\id ROM Kharam Bible Translation 1st Edition. \ide UTF-8 \ide Unicode (UTF8) \h Rome \toc1 ROME Mi-ngaidiang Paul Chemajia \toc2 Rome \toc3 Rom \mt1 ROME \mt2 Mi-ngaidiang Paul Chemajia \imt1 Chonglamsaat \ip Rome mi-ngaidiang larik hi tirton Paul in Jisu Christa inneisuoli 54-58 kum suungnga inmajia larik eii. Paul in Rome ma laleisimak, khawajarra hiwa chemajiahi Rome ma kaom Jihudi khat-um Jihudi ka-emak Christian ngai minchu mindik nasik-ah ileiminchoi chemajia kha eii. Hiwa chemajiahi ama'n Corinthna aomlaiya ileimajia chemajia kha eii. Khawajarra Paul in hiwa amajia nachu, phung rakip Jisu Christa kha ngamna rasu khat-um juirasu tia imajia kha eii (16:26). \ip Ro­me mi-ngaidiang Paul chemajia larik hi Christian rakip sik-ah amun rakip-ah khat-um apha rakip sik-ah arei kaom kha eii, ajarchu Paul in angtuk incheenna khat-um katha tak-ah sanminring nahi Jisu Christa makheiya nimumator tia namalarpi. Halli Paul in Jisu Christa chongkahoi kha Inzootna Maruo le naminjompi. Kasing kathei angjet in murruolsiak inthoa larik-ah arei kaomkhet alam khachu 1:16 eii, hinthoa injia, “Kei'n chongkahoi sik bit-ah injak mong, ajarchu hiwahi sanminringna munasik ah ka-ngamna mirakip sik-ah chu Pathian ranak kha eii, mansakhet ah Jihudi ngaisik halli zaatlop ngai sik um eii.” Rome (1-12) Mainsakhet khoithenna kha Pathian jarra inthuukthei eii, halli inni huuina khoithenna (13-15) hichu Christian ringkho-ah chuon tak-ah thosik minchuna angjet inchel kha eii. \iot Asuungnga kaom Chong \io1 1. Paul in chemajia hi inphut na-ah mainsa khet-ah atheinuo-ah inrilsuok halli atudiangme inmajia tikha arilsuok \ior (1:1-15)\ior* \io1 2. Ama'n miring ngai jarra khat-um Jisu Christa makheiya sanminringna nimuthei tia amajia \ior (1:16–11:36)\ior* \io1 3. Hiwasuoa Paul in chuontho angjet ah Christian ngai ringnalam minchunna kha aleipeii \ior (12:1–15:33)\ior* \io1 4. Ama'n Rome koisuok suungnga kaom mi rakip diang inpaakna chong angjet ape-ah Rome larik hi minhek na anei \ior (16) \ior* \c 1 \p \v 1 Christa Jisu suok, tirton khat-um chongkahoi karilsik-ah Pathian in ikadang khat-um ikoi, Paul kei'n kimajia eii. \p \v 2 Chong inthiangnga lei-injia angnga, akasootthei aphamatiang Chong kahoihi Pathian in ama chongkachoi ngaidiang makheiya chong inkhitna-ah ileipeii ejei. \v 3 Khawa khachu ama sapa eini Pumi Jisu Christa jarra eii, ama miring taksa sik-ah David phungrui makheiya injuonei. \v 4 Halli ama inthiang Pathian changna khachu ama'n ranak kaneitak-ah kathi makheiya ahongring nakhan amahi Pathian sapa eii tia anaminmujei. \v 5 Ama makheiya Pathian in kei kadiang Christa sikbeiya tirton enasik-ah anapejei, khawakhachu Phungli zaat mi rakip ngaihi ngamna khat-um chongkajui tiang lamkeinasik eii. \v 6 Hiwahi Jisu Christa mi enasik-ah Pathian in ikoisuok ngai karra Rome ma kaom nangni-um ning-incheljei. \p \v 7 Khawajarra Pathian in iminriang ama ami inthiang kachang sik-ah ikoi Rome ma kaom nangni rakip sik-ah kiheimajia eii, \p Nipa Pathian khat-um Pumi Jisu Christa diang makheiya, riangwai khat-um kadai kha nangnidiang omrase. \s1 Minpaak nasik-ah Pathian Kani \p \v 8 Mansakhet-ah, Jisu Christa diangnga inphut nangni rakip sik-ah Ka Pathian kha kaminpaak, ajarchu nangni in-ngamna kha manmasituol rakip in innajetpi jei. \v 9 Pathian sapa chongkahoi karilna chungnga kamalung pumpuiya sepa katho, chong kadik karilna chungnga Pathian in sakhi eii, halli nangni rakip kana-ngaidon tihi Pathian in ajet. \v 10 Khale inruoiya Kei'n apha rakip-ah Pathian diang kanichak, Pathian lungdou e-inchu kahoitak-ah kei'n nangni koolla heiwa mator kate. \v 11 Ajarchu Ratha lamtiang rawaanhi nangnidiang napeya nangni kha naminngarnasik beiya kei'n nangni kha kanamuzootthei jei. \v 12 Khawa khachu, nangnili kei inngamna chungnga inkhat le inkhat nin-angrip tina malung insoknasik-ah kiril eii. \p \v 13 Ule naingai, aleiilaak zaatlop ngai karra ratha kikhoom angnga nangni karra-um ratha kikhoomhi kamanuom. Halli kei'n nangni koolla woi-angjet heiwanasik-ah kangaidon, takkha hiwa thonasik-ah kathamak khat-in anakhan tihi ngaidonru. \rq Chuon 19:21\rq* \p \v 14 Ajarchu Greek li Greek ka-emak ngaidiang, kasing khat-um kamo ngaidiang halli hiwa mi rakip ngaidiang kei'n thodan kasuok loubaak kha kala-intuol. \v 15 Khawajarra kei'n Rome ma kaom nangni diang-um chongkahoi hi karilzoottheiya kaom. \s1 Chongkahoi Ranak \p \v 16 Tichu, kei'n chongkahoi sik-ah injakmong, ajarchu hiwahi kangamna miring rakip in, sanminringna munasik-ah Pathian ranak kha eii, mansakhet-ah Jihudi ngaisik khat-um zaatlop ngaisik eii. \rq Mk 8:38\rq* \p \v 17 Tichu Pathian in mi ngaikha amale akadik kha angtho thoa amin-eme tikha chongkahoi in amalar, halli hiwahi inphutna makheiya insuona katung inngamna jarra eii. Chong inthiangnga inleimajia angnga, “Pathian diangnga akadik imin eii mi seng-in inngamna khan inringsik eii.” \f + \fr 1:17 \fr*\ft inngamna dungjuiya Pathian diang kadik ah kaom in ringna aneisik eii, emakli Pathian diang kadik ah i-om dungjuiya inngamna ah aring sik eii.\ft*\f* \rq Heb 2:4\rq* \s1 Manmasi ngai Thamakna \p \v 18 Miringngai manu khat-um inthamakna rakip halli inmani dikmakna lamma akadik kha minjetmak nasik-ah kakhar kapeii inmani chungnga Pathian raangna kha marwaan makheiya ajuomalar jei. \v 19 Pathian in inmani kha arachaak, ajarchu Pathian jarra angme jetsik kasuok rakip kha inmani diang aminmu jei, halli Pathian tak-innum inmani diang inthiangnga inlarpi jei. \v 20 Pathian in Manmasituol abool laiya inphut ama diangnga nimumatormak kul ngai khachu, hektik kaboi ranak khat-um ama Pathian changna omchan ngaihi inthiangnga nimujei, halli ama ibool rakip kha inmani'n injet, khawajarra hiwa mi ngai'n inlitthei nasik iteii ommak. \v 21 Inmani'n Pathian kha injet innum, Pathian kha khoya leithomu khat-um inmani'n leiminpaakmu. Khawa rathuulla inmani ngaidonna ngaikha anemna kaboi lei-ejei, halli inmani kamo malungroon kha kaziing in leisipjei. \rq Eph 4:17,18\rq* \p \v 22 Inmani'n inti kasing kin-eii, takkha inmani kha ka-am khet inlei eii. \v 23 Akathi kaboi Pathian kha chubei intho rathuulla manmasi ngai kut-ah inbool kalathisik mi, wa emakli sa, emakli wonna intoot khouring ngai ramil kha chubei intho. \rq Innidan 4:16-18\rq* \p \v 24 Han, Pathian in hiwa mi ngaidiang inmalungnga inngaidon kathamak inthozoot kha thonasik-ah azootpijei, halli inmani karra jakna kaomthei chuon ngaikha intho. \v 25 Inmani'n Pathian jarra akadik kha maleiseiya inminthuul, angrakip kaboolpa Pathian kha chubei thosik rathuulla ama kutbool phur ngaikha chubei khat-um sepa intho, Pathian hi kumsoot-ah minpaak sik eii. Amen. \p \v 26 Ajarchu inmani'n hiwa inthojarra, Pathian in inmani diang jakna kaomthei taksa imanuom kha apeii, halli a-ngai dungjuiya numeisale pasal in inlopsik kasuok taksa lamma inlopmuwa tho-ngai ka-emak numeisa li numeisa inlopjei. \v 27 Hiwa angnga pasal ngai innum numeisale inlopsik kasuok kha inlopmuwa pasal li pasal inlop-ah tho-ngai ka-emak jakna kaomthei chuonkha inkhatli inkhat diang intho, khawajarra inmani'n akadikmak chuontho chungnga rahoi kasuok rachaakna kha inmujei. \p \v 28 Ajarchu khawa mi-ngai'n Pathian jarra kadik jettheina kha inmalungnga dasik-ah manuommu, halli Pathian in inmani diang malung kathamak ipe kha eii, khawajarra inmani'n thomaksik chuonkha intho. \v 29 Halli inmani diang kathamak rakip in asipjei, khawa ngai khachu, kathamak, kakaraam, omchan kathamak, kara-ot, mikathat, insuol-inkhal, maleisei karil, khat-um inhal in aleisipjei, halli mi kathamak-ah karil, \v 30 khat li inkhat kathamak-ah karil, Pathian ka-enzootmak,\f + \fr 1:30 \fr*\fq Pathian ka-enzootmak, mi khoya kathomak; \fq*\ft emakli \ft*\fqa Pathian ka-enzootmak khat-um mi khoya kathomak.\fqa*\f* mi khoya kathomak, atheinuoa inpaak, in-or, halli inliansak, kathamak thonasik-ah ka-entok, khat-um anu apa chong kajuimak, \v 31 katha kase kajetmak, chong inkhitna kamakoi, mi ngaidiang minriangna li maritna neimujei, \v 32 Halli inmani'n injet Pathian Dan in hinti, hinnakati chounkatho mi ngaikhachu kathi sik-ah rahoisuok, takkha inmani'n inmasonna inthobit ema-ah mi ngai'n hiwa chuon ngaihi inheithopha khannum inmani'n zootpina innei. \c 2 \s1 Pathian Chongtanna \p \v 1 E, suopui, nang in mi leiilaak ngaidiang chong natanbe? Tu na-e-innum mi leiilaak ngai chungnga chongkatan nang in inlittheina munutin. Ajarchu nang in mi leiilak ngaidiang chong natan phakhan inmani ithojek omchan kha natho jarra nang in natheinuo-ah kathamak ninpe eii. \rq Matt 7:1; Luk 6:37\rq* \p \v 2 Takkha hiwa ka-ang chuon katho mi ngai chungnga Pathian chongtanna khachu, akadik dungjuiya eii tihi eini'n nijet. \v 3 Khat-um hiwa chuon ngaihi mi ngaidiang kathoa kaom halli chongkatanna kaom miring ngaidiang nangni'n Pathian chongtanna makheiya inlit kinte tia ningngaidonbe? \v 4 Emakli Pathian omchan katha'n nangkha malung thuulna sik-ah lam nakeiya om tihi ngaidonleiya Pathian malung kadaile deiraatna khat-um minriang kalok ngaihi iteii emak tia na-ngaidonbe? \v 5 Takkha nang malung min-ngarna li namalung nathuul zootmakna khan, akadik chongtanna khat-um Pathian raangna nikhuo inlarni khan nang in nathienuo-ah inchaak nasik nibool eii. \v 6 Halli Pathian in eini rakip diang nichountho dungjuiya nitum kha anape sik eii. \rq Minpkla 62:12; Chongil 24:12 \rq* \p \v 7 Mi lekkhat in kathakha inthochak-ah inom, halli poina, kayana khat-um kathi kaboi ringkhuo ka-entok rakip diang Pathian in hektik kaboi ringkhuo kha apesik eii. \v 8 Takkha atheinuo sikbit-ah ka-entok, halli kadik kha zootmuwa kathamak kajui inmani diang, Pathian raangna khat-um kheella raangna kha inmani chungnga aom sik eii. \v 9 Halli kathamak katho mi rakipdiang poongnali insuina inlamusik eii, mansakhet-ah Jihudi ngaidiang halli zaatlop ngaidiang. \v 10 Takkha katha katho mi rakipdiang Pathian in poina, kayana khat-um kadai kha apesik eii, mansakhet-ah Jihudi ngaidiang khat-um zaatlop ngaidiang. \v 11 Ajarchu Pathian in mi rakipdiang in-angrip-ah chongtanna anei. \rq Innidan 10:17\rq* \p \v 12 Halli Dan omleiya manu katho mirakip in Dan omleiya inthi sik eii, khat-um Dan nuoiya manu katho mi rakip in Dan in chong atan sik eii. \v 13 Tichu Dan kajet mirakip in Pathian mit-enna kadik kha emu, takkha Dan kajui mi rakip diang kadik eii tia arilsuok sik eii. \v 14 Khat-um zaatlop ngai'n inmani Dan kha inneimak innum, Dan chuonkha ara-ngaiya Dan iti angnga angrakip intho inchu, khawa ngaikha inmani sik-ah Dan kha eii. \v 15 Khawajarra inmani'n inmalung suungnga injia Dan kha inchuonthoa inmalar, halli inmani malungnga katha kase jettheina ngaikhan sakhi in-eii, halli inmani malung suungnga ngaidonna khan angka-ang pha-ah rachaakna-um apeii halli inngaakthei na-um apeii. \v 16 Khale inruoiya kei iril chongkahoi dungjuiya khawa nikhuo nikhan hinthoa asuok sik eii, Pathian in Jisu Christa diangnga inphut mi rakip in ruuk-ah inngaidon kha chongtanna aneisik eii. \s1 Jihudi khat-um Dan \p \v 17 Nangni'n ningtheinuo ah Jihudi kin-ei tia ning inkoi, khat-um nangni'n Dan khan in-ngaina ningnei, halli Pathian jarra ning in-or, nangnile ang ning eyame? \v 18 Nangni'n ningjet Pathian in angme i-naminthozoot, halli nangni'n angme kadik kha kadangna sik-ah Dan makhaiya ning inchu; \v 19 Nangni'n kamumak ngai kakeiruoi sik, khat-um kaziingnga kaom ngai sik-ah war kin-eii tia ningngaidon, \v 20 halli kamo ngaidiang kaminchu, kajetmak ngai sik-ah karu, ajarchu ningni'n Dan kha singna theina khat-um kadik rakip sip-ah aom tia ning jet. \v 21 Nangni'n mi ngaikha ningminchu, halli ningtheinuo achu inchumakchu? Nangni'n ningril “Maruup maru” takkha nangni'n ning maruupbe? \v 22 “Zool-inthai thomaru” kati nangni'n zool-inthai ningthobe? Kut-ah inbool ramil ningmatir, takkha nangni'n Pathian kajetmak biak-inn ngai makheiya ning maruupbe? \v 23 Nangni'n Pathian Dan ningnei jarra ning in-orpui takkha Dan kha ning makoiya nangni'n Pathian diang jaknakha ningheichoibe? \v 24 Chong inthiang in ati, “Jihudi nangni ngai jarra, zaatlop ngai'n Pathian kha inrilse. ” \rq Isa 52:5 \rq* \p \v 25 Nangni'n Dan kha ningjui inchu, wunkatan hi anemna om, takkha Dan kha ningmakoi inchu wunkatanmak khale in-ang. \v 26 Wunkatanmak mi'n Dan kha ajui inchu, ama'n wun kha aleitanmak innum inmani kha wunkatan eii tia leimak nuwabe? \v 27 Taksa-ah wunkatanmak ama'n Dan kha ajui-inchu nangni'n Dan injia kha ningneiya halli wunkatan ning e-innum, Dan kha ning makoi inchu nangni kha wunkatanmak ngai'n chong natanmak nuwabe? \v 28 Han inthiangnga wunkatan ama kha inthiang Jihudi kha eii, taksa-ah wunkatan li putiangnga Jihudi ka-eii kati ngaikha Jihudi emu. \v 29 Khale inruoiya inthiang Jihudi khachu suungnga ka-eii miring kha eii, halli ama kha amalung suungnga wun lei-intan suosik jei, hiwahi Pathian Ratha chuontho kha eii, Danna injia khan enuni, khawa miring kha mi ngaidiang makheiya ka-emak Pathian diangnga inphut inpaakna amu sik eii. \rq Innidan 30:6\rq* \c 3 \p \v 1 Halle Jihudi ning eli zaatlop ngaineek-ah angkachang inliak thotheina ommame? Emakli wunkatan in angkachang anemna ommame? \v 2 Angrakip-ah inliakdoomma, mansakhet-ah Jihudi ngaidiang Pathian in chong karil sik-ah apeii. \v 3 Halle inmani lekkhat in inngamna mak inle, inmani lekkhat inngamnamak jarra Pathian ngamna kha aommak sikbe? \v 4 Etheinuni! miring rakip maleisei karil in-e-innum Pathian chu akadik esik eii, inthiang chongnga hinthoa injia angnga, \q1 “Nang in chongnaril kaalkhan niril chongkha kadik eii tia naminmusik eii, \q2 halli nang nadiang chong innatan phakhan nang in maneii ngerro.” \rq Minpkla 51:4 \rq* \p \v 5 Takkha eini dikmaknakhan Pathian diknakha kheella mindang inle, ama'n eini rakip poongna nape kaalkhan eini'n Pathian khi dikmak nitisikbe? (Kei'n manmasi omchanna chong kiril eii) \v 6 Etheinuni! Pathian khi kadik emak inle, ama'n angtho thoa manmasituol chong tanmaneii niame? \p \v 7 Takkha kei dikmak nakhan Pathian lurna kadik kha kei'n sepa katho-ah kheella kaminsaang inle, angjarra keihi tuun katung manu karoon inkhat ah chong i-natanme? \v 8 Khawakha e-inle, hintimak minnabe? “Eini'n kadik juona sik-ah kathamak kha thotui nitisikbe” ? Mi lekkhat in hiwa tak-hi intiya kei kadiang noonkuung innapeya inaminjak! inmani kha mudan kasuok poongna kha inmusik eii. \s1 Mi Kadik Tuiteii ommu \p \v 9 Halle eini'n angme nithosik? Eini Jihudi ngaihi, zaatlop ngai neek-ah nithana ommakbe? Iteii ommak!\f + \fr 3:9: \fr*\ft zaatlop ngai neek ah nithana ommakbe? \ft*\ft etei ommak! \ft*\ft emakli zaatlop ngai neek ah kintha makna ombe? ommak niraja ah ni in-ang.\ft*\f* tichu Jihudi khat-um zaatlop eini rakiphi manu karoon ni-eii tia naminmujei. \v 10 Chong inthiang in iti angnga, \q1 “Kadik tuteii ommu, \rq Minpkla 14:1-3; Minpkla 53:1-3 \rq* \q2 \v 11 Tuteii kasing ommu, \q2 emakli atuteii Pathian chubei katho ommu \q1 \v 12 Inmani rakip Pathian diang makheiya inlet wiakjei; \q2 inmani rakip nemna kaommak in-ewiak jei. \q2 miring inkhat um katha katho ommujei, inkhat um ommujei; \q1 \v 13 Inmani chongkha thina kahun kathamak in sipjei; \q2 inmani maleiya kathamak maleisei inrilna jei, \q2 halli inmani'n maruultur ka-ang thina chongkha inmurra inmasuok; \rq Minpkla 5:9; 140:3\rq* \q2 \v 14 inmani baisuo ah khomaak samna khat-um kasethei chong in asipjei. \rq Minpkla 10:7 \rq* \q1 \v 15 Inmani kha minsenali mi kathat sik-ah innot; \rq Isa 59:7-8 \rq* \q2 \v 16 Inmani insina rakip kamang kachaibit inthoa inleida, \q1 \v 17 Inmani'n kadai lam kha jetmujei, \q2 \v 18 khat-um inmani'n Pathian chisik tihi inchumujei.” \rq Minpkla 36:1 \rq* \p \v 19 Tuunchu, Dan in ileiti rakip kha Dan nuoiya kaom mi rakip diang iti eii tia eini'n nijet, ajarchu mur rakip minril maknasik khat-um manmasituol mi rakip in Pathian chongtanna nuoiya omtheinasik eii. \v 20 Ajarchu Dan izoot chuon nitho innum Pathian maikuungnga tu inkhat um kadik min enuni, ajarchu Dan in ajar eya manu kha nihongjet. \rq Minpkla 143:2; Inphut 2:16\rq* \s1 Ngamna jarra Kadik Changna \p \v 21 Takkha atuunchu Pathian dikna kha Dan inchenleiya amalar jei, Dan khat-um Pathian chongkachoi ngai'n sakhi inchangjei. \v 22 Pathian dikna kha Jisu Christa diang inngamna jarra eii, hiwahi Christa ka-ngamna rakipdiang apeii, ajarchu Jihudi khat-um zaatlop ngaihi iteii inteina ommak. \rq Gal 2:16 \rq* \p \v 23 Mi rakip manu niroon jei, khat-um Pathian lur lianna ah inphut intaksam jei. \v 24 Manboiya inapeii Pathian riangwai khan ajar eya anakatanpa Jisu Christa diang mikadik namin ejei. \v 25 Pathian in Christa hi minpaamleiya kanathipi sik-ah anapejei, ama thisen sarna \f + \fr 3:25: \fr*\ft ama thisen na. \ft*\ft ama inpesuok na thina khan.\ft*\f* jarra ngamna kha niralaangsik eii. Ama'n hiwa ithohi Pathian kadik kha minmuzoot jarra eii, ajarchu ama malung inkeikirna khan akatheng manu nileitho rakip-ah narachaak makjei. \v 26 Pathian in hiwa ithochu atuunna pha-ah apumtak hi kadik ka-eii tia amalarna eii, halli Jisu kangamna mi rakip ngaikha akadik amin eii. \p \v 27 Halle angngame eini'n nin-orsik? In-or nasik i-ommak, halli angkachang sinadan name? Halle Dan nijui jarra be? Emak, takkha ninngamna dungjuiya eii. \v 28 Ajarchu Dan chuon katho elekleiya ngamna khan mikha anamintuun kha-ei tihi eini'n nijet. \v 29 Halle Pathian hi Jihudi ngai Pathian bitbe? Zaatlop ngai Pathian leii emakbe? Zaatlop ngai Pathian num a-eii. \v 30 Han Pathian chu inkhatbit eii, Jihudi ngaikha'n inngamna jarra amale kadik amin esik eii, halli zaatlop ngai kha-um hiwale in-angrip ngamna jarra akadik amin-ejei. \rq Innidan 6:4; Gal 3:20 \rq* \p \v 31 Khawakha e-inle ngamna jarra Dan kha eini'n i-teii ka-emmak nimin ebe? Khawakha emarase. Eini'n Dan kha kheella mincheet nasik eii. \c 4 \s1 Abraham ma Minkhina \p \v 1 Tiallaiya nipa Abraham in taksa-ah ilei intongpui jarra angme eini'n nitisik? \v 2 Abraham kha achountho khan akadik mi amin e-inchu, ama'n in-ornasik ajar aom, takkha Pathian maikuungnga chu etheinuni. \v 3 Chong inthiang in angme iti? “Abraham in Pathian a-ngamnajei, halli ama kha mikadik eii tia azootjei.” \rq Inphut 15:6; Gal 3:6 \rq* \p \v 4 Miring inkhat chuon atholi ama chounthoman kha kutchoi eii tia leinunu, takkha achuonthoman eii tia nilei. \v 5 Khawale inruoiya miring inkhat in choun inzeelmak halli ka-ngamnamak ngai kamintuunpi Pathian khachu kangamna inmani ngamna kha kadik eii tia azootpi. \v 6 Chuon inzeelleiya Pathian in mi inkhat kha kadik eii tia alei-inchu, mi kha rawaan katha eii tia David in hinthoa aleiril. \q1 \v 7 “Inchuontho kadikmak rakip i-ngaidampi ngai, \q2 Khat-um inmanu rakip i-ngaidampi ngaikha rawaan katha in eii. \rq Minpkla 32:1,2 \rq* \q1 \v 8 Pumi'n inmanu rakip iteelpimak mi ngaikha rawaan khatha in eii!” \p \v 9 Kha e-inle hiwa rawaan hi wunkatan mi ngaisikbit ebe, emakli wunkatan makngai sik-um emak abe? Khawajarra eini'n nijet “Abraham inngamna kha-um akadik eii tia Pathian in aleipi.” \v 10 Kha e-inle angtik pha-ah ileipime? Ama'n wun tanmaklaibe emakli wun tansuoli ebe? Wuntan suoli emak, wun atanma-ah ileipi eii. \v 11 Abraham in wun tanma-ah Pathian diang i-ngamna khan, amahi mi kadik eii tia Pathian in azoot, nuk-ah Abraham in wun itan khachu akadik mi eii tia injetna raliim kha eii. Khawa kha'n ajar eya wun katanmak inlei e-innum Pathian in kadik eii tia izoot khat-um Pathian diang kangamna rakip ngai Pa kha Abraham ejei. \rq Inphut 17:10 \rq* \p \v 12 Hiwahi'n Abraham hi wunkatan rakip ngai pa amin eii, halli Abraham in wun tanmak laiya ileiring ringkhuo khale in-angrip-ah Pathian diang kangamna rakip ngai Pa kha-um a-eii. \s1 Pathian Chongkhit nahi Inngamna makheiya Nimu \p \v 13 Abraham khat-um ama phungrui'n manmasituolhi inmanita esik eii tia chongkhit na-ah nimu kha Dan injui jarra emak, takkha inngamna jarra nimu kadik khan eii. \rq Inphut 17:4-6; 22:17,18; Gal 3:29\rq* \p \v 14 Khat-um Dan dungjuiya karing inmani kha manmasituol phungrui in e-inchu, inngamna hi arei ommak khat-um chongkhit nahi-um anemna ommakjei. \rq Gal 3:18\rq* \p \v 15 Dan in Pathain raangna ajuochoi, takkha Dan ommakna achu Dan kamakoi omnuni. \p \v 16 Hiwale inruoiya chongkhitnahi ngamna-ah kajuo eii, khawa kha e-inchu chongkhitna'n Abraham phungrui rakip-ah Pathian manboi kutchoi eii tia inngamna apesik suok, Dan kajui ngaidiang bit ema-ah Abraham itho kangamna rakip diang um a-eii. Abraham hi Ratha lamtiang einirakip pa kha eii. \v 17 Chong inthiang khan aleiti, “Kei'n nanghi phung angjet ngai pa kinamin ejei.” Akathi kaminring halli kalei ommak phur kaminjir Pathian diang Abraham in a-ngamna jarra hiwa chong inkhitnahi ama diang ileipe eii. \rq Inphut 17:5 \rq* \p \v 18 Abraham in iteii inngamna sik ommak phakhan num, ama'n angamna khat-um arangaitui jarra “Zaat rakip Pa amin eii” chong inthiang in iti angnga, “Nang naphungrui rakip arsi ngai angnga kamintam sik eii. ” \rq Inphut 5:5 \rq* \p \v 19 Ama'n kumrajakhat hongtung sik tiang, halli ama taksa kha kathi angnga aranak aleisuon innum, halli Sarah kha nai aleineimak pha khannum Abraham inngamna khachu leiminsiin mak. \rq Inphut 17:17\rq* \p \v 20 Ama ngamna khan ama kha leimathaanmak, halli ama'n Pathian chongkhitna kha lei-inngamsamna mak, halli ama ngamna kha ranak in aleikasuunna Pathian kha aleiminpaak. \v 21 Pathian in chongkhit na-ah itipi rakip kha alamintungsik eii tia Abraham in kacheet-ah aleingamna. \v 22 Halli Abraham inngamna jarra “Pathian in kadik mi eii tia alei.” \v 23 “Amahi Pathian in kadik mi eii tia ilei chonghi” atheinuo sik-ah ileimajia emak. \v 24 Takkha eini rakip sik-um lei-injia kha eii, Jisu eini Pumi kha kathi makheiya kahong ringnook ejei tia kangamna mi rakip diang um Pathian in kadik eii tia alei. \v 25 Khawajarra eini ngai rakip manu sik-ah ama kha kathi sik-ah apesuok jei, halli eini ngai rakip hi Pathian le kadik namin-enasik ah naminring pinook jei. \rq Isa 53:4,5 \rq* \c 5 \s1 Pathian le Kadik enasik \p \v 1 Atuunchu eini rakip inngamna makheiya Pathian le kadik namin eii, halli eini rakip in \f + \fr 5:1: \fr*\ft eini in nimu; eini'n nimu sik eii.\ft*\f*ni Pumi Jisu Christa makheiya Pathian diang kadai kha-um nimujei. \v 2 Christa'n einihi ngamna jarra hiwa Pathian riangwai hin anaheiruoi, halli tuun hiwahin eini'n niring, \f + \fr 5:2: \fr*\ft in orrui, eini in orrui\ft*\f* halli eini'n Pathian lurlianna ngamna khan eini'n nin-or eii! \v 3 Halli hiwabit ema-ah \f + \fr 5:3: \fr*\ft eini innum in orrui.\ft*\f* eini'n nipoong niraal kaalla-um rokrui, ajarchu kapoong karaal in deimatorna anapei, \v 4 deimatorna'n Pathian zootna kha aheichoi halli ama zootna'n inngamna kha aheichoi. \v 5 Hiwa inngamna'n einidiang jakna naminmumak, ajarchu einidiang inapeii Ratha Inthiang makheiya eini malung suungnga Pathian minriang nakha anapeii. \p \v 6 Tichu eini'n thodan aleiommaklai khan, Christa'n aphakacha-ah Pathian kajetmakngai sik-ah anathipi. \v 7 Han miring inkhat in mikadik inkhatsik-ah kathimatorhi kawaangthei eii, khawakha e-innum katha katho miring inkhatsik-ah atu ka-ang inkhat in thipi mator kacha aom. \v 8 Pathian in angtuk naminriangme tikha hinthoa naminmujei khawa khachu eini'n manu karoon nilei elai Christa'n eini sik ah nathipijei. \v 9 Khawajarra Christa thisen \f + \fr 5:9: \fr*\ft Ama thisen khan, Ama inpeisuok na thina khan.\ft*\f*khan eini-ngai rakip atuunchu Pathian le kadik namin ejei, khawajarra eini ngai rakip Christa'n kheel kheella Pathian raangna makheiya anasan sikjei! \v 10 Halli eini ngai rakip Pathian inhalpui mi nilei eii, takkha Pathian Sapa'n nathipi jarra eini rakip Pathian le inngeina nineinook jei, halli i-naminngei dungjuiya Christa ringkhuo ah eini ngaihi angtuk inkheella ringna naminmu sikme! \v 11 Hiwabit ema ah, eini ngai rakip Pumi Jisu Christa makheiya Pathian diang rokna ninei. Ajarchu ama jarra eini rakip tuunchu inngeitheina nimujei. \s1 Adam li Christa \p \v 12 Khawale inruoiya manu hi manmasituolla miring inkhat diang makheiya aheiluut, halli ama manu khan kathi aheichooi, ajarchu mi rakip manu inroon jarra, mi rakipdiang thina atungjei. \rq Inphut 3:6 \rq* \p \v 13 Khale inruoiya Dan hi napema-ah manu hi manmasituolla aleiom, takkha Dan leiom maklaichu manu hi anemna leimin-ommu. \v 14 Takkha Adam pha makheiya Moses pha katung mi rakip chungnga thina'n wai aleiroon, khat-um Adam in Pathian chongpeii ijuimak angnga manu kathomak ngaidiang-um manu'n wai aleiroon. \p Adam hi miring inkhat kajuosik raliim ka-ang eii. \v 15 Takkha hiwa inni hi in-ang ripmu, ajarchu Pathian manboi kutchoi chu Adam manu ka-ang emak. Akadik kha eii, miring inkhat manu jarra miring angjet thina innei. Takkha Pathian riangwai hichu kalokdoom kha eii, halli Jisu Christa bit-in amankaboi Pathian riangwai kutchoi kha mi angjet diang apeii. \v 16 Halli Pathian manboi kutchoi li Adam manu hi inteina aom. Adam itho manu kha'n “Kathamak” chongtanna kha aheichoi, takkha manu angjet nileitho innum Pathian riangwai kutchoi khan eini ngaihi ama diang kadik mi namin eii. \v 17 Miring inkhat manu thojarra thina khan wai aroon, ajarchu khawa miring inkhat manu thojarra eii. Takkha Jisu Christa! miring inkhat bit in angme i-naleithopi chuonthoman kha angtuk kalokme, Pathian riangwai lokna khat-um amale leilamma kadik imin-ejei kamu inmani rakip in, Christa le inringkhuo ah wai inroonsik eii. \p \v 18 Khale inruoiya miring inkhat manu thojarra mi rakip manu katho amin eii, hiwale in-ang rip-ah miring inkhat kadik thojarra mi rakip kadik min-ena anei halli inmani diang ringna apeii. \v 19 Khat-um miring inkhat chongjuimak jarra mi rakip manu karoon amin eii, hiwale in-ang rip-ah miring inkhat chongjui jarra Pathian in mi angjet akadik amin esik eii. \p \v 20 Kadikmak katho insoonna sik-ah Dan hi aleibool, takkha manu insoon nakhan, Pathian riangwai kha-um kheella insoon sik eii. \v 21 Khawajarra, manu'n thina sik-ah wai aroon, halli Pathian riangwai'n kadik enasik-ah wai aroon, halli Jisu Christa eini Pumi jarra eini rakip hektik kaboi ringkhuo muna sik-ah lam nakeiruoi. \c 6 \s1 Manu ah Thina, Christa diangnga Ringna \p \v 1 Halle, angme nitisik? Pathian riangwai kha kheella insoonna sik-ah eini'n manu kha apha rakip-ah nithosikbe? \v 2 Hiwahi etheinuni! eini'n manu ah nileithijei, angtho thoa manu ah laringtit minname? \v 3 Emakli, Christa Jisu diang Baptized kathojei eini rakip-in ama thina khanum Baptized nitho ejei tihi nangni'n jetmakchube? \v 4 Eini rakip Baptism nitho khan amale naphuum suom tina ejei, halli ama kathi kha-um nichansuo ejei, khawajarra apa lurlianna ranak in Christa kha kathi makheiya ihong ringnook angnga eini rakip-um akathar ringkho-ah niring matornooksik eii. \p \v 5 Han eini rakip-um ama'n ithi angnga amale pumkhat bit-ah ni-inchunjei e-inchu, Jisu Christa ihong ringnook angnga eini rakip-um nihongringnook nikhan amale pumkhatbit nila-esik eii. \v 6 Halli manu taksahi minmangnga, eini'n manu suok kha emaknasik, eini kamaruo ringkhuo kha Christa le inruoiya cross ah nithipuisuom jei tihi eini'n nijet. \v 7 Miring inkhat in athi phakhan, manu ranak makheiya namasuo ejei. \v 8 Han eini'n Christa le nithisuom inchu, Christa le inruoiya nihong ringsuomsik eii tihi eini'n inngamna ninei. \v 9 Khawajarra eini'n nijet Christa kha kathi makheiya hongringnookjei, halli woikhat-um thikhai nunijei, halli kathi in ama takchungnga wai roonnunijei. \v 10 Ama'n athi jarra manu khan ama chungnga wai roonmakjei, halli ama'n atuunna iring ringkhuo hichu Pathian diangnga iring ejei. \v 11 Hiwa angnga nangni innum ningtheinuo-ah manu khan ningthi ejei, takkha Christa Jisu jarra Pathian diang ningringjei. \p \v 12 Khawajarra akathisik nataksa chungnga manu khan wai minroonnook khaimaro, khawakha emak inchu kathamak kha nilamanuom eii. \v 13 Khat-um ningni'n ningpum saram rakip kha kathamak manu chuon thonasik peisuok maru, takkha ningni'n ningtheinuo-ah Pathian diang kathi ngai makheiya kahongring mi ngai ang-inlang, khat-um nangni saram rakip kha Pathian diang kadik chuonna inliingnasik-ah inpesuokru. \v 14 Khawajarra manu'n nangnidiang wai roonnunijei, ajarchu nangni kha Dan nuoiya ommak chujei, takkha Pathian riangwai nuoiya ning-om ejei. \s1 Kadik sik-ah Suokngai \p \v 15 Halle angme? Eini'n Dan nuoiya ommak mijei, takkha Pathian riangwai nuoiya niom jarra eini'n manu kha nithosikbe? khawakha ethei nuni! \v 16 Nang natheinuo-ah miring inkhatsik-ah chong kajui suok inkhat sik napum kha na-inpesuok kaalkhan nijuipa suok kha nang na eii, nang in kathi kanapeii manu sik-ah suok na-ebe, emakli katha Pathian diangnga kadik kaheichoi chongkajui suok kha na-ebe. \v 17 Pathian kha minpaak om, tichu aphakhat ningni'n manu suok ninglei eii, takkha atuunchu nangnidiang kadik minchunna rakip kha ningmalung suungnga ningkeiluut jei. \v 18 Han nangni kha manu makheiya namasuo jei halli kadik sikbeiya suok naminchangjei. \v 19 Nangni'n taksa kasuol ning ejarra kei'n manmasi ngai omchan angnga chong karil, ajarchu apha khat-ah nangni ningpum rakip inthiangmak khat-um kathamak chuon thosik ah suok ning lei eii. Khawa angnga atuun chu ningpum raja-ah kadik inthiangchuon thonasik-ah suok sikbeiya inpesuok taru. \p \v 20 Ajarchu ningni'n manu suok ninglei elai, akadik khan ningle-nuomma namasuojei. \v 21 Takkha khawa phakhan ningni'n angkachang anemna ningmuwame? Khawa chuon ningtho jarra atuunchu jakna ningmujei, khat-um khawa rakip ningthoman chu thina kha eii! \v 22 Takkha atuunchu manu makheiya namasuojei halli Pathian suok ning ejei. Halli hiwa anemnachu amadiang inthianghiaiya inpesuok sik eii, halli hiwa ningthoman chu hektik kaboi ringkhuo kha eii. \v 23 Han, manu chuon thoman chu kathi eii, takkha Pathian kutchoi khachu Christa Jisu eini Pumi diang makheiya hektik kaboi ringna kha eii. \c 7 \s1 Moiruoina ah Minkhina \p \v 1 Ule nai ngai kei'n rilsik kitihi ningni'n suoilekleiya leijet ningte, ajarchu nangni rakip-in Dan jarra ningjet, khawa khachu mi rakip in inringlaiseng Dan in wai aroonsik eii. \v 2 Halli minkhina inkhat ah, aruothar kaom numeisa'n aringkhuo omlaiseng aruothar Dan in akhitsik eii; takkha aruothar thisuo inchu ama kha aruothar Dan nuoiya omnunijei. \v 3 Takkha aruothar ringpumma numeisa'n Pasal inkhatdiang inn anei-inchu ama kha zool-inthai tia inkoisik eii, takkha aruothar thijei inchu ama Dan makheiya amasuojei halli pasal inkhatdiang inn anei innum ama kha zool-inthai tinunujei. \v 4 Khawajarra ule nai ngai eini rakip um Christa taksale inruoiya Danna nithi ejei, halli atuunchu kathi makheiya karingjei ama mikha ni-ejei, khawajarra eini rakip Pathian chuonna arei kaom ni-esik eii. \v 5 Ajarchu eini'n taksa imanuomma nileiomlai, Dan khan nipumma chuon hongthoa taksa imanuom kha hongminngarra halli nitho ngai rakip kha thina ajuo inchang jei. \v 6 Takkha atuunchu eini rakip thina ka eii kanaleisur Dan makheiya nakatanjei, khale inruoiya eini'n Dan maruo-ah lei-injia kha sepa thokhai numinjei, takkha akathar Ratha lamkhan sepa nithosik ejei. \s1 Dan li Manu \p \v 7 Angme eini'n nitisik, Dan hi manube? Khawakha etheinuni, takkha Dan in ajar eya kei'n manu hi kijet eii, ajarchu “Ra-ot maru” tihi Dan in aleitimak inchu kei'n ra-ot tihi leijetnuning. \rq Suok 20:17; Innidan 5:21\rq* \p \v 8 Khale inruoiya chongpeii jarra manu'n aphakacha aleiya kei kadiang taksa manuomna ngaikhan namasok, ajarchu Dan inchenmak manu chu kathi kha eii. \v 9 Halli kei'n aphakhat ah Dan inchenleiya kaleiring, takkha chongpeii kha ajuopha khan manu kha honginsoonna aleiring, \v 10 halli kei kathijei. Halli ringnasik ka-eii hiwa chongpeii in kei kasik achu thina inchangjei. \v 11 Han, Manu in aphakacha aleiya chongpeii kha inliingna-ah kei kadiang maleisei katho namin eya, kei anathatjei. \rq Inphut 3:17\rq* \p \v 12 Khawajarra Dan chu inthiang eii khat-um chongpeii hium inthiang, kadik halli katha kha-um a-eii. \v 13 Halle akatha kha'n keikading thina inapebe? Khawakha etheinuni! takkha manu kha eii akatha inliingna ah chuon katho, manu omchan kha inthiangnga manu eii tia inlarnasik chongpeii khan ajar eya manu hi hituuk kathamak manu eii tia anaminmu. \s1 Eini karra Inzootmakna \p \v 14 Khale inruoiya Dan hichu rathalam eii tia eini'n nijet, takkha keichu rathalam mi emong, manu kathosik-ah innajuor suok ka-ang ka eii. \v 15 Halli kei'n angme kithohi kei'n jetmator mong, han kei'n kithozoot kha kei'n thomong, takkha kei'n kimatir kha kei'n katho. \rq Gal 5:17 \rq* \p \v 16 Khale inruoiya kei'n kithozootmak chuonkha kei'n katho, hiwa tinachu kei'n Dan hi adik tia kazoot. \v 17 Khawajarra kei'n hiwa rakip kithohi kei itho ekhaimakjei, takkha kei kasuungnga kaom manu inamintho eii. \v 18 Halli kei'n kajet kei manu omchan jarra kei kasuungnga iteii katha kha ommakjei, halli kei'n kadik kha thonasik-ah kangaidon takkha kei'n thomatormong. \v 19 Tichu kei'n katha kithozoot kha thomatormong, khawa rathuulla kei'n kithozootmak kathamak kha kei'n kathojei. \v 20 Khale inruoiya kei'n kithozootmak kha kei'n katho inchu, kei itho emakjei takkha kei kasuungnga kaom manu itho eii. \p \v 21 Khawale inruoiya kei'n Dan chuontho kha kamu, itichu kei'n katha kathozoot kaalkhan kathamak kha keile inruoiya aom. \v 22 Kei kamalung sungnga Pathian Dan kha kamanuom. \v 23 Takkha aleiilaak Dan inkhat-in kei kapum saram rakip-ah chuon tho-ah kaom kei'n kamu, halli inmani'n kei kamalungnga kaom Dan khale inhalpuiya raal inthoa inom, halli kei kadiang manu Dan in nasurra kapum suungnga chuon inthoa inom. \v 24 Kei hi angtuk kahoimak mi ka emejei! hiwa kathi lamtiang kanaruoi taksa makheiya atu'n nasanring sikme? \v 25 Kei'n Pumi Jisu Christa diangnga inphut hiwa ngai rakip katho Pathian kha kaminpaak! \p Khawajarra kei kamalungnga chu Pathian Dan suok ka-ejei. Takkha kei kataksa inchu manu Dan kha sepa alatho. \c 8 \s1 Ratha ah Ringkhuo \p \v 1 Han atuunna inphut Christa Jisule karingsuom mi ngaikha chongtansik ommak. \v 2 Ajarchu Christa Jisu makheiya ringna kanapeii Ratha Dan khan \f + \fr 8:2: \fr*\ft Larik lakkhat ah ommak, lek khat in aom.\ft*\f*keihi thina khat-um manu Dan makheiya anamasuojei. \v 3 Taksa kha asuol jarra Dan in ithomatormak kha Pathian in athojei. Halli Pathian in manu kha minmang nasik-ah Asapa takkha miring omchanna ajuotir. Asapa kha manu minmang nasik-ah eini manu karoon miring omchanna aleijuo. \v 4 Khawajarra taksa imanuom dungjuiya kasi emak-ah, Ratha dungjuiya kasi einidiang kadik Dan in iminthozoot kha huui mintungphit nasik-ah Pathian in ileitho ejei. \v 5 Taksa lamma kasi mi ngaikha'n taksa imanuon lamma inring, halli Ratha lamma kasi mi ngaikha'n Ratha imanuom lamma inring. \v 6 Halli taksa sik-ah kangaidon mi khachu thina eii, takkha Ratha lamtiang kangaidon mi khachu ringna khat-um kadai kha eii. \v 7 Khawajarra taksa lungdouwa kasi mikha Pathian inhalna eii. Ajarchu inmani'n Pathian Dan kha juimua eii halli inmani'n inthiangnga jui-um juimatornunu. \v 8 Halli taksa lamma kaom mi ngai'n Pathian kha mintai matornunu. \p \v 9 Khale inruoiya nangni'n thaksa ah ringmakchujei, takkha ratha ah ningringjei, Pathian Ratha kha nangnidiang omjei keengnga, Christa ratha kaneimak miring kha Christa mi emak. \v 10 Khat-um Christa'n nangnidiang aom inchu, taksa kha manu jarra kathisik alei e-innum, kadik khan ajar eya Ratha'n \f + \fr 8:10: \fr*\ft Ratha hi nangni sik-ah ringna eii; \ft*\ft nang na ratha kha aring nook jei.\ft*\f* ringna anapejei. \v 11 Halli Jisu kha kathi makheiya kaminring Pathian Ratha kha nangnidiang om-inchu, Christa kha kathi makheiya kaminring Pathian ama'n nangnidiang kaom ama Ratha'n nangni kathisik taksa kha ringna apesik eii. \rq 1 Cor 3:16 \rq* \p \v 12 Tichu ule nai ngai eini'n loubaak nila-intuol takkha manu omchan dungjuiya karingsik loubaak kha emak. \v 13 Ajarchu ningni'n taksa omchan dungjuiya ningring inchu ningthi sik eii, takkha Ratha'n ajar eya nangni taksa chuonkha ningminthi inchu ringna ningmusik eii. \v 14 Khat-um Pathian Ratha'n inakeiruoi mi rakip chu Pathian sa ngai ning eii. \v 15 Ajarchu Pathian in nangnidiang Ratha inapekha suok enasik khat-um kachi omnasik enape emakjei. Takkha Ratha'n Pathian sa ngai anamin-ejei, khat-um Ratha ranak in Pathian diang “Kapa! kei kapa!” tia nikoi. \rq Gal 4:5-7; Mk 14:36; Gal 4:6\rq* \p \v 16 Pathian Ratha'n eini Rathale injomma einihi Pathain sangai ni-eii tia sakhi nanchangpi. \v 17 Ajarchu ama sangai ni-ele inruoiya, eini-um ama mingai'n changsik-ah ileidapi rawaan ngaikha eini'n nichangsik eii, halli eini-um Pathian in Christa sik-ah ileidapi rawaan ngaikha Christa le nichang suomsik eii, khawajarra eini'n Christa kapoong kha nideisuom inchu, ama lurlianna kha-um eini'n nichang suomsik eii. \s1 Kahongsik Lurna \p \v 18 Ajarchu atuunlaiya poongna nideihi eini diangnga anamalarpisik lurlianna khale minkhisik-ah rahoi kasuok emak tihi kei'n kangaidon. \v 19 Pathian sangai juominlar sikkha ama kutbool rakip in inngaakchak ah inom. \v 20 Han ama kutbool rakip hi arei kaommak khomaak inchangjei, takkha ama ama lungduochu emak, takkha Pathian lungduoa kasuokbit eii, kha e-innum inngamnachu aom, \rq Inphut 3:17-19 \rq* \p \v 21 Pathian sangai ninglenuomma lurlianna khan nisuokhat chu kachuoiya kamangsik kutbool ngai hi-um tum inlachansik eii. \v 22 Tichu eini'n nijet atuunna pha-ah akutbool mi rakip hi nainei pha-ah kapoong angnga inkoiya kapoong indeiya inom. \v 23 Halli ama kutbool bit emu inkoiya chap-ah kaom eini rakip um Pathian mansakhet kutchoi Ratha kamumasa ni e-innum nimalung sungngachu nitheinuomma nichap-ah eini rakip hi Pathian sangai namin-enasik khat-um nipum rakip\f + \fr 8:23: \fr*\ft larik lekkha ah chu inchen mak \ft*\fqa Pathian sa-ngai anamin enasik.\fqa*\f* nakatan nasik ningaak ah niom. \rq 2 Cor 5:2-4\rq* \p \v 24 Tichu eini ngai rakiphi hiwa ngamna-ah ringna nimu eii, takkha eini'n nimit-ah nimu khabit ingamna nida inchu, khawakha kadik inngamna emak. Hale eini karra nimit-ah nimu phurkhan inngamna kada tu niomme? \v 25 Takkha eini'n nimumak phurra inngamna nida inchu, khawa sik-ah eini'n kadei karaat-ah ningaak-ah niomsik eii. \p \v 26 Khawa angnga Ratha khannum eini ranak suolpha khan kanasansik ajuo, khat-um eini'n angtho thoa Pathian nini sikme tia leijet makmi, takkha Ratha'n eini sik-ah rildan kaommak chongnga inguuiya Pathian diang nanipi. \v 27 Khat-um Pathian inchu eini rakip malungnga ana-en, khawa jarra nimalung suungnga Ratha i-ngaidon rakip-um ajet, ajarchu Pathian lungdou nuoiya Ratha'n mi rakip rathuulla Pathian diang ananipi. \p \v 28 Khale inruoiya eini'n nijet angrakip sik-ah Pathian in ama kaminriang\f + \fr 8:28: \fr*\fq angrakip sik-ah Pathian in ama kaminriang \fq*\fqa chuon rakip akatha sik-ah asuok; larik lekkhat ah hithowa injia, Pathian kaminriang ngai sik achu angrakip hi akatha sik-ah kasuok eii.\fqa*\f* khat-um ama arei kaom sik-ah ikoisuok inmani rakip ngai thanasik-ah chuon atho. \v 29 Khat-um Pathian in ikoisuok mi ngai khachu ama asapa ka-ang enasik-ah ikhoithensuo ejei, khawa jarra ama sapa kha kangamna ngai rakip karra mansakhet esik eii. \v 30 Khat-um Pathian in ikhoithen mi ngaikha ama'n akoisuok, ama'n ikoisuok mi ngaikha amale kadik amin eii, halli ama lurlianna kha inmanile minmusuom. \s1 Christa Jisu jarra Pathian Minriangna \p \v 31 Hiwa ngai jarra angme eini'n nitisik? Pathian in eini sik-ah na-ngirpi inchu, atu-inme einidiang kana-indeipui matorsik? \v 32 Ama'n asapa takkha minpaamleiya eini ngai rakip sik-ah anapesuok, kha e-inle angjarra ama diangnga kaom phur rakip manboiya einidiang anapemak sikme? \v 33 Atu'n Pathian ikadang mi ngaidiang ka-emak noonkuung peniame? Pathian amatak innum inmani kha kathamak katho emujei tia imalar ejei. \v 34 Han atu inme, inmani kha kathamak noonkuung kapesik? Christa Jisu kha emak abe kanathipi kha, halli ama'n kathi makheiya ahongringnook ah Pathian changtiang aomma eini ngai rakip sik-ah nanipi! \v 35 Halli einidiang atu'n me Christa minriangna makheiya kanakhoithen matorsik? Poongna, malungkase emakli narachaakna, wonkachaam, emakli sara, chikaom emakli thina inbe hiwa katho matorsik? \v 36 Chong inthiangnga hinthoa injia, \q1 “Tichu nang nasik-ah keini'n chikaom thina kha apha rakip ah kin-intongpui, \q2 keini ngaihi inthatsik keelngam angnga inna-ngaidon.” \rq Minpkla 44:22\rq* \m \v 37 Khawakha enuni, hiwa ngai rakip in eini kanaminriang ama makheiya einihi kamator ngai neek-ah intor ni-eii. \v 38 Khat-um kei'n inthiangnga inngamna kanei itichu kathi e-innum, ringna e-innum, Pathian tirton ngai e-innum, lairalaak waikaroon ngai e-innum, atuunna khangnga e-innum, kalahongsik khangnga e-innum, \v 39 chungtiang ranak-innum, nuoitiang ranak innum, Pathian ibool khuoring rakip innum Christa Jisu eini Pumi diang kaom Pathian minriangna makheiya eini rakip hi iteii innum nakhoithen mator nunijei. \c 9 \s1 Pathian khat-um Ami ngai \p \v 1 Kei'n inthiangkha karil, keihi Christa mi kaei halli kei maleisei um rilmong. Halli kei kase katha kajet malunghi Ratha inthiang in naroon jarra kei maleisei karil emong tihi aminthiar \v 2 kei'n hin kati innum, kamalungnga poongna kalok khat-um hekdan kaboi malung kadonghi aom \v 3 kei kapum khat-um thisen hi kei kami ngaisik-ah, keihi inmani rakip sik-ah Pathian khumaak samna nuoiya, halli Christa makheiya nakhoithen mi kha-um kei ki-ehi kamanuom. \v 4 Tichu inmani ngaihi Pathian mi ngai in-eii, ama'n inmani hi asa sik-ah abool halli ama lurlianna kha inmani diang amalar, inmani diang ama inzootna chong\f + \fr 9:4: \fr*\fq inzootna chong; \fq*\ft larik lekkhat achu \ft*\fqa chonginkhitna inhap.\fqa*\f* kha abool, halli Dan kha inmani diang apeii, inmani diang kadik chubei kha aom, halli inmani'n akadik Pathian chong inkhitna ngaikha inmu, \rq Suok 4:22 \rq* \p \v 5 halli inmani ngaihi araming kasi inpu ngai phungrui makheiya inlei-eii, halli Christa hi manmasi taksa-ah inmani ngai phungrui makheiya eii. Ang rakip-ah wai kanaroon Pathian kha hektik kaboiya minpaak ru!\f + \fr 9:5: \fr*\fq Ang rakip-ah wai kanaroon Pathian kha hektik kaboiya minpaak ru!\fq*\f* Amen. \p \v 6 Han kei'n Pathian chong inkhitna kha huui tungmakjei kiti emak, han Israel mi rakip hi Pathian mi emu. \v 7 Halli Abraham Phungrui sangai rakipkha Pathian sa emu. Pathain in Abraham diang ati, “Kei'n nang nadiang chong inkhitna-ah kinapeii dungjuiya Isaac makheiya nang naphung narui ngaikha namu sikjei.” \rq Inphut 21:12\rq* \p \v 8 Hiwa tinachu taksa-ah innei sangai chu Pathian \f + \fr 9:8: \fr*\ft neisik kasuok mak naipang innei ngaikha eii. Hiwa ngai minkhina chu Abraham phungrui Ishmael makheiya innei ngaikha in eii, Ama sa Hagar makheiya innei ngaikha in eii.\ft*\f*sangai kha emu, hiwa rathuulla Pathian chong inkhitna dungjuiya innei sangai kha inthiang phungrui in-eii tia alei. \v 9 Han Pathian chong inkhitna kha hiwa chongnga aleibool, “Apha kachatak ah \f + \fr 9:9: \fr*\ft apha kachatak ah; nangkumtiang atuun na pha ah.\ft*\f*kei'n kajuo kirnook sik eii, halli Sarah in sapasal inkhat aneisik eii.” \rq Inphut 18:10\rq* \p \v 10 Hiwabit ema-ah, Pa inkhatbeiya sapasal inni Rebecca in aleinei khawa khachu nipa Isaac phungrui makheiya eii. \v 11 Sa-inphir kha inneimakma ah, katha khat-um kathamak rakip inthomaklai Pathian i-ngaidon dungjuiya ikadang kha koimaknasik eii. \rq Inphut 25:23 \rq* \p \v 12 Chuontho dungjuiya enuni takkha ama ikoisuok dungjuiya esik eii tia Pathian in numeisanu diang aleitipi, “Upapa'n naipangpa diang sepa athosik eii.” \v 13 Chong inthiang in iti angnga, “Jacob kha kaminriang, takkha Esau kha enzoot mong. ” \rq Mal 1:2,3\rq* \p \v 14 Halle eini'n angme nitisik? Pathian khi kadikmak kathobe? Khawakha etheinuni! \v 15 Ama'n Moses diang aleiti, “Kei'n kiminriangzoot midiang kaminriang sik eii, halli Kei'n minriang kaom midiang, kaminriang sik eii.” \rq Suok 33:19 \rq* \p \v 16 Khawajarra angrakip ngaihi miring eini ngai nimanum li nithozoot jarra enuni, takkha Pathian minriang na nuoiya esik eii. \v 17 Khale inruoiya Pathian chong inthiang in Egypt rengpa diang ati, “Kei'n nangdiang reng kinamin echu kei karanak minmuna sik khat-um kei karaming manmasituol pumpuiya minthang nasik-ah kei'n nanghi kinabool eii.” \rq Suok 9:16\rq* \p \v 18 Khale inruoiya Pathian in iminriangzoot midiang aminriang khat-um ama'n malung iminngar pizoot midiang malung aminngarpi. \s1 Pathian Raangna khat-um Minriangna \p \v 19 Takkha miring inkhat-in kei kadiang anatisik eii, “Hiwahi e-inle angjarra Pathian in kathamak noonkuung inapeme? Atume ama lungduo kakheet matorsik?” \v 20 Takkha Pathian diang chong kasaankir nook sik-ah nang tu na-eme? “Angjarra hithowa ninaboolme? tia neipil beel in kaboolpa diang rakelmak. \rq Isa 29:16; 45:9 \rq* \p \v 21 Beelkabool pa'n beelbool nasik dialdook kha alungduo-ah inliingna zoot reiya inlingnamak niabe, halli in-angrip dialdook khan beel inni abool sik eii, inkhat khachu kalur areisik-ah, halli inkhat khachu kalurmak areisik-ah inliingnasik eii. \p \v 22 Hiwa kadik le in-angrip ah Pathian in i-ngaidon kha itho eii, ama'n aranak kha minmuzoot jarra araangna kha amalar, takkha ama'n minmang sik-ah iminsuuk raangna inchang, inmani diang ama malung daina kha aom. \v 23 Ama minriangna kamu sik mi ngai khat-um apoina kamusik-ah iminsuuk inmani diang, ama lurlianna ijuope kha malarnasik amanuom. \v 24 Khale inruoiya ama'n eini ngaihi Jihudi ngai karrabit inakoisuok emak, takkha zaatlop ngai karra-um inakoisuok mi ngaikha ni ejei. \v 25 Hiwa hi eii ama'n Hosea larik ah iti; \q1 “Kei kami ka-emak mi ngaikha \q2 Kei kami eii tia ‘kakoisik,’ \q1 Kei'n kiminriangmak zaat ngaikha \q2 ‘Kei'n kiminriang khet’ tia kakoisik eii. \rq Hos 2:23\rq* \q1 \v 26 ‘Nangni hi kei kami ngai emakchu,’ atina mun takkhan \q2 Inmani ngaikha karingchak Pathian sangai tia inkoisik eii.” \rq Hos 1:10\rq* \m \v 27 Halli Isaiah in Israel ngai jarra aleiril: “Israel sangai kha tuipui neeldi angnga intam innum, mi lekkhat bit kha eii asanringsik. \rq Isa 10:22,23 \rq* \p \v 28 Ajarchu Pumi'n nuoipil chungnga innottheiya khat-um ahekna chong atan sikjei.” \v 29 Hiwahi Isaiah in katheng suo ah ileiti ka-ang eii, intor Pumi'n eini khang ngaihi lekkhat analeihooimak inchu, eini rakip Sodom nilei angsik eii, halli Gomorrah um lei-ang kacha ni-eii. \rq Isa 1:9 \rq* \s1 Israel li Chongkahoi \p \v 30 Halle, angme eini'n nilatisik, Pathian le akadik enasik kathomak zaatlop ngaidiang ama'n inmani inngamna dungjuiya akadik aminchangjei. \v 31 Takkha Pathian le kadik enasik-ah Dan ka-entok Israel sangai khachu kadik mununu. \v 32 Khawakha esik eii? Ajarchu inmani'n kadik kha ngamnale inruoiya entokmu, takkha inchuontho dungjuiya in-entok, khawajarra inmani'n “Insuina lungnga insui ejei.” \v 33 Chong inthiang in hinthoa lei injia, \q1 “Enru, Kei'n Zionna lungkha kada, \q2 khawakhan mipui ngai insuina sik-ah kibool eii, \q2 Halli khawa lungpui'n inmani kha purna apesik eii.” \q2 Takkha amadiang kangamna inmani khachu malung kakoi omnunijei. \rq Isa 28:16\rq* \c 10 \p \v 1 Ule naingai, Israel mi ngai'n sanringna inmunasik kei kamalung in amanuom khat-um Pathian diang-um kanipi. \v 2 Ajarchu kei'n katimator, inmani ngaihi Pathian diang kacheet-ah chubei katho in-eii, takkha inmani'n Pathian diang inngai nakha katuun jetnatheina makheiya emak. \v 3 Ajarchu Pathian dikna kha inleijetmak jarra inmani imanuom lamkhan sinasik inlei-entok, halli Pathian dikna khan lei-inpesuokmu. \v 4 Christa'n Dan hi huui mintungjei, khawajarra ama kangamna mi rakip in Pathian le kadik amin ejei. \s1 Sanminringna hi Mirakip sik eii \p \v 5 Dan juina khan, Pathian diang kadik naminchang, tijarra Moses in aleimajia, “Dan chongpeii kajui mirakip in ringna inmusik eii.” \rq Levi 18:5 \rq* \p \v 6 Takkha chong inthiang dungjuiya, ingamna-ah Pathian le kadik namin eme tikha hithoa injia, “Nang in natheinuo ah inkelmaro, tume marwaanna kasisik?” (hiwa tinachu, Christa kha nikeithaak eii). \rq Innidan 30:12-14\rq* \p \v 7 Emakli hitho inlang inkelmaro, tume amongna kaommak khurra kalaluut sik? (Hiwa tinachu Christa kha kathi makheiya nihong minring eii). \v 8 Khale inruoiya hiwa'n angme iti? “Pathian chongpui khachu nang nakoolla, nang namurra, khat-um nang namalungnga aom” hiwa inngamna chongpui hi eini'n nirilsuok. \v 9 Khale inruoiya Jisu hi Pumi eii tia narilsuok khat-um Pathian in amahi kathi makheiya hongminringnook tia nangamna inchu, nang ringna namusik eii. \v 10 Tichu eini inngamna jarra, Pathian le eini kadik namin eii, halli ni-inpesuok jarra eini'n ringna nimujei. \v 11 Chong inthiang in ati, “Atu ka-ang amadiang angamna inchu angtikseng injakna penunujei. ” \rq Isa 28:16\rq* \p \v 12 Khale inruoiya Jihudi li zaatlop tia thenkhoi nuni, ajarchu Pathian chu mi rakip ngai Pumi eii halli amadiang kakoi mi rakip diang katamma rawaan apeii. \v 13 Chong inthiang in iti angnga, “Pumi raming kakoi mi rakip in ringna inmusik eii. \rq Jer 2:32\rq* \p \v 14 Takkha angtho thoa inmani'n inngamna neileiya amadiang sanna sik-ah koinuwame? Halli angtho thoa inmani'n inngamna munuwame, inmani'n ama chongkha inlara-ngai mak inle? Khat-um ama chongkha niril mak inle angtho thoa inmani'n jetnuwame? \v 15 Halle chongkahoi kha karilsik mi tirlekleiya angtho thoa inmani'n chongkahoi kha rilnuwame? chong inthang in iti angnga, “Angtuk enzoot kaomme chongkahoi inchoiya karilsik kaheiwa ngaikha! ” \rq Isa 52:7\rq* \p \v 16 Takkha mi rakip in chongkahoi kha leikeiluut wiakmu, Isaiah in atheinuo-ah inti, “Pumi, tu'n keini ngai iril chongkahoi hi nakeiluut piame?” \v 17 Khawajarra ngamna hi Pathian chong nirangai lia kaheiwa eii, halli Christa jarra niril lia chongpui kha kaheiwa eii. \p \v 18 Takkha kei'n karakel, inthiangnga inmani'n chongkha rangai muwabe? A-eii, inmani'n inrangai chu inrangai, takkha chong inthiang in iti angnga: \q1 “Inmani rasa kha manmasituol rakip diang atung, \q2 halli inmani chongngai kha manmasituol pumpui atungjei. ” \rq Minpkla 19:4 \rq* \m \v 19 Halli woikhat-um kei'n karakelnook, Israel sa ngai'n lajet matormube? Moses kha eii mansa khet-ah kanahong masang, \q1 “Kei'n aleiilaak zaat ngaikha inliingna kata \q2 kei kami ngaikha kamin-ot sik eii; \q1 halli akamo zaat ngaikha inliingna kata \q2 Kei kami ngaikha kaminraang sik eii. ” \rq Innidan 32:21\rq* \m \v 20 Halli Isaiah in inngamna hiaiya ati, \q1 “Kei kana-entokmak mi ngai'n keihi innamu; \q2 Kei kanarakelmak mi ngaidiang kei'n ka-inlarjei. ” \rq Isa 65:1\rq* \m \v 21 Takkha Israel ngai jarra ama'n ati, “Kei'n suunsoot kakut inni kaduongnga chongkajuimak khat-um insuolkajong mi-ngai kadon sik-ah kaleiom.” \rq Isa 65:2\rq* \c 11 \s1 Pathian in Israel ngaidiang Iminriang \p \v 1 Khawakha e-inchu kei'n kanarakel, Pathian in ama mi ngaikha ahiaibejei? khawakha emak! Kei tak-um Israel mi ka eii, Abraham phungrui khat-um Benjamin phung makheiya ka eii. \v 2 Ajarchu Pathian in inphutna makheiya ikadang ami ngaikha kalekjuonmak. Takkha Israel ngai chungnga zootmak nakha, Elijah in Pathian diang nipina chong inthiang munkha nangni'n jetmakchube? \v 3 “Pumi, inmani'n nang nachong kachoi ngaikha inthat halli nang maichaam inn ngaikha inthiatdar, keibit ka-ejei innada, halli inmani'n kei hium nathatsik-ah innaratok.” \rq 1 Reng 19:10-14 \rq* \p \v 4 Halli Pathian in angkachang chongme amadiang ileimasang? “Kei kasikbeiya miring lising sari Baal pathian diang chubei kalathomak mi kalahooiya kada.” \rq 1 Reng 19:18 \rq* \p \v 5 Khawale inruoiya atuunna phale in-angrip ah, Pathian riangwai jarra ikadang mi lekkhat alahooi. \v 6 Ajarchu ama kadangna kha riangwai dungjuiya amintha, inmani chuontho dungjuiya kadangmak, takkha Pathian kadangna kha miring chuontho dungjuiya amintha inchu, ama riangwai kha kadik riangwai enuni. \p \v 7 Halle angme? Israel miring ngai'n angme in-entok kha inmani'n mumujei, takkha rup kasiin mi lekkhatbit in Pathian kadang nakha inmu, aleiilaak sengchu Pathian koina makheiya inkuor inseetjei. \v 8 Chong inthiang in iti angnga, “Pathian in inmani ratha khat-um malung kha aminmo pijei, halli atuunlaiya apha katung inmani'n inmit mumujei khat-um inkuor kha aseetjei.” \rq Innidan 29:4; Isa 29:10 \rq* \p \v 9 Halli David in ati, \q1 “Inmani'n inbak in-in ngaikhan inkhit nasik chaang inchang tararase, \q2 halli inmani kha kesuina khat-um rachaakna inmu erase! \rq Minpkla 69:22,23 \rq* \q1 \v 10 Inmani mit ngaikha chorase halli inmani'n mukhai marasu. \q2 halli inmani poongnakhan inruongkha hektik kaboiya inkun erase.” \p \v 11 Halli kei'n karakel, Jihudi ngai'n insuina inneipha khan inmani'n mangnasik-ah insuina inneibe? Etheinuni! ajarchu inmani manu inthojarra, Jihudi ngai min-ot nasik beiya zaatlop ngaidiang sanminring nakha kajuo eii. \v 12 Han Jihudi ngai'n manu intho jarra manmasituolla rawaan katamtak ajuochoi, halli inmani Ratha tiang intasam jarra zaatlop ngaidiang rawaan katamtak ajuochoi, halle angtuk rawaan kalok esikme Jihudi miring rakip in puui tungnikhan. \s1 Zaatlopngai sik-ah Sanminringna \p \v 13 Khale inruoiya kei'n zaatlop ngaidiang kati, ajarchu kei'n zaatlop ngai karra tirton ka-elaiseng, kei kachuonna in-orna kaneisik eii. \v 14 Ajarchu kei kapumtak in kaphung kazaat ngai min-ot nasik kei'n kami ngai kibool eii, halli inmani lekkhat kha ringna minmu matorkate. \v 15 Khale inruoiya inmani ngaikha azootmak jarra manmasituol mi ngaihi Pathian le inngeina heichoi inchu, angkachang sikme, inmani azootpina khan? khawa khachu kathi ngaisik-ah ringna esik eii! \p \v 16 Khale inruoiya mansakhet waipoollek kha Pathian diang nipe inchu, waipool pumpui kha-um amata eii, halli thingkung rajung ngaikha Pathian diang nipe inchu abaakngai kha-um amata a-eii. \v 17 Halli inna inling olive abaak lekkhat ngaikha akiakjei halli ramma kamoong Olive thingkuung bakkha khawakhan inminjomjei. Khawajarra nangni zaatlop ngai-um ramma kamoong olive thingkuung ka-ang ning eii, halli atuunchu ningni'n Jihudi ngai Ratha lamtiang jetna kacheet ringkhuo kha ningchan ejei. \v 18 Khawa jarra ningni'n abaak kakiak ngai ka-ang malung kakoi ngaikha mateekmaru, nangni'n angtho thoa ning in-or sikme? Nangni chu abak ngai ka-ang ning eii, ningni'n arajung ning iroon emak, arajung in nangni inaroon eii. \p \v 19 Takkha ningni'n hin ningti sik eii, “Abaak kakiak ngaihi keile injomthei nasik eii.” \v 20 Hiwahi kadik kha eii, inmani kha inngam namak jarra inkiak suojei, takkha nangni'n nangamna khan ngirro, halli in-ormaro takkha kachi ero. \v 21 Halli Pathian in abaaktak ngaikha mathaanmak, nang-um namathaante tia na-ngaidonbe? \v 22 Hiwahin eini'n nimu Pathian hi malung kadai um eii, khat-um malung kangar um eii; manu katho inmani diang ahal, takkha Pathian minriang nuoiya ning-om inchu, ama malung daina khan nangnidiang anaompui chaksik eii, khawakha emak inchu nangni um anakhai sik eii. \v 23 Halli Jihudi ngai'n inmani inngam namak kha inmathaan inchu, inmani'n in-omnasik munkhan amin-om nooksik eii, ajarchu Pathian in khawakha athomator. \v 24 Tichu nangni zaatlop ngai inna kamoong olive kuungnga abaaktak eleiya ramma kamoong olive baak kiakliya injom ngaikha ning eii, halli Jihudi ngai khachu innna kamoong olive thingkuung ka-ang in eii, halli kakiak thingbak kha akuungtak-ah woikhat minjom nooksik hi Pathian sik achu angtuk kabeime. \s1 Pathian Minriangna kha mirakip sik-ah eii \p \v 25 Ule nai ngai nangnidiang hiwa kadik inthup chongngai rakiphi kei'n kana minjetzoot, ajarchu ningni'n angtuk ningsing ningthei mejei tikha anamin ngaidonsik eii. Israel ngai'n malung kangar kha kumsoot sikbit emak takkha zaatlop ngai'n puui katungnga Pathian diang inheikirna nikhuo katuungbit sik eii. \v 26 Halli Israel rakip sanminringna inlamusik eii. Chong inthiang in iti angnga, \q1 “Kana Katanpa kha Zion makheiya ajuosik eii, \q2 halli Jacob tu-suon makheiya kathamak rakip ngaikha akhai sikjei. \rq Isa 59:20,21 \rq* \q1 \v 27 Halli kei'n inmani manu ngaikha kakhai suopha khan \q2 kei'n inmanile inzootna kaboolsik eii.” \rq Isa 27:9 \rq* \m \v 28 Ajarchu chongkahoi kha inleizootmak jarra zaatlop ngai, nangni sikbit-ah Jihudi ngaihi, Pathian inhalpui mi in-eii. Takkha Pathian ikadang dungjuiya inmani inpi inpu ngai jarra, Jihudi ngaihi ama iminriang mi in-eii. \v 29 Takkha Pathian in woikhat ikadang khat-um rawaan ipe midiang, amalung thuulnookmak. \v 30 Hiwale inruoiya nangni zaatlop ngai, akatheng pha-ah Pathian chong leijuimakchu, takkha Jihudi ngai'n chong kajuimak in-e jarra, atuunchu ningni'n Pathian minriangna ningmujei. \v 31 Hiwale in-angrip ah, Pathian minriangna kha ningmu jarra atuunchu Jihudi ngai'n Pathian chongkha juimujei, khawajarra atuunchu inmani-um Pathian marit nakha inmu\f + \fr 11:31: \fr*\ft larik lekkhat ah hiwa hi majia mu.\ft*\f* nooksik ejei. \v 32 Ajarchu Pathian in mi rakip diang aminriang nakha minmunasik-ah ama'n mi rakip chongkajui maksik-ah akhumjei. \s1 Pathian diang Minpaakru \p \v 33 Angtuk kalokme Pathian neinakha! halli angtuk inthuukme ama singna theinali jetnakha! Atu-me ama chongtanna karilmator? Atu inme ama lamkha kajet matorsik? \rq Isa 55:8 \rq* \p \v 34 Chong inthiang in iti angnga, \q1 “Atume Pumi malungkha kajet? \q2 Atume amadiang chong kaminchu mator? \rq Isa 40:13\rq* \q1 \v 35 Ama'n pekirnooksik-ah \q2 atu'n amadiang phur inkhattak apeme?” \rq Job 41:11\rq* \m \v 36 Ajarchu ang rakip ngaihi ama ibool kha eii, halli ang rakip ngaihi amasik-ah khat-um amadiang makheiya kasuok eii. Pathian diang lurlianna kha hektik ommarase! Amen. \rq 1 Cor 8:6\rq* \c 12 \s1 Ringkhuo hi Pathian chuonthona sik eii \p \v 1 Khawajarra ule-nai ngai Pathian minriang loknakha eini diang omjarra, kei'n nangnidiang kanati, nangni'n ningtaksa kha Pathian diang akaring dooiphur angnga inpesuokru, halli ama sepa kathosik-ah khat-um Pathian malung mintainasik-ah inpesuokru, hiwahi inthiang, khat-um Pathian izoot chubei katho ning eii. \v 2 Ajarchu ningtaksa kha manmasituol omchan kajui min-emaru, takkha ningmalung pumpui mintharnook inlang intei etaru. Khawakha e-inchu Pathian lungduoa angme ama athana, rokna, khat-um puui tungnakha jetjeiningte. \p \v 3 Khale inruoiya kei kadiang Pathian minriang kutchooi nape jarra kei'n nangni rakipdiang kanati. Nangni'n ning esik kasuok kheella ningtheinuo inliakdoomma inngaidonmaru, khawa neek achu Pathian in nangnidiang inape inngamna dungjuiya ning ingaidon khan malung kadaiya ningtheinuomma chong intanru. \v 4 Eini rakip pumma saram angjet aom, halli hiwa saram rakip ngaihi inchuonthosik inteiwiak. \v 5 Hiwale in-angrip ah, eini katamtak ni-e-innum eini rakip Christa le ni-inchun jarra taksa khatbit ni-ejei, halli taksa khatbit-ah saram angjet inom-angnga eini rakip um khatli inkhat ninjomwiak eii. \v 6 Han Pathian ama riangwai dungjuiya inape intei kutchoi ngaihi ni-inliingnasik suok, halli eini kutchoihi Pathian chong rilnasik e-inchu, ama innei ingamna dungjuiya inliingnarase. \v 7 Emakli sepa thonasik-ah e-inchu sepa thonarase, kaminchu sik-ah e-inchu minchurase, \v 8 emakli mi ngai kamasoksik-ah e-inchu ama'n masokrase, mi ngai arei kaomma kasansik e-inchu ama'n inpaam omlekleiya sanrase, halli lam kakeisik e-inchu ama'n katha-ah wai roonrase, minriang sik-ah e-inchu malung karok-ah ama'n thorase. \rq 1 Cor 12:4-11\rq* \p \v 9 Inrianghi malung inthiangnga esik eii, halli kathamak kha matirru halli angme kathakha mahuum chakru. \v 10 Christian ang-inlang malung karok ah inkhatli inkhat diang inriangru, halli miring inkhatli inkhat diang khoya inthozoot eru. \v 11 Kadool kha emaru, takkha huoikajuo eru, malung karok ah Pumi sepakha thoru. \v 12 Halli ning ingamna khan rokna naperase, poongna raalna-ah kadeikaraat eru, halli apha rakip ah Pathian kha niru. \v 13 Halli naneinaak kha, insamma kaom ngamna kanei mi ngai khale insempuiru, halli ning-inn kha khuolmi ngaisik-ah malongpiru. \p \v 14 Nangni kanarachak ngaidiang Pathian rawaan kha peru, halli inmani kha khomaak sammaru takkha rawaan peru. \rq Matt 5:44; Luk 6:28\rq* \p \v 15 Khale inruoiya karok ngaile roksuomru, khat-um kachap ngaile chapsuomru. \v 16 Halli mi rakiple malung inruolla omru, khat-um in-or maru, takkha nunchan inchuol mi ngaikhale inlopthei eru,\f + \fr 12:16: \fr*\ft nunchan inniam kha zootro; halli nunchan inniam mile sap boolro.\ft*\f* ningtheinuo ah kasing kin-eii-tia inngaidonmaru. \rq Chongil 3:7\rq* \p \v 17 Halli atu ka-ang in nangnidiang kathamak innatho inchu inmani diang kathamak ah maleiinook maru, takkha mi rakip mit-enna katha kha thosik-ah ngaidonchakru. \v 18 Halli mi rakip le kadaiya ringtheinasik-ah angrakip ah ningmatorseng thoru. \v 19 Minriang kaom sappui ngai, phaphu lokmaru, khaneek achu Pathian in phaphu lokrase, ajarchu chong inthiangnga hinthoa injia, “Pumi'n ati, kei'n phaphu kaloksik eii, kei'n kapekir nooksik eii.” \rq Innidan 32:35 \rq* \p \v 20 Khawa rathuulla, chong inthiang in iti angnga, “Nangni ning inhalpui ngaikha inwon chaampi inchu, inmani kha minbakru, inmani kha intui raalpi inchu min-inru, hiwa ningthopi inchu inmani kha jakna kaomthei nipekha ejei. \rq Chongil 25:21,22 \rq* \p \v 21 Kathamak in nangni kha namator marase khawa rathuulla, katha kha tho-inlang kathamak kha matorru. \c 13 \s1 Waikaroon ngaidiang Thosik chuonngai \p \v 1 Mi rakip in wai kanaroon ngai chong juirasu, ajarchu waikaroon rakip ngaihi Pathian izoot nuoiya ikoisuok eii, halli atuunna waikaroon ngaihi Pathian izoot nuoiya in-eii. \v 2 Khat-um atu ka-ang in wai kanaroon ngaihi kajuimak mi khachu Pathian chongpe kajuimak in eii, halli hiwa katho inmani'n intheinuoa chongtanna innei sik eii. \v 3 Khale inruoiya katha katho ngai'n wai kanaroon ngaihi chisik emak, takkha kathamak katho ngai'n inchisik eii. Halli wai kanaroon inmani diang kachimak na-ezootbe? kha e-inchu katha kha thoro halli inmani'n nangkha innaminpaak sik eii. \v 4 Ajarchu inmani kha nangnisik-ah katha katho Pathian suok ngai in eii. Takkha ningni'n kathamak ningtho inchu inmani kha chiru, ajarchu inmani ranak inneikha, nangni ngai narachaak nasik eii. Halli inmani kha Pathian suok in eii halli inmani'n Pathian rachak nakha kathamak katho mi ngaidiang kapesik in-eii. \v 5 Hiwa jarra Pathian rachakna omjarrabit inmani kha nijuisik emak, takkha kasekatha najetna nimalung khan wai karoon ngaikha ningjuisik eii. \p \v 6 Khawajarra ningni'n rampar rakip ngai kha-um ningpe, ajarchu waikaroon ngai'n inchuontho huui inmintung phakhan inmani'n Pathian sik-ah chuon intho eii. \rq Matt 22:21; Mk 12:17; Luk 20:25\rq* \p \v 7 Halli angme ningni'n inmani diang ning intuol kha peru, halli ningni'n rampar ngaikha ning intuol inchu rampar ngai kha peru, ning karei rampar e-inchu kareiya peru halli khoya sik e-inchu khoya thoru, minpaak sik e-inchu minpaakru. \s1 Khatli Khatdiang Chuonthosik Dan \p \v 8 Miring khatli miring khatdiang minriang loubaak elekleiya, tuteii diang loubaak intuol maru, ajarchu atu ka-ang mi'n hiwa atho inchu Dan kajui eii. \v 9 Hiwahi Chongpeii ngaikha eii, “Nangni in zool-inthai thomaru, mi thatmaru, inruup thomaru, mi-ngai neinaak ra-ot maru” hiwa ngai rakip chungnga chongpeii inkhatbit in aminsuk wiakjei khawa khachu, napumtak ni-inriang angnga na-indiang inwaipui ngaikha minriangro.” \rq Suok 20:13-15; Innidan 5:2,17-19; Levi 19:18 \rq* \p \v 10 Halli mi ngaikha naminriang inchu inmanidiang kathamak iteii thonutin, itichu minriang tihi Dan rakip puui mintungna ejei. \p \v 11 Hiwahi nathosik eii, ajarchu kazaal makheiya intheipha ejei tihi nang in najet. Eini'n mansakhet ni-leingamna neek-ah atuunhin eini sanminringna phakha ajuoneijei. \v 12 Halli zaalpha hi thengdengjei, halli khuowar phakha aheitung dengjei, khawajarra eini'n kaziing chuonkha mathaantui halli kawar raalphur kha inluktui. \v 13 Han eini'n khuowar mi ngai ileeng angnga niomchan minthatui halli omchan kathamak, ju-inrui emui, kahur kakhiang khat-um zool-inthai emui, halli insuol inkhal emakli kara-ot emui. \v 14 Takkha Pumi Jisu Christa raalpuon kha inluktaru, halli manu taksa inmanuom chuonkha ngaidon khaimuru. \c 14 \s1 Mi ngaikha Chong tanmaru \p \v 1 Ngamna kasuol mi ngaikha donru, halli inmani imanuom lungduokhan murruolsiak inthopuimaru. \rq Col 2:16\rq* \p \v 2 Ajarchu mi lekkhat in inmani ngamna khan phur rakip bakwiak amincha, takkha inngamna kasuol mi'n anse suulpabit abak. \v 3 Khale inruoiya angrakip kabak mi'n anse suulpa kabak midiang mateek marase, halli anse suulpabit kabak mi'n angrakip kabak mi diang chong tanmarase, ajarchu Pathian in inmani rakip kha izoot eii. \v 4 Mi leiilaak suokngai chongkatansik-ah nang tu-na-eyame? Inmani karu in katha katho in-ebe emakli kase katho in-ebe tikha ama karu in chong atansik eii. Halli inmani kha katha katho in-esik eii, ajarchu Pumi'n inmani kha katha katho amin-e mator. \p \v 5 Miring lekkhat in nikhuo rakipneek-ah nikhuo inkhatkha kheella atha tia inngaidon, halli mi lekkhat in nikhuo rakiphi in-ang wiak tia inngaidon. Khawajarra mi rakip in ama ama ngaidon nakhan kacheet ah ngirrasu. \v 6 Nikhuo ngai rakip kaminlur miring in Pumi kayana sik-ah thorase, halli angrakip kabak inmani'n Pumi kayana sik-ah thorasu, ajarchu inmani'n Pathian kha inminpaak, halli angrakip kabakmak mi'n Pumi kayanasik-ah thorasu, halli inmani um Pathian kha inminpaak. \v 7 Ajarchu eini rakip in nitheinuo sikbeiya niring emak, halli eini'n nitheinuo sikbeiya nithi emak. \v 8 Eini'n niring hichu, Pumi sik-ah niring eii; khat-um eini'n nithi innum Pumi sikbeiya eini'n nithi eii. Khawajarra eini'n niring innum nithi innum eini rakip Pumi ta ni-eii. \v 9 Hiwa jarra karing khat-um kathi ngai Pumi enasik ah Christa in kathi makheiya ahongring nookjei. \v 10 Halli anse suulpabit kabak ningni'n angjarra ning-u ningnai ngaidiang chong ningtanme? Halli angrakip kabak ningni'n angjarra ning-u ningnai ngaidiang ningmateekme? Tichu eini rakip Pathian maikuungnga ngirnita ama'n chong nalatansik eii. \rq 2 Cor 5:10 \rq* \p \v 11 Khat-um chong inthiang in ati, \q1 “Pumi in ati, inthiangnga keihi karing Pathian ka eii, \q2 mi rakip in kei kamaikuungnga inbok inta chubei nathosik eii, \q2 halli mi rakip in keihi Pathian ka-eii tia innarilsuoksik eii.” \rq Isa 45:23 \rq* \m \v 12 Khale inruoiya eini rakip in ama ama chuontho kha Pathian diang nilapesik eii. \s1 Miring inkhat Insuinasik Thomaro \p \v 13 Miring inkhatli inkhat chungnga chongkatan datui, khatneek achu, nimalungnga ngaidon inlang mi ngai insuina emakli manu ah minchulnasik chuon thokhaimaru. \v 14 Kei'n Pumi Jisu le kaom suom jarra kei'n inthiangnga kajet, baksaak rakip iteii inthiangmak ommak. Takkha nang in baksaak lekkhat hi inthiangmak eii nati inchu, khawakha nangnasik ah inthiangmak eii. \v 15 Takkha nang in nibak ni-in jarra na-u nanai ngaidiang malung intooknasik e-inchu, khawakha minriang lamma nitho emakjei, nang nasaakbak in Christa in ithipi miring khatsik-ah mangna inchang marase! \v 16 Halli nang in akatha-eii tia ningaidon khan kathamak-ah narilmarasu. \v 17 Ajarchu Pathian Rengram khachu kabak ka-in jarra emak, takkha Ratha Inthiang in inape kadik, kadai khat-um karok makheiya eii. \v 18 Khawajarra hinthoa Christa sepa natho inchu Pathian malung nimintaipi eii, khat-um mi ngai innum innazootsik eii. \p \v 19 Kadai khat-um \f + \fr 14:19: \fr*\ft Eini'n ni-ngai don sik suok, larik lekkhat in inti, apharakip ah kinngaidon.\ft*\f* khatli khat ranak ngarnasik-ah kaheichoi lam ngaikhan eini rakip ngai'n kasongkaraat erui. \v 20 Halli Pathian chuontho kha nabak na-in nakhan minmang marase. Takkha baksaak rakip baksik eii, takkha miring inkhat manu minthonasik ajar e-inchu, i-ang inkhattak baksik kha kathamak eii. \v 21 Khale inruoiya nang na-u nanai ngai manu thonasik e-inchu meii ka-ei, ju ka-in emakli i-ang inkhattak baksik nithomak kha athawiai. \v 22 Khat-um hiwarakip na-ngamna jarra nangli Pathian kongkarra omrase. I-ang inkhattak sik-ah kazoot halli hiwa rakiphi kathamak emak tia katho mikha rawaan katha eii! \v 23 Takkha ningni'n ning ibak rakip kha ning inngamsam inchu, ning ibak rakipkha Pathian in zootmak eii, ajarchu inmani chuontho kha ingamna dungjuiya emak. Halli i-ang inkhattak ingamna dungjuiya nithomak inchu khawakha manu eii. \c 15 \s1 Mi ngaikha Minriangro, Natheinuo ah Inriangmaro \p \v 1 Inngamna-ah kacheet eini rakip in, kajeimak ngai phurrik roonmator nasik-ah nisansik suok. Halli napum khabit minhoimaro. \v 2 Khawa neek achu, eini rakip in ni-indiang inwaipui ngaikha inmani intha nakhan malung nimintaipisik suok, halli inmani inngam nakha niminsoonpi sik eii. \v 3 Ajarchu Christa in apumtak hoinasik thomak. Khawaneek ah chong inthiangnga lei-injia angnga, “Nangni diang injaknasik-ah innarilse ngaikha kei kachungnga juochuljei. ” \rq Minpkla 69:9\rq* \p \v 4 Ajarchu angrakip chong inthiangnga ilei injiakha eini rakip ngai'n inchunasik-ah injia eii. Khawa jarra chong inthiangnga innaleipeii kadei karaat khat-um kamasok kha'n, eini rakip ngaidiang inngam nakha hong omte. \v 5 Halli deiraatna khat-um masokna kuung ka eii Pathian in hiwale in-angrip malungroon kha Christa Jisu omchan ningjui jarra nangni rakip chungnga malung inruolna omrase. \v 6 Khawa e-inchu nangni rakip ngai'n Pathian khat-um eini Pumi Jisu Christa Apa kha malung khatle rasakhat beiya minpaak nasik erase. \s1 Chong kahoihi Zaatlop ngaidiang \p \v 7 Christa'n nangni kha i-nakeiluut angnga Pathian lurlianna sik-ah nangni-um inkhatli inkhat inngeiru. \v 8 Takkha kei'n nangnidiang kanati, Pathian hi kadik eii tia malarnasik, halli ama chong inkhitna rakip ngaikha inmani pile pu ngaidiang kadik eii tia minmunasik-ah Christa hi Jihudi ngai rathuulla suok ijuominchang eii, \v 9 halli zaatlop ngai innum Pathian minriangna hi inminpaak matornasik-ah ijuo eii. Chong inthiangnga lei-injia angnga, \q1 “Halli kei'n zaatlop ngai karra-um kanaminpaaksik eii; \q2 kei'n nang naraming minpaakna laa ngaikha kasaksik eii. ” \rq Minpkla 18:49 \rq* \m \v 10 Inlet ah ati, \q1 “Rokru, zaatlop ngai, Pathian mi ngaile!” \m \v 11 Halli inlet ah, \q1 zaatlop ngai rakip, “Pumi kha minpaakru; \q2 Mi rakip in ama kha minpaakrui! ” \rq Minpkla 117:1\rq* \m \v 12 Halli inlet-ah Isaiah in atinook, \q1 “Jesse phungrui makheiya miring inkhat alajuosik eii; \q2 ama'n zaatlop ngai waikaroon ajuonooksik eii, \q2 halli inmani'n amadiang inngamna indasik eii.” \rq Isa 11:10\rq* \p \v 13 Ajarchu ningni'n amadiang ningngamna dungjuiya, ngamna juosuokna Pathian makheiya nangnidiang rokna khat-um kadai rakip kha siprase, khale inruoiya nangni ingamna kha Ratha Inthiang ranak in kheella naminsoonpi rase. \s1 Paul in Ingamna hiaiya Amajiana jar \p \v 14 Kei ka-u kanai ngai, kei'n kajet nangni ngairakip katha in nasipjei, halli ningni'n singnatheina rakip kha ningneiwiak ah khatli inkhat diang ning indik matorjei. \v 15 Takkha kei'n malung inngamtak ah arei kaom lekkhat nangnidiang inmani jarra kamajia ah kanaminjetjei. Ajarchu riangwai khan ajar eya Pathian in kei kadiang \v 16 Christa Jisu suok eya zaatlop ngaidiang chountho nasik anapeii. Halli zaatlop ngaihi Ratha Inthiang in ipeiluut Pathian izoot dooiphur min-enasik-ah kei'n Pathian diang makheiya chongkahoi karilsik-ah thiampu angnga sepa katho. \v 17 Halli keihi Christa Jisu le ka-inchun jarra kei'n Pathian chuontho na-ah ka-in-or mator. \v 18 Khat-um zaatlop ngaikha, Pathian chong minjuinasik-ah Christa'n kei kadiang makheiya chuon itho rakip ngai khabit kei'n malung kangar tak-ah karilsik eii. Ama'n hiwangai itho matorchu, chong khat-um chuon rakip ah, \v 19 halli ngakkaom khat-um inlak ranak ah, halli Pathian Ratha ranak ngai jarra eii. Khat-um kei'n Jerusalem makheiya Illyricum rakip ah kaleisiya, halli kei'n Christa chongkahoi kha incheenna kaleirilthang mator. \v 20 Khawajarra miring inkhat in ileiphutjei chuonmun khan, kei'n chuon kajuotho maknasik, Christa raming kalajetmak mi ngaidiang, chongkahoi karilthangsik-hi kei'n apha rakip ah kimanuomkhet kha eii. \v 21 Chong inthiang in iti angnga, \q1 “Ama jarra inlarilpimak inmani'n inlamusik eii, \q2 halli kalara-ngaimak inmani'n inlajetsik eii.” \rq Isa 52:15\rq* \s1 Paul in Rome Sinasik ah Ilei-insuuk \p \v 22 Khawa jarra kei'n apha rakip ah nangni koolla heiwanasik ah kana-ook inkhat aom. \rq Rom 1:13 \rq* \p \v 23 Takkha atuunchu kei'n hiwa ramsung rakip ah kachuon thosik kaminhekjei, halli kei'n kum angjet nangni namunasik karangaitui ah kaom. \v 24 Khale inruoiya atuunchu hinthoa kei'n kangaidon, kei'n Spain tiang kasina lamma nangni ngaikha, kana intongpuizoot halli nangnile inruoiya phabongkhat karok ah niomsuoli ningni'n Spain na sinasik-ah nasan ningte tia kangaidon. \v 25 Atuunchu, ang e-innum, kei'n Jerusalemma sikata Pathian kajet mi ngai sepa kajuothosikjei. \v 26 Ajarchu Macedonia li Achaia ah kaom koisuok ngai innum Jerusalemma kaom Pathian mi-ngai karra sara ka eii ngaikha sannasik-ah lailamma kutchoi pesik inleingaidon. \rq 1 Cor 16:1-4\rq* \p \v 27 Halli khawa kathosik kha inmani'n inleirok, halli hiwahi inmani intheinuo ah inzootna eii, sara ngaidiang kasansik kha inmani chuon eii. Khawa jarra Jihudi ngai innum ratha lamtiang ka-eii rawaan kha zaatlop ngaidiang inleipei, khale inruoiya zaatlop ngai innum inmani diang taksa sik-ah arei ka-eii siallesum ngaikha Jihudi ngai sanna sik-ah inliingnasik eii. \rq 1 Cor 9:11\rq* \p \v 28 Halli kei'n hiwa chuon rakip ngaihi kaminhek ah inmani diang hiwa siallesum rakip kaminmu phakhan, kei'n Spain na kasisik eii halli kei'n kaheiwana lamma nangni kha kanajuophasik eii. \v 29 Khat-um kei'n nangnidiang kanajuopha kaalkhan, Christa rawaan kasip khale inruoiya kaheiwasik eii tikha kei'n inthiangnga kajetjei. \p \v 30 Ule nai ngai, Pumi Jisu Christa khat-um Ratha minriangna khan kei kasitbeiya Pathian kaniya napoongpui suomru tia kei'n nangnidiang kanani. \v 31 Kei'n Judea ramsuungnga kaom Pathian ka-ngamnamak ngai makheiya insuina ommak nasik khat-um kei kachuontho hi, Jerusalemma kaom Pathian kajet mi ngai'n innazoot pinasik-ah Pathian nanipiru. \v 32 Khale inruoiya kei'n Pathian lungdou e-inchu nangni koolla karok-ah heikirkate halli nangni le katharra roksuom nookrui. \v 33 Kadai Pathian kha nangni rakipdiang omrase. Amen. \c 16 \s1 Pumtak in Minpaakna \p \v 1 Kei'n Cenchreae koisuok inna sepa katho ni-nainu Phoebe hi, numeisa katha eii tia kei'n kizootle inruoiya kanapeluutjei. \v 2 Nangni'n hiwa numasanu hi Pathian kajetngai thosik angnga Pumi ramingnga keiluutru, halli ama'n nangni diangnga imanuom arei kaomkha sanru, ajarchu amahi mi angjet diang khat-um kei kadiang sapkatha numeisa eii. \p \v 3 Christa Jisu sik-ah kachuon thopuingai Priscilla li Aquila diang kei'n inpaakna kajuomathuon. \rq Chuon 18:2 \rq* \p \v 4 Inmani'n kei kasik beiya inringkhuo leiminpaammu, khat-um kei'n inmani diang rokna kamalar, kei khabit emongnga zaatlop rakip koisuok ngai innum ratha rokna inheimalar. \v 5 Halli inmani innna kintuup Koisuok ngaidiang um rokna inheimalar. \p Asia ramsuungnga mansakhet Christa kangamna, kiminriang kasappui Epaenetus kha-um kei'n inpaakna kanei. \v 6 Nangni sikbeiya chuon kangar tak-ah kanathopi Mary diang um minpaakna kanei. \v 7 Khat-um mikhumna-ah keile kaomsuom Jihudi kasappui Andronicus li Junia\f + \fr 16:7: \fr*\ft Junia, Junias, larik lekkhat ah chu Julia inti.\ft*\f* kha-um minpaakna kanei, halli inmani kha tirton ngai karra kheella aramingkasi mi in-eii, halli inmani kha kei neek ah Christians ka-e masa in-eii. \p \v 8 Pumi sik-ah kachuonthopui kiminriang khet kasap Ampliatus kha-um kei'n minpaakna kenei. \v 9 Khat-um Christa sik-ah kachuonthopui kiminriang kasap Urdanus khat-um kiminriang Stachys diang um minpaak kanei. \v 10 Christa diang kaomchak Apelles diang um minpaakna kanei, halli Aristobulus insuungkhurra kaom mi rakip diang um minpaakna kanei. \v 11 Jihudi kasapui Herodion khat-um Narcissus insuungkhurra Christian rakip um minpakna kanei. \p \v 12 Pumi chuonkatho Tryphaena li Trayphosa inpaakna kanei, khat-um Pumi chuon katamtak katho kiminriang kasapnu Persis kha um kei'n inpaakna kanei. \v 13 Pumi sik inkadang Rufus khat-um angrakip-ah keihi asa angnga kana-ngaidon anu kha-um kei'n minpaakna kanei. \rq Mk 15:21 \rq* \p \v 14 Asyncritus, Phlegon, Hermes, Patrobas, Hermas, khat-um inmanile kaom aleiilaak Christian rakip kha-um kei'n minpaakna kanei. \v 15 Philologus li Julia, halli Nereus khat-um ama nainu, khat-um Olympas halli inmanile kaom Pathian kajet mi rakip kei'n minpaakna kanei. \p \v 16 Khatle inkhat diang inthiang inzoopna ah indonrui. Halli Christa koisuok rakip ngai'n inmani inpaak na-kha inhei mathuon. \s1 Ahekna Minchuna \p \v 17 Kasapngai kei'n nangnidiang kanati, nangni'n ninglam rakip ah ning ijetjei minchuna makheiya intei ka-eii koithennali insuina kaheichoi inmani makheiya inringchakru. Halli inmani kha looiru. \v 18 Tichu khawa katho mi ngaikha Christa Pumi sepa katho emu takkha inmani'n wonkhopnasik intho eii, halli inmani chongkahoi yamli chongriltheina khan kamo malungkha kathamak ah min-ngamna innei. \v 19 Nangni'n chongkahoi ningjui kha mi rakip in innajetjei, halli hiwajarra kei'n nangni kha kanarokpui. Halli kei'n nangnidiang kimanuomchu kathasik-ah insingtheiru, takkha kathamak sik achu kamo eru. \v 20 Halli Pathian hi, akadai inthokna mun eii, halli ama'n nang nakeii nuoiya Seitan kha inottheiya ajuo toukanur sik eii. \p Pumi Jisu riangwai khan ningchungnga omrase.\f + \fr 16:20: \fr*\ft Larik lekhat ah chu hi­mun­hin hapmu.\ft*\f* \p \v 21 Kei kachuon thopui Timothy khat-um Jihudi kasappui Lucius, Jason, Sosipater inmani innum inpaakna najuopeii. \rq Chuon 16:1 \rq* \p \v 22 Kei Tertius ka eii, hiwa chongsem kamajiapa kei'n num Christian inpaakna kha kanajuo mathuon. \p \v 23 Kei ka-inntunpa Gaius ama inna koisuok kanaminchunpi ama innum inpaakna ajuomathuon, Khopuiya sappuipa Erastus, halli kinnai Quartus inmani innum inpaakna innajuomathuon. \rq Chuon 19:29; 1 Cor 1:14; 2 Tim 4:20 \rq* \p \v 24 Eini Pumi Jisu Christa riangwai kha nangni rakip diang naompuirase. Amen. \s1 Ahekna Pathian Minpaak nale Nina \p \v 25 Chongkahoi khat-um akatheng apha-ah kasoottak ah inthup ah kaleiom kadik kha chongmalar dungjuiya kei'n Jisu Christa jarra kaleiril, halli ama'n nangni inngamna ah kacheet-ah namin-ngir mator, khawa jarra eini'n Pathian kha minlur minlian rui. \v 26 Takkha atuunchu akadik kha Pathian chong kachoi ngai'n inlarra namajia pijei, halli hektik kaboi Pathian chongpe kha phungle zaat rakipdiang minmujei, khawa jarra zaatlop rakip in ngamna inte khat-um chongkajui e-inte. \p \v 27 Kasingkhet Pathian khabit kha Jisu Christa diangnga inphut hektik omleiya lurlian rase! Amen.