sir. Kỹ ũn jykre kórég vỹ ũ kórég kar to jykrén tĩ, ti jykre pãno nĩn kỹ. Kỹ tóg ẽg mỹ tó kónãn tĩ gé sir. Hỹ, ge ti nỹgtĩ. Ẽg tỹ nén to jykrén tĩ ẽn kãmén ẽg tóg tĩ mỹr,” he tóg, Jesus ti. \s1 Ĩn to comparação \r (Mt 7.24-27) \p \v 46 “Ãjag ne tóg inh mỹ: “Senhor', Senhor',” he tĩ'. Hã ra ãjag tóg isỹ ãjag mỹ nén tó mũ ẽn han vãnh nỹtĩgtĩ. Kỹ tóg vẽnhmỹ nỹ. \v 47 Inh ki ge kỹ ãjag nỹtĩ. Inh vĩ ki kanhró ãjag tóg nỹtĩ. Ãjag tỹ ki króm kỹ ãjag tóg sir tag ri ke nỹtĩnh mũ, ha mẽ. \v 48 Ĩn han mũ ri ke vẽ. Ũ tóg, ti tỹ ĩn han jé tóg kũm tĩ, kã há tá. Kũm kỹ tóg pãró kri ĩn han mũ sir, pãró kri tóg ti nũna gunhgunh mũ sir. Kỹ vãhã goj tóg var mũ, kỹ tóg ĩn kri rũm ke mũ, goj var ti. Hã ra ĩn tóg jẽ nĩ. Ti kókég tũ tóg nĩ, goj var ti. Ti tỹ pãró kri jẽ hã kỹ tóg tar jẽ. Ge ti nĩ, ãjag tỹ inh vĩ ki króm kỹ. \v 49 Ãjag tỹ inh vĩ ki króm tũ nĩn kỹ ãjag tóg sir tag ri ke nỹtĩnh mũ, ha mẽ. Ũ tóg ĩn han mũ gé, hã ra tóg jo kũm tũ nĩ, ti nũna vỹ jãvo krĩgmỹ nỹtĩ. Kỹ vãhã goj var vỹ ĩn kri rũm ke mũ sir, kỹ tóg kutẽ mũ sir, ĩn ti. Kỹ tóg mráj mũ sir, ha mẽ, ti nũna tỹ krĩgmỹ nỹtĩn kỹ. Ge ti nĩ, ũ tỹ inh vĩ jẽmẽ jãvãnh ẽn ti,” he tóg, Jesus ti. \c 7 \s1 Fóg tỹ capitão tỹ Jesus ki rã \r (Mt 8.5-13) \p \v 1 Jesus tỹ ag kar kanhrãn kãn kar tóg cidade tỹ Cafarnaum ra tĩ mũ. \v 2 Tá fóg tỹ capitão tóg nĩ nĩ. Ti camarada tóg kaga nỹ nĩ. Vẽnhmỹ tóg nỹ, kỹ capitão tóg: “ti hỹn ter mũ ha,” he mũ. Hã ra tóg ti mỹ ti fe ri ke nĩ, ti camarada ti, capitão ẽn mỹ. \v 3 Hã kỹ tóg Jesus kãme mẽ kỹ Israel kófa ag jẽgnẽg mũ, Jesus to, ag tỹ ti mỹ: “ti venh kãtĩg,” he jé. Jesus tỹ ti camarada tỹ há' he jé tóg ti mỹ vẽnh vĩ jẽnẽg mũ, fóg tỹ capitão ẽn ti. \v 4 Kỹ ag tóg Jesus tá junjun mũ, Israel kófa ẽn ag. Kỹ ag tóg Jesus mỹ tó mũ. “Ã mỹ ti venh tĩg ke tũ nĩ?” he ag tóg mũ, Jesus mỹ. “Ũn há vẽ. \v 5 Ẽg povo to tóg há tãvĩ nĩ, ti tỹ tỹ fóg (hã) ra. Ẽg mỹ tóg ĩn han ja nĩ, ẽg tỹ krẽm Topẽ vĩ tó jafã ti, ti tỹ tỹ fóg (hã) ra,” he ag tóg mũ, Jesus mỹ, fóg tỹ capitão ẽn to. \p \v 6 Kỹ Jesus tóg: “hej,” he mũ. Kỹ tóg ag mré tĩ mũ. Kỹ tóg ti ĩn kakó ki jun mũ. Kỹ capitão tóg ti mỹ vẽnh vĩ jẽnẽ mãn mũ gé. Ã mré ke ag jẽgnẽg tóg mũ, Jesus to. Kỹ ag tóg ti mỹ: “Senhor',” he mũ. “Ti venh kãrãnh ke tũ ã nẽji nĩ, ti tỹ tỹ fóg nĩn kỹ,” he ag tóg. “Ã mỹn hỹn jagy nỹ, ã tỹ fóg ĩn kãki sãn ken kỹ, Judeu ag tỹ fóg ĩn sãn jãvãnh nỹtĩn kỹ,” he ag tóg. \v 7 “Hã kỹ ti nẽji ã venh kãtĩg tũ nĩ gé, hã ra tóg ã mỹ vẽnh vĩ jẽnẽg mũ. Ã vĩ pir ki ti camarada nẽji há' henh mũ, ã tỹ ã vĩ tỹ ti tỹ há' henh há nĩn kỹ,” he ag tóg. \v 8 “Ha vé, tỹn ji pã'i krẽm ke nĩ gé, kỹ soldado ag nẽji tỹ ti krẽm ke nỹtĩ gé. Hã kỹn ji tóg pã'i jykre ki kanhró nĩ. Ti tỹ soldado ũ mỹ: “kutĩg,” hen kỹn ji tĩ mũ, ti tỹ ti mỹ: “kunĩg,” hen kỹn ji kãtĩ mũ gé. Ti tỹ ã camarada mỹ: “tag han ra,” hen kỹn ji han mũ. Ti vĩ tỹn ji ag jẽgnẽg tĩ. Hã kỹn ji ki kanhró nĩ. Ã vĩ tỹ ã nẽji ti camarada tỹ há' he há nĩ,” he ag tóg mũ, Jesus mỹ, capitão mré ke ag. \p \v 9 Kỹ tóg Jesus mỹ e tĩ, ti vĩ tag ti. Kỹ tóg ã mré mũ tĩ ag mỹ ke mũ, ũn a ag mỹ, ti nón kãmũ ẽn ag mỹ. Kỹ tóg ag mỹ: “Israel ũ pi(jé) ti ri ke nĩ', ti tỹ tỹ fóg (hã) ra',” he mũ. “Ki kanhró tóg nĩ mỹr, kỹ tóg inh ki rã kỹ jẽ. Ge ve ja tũ sóg nĩ. Há' he kỹ ti nĩ ha, ti camarada ti,” he tóg, Jesus ti. \p \v 10 Kỹ ag tóg vỹnvỹn ke mũ, capitão ĩn ra, capitão tỹ ũn jẽgnẽg mũ ag. Hã ra ti camarada ẽn tóg há' he ja nĩ sir, ag tỹ tá junjun mũ ra. \s1 Jesus tỹ ũn ter mũ rĩn mãn \p \v 11 Kãnhmar Jesus tóg tĩ mũ gé sir, ẽn ki. Kỹ tóg cidade tỹ Naim ra tĩ mũ. Ti mré mũ tĩ ag tóg ti mré mũ mũ, ũn e a g ke gé. Ti nón ag tóg mũ mũ. \v 12 Kỹ tóg cidade ẽn fyr ki jun mũ, cidade to ró jãnkã ki. Kỹ ag tóg vẽser va kãmũ nĩ, ha mẽ. Ti mỹnh fi kósin pir vẽ mỹr. TI panh tóg ter ja nĩ. Kỹ ũ tỹ hẽn ri ke fag vỹ fi mré mũ nĩ, cidade tá kãmũn kỹ. ag tỹ ti péjunh mũ vẽ, vẽnh kej tá. \p \v 13 Kỹ Jesus tóg fi vég mũ, kỹ fi tóg ti mỹ jagtar nĩ. Kỹ tóg fi mỹ: “fỹ tũg nĩ,” he mũ. \v 14 Kỹ tóg vẽser venh tĩ mũ, kỹ tóg tá jun kỹ ti mẽg mũ. Kỹ ũ tỹ ti va mũ ẽn ag vỹ krỹg'krỹg' he mũ. Kỹ Jesus tóg vẽser mỹ: “kyrũ',” he mũ. “Nĩ ra, he sóg mũ ã mỹ,” he tóg mũ, vẽser mỹ, Jesus ti. \v 15 Kỹ tóg nĩ mũ (mỹr) sir, ha mẽ, vẽser ẽn ti, kỹ tóg vĩ mũ sir, ũn ter ja ẽn ti. Kỹ Jesus tóg ti mỹnh fi mỹ ti fẽg mũ. \p \v 16 Kỹ tóg vẽnh kar mỹ e tĩ, kỹ ag tóg Topẽ to vĩ há han mũ sir. “Topẽ vĩ tó tĩ kãfór vỹ ẽg ki jun,” he ag tóg mũ, “Topẽ vỹ ẽg ve há han, hã kỹ tóg ti jẽnẽ,” he ag tóg mũ, Jesus to. \v 17 Kỹ ti vẽme tóg vẽnh kar kri rũm ke mũ sir, ga tỹ Judéia kar tá, ga kar ẽn kãmĩ ke gé, Jesus tỹ ũn ter ja ẽn rĩn mãn ja ti. \s1 João Batista tỹ Jesus mỹ vẽnh vĩ jẽnẽ \r (Mt 11.2-19) \p \v 18 Ẽn kã João vỹ se kỹ jẽ nĩ, João Batista ti, ũ tỹ ag kygpég tĩ ti. Kỹ João mré mũ tĩ ag tóg ti mỹ tó kãn mũ sir, Jesus tỹ nén han mũ ti. \v 19 Kỹ tóg ti mỹ e tĩ. Kỹ tóg Jesus to: “Topẽ tỹ ũn jẽnẽg mũ hã mỹ vỹ?” he mũ. Hã kỹ tóg ã mré mũ tĩ régre ag jẽgnẽg mũ, ag tỹ Jesus venh mũ jé, ag tỹ ti ki jẽmẽ jé, ti mỹ: “ã hã mỹ'?” he jé. “Ẽg tỹ ũn jãvãnh mũ mỹ tỹ ã nĩ? Topẽ tỹ ũn jẽnẽg mũ hã mỹ tỹ ã nĩ? Ẽg mỹ ũ jãvãnh mãn ke tũ nĩ ha', ã pãte?” he sór ag tóg mũ, Jesus mỹ. \p \v 20 Kỹ ag tóg Jesus tá junjun mũ. Kỹ ag tóg ti mỹ: “João Batista vỹ ẽg jẽgnẽ, ẽg tỹ ã ki jẽmẽ jé,” he mũ. “Ã hã mỹ'? he tóg. Ẽg tỹ ũn jãvãnh mũ ẽn hã mỹ tỹ ã nĩ'? Ẽg mỹ ũ jãvãnh mãn ke tũ nĩ ha', ã pãte? he tóg, João ti, ã mỹ,” he ag tóg mũ, Jesus mỹ. \p \v 21 Hã ra Jesus tóg ũn kaga ag tỹ há' he mũ, ag tỹ ti mré vĩnh kãmũ kỹ. Vẽnh jagrẽ kórég pan tóg mũ gé, kurã ẽn kã. Ũn kyvó ag tỹ há' he tóg mũ gé, ag kanẽ tỹ. \v 22 Kỹ tóg João mré mũ ti ag mỹ: “Ha João mỹ tag tómnĩ, ha mẽ,” he mũ. “Ãjag tỹ nén vég mũ ta g tómnĩ, ãjag tỹ nén mẽg mũ ti ke gé,” he tóg. “Tag han inh tĩ, ha mẽ: ũn kyvó ag vỹ isugrĩn ẽvãnh há nỹtĩ ha. Ũn kãnhgrĩ ag vỹ mũ há han mũ ha, ũn kónhgrĩ ẽn ag. Ũ tỹ vẽnh kaga kren vãnh han mũ ag krenkren han inh tĩ, ũ tỹ lepra han mũ ag. Ũn kutu ag vỹ ẽmẽ há nỹtĩ ha. Ũn kãgter mũ ag vỹ rĩnrĩr mãn gé. Ũn jagãgtar e ag vỹ Topẽ vĩ sér mẽg mũ ha ke gé, Topẽ tỹ tỹ ẽg pã'i nĩnh ke to. \v 23 Kỹ tóg ti tỹ iso jykrén kónãn tũ nĩn kỹ há' he mũ. Kỹ Topẽ tóg ti ve há han mũ sir. Tag tómnĩ, João mỹ,” he tóg, Jesus ti. \v 24 Kỹ João tỹ ũn jẽgnẽg mũ ag tóg mũ mũ sir, João mỹ tó jé, mỹr, ha mẽ. \p João tỹ ũn jẽgnẽg mũ ẽn ag mũ kar kỹ Jesus tóg ũn e ẽn ag kanhrãn mũ sir, kỹ tóg ag mỹ João kãmén mũ. “Ẽmã tũ ja ra ãjag tóg mũ ja nĩgtĩ, João ve jé,” he tóg. “Kỹ ti jykre hỹn ne ri ke nĩ, ãjag mỹ? Kejẽn kãka tóg goj jagma krã tỹ man man ke tĩ. João jykre mỹ ãjag mỹ tag ri ke tũ nĩ'? Hỹ, ri ke tũ ti nĩ. \v 25 Kỹ ti jykre hỹn ne ri ke nĩ ãjag mỹ? Ti mỹ ãjag mỹ ũn kur sĩnvĩ ag jykre ri ke nĩ'? Vó. Ũn kur sĩnvĩ ag vỹ cidade mág tá nỹtĩ, pã'i mág ĩn krẽm, ũn jẽn mág mũ ag. Ag pi(jé) ẽmã tũg ja mĩ mũ tĩ'. \v 26 Kỹ ti jykre hỹn ne ri ke nĩ ãjag mỹ? Ti jykre mỹ ãjag mỹ Topẽ vĩ tó tĩ ag jykre ri ke nĩ'? Hỹ, ri ke ti nĩ. Topẽ vĩ tó tĩ vẽ mỹr, hã ra tóg Topẽ vĩ tó tĩ ag kãfór kar nĩ, João ti. \v 27 Topẽ vỹ João jẽnẽ, ti tỹ ijo tĩg jé. Hã kỹ tag tóg ti to rán kỹ nĩ, Topẽ vĩ ki, ha mẽ. “Ha vé, ã jo sóg ũ jẽnẽnh mũ, ti tỹ vẽnh kar tỹ há' he jé, ã tĩg ken jo. Ag jyvẽn jé tóg ke mũ, kỹ tóg ẽpry kure ri ke nĩ, ẽmĩn kurynh ri ke,” he tóg, Topẽ vĩ tỹ rán kỹ nĩ ki, João to, ti tỹ ijo tĩg ke tag to,” he tóg, Jesus ti, ag mỹ. \v 28 “Ki hã sóg tó mũ, hã kỹ sóg ke mũ, ha mũ. Ẽprã ke ag kãfór kar ti nĩ, João ti, Topẽ vĩ tón ki. Ũ tỹ ga kri mũ kãfór kar ti nĩ. Hã ra ũ tỹ hẽn ri ke ag tóg Topẽ tỹ tỹ ẽg pã'i nĩ venh ke mũ mỹr. Ag tỹ venh ke mũ (hã) ra ag tóg kãsir nỹtĩ. Kỹ ũn kãsir ẽn ag tỹ ẽgno pẽ ẽn tóg João mág kãfór nĩnh mũ hã ra,” he tóg, Jesus ti, João to. \p \v 29 “Jo João vĩ mẽg mũ e ẽn ag tóg João vĩ mẽ há han ja nĩgtĩ, hã kỹ ag tóg Topẽ vĩ tag ti to: “ki hã ã tóg tó mũ,” he ja nĩgtĩ, João tỹ ag mỹ nén tó ja to. Hã kỹ tóg ag kygpe ja nĩgtĩ, João ti, ũ tỹ governo mỹ imposto tỹ jãnkamy mãg tĩ ag mré hã. \v 30 Hã ra Fariseu ag tóg João vĩ jẽmẽ jãvãnh ja nỹtĩgtĩ, Topẽ vĩ to professor ag ke gé. Hã kỹ ag tóg Topẽ tỹ ag mỹ nén han sór mũ ẽn tỹ ti mỹ nenh ja nĩgtĩ gé. Hã kỹ João tóg ag kygpe ja tũ nĩgtĩ gé,” he tóg, Jesus ti. \p \v 31 “Ũri ke ag vỹ ge nỹtĩ gé, ha mẽ. \v 32 Gĩr ag ri ke ag tóg nỹtĩ. Gĩr ag vỹ jagnẽ mré kanhinnhir mũgtĩ. Kỹ ag tóg ãjag mré ke ag jé prẽr tĩgtĩ, ag mré kanhinnhir jé. Kỹ ag tóg kejẽn jũ tĩ. “Ãjag mỹ ẽg tóg vãkyn, kanhinnhir kỹ, hã ra ãjag ne tóg vẽnh gringrén jãvãnh nỹtĩ',” he ag tóg tĩ, gĩr ag, jagnẽ mỹ. “Ãjag tỹ vẽnh gringrén jãvãnh nỹtĩn kỹ ẽg tóg ón kỹ vẽsỹrénh mũ sir, ẽg kanhinnhir kỹ, hã ra ãjag ne tóg ẽg mré fỹ jãvãnh nỹtĩgtĩ gé',” he ag tóg tĩ gé, ón kỹ jagnẽ to jũ kỹ, gĩr ag. \v 33 Gĩr tag ag ri ke ãjag tóg nỹtĩ, João to, iso ke gé,” he tóg, Jesus ti. “João vỹ vãkre ja nĩgtĩ, jẽn mág tũ, kron tũ. Kỹ ãjag tóg ti to: “jagrẽ kórég tóg nĩ,” he ja nĩgtĩ, ti vãkre to. \v 34 Ti jãvo sóg vãkrég tũ nĩgtĩ. Jẽg sóg nĩgtĩ, kron sóg nĩgtĩ. Kỹ ãjag tóg iso: “ti hã ne jẽn mág tĩ',” he tĩ. “Ti hã ne kronkron tĩ', ti hã ne governo mỹ imposto tỹ jãnkamy mãg tĩ ag to há nĩ', ti hã ne Topẽ vĩ mranh tĩ ag to há nĩ',” he ãjag tóg tĩ iso, ẽprã ke fi kósin to. Kỹ João jykre tóg ãjag mỹ kórég nĩ, ti vãkre to, jãvo inh jykre tóg ãjag mỹ kórég nĩ gé, inh vãkrég tũ to. \v 35 Hã ra ẽg tỹ ũ jykre tugnỹm kỹ ẽg tóg ti jykre há ẽn ki kanhró nỹtĩ sir. Kỹ tóg tỹ Topẽ krẽ nĩ sir, kỹ ẽg tóg ti ki Topẽ jykre ki kanhró nỹtĩ sir, ti jykre há ẽn tugrĩn,” he tóg, Jesus ti. Ti tỹ ag mỹ João kãmén hã vẽ. \s1 Jesus tỹ Simão ĩn krẽm jẽg \p \v 36 Kejẽn Fariseu ũ tóg Jesus mỹ tó mũ, ti tỹ ti mré jẽn jé. Kỹ tóg tĩ mũ, Fariseu ẽn ĩn ra. Tá tóg ti mré jẽg mũ sir. \p \v 37 Ti tỹ mré jẽg nĩ ra ũ fi tóg ti ki jun mũ, cidade tá ke ũ fi. Hã ra fi tóg mén ja e nĩ, Topẽ vĩ mranh kỹ. Jesus tỹ Fariseu ẽn ĩn krẽm jẽ mẽg fi tóg mũ, hã kỹ fi tóg garrafa va kãtĩ mũ. Garrafa kãki tóg ẽg tãg jafã nĩ, nén ger há tỹ. Pó kupri tỹ tóg han kỹ nĩ nĩ, garrafa ẽn, pó tãnãj tỹ. \v 38 Ẽn va kãtĩg kỹ fi tóg ti pẽn to jẽ nĩ sir. Hã ra Jesus tóg cama kri nỹ kỹ jẽg mũ. Ag jykre vẽ, ag tỹ nỹ kỹ jẽn ke mũ ẽn ti. Kỹ fi tóg ti pẽn to jẽ kỹ fỹ mũ. Fi tỹ Topẽ vĩ mranh ja ẽn tugrĩn fi tóg fỹ mũ. Kỹ fi tóg ã kanẽ var tỹ ti pẽn kupég mũ, kỹ fi tóg ã gãnh tỹ ti pẽn kykũg mũ gé. Ti pẽn ki nhun ke fi tóg mũ gé. Kỹ fi tóg ti pẽn tãg mũ sir, garrafa ki jẽ ẽn tỹ. \p \v 39 Kỹ Fariseu ẽn tóg vég mũ, ũ tỹ Jesus mỹ: “inh mré jẽn kãtĩg,” he ja ẽn ti. Kỹ tóg to jykrén mũ, ũn tỹtá fi to, Jesus to ke gé. “Ti tỹ tỹ Topẽ vĩ tó tĩ nĩ ra tóg fi ki kanhró nĩnh mũ vẽ,” he tóg. “Hã ra tóg ki kagtĩg nĩ ve nĩ. Ũn mén ja e fi vẽ mỹr, Topẽ vĩ mranh fi tóg tĩgtĩ mỹr, hã ra tóg fi tỹ ã pẽn mẽ ẽn kamẽg tũ nĩ, Jesus i,” he tóg, to jykrén kỹ, Fariseu ẽn ti. \p \v 40 Hã ra Jesus tóg ki kanhró nĩ. Kỹ tóg ti mỹ: “Simão',” he mũ. “Sỹ ã mré vẽmén ke vẽ,” he tóg. Kỹ tóg ti mỹ: “ha tó,” he mũ sir, Jesus mỹ. \v 41 Kỹ tóg: “kejẽn patrão ũ tóg nĩgtĩ,” he mũ. “Ti camarada régre ag tóg ti mỹ név(e) nỹtĩ. Ũn név(e) ẽn vỹ tỹ 500 (ke) nĩ, kar ũn név(e) vỹ tỹ 50 (ke) nĩ gé. \v 42 Hã ra ag tỹ ne tỹ kajãm ke tóg tũ tĩ, kỹ tóg ag mỹ tỹ tũg' he mũ, ag név(e) tỹ, ag patrão ti. Kỹ ti camarada tỹ hẽ nỹ hỹn ti to há kãfór nĩ?” he tóg, Jesus ti, ti tỹ Simão ki jẽmẽn kỹ. \p \v 43 Kỹ Simão tóg ti mỹ: “ũn név(e) mág ja ẽn hỹn tóg ti to há kãfór nĩ,” he mũ. Kỹ Jesus tóg ti mỹ: “ki hã ã tóg tó mũ,” he mũ. \v 44 Kỹ tóg fi jé vĩrĩn ke mũ sir, ũn tỹtá kórég ẽn fi jé, kỹ tóg Simão mỹ: “ã mỹ fi vég mũ'?” he mũ. “Ã kanẽ var tỹ fi tóg inh pẽn kugpég mũ, kar fi tóg ã gãnh tỹ inh pẽn kykũg mũ gé,” he tóg. “Fi jãvó ã tóg inh mỹ goj ven tũ nĩ, isỹ inh pẽn kugpe jé, sỹ ã ĩn kãra rã kỹ,” he tóg. \v 45 “Inh ki nhun ke ja tũ ã tóg nĩ, ã jãvo fi tóg inh pẽn ki nhun ke mũ, to fi krónh ke tũ nĩ jãvo,” he tóg. \v 46 “Ã pi(jé) inh gãnh tãg ja nĩ', ã jãvo fi tóg inh pẽn tãg,” he tóg. \v 47 “Hã kỹ sóg ã mỹ tó mũ. Topẽ vĩ mranh tỹ hẽn ri ke han fi tóg. Hã ra tóg fi mỹ vẽnh pãte fón kãn mũ sir, Topẽ ti, fi tỹ iso há tãvĩ nĩn kỹ, sỹ tỹ fi fe nĩn kỹ. Ũ mỹ tóg kejẽn vẽnh pãte fón pir han tĩ, Topẽ ti, ũ tỹ patrão ki név(e) sĩ ẽn ri ke mỹ. Kỹ ẽn tóg ti to há sĩ nĩ gé sir, fi tỹ iso há tãvĩ jãvo,” he tóg. \v 48 Kỹ tóg fi mỹ: “ã tỹ Topẽ vĩ mranh ja ẽn tỹ sóg vẽnh pãte fón mũ,” he mũ, Jesus ti. \p \v 49 Kỹ ti mré jẽg mũ ag tóg to jykrén mũ sir, ti vĩ to. Kỹ ag tóg jagnẽ mỹ ke mũ. “Ti hã mỹ ẽg tỹ Topẽ vĩ mranh kỹ vẽnh pãte fón ke mũ vỹ?” he ag tóg mũ. “Topẽ hã ne vẽnh pãte fón há nĩ', hã kỹ tóg ẽg mỹ vẽnhmỹ tĩ,” he ag tóg. \v 50 Hã ra Jesus tóg fi mỹ ke mãn mũ. “Ã tỹ inh ki rã kỹ sóg ã kren han mũ,” he tóg. “Ha jatun mỹ tĩg,” he tóg, Jesus ti, ũn tỹtá kórég ja ẽn fi mỹ. \c 8 \s1 Ũn tỹtá fag tỹ Jesus ki rĩr \p \v 1 Tag pãte Jesus vỹ cidade kar mĩ tĩg kãn mũ, ẽmã kãsir mĩ ke gé. Topẽ vĩ tó tóg tĩ mũ. Ag mỹ tóg: “Topẽ tỹ tỹ ãjag pã'i nĩ sór vẽ,” he mũ. Kỹ ũ tỹ 12 (ke) ag tóg ti mré mũ mũ. \v 2 Kỹ ũn tỹtá fag tóg ti mré mũ mũ gé sir. Jesus tóg fag tỹ há' he ja nĩ. Ũ fag tóg kaga ja nỹtĩgtĩ, kỹ ũ fag tóg jagrẽ kórég ja nỹtĩgtĩ gé. Hã ra Jesus tóg fag tỹ hághá' he kãn ja nĩ. Ũ fi vỹ tỹ Maria fi nĩ, Madalena he mũ tag fi. Jesus vỹ fi jagrẽ kórég pan ja nĩ, ũ tỹ 7 (ke) vẽ, ha mẽ, fi jagrẽ kórég ag. \v 3 Kar ũ fi vỹ tỹ Joana fi nĩ gé, Cuza prũ fi vẽ, pã'i mág tỹ Herodes tũ vég nĩ ẽn prũ fi vẽ. Kar ũ fi vỹ tỹ Suzana fi nĩ gé. Kar ũ fag vỹ ti mré mũ mũ gé, ti mỹ vẽjẽn han jé. Ãjag tũ tỹ fag tóg ti mỹ vẽjẽn han tĩ, kar ti mré mũ tĩ ag mré hã. \s1 Nén fy to comparação \r (Mt 13.1-9; Mc 4.1-9) \p \v 4 Kejẽn ũn e ag vỹ vẽnh mãn mũ sir, ẽmã tỹ hẽn ri ke tá kãmũ kỹ. Jesus to ag tóg vẽnh mãn mũ. Kỹ tóg ag kanhrãnrãn kỹ ag mỹ: “ũ tỹ Topẽ vĩ tó tĩ vỹ ge nỹnh mũ, ha mẽ,” he mũ. \v 5 “Kejẽn ũ tóg trigo fy vãvãm tĩ mũ. Ti tỹ vãvãm kỹ ti fy ũ tóg ẽpry kri, ẽmĩn kri vár mũ, kỹ ag tóg ti sãn mũ, kỹ sẽsĩ ag vỹ ko mũ gé sir, jẽsĩ tóg tỹ tũg' ke mũ sir. \v 6 Ti fy ũ tóg pãró kri vár mũ. Kỹ tóg mur mũ vẽ, hã ra tóg tóg mũ sir. Ga tỹ sĩ nĩn kỹ tóg goj ve ja tũ nĩ, hã kỹ tóg tóg mũ sir. \v 7 Ti fy ũ tóg sónh kãki vár mũ. Kỹ sónh tóg ti mré mur mũ, ti kri tóg rũm ke mũ sir. Kỹ tóg ter mũ sir, sónh kãki. \v 8 Ti fy ũ tóg ga há kri vár mũ. Kỹ tóg mur há han mũ, kanẽ há ke gé. Kanẽ tỹ 100 (ke) han tóg mũ sir, ga há kri,” he tóg, Jesus ti. Kỹ tóg tag tó kar kỹ prẽr mũ. “!..Ũ nĩgrẽg nỹtĩ ag tỹ ki ẽmẽn jé..!” he tóg, prẽr kỹ, Jesus ti. \s1 Jesus tỹ nén fy to comparação kãmén \r (Mt 13.10-23; Mc 4.10-20) \p \v 9 Kỹ ti mré mũ tĩ ag tóg ti ki jẽmẽg mũ. “Ne to ke nẽ, trigo fy kãme tag ti?” he ag tóg mũ, Jesus mỹ. \v 10 Kỹ tóg ag mỹ: “ãjag hã mỹ sóg Topẽ tỹ tỹ ẽg pã'i nĩ ẽn kãmén há han ke mũ, ijo tó ja tũ ẽn ti,” he mũ. “Hã ra sóg ũ ag mỹ comparação tãvĩ han mũ. Ag mỹ sóg tó há han ke tũ nĩ, ũ tỹ ón kỹ mẽg mũ ag mỹ, kỹ ag tóg ãjag tỹ vég mũ ra ki kagtĩg nỹtĩ, ãjag tỹ mẽg mũ ra ag tóg to jykrén tũ nỹtĩ, kỹ tóg ag tỹ to jykrén ke tũ tĩ,” he tóg. \p \v 11 Kỹ tóg ag mỹ kãmén mũ. “Nén fy kãme vỹ ge nỹnh mũ, ha mẽ,” he tóg. “Topẽ vĩ vỹ trigo fy ri ke nĩ. \v 12 Ũ ag tóg Topẽ vĩ jẽmẽg tĩ. Jẽmẽ kar kỹ Japo tóg ag mỹ tỹ tũg' he tĩ, Topẽ vĩ tỹ. Kỹ ag tóg sir ti ki ge tũ nĩgtĩ, krenkren ke tũ ag nĩgtĩ sir. Kỹ tóg ẽpry ẽn, ẽmĩn kri vár mũ ẽn ri ke nĩ, ẽn ti. \v 13 Kar ũ ag tóg pãró kri vár mũ ẽn ri ke nỹtĩ gé. Mẽg ag tóg tĩ vẽ, Topẽ vĩ ti. Kỹ ag tóg: “hej,” he mũ. Ag mỹ tóg sér tĩ sir. Hã ra ag tóg tỹ nén kré jãre tũ ri ke nỹtĩ mỹr, ha mẽ. Mũ sĩ han ag tóg mũ, Topẽ mré. Nén ũ jagy kutẽ kỹ ag tóg Topẽ tovãnh mũ sir, ag tỹ Topẽ vĩ mranh sór kỹ. \v 14 Kar ti tỹ sónh kãki vár mũ vỹ ge nỹtĩgtĩ gé. Topẽ vĩ mẽg ag tóg tĩ gé. Hã ra ag tóg mũ mũ sir, ãjag rãnhrãj nón. Ón kỹ ag tóg rico nỹtĩ sór mũ, ãjag rãnhrãj to. Hã to ag tóg krĩ kufy nỹtĩ. Nén kar to én ag tóg tĩ, kỹ tag hã ne ag mỹ há tĩ'. Hã kỹ ag tóg Topẽ vĩ to jykrén mãn tũ nĩgtĩ sir. Hã kỹ ag tóg kanẽ há han tũ nĩ gé sir. \v 15 Kar ga há kri vár mũ vỹ ge nĩ gé. Jẽmẽg ag tóg tĩ gé, Topẽ vĩ ti. Kỹ ag tóg ãjag fe tỹ ti ki rãg mũ sir, ag tỹ ti vĩ ki króm jé. Kỹ ag tóg kanẽ há han mũ sir. Komẽr hã ag tóg kanẽ há han', han', he mũ, ag tỹ nén ũ jagy vég mũ ra,” he tóg. Ti tỹ ag mỹ ẽg tỹ Topẽ tovãnh ke tũ kãmén hã vẽ, Jesus ti. \s1 Lampião to comparação \r (Mc 4.21-25) \p \v 16 Kỹ tóg ag mỹ: ẽg tỹ lampião grug kỹ ẽg pi(jé) kẽj krẽm fẽg tĩ',” he mũ. “Ẽg pi(jé) cama krẽm fẽg tĩ gé', néj gru ti. Ti fẽg jafã kri ẽg tóg ti fẽg tĩ. Kỹ vẽnh kar tóg vég mũ sir, ag tỹ ẽg ĩn kãra kãgen kỹ. \v 17 Ge ti nỹ, sỹ ãjag mỹ nén tó mũ kar ti. Ver ãjag tóg to jykrén tũ nĩgtĩ. Ãjag tỹ vãhã to jykrén kãn ke vẽ. Ver ãjag tóg ki kagtĩg nỹtĩ. Ãjag tỹ vãhã ki kanhrãn kãn ke vẽ,” he tóg. \v 18 “Hã kỹ jẽmẽ há han nĩ. Ũ tỹ to jykrén há han kỹ tóg ũ to jykrén mãn', ũ to jykrén mãn', henh ke mũ. Ũ tỹ inh vĩ to jykrén há han tũ nĩn kỹ tóg ti mỹ tũg' he kãn mũ, ti tỹ nén ũ to jykrén mũ kar ẽn mré hã,” he tóg. Ti tỹ ag mỹ ẽg tỹ ti vĩ to jykrén há han ke kãmén hã vẽ, Jesus ti. \s1 Jesus mré ke pẽ fag \r (Mt 12.46-50; Mc 3.31-35) \p \v 19 Kejẽn Jesus mỹnh fi vỹ ti venh kãtĩ mũ, ti jãvy ag mré. Hã ra fag tóg ti ki junjun tũ nĩ. Ti pénĩn tóg fór tãvĩ tĩ, hã kỹ ag tóg ti ki junjun tũ nĩ, ti mỹnh fi mré hã. \v 20 Kỹ ũ tóg ti mỹ: “ã mỹnh fi vỹ re tá jẽ, ã jãvy ag mré,” he mũ. “Fag tỹ ã venh kãmũ vẽ,” he tóg, Jesus mỹ. \v 21 Hã ra Jesus tóg ti mỹ: “mẽ',” he mũ. “Hã ra ũ tỹ Topẽ vĩ jẽmẽg mũ fag vỹ inh mỹnh pẽ ri ke nỹtĩ, inh jãvy pẽ ri ke ke gé, ũ tỹ Topẽ vĩ ki króm mũ ag,” he tóg, Jesus ti. \s1 Jesus tỹ kóho tỹ tũg' he \r (Mt 8.23-27; Mc 4.35-41) \p \v 22 Kejẽn tóg canoa kãra rã mũ, ti mré mũ tĩ ag mré. Kỹ tóg ag mỹ: “mũ nỹ, goj nig kafã ũ ra,” he mũ. Kỹ ag tóg mũ mũ, canoa kãmĩ. \v 23 Ag mũn ki Jesus tóg nũr mũ sir. Kỹ vãhã kóho jũ tóg kraug he mũ sir. Króg ke tóg mũ sir, kóho ti. Kỹ goj tóg canoa kãki krém ke mũ. Ti fãn sór tóg mũ sir. Kỹ tóg ag mỹ ag kãgter ha mẽ tĩ. \v 24 Kỹ ag tóg ti rĩn mũ mũ. Ti mỹ ag tóg: “Senhor', Senhor',” he mũ. “Ẽg mỹ ẽg kãgter ha mẽ tóg tĩ,” he ag tóg ti mỹ. Kỹ tóg rĩr mũ sir. Kỹ tóg kóho mỹ vĩ mũ, goj mỹ ke gé, goj vóg nén ẽn mỹ. Kỹ tóg krỹg' he mũ sir, kóho ti. Katy' he tóg mũ sir. \v 25 Kỹ tóg ag mỹ ke mũ. “Ajag tỹ ne jé inh ki ge há han tũ nĩ nẽ?” he tóg. Kỹ ag tóg kanẽ jur nỹtĩ nĩ. Ag mỹ tóg e tĩ, kỹ ag tóg jagnẽ mỹ: “ti jykre tóg ẽg mỹ e tĩ,” he mũ. “Kóho mỹ tóg vĩ mũ, Kỹ tóg ki hã ke mũ, kóho ti, goj ti ke gé,” he ag tóg mũ, jagnẽ mỹ. \s1 Jesus tỹ ũn jagrẽ kórég tỹ há' he \r (Mt 8.28-34; Mc 5.1-20) \p \v 26 Kóho tỹ tũg' hen kỹ ag tóg Gerasa ag jamã tá junjun mũ sir. Goj nig kafã ũ tá tóg nĩ, ga tỹ Galiléia to hã. \v 27 Kỹ tóg canoa kãki kãkutẽ mũ, Jesus ti. Kỹ ũ tóg ti kato tẽ mũ, cidade tá ke ũ, hã ra tóg jagrẽ kórég tỹ hẽn ri ke nĩ. Si há tóg tĩ ha, ti jagrẽ e nĩ ti. Kỹ tóg kur tũ nĩ. Kato r tóg nĩ. Ĩn tũ ti nĩ gé. Vẽnh kej tá tóg jẽgtĩ, pãró tỹ vẽnh kej tá. \v 28 Ẽn tóg Jesus kato tẽ mũ. Kỹ tóg ti krẽm mũg ke mũ. Prẽr kỹ tóg: “!..ã isỹ hẽ ri kenh mũ, Jesus'..!” he mũ. “!..Kynhmỹ Topẽ kósin'..!” he tóg. “!..Ã mỹ sóg to vĩnh mũ, ã tỹ inh vóg kónãn tũ nĩ jé..!” he tóg, prẽr kỹ, ũn jagrẽ kórég ẽn ti. \v 29 Hã ra Jesus tóg Nén-Kórég mỹ: “ti ki pa jẽg,” he ja nĩ, hã kỹ tóg prẽr mũ. Ti ki vĩrĩn ke', ti ki vĩrĩn ke' tỹ hẽn ri ke han ja ag tóg nĩgtĩ, Nén-Kórég ag. Kỹ ti mré ke ag tóg ti se ja nĩgtĩ gé, ti mrĩnh kỹ, ferro tỹ, ti nĩgé, ti pẽn ke gé. Hã ra tóg ã se ja kykym kãn ja nĩgtĩ. Kỹ Nén-Kórég ag tóg ẽmã tũg ja ra ti tĩn ja nĩgtĩ. Hã kỹ tóg vẽnh kej mĩ tĩgtĩ, ũn jagrẽ kórég ẽn ti. \p \v 30 Kỹ Jesus tóg ti mỹ: “ã jiji hẽ ri ke tĩ?” he mũ. Kỹ tóg: “Mil,” he mũ. Nén-Kórég tỹ hẽn ri ke ag tỹ tóg jagrẽ nĩ, hã kỹ tóg: “Mil,” he mũ. \p \v 31 Kỹ ag tóg Jesus mỹ to vĩ mũ, Nén-Kórég ag, ti tỹ nũgme ra ag jẽgnẽg tũ nĩ jé, inferno ra. \v 32 Hã ra porco tỹ hẽn ri ke tóg tá jẽg nỹtĩ nĩ, pãnónh tá. Kỹ Nén-Kórég ag tóg Jesus mỹ to vĩ e han, ti tỹ ag mỹ: “ha porco ki ge jẽg, ge kỹ,” he jé. Kỹ tóg ag mỹ ke mũ. \v 33 Kỹ ag tóg ẽn ki kãpa mũ sir, Nén-Kórég ag. Porco ag ki ag tóg ge mũ sir. Kỹ porco ag tóg mer ki re mũ, rán ki, goj nig ra. Goj ki ag tóg vár mũ sir. Nãgnãr kỹ ag tóg tũ' he kãn mũ sir. \p \v 34 Kỹ ũ tỹ porco ki rĩr tĩ ag tóg vég mũ. Kỹ ag tóg pétẽ mũ, cidade ra. Tá ag tóg kãmén mũ, ẽmã kãsir mĩ hã ke gé. \v 35 Kỹ tá ke ag tóg ra mũ kãn mũ, ag vĩ mẽg mũ ag. Ag tỹ nén ẽn ve sór vẽ. Ra mũ kỹ ag tóg Jesus tá junjun mũ. Kỹ ag tóg ti vég mũ sir, ũn jagrẽ kórég ja ti. Nĩ tóg mũ ha, Jesus rã hã. Kur tóg nĩ ha, krĩ há tóg nĩ ha. Kỹ ag fe tóg jũrũn ke mũ sir. \v 36 Ũ tỹ Jesus tỹ ti tỹ há' he mũ vég mũ ẽn ag tóg kãmén kãn mũ sir, ũ tỹ ũri ti venh kãmũ mũ ẽn ag mỹ. Ũn jagrẽ kórég tó ag tóg mũ, ag mỹ, Jesus tỹ ti han ja ti, porco kãgter ja ti ke gé. \v 37 Kỹ tá ke ag tóg ti mỹ to vĩ mũ, Jesus mỹ, ti tỹ tá kãkutẽ jé. Gerasa tá ke kar ag tóg kanẽ jur nỹtĩ, hã kỹ ag tóg ti mỹ: “ã tĩg kỹ tóg ẽg mỹ há tĩnh mũ,” he mũ. Kỹ tóg canoa kãra rã kỹ tĩg sór mũ, ti mré mũ tĩ ag mré. \v 38 Kỹ ũn jagrẽ kórég ja tóg ti mỹ to vĩ e han mũ, “nhỹ ã mré tĩg mũ,” hen kỹ, Jesus mỹ. Hã ra Jesus tóg ti pẽre tĩg jãvãnh nĩ. \v 39 “Ã jamã ra vỹn ké,” he tóg ti mỹ. “Tá ag mỹ kãmén nĩ, Topẽ tỹ ã tỹ há' he ja tag ti,” he tóg, Jesus ti. Kỹ tóg tĩ mũ sir, ũn jagrẽ kórég ja ti. Cidade kar mĩ tóg tĩ mũ. Ag mỹ tóg kãmén mũ sir, Jesus tỹ ti tỹ há' he ja ẽn ti. \s1 Jesus tỹ Jairo kósin fi rĩn mãn \r (Mt 9.18-26; Mc 5.21-43) \p \v 40 Kỹ Jesus tóg vỹn ke mũ, nig kafã ũ ra. Kỹ tóg vẽnh e ẽn mỹ sér tĩ, ag tỹ ti ven kỹ. Ti jãvãnh ja ag tóg nĩ, hã kỹ tóg ag mỹ sér tĩ, ag tỹ ti ven kỹ. \v 41 Kỹ vãhã ũ tóg ti ki jun mũ, Jesus ki. Israel ag vẽnh kanhrãn jafã to pã'i vẽ, ti jyjyn hã vỹ: Jairo, he mũ. Ẽn tóg Jesus krẽm mũg ke mũ, ã jakrĩ tỹ tóg jẽ mũ, kỹ tóg ti mỹ vĩ mũ, ti tỹ ti ĩn ra tĩg jé, Jesus ti. \v 42 Ti kósin pir fi vỹ kaga tãvĩ nỹ, kỹ fi kaga tãvĩ ẽn vỹ fi tén sór mũ. Kri prỹg tỹ 12 (ke) fi nĩ, Jairo kósin pir ẽn fi. Kỹ tóg ti mré tĩ mũ, Jesus ti. \p Ti tĩg kỹ ũn e ag tóg ti nón mũ mũ. \v 43 Kỹ ag kã ũ fi tóg ag pétẽm mũ. Kyvénh krỹg tũ han kỹ fi tóg nĩ, prỹg tỹ 12 (ke) ki. Hã ra ag tóg fi kaga tỹ hẽ ri ke ja tũ nĩ, ag tỹ fi kygtãg mũ ra, médico ag. \v 44 Ẽn fi tóg ti nón ti kur mráj vóg mũ. Kỹ vẽsỹmér fi kyvénh tóg tũ' he mũ. \v 45 Kỹ Jesus tóg: “ũ nỹ inh kur vóg?” he mũ. Hã ra vẽnh kar tóg: “inh hã tũ vẽ, inh hã tũ vẽ,” he mũ. Kỹ Pedro tóg ti mỹ vĩ mũ, Jesus mré mũ tĩ ag kar ke gé. Ti mỹ ag tóg: “ã kur mẽ kãn ẽg tóg, hã ra ã tóg: “ũ nỹ inh kur vóg?” he mũ,” he tóg, Pedro ti, Jesus mỹ. \v 46 Hã ra Jesus tóg: “vó,” he mũ. “Ũ tóg inh kur vóg,” he tóg. “Inh kuprĩg tóg inh ki kãtére, hã kỹ sóg ki kanhrãn mũ,” he tóg. \v 47 Kỹ ũn tỹtá ẽn fi tóg to jykrén mũ sir. “Ti hỹn tóg inh vé,” he fi tóg. Hã kỹ fi tóg jũrũn ke kỹ kãtĩ mũ. Jesus krẽm fi tóg mũg ke mũ. Kỹ fi tóg ti mỹ tó kãn mũ, vẽnh kar rĩnve. Ti mỹ fi tóg ã kaga ja ẽn kãmén kãn mũ, fi tỹ ti kur vóg ja ẽn ti ke gé, fi tỹ há' he ja ti ke gé. “Isỹ ã kur vóg kỹ sóg vẽsỹmér há' hé,” he fi tóg, Jesus mỹ. \v 48 Kỹ tóg fi mỹ vĩ há han mũ, Jesus ti. “Inh kósin',” he tóg. “Ã tỹ inh ki rã kỹ ã tóg há' hé. Ha tĩg, jatun mỹ. Há ã tóg nĩ ha,” he tóg fi mỹ, fi han kar kỹ, Jesus ti. \p \v 49 Ti tỹ ver fi mré vẽmén jẽ ra ũ tóg jun mũ, pã'i tỹ Jairo ẽn ĩn tá. “Ã kósin fi hur ter,” he tóg, pã'i mỹ. “Tũg ja fi tóg nĩ ha,” he tóg, Jairon mỹ. “Hã kỹ ti mỹ: kunĩg, he mãn tũg nĩ, ti kutãn mãn tũg nĩ,” he tóg. \p \v 50 Hã ra Jesus tóg mẽg mũ, kỹ tóg ti mỹ: “mũmẽg tũg nĩ,” he mũ. “Inh vĩ hã kri fimnĩ, kỹ ã kósin fi tóg há' henh mũ,” he tóg. \v 51 Kỹ ag tóg mũ kỹ ti ĩn tá junjun mũ sir, Jairo ĩn tá. Kỹ Jesus tóg ag tỹ ĩn kãra ge kamẽg mũ. “Pedro vỹ ĩn ra rãnh mũ, inh mré, João ke gé, João kãke tỹ Tiago ke gé, gĩr fi panh ke gé, fi mỹnh fi ke gé,” he tóg, Jesus ti. \v 52 Hã ra ũn e fag vỹ tá nỹtĩ nĩ gé, kygfỹ fag nỹtĩ nĩ, vẽsỹrénh kỹ, Kỹ Jesus tóg fag mỹ: “kygfỹ tũg ra,” he mũ. “Fi pi(jé) ter mũ'. Fi nũr vẽ,” he tóg. \v 53 Hã ra fag tóg ti nyg mũ. Fi ter ki kanhró fag tóg nỹtĩ, hã kỹ fag tóg ti nyg mũ. Hã ra Jesus tóg fag mỹ: “ha mũjẽg,” he mũ. \p \v 54 Fag mũn kar kỹ Jesus tóg fi nĩgé kãgmĩg mũ, kỹ tóg prẽr mũ sir. “!..Nĩ ra, já..!” he tóg, jamã hár(a). \v 55 Kỹ fi kuprĩg tóg fi to vỹn ke mũ. Nĩ fi tóg mũ sir, mỹr, ha mẽ, ũn ter mũ ẽn fi. Kỹ Jesus tóg fag mỹ tó mũ, fag tỹ fi mỹ vẽjẽn ven jé. \v 56 Kỹ tóg fi han mũ fag mỹ e tãvĩ tĩ sir. Hã ra Jesus tóg fag mỹ tó mũ, fag tỹ ũ mỹ tó tũg jé, fi rĩr mãn ja tag ti. Hã ra tóg fi ter mũ ra fi rĩn, Jesus ti. \c 9 \s1 Jesus tỹ ã mré mũ tĩ ag jẽgnẽ \r (Mt 10.5-15; Mc 6.7-13) \p \v 1 Kỹ Jesus tóg ũ tỹ 12 (ke) ag jé prẽr mũ, ti tỹ ũn vin mũ ẽn ag, ag vẽnh mãn jé. Ag vẽnh mãn kỹ tóg ag tar han mũ sir, ag tỹ vẽnh jagrẽ kórég pan jé, ag tỹ ũn kagyga ag tỹ há' he jé gé. \v 2 Kỹ tóg ag jẽgnẽg mũ sir, ag tỹ Topẽ tỹ tỹ ẽg pã'i nĩ ẽn kãmén jé, vẽnh kar mỹ, ag tỹ ũn kagyga ag tỹ há' he kãn jé gé. \v 3 Hã kỹ tóg ag mỹ ke mũ sir. “Ãjag mũn kỹ nén ũ ma mũ tũg nĩ, vãtó va mũ tũg nĩ, sacon ke gé, bolsa ẽn, pão ke gé, jãnkamy ke gé. Kur régre rĩnh tũg nĩ gé,” he tóg. \v 4 “Ãjag tỹ ĩn ra ge mũ hã ki nũgnũr' hemnĩ, hã ki ãjag tỹ kurã ki kãpanh ke tá krỹg nĩ,” he tóg. \v 5 “Ag tỹ ãjag mỹ: “kãge jẽg ra,” he jãvãnh nĩn kỹ tá kãpamnĩ. Tá kãpa kỹ ãjag pẽn hã kykũnhkũnh nĩ, ag tỹ to ki kanhró nỹtĩ jé sir, Topẽ tỹ ag tovãnh ken ki,” he tóg, Jesus ti. \p \v 6 Ti tỹ ag jẽgnẽn kỹ ag tóg mũ sir, ũ tỹ 12 (ke) ag. Ẽmã kar mĩ ag tóg mũ sir. Topẽ kãmén ag tóg mũ mũ sir. Ũn kagyga ag tỹ há' he kãn ag tóg mũ gé sir, fag ke gé. \s1 Jesus kãme tỹ pã'i tỹ Herodes mỹ e \r (Mt 14.1-12; Mc 6.14-29) \p \v 7 Kỹ pã'i mág tỹ governador tỹ Herodes vỹ mẽg mũ sir, Jesus tỹ nén han mũ ti. Kỹ tóg ti mỹ e tĩ. Kỹ ti tỹ ne to jykrén ke tóg tũ tĩ. Hã ra ũ ag tóg Jesus to: “João Batista vẽ,” he tĩ. “João hỹn tóg ã ter kỹ rĩr mãn,” he ag tóg tĩ, Jesus to. \v 8 Jo ũ ag tóg ti to: “Elias vẽ,” he tĩ gé. “Ti hỹn vẽnh ven mãn, vãsỹ Topẽ vĩ tó tĩ ẽn, Elias ti,” he ag tóg tĩ gé, Jesus to. Kỹ ũ ag tóg ti to: “vãsỹ Topẽ vĩ tó tĩ ũ hỹn rĩr mãn,” he tĩ gé. \v 9 Hã jẽmẽ tóg, Herodes ti, kỹ tóg to jykrén kỹ: “João mỹ vó?” he mũ, Jesus to. “Hã ra sóg João krĩ kym, kỹ tóg tũ' he mũ. Kỹ ũ nẽ, hỹn'?” he tóg. “Nén han vãnh tỹ hẽn ri ke hyn han tóg huri. Ũ nẽ, hỹn'?” he tóg. Herodes ti. Kỹ tóg kejẽn ti ve sór mũ, ti tỹ ti mỹ e tĩn kỹ, hã ra Jesus vỹ ti venh tĩ tũ nĩ. \s1 Jesus tỹ ũ tỹ 5 mil (ke) ag jẽn \r (Mt 14.13-21; Mc 6.30-44; Jo 6.1-14) \p \v 10 Kejẽn Jesus tỹ ũn vin mŨ ag vỹ Jesus to vỹnvỹn ke mũ, ti tỹ ag jẽgnẽ ja ẽn tá. Ti mỹ ag tóg kãmén mũ sir, ag tỹ nén han ja ẽn kar ti. Kỹ tóg ag mré vẽnh péju kỹ tĩ mũ, ẽmã tỹ Betsaida ra, vyr mỹ ag mré vẽmén jé. \v 11 Hã ra ũn e ẽn ag tóg mẽg mũ, Jesus tĩg ti, kỹ ag tóg ti nón mũ mũ. Ag tỹ ti pétẽm kỹ tóg ag mỹ vĩ há han mũ, Jesus ti. Ag mỹ tóg kãmén mũ, Topẽ tỹ tỹ ẽg pã'i nĩ sór ti. Ag kãmĩ ũn kagyga tỹ há' he tóg mũ gé, fag mré hã. \p \v 12 Ti tỹ ag mỹ tó jẽ ki tóg rãké nỹ sir, kỹ ũ tỹ 12 (ke) ag tóg Jesus to kãmũ mũ. Ti mỹ ag tóg: “ã tỹ ag jẽgnẽnh há tóg tĩ,” he mũ, “ag tỹ ẽmã kar mĩ mũ jé, pão comprar he jé, tá nũgnũr jé ke gé. Tag ki tóg ẽmã tũ nĩ,” he ag tóg, Jesus mỹ. \v 13 Hã ra Jesus tóg ag mỹ: “vó,” he mũ. “Ha inhhã ag jẽn,” he tóg. Kỹ ag tóg ti mỹ: “hã ra vẽjẽn tóg ẽg mỹ tũ tĩ,” he mũ. “Pão tỹ 5 (ke) hã vỹ ki nỹtĩ, pirã régre mré ke gé. Ẽg mỹ ag jo comprar henh mũ vỹ, vẽjẽn ti?” he ag tóg, Jesus mỹ. \v 14 Ũ tỹ mil tỹ 5 (ke) ag vẽ, ag tãvĩ, fag mré tó tũ ra. Hã ra fag tóg tá e nỹtĩ gé, gĩr mré ke gé. \p Ag tỹ ti mỹ ke kỹ Jesus tóg ã mré mũ tĩ ag mỹ: “ag mỹ tugtó, ag nĩgnĩ jé,” he mũ, “ag tỹ vẽnh nĩkrén jé, ũ tỹ 50 (ke) pãte ũ tỹ 50 (ke) ũ pãte nĩgnĩ jé,” he tóg, Jesus ti, ã mré mũ tĩ ag mỹ. \v 15 Kỹ ag tóg ke mũ sir. Kỹ vẽnh kar tóg nĩgnĩ mũ sir. \v 16 Kỹ tóg pão tỹ 5 (ke) in gég mũ, pirã régre ẽn mré. Kỹ tóg kanhkã ki ẽvãnh mũ, kỹ tóg Topẽ mré vĩ mũ sir. Kỹ tóg pão vẽnh kãpópãm mũ sir. Kỹ tóg ã mré mũ tĩ ag mỹ vin mũ, ag tỹ ũn e ẽn mỹ vẽnh kãpópãm jé, pirã ẽn mré hã. \v 17 Kỹ vẽnh kar tóg ko kãn kỹ funfór mũ sir. Kỹ ag tóg ti ke ẽn gég mũ. Kẽj tỹ 12 (ke) fãn tóg, vẽjẽn mru ẽn ti. Hã kỹ Jesus tóg pão tỹ 5 (ke) tỹ ũn e ag fónfãn ja nĩgtĩ. \s1 Pedro tỹ Jesus tó \r (Mt 16.13-19; Mc 8.27-29) \p \v 18 Kejẽn Jesus tóg Topẽ mré vĩ mũ, ã pin kỹ. Hã ra ti mré mũ tĩ ag tóg ti mré nỹtĩ nĩ. Kỹ tóg ag mỹ ke mũ. “Ag iso hẽ ri ke tĩ?” he tóg ag mỹ, Jesus ti. \v 19 Kỹ ag tóg ti mỹ: “ũ ag vỹ: João Batista vẽ, he tĩ, jãvo ũ ag vỹ: Elias vẽ, he tĩ gé, jãvo ũ ag vỹ: vãsỹ Topẽ vĩ tó tĩ ũ vỹ rĩr mãn, he tĩ gé, ã to,” he ag tóg, Jesus mỹ. \v 20 Kỹ tóg ag mỹ: “ag jãvo ãjag hẽ ri ke tĩ, iso?” he mũ. Kỹ Pedro vỸ ti mỹ kãmén mũ. “Tỹ ã Cristo nĩ, Topẽ tỹ ẽg mỹ ũn jẽnẽg mũ ẽn vỹ tỹ ã nĩ,” he tóg, Pedro ti, Jesus mỹ. \v 21 Kỹ tóg ti mỹ vĩ tar han mũ, Jesus ti, ag tỹ ũ mỹ tó tũ nĩ jé ver, ti tỹ tỹ Cristo nĩ ẽn. \s1 Jesus tỹ ã jagtar ke tó vén \r (Mt 16.20-28; Mc 8.30–9.1) \p \v 22 Kỹ tóg ag mỹ kãmén mũ. “Tỹ sóg ẽprã ke fi kósin ẽn nĩ,” he tóg. “Ijagtar jagy han ke vẽ,” he tóg. “Kófa ag tỹ iso: kórég ti nĩ, henh ke vẽ, Topẽ tũ ki rĩr tĩ to pã'i ag ke gé, Topẽ vĩ to professor ag ke gé. Ag tỹ isén ke vẽ. Kurã tãgtũ tũg mũ ra sóg rĩr mãn mũ hã ra,” he tóg, Jesus ti. \p \v 23 Kỹ Jesus tóg vẽnh kar mỹ tó mũ. “Ãjag tỹ inh mré kãmũ kỹ tóg há tĩnh mũ,” he tóg. “Kỹ ãjag jykre tovãnh nĩ, ãjag tỹ isũ tãvĩ han jé. Ha vé, ag tỹ inh cruz tỹ inh kri fi kỹ sóg tĩg ke mũ, ag tỹ to isa kỹ isén jé, ha vemnĩ. Vẽnh nenh ke tũ sóg nĩ. Isỹ tag han ri ke han nĩ, kurã kar ki, ãjag tỹ inh mré mũ sór nỹtĩn kỹ,” he tóg. \v 24 “Ãjag tỹ ãjag jykre hã han sór kỹ ãjag tỹ nũgme ki vár ke vẽ. Jãvo ãjag tỹ isugrĩn ãjag jykre tovãnh kỹ ãjag krenkren ke vẽ, ãjag kãgter ke mũ (hã) ra. \v 25 Ãjag tỹ ga kri mũn kỹ ãjag tóg nén kar ganhar he sór mũ. Kỹ ãjag kuprĩg vỹ vãfor ke mũ. Kỹ tóg kórég nỹ sir, ãjag rico tãvĩ nỹtĩ ra. Ganho há venh ke tũ ãjag tóg ke mũ, gen kỹ. \v 26 Iso mỹ'ãg tũg nĩ, inh vĩ to. Ãjag tỹ ũri iso mỹ'ãg kỹ sóg ãjag to mỹ'ãg ke mũ gé, inh kãtĩg mãn ken kỹ. Tỹ sóg ẽprã ke fi kósin ẽn nĩ. Sĩnvĩ ti nĩnh mũ, inh kãtĩg mãn kỹ, inh jóg tỹ inh jẽnẽn kỹ, ti tỹ isỹ ũn mág han kỹ. Kỹ ti tỹ jẽgnẽ jafã ag vỹ inh mré kãmũnh mũ gé, Topẽ tũ ag. Ẽn kã sóg ãjag to mỹ'ãg ke mũ, ãjag tỹ ũri iso mỹ'ãg kỹ,” he tóg. \v 27 “Ki hã sóg tó mũ, ha mẽ. Ãjag kãmĩ ũ ag vỹ Topẽ tỹ tỹ ẽg pã'i nĩ venh ke mũ, ag ter ke to hã, tag ki ẽg mré nỹtĩ ũ ag,” he tóg, Jesus ti. \s1 Jesus tỹ vẽnh ven ũ han \r (Mt 17.1-13; Mc 9.2-8) \p \v 28 Jesus tỹ tag tó kar kỹ kurã tỹ 8 (ke) vỹ tũg mũ. Kỹ tóg kejẽn ag mỹ: “mũ nỹ, vyrmỹ,” he mũ. Pedro mỹ tóg ke mũ, João mỹ ke gé, Tiago mỹ ke gé. Ag hã mré tóg tĩ mũ, pãnónh ra, Topẽ mré vẽmén jé. \v 29 Tá jun kỹ tóg Topẽ mré vĩ mũ sir. Kỹ tóg vãhã vẽnh ven ũ han mũ, vẽnh ven kupri han tóg mũ. Ti kur tóg kópréj nĩ, kókov tóg nĩ, ti kur ẽn ti. \v 30 Kỹ ũn régre ag tóg vãhã tá vẽnh ven mũ sir. Kỹ ag tóg Jesus mré vẽmén mũ sir. Moisés vẽ, Elias mré hã, ũn régre ẽn ag. \v 31 Ag ve vỹ ti ve ri ke nĩ gé, Moisés mré Elias ti. Jesus mré ag tóg vẽmén mũ, ti ter ken kãmén ag tóg mũ sir, ti tỹ Jerusalém tá ter ke mũ ẽn ti. \p \v 32 Pedro ag mỹ tóg nũr há tãvĩ tĩ, ge ra ag tóg ag vég mũ sir, ag mỹ nũgnũr há (hã) ra. Hã kỹ ag tóg Jesus tỹ ag mỹ vẽnh ven ũ han mũ ẽn vég mũ sir, ti kókov ẽn ti, ti mré vẽmén mũ ag ke gé. \v 33 Kỹ ũ tỹ Jesus mré vẽmén kỹ nỹtĩ ag tóg mũ sór mũ sir. Kỹ Pedro tóg Jesus mỹ: “Senhor',” he mũ. “Tag ki tóg há nĩ,” he tóg. “Ẽg tỹ tag ki pãjó tãgtũ han kỹn hỹn há nĩnh mũ, ã mỹ, Moisés mỹ, Elias mỹ ke gé,” he tóg, Pedro ti. Hã ra tóg krĩ tũ nĩ, hã kỹ tóg pãjó tó mũ. \p \v 34 Pedro tỹ ver ti mỹ vẽmén kỹ kanhkã góg vỹ ag kri rũm ke mũ sir. Kỹ ag tóg kamẽgmẽg mũ, kanhkã góg ẽn ti. \v 35 Kỹ vẽnh vĩ tóg mẽ há' he mũ, kanhkã góg ẽn kãtá, kỹ tóg: “inh kósin hã vẽ,” he mũ. “Inh fe pẽ hã vẽ,” he tóg. “Ti vĩ jẽmẽ ra,” he tóg, vẽnh vĩ ti, Topẽ ti. \p \v 36 Ag tỹ tag mẽ kar kỹ Jesus tóg ã pir mỹ tá jẽ nĩ sir. Ti mré vẽmén ja ẽn ag ve mãn tũ ag tóg nĩ sir, Pedro ag. Kỹ ag tóg mũ mũ. Hã ra ag tóg ũ mỹ tó tũ nĩ ver, ag tỹ nén ve ja ti. Tỹ vẽmén tũ ag tóg nĩ ver, ag tỹ kanhkã tá vẽnh jykre ve ja ẽn ti. \s1 Jesus tỹ kyrũ jagrẽ kórég kutẽm \r (Mt 17.14-21; Mc 9.14-29) \p \v 37 Tỹ vaj kỹ ag tóg pãnónh ẽn tá kãre mũ, Jesus mré. Kỹ ag tóg ũ tỹ hẽn ri ke ag vigvég mũ sir. Jesus kato ag tóg kãmũ mũ. \v 38 Kỹ vãhã ũ tóg ag kãmĩ prẽr mũ, ha mẽ. “!..Senhor..!” he tóg. “!..Inh kósin ve ra..! Inh kósin pir vẽ. \v 39 Jagrẽ kórég ti nĩ, ha mẽ. Kỹ tóg kejẽn ti kã vyryn ke tĩ, kỹ tóg prẽr tĩ, kỹ tóg ti ter tĩ han tĩ gé, kỹ tóg jãrãn mũ. Jãrãn kỹ tóg jũrũn' jũrũn' ke tĩ gé, kỹ tóg kejẽn ti tovãnh mũ sir, komẽr hã, ti rỹj kar kỹ. \v 40 Ã mré mũ tĩ ag mỹ sóg to vĩ mũ vẽ, ag tỹ ti jagrẽ kórég tag kutẽm jé, hã ra ag tóg ti tỹ hẽ ri ke tũ nĩ,” he tóg, ti panh ti, Jesus mỹ. \p \v 41 Kỹ Jesus tóg ti mỹ: “ãjag ne tóg inh ki ge há han tũ nĩgtĩ',” he mũ. “Jykre pãno ãjag nỹtĩ,” he tóg. “Kysã tỹ hẽn ri ke ki inh hỹn ãjag mré tĩ nĩ'? Kysã tỹ hẽn ri ke ki inh hỹn ãjag to fe tĩg nĩ?” he tóg. “Inh mỹ ti pére kãtĩg nĩ,” he tóg, Jesus ti, ti panh mỹ. \v 42 Kỹ ag tóg ti pére kãmũ mũ. Ti jun kỹ ti jagrẽ tóg ti kã vyryn ke mũ. Ti tỹ jũrũn', jũrũn' ke han tóg mũ sir. Kỹ Jesus tóg ti jagrẽ mỹ vĩ jũ han mũ, ti tỹ ti ki kãkutẽ jé. Hã ki tóg kyrũ ẽn tỹ há' he mũ sir. Kỹ tóg ti panh mỹ: “té,” he mũ sir. \p \v 43 Kỹ tóg vẽnh kar mỹ e tãvĩ tĩ. “Topẽ ne tóg tỹ ũn mág tãvĩ nĩ', ti jykre tóg há tãvĩ nĩ,” he ag tóg mũ sir, ag tỹ Jesus tỸ nén han mũ to jykrén kỹ. \s1 Jesus tỹ ã jagtar ke tó mãn \r (Mt 17.22-23; Mc 9.30-32) \p Kỹ Jesus tóg ã mré mũ tĩ ag mỹ: \v 44 “ha mẽ há han,” he mũ. “Ẽprã ke fi kósin ẽn vỹ jagtar nĩnh ke mũ. Inh hã vẽ,” he tóg. “Ẽprã ke ag vỹ ãjag tỹ inh ki nén han sór mũ ẽn han ke mũ,” he tóg, Jesus ti. \v 45 Hã ra tóg ag tỹ ti tỹ ã ter ke kãmén tag to jykrén tũ nĩgtĩ. Ag tỹ to jykrén mũ ra ag tóg ki kagtĩg nỹtĩ. Kỹ ag tóg ãjag tỹ ti ki jẽmẽ sór mũ ra ti kamẽg mũ gé, hã kỹ ag tóg ti mỹ: “ã tỹ ne tó nẽ?” he tũ nĩ, Jesus mỹ. \s1 Ũn mág \r (Mt 18.1-5; Mc 9.33-37) \p \v 46 Kejẽn Jesus mré mũ ag vỹ jagnẽ mỹ vĩ jũ han mũ. “Ẽg kã ũ tỹ hẽ nỹ jagnẽ kãfór nĩ?” he ag tóg jagnẽ mỹ. Tag to ag tóg jagnẽ mỹ vĩ jũ han mũ. \v 47 Hã ra Jesus tóg vég mũ, ag tỹ nén to jykrén mũ ti. Kỹ tóg gĩr jé prẽr mũ, ti tỹ ti mré jẽ jé. \v 48 Kỹ tóg ag mỹ tag tó mũ, ha mẽ. “Gĩr tỹ ge jẽ'ỹn nĩ, ti to há nỹtĩmnĩ, isugnĩn,” he tóg. “Ãjag tỹ isugrĩn ti to há nỹtĩn kỹ ãjag tóg iso há nỹtĩ gé sir. Ãjag tỹ iso há nỹtĩn kỹ ãjag tóg ũ tỹ inh jẽnẽg mũ to há nỹtĩ gé sir. Kỹ ãjag tỹ ẽgno kar vỹ tỹ ãjag mág kãfór kar nĩnh mũ, ha mẽ, ãjag tỹ tỹ ũn mág nỹtĩ sór kỹ. Tag to jykrén nĩ,” he tóg, Jesus ti, ag mỹ. \s1 Ũ tỹ ẽg kato tẽ tũ ag \r (Mc 9.38-40) \p \v 49 Kỹ João tóg Jesus mỹ: “Senhor',” he mũ. “Ũ ve ẽg tóg vẽnh jagrẽ pan tĩ, ã jiji tó kỹ, ẽg tỹ ũn vég mũ ẽn ti,” he tóg, Jesus mỹ. “Hã ra tóg ẽg mré tĩ tũ nĩgtĩ, hã kỹ ẽg tóg ti mỹ: “vẽnh jagrẽ kórég pan sór tũg nĩ,” hé,” he tóg, João ti, Jesus mỹ. \v 50 Kỹ Jesus tóg ti mỹ: “ũ mỹ: “vẽnh jagrẽ kórég pan tũg nĩ,” he tũg nĩ,” he mũ. “Ũ tỹ ẽg kato tẽ tũ nĩn kỹ ẽg mré ke vẽ sir,” he tóg, Jesus ti, João mỹ. \s1 Samaria tá ke ag tỹ Jesus mỹ: “kãrã ra,” he sór tũ \p \v 51 Kejẽn Jesus ter ke kurã tóg kakó nĩ sir. Kỹ tóg to jykrén kỹ Jerusalém ra tĩg sór mũ, ag tỹ tá ti tén jé. Kỹ tóg tĩg kỹ ũ ag jẽgnẽg mũ, vẽnh jo, ag tỹ ti jun ke tó jé, cidade kãsir tá. \v 52 Kỹ ag tóg mũ mũ, ag tỹ tón jé. Kỹ ag tóg cidade sĩ ũ ki jun mũ. Samaria tá ke ag jamã ũ vẽ. Tá ag tóg ti nũr ke ve sór mũ. \v 53 Hã ra tá ke ag tóg ag mỹ nenh mũ. Ag mỹ ag tóg: “ãjag tỹ hẽ ra mũ nẽ?” he mũ. Kỹ ag tóg: “Jerusalém ra,” he mũ. Kỹ tóg ag mỹ kórég nĩ, hã kỹ ag tóg ag mỹ cama ven sór tũ nĩ. \v 54 Kỹ Tiago tóg jũ mũ, João ke gé, Jesus mré mũ tĩ ag. Kỹ ag tóg Jesus mỹ: “Senhor',” he mũ. “Ẽg mỹ tóg há nỹnh mũ, ẽg tỹ Topẽ mỹ: “kanhkã tá pĩ tỹ ag pũn nĩ,” hen kỹ. Mỹ ã mỹ há nỹnh mũ?” he ag tóg. “Ẽg tỹ Elias tỹ nén han ja ẽn han há tóg tĩ,” he ag tóg, Jesus mỹ. \v 55 Hã ra Jesus tóg ag jé vĩrĩn ke kỹ ag mỹ: “vĩ tũg ra,” he mũ. “Topẽ jykre pijé', ãjag tỹ nén han sór mũ tag ti. Inh pi(jé) ag tũg sór mũ'. Isỹ ag kren han sór vẽ jãvo, hã jé sóg kãtĩ mũ, inh, hã vỹ: tỹ sóg ẽprã ke fi kósin ẽn nĩ, he mũ,” he tóg, Jesus ti, ag mỹ. \v 56 Kỹ ag tóg cidade ũ ra mũ mũ, tá nũgnũr jé sir. \s1 Ẽg tỹ Jesus mré mũnh ke \r (Mt 8.18-22) \p \v 57 Ag mũn kỹ ũ tóg Jesus mỹ: “sỹ ã mré tĩg há tóg tĩ,” he mũ. “Ã tỹ hẽn ra tĩg kỹ sóg ã mré tĩg ke mũ,” he tóg. \v 58 Kỹ Jesus tóg ti mỹ: “hã ra tóg jagy tĩ,” he mũ. “Ĩn tũ sóg nĩ. Mĩg vỹ kré nỹtĩgtĩ, jẽsĩ vỹ jagfe nỹtĩgtĩ gé, ag jãvo isỹ hẽ tá nũr ke tóg tũ tĩ. Tỹ sóg ẽprã ke fi kósin ẽn nĩ,” he tóg, Jesus ti. \p \v 59 Kỹ Jesus tóg kejẽn ũ mỹ: “mũ nỹ, inh mré,” he mũ. Hã ra tóg ti mỹ: “inh hỹn ver tĩg mũ ha, sỹ inh panh ter kỹ ga ki ti fón jé ver,” he mũ. \v 60 Hã ra Jesus tóg ti mỹ: “vó,” he mũ. “Inh ki ge tũ ag vỹ ã panh kej han mũnh mũ. Ã tỹ inhhã inh mré tĩg há tóg tĩ, ã tỹ Topẽ tỹ tỹ ẽg pã'i nĩnh ke ẽn kãmén jé,” he tóg ti mỹ, Jesus ti. \p \v 61 Kỹ ũ tóg ti mỹ ke mũ gé sir, Jesus mỹ. “Sỹ ã mré tĩg há tóg tĩ,” he tóg. “Hã ra sóg inh jamã ra tĩg sór mũ ver, sỹ inh mré ke fag mỹ isĩg ke tó jé,” he tóg, Jesus mỹ. \v 62 Kỹ Jesus tóg ti mỹ: “vó,” he mũ gé. “Ẽg tỹ arado tỹ ga kũm kỹ ẽg pi(jé) vẽsyjãm ẽvãnh tĩ',” he tóg. “Ge ti nĩ, ã tỹ inh mré tĩg sór kỹ. Inh mré ã tóg tĩg mũ. Ã tỹ ã tũ han sór tĩn kỹ ã tóg Topẽ tỹ tỹ ẽg pã'i nĩ tá krỹg ke tũ nĩ,” he tóg, Jesus ti, ũ tỹ ti mré tĩg sór mũ mỹ. \c 10 \s1 Ũ tỹ 70 (ke) ag tỹ Jesus vĩ kãmén mũ \p \v 1 Kỹ Jesus tóg ũ ag vin mũ gé sir, ũ tỹ 70 (ke) ag. Kỹ tóg ag jẽgnẽg mũ sir, ag tỹ ti jo mũ jé. Ũn régre tĩn', ũn régre tĩn' he tóg. Ag mỹ tóg ke mũ, ag tỹ ẽmã kar mĩ Topẽ kãmén mũn jé, cidade kar mĩ ke gé. Ag nón tóg ra tĩg sór mũ gé, Jesus ti. \v 2 Kỹ tóg ag mỹ: “inh mỹ ag tóg ẽkré ri ke nỹtĩ, ãjag tỹ ũn mỹ tónh ke mũ ag,” he mũ. “Kejẽn ẽg jakré tóg éhé nỹgtĩ, hã ra ag pipir nỹtĩ, ũ tỹ krenh ke mũ ag. Kỹ ag tóg ãjag tỹ krég mũ (hã) ra kre kãn tũ nĩgtĩ sir. Ge ti nĩgtĩ, inh vĩ ti. Ũn e ag tóg inh ki ge sór mũ nĩ, hã ra ũ tỹ ag mỹ tónh ke tóg tũ tĩ,” he tóg. “Hã kỹ Topẽ mré vĩmnĩ, ti tỹ ũ ag jẽgnẽn jé, ag tỹ ag mỹ tugtón jé, ti vĩ ti,” he tóg, Jesus ti, ã mré mũ tĩ ag mỹ. \p \v 3 “Ha mũjẽg. Ha vé, carneiro krẽ vỹ vẽnh jy nĩgãn ki kagtĩg nỹtĩ, mĩg tỹ ag mãn sór kỹ. Mé krẽ ẽn ri ke ãjag nỹtĩ, hã ra sóg ãjag jẽgnẽg mũ, kỹ Topẽ vỹ ãjag jy nĩgãn mũ,” he tóg. \v 4 “Kỹ ãjag mũn kỹ saco ma mũ tũg nĩ, bolso ẽn, jãnkamy tũ ke gé, pẽn né vẽnh kafã gé(g) mũ tũg nĩ gé, pẽn to ró ẽn. Kỹ ãjag tỹ ũ ven kỹ ti mỹ: “ã mỹ há?” he tũg nĩ gé. Jatun mỹ mũmnĩ,” he tóg. \p \v 5 “Kejẽn ãjag tóg ẽmã ũ tá junjun ke mũ. Kỹ ãjag tỹ ĩn ũ ra ge kỹ tá ke fag mỹ: “Topẽ jé ãjag ki rĩr, kỹ ãjag jé jatun mỹ nỹtĩ nĩ,” hemnĩ fag mỹ,” he tóg, Jesus ti, ag mỹ. \v 6 “Kỹ tá ke ũ tỹ inh ki rã kỹ tóg jatu' he mũ sir, ti tỹ tỹ Topẽ kósin nĩn kỹ. Tá ke ũ tỹ inh ki rã jãvãnh nĩn kỹ tóg jatu' he tũ nĩ sir. Ti jãvo ãjag tóg jatu' he mũ sir inhhã. \p \v 7 Ĩn ẽn krẽm nũgnũrmnĩ, ãjag tỹ kãra ge ja ẽn krẽm. Fag tỹ ãjag mỹ nén nĩm mũ ẽn komnĩ gé. Ũn rãnhrãj han mũ ẽn tóg ti kaja venh ke mũ, ti rãnhrãj kaja ti, hã kỹ ag tóg ãjag jẽn ke mũ sir, vẽnh kaja jé. Ĩn ũ kãra ge tũg nĩ, ẽmã ẽn tá. \v 8 Ãjag tỹ ẽmã ũ tá junjun kỹ ĩn pir krẽm nỹtĩmnĩ, tá ke ag tỹ ãjag mỹ: “kãge ra,” hen kỹ. Ag vẽjẽn hã komnĩ. \v 9 Ũn kagyga ag tỹ há' hemnĩ. Ag mỹ: “Topẽ vỹ tỹ ãjag pã'i nĩnh mũ, ũn ri,” hemnĩ. \p \v 10 Kejẽn ẽmã ũ tá ke ag tóg ãjag mỹ: “kãge ra,” he jãvãnh nỹtĩnh mũ. Kỹ ẽmã ẽn fĩn rãm kỹ ag mỹ tag tómnĩ, ha mẽ: \v 11 “ha vé, ẽg pẽn nug hã kykũnh ẽg tóg mũ, ãjag tỹ ẽg kavénh tũ nĩ jé,” hemnĩ. “Ge ra ẽg tóg ãjag mỹ tó mũ, ẽg tỹ ãjag mỹ nén tónh kãmũ jan ki, hã vỹ: “Topẽ vỹ tỹ ẽg pã'i nĩnh mũ, ũn ri,” he mũ,” hemnĩ ag mỹ,” he tóg, Jesus ti. \v 12 “Ha mẽ, kurã tỹ ẽgno ki ag tóg vẽsỹrénh ke mũ, ag tỹ ãjag vĩ mẽ jãvãnh kỹ. Cidade tỹ Sodoma tá ke ag vẽsỹrénh kãfór han jé ag tóg ke mũ, kurã ẽn kã, ha vemnĩ,” he tóg, Jesus ti, ag mỹ. \s1 Jesus tỹ ũ ag mỹ vĩ kónãn \r (Mt 11.20-24) \p \v 13 Kỹ tóg: “sỹ cidade tỹ Corazim ki ke ag mỹ tag tó sór mũ, ha mẽ,” he mũ. “Kórég ve jé ãjag tóg ke mũ,” he tóg. “Sỹ cidade tỹ Betsaida ki ke ag mỹ tag tó sór mũ gé, ha mẽ. Kórég ve jé ãjag tóg ke mũ gé,” he tóg. “Ẽg tỹ nén han vãnh tỹ hẽn ri ke hyn han isóg ãjag mỹ, milagre tỹ hẽn ri ke, hã ra ãjag tóg ãjag jykre tovãnh sór tũ nĩgtĩ,” he tóg. “Cidade tỹ Tiro tá, cidade tỹ Sidom tá sóg ẽg tỹ nén han vãnh ẽn hyn han tũ nĩ. Sỹ tá milagre hyn han mũ ra ag tóg ãjag jykre kórég tovãnh mũ vẽ, vãsỹ,” he tóg. “Ãjag jykre pãno to ag jykrén ke mũ vẽ, kygfỹ ag mũ vẽ, ag mỹ ti e tĩnh mũ vẽ, sỹ ag mỹ tó mũ ra. Ag jãvo ãjag tóg tovãnh sór tũ nĩ', to jykrén sór tũ pẽ nĩ',” he tóg, Jesus ti. \v 14 “Tiro tá ke ag vỹ vẽsỹrénh kãn ke mũ, kurã tỹ ẽgno ẽn ki, Sidom tá ke ag ke gé, ag jykre pãno to. Ag vẽsỹrénh kãfór han jé ãjag tóg ke mũ jãvo, ha mẽ,” he tóg, Corazim tá ke ag to, Betsaida tá ke ag to ke gé. \p \v 15 Kỹ tóg: “sỹ cidade tỹ Cafarnaum ki ke ag mỹ tag tó sór vẽ, ha mẽ,” he mũ. “Ũri tóg ver ãjag mỹ sér tĩ,” he tóg. “Kanhkã ve jé ẽg tóg ke mũ,” he ãjag tóg tĩ, ón kỹ. Hã ra ãjag tóg nũgme ki vár ke mũ jãvo, inferno ki,” he tóg, Jesus ti. Ti tỹ ã vĩ jẽmẽ jãvãnh mũ ag mỹ vi kónãn hã vẽ. \p \v 16 Kỹ tóg ã mré ke ag mỹ tag tó mũ. “Ũ tóg ãjag vĩ mẽ sór mũ, ha vemnĩ,” he tóg. “Kỹ tóg sir inh vĩ mẽg mũ gé, ti tỹ ãjag vĩ mẽn kỹ. Ũ tóg ãjag vĩ mẽ sór tũ nĩ, ha vemnĩ. Kỹ tóg inh vĩ mẽnh ke tũ nĩ gé. Ti tỹ inh vĩ mẽnh ke tũ nĩn kỹ tóg ũ tỹ inh jẽnẽg mũ ẽn vĩ mẽnh ke tũ nĩ gé sir, Topẽ vĩ ti,” he tóg, Jesus ti. Ti tỹ ã mré mũ tĩ ag mỹ tón hã vẽ, ag tỹ ti vĩ kãmén mũ jé, kór há mĩ, kuvar há mĩ. \p Kỹ ag tóg sir mũ mũ, ũ tỹ 70 (ke) ẽn ag. \s1 Ũ tỹ 70 (ke) ag tỹ Jesus to vỹnvỹn ke \p \v 17 Kejẽn ag tóg ti to vỹnvỹn ke mũ, kỹ ag tóg ti mỹ vĩ sér han mũ sir. “Senhor',” he ag tóg mũ. “Vẽnh jagrẽ kórég ag vỹ ẽg vĩ ki han tĩ. Ã jiji tó kỹ ẽg tóg ag mỹ vĩ tĩ, kỹ ag tóg ki hã han tĩ,” he ag tóg mũ, Jesus mỹ. \p \v 18 Kỹ tóg ag mỹ: “vãsỹ inh Japo vé, ti tỹ kanhkã tá kãtére kỹ,” he mũ. “Ti fĩn rãm sóg, hã kỹ sóg ti fón. Ta tỹ kómkóm ke ri ke nĩ ja ti nĩ, ti kutẽ ja ẽn ti. \v 19 Ti kri ke vỹ tỹ inh nĩ. Ha vé, ãjag to sóg vãsãn mũ, pỹn tỹ ãjag kókén tũ nĩ jé, ãjag tỹ ti sãn mũ ra, pỹn kakrã ke gé, Nén-Kórég kar ag ke gé. Ũ vỹ ãjag kókén ke tũ pẽ nĩ gé. \v 20 Hã ra tag to mỹ há nỹtĩ tũg nĩ ver. Tag vỹ tỹ nén ũ tũ nĩ ver. Vẽnh jagrẽ kórég vỹ ãjag vĩ han, vẽnh kuprĩg ke gé. Hã ra tag to mỹ sér nỹtĩ tũg nĩ. Nén ũ vỹ há pẽ nĩ, kỹ tag hã to mỹ sér nỹtĩmnĩ. Ãjag jyjy vỹ ránrán kỹ nỹtĩ, Topẽ livron ki, kanhkã tá, ãjag tỹ kanhkã tá junjun jé. Kỹ tag hã to mỹ sér nỹtĩmnĩ,” he tóg, Jesus ti. \s1 Jesus tỹ ũn kãsir ag to há \r (Mt 11.25-27; 13.16-17) \p \v 21 Kỹ tóg Jesus mỹ sér tĩ, hora ẽn kã. Topẽ kuprĩg tỹ ti krĩn kỹ tóg ti mỹ sér tĩ: “jóg',” he mũ. “Tỹ ã tóg kanhkã tãn ag kãfór kar nĩ, kar ã tóg tỹ ẽprã ke ag kãfór nĩ gé,” he tóg. “Inh mỹ tóg há tĩ, ã tỹ nén han mũ ti. Ũ tỹ: “ki kanhró mág inh nĩ,” he mũ ag mỹ ã tóg ã jykre ven ja tũ nĩ. Ag mỹ ã tóg kãmén ja tũ nĩ. Ũ tỹ gĩr ri ke ki kagtĩg ag hã mỹ ã tóg ven ja nĩ, ã jykre ti,” he tóg. “Hỹ, hã vẽ. Ã tỹ nén to jykrén mũn hã vẽ, hã kỹ ã tóg ag hã mỹ ã jykre ti nĩm. Hã ra tóg há tãvĩ nĩ, jóg',” he tóg, Jesus ti. \v 22 Kỹ tóg ã mré mũ tĩ ag mỹ: “inh jóg tóg inh mỹ tovãnh kãn, ã tỹ nén han ja kar ti,” he mũ. “Kỹ ũ pi(jé) ti kósin ki kanhró nĩ'. Inh jóg ne inh ki kanhró nĩ'. Kỹ ũ pi(jé) inh jóg ki kanhró nĩ gé'. Inh hã ne ti ki kanhró nĩ', isỹ tỹ ti kósin nĩn kỹ. Hã ra sóg ãjag mỹ ti kãmén jé kãtĩ mũ, inh jóg ti. Isỹ tag to ũn kuprẽg mũ ag hã mỹ sóg ti kãmén tĩ, inh jóg ti,” he tóg, Jesus ti. \p \v 23 Kỹ tóg ã mré mũ tĩ ag mỹ nén ũ kãmén mũ gé. Vyrmỹ tóg ag mỹ ke mũ, kỹ tóg: “ãjag hã ne vég mũ', Topẽ jykre ti, hã kỹ Topẽ tóg ãjag ve há han mũ,” he mũ. “Sér pẽ ti tĩ, ũ tỹ ti jykre vég mũ ag mỹ,” he tóg, Jesus ti. \v 24 “Ki hã sóg tó mũ, ha mẽ. Ũ tỹ hẽn ri ke ag vỹ inh ve sór tãvĩ ja nỹtĩgtĩ, vãsỹ, ãjag tỹ ũri nén vég mũ tag ti. Hã ra ag tóg inh mur ken jo kãgter kãn. Topẽ vĩ tó tĩ ag ja vẽ, pã'i mág ag ja vẽ, hã kỹ ag tóg ãjag tỹ nén vég mũ ve sór tãvĩ ja nỹtĩgtĩ. Hã ra ag tóg ve ja tũ nĩ, mẽ ja tũ ag tóg nĩ gé, ãjag tỹ ũri nén mẽg mũ ti. Ãjag hã ne mẽg mũ inhhã',” he tóg, Jesus ti, ti mré mũ tĩ ag mỹ. \s1 Samaria tá ke to comparação \p \v 25 Kỹ vãhã Topẽ vĩ to professor ũ vỹ ag kãmĩ jẽgnẽ mũ, kỹ tóg Jesus ki jẽmẽ sór mũ. Ti tỹ ón kỹ ti vĩ mẽ sór vẽ, hã kỹ tóg ti mỹ: “Senhor',” he mũ. “Inh hỹn hẽ ri kenh mũ, isỹ rĩr krỹg ja tũ ve jé?” he tóg, Jesus mỹ. \p \v 26 Kỹ Jesus tóg ti mỹ: “ne nỹ hỹn rán kỹ nĩ, Topẽ vĩ ki?” he mũ. “Topẽ jykre tỹ ne han jé ã ke mũ hỹn'?” he tóg. “To ke há ã tóg nĩ, ha inh mỹ tó,” he tóg. \p \v 27 Kỹ tóg ti mỹ: “Topẽ vỹ tỹ ã kri ke nĩ, kỹ ti hã to há nĩmnĩ, ti ki rã há han nĩ, ti to jykre pir nĩmnĩ, ti to tar nĩmnĩ, ti mỹ ã tỹ nén han mũ kar ẽn han nĩ, ha mẽ. Kỹ ã régre kar ki rĩr nĩmnĩ gé, ã tỹ vẽnh ki rĩr há han ri ke. Topẽ tỹ nén tón hã vẽ,” he tóg, Topẽ vĩ to professor ti. \p \v 28 Kỹ Jesus tóg: “hỹ,” he mũ. “Ki hã ã tóg tó mũ,” he tóg. “Tag han ra, kỹ ã tóg rĩr krỹg ja tũ venh ke mũ,” he tóg. \p \v 29 Hã ra tóg ti mỹ há tũ nĩ, Jesus vĩ tag ti, hã kỹ tóg ti mỹ: “kỹ ũ nỹ tỹ inh régre nĩ?” he mũ. \p \v 30 Kỹ Jesus tóg ti mỹ tag tó mũ, ha mẽ. “Kejẽn ũ tóg nĩgtĩ. Hã ra tóg Jerusalém tá kãtĩg kỹ Jericó ra tĩ mũ. Ẽpry jagma, ẽmĩn jagma ũn jykre kórég ag tóg ti jo vãjig mũ, bandido ag. Kỹ ag tóg ti kãgmĩ kỹ ti kur kunũg mũ. Ti mrãnmrãn ag tóg mũ. Ti tén kren ag tóg mũ, kỹ ag tóg hã ki ti tovãnh kar mũ mũ sir, ti tũ mãn kãn kỹ. Kỹ tóg tá nỹ nĩ sir. \p \v 31 Ti tỹ tá nỹ ra ũ tóg ẽpry ẽn jagma kãtĩ mũ gé. Topẽ tũ ki rĩr tĩ ũ vẽ. Ti vég tóg mũ, ũn vẽsỹrénh kỹ nỹ ẽn ti, hã ra tóg ti venh rã tũ nĩ. Ẽmĩn jagma tóg tĩ mũ. \p \v 32 Kỹ vãhã Levi krẽ ũ tóg ẽpry jagma kãtĩ mũ gé. Tá jun kỹ tóg ti vég mũ gé, hã ra tóg ti venh rã tũ nĩ gé. Ẽmĩn jagma tóg tĩ mũ gé sir. \p \v 33 Kỹ vãhã Samaria tá ke ũ tóg ẽpry jagma kãtĩ mũ gé. Kỹ tóg tá jun mũ, kỹ tóg ti vég mũ. \v 34 Kỹ tóg ti venh rã mũ inhhã. Ti kygtãg tóg mũ sir, azeite tỹ, vinho tỹ ke gé, ti mỹ to tĩn kỹ. Ã kur tỹ tóg ti pãg mũ sir. Kỹ tóg ã mẽg kri ti nĩm mũ, ã tỹ ti ma tĩg jé. Hã kỹ tóg ag tỹ ĩn krẽm nũr jafã tá jun mũ sir. Kỹ tóg tá ti ki rĩr mũ. \p \v 35 Tỹ vaj kỹ tóg tĩg mãn sór mũ, hã kỹ tóg ũ tỹ ĩn ki rĩr mũ ẽn mỹ jãnkamy régre vin mũ, kỹ tóg ti mỹ: “ti ki rĩr há han,” he mũ. “Jãnkamy tag tỹ ã mỹ tá krỹg tũn kỹ sóg ã mỹ kajãm mãn mũ, sỹ vỹn ken kỹ,” he tóg. “Kajãm kãn jé sóg ke mũ, sỹ vỹn ken kỹ,” he tóg, Samaria tá ke ẽn ti. Ti tỹ ũn kaga ki rĩr mũn hã vẽ,” he tóg, Jesus ti. \p \v 36 Kỹ tóg: “kỹ ũn tãgtũ ag vỹ ti ve ja nĩ. Ag kã ũ tỹ hẽ nỹ tỹ ti régre ja nĩ, ag tỹ ũn vóg kónãn ja ẽn régre? Ha to jykrén (ke)ma',” he tóg, Jesus ti, Topẽ vĩ to professor ẽn mỹ. \p \v 37 Kỹ ũ tỹ ti ki jẽmẽg mũ ẽn tóg ti mỹ: “ũ tỹ ti jagãgtãn mũ ẽn vỹ tỹ ti régre ja nĩ,” he mũ. \p Kỹ Jesus tóg ti mỹ: “hỹ, tó há han ã,” he mũ. “Kỹ ẽn ri ke han nĩ. Ũn vẽsỹrénh mũ ag jagãgtãn kãn nĩ, ti ri kén,” he tóg, Jesus ti. Ti tỹ ũ tỹ ón kỹ ti ki jẽmẽg mũ mỹ tón hã vẽ. \s1 Jesus tỹ Maria mré Marta fag venh tĩg \p \v 38 Kejẽn ag tóg mũ mũ, Jesus ag, kỹ ag tóg ẽmã sĩ ũ ki junjun mũ. Tá ũ fi tóg nĩ nĩ, fi jijin hã vỹ: Marta, he mũ. Ẽn fi vỹ Jesus mỹ: “inh ĩn kãra ge jẽg, ãjag tỹ ẽg mré nỹtĩ jé,” he mũ. \p \v 39 Kỹ fi jãvy fi vỹ nĩ gé, hã vỹ: Maria, he mũ. Kỹ Maria fi vỹ Jesus mré nĩ nĩ, ti vĩ jẽmẽ jé. \v 40 Hã ra Marta fi vỹ rãnhrãj (ka)mẽ nĩ, Jesus ag mỹ vẽjẽn han jé. Jãvo Maria fi tóg nĩ nĩ. \p Kỹ Marta fi tóg Jesus mỹ: “Senhor',” he mũ. “Rãnhrãj mág han tĩ sóg nĩ, hã ra fi tóg nĩ nĩ. Fi mỹ ké, fi tỹ inh mré vẽjẽn ki rĩr jé,” he fi tóg mũ. \p \v 41 Hã ra Jesus tóg fi mỹ: “krĩ kufy ã tóg nĩ, nén ũ tũ to, hã ra fi tóg inh vĩ jẽmẽg nĩ nĩ,” he mũ, Marta fi mỹ. “Vẽjẽn to vẽnh kutãn tũg nĩ. \v 42 Nén ũ pir hã ne há nĩ', hã vỹ: inh vĩ, he mũ. Maria fi vỹ inh vĩ hã jẽmẽ sór mũ, kỹ sóg fi mỹ: “ha nén ũ han,” he jãvãnh nĩ. Nén ũ há kuprẽg fi tóg, fi tỹ inh vĩ mẽ sór kỹ,” he tóg, Jesus ti, Marta fi mỹ. \c 11 \s1 Ẽg tỹ Topẽ mré vẽmén \r (Mt 6.9-15; 7.7-11) \p \v 1 Kejẽn tóg Topẽ mré vĩ mũ, Jesus ti, ẽmã ũ tá nĩ kỹ. Ti tỹ Topẽ mré vẽmén kar kỹ ti mré mũ tĩ ag tóg ti mré vĩnh kãmũ mũ. Kỹ ag tóg ti mỹ: “Senhor',” he mũ. “Ẽg kanhrãn nĩ, ẽg tỹ Topẽ mré vĩ há han jé. João vỹ ã mré mũ tĩ ag kanhrãn. Ge ki ẽg kanhrãn nĩ gé,” he ag tóg, Jesus mỹ. \q1 \v 2 Kỹ tóg ag kanhrãn kỹ ag mỹ: \q1 “Topẽ mré vĩ kỹ tag tómnĩ, ha mẽ,” he mũ. \q1 “Ẽg jóg mág, ã jyjy tó ẽg tóg tĩ. \q1 Kỹ vẽnh kar jé ã tỹ tỹ ũn mág nĩ vé. \q1 Ẽg jé kãnhmar ã tỹ tỹ ẽg pã'i nĩ vé. \q1 \v 3 Ẽg mỹ ẽg jẽn ti nĩm, kurã kar ki, ẽg tỹ kurã kar ki ko tĩ ẽn. \q1 \v 4 Kỹ ẽg mỹ vẽnh pãte fón nĩ, ẽg tỹ ã vĩ mranh ja ti, hã jé ẽg tóg ẽg tỹ jagnẽ to jũ tỹ jagnẽ mỹ vẽnh pãte fón ke mũ gé. \q1 Kỹ ẽg tỹ ã vĩ mranh sór kỹ ẽg kren han nĩ, ẽg tỹ mranh tũ nĩ jé,” hemnĩ,” he tóg, Jesus ti. \p \v 5 Kỹ tóg ag mỹ ẽg tỹ Topẽ mré vẽmén tĩ ẽn kãmén mãn mũ. Kỹ tóg ag mỹ: “kejẽn ũ tóg nĩgtĩ,” he mũ. “Kuty si há tá tóg ã régre ĩn ki jun mũ. Kỹ tóg ti mỹ: “régre',” he mũ. “Inh mỹ ẽmĩ tãgtũ nĩm, sỹ kar ã mỹ ti ri kén kỹ nĩm jé,” he tóg. \v 6 “Inh mré ke ũ vỹ jun. Kór há tá tóg kãtĩg, kuvar há tá. Hã ra sỹ ti mỹ ne han ke tóg tũ tĩ,” he tóg, ã régre mỹ. \p \v 7 Kỹ ti régre tóg ti mỹ: “hã ra sóg nũr nỹ nĩ,” he mũ. “Kar inh krẽ tóg inh mré nũgnũr nỹtĩ gé. Jãnkã vỹ nĩfénh kỹ jẽ nĩ. Hã kỹ tóg inh mỹ vẽnhmỹ tĩ, inh nĩnh ke mũ ra, sỹ ã mỹ ẽmĩ nĩm jé. Ũ ki jãvãnh,” he tóg ti mỹ. \p \v 8 Hã ra tóg sir to vĩ mãn', to vĩ mãn' he mũ. Hã kỹ tóg nĩ kỹ ti mỹ nĩm mũ sir, ti tỹ ti mỹ ẽmĩ to vĩ mũ ti. Ti régre vẽ, ũ tỹ ti mỹ to vĩnh kãtĩ mũ ti. Ge ra tóg ti mỹ nĩm ke tũ nĩ vẽ, ti tỹ tỹ ti régre ra. Ti tỹ ti mỹ to vĩ mãn', to vĩ mãn' he tugrĩn tóg sir ti mỹ nĩm mũ jãvo. Ẽg tỹ Topẽ mré vĩ ri ken hã vẽ,” he tóg, Jesus ti. \p \v 9 “Ha mẽ, sỹ ãjag mỹ nén tó mũ tag ti. Topẽ mỹ nén kar to vĩmnĩ, kỹ tóg ãjag mỹ han mũ sir. Ãjag tỹ ti mỹ nén ũ to vĩ mũ ẽn jãvãnh nĩ, kỹ ãjag tóg venh ke mũ sir. Ti mré vĩ kỹ ẽg tỹ ti jãnkã tỹ tórón tórón ke ri ke han nĩ, kỹ tóg ãjag mỹ ti róm ri ke han mũ, ti tỹ ãjag mỹ ãjag tỹ nén to vĩ mũ ẽn han kỹ. \v 10 Hỹ, hã vẽ. Ãjag tỹ ti mỹ nén to vĩn kỹ tóg ãjag mỹ han mũ. Ãjag tỹ ti jãvãnh kỹ ãjag tóg venh ke mũ. Ãjag tỹ ẽg tỹ jãnkã tỹ tórón tórón ke ri ke han kỹ tóg ãjag mỹ ti róm ri ke han mũ. \v 11 Kejẽn ãjag kósin tóg ãjag mỹ pirã to vĩ mũ. Kỹ ãjag pi(jé) ti mỹ pỹn nĩm ke mũ'. Pirã hã nĩm jé ãjag tóg ke mũ. \v 12 Kejẽn tóg ãjag mỹ garĩnh ovo to vĩ mũ, ãjag kósin ti. Kỹ ãjag pi(jé) ti mỹ pỹn kakrã nĩm ke mũ'. Garĩnh ovo hã nĩm jé ãjag tóg ke mũ. \v 13 Jykre pãno ãjag nỹtĩ. Ãjag jykre pãno (hã) ra ãjag tóg ãjag krẽ mỹ nén ũ há nĩm tĩ. Ge ti nĩ gé, ãjag tỹ Topẽ mỹ nén ũ to vĩn kỹ. Nén ũ há hã nĩm jé tóg ke mũ. Hã ra tóg ãjag kãfór han tĩ, ẽg jóg tỹ kanhkã tá nĩ ti. Ãjag tỹ ti mỹ to vĩn kỹ tóg ã kuprĩg tỹ ãjag jagrẽ han ke mũ mỹr, Topẽ ti,” he tóg, Jesus ti. \s1 Jesus tỹ Topẽ jykre hã han kỹ tar nĩ \r (Mt 12.22-30; Mc 3.20-27) \p \v 14 Kejẽn tóg ũn jagrẽ kórég mỹ ti jagrẽ kutẽm mũ. Ti vĩ vãnh han ja tóg nĩ, ti jagrẽ ti. Jesus tỹ ti kutẽm kar tóg vĩ há nĩ sir. Kỹ tóg vẽnh kar mỹ e tĩ sir, ag mỹ tóg sér tĩ sir. \v 15 Hã ra ũ ag tóg ti to: “jagrẽ kórég ti nĩ,” he mũ. “Nén-Kórég ag pã'i vỹ tỹ ti jagrẽ nĩ, Satanás ẽn, Belzebu he mũ ẽn,” he ag tóg mũ, ón kỹ. “Hã kỹ tóg Nén-Kórég ag pan tĩ, ag jagrẽ kórég ag. Nén-Kórég ag pã'i jykre tỹ tóg ag pan tĩ,” he ag tóg ón kỹ, Jesus to. \v 16 Hã ra ũ ag tóg ón kỹ ti jykre ve sór mũ gé, kỹ ag tóg ti tỹ ẽg tỹ nén han vãnh han mũ ve sór mũ sir, ti tỹ ag mỹ kanhkã jykre ven jé. \p \v 17 Hã ra Jesus tóg ki kanhró nĩ, ag tỹ nén to jykrén mũn ki. Hã kỹ tóg ag mỹ: “pã'i pir krẽm ke ag tỹ jagnẽ kato tẽn kỹ ag tóg jagnẽ kãgtén kãn ke mũ,” he mũ. “Ĩn pir krẽm ke fag tỹ jagnẽ kato tẽn kỹ fag tóg jagnẽ kãgtén kãn ke mũ gé sir. \v 18 Ge ti nĩ, Nén-Kórég ag jykre ti. Nén-Kórég ag tỹ jagnẽ kato tẽn kỹ ag tóg jagnẽ tỹ tũ' henh mũ gé vẽ, Satanás ag. Hã kỹ tóg vẽnhmỹ nĩ, ãjag vĩ ti, ãjag tỹ iso: “Satanás jykre tỹ, Belzebu ẽn jykre tỹ tóg Nén-Kórég ag pan tĩ,” he mũ ti. Ag tỹ jagnẽ kato tẽgtẽ to ken hã vẽ sir, ha mẽ,” he tóg, Jesus ti. \v 19 “Belzebu jykre tỹ tóg ag pan mũ, Nén-Kórég ag,” he ãjag tóg tĩ iso. Ãjag mré ke ag to jykrén nĩ. Nén-Kórég ag pan ag tóg tĩ gé, ãjag mré ke ag. Ag pi(jé) Satanás jykre ki ag pan tĩ'. Topẽ jykre ki ag tóg ag pan tĩ (mỹr') Ãjag tỹ tag to jykrén kỹ ãjag tóg inh jykre há ki kanhrãn ke mũ vẽ,” he tóg ag mỹ, Jesus ti. \v 20 “Topẽ kuprĩg jykre tỹ sóg Japo ag pan tĩ mỹr, ha mẽ. Topẽ kuprĩg tỹ Japo ag pan kãn kỹ Topẽ tóg tỹ ẽg pã'i nĩ vẽ, mỹr. Tag to jykrén nĩ,” he tóg, Jesus ti. \p \v 21 “Ũ tỹ é he (ka)mẽ ag tóg ãjag tũ ki rĩr há han ti. Ag rógro vỹ jẽgtĩ, kỹ ag tóg ãjag ĩn ki rĩr tĩ sir, ũ tỹ ag tũ mãg tũ nĩn jé. Kỹ ũ tóg ag tũ vóg ke tũ nĩ gé, ag tỹ ki rĩr há han kỹ. \v 22 Kejẽn ũ tóg ũ tóg ũ tỹ é he (ka)mẽ ẽn in tá jun mũ, ũ tỹ ti tar kãfór nĩ ti. Ti rárá kãfór nĩn kỹ tóg ti tỹ hẽn ri kenh mũ sir. Kỹ tóg ti rógro vãg mũ. Ti tỹ ũn kãgtén jafã vãg tóg mũ, kỹ tóg ti tũ mãn kãn mũ gé sir. Ge ti nĩ, isỹ nén han mũ ẽn ti. Ũ tỹ é he (ka)mẽ ri ke ti nĩ, Japo ti, hã ra sóg ũn tar ẽn ri ke nĩ,” he tóg. \p \v 23 “Ãjag tỹ tỹ inh mré ke tũ nỹtĩn hã kỹ ãjag tóg inh kato tẽgtẽ mũ. Ãjag tỹ inh mré ẽprã ke ag tỹ Topẽ to kãmũ han tũ nĩn kỹ ãjag tóg ag kãmũ kamẽg mũ,” he tóg. \s1 Vẽnh jagrẽ kórég vỹn kenh ke \r (Mt 12.43-45) \p \v 24 “Kejẽn sóg vẽnh jagrẽ kórég ũ kutẽm mũ. Kỹ tóg ga kórég mĩ tĩ mũ, ti jagrẽ ẽn ti. Goj venh ke tũ tóg nĩ, tá. Vẽnhkán ke tũ tóg nĩ gé, ti tỹ hẽ ri ken kỹ vẽnhkán ke tũ tĩn kỹ. Kỹ tóg vãhã to jykrén mũ sir. “Inh hỹn ẽn ra tĩg mãn ha, sỹ ũ tá kãkutẽ ja ẽn ra. Inh mỹ tóg tỹ ĩn ri ke ja nĩ, kỹ inh jé hỹn ti kãra rã mãn ha,” he tóg mũ, ti jagrẽ ẽn ti. \v 25 Kỹ tóg ti venh kãtĩ mũ. Hã ra tóg sir krĩ há nĩ. Kỹ tóg ti mỹ ĩn há ri ke nĩ sir, ĩn prur, ĩn sĩnvĩ ri ke. \v 26 Kỹ tóg Nén-Kórég tỹ 7 (ke) ag mỹ tónh tĩ mũ sir. “Ha kãmũ jẽg,” he jé tóg ke mũ. Hã ra ag jykre pãno tóg ti jykre pãno kãfór nĩ. Kỹ ag tóg sir ũ ẽn kãge ge mũ, tỹ ag tóg ti jagrẽ nỹtĩ sir, isỹ ũn mỹ ti jagrẽ pir kutẽm ja ẽn ti. Hã kỹ tóg kórég tãvĩ nĩ sir. Ti jagrẽ kórég pir kutẽm inh nĩ vẽ, hã ra ũ tỹ 8 (ke) ag tóg tỹ ti jagrẽ nỹtĩ, ti tỹ inh ki rã tũ nĩn kỹ,” he tóg, Jesus ti. Ti tỹ ag mỹ vẽnh jagrẽ jykre tón hã vẽ. \s1 Topẽ tỹ ẽg ve há han ke \p \v 27 Kỹ ũ tỹ ti vĩ mẽg mũ ũ fi tóg prẽr mũ sir, fi tỹ ti vĩ tag mẽ kỹ. Ũn e ẽn kãmĩ fi tóg jẽ nĩ, kỹ fi tóg ti mỹ ke mũ. “!..Topẽ vỹ ã mỹnh fi ve há han, fi tỹ ã han tugrĩn, fi tỹ ã pafãm tugnen..!” he fi tóg, prẽr kỹ. \v 28 Kỹ Jesus tóg fi mỹ: “hỹ,” he mũ. “Hã ra Topẽ vỹ ã ve há han ke mũ gé, ã tỹ ti vĩ jẽmẽn kỹ. Hã kỹ ã tỹ ti vĩ mẽ kỹ ke króm nĩ, kỹ tóg ã ve há tãvĩ han ke mũ,” he tóg, Jesus ti, ũ tỹ prẽr mũ ẽn fi mỹ. \s1 Jesus tỹ ón kỹ milagre han ke tũ \r (Mt 12.38-42) \p \v 29 Hã ra ũ tỹ hẽn ri ke ag tóg sir tá junjun mũ, ti vĩ mẽ jé. Kỹ tóg fór tãvĩ tĩ. Kỹ Jesus tóg ag mỹ: “kórég ãjag nỹtĩ,” he mũ. “Ón kỹ ãjag tóg nén han vãnh ve sór mũ. Venh ke tũ ãjag tóg nĩ. Nén ũ pir hã ve jé ãjag tóg ke mũ, hã vỹ: Jonas tỹ nén ve ja ẽn ri ke, he mũ,” he tóg. \v 30 “Jonas vỹ cidade tỹ Nínive tá ke ag mỹ Topẽ vĩ tó ja nĩ, kỹ ag tóg ti vĩ mẽ há han ja nĩ. Ẽn ri ke han jé sóg ke mũ, ãjag mỹ. Tỹ sóg ẽprã ke fi kósin ẽn nĩ,” he tóg. \v 31 “Kỹ pã'i mág ẽn fi, kanhkã tãpér tỹ sul tá kãtĩg ja ẽn fi, tã tá kãtĩg ja ẽn fi vỹ nĩnh ke mũ gé, kurã tỹ ẽgno ki, sỹ vẽnh kar jykre venh ke kurã ẽn ki. Ãjag mré fi tóg jẽnh mũ, kỹ Topẽ tóg ãjag mỹ vĩ kónãn ke mũ, fi ve kỹ. Kanhkã fyr ja tá fi tóg kãtĩg ja nĩ, vãsỹ, fi tỹ pã'i mág tỹ Salomão vĩ mẽ jé. Salomão kãfór vỹ tỹ inh nĩ, hã ra ãjag tóg inh vĩ mẽ jãvãnh nỹtĩ fi jãvo,” he tóg. \v 32 “Kỹ Topẽ vỹ Nínive tá ke ag ve kỹ ãjag mỹ vĩ kónãn ke mũ gé, kurã tỹ ẽgno ẽn ki, ha vemnĩ. Nínive tá ke ag tỹ Jonas vĩ mẽ kỹ ag tóg ãjag jykre togvãnh ja nĩ. Tỹ sóg Jonas kãfór nĩ, hã ra ãjag tóg ãjag jykre tovãnh jãvãnh nỹtĩ, sỹ ãjag mỹ tó tĩ (hã) ra,” he tóg, Jesus ti. \s1 Jẽngrẽ ri ke ẽg nỹtĩ \r (Mt 5.15; 6.22-23) \p \v 33 “Ẽg tỹ lampião grug kỹ ẽg pi(jé) ĩn krẽm péju kỹn fẽg tĩ', ẽg pi(jé) kẽj krẽm fẽg tĩ'. Ti fẽg jafã kri ẽg tóg fẽg tĩ, lampião gru ti. Kỹ ẽg tóg ti gru tỹ ve há jẽgtĩ, ẽg tỹ ĩn kãtá kãmũ kỹ,” he tóg, Jesus ti. \p \v 34 “Ẽg kanẽ hã tóg tỹ ẽg tỹ ve jafã nĩ. Kỹ tóg ẽg jo kurã han tĩ, ẽg kanẽ ti, ti há nĩn kỹ. Kỹ tóg ẽg jo kurã kar nĩ sir, ẽg kanẽ há nĩn kỹ. Ẽg kanẽ kórég nĩn kỹ tóg ẽg jo kuty ke kãn mũ sir. Kỹ tóg ge nĩ, ẽg jykre kórég ti. Ẽg kanẽ kórég ri ke ti nĩ, ẽg jo kuty han tóg tĩ. \v 35 Kỹ vẽnh kanhrãn nĩ. Ke tũ nĩ mũ ra tóg ãjag jo kuty ri ke nĩ. Vẽnh jykre kórég hã vẽ. Kỹ vẽnh jykre kórég han sór tũg nĩ. \v 36 Ãjag jo kurã nĩn kỹ tóg há tãvĩ nĩ, ãjag jo kuty tũ nĩn kỹ, ãjag jo kuty sĩ tũ nĩn kỹ ke gé. Ãjag jykre há tãvĩ nĩn kỹ tóg ãjag jo kurã ri ke nĩ. Kỹ ãjag tóg sir lampião gru ri ke nỹtĩ gé. Lampião gru mág nĩn kỹ tóg kómkóm ke tĩ, ẽg kanẽ jo, kỹ tóg ẽg mỹ jẽngrẽ há han tĩ. Ge ẽg nỹtĩ, ẽg jykre há tãvĩ nĩn kỹ, ti kórég sĩ tũ nĩn kỹ,” he tóg, Jesus ti. Ti tỹ ag mỹ Topẽ jykre há tón hã vẽ. \s1 Jesus tỹ ũn jykre régre ag mỹ vĩ kónãn \r (Mt 23.1-36; Mc 12.38-40) \p \v 37 Ti tỹ ag mré vẽmén kar Fariseu ũ tóg ti mỹ: “inh mré jẽn kãtĩg,” he mũ. Kỹ tóg ti mré tĩ mũ, ti mré jẽn jé, Jesus ti. \v 38 Hã ra Jesus tóg Judeu ag jykre han ja tũ nĩ, ag jẽn jé ag tóg vẽnh nĩgpég tĩ. Kỹ tóg Fariseu ẽn mỹ e tĩ. Kỹ tóg to jykrén kónãn mũ sir. \p \v 39 Kỹ Jesus tóg ki kanhró nĩ, kỹ tóg ti mỹ kãmén mũ. “Fariseu vỹ tỹ ãjag nỹtĩ,” he tóg. “Kỹ ãjag tóg copo ven ja kugpég tĩ, pénky ven ja ke gé, hã ra ti kãtá ke tóg kavéj nĩ. Kỹ ãjag jykre vỹ ge nỹtĩ gé. Jykre há nĩ ve ãjag tóg nỹtĩ, hã ra ãjag tóg vẽnh jykre pãno han tĩ, hã vỹ: jãnkamy to ag lograr he tĩ, he mũ, ãjag prũ tũ fag mré nỹ, he mũ gé. \v 40 Krĩ tũ pẽ ãjag nỹtĩ. Ũ tỹ ẽg ven ja han mũ vỹ ẽg jykre han mũ gé mỹr. Ẽg jykre há nĩn kỹ ẽg ven ja vỹ há nĩ gé. \v 41 Ũ jagãgtãn ra, ãjag tỹ nén ũ tỹ. Vẽnh jykre há kar han ra, kỹ tóg ãjag tỹ nén ũ kar jãnhkri nĩ ri ke nĩ sir,” he tóg. \p \v 42 “Fariseu', Topẽ vỹ ãjag ve kónãn. Ón kỹ ãjag tóg Topẽ mỹ ãjag jakré tỹ dízimo han kãn tĩ. Ãjag jakré tỹ hortelã tỹ 10 (ke) nĩn kỹ ãjag tóg Topẽ mỹ ũn pir nĩm tĩ, dízimo han kỹ. Ãjag jakré tỹ arruda tỹ ãjag tóg dízimo nĩm tĩ gé, ãjag jakré tỹ vẽnh kagta kar tỹ mỹr, ãjag tỹ nén ũ kar mré hã. Nén ũ kar tỹ ãjag tóg dízimo vin tĩ, Topẽ mỹ. Hã ra ãjag tóg vẽnh jykre kuryj han tũ nĩ jãvo. Topẽ to há tũ ãjag tóg nỹtĩ, ti vĩ jẽmẽ jãvãnh ãjag tóg nỹtĩ. Ãjag tỹ ti tỹ ẽg jyvẽn ki króm mré hã ãjag jakré tỹ dízimo vin ra tóg há tãvĩ nĩnh mũ vẽ, ha mẽ. Hã ra ãjag tóg ki króm sór tũ nĩgtĩ,” he tóg. \p \v 43 “Fariseu', Topẽ vỹ ãjag ve kónãn. Vẽnh kanhrãn jafã krẽm ãjag tóg vẽnh kãpãm kỹ nỹtĩ, vẽnh kar tỹ ãjag ve jé. Cidade kuju tá ãjag tóg mũgtĩ, kỹ vẽnh kar tỹ ãjag mỹ: “Senhor, ã mỹ há?” hen kỹ tóg ãjag mỹ sér tĩ. \v 44 Topẽ vỹ ãjag ve kónãn mỹr. Vẽnh kej si ri ke ãjag nỹtĩ, vẽnh kej to ró tũ ri ke. Kri mũ ag tóg tĩ, vẽnh kar, kỹ ag tóg ki kagtĩg nỹtĩ, ti tỹ tỹ vẽnh kej nĩ ti. Kỹ ag tóg vẽnh vatánh tá vẽnh kavénh tĩ. Tag ri ke ãjag tóg nỹtĩ. Kỹ ãjag krẽm ke ag vỹ Topẽ vĩ mranh tĩ, ãjag ven kỹ,” he tóg, Jesus ti, Fariseu ag mỹ. \p \v 45 Kỹ Topẽ vĩ to professor ũ tóg Jesus mỹ: “ã tỹ Fariseu ag mỹ tag tó kỹ ã tóg ẽg to vĩ kónãn tĩ nĩ gé, ag mré,” he mũ, ẽg Senhor mỹ. \p \v 46 Kỹ tóg: “ón kỹ Topẽ vĩ to professor',” he mũ. “Hỹ, Topẽ vỹ ãjag ve kónãn gé,” he tóg. “Vẽnh kar mỹ ãjag tóg vẽnh jykre kufy nĩm tĩ. Kufy jagy ti nỹ, vẽnh jykre ẽn ti, kỹ ãjag tóg han sór tũ nĩgtĩ. Ge ra ãjag tóg ag mỹ: “ha ki króm,” he tĩ. \v 47 Topẽ vỹ ãjag ve kónãn mỹr. Ãjag jóg'jóg ve ag vỹ Topẽ vĩ tó tĩ ag kãgtén. Jãvo ãjag tóg ag kej ki rĩr há han tĩ. \v 48 Hã ki ãjag tóg ãjag jóg'jóg ve ag tỹ ag kãgtén to: “há ti nĩ,” he tĩ. Hã ki tóg ãjag mỹ há nĩ mỹr, ag tỹ ag kãgtén ja tugrĩn. Ag hã vỹ ag kãgtén ja nĩ, kỹ ãjag hã nỹ ag kej ki rĩr há han tĩ',” he tóg. \v 49 “Hã kỹ Topẽ vỹ ãjag to vĩ ja nĩ. Ki kanhró ti nĩ, Topẽ ti, hã kỹ tóg ãjag to vĩ kónãn ja nĩ, ha mẽ. “Inh vĩ tó tĩ ag jẽgnẽ jé sóg ke mũ ag mỹ, isỹ ũn vin mũ ag ke gé, ag tỹ ag mỹ inh vĩ tó jé. Hã ra ag tóg ag vóg kónãn ke mũ, ag kãgtén jé ag tóg ke mũ,” he ja tóg nĩ, Topẽ ti. \v 50 Ãjag jóg'jóg ve ag vỹ ag kygrẽn kãn, hã ra tóg ãjag mỹ há tĩ, hã kỹ Topẽ vỹ to ãjag vóg kónãn ke mũ. Ũ tỹ hẽn ri ke ag kygrẽn ag tóg, ãjag jóg'jóg ve ag, Topẽ tỹ ẽprã ke ag han kar kỹ. \v 51 Ti kãke tóg Abel tén. Ti nón ke ag kãgtén ja ag tóg nĩ gé, ãjag jóg'jóg ve ag, Zacarias mré hã. Topẽ ĩn jãnkã krẽm ag tóg ti tãnh, Topẽ mỹ nén ũ pũn jafã ẽn ki, Zacarias ti. Topẽ tỹ jẽgnẽg mũ ag kãgtén tovãnh tũ pẽ ag nỹtĩ, ãjag jóg'jóg ve ag. Hã ra tóg ãjag mỹ há tĩ. Ãjag tỹ ag kygrẽn kãn ri ke ti nĩ. Ũn kãgter mũ tag jagfy kajãm kãn jé ãjag tóg ke mũ, ha vemnĩ. Ãjag mỹ sóg tó mũ mỹr,” he tóg, Jesus ti. \p \v 52 “Ón kỹ Topẽ vĩ to professor', Topẽ vỹ ãjag ve kónãn. Topẽ vĩ tỹ ẽg kanhrãn mũ ẽn ki ge jãvãnh ãjag tóg nỹtĩ mỹr'. Kỹ ũ tỹ ki rã sór mũn kỹ ãjag tóg ti mỹ tó kónãn tĩ, ti tỹ ki vẽnh fón tũ nĩn jé. Kỹ tóg ẽg tỹ ũ jo ĩn nĩfenh ẽn ri ke nĩ, ãjag tỹ ag tỹ Topẽ ki ge kamẽg ti,” he tóg, Jesus ti. Ti tỹ ũ tỹ ón kỹ Topẽ vĩ to professor ag mỹ vĩ kónãn hã vẽ. \p \v 53 Ti tỹ tag tó kar kỹ tóg hẽn ra tĩ mũ sir. Tag pãte Topẽ vĩ to professor ag tóg ti mré mũ kỹ ti tugnỹm tĩ, Fariseu ag ke gé. Ag tỹ ti vĩ to ti se sór vẽ. Hã kỹ ag tóg ón kỹ ti ki jẽmẽgmẽg mũ. \v 54 Ón kỹ ag tóg ti vĩ jẽmẽg tĩ gé sir, ag tỹ ti vĩ to ti kãgmĩn jé. \c 12 \s1 Ũn jykre régre ag \r (Mt 10.26-27) \p \v 1 Hã ra ũ tỹ hẽn ri ke ag vỹ vẽnh mãn kỹ nỹtĩ nĩ. E tãvĩ ag tóg tĩ ha, mil tỹ hẽn ri ke ag. Kỹ ag tóg jagnẽ sãnsãn mũ sir, ag e nỹtĩn kỹ. Kỹ Jesus tóg ag kanhrãnrãn mũ. Ã mré mũ tĩ ag kanhrãn vén tóg mũ, kỹ tóg ag mỹ: “Fariseu ag jykre han sór tũg nĩ,” he mũ. “Pão jẽgja jafã ri ke ti nĩ, ag jykre ti, hã kỹ tóg Topẽ mỹ kórég nĩ. Ag jykre hã vẽ, ha mẽ: jykre régre ag nỹtĩ. Kỹ tag tóg Topẽ mỹ kórég tãvĩ nĩ,” he tóg. \v 2 “Ẽg tỹ péju kỹ nén han mũ vỹ vẽnh ven kãn ke mũ, ẽg tỹ vẽnh kar vatánh tá nén to jykrén mũ vỹ vẽnh ven kãn ke mũ, kurã tỹ ẽgno ki,” he tóg. \v 3 “Ãjag tỹ vẽnh kar vatánh tá vẽmén ja ẽn mẽ kãn jé ag tóg ke mũ, vẽnh kar. Ãjag tỹ kékén kỹ nén tó ja ẽn tó kãn jé ag tóg ke mũ, jamã hár(a), ãjag tỹ ĩn kãtá nén tó ja ẽn. Hã kỹ vẽnh jykre régre han tũg nĩ,” he tóg. \s1 Ẽg tỹ ẽprã pã'i ag kamẽg ke tũ \r (Mt 10.28-31) \p \v 4 “Ha mẽ, iso há ãjag nỹtĩ. Ag kamẽg tũg nĩ, ũ tỹ ẽg tén tĩ ag, pã'i ag. Ag tỹ ẽg tén kar kỹ ag tóg ẽg tỹ hẽ ri kenh ke tũ nĩ sir. Hã kỹ ag kamẽg tũg nĩ. \v 5 Ãjag mỹ sóg tónh mũ ha, ãjag tỹ ũn kamẽg ke ti, hã vỹ: Topẽ, he mũ. Ti hã ne ẽg tén kar nũgme ki ẽg vãm ki kanhró nĩ', mỹr ha mẽ'. Kỹ ti hã kamẽg nĩ. \v 6 Sẽsĩ vãm ag tóg tĩ, jãnkamy kato, ẽg tỹ ko jé. Jẽsĩ tỹ 5 (ke) kato ẽg tóg jãnkamy pir mãg tĩ. Hã ra Topẽ pi(jé) ag kã jatun mũ'. Ag ki rĩr nĩ tóg nĩ, sẽsĩ ẽn ag ki. \v 7 Ẽg ki rĩr tóg nĩ gé, Topẽ ti. Ẽg tỹ nén vég mũ kar ki kanhró tóg nĩ. Hã kỹ tóg ẽg gãnh ki kanhró nĩ gé. Nĩkrén kãn ja tóg nĩ, Topẽ ti, ẽg gãnh ti. Jẽsĩ kãfór ãjag tóg nỹtĩ, Topẽ mỹ. Ãjag kãmĩ ũn pir tóg sẽsĩ e kãfór nĩ, ti mỹ. Hã kỹ ag kamẽg tũg nĩ, ũ tỹ ẽg tén sór mũ ag,” he tóg. \s1 Ẽg tỹ Jesus kãmén ke \r (Mt 10.32-33; 12.32; 10.19-20) \p \v 8 “Hã kỹ sóg ãjag mỹ tag tó mũ. Ẽprã ke ag mỹ: “tỹ sóg ti mré ke nĩ,” hemnĩ, iso. Ag kamẽg tũg nĩ. Kỹ sóg ãjag tónh ke mũ gé, Topẽ tỹ jẽnẽ jafã ag mỹ, kurã ẽn kã, ãjag tỹ tỹ inh mré ke nỹtĩ ti. Tỹ sóg ẽprã ke fi kósin ẽn nĩ, ha mẽ. \v 9 Ãjag tỹ ẽprã ke ag mỹ inh kãmén tũ nĩn kỹ sóg ãjag tónh ke tũ nĩ gé, Topẽ tỹ jẽnẽ jafã ag mỹ, ãjag tỹ iso: “ti ki kagtĩg sóg nĩ,” hen kỹ,” he tóg. \p \v 10 “Tỹ sóg ẽprã ke fi kósin ẽn nĩ. Ag tỹ iso vẽme jũ han kỹ sóg ag mỹ vẽnh pãte fón sór mũ. Ag tỹ hã ra Topẽ kuprĩg to vẽme jũ han kỹ Topẽ tóg ag mỹ vẽnh pãte fón mãn ke tũ nĩ ha,” he tóg. \p \v 11 “Ãjag vin jé ag tóg ke mũ, pã'i ag mỹ, governador ag mỹ ke gé, ag tỹ ãjag sigse jé. Ẽg vẽnh kanhrãn jafã krẽm ag tóg ãjag ki jẽmẽ sór ke mũ, ãjag tỹ inh ki ge kỹ nỹtĩ ti, ha vemnĩ. Hã ra to krĩ kufy han tũg nĩ, ãjag tỹ ag mỹ inh kãmén ke ẽn to. \v 12 Topẽ kuprĩg hã ne ãjag kanhrãn ke mũ', kurã ẽn kã. Hã kỹ ãjag tóg tónh ke mũ sir,” he tóg, Jesus ti, ã mré mũ tĩ ag mỹ. \s1 Ẽg tỹ nén ũ to én ke tũ \p \v 13 Kỹ ũn e ag kãmĩ ũ tóg Jesus mỹ: “Senhor',” he mũ. “Inh jo inh kãke mré vĩmnĩ, ẽg tỹ ẽg panh ter ja tỹ nén kar vẽnh kãpãm jé, ti kuge ti,” he tóg, Jesus mỹ. \p \v 14 Hã ra Jesus tóg ti mỹ: “vó,” he mũ. “Isũ pijé',” he tóg. “Inh pi(jé) ã mỹ ã kuge ve sór mũ'. Inh pi(jé) ã tũ tỹ vẽnh kãpãm sór mũ',” he tóg. \p \v 15 Kỹ tóg ag kar mỹ: “ker nén ũ to én hẽ',” he mũ. “Ẽg tỹ nén kar pi(jé) ẽg rĩr han ke mũ'. Ẽg tũ mág nĩ ra ẽg pi(jé) mũ há han ke mũ',” he tóg. \p \v 16 Kỹ tóg ag mỹ: “vẽnh jykre há vỹ ge nỹnh mũ, ha mẽ,” he mũ. “Ũn rico tóg nĩ ja nĩgtĩ mỹr,” he tóg. “Ti japỹ vỹ nén kar kanẽ e han ja nĩgtĩ. \v 17 Kỹ tóg to jykrén mũ sir, ũn rico ti. “Inh hỹn ne han mũ ha?” he tóg. “Inh pãjó mág vó, inh pãjó kãsa vó, sỹ krẽm isũ kar rãg jé?” he tóg. \v 18 “Inh pãjó kókén jé sóg ke mũ, sỹ ti jẽgja ki ũn mág han jé, kỹ sóg krẽm isũ kar vin mũ, inh jakré kanẽ kar ti,” he tóg mũ, to jykrén kỹ. \v 19 “Kỹ sóg jatu nĩ sir. Isũ vỹ prỹg tỹ hẽn ri ke pétẽm mũ, kỹ sóg rãnhrãj mãn ke tũ nĩ ha. Jatun mỹ sóg jẽg nĩnh ke mũ, kron nĩ jé inh ke mũ gé. Inh mỹn sér tĩ sir, sỹ jatu nĩn kỹ,” he tóg, to jykrén kỹ, ũn rico ti. \p \v 20 Hã ra Topẽ tóg ti mỹ vĩ mũ. “Krĩ tũ ã nĩ,” he tóg ti mỹ. “Kuty tag kã ã tóg ter ke mũ ha, kỹ ã tũ mág tag tỹ tỹ ũ tũ nĩnh ke mũ ha ke gé. Ma tĩg ke tũ ã tóg nĩ. Ã ter ke vẽ,” he tóg ti mỹ, Topẽ ti,” he tóg, Jesus ti, ũ tỹ ã panh tũ mãn sór mũ ẽn mỹ. \v 21 “Ge tóg tĩ, ẽg tỹ ga kri nén ũ há ve sór kỹ, ẽg tỹ kanhkã tá tỹ nén ũ tũ nĩn kỹ, Topẽ mré. Ẽg pi(jé) ga kri ẽg tũ mág ẽn ma mũnh mũ'. Ẽg tỹ kanhkã tá tũ mág nỹtĩn kỹ tag hã tóg há nĩ,” he tóg, Jesus ti. \s1 Ẽg tỹ nén ũ to krĩ kufy han ke tũ \r (Mt 6.25-34) \p \v 22 Kỹ tóg ã mré mũ tĩ ag mỹ: “ha vé,” he mũ. “Vẽjẽn to jykrén kỹ krĩ kufyg tũg nĩ,” he tóg. “Inh hỹn ũri ne konh mũ'? Inh hỹn ne tunh mũ'?” he tũg nĩ. \v 23 Topẽ tỹ ẽg han ja vẽ, ẽg tỹ ga kri mũ jé. Hã kỹ tóg ẽg jẽn ki rĩr ke mũ gé, ẽg kur ki ke gé. \v 24 Sẽsĩ to jykrén nĩ. Ag mỹ ẽkrãn tĩ'? Vó. Ag mỹ ãjag jakré kunũg tĩ'? Vó. Ag mỹ pãjó han tĩ'? Vó, ke tũ ag tóg nĩgtĩ, ge ra Topẽ tóg ag jẽn tĩ. Jẽsĩ kãfór ãjag tóg nỹtĩ, Topẽ mỹ, hã kỹ tóg ãjag jẽn ke mũ gé. \v 25 Kỹ, Topẽ tỹ ẽg jé prẽr kỹ ẽg tóg mũnh mũ gé. Ẽg pi(jé) mũnh ke tũ nĩ', ti tỹ ẽg jé prẽr kỹ'. Ẽg tỹ to krĩ kufy han mũ ra ẽg tóg tĩg mũ. \v 26 Ẽg pi(jé) ẽg krĩ kufy tugrĩn, ẽg krĩ há tugnĩn mũnh ke tũ nĩ'. Mũ jé ẽg tóg ke mũ, ti tỹ ẽg jé prẽr kỹ. Hã kỹ nén ũ ũ to krĩ kufy han tũg nĩ. \p \v 27 Ka fej to jykrén nĩ gé. Jatun mỹ tóg mog tĩ. Rãnhrãj tũ tóg nĩgtĩ, kur han tũ tóg nĩgtĩ. Hã ra tóg sĩnvĩ nỹtĩgtĩ, ka fej ti, kỹ pã'i mág tỹ Salomão ẽn kur tóg ri ke tũ nỹtĩ ja nĩgtĩ, ti sĩnvĩ ja ra, vẽnh kar kur sĩnvĩ kãfór ti nĩ, Salomão kur ti. Ki hã sóg tó mũ mỹr. \v 28 Topẽ hã ne ka fej sĩnvĩ han tĩ'. Hã ra tóg kãnhmar kãgter tĩ, ka fej ti, ti sĩnvĩ ra. Ũri tóg há nỹtĩ, tỹ vaj kỹ tóg kógungun tĩ. Topẽ tỹ ka fej sĩnvĩ han kỹ tóg ãjag kur ki rĩr ke mũ gé, ha vemnĩ. Kỹ ti to: “ti mỹ ẽg mỹ kur nĩm mũ vỹ?” he tũg nĩ. \v 29 “Inh hỹn ne konh mũ', ũri?” he tũg nĩ gé. To krĩ kufy han tũg nĩ. \v 30 Topẽ ki ge tũ ag vỹ tag to jykrén mág tĩ. Hã ra ẽg jóg tỹ Topẽ vỹ ẽg ki kanhró nĩ, ẽg tỹ nén konh ke mũ ti, ẽg kur ti ke gé. Kỹ to krĩ kufy han tũg nĩ. \v 31 Topẽ tỹ tỹ ẽg pã'i nĩ ẽn hã ve jé vãsãnsãn nĩ. Kỹ tag hã to jykrén nĩ. Kỹ Topẽ vỹ ãjag mỹ ãjag tỹ nén ve sór mág ẽn vin ke mũ sir,” he tóg, Jesus ti. \s1 Kanhkã tá ẽg tũ \r (Mt 6.19-21) \p \v 32 “Kamẽg tũg nĩ, ãjag pipir nỹtĩ ra. Ẽg jóg tỹ Topẽ vỹ ãjag to há nĩ, hã kỹ tóg ãjag mỹ kanhkã ti ven sór mũ, ha mẽ. \v 33 Ãjag tỹ nén kar vin nĩ, ũn vẽsỹrénh mũ ag mỹ. Hã kỹ ãjag tóg kanhkã tá tỹ nén ũ mág nỹtĩnh mũ. Tá ãjag kuge tóg tũ' henh ke tũ nĩ. Tag ki ẽg tóg ẽg jãnkamy fón tĩ, nén ũ kar to. Tá tóg tũ' he jãvãnh nĩ, ẽg kuge ti. Tá ũ tóg péjunh kãtĩg ke tũ nĩ gé, tá ti ga tóg kaggranh ke tũ nĩ gé. Kanhkã tá ẽg tũ vỹ ge nĩ. Tũg jãvãnh ti nĩ. \v 34 Ãjag tỹ ga kri tỹ nén ũ mág nỹtĩn kỹ ãjag tóg ga kri mũ mág sór mũ. Ãjag tỹ hã ra kanhkã tá tỹ nén ũ mág nỹtĩn kỹ ãjag tóg kanhkã ra mũ sór mũ, kỹ tag hã ne há nĩ',” he tóg, Jesus ti. \s1 Ẽg tỹ Jesus kãtĩg mãn jãvãnh ke \p \v 35 “Ẽg kur tỹ ẽg tóg vẽsógfĩg tĩ, ẽg tỹ rãnhrãj há han jé. Ẽg lampião grug ẽg tóg tĩ, kuty kã, ẽg tỹ ve há han jé. Ẽn ri ke han nĩ, ãjag tỹ inh kãtĩg mãn ke jãvãnh kỹ. \v 36 Kỹ ãjag tóg ũn camarada ri ke nỹtĩ. Kejẽn ag patrão vỹ hẽn ra tĩg mũ, ã prũ ke festa mág han jé. Kỹ ti camarada ag vỹ ti tỹ tá vỹn ke jãvãnh nỹtĩ. Ag tỹ ti jãvãnh há han kỹ tóg há tĩ, ag nũgnũr tũ nĩn kỹ. Kỹ ag tóg kãnhmar ti tỹ jãnkã tỹ tórón tórón ke kỹ mẽnh mũ, kỹ ag tóg ti mỹ róm ke mũ sir, ti jun kỹ. \v 37 Kỹ tóg kejẽn jun mũ sir, ag patrão ti. Kỹ tóg sér tĩ, ti camarada ag tỹ ti jãvãnh nỹtĩn kỹ. Kỹ tóg ag mỹ vĩ há han ke mũ sir. Kỹ tóg vẽsóg fĩn kỹ ag mỹ: “nĩgnĩ ra ver, mesa to,” henh ke mũ sir. Kỹ tóg ag mỹ vẽjẽn ven ke mũ. Ag patrão hã ne ã camarada ag mỹ vẽjẽn ven ke mũ', ha vemnĩ. Ki hã sóg tó mũ,” he tóg, Jesus ti. \v 38 “Hẽn ri ke mũn tóg meia noite ki jun ke mũ, hẽn ri ke mũn tóg galo kyr mũ ra jun ke mũ. Ti camarada ag tỹ ti jãvãnh kỹ nỹtĩn kỹ tóg ag mỹ vĩ há tãvĩ han ke mũ sir, ha vemnĩ,” he tóg, Jesus ti. \p \v 39 “Kỹ tag to jykrén nĩ, ha mẽ. Inh kãtĩg mãn ke vỹ ũ tỹ nén ũ pigju(g) tĩ kãtĩg ri ke nĩnh mũ. Ũ tỹ ti ĩn krẽm nĩ ẽn pi(jé) ki kanhró nĩ', hora kã ti kãtĩg ke mũ ti. Ũ tỹ ti tỹ nén ũ péju sór mũ tóg ẽn ge nĩ, ha mẽ. Ti tỹ ti kãtĩg ke hora ki kanhró nĩ (hã) ra tóg ã kanẽ fãn mũ vẽ, ti tỹ ti ĩn kãra rã tũ nĩ jé. Hã ra tóg ki kagtĩg nĩ. \v 40 Ge ti nĩ, inh kãtĩg mãn ke ti. Vẽnh ki rĩr, vẽnh ki ẽmẽ. Ẽprã ke fi kósin vỹ kãtĩg ke mũ, ãjag tỹ ti kãtĩg ke to jykrén tũ (hã) ra,” he tóg, Jesus ti. \s1 Ũn camarada to comparação \r (Mt 24.45-51) \p \v 41 Kỹ Pedro vỹ ti mỹ: “Senhor',” he mũ. “Ã tỹ ũ mỹ ke nẽ, ã tỹ tó ja tag ti? Ã tỹ ũ tỹ ã ki ge tũ ag mỹ ke mỹ, ẽg mỹ ke mỹ vó?” he tóg, Pedro ti, Jesus mỹ. \p \v 42 Kỹ ẽg Senhor tóg ti mỹ: “hỹ,” he mũ. “Kejẽn patrão tóg hẽn ra tĩg sór mũ, kỹ tóg ã camarada ag kã ũ tỹ pã'i han mũ, ti tỹ ti jo ã mré camarada ag ki rĩr jé. Ũ tỹ ã rãnhrãj ki rĩr há han tĩ ẽn kuprẽg tóg mũ, ti tỹ ag mỹ vẽjẽn ven jé, vẽjẽn ke horan ki. \v 43 Ti tỹ ag ki rĩr há han kỹ ti patrão vỹ ti mỹ vĩ há han ke mũ, ti kãtĩg mãn kỹ, ũ tỹ ag ki rĩr há han mũ ẽn mỹ. \v 44 Tỹ pã'i mág han jé tóg ke mũ, ti tỹ ti tũ ki rĩr kãn jé sir. Ki hã sóg ke mũ, ha mẽ. \v 45 Ti camarada ẽn jykre kórég nĩn kỹ tóg vẽnhmỹ nĩ jãvo, ha mẽ. To jykrén kỹ tóg: “ẽg patrão vỹ kãtĩg vãnh han mũ,” he mũ. Kỹ tóg ã mré camarada ag vóg kónãn kỹ ag mrãnmrãn mũ sir, fag ke gé. Kỹ tóg jatun mỹ jẽn mág han mũ, ũn kronkron tĩ ag mré tóg kronkron kỹ pépév tĩ nĩ gé sir. \v 46 Kỹ ti patrão vỹ ti kãnhmỹ jun ke mũ, ha vemnĩ, ti tỹ ti jun ke kurã ki kagtĩg nĩn kỹ, ti hora ti ke gé, kỹ tóg ti vóg kónãn ke mũ gé sir, ti patrão ti, kỹ tóg ti fón ke mũ, Topẽ vĩ mranh tĩ ag mré hã,” he tóg. \p \v 47 “Topẽ camarada ũ vỹ ã patrão kãtĩg ken jo ki rĩr há han tũ nĩgtĩ, ti patrão tỹ ti mỹ tó mũ ra. Ã patrão vĩ ki króm tũ ti nĩgtĩ. Ti mrãnmrãn mág jé tóg ke mũ, ti patrão ti, Topẽ ti. \v 48 Ũ tóg ã tỹ nén han ke mẽ ja tũ nĩ, ti patrão vĩ ti, ti camarada ũ ti. Hã ra tóg kórég han mũ gé. Kỹ ti patrão tóg ti mrãnmrãn ke mũ gé. Ti mrãnmrãn sĩ han jé tóg ke mũ jãvo. Ũ tóg vẽnh kanhrãn mág han tĩ. Kỹ Topẽ tóg vẽnh jykre há tãvĩ ve sór mũ sir, ti tỹ ki kanhrãn mág han mũ ẽn to. Ũ mỹ ti vĩ mág tĩ, Topẽ ti, kỹ tóg ti tỹ ki króm há han ve sór mũ gé sir,” he tóg, Jesus ti. \s1 Ũ tỹ Jesus tugrĩn ẽg kato tẽnh ke \r (Mt 10.34-36) \p \v 49 “Ga kri inh mur, isỹ re pũr tĩg ri ke han jé, hã vỹ: ũn e tỹ inh ki ge mũ, he mũ. Sỹ re pũr tĩg ri ke ẽn venh há tóg tĩ, hã ra tóg ver gru tũ nĩ. \v 50 Ti grug to hã sóg vẽsỹrénh ke mũ. Iser ke vẽ, kỹ tóg inh mỹ e tĩ. Sỹ ve jãvãnh tóg tĩ, inh vẽsỹrénh ke ti,” he tóg, Jesus ti. \p \v 51 “Ãjag hỹn iso: “vẽnh kar tỹ jagnẽ to há han jé tóg ke mũ,” he tĩ. Hã tũ vẽ. Ũ tỹ hẽn ri ke tỹ jagnẽ kato tẽ han jé sóg ke mũ, ha vemnĩ. \v 52 Ha vé, ĩn pir krẽm ke fag vỹ jagnẽ kato tẽnh ke mũ. Ũn tãgtũ fag vỹ ũn régre fag kato tẽgtẽnh mũ ha. Kar ũn régre ẽn fag vỹ ũn tãgtũ fag kato tẽgtẽnh mũ gé sir. \v 53 Jagnẽ kato fag jagnẽ to jũgjũnh mũ. Ũ tóg ã kósin kato tẽnh ke mũ, kỹ ũ tóg kejẽn ã panh kato tẽnh ke mũ gé. Ũ fi vỹ ã kósin fi kato tẽnh ke mũ, kỹ fi vỹ ã mỹnh fi kato tẽnh ke mũ gé. Kỹ ũ tóg ã má fi kato tẽnh ke mũ, kỹ fi tóg ã jamré kato tẽnh ke mũ gé sir. Ge ti nĩgtĩ,” he tóg, Jesus ti. \s1 Jesus jykre ki kanhrãn \r (Mt 16.2-3) \p \v 54 Kỹ tóg vẽnh kar mỹ tó mãn mũ gé, kỹ tóg ag mỹ: “kanhkã ve kỹ ãjag tóg ta ki kanhró nỹtĩ,” he mũ. “Kanhkã góg tỹ tãtá kãtĩn kỹ ãjag tóg: “ta vỹ kutẽnh mũ,” he tĩ. Ki kanhró ãjag tóg nỹtĩgtĩ. \v 55 Kar ãjag tóg kãka ki kanhró nỹtĩ gé. “Tag tán kãtĩ mũ, kãka ti, kỹn hỹn jũ jagy nĩnh mũ, ha vemnĩ,” he ãjag tóg tĩ gé. \v 56 Ki kanhró ãjag tóg nỹtĩ, ta jykre ti, kãka jykre ti, ga jykre ti ke gé. Hã ra ãjag tóg inh jykre ki kanhrãnrãn sór tũ nĩ, sỹ ũri ãjag mỹ tó mũ tag ti. Kutu ãjag nỹtĩ, ha mẽ, hã kỹ ãjag tóg ki kanhrãnrãn sór tũ nĩ,” he tóg, Jesus ti. \s1 Ẽg tỹ jagnẽ mỹ vẽnh pãte fón \r (Mt 5.25-26) \p \v 57 “Kỹ ãjag tóg vẽnh jykre kuryj to jykrén tũ nĩ gé, ãjag tỹ jagnẽ mỹ vẽnh pãte fón jé, ãjag tỹ ver ga kri mũn kỹ. \v 58 Kejẽn ãjag tóg jagnẽ mỹ vẽnh jykre vẽnhmỹ tó tĩ. Kỹ ãjag tóg pã'i mỹ tónh mũ sir. Ã tỹ ũ to jũ mũ ẽn vỹ ã tónh tĩg sór mũ. Ti tỹ pã'i tá jun ke to hã ti mré vĩmnĩ. Ti mỹ: “inh mỹ vẽnh pãte fón,” hemnĩ. Ke tũ nĩ mũ ra pã'i vỹ ã jykre pãno venh ke mũ, kỹ tóg polícia mỹ: “ti se ra,” henh ke mũ. Kỹ tóg ã senh ke mũ sir. \v 59 Ha mẽ, tá ã kãnhmar kãkutẽ mãn ke tũ nĩ. Ã tỹ kajãm kãn kar kỹ ã hẽn ri ke mũn tá kãkutẽ mãn ke mũ sir,” he tóg. Jesus tỹ ẽg tỹ jagnẽ mỹ vẽnh pãte fón kãmén hã vẽ. \c 13 \s1 Ẽg tỹ ẽg jykre tovãnh ke \p \v 1 Kejẽn ũ ag tóg Jesus tá junjun mũ, hã ra ag tóg ti vĩ mẽ kỹ nỹtĩ. Kurã ẽn kã ũ ag tóg ti mỹ Galiléia tá ke ag tó ja nĩ, fóg tỹ pã'i tỹ Pilatos tỹ ũn kãgtén ja ẽn ag. Topẽ mỹ ag tóg ãjag mẽg tãnh ja nĩ, ti mỹ pũn jé, hã ki Pilatos tóg ag kygrẽn ja nĩ, hã kỹ ag kyvénh tóg ãjag mẽg kyvénh mré kutẽ ja nĩ. Hã kãmén ag tóg, Jesus mỹ, ti tỹ ag mỹ e tĩn kỹ, ag tỹ ũn kãgter mũ ag to: “ag hỹn Topẽ vĩ mranh mág,” hen kỹ. \v 2 Kỹ Jesus tóg ag mỹ: “ãjag hỹn Galiléia tá ke ẽn to jykrén sór mũ, ũn kãgter mũ ẽn ag to,” he mũ. “Topẽ vĩ mranh mág tĩ ag vẽ,” he ãjag tóg mũ ag to. “Ag hỹn vẽnh jykre pãno han mũ nĩ, ag hỹn Galiléia tá ke ag jykre pãno kãfór han mũ nĩ, hã kỹ Topẽ hỹn tóg ag vóg kónãn mág,” he ãjag tóg tĩ ag to. \v 3 Ke tũ vẽ hã ra. Ãjag ri ke ag tóg nỹtĩ, mỹr, ha mẽ. Ãjag tỹ ãjag jykre tovãnh tũ nĩn kỹ ãjag tóg nũgme ki vár ke mũ, ha vemnĩ,” he tóg. \v 4 “Ũ tỹ 18 (ke) ẽn ag to jykrén nĩ, ũ tỹ goj tỹ Siloé tá kãgter mũ ẽn ag. Ĩn téj ẽn tóg ag kri kutẽ, ĩn vag jẽ ẽn ti, hã kỹ ag kãgter mũ. Jerusalém tá ke kar ag jykre ri ke ja ag tóg nỹtĩ. Ag pi(jé) ag jykre pãno ẽn kãfór ja nỹtĩ'. Ag ri ke han ja ag nỹtĩ, ha mẽ. \v 5 Kỹ sóg ãjag mỹ ke mũ. Ãjag tỹ ãjag jykre pãno tovãnh tũn kỹ ãjag tóg nũgme ki vár ke mũ,” he tóg, Jesus ti. \s1 Ka tỹ figueira to comparação \p \v 6 Kỹ tóg ag mỹ: “ũ tỹ Topẽ jykre han sór tũ ag vỹ ge nỹtĩnh mũ, ha mẽ,” he mũ. “Kejẽn ũ tóg nĩgtĩ. Ka há krãn ja tóg nĩgtĩ, ka tỹ figueira. Ka kanẽ ũ vẽ, ko há ti jẽ. Ẽn krãn ja tóg nĩ. Uva kãmĩ tóg ti krãn ja nĩ. Kỹ tóg kejẽn ti kanẽ ko sór mũ, kỹ tóg venh kãtĩ mũ. Hã ra tóg kanẽn ja tũ nĩ. \v 7 Kỹ tóg uva ki rĩr tĩ mỹ: “ti gỹn ra,” he mũ. “Prỹg tãgtũ tóg nĩ ha, sỹ ti kanẽ vég tũ ki. Kanẽn vãnh ti hỹn jẽ. Ti gỹn ra, ti tỹ ga kókég tũ nĩn jé,” he tóg. \v 8 Hã ra tóg ã patrão mỹ: “ti tovãnh ra ver,” he mũ, uva ki rĩr tĩ ti. “Ti pénĩn sóg kũm mũ ver, sỹ ti krẽm ga jẽgja han jé ver. \v 9 Hẽn ri ke mũn tóg kanẽ há hyn han ke mũ ha. Ke tũ nĩn kỹ sóg ã mỹ ti gỹn ke mũ vãhã,” he tóg mũ, uva ki rĩr tĩ ti,” he tóg, Jesus ti. Ti tỹ ũ tỹ ã jykre kórég tovãnh sór tũ tón hã vẽ. \s1 Jesus tỹ vẽnhkán ke kurã ki ũn kaga tỹ há' he \p \v 10 Kejẽn tóg ag vẽnh kanhrãn jafã krẽm ag kanhrãn mũ, Jesus ti, vẽnhkán ke kurã ki. \v 11 Kỹ ũ fi tóg tá jẽ nĩ. Jagrẽ kórég fi nĩ, hã kỹ fi tóg pãnh ke kỹ jẽ nĩ. Vẽnh ra hã jẽ kórég fi tóg nĩ, fi jagrẽ tugnĩn. Prỹg tỹ 18 (ke) han fi tóg, fi jagrẽ tỹ fi kagãg tĩ ki. \v 12 Kỹ Jesus tóg fi vég mũ, kỹ tóg fi jé prẽr mũ. “Kunĩg, jỹ,” he tóg. “Ã kaga tỹ sóg tũ' henh mũ,” he tóg fi mỹ. \v 13 Kỹ tóg ã nĩgé tỹ fi kri fig mũ. Kỹ fi tóg vẽnh ra hã jẽg há han mũ, ha mẽ. Kỹ fi tóg Topẽ to vĩ há han mũ sir. \p \v 14 Hã ra vẽnh kanhrãn jafã to pã'i tóg Jesus to jũ mũ, ti tỹ vẽnhkán ke kurã ki fi tỹ há' hen kỹ. Ti mỹ tóg tỹ vẽnh rãnhrãj nĩ, fi tỹ há' he mũ tag ti, hã kỹ tóg Jesus to jũ mũ. Kỹ tóg vĩ mũ sir. Vẽnh kar jyvẽn kỹ tóg ag mỹ: “kurã tỹ 6 (ke) hã ki ẽg tóg rãnhrãj ke mũ ha,” he mũ. “Hã kỹ kurã tỹ 6 (ke) ẽn ki kãmũmnĩ, ti tỹ ãjag tỹ há' hen jé. Vẽnhkán ke kurã ki vẽnh kygtãg kãmũ tũg nĩ,” he tóg mũ, pã'i ti. \p \v 15 Hã ra Jesus tóg ti vĩ kãfãn mũ, kỹ tóg: “jykre régre ã nĩ (mỹr),” he mũ. “Vẽnhkán ke kurã kã ãjag tóg ãjag mẽg ki rĩr tĩ gé, monh ki, cavalo ki ke gé, ha mẽ. Ãjag mẽg kygvãn ãjag tóg tĩ, ãjag tỹ ti kron mũn jé, ti tỹ ĩn kãkã se kỹ jẽ kỹ, cocho to. \v 16 Kỹ tag fi vỹ se kỹ jẽ ẽn ri ke jẽ ja nĩ gé, ha mẽ. Satanás hã vỹ fi sé', prỹg tỹ 18 (ke) ki. Ẽg jóg'jóg ve tỹ Abraão kósin ũ fi vẽ, ẽg mẽg kãfór fi tóg jẽ, hã ra ã tóg jũ sór mũ, isỹ vẽnh kán ke kurã ki fi tỹ há' hen kỹ, isỹ fi kavãn ri ke han kỹ. Vẽnh jykre vẽnhmỹ han sór ã tóg nĩ,” he tóg, Jesus ti, pã'i ti mỹ. \p \v 17 Ti vĩ tag to ag tóg mỹ'ãg'ãg mũ sir, ti kato tẽ mũ ag. Hã ra tóg vẽnh e ẽn mỹ sér tĩ sir. Ag mỹ tóg nén ũ kar há han tĩ, hã kỹ tóg ag mỹ sér tĩ sir. \s1 Mostarda fy to comparação \r (Mt 13.31-32; Mc 4.30-32) \p \v 18 Kỹ Jesus tóg ag mỹ: “Topẽ tỹ tỹ ẽg pã'i nĩnh ke vỹ ge nĩ, ha mẽ,” he mũ. \v 19 “Vãnh tỹ mostarda fy ri ke ti nĩ. Sĩ ti nĩ, ti fy ti. Ẽg japỹ ki ẽg tóg krãn tĩ, kỹ tóg mog tĩ. Kỹ tóg ka ri ke nĩ, ti tỹ pẽ téj nĩn kỹ. Hã kỹ sẽsĩ tóg kri jagfénh ke mũ, ti pẽ kri, ti pẽ mág nĩn kỹ. Topẽ tỹ tỹ ẽg pã'i nĩ kãme tỹ vẽnh kar kri rũm ke to ken hã vẽ,” he tóg, Jesus ti. \s1 Fermento to comparação \r (Mt 13.33) \p \v 20 Kỹ tóg ag mỹ: “Topẽ tỹ tỹ ẽg pã'i nĩn kỹ tóg tag ri ke nĩnh mũ, ha mẽ,” he mãn mũ. \v 21 “Ũn tỹtá fag vỹ pão han tĩ, farĩnh tỹ. Pão han jé fag tóg pão jẽgja jafã tỹ fermento ẽn tỹ farĩnh mré jẽgjãg tĩ. Kejẽn ũ fi tóg farĩnh e kãki ti jãgja jafã pir tỹ kãki vãm ja nĩ, hã ra tóg tỹ són ke kãn,” he tóg, Jesus ti. Ti vĩ tỹ vẽnh kar kri rũm ke kãmén hã vẽ. \s1 Jãnkã sĩ to comparação \r (Mt 7.13-14, 21-23) \p \v 22 Kỹ Jesus tóg tĩ mũ. Cidade e fĩn rãm tóg mũ, ẽmã kãsir fĩn ke gé. Tĩg kỹ tóg ag kanhrãnrãn mũ sir. Ge kỹ tóg komẽr hã cidade tỹ Jerusalém kukãm tĩ mũ. \v 23 Kỹ ũ tóg ti mỹ: “Senhor',” he mũ. “Ũn krenkren mũ ag mỹ pipir nỹtĩ, e nỹtĩ vó?” he tóg ti mỹ. Kỹ tóg ti mỹ: \v 24 “hỹ,” he mũ. “Inh ki rã vỹ jãnkã sĩ ra rã ri ke nĩ,” he tóg. “Vãsãn nĩ, ã tỹ ra rã jé. Kejẽn ũ tóg ra rã mãn ke tũ nĩ ha. Ẽn kã ũ tỹ hẽn ri ke ag vỹ ra ge sór mũ, hã ra ag tóg tỹ hẽ ri kenh ke tũ nĩ ha sir. \v 25 Ĩn ki rĩr tĩ ẽn tỹ nĩfénh ja vẽ mỹr, hã kỹ ag tóg ĩn kãra genh ke tũ nĩ ha. Kanhkã to ken hã vẽ, ĩn ti. Ĩn ki rĩr tĩ ẽn hã ne nĩfénh ke mũ', kỹ ãjag tóg sir re tá nỹtĩnh kỹ tỹ tórón' tórón' kenh ke mũ. “Senhor', ẽg mỹ róm, ẽg mỹ nón, jãnkã ti,” he jé ãjag tóg ke mũ. Hã ra tóg sir ãjag mỹ: “ãjag ki kagtĩg sóg nĩ,” henh ke mũ, ĩn ki rĩr tĩ ti. “Ãjag tỹ ũ nỹtĩ?” he jé tóg ke mũ. \v 26 Kỹ ãjag tóg ti mỹ: “ã mỹ ẽg ki kagtĩg?” henh ke mũ. “Ẽg hã vỹ ã mré jẽn ja nĩ, ẽg hã vỹ ã mré kron ja nĩ, ẽg kanhrãn ja ã tóg nĩ, ẽg jamã tá. Ẽg hã vẽ,” he jé ãjag tóg ke mũ, ãjag tỹ re tá nỹtĩn kỹ. \v 27 Hã ra tóg ãjag mỹ: “inh pi(jé) ãjag ki kanhró nĩ',” henh ke mũ. “Ãjag pi(jé) tỹ inh mré ke nỹtĩ'. Ha mũjẽg. Vẽnh jykre pãno han ãjag tóg mũgtĩ,” he jé tóg ke mũ, ĩn ki rĩr tĩ ti, ãjag mỹ. \v 28 Ãjag tỹ ra mũnh ke tá ãjag tóg vẽsỹrénh ke mũ, tá ãjag jã tóg gyngyn ke mũ, gangan ke jé ãjag tóg ke mũ, tá. Kór há tá ãjag tóg Abraão venh ke mũ, tá, Isaque ke gé, Jacó ke gé, Topẽ vĩ tó tĩ ag kar ke gé. Ẽn ag kar vỹ Topẽ tỹ tỹ ẽg pã'i nĩ venh mũ sir, ãjag jãvo. \v 29 Ẽn kã Topẽ ki ge kỹ nỹtĩ kar ag tóg kãmũnh mũ, rã jur ja tá, rã pur ja tá, kanhkã fyr tá, rã krẽm tĩg ja tá. Kãmũ kỹ ag tóg Topẽ tỹ tỹ ẽg pã'i nĩ venh ke mũ, ti tỹ ag ki rĩr nĩ ti, kỹ ag tóg tá jẽg nỹtĩnh mũ ãjag jãvo. \v 30 Kỹ tag ki ũn kãsir ũ ag tóg mág nỹtĩnh mũ, tá pã'i nỹtĩnh mũ. Kỹ tag ki ũn mág ũ ag tóg kãsir nỹtĩnh mũ gé, tá, tére kỹ,” he tóg, Jesus ti. \s1 Jesus tỹ Jerusalém tá ke ag to há nĩ \r (Mt 23.37-39) \p \v 31 Kurã ẽn kã Fariseu ũ ag tóg tá junjun mũ, Jesus mré vẽmén jé. Ti mỹ ag tóg: “ha mẽ,” he mũ. “Pã'i mág tỹ Herodes vỹ ã tén sór mũ. Hã kỹ vẽnh péju tĩg, ẽmã ũ ra,” he ag tóg mũ sir, Jesus mỹ. \p \v 32 Kỹ tóg ag mỹ: “mĩg sĩ ri ke ti nĩ, Herodes ti,” he mũ. “Hã kỹ tóg ke mũ. Ver sóg vẽnh jagrẽ kórég pan mũ, ũn kagyga ag tỹ há' he jé sóg ke mũ, ũri, vaj kỹ ke gé, kurã tỹ hẽn ri ke ki. Kãnhmar sóg ter ke mũ, inh kurã ki, ha vemnĩ. \v 33 Ũri sóg ver tĩg mũ, vaj kỹ ke gé, vaj ũn kỹ ke gé. Iser ken kỹ sóg Jerusalém tá ter ke mũ. Tag ki ke pijé'. Topẽ vĩ tó tĩ vỹ tỹ inh nĩ, jo Jerusalém tá ke ag tóg ag kãgtén tĩ, Topẽ vĩ tó tĩ ag. Hã kỹ sóg Jerusalém tá ter tĩg ke mũ gé. Tag tómnĩ, Herodes mỹ,” he tóg, Jesus ti. \p \v 34 Kỹ tóg Jerusalém ki ke ag to vẽmén mũ. Fe kaj han tóg, ag to, kỹ tóg: “Jerusalém tá ke ag mỹ sóg tag tó sór mũ, ha mẽ,” he mũ. “Topẽ vĩ tó tĩ ag kãgtén ag tóg tĩ. Topẽ tỹ ag mỹ ũn jẽgnẽg tĩ ag pin ag tóg tĩ, pó tỹ, ag tỹ ag kãgtén jé. Isỹ ag vẽnh mãn há tóg tĩ vẽ, isỹ ag ki rĩr jé, Jerusalém tá ke ag, hã kỹ sóg ag jé prẽr tỹ hẽn ri ke han mũ. Garĩnh fi jykre ri ke han sór isóg mũ vẽ, ag mỹ. Garĩnh fi vỹ ã krẽ kri jẽ nĩ, fi tỹ ag vẽsỹrénh tũ nĩ jé ke vẽ. Ẽn ri ke han sór sóg mũ vẽ, hã ra ag tóg ke jãvãnh nỹtĩ. \v 35 Hã kỹ ag tóg ag jamã pũn kãn ke mũ, kỹ vãpũr vẽ sir. Ũ vỹ kãnhmar tá nĩg mãn ke tũ nĩ ha, ag tỹ cidade kókén ja tá. Hã kỹ sóg ag mỹ ke mũ. Inh ve mãn ke tũ ag nĩ ha (mỹr). Kejẽn ag tóg iso: “Topẽ tỹ ti jẽnẽ ja vẽ,” henh ke mũ. “Topẽ vỹ ti ve há han, ti tỹ ti jiji tó kãtĩg kỹ,” he jé ag tóg ke mũ iso. Ẽn hã kã ag tóg inh ve mãn ke mũ,” he tóg, Jesus ti. \c 14 \s1 Jesus tỹ vẽnhkán ke kurã ki ũ tỹ há' he \p \v 1 Kejẽn tóg vẽnhkán ke kurã tá krỹg mũ. Kỹ tóg pã'i ũ ĩn krẽm nĩ nĩ. Fariseu ag pã'i vẽ. Ti tỹ ti ĩn krẽm jẽn ke vẽ. Hã ra ag tóg tá ti tỹ rĩr mũ, “ti mỹ vẽnhkán ke kurã ki rãnhrãj ke tũ?” he ag tóg mũ. \p \v 2 Hã ra ũ tóg tá nĩ gé, ũn kaga ũ. Kãnhpar kãn kỹ tóg jẽ. Jesus rĩn ja tá tóg jẽ nĩ. \v 3 Kỹ Jesus tóg Topẽ vĩ to professor ag mỹ ke mũ, Fariseu ag mỹ ke gé. Ag mỹ tóg: “ẽg tỹ vẽnhkán ke kurã kã ũ tỹ há' hen mỹ há nĩ, mỹ kórég nĩ vó?” he mũ. \v 4 Hã ra ag tóg ti mỹ nén ũ tó tũ nĩ. Kỹ Jesus tóg ũn kaga ẽn kri ã nĩgé fi kỹ ti tỹ há' he mũ sir. Kỹ tóg ti mỹ: “ha tĩg ge,” he mũ. \v 5 Kỹ tóg ag mỹ: “kejẽn ãjag kósin ũ tóg goj ki kutẽnh mũ,” he mũ, “goj nig ki, ke tũ nĩn kỹ ãjag mẽg tỹ monh. Vẽnhkán ke kurã ki tóg goj ki kutẽnh mũ, hẽn ri ke mũn. Kỹ ãjag tóg ti kunũg tĩ gé, ti tỹ vẽnhkán ke kurã kã ki kutẽn kỹ. Kỹ ãjag tỹ ne jé iso jũ sór nẽ?” he tóg. \v 6 Kỹ tóg ag tỹ ti mỹ nén tónh ke tóg tũ tĩ sir. \s1 Festa to comparação \p \v 7 Kỹ Jesus tóg vẽnh kar kanhrãn jé tag tó mũ sir, ha mẽ. Ti mré jẽgjẽn kỹ nỹtĩ ag mỹ tóg kãmén mũ. Ag jẽn vén sór vẽ, ag tỹ tỹ ũn mág nỹtĩ jé. Hã vég tóg mũ, hã kỹ tóg ag kanhrãnrãn sór mũ, Jesus ti. \v 8 Kỹ tóg ag mỹ: “kejẽn ũ tóg ãjag mỹ: “kurã ẽn kã sóg vẽnh prũg ke to festa han ke mũ. Ha inh mré jẽn kãtĩg,” henh ke mũ. Kỹ ti festa kã jẽn vén sór tũg nĩ. Hẽn ri ke mũn ã kãfór nĩ ũ tóg ki jun mũ. \v 9 Kỹ festa ki rĩr mũ tóg ã mỹ: “toreg ver',” henh ke mũ. “Ti jẽn kar kỹ ã tóg jẽn ke mũ. Mẽ kỹ jẽ nĩ ver,” he jé tóg ke mũ ã mỹ, ũ tỹ festa ki rĩr tĩ ti. Kỹ tóg ã mỹ'a tĩnh mũ sir, ha mẽ. \v 10 Kỹ ã tỹ festa venh tĩg kỹ mẽ kỹ nĩmnĩ ver, vẽjẽn jãvãnh kỹ. Kỹ festa ki rĩr mũ vỹ ã mỹ: “ha jẽn vén, fag mré,” henh ke mũ. Kỹ ã pi(jé) mỹ'ãg ke mũ',” he tóg ag mỹ, Jesus ti. \v 11 “Hã kỹ tóg ũ tỹ ag kãfór nĩ sór mũ térem ke mũ, vẽsỹkã, Topẽ ti, ha vemnĩ. Jãvo tóg ũ tỹ: “tỹ inh ũn sĩ nĩ,” he mũ ẽn jãnfyn ke mũ, ha vemnĩ,” he tóg, Jesus ti. \s1 Ẽg tỹ ũn jagtar ag jagãgtãn \p \v 12 Kỹ tóg ũ tỹ ã kógfyn mũ ẽn mỹ kãmén mũ gé. Ti mỹ tóg: “ã tỹ festa han sór kỹ ũn rico ag mỹ tó sór tũg nĩ, ã mré ke fag mỹ, ã kãke ag mỹ, ã jãvy ag mỹ, ã rã nỹtĩ ag mỹ tó tũg nĩ gé,” he mũ. “Ã tỹ ũn rico ag mỹ tó mũ ra ag tóg vẽnh kaja jé ã mỹ festa han sór mũ gé. Kỹ ã tóg ã festa kaja ti vég mũ sir, ẽprã. \v 13 Ã tỹ festa han sór kỹ ũn kaga kỹ rãnhrãj vãnh ag mỹ tómnĩ, ũn kãnhgrĩ ag mỹ, ũn kyvó ag mỹ. \v 14 Ã tỹ tag han kỹ Topẽ vỹ ã ve há han ke mũ, ha vemnĩ. Ã mỹ ag tóg festa han ke tũ nĩ, ag tỹ nén ũ tũ nĩn kỹ. Kỹ ã tóg ã rĩr mãn ken kỹ ti kaja venh ke mũ, Topẽ tỹ ũn jykre kuryj kar rĩnrĩr mãn ke kurã ẽn kã,” he tóg, Jesus ti. \s1 Festa mág to comparação \r (Mt 22.1-10) \p \v 15 Kỹ tóg tá nĩ ũ mỹ mẽ há tĩ, Jesus vĩ tag ti. Tá nĩg kỹ tóg ag mré jẽg mũ gé, hã kỹ tóg Jesus vĩ mẽg mũ. Kỹ tóg ti mỹ: “ũ tỹ Topẽ tỹ tỹ ẽg pã'i nĩ vég mũ mỹn hỹn sér pẽ tĩnh mũ, ũ tỹ tá festa vég mũ ẽn mỹ,” he mũ. \p \v 16 Kỹ Jesus tóg ti kanhrãn kỹ ti mỹ: “kanhkã tá festa vỹ ge nĩnh mũ, ha mẽ,” he mũ. “Kejẽn ũ tóg nĩgtĩ. Festa mág han sór tóg mũ, kỹ tóg ũ tỹ hẽn ri ke ag mỹ tó ja nĩ, ti tỹ festa han ke to hã. \v 17 Ti festa kurãn kã tóg ã camarada jẽnẽg mũ, ti tỹ ũn kógfyn kỹ nỹtĩ ag mỹ: “ha kãmũjẽg,” he jé. “Kar kỹ tóg nĩ ha, inh festa ti,” hemnĩ,” he tóg, ã camarada mỹ. Kỹ tóg ag mỹ tónh tĩ mũ sir. \v 18 Hã ra ag tóg ve sór tũ nĩ, ag kar ti, hã kỹ ag tóg ti mỹ vĩ mũ. Ũ tóg ti mỹ: “ga kajãm inh,” he mũ. “Hã kỹ sóg ijapỹ venh tĩ mũ ver. Ũri tóg inh mỹ vẽnhmỹ tĩ. Sỹ festa venh tĩg ke vẽ vẽ, hã ra tóg vẽnhmỹ tĩ,” he tóg mũ. \v 19 Kỹ ũ tóg ti mỹ: “monh génh sóg, monh tỹ 5 (ke) régre,” he mũ gé. “Kỹ sóg ag venh tĩ mũ ver. Sỹ festa venh tĩg ke vẽ vẽ, hã ra tóg vẽnhmỹ ti,” he tóg mũ gé sir, ũ ti. \v 20 Kỹ ũ tóg ti mỹ: “ũri sóg prũg mũ ha, hã kỹ tóg vẽnhmỹ tĩ,” he mũ gé. \p \v 21 Kỹ ti camarada tóg ti mỹ tónh kãtĩ mũ, ã patrão mỹ. Kỹ tóg jũ mũ. Ti mỹ tóg: “ẽpry ra tĩg, ẽmĩn mág ra, ẽpry kãsir ra ke gé, ẽmã kar ki,” he mũ. “Kỹ ũn jagtar ag tatĩ kãtĩg, ũn kónhgrĩ ag, ũn kyvó ag, ũn tĩg vãnh ag ke gé,” he tóg. Ã camarada mỹ tóg ke mũ. \v 22 Kỹ tóg tĩg mãn mũ, ti camarada ti. Kỹ tóg tá vỹn ke kỹ ã patrão mỹ: “ke kãn inh huri,” he mũ. “Ag tatĩ kãtĩg inh huri, hã ra tóg fór tũ nĩ ver, festa jo ĩn ti,” he tóg mũ, ti camarada ti, ti patrão mỹ. \p \v 23 Kỹ ti patrão tóg ti mỹ: “vẽsỹkã tĩg mãn ge,” he mũ. “Vãnh kãmĩ tĩg, ẽmã kãsir pẽ kãmĩ ke gé, ẽpry ra, ẽmĩn jagma,” he tóg. “Tá ag mỹ tugtónh tĩg. Ag kutãn nĩ, ag kãmũ jé, festa jo ĩn fór jé,” he tóg, patrão ti, ã camarada mỹ,” he tóg, Jesus ti. \p \v 24 “Hã kỹ sóg ãjag mỹ ke mũ,” he tóg. “Ũ mỹ sóg tó vén ja nĩ, hã ra ag tóg inh festa venh ke tũ pẽ nĩ, sỹ ũ mỹ tó vén ja ag,” he tóg. Jesus tỹ Fariseu ag mré jẽn kỹ ag mỹ kãmén hã vẽ. \s1 Ẽg tỹ ẽg jykre tovãnh \r (Mt 10.37-38) \p \v 25 Kejẽn ũn e ag tóg Jesus nón mũ mũ. Kỹ tóg ag jé vĩrĩn ke kỹ ag mỹ: \v 26 “ha mẽ,” he mũ. “Ũ tỹ inh mré tĩg pẽ han sór mũ jé inh hã to há kãfór nĩ, ã han mũ fag kri, ti prũ fi kri, ti krẽ kri, ti kãke ag kri, ti jãvy ag kri, ti ve fag kri, vẽnh kri ke gé, mỹr, ha mẽ,” he tóg. “Ke tũ nĩ mũ ra tóg inh mré kãtĩg ke tũ nĩ, kỹ tóg tỹ inh mré ke nĩnh ke tũ nĩ gé. \v 27 Ha vé, ag tỹ inh cruz tỹ inh kri fi kỹ sóg tĩg ke mũ, ag tỹ to isa kỹ isén jé, ha vemnĩ. Vẽnh nenh ke tũ sóg nĩ. Ũ tỹ inh ri ke han sór tũ nĩn kỹ tóg inh mré kãtĩg ke tũ nĩ, kỹ tóg tỹ inh mré ke nĩnh ke tũ nĩ gé,” he tóg, Jesus ti, \p \v 28 “To jykrén, ũ tỹ ĩn téj han sór mũ ẽn to. Ti tỹ ĩn téj han sór kỹ tóg ã jãnkamy nĩkrén vén ke mũ. Kỹ tóg ĩn kaja to jykrén ke mũ gé sir. Kar kỹ tóg ĩn han sór ke mũ vãhã. \v 29 Ti tỹ to hã to jykrén há han tũ ra tóg vẽnhmỹ tĩ. Kỹ tóg ĩn jẽg ken ki kũm kỹ ti króggróg han ke mũ sir. Ti króggróg han kỹ ti jãnkamy tóg tũ' henh ke mũ, kỹ tóg tovãnh ke mũ sir, ti tỹ ĩn han ti. Kỹ ti mré ke ag tóg ti to vĩ kỹ ti nynh mũ sir. \v 30 Ti to ag tóg: “ha mẽ, ĩn téj han sór tóg mũ vẽ, hã ra tóg to jykrén há han ja tũ nĩ, hã kỹ tóg kar tũ nĩ,” henh ke mũ, ti régre ag,” he tóg. \p \v 31 “Kar pã'i mág to jykrén nĩ gé. Pã'i ũ tỹ ti mré vẽnh génh sór kỹ tóg ã krẽm ke ag nĩkrén ke mũ gé sir, vẽnh génh ke to hã. “10 mil (ke) ẽg nỹtĩ,” he jé tóg ke mũ. “Ẽg mỹ ag tỹ hẽn ri kenh mũ vỹ?” he jé tóg ke mũ. “20 mil (ke) ag nỹtĩ. Ag mỹ ẽg tỹ tũ' he kãn ke tũ nĩ vỹ? Ẽg kãfór ag tóg nỹtĩ. Ẽg hỹn hẽ ri kenh mũ, ag tỹ ẽg tovãnh jé?” he jé tóg ke mũ, pã'i ti. \v 32 Ti tỹ tag to jykrén kỹ tóg pã'i ũ ẽn mỹ vẽnh vĩ jẽnẽnh mũ, ti tỹ kór há tá nĩ (hã) ra, kuvar há tá. Ti mỹ vẽnh vĩ jẽnẽn kỹ tóg ti mỹ: “ã mỹ ẽg tovãnh ke tũ nĩ'?” he mũ. “Inh ã mỹ ne nĩm mũ, ã tỹ isovãnh jé?” he jé tóg ke mũ, pã'i ẽn mỹ,” he tóg, Jesus ti. \p \v 33 “Hã kỹ to jykrén nĩ, ãjag tỹ inh mré mũ pẽ han ke to. Iso há kãfór nỹtĩmnĩ, ãjag tũ kar kri. Ke tũ nĩ mũ ra ãjag pi(jé) inh mré mũ pẽ han mũ',” he tóg, Jesus ti. \s1 Sa to comparação \r (Mt 5.13; Mc 9.50) \p \v 34 “Sa vỹ há nĩ. Hã ra sa kãhór tĩn kỹ ẽg tỹ ne tỹ ti tỹ kajã' henh ke tóg tũ tĩ, tỹ sa' he mãn ke tũ tóg tĩ,” he tóg. \v 35 “Ti kãhór tĩn kỹ tóg kórég nĩ, kỹ ẽg tóg fón tĩ. Ẽg pi(jé) ẽg japỹ ki ti fón tĩ', ti tỹ ẽg jakré tỹ há' he tũ nĩn kỹ, sa kãhór ti. Ti fón pẽ han jé ẽg tóg ke mũ. Ri ke ãjag nỹtĩ, ãjag tỹ inh mré mũ pẽ han tũ nĩn kỹ. Jẽmẽ há han nĩ, sỹ ãjag mỹ nén tó mũ tag ti,” he tóg, Jesus ti. \c 15 \s1 Ovelha vãfor to comparação \r (Mt 18.12-14) \p \v 1 Kejẽn ũ tỹ imposto mãg tĩ ag tóg ti to kãmũ mũ, Topẽ vĩ mranh tĩ ag ke gé. Ag tỹ ti vĩ mẽ sór vẽ. \v 2 Kỹ tóg Fariseu ag mỹ kórég nỹ, Topẽ vĩ to professor ag mỹ ke gé. Kỹ ag tóg ti to vĩ vĩ he mũ sir. “Topẽ vĩ mranh tĩ ag to tóg há nĩgtĩ, tag ti,” he ag tóg mũ. “Ag mré tóg jẽg tĩ mỹr,” he ag tóg mũ, Jesus to. \p \v 3 Kỹ tóg ag kanhrãn jé ag mỹ: “ũ tỹ Topẽ vĩ mranh mũ tỹ ã jykre kórég tovãnh kỹ tóg ge nỹnh mũ, ha mẽ,” he mũ. \v 4 “Ũ tóg nĩ ja nĩgtĩ,” he tóg. “Ti mẽg tỹ mé vỹ tỹ 100 (ke) nỹtĩ, ti mẽg tỹ ovelha ti. Kỹ ti mẽg pir tóg vãfor mũ. Hã ra tóg ti kanẽg tĩ mũ, ti jãvãnh tĩ tóg mũ, ha mẽ. Ũn e ẽn tovãnh kỹ tóg ũn pir ẽn nón tĩ mũ. Ga kórég tá ag nỹtĩ, ti mẽg kar ẽn ag. Ag togvãnh kỹ tóg ũn pir ẽn nón tĩ mũ, ha mẽ. \v 5 Kỹ tóg ti vég mũ sir, ti mẽg vãfor ja ẽn ti. Kỹ tóg ã nunh kri ti fi kỹ ma tĩ mũ. Ti fe tóg mrin ke mũ sir. \v 6 Kỹ tóg ã ĩn tá jun mũ. Tá tóg ã kanhkã fag jé prẽr mũ, ti rã hã nỹtĩ fag kar. Kỹ tóg fag mỹ tó mũ. “Inh mré ti to mỹ sér,” he tóg. “Inh mẽg vỹ vãfor ja nĩ, hã ra sóg ti ve mãn mũ ha,” he tóg mũ, ã mẽg to,” he tóg, Jesus ti. \v 7 “Hã ra tóg ge nĩ, ha mẽ. Ũ tỹ 99 (ke) ag tỹ vẽnh jykre kuryj han kỹ tóg há tĩ sir, kỹ tóg mỹ sér tĩ sir, kanhkã tá ke ag mỹ. Hã ra tóg mỹ sér kãfór tĩ, ũn pir tỹ ã jykre kórég tovãnh kỹ, ti tỹ ã tỹ Topẽ vĩ mranh mũ ẽn tovãnh kỹ, ha mẽ. Kỹ isũ ag vỹ e nỹtĩ,” he tóg, Jesus ti. \s1 Jãnkamy vãfor to comparação \p \v 8 “Kỹ ũn tỹtá to vẽme vỹ ge nĩ, ha mẽ,” he tóg. “Jãnkamy tỹ 10 (ke) tỹ fi tũ nĩ, jãnkamy tỹ por dia kaja tỹ 10 (ke) tỹ. Kejẽn ũn pir tóg fi mỹ vãfor mũ, kỹ fi tóg lampião grug mũ sir. Fi ĩn kãmĩ fi tóg prun kãn mũ. Ve há han fi tóg mũ, jãnkamy ẽn kanẽg jé, ĩn péno kar mĩ hã. \v 9 Vãhã fi tóg kejẽn ve mãn mũ sir. Kỹ fi tóg ã mré ke kar fag jé prẽr mũ, fi rã hã nỹtĩ fag kar ke gé. Kỹ fi tóg fag mỹ: “inh mré to mỹ sér,” he mũ. “Inh jãnkamy vỹ vãfor ja nĩ, hã ra sóg ve mãn mũ ha,” he fi tóg mũ. \v 10 Hã ra tóg ge nĩ, kanhkã tá, ha mẽ. Topẽ tỹ jẽnẽ jafã ag mỹ tóg sér tãvĩ tĩ, ũ tỹ ã jykre kórég to jũn kỹ, ti tỹ ã tỹ Topẽ vĩ mranh ẽn tovãnh kỹ, ha mẽ,” he tóg, Jesus ti. \s1 Ũn kósin vãfor to comparação \p \v 11 Kỹ tóg ag mỹ tag tó mũ gé sir, ha mẽ. “Ũ vỹ tóg kósin régre ja nĩgtĩ,” he tóg. \v 12 “Kỹ ti kósin tỹ ẽgno tóg ã panh mỹ: “panh',” he mũ. “Inh mỹ ũri isũ nĩm, ã tỹ inh mỹ nén nĩm ke mũ ẽn ti,” he tóg, ã panh mỹ. Ti tỹ to vĩnh ke tũ vẽ vẽ, hã ra tóg to vĩ mũ. Ge ra ti panh tóg ã krẽ mỹ ã tũ vẽnh kãpãm mũ sir. \v 13 Kãnhmar ti kósin kyrũ tóg ã tũ mãn kỹ kór há ra, kuvar há ra tĩ mũ, ga ũ ra. Tá tóg ã tũ vãm kãn mũ, nén ũ kórég kar to. \v 14 Vãm kãn ja tóg nĩgtĩ, ti jãnkamy ti. Kỹ tóg kejẽn tá prỹg han mũ sir, ga ẽn tá. Kỹ kyrũ ẽn tóg kókĩr mũ gé. \v 15 Kỹ tóg tá ke ũ mré vẽmén tĩ mũ, ti tỹ ti mỹ vẽnh rãnhrãj nĩm jé. Kỹ tóg ti jẽnẽg mũ, ti tỹ ti porco ki rĩr jé sir, ti safra tá. \v 16 Kỹ tóg porco jẽn ko sór mũ, ti kókĩr nĩn kỹ. Hã ra ag tóg ti mỹ nén ũ nĩm tũg mũ, ti tỹ ko jé. Hã kỹ tóg kókĩr tãvĩ nĩ sir. \v 17 Kỹ tóg kejẽn krĩ há han mũ. To jykrén tóg mũ sir. “Inh panh mỹ rãnhrãj tĩ ag vỹ pão mág ko tĩ. Ag mỹ tóg kén tĩ, ag jén tĩ. Jo sóg kókĩr kỹ ter ke mũ,” he tóg, kyrũ ti, ã pir mỹ nĩn kỹ. \v 18 “Inh jé hỹn inh panh kukãm tĩg ha,” he tóg. “Kỹ sóg ti mỹ: “panh',” henh ke mũ. “Kanhkã tá nĩ ẽn vĩ mranh inh, ã vĩ ti ke gé. \v 19 Kỹ sóg vẽnhmỹ tỹ ã kósin tũ nĩ. Sỹ tỹ ã camarada nĩnh há tóg tĩ,” he jé sóg ke mũ, inh panh mỹ,” he tóg mũ, kyrũ ti. \v 20 Kỹ tóg tĩ mũ sir, ã panh kukãm. \p Hã ra ti panh tóg kór há tá, kuvar há tá ti vég mũ, kỹ tóg ti kato tẽ mũ. Ti kato tẽ kỹ tóg ti ki póm ke mũ sir, ti ki nhun ke tóg mũ gé sir. \v 21 Kỹ ti kósin tóg ti mỹ: “panh',” he mũ. “Kanhkã tá nĩ ẽn vĩ mranh inh, ã vĩ ke gé. Hã kỹ sóg vẽnhmỹ tỹ ã kósin tũ nĩ ha,” he tóg, ti panh mỹ. \p \v 22 Hã ra ti panh tóg ti mỹ: “vó, vẽnh pãte fón kỹ tóg nĩ,” he mũ. Kỹ tóg ã camarada ag mỹ: “kur há tãvĩ ẽn ma kãmũjẽg,” he mũ, “ti tỹ kur tãg ra rã jé. Ti mỹ nĩgé kãnĩm ja nĩm gé. Pẽn né ẽn tỹ, pẽn to ró ẽn tỹ ti mỹ jun gé. \v 23 Monh tãgy ẽn venh mũjẽg. Ti tãnh ra, ẽg tỹ ko jé, ẽg fe tỹ mrin ke jé. \v 24 Inh kósin vỹ inh mỹ ter ja ri ke han, hã ra tóg rĩr mãn ri ke han. Vãfor ti vẽ vẽ, hã ra tóg kãtĩg mãn huri,” he tóg, ti panh ti. Kỹ tóg ag mỹ sér tĩ sir, ag tỹ festa han kỹ. \p \v 25 Hã ra ti kósin sanh tóg ti japỹ tá rãnhrãj jẽ. Kỹ tóg vãhã tá kãtĩg kỹ ã ĩn tá jun mũ. Tá jun kỹ tóg vãkyr mẽg mũ, fag vẽnh gringrén ẽn ti. \v 26 Kỹ tóg ã camarada jé prẽr mũ. Ti mỹ tóg: “festa tỹ ne nẽ?” he mũ. \v 27 Kỹ tóg ti mỹ: “ã jãvy vỹ jun, kỹ ã panh vỹ monh tãgy ẽn tãnh,” he mũ. “Ti mỹ tóg sér tĩ, ti tỹ ti ve mãn kỹ. Kaga tũ tóg jẽ, há tóg jẽ, hã kỹ tóg ã panh mỹ sér tĩ,” he tóg, ti camarada ti. \v 28 Kỹ tóg jũ mũ sir. Kỹ tóg ĩn kãra rã tũg mũ, jũ kỹ. \p Kỹ ti panh tóg ti mré vẽmén tĩ mũ. Ti mỹ tóg: “ẽg mré festa venh kãrã,” he mũ. \v 29 Hã ra tóg ti mỹ: “vó,” he mũ. “Prỹg tỹ hẽn ri ke ki sóg ã rãnhrãj ti han, ha mẽ. Inh pi(jé) ã vĩ mranh ja nĩgtĩ'. Ge ra ã tóg inh mỹ nén ũ nĩm ja tũ nĩ. Ã pi(jé) inh mỹ cabrito fẽg tĩ', sỹ inh mré ke ag mỹ festa han jé. \v 30 Hã ra ã kósin ẽn tóg jun mũ sir, jo ã tóg ti mỹ monh tãgy ẽn tãnh. Kórég ti nĩ, ã kósin ẽn ti. Ã tũ fón kãn tóg mỹr, ũn tỹtá kórég fag to, hã ra ã tóg festa mág han mũ, ti kãtĩg kỹ,” he tóg, ti kósin sanh ti, ã panh mỹ. \p \v 31 Hã ra ti panh tóg ti mỹ: “vó,” he mũ. “Inh mré ã tóg jẽ nĩ, kỹ tóg inh mỹ sér tĩ. Kỹ isũ kar vỹ tỹ ã tũ nỹtĩ, mỹr, ha mẽ. \v 32 Hã ra festa tag vỹ há nĩ, ha mẽ. Ẽg mỹ tóg sér tãvĩ tĩ. Ã jãvy vỹ inh mỹ ter ja ri ke han, hã ra tóg rĩr mãn ri ke han. Vãfor ti vẽ vẽ, hã ra tóg kãtĩg mãn huri,” he tóg, ti panh ti, ã kósin sanh mỹ,” he tóg, Jesus ti. Ti tỹ Topẽ kãmén hã vẽ. \c 16 \s1 Ẽg tỹ ẽg tũ vẽnh kãpãm ke \p \v 1 Kỹ Jesus tóg ã mré mũ tĩ ag mỹ tag tó mũ, ha mẽ. “Kejẽn ẽprã ke ũ tóg nĩgtĩ, ũn rico. Kỹ ti tũ ki rĩr tĩ tóg nĩgtĩ gé. Ti patrão mỹ név(e) nỹtĩ ag vég ti tĩ, ti mỹ, ti tũ ki rĩr tĩ ti. Kejẽn ag tóg ti camarada ẽn to vĩ mũ, ti tũ ki rĩr tĩ ẽn to. Ti lograr ke (ka) mẽ ti nẽji nĩ, ti tũ to, ti camarada ti. \v 2 Kỹ tóg ti jé prẽr mũ, kỹ tóg ti mỹ: “ã tỹ han mũ mẽ inh,” he mũ. “Sỹ ã rãnhrãj tugnỹm ke vẽ. Ki rĩr mãn ke tũ ã tóg nĩ ha,” he tóg mũ ti mỹ. \v 3 Kỹ tóg to jykrén mũ sir, ti camarada ti. “Inh hỹn hẽ ri kenh mũ ha?” he tóg mũ. “Inh patrão vỹ inh kutẽm, inh rãnhrãj ki. Kỹ inh hỹn ne konh ke mũ ha? Inh ẽpỹ jé sóg krój nĩ. Kỹ sóg vẽnh kar mỹ: “inh mỹ nén ũ nĩm, inh mỹ jãnkamy nĩm,” he sór tũ nĩ gé. Inh mỹ a tóg tĩ, sỹ ag mỹ tónh ke ti,” he tóg. \v 4 Kejẽn tóg: “ũri hã sóg ki kanhró nĩ ha, sỹ nén han ke ti,” he mũ. “Sỹ tag han kỹ ag tóg iso há nỹtĩnh mũ, kỹ ag tóg inh mỹ: “inh mré nĩnh kãtĩg,” henh ke mũ, inh patrão tỹ inh fón kar kỹ,” he tóg mũ, ti camarada kórég ti. \v 5 Kỹ tóg ũ tỹ ã patrão mỹ név(e) nỹtĩ ẽn ag jé prẽr kãn mũ sir. Kỹ tóg ũ mỹ: “ã név(e) hẽ ri ke nĩ?” he mũ. \v 6 Kỹ tóg ti mỹ: “azeite tỹ lata tỹ 100 (ke) ki inh név(e) jẽ,” he mũ. Kỹ tóg ti mỹ: “hỹn, ã vẽnh rán ti, sỹ ã mỹ ã név(e) térem kỹ 50 (ke) rán jé,” he mũ. Kỹ tóg rán mũ sir. \v 7 Kỹ tóg ũ ũ mỹ: “jo ã?” he mũ gé. “Ã név(e) hẽ ri ke nĩ?” he tóg mũ gé. Kỹ tóg ti mỹ: “trigo tỹ saco tỹ 100 (ke) ki inh név(e) jẽ,” he mũ. Kỹ tóg ti mỹ: “hỹn, ã vẽnh rán ti, sỹ ã mỹ ã név(e) térem kỹ 80 (ke) rán jé,” he mũ gé. Kỹ tóg rán mũ gé sir. \p \v 8 Kỹ ti patrão tóg mẽg mũ, ti camarada tỹ nén han mũ ti. Kỹ tóg ti mỹ: “jykre (ka)mẽ ã tóg nĩ, kỹ ã tóg ũ tỹ hẽn ri ke tỹ ã to há nĩ han, ã tỹ ag mỹ ag név(e) rem kỹ,” he mũ, ti patrão ti,” he tóg, Jesus ti. \p “Kỹ hã vẽ. Ũ tỹ inh ki ge tũ ag vỹ ãjag tũ to jykrén há han tĩ, inhhã, ha mẽ. Ãjag krĩ há kãfór han ag tóg tĩ ag tũ to jykrén ki. Ãjag tỹ inh ki ge mũ ra ag tóg ãjag krĩ há kãfór han tĩ. Tỹ ag ẽprã ke nỹtĩ, hã kỹ ag tóg tag ki nén to jykrén há han tĩ,” he tóg. \p \v 9 “Hã kỹ sóg ãjag mỹ tó mũ. Ti camarada ẽn ri ke han nĩ, ãjag tũ tỹ ũn mỹ vẽnh kãpãm nĩ, ãjag tỹ ga kri mũn kỹ. Kỹ ag tóg ãjag to há nỹtĩnh mũ. Kejẽn ãjag tóg ãjag tũ ré kỹ mũnh mũ. Ẽn kã ãjag tóg mũ há han ke mũ gé. Kỹ ãjag tóg kanhkã tá junjun ke mũ sir, ãjag tỹ ag mỹ ãjag tũ tỹ vẽnh kãpãm kỹ. \v 10 Ũ tỹ nén ũ sĩ ki rĩr há han kỹ tóg nén ũ ki rĩr há han kãn ke mũ gé. Jãvo ũ tỹ nén ũ sĩ ki rĩr kónãn kỹ tóg nén ũ ki rĩr kónãn kãn ke mũ gé sir. \v 11 Ẽg tỹ ga kri nén vég mũ vỹ kãnhmar tũ' he mũ. Ãjag tỹ hã ra ga kri ãjag tũ ki rĩr há han tũ kỹ ãjag tóg kanhkã tá tỹ nén ũn tũ nỹtĩnh mũ gé. \v 12 Ãjag tỹ ẽprã nén vég mũ vỹ tỹ Topẽ tũ nĩ. Ti hã mỹ ãjag tóg ki rĩr ke mũ. Ãjag tỹ ti tũ ki rĩr há han tũ kỹ tóg sir ãjag mỹ ãjag tũ pẽ ẽn nĩm ke tũ nĩ gé, kanhkã tá,” he tóg. \p \v 13 “Ã jagrẽ régre nĩn kỹ tóg vẽnhmỹ tĩ. Ã tỹ Topẽ hã tỹ jagrẽ nĩn kỹ jãnkamy tãn ẽn tỹ jagrẽ nĩ sór tũg nĩ. Ã tỹ jãnkamy e ve sór kỹ ti hã mĩ ẽkrén kỹ ti hã vỹ tỹ ã jagrẽ nĩnh mũ. Kỹ ẽg tóg Topẽ tỹ ẽg mỹ nén tó mũ ẽn to jykrén há han ke tũ nĩgtĩ. Ã tỹ Topẽ to há nĩn kỹ ã tóg sir ga kri rico to vãsãn sór ke tũ nĩ. Ã tỹ ga kri rico nĩ sór kỹ ã tóg Topẽ mĩ ẽkrég tũ nĩ, ha vemnĩ,” he tóg, Jesus ti. Ti tỹ ẽg tỹ ti tũ hã to jykrén há to jykrén há han ke tón hã vẽ. \s1 Topẽ jykre \r (Mt 11.12-13; 5.31-32; Mc 10.11-12) \p \v 14 Hã ra Fariseu ag tóg mẽg mũ, ti tỹ nén tó mũ ti. Jãnkamy mág hã to ag tóg há nỹtĩ, rico ke sór ag nỹtĩ, Fariseu ag. Kỹ ag tóg Jesus vĩ tag mẽ kỹ ag tóg ti to é he mũ. \v 15 Hã ra Jesus tóg ag mỸ: “ẽprã ke ag mỹ ãjag tóg há nỹtĩ ve nỹtĩ,” he mũ. “Hã ra Topẽ vỹ ãjag tỹ nén to jykrén mũ ẽn vég nĩ. Ón kỹ ãjag tóg há nỸtĩ. Ẽprã ke kãmĩ ãjag tóg tỹ ũn mág nỹtĩ. Topẽ mỹ ãjag tóg kórég nỹtĩ jãvo, ti mỹ kavéj ãjag tóg nỹtĩ,” he tóg. \p \v 16 “Moisés tỹ ẽg mỹ Topẽ vĩ tó ja ẽn vỹ João tá krỹg, vãsỹ Topẽ vĩ tó tĩ ag tỹ ẽg mỹ nén tó ja kar ẽn ti. João tá ti krỹg, ẽg kygpég tĩ ẽn tá. João tá jun kỹ vẽnh ũ tỹ hẽn ri ke ag tóg vãsãnsãn tĩ, ag tỹ ve jé. \v 17 Hã ra Topẽ jykre si ẽn tóg tũ' henh ke tũ nĩ gé, Moisés tỹ ẽg mỹ nén tó mũ ẽn ti. Ga vỹ tũ' henh ke tũ nĩ. Ki króm kãn kỹ tóg nĩnh mũ,” he tóg. \p \v 18 “Ẽg prũg kỹ tóg ge nĩ, ha mẽ. Ã tỹ ã prũ fi fón kar kỹ ũ fi tỹ prũg mãn kỹ ã prũ tũ fi vẽ sir. Kỹ fi mén tỹ fi fón kỹ ũ tỹ fi tỹ prũg mãn kỹ fi mén tũ vẽ gé sir,” he tóg, Jesus ti. Ti tỹ Topẽ jykre kãmén hã vẽ. \s1 Ũ tỹ Topẽ vĩ mẽ jãvãnh ag tỹ nũgme ki vár \p \v 19 Kỹ Jesus tóg ag mỹ: “kejẽn ũ tóg nĩgtĩ, ũn rico pẽ,” he mũ. “Kur kaja e tu ti tĩgtĩ, ũn tánh sá, kur ha pẽ. Kurã kar ki tóg vẽjẽn há ko tĩ. Festa ri ke han tóg tĩ, kurã kar ki. \p \v 20 Kỹ ũn jagtar tóg nĩgtĩ gé. Ti jiji hã vỹ: Lázaro, he mũ. Vẽnh kaga fugfo han vãnh han tóg tĩ, kỹ tóg nỹ nĩ, ũn rico jãnkã ki. \v 21 Ẽn vỹ kókĩr tĩgtĩ, ã kaga to. Kỹ tóg ũn rico jẽn vár ko sór tĩgtĩ, ti jẽn mru, hã ra tóg ti mỹ nĩm tũg tĩ. Cachorro hã ne ti pénĩn e nỹtĩ. Vẽnh fugfo han vãnh ẽn tugmãn ag tóg tĩ. \v 22 Kejẽn tóg ter mũ, ũn jagtar ẽn ti. Kỹ Topẽ tỹ jẽnẽ jafã ag vỹ ti va mũ mũ, ti kuprĩg ti, kanhkã ra. Tá Abraão tóg nĩ nĩ, ẽg jóg' jóg ve ti, kỹ tóg ti mré nĩ nĩ sir, ti tỹ tỹ ti krẽ'krẽ nĩn kỹ. \p Kar ũn rico tóg ter mũ gé sir. Kỹ ag tóg ga kãtá ti péju(g) mũ. \v 23 Hã ra tóg nũgme ki kutẽ mũ, ti kuprĩg ti. Inferno tá ti vẽsỹrénh jagy han mũ sir. Kejẽn tóg kanhkã ki ẽvãnh mũ, kỹ tóg tá Abraão vég mũ, Lázaro ke gé, ti tỹ Abraão mré nĩn kỹ, kuvar há tá. \v 24 Kỹ tóg ag mỹ prẽr mũ. Kỹ tóg Abraão mỹ: “!..Ijóg'..!” he mũ. “!..Abraão..!” he tóg “!..Ijagãgtãn ra..!” he tóg. “Lázaro jẽnẽ ra, ti tỹ ã nĩ(gé) juja junun mrãn kỹ inh nũnẽ mrãn sĩ han jé. Inh mỹ tóg rỹjgy tãvĩ tĩ, pĩ kãki,” he tóg, Abraão mỹ, ũn rico ja ẽn ti. \p \v 25 Kỹ Abraão tóg ti mỹ: “inh kósin,” he mũ. “Ã tỹ ga kri tĩg ja ẽn ki ẽkré. Tá ã tóg há tĩ ja nĩgtĩ, jãvo Lázaro tóg jagtar ja nĩgtĩ. Kỹ tóg tag ki há han tĩ nĩ, jo ã tóg vẽsỹrénh jẽ nĩ, ã tỹ ti jagãgtãn ja tũ nĩn kỹ. \v 26 Kỹ ẽg kuju ki tóg tỹ kãgnó nĩ, kỹ ũ tóg pãte rãnh ke tũ nĩ. Tag ki ke pi(jé) ẽn ra tĩg mũ', ẽn tá ke pi(jé) tag ra kãtĩg mũ gé', kãgnó tag tugrĩn',” he tóg, Abraão ti, ũn rico ja ẽn mỹ. \p \v 27 Kỹ ũn rico ja tóg ã jóg tỹ Abraão mỹ: “kỹ sóg ã mỹ nén ũ tó sór mũ, ha mẽ,” he mũ. “Ã mỹ inh jóg ĩn ra ti jẽnẽnh ke tũ? Tá inh mré ke ag vỹ nỹtĩ. \v 28 5(ke) ag nỹtĩ, inh mré pafa ja ag. Ti tỹ ag mỹ tónh tĩg jé, ag tỹ tag ki junjun tũ nĩ jé, ag tỹ inh mré vẽsỹrénh tũ nĩn jé,” he tóg, ũn rico ja ti, Abraão mỹ. \p \v 29 Kỹ Abraão tóg ti mỹ: “tá ag tóg Moisés tỹ ẽg mỹ nén tó ja ẽn mẽnh mũ, Topẽ vĩ tó tĩ kar ag vĩ ke gé. Hã kỹ ag tóg Topẽ vĩ jẽmẽnh mũ, ag tỹ mẽ sór kỹ,” he tóg. \p \v 30 Hã ra tóg ã jóg tỹ Abraão ti mỹ: “vó” he mũ. “Vẽser tỹ ag tá jun mũ ra ag jẽmẽ há han ke mũ vẽ, kỹ ag tóg ãjag jykre pãno ẽn tovãnh ke mũ vẽ, vẽser tỹ ag mỹ tó mũ ẽn ti,” he tóg. \p \v 31 Hã ra tóg: “vó,” he mũ gé. “Ag tỹ Moisés vĩ jẽmẽ sór tũ nĩn kỹ ag tóg vẽser vĩ mẽnh ke tũ nĩ gé, ag tỹ Topẽ vĩ tó tĩ ag vĩ mẽ jãvãnh nỹtĩn kỹ,” he tóg, Abraão ti, ũn rico ja ẽn mỹ,” he tóg, Jesus ti. Ti tỹ ag mỹ ẽg tỹ Topẽ vĩ jẽmẽ jãvãnh nỹtĩn kỹ vẽsỹrénh ke ẽn tón hã vẽ. \c 17 \s1 Topẽ vĩ mranh tỹ jagy nĩ \r (Mt 18.6-7, 21-22; Mc 9.42) \p \v 1 Kỹ Jesus tóg ã mré mũ tĩ ag mỹ: “ũ tỹ hẽn ri ke ag vỹ ũ tỹ iso há ẽn tỹ isovãnh han sór mũ, ha mẽ,” he mũ. “Vẽsỹrénh tãvĩn mũ jé ag tóg ke mũ, tag to. Topẽ vỹ ag ve kónãn tãvĩn mũ, ag tỹ ũn krĩn kónãn mũ tag to. \v 2 Ũ tỹ ag krĩn kónãn mũ mỹ tóg há nỹnh mũ vẽ, ẽg tỹ pó tỹ kra mág tỹ ag nunh to sa kỹ goj nig kuju ki ag vãm jé. Tag vỹ ag mỹ jagy tĩ vẽ. Hã ra ag tóg ti jagy tag kãfór venh ke mũ, ag tỹ ũn sĩ tỹ inh ki rã kỹ nĩ (hã) ra ti tỹ inh vĩ mranh han sór kỹ. \v 3 To jykrén, vẽnh ki rĩr kỹ. \p Kejẽn ã régre vỹ Topẽ vĩ mranh mũ. Kỹ ti mỹ tómnĩ, ti tỹ kygnẽ ti. Ti tỹ tovãnh sór kỹ ti mỹ vẽnh pãte fón nĩ. \v 4 Hẽn ri ke mũn tóg ã tỹ Topẽ vĩ mranh han sór mũ han mãn', han mãn' he mũ, kejẽn. Kurã pir ki tóg ã jũ tỹ hẽn ri ke han sór mũ, hẽn ri ke mũn. Hã ra tóg ã jũ han kar kỹ: “inh pi(jé) ke mãn mũ ha',” henh ke mũ gé. Ã jũn kỹ tóg tónh kãtĩg mãn', tónh kãtĩg mãn' he mũ gé. Kỹ ti mỹ vẽnh pãte fón to krónh ke tũg nĩ,” he tóg, Jesus ti. \s1 Ẽg tỹ Topẽ ki rã há han ke \p \v 5 Kỹ Jesus tỹ ũn vin mũ ag tóg ti mỹ: “ẽg tỹ Topẽ ki rã há pẽ han há tóg tĩ,” he mũ. “Kỹ to ẽg tar han nĩ,” he ag tóg, Jesus mỹ. \v 6 Kỹ tóg ag mỹ: “ãjag tỹ Topẽ ki rã kỹ tóg há tĩ,” he mũ. “Ka tỹ mostarda fy mĩ ẽkrén nĩ,” he tóg. “Sĩ ti nĩ, hã ra tóg mog tĩ. Tag ri ke han nĩ, Topẽ ki rã kỹ. Ti ki rã kỹ ãjag tóg nén ũ kar to tar nỹtĩnh mũ. Ka tag ve ra, ka krén tag ti. Ãjag tỹ ti mỹ: “ã jãre tỹ ga tá kãkutẽ, kỹ goj nig ki vẽnh krãn,” hen kỹ tóg kenh mũ, ãjag tỹ Topẽ ki rãn kỹ,” he tóg, Jesus ti. \s1 Tỹ ẽg Topẽ camarada nỹtĩ \p \v 7 “Ãjag camarada jykre to jykrén nĩ,” he tóg. “Ãjag japỹ ki tóg rĩr tĩ, ga tỹ vĩrĩn ken kỹ, ke tũ nĩn kỹ tóg ãjag mẽg ki rĩr tĩ gé. Rãkãnh kỹ tóg ã rãnhrãj ja tá kãtĩ tĩ. Kỹ ãjag pi(jé) ti mỹ: “kunĩg, jẽn jé,” he tĩ'. \v 8 Ti mỹ ãjag tóg: “inh mỹ vẽjẽn han, ijẽn jé,” he tĩ. “Kuri ã kur tãnfyn kỹ tógfĩn, ã tỹ inh mỹ vẽjẽn jun jé, ijẽn jé, kron jé, kar kỹ ã tóg jẽn ke mũ gé sir, kron ke mũ gé sir, ijẽn kar kỹ,” he ãjag tóg tĩ, ãjag camarada mỹ. \v 9 Kỹ ãjag tóg ti mỹ vĩ há han tũ nĩ gé, ti tỹ ãjag vĩ ki króm mũ ra. Ãjag camarada vẽ mỹr, ti rãnhrãj vẽ, hã kỹ tóg ãjag vĩ ẽn han ke mũ. \v 10 Kỹ ãjag camarada ag ri ke han nĩ, Topẽ mỹ, ha mẽ. Ãjag tỹ Topẽ vĩ ki króm kãn kỹ jagnẽ mỹ: “ti camarada vỹ tỹ ẽg nỹtĩ,” hemnĩ. “Ti tỹ ẽg mỹ nén tó mũn hã han ẽg tóg, kỹ tóg tỹ nén ũ tũ nĩ,” hemnĩ jagnẽ mỹ. “Ti vĩ han kãn tugrĩn ẽg tóg há nỹtĩ,” he tũg nĩ,” he tóg, Jesus ti. \s1 Jesus tỹ ũn kaga tỹ 10 (ke) ag tỹ há' he \p \v 11 Kỹ Jesus tóg Jerusalém ra tĩg sór mũ. Hã kỹ tóg ga tỹ Samaria fyr mĩ tĩ mũ. Ga tỹ Galiléia mré ti fyr vẽ. \v 12 Tá tóg ẽmã ũ ki rã mũ, kỹ ũ tỹ 10 (ke) ag tóg ti kato tẽgtẽ mũ sir. Vẽnh kaga kren vãnh hyn han ag tóg mũ, lepra han kỹ. Hã kỹ ag tóg kór há tá nỹtĩ, kuvar há tá. \v 13 Jamã hár(a) ag tóg prẽnprẽr mũ, kỹ ag tóg: “!..Jesus'..!” he mũ. “!..Senhor'..!” he ag tóg mũ. “!..Ẽg jagãgtãn ra..!” he ag tóg mũ. \v 14 Kỹ tóg ag ki ẽvãnh mũ, kỹ tóg ag mỹ: “Topẽ tũ ki rĩr tĩ ag mỹ vẽnh ven mũjẽg,” he mũ. Kỹ ag tóg mũ mũ. \p Ag mũn kã ag tóg jãnhkri' he mũ sir, ag fár ti, tá junjun to hã. Hághá' he ag tóg mũ sir. \v 15 Kỹ ag kãmĩ ũn pir tóg kyrã mũ, Jesus to. Topẽ mỹ tóg vĩ há han mũ, ã tỹ há' hen kỹ. Kỹ vẽnh kar vỹ ti vĩ mẽg mũ. \v 16 Ti tỹ Jesus tá jun kỹ tóg ti krẽm mũg ke mũ. Ti mỹ tóg: “inh mỹ tóg há tĩ, ã tỹ isỹ há' hen kỹ,” he mũ. Samaria tá fóg ũ vẽ, Jesus to ũn kyrã mũ ẽn ti. \p \v 17 Kỹ Jesus tóg: “ũ tỹ 10 (ke) tũ mỹ', hã vỹ: há', he mũ?” he mũ. “Hã ra ũn pir ne kãtĩg ja nĩ'. Hỹn, ũ ag, ũ tỹ 9 (ke) ẽn ag?” he tóg. \v 18 “Fóg tag hã vỹ ã pir mỹ kyrã, Topẽ to: “ũn mág vỹ tỹ ti nĩ,” he jé,” he tóg, Jesus ti. \v 19 Kỹ tóg fóg ẽn mỹ: “jẽgnẽ ra,” he mũ. “Ha tĩg,” he tóg. “Ã tỹ inh ki rã kỹ, hã kỹ ã tóg há' he mũ,” he tóg, Jesus ti. \s1 Topẽ tỹ tỹ ẽg pã'i nĩ to vẽnh jykre \r (Mt 24.23-28, 37-41) \p \v 20 Kejẽn Fariseu ag tóg ti ki jẽmẽnh kãmũ mũ. “Topẽ tỹ tỹ ẽg pã'i nĩ ẽn mỹ ver kór gy nĩ, mỹ kuvar gy?” he ag tóg ti mỹ. Kỹ tóg ag mỹ kãmén mũ sir. “Ti vég tũ ẽg tóg nĩ, ẽg kanẽ tỹ, Topẽ tỹ tỹ ẽg pã'i nĩ ti,” he tóg. \v 21 “Hã kỹ ẽg tóg to: “tag kã ti nĩ, tãtá ti nĩ,” henh ke tũ nĩ gé. Ha mẽ, ãjag kãmĩ ti huri vẽnh ven, ti tỹ tỹ ẽg pã'i nĩ ti, ãjag tỹ ti vég tũ (hã) ra,” he tóg. \p \v 22 Kỹ tóg ã mré mũ tĩ ag mỹ: “tỹ sóg ẽprã ke fi kósin nĩ,” he mũ. “Kejẽn tóg ãjag tỹ Topẽ tỹ tỹ ẽg pã'i nĩ venh ha pẽ tĩnh mũ. Ti tỹ kurã pir ki vẽnh ven mũ vỹ ãjag mỹ há tĩnh mũ vẽ, hã ra ãjag tóg venh ke tũ nĩ ver,” he tóg. \v 23 “Kỹ ag tóg ãjag mỹ: “tag ki ti jun ja nĩ,” henh ke mũ. “Ẽn tá tóg jẽ nĩ,” he jé ag tóg ke mũ gé. Kỹ venh mũ tũg nĩ hã ra. Ag vĩ jẽmẽ sór tũg nĩ. \v 24 Inh kãtĩg mãn ke vỹ ta tỹ kóm kóm ke ri ke nĩ. Ti tỹ kóm kóm ke kỹ ẽg tóg nén kar vég tĩ, kanhkã krẽm. Kỹ vẽnh kar vỹ ti tỹ kóm kóm ke ẽn vég tĩ gé. Inh kãtĩg mãn ke vỹ ri ke nĩnh mũ, inh kurã ẽn kã. Vẽnh kar vỹ inh ve kãn mũ. Tỹ sóg ẽprã ke fi kósin nĩ,” he tóg. \v 25 “Inh kãtĩg mãn ke to hã sóg hã ra vẽsỹrénh mág han ke mũ ver. Ũri ke ag vỹ iso é henh ke mũ ver,” he tóg. \p \v 26 “Kỹ inh kãtĩg mãn ke kurã ẽn kã ẽprã ke ag tóg han kãn ke mũ, ag tỹ Noé tỹ ga mĩ tĩ mũ kã nén han ja ẽn ti. \v 27 Ta kutẽ to hã ag tóg jẽn ja nĩgtĩ, jẽn kar kỹ ag tóg kron ja nĩgtĩ gé, vẽnh prũ kutẽm ja ag nĩgtĩ gé. Ẽn kã Noé tóg kejẽn barco tỹ ĩn kãra rã ja nĩ. Ti tỹ kãra rã kar kỹ ta tóg sir kutẽ ja nĩ, kỹ ag tóg goj var ki kãgter kãn ja nĩ. \v 28 Kỹ tóg ri ke pẽ ja nĩ gé, Ló tỹ ga mĩ tĩg ki. Ẽn kã ag tóg jẽn ja nĩgtĩ gé, jẽn kar kỹ ag tóg kronkron ja nĩgtĩ gé. Vender ke mũ ja ag nĩgtĩ gé, kygjãm ke mũ ja ag nĩgtĩ gé. Ẽkrãn ja ag nĩgtĩ gé, ĩn hyn han ja ag nĩgtĩ gé. \v 29 Ẽn kã Ló tóg kejẽn cidade tỹ Sodoma tá kãkutẽ ja nĩ, kỹ pĩ tóg kanhkã tá kãtére ja nĩ, cidade kri, pó tỹ enxofre nĩja ẽn ke gé. Kỹ ẽn tóg ag kãgtén kãn ja nĩ. Topẽ tỹ ag vóg kónãn ke to jykrén sór tũ ja ag nỹtĩgtĩ. \v 30 Ge ti nĩnh mũ gé, ẽprã ke fi kósin tỹ vẽnh ven mãn ke kurã ẽn kã. Mĩ ẽkrén ke tũ ag nĩgtĩ gé, ti to há tũ ag. \v 31 Ũ tỹ kurã ẽn kã ã ĩn rã hã tĩn kỹn jé ã tũ mãn rã sór tũg, ti tũ tỹ ti ĩn krẽm nỹtĩ ti. Ũ tỹ ẽpỹ tá tĩ ẽn jé ã tũ to vỹn ke tũg. \v 32 Ló prũ fi to jykrén. \v 33 Ãjag tỹ ãjag jykre hã han sór kỹ ãjag nũgme ki vár ke mũ, ha vemnĩ. Ãjag tỹ isugrĩn ãjag jykre fi mãn kỹ ãjag krenkren ke vẽ, ha vemnĩ,” he tóg. \p \v 34 “Hã kỹ sóg tag tó mũ, ha mẽ. Kuty ẽn kã, inh kãtĩg mãn ke kuty ẽn kã ũn régre ag vỹ jagnẽ mré nũgnũr nỹtĩnh mũ. Ag kãmĩ ũn pir jé prẽr sóg ke mũ, kỹ tóg inh mré tĩnh mũ, jãvo ti régre vỹ kã nỹnh mũ, ha vemnĩ. \v 35 Ũn régre fag vỹ ẽgtynyn nỹtĩnh mũ, jagnẽ mré, ẽn kã. Kỹ sóg ũn pir fi jé prẽr ke mũ, kỹ fi tóg inh mré tĩnh mũ, jãvo fi régre fi vỹ kã jẽnh mũ, ha vemnĩ. \v 36 Ũn régre ag vỹ ẽpỹ ki rãnhrãj mũnh mũ, ẽn kã. Kỹ sóg ũn pir jé prẽr ke mũ, kỹ tóg inh mré tĩnh mũ. Jãvo ti régre vỹ tá tĩnh mũ gé, ha vemnĩ,” he tóg, Jesus ti. \p \v 37 Kỹ ti mré mũ tĩ ag tóg ẽg Senhor mỹ: “tag hẽ tá ke nĩnh mũ hỹn'?” he mũ. Kỹ tóg ag mỹ: “kurã ẽn kã ãjag ki kanhró nỹtĩnh mũ,” he mũ. “Nén ũ ter nỹg ja ri ke ti nĩ. Hã tá tóg vẽnh mãn tĩ, jãtã ti, he ẽg tóg tĩ. Tag ri ke ti nĩnh mũ, ha vemnĩ,” he tóg, Jesus ti. Ti tỹ ã kãtĩg mãn ke tón hã vẽ. \c 18 \s1 Ẽg tỹ Topẽ mré vĩ to krónh ke tũ \p \v 1 Kỹ Jesus tóg ag mỹ: “ãjag tỹ Topẽ mré vẽmén ke vỹ ge nỹnh mũ, ha mẽ,” he mũ. Ẽg tỹ kurã kar ki Topẽ mré vẽmén kỹ tóg há tĩnh mũ, ẽg tỹ to krónh ke tũ nĩn kỹ. Tag tỹ tóg ag kanhrãnrãn sór mũ, ã mré mũ tĩ ag, hã kỹ tóg tag tó mũ, ha mẽ. \v 2 “Kejẽn pã'i tóg nĩgtĩ, ẽmã ũ tá,” he tóg. “Ag tỹ jagnẽ to jũ vég ti tĩ. Ti rãnhrãj hã vẽ. Hã ra tóg Topẽ kamẽg vãnh nĩ, ti jykre pãno nĩn kỹ. Kỹ tóg ã mré ke ag kamẽg vãnh pẽ nĩgtĩ gé. Kórég pẽ ti nĩgtĩ. \v 3 Ti jamã tá ũ fi tóg nĩgtĩ gé, ũn mén ter ja fi. Ẽn fi vỹ kejẽn ti to kãtĩg kỹ ti mré vẽmén mũ. Kỹ fi tóg ti mỹ: “inh lograr ke sór mũ ẽn ag jo inh vemnĩ,” he mũ. \v 4 Hã ra tóg mẽ jãvãnh nĩ. Jatu tóg nĩ nĩ, kysã tỹ hẽn ri ke ki. Kỹ fi tóg ti tá jun tỹ hẽn ri ke han mũ, to krónh ke tũ fi nĩ. Kỹ tóg kejẽn to jykrén mũ. “Topẽ kamẽg vãnh inh nĩgtĩ,” he tóg. “Ũ kamẽg vãnh inh nĩgtĩ gé. \v 5 Hã ra fi tóg isovãnh tũ pẽ nĩ, ũn mén ter ja ẽn fi. Kurã kar ki fi tóg inh mỹ to vĩnh kãtĩ tĩ. Kỹ inh hỹn fi jy rãnh mũ ha, ke tũ nĩ mũ ra fi tóg ijũ han ke mũ, fi tỹ inh venh kãtĩ to krónh ke tũ nĩn kỹ, ha vemnĩ,” he tóg, pã'i kórég ti,” he tóg, ẽg Senhor tỹ Jesus ti. \p \v 6 Kỹ tóg ag mỹ: “ti vĩ jẽmẽ ra,” he mũ. “Jykre pãno ti nĩ, pã'i kórég ẽn ti, hã ra tóg fi tỹ ti mỹ vĩ e ẽn to fi kren han sór mũ,” he tóg. \v 7 “Hã kỹ Topẽ vỹ ãjag krenkren han ke mũ gé. Ãjag kuprẽg ja tóg nĩ mỹr, kỹ ti mré vẽmén nĩ. Kurã ki ti mỹ vĩmnĩ, kuty tá ke gé. Ãjag kren han vãnh nĩ ve ti nĩ, kejẽn. \v 8 Hã ra tóg ãjag krenkren han ke mũ, kãnhmar, ha vemnĩ. Ki hã sóg tó mũ,” he tóg. “Hã ra ẽprã ke fi kósin ẽn tỹ kãtĩg mãn kỹ ag mỹ ti ki ge sór mũ vỹ?” he tóg, Jesus ti. \s1 Ẽg tỹ: “tỹ inh ũn há nĩ,” henh ke tũ \p \v 9 Kỹ Jesus tóg ag kanhrãn mãn mũ gé. Ũ tóg ũ tỹ ti vĩ mẽg mũ ẽn ag kãmĩ nỹtĩ, hã ra ag tóg vẽso: “tỹ ẽg tóg ũn há nỹtĩ,” he tĩ. “Kórég tũ ẽg nỹtĩ, jo ũ ag ne kórég nỹtĩ',” he ag tóg tĩ, vẽso, Jesus vĩ mẽg mũ ũ ag. Ẽn ag kanhrãnrãn sór tóg mũ, Jesus ti. Kỹ tóg ag mỹ: “ãjag jykre vỹ ge nỹnh mũ, ha mẽ,” he mũ. \v 10 “Kejẽn Fariseu ũ tóg nĩgtĩ. Topẽ jo ĩn ra tóg tĩ mũ, tá Topẽ mré vĩ jé. Ti mré ũ tóg ra tĩ mũ gé, ũ tỹ governo mỹ jãnkamy mãg tĩ ti. Topẽ mré vĩ sór tóg mũ gé. \v 11 Kỹ Fariseu tóg Topẽ mré vẽmén jẽ nĩ. “Topẽ,” he tóg. “Inh mỹ tóg há tĩ, isỹ jykre kórég tũ nĩn kỹ, ag jãvo. Ũ ag tóg nén ũ péju(g) tĩ, hã ra sóg han tũ nĩgtĩ. Ũ ag tóg nén ũ vẽnhmỹ han tĩ inhhã, jãvo inh pi(jé) han tĩ'. Ãjag prũ tũ fag mré ag tóg nỹgtĩ inhhã. Kỹ governo mỹ jãnkamy mãg tĩ tag ti vỹ kórég nĩ gé inhhã. \v 12 Ag jãvo sóg vẽnh jykre há han tĩ. Semana kar ki sóg vãkre régre han tĩ, jẽg mẽ tĩ ki. Hã ki sóg ã jykre ki króm tĩ. Isũ tỹ sóg dízimo kajãm tĩ, ã mỹ. Sỹ nén ũ tỹ 10 (ke) ki sóg ũn pir nĩm tĩ, ã mỹ dízimo han kỹ,” he tóg, Fariseu ti, Topé mỹ. \v 13 Hã ra governo mỹ jãnkamy mãg tĩ ẽn tóg kór há tá jẽ nĩ, kuvar há tá, mỹ'ãg kỹ. Kỹ tóg kanhkã ki ẽvãnh tũ nĩ gé. Ã fe kri tóg kãgmĩg mũ, ti tỹ mỹ'ãg mág kỹ. Kỹ tóg Topẽ mré vĩ mũ. “Topẽ,” he tóg mũ gé. “Ã vĩ mranh inh mỹr,” he tóg. “Ã mỹ inh jagãgtãn ke tũ hã ra,” he tóg, Topẽ vĩ mranh tĩ ẽn ti,” he tóg, Jesus ti. \p \v 14 “Ha mẽ, Topẽ vỹ ti mỹ vẽnh pãte fón, hã kỹ tóg jatun mỹ vyr. Jãvo tóg Fariseu ẽn mỹ vẽnh pãte fón tũ nĩ. Ge ti nĩgtĩ. Ẽg tỹ vẽso: “há inh nĩ,” hen kỹ Topẽ tóg ẽg to kórég nĩ. Kỹ tóg ẽg térem mũ sir. Ẽg tỹ hã ra vẽso: “kórég inh nĩ,” hen kỹ Topẽ vỹ ẽg to há nĩ, kỹ tóg ẽg tỹ ũn mág han ke mũ gé sir,” he tóg, Jesus ti. \s1 Jesus tỹ ũn kãsir ag to há \r (Mt 19.13-15; Mc 10.13-16) \p \v 15 Kỹ fag tóg gĩr tatĩ kãmũ mũ ti to, ti tỹ gĩr kri ã nĩgé fi jé. Hã ra ti mré mũ tĩ ag tóg vég mũ, kỹ ag tóg fag to jũ mũ, ũ tỹ ag tatĩ kãmũ mũ fag to. \v 16 Hã ra Jesus tóg fag jé prẽr kỹ ag mỹ: “vĩ tũg nĩ, gĩr ag mỹ,” he mũ. “Gĩr ag tỹ iso kãmũ kamẽg tũg nĩ,” he tóg. “Ũ tỹ ge hã vỹ ẽg Senhor tỹ Topẽ krẽm nỹtĩnh mũ,” he tóg. \v 17 “Sỹ ke há vẽ, hã kỹ sóg tó mũ. Gĩr ag vỹ iso há pẽ nỹtĩ. Ũn kãsir tag ag ri ke nỹtĩmnĩ, ke tũ nĩ mũ ra ãjag tóg Topẽ tỹ tỹ ẽg pã'i nĩ venh ke tũ nĩ mỹr,” he tóg, Jesus ti. \s1 Ũn rico ag \r (Mt 19.16-30; Mc 10.17-31) \p \v 18 Kỹ kejẽn ũ tóg Jesus ki jẽmẽnh kãtĩ mũ, pã'i ũ. Kỹ tóg ti mỹ: “Senhor',” he mũ. “Há ã tóg nĩ,” he tóg. “Sỹ rĩr krỹg ja tũ venh há tóg tĩ. Sỹ ti ve jé inh hỹn vẽnh jykre há tỹ ne han ke mũ?” he tóg. \v 19 Kỹ Jesus tóg ti mỹ: “iso: “há ã nĩ,” he sór tũg nĩ,” he mũ. “Ẽg pi(jé) há nỹtĩ',” he tóg. “Topẽ hã ne ã pir mỹ há nĩ',” he tóg. \v 20 “Topẽ tỹ nén ũ to ẽg jyvẽn ja ẽn ki kanhró ã tóg nĩ, hã vỹ: ã prũ tũ fi mré nỹ tũg nĩ, he mũ, ũ tén tũg nĩ, he mũ, nén ũ péju(g) tũg nĩ, he mũ, ũ to ón tũg nĩ, he mũ, ã nỹ mré ã jóg kamẽg nĩ, he mũ,” he tóg ti mỹ, Jesus ti. \v 21 Hã ra tóg: “ki króm kãn sóg, isĩn kã,” he mũ. \v 22 Kỹ Jesus tóg ti mỹ: “nén ũ pir vỹ tũ nĩ ver,” he mũ. “Ã tũ vãm kãn nĩ, ã tỹ ũn vẽsỹrénh mũ ag mỹ vin jé, jãnkamy ti. Kỹ ã tóg kanhkã tá tũ mág nĩ sir. Kar kãtĩg nĩ, ã tỹ inh mré tĩg jé,” he tóg ti mỹ, Jesus ti. \v 23 Kỹ tóg ti mỹ vẽnhmỹ tĩ, Jesus vĩ ti, ti rico pẽ nĩn kỹ. \p \v 24 Hã ra Jesus tóg ti mỹ vẽnhmỹ ẽn ki kanhrãn mũ. Kỹ tóg ã mré mũ tĩ ag mỹ: “jagy ti nỹ, ũn rico tỹ Topẽ tỹ tỹ ẽg pã'i nĩ venh ke ti,” he mũ. \v 25 “Cavalo pãnĩ sór vỹ préj nor fĩn rãm ke tũ nĩ,” he tóg. “Ti tỹ fĩn rãm ke ra tóg jagy tĩ vẽ, ũn rico tỹ Topẽ tỹ tỹ ẽg pã'i nĩ venh ke ti,” he tóg. \p \v 26 Kỹ ti vĩ mẽg mũ ag tóg to vẽmén mũ. “Kỹ ũ hỹn kren ke tũ pẽ nĩ,” he ag tóg. \v 27 Kỹ Jesus tóg ag mỹ: “ẽprã ke ag vỹ tá junjun ke tũ nĩ vẽ,” he mũ. “Hã ra Topẽ hã tóg ẽg tỹ tá junjun han ke mũ,” he tóg. \p \v 28 Kỹ Pedro vỹ: “ha vé,” he mũ. “Ẽg tỹ nén ũ kar ré jé ẽg tóg mũ mũ, ẽg tỹ ã mré mũ jé,” he tóg. \v 29 Kỹ Jesus tóg ag mỹ: “sỹ ke há vẽ, hã kỹ sóg tó mũ,” he mũ. “Ũ tóg kejẽn ã jamã ré kỹ tĩ mũ, ti prũ fi, ti kãke, ti jãvy, ti han mũ fag, ti krẽ ré kỹ tóg tĩ mũ, Topẽ tỹ tỹ ẽg pã'i nĩ tugrĩn, ti tỹ ti vĩ ki króm jé,” he tóg. \v 30 “Ẽn vỹ tóg sir vẽnh kaja jé nén kar ẽn tỹ ũn e venh ke mũ, ag jẽgja kã, ga kri, kar kỹ tóg vãhã sir ẽg rĩr krỹg ja tũ venh ke mũ gé sir, kanhkã tá,” he tóg, Jesus ti. \s1 Jesus tỹ ã ter ke tó mãn \r (Mt 20.17-19; Mc 10.32-34) \p \v 31 Kỹ tóg ũ tỹ 12 (ke) ag jé prẽr mũ, vyrmỹ, ag mỹ kãmén jé. “Ha vé,” he tóg. “Jerusalém ra ẽg mũ mũ, kỹ sóg tá ve kãn ke mũ, vãsỹ Topẽ vĩ tó tĩ ag tỹ iso nén rán ja ẽn ti,” he tóg. “Tỹ sóg ẽprã ke fi kósin ẽn nĩ, hã kỹ ag tóg inh kãmén ja nĩ, Topẽ vĩ ki. \v 32 Fóg ag mỹ ag tóg inh fẽg ke mũ, pã'i ag, Jerusalém tá, ha vemnĩ, ag tỹ iso é he jé, ag tỹ inh vóg kónãn jé, ag tỹ iso sug ke jé gé, \v 33 ag tỹ inh mrãnmrãn jé. Ag tỹ isén ke vẽ. Hã ra sóg kurã tãgtũ tũg kỹ rĩr mãn ke mũ, ha vemnĩ,” he tóg, ti mré mũ tĩ ag mỹ, Jesus ti. \v 34 Hã ra ag tóg ti vĩ tag to jykrén tũ nĩ, ũ tỹ 12 (ke) ẽn ag. Ti vĩ tóg ag mỹ vẽnhmỹ tĩ. Kỹ ag tóg ki kagtĩg nỹtĩ. “Ti tỹ ne tó nẽ hỹn'?” he ag tóg mũ sir. \s1 Jesus tỹ ũn kyvó tỹ há' he \r (Mt 20.29-34; Mc 10.46-52) \p \v 35 Ag mũn kỹ ag tóg Jericó to hã mũ mũ. Tá ũn kyvó vỹ ẽpry kri nĩ nĩ, ẽmĩn kri. “Inh mỹ jãnkamy nĩm,” he tóg tĩ, vẽnh kar mỹ, ti kyvó nĩn kỹ. \v 36 Ẽn vỹ vẽnh kar tỹ ẽpry jagma mũ mẽg tĩ. Kỹ tóg ag mỹ: “ũ nẽ?” he mũ. \v 37 Kỹ ag tóg ti mỹ: “Jesus vẽ, Nazaré tá ke ẽn vẽ,” he mũ. \v 38 Kỹ tóg prẽr mũ sir. “!..Jesus'..., Davi kósin'..., ijagãgtãn ra..!” he tóg mũ, prẽr kỹ. \v 39 Kỹ Jesus jo mũ ag vỹ ti mỹ vĩ jũ han mũ. “Ẽmẽ kã nĩ nĩ,” he ag tóg ti mỹ. Hã ra tóg prẽr mãn', prẽr mãn' he mũ. “!..Davi kósin'..., ijagãgtãn ra..!” he tóg. \p \v 40 Kỹ Jesus tóg krỹg he mũ, kỹ tóg: “ti jé prẽr,” he mũ. Kỹ ag tóg ti pére kãmũ mũ. Ti ki jun kỹ tóg ti mỹ: \v 41 “inh ã tỹ hẽ ri kenh ke?” he mũ. Kỹ tóg ẽg Senhor mỹ: “sỹ venh há tóg tĩ,” he mũ. \v 42 Kỹ Jesus tóg ti mỹ: “kỹ tỹ vé,” he mũ. “Ã tỹ inh ki rã kỹ ã há' henh ke mũ,” he tóg. \v 43 Kỹ tóg vẽsỹmér ẽvãnh há' he mũ sir. Kỹ tóg ti mré tĩ mũ. Topẽ mỹ tóg vĩ há han mũ. Kỹ tóg vẽnh kar mỹ há tĩ, ag tỹ ti tỹ há' he mũ ẽn ven kỹ. Kỹ ag tóg Topẽ mỹ vĩ há han mũ gé sir. \c 19 \s1 Jesus tỹ Zaqueu venh tĩg \p \v 1 Kỹ Jesus tóg cidade tỹ Jericó ki rã mũ sir, kỹ tóg fĩn rãm kỹ tĩg sór mũ. \v 2 Hã ra ũ tóg tá nĩ nĩ, ti jyjy hã vỹ: Zaqueu, he mũ. Governo mỹ jãnkamy mãg tĩ ag pã'i vẽ. Rico pẽ ti nĩ, rico tãvĩ. \v 3 Ẽn tóg Jesus ve sór mũ, ti tỹ Jericó fĩn rãm kỹ. Hã ra tóg rur jẽ, hã kỹ tóg ti vég tũ nĩ, vẽnh e ag tỹ ti pénĩn mũn kỹ. \v 4 Hã kỹ tóg ti jo vẽnhvãg tĩ mũ, kỹ tóg ka tỹ krén to tãpry mũ, ti tỹ Jesus ve jé, ti tỹ jagma tĩg kỹ. \v 5 Kỹ Jesus tóg ka ẽn tá jun mũ. Hã ra tóg krĩg mỹ ẽvãnh kỹ ka kri ti vég mũ. Kỹ tóg ti mỹ: “Zaqueu',” he mũ. “Kur kãtére to fũrũn ké. Isỹ ã ĩn krẽm nũr ke vẽ,” he tóg, Jesus ti. \v 6 Kỹ tóg tére tỹ mrãnh ke mũ sir. Jesus mỹ tóg: “mũ jé ha,” he mũ. Ti mỹ tóg sér tĩ, Jesus tỹ ti ĩn krẽm nũr sór kỹ. \p \v 7 Hã ra vẽnh e ẽn tóg Jesus to vĩ mũ sir, ti to jũ kỹ. “Topẽ vĩ mranh tĩ vẽ, ẽn ti, hã ra tóg ti ĩn krẽm nũr sór mũ, vẽnh jykre pãno han tĩ ẽn mré,” he ag tóg mũ. \p \v 8 Kỹ Jesus tóg ti ĩn krẽm nĩ nĩ. Kỹ Zaqueu vỹ ti mỹ vẽnh kãmén kãtĩ mũ, ã jykre to jykrén kỹ. Kỹ tóg ẽg Senhor mỹ: “ha vé,” he mũ. “Isũ kuju vin jé sóg ke mũ, ũn jagtar ag mỹ. Ũ ag lograr he ja sóg nĩgtĩ, ag tũ ki, hã ra sóg ag mỹ ti kãfór nĩm sór mũ ha. Sỹ jãnkamy pir ki ũ lograr he jan ki sóg ti mỹ ũ tỹ 4 (ke) vin sór mũ,” he tóg, Zaqueu ti. \p \v 9 Kỹ Jesus tóg ti mỹ: “há ti nĩ,” he mũ. “Ũri ã tóg kren mũ, ã mré ke fag mré hã,” he tóg. “Abraão kósin vỹ tỹ ã nĩ gé,” he tóg. \v 10 “Tỹ sóg ẽprã ke fi kósin nĩ. Ũn vãfor mũ ẽn jãvãnh jé sóg kãtĩg, sỹ ag krenkren han jé, ũn jykre pãno han mũ ẽn,” he tóg, Jesus ti. \s1 Jãnkamy to comparação \r (Mt 25.14-30) \p \v 11 Hã ra ag tóg ti vĩ mẽ há han mũ, kỹ tóg ag mỹ Topẽ tỹ tỹ ẽg pã'i nĩnh ke ti kãmén sór mũ. Jerusalém to hã tóg nĩ, hã kỹ ag tóg ti to: “Topẽ tỹ tỹ ẽg pã'i nĩ hỹn vẽnh ven ke mũ, ti tỹ tá jun kỹ,” he mũ. \v 12 Kỹ Jesus tóg ag mỹ kãmén mũ, Topẽ tỹ tỹ ẽg pã'i nĩnh ke tỹ ver vẽnh ven ke tũ nĩ. Kỹ tóg tag tó mũ, ha mẽ. “Kejẽn pã'i tóg nĩgtĩ,” he tóg. “Ẽn tóg ga ũ ra tĩg sór mũ, tá ã tũ ve jé, ga ẽn tá ã tũ han jé. Tag han kar tóg tá vỹn ke sór mũ. \v 13 Pã'i ẽn vỹ ã camarada tỹ 10 (ke) ag jé prẽr mũ, kỹ tóg ag mỹ jãnkamy prestar he mũ sir. Ag kar mỹ tóg ti kãmur pir nĩm mũ, jãnkamy tỹ, ũ tỹ 10 (ke) ag mỹ. Kỹ tóg ag mỹ: “ha inh mỹ tỹ rãnhrãj,” he mũ. “Kejẽn sóg vỹn kenh ke mũ, kỹ sóg tugnỹm ke mũ, ãjag rãnhrãj ti,” he tóg. Kar tóg tĩ mũ sir. \p \v 14 Hã ra ti krẽm ke ũ ag vỹ ti to há tũ nỹtĩ, kỹ ag tóg ti nón vẽnh vĩ jẽnẽg mũ. Kỹ ag tóg: “ã tỹ ẽg kri tỹ pã'i nĩn kỹ tóg vẽnhmỹ nĩ,” he mũ, “ẽg tỹ tag ve jãvãnh tóg tĩ,” he ja ag tóg nĩgtĩ, ag tỹ ti mỹ vẽnh vĩ jẽnẽg mũn kã. \v 15 Hã ra tóg tỹ pã'i nĩn kỹ kẽjẽn vỹn ke mũ, ga ẽn ve kar kỹ, tá ti rãnhrãj han kãn kar. Kỹ tóg tỹ pã'i mág jẽ. Vỹn ke kỹ tóg ã camarada ag jé prẽr mũ sir, ti tỹ ũn mỹ jãnkamy vin ja ẽn ag. Ti tỹ ag rãnhrãj tugnỹm sór vẽ, ag ganho ve sór vẽ gé. \v 16 Kỹ ũ tóg ti tá jun kỹ ti mỹ: “pã'i',” he mũ. “Ti kãmur pir nĩm ã tóg mỹr. Hã ra sóg kri ũ tỹ 10 (ke) ganhar ké,” he tóg. \v 17 Kỹ ti patrão tóg ã camarada mỹ: “jykre há tãvĩ ã tóg nĩ,” he mũ. “Nén sĩ ki rĩr há han ã tóg, hã kỹ ã tóg cidade tỹ 10 (ke) ki rĩr mũ ha,” he tóg, pã'i ti, ã camarada mỹ. \v 18 Kỹ ũ tóg ti tá jun mũ gé. Kỹ tóg ti mỹ: “pã'i',” he mũ gé. “Ti kãmur pir nĩm ã tóg mỹr. Hã ra sóg kri ũ tỹ 5 (ke) ganhar ké,” he tóg. \v 19 Kỹ ti patrão tóg ti mỹ: “cidade tỹ 5 (ke) ki rĩr jé ã tóg ke mũ ha,” he mũ gé. \p \v 20 Kỹ ũ tóg tá jun mũ gé. Kỹ tóg ti mỹ: “pã'i',” he mũ gé. “Ha vé, ã tũ ti,” he tóg. “Inh krĩ pãgja ki sóg tógfĩn kỹ nĩm han. \v 21 Ã kamẽg ja inh nĩ, ã vĩ tar to. Ã tỹ nén vin ja tũ ẽn mãn sór ã tóg tĩ, ã tỹ nén krãn ja tũ kunũnh sór ã tóg tĩ,” he tóg, ti camarada ti, pã'i ti mỹ. \v 22 Kỹ ti patrão tóg ti mỹ: “ã vĩ tóg ã jykre pãno han mũ, ha mẽ,” he mũ. “Inh mỹ vĩ tar han tĩ'? Inh mỹ sỹ nén vin ja tũ mãn sór tĩ'? Inh mỹ sỹ nén krãn ja tũ kunũnh sór tĩ'? Hã ki kanhró ã mỹ nĩ'? \v 23 Kỹ ã tỹ ne jé inh jãnkamy tỹ banco ki rãnhrãj tĩ ag mỹ vin ja tũ nĩ nẽ? Ã tỹ ag mỹ vin mũ ra sóg ti juro venh mũ vẽ, kỹ sóg isũ kãfór mãn ke mũ vẽ,” he tóg, ti patrão ti, ã camarada mỹ. \v 24 Kỹ tóg tá nỹtĩ ag mỹ: “ti nĩgã ti tũ mã,” he mũ. “Ũ tỹ ti kãmur tỹ 10 (ke) mãn ja ẽn mỹ nĩm, ti tũ pir ti,” he tóg mũ sir. \v 25 Kỹ ag tóg ti mỹ: “pã'i',” he mũ. “Ti kãmur tỹ 10 (ke) vỹ tỹ ti tũ nỹtĩ. Tũ mág ve ti huri,” he ag tóg, pã'i mỹ. \v 26 Kỹ tóg: “hỹ,” he mũ. “Hã kỹ sóg tó mũ. Ũn tũ mág vỹ mãn mãn ke mũ. Ũ tỹ tũ sĩ nĩ ẽn tũ kunũnh kãn jé ag tóg ke mũ gé,” he tóg. \v 27 “Kỹ inh kato tẽ mũ ag pére kãmũmnĩ, ũ tỹ iso: “ti tỹ ẽg kri tỹ pã'i jẽn kỹ tóg ẽg mỹ kórég nĩ,” he mũ ẽn ag. Ag kãgtén ra, inh rĩnve,” he tóg, pã'i ti,” he tóg, Jesus ti. Ti tỹ ẽg tỹ ti rãnhrãj ki rĩr há han ke kãmén hã vẽ. \p \v 28 Tag tó kãn kỹ tóg tá kãkutẽ mũ sir, kỹ tóg cidade tỹ Jerusalém ra tĩ mũ. \s1 Jesus tỹ Jerusalém tá jun \r (Mt 21.1-11; Mc 11.1-11; Jo 12.12-19) \p \v 29 Ti tỹ Jerusalém ra tĩg kỹ tóg ẽmã tỹ Betfagé to hã jun mũ, ẽmã tỹ Betânia tá, pãnónh tỹ Oliveiras he mũ ẽn tá. Tá jun kỹ tóg ã mré mũ tĩ régre ag jẽnẽg mũ, ag tỹ ti mỹ ag mẽg tỹ burrica ve jé. \v 30 Hã kỹ tóg ag mỹ: “ẽmã ẽn ra mũmnĩ, ẽg jo ẽmã ẽn ra,” he mũ. “Tá junjun kỹ ãjag tóg burrica fi kósin venh mũ. Kri nĩ ja tũ ja tóg jẽ ver. Ẽn kavãn kỹ ti pére kãmũmnĩ, ti kyvãn kỹ,” he tóg. \v 31 “Hẽn ri ke mũn ag tóg ãjag mỹ: “ãjag tỹ ne jé ti kavãn nẽ?” henh mũ. Kỹ ag mỹ: “ẽg Senhor vỹ ti ve sór mũ,” hemnĩ,” he tóg, Jesus ti. \p \v 32 Kỹ ag tóg mũ mũ, Jesus tỹ ag jẽgnẽn kỹ. Ti tỹ ag mỹ tó mũ ve kãn ag tóg mũ sir. \v 33 Kỹ ag tóg ti kyvãg mũ. Kỹ ti tỹ tỹ ũn mẽg mũ ag tóg ag mỹ vĩ mũ. “Ãjag tỹ ne jé burrica kósin tag kavãn nẽ?” he ag tóg. \v 34 Kỹ ag tóg: “ẽg Senhor vỹ ti ve sór mũ,” he mũ. \v 35 Kỹ ag tóg Jesus mỹ ti pére kãmũ mũ. Ãjag kur kugjén ag tóg mũ sir ti kri. Kỹ Jesus tóg kri nĩ mũ sir. \v 36 Kỹ tóg tĩ mũ. Kỹ ag tóg ãjag kur kugjén mũ sir, ẽpry jagma, ẽmĩn jagma. \v 37 Ge kỹ ag tóg Jerusalém to hã junjun mũ sir, pãnónh tỹ Oliveiras to re kỹ. \p Ag tỹ pãnónh ẽn to re kỹ vãhã ag kar ẽn tóg Topẽ mỹ vĩ há han mũ sir, Jesus mré mũ kar ẽn ag. Ag mỹ tóg sér tĩ. Jesus tỹ nén han mũ ve ja ag tóg nĩgtĩ, ti tỹ nén han vãnh hyn han mũ ti. Ẽn mĩ ẽkrén kỹ ag tóg Topẽ mỹ vĩ há han mũ, jamã hár(a). \v 38 Kỹ ag tóg: “!..sér tóg tĩ ẽg mỹ..!” he mũ. “!..Ẽg Senhor vỹ ẽg ki jun..., ẽg jóg mág tỹ ti jẽnẽn kỹ..!” he ag tóg. “!..Kanhkã tá ke ag tóg jatu nỹtĩ..! Topẽ mỹ ẽg tóg vĩ há han sór mũ, kynhmỹ nĩ ẽn mỹ..!” he ag tóg, prẽnprẽr kỹ. \p \v 39 Hã ra Fariseu ũ ag tóg tá nỹtĩ gé, vẽnh e ẽn kãmĩ. Kỹ ag tóg Jesus mỹ: “Senhor',” he mũ. “Ã mré mũ tĩ ag mỹ: “prẽnprẽr tũg ra,” hé,” he ag tóg, Jesus mỹ. \v 40 Hã ra Jesus tóg ag mỹ: “vó,” he mũ. “Ha mẽ, ag prẽnprẽr tũ nĩ ra pó hỹn prẽnprẽr mũ vẽ, ag mỹ sinsér mũ vẽ,” he tóg ag mỹ. \s1 Jesus tỹ Jerusalém to fỹ \p \v 41 Ge kỹ ag tóg cidade tá junjun mũ sir. Cidade ẽn ve kỹ tóg to fỹ mũ, Jesus ti. \v 42 “Jerusalém tá ke ag vỹ ki kanhrãnrãn sór tũ nỹtĩ,” he tóg. “Ag tỹ ũri ki kanhrãnrãn há tóg tĩ vẽ, hã ra ag tóg ke jãvãnh nỹtĩ. Ãjag tỹ ki kanhrãnrãn' he mũ ra ãjag tóg jatu kenh ke mũ vẽ, mỹr, ha mẽ, hã ra ãjag tóg jẽmẽ sór tũ nĩ. Kutu ãjag tóg nỹtĩ. \v 43 Hã kỹ ãjag tóg vãhã kurã kórég pẽ venh ke mũ. Ãjag kato tẽgtẽ mũ ag vỹ ãjag to ráránh ke mũ. Kũm'kũm ke jé ag tóg ke mũ, ãjag cidade jy ró pénĩn. Komẽr hã ag tóg ãjag to grẽngrẽn kenh ke mũ, kỹ ag tóg ãjag mãn vỹrỹn kenh ke mũ sir. \v 44 Ãjag tỹ tũg' he kãn jé ag tóg ke mũ, ãjag krẽ ke gé. Ãjag ĩn kókén kãn jé ag tóg ke mũ gé. Kỹ ĩn tỹ pó pi(jé) jagnẽ kri nỹtĩnh mũ'. Kurã há ki ãjag tóg Topẽ vĩ mẽ jãvãnh nỹtĩ, ũri. Topẽ vỹ ũri ãjag mỹ vĩ há han mũ ver, hã ra ãjag tóg mẽ jãvãnh nỹtĩ. Hã kỹ ãjag tóg ti kórég venh ke mũ,” he tóg, Jesus ti. Fỹ pẽ han kỹ tóg tó mũ, cidade mĩ tĩg kỹ. \s1 Jesus tỹ Topẽ jo ĩn tá jun \r (Mt 21.12-17; Mc 11.15-19; Jo 2.13-22) \p \v 45 Kỹ tóg Topẽ jo ĩn tá jun kỹ kãra rã mũ sir. Kỹ tóg ũ tỹ tá nén ũ vender he tĩ ag pan mũ sir. \v 46 Ag mỹ tóg tag tó mũ, ha mẽ. “Topẽ vĩ rá to jykrén nĩ,” he tóg. “Tag vỹ rán kỹ nĩ, ha mẽ. Inh ĩn jiji vỹ tỹ Topẽ mré vĩ jafã nĩ, he tóg, Topẽ vĩ tỹ rán kỹ nĩ ki. Hã ra ãjag tóg Topẽ mré vĩ jafã tag krẽm nén kar pigju mũgtĩ, kỹ tóg bandido ag jamã ri ke nĩ sir,” he tóg, Jesus ti. Ag pan kỹ tóg ag mỹ tó mũ. \p \v 47 Hã ki tóg kurã kar ki ag kanhrãnrãn mũ, Topẽ jo ĩn krẽm. Hã ra Topẽ tũ ki rĩr tĩ to pã'i ag mỹ tóg kórég nĩ, Topẽ vĩ rán tĩ ag mỹ ke gé, pã'i kar ag mỹ. Hã kỹ ag tóg ti tén ke to jykrén mũ sir. \v 48 Hã ra tóg ag mỹ ki króm sór tũ nĩ. Vẽnh kar mỹ tóg mẽ sér tĩ, ti vĩ ti, hã kỹ pã'i ag tỹ ti tén sór mũ ra tóg vẽnhmỹ tĩ sir ag mỹ. \c 20 \s1 Ũn nỹ hỹn Jesus jẽnẽ \r (Mt 21.23-27; Mc 11.27-33) \p \v 1 Kurã kar ki Jesus tóg Topẽ vĩ tó jẽ nĩ, vẽnh vĩ sér ẽn, Topẽ jo ĩn krẽm. Kỹ tóg kejẽn tá jẽ nĩ. Kỹ Topẽ tũ ki rĩr tĩ to pã'i ag tóg ti to kãmũ mũ, Topẽ vĩ to professor ag ke gé, kófa ag ke gé. \v 2 Ti mỹ ag tóg: “ẽg tỹ ã ki jẽmẽnh há tóg tĩ,” he mũ. Kỹ tóg ag mỹ: “hej,” he mũ. Kỹ ag tóg: “ã vẽnh jykre tỹ ne tỹ tag han mũ'?” he mũ. “Ũ nỹ ã jẽnẽ?” he ag tóg. \v 3 Kỹ tóg ag mỹ: “ãjag ki sóg jẽmẽnh ke mũ gé, vẽnh kato,” he mũ. “Ha mẽ. \v 4 João vỹ ag kygpég tĩ ja nĩgtĩ. Kỹ ti mỹ kanhkã tá vẽnh jykre han mũ', ẽprã jykre vó?” he tóg. “Ũ nỹ ti jẽnẽ?” he tóg. “Inh mỹ tó,” he tóg, Jesus ti, ag mỹ. \v 5 Kỹ ag tóg jagnẽ mré to jykrén mũ sir. “Ẽg tỹ ti mỹ: “Topẽ tỹ ti jẽnẽ vẽ,” hen kỹ tóg ẽg mỹ: “ãjag tỹ ne jé ti vĩ kri fig tũ ja nĩ nẽ?” henh ke mũ,” he ag tóg jagnẽ mỹ. \v 6 “Ẽg tỹ hã ra ti mỹ: “ẽprã ke jykre ja vẽ,” hen kỹ vẽnh kar vỹ ẽg pin sór ke mũ, pó tỹ, ha vemnĩ. João to ag tóg: “Topẽ vĩ tó tĩ pẽ ja vẽ,” he tĩ, hã kỹ ag tóg ẽg to jũnh ke mũ, ẽg tỹ: “hã tũ vẽ,” hen kỹ,” he ag tóg mũ jagnẽ mỹ. \v 7 “Topẽ jykre han ja ti nĩ,” he sór tũ ag nỹtĩ, kỹ ag tóg: “ẽprã ke jykre han ja ti nĩ,” he sór tũ nỹtĩ gé. Hã kỹ ag tóg Jesus mỹ: “ẽg pi(jé) ki kanhró nỹtĩ',” he mũ, João jykre to. \v 8 Kỹ Jesus tóg ag mỹ: “kỹ sóg ãjag mỹ ũ tỹ inh jẽnẽg mũ ẽn tónh ke tũ nĩ gé,” he mũ. Ã kato tẽ mũ ag mỹ tóg ke mũ. \s1 Ũn camarada kórég ag to comparação \r (Mt 21.33-46; Mc 12.1-12) \p \v 9 Kỹ tóg vẽnh kar kanhrãnrãn kỹ ag mỹ: “ẽg tỹ Topẽ kato tẽ kỹ tóg ge nỹnh mũ, ha mẽ,” he mũ. “Kejẽn ũ tóg nĩgtĩ. Uva krãn ja tóg nĩ, nén kanẽ tỹ vinho han jafã ẽn. Kỹ tóg ũ tỹ ki rĩr tĩ ag mré to jykrén kỹ ag mỹ tovãnh mũ sir. Ag mỹ tovãnh kỹ tóg ga ũ ra tĩ mũ. Hã ra tóg kãtĩg vãnh han mũ. \v 10 Ti uva kanẽn kỹ tóg ag mỹ ã camarada jẽnẽg mũ, ũ tỹ ki rĩr tĩ ag mỹ, ag tỹ ti mỹ ti tũ nĩm jé, ẽkré kanẽ ẽn ti. Hã ra ag tóg ti mỹ vin tũg mũ. Ti mrãnmrãn ag tóg mũ. Kỹ ag tóg ti mỹ: “ha tĩg,” he mũ. Nén ũ tũ ra tóg tĩ mũ sir. \v 11 Kỹ tóg ã camarada ũ jẽnẽg mũ gé sir. Hã ra ag tóg ti mrãnmrãn mũ gé. Ti mỹ féfén kar kỹ ag tóg ti mỹ: “ha tĩg,” he mũ gé sir. Nén ũ tũ ra tóg tĩg mũ gé. \v 12 Kỹ tóg ag mỹ ũ jẽnẽ mãn mũ gé sir, hã ra ag tóg ti mrãnmrãn kỹ ti rãnh kỹ ti tĩn mũ sir. \p \v 13 Kỹ uva kré tỹ ũn tũn mũ tóg to jykrén mũ. “Inh hỹn hẽn ri kenh ha,” he tóg, to jykren kỹ. “Inh kósin jẽnẽ jé sóg ke mũ, inh fe pẽ ẽn, hẽn ri ke mũn ag ti kamẽg mũ,” he tóg. \v 14 Ti kósin tỹ ag tá jun kỹ nén kré ki rĩr tĩ ag tóg ti vég mũ. Kỹ ag tóg ti to jykrén mũ, jagnẽ mré. “Kejẽn ẽkré tag vỹ tỹ ti tũ nỹnh mũ,” he ag tóg. “Mũ nỹ, ti tén jé, ti tũ tag tỹ tỹ ẽg tũ nỹnh jé,” he ag tóg. \v 15 Kỹ ag tóg ró mã ra ti pére mũ kỹ tá ti tén mũ sir. Kỹn hỹn hẽ ri kenh ke mũ', ẽkré tỹ ũn tũn mũ ẽn ti'?” he tóg, Jesus ti. \v 16 “Kãtĩg jé tóg ke mũ, ẽkré ki rĩr tĩ ag kãgtén jé. Kỹ tóg camarada ũ ag mỹ finh mũ sir, ã jakré ti,” he tóg, Jesus ti. \p Kỹ ag tóg mẽg mũ, ti vĩ ti, ti pénĩn nỹtĩ ẽn ag. Kỹ tóg ag mỹ e tĩ. “Ẽg jé tag venh ke tũ nĩ,” he ag tóg mũ, ũ tỹ Jesus vĩ mẽg mũ ag. \v 17 Hã ra Jesus tóg ag ki ẽvãnh kỹ ag mỹ: “Topẽ vĩ rá tag to jykrén nĩ, ha mẽ,” he mũ. “Pó tỹ ĩn han jafã fón ag tóg, pó tỹ ĩn han tĩ ag. Ag mỹ tóg kórég ja nĩ, pó ẽn ti. Hã ra Topẽ tóg pó ẽn hã tỹ ĩn nũna han mũ,” he tóg, Topẽ vĩ tỹ rán kỹ nĩ ki,” he tóg, Jesus ti. Ti tỹ ã kato vãsãnsãn mũ ag mỹ vẽnh kãmén hã vẽ. \v 18 Kỹ tóg ag mỹ: “ũ tỹ hẽn ri ke ag vỹ pó tag kri vár ke mũ, kỹ ag tóg kri vár kỹ tũ' henh ke mũ,” he mũ. “Kỹ pó tag vỹ ũ tỹ hẽn ri ke ag kri kutẽnh ke mũ gé, kỹ tóg ag tỹ nám nám ke kãn mũ sir, ag kri kutẽ kỹ,” he tóg, Topẽ vĩ tỹ rán kỹ nĩ ki,” he tóg, Jesus ti. Ti tỹ ag tỹ ti ki rã tũ tugrĩn nũgme ki vár ke tón hã vẽ. \s1 Ẽg tỹ imposto kajãm \r (Mt 22.15-22; Mc 12.13-17) \p \v 19 Kỹ Topẽ vĩ to professor ag vỹ ti vĩ mẽg mũ, Topẽ tũ ki rĩr tĩ to pã'i ag ke gé. Ag hã to tóg kãmén ja nĩ, “ẽg tỹ Topẽ kato vãsãn tag vỹ ge nỹnh mũ,” he mũ ẽn ti. Kỹ ag tóg ki kanhró nỹtĩ sir, hã kỹ ag tóg ti se sór mũ. Hã ra ag tóg ũn e ẽn kamẽg mũ. Ti vĩ vỹ vẽnh kar mỹ mẽ há tĩ, hã kỹ pã'i ag tóg ti ség tũ nĩ ver, ag tỹ ti se sór mũ (hã) ra. \v 20 Kỹ ag tóg hã ra ti tugnỹm mũ. Ti vĩ to ag tóg vãjig mũ, ag tỹ ti vĩ to fóg tỹ pã'i mỹ ti fẽg jé. Ag tỹ ti vĩ tugnĩn fóg tỹ pã'i mág mỹ: “ha ti vóg kónãn,” he sór vẽ. Hã je ag tóg ũn jykre kuryj nỹ ve ag jẽgnẽg mũ, ag tỹ ón kỹ Jesus ki jẽmẽ jé. \v 21 Kỹ ẽn ag tóg sir Jesus mỹ: “Senhor',” he mũ. “Vẽnh jykre kuryj hã tó ã tóg tĩ, hã kãmén ã tóg tĩ. Hã kỹ ẽprã ke ag ve tóg ã mỹ tỹ nén ũ tũ nĩ. Hã kỹ ã tóg Topẽ japry to, Topẽ jamĩn to ẽg kanhrãn há han tĩ,” he ag tóg mũ. \v 22 “Kỹn mỹ há nỹ, ẽg tỹ fóg tỹ pã'i mág tỹ imperador mỹ jãnkamy ẽn nĩm ti, imposto kajãm jé? Ẽg mỹ hỹn nĩm mũ', nĩm ke tũ nĩ vó?” he ag tóg. \v 23 Hã ra Jesus tóg ki kanhró nĩ, ag jykre régre ti. Hã kỹ tóg ag mỹ: “ãjag ne tóg ón kỹ inh ki jẽmẽ sór mũ',” he mũ. \v 24 “Inh mỹ jãnkamy ven. Ũ jiji nỹ kã nĩ? Ũ kãggrá nỹ kã nĩ?” he tóg. Kỹ ag tóg ti mỹ: “pã'i mág kãggrá vẽ,” he mũ. \v 25 Kỹ tóg ag mỹ: “kỹ pã'i mág mỹ ti tũ nĩm, jo Topẽ mỹ ti tũ nĩm gé,” he mũ, Jesus ti. \v 26 Hã kỹ tóg ag tỹ ti vĩ to ti senh ke tóg tũ tĩ, ti vĩ há han kỹ. Kỹ tóg ag mỹ e tĩ, ti vĩ há tãvĩ ẽn ti. Kỹ ag tóg ti mỹ vĩ mãn tũ nĩ sir. Hã ra vẽnh kar vỹ ti vĩ mẽg nỹtĩ nĩ. \s1 Ũn kãgter mũ ag tỹ rĩnrĩr mãn ke \r (Mt 22.23-33; Mc 12.18-27) \p \v 27 Kỹ Saduceu ag tóg ti tá junjun mũ gé, ti ki jẽmẽ jé. Hã ra Saduceu ag tóg: “ẽg ter ja tá ẽg tóg vỹn ke mãn ke tũ nĩ, rĩr mãn ke tũ ẽg tóg nĩ,” he tĩ. \v 28 Ẽn ag vỹ Jesus ki jẽmẽ sór mũ gé, ón kỹ. Kỹ ag tóg ti mỹ: “Senhor',” he mũ gé. “Moisés vỹ ẽg mỹ vẽnh jykre tag nĩm, hã vỹ: ã régre tỹ ã krẽ tũ ra ter kỹ ã tỹ ti prũ fi tỹ prũg ke vẽ, he mũ. Ã tỹ ã régre mỹ ã krẽ han ke vẽ, fi ki, he tóg mũ gé. Moisés tỹ ẽg mỹ tó jan hã vẽ,” he ag tóg mũ, Saduceu ag. \v 29 “Kỹ ũ tỹ jagnẽ mré pafa ja tỹ 7 (ke) ag vỹ nỹgtĩ. Ag kãke vỹ prũg mũ, hã ra tóg ã kósin tũ ra ter mũ. \v 30 Kỹ ti jãvy vỹ fi tỹ prũg mũ sir, hã ra tóg ã kósin tũ ra ter mũ gé. \v 31 Kỹ ti jãvy ũ tóg fi tỹ prũg mũ gé, hã ra tóg ter mũ gé, ti kósin tũ ra. Gen kỹ ag tóg kãgter kãn mũ kejẽn, ũ tỹ 7 (ke) ẽn ag. \v 32 Kỹ vãhã ag prũ fi vỹ ter mũ gé sir. \v 33 Kỹ fag kãgter ja tá rĩnrĩr mãn kỹ fi hỹn mén tỹ 7 (ke) nĩnh mũ vẽ. Ag kar vỹ fi tỹ prũg ja nỹtĩgtĩ. Hã kỹ tóg vẽnhmỹ nỹ, ag tỹ: “rĩnrĩr mãn jé ẽg tóg ke mũ,” hen kỹ,” he ag tóg. Saduceu ag tỹ Jesus mỹ ken hã vẽ. \p \v 34 Kỹ Jesus tóg ag mỹ kãmén mũ. “Ẽprã ke ag vỹ prũgprũg tĩ, kỹ fag vỹ ag tỹ mén tĩ gé. \v 35 Ag kãmĩ ũ ag tóg ãjag kãgter ja tá rĩnrĩr mãn ke mũ, ti kurã tá krỹg kỹ. Ẽn ag vỹ prũg mãn ke tũ nĩ sir, mén mãn ke tũ fag tóg nĩ gé sir, ãjag rĩnrĩr mãn kỹ. \v 36 Ter mãn ke tũ ag tóg nĩ gé, mỹr, ha mẽ, hã kỹ ag prũg mãn ke tũ nĩ, kỹ fag mén mãn ke tũ nĩ gé. Kanhkã tãn ri ke ag nỹtĩ, Topẽ tỹ jẽgnẽ jafã ag ri ke mỹr, ũn rĩnrĩr mãn mũ ag. Topẽ krẽ vỹ tỹ ag nỹtĩ sir, ag tỹ ãjag kãgter tá rĩnrĩr mãn ken kỹ. \v 37 Rĩnrĩr mãn jé ag tóg ke mũ, ũn kãgter mũ ag, ha vemnĩ. Hã kỹ Moisés tóg Topẽ to tag tó ja nĩ, ha mẽ. Ti tỹ vãnh pũr nĩ ẽn tá ti mré vẽmén kar kỹ tóg Topẽ to: “Abraão tỹ ũn to: Topẽ, he mũ ẽn vẽ, Isaque tỹ ũn to: Topẽ, he mũ ẽn, Jacó tỹ ũn to: Topẽ, he mũ ẽn,” he ja nĩ, Moisés ti. \v 38 Kãgter ag huri, Abraão, Isaque, Jacó, hã ra Moisés tóg Topẽ to: “Abraão tỹ ũn to: Topẽ, he mũ ẽn vẽ,” he ja nĩ. Ti tỹ tỹ ag Topẽ nĩn kỹ ag tóg rĩnrĩr nỹtĩ, ha mẽ, ag kãgter mũ ra. Ũn kãgter kar ag vỹ Topẽ mỹ rĩnrĩr nỹtĩ,” he tóg, Jesus ti. \p \v 39 Kỹ ũ tỹ Topẽ vĩ rán tĩ ũ ag tóg ẽg Senhor tỹ Jesus mỹ: “vĩ há han ã, ẽg ter ja tá vỹn kenh ke mũ tag to,” he mũ, ti mỹ. \v 40 Kỹ ũ tóg ti ki jẽmẽ mãn sór tũ nĩ sir. Ti kamẽgmẽg ag tóg mũ, hã kỹ ag tóg ti ki jẽmẽ mãn sór tũ nĩ ha. \s1 Cristo mỹ tỹ Davi kósin nĩ, Topẽ kósin mỹ vó \r (Mt 22.41-46; Mc 12.35-37) \p \v 41 Kỹ Jesus tóg ag ki jẽmẽg mũ gé sir. Kỹ tóg ag mỹ: “Topẽ vĩ rán tĩ ag ne tóg: “Cristo vỹ tỹ Davi kósin nĩ,” he tĩ,” he mũ. \v 42 “Hã ra Davi tóg Cristo tó ja nĩ, ti tỹ Topẽ jé rán kỹ. Kỹ tóg: “ẽg jóg mág tỹ Topẽ vỹ inh Senhor mỹ tag tó ja nĩ, ha mẽ: “nĩ ra ver, inh pẽgja tá,” he ja ti nĩ. \v 43 “Isỹ ã kato vãsãnsãn mũ ag tỹ ã krẽm vin ke vẽ, kỹ ag sigse ri ke vẽ sir. Tag jãvãnh nĩ ver,” he ja ti nĩ, Topẽ ti,” he ja tóg nĩgtĩ, Davi ti,” he tóg, Jesus ti. \v 44 “Hã kỹ Davi tóg Cristo to: “inh Senhor,” he ja nĩ. Kỹ ti kósin mỹ tỹ ti kri ke nĩ'?” he tóg mũ, Jesus ti. \p Hã ra ag tóg ti mỹ tó tũg mũ. Ag tỹ ne tónh ke tóg tũ tĩ, ti kato tẽgtẽ mũ ag mỹ. \s1 Ón kỹ Topẽ vĩ to professor ag kamẽg jé ẽg ke mũ \r (Mt 23.1-36; Mc 12.38-40) \p \v 45 Vẽnh kar tóg mẽg mũ, Jesus vĩ ti. Kỹ tóg ã mré mũ tĩ ag mỹ: \v 46 “ón kỹ Topẽ vĩ to professor ag kamẽg nĩ,” he mũ. “Kur téj rĩnh ka(mẽ) ag nỹtĩ,” he tóg. “Kỹ vẽnh kar tỹ ag mỹ: “ã mỹ há?” hen kỹ tóg ag mỹ sér tĩ, ag tỹ cidade kuju kãmĩ mũn kỹ. Vẽnh kanhrãn jafã krẽm ag tóg vẽnh kãpãm kỹ nỹtĩgtĩ. Festa ki ag tóg jẽn vén tĩ, ag tỹ tỹ pã'i nỹtĩn kỹ,” he tóg. \v 47 “Hã ra ag tóg ũn mén ter ja fag tũ mãn kãn tĩ. Fag tũ mãn kãn kỹ ag tóg ón kỹ Topẽ mré vĩ mág han mũgtĩ, ẽg tỹ ag to: “ũn há vỹ tỹ ag nỹtĩ,” he jé. Hã to ag vẽsỹrénh mág tãvĩ han ke mũ,” he tóg, Jesus ti. Ti tỹ ũ tỹ ón kỹ Topẽ to há nỹtĩ ag kãmén hã vẽ. \c 21 \s1 Ũn mén ter ja fi tỹ ã tũ vin kãn \r (Mc 12.41-44) \p \v 1 Kỹ Jesus tóg Topẽ jo ĩn tá jẽ kỹ tãmĩ ẽvãnh kỹ ũn rico ag vigvég mũ. Jãnkamy vin jafã ki ag tóg ãjag tũ vin tĩ, Topẽ mỹ, jãnkamy ti. Vin mág ag tóg mũ. \v 2 Kỹ ũn mén ter ja fi vỹ tá jun mũ gé sir. Tỹ nén ũ tũ fi tóg nĩ, hã ra fi tóg jãnkamy kãsir régre vin mũ, Topẽ mỹ. \v 3 Kỹ Jesus tóg fi to: “ve ra ha,” he mũ. “Ũn rico tỹ vin kãfór han fi tóg, fi tũ sĩ (hã) ra. Tỹ nén ũ tũ fi tóg nĩ, fi mén vỹ hur ter. \v 4 Kỹ fi tóg ã tũ vin kãn ja nĩ, fi jẽn mré hã. Jãvo ũn rico ag vỹ ãjag tũ ke hã tỹ Topẽ mỹ vin mág tĩ. Hã ki fi tóg ag tỹ nĩm kãfór han, fi tỹ nĩm sĩ pẽ han mũ ra. Ki hã sóg tó mũ mỹr,” he tóg, Jesus ti. \s1 Topẽ jo ĩn kókén kỹ nĩnh ke \r (Mt 24.1-2; Mc 13.1-2) \p \v 5 Ẽn kã ũ ag tóg Topẽ jo ĩn to vĩ há han mũ. “Sĩnvĩ pẽ ti jẽ,” he ag tóg mũ. “Ti pó ve ra ha, mág ti nỹtĩ. Ti sĩnvĩ han jafã vỹ e nỹtĩ gé,” he ag tóg. \p \v 6 Kỹ Jesus tóg ke mũ. “Mỹ ãjag mỹ sĩ?” he tóg. “Kejẽn tóg kókén kãn kỹ nỹnh mũ, ha vemnĩ, kỹ pó vỹ jagnẽ kri nỹtĩ mãn ke tũ nĩ ha. Gũm ke kãn jé tóg ke mũ, tag ti,” he tóg, Jesus ti. \s1 Vẽnh jagãgtar to rã \r (Mt 24.3-14; Mc 13.3-13) \p \v 7 Kỹ ag tóg ẽg Senhor ti mỹ: “kurã tỹ ne kã ke nẽ hỹn'?” he mũ. “Ẽg hỹn hẽn ri ken kỹ ti kurã ki kanhró nỹtĩnh mũ hỹn'? Topẽ hỹn ne han ke mũ, ẽg tỹ kurã ẽn ki kanhró nỹtĩ jé?” he ag tóg. \p \v 8 Kỹ tóg ag mỹ: “ker ũ vĩ jẽmẽ hẽ',” he mũ. “Ũ tỹ hẽn ri ke ag vỹ inh jiji tó kãmũnh mũ. “Cristo vỹ tỹ inh nĩ,” he jé ag tóg ke mũ. “Inh kurã vỹ hur jun,” he jé ag tóg ke mũ. Ag nón mũ tũg nĩ. \v 9 Vẽnh génh mẽgmẽ jé ãjag tóg ke mũ, jagnẽ kato vãsãnsãn mũ ag. Kamẽg tũg nĩ hã ra. Vẽnh génh tỹ hẽn ri ke han jé ag tóg ke mũ, kurã tỹ ẽgno to hã. Ti kurã kã ke pijé',” he tóg. \p \v 10 Kỹ tóg ag mỹ: “povo ag tỹ jagnẽ kato vãsãnsãn ke vẽ, pã'i krẽm ke ag tỹ pã'i ũ krẽm ke ag to jũnh ke vẽ,” he mũ. \v 11 “Ga tỹ ragrag ke jagy tỹ hẽn ri ke han ke vẽ gé, ẽn kã. Kỹ vẽjẽn tóg tũ' henh ke mũ gé. Vẽnh kaga kórég (ka)mẽ vỹ vẽnh vinven ke mũ, ẽn kã sir. Nén ũ vẽnhmỹ vỹ vẽnh vinven ke mũ gé, kanhkã tá, kỹ vẽnh kar vỹ kanẽ junjur ke mũ,” he tóg, Jesus ti. \p \v 12 “Tag to hã ag tóg ãjag sigsenh ke mũ gé, ãjag vóg kónãn jé ag tóg ke mũ gé, vẽnh kanhrãn jafã krẽm ag tóg ãjag jykre vigvenh ke mũ gé, vẽnh se ja kãki ag tóg ãjag vin ke mũ gé. Pã'i mág tỹ rei ag mỹ ag tóg ãjag venven ke mũ, pã'i tỹ governador ag mỹ ke gé, ãjag tỹ inh jyjy tó ja tugnĩn. \v 13 Ãjag tỹ inh vĩ tó jé, hã jé ag tóg ãjag tỹ genh ke mũ. \v 14 Ẽn kã ãjag tỹ nén ũ tónh ke to jykrén tũg nĩ, to krĩ kufy han tũg nĩ gé. \v 15 Inh hã vỹ ãjag vĩ han ke mũ, inh jykre nĩm jé sóg ke mũ ãjag mỹ, ãjag tỹ ag mỹ tón jé,” he tóg. “Kỹ ag tỹ ãjag vĩ kafãn sór mũ ra tóg ag mỹ vẽnhmỹ tĩnh mũ, ha vemnĩ, ãjag kato tẽgtẽ mũ ag mỹ. Ag tỹ ne tónh ke tóg tũ tĩnh mũ, ha vemnĩ,” he tóg, Jesus ti. \p \v 16 “Ẽn kã ãjag han mũ ẽn vỹ ãjag senh mũ, ãjag mré pafa mũ ag ke gé, ãjag mré ke ag ke gé, ãjag to há kar ag mỹr,” he tóg. “Ãjag kãmĩ ũ ag kãgtén jé ag tóg ke mũ gé, ha vemnĩ. \v 17 Vẽnh kar vỹ ãjag to kórég tãvĩ nỹtĩnh mũ, inh jiji tugrĩn. \v 18 Hã ra ãjag véké vẽsỹrénh ke tũ nĩ, ãjag gãnh pir vỹ fagrĩnh mỹ kutẽnh ke tũ nĩ, ha vemnĩ. \v 19 To tar nỹtĩmnĩ, ãjag vẽsỹrénh ke to, kỹ ãjag tóg rĩr krỹg ja tũ ẽn venh ke mũ,” he tóg, Jesus ti. \s1 Jerusalém kókén kỹ nỹnh ke \r (Mt 24.15-21; Mc 13.14-19) \p \v 20 “Kejẽn ag tóg Jerusalém jy nỹtĩnh mũ, soldado ag, ag tỹ cidade ẽn kókén jé. Ãjag tỹ tag ve kỹ ãjag tóg ki kanhró nỹtĩnh mũ. Ag tỹ ti kókén kãn ke kurã vỹ jun ke mũ, kurã ẽn kã. \v 21 Kỹ vẽnh pigju mũmnĩ, pãnónh ra, ãjag tỹ Judéia ki nỹtĩn kỹ. Ãjag tỹ cidade mág tá nỹtĩn kỹ pétigtẽmnĩ, vãnh kãra. Ãjag tỹ vãnh kãmĩ ẽmã kãsir ki nỹtĩn kỹ cidade ra mũ tũg nĩ. \v 22 Topẽ tỹ ag vóg kónãn ke kurã vẽ sir, ag jykre kórég to, hã kỹ tóg vãsỹ rán kỹ nĩ. Vẽnh rá ẽn ve jé ãjag tóg ke mũ, kurã ẽn kã. \v 23 Kỹ ũn kufy fag vỹ vẽsỹrénh mág ke mũ, kurã ẽn kã, gĩr pygfãm mũ fag ke gé. Ẽprã ke ag vẽsỹrénh mág tãvĩ han ke vẽ, Topẽ tỹ povo tag to jũ jagy han ke vẽ, kurã ẽn kã. \v 24 Ãjag kãmĩ ũn e tãvĩ kãgter ke vẽ, rógro tỹ. Kỹ ãjag kãmĩ ũ ag vỹ sigse kỹ mũnh mũ, povo kar kãmĩ. Kỹ Jerusalém vỹ kókén kãn kỹ nĩnh ke mũ. Fóg ag vỹ sãnsãn ke mũ, ãjag cidade mág ti. Kejẽn fóg ag tỹ tũ' henh ke kurã vỹ jun ke mũ gé hã ra,” he tóg, Jesus ti. \s1 Topẽ kósin kãtĩg mãn ke \r (Mt 24.29-31; Mc 13.24-27) \p \v 25 “Kurã ẽn kã rã vẽnhmỹn ke vẽ, kysã ti ke gé, krĩg ti ke gé. Kỹ ga kri mũ ag vỹ kamẽgmẽg kãn ke mũ. Kanẽ junjur mág jé ag tóg ke mũ, povo kar ẽn ag. Kỹ goj vỹ krém ke mũ, goj kafã tũ vỹ jũnh ke mũ, ti kurã jun kỹ. \v 26 Kỹ ẽprã ke ag fe vỹ vo kónãn ke mũ, ag tỹ jũrũn ke vỹ ag kãgtén ke mũ, ag tỹ ãjag tỹ nén venh ke to jũrũn ken kỹ. Ẽg tỹ kanhkã tá nén vég tũ kar ẽn vỹ ragrag ke kãn mũ mỹr, ha mẽ. \v 27 Kỹ vãhã vẽnh kar vỹ ti kãtĩg ẽn venh ke mũ, ẽprã ke fi kósin ẽn ti. Kanhkã góg kãmĩ sóg kãtĩg ke mũ vãhã sir. Inh ve vỹ tar nĩnh mũ, inh kãtĩg mãn kỹ. Kókov kãtĩg jé sóg ke mũ vãhã sir,” he tóg, Jesus ti. \s1 Ka tỹ figueira to comparação \r (Mt 24.32-35; Mc 13.28-31) \p \v 28 “Ãjag tỹ isỹ ãjag mỹ nén tó mũ ẽn ve sĩ han kỹ ãjag kanẽ nĩm nĩ, ãjag krĩ ti ke gé, ti tỹ ãjag mỹ sér gy tĩn kỹ. Isỹ ãjag krenkren han ken vẽ ha, isỹ kurã ẽn hã kã jun kỹ,” he tóg. \p \v 29 Kỹ tóg ag mỹ: “inh kãtĩg mãn ke vỹ ge nỹnh mũ, ha mẽ,” he mũ. “Ka tỹ figueira to ki kanhrãn nĩ, ka ũ to ke gé, to comparação han kỹ,” he tóg. \v 30 “Ti pẽ tánh kỹ, ti féj tãg han kỹ tóg kakó tĩ sir, ẽkré tygtánh kurã ti. \v 31 Ẽn ri ke ti nĩ, ãjag tỹ inh kãtĩg mãn ke kurã ki kanhró nỹtĩ ti. Ãjag tỹ sỹ ãjag mỹ nén tó ja ẽn ve kỹ tóg kakó tãvĩ tĩ ha, inh kãtĩg ke ti,” he tóg. “Ẽn kã Topẽ tỹ tỹ ẽg pã'i nĩ kenh ke vẽ sir. \v 32 Sỹ ke há vẽ, hã kỹ sóg tag tó mũ, ha mẽ. Ũ tỹ nén kar ẽn vég mũ ag vỹ inh kãtĩg mãn ke tag venh ke mũ, ũri, ag kãgter ke to hã,” he tóg. \v 33 “Kanhkã vỹ tũ' he mũ, ga ti ke gé. Jãvo inh vĩ vỹ tũ' henh ke tũ nĩ,” he tóg, Jesus ti. \s1 Ẽg tỹ vẽnh ki ẽmẽnh ke \p \v 34 “Vẽnh ki ẽmẽ, ãjag tỹ vẽjẽn e to nug kaga tũ nĩ jé, tógá nĩnh to, ãjag tỹ kronkron to krĩ vẽnhmỹ tũ nĩ jé gé. Kỹ vẽjẽn to krĩ kufy han tũg nĩ gé, kur to, tag ki nén ũ kar to. Ke tũ nĩ mũ ra kurã ẽn vỹ ãjag vatánh tá jun ke mũ, inh kãtĩg mãn ke kurã ẽn ti. \v 35 Ãjag tỹ to vẽnh kãn kỹ nỹtĩ tũ nĩn kỹ tóg ãjag mỹ sẽsĩ tỹ ẽgje ki kutẽ ri ke nĩ. Vẽnh vatánh tá tóg ki kutẽ tĩ, jẽsĩ ti. Ge ti nĩnh mũ, inh kãtĩg mãn ke ti, ga kri mũ ag kar mỹ. Ag vatánh tá sóg jun ke mũ. \v 36 Hã kỹ ãjag kanẽ nĩm nĩ, nũr sór tũg nĩ. Inh kãtĩg kã jatu to ken hã vẽ, hã vỹ: nũr, he mũ. Topẽ mrẽ vĩ tovãnh tũg nĩ, ãjag tar nỹtĩ jé, nén ũ jagy ẽn ve kỹ. Kỹ ãjag tóg ẽprã ke fi kósin rĩnja tá jẽnh ke mũ sir, mỹ'ãg tũ nĩn kỹ, isỹ vẽnh kar jykre tugnỹm kurã ẽn kã,” he tóg, Jesus ti. Ti tỹ ag mỹ kurã tỹ ẽgno kãmén hã vẽ. \p \v 37 Hã ki tóg kurã kar ki Topẽ jo ĩn krẽm ag kanhrãnrãn tĩ, Jesus ti. Kutyg kỹ tóg cidade tá kãkutẽ kỹ pãnónh ra tĩ tĩ, tá nũr jé. To ag tóg: Oliveiras, he tĩ, pãnónh ẽn to. \v 38 Ti tỹ kusã ki Topẽ jo ĩn tá jun kỹ ag tóg tá ti vĩ jẽmẽnh kãmũ tĩ, ũ tỹ hẽn ri ke ag. \c 22 \s1 Ag tỹ Jesus se sór \r (Mt 26.1-5; Mc 14.1-2; Jo 11.45-53) \p \v 1 Ẽn kã festa tóg kakó tĩ sir. Festa ẽn ki ag tóg pão ũ ko tĩ, hã ra tóg jãgja tũ ja nĩgtĩ. Festa ẽn jijin hã vỹ: Páscoa, he mũ. \v 2 Kỹ Topẽ tũ ki rĩr tĩ to pã'i ag vỹ Jesus to jykrén mũ. Ag tỹ ti tén sór vẽ. Topẽ vĩ to professor ag vỹ ti tén sór mũ gé. Hã ra ag tóg povo kamẽg mũ, kỹ ag tóg to jykrén kỹ nỹtĩ nĩ. \s1 Judas tỹ pã'i ag mỹ Jesus ven sór \r (Mt 26.14-16; Mc 14.10-11) \p \v 3 Ẽn kã Judas ẽn, ũ tỹ Iscariotes he mũ ẽn vỹ jagrẽ vég mũ sir, Satanás tỹ. Hã ra tóg tỹ ũ tỹ 12 (ke) ag kã ũ nĩ, Jesus tỹ ũn vin mũ ag kã ũ vỹ tỹ ti nĩ. \v 4 Ti tỹ Satanás tỹ jagrẽ nĩn kỹ tóg Topẽ tũ ki rĩr tĩ to pã'i ag venh tĩ mũ sir, soldado to pã'i ag ke gé. Ti tỹ ag mỹ Jesus ven sór vẽ, ag tỹ ti se jé. \p Kỹ tóg tá jun kỹ ag mỹ tó mũ. \v 5 Kỹ tóg ag mỹ sér pẽ tĩ sir. Kỹ ag tóg ti mỹ jãnkamy tó mũ. Ag tỹ ti mỹ vin sór vẽ, ti tỹ ag mỹ Jesus ven kar kỹ. \v 6 Kỹ tóg ag mỹ: “hej,” he mũ sir. Kỹ tóg to jykrén mũ, ti tỹ ã mỹ ki króm ke to, ag mỹ: “ha ti kãgmĩ ha,” he jé, Judas ti. Ag tỹ vẽnh kar vatánh tá ti se sór vẽ. Hã kỹ Judas tóg ti tó sór mũ. \s1 Pedro tỹ João mré festa tỹ Páscoa han \r (Mt 26.17-25; Mc 14.12-21; Jo 13.21-30) \p \v 7 Kỹ tóg pão jãgja tũ ẽn konh ke kurã tá krỹg mũ sir. Kurã ẽn ki ag tóg mé tãg tãnh tĩ, ovelha tãg ẽn, ag tỹ kurã tỹ Páscoa kã ko tĩ ẽn. \v 8 Kỹ Jesus tóg Pedro jẽnẽg mũ sir, João mré. Kỹ tóg ag mỹ: “ha mũjẽg, mé tãnh jé, ovelha ẽn, ẽg tỹ kon jé,” he mũ. \v 9 Kỹ ag tóg ti mỹ: “ẽg hẽ tá ti tãnh mũ hỹn'?” he mũ. \v 10 Kỹ tóg ag mỹ: “ha vé,” he mũ. “Ẽmã mág tag ra mũjẽg. Tá ãjag tóg ũ venh mũ. Goj vyn kỹ tóg tĩ mũ. Ẽn nón mũmnĩ. Kỹ ti ĩn tá junjun kỹ ti nón gemnĩ. \v 11 Kỹ ĩn ki rĩr tĩ mỹ: “ẽg Senhor vỹ ã mỹ vẽnh vĩ jẽnẽg mũ,” hemnĩ. “Inh hỹn hẽ tá ovelha konh ke mũ, inh mré mũ tĩ ag mré?” he ti, ẽg Senhor ti,” hemnĩ. “Mỹ ki vẽnh kánkán jafã tũ?” hemnĩ. \v 12 Kỹ tóg ãjag mỹ ven ke mũ sir, kroggrog tỹ kynhmỹ nỹ ẽn ti, assoalho tỹ kynhmỹ nỹ ẽn ti. Éhé ti nĩ, kỹ mesa to nỹtĩ jafã vỹ tá nỹtĩ gé. Ẽn tá ti kãn nĩ ẽg mỹ,” he tóg, Jesus ti. \v 13 Kỹ ag tóg mũ mũ sir. Jesus tỹ ag mỹ tó ja ẽn ve kãn ag tóg mũ, kỹ ag tóg mé tãnh mũ sir, tá. \s1 Santa Ceia \r (Mt 26.26-30; Mc 14.22-26; 1Co 11.23-25) \p \v 14 Kỹ tóg ag tỹ konh ke hora tá krỹg mũ sir. Kỹ Jesus tóg tá nĩ nĩ, ti tỹ ũn vin ja ag mré hã, apóstolo ẽn ag. \v 15 Kỹ tóg ag mỹ vẽmén mũ sir. “Sỹ ovelha tag konh ha pẽ tóg tĩ vẽ ãjag mré,” he tóg. “Sỹ inh vẽsỹrénh ke to hã ãjag mré ko sór ja vẽ,” he tóg, Jesus ti, ã mré mũ tĩ ag mỹ. \v 16 “Ti ko mãn ke tũ inh nĩ ha, ha vemnĩ. Topẽ tỹ tỹ ẽg pã'i nĩ vỹ vẽnh ven ke mũ. Ti tỹ vẽnh ven ja ẽn kã sóg ko mãn ke mũ, kejẽn,” he tóg. \p \v 17 Kỹ tóg copa mãg mũ sir. To tóg Topẽ mré vĩ mũ, kỹ tóg ag mỹ: “ha kron,” he mũ. “Ha vẽnh kãpãm,” he tóg. \v 18 “Tag kron mãn ke tũ inh nĩ ha, ke gé, ha vemnĩ. Topẽ tỹ tỹ ẽg pã'i nĩnh ken kỹ sóg kejẽn kron mãn ke mũ, ha vemnĩ,” he tóg. \p \v 19 Kỹ tóg ẽmĩ mãg mũ sir. To tóg Topẽ mré vĩ mũ. Kupãn kỹ tóg ag mỹ vẽnh pipin mũ. Kỹ tóg ag mỹ: “inh hã vẽ,” he mũ. “Ãjag jagfy sóg vẽnh fẽg ke mũ. Kỹ inh mĩ ẽkrén nĩ, ãjag tỹ pão tag konh ken kỹ,” he tóg, Jesus ti. \v 20 Ag tỹ ko kar kỹ tóg copa mãg mũ gé. Kỹ tóg ag mỹ: “copa ki jẽ tag vỹ inh kyvénh ri ke nĩ,” he mũ. “Ãjag jagfy tóg inh ki kãkutẽnh mũ, inh kyvénh ti. Inh jykre tãg to ken hã vẽ, isỹ inh kyvénh tugrĩn ãjag mỹ vẽnh pãte fón jé,” he tóg. \p \v 21 “Hã ra ãjag kãmĩ ũ tóg inh vatánh tá isónh ke mũ, inh kato tẽ ag mỹ. Inh mré tóg mesa tag to nĩ nĩ. \v 22 Tĩg jé sóg ke mũ, sỹ tỹ ẽprã ke fi kósin nĩn kỹ. Vãsỹ Topẽ tóg to jykrén ja nĩ, hã kỹ sóg tĩ mũ. Hã ra ũ tỹ isónh ke ẽn mỹ tóg vĩ kónãn tãvĩ han ke mũ, Topẽ ti,” he tóg. \v 23 Kỹ ag tóg jagnẽ mỹ ke mũ. “Ẽg kãmĩ ũ tỹ hẽ nẽ hỹn'?” he ag tóg mũ sir jagnẽ mỹ, ũ tỹ ti tónh ke ẽn to. \s1 Ũ tỹ hẽ nẽ tỹ ũn mág nĩ \p \v 24 Ẽn kã ag tóg jagnẽ kãfór nĩ sór mũ. Hã kỹ ag tóg jagnẽ to jũ mũ. \v 25 Kỹ Jesus tóg ag mỹ ke mũ. “Fóg ag pã'i ag vỹ ãjag krẽm ke ag mỹ vĩ tar han tĩ, kỹ ag tóg ag kri ke ag mỹ: “ẽg jóg,” he tĩ, ag tỹ ag mỹ vĩ tar han mũ ra. \v 26 Ag ri ke han tũg nĩ. Ãjag mỹ tỹ ũn mág nỹtĩ sór mũ'? Kỹ tỹ ũn kãsir ri ke nỹtĩmnĩ jagnẽ mré,” he tóg, Jesus ti. “Ũ tỹ inh jykre ki tỹ pã'i nĩn kỹ tóg ã krẽm ke ag camarada ri ke nĩnh ke mũ, ag ki rĩr kỹ. \v 27 Kejẽn ẽg tóg mesa to nỹtĩ, kỹ ũ tóg mesa ki rĩr tĩgtĩ. Ũ tỹ hẽ nỹ hỹn mesa ki rĩr tĩ'? Ag patrão mỹ', ti camarada mỹ vó? Ti camarada vỹ ki rĩr tĩgtĩ. Jo sóg ãjag ki rĩr tĩgtĩ, ãjag camarada ri ke. \v 28 Ãjag hã ne inh mré mũgtĩ'. Isovãnh ja tũ pẽ ãjag tóg nỹtĩ. Isỹ nén ũ jagy vég mũ ẽn ve kãn ãjag tóg tĩ, inh mré. \v 29 Inh panh vỹ isỹ pã'i han ke mũ, kỹ sóg ãjag tỹ pã'i han ke mũ gé, ti tỹ isỹ pã'i han kóm, \v 30 ãjag tỹ inh mré jẽn jé tá, inh mré kron jé tá, isỹ tỹ pã'i nĩn kỹ. Kỹ ãjag tóg ãjag nĩgja kri nĩgnĩ kỹ nỹtĩnh mũ, ãjag tỹ povo tỹ Israel ag jykre vigve jé, povo tỹ 12 (ke) ẽn ag,” he tóg, Jesus ti. \s1 Jesus tỹ Pedro mỹ tó \r (Mt 26.31-35; Mc 14.27-31; Jo 13.36-38) \p \v 31 Kỹ ẽg Senhor vỹ Pedro mỹ: “Simão', Simão',” he mũ. “Ha vé, Satanás vỹ ãjag to vĩ, Topẽ mỹ. Ti tỹ ãjag jykre ve sór vẽ. Trigo tỹ ẽg tóg gren ki kãkag tĩ, ẽg tỹ ti fár pan jé. Ẽn ri ke han jé tóg ke mũ, ãjag tỹ, Satanás ti. \v 32 Hã ra sóg hur ã jagfy vĩ, ã tỹ inh ki rã tovãnh pẽ han tũ nĩ jé. Kỹ ã tóg kejẽn ã jykre to jykrén mãn ke mũ, ã tỹ inh jykre hã han jé. Ẽn kã ã tóg ã mré ke ag jyvẽn kỹ ag tỹ tar' he mũ. \p \v 33 Hã ra Pedro tóg ti mỹ: “Senhor',” he mũ. “Ã mré sóg se kỹ jẽnh mũ, ã mré sóg ter ke mũ gé,” he tóg. \v 34 Hã ra Jesus tóg Pedro mỹ: “vó,” he mũ. “Ha vé, ũri ã tóg iso: “ti ki kagtĩg sóg nĩ,” he tãgtũ han ke mũ, galo kyr to hã, ha vemnĩ,” he tóg mũ, Jesus ti. \s1 Jesus tỹ ã mré mũ tĩ ag mỹ tó \p \v 35 Kỹ tóg ag kar mỹ: “ãjag jẽgnẽ ja inh nĩ, vãsỹ,” he mũ. “Kỹ ãjag tóg nén ũ ma mũ ja tũ nĩgtĩ, saco tũ, bolsa tũ, pẽn né tũ, pẽn to ró ẽn. Ẽn kã ãjag mỹ jagãgtar ja nỹtĩgtĩ'?” he tóg. Kỹ ag tóg ti mỹ: “vó,” he mũ. \v 36 Kỹ tóg ag mỹ: “hã ra tóg ũri ke tũ nĩgtĩ,” he mũ. “Hã kỹ ãjag jãnkamy ma mũjẽg, ãjag sacon ma mũjẽg, ãjag bolsa ma mũjẽg. Ãjag tỹ nén ũ tũ nỹtĩn kỹ ãjag kur vender hemnĩ, rógro kajãm jé sir. \v 37 Nén ũ tóg iso rán kỹ nĩ, hã vỹ: ag mỹ tóg tỹ ũn jykre pãno nĩ, he mũ. Sỹ vãhã tag venh ke vẽ ha. Isỹ iso nén rán kỹ nĩ ẽn ve kãn ke vẽ ha, vãhã,” he tóg, Jesus ti. \p \v 38 Kỹ ag tóg ti mỹ: “Senhor',” he mũ. “Rógro régre vỹ ki nỹtĩ,” he ag tóg mũ. Hã ra tóg ag mỹ: “gen kỹ,” he mũ. \s1 Jesus tỹ ã panh mré vĩ \r (Mt 26.36-46; Mc 14.32-42) \p \v 39 Kỹ tóg ã tỹ tĩ jafã ra tĩ mũ sir, hã vỹ: pãnónh tỹ Oliveira, he mũ ẽn ra. Ti mré mũ tĩ ag vỹ ti nón mũ mũ sir. \v 40 Tá jun kỹ tóg ag mỹ: “Topẽ mré vĩ, ãjag tỹ ti vĩ mranh tũ nĩ jé, ãjag tỹ nén ũ jagy ve kỹ,” he mũ, Jesus ti, ã mré mũ tĩ ag mỹ. \p \v 41 Kỹ tóg tĩg sĩ han mũ, kỹ tóg ã jakrĩ tỹ jẽg mũ. Kỹ tóg Topẽ mré vĩ mũ sir. \v 42 Kỹ tóg: “panh',” he mũ. “Mỹ ã tỹ inh vẽsỹrenh ke tag tỹ tũ' he mũ jãvãnh? Hã ra isỹ ã mỹ nén to vĩ mũ tag han tũg nĩ. Ã tỹ nén han ke mũ ẽn hã han nĩ,” he tóg, Jesus ti, Topẽ mỹ. \p \v 43 Kỹ Topẽ tỹ jẽnẽ jafã ũ vỹ ti mỹ vẽnh ven mũ sir, kanhkã tá, kỹ tóg ti tar han mũ. \v 44 Hã ra tóg ã ter ke to kanẽ jur mũ, kỹ tóg Topẽ mré vĩ mãn', vĩ mãn', he mũ. Kỹ ti kãrãn vỹ kyvénh nĩ sir, kỹ tóg ga kri vẽnh kugjẽg mũ. \p \v 45 Kỹ tóg Topẽ mré vĩ kar ã mré mũ tĩ ag to kãtĩ mũ. Hã ra ag tóg nũgnũr nỹtĩ nĩ. Krónh' krónh' he ja ag tóg nĩ, ag fe kaj tugrĩn. \v 46 Kỹ tóg ag mỹ: “ãjag ne tóg nũgnũr nỹtĩ nĩ',” he mũ. “Nĩgnĩ ra, Topẽ mré vĩ, ãjag tỹ ti vĩ mranh tũ nĩ jé, ãjag tỹ nén ũ jagy ve kỹ,” he tóg, ti mré mũ tĩ ag mỹ. \s1 Ag tỹ Jesus se \r (Mt 26.47-56; Mc 14.43-50; Jo 18.3-11) \p \v 47 Ti tỹ ver tỹ vẽmén jẽ ra ag tóg junjun mũ sir, Judas mré hã, ũ tỹ 12 (ke) ag kã ũ ẽn ti. Ti tỹ ag tatĩn kãtĩg hã vẽ, ũ tỹ ti senh ke mũ ag. Ũ tỹ ag jo tĩ mũ ẽn tóg sir Jesus to grẽn ke kỹ ti ki nhun ke mũ. \v 48 Kỹ Jesus tóg ti mỹ: “Judas',” he mũ. “Ã ne tóg inh ki nhun ke kỹ iso: “ti hã vẽ,” he mũ', inh kato tẽ ag mỹ, inh, hã vỹ: ẽprã ke fi kósin, he mũ,” he tóg, Jesus ti. \p \v 49 Kỹ ti mré mũ ag tóg ag tỹ ti senh ke vég mũ. Kỹ ag tóg ti mỹ: “Senhor',” he mũ. “Ẽg mỹ rógro tỹ ag fynh ke tũ'?” he ag tóg. \v 50 Kỹ ag kã ũ tóg polícia ũ fynh mũ, ti nĩgrẽg tỹ rãm ke tóg mũ, ti pẽgja tá. Topẽ tũ ki rĩr tĩ to pã'i krẽm ke ũ vẽ, polícia ẽn ti. \v 51 Hã ra Jesus tóg ag mỹ: “ag vóg tũg ra, há ti nĩ,” he mũ. Kỹ tóg ti nĩgrẽg mãn kỹ to tỹ grẽn ke mũ sir. \p \v 52 Kỹ Jesus vỹ pã'i ag mré vẽmén mũ, Topẽ tũ ki rĩr tĩ to pã'i ag mré, Topẽ jo ĩn ki rĩr tĩ to pã'i ag mré ke gé, kófa ag mré ke gé. Ag kar vỹ ti se kãmũ mũ. Kỹ tóg ag mỹ: “ãjag ne tóg rógro génh kỹ iso kãmũ mũ', ka kyv génh kỹ ke gé,” he mũ. “Inh pi(jé) tỹ bandido nĩ',” he tóg. \v 53 “Kurã kar ki sóg Topẽ jo ĩn krẽm ãjag mré nĩ ja nĩgtĩ, hã ra ãjag tóg tá ise sór ja tũ nĩ, ãjag tỹ ag kamẽg kỹ,” he tóg. “Hã ra tóg ũri jun, ãjag kurã ti, Japo tỹ ã tỹ nén han sór tĩ ẽn han jé, ãjag tỹ. Jykre ki kuty ti nĩ, Japo ti,” he tóg, Jesus ti. \s1 Pedro tỹ Jesus to ón \r (Mt 26.57-58, 69-75; Mc 14.53-54, 66-72; Jo 18.12-18, 25-27) \p \v 54 Kỹ ag tóg ti ség mũ sir. Ag tỹ ti pére mũ kỹ ag tóg Topẽ tũ ki rĩr tĩ to pã'i mág ĩn tá junjun mũ sir. \p Hã ra Pedro vỹ kuvar há tá ag nón tĩ mũ. \v 55 Ĩn vãso tá ag tóg pĩ grug mũ, soldado ag, kỹ ag tóg tugtón nỹtĩ nĩ. Kỹ Pedro vỹ ag mré tón nĩ nĩ sir. \v 56 Kỹ pã'i camarada ũ fi vỹ tá ti vég mũ, pĩ grun ki. Kỹ fi tóg ti tugnỹm mũ. Kỹ fi tóg ag mỹ: “ti mré tĩ ũ vẽ inh mỹ',” he mũ. \v 57 Hã ra Pedro tóg: “vó,” he mũ. “Ti ki kagtĩg sóg nĩ, jỹ,” he tóg. \p \v 58 Kar kỹ ũ tóg ti tugnỹm mũ gé, kỹ tóg ti mỹ: “ag kã ũ vỹ tỹ ã nĩ,” he mũ. Hã ra Pedro tóg ti mỹ: “inh hã tũ vẽ, vỹ,” he mũ gé. \p \v 59 Tag kar kỹ, hora pir tũg kỹ hẽn ri ke mũn ũ tóg ti tugnỹm mũ gé. Kỹ tóg tá nỹtĩ ag mỹ: “ha vé, Galiléia tá ke vỹ tỹ ti nĩ,” he mũ. “Inh mỹ tóg tỹ ti mré ke nĩ,” he tóg mũ gé sir. \v 60 Hã ra Pedro tóg ti mỹ: “inh pi(jé) ti ki kanhró nĩ, vỹ',” he mũ. “Ã tỹ ne tó nẽ?” he tóg mũ sir. Ti tỹ ver tó nĩ ra galo vỹ kyr mũ. \v 61 Kỹ ẽg Senhor vỹ vẽsỹjãm ẽvãnh kỹ Pedro tugnỹm mũ. Kỹ Pedro vỹ to jykrén mũ sir, ẽg Senhor tỹ ti mỹ nén tó ja to, hã vỹ: “iso ã tóg: “ti ki kagtĩg sóg nĩ,” he tãgtũ han ke mũ, galo kyr to hã,” he ja ẽn mĩ. \v 62 Kỹ Pedro vỹ tá kãkutẽ mũ, kỹ tóg fỹ mág han mũ sir. \s1 Ag tỹ Jesus vóg kónãn \r (Mt 26.67-68; Mc 14.65) \p \v 63 Kỹ ũ tỹ Jesus ség mũ ag vỹ ti to é he mũ sir. Ti tãnh ag tóg mũ gé sir. \v 64 Ti kanẽ pãg kỹ ag tóg ti kakã ki tãnh kỹ ti mỹ: “ũ nỹ ã tãnh?” he mũ. “Ã tỹ nén kar ki kanhró nĩn kỹ ã hỹn ki kanhró nĩ,” he ag tóg ti mỹ. \v 65 Gen kỹ ag tóg ti mỹ vĩ kónãn tỹ hẽn ri ke han mũ, ti to é he kỹ. \s1 Pã'i ag tỹ Jesus ki jẽmẽ \r (Mt 26.59-66; Mc 14.55-64; Jo 18.19-24) \p \v 66 Tỹ vaj kỹ kófa kar ag tóg vẽnh mãn mũ, Topẽ tũ ki rĩr tĩ to pã'i ag mré hã, Topẽ vĩ to professor ag mré hã. Ag vẽnh mãn kỹ ag tóg ti jé prẽr kỹ ag rĩnja tá ti fẽg mũ sir, ag tỹ ón kỹ ti jykre ve jé. Ag tỹ ti tén sór vẽ, hã ra ag tóg ón kỹ ti jykre ve vén sór mũ. \v 67 Hã kỹ ag tóg ti mỹ: “ã mỹ tỹ Cristo nĩ?” he mũ. “Ha ẽg mỹ tó,” he ag tóg. Kỹ tóg ag mỹ: “ãjag pi(jé) inh vĩ kri fig tĩ', isỹ ãjag mỹ tó tĩ (hã) ra',” he mũ. \v 68 “Isỹ ãjag ki jẽmẽ sór mũ ra ãjag tóg inh mỹ tó tũ nĩ gé. Kỹ ãjag tóg isovãnh tũ nĩ gé,” he tóg. \v 69 “Hã kỹ ẽprã ke fi kósin vỹ Topẽ pẽgja tá nĩnh ke mũ ha. Topẽ vỹ tar nĩ. Sỹ ti pẽgja tá nĩnh ken vẽ ha,” he tóg. \p \v 70 Kỹ ag tóg ti mỹ ke kãn mũ. “Kỹ ã mỹ tỹ Topẽ kósin nĩ?” he ag tóg mũ ti mỹ. Kỹ tóg ag mỹ: “ki hã ãjag tóg tó mũ,” he mũ. “Inh hã vẽ,” he tóg ag mỹ, Jesus ti. \v 71 Kỹ ag tóg: “ti kato vĩ ũ jẽmẽ mãn ke tũ ẽg nĩ ha,” he mũ, jagnẽ mỹ. “Ti jẽnky ki kutẽ mẽ ẽg tóg huri. Topẽ to vĩ kónãn ti huri. Ti ter ke vẽ,” he ag tóg mũ sir, pã'i ag, Jesus to. \c 23 \s1 Pilatos tỹ Jesus ki jẽmẽ \r (Mt 27.1-2, 11-14; Mc 15.1-5; Jo 18.28-38) \p \v 1 Hã ra tá ke kar ag vỹ Jesus pére mũ mũ, fóg tỹ pã'i tỹ Pilatos mỹ. \v 2 Tá ag tóg ti kato vĩ mũ sir, kỹ ag tóg Pilatos mỹ: “vẽnh kar krĩn kónãn han tóg tĩ, ag tỹ vẽnh jykre há tovãnh jé,” he mũ. “Kỹ tóg ag mỹ: “pã'i mág tỹ imperador mỹ imposto nĩm tũg nĩ,” he tĩ gé. Kỹ tóg vẽso: “tỹ inh Cristo nĩ, pã'i mág tỹ rei ti,” he tĩ gé,” he ag tóg mũ, Jesus to. \v 3 Kỹ Pilatos tóg ti mỹ: “ã mỹ tỹ Judeu ag pã'i tỹ rei nĩ'?” he mũ. Kỹ tóg ti mỹ: “ki hã ã tóg tó mũ,” he mũ, Jesus ti. \p \v 4 Kỹ Pilatos vỹ ag mỹ kãmén mũ, Topẽ tũ ki rĩr tĩ to pã'i ag mỹ, povo kar mỹ ke gé, kỹ tóg: “ti tỹ nén ũ kórég han ja vég tũ sóg nĩ, ti ki,” he mũ. \v 5 Hã ra ag tóg ti tovãnh jãvãnh pẽ nỹtĩ. Kỹ ag tóg ti mỹ: “hã ra tóg vẽnh kar krĩ rỹg tĩgtĩ,” he mũ. “Ga tỹ Judéia kar mĩ tóg tĩg ja nĩ, ga tỹ Galiléia mĩ ke gé, tag mĩ ke gé. Tĩg kỹ tóg vẽnh kar krĩn kónãn tĩ,” he ag tóg ti mỹ, pã'i ag. \s1 Herodes tỹ Jesus ki jẽmẽ \p \v 6 Kỹ Pilatos vỹ ga tỹ Galiléia tag to jykrén mũ, kỹ tóg: “ti mỹ tỹ Galiléia tá ke nĩ'?” he mũ. \v 7 Kỹ ag tóg ti mỹ: “hỹ,” he mũ. Hã ra Herodes vỹ tỹ ga tỹ Galiléia tá pã'i mág nĩ. Hã kỹ Pilatos tóg ti hã mỹ ti jẽnẽg mũ. Ẽn kã tóg Jerusalém tá nĩ gé, Herodes ti. \p \v 8 Kỹ tóg Herodes tá jun mũ sir. Ti tỹ ti ve kỹ tóg ti mỹ sér tĩ. Ti tỹ ti ve sór ja vẽ. Ti kãme mẽ ja tóg nĩ, hã kỹ tóg ti ve sór ja nĩgtĩ, Herodes ti. “Hẽn ri ke mũn tóg nén ũ han vãnh han ke mũ, sỹ ve jé,” he tóg. \p \v 9 Jesus tỹ ti ki jun kỹ Herodes tóg ti ki jẽmẽ sór mũ, nén tỹ hẽn ri ke ki, hã ra tóg ti mỹ vĩ tũg mũ. \v 10 Hã ra pã'i ag vỹ tá nỹtĩ nĩ, kỹ ag tóg ti kato vĩ mág han mũ sir, Topẽ vĩ to professor ag ke gé. Hã ra Jesus tóg ag mỹ vĩ tũg mũ gé. \v 11 Kỹ Herodes vỹ ti to é he mũ gé, ti mré ke kar ag ke gé, kỹ ag tóg ti nyg mũ sir. Kur kupri pẽ tỹ tóg ti kri fón mũ, ón kỹ. Kỹ tóg Pilatos mỹ ti jẽnẽ mãn mũ sir. \p \v 12 Kurã ẽn kã Pilatos vỹ Herodes mỹ vĩ há han mũ. Jagnẽ to há' he mãn ag tóg mũ ha. Ag tỹ Jesus ve jo ag tóg jagnẽ kato tẽ ja nĩgtĩ. \s1 Ag tỹ Jesus tén sór \r (Mt 27.15-26; Mc 15.6-15; Jo 18.39–19.6) \p \v 13 Kỹ Pilatos vỹ Topẽ tũ ki rĩr tĩ to pã'i ag jé prẽr mũ sir, pã'i kar ag ke gé. \v 14 Kar tóg ag mỹ: “ãjag ne inh mỹ ti fẽg',” he mũ, “kỹ ãjag ne ti to: “vẽnh kar krĩn kónãn tóg tĩ,” he mũ'. Ãjag rĩnve sóg ti ki jẽmẽ huri, hã ra sóg ve ja tũ nĩ, ãjag tỹ ti to nén tó ja ti. Nén ũ kórég han ja tũ tóg nĩ. \v 15 Kỹ Herodes vỹ vég tũ nĩ gé. Sỹ ti mỹ ti jẽnẽ ja vẽ, ãjag ke gé. Hã ra tóg inh mỹ ti jẽnẽ mãn mũ gé. Ẽg hẽ ri ken kỹ ti tén mũ hỹn'? Sỹ ki kagtĩg tóg tĩ. \v 16 Hã kỹ sóg ti mrãnmrãn kar ti tovãnh ke mũ,” he tóg, Pilatos ti. \p \v 17 Festa tỹ Páscoa ki tóg ag mỹ vẽse pir tovãnh tĩ, prỹg kar ki. Ti jykren hã vẽ. Hã kỹ tóg: “Jesus tovãnh jé sóg ke mũ,” he mũ. \v 18 Hã ra vẽnh kar ag tóg vãhã prẽnprẽr mũ sir. “!..Ti tén ra..!” he ag tóg mũ. “!..Barrabás tovãnh ra..!” he ag tóg. \v 19 Barrabás vỹ vẽnh génh to se kỹ jẽ nĩ. Cidade tá tóg vẽnh génh han ja nĩgtĩ, ẽn kã tóg ũ tén ja nĩgtĩ, hã to tóg se kỹ jẽ nĩ. \p \v 20 Kỹ Pilatos vỹ ag mỹ vĩ mãn mũ. Ti tỹ Jesus tovãnh sór vẽ, hã kỹ tóg ag mỹ vĩ mãn mũ. \v 21 Hã ra ag tóg prẽnprẽr kỹ: “!..cruz to ti sã, cruz to ti sã..!” he mũ. \v 22 Kỹ tóg ag mỹ vĩ tãgtũ han mũ gé, Pilatos ti. “Ti kórég tỹ ne han ti? Sỹ vég tũ tóg tĩ. Ti tỹ ne to ter ke nẽ? Sỹ ki kagtĩg tóg tĩ. Hã kỹ sóg ti mrãnmrãn kar kỹ ti tovãnh ke mũ,” he tóg. \v 23 Hã ra ag tóg prẽnprẽr tãvĩ han mũ sir, hã kỹ ag tóg ti kutãn mũ. Ti mỹ ag tóg: “!..cruz to ti sã..!” he tãvĩ han mũ. Kỹ tóg ag prẽnprẽr to ag mỹ han sór mũ sir. \v 24 To tóg jykrén mũ, kỹ tóg ag mỹ: “hej,” he mũ, ag tỹ ti kutãn to. \v 25 Kỹ tóg ũ ẽn tovãnh mũ sir, ũ tỹ vẽnh génh to se kỹ jẽ ẽn ti, ũ tỹ ũ tén ja ẽn ti. Ag tỹ ũ to vĩ mũ ẽn tovãnh tóg mũ sir. Kỹ tóg ag mỹ Jesus ti fẽg mũ sir, ag tỹ ti ki han sór mũ ẽn han jé. \v 26 Kỹ ag tóg ti pére mũ mũ, cruz to ti sa jé. \s1 Jesus tỹ cruz to sa \r (Mt 27.32-44; Mc 15.21-32; Jo 19.17-27) \p Ag mũn kỹ ag tóg ũ kãtĩg vég mũ. Ẽpỹ tá tóg kãtĩ mũ, ti jijin hã vỹ: Cirene tá Simão, he mũ. Ti kri ag tóg Jesus cruz ti fig mũ, ti tỹ ti jo va tĩg jé, ti nón. \p \v 27 Kỹ ũ tỹ hẽn ri ke ag vỹ Jesus nón mũ mũ, ũn tỹtá fag ke gé. Ẽn fag vỹ vẽsỹrénh mũ, kygfỹ mág han fag tóg mũ sir. \v 28 Hã ra Jesus tóg vẽsỹjãm ẽvãnh kỹ fag mỹ vĩ mũ. “Jerusalém tá ke',” he tóg. “Ijé kygfỹ tũg nĩ,” he tóg. “Vẽnh jé kygfỹmnĩ, ãjag krẽ jé kygfỹmnĩ,” he tóg fag mỹ. \v 29 “Ha vé, kurã kórég pẽ vỹ jun ke mũ ãjag mỹ. Ẽn kã ag tóg tag tónh ke mũ, ha mẽ: “ũn kurĩ fag mỹn pãgsĩ nĩnh mũ, fag tỹ ãjag krẽ ter vég tũ nĩn kỹ. Ũn krẽ tũ fag mỹn pãgsĩ nĩnh mũ, ũ tỹ gĩr pafãm tũ fag mỹ ke gé,” he jé ag tóg ke mũ. \v 30 Ẽn kã ag tóg pãnónh mỹ: “inh kri tỹ tam ké,” henh ke mũ gé, kỹ ag tóg sór mỹ: “inh péju ra, vẽnh krẽm,” henh ke mũ gé. \v 31 Ẽg kato tẽ ag tỹ ka tánh gỹn kỹ ag hỹn ka tóg tovãnh ke tũ pẽ nĩ. Ka tánh ẽn ri ke sóg nĩ, jo ãjag vỹ ka tóg ri ke nỹtĩ. Hã kỹ ãjag tóg inh vẽsỹrénh kãfór venh ke mũ, ha vemnĩ,” he tóg, Jesus ti. Jerusalém fĩn rãm kỹ tóg ke mũ. \p \v 32 Ag tỹ Jesus pére mũn kỹ ag tóg ũn régre ag pére mũ mũ gé, ũn jykre pãno ag. Ag tỹ ka to ag sanh ke vẽ gé. \v 33 Kỹ ag tóg pãnónh tá junjun mũ sir, ti jyjyn hã vỹ: Krĩ Kuka, he mũ. Tá ag tóg cruz to ti sãg mũ sir. Ũn jykre pãno tỹ ag tóg cruz to sãg mũ gé, ti kóm, kỹ ũ vỹ ti pẽgja tá sa, jo ũ vỹ ti jakãnh tá sa. \p \v 34 Kỹ Jesus vỹ: “panh',” he mũ. “Ag mỹ vẽnh pãte fón nĩ,” he tóg. “Ag pi(jé) ki kanhró nỹtĩ', ag tỹ nén han mũ tag ti',” he tóg. \p Kỹ soldado ag tóg ti kur tỹ jagnẽ mỹ tỹ vẽnh ken jé to jogar he mũ sir. \v 35 Kỹ vẽnh e ag vỹ tá vég nỹtĩ. Hã ra pã'i ag tóg ti nyg mũ. Kỹ ag tóg jagnẽ mỹ: “ũ ag krenkren han ja tóg nĩgtĩ,” he mũ. “Cristo jé vẽnh kren han, Topẽ tỹ ti fẽg ja nĩn kỹ, ti tỹ ti kuprẽg ja nĩn kỹ, hã ra tóg vẽnh kren han ki kagtĩg nĩ,” he ag tóg mũ, Jesus to é he kỹ. \v 36 Kỹ soldado ag vỹ ti nyg mũ gé. Ti rã hã nỹtĩn kỹ ag tóg ti mỹ vinagre ven mũ sir. \v 37 Kỹ ag tóg: “ã mỹ tỹ Judeu ag pã'i mág nĩ'?” he mũ. “Vẽnh kren han ra, ã tỹ tỹ pã'i nĩn kỹ,” he ag tóg mũ ti mỹ, ti to é he kỹ. \v 38 Hã ra ag tóg rán ja nĩ gé, ti tỹ cruz to sa kỹ jẽ ẽn ti. Ti to rán hã vẽ, hã vỹ: “Judeu ag pã'i mág tỹ rei hã vẽ,” he mũ. Ti kri tóg cruz to sa gé, ẽn rá ti. \p \v 39 Kỹ ti kóm cruz to sa ũ tóg ti mỹ vĩ mũ gé, ũn jykre pãno ẽn. Ti to tóg é he mũ gé. Kỹ tóg ti mỹ: “ã mỹ tỹ Cristo nĩ?” he mũ. “Vẽnh kren han ra, kỹ ẽg krenkren han gé,” he tóg mũ gé. \v 40 Hã ra ti kóm cruz to sa ũ ũ tóg ti mỹ vĩ jũ han mũ, ũ tỹ Jesus mỹ vĩ kónãn mũ ẽn mỹ. Kỹ tóg ti mỹ: “kỹ ã mỹ Topẽ kamẽg tũ?” he mũ. “Vẽsỹrénh ã tóg mũ gé, ti kóm. \v 41 Ẽg tỹ ẽg tỹ nén han ja kajãm vẽ jãvo, ẽg jykre pãno to ẽg vẽsỹrénh nỹtĩ nĩ. Ẽg jãvo tóg jykre kuryj nĩ. Ti pi(jé) nén ũ kórég han ja nĩ',” he tóg. \v 42 Kỹ tóg Jesus mỹ: “Senhor',” he mũ. “Inh ki ẽkrén nĩ, ã tỹ tỹ pã'i ki rãn kỹ,” he tóg mũ, Jesus mỹ. \v 43 Kỹ Jesus tóg ti mỹ: “ha mẽ, ũri ã tóg inh mré nĩnh mũ, ẽmã há ẽn tá, Paraíso he mũ ẽn tá, kanhkã tá. Ki hã sóg tó mũ,” he tóg, Jesus ti. \s1 Jesus ter \r (Mt 27.45-56; Mc 15.33-41; Jo 19.28-30) \p \v 44 Kejẽn rã tóg ẽg nĩno kã sa mũ sir. Hã ra tóg kuty' he mũ sir, ga kar mĩ hã. Kuty ẽn tóg hora tãgtũ han mũ. \v 45 Kỹ rã vỹ nhyn ke mũ sir. Topẽ jo ĩn krẽm kur tỹ jãnkã mág pẽ vỹ kã sa nĩ. Ẽn vỹ jaran ke mũ. Kuju mĩ tóg jaran ke kãtére mũ sir, fĩn rãm kãn tóg mũ. \p \v 46 Kỹ Jesus vỹ prẽr mág pẽ han mũ. Kỹ tóg: “!..panh'..!” he mũ. “!..Sỹ ã mỹ vẽnh fẽg vẽ, inh kuprĩg ti..!” he tóg. Tag tó kar tóg hun ke mũ sir. \p \v 47 Hã ra fóg tỹ capitão tóg ti ter vég mũ. Kỹ tóg Topẽ mỹ vĩ há han mũ. “Vẽnh vĩ há ja vẽ, ũn há ja vẽ,” he tóg mũ. \v 48 Kỹ vẽnh e ẽn vỹ ti ter vég mũ gé. Kỹ ag tóg ãjag tỹ nén han ja to jykrén mũ sir. Vãhã tóg ag mỹ e tĩ. “Topẽ hỹn ẽg tỹ hẽ ri kenh mũ, ẽg tỹ ti tén kỹ?” he ag tóg mũ sir. Tag tó kỹ ag tóg ãjag ĩn ra vỹnvỹn ke mũ. \p \v 49 Hã ra ti to há kar ag vỹ ti vég nỹtĩ nĩ, kakó ki, ũn tãtá fag ke gé. Galiléia tá ke fag tóg ti mré kãmũ ja nĩgtĩ gé. Ti ter ve kãn fag tóg mũ sir. \s1 Ag tỹ vẽnh kej tá Jesus fi \r (Mt 27.57-61; Mc 15.42-47; Jo 19.38-42) \p \v 50 Kỹ ũ tóg tá nĩ gé, vẽnh jyvẽn tĩ ũ, ha mẽ, ti jijin hã vỹ: José, he mũ. Judeu ag tỹ cidade tỹ Arimatéia tá ke ti nĩ. Jykre kuryj tóg nĩ, jykre há. \v 51 Ti pi(jé) ag tỹ Jesus tén ke to: “hej,” he ja nĩgtĩ', ag tỹ Jesus to jykrén kỹ. Topẽ tỹ tỹ ẽg pã'i nĩnh ke ve sór tóg mũ gé. \v 52 Ẽn vỹ Pilatos venh tĩ mũ. Kỹ tóg ti mỹ Jesus to vĩ mũ, ti ter kar kỹ. \v 53 Kỹ tóg cruz to ti kãtérem mũ, kỹ tóg kur há tỹ ti pãg mũ sir. Kỹ tóg pãró nor kãki vẽnh kej kãkã ti fig mũ. Vẽnh kej tãg vẽ, ag pi(jé) kãkã ũ fi ja nĩgtĩ ver'. \v 54 Hã ra sexta-feira vẽ sir, vẽnhkán ke kurã ki rã tóg nỹ ha, sábado ki. \v 55 Kỹ ũn tỹtá fag vỹ ag nón mũ mũ, ti kej ve jé, ag tỹ ti finh mũ ja tá. Ti mré Galiléia tá kãmũ ja ẽn fag vẽ, ũ tỹ ti fi han vég mũ fag. \v 56 Ve kar kỹ fag tóg kyrãgrã kỹ nén ger há han mũ sir, ti tãg jafã ti, ti to tĩn jé. Hã ra fag tóg vẽnhkán mũ ver, vẽnhkán ke kurã kã, Topẽ vĩ ki króm jé. \c 24 \s1 Jesus rĩr mãn \r (Mt 28.1-10; Mc 16.1-8; Jo 20.1-10) \p \v 1 Kỹ semana kurã ve tóg tá krỹg mũ sir. Kỹ fag tóg kusã pẽ ki ti kej tá venh mũ mũ. Vẽser ger há han jafã ẽn ma fag tóg mũ mũ, fag tỹ han ja ẽn ti, ti kej ra mũn kỹ. \v 2 Hã ra pó ẽn tỹ ti kej nĩfénh kã nĩ ẽn vỹ kunũnh kỹ nĩ nĩ. Hã vég fag tóg mũ. \v 3 Kỹ fag tóg ti kej tá junjun kỹ ra ge mũ, hã ra fag tóg vég tũ nĩ, vẽser ti, Jesus ti, ẽg Senhor ti. \v 4 Kỹ tóg fag fe kaj tĩ sir, fag tỹ ti vég tũ nĩn kỹ. Kỹ vãhã ũn régre ag vỹ kãge mũ, kur kupri rĩnh kỹ, kur kókov, Topẽ tỹ jẽnẽ jafã ag. \v 5 Kỹ fag tóg kanẽ junjur mũ sir, kỹ fag tóg ẽprã ẽvãnh mũ. Hã ra ag tóg fag mỹ: “ãjag ne tóg vẽser jãvãnh mũ', ti rĩr ja (hã) ra',” he mũ. \v 6 “Ki ti tũ nĩ, rĩr ti jẽ ha. Hã kỹ tóg ãjag mỹ tó ja nĩgtĩ, ãjag tỹ Galiléia tá nỹtĩ ẽn kã. \v 7 Kỹ tóg ãjag mỹ: “ẽprã ke fi kósin ẽn fẽg jé ag tóg ke mũ, ũ tỹ Topẽ vĩ mranh tĩ ag mỹ,” he ja nĩ. “Ka to ag ti sanh ke mũ, hã ra tóg kurã tãgtũ ki rĩr mãn ke mũ,” he ja tóg nĩgtĩ, Jesus ti, vẽso,” he ag tóg mũ, Topẽ tỹ jẽnẽ jafã ag. \p \v 8 Kỹ fag tóg Jesus tỹ nén tó ja ẽn mĩ ẽkrén mãn mũ sir. \v 9 Kỹ fag vỹ ti kej tá kãpa kỹ mũ mũ sir, ũ tỹ 11 (ke) ag mỹ tó jé, ti mré mũ tĩ kar ag mỹ ke gé. \v 10 Maria Madalena fi vẽ, kar kỹ Joana fi ke gé, Maria ũ fi ke gé, Tiago mỹnh tag fi, ũ fag ke gé, fag mré. Fag hã ne Jesus tỹ ũn vin mũ ag mỹ kãmén mũ, apóstolo ag mỹ. \v 11 Hã ra tóg ag mỹ tỹ vẽnh ó nỹ ve nĩ, hã kỹ ag tóg kri fi ja tũ nĩgtĩ, fag vĩn kri. \p \v 12 Kỹ Pedro vỹ jẽ kỹ ti kej ra vẽnh vãg tĩ mũ. Pãnh ke tóg, kỹ tóg ki ẽvãnh mũ, kỹ tóg ti kur tãvĩ vég mũ sir, ti pãg ja ti. Kỹ tóg ti mỹ e tĩ. Ti tỹ to jykrén tũ tóg tĩ sir. Kỹ tóg tĩg mãn mũ. \s1 Ag tỹ Emaús ra mũ \r (Mc 16.12-13) \p \v 13 Kỹ vãhã ag kã ũ ag tóg mũ mũ, kurã ẽn kã, ũn régre ag. Ẽmã sĩ ra ag tóg mũ mũ. Jerusalém tán kakó nĩ, 10 (ke) quilômetros hỹn. Ẽmã ẽn jyjyn hã vỹ: Emaús, he mũ. \v 14 Ag mũn kỹ ag tóg jagnẽ mré vẽmén mũ sir, ãjag tỹ nén ve ja kar ẽn to. \p \v 15 Ag tỹ vẽmén nỹtĩ ra, ag tỹ jagnẽ mré tỹ vẽmén mág han nỹtĩ ra Jesus tóg ag tá jun kỹ ag mré tĩ mũ. \v 16 Hã ra ag tóg ti ki kagtĩg mũ, ag tỹ ti vég mũ (hã) ra. \v 17 Kỹ Jesus tóg ag mỹ: “ãjag tỹ ne tó nẽ?” he mũ. “Vẽmén mág ãjag tóg mũ nĩ,” he tóg. Kỹ ag tóg krỹg he mũ sir, ve ũ han ag tóg mũ, ãjag fe kaj tugnĩn. \v 18 Kỹ ũ tóg ti mỹ tó mũ. Cleopas he mũ ẽn tóg ti mỹ: “kỹ ã mỹ mẽg tũ?” he mũ. “Ũ tỹ festa venh kãmũ ja ag vỹ mẽ kãn. Ã hã mỹ ã pir mỹ mẽg tũ, ẽg tỹ nén ve ja ti, ã tỹ Jerusalém kã nĩ (hã) ra?” he tóg ti mỹ. \v 19 Kỹ tóg ag mỹ: “ne nẽ?” he mũ. Kỹ ag tóg ti mỹ: “Jesus ti,” he mũ. “Nazaré tá ke vẽ. Topẽ vĩ tó tĩ vẽ. Ẽg tỹ nén han vãnh hyn han ja tóg nĩgtĩ. Topẽ vĩ tó há han ja tóg nĩgtĩ, kỹ Topẽ vỹ ti mré han tĩ, milagre kar ti. Kỹ povo kar ag vỹ vég tĩ, kỹ tóg ẽg kar mỹ e tĩ. \v 20 Kỹ Topẽ tũ ki rĩr tĩ ag vỹ ti fẽg, ẽg pã'i kar ag, fóg tỹ pã'i tỹ ti tén jé, cruz to ti sa jé, hã kỹ tóg tũg mũ. \v 21 Ẽg tỹ ti ve kỹ ẽg tóg ti to: “ti hỹn ẽg povo tỹ Israel ag krenkren han ke mũ,” he mũ vẽ. Hã ra tóg ter ja nĩ. Ũri tóg kurã tãgtũ han, ti ter kri,” he ag tóg, Jesus mỹ. \v 22 “Kỹ ẽg kã ũ fag vỹ ẽg mỹ nén ũ tó gé, kỹ tóg ẽg mỹ e tĩ gé. Kusã pẽ ki fag tóg ti kej ra mũjẽg. \v 23 Hã ra fag ti vég tũ nĩ, ti tỹ tá nỹ tũ nĩn kỹ. Kỹ fag tóg: “nén nẽ ve ẽg,” he mũ gé. Topẽ tỹ jẽnẽ jafã nẽji, kỹ tóg nẽji fag mỹ: “rĩr ti jẽ nĩ,” hé. \v 24 Kỹ ẽg kã ũ ag vỹ ra mũ mũ, ti kej ra, kỹ ag tóg vég mũ gé, fag tỹ nén tó ja ti. Hã ra ag tóg ti vég tũ pẽ nĩ,” he ag tóg, Jesus mỹ, ag tỹ ti ki kagtĩg nỹtĩn kỹ. \p \v 25 Kỹ ũ tỹ ag mré tĩ mũ ẽn tóg ag mỹ: “ãjag tỹ ne jé vãsỹ Topẽ vĩ tó tĩ ag vĩ kri fi ja tũ nĩ nẽ?” he mũ. “Krĩ tũ ãjag nỹtĩ, to jykrén há han tũ ãjag tóg nỹtĩ,” he tóg. \v 26 “Cristo vẽsỹrénh ke vẽ, vẽsỹrénh kar kỹ tóg tỹ ũn mág nĩnh mũ vãhã,” he tóg. \v 27 Kỹ tóg ag mỹ vẽnh rá kãmén kãn mũ sir, Moisés tỹ rá ti, Topẽ vĩ tó tĩ ag kar tỹ rá ti, ag tỹ Jesus to rán ja ti. \p \v 28 Ag mỹ kãmén tĩ ki tóg ẽmã ẽn tá jun mũ sir. Ag mré tá jun kỹ tóg mã ra tĩg mũ ve nĩ. \v 29 Kỹ ag tóg ti kógfyn mũ sir, kỹ ag tóg: “ẽg mré nĩ,” he mũ. “Rãké tóg nỹ ha, kutyg ke rã tóg nỹ ha,” he ag tóg mũ sir. Kỹ tóg ag mré kãra rã mũ, ag mré nĩ jé. \v 30 Kỹ tóg ag mré jẽn ke mũ gé sir. Ag mré jẽn ke kỹ tóg pão mãg mũ, ẽmĩ ti. Kỹ tóg Topẽ mré vĩ mũ, kar tóg kupãn kỹ tỹ vẽnh ken mũ. \v 31 Kỹ ag tóg ti ki kanhrãn mũ sir vãhã. Ti ve há han ag tóg mũ sir. Hã ra tóg ki tũ nĩ ha, ti ve mãn tũ ag tóg nĩ sir. \p \v 32 Kỹ ag tóg jagnẽ mỹ: “ti tỹ ẽg mré vẽmén kỹ tóg ẽg fe ki rã,” he mũ. “Ẽg mỹ tóg ã to rán ja ẽn kãmén kãn, ẽg mũn kỹ. Hã ja vẽ,” he ag tóg mũ jagnẽ mỹ. \p \v 33 Kỹ ag tóg vẽsỹmér Jerusalém ra vỹnvỹn ke mũ sir. Tá ag tóg ũ tỹ 11 (ke) ag vég mũ, ag mré ke ũ ag mré hã. \v 34 Hã ra ẽn ag tóg ag mỹ: “ẽg Senhor vỹ rĩr mãn,” he vén mũ. “Simão Pedro mỹ tóg vẽnh ven, mỹr, ha mẽ,” he ag tóg mũ sir. \v 35 Kỹ ag tóg ag mỹ: “hỹ, ti ve ẽg ke gé,” he mũ gé. Kỹ ag tóg ag mỹ ãjag tỹ nén ve ja ẽn tó mũ sir, ag tỹ ãjag mũ ki ti ve ja ti, ti tỹ ag mỹ ẽmĩ kupãn ja ti ke gé. “Hã ki ẽg tóg ti ki kanhró nỹtĩ, ẽmĩ kupãn ja ki,” he ag tóg mũ. \s1 Jesus tỹ vẽnh kar ẽn mỹ vẽnh ven \r (Mt 28.16-20; Mc 16.14-18; Jo 20.19-23; Hk 1.6-8) \p \v 36 Ag tỹ ver tỹ vẽmén nỹtĩ ra Jesus tóg ag mré jẽ mũ vãhã, ti tỹ hẽ tá kãrãnh ke tũ nĩ ra. Kỹ tóg ag mỹ: “mỹ sér nỹtĩmnĩ,” he mũ. \v 37 Hã ra ag tóg jũrũnrũn ke mũ sir. Ti kamẽg ag tóg mũ. “Vẽnh kuprĩg hỹn,” he ag tóg mũ, Jesus to. \v 38 Kỹ tóg ag mỹ: “ãjag ne tóg jũrũnrũn ke mũ',” he mũ. Ãjag tỹ ne jé: “vẽnh kuprĩg hỹn,” he nẽ?” he tóg. \v 39 “Inh nĩgé ve ra, inh pẽn ve ra, inh hã vẽ,” he tóg. “Inh mẽgmẽ ra, ve há han ra. Vẽnh kuprĩg pi(jé) fár nĩ', ti pi(jé) kuka nĩ'. Inh fár ve ra, inh kuka ti,” he tóg. \v 40 Vĩ kỹ tóg ag mỹ ã nĩgé ven mũ, ã pẽn ke gé. \v 41 Hã ra tóg ver ag mỹ e tĩ, ag fe tỹ mrin ke pẽ han kỹ, kỹ tóg ver ag tỹ ki kagtĩg tĩ. Hã kỹ tóg ag mỹ: “mỹ ki vẽjẽn tũ?” he mũ. \v 42 Kỹ ag tóg ti mỹ pirã nĩm mũ, mỹg mré. \v 43 Kỹ tóg mãn kỹ ko mũ, ag rĩnve. \p \v 44 Kỹ tóg ag mỹ: “hã tó ja inh nĩ, ãjag mỹ, iser to hã, isỹ ãjag mré nĩgnĩn kã,” he mũ. “Vãhã sóg ve kãn ja nĩgtĩ, ag tỹ iso nén rán ja ti, Moisés ti, ti tỹ ãjag mỹ vẽnh jykre nĩm jan ki, kar kỹ Topẽ vĩ tó tĩ ag kar tỹ nén rán ja ki ke gé, Topẽ to jãn ki ke gé. Sỹ nén ven jan hã vẽ,” he tóg, ã mré mũ tĩ ag mỹ. \v 45 Kỹ tóg ag mỹ kãmén há han mũ sir, hã kỹ ag tóg ti to nén rán ja ki kanhrãn kãn mũ sir, to jykrén há han ag tóg mũ sir, ti tỹ ag nĩgrẽg róm kỹ. \v 46 Kỹ tóg ag mỹ: “tag vỹ rán kỹ nĩ, ha mẽ,” he mũ. “Hã kỹ Cristo vỹ vẽsỹrénh, kỹ tóg rĩr mãn gé, ã ter kar kỹ, kurã tãgtũ tũg kỹ. Tag ve kãn sóg huri,” he tóg. \v 47 “Kỹ tóg rán kỹ nĩ gé, ũ ag tỹ vẽnh kar mỹ inh kãmén ke ti. Inh jijin tó jé ag tóg ke mũ, ag tỹ vẽnh kar mỹ: “ãjag jykre si tovãnh ra,” henh ken kỹ, ũ tỹ inh vĩ tó tĩ ag. “Tovãnh kỹ Topẽ tóg ãjag mỹ vẽnh pãte fón ke mũ, ãjag tỹ ti vĩ mranh ja ti,” he jé ag tóg ke gé. Povo kar mỹ ag tóg tónh ke mũ, hã ra ag tóg tag ki tó vén ke mũ, Jerusalém ki. Ãjag to ken hã vẽ. Inh kãmén jé ãjag tóg ke mũ. \v 48 Ve kãn ãjag tóg mỹr, hã kỹ ãjag tóg tónh ke mũ. \v 49 Ha mẽ, inh panh vỹ ãjag mỹ nén ũ tó ja nĩ, ãjag tỹ venh ken jé. Ẽn jẽnẽ jé sóg ke mũ ãjag mỹ. Hã kỹ tag ki nỹtĩmnĩ ver, cidade tỹ Jerusalém tag ki. Hẽn ra mũ tũg nĩ. Vãhã ãjag tóg venh ke mũ, inh panh tỹ ãjag mỹ ũn tó ja ti, hã vỹ: ti kuprĩg, he mũ. Kanhkã tá tóg kãtĩg ke mũ, ũ tỹ ãjag tar han ke ti,” he tóg, Jesus ti. \s1 Jesus tỹ kanhkã ra tĩg \r (Mc 16.19-20; Hk 1.9-11) \p \v 50 Kỹ tóg ag jãmĩ tĩ mũ, ẽmã tỹ Betânia ra. Tá tóg ã nĩgé tỹ ag kri ven mũ. Kỹ tóg ag mỹ vĩ há han mũ sir. \v 51 Ag mỹ vĩ há han kỹ tóg ag ré kỹ tĩ mũ, kanhkã ra tãpry tóg mũ. \v 52 Kỹ ag tóg ti to: “Topẽ vỹ tỹ ti nĩ,” he mũ sir. Kỹ ag tóg Jerusalém ra kãmũ mãn mũ, vẽsỹkã. Ag mỹ tóg sér pẽ tĩ vãhã. \v 53 Kurã kar ki ag tóg Topẽ jo ĩn ra mũ tĩ, tá Topẽ to vĩ há han jé, ti mỹ nén ũ há kar tó jé, ti tỹ ag mỹ sér tĩn kỹ. \p Hã vẽ.