\id HEB - Kaingang NT -Brazil 2011 (DBL -2013) 
\h HEBREU 
\toc1 Hebreu ag mỹ carta 
\toc2 Hebreu 
\toc3 Hb 
\mt1 HEBREU AG MỸ CARTA 
\c 1  
\s1 Topẽ kósin 
\p  
\v 1 Topẽ vỹ vãsỹ ẽg jóg'jóg ve ag mré vẽmén (ka)mẽ ja nĩgtĩ. Ag mỹ tóg tó mãn', tó mãn', he ja nĩgtĩ. Ti vĩ tó tĩ ag mỹ tóg tó ja nĩgtĩ, vãsỹ, ag tỹ vẽnh kar mỹ ti vĩ kãmén jé.  
\v 2 Ũri tóg kakó tĩ ha, kurã tỹ ẽgno ti, kỹ tóg ũri ã kósin jẽnẽ, ti tỹ ẽg mỹ Topẽ vĩ tó jé. Ti mré tóg nén ũ kar hyn han ja nĩgtĩ, Topẽ ti, ã kósin mré. Kỹ tóg ti mỹ nén ũ kar tag vin ke mũ gé. Ti hã mỹ tóg vin sór mũ, Topẽ ti, ã tũ kar ẽn ti.  
\v 3 Ẽg tỹ Topẽ kósin ve kỹ ẽg tóg Topẽ tỹ tỹ ũn mág nĩ ki kanhró nỹtĩ. Ti ri ke pẽ ti nĩ, ti hã pẽ, tỹ ti Topẽn hã ve nĩ, ti kósin ti. Ti vĩ vỹ tar nĩ, tỹ tóg ẽg tỹ nén kar vég mũ tag ki rĩr tĩ, ã vĩ tỹ. Ti hã vỹ ẽg tỹ Topẽ vĩ mranh ẽn tỹ tũg' he tĩ, kỹ tóg ẽg jãnhkrig kỹ ẽg fẽg ke mũ. Ẽg jagfy ter kar kỹ tóg Topẽ pẽgja tá nĩ nĩ, ũn tỹ vẽnh kar tar kãfór nĩ ẽn pẽgja tá, ti kósin ti. 
\s1 Topẽ kósin tỹ Topẽ tỹ jẽgnẽ jafã ag kãfór nĩ 
\p  
\v 4 Topẽ kósin vỹ Topẽ tỹ jẽgnẽ jafã ag kãfór nĩ, kanhkã tãn ag. Ti jiji vỹ ag jygjy kãfór nĩ gé. Hã kỹ ẽg tóg vég tĩ, ti tỹ ag kãfór nĩ ti.  
\v 5 Topẽ pi(jé) ã tỹ jẽnẽ jafã ag kã ũ mỹ: “inh kósin vỹ tỹ ã nĩ,” he ja nĩgtĩ'. “Ũri hã sóg ã mỹ: tỹ inh ã panh nĩ, he mũ,” he ja tũ ti nĩ, Topẽ ti, ã tỹ jẽgnẽ jafã ag kã ũ mỹ. Kỹ tóg ag kã ũ to: “ti panh vỹ tỹ inh nĩnh mũ, kỹ tóg tỹ inh kósin nĩnh mũ,” he ja tũ nĩ gé. Ã kósin hã to tóg tag tó ja nĩ, Topẽ ti. 
\p  
\v 6 Ã kósin ve ẽn jẽnẽ ja ti nĩ, ẽg to, Topẽ ti. Ã tỹ ti jẽnẽn kỹ tóg tag tó gé, ha mẽ: “isỹ jẽgnẽ jafã ag vỹ ti krẽm mũg ke kãn mũ, ha vemnĩ,” he ja ti nĩ, Topẽ ti. 
\p  
\v 7 Hã ra ti tỹ jẽgnẽ jafã ag to vẽnh jykre tag tóg rán kỹ nĩ, ha mẽ: “Topẽ vỹ ã tỹ jẽgnẽ jafã ag tỹ kãka ri ke han, kỹ tóg ag tỹ pĩ gru ri ke han mũ gé, Topẽ ti,” he tóg mũ gé, Topẽ vĩ rán ki, kanhkã tãn ag to. 
\p  
\v 8 Kỹ tóg ã kósin mỹ tag tó, ha mẽ: “Topẽ vỹ tỹ ã nĩ. Ã tỹ tỹ pã'i mág nĩ vỹ tũg' henh ke tũ pẽ nĩ. Vẽnh jykre kuryj han ã tĩ, ã krẽm ke kar ag mỹ.  
\v 9 Vẽnh jykre kuryj to ã há nĩ. Vẽnh jykre pãno to ã jũ nĩ. Hã kỹ sóg ã kuprẽg, isỹ tỹ Topẽ nĩn kỹ, isỹ tỹ ã pã'i nĩn kỹ. Ã tỹ sóg ũn mág han, ã krẽm ke kar ag kãfór ã tóg nĩ. Ã tỹ tỹ pã'i mág nĩ tugrĩn ã fe tóg mrin kenh ke mũ, vẽnh kar fe tỹ mrin ke kãfór,” he ja tóg nĩ gé, Topẽ ti, ã kósin ti mỹ. 
\p  
\v 10 Kỹ tóg ti mỹ tag tó gé, ha mẽ: “ẽg tỹ nén (ũ) kar han ve ki ã tóg ga han, kanhkã ti ke gé, ã nĩgé tỹ.  
\v 11 Tũg' he kãn jé tóg ke mũ, ã tỹ nén han ja tag ti, jãvo ã hã tóg tũg' henh ke tũ pẽ nĩ. Ã tỹ nén han ja tóg ã sinsin kỹ kugnãnh ke mũ, kur ri ke.  
\v 12 Ti kãnhpẽn jé ã tóg (ke) mũ, ẽg tỹ kur kónhpẽn ri ke. Ẽg kur kunũg ẽg tĩ, ẽg tỹ ũ kãra rãg jé. Tag ri ke han jé ã tóg ke mũ, ã tỹ han ja kar tag ti tỹ, ã tỹn kókén kỹ. Hã ra ã hã tóg tũg' henh ke tũ nĩ. Sin ke tũ pẽ ã tóg nĩ jãvo, kófãn ke tũ pẽ a tóg nĩ jãvo,” he ja tóg nĩ, Topẽ ti, ã kósin ti mỹ. 
\p  
\v 13 Hã ra Topẽ pi(jé) ã tỹ jẽgnẽ jafã ag mỹ: “inh pẽgja tá nĩ,” he ja nĩ'. “Nĩ ra ver, inh pẽgja tá, sỹ ã kato vĩ mũ ag tỹ ã krẽm vin jé, kỹ ag se vẽ sir,” he ja tũ ti nĩ, ti tỹ jẽgnẽ jafã ag mỹ. Ã kósin hã mỹ tóg tag tó.  
\v 14 Topẽ tỹ jẽgnẽ jafã ag vỹ vẽnh kuprĩg ri ke nỹtĩ, hã ra ag tóg Topẽ rãnhrãj ti han tĩ. Topẽ vỹ ag jẽgnẽg tĩ, ag tỹ ti tũ ag jy nĩgãn jé, ũn krenkren ke mũ ẽn ag jy. 
\c 2  
\s1 Ẽg tỹ Topẽ vĩ to é henh ke tũ 
\p  
\v 1 Hã kỹ tóg há tĩ, ẽg tỹ ti vĩ mẽ kỹ ti jykre hã han kỹ, ẽg tỹ tỹ prãnh ke tũ nĩ jé.  
\v 2 Topẽ tỹ jẽgnẽ jafã ag vỹ vãsỹ Topẽ vĩ ma kãmũ ja nĩgtĩ. Hã ra ag tóg ki hã tó ja nĩgtĩ. Ũ tỹ ag vĩ ki krov tũ ẽn vóg kónãn ja ti nĩgtĩ, Topẽ ti. “Ũ tỹ ag vĩ mẽ sór tũ ẽn ag vóg kónãn jé sóg ke mũ,” he ja ti nĩ, hã kỹ tóg hã ra ke ja nĩgtĩ.  
\v 3 Kỹ ẽg tóg ũri kren ke tũ nĩ gé, ẽg tỹ ti to é hen kỹ, ti tỹ ẽg kren han sór mũ ra. Nén ũ mág pẽ vẽ mỹr, Topẽ tỹ ẽg krenkren han sór mũ tag ti. Ẽg pã'i vỹ ã mré mũ tĩ ag mỹ tó vén, ti tỹ ẽg kren han sór mũ tag ti. Ũ tỹ ti vĩ mẽg mũ ag vỹ ẽg mỹ tó ja nĩgtĩ gé, ti tỹ ẽg kren han sór tag ti, hã kỹ ẽg tóg ki kanhró nỹtĩ ha.  
\v 4 Kỹ Topẽ vỹ ũ tỹ ẽg mỹ ti vĩ tó mũ ẽn ag vĩ to: “há ti nĩ,” he ja nĩ gé, hã kỹ tóg ag tar han, ag tỹ ẽg tỹ nén ũ han vãnh ẽn hyn han jé, milagre ti, ẽg tỹ vẽsóg ki nén han ki kagtĩg ẽn. Tag to ag tar nỹtĩ, Topẽ tỹ ag tãn kỹ, ũ tỹ ti vĩ tó tĩ ag. Kỹ tóg ag mỹ ã kuprĩg jẽnẽ gé. Ti hã ne to jykrén kỹ: “tag tar han jé sóg ke mũ, ẽn to, kỹ sóg ũ ẽn tar han ke mũ, ũ ũ to,” he ja nĩ, ti vĩ tó tĩ ag to, Topẽ ti. 
\s1 Topẽ kósin tỹ ẽg tỹ ũn mág han ke 
\p  
\v 5 Topẽ vỹ nén (ũ) kar ẽn han mãn ke mũ, kỹ tóg tỹ ũ tãg nỹtĩnh mũ. Ẽn kri pã'i vỹ tỹ ẽg nỹtĩnh mũ, ẽg tỹ tỹ ẽprã ke nỹtĩ ra. Ti tỹ jẽgnẽ jafã ag pi(jé) tỹ ga tãg kri pã'i nỹtĩnh mũ'.  
\v 6 Hã kỹ ti vĩ tó tĩ ũ vỹ tag rán ja nĩ, ti vĩ rán ki, ha mẽ. Topẽ mỹ tóg: “tỹ ẽg tóg nén ũ tũ nỹtĩ vẽ, ẽg tỹ tỹ ẽprã ke nỹtĩn kỹ, hã ra ã tóg ẽg hã mĩ ẽkrén kỹ nĩ nĩ,” he ja nĩ. “Tỹ ẽg tóg nén ũ tũ nỹtĩ vẽ, ẽg tỹ tỹ ẽprã ke krẽ nỹtĩn kỹ, hã ra ã tóg ẽg ki rĩr tĩ.  
\v 7 Kỹ ã tóg prỹg pipir ki ã tóg ẽg tỹ ũn kãsir han ja nĩ, kỹ ẽg tóg ẽn kã ã tỹ jẽgnẽ jafã ag krẽm nỹtĩ. Tag pãte ã tóg ẽg tỹ ũn mág han ke mũ, ũn tar, pã'i mág tỹ ũn há nĩ ẽn ri ke, ẽg tỹ vẽnh kar kri nỹtĩ jé.  
\v 8 Kỹ ã tóg ẽg krẽm nén (ũ) kar vin kãn ke mũ,” he ja tóg nĩ, Topẽ mỹ, Topẽ vĩ tó tĩ ti. 
\p Ha vé, Topẽ vỹ ẽg krẽm nén (ũ) kar vin ja nĩ, ẽg tỹ tỹ nén (ũ) kar pã'i nỹtĩ jé. Kỹ nén (ũ) kar vỹ ẽg krẽm nỹtĩ. Ẽg krẽm nỹtĩ tũ vỹ tũ tĩ. Hã ra ẽg tóg ver vég tũ nĩgtĩ, nén (ũ) kar tỹ ẽg krẽm nỹtĩ ti. Ver tóg nén ũ ũ tỹ ẽg tũ tũ nỹtĩ ven nĩ.  
\v 9 Hã ra ẽg tóg Jesus hã tỹ tỹ ũn mág nĩ ẽn vég tĩ, ũri, ti tỹ tỹ ũn há nĩ ẽn, pã'i mág ri ke. Prỹg pipir ki Jesus tóg Topẽ tỹ jẽgnẽ jafã ẽn ag krẽm ke ja nĩ, kanhkã tãn ẽn ag krẽm, kỹ tóg ẽg kar jagfy ter ja nĩ, Topẽ tỹ ẽg jagãgtãn kỹ. Kỹ tóg ũri tỹ ũn mág pẽ nĩ nĩ, ti tỹ ẽg jagfy ter ja ẽn tugrĩn. 
\p  
\v 10 Topẽ vỹ tỹ nén (ũ) kar kri ke nĩ, kỹ nén (ũ) kar vỹ ti tugrĩn rĩnrĩr nỹtĩ. Hã kỹ tóg vẽnhmỹ tũ nĩ, Topẽ tỹ Jesus mỹ: “ã jagtar tugrĩn ã tóg tỹ ũn há tãvĩ nĩnh mũ,” hen kỹ. Hã jé Jesus tóg jagtar nĩ ja nĩgtĩ, ti tỹ tỹ ũn há tãvĩ nĩn jé. Kỹ tóg ũn e krenkren han mũ sir. Ẽg jo tóg tĩg mũ sir, Topẽ krẽ kar ag jo, ẽg tỹ ti ri ke há nỹtĩ jé gé, ẽg tỹ Topẽ jamã sĩnvĩ ẽn tá junjun jé, ti mré. 
\p  
\v 11 Ha vé, Jesus vỹ ẽg tar han tĩ, ẽg tỹ Topẽ vĩ mranh mãn sór tũ nĩ jé. Kỹ ũ tỹ ẽg tar han mũ vỹ ẽg mré jóg pir nĩ, Jesus ti. Hã kỹ tóg ẽg to: “inh jãvy ag, inh ve fag,” he mũ. Ẽg to tóg mỹ'ãg tũ nĩ.  
\v 12 Ẽg to tóg: “inh jãvy ag mỹ sóg ã jiji tónh ke mũ, jóg',” he ja nĩ. “Ag rĩnve sóg ã tỹ tỹ ũn há nĩ ẽn kãmén ke mũ, ã jé tó jé sóg ke mũ, ag to sóg mỹ'ãg ke tũ nĩ,” he ja tóg nĩ, Jesus ti, ẽg to.  
\v 13 Kỹ tóg: “Topẽ ki sóg rã kỹ jẽ,” he mũ gé. Kỹ tóg: “inh mré ke ag hã vẽ, Topẽ tỹ inh mỹ ũn vin mũ ag kar hã vẽ, fag ke gé,” he ja nĩ gé. 
\p  
\v 14 Jesus mré ke ẽn ag hã vỹ tỹ ẽprã ke ag nỹtĩ, fag ke gé. Hã kỹ Jesus vỹ ag mré ke tỹ ẽprã ke nĩ ja nĩ gé, hã kỹ tóg ẽg jagfy ter ja nĩ. Ti tỹ Japo tũg ke vẽ, ã ter tugrĩn. Japo vỹ ẽg tén sór to tar nĩ, hã ra Jesus vỹ ti tỹ tũ' henh ke mũ.  
\v 15 Kỹ tóg ẽg krenkren han ke mũ, ẽg tỹ ẽg ter ke kamẽgmẽg kỹ. Ẽg ter ke tugrĩn ẽg tóg nén (ũ) tỹ ẽg tén ke mũ kar kamẽg tĩ, nén (ũ) tỹ ẽg vóg kónãn tĩ kar ke gé. Hã ra Jesus tóg ẽg krenkren han mũ, kỹ ẽg tóg nén ũ kamẽg mãn ke tũ nĩ ha.  
\v 16 Ti pi(jé) Topẽ tỹ jẽgnẽ jafã ag krenkren han mũ', kanhkã tãn ag'. Abraão krẽ ag hã krenkren han tóg mũ, ag jóg mré hã, hã kỹ tóg rán kỹ nĩ.  
\v 17 Hã jé tóg ã jãvy ag ri ke nĩ ja nĩgtĩ, Jesus ti. Tỹ tóg ẽg hã pẽ ja nĩgtĩ. Ẽg tỹ nén (ũ) kar han mũ ve kãn ja ti nĩgtĩ, ẽg jagtar mré hã. Hã kỹ tóg ẽg jagfy vẽnh fẽg, kỹ tóg ẽg tỹ Topẽ vĩ mranh tỹ tũ' he ja nĩ. Topẽ tũ ki rĩr tĩ to pã'i mág tỹ vẽnh rãnhrãj han mũ ẽn ri ke han ja ti nĩ, Jesus ti. Ti tỹ ẽg jagfy Topẽ tũ ki rĩr nĩn kỹ tóg ẽg jagãgtãn tĩ. Ki rĩr há han tóg tĩ gé, ti tỹ ẽg mré tỹ ẽprã ke ja nĩn kỹ.  
\v 18 Ẽg mré tóg jagtar ja nĩgtĩ, Jesus ti. Japo vỹ ti tỹ Topẽ vĩ mranh han sór ja nĩgtĩ gé, ẽg ri ke, hã ra tóg mranh ja tũ nĩ inhhã. Hã kỹ tóg ki kanhró nĩ, ẽg tỹ nén (ũ) vég mũ kar ki. Hã kỹ tóg tag kar to ẽg tar han ki kanhró nĩ inhhã. 
\c 3  
\s1 Jesus tỹ tỹ Moisés kri ke nĩ 
\p  
\v 1 Inh kanhkã', Topẽ tũ vỹ tỹ ãjag nỹtĩ. Kỹ tóg ãjag kuprẽg, ãjag tỹ kanhkã tá ve jé. Hã kỹ Jesus mĩ ẽkrén nĩ. Topẽ vỹ ti fẽg. Kỹ tóg ẽg mỹ Topẽ tũ ki rĩr tĩ to pã'i mág ẽn ri ke nĩ, ẽg tỹ ti ki rã kỹ. Ti hã kãmén ẽg tóg tĩ gé.  
\v 2 Ũ tỹ ti fẽg mũ ẽn rãnhrãj han tóg tĩ, Moisés ri ke. Moisés vỹ Topẽ tũ kar ki rĩr há han ja nĩgtĩ gé, Topẽ povo kar ki, ti ĩn krẽm ke kar fag ki.  
\v 3 Hã ra Jesus vỹ Moisés kãfór nĩ. Ũ tỹ ĩn han tĩ vỹ ũ tỹ ĩn ki rĩr tĩ ẽn kãfór nĩ. Ri ke ti nĩ, Jesus tỹ Moisés kãfór nĩ ti. Ẽprã ke vỹ tỹ ti nĩ, Moisés ti, kỹ Jesus vỹ ti kãfór nĩ.  
\v 4 Gĩr kar vỹ panh nỹtĩ gé. Ũ tỹ vẽnh kar han mũ vỹ tỹ Topẽ ti nĩ.  
\v 5 Moisés vỹ Topẽ tũ ag ki rĩr ja nĩgtĩ, kỹ tóg ki rĩr há han ja nĩgtĩ. Topẽ camarada vỹ tỹ ti nĩ ja nĩgtĩ, kỹ tóg Topẽ ĩn krẽm ke fag ki rĩr nĩ ja nĩgtĩ. Hã ra tóg Cristo tỹ nén han ke ẽn kãmén ja nĩ gé, Moisés ti.  
\v 6 Cristo vỹ tỹ Topẽ kósin nĩ, kỹ tóg Topẽ tũ ag ki rĩr há han tĩ, hã ra ag tóg tỹ ti tũ nỹtĩ, ti ĩn krẽm ke kar ẽn ag, ã tỹ ũn ki rĩr tĩ ag, fag ke gé. Ẽg hã vẽ, ti tũ vỹ tỹ ẽg nỹtĩ, ti ĩn krẽm ke vỹ tỹ ẽg nỹtĩ, ẽg tỹ ti to tar nỹtĩn kỹ, ẽg tỹ ti kãmén há han kỹ, ti tỹ ẽg mỹ sér nĩn kỹ, ẽg tỹ tá nén venh ke ti. 
\s1 Ẽg tỹ vẽnhkán ke 
\p  
\v 7 Tag tó tóg mũ, Topẽ ti, ã kuprĩg tỹ, ha mẽ: “Ãjag tỹ ũri inh vĩ mẽ kỹ vẽnh kutu han tũg nĩ,” he tóg.  
\v 8 “Ãjag jóg'jóg ve ag vỹ vẽnh kutu han ja nĩgtĩ, kỹ ag tóg inh kato vãsãn ja nĩgtĩ, ag tỹ ga kórég ki nỹtĩn kỹ,” he tóg, Topẽ ti.  
\v 9 “En kã ag tóg iso vĩ pãtigtén ja nĩgtĩ gé. “Ẽg tỹ ti vĩ mranh mũ ra tóg ẽg vóg konãn ke tũ nĩ,” he ja ag tóg nĩgtĩ, ag tỹ isỹ nén han mũ ẽn ve ja ra, isỹ prỹg tỹ 40 (ke) ẽn ki ag ki rĩr há han mũ ra.  
\v 10 Hã kỹ sóg ag to jũ ja nĩ. Ag to sóg: “kórég ag nỹtĩ,” hé. “Vẽnh jykre há to jykrén tũ ag tóg nỹtĩgtĩ,” he sóg. “Inh japry ve sór ja tũ ag tóg nỹtĩ, inh jamĩn ti,” he sóg.  
\v 11 Kỹ sóg ag to jũ nĩn kỹ (sóg) ag to vĩ jũ han kỹ tag tó, ha mẽ. “Sỹ ag vẽnhkán han ke vẽ vẽ, hã ra ag tóg iso vĩ jũ han ja nĩ, hã kỹ ag tóg vẽnhkán han ke tũ nĩ ha. Hã kỹ ag ri ke han tũg nĩ, ãjag tỹ ũri inh vĩ mẽ kỹ, he sóg mũ,” he tóg, Topẽ ti. 
\p  
\v 12 Inh kanhkã, tag to jykrén, ãjag tỹ Topẽ kato vãsãn sór tũ nĩ jé, ãjag tỹ ti vĩ mranh sór tũ nĩ jé gé, ãjag tỹ Topẽ tovãnh sór tũ nĩ jé. Ti hã ne ẽg rĩnrĩr han ki kanhró nĩ', Topẽ ti. Hã kỹ ti tovãnh tũg nĩ.  
\v 13 Jagnẽ jyvẽn nĩ, kurã kar ki, ũri mỹr. Ãjag tỹ jagnẽ jyvẽn to tar nỹtĩn kỹ ãjag tóg Topẽ to tar nỹtĩnh ke mũ gé, ha vemnĩ, kỹ ãjag kãmĩ ũ vỹ vẽnh kutu han ke tũ nĩ. Ẽg tỹ ti vĩ mranh kỹ ẽg tóg kutu nỹtĩ, ha mẽ, ti vĩ mranh tỹ ẽg mỹ sĩnvĩ nĩn kỹ.  
\v 14 Ha mẽ, Cristo tũ vỹ tỹ ẽg nỹtĩ, ẽg tỹ ti tovãnh sór tũ nỹtĩn kỹ. Ẽg tỹ ti ki rã ve kã ẽg tóg ti to tar nỹtĩ ja nĩgtĩ. Ẽg tỹ ẽn ri ke ti to tar nỹtĩn kỹ ẽg tóg tỹ ti tũ nỹtĩ.  
\v 15 Hã kỹ tóg ẽg mỹ: “ãjag tỹ ũri inh vĩ mẽ kỹ vẽnh kutu han tũg nĩ,” he mũ. Ãjag jóg'jóg ve ag vỹ tóg vẽnh kutu hyn han' he ja nĩgtĩ, kỹ ag tóg inh kato vãsãnsãn, isỹ ag jykre ve sór ja nĩn kỹ. Ag ri ke han sór tũg nĩ,” he tóg mũ ẽg mỹ.  
\v 16 Ũ tỹ hẽ nỹ hỹn ti vĩ mẽ kỹ ti kato vãsãnsãn ja nĩgtĩ'? Ũ tỹ ga tỹ Egito tá kã pa ja ẽn ag hã ja vẽ, ha mẽ, Moisés tỹ tá ag tatĩn kãtĩg kỹ.  
\v 17 Kỹ Topẽ hỹn ũ tỹ hẽ to jũ ja nĩgtĩ, prỹg tỹ 40 (ke) ẽn ki? Ũ tỹ ti vĩ mranh ja ẽn ag hã to tóg jũ ja nĩ, hã kỹ ag tóg ga kórég ẽn ki tũ' he kãn.  
\v 18 Kỹ Topẽ hỹn ũ tỹ hẽ to: “vẽnhkán ke tũ ag nỹtĩ ha,” he ja nĩgtĩ'? Ũ tỹ ti vĩ han sór tũ ẽn ag to ke ja vẽ, mỹr, ha mẽ.  
\v 19 Ag tỹ ti tovãnh kỹ, hã kỹ ag tóg ag tỹ nén ve sór ja ẽn ve ja tũ nĩ sir, mỹr, ha mẽ. 
\c 4  
\p  
\v 1 Topẽ vỹ ẽg mỹ tag tó ja nĩgtĩ gé. Ti tỹ ẽg vẽnhkán han sór vẽ, kỹ ti vĩ to é he tũg nĩ. Vẽnh ki rĩr há han nĩ, ãjag tỹ to krónh ke tũ nĩn jé.  
\v 2 Mẽ ẽg huri, Topẽ tỹ ẽg mỹ nén han sór mũ ẽn ti, ũ tỹ ga kórég mĩ mũ ẽn ag tỹ mẽ ri ke han ẽg tóg huri. Hã ra ag tóg véké mẽ ja nĩgtĩ, kri fi ja tũ ag nỹtĩgtĩ, ag tỹ mẽg mũ ra. Hã kỹ tóg ag mỹ nén ũ há han ja tũ nĩ, Topẽ vĩ ti.  
\v 3 Ẽg tỹ ti ki ge hã kỹ ẽg tóg vẽnhkánkán ke mũ. Hã kỹ Topẽ vỹ tag tó, ha mẽ: “ag to jũ nĩn kỹ sóg ag to vĩ jũ han kỹ tag tó, ha mẽ. “Sỹ ag vẽnhkán han ke vẽ vẽ, hã ra ag tóg vẽnhkán ke tũ nỹtĩ ha,” he ja ti nĩ. Topẽ vỹ vãsỹ vẽnhkán ja nĩgtĩ, ti tỹ nén (ũ) kar pẽ han han ti kỹ. Kỹ nén (ũ) kar vỹ hyn han kỹ nỹtĩ ha.  
\v 4 Hã kỹ kurã tỹ 7 (ke) ẽn to tag tóg rán kỹ nĩ, ha mẽ. Topẽ tỹ nén kar hyn han kãn ja to tag tóg rán kỹ nĩ, ha mẽ: “kurã tỹ 7 (ke) ki Topẽ vỹ vẽnhkán, ã rãnhrãj han kãn kỹ,” he tóg mũ, Topẽ vĩ rán ki.  
\v 5 Hã ra tóg Israel ũ ag to tag tó ja nĩ gé, hã vỹ: “kỹ ag tóg vẽnhkánkán ke tũ nỹtĩ ha,” he mũ gé.  
\v 6 Hã kỹ ũ ag tóg vẽnhkánkán ke mũ. Vãsỹ Topẽ tóg ẽg jóg'jóg ve ag mỹ ag vẽnhkánkán ke tag tó ja nĩgtĩ vẽ, hã ra ag tóg ti vĩ jẽmẽ ja tũ nĩgtĩ, hã kỹ ag tóg vẽnhkánkán ke tũ nỹtĩ ha. Kỹ Topẽ tóg ũ ag kuprẽg ja nĩgtĩ, kỹ tóg ag hã mỹ ag vẽnhkánkán ke ti nĩm mũ sir, ẽg hã mỹ.  
\v 7 Kurã tãg nĩm ja ti nĩ gé, ẽg vẽnhkán ke to, hã vỹ: “ũri,” he mũ. Hã kỹ Davi tóg kurã tãg tag to tag rán ja nĩ, ha mẽ. Ag tỹ ga kórég ẽn tá kãpa kar kỹ, ag tỹ ga há tá junjun kar kỹ Davi tóg tag rán ja nĩ gé, ha mẽ: “ãjag tỹ ũri ti vĩ mẽ kỹ vẽnh kutu han tũg nĩ,” he ja tóg nĩ. Kurã tãg to ken hã vẽ. 
\p  
\v 8 Josué vỹ Israel ag mré ga há ẽn ra tĩg ja nĩgtĩ. Hã ra ag tóg tá vẽnhkán pẽ han ja tũ nĩgtĩ ver, hã kỹ Davi vỹ ag mỹ kurã ũ tó ja nĩ, ag vẽnhkán pẽ han ke ẽn ti tó ja ti nĩgtĩ.  
\v 9 Ha mẽ, Topẽ povo vỹ vẽnhkán ke mũ, ha vemnĩ, ti tỹ ag mỹ kurã nĩv ki.  
\v 10 Ũ tỹ vẽnhkán pẽ ẽn vég mũ vỹ ã rãnhrãj ki vẽnhkán ke mũ, Topẽ tỹ ã rãnhrãj ki vẽnhkán mũ ẽn ri ke, kurã tỹ 7 (ke) ẽn ki.  
\v 11 Hã kỹ vãsãnsãn, ãjag tỹ tỹ prãnh ke tũ nĩ jé, ãjag tỹ ga kórég kri mũ ja ẽn ag nón ti vĩ mranh tũ nĩ jé, ãjag tỹ ãjag vẽnhkán ke ẽn ve jé. 
\p  
\v 12 Topẽ vĩ hã tugrĩn ẽg tóg rĩnrĩr nỹtĩ. Ã vĩ hã tỹ tóg nén kar hyn han tĩ. Rógro jã régre vỹ nén (ũ) kym há nỹgtĩ. Hã ra Topẽ vĩ vỹ ti tỹ nén (ũ) kym há kãfór han tĩ, kỹ ti vĩ tóg ẽg kãra rã tĩ, ẽg nĩ ti kãra, ẽg kukã ti kãra ke gé, ẽg krĩ ti kãra ke gé, ẽg kuprĩg ti kãra tóg rã tĩ gé. Kỹ tóg ẽg tỹ nén (ũ) to jykrén mũ kar ki kanhró nĩ, ẽg tỹ nén (ũ) han sór mũ ki kanhró kar ti nĩ gé, Topẽ ti.  
\v 13 Nén (ũ) kar ki kanhró tóg nĩ, Topẽ ti, ã tỹ nén han mũ kar ki kanhró tóg nĩ. Nén ũ tóg ti mỹ vẽnh péju kỹ nĩ tũ pẽ nĩ. Ũ tóg ti vatánh tá nén ũ han ke tũ pẽ nĩ gé. Ki kanhró kar ti nĩ, ũ tỹ ẽg jykre tugnỹm ke mũ ẽn ti. 
\s1 Jesus tỹ ẽg jagfy vĩnh ke 
\p  
\v 14 Ti to tar nỹtĩmnĩ, ha mẽ. Ti ki rã kỹ ãjag nỹtĩ, kỹ ti to tar nỹtĩmnĩ. Ẽg jagfy Topẽ tũ ki rĩr tĩ to pã'i mág vỹ nĩ nĩ, hã vỹ: Jesus, he mũ, Topẽ kósin, he mũ. Ẽn vỹ kanhkã tá jun huri.  
\v 15 Ti pi(jé) ẽg krój nỹtĩ tag ki kagtĩg nĩ'. Ki kanhró tóg nĩ mỹr. Ẽg ri kén tóg jagtar nĩ ja nĩgtĩ gé, kỹ Japo vỹ ti tỹ Topẽ vĩ mranh han sór ja nĩgtĩ gé, hã ra tóg inhhã mranh ja tũ nĩgtĩ.  
\v 16 Hã kỹ ẽg tóg Topẽ mré vẽmén ke mũ, jatun mỹ. Mũmẽg vãnh nỹtĩ jé ẽg tóg ke mũ. Ẽg jagãgtãn jé tóg ke mũ, Topẽ ti, kỹ tóg ẽg tar han ke mũ gé, ẽg krój nỹtĩn kỹ. 
\c 5  
\p  
\v 1 Ẽprã ke tỹ Topẽ tũ ki rĩr tĩ to pã'i mág jykre vỹ ge nỹgtĩ, ha mẽ. Ã mré ke ag jagfy tóg vĩ tĩ, Topẽ mré, kỹ tóg ag jagfy Topẽ mỹ nén ũ pũn tĩ gé, kỹ tóg ag mẽg tãnh kỹ pũn tĩ gé, ag tỹ Topẽ vĩ mranh ja tugrĩn.  
\v 2 Hã ra tóg tỹ ẽprã ke nĩ gé, ag mré, ag krój ri ke tóg nĩ gé, hã kỹ tóg ag krój nỹtĩ ra ag jagãgtãn há han tĩ, ũ tỹ Topẽ vĩ mranh sór tũ ra mranh mũ ẽn ag.  
\v 3 Mranh tóg tĩ gé, Topẽ tũ ki rĩr tĩ to pã'i mág ẽn ti, hã kỹ tóg ã tỹ mranh mũ ẽn to Topẽ mỹ tãnh kỹ pũn tĩ gé, ã mré ke ag tũ ẽn mré.  
\v 4 Hã ra tóg vẽso: “inh hỹn Topẽ tũ ki rĩr sór mũ, kỹ inh hỹn tỹ tag to pã'i mág nĩnh mũ,” henh ke tũ pẽ nĩ. Topẽ hã ne ũ to: “isũ ki rĩr tĩ to pã'i mág vỹ tỹ ã nĩnh mũ,” he tĩ', ti tỹ vãsỹ Arão kuprẽg vén ẽn ri ke. 
\p  
\v 5 Hã kỹ Cristo vỹ vẽsóg ki tag to jykrén ja tũ nĩ gé. Ti pi(jé) vẽsỹ pã'i han ja nĩgtĩ', vẽsỹ Topẽ tũ ki rĩr tĩ ẽn to pã'i mág han sór ja tũ tóg nĩgtĩ'. Topẽ hã ne ti mỹ: “inh kósin vỹ tỹ ã nĩ,” he ja nĩ'. “Ũri sóg ã mỹ: tỹ inh ã panh nĩ, he mũ,” he ja ti nĩ, Topẽ ti, Jesus mỹ.  
\v 6 Kỹ tóg ti mỹ tag tó gé, kỹ tóg rán kỹ nĩ gé, Topẽ vĩ tỹ rán kỹ nĩ ki, ha mẽ: “isũ ki rĩr jé ã tóg ke mũ. Tũ' henh ke tũ ti nĩnh mũ, ã tỹ isũ ki rĩr nĩ ti, Melquisedeque tỹ isũ ki rĩr mũ ẽn ri ke,” he ja ti nĩ gé, Cristo mỹ, Topẽ ti. 
\p  
\v 7 Jesus vỹ, ã tỹ ga mĩ tĩg kỹ jagtar nĩn kỹ (tóg) Topẽ mỹ to vĩ', to vĩ' he ja nĩgtĩ, ti tỹ ti kren han jé, ti ter tũ nĩ jé. Kỹ tóg fỹ gé, Topẽ mré vẽmén kỹ. Vẽsỹrénh jagy han tóg. Kỹ Topẽ vỹ ti vĩ jẽmẽ ja nĩ, Jesus tỹ ti mỹ to vĩn kỹ. Topẽ mỹ tóg tỹ ũn há nĩ, Jesus ti, hã kỹ tóg ti vĩ jẽmẽ ja nĩ.  
\v 8 Topẽ kósin vỹ tỹ ti nĩ, Jesus ti, hã ra tóg ã jagtar tugrĩn (tóg) Topẽ tỹ nén tó mũ ki kanhrãn kãn ja nĩ, ti tỹ Topẽ vĩ hã han jé.  
\v 9 Ti tỹ vẽnh kanhrãn kãn kỹ tóg ẽg kren pẽ han ki kanhró nĩ ge sir. Ẽg jagfy tóg ter ja nĩ, kỹ tóg ẽg kren han mũ, ẽg tỹ ti vĩ ki króm kỹ.  
\v 10 Topẽ vỹ ti mỹ: “inh mỹ isũ ag ki rĩrmnĩ, to pã'i mág vỹ tỹ ã nĩ, Melquisedeque ẽn ri ke,” he ja nĩ. Hã kỹ tóg tỹ pa'i nĩ, Jesus ti. 
\s1 Ẽg tỹ ti to krónh kenh ke tũ 
\p  
\v 11 Sỹ ãjag mỹ tag kãmén kãn sór mũ ra tóg jagy tĩ. Tó jagy ti tĩ, tag ti. Kỹ ãjag tóg mẽ há han tũ nĩgtĩ gé. Ãjag pi(jé) krĩ há nỹtĩ ver'.  
\v 12 Ãjag tỹ ũ ag kanhrãn ke vẽ vẽ, ãjag tỹ vãsỹ Topẽ vĩ mẽ ja nỹtĩn kỹ. Hã ra ãjag tóg ver ki kagtĩg nỹtĩ. Ãjag kã ũ tỹ ãjag mỹ Jesus kãmén vén ẽn tó mãn kỹ tóg há nỹnh mũ vẽ. Gĩr kãsir ri ke ãjag nỹtĩ. Gĩr kãsir ag vỹ leite hã kron tĩ, ãjag tỹ ver kãsir nỹtĩn kỹ.  
\v 13 Jãvo ũn sanh ag hã vỹ vẽjẽn kufy ko tĩ'. Gĩr tỹ leite kron mũ ri ke ãjag nỹtĩ, ãjag tỹ Jesus kãme ẽn ki kanhrãn kãn tũ nỹtĩn kỹ ver.  
\v 14 Ũ tỹ to jykrén há han mũ ẽn vỹ ũn sanh há ri ke nĩ, kỹ tóg ki kanhró nĩ. “Tag vỹ há nĩ, tag vỹ há tũ nĩ, tag vỹ kuryj nĩ, jãvo tag vỹ kygnẽ kỹ nĩ,” he jé tóg ke mũ, ũ tỹ ki kanhrãn há han mũ ẽn. 
\c 6  
\p  
\v 1 Ãjag tỹ ver gĩr kãsir ri ke nỹtĩ ra sóg ãjag mỹ Jesus kãmén vén ja ẽn tó sór tũ nĩ ha. Sỹ ãjag mỹ ũn sanh ag tũ kãmén sór vẽ ha, ãjag tỹ ver to tar nỹtĩ tũ ra. Jesus kãmén vén jã ẽn hã vẽ, gĩr tỹ ã pafa ja kron ẽn ri ken hã vẽ, ha mẽ: vẽnh jykre kórég tovãnh jé ẽg tóg ke mũ, ẽg tỹ nén to ter ke mũ ẽn tovãnh kãn jé ẽg tóg ke mũ. Topẽ ki rã jé ẽg tóg ke mũ.  
\v 2 Ũ tỹ ti ki rã mũ ẽn kype jé ẽg tóg ke mũ, kỹ ẽg tóg ti kri ẽg nĩgé finh ke mũ gé, ti tỹ ẽg mré Jesus ki rã kỹ jẽ jé. Kar kỹ ẽg tóg ẽg ter kar kỹ rĩr mãn ẽn to jykrén ke mũ gé, Topẽ tỹ ẽg jykre tugnỹm ke ẽn to. Vẽnh kãme tag kar vỹ gĩr tỹ ã pafa ja kron ẽn ri ke nĩ.  
\v 3 Tag tó mãn sór tũ inh nĩ ha, ãjag tỹ vãsỹ mẽ ja tag. Sỹ ãjag mỹ tag pãte Jesus kãmén sór vẽ, kỹ tóg ũn sanh tỹ vẽjẽn kufy ko ẽn ri ke nĩ. Topẽ tỹ tag to isar han kỹ sóg ãjag mỹ kãmén há han ke mũ. 
\p  
\v 4 Ha mẽ, ẽg kãmĩ ũ ag tóg ag tỹ Topẽ ki rã kar kỹ (ag tóg) ti tovãnh pẽ han ja nĩgtĩ. Kỹ ag tóg ti ki ge mãn ke tũ nỹtĩ ha. Ẽg tỹ Topẽ ki ge kỹ tóg ẽg kanhrãn ke mũ, vẽnh jykre há ki. Topẽ vỹ ẽg mỹ kanhkã tá vẽnh jykre há ẽn nĩm mũ. Ẽg mỹ tóg ã kuprĩg jẽnẽg mũ gé.  
\v 5 Topẽ vĩ há nĩ ẽn vég ẽg tóg tĩ. Ẽg tỹ kanhkã tá nén venh ke ẽn ve sĩ han ẽg tóg tĩ, ẽprã, ẽg tỹ Topẽ ki ge kỹ.  
\v 6 Ũ tỹ ti jykre tag ve kar kỹ ti tovãnh pẽ han kỹ tóg vẽnhmỹ nĩ. Kỹ tóg ti ki rã mãn ke tũ nĩ ha, ã jykre kórég tovãnh mãn ke tũ ti nĩ ha, ũ tỹ ti tovãnh pẽ han mũ ẽn ti. Ha vé, ẽg tỹ ti ki rã há han kar kỹ ti tovãnh kỹ ẽg tóg ti tỹ cruz to sa mãn ri ke han mãn mũ sir, Topẽ kósin ti. Ẽg tỹ vẽnh kar tỹ ti to é he han mãn vẽ sir. 
\p  
\v 7 Ẽpỹ ri ke ti nĩ, ha mẽ. Ta tỹ ti kri kutẽ kỹ ga mrãn kỹ ẽg jakré tóg mog há han tĩ, ẽg tỹ ga há ki ti krãn ti kỹ. Ẽg tỹ ẽpỹ há ri ke nỹtĩn kỹ, ẽg tỹ Topẽ mỹ vẽnh jykre há han kỹ tóg ẽg ve há han mũ, Topẽ ti.  
\v 8 Ẽpỹ ũ tóg hã ra kórég nĩ. Kỹ sónh hã tóg ki munmur tĩ, vãnh ti ke gé, kỹ tóg mogmog kónãn tĩ sir, ẽg jakré ti. Ẽg tỹ ẽpỹ kórég ẽn ri ke nỹtĩn kỹ Topẽ vỹ ẽg tovãnh ke mũ sir, kỹ tóg ẽg mỹ vĩ kónãn han ke mũ, kỹ ẽg kejẽn pũr ke mũ, kurã ẽn kã. 
\p  
\v 9 Ha mẽ, vĩ tar han inh huri. Hã ra ãjag tóg ti jagy tag venh ke tũ pẽ nĩ, ki kanhró inh nĩ. Ãjag to sóg há nĩ. Krenkren jé ãjag tóg ke mũ, ki kanhró inh nĩ.  
\v 10 Rãnhrãj há han ãjag tóg tĩ. Ti to ãjag há tãvĩ nỹtĩ. Ti tũ ki rĩr há han ãjag tóg tĩ gé. Topẽ vỹ tag vég tĩ, ãjag rãnhrãj há tag. Ti pi(jé) kã jatu nĩgtĩ'. Vẽnh jykre vẽnhmỹ han tũ pẽ ti nĩgtĩ, Topẽ ti.  
\v 11 Hã ra sóg ãjag mỹ tag tó, ãjag tỹ ti to tar tãvĩ nỹtĩ jé, ãjag tỹ ti to krónh ke tũ nĩ jé. Kỹ ãjag tóg venh ke mũ, ãjag tỹ nén (ũ) ve sór mũ ẽn ti.  
\v 12 Ãjag tỹ ti to krónh ken kỹ tóg kórég nĩ. Ũ tóg ẽg jo Topẽ ki rã ja nĩgtĩ, hã ra ag tóg ti tovãnh ja tũ pẽ nĩgtĩ, kỹ ag tóg hur vé, Topẽ tỹ ẽg mỹ nén ven sór mũ ẽn ti. Tag ag ri ke han nĩ, ũ tỹ ẽg jo ti tovãnh jãvãnh ẽn ag ri ke han nĩ. 
\s1 Topẽ tỹ ã vĩ ẽn han kãn ke 
\p  
\v 13-14 Topẽ vỹ Abraão mỹ: “ã to vĩ há han jé sóg ke mũ, ã krẽ e han jé sóg ke mũ,” he ja nĩ. Kỹ tóg ti mỹ: “ã pi(jé) tag venh ke tũ nĩ', inh hã vỹ ki kanhró nĩ',” he ja nĩ gé. Ũ tỹ ti kãfór nĩ ra tóg ẽn to: “ti hã vỹ ki kanhró nĩ,” henh ke vẽ vẽ. Hã ra ũ tóg Topẽ kãfór nĩ tũ nĩ, hã kỹ tóg: “inh hã vỹ ki kanhró nĩ,” he ja nĩ, Topẽ ti.  
\v 15 Kỹ Abraão vỹ Topẽ tỹ ti mỹ nén tó ja tag to tar nĩ ja nĩgtĩ gé. Jatun mỹ tóg ã kósin ke ẽn jãvãnh ja nĩgtĩ, hã kỹ tóg kejẽn ti vé. 
\p  
\v 16 Ẽprã ke ag vỹ, ag tỹ jagnẽ mỹ vĩ há han sór kỹ ag tóg jagnẽ mỹ: “inh kri nĩ ẽn vỹ ki kanhró nĩ, sỹ ã mỹ nén han ke ti,” he tĩ. Tag tó kỹ ag tóg jagnẽ jũ tỹ tũ' he tĩ. Ũ tỹ tag tó kỹ ag tóg ki kanhró nỹtĩ, ti tỹ ki hã tó ja ti. Ẽprã ke ag jykre hã vẽ.  
\v 17 Vẽnh jykre tag han ja ti nĩ, Topẽ ti, ti tỹ ẽg mỹ ã vĩ jẽnẽn kỹ. Ti tỹ ẽg mỹ nén tó ja ẽn ve jé ẽg tóg ke mũ. Ẽg tỹ tag ki kanhrãn há han hã jé tóg ẽg mỹ: “ki kanhró inh nĩ,” he ja nĩ. Tó ũ han mãn ke tũ ti nĩ ha. Ã tỹ tó ja ẽn hã han jé tóg ke mũ, ti tỹ: “ki kanhró inh nĩ,” hen kỹ.  
\v 18 Ti vĩ régre to ẽg tóg ki kanhrãn há han tĩ. Ẽg mỹ tó kar kỹ tóg: “ki kanhró inh nĩ,” he ja nĩ gé. Ti vĩ régre hã vẽ. Hã kỹ ẽg tóg venh ke mũ, ti tỹ ẽg mỹ nén tó ja ti. Tó ũ han mãn ke tũ ti nĩ ha, hã ra tóg ón ja tũ nĩ gé, ti tỹ ón ki kagtĩg nĩn kỹ. Ti tỹ ẽg mỹ nén tó ja ẽn ve sór ẽg tóg mũ, hã vỹ: kanhkã, he mũ, hã kỹ tóg ẽg hã mỹ tó ja nĩ, Topẽ ti.  
\v 19 Ẽg tỹ kanhkã ve sór kỹ ẽg tóg to krónh ke tũ nĩgtĩ. Ẽg tỹ kanhkã tá ũn ve sór mũ hã vỹ ẽg tar han tĩ, ẽg tỹ tỹ prãnh ke tũ nĩ jé. Tá jun jé ẽg tóg ke mũ, ha vemnĩ, Topẽ jamã tá.  
\v 20 Jesus vỹ tá jun vén, ẽg jo, kỹ tóg ẽg mỹ Topẽ to ẽpry ti han, Topẽ to ẽmĩn ti. Ẽg jagfy tóg tỹ Topẽ tũ ki rĩr tĩ to pã'i mág nĩ, Melquisedeque ẽn ri ke. Kurã krỹg ja tũ ti nĩ, ti tỹ tỹ pã'i nĩ ti. Kỹ tóg ẽg jo Topẽ rĩnja tá nĩ nĩ, ẽg tỹ ti nón tá junjun jé gé. 
\c 7  
\s1 Melquisedeque kãme 
\p  
\v 1 Melquisedeque ẽn vỹ tỹ pã'i mág nĩ ja nĩgtĩ, cidade tỹ Salém kri, kỹ tóg Topẽ tũ ki rĩr nĩ ja nĩgtĩ gé, ũ tỹ vẽnh kar kri ke nĩ ẽn tũ ki. Abraão vỹ pã'i tỹ 4 (ke) ẽn mré vẽnh génh han ja nĩ. Ti tỹ ag kãgtén kar kỹ Melquisedeque ẽn vỹ ti kato tẽ, kỹ tóg ti mỹ: “Topẽ vỹ ã ve há han, kỹ tóg ã ve há han mãn ke mũ gé,” he mũ.  
\v 2 Kỹ Abraão vỹ ti mỹ dízimo ẽn nĩm mũ sir, ã tũ tỹ 10 (ke) kar ki tóg ũn pir nĩm mũ sir, Melquisedeque mỹ, ti tỹ ũn kato tẽ mũ ẽn ag tũ mãn ja tỹ dízimo ẽn ti. Ti jiji to ken hã vẽ, hã vỹ: vẽnh jykre kuryj to pã'i, he mũ, hã vỹ: Melquisedeque, he mũ. Kỹ tóg tỹ cidade tỹ Salém to pã'i nĩ, hã vỹ: ũn krĩ kuprã ẽn ag pã'i, he mũ.  
\v 3 Panh tũ ti nĩ, mỹnh tũ ke gé, jóg'jóg ve tũ ti nĩ gé. Ũ ki mur já tũ ti nĩ, kỹ tóg ter ja tũ nĩ gé. Topẽ kósin ri ke ja ti nĩ. Topẽ tũ ki rĩr kỹ tóg nĩ nĩ, ti kurã vỹ krỹg ja tũ nĩ, Melquisedeque kurã ti. 
\p  
\v 4 Pã'i mág pẽ vẽ, Melquisedeque ti, hã kỹ Abraão vỹ ti mỹ ã tũ tỹ dízimo nĩm ja nĩ gé. Hã ki ẽg tóg ki kanhró nỹtĩ, ti tỹ Abraão kãfór nĩ ti, Melquisedeque ti.  
\v 5 Ũ tỹ Israel ag kãmĩ dízimo mãg tĩ ag vỹ tỹ Levi krẽ nỹtĩ, ũ tỹ Topẽ tũ ki rĩr tĩ ẽn ag. Ãjag mré ke ki ag tóg dízimo ẽn mãg tĩ, ag kar tỹ tỹ Abraão krẽ'krẽ nỹtĩ ra.  
\v 6 Hã ra Melquisedeque pi(jé) tỹ Abraão mré ke nĩ ja nĩgtĩ'. Ge ra Abraão tóg ti mỹ dízimo ẽn nĩm ja nĩ, kỹ tóg ti mỹ: “Topẽ vỹ ã ve há han,” he mũ gé, Melquisedeque ti, Abraão mỹ, Topẽ tỹ Abraão mré vẽmén kar kỹ, Topẽ tỹ ti mỹ: “ã kófa ra ã kósin ke mũ,” he kar kỹ.  
\v 7 Kỹ tóg Abraão kãfór nĩ, Melquisedeque ti, ti tỹ ti mỹ: “Topẽ vỹ ã ve há han,” hen kỹ. Ti kri ke vỹ tỹ ti jẽ. 
\p  
\v 8 Levi krẽ'krẽ ẽn vỹ tỹ ẽprã ke nỹtĩ gé, ũ tỹ ãjag mré ke ki dízimo mãg tĩ ẽn ag. Hã ra Melquisedeque vỹ ter ja tũ nĩ nẽji, hã kỹ tóg rán kỹ nĩ, Topẽ vĩ tỹ rán kỹ nĩ ki. Ũn ter tũ vỹ Abraão ki dízimo mãn ja nĩ, hã vỹ: Melquisedeque, he mũ.  
\v 9 Kỹ, Abraão tỹ ti mỹ dízimo nĩm ẽn kã tóg ã krẽ'krẽ kósin tỹ Levi jagfy ti mỹ dízimo nĩm ja nĩ gé, Melquisedeque mỹ. Hã kỹ Levi krẽ'krẽ ag vỹ ãjag mré ke ag ki dízimo ve ja nĩgtĩ gé sir.  
\v 10 Abraão tỹ Melquisedeque mỹ dízimo nĩm ẽn kã Levi vỹ mur ja tũ nĩ ver, hã kỹ ti jóg'jóg ve tỹ Abraão vỹ ti jagfy dízimo nĩm ja nĩ. Nĩm kar kỹ tóg kejẽn Levi vovo han mũ sir, Abraão ti, Melquisedeque tỹ ti mré vẽmén kar kỹ. 
\p  
\v 11 Topẽ tỹ Levi krẽ'krẽ ag mỹ: “isũ ki rĩrmnĩ,” he ẽn kã tóg ag mỹ tag to vẽnh jykre nĩm ja nĩgtĩ gé, ag tỹ ki rĩr ke to. Ag hã tỹ ki rĩr há han ke vẽ vẽ, hã ra ag tóg ki rĩr kãn jã tũ nĩ, hã kỹ Topẽ tóg ũ tỹ ki rĩr ke mũ ũ jẽnẽ ja nĩ, ũ tỹ Melquisedeque ri ke ẽn, hã vỹ: Jesus Cristo, he mũ. Ag tỹ ki rĩr há han ja nĩ ra Topẽ hỹn ti jẽnẽnh ke tũ nĩ vẽ, kỹ Arão krẽ'krẽ ẽn ag hã vỹ ki rĩr nỹtĩnh ke vẽ vẽ.  
\v 12 Kỹ, Jesus tỹ Topẽ tũ ki rĩr kỹ Topẽ vỹ ti mỹ tag to vẽnh jykre tãg han ja nĩ gé.  
\v 13-14 Hã kỹ tóg ki rĩr nĩ sir. Ti pi(jé) tỹ Levi krẽ'krẽ ag kã ũ nĩ', ẽg Senhor tỹ Jesus ti. Judá krẽ'krẽ ag kã ũ vỹ tỹ ti nĩ. Ge ra tóg Topẽ tũ ki rĩr mũ. Judá krẽ'krẽ ũ tóg Topẽ tũ ki rĩr ke tũ tĩ vẽ, ag tỹ Topẽ mỹ nén ũ pũn ke tũ vẽ vẽ. Ag rãnhrãj tũ vẽ vẽ, tag, Judá krẽ'krẽ ag, kỹ Moisés tóg ag to nén ũ tó ja tũ nĩ gé, ti tỹ Topẽ tũ ki rĩr ke tag rán kỹ. Hã ra Jesus tóg Topẽ tũ ag ki rĩr jẽ, ti tỹ tỹ Judá krẽ'krẽ ag kã ũ nĩ ra. Topẽ tỹ ti mỹ vẽnh jykre tãg nĩm hã vẽ. 
\s1 Jesus tỹ Melquisedeque ri ke nĩ 
\p  
\v 15 Levi krẽ'krẽ ag vỹ Topẽ rãnhrãj han kãn ki kagtĩg ja nĩgtĩ. Hã kỹ Topẽ tóg ã tũ ki rĩr ke ũ jé prẽr, ũ tỹ Melquisedeque ri ke ẽn, hã vỹ: ẽg Senhor tỹ Jesus, he mũ. Hã ki ẽg tóg vég tĩ, Levi krẽ'krẽ ag tỹ ti rãnhrãj han ki kagtĩg nỹtĩ ti.  
\v 16 Kỹ ẽg Senhor tỹ Jesus pi(jé) ẽprã ke ag jykre ri ke han kỹ Topẽ tũ ki rĩr mũ', kỹ ẽprã ke ũ vỹ: “ha ki rĩr,” he ja tũ nĩ gé. Topẽ tỹ ti mỹ nén tó jan hã vẽ. Ter mãn ke tũ ti nĩ ha, hã kỹ tóg ki rĩr há han mũ ha.  
\v 17 Ti to tag tóg rán kỹ nĩ, Topẽ vĩ tỹ rán kỹ nĩ ki, ha mẽ: “isũ ki rĩr jé ã tóg ke mũ. Tũ' henh ke tũ (pẽ) ti nĩ, ã tỹ isũ ki rĩr nĩ ti, Melquisedeque tỹ isũ ki rĩr nĩ ẽn ri ke,” he ja ti nĩ.  
\v 18 Tag tó kỹ tóg Moisés jykre ẽn tỹ tũ' he mũ, ti krój nĩn kỹ, ti tỹ ẽg há han mãn ki kagtĩg nĩn kỹ.  
\v 19 Hỹ, Moisés jykre ẽn vỹ ẽg tar han ki kagtĩg ja nĩgtĩ, ẽg tỹ Topẽ vĩ ki króm han ki kagtĩg ja tóg nĩgtĩ, kỹ ẽg ti jykre han sór mũ ra kanhkã tá jun ke tũ nĩ, ẽg tỹ Moisés jykre han mũ ra. Vãhã Topẽ tóg ẽg mỹ vẽnh jykre tãg nĩm ja nĩ, ũ tỹ Moisés jykre kãfór nĩ ẽn, hã vỹ: Jesus jykre, he mũ. Kỹ ẽg tóg Jesus tugrĩn Topẽ nĩgja tá junjun ke mũ. 
\p  
\v 20 Tag to Topẽ tóg vĩ kãfór han ja nĩ. Moisés tỹ Levi krẽ'krẽ mỹ: “Topẽ tũ ki rĩrmnĩ,” hen kỹ tóg vĩ kãfór han ja tũ nĩ.  
\v 21 Hã ra Topẽ tóg Jesus mỹ tag tó. Ti mỹ tóg: “isũ ag ki rĩr jé ã tóg ke mũ,” he ja nĩ. “Tũg ke tũ ti nĩ, ã tỹ isũ ag ki rĩr tĩ ẽn ti. Vĩ kãfór han inh mỹr. Tó ũ han mãn ke tũ sóg nĩ, vẽnh jykre ũ han mãn ke tũ sóg nĩ,” he ja tóg nĩ, ẽg jóg mág ti, ã kósin mỹ.  
\v 22 Hã kỹ Jesus jykre vỹ Moisés jykre kãfór nĩ, Jesus tỹ ẽg mỹ vẽnh jykre tãg nĩm mũ ẽn.  
\v 23 Nén ũ ki tóg sir Moisés jykre ri ke tũ nĩ, Jesus jykre ti, ha mẽ. Moisés jykre ki Topẽ tũ ki rĩr tĩ ag vỹ e ja nỹtĩgtĩ. Ãjag kã ũ ter kỹ ag tóg jagnẽ jẽgja kã ũ fẽg' he ja nĩgtĩ, ti tỹ Topẽ mỹ ti tũ ki rĩr jé. Hã kỹ ag tóg e ja nỹtĩgtĩ, Moisés jykre ki Topẽ tũ ki rĩr tĩ ag.  
\v 24 Hã ra Jesus vỹ ter mãn ke tũ nĩ inhhã, Topẽ tũ ki rĩr tóg nĩ nĩ, ũ tóg ti jẽgja kã jẽnh ke tũ nĩ.  
\v 25 Hã kỹ tóg ã tỹ ũn ki rĩr nĩ mũ ag kar krenkren han tĩ, ũ tỹ ti tugrĩn Topẽ jamã tá junjun ke mũ ẽn ag kar. Rĩr tóg nĩ nĩ, kỹ tóg ẽg jagfy Topẽ mré vẽmén tĩ. Kurã krỹg ja tũ ti nĩ, Jesus ti. 
\p  
\v 26 Ẽg to ti há nĩ, Jesus ti, ti tỹ ẽg jagfy Topẽ tũ ki rĩr nĩn kỹ. Topẽ kósin vỹ tỹ ti nĩ. Kygnẽ ja tũ pẽ ti nĩ. Nén ũ kórég venh ke tũ ẽg nĩ, ti ki. Topẽ vĩ mranh tĩ ag mré ke tũ vẽ. Kỹ tóg tỹ kanhkã tãn kar ag kri ke nĩ gé sir, ũri.  
\v 27 Ẽprã ke ag tỹ Topẽ tũ ki rĩr nỹtĩn kỹ ag tóg ãjag tỹ Topẽ vĩ mranh ja tugrĩn Topẽ mỹ nén ũ pũn vén tĩ, kurã kar ki, kar kỹ ag tóg ãjag mré ke ag tỹ Topẽ vĩ mranh tugrĩn ag jagfy Topẽ mỹ nén ũ pũn tĩ gé sir. Jesus vỹ Topẽ vĩ mranh ja tũ nĩ inhhã. Hã kỹ tóg, ã tỹ vẽnh fẽg kỹ tóg ag tỹ Topẽ mỹ nén ũ pũn ri ke han. Vẽnh fẽg pir han tóg, kỹ tóg ã tỹ vẽnh fẽg pir ẽn ki ẽg tỹ Topẽ vĩ mranh e ja ẽn tỹ tũ' he kãn.  
\v 28 Moisés tỹ ẽprã ke ag mỹ: “Topẽ tũ ki rĩr,” hen kỹ ag tóg ki rĩr mũ, hã ra ag tóg kygnẽ mág kỹ nỹtĩ ja nĩgtĩ gé, ag tỹ tỹ ẽprã ke nỹtĩn kỹ. Hã ra Topẽ tóg vẽnh jykre tãg han kỹ tóg ã kósin mỹ: “ki rĩr jé ã tóg ke mũ, tag to sóg vĩ kãfór han mũ,” he ja nĩ. Ũ tỹ kygnẽ ja tũ pẽ ẽn mỹ tóg tag tó ja nĩ, hã kỹ tóg kygnẽnh ke tũ pẽ nĩ gé. 
\c 8  
\s1 Jesus hã tỹ ẽg jagfy Topẽ tũ ki rĩr 
\p  
\v 1 Ha mẽ, sỹ ãjag mỹ nén kãmén ja ti. Tag tó sór ja inh nĩ, ha mẽ. Ẽg jagfy Topẽ tũ ki rĩr tĩ to pã'i mág hã vỹ nĩ nĩ. Topẽ pẽgja tá tóg nĩ nĩ, kanhkã tá.  
\v 2 Topẽ nĩg jafã pẽ tá tóg ti tũ ki rĩr mũ. Topẽ nĩgja pẽ ẽn pi(jé) tỹ ẽprã ke ag tỹ há nĩ'. Topẽ hã tỹ há vẽ, ẽn ti. Ẽn tá tóg nĩ nĩ, ẽg jagfy, Topẽ tũ ki rĩr nĩ ẽn ti. 
\p  
\v 3 Topẽ tũ ki rĩr tĩ to pã'i mág jykren hã vẽ, ha mẽ. Topẽ mỹ ag tóg nén ũ nĩ pũn tĩ, nén ũ ũ ke gé. Kỹ ũ tỹ ẽg jagfy Topẽ tũ ki rĩr tĩ to pã'i mág tag vỹ Topẽ mỹ nén (ũ) nĩm ke mũ gé, Jesus ti, hã vỹ: vẽnh fẽg, he mũ.  
\v 4 Ti tỹ ver tag mĩ ga kri mũ ag mré ga kri tĩ ra Topẽ tóg ti mỹ vẽnh rãnhrãj tag nĩm ke tũ nĩ vẽ, ti tỹ Topẽ tũ ki rĩr jé. Ẽprã ũ tỹ Topẽ tũ ki rĩr mũ ag vỹ nỹtĩ ver, ũ tỹ Judeu ag jykre ki Topẽ tũ ki rĩr mũ ũ ag.  
\v 5 Topẽ jo ĩn krẽm ag tóg nén ũ nĩ pũn tĩ, Moisés tỹ ag mỹ vẽnh jykre nĩm kỹ. Topẽ vỹ Moisés mỹ tó ja nĩ, ti tỹ kur tỹ Topẽ jo ĩn han jé. Ti mỹ tóg: “ã mỹ sóg ã tỹ nén han ke mũ ẽn ti ven kãn huri,” he mũ. “Ã tỹ pãnónh kri nĩ ẽn kã sóg ã mỹ ven kãn. Sỹ ã mỹ nén ven mũ ẽn hã han nĩ,” he ja tóg nĩ, Topẽ ti, Moisés mỹ, hã kỹ tóg han. Ĩn ẽn krẽm ag tóg ũri nén ũ ũ pũn tĩ, Judeu ag jykre ki, Topẽ tũ ki rĩr tĩ ag. Hã ra tóg tỹ kanhkã tá vẽnh jykre tag hã pẽ tũ nĩ ver. Nén sĩ ki tóg ri ke nĩ, ag tỹ nén han mũ ti, kanhkã tá vẽnh jykre ri ke sĩ ti nĩ. Jesus hã vỹ kanhkã tá vẽnh jykre pẽ ẽn han kãn mũ. 
\p  
\v 6 Hã kỹ Jesus rãnhrãj vỹ ẽprã ke ag rãnhrãj kãfór nĩ. Topẽ vỹ ẽg mỹ Jesus jẽnẽ, ti tỹ ẽg mỹ vẽnh jykre tãg nĩm jé, kỹ tóg ti tỹ Moisés tỹ ẽg mỹ vẽnh jykre há nĩm ẽn há kãfór nĩ. Kỹ tóg ẽg mỹ nén ũ há tãvĩ han ke mũ, Topẽ ti, ti tỹ Jesus jẽnẽn kỹ. Hã kỹ Jesus rãnhrãj vỹ Moisés rãnhrãj kãfór nĩ, Jesus tỹ ẽg mỹ vẽnh pãte fón ken kỹ.  
\v 7 Topẽ mỹ tóg pãgsĩ ja nĩ, ã tỹ Moisés mỹ vẽnh jykre nĩm ja ẽn ti, hã kỹ tóg vẽnh jykre tãg han to jykrén ja nĩ.  
\v 8 Ã povo jykre ve kỹ tóg ti mỹ kórég nĩ, hã kỹ tóg tag tó, ha mẽ. “Kãnhmar sóg povo tỹ Israel mỹ vẽnh jykre tãg nĩm ke mũ, Judá krẽ'krẽ ag mỹ ke gé,” he ja tóg nĩ, ẽg jóg mág ti.  
\v 9 Vẽnh jykre tãg tag vỹ isỹ ag jóg'jóg ve ag mỹ vẽnh jykre nĩm ja ẽn ri ke tũ nĩnh mũ. Ag jóg'jóg ve ag mỹ sóg vẽnh jykre ũ nĩm ja nĩ gé, isỹ ga tỹ Egito tá ag kãpan kỹ. Ag nĩgé kãgmĩ kỹ sóg ag tatĩn kãtĩ mũ, ag ga pẽ ra. Hã ra ag tóg isỹ ag mỹ vẽnh jykre nĩm ja ẽn mranh, hã kỹ sóg sir ag togvãnh ja nĩ,” he tóg, ẽg jóg mág ti.  
\v 10 “Hã ra sóg vãhã ag mỹ vẽnh jykre tãg han sór mũ, povo tỹ Israel ag mỹ, ha mẽ,” he tóg, ẽg jóg mág ti. “Ãjag krĩ tỹ ag tóg isỹ ag jyvẽn mũ ẽn ki kanhrãn ke mũ, kỹ ag tóg han sór ke mũ gé, ti tỹ ag fe kãkã nĩn kỹ. Ag Topẽ vỹ tỹ inh nĩnh mũ, kỹ ag tóg tỹ inh krẽ nỹtĩnh ke mũ gé, ẽn kã.  
\v 11 Kỹ ũ tóg ã mré ke ag kanhrãn mãn ke tũ nĩ ha. “Ẽg jóg mág vỹ ge nĩgtĩ, ge ti nĩgtĩ,” he mãn ke tũ ag nỹtĩ ha, jagnẽ mỹ. Ag kar vỹ inh ki kanhró nỹtĩnh mũ, ẽn kã, ũn kãsir ag, ũn mág ag ke gé, ẽn kã.  
\v 12 Ag tỹ inh vĩ mranh mũ (hã) ra sóg ge ra ag jagãgtãn ke mũ. Vẽnh pãte fón jé sóg ke mũ, ag tỹ inh vĩ mranh ja ẽn ti,” he ja tóg nĩ, Topẽ ti. 
\p  
\v 13 Kỹ, Topẽ tỹ vẽnh jykre tãg han kỹ vẽnh jykre ve ẽn vỹ ti mỹ tỹ vẽnh jykre si nĩ sir. Hã ra nén (ũ) si kar ẽn vỹ kejẽn tũ' henh ke mũ, kãnhmar. 
\c 9  
\s1 Vãsỹ Topẽ jykre mré ũri Topẽ jykre 
\p  
\v 1 Topẽ tỹ ag mỹ vẽnh jykre ve ẽn nĩm kỹ tóg ag mỹ ag tỹ nén han ke ẽn kãmén ja nĩ. Ag tỹ ti jo ĩn han tó ja ti nĩ, kar kỹ tóg ag tỹ ti jo ĩn krẽm ti mré vẽmén ke tó ja nĩ gé, ag tỹ ti mỹ nén (ũ) pũn ke ti ke gé.  
\v 2 Kỹ ag tóg kur tỹ ĩn ẽn han, ti tỹ tỹ Topẽ jo ĩn jẽ jé. Hã ra tóg vẽnh kãpãm kỹ nĩ, kur tỹ ke gé, kỹ ag tóg ĩn vãfynyn ki jun vén mũ ẽn to ag tóg: “Topẽ mré vĩ jafã,” he tĩ. Ẽn tá mesa kri vela tỹ kri vin jafã vỹ jẽ, kar kỹ mesa ti ke gé, mesa tỹ kri pão vin jafã ẽn.  
\v 3 Tag pãte tóg kur nĩ, jãnkã tỹ kur, kỹ kur ẽn pãte ĩn vãfynyn ũ vỹ nĩ gé, ũn sĩ. Ẽn to ag tóg: “Topẽ nĩg jafã,” he tĩ, ĩn vãfynyn ẽn to.  
\v 4 Tá tóg Topẽ mỹ kri nén (ũ) pũn jafã nĩ, ouro tỹ há ti. Kri ag tóg nén ũ ger há pũn tĩ, ouro ẽn kri. Kar kỹ Topẽ caixa vỹ tá nỹ gé. Ti to tĩr hã vỹ tỹ ouro nĩ. Caixa ẽn kãkã ouro tỹ pénky vỹ nĩ, kỹ kanhkã tá vẽjẽn vỹ pénky ẽn ki nĩ, Topẽ tỹ ag mỹ pão jẽnẽ ẽn ti, ag tỹ ga kórég kri mũn kỹ. Kar kỹ Arão vãtó vỹ kã nỹ gé, ti kãtó ti, kãtó féj mũ ẽn ti. Caixa ẽn kãkã tóg nỹ nĩ, vãtó ẽn ti. Kar kỹ Topẽ tỹ Moisés mỹ vẽnhrá nĩm ja ẽn vỹ kãki nỹtĩ gé, caixa ẽn kãki. Pó régre ki tóg ránrán ja nĩ, Moisés ti, Topẽ tỹ ẽg jyvẽn mũ ẽn ti. Pó régre ẽn tóg caixa kãki nỹtĩ gé.  
\v 5 Caixa ẽn kri tóg nỹtĩ, Topẽ tỹ jẽgnẽ jafã régre ag kãggrá, querubim he mũ ẽn, ũ tỹ Topẽ rĩnja tá nỹtĩ ẽn. Fẽr ag nỹtĩ, kỹ ag fẽr tóg krỹg he kỹ nỹtĩ. Ag fẽr fẽnja krẽm Topẽ vỹ ẽg mỹ vẽnh pãte fón tĩ, ẽg tỹ ti vĩ mranh ja ti. Hã ra sóg tag kãmén kãn sór tũ nĩ ver. 
\p  
\v 6 Kỹ tóg vãfynyn régre nĩ, ĩn tỹ kur ẽn ti, Topẽ tũ ẽn ti. Ti vãfynyn ve ki ag tóg kãra ge tĩ, Topẽ tũ ki rĩr tĩ ag, kurã kar ki. Tá ag tóg ãjag rãnhrãj ti han tĩ.  
\v 7 Ti vãfynyn ũ ẽn tá tóg kãra rã pin' he tĩ, prỹg kar ki, ag to pã'i mág ti, ti tãvĩ. Ag mẽg kyvénh ma tóg tĩ tĩ, Topẽ mỹ ven jé, Topẽ tỹ ti mỹ vẽnh pãte fón jé, povo kar mỹ ke gé, ag tỹ Topẽ vĩ mranh ja ẽn ti, ag tỹ mranh sór tũ ra mranh ja ẽn ti. 
\p  
\v 8 Topẽ kuprĩg vỹ ẽg mỹ kãmén mũ, ũri, vẽnh jykre si ẽn ti. Kur tỹ ĩn vãfynyn vỹ ge nĩ, ha mẽ. Ti vãfynyn ve ẽn tỹ ver ĩn krẽm nĩn kỹ ẽg tóg ti vãfynyn ũ tá jun ke tũ nĩ ver, Topẽ nĩgjafã tá.  
\v 9 Ẽg tỹ ũri vég mũ tag ki kanhrãn jé, hã jé Topẽ tóg vẽnh jykre tag han ja nĩgtĩ, ẽg tỹ to comparação han jé. Topẽ jo ĩn ẽn tá ag tóg Topẽ mỹ nén ũ pũn tĩ, kỹ ag tóg ag mẽg ti tãnh kỹ pũn tĩ gé. Ag tỹ Topẽ mỹ sĩnvĩ nỹtĩ sór vẽ, hã jé ag tóg ti mỹ nén (ũ) pũn tĩ. Hã ra ag tóg ti mỹ pũn mũ ra (ag tóg ti mỹ) sĩnvĩ tũ nỹtĩ, ag jykre tỹ ver kórég nĩn kỹ.  
\v 10 Kỹ, ag tỹ ti mỹ pũn há han jé ag tóg vẽnh jykre tỹ ge han tĩ gé, ha mẽ: vẽjẽn to ag tóg jykrén tĩ, kỹ ag tóg vẽjẽn ũ to: “tag konh ke tũ ẽg nĩ, tag kron ke tũ ẽg nĩ,” he tĩ, ti tỹ ag mỹ tó kỹ nĩn kỹ. Kỹ ag tóg goj tỹ vẽnh kygpe tỹ hẽn ri ke han han tĩ gé. Tag ki vẽnh jykre kar vẽ, ẽprã. Kỹ Topẽ tỹ vẽnh jykre tãg han kỹ ẽn vỹ tóg tũ' he mũ sir. 
\p  
\v 11 Vãhã Cristo vỹ hur kãtĩg, kỹ tóg tỹ ẽg jagfy Topẽ tũ ki rĩr to pã'i mág nĩ ha, kỹ tóg ẽg kren pẽ han mũ. Ti tỹ Topẽ jo ĩn kãra rã vỹ ĩn si ẽn mág kãfór nĩ gé. Há tãvĩ ti nĩ, Jesus tỹ hẽ tá Topẽ tũ ki rĩr nĩ ẽn ti. Ẽprã ke tỹ ĩn há pijé', tag ki ĩn pijé', kanhkã tá ke vẽ.  
\v 12 Kỹ, Jesus tỹ ẽn kãra rã kỹ tóg rã pir han, Topẽ nĩgjafã pẽ ẽn kãra, Topẽ tỹ ẽg mỹ vẽnh pãte fón jé. Kỹ tóg, ã tỹ kãra rã kỹ ti pi(jé) ag mẽg kyvénh ma vyr', cabrito ẽn, monh tãgy ẽn. Ã kyvénh hã tỹ tóg ẽg kren pẽ han, Jesus ti. 
\p  
\v 13 Ũ ter kỹ ũ tỹ ti va mũ mũ ẽn ag vỹ, ag tỹ Topẽ jo ĩn kã ra ge sór kỹ ag vỹ Topẽ tũ ki rĩr tĩ ag mỹ: “ha ẽg to tỹ kó kó hé, ẽg mẽg kyvénh tỹ,” he tĩ. Ag tỹ ag to tỹ kó kó he kar kỹ ag tóg jãnhkri nỹtĩ sir, ag tỹ cabrito kyvénh tỹ ag to tỹ kó kó hen kỹ, ke tũ nĩn kỹ monh kyvénh tỹ, ke tũ nĩn kỹ monh fi pũr tỹ mrẽj tỹ. Ag tỹ ag jãnhkri han jan hã vẽ.  
\v 14 Hã ra Cristo vỹ ã kyvénh hã tỹ ẽg jãnhkri pẽ han. Topẽ kuprĩg tỹ ti krĩn kỹ tóg Topẽ mỹ vẽnh fẽg, Cristo ti. Kygnẽ ja tũ pẽ ti nĩ, hã kỹ tóg há kar nĩ, ti tỹ vẽnh fẽg kỹ. Ti kyvénh vỹ ẽg jãnhkri pẽ han mũ, ẽg jykre mré tóg ẽg kuryj han mũ, kỹ ẽg tóg vẽnh jykre kórég han mãn ke tũ nĩ sir, ẽg tỹ ẽg jykre si tugrĩn ter ke mũ ẽn ti. Vãhã ẽg tóg Topẽ tũ han há nĩgtĩ, ũn rĩr nĩ ẽn tũ ti. 
\s1 Cristo tỹ ẽg mỹ vẽnh jykre tãg ma kãtĩg 
\p  
\v 15 Hã kỹ Cristo vỹ ẽg mỹ vẽnh jykre tãg ma kãtĩg. Ter ja tóg nĩ, Topẽ tỹ ẽg mỹ vẽnh pãte fón jé, ẽg tỹ ti jykre ve mranh ẽn ti. Ti ter kar kỹ Topẽ tóg ũ ag kuprẽg huri, ag tỹ Topẽ tỹ kanhkã tá ẽg mỹ nén ven ke ẽn ki kanhrãn jé. Jesus tỹ ẽg mỹ han hã vẽ. 
\p  
\v 16 Kejẽn ũ tóg ã ter ke to hã: “iser kar kỹ ẽn vỹ isũ tag mãn ke mũ, ũ ẽn vỹ isũ ũ mãn ke mũ gé,” he tĩ. Rán tóg tĩ, tag, kỹ tóg tógfĩg tĩ, vẽnh rá ti. Kỹ ag tóg ag tỹ vẽnh rá ẽn ve sór mũ ra ag tóg ti ter kar kỹ hã vég tĩ.  
\v 17 Ti tỹ ver ter tũ nĩn kỹ ag tóg vẽnh rá ẽn venh ke tũ nĩ. “Iser kar kỹ,” he tóg, hã kỹ ũ tóg ver ti tũ mãg tũ nĩ, ti tỹ ver ter tũ nĩn kỹ, ũ tỹ rán mũ ẽn ti.  
\v 18 Ri ke ti nĩ, Topẽ tỹ ẽg mỹ vẽnh jykre nĩm ja ẽn ti, ti si mré hã. Ag mẽg ter kar kỹ ke ja vẽ.  
\v 19 Hã kỹ Moisés vỹ povo kar mỹ Topẽ tỹ ti mỹ nén tó ja ẽn kãmén, Topẽ tỹ nén to ag jyvẽn mũ ẽn ti. Ti tỹ ag mỹ kãmén kar kỹ tóg monh tãgy tãnh kỹ ti kyvénh mãn ja nĩ, cabrito tãnh kỹ ke gé. Goj mãn kỹ tóg ki kujẽn ja nĩ gé, kỹ tóg tỹ kujãjãg mũ, goj mré tóg ti kujãjãg mũ sir, carneiro kyki kusũg mré hã tóg tỹ kujãjãg mũ sir, re no fej mré hã. Kỹ tóg livro kri tỹ kó he mũ, to tỹ krig ke tóg mũ gé, povo kar to tóg tỹ kó kó he mũ gé, ag tỹ jãnhkri kỹ nỹtĩ jé.  
\v 20 Ag to tỹ krig ke kar kỹ tóg ag mỹ: “Topẽ tỹ ẽg mỹ nén han ke mũ to vẽnh kyvénh hã vẽ,” he mũ, “Topẽ tỹ ẽg mỹ vẽnh jykre nĩm mũ to vẽnh kyvénh hã vẽ,” he tóg mũ, Moisés ti.  
\v 21 Kar kỹ tóg ĩn tỹ kur to tỹ krig ke mũ gé, pénky kar to tóg tỹ kó he mũ gé, ag tỹ Topẽ tũ han jafã kar to. Vẽnh kyvénh ẽn tỹ tóg kri tỹ kó he kãn mũ, ag kar jãnhkri nỹtĩ jé.  
\v 22 Ha vé, ag tỹ vãsỹ Topẽ jykre ẽn ki nén ũ tỹ jãnhkri' he sór kỹ ag tóg nén ũ kyvénh hã tỹ jagnẽ jãnhkrig tĩ. Pir ti nĩ, ag tỹ nén ũ kyvénh tũ ra tỹ jãnhkri' ke mũ ti. Hã kỹ ẽg tóg ki kanhró nỹtĩ. Ẽg tỹ Topẽ vĩ mranh kỹ tóg ẽg mỹ ẽg mẽg ter hã tugrĩn vẽnh pãte fón ja nĩgtĩ, vãsỹ vẽnh jykre ẽn ki. 
\s1 Cristo tỹ ẽg jagfy ter pir han 
\p  
\v 23 Vẽnh jykre ẽn vỹ kanhkã tá vẽnh jykre ri ke sĩ nĩ, hã kỹ vẽnh mẽg kyvénh vỹ nén kar ẽn jãnhkri han ja nĩgtĩ. Ẽg tỹ hã ra kanhkã ve jé tóg há tũ nĩ, ẽg mẽg tỹ ẽg jagfy ter mũ ti. Ẽg mẽg vỹ ẽg tỹ kanhkã tá jun han ki kagtĩg nĩ.  
\v 24 Cristo hã vỹ ẽg tỹ tá jun han ke mũ. Kỹ tóg ẽprã ke tỹ Topẽ jo ĩn kãra rã ja tũ nĩgtĩ gé, kanhkã jykre ri ke sĩ ẽn kãra rã ja tũ ti nĩ. Kanhkã pẽ ra tóg vyr, kỹ tóg Topẽ rĩnja tá nĩ nĩ, Topẽ mré vẽmén jé, ẽg jagfy.  
\v 25 Kỹ ẽprã ke ẽn tóg ẽprã Topẽ tũ ki rĩr tĩ to pã'i mág ẽn tóg prỹg kar ki ag tỹ ĩn vãfynyn to: Topẽ nĩgjafã, he mũ ẽn kãra tóg rã tĩ, ag mẽg kyvénh mãn kỹ tóg ra rã tĩ. Hã ra Cristo vỹ vẽnh fẽg pir han.  
\v 26 Ti tỹ prỹg kar ki vẽnh fẽg mũ ra tóg ter tỹ hẽn ri ke han ke vẽ vẽ, Topẽ tỹ ga han kar kỹ. Hã ra tóg vãsỹ vẽnh ven ja tũ nĩ. Ũri, kurã tỹ ẽgno to hã tóg vẽnh ven pir han, kỹ tóg vẽnh fẽg pir han, ẽg tỹ Topẽ vĩ mranh ẽn tỹ tũ' he jé, ã ter tugrĩn.  
\v 27 Ẽprã ke ag vỹ ter pir han tĩ gé. Ẽg ter kar kỹ Topẽ vỹ ẽg jykre tugnỹm ke mũ.  
\v 28 Tag ri ke ti nĩ, Cristo tỹ vẽnh fẽg mũ ti. Vẽnh fẽg pir han tóg, ã tỹ ũn e tỹ Topẽ vĩ mranh tỹ tũ' he jé. Kejẽn tóg kãtĩg mãn ke mũ. Hã ra tóg ẽg tỹ Topẽ vĩ mranh ja tugrĩn ter mãn ke tũ nĩ, ti kãtĩg mãn kỹ. Ẽg jé prẽr jé tóg kãtĩg ke mũ, ti tỹ ũ tỹ ti kãtĩg jãvãnh mũ ag jé prẽr jé. 
\c 10  
\p  
\v 1 Ẽg tỹ Judeu ag jykre ve kỹ ẽg tóg ve sĩ han tĩ, Topẽ tỹ ẽg mỹ nén han sór mũ ti. Prỹg kar ki ag tóg Topẽ mỹ tãnh kỹ pũn', tãnh kỹ pũn' he tĩ. Hã ra ag mẽg tỹ ag jagfy ter mũ ra tóg ag jykre há han ki kagtĩg ja nĩgtĩ.  
\v 2 Ag tỹ Topẽ mỹ nén (ũ) pũn mũ ra ag tóg Topẽ vĩ mranh mãn', mranh mãn' he tĩ. Ag tỹ mranh tũ nĩ ra ag tóg ti mỹ pũn mãn ke tũ nĩ vẽ, ti tỹ ag mỹ vẽnh pãte fón jé. Hã ra ag tóg ki kanhró nỹtĩ, ag tỹ ti vĩ mranh tĩ tag, hã kỹ ag tóg ti mỹ nén pũn tovãnh tũ pẽ nĩgtĩ, ti tỹ ag mỹ vẽnh pãte fón tovãnh tũ nĩ jé.  
\v 3 Prỹg kar ki ag tóg Topẽ mỹ pũn tugrĩn (ag tóg) ag tỹ ti vĩ mranh ja ẽn mĩ ẽkrég tĩ.  
\v 4 Hỹ, monh kyvénh vỹ ẽg tỹ Topẽ vĩ mranh tỹ tũg' henh ke tũ pẽ nĩ, cabrito tỹ ẽg jagfy ter mũ ẽn ti ke gé.  
\v 5 Hã kỹ Cristo tóg, ã tỹ ga kri mur ken kỹ (tóg) Topẽ mỹ: “ag tỹ ãjag mẽg tãnh kỹ pũn mũ ra tóg tỹ nén ũ tũ nĩ ã mỹ,” he ja nĩ. “Ag tỹ ã mỹ nén ũ ũ pũn mũ ra tóg ã mỹ tỹ nén ũ tũ nĩ gé. Hã ra ã tóg inh mỹ inh fár ti nĩm, isỹ ag jagfy ter jé.  
\v 6 Ag tỹ ã mỹ ag mẽg pũn mũ ra tóg ã mỹ sér tũ nĩ, ag tỹ ã mỹ nén ũ ũ pũn mũ ra. Ag tỹ ã vĩ mranh tag tỹ tũ' he ki kagtĩg tóg nĩ, ag tỹ ã mỹ nén pũn mũ tag.  
\v 7 Hã kỹ sóg ã mỹ: “ha vé, sỹ ã mỹ vẽnh fẽg ke vẽ,” he mũ, “isỹ ã tỹ inh ki nén ve sór mũ ẽn tỹ ã mỹ han jé,” he sóg mũ. Hã kỹ tóg rán kỹ nĩ, iso, ã vĩ rá ki,” he tóg, Cristo ti, Topẽ mỹ. 
\p  
\v 8 Ti mỹ tóg tag tó vén, ha mẽ. “Ag tỹ ãjag mẽg tãnh kỹ pũn mũ ra tóg tỹ nén ũ tũ nĩ ã mỹ. Ag tỹ ã mỹ ãjag mẽg pũn mũ ra tóg ã mỹ sér tũ nĩ, ag tỹ ã mỹ nén ũ ũ pũn mũ ra. Ag tỹ ã vĩ mranh tag tỹ tũg' he ki kagtĩg tóg nĩ, tag,” he vén tóg. Hã ra tóg rán kỹ nĩ, Judeu ag tỹ Topẽ mỹ tag pũn jé. Ge ra Jesus tóg tag to: “nén ũ tũ vẽ,” he ja nĩ.  
\v 9 Tag tó kar kỹ tóg Topẽ mỹ: “ha vé, sỹ ã mỹ vẽnh fẽg ke vẽ, isỹ ã tỹ inh ki nén ve sór mũ ẽn tỹ ã mỹ han jé,” he mũ gé, Topẽ mỹ. Ã tỹ tag tó kỹ tóg vẽnh jykre si ẽn tỹ tũ' he mũ, ũn tãg han jé.  
\v 10 Jesus tỹ Topẽ vĩ ki króm ja tugrĩn ẽg tóg ũri tỹ Topẽ krẽ nỹtĩ ha. Jesus Cristo vỹ ẽg jagfy ter ja nĩ, vẽnh fẽg kỹ. Ti ter pir ki tóg ẽg név(e) kajãm kãn, kỹ Topẽ tóg ẽg mỹ vẽnh pãte fón kãn mũ sir. 
\p  
\v 11 Ẽprã ke ag tỹ Topẽ tũ ki rĩr tĩ ag vỹ kurã kar ki ãjag rãnhrãj han tĩ, Topẽ tũ ki rĩr jé. Kurã kar ki ag tóg Topẽ mỹ ãjag mẽg tãnh kỹ pũn tĩ, hã ra ag tỹ Topẽ mỹ nén pũn mũ ẽn pi(jé) ag tỹ Topẽ vĩ mranh tỹ tũ' he ja nĩgtĩ.  
\v 12 Ag jãvo Jesus Cristo vỹ vẽnh fẽg pir han, ã ter tugrĩn tóg ẽg tỹ Topẽ vĩ mranh ẽn tỹ tũ' he kãn. Tag han kar kỹ tóg Topẽ pẽgja tá nĩ nĩ.  
\v 13 Tá tóg nĩ nĩ. Topẽ vỹ ti kato vãsãnsãn mũ ag tỹ ti pẽn krẽm vin ke mũ. Ag sigse kỹ nỹtĩ to ken hã vẽ. Tag hã jãvãnh tóg nĩ nĩ, Jesus ti.  
\v 14 Ti tỹ vẽnh fẽg pir ẽn tugrĩn tóg Topẽ krẽ kar ag krenkren han kãn huri, kỹ ẽg Topẽ mỹ sĩnvĩ nỹtĩ.  
\v 15 Topẽ kuprĩg vỹ ẽg mỹ tag tó tĩ gé. Tag tó tóg mũ, ha mẽ.  
\v 16 “Tag pãte sóg ag mỹ vẽnh jykre tãg han ke mũ,” he tóg, ẽg jóg mág ti. “Vẽnh jykre tãg ẽn hã vẽ, ha mẽ. Isỹ nén to ag jyvẽn mũ ẽn tỹ sóg ag fe kãkã nĩm ke mũ, kỹ tóg sỹ ag krĩ ki rán ri ke nĩnh mũ sir, kỹ ag tóg han sór ke mũ,” he tóg.  
\v 17 Tag tó kar kỹ tóg tag tó gé, ha mẽ. “Ag tỹ inh vĩ mranh ja ẽn mĩ ẽkrén mãn ke tũ inh nĩ ha, ag jykre pãno ẽn mĩ ẽkrén mãn ke tũ pẽ inh nĩ ha,” he tóg mũ gé.  
\v 18 Ha vé, Topẽ tỹ ẽg mỹ vẽnh pãte fón kỹ ẽg tóg ti mỹ nén ũ pũn mãn ke tũ nĩ ha, ti tỹ ẽg mỹ vẽnh pãte fón kãn kỹ nĩn kỹ, ẽg tỹ ti vĩ mranh ja kar ẽn ti. 
\s1 Ẽg tỹ Topẽ to krónh ke tũ 
\p  
\v 19 Inh kanhkã, Jesus tỹ ẽg jagfy ter tugrĩn ẽg tóg jatun mỹ Topẽ nĩgjafã tá jun ke mũ.  
\v 20 Jesus tỹ ẽg jagfy ter ẽn tóg ti tỹ kur tỹ jãnkã ẽn fĩn rãm ri ke nĩ, ẽg tỹ ti nón fĩn rãm ri ke han jé, ẽg rĩnrĩr nỹtĩ jé. Topẽ jo ĩn krẽm kur tỹ jãnkã nĩfe ẽn vỹ jaran ke kỹ sa nĩ, Jesus ter kỹ. Kỹ ẽg tóg rã genh há nỹtĩ ha.  
\v 21 Ẽg jagfy Topẽ tũ ki rĩr tĩ to pã'i mág vỹ nĩ nĩ, hã vỹ: Jesus, he mũ. Topẽ jamã tá ke ẽn ag kar kri ke vỹ tỹ ti nĩ.  
\v 22 Kỹ jatun mỹ Topẽ mré vẽmén nĩ. Ti ki rã há han nĩ, ãjag fe tỹ ti ki gemnĩ, ãjag tỹ ti nĩgjafã tá junjun jé. Ón kỹ ti ki ge sór tũg nĩ. Ẽg jãnhkri han tóg, ẽg jykre pãno kar tỹ tóg tũ' hé, ẽg tỹ to jykrén mãn tũ nĩ jé. Ẽg tỹ jãnhkri han tóg, ẽg tỹ goj jãpri tỹ vẽnh kype ẽn ri ke, kỹ ẽg há nỹtĩ.  
\v 23 Ti tỹ ẽg mỹ nén tó mũ ẽn mĩ ẽkrén nĩ, to krónh ke tũg nĩ, sỹ ãjag mỹ nén tó mũ ẽn to. Ve jé ẽg tóg ke mũ, ti tỹ ẽg mỹ nén tó mũ ẽn ti. Ũ tỹ ẽg mỹ tó ja ẽn vỹ ón vãnh nĩgtĩ, hã kỹ to krónh ke tũg nĩ. 
\p  
\v 24 Jagnẽ mĩ ẽkrén nĩ, ãjag tỹ jagnẽ jyvẽn jé. “Vẽnh kar to há nĩmnĩ,” hemnĩ jagnẽ mỹ. “Nén ũ há kar han nĩ,” hemnĩ gé jagnẽ mỹ.  
\v 25 Ũ ag tóg culto venh kãmũ vãnh nỹtĩgtĩ. Tag han tũg nĩ. Culto venh kãmũmnĩ. Kỹ jagnẽ jyvẽn nĩ, ãjag tar nỹtĩ jé. Kakó ti nĩ, ti kãtĩg mãn ke kurã ti. Ve há ti tĩ ha, tag. 
\p  
\v 26 Ha vé, Topẽ vĩ mẽ kãn ẽg huri. Ẽg tỹ ti ki rã kar kỹ culto venh kãtĩg tũ nĩ' hen kỹ, ẽg tỹ ge ra Topẽ vĩ mranh sór kỹ mranh tĩ kỹ tóg ũ tỹ ẽg jagfy kajãm mãn ke tóg tũ tĩ.  
\v 27 Hỹ, ẽg tỹ mranh sór kỹ mranh kỹ Topẽ vỹ ẽg vóg kónãn pẽ han ke mũ. Pĩ tỹ tóg ag tỹ tũ' henh ke mũ, Topẽ ti, ũ tỹ ti kato vãsãnsãn mũ ag.  
\v 28 Ũ tỹ Moisés tỹ ẽg jyvẽn mũ ẽn mẽ jãvãnh nĩ ẽn tén ja ag tóg nĩgtĩ, Israel ag, ũn régre ag tỹ ti jykre pãno ve ja tag tugrĩn, ke tũ nĩn kỹ ũn tãgtũ ag. Ti jagãgtãn ja tũ ja ag nĩgtĩ, ũn jykre pãno ẽn.  
\v 29 Hã ki ẽg tóg vég mũ, Topẽ tỹ ẽg vóg kónãn pẽ han ke mũ ti, ẽg tỹ Topẽ kósin to é he kỹ, ẽg tỹ ti vĩ mranh sór kỹ. Ẽg tỹ mranh sór kỹ ẽg tóg ti kyvénh to é he tĩ, ti jykre to. Ti tỹ ẽg jãnhkri han ja ẽn to é he ẽg tóg tĩ sir. Ẽg mỹ tóg tỹ nén ũ tũ nĩ sir, Topẽ kuprĩg tỹ ẽg jagãgtãn ja ẽn ti. Ũ tỹ tag han mũ vóg kónãn jé tóg ke mũ, Topẽ ti, ha vemnĩ.  
\v 30 Hã kỹ tóg tag tó, ha mẽ: “ũn jykre pãno ag vóg kónãn jé sóg ke mũ, ag tỹ kajãm jé, ag tỹ nén ũ kórég han mũ kar,” he tóg, Topẽ ti. Ũ tỹ tag tó mũ ki kanhró ẽg tóg nĩ mỹr. Hã ra tóg tag tó gé, ha mẽ. “Ã mré ke ag jykre tugnỹm jé tóg ke mũ, ẽg jóg mág ti,” he ja tóg nĩ gé.  
\v 31 Rĩr ti nĩ, Topẽ ti. Ti tỹ ẽg to jũ nĩn kỹ tóg jagy tãvĩ tĩ, nén ũ jagy kar kãfór ti nĩ. 
\s1 Ẽg tỹ to tar nỹtĩnh ke 
\p  
\v 32 Ãjag tỹ vãsỹ ti mỹ vẽnh fẽg vén ja ẽn kurã mĩ ẽkrén nĩ. Ẽn kã ag tóg ãjag kato vãsãnsãn mág, kỹ ãjag tóg ag to vẽsỹrénh, kysã tỹ hẽn ri ke ki, ãjag tỹ Topẽ vĩ mẽ vén ẽn kã. Hã ra ãjag tóg to krónh krónh ke ja tũ nĩgtĩ.  
\v 33 Ãjag kã ũ to ag tóg vĩ kónãn mág' he ja nĩgtĩ, ẽn kã, Topẽ kato vãsãnsãn mũ ag, kỹ ag tóg ãjag vóg kónãn gé, hã ra vẽnh kar vỹ vé, ag tỹ ãjag vóg kónãn ja ti. Ãjag kã ũ vóg kónãn ja ag tóg nĩgtĩ, kỹ tóg ãjag kar mỹ jagy tĩ ja nĩgtĩ, ag mré, ãjag tỹ tỹ ag mré Jesus ki ge nỹtĩn kỹ.  
\v 34 Kỹ ag tóg ãjag kã ũ sigse ja nĩ gé. Kỹ ãjag tóg ũn sigse kỹ nỹtĩ ẽn ag jagãgtãn ja nĩgtĩ, ag tỹ ãjag mré Jesus ki ge kỹ nỹtĩ kỹ. Pã'i ag tỹ ãjag tỹ nén gég mũ ra tóg ãjag mỹ sér nĩ ja nĩgtĩ. Ãjag tỹ kanhkã tá nén ũ há tãvĩ ẽn venh ke hã mĩ ãjag tóg ẽkrén ja nĩgtĩ, ag tỹ ãjag tỹ nén génh kỹ, Jesus tugrĩn. Ãjag tỹ kanhkã tá nén venh ke ẽn vỹ tũ' henh ke tũ pẽ nĩ.  
\v 35 Kỹ ũri to krónh ke tũg nĩ gé. Ãjag tỹ ti to tar nỹtĩn kỹ ãjag tóg nén ũ há tãvĩ venh ke mũ, ha mẽ. Ãjag vẽsỹrénh ja ẽn kaja ri ke ve jé ãjag tóg ke mũ.  
\v 36 Ẽg tỹ ti tũ han to tar nỹtĩnh ke vẽ, ẽg tỹ ti tovãnh ke tũ pẽ nỹtĩnh ke vẽ. Tag hã vỹ há nĩ. Kỹ ãjag tỹ Topẽ tỹ ẽg mỹ nén tó mũ ẽn han kãn kỹ nỹtĩn kỹ ãjag tóg venh ke mũ, ti tỹ ẽg mỹ nén (ũ) ven ke mũ ẽn ti.  
\v 37 Hã kỹ tag vỹ rán kỹ nĩ, Topẽ vĩ rán ki, ha mẽ: “kãnhmar pẽ ti jun ke mũ, ũn kãtĩg ke mũ ẽn ti. Kãtĩg mé han jé tóg ke mũ, ha vemnĩ.  
\v 38 Kỹ ũ tỹ inh ki ge kỹ nỹtĩ ẽn ag hã vỹ krenkren ke mũ, inh mré ke ẽn ag, isỹ ũn mỹ vẽnh pãte fón mũ ẽn ag. Jãvo ũ tỹ isovãnh mũ ẽn vỹ inh mỹ kórég nĩnh mũ,” he tóg, Topẽ ti.  
\v 39 Ẽg pi(jé) ti tovãnh ke mũ', kỹ ẽg tóg ũ tỹ ti tovãnh mũ ẽn ag vãgfor ẽn ri ke han ke tũ nĩ gé. Ti ki rã kỹ ẽg tóg nỹtĩ, hã kỹ ẽg krenkren ke mũ. 
\c 11  
\s1 Ũ tỹ ẽg jo Topẽ ki ge kỹ nỹtĩ ag 
\p  
\v 1 Topẽ ki rã to ken hã vẽ, hã vỹ: ti tỹ ẽg mỹ nén tó mũ ẽn kri nĩm, he mũ. Ti tỹ nén ũ to: “ve jé ãjag tóg ke mũ,” he mũ ẽn kri fi jé ẽg tóg ke mũ, ẽg tỹ ver vég tũ ra.  
\v 2 Ti si ag vỹ kri nĩm kỹ ti ki ge ja nĩgtĩ gé. Hã kỹ ag tóg Topẽ mỹ tỹ ũn há ja nỹtĩgtĩ, vãsỹ ke ag, ha mẽ. 
\p  
\v 3 Ẽg tỹ Topẽ ki rã kỹ ẽg tóg ki kanhró nỹtĩ, ti tỹ ã vĩ tỹ ẽg tỹ nén vég mũ kar hyn han ja ti. Ti vĩ vég tũ ẽg tóg nĩgtĩ, kỹ tóg ẽg tỹ nén vég tũ tỹ tóg ẽg tỹ vég mũ hyn han ja nĩgtĩ, Topẽ ti, ã vĩ tỹ tóg nén kar hyn han ja nĩgtĩ. 
\p  
\v 4 Kỹ Abel vỹ Topẽ ki rã kỹ nĩ ja nĩgtĩ gé, hã kỹ tóg Topẽ mỹ pũn há han, ti tỹ ti mỹ ã mẽg pũn kỹ. Jãvo ti kãke tỹ Caim vỹ ti ki rã ja tũ nĩ, kỹ tóg Topẽ mỹ nén ũ pũn tĩ (hã) ra (tóg) ti mỹ pũn kónãn. Abel tỹ Topẽ ki rã kỹ tóg Topẽ mỹ pũn há han ja nĩ, Abel tỹ ti mỹ pũn mũ ẽn ti. Topẽ tỹ Abel to: “inh mỹ tóg tỹ ũn jykre kuryj nĩ,” he ja vẽ, hã kỹ ti tũ tóg pũr há han. Ter ti huri, Abel ti, hã ra ẽg tóg ti tỹ nén han ja tugrĩn Topẽ ki ge ki kanhrãn mũ sir. 
\p  
\v 5 Enoque vỹ Topẽ ki rã kỹ nĩ ja nĩgtĩ gé, hã kỹ Topẽ vỹ ti jé prẽr, ti tỹ kanhkã ra tĩg jé, ti rĩr ra, ti ter tũ ra. Ti ve mãn tũ ag tóg, Topẽ tỹ ti jé prẽr kar kỹ, hã ra tóg ã ter tũ ra kanhkã ra vyr. Topẽ tỹ ti jé prẽr to hã tag vỹ ti to rán kỹ nĩ Topẽ vĩ tỹ rán kỹ nĩ ki, ha mẽ: “Topẽ tỹ ti jykre ve kỹ ti fe tóg mrin ke mũ,” he ja ti nĩ, Enoque to.  
\v 6 Ẽg tỹ Topẽ ki ge tũ nỹtĩn kỹ tóg ẽg to há nĩnh ke tũ nĩ, Topẽ ti. Ẽg tỹ Topẽ ra mũ sór kỹ ẽg tóg tag to jykrén ke mũ, ha mẽ. “Topẽ vỹ nĩ,” he jé ẽg tóg ke mũ. Kỹ ẽg tóg ti to: “ẽg tỹ ti to mũ kỹ tóg ẽg mỹ nén ũ há ẽn nĩm ke mũ, ti tỹ ẽg mỹ nén tó ja ẽn ti,” henh ke mũ gé. Tag tó kỹ ẽg tóg ti to mũnh ke mũ, kỹ tóg ẽg mỹ han ke mũ, ha vemnĩ. 
\p  
\v 7 Noé vỹ Topẽ ki rã kỹ nĩ ja nĩgtĩ gé, hã kỹ Topẽ vỹ ti mỹ tó ja nĩ, ag kar tỹ kar kỹ ti jagy venh ke ti, hã vỹ: ta kutẽ, he mũ. Kỹ tóg Topẽ vĩ kri fi kỹ canoa mág ẽn han mũ, kỹ tóg han kãn kar kỹ (tóg) ki rã kỹ (tóg) kren mũ, ti prũ fi mré, ti krẽ mré ke gé. Topẽ ki rã kỹ tóg ũ tỹ Topẽ kato vãsãnsãn mũ ag mré tĩg mãn ja tũ nĩ. Hã kỹ Topẽ vỹ ti mỹ ũn jykre kuryj ag tỹ nén venh ke ẽn ven, ti tỹ ũ tỹ ti ki rã kỹ nỹtĩ ag mỹ nén ven ke ẽn tĩ. 
\p  
\v 8 Abraão vỹ Topẽ ki rã kỹ nĩ ja nĩgtĩ gé, hã kỹ tóg Topẽ vĩ kri nĩm ja nĩgtĩ. Topẽ tóg ti mỹ: “ha tĩg,” he mũ, kỹ tóg tĩg ja nĩ, ga ũ ra, Topẽ tỹ ti mỹ ga nĩm ke mũ ẽn ra. Ã tỹ ki kagtĩg ra tóg ra tĩg ja nĩ. Ã jamã tá kãkutẽ kỹ tóg ã tỹ ki kagtĩg ẽn ra vyr, Abraão ti.  
\v 9 Topẽ ki rã kỹ jẽ kỹ tóg ga ẽn mĩ tĩg ja nĩgtĩ. Topẽ tỹ ti mỹ ga ẽn nĩm sór ja vẽ, hã ra tóg tỹ ã tũ tũ ra tóg mĩ tĩg ja nĩgtĩ, tá. Kur tỹ ĩn krẽm ẽmãn kỹ tóg ga ẽn mĩ tĩg ja nĩgtĩ, ti kósin tỹ Isaque mré, Isaque kósin tỹ Jacó mré ke gé. Ti krẽ'krẽ ag vỹ ti mré ga ẽn venh ke ja nỹtĩ gé, hã kỹ Topẽ tóg Abraão mỹ tó ja nĩ, hã ra ag tóg ver vég tũ nĩ.  
\v 10 Ge ra tóg tovãnh ja tũ nĩgtĩ. Cidade tỹ Topẽ tũ ẽn ve sór ja ti nĩ, ũ tỹ tũg ke tũ pẽ ẽn. Topẽ hã vỹ cidade ẽn han. To jykrén kỹ tóg han. Ti pi(jé) ẽprã ke ag cidade ri ke nĩ'. Ẽn ve sór kỹ tóg ti tovãnh ja tũ pẽ nĩ, hã kỹ tóg vé, Abraão ti. 
\p  
\v 11 Sara fi vỹ Topẽ ki rã kỹ nĩ ja nĩgtĩ gé, hã kỹ fi tóg ã kófa pẽ ra (fi tóg) kufyg ja nĩgtĩ, Topẽ tỹ fag tỹ tag to tar han kỹ, Sara fi, fi mén tỹ Abraão mré. Ũ tỹ fag mỹ: “kósin ve jé ãjag tóg ke mũ,” he mũ ẽn vĩ kri fi kỹ fag tóg ve ja nĩgtĩ.  
\v 12 Hã kỹ ũn pir ẽn, ũn kófa pẽ ẽn krẽ'krẽ vỹ e tãvĩ nỹtĩ, krĩg e ẽn ri ke, goj fyr mĩ rỹnhrỹj e ẽn ri ke, goj kafã tũ fyr ẽn mĩ rynhryj e ẽn ri ke. 
\p  
\v 13 Topẽ ki ge kỹ nỹtĩn kỹ ag kãgter, Abraão, Isaque, Jacó. Topẽ vỹ ag mỹ ga ẽn tó ja nĩ, hã ra ag tóg ve ja tũ nĩ ver. Ãjag tỹ ve pẽ han tũ ra ag kãgter. Ve sĩ han ja ag tóg nỹtĩgtĩ, Topẽ tỹ ag mỹ ga tó ja ti, hã ra ag tóg ve pẽ han ja tũ nĩ kỹ tóg ag mỹ ẽg tỹ kór há tá nén ũ vég mũ ri ke nĩ ja nĩgtĩ. Ag tỹ venh ke to tóg ag mỹ sér gy tĩ hã ra. “Tag ki, ga kri ẽg tóg ũn pygsa mũ ẽn ri ke han tĩ, ẽg jamã vỹ tỹ tag ki ke tũ nĩ,” he ag tóg tĩ.  
\v 14 Ag jamã pẽ jãvãnh kỹ ag tóg ga kri mũ ja nĩgtĩ, hã kỹ ag tóg: “ẽg jamã pẽ tũ vẽ, tag ki,” he ja nĩgtĩ.  
\v 15 Ag pi(jé) ãjag jamã si ẽn ra vỹn vỹn ke sór ja nĩgtĩ', hã kỹ ag tóg vỹn vỹn ke ja tũ nĩ.  
\v 16 Ẽmã há pẽ ẽn ve sór ja ag tóg nĩgtĩ, kanhkã tá. Hã kỹ ag tóg Topẽ mỹ há ja nỹtĩ, ti pi(jé) ag to mỹ'ãg ke mũ'. Hã kỹ tóg vẽso: “Abraão Topẽ, Isaque Topẽ, Jacó Topẽ vỹ tỹ inh nĩ,” he tĩ, Topẽ ti. Cidade han tóg, ag mỹ, kanhkã tá. 
\p  
\v 17 Abraão vỹ Topẽ ki rã kỹ nĩ ja nĩgtĩ gé, hã kỹ tóg Isaque nenh ja tũ nĩgtĩ. Topẽ mỹ tóg ti fẽg, Topẽ tỹ ti mỹ ti kósin to vĩn kỹ. Ti kósin pir ja vẽ, hã ra tóg ti tãnh kren, Topẽ mỹ.  
\v 18 Topẽ tóg Abraão mỹ: “ã kósin tỹ Isaque krẽ vỹ e nỹtĩnh mũ,” he ja nĩgtĩ.  
\v 19 Kỹ tóg, ti tỹ ti tãnh kren kỹ tóg: “Topẽ hỹn ti rĩn mãn ki kanhró nĩ, isỹ ti tén kỹ,” he mũ. Hã kỹ tóg ti ve mãn gé. Ti tỹ ti tãnh kren kỹ tóg Topẽ mỹ ti tỹ ti tãnh ri ke nĩ ja nĩgtĩ, hã ra tóg ti ve mãn, Topẽ tỹ ti mỹ: “ti tãnh tũg ra,” hen kỹ. 
\p  
\v 20 Isaque vỹ Topẽ ki rã kỹ nĩ ja nĩgtĩ gé, hã kỹ tóg Jacó mỹ vĩ há han, Esaú mỹ ke gé, ti tỹ ag mỹ ag tỹ nén venh ke ẽn tó kỹ. 
\p  
\v 21 Jacó vỹ Topẽ ki rã kỹ nĩ ja nĩgtĩ gé, hã kỹ tóg ã ter ke to hã (tóg) José krẽ régre ẽn ag mỹ vĩ há han gé. Kỹ tóg ã vãtó to jẽ kỹ (tóg) Topẽ krẽm mũg ke mũ, kỹ tóg Topẽ mỹ: “Topẽ vỹ tỹ ã nĩ,” he ja nĩ. 
\p  
\v 22 José vỹ Topẽ ki rã kỹ nĩ ja nĩgtĩ gé, hã kỹ tóg ã ter ke nỹ ra tóg ã ter ken jo (tóg) Israel ag mỹ kãmén ja nĩgtĩ, ag krẽ'krẽ ag tỹ ga tỹ Egito tá kãpanh ke ẽn ti. Kỹ tóg ag tỹ kãpanh ke ẽn tó kỹ (tóg) ag mỹ to vĩ ja nĩ, ag tỹ ti kuka gé kãmũnh jé, ag kãmũnh ken kỹ. 
\p  
\v 23 Moisés han mũ fag vỹ Topẽ ki ge kỹ nỹtĩ gé, hã kỹ fag tóg Moisés péju, ti mur kar kỹ, kysã tãgtũ ki. Fag mỹ tóg sĩnvĩ nĩ ja nĩgtĩ, gĩr sĩ ti. Kỹ fag tóg pã'i mág kamẽg sór ja tũ nĩ, pã'i mág tỹ: “gĩr gré ag kãgtén kãn nĩ,” he mũ ra. 
\p  
\v 24 Moisés vỹ Topẽ ki rã kỹ nĩ ja nĩgtĩ gé, hã kỹ tóg, ã mog kar kỹ (tóg): “inh pi(jé) tỹ Faraó kósin fi kósin nĩ',” he ja nĩgtĩ.  
\v 25 Ti tỹ Topẽ povo ag mré jagtar nĩ ra tóg ti mỹ tỹ nén ũ tũ nĩ ja nĩgtĩ. Hã ra tóg Egito tá ke ag mré rico nĩ sór ja tũ nĩgtĩ. Topẽ vĩ mranh kỹ ag tóg ón kỹ rico nỹtĩ ja nĩgtĩ, Egito tá ke ag.  
\v 26 Ẽg tỹ Cristo tugrĩn jagtar nỹtĩ tag tóg ti mỹ ẽg rico nỹtĩ tag há kãfór nĩ ja nĩgtĩ, hã kỹ Egito tá ke ag rico tag tóg ti mỹ kórég ja nĩgtĩ, Moises mỹ. Topẽ tỹ kanhkã tá ẽg mỹ nén ũ há nĩm ke ẽn hã to tóg jykrén ja nĩgtĩ. 
\p  
\v 27 Moisés vỹ Topẽ ki rã kỹ nĩ ja nĩgtĩ, hã kỹ tóg ga tỹ Egito tá kãkutẽ ja nĩgtĩ, pã'i jũ kamẽg vãnh nĩn kỹ. Topẽ vég tũ ẽg tóg nĩgtĩ, hã ra tóg Topẽ hã ki ẽkrén kỹ nĩ ja nĩgtĩ. Ti vĩ tóg ti mỹ ti tỹ ti vég nĩ ri ke nĩ ja nĩgtĩ. Hã kỹ tóg krónh ke ja tũ nĩgtĩ, Moisés ti. 
\p  
\v 28 Moisés vỹ Topẽ ki rã kỹ nĩ ja nĩgtĩ, hã kỹ tóg Israel ag mỹ festa tỹ Páscoa ẽn nĩm. Ag mỹ tóg: “ĩn jãnkã to tĩn, ovelha kyvénh tỹ,” he mũ, “Topẽ tỹ jẽnẽ jafã tỹ ãjag krẽ ve ag kãgtén tũ nĩ jé,” he ja tóg nĩgtĩ, Moisés ti, Israel ag mỹ. Hã kỹ ag tóg festa tỹ Páscoa ẽn han tĩ, ũri. 
\p  
\v 29 Israel ag vỹ Topẽ ki ge kỹ nỹtĩ ja nĩgtĩ gé, hã kỹ ag tóg goj kusũg he mũ ẽn kã rẽgrẽg há han inhhã, ẽg tỹ ga kri mũ ẽn ri ke han ag tóg. Mrinmrér ja tũ ag tóg nĩgtĩ. Egito tá ke ag tỹ ag nón kã rẽgrẽg sór mũ ra tóg ag kri rũm ke mũ sir, goj ẽn ti, kỹ ag tóg nỹgnỹr kỹ kãgter kãn mũ sir. 
\p  
\v 30 Israel ag vỹ Topẽ ki ge kỹ nỹtĩ ja nĩgtĩ gé, hã kỹ cidade tỹ Jericó jy ró ẽn vỹ vẽsóg ki kórég kãn ja nĩgtĩ. Ag tỹ pénĩn mũ tỹ 7 (ke) han kar kỹ tóg vẽsóg ki kórég ja nĩ, ag tỹ kurã tỹ 7 (ke) ki pénĩn mũ kar kỹ. 
\p  
\v 31 Raabe fi vỹ Topẽ ki rã kỹ nĩ ja nĩgtĩ gé. Ũn mén (ka)mẽ vỹ tỹ fi nĩ ja nĩgtĩ, hã ra fi tóg Topẽ ki rã. Hã kỹ fi tóg Israel ag mỹ: “ha kãge jẽg,” he ja nĩ, ũ tỹ fi jamã venh kãmũ mũ ag. Hã kỹ ag tóg fi tén ja tũ nĩ gé. Cidade tá ke kar kãgtén ja ag tóg nĩgtĩ, ag tỹ Topẽ vĩ mẽ sór ja tũ tugrĩn, hã ra fi tóg inhhã kren ja nĩgtĩ. 
\p  
\v 32 Inh hỹn ũ tónh ke mũ gé ver'. Isỹ ag tó kãn sór mũ ra tóg inh mỹ vẽnhmỹ tĩ. E ag nỹtĩ, e tãvĩ, Gideão ti, Baraque ti, Sansão ti, Jefté ti, Davi ti, Samuel ti, Topẽ vĩ tó tĩ kar ag.  
\v 33 Topẽ ki ge kãn kỹ ag nỹtĩ, hã kỹ ag tóg pã'i ag mré vẽnh génh han, hã ra ag tóg pã'i ẽn ag tỹ hẽn ri ke kãn. Vẽnh jykre kuryj han ag tóg tĩ, vẽnh kar mỹ. Kỹ Topẽ tóg ag mỹ ã tỹ ag mỹ vẽnh jykre há tó mũ ẽn tỹ ag mỹ ven mũ sir. Mĩg tỹ ũ mãn sór mũ ra tóg ti tỹ hẽ ri ke ja tũ nĩgtĩ gé, mĩg ti.  
\v 34 Pĩ gru jagy ẽn vỹ ag tỹ hẽ ri ke ja tũ nĩgtĩ gé, ũ tỹ Topẽ ki ge kỹ nỹtĩ ag. Ũ tỹ rógro tỹ ag tén sór mũ ra tóg ag tỹ hẽ ri ke ja tũ nĩgtĩ gé. Ag krój nỹtĩ ra ag tóg tar gy nỹtĩ ja nĩgtĩ. Vẽnh génh han kỹ ag tóg rárá há han, kỹ ag tóg ag kato vãsãnsãn mũ ag tỹ pétẽ han gé.  
\v 35 Ũn tỹtá ũ fag vỹ, ãjag krẽ ter kar kỹ fag vỹ ag ve mãn, ag tỹ ag rĩn mãn kỹ, Topẽ ki ge kỹ nỹtĩ ẽn ag. 
\p Hã ra ag kato vãsãnsãn mũ ag vỹ ag to jũ mág, kỹ ag tóg ag kãmĩ ũ ag vóg kónãn gé. Kỹ ag tóg ag kygrẽg gé, ũ tỹ Topẽ ki ge kỹ nỹtĩ ag, ag tỹ Topẽ to jũ kỹ, ũ tỹ ag kygrẽg mũ ag. Ag mỹ ag tóg: “ãjag tovãnh jé ẽg tóg ke mũ, ãjag tỹ Topẽ tovãnh kỹ,” he ja nĩgtĩ, hã ra ag tóg Topẽ tovãnh sór ja tũ nĩ. Ag tỹ kanhkã tá rĩnrĩr nỹtĩ sór ja vẽ, hã kỹ ag tóg Topẽ tovãnh ja tũ nĩ.  
\v 36 Ag kãmĩ ũ ag to ag tóg é he mũ gé, kỹ ag tóg ag mrãnmrãn gé, ag sigse ag tóg, ke gé, kỹ ag tóg vẽse jafã kãtá ag vãm gé.  
\v 37 Pó tỹ ag pin kỹ ag tóg ag kãgtén gé, ránran jafã tỹ ag tóg ag ránran gé, serrote tỹ. Rógro tỹ ag tóg ag kãgtén gé, Topẽ ki ge kỹ nỹtĩ ag. Ag tỹ hẽ mĩ mũn kỹ ag tóg carneiro fár tỹ kur rĩnh ja nĩgtĩ, cabrito fár tỹ kur ke gé, ag tỹ Topẽ ki ge tugrĩn jagtar nỹtĩn kỹ. Vẽjẽn ve ja tũ ag tóg nĩgtĩ kejẽn, jagãgtar ag tóg nỹtĩ, ag vóg kónãn ja ag tóg nĩgtĩ gé.  
\v 38 Ag mré ke ag vỹ kórég pẽ nỹtĩ ja nĩgtĩ, hã kỹ ag tóg ũn há tag ag to kórég nỹtĩ ja nĩgtĩ. Kỹ ag tóg ga kórég kri mũ ja nỹtĩgtĩ, ag jo pétẽ kỹ, sór kri ag mũgtĩ, kỹ ag tóg pãnónh nor kãki nỹtĩ ja nĩgtĩ gé, ga nor kãki ke gé, ũ tỹ Topẽ ki ge kỹ nỹtĩ ag. Ẽprã ke ag vỹ ag to jũ mág nỹtĩ ja nĩgtĩ. 
\p  
\v 39 Ag tỹ Topẽ ki ge kỹ nỹtĩn kỹ tóg hã ra ag to há nĩ, Topẽ ti. Hã ra ag tóg tag ki ve ja tũ nĩ ver, ag tỹ nén ve sór mũ ẽn ti, Topẽ tỹ ag mỹ nén tó ja ẽn ti.  
\v 40 Topẽ vỹ ẽg to jykrén ja nĩ gé, hã kỹ tóg ver ag mỹ ven ja tũ nĩ. Ti tỹ ẽg mré ag mỹ ven sór vẽ, ẽg tỹ jagnẽ mré kanhkã tá junjun jé. 
\c 12  
\s1 Topẽ tỹ ẽg kanhrãn sór mũ 
\p  
\v 1 Ha vé, e tãvĩ ag nỹtĩ, ũ tỹ ẽg jo Topẽ tovãnh tũ ag. Ẽg pénĩn ag e nỹtĩ, ẽg ve kỹ. Kỹ tóg há tĩ, ẽg tỹ Topẽ japry jagma mũ há han ke ti, ti jamĩn jagma. Ẽg tỹ corrida han ri ke ti nĩ. Ẽg tỹ tỹ vaj kỹ corrida han ken kỹ ẽg tóg vẽnhkán há han ke mũ. “Sỹ tag han kỹ inh mỹ corrida to krónh kenh ke tũ nĩ vỹ?” he ẽg tĩ. “Ne nỹ isar han mũ, corrida to?” he ẽg tóg tĩ gé. Ẽg tỹ nén han ke mũ ẽn tovãnh ẽg tóg tĩ, ẽg tỹ corrida to krónh ke tũ nĩ jé. Topẽ jykre ri ke ti nĩ, tag ti. “Tag mỹ Topẽ to isar han mũ vỹ?” hemnĩ, ãjag tỹ nén han ke mũ ẽn kar to. Ãjag tỹ nén han ke mũ tugrĩn ti to tar nỹtĩn kỹn há tĩ. Ãjag tỹ nén han ke mũ ẽn tugrĩn ti to krónh kenh ha mẽ tĩn kỹ han tũg nĩ, tovãnh nĩ. Ti vĩ mranh sór tũg nĩ gé. Tag vỹ ẽg kókén pẽ han tĩ. Ãjag tỹ nén han tĩ tag kar tovãnh kỹ ãjag tóg ti jykre hã to krónh kenh ke tũ pẽ nĩ.  
\v 2 Jesus hã mĩ ẽkrén nĩ, ti jykre hã tỹ krĩn kỹ nỹtĩmnĩ. Ti hã vỹ ẽg tỹ Topẽ ki rã han, kỹ tóg ẽg tỹ ti tovãnh ke tũ han ẽn ki kanhró nĩ gé. Cruz to sa kỹ tóg ter mỹr, ag tỹ ti to é he mũ ra tóg ti mỹ tỹ nén ũ tũ tĩ. Ti tỹ kar kỹ nén venh ke ẽn mĩ tóg ẽkrén ja nĩ, nén tỹ ti mỹ sér nĩnh ke ẽn mĩ. Hã kỹ tóg ũri Topẽ pẽgja tá nĩ nĩ. 
\p  
\v 3 Jesus mĩ ẽkrén nĩ. Ẽprã ke kar ag vỹ ti kato vĩ ja nĩgtĩ, ũ tỹ Topẽ vĩ mranh mũgtĩ ẽn ag, ge ra tóg Topẽ to krónh ke ja tũ nĩgtĩ, Jesus ti. Ti ki ẽkrén kỹ to krónh krónh ke tũg nĩ, to: “ron inh mũ,” he tũg nĩ gé. 
\p  
\v 4 Ha vé, Topẽ vĩ mranh tũg nĩ. Ãjag tỹ ti vĩ mranh sór mũ tag kato vãsãnsãn nĩ, ke tũ nĩ (mũ) ra ãjag tóg to ter mũ.  
\v 5 Ãjag mỹ Topẽ tỹ ẽg jyvẽn ẽn kã jatu'? Ẽg jyvẽn kỹ tóg tag tó, ha mẽ. Ã krẽ mỹ tóg tag tó, Topẽ ti, ha mẽ: “inh kósin, isỹ ã vóg kónãn kỹ inh mỹ vẽnh nenh tũg nĩ,” he tóg. “Isỹ ã mỹ vĩ tar han mũ ra to krónh ke tũg nĩ.  
\v 6 Isỹ ã to há nĩn kỹ, hã kỹ sóg ã mỹ vĩ tar han tĩ. Ã kanhrãn jé ke vẽ. Isỹ ã mỹ: “inh kósin vỹ tỹ ã nĩ,” hen kỹ sóg ã mrãnmrãn tĩ gé, ã kanhrãn ti jé,” he tóg, Topẽ vĩ tỹ rán kỹ nĩ ki. 
\p  
\v 7 Hã kỹ ti tỹ ãjag mrãnmrãn tag to tar nỹtĩmnĩ. Ãjag kanhrãn jé ke vẽ. Topẽ tỹ ãjag mỹ: “inh krẽ,” he vẽ. Ẽg panh vỹ ẽg mrãnmrãn kỹ ẽg kanhrãn ja nĩgtĩ gé. Vẽnh kar jykren hã vẽ. Topẽ vỹ ã krẽ kar mrãnmrãn kỹ ag kanhrãn tĩ.  
\v 8 Kỹ, ti tỹ ãjag mrãnmrãn tũ nĩ ra ãjag pi(jé) tỹ ti krẽ pẽ nỹtĩnh mũ vẽ'.  
\v 9 Ha vé, ẽg han mũ fag vỹ ẽg mrãnmrãn tĩ, ẽg kanhrãn jãvãnh nĩn kỹ, kỹ ẽg tóg fag kamẽg tĩ. Kỹ ẽg tóg Topẽ kamẽg kãfór han ke mũ, ũ tỹ ẽg rĩnrĩr han mũ ti, ẽg jóg mág ti.  
\v 10 Kỹ ũ tỹ ẽg han mũ tóg ẽg to ã jykre fi ja nĩgtĩ. To jykrén kỹ tóg ẽg mrãnmrãn tĩ kejẽn, ẽg sĩn kã. Kejẽn tóg ã tỹ kygnẽ kỹ nĩ ra ẽg kanhrãn sór tĩ gé, ẽg panh ti. Hã ra Topẽ tỹ ẽg mrãnmrãn kỹ tóg to jykrén há han tĩ inhhã. Ti tỹ ẽg kãnhrãn há han sór vẽ, ẽg tỹ ti ri kén kygnég tũ nĩ jé, ẽg tỹ ti ri kén há tãvĩ nỹtĩ jé.  
\v 11 Ti tỹ ẽg mrãnmrãn ẽn kã tóg ẽg mỹ sér tũ nĩ ver. Ẽn kã tóg ẽg mỹ jagy tĩ. Kar kỹ ẽg tóg vãhã vég tĩ, ti há nĩ ja ti, ẽg tỹ kanhrãn há han kar kỹ. Ti tỹ ẽg mrãnmrãn hã kỹ ẽg tóg vẽnh jykre há han ẽn ki kanhrãn mũ sir, jagnẽ krĩ kuprãg ki ẽg kanhrãn mũ gé sir. 
\s1 Ẽg tỹ jagnẽ tar han ke 
\p  
\v 12 Krónh ke ve ãjag tóg nĩ, kỹ ãjag tóg tỹ ũn kaga tĩg kórég ẽn ri ke nỹtĩ. To tar' he mãn nĩ, ãjag tỹ mũ há han mãn jé.  
\v 13 Topẽ japry kuryj hã jagma ẽvãnh nĩ, kỹ ũ tỹ ãjag mỹ to krónh ke ha mẽ ẽn ag vỹ ãjag mré to tar' he mãn mũ gé. Topẽ jykre tovãnh sór nĩ ve ãjag nỹtĩ, hã ra tóg ãjag tar han mãn sór mũ. 
\p  
\v 14 Vẽnh kar mré vẽnh jykre kuryj han sórmnĩ. Kỹ Topẽ vĩ ki króm kỹ kygnẽ sór tũg nĩ. Ẽg tỹ tag to vãsãn tũ nĩn kỹ ẽg pi(jé) ẽg jóg mág venh ke mũ'.  
\v 15 Vẽnh ki rĩr há han nĩ, ãjag kãmĩ ũ tỹ Topẽ tỹ ẽg jagãgtãn mũ tag to é he tũg jé. Ãjag kãmĩ ũn pir tỹ vẽnh jykre kórég to tar nĩn kỹ tóg ẽg mỹ ti tỹ ũn e ag krĩn kónãn ha mẽ tĩ, ag tỹ ti jykre kórég ẽn ri ke nỹtĩ jé. Kỹ tóg ẽg jakré kãmĩ vãnh jagy ri ke nĩ. Ẽg jakré kókég ti tĩ, vẽnh jykre kórég tỹ ẽg kókén ri ke.  
\v 16 Vẽnh ki rĩr há han nĩ gé, ãjag kãmĩ ũ tỹ Esaú jykre kórég ẽn ri ke han tũ nĩ jé, ũ tỹ Topẽ kato vãsãn tũ nĩ jé. Esaú vỹ Topẽ to é he ja nĩgtĩ, kỹ tóg vẽjẽn tugrĩn ã panh tỹ ti mỹ vĩ há han ke ẽn kren. Ã jãvy mỹ tóg tovãnh, ti panh tỹ ti mỹ vĩ há han ke ẽn ti, ã jẽn ke pir tugrĩn mỹr. Ti tỹ ã panh tỹ ti mỹ vĩ há han ke ẽn to é he hã vẽ.  
\v 17 Kar kỹ tóg mẽ sór ja nĩ, ti panh tỹ ti mỹ vĩ há han ke ti, hã ra tóg mẽg tũ nĩ sir. Kỹ tóg fỹ ja nĩgtĩ, ti panh tỹ ti mỹ vĩ há han jé, vãhã tóg ti mỹ e nĩ ja nĩgtĩ, hã ra tóg sir rãké ja nỹ. Mẽg tũ tóg nĩ sir, ti panh tỹ ti mỹ vĩ há han ke ti. Tag ri ke han sór tũg nĩ. 
\s1 Topẽ jũ tỹ jagy pẽ 
\p  
\v 18 Vãsỹ Topẽ vỹ ẽg jóg'jóg ve ag mỹ ã jykre nĩm ja nĩgtĩ. Pãnónh tỹ Sinai tá ag tóg junjun ja nĩgtĩ. Pĩ ve ag tóg, tá, kỹ tóg tá kuty nĩ ja nĩgtĩ gé, kuty pẽ, kóho jũ ke gé.  
\v 19 Kỹ trombeta ẽn vỹ kyr ja nĩgtĩ gé. Kỹ Topẽ vỹ ag mỹ vĩ ja nĩ gé. Ag tỹ ti vĩ mẽ kỹ ag tóg jũrũn ke ja nĩgtĩ, kỹ ag tóg ti mỹ to vĩ mũ, ti tỹ ag mỹ vẽmén tũ nĩ jé, ti tỹ ag kãnhmỹ Moisés hã mré vẽmén jé, ẽgno ki.  
\v 20 Ag mỹ tóg: “ãjag mẽg ũ tỹ pãnónh tag rã hã jun kỹ ti tén nĩ,” he ja nĩ, “pó tỹ ti pin kỹ, ãjag krẽ ke gé, ãjag prũ fag ke gé, ãjag tỹ tá nén vég mũ kar ẽn ti. Ti tỹ pãnónh tag vóg tugrĩn ti tén nĩ,” he ja tóg nĩ, Topẽ ti. Hã tóg ag mỹ e ja tĩgtĩ.  
\v 21 Topẽ tỹ ag mré vẽmén kỹ tóg ag mỹ e tãvĩ nĩ ja nĩgtĩ, Moisés mré hã, hã kỹ tóg: “jũrũn ke inh, mũmẽg kỹ,” he mũ gé, Moisés ti. 
\p  
\v 22 Hã ra tóg ag tỹ nén ve ja ẽn ri ke tũ nĩ, ẽg tỹ ũri Topẽ rĩnja tá jun ke ti. Pãnónh ẽn ri ke tũ ti nĩ, ẽg tỹ kanhkã tá nén venh ke ti. Ẽg tỹ kanhkã tá jun ken kỹ ẽg ter mãn ke tũ nĩ gé, ẽg tỹ kanhkã tá pãnónh tỹ Sião he mũ ẽn tá jun ken kỹ. Topẽ jamã tá ke vẽ, ũn rĩr mũ ẽn jamã tá ke vẽ, hã vỹ: Jerusalém, he mũ, kanhkã tá cidade ẽn ti. Topẽ tỹ jẽgnẽ jafã ag vỹ tá nỹtĩ. E tãvĩ ag nỹtĩ, e tãvĩ, ti tỹ jẽgnẽ jafã ag. Festa mág pẽ vẽ, tá.  
\v 23 Kỹ Topẽ krẽ sanh kar ag vỹ tá nỹtĩnh ke mũ gé, ũn tỹ Jesus ki ge kỹ nỹtĩ ag kar. Ag jygjy vỹ kanhkã tá rán kỹ nỹtĩ. Kỹ Topẽ vỹ tá nĩ gé, ũ tỹ vẽnh kar jykre tugnỹm ke ti. Kỹ ũ tỹ ẽg jo Topẽ ki ge kỹ nỹtĩ ag kuprĩg vỹ tá nỹtĩ gé, ũ tỹ ẽg jo tá junjun mũ ẽn ag.  
\v 24 Kỹ Jesus vỹ tá nĩ gé, ũ tỹ ẽg mỹ vẽnh jykre tãg nĩm mũ ẽn ti, ũ tỹ ẽg jagfy ter mũ ẽn ti, kỹ ẽg tóg ti kyvénh tugrĩn jãnhkri nỹtĩ, Topẽ tỹ ẽg mỹ vẽnh pãte fón ti kỹ. Topẽ tỹ Abel kyvénh ven kỹ tóg jũ mũ, ũ tỹ ti tén ja ẽn to. Topẽ tỹ Jesus kyvénh ven kỹ tóg jãvo ẽg mỹ vẽnh pãte fón mũ. Ẽg tũn hã vẽ, Jesus tỹ ẽg mỹ vẽnh jykre nĩm jan hã vẽ, hã kỹ tóg Moisés jykre kãfór nĩ, Jesus ti. 
\p  
\v 25 Hã kỹ jẽmẽ há han nĩ. Ũ tỹ ãjag mỹ Topẽ vĩ tó mũ ẽn vĩ jẽmẽ há han sórmnĩ. Ẽg jóg'jóg ve ũ ag vỹ Topẽ vĩ mẽ sór ja tũ nĩgtĩ, ti tỹ ag jyvẽn mũ ra. Hã kỹ ag krenkren ja tũ nĩ. Kỹ ẽg krenkren ke tũ nĩ gé, ẽg tỹ ũ tỹ kanhkã tá nĩ ẽn to ẽg mré vẽmén sór mũ ẽn vĩ jẽmẽ sór tũ nĩn kỹ, ti tỹ ẽg jyvẽn mũ ti.  
\v 26 Vãsỹ tóg, ã tỹ ẽg jóg'jóg ve ag mré vẽmén kỹ tóg ga tỹ ragra ke han ja nĩgtĩ. Ũri tóg ẽg mỹ tag tó, ha mẽ. “Ga tỹ ragra ke pir han mãn jé sóg ke mũ,” he tóg. “Ẽn kã kanhkã vỹ ragra ke mũ gé, ha vemnĩ,” he tóg.  
\v 27 Ti tỹ: “ke pir han mãn jé sóg ke mũ,” hen kỹ ẽg tóg ki kanhró nỹtĩ, ti tỹ ã tỹ nén han ja tag tỹ tũ' he sór mũ ti, ti tỹ ga tỹ ragra kenh ken ki. Nén ũ tỹ ragra kenh ke tũ ẽn hã tóg nĩnh ke mũ inhhã, hã vỹ: “Topẽ jamã, he mũ.  
\v 28 Kỹ tóg há tĩ, ẽg tỹ Topẽ mỹ: “há ti nĩ, ã tỹ ẽg mỹ nén han mũ ti,” hen kỹ. Ẽg jamã tãg vỹ inhhã ragra kenh ke tũ pẽ nĩ, ti tỹ ẽg mỹ ẽg jamã nĩm ke ẽn ti. Kỹ tóg há nĩnh mũ gé, ẽg tỹ Topẽ rãnhrãj han há han kỹ, ti tỹ ti mỹ sér nĩ jé. Ti kamẽg jé ẽg tóg ke mũ gé, ẽg tỹ tóg jũrũn kenh mũ.  
\v 29 Topẽ vỹ pĩ tỹ nén ũ kar kugprũg mũ ri ke nĩ. 
\c 13  
\s1 Topẽ tỹ ẽg jyvẽn 
\p  
\v 1 Jesus ki ge kỹ nỹtĩ ag tỹ jagnẽ to há nỹtĩ to krónh ke tũg nĩ.  
\v 2 Ũ tỹ kuvar há tá ãjag to pasa ken kỹ ti mỹ: “inh mré jẽ,” hemnĩ. Ẽg jo ke ũ ag tóg, ag tỹ ũ ag to: “inh mré nỹtĩ,” hen kỹ (ag tóg) Topẽ tỹ jẽnẽ jafã ag mỹ: “inh mré nỹtĩ,” he ja nĩgtĩ, ag tỹ ag ki kagtĩg (hã) ra. Hã kỹ tag han nĩ.  
\v 3 Ũn sigse kỹ nỹtĩ ag ki rĩrmnĩ. Ãjag tỹ kejẽn Jesus tugrĩn sigse kỹ nỹtĩnh ke tag mĩ ẽkrén nĩ, hã kỹ jagnẽ ki rĩr há han nĩ. Ag tỹ ũn vóg kónãn mũ ag ki rĩrmnĩ gé. Kejẽn ag tóg ãjag vóg kónãn ke mũ gé, Jesus tugrĩn, hã kỹ ag ki rĩr há han nĩ. 
\p  
\v 4 Ũ prũ fi to én tũg nĩ, ũ mén to én tũg nĩ gé. Ãjag prũ nỹtĩn kỹ ũ fi mré nỹ sór tũg nĩ, ãjag mén nỹtĩn kỹ ũ mré nỹ sór tũg nĩ gé. Topẽ vỹ ũ tỹ vẽnh jykre kórég han (ka)mẽ ẽn ag to jũnh ke mũ, ũ tỹ fag mré nỹ sór (ka)mẽ ẽn ag to, fag tỹ ag mré nỹ sór (ka)mẽ ẽn fag to ke gé. 
\p  
\v 5 Rico nỹtĩ sór tũg nĩ gé. Ãjag tỹ nén vég mũ ẽn vỹ há nĩ. Topẽ vỹ ẽg mỹ tag tó, ha mẽ: “ãjag kã jatu' henh ke tũ pẽ sóg nĩ, ãjag ki sóg rĩr nĩ nĩ,” he tóg, Topẽ ti.  
\v 6 Hã kỹ tag tómnĩ, ha mẽ: “ẽg jóg mág vỹ inh ki rĩr ke mũ,” hemnĩ. “Ti hã kamẽg isóg mũ. Ẽprã ke ũ vỹ inh vóg ke tũ pẽ nĩ, ti tỹ inh ki rĩr nĩn kỹ,” hemnĩ, Topẽ vĩ kri fi kỹ. 
\p  
\v 7 Ũ tỹ ãjag mỹ Topẽ vĩ tó vén mũ ẽn mĩ ẽkrén nĩ. Ga kri mũn kỹ ag tóg Topẽ tovãnh ja tũ pẽ nĩgtĩ, ãjag tỹ ti tovãnh tũ ra ag tóg kãgter ja nĩ. Ag ri ke han sórmnĩ, ti ki rã ẽn tovãnh sór tũg nĩ gé, ag ri ke han nĩ.  
\v 8 Jesus Cristo hã vỹ ter tũ nĩ. Ti tỹ vãsỹ nén to jykrén mũ ẽn hã han ti tĩ, ũri, kỹ tóg hã han mãn ke mũ gé. Tỹ ũ han ke tũ ti nĩ, kỹ tóg kurã krỹg ja tũ nĩ gé.  
\v 9 Ũ tỹ ón kỹ ãjag mỹ nén ũ ũ tó sór mũ ẽn vĩ jẽmẽ tũg nĩ, ag tỹ ón kỹ Topẽ to nén ũ ũ tó mũ ra. Ãjag krĩn kónãn jé ag tóg ke mũ. Ãjag tỹ tỹ prãnh ke han sór jé ag tóg ke mũ. Topẽ vỹ ãjag tar han ki kanhró nĩ, ãjag jagãgtãn kỹ. Ũ tóg: “ã tỹ vẽjẽn tag kon kỹ ã tóg Topẽ jykre to tar nĩ,” he tĩ. Ag ón vẽ. Vẽjẽn vỹ ẽg tỹ ti jykre to tar nĩ han ke tũ pẽ nĩ. Topẽ hã ne ẽg tar han ki kanhró nĩ'. 
\p  
\v 10 Ha mẽ, Moisés jykre ki Topẽ mỹ nén ũ pũn tĩ ag pi(jé) ẽg mré Jesus jamĩn ẽn konh ke mũ'.  
\v 11 Ag tỹ Topẽ tũ ki rĩr tĩ to pã'i mág ẽn vỹ ag mẽg ũ tãnh kỹ ti kyvénh ma tĩ tĩ, ag tỹ to: “Topẽ nĩgjafã,” he mũ ẽn ra. Ti tỹ ag mẽg kyvénh ẽn tỹ ẽg tỹ Topẽ vĩ mranh mũ tỹ tũg' he sór vẽ vẽ. Hã ra ag tóg ãjag jamã jy ró pãnĩ to ag tóg ãjag mẽg tãnh kỹ pũn tĩ.  
\v 12 Hã kỹ Jesus tóg cidade jy ró ẽn pãnĩ to ter ja nĩ gé, ti tỹ ẽg jagfy ter kỹ, ẽg jãnhkri han jé.  
\v 13 Kỹ ẽg tóg ti jagtar ri ke han ke mũ gé. Ũ tỹ ti ki ge jãvãnh ag jykre han tũ ẽg tóg nĩ, kỹ ẽg tóg ag mré han ke tũ nĩ gé. Jesus tỹ cidade jy ró pãnĩ to ter ja ẽn mĩ ẽg tóg ẽkrén kỹ nỹtĩ, kỹ ẽg tóg ũ tỹ ti ki ge tũ ag mré ag jykre han ke tũ pẽ nĩ.  
\v 14 Tag ki, ga kri ẽg tóg ẽg jamã pẽ venh ke tũ nĩ. Kanhkã tá ẽg tóg ve sór mũ, ẽg jamã ti. 
\p  
\v 15 Ẽg tỹ Jesus tugrĩn Topẽ mỹ vĩ há han kỹ tóg há tĩ. Ẽg tỹ nén vég mũ kar to ẽg tóg ti mỹ: “ẽg mỹ tóg há tĩ, ẽg mỹ tóg sér tĩ,” henh ke mũ. Ẽg tỹ ti mỹ nén ũ pũn mũ ri ke tóg nĩ, presente ri ke tóg nĩ, ẽg vĩ tag. “Ẽg jóg vẽ,” he jé ẽg tóg ke mũ gé, ti to. Ti mỹ vĩ há han ke to krónh ke tũg nĩ.  
\v 16 Jagnẽ ki rĩrmnĩ gé, jagnẽ mré nén kar han kỹ. Tag to krónh ke tũg nĩ gé. Ẽg tỹ Topẽ mỹ nén ũ pũn ri ke ti nĩ, ẽg tỹ ti mỹ presente han ri ke ti nĩ, ẽg tỹ jagnẽ ki rĩr tĩ ti, kỹ tóg ti mỹ sér tĩ. 
\p  
\v 17 Ũ tỹ ãjag kanhrãn tĩ ẽn ag vĩ jẽmẽmnĩ, ag tỹ ãjag mỹ nén tó mũ ẽn ki króm nĩ. Ãjag ki rĩr ag tóg nĩgtĩ, ãjag tỹ Topẽ tovãnh tũ nĩ jé, kỹ Topẽ vỹ ag rãnhrãj tugnỹm ke mũ. Ãjag tỹ ag vĩ jẽmẽn kỹ tóg ag mỹ kufy tũ nĩnh mũ, ag rãnhrãj ti, kỹ tóg ag mỹ sér tĩnh mũ. Ti tỹ ag mỹ kufy nĩn kỹ tóg há tũ nĩ gé, ãjag mỹ. 
\s1 Ẽg tỹ Topẽ mré vẽmén ke 
\p  
\v 18 Inh jagfy Topẽ mré vẽmén nĩ. Nén ũ kórég han ja tũ inh nĩ, ki kanhró sóg nĩ. Isỹ nén ũ kuryj han sór vẽ mỹr, tag hã to sóg jykrén tĩ.  
\v 19 Kỹ inh jagfy Topẽ mré vẽmén nĩ, Topẽ tỹ kãnhmar ãjag to inh jẽnẽ mãn jé. Ti mỹ tag to vĩn kỹ krónh ke tũg nĩ. 
\p  
\v 20 Topẽ mré sóg vẽmén tĩ ãjag to. Ẽg krĩ kuprãg ti tĩ. Kỹ tóg Jesus ti, ẽg Senhor ti rĩn mãn ja (ti) nĩ gé, ti tỹ ẽg jagfy ter kar kỹ. Ẽg jagfy ter kỹ tóg ũ tỹ mé ki rĩr tĩ ẽn ri ke nĩ, hã ra tóg ẽn kãfór nĩ gé, ti tỹ ẽg ki rĩr há han nĩn kỹ. Ẽg jagfy ter kỹ tóg ẽg mỹ vẽnh jykre tãg ẽn nĩm ja nĩ, ũ tỹ tũ' he vãnh ẽn.  
\v 21 Topẽ hã mỹ sóg to vĩ mũ, ti tỹ ãjag tar han jé, ãjag tỹ nén (ũ) tỹ ti mỹ há nĩ ẽn hã han jé. Ti há vỹ Jesus Cristo mỹ: “ag tar han nĩ,” he ja nĩ. Ti hã mỹ ẽg tóg vĩ há han ke mũ, Jesus Cristo mỹ, kỹ tóg tũ' henh ke tũ nĩ, ẽg tỹ ti mỹ vĩ há han ke ti. Amém. 
\p  
\v 22 Inh kanhkã, sỹ ãjag mỹ tag tó sór ja vẽ. Jatun mỹ mẽ sórmnĩ, sỹ ãjag jyvẽn mũ tag. Inh pi(jé) vẽnh ránrán mág han. Vẽnh ránrán sĩ han sóg ãjag mỹ. 
\p  
\v 23 Ha mẽ, ẽg régre tỹ Timóteo vỹ se kỹ jẽ mãn tũ nĩ ha. Ti kava ag huri. Ti tỹ kãnhmar ki jun kỹ tóg inh mré ãjag venh kãtĩg ke mũ. 
\p  
\v 24 Ãjag pã'i kar ag mĩ sóg ẽkrég tĩ, Topẽ ki ge kỹ nỹtĩ kar ag mĩ ke gé. Tag ki ke ag, ga tỹ Itália ki Topẽ ki ge kỹ nỹtĩ ag vỹ ãjag mĩ ẽkrég tĩ gé. 
\p  
\v 25 Topẽ jé ãjag tar han kãn. 
\p Hã vẽ.