\id MRK Kharam: Bible Translation 1st Edition. \ide UTF-8 \ide Unicode (UTF8) \h Mark \toc1 MARK Dungjuiya Chongkahoi \toc2 Mark \toc3 Mk \mt1 MARK \mt2 Dungjuiya Chongkahoi \imt1 Chonglamsaat \ip \bk Mark dungjuiya chongkahoi hi\bk* “Inzootna Kathar (NT)” suungnga kaom larik mili ngai karra Jisu Christa ringkhuo jarra inthiarra kanaminmu larik inkhat kha eii. Larik mili ngaikha “Gospel” tia injetna, hiwa tinachu “Chongkahoi” tina eii. Hiwa larik mili ngaihi Jisu Christa athisuo nuk-ah Matthew, Mark, Luke khat-um John in inmajia eii. Mark dungjuiya chongkahoi hi larik mili ngai karra akabongkhet larik kha eii. Hiwa larik hi Gospel inti larik mili ngai karra mansakhet ah inmajia larik eii tia ngamna innei, hiwa larik hi Jisu Christa inneisuo nuk kum soomruk leira-nga li soom sari (65-70) kongkarra inmajia eii. Kasing kathei katam tak-in hiwa larik hi Rome ma kaom christian ngaikha masok nasik ah Rome makheiya inmajia larik eii tia ngamna innei. \ip \bk Mark\bk* hi John Mark tia-um injetna, amahi tirton Paul li Barnabas le inruoi suomma chuon katho inkhat eii, takkha Pathian chongkaril chuonna (missionary chuonna) Paul li Barnabas kha leijui matormak jarra ama ramingkha aleithi (Chuon 13:13). Takkha nuk achu Barnabas le inruoi suomma sina inleinei (Chuon 15:37-39). Mark hi Peter le inlopthei sap inkhat in-eii tia ngamna innei (1 Pet 5:13). Mark hi Jisu ringkhuo ngaihi amit tak-ah kamu miring kha emak innum, Mark in Peter imu ijet ngaikha katamtak amajia-ah Mark dungjuiya chongkahoi hi aleida. Hiwa larik hin, Mark in siamruoi ringkhuo khat-um Jisu in ahekna nikhuo jarra iminchu ngaikha tam amajia. \iot Asuungnga kaom Chong \io1 1. Mark in hiwa larik jarra malarna chong \ior (1:1-13)\ior* \io1 2. Jisu'n Galilee ah leiomlai ileitho chuon ngai jarra Mark in rilthiarna anei \ior (1:14–8:21)\ior* \io1 3. Jisu'n Jerusalemma isi jarra Mark in rilna anei \ior (8:22–10:52)\ior* \io1 4. Jisu'n Jerusalemma omlai khat-um Jisu thina li ahongring nookna jarra amajia-ah Mark in minhekna anei \ior (11:1–16:8)\ior* \c 1 \s1 John Baptist Chongril \r (Matt 3:1-12; Luk 3:1-18; Jn 1:19-28) \p \v 1 Hiwahi Pathian Sapa Jisu Christa jarra chongkahoi ngaikha eii.\f + \fr 1:1. \fr*\ft Manuscript lekkhat achu injiamak \ft*\fq Pathian Sapa.\fq*\f* \p \v 2 Pathian chongkachoipa Isaiah larik-ah imajia angnga: \q1 “Pathian aleiti ‘Kei'n nang ma-ah kachongkachoi inkhat kajuotirsik eii \q2 ama'n nang sik-ah lam aboolsik eii.’ \q1 \v 3 Neelramma kheek rasa inkhat khachu, \q2 ‘Pumi sik-ah lamkha booltaru; \q2 Ama lamkha mintuunru.’ ” \rq Isa 40:3\rq* \p \v 4 Khawa jarra John in neelramma aheisuok-ah, baptize ithole inruoiya Pathian chong aleiril.\f + \fr 1:4. \fr*\fq John in neelramma aheisuok-ah, baptize ithole inruoiya Pathian chong aleiril. \fq*\ft Manuscript lekkhat achu hintia injia \ft*\fqa Baptist John neelramma aheisuok-ah Pathian chong aleiril.\fqa*\f* “Ningmanu-ah inphut heikir inlang baptize thoru” halli “Ningmanu rakip Pathian in anara-ngaidam pisik eii,” Ama'n mipuidiang aleiti. \p \v 5 John chongril kara-ngai sik-ah Jerusalem khuopui khat-um Judea ramsuungnga kaom mipui katamtak inheisuok. Inmani'n inmanu ngai inrilsuok halli ama'n Jordan tuidung suungnga inmani ngaikha baptize aleimintho. \p \v 6 John in salaileem mulla inbool puondiar aleitho, akhoongnga sawun koongkhit aleikhit, ama bak-inchu khai khat-um ramkhuoining alei eii. \rq 2 Reng 1:8\rq* \p \v 7 Ama'n mipuidiang aleirilla ati, “Kei kanuk-ah akajuosik miringpa khachu kei neek-ah akaloksik eii. Keichu ama kekokrui kuunli kasuutsik kha-um rahoi suokmong \v 8 Kei'n tuiya baptize kanatho, takkha ama inchu Ratha Inthiangnga baptize anathosik eii.” \s1 Jisu Baptize thonale Matheemna \r (Matt 3:13–4:11; Luk 3:21-22; 4:1-13) \p \v 9 Khawasuoli sootlekleiya Jisu'n Galilee ramsuungnga kaom Nazareth khuopui makheiya inphut aheiwa halli John in Jordan tuidung suungnga baptize aleitho. \v 10 Jisu'n tuiya inphut hongsuokli, Ama'n marwaan suongkot inlong khat-um Ratha in achungnga Wathu angnga ijuochum kha aleimu. \p \v 11 Khat-um marwaanna inphut rasa inkhat ajuoa, “Nanghi kinaminriang tak kasapa kha na-eii. Nachungnga kamalung atai.” \rq Inphut 22:2; Minpkla 2:7; Isa 42:1; Matt 3:17; 12:18; Mk 9:7; Luk 3:27\rq* \p \v 12 Khawasuoli Ratha'n ama kha neelramma aleiruoi. \p \v 13 Khawa munkhan nisoommili, Seitan in aleimatheem. Ramsa ngaile khawa khan inleiom, takkha marwaan tirton ngai'n ama sanna inleinei. \s1 Ngakasur Miring mili Jisu'n akoi \r (Matt 4:12-22; Luk 4:14,15; 5:1-11) \p \v 14 John mikhumna suungnga indasuonuk, Jisu'n Galileeya asiya halli Pathian diangnga kajuo chongkahoi ngaikha aleiril. \p \v 15 “Apha kha ajuotungjei,” “Khat-um Pathian Rengram kha anaijei! Ningmanu-ah inphut malung thuul inlang chongkahoihi ngamnaru,” ama'n aleiti. \rq Matt 3:2\rq* \p \v 16 Jisu'n Galilee tuidiilpang ajuiya aheisuokli, ama'n ngakasur miring inni, Simon khat-um anai Andrew, leenna nga insur aleimu. \v 17 Jisu'n inmani diang aleiti, “Heiwaru kanuk najuiru, mi kasur namin-ekate.” \v 18 Khawapha takkhan inleen inda-ah inmani ngaikha amale inruoiya inleisi. \p \v 19 Ama'n asidetli unai inni, Zebedee sangai, James li John aleimu. Inmani'n rakuongnga inleen ngaikha worthanasik inleibool. \v 20 Jisu'n inmani amuli amumak, inmani aleikoi; khawa khan inmani'n inloom ruoingai khat-um inpa Zebedee kha rakuong suungnga inda-ah Jisu nukkha inleijui. \s1 Ratha Kathamak kaluut Miring inkhat \r (Luk 4:31-37) \p \v 21 Jisu le asiamruoi ngai'n Capernaum khuopuiya inheiwa, halli Jisu'n akahong Jihudi ngai sernikhuo khan Synagogue-ah asiya aleiminchu. \p \v 22 Ama minchuna kha akajet mipui rakip in inleingak, ajarchu ama kha Dan Karu ngaile lei-in-angmak, khawa rathuulla, Ama'n thomatornale inruoiya aleiminchu. \rq Matt 7:28,29\rq* \p \v 23 Khawapha takkhan ratha kathamak kaluut miringkhat Synagogue-ah aheiluut halli rasa inringnga aleikheek. \v 24 “Angme keini diangnga nimanuom, Nazareth Jisu? Keini kanaminmangsik hin nijuobe? Kei'n nang kanajet, nangchu inthiang Pathian tirton kha na-eii!” \p \v 25 Jisu'n ratha diang chong aleipeii, “Omchianro, halli mipa diangnga inphut heisuokro!” \p \v 26 Ratha kathamak khan mipa kha kanatak-ah aleikanik, halli inringnga akheek-ah mipa diangnga inphut aheisuokjei. \v 27 Mipui ngaikhan inleingak, khawakhan inmani inkhatli inkhat in inleiti, “Hiwahi angmejei? Chongminchu kathar khabe? Hiwa mipa'n ranak kanei tak-ah ratha kathamak diang chong apeii, halli inmani'n achong injui!” \p \v 28 Hinthoa, Jisu chongngaihi innot tak-ah Galilee rampumpuiya alei-inthang. \s1 Jisu'n Mi katamtak amindam \r (Matt 8:14-17; Luk 4:38-41) \p \v 29 Jisu khat-um asiamruoi ngai'n James khat-um John le inruoiya, Synagogue inmathaanna Simon li Andrew ngai inntiang inleisi. \v 30 Simon tarpi kha ritun in athoa zaalmunna aleizaal, Jisu aheitungli, akananu jarra ama diang inleirilpi. \v 31 Ama'n akananu diang asiya, akut-ah numeisanu kha aleikatook-ah aleikeithei. Ritun in ama kha amathaanjei, halli numeisanu khan inmani sepa aleitho. \p \v 32 Kani tasuo kholei phakhan, mipui ngai'n akana khat-um raikhuo kaluut rakip ngaikha Jisu diang inheiruoi. \v 33 Khawa khuopuiya kaom mipui ngaikha khawa inn makhan inlei-inchun. \v 34 Jisu'n rirai rakip-ah kana katamtak ngaikha aleimindam khat-um raikhuo katamtak aleipuutsuok. Raikhuo ngai'n ama kha tume ti inleijet, khawa jarra Ama'n inmani ngaikha iteii leiminrilmak. \s1 Galileeya Jisu Chongril \r (Luk 4:42-44) \p \v 35 Ziingtiang kani suokma-ah, Jisu'n intheiya inn kha amathaanjei. Khuopui kha amathaanna mirasa neimakna munkhattiang aleisi, khawa munkhan ama'n Pathian aleini. \v 36 Takkha Simon khat-um asappui ngai'n insuok-ah ama kha inleiratok, \v 37 halli inmani'n ama injuomu phakhan, inti, “Mirakip in nangkha innaratok.” \p \v 38 Takkha Jisu'n aleimasang, “Hiwa hinna inphut eini'n khuo inkhattiang nisisik eii. Inmani diang-um kei chong kalarilsik eii, ajarchu khawa sik-ah kei kijuo eii.” \p \v 39 Khawa jarra ama'n Galilee rampumpui suungnga aleisi, Synagogue-ah chong aleiril halli raikhuo ngai aleipuutsuok. \rq Matt 4:23; 9:35\rq* \s1 Jisu'n Miringkhat amindam \r (Matt 8:1-4; Luk 5:12-16) \p \v 40 Akaphar miring inkhat in Jisu diang ahongnga, kemurkhup thep-ah, halli nasanro tia nina aleinei. “Nang in nazoot inchu,” “Kei namindamro,” ama'n aleiti.\f + \fr 1:40. \fr*\ft kei naminthiang ro: \ft*\ft hiwa kanahi inmani ngai sina dungjuiya inthiang mak manukaroon mikhat ah inlei.\ft*\f* \p \v 41 Jisu diang minriang kha aleisip, halli “Kei'n kanamindam zoot,” tia aleimasang, “Kadam kha etaro” tia akut aduongnga aleikatook! \v 42 Khawapha takkhan akaphar kha ama diangnga inphut asuok-ah halli ama kanakha adamjei. \v 43 Khawa makheiya Jisu'n chong ka-ngar kha ama diang arilla ama kha aleiminsi. \p \v 44 “Rangairo, hiwa jarhi tu inkhat diang-um rilpimaro, takkha si-inlang Thiampu diang nang juo-inmuro; khawa khan mirakip in nangkha nadamjei ti innajet nasik-ah, Moses chongpeii dungjuiya inmani diang pesik kasuok phurpeii kha juo inpero,” tia ama kha aleiminsi. \rq Levi 14:1-32\rq* \p \v 45 Takkha ama'n asuok-ah amun rakip-ah akasuok chongngai kha aleirilsuok. Inthiangnga, Jisu jarra ama'n chongkatamtak aleiril jarra Jisu'n mipui omna khuopui khan leisuok matormakjei. Khawa rathuulla ama'n mirasa neimakna mun ngaikhan aleiom, khat-um amun rakip-ah kaom mipui ngai'n ama koolla inheiwa. \c 2 \s1 Jisu'n Apang kathi Mi inkhat amindam \r (Matt 9:1-8; Luk 5:17-26) \p \v 1 Nikhuo lekkhat suoa Jisu'n Capernaum tiang aleikirnook, khat-um innkhan ama omjei iti chong alei-inthang. \v 2 Khawa jarra mipui katamtak ngaikha inheiwa-ah khawakhan tungnasik mun karuok leiommak, suongkotkuung kha-um leiruokmak, halli Jisu'n inmani diang Pathian chongkha aleirilpi. \v 3 Miring mili khat-in Jisu diang apang kathi mi inkhat inhongruoi pha, \v 4 mipui ngaikhan ajar-eya, miring pakha ama koolla heiluutpui matormu, khawa jarra inmani'n Jisu omnachei chungkhum inphongnga, mipakha azaalna pherle inruoiya injuomachum. \v 5 Inmani ngamna amupha, Jisu'n apang kathi mipa diang aleiti, “Kasapa, namanu ngaikha kanarangaidam suojei.” \p \v 6 Dan Karu lekkhat in khawa khan inlei in-ongnga inmalungnga inleingaidon, \v 7 “Ama'n angsik-ah hinna itime? Hiwa hichu Pathian chungnga irilse eii! Pathian amabit eii manu rakip kangaidam matorchu!” \p \v 8 Jisu'n inmani malung ngaidon ajet-ah, inmani diang aleiti, “Angsikme khawa ka-angngai ningngaidon? \v 9 Apang kathi mipa diang, ‘namanu ngai kanarangaidam pijei,’ ti emakli, inthei inlang, napher ruut inlang siro tihi hume kabei? \v 10 Kei'n nangni diang narilcheenpi kate, khachu, Miring Sapa'n nuoipil chungnga manu rakip ka-ngaidam sik ranak anei.” Khawa jarra apang kathipa diang ati, \v 11 “Kei'n nangdiang kati, intheiro, napher ruut inlang, na-inna sitro!” \p \v 12 Inmani'n in-enna inomlaitak, mipakha intheiya, apher kha aruut-ah innot-ah aleisuok, halli inmani rakip in inleingak-ah Pathian inminpaak-ah, “Hiwa ka-ang ngaihi suplamu lamumakmi inleiti!” \s1 Jisu'n Levi akoi \r (Matt 9:9-13; Luk 5:27-32) \p \v 13 Jisu'n woikhat Galilee tuidiil pangtiang ahongkir nookpha, mipui katamtak amadiang inheiwa, halli ama'n inmani kha aleiminchu. \v 14 Ama'n asina lamma, rampar kakhoom, Alphaeus sapa Levi, ama rampar teelna munna in-ongkha aleimu. Jisu'n amadiang, “Kanuk najuiro,” aleiti. Halli Levi'n intheiya anuk aleijui. \p \v 15 Khawasuoa Jisu'n Levi inna bu aleibak. \f + \fr 2:15. \fr*\fq Levi inna; \fq*\ft kha emakli \ft*\fqa ama \fqa*\ft (khachu Jisu) inn.\ft*\f* Rampar kakhoom katamtak ngaile, manukaroon ngai'n Jisu nuk inleijui, hanna inmani katam khatchu Jisu li asiamruoi ngai bubakna khan inlei-inchel. \v 16 Pharisee um ka-eii Dan Karu lekkhat in, manukaroon khat-um rampar kakhoom ngaile Jisu'n ibak suomkha inleimu, khawa jarra ama siamruoi ngaidiang inmani'n inleirakel, “Angsikme ama'n hiwa mi ngaile ibak suomhi?” \p \v 17 Jisu'n hiwa ajet-ah inmani diang aleimasang, “Tu ka-ang akadam ngaisikchu kathiam rangaimak, takkha akana mi sikchu arangai. Kei'n kijuo hichu akadik mi ngai kakoi kijuo emong, takkha manukaroon ngai kakoi kijuo eii.” \s1 Bak-in Ngeijarra chongrakel \r (Matt 9:14-17; Luk 5:33-39) \p \v 18 John Baptist nukkajui ngaili pharisee ngai'n bu-ngei nikhuo khan bu inleingei. Mi lekkhat in Jisu diang inhongnga inhongrakel, “Angtia John Baptist siamruoi ngaili Pharisee siamruoi ngai'n bu inngeili, nasiamruoi ngaichu inngeimak?” \p \v 19 Jisu'n aleimasang, “Moiruoina munna Moipa omlaiseng asap ngaikha bak-in inngeiya inomsik eii tia ningngaidonbe? khawakha emak! moipa inmanile omlaiseng chu, bak-in leiya omnunu. \v 20 Takkha moipa kha inmani diangnga inphut inlaruoi nasik nikhuo alajuosik eii, khawa phakhan inmani bu inla-ngeisik eii.” \p \v 21 “Tu inkhatbit innum puon katharkha neiman inlang puonmaruo chungnga phoudelmu, ajarchu akathar inphoukhan amaruokha kheella keiriinta achetna ahonglokpui detsik eii. \v 22 Tu innum theibomju kathar kha sawuntuong maruo ngaikhan thunngaimu, ajarchu amaruo sawuntuong khan theibomju kha aminmang, khat-um sawuntuongli theibomju inniya inmangsuomsik eii. Khawa rathuulla, theibomju kathar kha akathar sawuntuongnga inthunsik eii.” \s1 Sabbath jarra Chongrakel \r (Matt 12:1-8; Luk 6:1-5) \p \v 23 Jihudi ngai Sernikhuo khan Jisu'n gehu billa aleisi. Asiamruoi ngai'n amale inheiwa phakhan, gehu wuuikha inleichin. \v 24 Khawa jarra Pharisee ngai'n Jisu diang inleiti, “Enro, Sernikhuoni nasiamruoi ngai ithohi eini Sinadan izootmak ngaikha eii.” \rq Innidan 23:25\rq* \p \v 25 Jisu'n aleimasang, “David khat-um ama mi ngai'n inwon champha, ama'n baksik ommakpha angme ileitho nangni lateel makchube? \p \v 26 Ama'n Pathian inna aluut-ah halli Pathian diangnga inpe waipool kha aleibak. Hiwahi Abiathar in Thiampu Kaliankhet achanglai khan aleisuok. Eini Sinadan dungjuiya chu Thiampu ngai bit-in ibakngaikha David in aleibak, halli ama mi ngaidiang-um aleipeii.” \rq Levi 24:9; 1 Sam 21:1-6\rq* \p \v 27 Halli Jisu'n ahekna-ah ati, “Sernikhuo hichu miringngai thanasik-ah inbool eii; Sernikhuo sik-ah miring ngaihi inbool emak. \v 28 Khawa jarra miring sapa hi Sernikhuo Pumi kha-um eii.” \c 3 \s1 Kut Kathi Miring inkhat \r (Matt 12:9-14; Luk 6:6-11) \p \v 1 Khawasuo Jisu'n Synagogue-ah aleikirnook, khawakhan akut kathi miring inkhat aleiom. \v 2 Jisu diang noonnasik ithosial ombe tia athang suonasik kamanuom mi lekkhat khawakhan in-enna inleiom; khawa jarra inmani'n Sernikhuo khan ama'n miring pakha amindambe tia katha-ah inlei-ensui. \v 3 Jisu'n kanapa diang aleiti, “Matianghin hongkalro.” \v 4 Halli Ama'n inmani diang aleirakel, “Sernikhuo khan eini Sinadan in ang thocha atime? sansik emakli minmang sikbe? Tu ka-ang khat ringkhuo sansik emakli minmangsik hibe?” \p Takkha inmani'n iteii leirilmu. \v 5 Jisu'n amit kalek-ah inmani diang alei-enna aleiraang, inmani malung kangar khat-um inthamak jarra aleipoongpui. Khawasuoli ama'n mipa diangkhan aleiti, “Nakut keisuoro.” Ama'n akut aheikeisuo, halli akutkha aleidam. \v 6 Khawasuo Pharisee ngai'n Synagogue inmathaanna inleisi; halli Herod mi ngaile innot-ah in-inmuwa, inmani'n Jisu thatnasik chuon inleiminsuuk. \s1 Tuidiil pangnga Mipui ngai \p \v 7 Jisu'n asiamruoi ngaile Galilee tuidiiltiang inleisi, Galileeya inphut mipui katamtak in anuk inleijui, \v 8 Judea ramma, Jerusalemma, Idumea ramma, Jordan raaltiangnga kaom ram, khat-um Tyre le Sidon rampumpuiya mi katamtak in Jisu itho ngaikha injet-ah amadiang inheiwa. \v 9 Mipui intamhei jarra ama in-uum maknasik Jisu'n asiamruoi ngaidiang rakuong inkhat amasik minteiru aleitipi. Jisu sik asiamruoi ngai'n rakuong inleimintei. \v 10 Ama'n mi katamtak aleimindam, khat-um akana rakip in ama katooknasik ama omnatiang inlei-inneng. \v 11 Ratha kathamak kanei mirakip in ama inmu phakhan, inmani'n amaikuungnga inleipur khat-um inringnga inleikheek, “Nangchu Pathian Sapa kha na-eii!” \p \v 12 Jisu'n ratha kathamak ipuutpi inmani ngaidiang ama tutakme tihi tu inkhatdiang tipimaru tia chong kanatak aleipeii. \s1 Jisu'n Tirton Soomleini kadang \r (Matt 10:1-4; Luk 6:12-16) \p \v 13 Jisu'n ching inkhat akalla halli ama'n imanuom mi ngaikha aleikoi. Inmani'n amadiang inheiwa, \v 14 han ama'n soomleini ngaikha amale inruoisik khat-um chongkaril sik-ah aleikadangnga “Tirton tia aleikoi, \v 15 khat-um raikhuo ngai puutsuok nasik ranak aleipeii.” \p \v 16 Hiwa senghi ikadang soomleini ngaikha in-eii: Simon (Peter tia Jisu'n araming aphuo); \v 17 James li anai John, Zebedee sangai (Jisu'n Boanerges tia araming aleiphuo, hiwa tinachu “Ruokinri sapa ngai” tina eii); \v 18 Andrew, Philip, Bartholomew, Matthew, Thomas, Alphaeus sapa James, Thaddaeus, Simon Patriot, \v 19 Halli Judas Iscariot, Jisu kajuorpa, hiwa ngaihi in-eii. \s1 Jisu li Beelzebul \r (Matt 12:22-32; Luk 11:14-23; 12:10) \p \v 20 Khawa suoli Jisu'n inntiang aleikir. Woikhat-um khawa ka-ang akatam mipui inchun nook-ah Jisu khat-um asiamruoi ngaikha bubaknasik pha leimumu. \v 21 Ama insuung mi ngai'n hiwachong injetpha, inmani'n amakha ruoinasik inleitho, ajarchu inmani'n inleiti, “Amahi inweetjei!” \p \v 22 Jerusalem tiangnga kahong Dan Karu lekkhat ngai'n, “Ama suungnga Beelzebul om! raikhuo ngai lamkakeipa khan amadiang ranak apeya halli inmani iminpuutsuok eii,” inleiti. \rq Matt 9:34; 10:25\rq* \p \v 23 Khawa jarra Jisu'n inmani ngaikha akoolla koiya, inmani diang chongminkhi ngaikha aleirilpi: “Angtho thoa Seitan in Seitan apuutsuok sikme? \v 24 Rengram inkhat in inthenkhoiya rupni insuok inchu inkhatli inkhat insuol inta, khawa rengram kha akoisik eii. \v 25 Insuungkhur inkhat inthenkhoiya rupni insuok inchu inkhatli inkhat insuol inta, khawa insuungkhur kha akoisik eii. \v 26 Khawa jarra Seitan rengram hi rupni suok ah inthenkhoi inchu, khawa kha sootnuni, takkha alek alek-ah koita amang wiaksik eii. \p \v 27 Tu inkhat innum aka-ngar mipa kha akhitmasa-ah adamak inchu, a-inn luut-ah aneinaak rakip kha leimator nuni. \p \v 28 Inthiangnga kei'n nangni diang kitihi eii, khachu mi ngai manu rakip khat-um inrilse angjet leiom innum angaidam pisik eii.\f + \fr 3:28. \fr*\fq inrilse angjet leiom; \fq*\ft emakli \ft*\fqa Pathian chungnga karilse ngaikha.\fqa*\f* \p \v 29 Takkha tu e-innum Ratha Inthiang chungnga karilse ngaikha angtikniteii ngaidam pinuni, ajarchu ama'n hektik kaboi manu kha athojei.” \rq Luk 12:10\rq* \p \v 30 “Ama suungnga ratha kathamak kha aom” mi lekkhat in inti jarra, Jisu'n hiwahi aleiti. \s1 Jisu Anu li Anai ngai \r (Matt 12:46-50; Luk 8:19-21) \p \v 31 Khawa suoli Jisu anu le anai ngai inhongtung jei. Inmani'n inntuolla inngirra amadiang chong inminsiya ama inleikoi. \v 32 Jisu koolla mipui katamtak inlei in-ong, halli inmani'n ama diang inleiti, “Enro, nanu le na-u nanai, nasar ngai'n tuolla nang inna inmupuizoot-ah inom.” \p \v 33 Jisu'n aleimasang, “Tume kei kanu? Tume kei ka-u kanai ngai?” \v 34 Ama koolla in-ong mipui ngaikha ahei-enna aleiti, “Enru! Hinna kaom ngaihi kei kanu khat-um kei ka-u kanai ngaikha in eii! \v 35 Tu e-innum Pathian lungdou katho ngaikha ka-u kanai, kanu khat-um kasar ngaikha in eii.” \c 4 \s1 Muchi Kaworpa Chongminkhi \r (Matt 13:1-9; Luk 8:4-8) \p \v 1 Inlet-ah Jisu'n Galilee tuidiil khamma minchuna aleiphut. Ama koolla hong-inchun mipui ngaikha inleitam, khawa jarra ama'n rakuong inkhat suungnga aluut-ah alei in-ong. Rakuong kha tuikhamma aleiom, khale inruoiya mipui ngai-um tuikham khan inleingir. \rq Luk 5:1-3\rq* \p \v 2 Ama'n chongminkhi katamtak aneimanna inmani ngaikha aleiminchu, halli inmani diang aleiti: \p \v 3 “Rangairu! miring inkhat in muchiru kaworsik aheisuokjei. \v 4 Ama'n leiya muchiru kha aheiwor pha, lekkhat in lamkoolla achul, halli wa ngai'n inheiwa-ah inruut. \v 5 Muchiru lekkhat in neipil toomna lungbil khan inchul. Muchiru kha innot-ah ahongmoong, ajarchu neipil kha lei-inthuukmak. \v 6 Halli kani ahongsuok pha, akadoong muchichiak ngaikha injuo charjei; ajarchu inrajung kha inthuuk-ah leisi matormak, muchichiak ngaikha innot-ah inleichar. \v 7 Muchiru lekkhat in raling karra inchul, inhongmoong takkha raling in aleidiip, halli inmani leikaramu. \v 8 Takkha muchiru lekkhatchu neipil hoina-ah inleichul, khat-um achiakngai khan inhongkek, inhong-insoon, khat-um inhongkara: lekkhat in soomthum, soomruk halli lekkhat in rajakhat inhongkara.” \p \v 9 Halli Jisu'n ahekna-ah aleiti, “Akuor indou rakip in hiwahi rangairu!” \s1 Chongminkhi ngai Apena jar \r (Matt 13:10-17; Luk 8:9,10) \p \v 10 Jisu'n atheinuoa aompha, ama siamruoi soomleini ngaile inruoiya ama jarra kajet ngai'n akoolla inheiwa halli chongminkhi ngaikha incheenna rilcheen nasik amadiang inleirakel. \v 11 “Nangni diangchu Pathian Rengram jarra inthup rakip jetnasik kha anapejei,” tia Jisu'n aleimasang. “Takkha tu ka-ang tuolla kaom lekkhat ngaisikchu, chongminkhi hinna hiwa rakip ngaihi injetsik eii, \p \v 12 Khawa jarra, \q1 ‘Inmani'n enchu en-inte, \q2 Takkha mununu; \q1 inmani'n rangaichu rangai inte, \q2 Takkha jetnunu. \q1 Kha intho innum, inmani Pathian diang inkir nooksik eii, \q2 halli ama'n inmani ngaikha arangaidamsik eii.’ ” \rq Isa 6:9-10\rq* \s1 Jisu'n muchi Kaworpa Chongminkhi irilthiar \r (Matt 13:18-23; Luk 8:11-15) \p \v 13 Halli Jisu'n inmani diang aleirakel, “Nangni'n hiwa chongminkhi hi jetmakchube? Kha e-inle, nangni'n chongminkhi rakip ngaihi angtho tholi ningjet sikme? \v 14 Muchi kaworpa khan Pathian chongkha awor. \v 15 Miring lekkhat khachu lamsirra kachul muchi ngaikhale in-ang; inmani'n khawa chongkha injetli injetmak, Seitan khan aheiwali achoideljei. \v 16 Miring lekkhat ngai'n lungkarra akata muchi khale in-ang. Inmani'n khawa chongkha injetli injetmak, karok tak-ah inleikeiluut. \v 17 Takkha inmani inrajung inthuuk-ah leisimu, khat-um inmani soot leideimatormu. Khawa chongkhan ajar-eya, poongraalna aheiwapha khanchu, inmani'n innot-ah mangna innei. \v 18 Miring lekkhat ngaikhan raling karra kachul muchi khale in-ang. Inmani ngaihi chong kajetjei ngaikha in-eii, \v 19 Takkha hiwa ringkhuo poongna ngai, inchong kamanuom, khat-um aleiilaak manuomna rakip ngaikhan, khawa chongkha inminmang, khawa jarra inmani karamu. \v 20 Takkha miring lekkhat khachu neipil hoina munna inwor muchi khale in-ang. Inmani'n chongkha inrangai, inkeiluut, lekkhat in soomthum, soomruk, halli lekkhat in rajakhat inkara.” \s1 Kok nuoiya Meiser \r (Luk 8:16-18) \p \v 21 Jisu'n aminchudel nook-ah, “Tu inkhat innum meiser heichoiya halli kok nuoiya emakli zaalmun nuoiya inda ngaiyabe? meiser kechungnga inda-ngai emak abe? \v 22 Lei inthup ngaikha lahong inlarsik eii, halli lei inkhu rakip ngaikha ala inlongsik eii. \v 23 Akuor indou rakip in hiwahi rangairu!” \p \v 24 Ama'n inmani diang aleiti, “Nangni'n ningjet ngaikhan insingtheiru. Nangni'n mi ngai chungnga chong ningtan angnga nangni diang-um Pathian in atansik eii, kheella atansik eii. \rq Matt 7:2; Luk 6:38\rq* \p \v 25 Ajarchu akanei amadiang kheella apesik eii, han kaneimak amadiang ama inei lekteii kha-um aleidelsik eii.” \rq Matt 13:12; 25:29; Luk 19:26 \rq* \s1 Ahongkamoong Muchiya Chongminkhi \p \v 26 Jisu'n aleiril, “Pathian Rengram khachu, miring inkhat in aleiya muchiru iwor khale in-ang. \v 27 Ama'n zaanna azaal, suun eli inthei, halli khawa rathil muchiru ngaikhan inhongkek-ah inhongmoong. Hiwahi angtho tholi kasuokme iti ama'n leijetmak. \v 28 Neipil khan muchi chiak ngaikha minmoong halli inhongkara; mansakhet-ah inziik inhongsuok, halli inbor, ahekna-ah sawuui katha kha inkara. \p \v 29 Sawuui kha aminpha, mipa khan kooiteiiya saang karakhool aleiphut, ajarchu leirakhool phakha aheitungjei. \rq Jo 3:13\rq* \s1 Anchamruwa Chongminkhi \r (Matt 13:31,34; Luk 13:18,19) \p \v 30 “Pathian Rengram hi angleme in-ang nitisik?” Jisu'n aleirakel. “Angkachang chongminkhi nineimanli nirilcheen sikme? \v 31 Khawa khachu, miring inkhat in manmasituolla, akasinkhet anchamru achoiya, neipilla iwor khale in-ang. \v 32 Apha lekkhat eli ahongmoong khat-um thingkuung ngai karra akalokkhet ahong eii. Khat-um abaak kalok ngai ahongsuok ah khawa ralikhan wa ngai'n inrabu inleiphan.” \p \v 33 Jisu'n ama chongkha mi ngaidiang aleiril, hiwa ka-ang chongminkhi katamtak ngaihi aneimanna; ama'n inmani diang injetmatorseng aleirilpi. \v 34 Ama'n chongminkhi inchellekleiya inmani diang iteii inkhat-um leirilpimak, takkha ama asiamruoi ngaile inom phakhan, ama'n incheenna angrakip ngaikha inmani diang aleirilpi. \s1 Jisu'n Thipui amindai \r (Matt 8:23-27; Luk 8:22-25) \p \v 35 Khawa nitak kholeitiang khan Jisu'n asiamruoi ngaidiang aleiti, “Eini tuidiil raalkhattiang khan rakaan inlang sirui.” \v 36 Khawa jarra inmani'n mipui ngaikha inda-ah; asiamruoi ngai'n Jisu alei in-ongna rakuong khan inluut-ah, inmani'n ama kha inleiruoi. Rakuong lekkhat-um khawa munkhan inleiom. \v 37 Jetlei theileiya thipui kangar inkhat ahongraangnga, tuiphuksaan khan rakuong pangkha hongzeemma tuikaluut aleiphut, rakuong kha tui'n hongsipsik aleitho. \fig Thipui ka-ngar khat-um tuiphuksaan khan rakuong pangkha ihongzeem|alt="Suddenly strong wind blew" src="CN01707B.TIF" size="span" ref="4:37"\fig* \v 38 Jisu'n rakuong nuktiang khan, luthun aneiya aleizaal. Asiamruoi ngai'n ama inkeitheiya inleiti, “Karu, keini kathisik kin-ejei, keini sik-ah nang ngaidon makchebe?” \p \v 39 Jisu'n angirra thipui diangkhan chong aleipeii, “Omchianro!” halli ama'n tuiphuksaan diangkhan aleiti, “Daitaro!” Thipui kha ajuodai, halli khawakhan thipuikha ajuodaijei. \v 40 Halli Jisu'n asiamruoi ngaidiang aleiti, “Angsik-ah nangni'n ningchime? Tuunkatung nangni ngamna laneimak chube?” \p \v 41 Takkha kachi khan inmani diang asip-ah inkhatli inkhat diang inlei-inti, “Hiwa miring hi tume? thipui khat-um tuiphuksaan innum achong injuihi!” \c 5 \s1 Jisu'n Ratha Kathamak kaluut Mi inkhat amindam \r (Matt 8:28-34; Luk 8:26-39) \p \v 1 Jisu le asiamruoi ngai'n Gerasene ramsuungnga kaom, Galilee tuidiilpang khattiang inhongtung phakhan, \v 2 Jisu'n rakuongnga inphut ajuochumli chummak thaan billa inphut aheikasuok miring inkhat alei-intongpui. Hiwa miringpa suungnga ratha kathamak kha aleiom \v 3 khat-um thaanbilla aleiom. Tu inkhat innum amahi woini kahuuiya thirruiya khit-ah damatormu; \v 4 Akutli akeii ngaihi inleikhit, takkha inleikhit racham thirrui kha aleimachat halli thirkha akeiiya aleitouthaak. Tu inkhat innum innuoiya leidamatormu ajarchu ama ranak ngar. \v 5 Ama'n suunli zaan boiya thaanbil kha akuoitong halli chingnga aleiloon, akheek-ah atheinuo-ah lungnga alei-insukchat. \p \v 6 Ama'n Jisu kha kalaak-ah aleimu; halli ama'n aheitanna, Jisu maikuungnga kemurkhup thep-ah chubei ajuotho, \v 7 halli rasa inringnga akheek-ah aleiti, “Jisu, Insaangkhet Pathian Sapa! Angme keidiang nimanuom? Kei'n Pathian ramingnga kanani, kei naminpoong maro!” \v 8 Ama'n hiwahi aleiti ajarchu Jisu'n aleiti, “Ratha kathamak, hiwa mipa diangnga inphut heisuokro!” \p \v 9 Khawa jarra Jisu'n amadiang aleirakel, “Naraming ang intime?” \p Mipa khan aleimasang, “Kei karaming chu ‘akatam inti’ ajarchu keini kintam!” \v 10 Halli ama'n Jisu diang ratha kathamak ngaihi khawa ramma inphut napuutpi maro tia inlet inlet-ah aleiti. \p \v 11 Khawakhan wok rahooi yam chingthut khan inbak-ah inleiom. \v 12 Khawa jarra ratha ngaikhan Jisu diang inleiti, “Wok ngaidiang khan natirru, halli keini'n inmani suungnga luutkinte.” \v 13 Ama'n inmani ngaikha aleiminsi, halli mipa diangnga inphut ratha kathamak ngaikha insuok-ah wokngai suungnga inleiluut. Wok rahooi sengkha Wok lising inni in-eii, inraya-ah suktaaktiang sumpalingkhang intho-ah khat-um tuidiil khan inta-ah inleithi. \p \v 14 Wok kakhaal ngaikhan intaanna halli khuopuiya khat-um khuo khuo-ah kaom mi ngaidiang chong ngaihi injuorilpi. Mipui ngaikhan akasuok omchan kha ka-ensik inheiwa. \v 15 Khat-um Jisu diang inmani'n inheiwa phakhan, inmani'n raikhuo katam kaluutpa kha, puondiar thoa malungron katha roonna; in-ongnga ileiom kha inleimu, halli inmani rakip in amakha inleichi. \v 16 Raikhuo kaluutpa khat-um wok ngaidiang aleikasuok rakip kamu ngai'n mipui diangkhan inleirilpi. \p \v 17 Khawa suoli inmani'n Jisu diang inmani ramkha mathaan inlang sitro inleiti. \p \v 18 Jisu'n rakuong suungnga aluut phakhan, raikhuo kaluut miringpa'n ama diang aleini, “Kei-um nangle sisuomkate!” \p \v 19 Takkha Jisu'n leizootpimak. Khawa rathuulla, amadiang aleiti, “Nang inntiang kir-inlang na-innsuung mi ngaidiang angtuk-ah Pumi Pathian in nang sik-ah inathopi khat-um inaminriang kha rilpiro.” \p \v 20 Khawa jarra ama'n khawa munkha amathaanna Khuopui Soom inti ram (Decapolis) arakaanna, Jisu'n ama sik-ah ileithopi ngaikha aleiril. Halli khawa kajet rakip ngai'n inleingak. \s1 Jairus Sanu khat-um Jisu Puonmor Kakatooknu \r (Matt 9:18-26; Luk 8:40-56) \p \v 21 Jisu'n tuidiilpang raaltiang arakaanna aleikir. Khawa tuidiil pangkhan mipui katamtak ama koolla inhei-inchun. \v 22 Jairus, khawa ramma Synagogue karoon inkhat aheitung, halli ama'n Jisu kha amupha, Jisu kekuungnga ajuo-inbok \v 23 khat-um malung kaluut-ah amadiang aleini, “Alakadoong kasanu kha natheiya om, naheiwapi inlang aring adamnasik nakut-ah najuokatook piro aleiti!” \p \v 24 Halli Jisu'n amale inruoiya kasi inleiphut. Khawa jarra mipui katamtak in Jisu nuk injuiya amakha inlei-uum. \p \v 25 Khawakhan kumsoomleini thikasarra chikaom rirai karoon numeisa inkhat aleiom, \v 26 Kathiam angjet in akana numeisanu kha inlei-en. Ama sialsum rakip aleineiman suojei, takkha kadamsik rathuulla ina kha apha rakip-ah hongkheelsit. \v 27 Khawa numeisanu in Jisu athang ala aleijet-ah, ama nukkha mipui karra aheijui, \v 28 khawa numeisanu khan atheinuo-ah inti, “Kei'n ama puonmor kakatook inchu, kei kadamsik eii.” \p \v 29 Ama'n Jisu puonmor aleikatook, akatookli katookmak ama thikasar kha aleikhak; khawakhan ama'n atheinuo-ah kinahi kadamjei tia alei-injet. \v 30 Khawa phakhan Jisu'n ama diangnga aranak isuok kha ajet-ah, Ama'n mipui karra ahei-inlet-ah aleirakel, “Tume kei kapuon kakatook?” \p \v 31 Ama siamruoi ngai'n inleimasang, “Mipui'n nang inna-uumhi namu; angjarra nang in tume kei kanakatook nitime?” \p \v 32 Takkha Jisu'n tu ithome jetsik tia asir apang alei-en. \v 33 Numeisanu khan ama diangnga kasuok kha aleijet, khawa jarra kachi khat-um intuulle inruoiya aheiwa-ah Jisu kekuungnga ajuo-inbok, halli akadik rakip kha ama diang aleirilpi. \v 34 Jisu'n numeisanu diang aleiti, “Kasanu, nang ngamna khan nang nadamjei. Kahoi kadaiya sitro, halli napoongna makheiya kadam kha etro.” \p \v 35 Hiwahi Jisu'n atilai takkhan, lamkakei Jairus inna inphut chongkachoi lekkhat inhongnga Jairus diang inhongti, “Nasanu kha athijei. Angsikme Karu kha nilakacher?” \p \v 36 Angme inmani itikha Jisu'n leirangai pimak\f + \fr 5:36. \fr*\fq leirangai pimak \fq*\ft emakli \ft*\fqa leira-ngai pimak.\fqa*\f*, takkha lamkakeipa diang aleiti, “Chimaro, ngamnabit ngamnaro.” \v 37 Khanna inphutchu Peter, James halli anai John elekleiya tu inkhat-um anuk kajuisik-ah leizootpimakjei. \v 38 Inmani'n synagogue lamkakei Jairus inna inleitung, khawakhan Jisu'n thodan jetmuwa inkheek-ah khat-um inwaiya kachap ngaikha aleimu. \v 39 Ama'n innsuung aluut-ah inmani diang aleiti, “Angtia thodan ningjet makme? Angsik ame ningchap? Naipangnu hi akathi emak, takkha akazaal keeng!” \p \v 40 Inmani'n ama kha inlei innuipui, khawa jarra ama'n inmani rakip tuolla aleiminsuok, asiamruoi inthumle khat-um naipangnu nuli pa aruoiya, naipangnu zaalnatiang khan inleiluut. \v 41 Ama'n naipangnu kutkhan amahuumma aleiti, \tl “Talitha, Koum,” \tl* tinachu, “Alakasiin naipangnu, kei'n kati nang intheitro!” \p \v 42 Khawapha takkhan ama'n intheiya asi aleihong. (Numeisanu kha kum soomleini alei eii.) Hiwa inmupha khan, inmani'n inthiangnga inleingak. \v 43 Takkha Jisu'n tu diang-um rilpimaru tia chong kangar kha inmani diang aleipeii, halli ama'n aleiti, “Numeisanu diang baksik lekkhat peru.” \c 6 \s1 Nazereth ah Jisu Leizootmu \r (Matt 13:53-58; Luk 4:16-30) \p \v 1 Jisu'n khawamun kha amathaanna ama khuopui tiang aleikirra ama siamruoi ngai'n inleijui. \v 2 Jihudi ngai Sernikhuoni Synagogue-ah ama'n kaminchu aleiphut, karangai mipui rakip in inleingak. “Inmani'n inleirakel, ama'n hingai rakip hi hunna ijetme?” angkachang lungsing lungwarme ama diang inpehi? Angtho thowa inlak choun ithotheime? \v 3 Ama hi emak abe thingchounna akut kathei, Mary sapa, halli James, Joseph, Judas, khat-um Simon u-pa kha? Ama nainu ngai kha-um hiwaram hin einile ommuwabe? Halli inmani ngai'n ama kha leizootmu. \p \v 4 Jisu'n inmani diang aleiril, “Pathian chongkachoi ngaihi inmani insuungkhurra khat-um in-u innai ngai inchu khoya thona neimu takkha ruongraal achu khoya thona innei.” \rq Jn 4:44\rq* \p \v 5 Khawa khan Jisu'n mikana lekkhat diang akut duongnga imindam eleiya inlakchoun inkhat-um leitho matormak. \v 6 Mipui'n ngamna leineimu jarra, Jisu'n aleingak. \s1 Jisu'n ama Siamruoi Soomleini ngai tirna. \r (Matt 10:5-15; Luk 9:1-6) \p Khawa suoli Jisu'n asiya sirpangnga kaom khuo ngaidiang aleiminchu. \v 7 Halli ama siamruoi soomleini ngaikha akoolla akoichunna inni inniya aleitir. Jisu'n ratha kathamakngai mator nasik-ah ranak aleipeii. \v 8 Khat-um ama'n chong aleiminchu, “Nangni'n chuon ningsipha khan kherol eleiya iteii choithei nutun, waipool, sial halli sialkok inkhat-um choimaru. \v 9 Puondiar inliak choimaru takkha hureikhaang khabit chuongru.” \v 10 Ama'n inmani diang aleitipi, hun e-innum innadonna inn khan omru, amunkha ningmathaan maklaiseng. \v 11 Hun e-innum ningsina khuopui khan mi ngai'n nangni kha innaleidonmak inchu, khat-um ningchongril kha inna rangaipimak inchu, nakeiiya kaom rahutkha kathing inlang leidaro, khawa tinachu inmanidiang chongmakhaina nileida kha eii. \p \v 12 Khawa suoli inmani'n inleisuok-ah mipui malung thuulna sik-ah chong inleiril. \v 13 Inmani'n raikhuo angjet puutsuokna inleinei, halli akana mi angjet olive sariak inleikanoot-ah inleimindam. \s1 John Baptist inthatna \r (Matt 14:1-12; Luk 9:7-9) \p \v 14 Khawa phakhan Herod rengpa'n hiwarakip\f + \fr 6:14: \fr*\ft Herod Antipas, Galilee karoonpa.\ft*\f* jarra aleijet, ajarchu Jisu raming kha amun rakip-ah inleirilthang. Mi lekkhat in inti, “John Baptist kha ahongringnookjei! khawa jarra ama'n hiwa inlakchuon ngaihi ithomator eii.” \rq Matt 16:14; Mk 8:28; Luk 9:19 \rq* \p \v 15 Mi lekkhat in inleiti, “Amahi Elijah eii.” \p Mi lekkhat in intirit, amahi Pathian chongkachoi eii, emakli tiallaiya Pathian chongkachoi ngai karra inkhat ka-ang eii. \p \v 16 Herod in hiwahi ajet phakhan, ama'n aleiti, “Amahi John Baptist eii, kei'n ariing kitanpa kha eii, takkha kathi makheiya kahong ringnook ejei!” \p \v 17 Herod, ama tak-in John Baptist surnasik-ah chongpena aleinei khat-um aminsurra John kha thirruiya inkhuop-ah mikhumna khan aleida. Herod in hiwa athona ajarchu anaipa Philip numei ineinu Herodias jarra eii, \rq Luk 3:19,20\rq* \p \v 18 John Baptist in Herod diang leitipi kachak, “Nanaipa numeitak neisikkha Sinadan kha emak!” \p \v 19 Han Herodias in John kha lei-enzootmak ama kha aleithatzoot, takkha Herod in ajar-eya Herodias in John kha leithat matormak, \v 20 Herod in John kha aleichi, ajarchu ama'n John kha mikathali inthiang inkhat eii tihi aleijet, Herod in John chongril arangai phakhan amalung aleipoong kha e-innum ama chongril kha alei rangaizoot, khawa jarra ama kha katha tak-ah aleida. \p \v 21 Hekna-ah Herodias in aphakacha aleimu, khachu Herod inneina nikhuo bubakni khan, kalok Kalian, waikaroon ngai, raalmi kalok ngai, halli Galilee khuopui lamkakei ngai koolla, \p \v 22 Herodias sanu \f + \fr 6:22: \fr*\ft Herodias ngai sanu.\ft*\f*aheiluut-ah ajuolaam, halli Herod khat-um ama sappui ngaikha ajuominrok halli Rengpa'n numeisanu diang aleiti, “Angme nang in nimanuom? kei'n nang imanuomrei kanapesik eii.” \p \v 23 Halli ama'n chong inkhitna khomak insaamma aleiti, “Nang in ninani takkha kanapesik eii, karengram herkhat e-innum.” \p \v 24 Khawa jarra ama'n asuok-ah anudiang ajuorakel, “Angtakme kei'n kanisik?” \p Anu'n aleimasang, “John Baptist lu.” \p \v 25 Numeisanu khan innottheiya aheikir nook-ah Rengpa diang ajuoni, “Kei'n hiwamun cheihin khat-um atuuntak hin John Baptist lu kha sumkheengnga kamanuom!” \p \v 26 Hiwa chong in Rengpa malung kha aleiminpoongthei, takkha in-ongpui ngai maikuungnga achong inkhit nakhan ajar-eya, numeisanu chongkha leikheet matormak, \v 27 khawa jarra ama'n innot tak-ah kangaak raalmi inkhat diang John lu kha heichoinasik chong aleipeii, kangaakpa khan khawa mun amathaanna mikhumna tiang aleisiya John lu kha aleitanna, \v 28 sumkheeng chungnga ada-ah numeisanu diang aleipeii halli khawa numeisanu khan anudiang ajuopeii. \v 29 Hiwa chonghi injet phakhan ama siamruoi ngai'n inheiwa-ah akaluong kha inleiya inleiphuum. \s1 Jisu'n Mi Lising Ra-nga awai \r (Matt 14:13-21; Luk 9:10-17; Jn 6:1-14) \p \v 30 Tirton ngaikhan inheikirra Jisu le inlei-inmu, halli inmani ngai'n inchuontholi, minchuna ngaikha inleirilpi. \v 31 Khawa khan mi katamtak inluut insuok-ah inleiom, Jisu li ama siamruoi ngaikha bubaknapha leimumu, khawa jarra ama'n inmani diang aleitipi, “Hiwa hinna inphut suok-inlang adaina munna si-inlang soong jomachumrui.” \v 32 Khawale inruoiya inmani'n khawamun makheiya suokna inleineiya rakuong inchuongnga adaina munkhan inleisi. \p \v 33 Mi katamtak in inmani kasikha inleimu, tu-ngaime itihi inleijet phakhan, inmani ngai'n khuopuisuung inmathaanna Jisu li ama siamruoi ngai tungnasik munkhan inmani'n inleitung masa. \p \v 34 Jisu'n rakuong makheiya aheisuokli mi katamtak aleimu phakhan amalungnga inmani ngaikha aleiminriang, ajarchu inmani ngaikha kakhaal kaboi Keelngamle in-ang, khawa jarra Jisu'n minchuna katamtak aleiminchu. \rq Teelna 27:17; 1 Reng 22:17; 2 Khang 18:16; Ezek 34:5; Matt 9:36\rq* \p \v 35 Kholei heiluut phakhan, ama siamruoi ngai'n inheiwa-ah amadiang injuoti, “Tuunhin inmotheijei hiwa munhi ramchik eii. \v 36 Mipui ngaihi minsi inlang, inmani'n anaina khuosuung emakli leiya sisuo inlang inbaksik juo-inchorasu.” \p \v 37 Jisu'n aleimasang, “Nangni'n inmani diang baksik peru.” \p Amadiang inleirakel, “ Keini'n kinsili dangka pum rajani\f + \fr 6:37: \fr*\ft Dangka pum inkhat hi khuo-ah kaom mi ngai nisokhat chuon thoman eii.\ft*\f* hin waipool kinrachopili inmani kinminbak sikhi nang in namanuombe?” \p \v 38 Jisu'n inmani diang aheirakel, “Waipool angjet ningneime? si inlang juo-enru.” \p Asiamruoi ngai'n inleimu phakhan, ama diang inleiti, “Waipool ra-ngali nga inni om.” \p \v 39 Jisu'n ama siamruoi ngaidiang aleitipi mi rakip ngaikha rup rup-ah khoithen inlang chinthou bilkhan min-ongru. \v 40 Khale inruoiya mi rakip in inhei in-ong taangnga bukkhat-ah mi rajakhat, bukkhat-ah mi soomra-nga. \v 41 Khawa suoli Jisu'n waipool ra-nga khali nga inni kha aleiya marwaan tiang enna Pathian minpaakna aleinei. Ama'n waipool kha akatherli asiamruoi ngaidiang mi rakipdiang sempisik-ah aleipeii. Khale inruoiya ama'n nga inni kha-um akatherra inmani ngaidiang aleisempi \v 42 Mipui'n bakna inneiya, inwon inleiminsip. \v 43 Ama siamruoi ngai'n akaliam waipool li nga kha kokwar soomleini inleikhoomtuup. \v 44 Akabak mi ngaikha pasalseng lising ra-nga inlei eii. \s1 Jisu'n Tuichungnga isi \r (Matt 14:22-33; Jn 6:15-21) \p \v 45 Jisu'n innottheiya ama siamruoi ngaikha rakuongnga aminluut-ah Bethsaida tiang ama neek-ah ma minsa-ah aleiminsi, khawa phakhan Jisu'n mipui kha-um aleiminsi. \v 46 Inmani rakip kha inthenpui suoli, ama'n chingmuolla Pathian kani aleisi. \v 47 Kholei ephakhan, rakuong kha tuipui laikhan aleiom, Jisu kha atheinuo-ah muongpangnga aleiom. \v 48 Ama'n siamruoi ngai poongna kha aleimu, ajarchu thikaraang kangar kha inlei intongpui; khat-um ziingtiang phadan inthum makheiya kuruk kongkarra Jisu'n tuichungnga inmanidiang aheiwa ah ama'n inmani kha aheikheel dengphakhan, \v 49 Ama'n tuipui chungnga akeiiya iheiwa inmupha khan, inmani'n akathamak raikhuo eii intia inleikheek. \v 50 Inmani'n inleimu phakhan inraya-ah inlei-inlai. \p Takkha khawapha takkhan Jisu'n aleiti, “Malung minpoongmaru.” “Chimaru, Kei ka-eii!” \p \v 51 Halli ama'n inmani rakuong suungnga aleiluut, khale inruoiya thikaraang kha aleidaijei. Halli asiamruoi ngai'n inthiangnga inleingak. \v 52 Ajarchu inmani malung ngarjarra, mi lising ra-nga awaina chuon inlak kha leijet matormu. \s1 Jisu'n Gennesaret-ah Kana ngaikha amindam \r (Matt 14:34-36) \p \v 53 Inmani'n tuipui inleirakaanna Gennesaret ramtiang inheiwa phakhan rakuong kha muongpangnga inleida. \v 54 Inmani'n rakuong makheiya inheisuok phakhan Jisu kha mipui'n ameel inleijet. \v 55 Halli mipui ngai'n inleijet phakhan khawa muntiang inheitaanna inheiwa, halli mi kana ngaikha inheiruoiya pherra inleiminzaal. \v 56 Khawa suoli Jisu leengnamun rakip-ah, khuo ah, khuopuiya, leiya, phaisuungnga, mipui'n akana ngaikha mi inchunna tiang inheiruoiya akana rakip in apuonmorbit katook nasik inleini, halli akakatook mi rakip in inleidam. \c 7 \s1 Pirui Purui jarra Minchuna \r (Matt 15:1-9) \p \v 1 Jerusalem makheiya kaheiwa Pharisee lekkhat khat-um Sinadan Karu ngaikha Jisu koolla inlei-intuup. \v 2 Ama siamruoi lekkhat in inkut rasuleiya bu inleibak kha inmani'n inleimu, hiwahi inmani Sinadanna inthiangmak eii, tichu inmani'n inkutkha Pharisee ngai'n mipuidiang inminchu angnga leirasumu. \p \v 3 Ajarchu Pharisee khat-um Jihudi rakip in inkutkha katha-ah inrasumak laiseng bu kha leibakmu hiwahi inmani Pi le Pu ngai leiminchu Sinadan eii. \v 4 Inmani'n phai makheiya inheiracho phur rakip ngaikha rasuthiang masaleiya leibakmu. \f + \fr 7:4. \fr*\fq phai makheiya inheiracho phur rakip ngaikha rasuthiang masaleiya leibakmu \fq*\ft emakli \ft*\fqa phai makheiya inheikirli insuthiang masaleiya leibakmu.\fqa*\f*Khale inruoiya inmani'n aleiilaak sinasik Dan angjet inleijui, khat-um akatha tak-ah rabing, beel, sumkheeng, zaalmun ngaihi inlei rasuthiang.\f + \fr 7:4. \fr*\ft Manuscript lekkhat injiamak\ft*\fq zaalmun ngai.\fq*\f* \p \v 5 Pharisee khat-um Dan Karu ngai'n inheirakel, “Angjarrame nang nasiamruoi ngai'n Pirui Purui ngai Sinadan injuimak, halli kut rasuleiya bu inbak?” \p \v 6 Jisu'n inmanidiang aleimasang, “Isaiah ileiril kha angtuk kadikme nangni jarra! katha inleem nangni ning eii, tia hinthoa aleimajia: \q1 ‘Hiwa mipui ngai'n keihi inmur bit-ah innakaya, \q2 takkha inmalung ngachu kei kadiang kalaak-ah inom. \q1 \v 7 Takkha inmani'n keihi innemna boiya chubei innatho, \q2 ajarchu inmani'n manmasi ngai lungdou nuoiya inminchu kha \q2 Pathian Dan angnga inmani'n inngaidon!’ \rq Isa 29:13\rq* \p \v 8 Nangni'n Pathian chongpe nakha zootmakchuwa miring ngai minchuna kha ningjuijei.” \p \v 9 Jisu'n inmani diang aleiti, “Nangni minchuna juitheinasik beiya ningsing theiya Pathian chongpehi ninglooijei. \p \v 10 Moses chongpe nakhan, ‘Nanu napa nakaya sik, halli nanu napa kathamak-ah narilse inchu, amakha thina inpesik eii.’ \rq Suok 20:12; Suok 21:17; Levi 20:9; Innidan 5:16\rq* \p \v 11 Takkha nangni'n ningti, mi inkhat in apa emakli anudiang sansik kasouk sanleiya, nang in hinnati, hiwa hichu corban (tinachu, Pathian ta eii), \v 12 Inmani'n innu emakli inpa sansik kha minsan makchujei. \v 13 Hiwa ka-ang minchunahi ningjuiya Pathian chonghi ningmathaanjei, khale inruoiya hiwa ka-ang chuon angjet nangni'n ningtho.” \s1 Inthiangmak Neinaak \r (Matt 15:10-20) \p \v 14 Khale inruoiya Jisu'n mipui ngai rakip kha ama koolla akoinook-ah aleitipi, “Rangairu nangni ngai rakip khat-um jetru. \v 15 Tuol makheiya miring suungnga kaluut phur khan mi naminchokmak, takkha miring suungnga inphut hongkasuok khan mi aminchok.” \v 16 Kuor indou mi rakip in rangairu. \p \v 17 Jisu'n mipui kha aleimathaanli inn inkhat-ah aleiluut, halli asiamruoi ngai'n minkhina thurchi jarra rilcheen nasik inleirakel. \v 18 “Nangni'n mi ngai neek-ah ning-am,” Jisu'n inmani diang aril, “Tuunkatung nangni lajetmakchube? putiangnga heikaluut phur ngaikhan mi minchok matormak itihi jetmakchube, \v 19 Ajarchu ningwonna kaluutkha ningmalungnga kaluut emak, halli ningpum makheiya suoknooksik eii.” (Jisu'n aleiti, phur rakip baksik-ah inthiang eii.) \p \v 20 Halli Jisu'n aleitipi, “Miringnga inphut heikasuok khan mi minchok. \v 21 Nangni malungsuung makheiya kasuok kathamak in anakeiruoi, omchan kathamak, inruup, mi kathat, \v 22 zool-inthai, phamrai kase, kathamak rakip katho, maleisei karil, kara-ot, omchan kalurmak, mikathat, in-or, khat-um ka-am, \v 23 hingai rakip nangni suungnga kaheisuok eii halli nangni kanaminchok eii.” \s1 Numeisanu Ngamna \r (Matt 15:21-28) \p \v 24 Khawa munkha Jisu'n aleimathaanna Tyre li Sidon ramsuungnga aleisi, tuteii diang lei-inlar zootmak jarra innsuungnga aleiom, takkha ama'n inthupchei leimatormak. \v 25 Asanu ratha kathamak kaluut numeisa inkhat in Jisu jarra aleijet-ah, halli khawapha takkhan aheiwa-ah Jisu kekuungnga aleikinbok. \v 26 Numeisanu kha Phoenicia Syria ramma innei Zaatlop inkhat alei eii, ama'n asanu diang kaom raikhuo kha puutsuok nasik-ah Jisu diang aleiti. \v 27 Takkha Jisu'n numeisanu diang aleiti, “Mansa khet-ah naipang ngaihi wonkasip ah bakdirasu, ajarchu naipang ngai baksik bu kha leili ui ngaidiang pesik hi dikmak!” \p \v 28 Numeisanu in aleimasang, “Karu,” adik, “Ui innum naipang ngai bakbang buramol khamtuol nuoiya kata ngaikha inbak.” \p \v 29 Halli aman'n numeisanu diang aleiti, “Nang in khawa nanaheimasang jarra, na-inntiang kirtaro raikhuo kha nasanu makheiya asuokjei!” \p \v 30 Khawa numeisanu khan inntiang akirpha khan zaalmun chungnga kazaal naipangnu kha apumma kaom ratha kathamak kha aleisuokjei. \s1 Jisu'n Kuorkaseet khat-um Chong Kasuokmak Miring inkhat imindam \p \v 31 Khawa suoli Jisu'n Tyre ramsuung kha aleimathaanna Sidon arakaanna Galilee tuidiil tiang aleisi, Khuopui soom inti (Decapolis) ramsuung khan aheiwa. \v 32 Mi lekkhat in akuorkaseet khat-um chong kasuokmak pasal inkhat inheiruoi, halli inmani'n Jisu diang ama chungnga akut duongpi nasik-ah inleiti. \v 33 Khale inruoiya Jisu'n amakha mipui karra inphut atheinuo-ah aleiruoi, pasalpa kuor suungnga akutchal asulluut ah amachilli amalei kha aleikatookpi, \v 34 khale inruoiya Jisu'n marwaan tiang enna phuk inthuuk ah kasanna pasal padiang aleiti, \tl “Ephphatha,” \tl* tinachu, \tl “Inlong taro!” \tl* \p \v 35 Khawa pha takkhan Pasalpa khan akuorkha aharwengjei halli in-ak omlekleiya chong aleiril. \v 36 Jisu'n mipui diang hiwahi rilsuok maknasik aleitipi, takkha kheella rilmaru tipili mipui'n kheella inleirilsuok. \v 37 Khat-um akarangai rakip in tidan omleiya inleingak. “Angtuk kathame ama chuontho rakip hi!” “Ama'n akuorkaseet kha aminharpi khat-um chong kasuokmak kha chong aminsuok!” \c 8 \s1 Jisu'n Mi Lising mili Awai \r (Matt 15:32-39) \p \v 1 Khawa suoa sootlekleiya mi katamtak inhei intuup. Inmani'n baksik leijetmu, Jisu'n asiamruoi ngaikha akoichunna aleitipi, \v 2 “Kei'n mipui ngai sik-ah kapoongpi, ajarchu inmani ngaihi nithum keile inom jarra tuunchu baksik neimujei. \v 3 Kei'n inmani ngaihi minbakleiya inntiang kaminkir inchu inmani kha insina lamma poongna inneisik eii, ajarchu mi lekkhat ramkalaak makheiya kaheiwa in eii.” \p \v 4 Ama siamruoi ngai'n inleirakel, “Hiwa neelram hinna hiwa mipui minkhopnasik bakphur hi hun muminname?” \p \v 5 “Jisu'n aleirakel, waipool angjet ningneime?” \p “Waipool sari,” tia inleimasang. \p \v 6 Ama'n mipui diang nuoipilla in-ongnasik chongpena aleinei. Khale inruoiya waipool sari kha aleiya, Pathian aleini, akatherkhoiya ama siamruoi ngaidiang mipui ngaidiang sempinasik aleitipi, halli ama siamruoi ngai'n leisemna innei. \v 7 Inmani'n ngateii lekkhat-um inleinei. Hiwa sik-um Jisu'n Pathian aniya halli ama siamruoi ngaidiang mipuidiang sempiru aleitipi. \v 8-9 Mi rakip in kakhop-ah inleibak, mi lising mili daam inlei eii, khale inruoiya ama siamruoi ngai'n kokwar sari kasip kaliamkha inleikhoomchun. Halli Jisu'n mipui ngaikha aleiminsi. \v 10 Halli innot tak-ah ama siamruoi ngaile rakuong suungkhan inleiluut-ah Dalmanutha ramtiang inleisi. \s1 Pharisee ngai'n Chuon Inlak thonasik inleirakel \r (Matt 16:4) \p \v 11 Pharisee lekkhat in Jisu diang inheiwa-ah amale murruolsiak inleitho. Inmani'n ama kha surthei nasik-ah ensuina inneiya Pathian in izoot eii tina choun inlak naminmuro tia inleirakel. \rq Matt 12:38; Luk 11:16\rq* \p \v 12 Takkha Jisu'n phuk inthuuk ah kasanna aleiti, “Ang jarrame tuunlai khang mingai'n inlak chuon innarakel? Kei'n nangnidiang inthiangnga kanati! hi ka-ang inlak chuonhi tuunlai mi ngaidiang penuning!” \rq Matt 12:39; Luk 11:29\rq* \p \v 13 Inmani ngaikha ama'n aleimathaanna, rakuong kha achuongnook-ah tuidiil raalkhattiang aleisi. \s1 Herod khat-um Pharisee ngai Chol \r (Matt 16:5-12) \p \v 14 Siamruoi ngai'n waipool heichoisik inmanilla rakuong suungnga waipool inkhatbit aleiom. \p \v 15 Inringru, tia Jisu'n chongpena aleinei, “Halli nangni'n Pharisee ngaili Herod chol chungnga insingtheiru.” \rq Luk 12:1\rq* \p \v 16 Inmani seng inbiakna inleineiya inleiti, “Eini'n waipool neipimakmi jarra ama'n hiwahi iti eii.” \p \v 17 Jisu'n inmani ngai irilkha aleijet, khale inruoiya ama'n inmani diang aleirakel, “Angsiya waipool ommak jarra inbiakna ningneime? nangni'n lamumak chube khat-um lajetmak chube? nangni eteii ngaidon suokmak chube? \p \v 18 Ningmit khan mumakchube? ningkuor khan jetmakchube? nangni'n ngaidon theimakchube, \rq Jer 5:21; Ezek 12:2; Mk 4:12\rq* \p \v 19 kei'n waipool ra-nga kha mi lising ra-nga sik kikatheer? Kok angjetme nangni'n akaliam ningkhomtuup kha?” \p Inmani'n inleimasang “Soomleini.” \p \v 20 “Halli kei'n waipool sari kha mi lising mili sik kaleikatheer khoi,” “Kok angjetme nangni'n akaliam ningkhoom chunkha?” tia Jisu'n aleirakel. \p “Sari,” tia inmani'n inleimasang. \p \v 21 Halli inmani diang aleiti, “Nangni atuunkatung lajetmakchube?” \s1 Jisu'n Bethsaida ah Mitkacho Pasal inkhat aleimindam \p \v 22 Inmani'n Bethsaida tiang inheiwa phakhan, mi lekkhat in Jisu diang amitkacho mi inkhat inheiruoiya amadiang nakatookpiro intia chong inleisor. \v 23 Jisu'n mitkacho mi kha akeiruoiya khuosuung kha aleisuokpui, mipa mitkhan aleimachil suoli, Jisu'n ama takchungnga akut duongnga aleirakel, “Ang ang namume?” \p \v 24 Khawa mipa khan chungtiang ahong enna aleiti, “Oh, mipui kha kei'n kamu, takkha inmani ngaikha thingkuung in-angnga insi inhong.” \p \v 25 Jisu'n woikhat-um pasalpa mit-ah akut khan aleikatookpi. Khawapha khanchu mipa khan khawalai angnga amujei, halli ama'n angrakip inthiangnga amujei. \v 26 Jisu'n “Khuosuung khan luutnook khaimaro,” iti chong apeya inntiang aleiminsi. \s1 Peter in Jisu jarra irilsuok \r (Matt 16:13-20; Luk 9:18-21) \p \v 27 Khale inruoiya Jisu le ama siamruoi ngaikha Caesarea Philipi koolla kaom khuosuung tiang inleisi. Insina lamma asiamruoi ngaidiang aleirakel, “Keidiang heitiru mi ngai'n keihi tu eii innatime?” \p \v 28 “Mi lekkhat in nanghi John Baptist eii innati,” tia inmani'n inleimasang; “Mi lekkhat in innati nanghi Elijah, khale inruoiya mi lekkhat in innati nanghi Pathian chongkachoi inkhat na-eii.” \rq Mk 6:14,15; Luk 9:7,8\rq* \p \v 29 Ama'n inmani diang aleirakel “Nangni inleii keihi tu eii ningnatime?” \p Peter in aleimasang, “Nang Messiah na-eii.” \rq Jn 6:68,69\rq* \p \v 30 Khawa suoa Jisu'n inmani ngaidiang chongpena aleinei, “Kei kajarra tudiang um rilpimaru.” \s1 Jisu'n Apoongnali Athina sik jarra iril \r (Matt 16:21-28; Luk 9:22-27) \p \v 31 Khale inruoiya Jisu'n asiamruoi ngaikha aleiminchu: “Miring Sapa kha akapoong angjet adeisik eii, khat-um upa ngai, Thiampu Kalian ngai, Sinadan Karu ngai'n zootnunu, halli ama kha inthatsik eii, takkha nithum huuini hongringnook sik eii.” \v 32 Ama'n hiwahi inmani diang inthiangnga aleimalar, hiwa jarra Peter in ama kha asir khat-ah aruoiya ama kha aleiran. \v 33 Takkha Jisu'n asir apangnga kaom siamruoi ngaidiang alei enna Peter diang aleiranna aleiti. “Seitan kei kadiang makheiya sitro, Nang i-ngaidon kha Pathian diang makheiya kajuo emak takkha manmasi omchan makheiya eii.” \p \v 34 Jisu'n ama koolla mipui khat-um asiamruoi ngaikha aleikoi. “Tu ka-ang keile kasizoot mi khan” ama'n inmanidiang aleiti “apumtak inzootmarase, halli ama cross kha kadom inlang kei najuirase. \rq Matt 10:38; Luk 14:27\rq* \p \v 35 Ajarchu tu ka-ang in aringkhuo insanzoot inchu aringkhuo mangsik eii, takkha keisik beiya khat-um chongkahoi sik beiya aringkhuo apesuok inchu ringna amusik eii. \rq Matt 10:39; Luk 17:33; Jn 12:25\rq* \p \v 36 Mi inkhat in manmasituol pumpui ata amin e-innum, aringkhuo aminmang inle amasik anemna angme? \v 37 Mi inkhat in aringkhuo kha angle inminthuul thei omme? \v 38 Mi inkhat in kei jarra khat-um kei minchuna hi hiwa Pathian kajetmak khat-um akachok khanghin injak inchu, Miring Sapa innum apa lurna khat-um inthiang marwaan tirton ngaile ajuoni khan ama innum khawa miring chungnga injaksik eii.” \c 9 \p \v 1 Halli Jisu'n inmani diang aleitipi, “Kei'n kadik-ah natipi kate, Pathian Rengram kha ranak le inruoiya akajuokha inmumakleiseng hiwahin mi lekkhat akathimaksik inom.” \s1 Jisu Meelsuo Inthuul \r (Matt 17:1-13; Luk 9:28-36) \p \v 2 Niruk thengli, Jisu'n Peter, James khat-um John aruoiya inmani ngaikha muol insaangtiang inleisi, inmanibit inleiom, inmani'n inlei-en phakhan Jisu meelsuo alei-inthuul. \v 3 Halli ama puondiar kachek kha manmasituol puonkasoop mi ngai'n minchek matormak sik katungnga aleichek. \v 4 Khale inruoiya asiamruoi inthum ngai'n Moses li Elijah in Jisu le chong inleirilkha inleimu. \v 5 Peter in akheek-ah Jisu diang aleiti, “Karu, angtuk kathame keini'n hiwa munna kinomhi! Keini'n hiwa munhin maichaam inn inthum kinsaksik eii, nang nasik inkhat, Moses sik inkhat, halli Elijah sik inkhat.” \fig Maichaam inteii|alt="Tent" src="co01443b.TIF" size="col" ref="9:5"\fig* \v 6 Ama'n rilsik leijetmak jarra, Peter khat-um aleiilaak ngai'n inleingak. \p \v 7 Khale inruoiya suumphai aheiwa-ah inmani ngaikha aleimakhu, halli suumphai makheiya rasa ajuonei, “Hiwahi kei iminriangkhet kasapa eii ama iti rangairu!” \v 8 Inmani'n innot theiya insir inpangkha inlei-en phakhan inmani'n Jisu eleiya tuteii leimumu. \p \v 9 Amuol makheiya injuochum phakhan, Jisu'n inmani diang chong aleipeii, “Ning imu ngaihi nangni'n tu miring diang-um rilpimaru, Miring Sapa kha kathi makheiya ahongringnook maklaiseng.” \p \v 10 Inmani'n ama chongpe kha inleijui, inmani'n hiwa jarra khatli inkhat diang inlei-inkel, “Akathi makheiya ringnooksik tihi ang tiname?” \p \v 11 Halli inmani'n Jisu diang inleirakel, “Angjarra Dan kamajia Karu ngai'n Elijah eii kajuo masasik intime?” \rq Mal 4:5; Matt 11:4\rq* \p \v 12 Halli “Ama'n inmani diang aleimasang, Elijah kha eii angrakip kaminsuuk sik-ah akajuo masasik, halle angjarra Pathian chong inthiang khan Miring Sapa kha poongna angjet adeisik eii khat-um mi ngai'n zootnunu itime? \v 13 Kei'n nangni diang kanati, Elijah chu aleijuo suojei, khale inruoiya chong inthiang in ama jarra ileiti angnga, mi ngai'n ama chungnga inthozootkha inthosuojei.” \s1 Jisu'n Ratha Kathamak kaluut Pasal Nai inkhat imindam \r (Matt 17:14-20; Luk 9:37-43a) \p \v 14 Inmani'n asiamruoi leiilaak ngaidiang injuopha khan, inmani'n mipui katamtak inkoolla khat-um Dan Karu ngai'n inmanile murruolsiak inleitho kha injuomu. \v 15 Mipui'n Jisu kha inleimu phakhan inmani'n inleingak, halli inmani'n inheitaanna Jisu kha chubei inleitho. \v 16 Jisu'n asiamruoi ngaidiang aleirakel, “Angjarra nangni'n inmanile murruolsiak ningthome?” \p \v 17 Mipui ngai karra miring inkhat in ahongmasang, “Karu, kasapa suungnga ratha kathamak om halli chong asuokmak jarra kei'n nangdiang kaheiruoi. \v 18 Ratha kathamak in ama kha asur racham, ama'n nepilla inluoiya abaiya achilphuon aleisuok, aha aleikarial, khat-um apum kha leikeichangkhang, khawa khan ajar eya kei'n nasiamruoi ngaidiang napuutsuok pinasik kaleiti, takkha inmani'n leimatormu.” \p \v 19 Jisu'n inmani diang aleiti, “Eh ngamna kaneimak nangni ngai! Nangnile angtuk kasoot kei'n kalaom suomsikme? Kei'n nangni kha angtuk kasoot kanaladeipui sikme? naipangpa kha keidiang heiruoiru!” \v 20 Inmani'n ama kha Jisu diang inheiruoi. \p Kathamak ratha'n Jisu kha aleimu phakhan, jetlei theileiya ratha kathamak in naipangpa kha keichang khangnga juodeengjuon, halli amurra achilphuon sip-ah neipilla inlet inkhup-ah lei-inluoi. \p \v 21 “Angtuk kasoot mejei hin tinahi?” Jisu'n apadiang aleirakel. \p “Naipang elaiya inphut eii tia,” ama'n aleimasang. \v 22 “Apha angjet akathamak ratha'n amahi thatnasik-ah mei khat-um tuiya ideengluut ejei. Nang in namator inchu, keihi naminriangro khat-um nasanro!” \p \v 23 Jisu'n ama diang aleiti, “Ingamna kanei ama diangchu! ang rakip ethei eii.” \p \v 24 Khawapha takkhan apa'n ahongkheek-ah aheiti, “Kei ngamna kanei, kei ngamna kasuolhi nasanro!” \p \v 25 Jisu'n mipuikha inmani omnatiang inheinai amupha khan, ratha kathamak diang chong aleipeii, “Kuorseet khat-um chong kasoukmak ratha,” Jisu'n aleiti, “Naipangpa makheiya nang in heisuok inlang halli inlet-ah luutnook khaimaro.” \p \v 26 Ratha khan akheek-ah, naipangpa kha keichang khangnga natheiya juodeengjuonna halli aheisuokjei, naipangpa kha akathi alei-ang, halli mi rakip in inleiti, “ama hi athijei!” \v 27 Takkha Jisu'n naipangpa kha akutkhan amahuumma aleikeithei, halli ama'n ahongngir. \p \v 28 Jisu'n innsuung aleiluut phakhan, ama siamruoi ngai'n ruuk-ah inleirakel, “Angjarra keini'n ratha kathamak kha kinpuutsuok matormakme?” \p \v 29 Jisu'n aleimasang, “Pathian kani elekleiya hiwa ngaihi puutsuok matornutun.” \s1 Jisu'n Athinasik li Aringnasik arilpinook \r (Matt 17:22,23; Luk 9:43b-45) \p \v 30 Jisu khat-um ama siamruoi ngai'n khawa munkha inleimathaan, Galilee suungtiang inleisi phakhan, Jisu'n tudiang-um ama sina leiminjet zootmak, \v 31 ajarchu ama siamruoi ngaikha aleiminchu: “Miring Sapa kha mi ngai kutchungnga pe-inta inthatsik eii halli nithum huuini khan ahongringnook sik.” \p \v 32 Takkha inmani'n hiwa minchu nahi leijet matormu, khale inruoiya inmani'n amadiang karakel sik inleichi. \s1 Tume Kalokkhet? \r (Matt 18:1-5; Luk 9:46-48) \p \v 33 Inmani'n Capernaum tiang inheiwa-ah, innsuung inluut phakhan Jisu'n asiamruoi ngaidiang aleirakel, “Angjarrame nangni'n lamma murruolsiak ningthokha?” \p \v 34 Takkha inmani'n leimasangmu, ajarchu inmani'n lamma murruolsiak inleitho khachu tume akalokkhet tijarra eii. \p \v 35 Jisu'n alei in-ongnga asiamruoi soomleini ngaikha aleikoi, halli inmani diang aleitipi, “Atu ka-ang in chung kanungkhet ezoot inchu ama kha nuoi kanungkhet esik eii, halli mirakip nuoiya kasiinkhet suok a-esik eii.” \rq Matt 20:26,27; 23:11; Mk 10:43,44; Luk 22:26\rq* \p \v 36 Ama'n naipang inkhat aheiruoiya inmani ngai maikuungnga aleiminngir, ama'n akakuoa inmani ngaidiang aleitipi, \v 37 “Tu ka-ang mi inkhat in hiwa naipang ngai inkhattak kei karamingnga karalaang kha kei innaralaang eii halli kei kanaralaang mikha keibit kanaralaang emak takkha kei kanajuotirpa kha-um inralaang kha eii.” \s1 Atu ka-ang eini Inhalpuimak Mikha eini Mi eii \r (Luk 9:49,50) \p \v 38 John in amadiang aleitipi, “Karu, keini'n mi inkhat nang naramingnga raikhuo ipuutsuok kinmu, halli keini'n ama kha kinleikhaap, ajarchu ama kha eini karra mi lei-emak.” \p \v 39 Jisu'n inmanidiang aleitipi, “Ama kha khaapmaru,” “Ajarchu atu ka-ang in chuon inlak kei ramingnga kathomator mikhan innottheiya keihi kathamak-ah narilsenuni. \p \v 40 Atu ka-ang in einile inhalmak mikha eini mi in-eii. \rq Matt 12:30; Luk 11:23\rq* \p \v 41 Ajarchu nangkha Christa mi na-eii tia, atu ka-ang in tuirabing inkhat kei karamingnga insik-ah anape inchu, kei'n inthiangnga nangni diang kanati, ama chountho mankha mangnuni.” \rq Matt 10:42\rq* \s1 Manu minthonasik Matheemna \r (Matt 18:6-9; Luk 17:1,2) \p \v 42 “Atu ka-ang in naipang ngai inkhat kei kadiang ingamna kaminmang ama khachu, ariingnga lungchakari inkhitli tuipui inthuup ah indeengluut kha athadoom. \p \v 43 Khale inruoiya nang nakut in manu anamintho inchu nakut kha tanro! Kut inni huuiya hektik kaboi meikhurra kaluutsik neek-ah, kut khatbeiya hektik kaboi ringkhuo Pathian Rengram kaluutkha athadom. \rq Matt 5:30\rq* \p \v 44 Inmani ka-ei ralung ngaikha supthi thinunu khat-um inmani kakaang mei kha supthi thinuni. \v 45 Khale inruoiya nang nakeii-in ingamna aminmang inchu, tanro! keii inni huuiya meikhur kaluutsik nekchu keii inchelleiya ringna kaluutkha athadoom, \v 46 Khawa khan inmani ka-ei ralung ngaikha supthi thinunu khat-um inmani kakaang mei kha supthi thinuni. \p \v 47 Halli nang namit-in ingamna kha aminmang inchu, kelsuokro! mit inni eya meikhur kaluutsik neek achu mit inkhat bit-ah Pathian Rengram kaluutkha athadoom. \rq Matt 5:29\rq* \p \v 48 Khawa khan inmani ka-ei ralung ngaikha supthi thinunu, khat-um inmani kakaang mei kha supthi thinuni. \rq Isa 66:24\rq* \p \v 49 Dooiphur kha machiya inminthiang angnga mi rakip-um meiya aminthiangsik eii. \p \v 50 Machi hi a-al; takkha i-alkha amang inchu, angtho tholia woikhat min-al mator minname? \p Nangni ningpum suungnga machi kha minomru, halli kahoi kadaiya omsuomru.” \rq Matt 5:13; Luk 14:34,35\rq* \c 10 \s1 Ompui Sangram Inthenna Jarra Jisu'n Minchuna \r (Matt 19:1-12; Luk 16:18) \p \v 1 Halli Jisu'n khawa munkha amathaanna Judea ramsuung tiang aleisi, halli Jordan tuidung kha aleirakaanna ama'n mi katamtak kaheiwa ngaidiang matiangnga ileiminchu angnga aleirilpi. \p \v 2 Pharisee lekkhat in ama koolla inheiwa-ah ama surna sik-ah ensuina inleinei. Inmani'n inleirakel, “Natipiro,” “Pasal inkhat in anumei inthenpui nasik ah Dan in zootbe?” \p \v 3 Jisu'n inmanidiang aleimasang, “Moses in nangnidiang, angkachang Dan napame?” \p \v 4 Inmani'n inleiti, “Moses in inthenna cheiikha pasalpa in amajia li anumei kha inthenpui sik-ah azoot.” \rq Innidan 24:1-4; Matt 5:31\rq* \p \v 5 Jisu'n inmani diang aleiti, “Nangni ningmalung ningminngar jarra Moses in hiwa Dan hi ileimajia eii. \p \v 6 Takkha Pathian kutbool inphutna khan pasal khat-um numeisa aleibool. \rq Inphut 1:27; 5:2\rq* \p \v 7 Khawa jarra pasal in anu apa mathaanta anumeile inchunsik eii. \p \v 8 Halli inmani inni'n taksa inkhatbit in e-sik eii, khawa jarra inmani inni'n inni etheinunu, takkha taksa inkhat in-esik eii, \rq Inphut 1:27; 5:2\rq* \p \v 9 Pathian in iminchun kha manmasi miring inkhat innum minthenthei nunu.” \p \v 10 Ama siamruoi ngai'n inntiang inkir phakhan Jisu diang hiwa jarra inleirakel, \p \v 11 Ama'n inmani diang aleiril, “Tu ka-ang pasal in anumei inthenpui suoli numeisa inkhat anei inchu ama kha anumei takchungnga zool-inthai eii. \rq Matt 5:32; 1 Cor 7:10,11\rq* \p \v 12 Hile in-angnga, atu ka-ang numeisa innum aruothar inthenpuili pasal inkhat anei inchu aruothar chungnga zool-inthai eii.” \s1 Jisu'n Naipang ngaidiang Rawaan ­­­­­­­­­­Pena \r (Matt 19:13-15; Luk 18:15-17) \p \v 13 Mi lekkhat in naipang ngai chungnga akut duongpi nasik-ah Jisu diang inheiruoi, takkha ama siamruoi ngai'n naipang kaheiruoi ngaikha inleiran. \v 14 Jisu'n hiwa amu phakhan aleiraangnga inmani diang aleiti, “Naipang ngaikha kei kadiang heiwarasu inmani kha khaapmaru, ajarchu Pathian Rengram kha hiwa ka-ang naipang ngaita eii. \v 15 Kei'n nangni diang inthiangnga kanati, Pathian Rengram kha naipang inkhat in iralaang angnga ningralaangmak inchu, ama Rengram luutthei nutun.” \v 16 Halli naipang ngaikha akakuo chunna, ama'n inmani chungnga akut duongnga rawaan aleipeii. \s1 Inchong Pasal Inkhat \r (Matt 19:16-30; Luk 18:18-30) \p \v 17 Halli Jisu'n lamma kasi aheiphutnook phakhan pasal inkhat in aheitaanna ama diang inkunna aleiti. “Katha Karu, hektik kaboi ringkhuo munasik-ah angme kathosik?” \p \v 18 “Angjarra katha tia ninakoime?” Jisu'n ama diang aleiti, “Tuteii katha ommu, Pathian khabit eii katha. \v 19 Chongpeii kha nang in najet: ‘Mi kathat emaro; zool-inthai emaro, inruup thomaro, mi ngaikha rilsemaro, maleisei rilmaro, nanu napa kayaro.’ ” \p \v 20 Mipa in aleiti, “Karu” “Hiwa Sinadan rakip ngaihi naipang ka-elaiya inphut kahongjui wiakjei.” \p \v 21 Jisu'n amadiang minriang tak-ah ahei-enna aleiti, “Nang in nathosik Dan inkhat alaom. Si-inlang ninei rakip juor inlang sara ngaidiang sial ngaikha juopero, kha e-inchu marwaan ramma na-inchongsik eii, heikirnook inlang kanuk najuiro,” \v 22 Ama'n hiwa chong ajetpha khan, ama maisuokhan kahoimak in sip-ah akirjei, ajarchu ama kha inchongthei mi alei eii. \p \v 23 Jisu'n amit-en minloonna asiamruoi ngaidiang ahei-enna aleiti, “Angtuk intakme inchong miring in Pathian Rengram kaluutsik!” \p \v 24 Hiwa chong in asiamruoi ngaikha ngakna inleinei, takkha Jisu'n inlet-ah aleiril, “Kei kasangai, Pathian Rengram kaluut sik-hi angtuk intakme! \v 25 Inchong khat in Pathian Rengram kaluutsik neek achu salaileem inkhat in simphuoi kuorra kaluutsik kha abeidet.” \fig Salaaileem|alt="Camel" src="hk00038c.tif" size="col" ref="10:25"\fig* \p \v 26 Hiwa chong hin asiamruoi ngai'n inthiangnga inleingak-ah inmani khatli inkhatdiang inlei-inkel, “Kha e-inchu tume ringna kamusik?” \p \v 27 Jisu'n inmani diang encheiya aleimasang, “Miring ngaisik achu hiwahi etheinuni, takkha Pathian diangchu ethei, ang rakip Pathian diangchu ethei eii.” \p \v 28 Halli Peter in ahongril, “Enro, angrakip kinmathaanna keini'n nang kinnajuijei.” \p \v 29 Jisu'n aleimasang, “Inthiangnga kei'n nangni diang kanati, atu ka-ang in, in-u innai emakli innu inpa, insangai emakli in-inn inlei kei chongkahoi sik-ah inmathaan inchu, \v 30 atuunna ringkhuo hin saruk rajakhat khella inn, ulenai, nu, sa, lei, khat-um poongna ngaihi inmusik eii, halli akahongsik ringkhuo khanchu kumsoot ringna inmusik eii. \v 31 Takkha atuunna mi katamtak ma-insa ngai'n nuk inlatongsik eii, halli tuunna mi katamtak nuk intong ngai'n ma inlasasik eii.” \s1 Jisu Athinasik Jarra Woithum Changna Iril \r (Matt 20:17-19; Luk 18:31-34) \p \v 32 Halli Jisu'n asiamruoi ngaile Jerusalem lamma insi phakhan, Jisu'n asiamruoi ngai neek-ah ma asa-ah aleisi, anuk kajui ngaikha akachi in aleisip. Jisu'n woikhat inlet-ah asiamruoi ngaikha inteina mun inkhat-ah aminchunna ama diangnga kasuoksik chuon ngaikha arilpinook. \v 33 Rangairu, “Ama'n aleiti, Miring Sapa kha Thiampu Kalian khat-um Dan Karu ngaidiang inpenasik mun Jerusalem tiang kasisik ni-eii. Inmani ngai'n Jisu kha kathi sik-ah rahoi suok tina noonkuung pe-inta Zaatlop ngaidiang inpesik eii, \v 34 inmani ngai'n ama kha innuipui inta, machilthuon inta, kase-ah wuok inta halli inthatsik eii, takkha nithum huuini ahongring nooksik eii.” \s1 James li John Chubei \r (Matt 20:20-28) \p \v 35 Zebedee sa-ngai James li John in Jisu diang inheiwa-ah inleiti, “Karu,” “Keini'n angme inkhat nang nadiang keini sik-ah kinnaminthozoot inkhat om.” \p \v 36 Jisu'n aheirakel, “Angme ningna minthozoot?” \p \v 37 Inmani'n inheimasang, “Nang in-ongna Rengram poina khan, keini inni khat-in changtiang khat-in weitiang in-ongsik nazootpiro.” \p \v 38 Jisu'n inmani diang aleiti, nangni'n ningna rakelna ajarkha jetmakchujei, kei ka-insik poongna rabing kha nangni inmator tunbo? Kei Baptize kathosik angnga nangnileii Baptize thomator tunbo? \rq Luk 12:50\rq* \p \v 39 Inmani'n inleiti, “Kinthomator.” \p Jisu'n inmani diang aleiti, “Kei i-in rabingkha nangni'n inmator ningte, halli kei'n Baptize kitho angnga nangni innum thoningte. \v 40 Takkha tume kei kakut changtiang khat-um kaweitiang in-ongsik khachu kei'n kadang matormong. Khachu Pathian in amun iboolpi khat-um ama ikadang mi ngaisik eii.” \p \v 41 Hiwahi anuk kajui aleiilaak soom ngai'n inleijet phakhan, inmani'n James li John diang inleiraang, \p \v 42 halli Jisu'n asiamruoi rakip ngaikha akoolla akoichunna aleitipi, “Zaatlop tia nilei Reng ngai'n inmani roonna rammachu mi rakip chungnga wai inroon, halli inmani lamkakei ngai'n thomatorna rakip innei. \rq Luk 22:25,26\rq* \p \v 43 Ang e-innum hiwahi, nangni karrachu etheinuni, hanna nangni karra miring inkhat in akalok ezoot inchu, ama kha mirakip suok esik eii. \rq Matt 23:11; Mk 9:35; Luk 22:26\rq* \p \v 44 Halli nangni karra miring inkhat in alukhet ezoot inchu, ama'n mi rakip suok erase, \v 45 ajarchu Miring Sapa hi sepa inthosik-ah kajuo emak, sepa katho sik khat-um mipui kasanring sik-ah aringkhuo kapesik ijuo eii.” \s1 Jisu'n Mitkacho Bartimaeus Mindamna \r (Matt 20:29-34; Luk 18:35-43) \p \v 46 Inmani'n Jericho ah inheiwa, halli Jisu'n asiamruoi ngai khat-um mi katamtak le inheiwa phakhan, bukani mitkacho araming Bartimaeus, Timaeus sapa kha lampui sirra in-ongnga aleiom. \v 47 Ama'n Nazareth Jisu eii ti aleijet phakhan, “Jisu! David sapa! kei naminriangro!” tia ama'n inringnga aleikheek. \p \v 48 Mi katamtak in, Omchianro intia ama kha inleiran. Takkha ama'n “David Sapa, kei naminriangro!” tia kheel kheella aleikheek. \p \v 49 Jisu'n alei-ngirra aleiti, “Ama kha heikoiru.” \p Khale inruoiya inmani'n mitkacho pakha inheikoi. Inmani'n inleitipi, “Rok inlang!” “Intheitro, Jisu'n nangkha anaheikoi.” \p \v 50 Khawa suoli apuon adiar ngaikha adeengjuonna, chungtiang inchoomma, halli Jisu diang aheiwa. \p \v 51 Jisu'n aleirakel. “Angme nangsik ah kei ninaminthozoot?” \p “Karu,” kei kamit kamuzootnook tia amit kachopa khan aheimasang. \p \v 52 Jisu'n ama diang aleiti, “Sitro,” “Nang ingamna khan anamindamjei.” \p Khawapha takkhan amit amuwa khawa lamkhan Jisu nuk aleijui. \c 11 \s1 Jisu'n Raal matorra Jerusalem iluut \r (Matt 21:1-21; Luk 19:28-40; Jn 12:12-19) \p \v 1 Inmani ngai'n Jerusalem inheinai phakhan, Bethphage khat-um Bethany khuopui koolla, Olive Chingbung khan inmanikha inheiwa. Jisu'n asiamruoi ngai karra miring inni inmatiang aleitir, \v 2 Hin itipile inruoiya: “Ningma ah kaom khuokhan siru. Ningluutli ningluutmak, nangni'n inlachuongmak Salungdai teii inthungnga kaom muningte. Suut-inlang hin heiruoiru. \fig Salungdai|alt="Colt/Donkey" src="hk00033c.tif" size="col" ref="11:2"\fig* \v 3 Tu ka-ang in angsikme inti inchu, hintiru, Karu'n \f + \fr 11:3. \fr*\fq Karu; \fq*\ft emakli \ft*\fqa keelngam mapupa.\fqa*\f* ka-inliingnasik ajar om, halli innottheiya naheithaknook kinte tipiru.” \p \v 4 Inmani'n insiya lamsirra kaom inn inkhat ma-ah inthungnga kaom Salungdai kha injuomu. Inmani'n insuutlai takkhan, \v 5 mi lekkhat kangirra kaom ngai'n inleirakel, “Angkeme ningtho, angsiyame Salungdai kha ningsuut?” \p \v 6 Inmani'n Jisu itijek kha inleimasang, khale inruoiya mipui ngai'n inmani kha inleiminsi. \v 7 Inmani'n Salungdai teii kha Jisu diang inheichoi, inpuon ngaikha Salungdai chungnga indaap, halli Jisu'n Salungdai kha aleichuong. \v 8 Mi katam tak-in inpuondiar kha lamma inleitha, mi lekkhat in khawa weella kaom thingbuo intuk ah lamkhan inleitha. \p \v 9 Ama ah kasi mi ngai khat-um anuk-ah kahongjui ngai'n inringnga inleikheek, “Hosanna! Pumi ramingnga kajuo ama kha rawaan katha eii! \rq Minpkla 118:25,26\rq* \p \v 10 Akahongsik nipa David Rengram kha rawaan katha eii, Hosanna insaang khet-ah!” \p \v 11 Jisu'n Jerusalem aheitungnga, Biak-inn suungtiang aleiluut, halli angrakip kha takkachangnga alei-en. Takkha kholei jo-e jarra asiamruoi soomleini ngaikhale Bethany tiang inleikir. \s1 Jisu Theichang kuungdiang Khomaak saamna \r (Matt 21:18,19) \p \v 12 Khawa ziingkhuo warra, inmani'n Bethany makheiya inheikirnook phakhan, Jisu kha awon aleichaampi. \v 13 Ama'n raalkhat makheiya abuokatha theichang kuungkhat aleimu, leikarate tia aka-en aleisi. Takkha atungpha khanchu, ama'n abuobei ajuomu, ajarchu theichang karapha kha lei-emak. \v 14 Jisu'n theichang kuungdiang aleiti, “Tuteii inkhat innum nang nakuung makheiya nakara kabak ekhaimarasu!” \p Halli asiamruoi ngai'n ama itihi inleijet. \s1 Jisu Biak-inn luutna \r (Matt 21:12-17; Luk 19:45-48; Jn 2:13-22) \p \v 15 Inmani'n Jerusalem inheitung phakhan, Jisu kha Biak-inn tiang aleisi halli phurkajuor khat-um karacho mirakip kha puutna aleiphut. Sialchuoi kamakoi ngai khamtuol khat-um Wathu kajuor ngai lukham rakipkha aleimalet aleimakhup, \v 16 halli ama'n tuteii-um phurpai heikachoiya kaheiwa ngaikha Biak-inn tuollaidung-um leiminluutmak. \p \v 17 Ama'n mipui ngaikha aleiminchu: “Pathian chong inthiang khan hintia lei-injia emak-abe? ‘Kei inn chu phungli zaat rakip ngai Pathian ninasik inn eii.’ Takkha nangni'n inruup kathongai inthupna ningmin ejei!” \rq Isa 56:7; Jer 7:11\rq* \p \v 18 Thiampu Kalian khat-um Dan kaminchu Karu ngai'n khawakha inleijet, khawa khan ajar eya Jisu thatnasik-ah lam inlei-entok. Inmani ngai'n ama kha inleichi, ajarchu mipui rakip ngai'n ama chongrilkhan inleingak. \p \v 19 Kholei hei-epha khanchu, Jisu khat-um asiamruoi ngai'n khuopui kha inleimathaan. \s1 Theichang kuungdiang makheiya Inchusik \r (Matt 21:20-22) \p \v 20 Ziingtiang ma-ah, inmani'n lamma inheiwa phakhan, theichang kuungkha aler makheiya akuung katung akaleichar kha inleimu. \v 21 Peter in aleikasuok kha i-ngaidon khale inruoiya Jisu diang aleiti, “Enro, Karu, theichangkuung khomaak nisaamkha athijei!” \p \v 22 Jisu'n inmani diang aleimasang, “Pathian kha ngamnaru. \p \v 23 Kei'n nangni diang inthiangnga kanati, khachu tu ka-ang in amalungnga ingamsam omlekleiya hiwa chinghi inphuk inlang tuipuiya indeengluutro, halli ama'n itikha asuoksik eii tia ngamna inchu, ama diang asuoksik eii. \rq Matt 17:20; 1 Cor 13:2\rq* \p \v 24 Khawa jarra kei'n nangni diang kati: Nangni'n Pathian diang angmekhat ningni kaalla, kinmujei tia ngamnaru, halli ningni rakip kha nangnidiang anapesik eii. \v 25 Nangni'n kanisik ningngir phakhan, miring khatdiang kahoimak kaomngai rakip kha ngaidamru, khale inruoiya marwaanna kaom ningpa Pathian innum ningmanu ngaikha narangaidamte. \v 26 Nangni'n mi ngai ningngaidammak inchu, marwaanna kaom ningpa Pathian innum ningmanu ngaikha ngaidamnuni.” \s1 Jisu Ranak neina jarra Rakelna \r (Matt 21:23-27; Luk 20:1-8) \p \v 27 Inmani'n Jerusalem khan woikhat inlet-ah inheiwa. Jisu'n Biak-inn suungnga khan asiya omlaikhan, Thiampu Kalian, Dan Karu ngai, khat-um upa ngai'n amadiang inheiwa. \v 28 Halli amadiang injuorakel, “Ang ranak naneiya hiwa ngai rakip nithome? Nangdiang hika-ang thomatorna ranak tu napeme?” \p \v 29 Jisu'n inmani diang aleimasang, “Kei'n nangni diang chong khatbit narakel kate, halli nangni'n keidiang ningna masang inchu, kei-um angranak-ah hi ngai rakip hi kithome tihi natipi kate. \v 30 Keidiang naheimasangru, John in baptize minthona ranakkha humakheiya kajuome? Pathian diang makheiya kajuobe emakli miring makheiyabe?” \p \v 31 Inmaniseng inbiakna inleinei: “Angme eini'n nitisik? ‘Pathian diang,’ makheiya niti innum, ama'n hin atisik, ‘Angjarra, halle, nangni'n John ningngamna makme?’ \v 32 Takkha miring makheiya niti innum” (Inmani'n mipuikha inleichi, ajarchu mirakip in John hi Pathian chongkachoipa eii tia inleilei.) \v 33 Inmani ngai'n Jisu diang inleimasang, “Keini jetkhai mungjei.” \p Jisu'n inmani diang aleiti, “Angranak kaneiya hi ngai rakip kithome, kei-um nangni diang tinuning.” \c 12 \s1 Theibom Billa Chuon kathongai khale Chongminkhi \r (Matt 21:33-46; Luk 20:9-19) \p \v 1 Halli Jisu'n chongminkhina aneiya inmani ngaidiang aleiril: “Apha khat-ah theibombil katho miring inkhat aleiom, theibombil kha aleirakul, theibomju soomnasik ah khur kha-um aleikhuor, khat-um theibom ngaaknasik-ah berteii aleisak. Khawa khale inruoiya ama'n theibombil kha achuon katho mi ngaidiang aleiminhuum, halli inn mathaanna ram khattiang aleisi. \rq Isa 5:1,2\rq* \p \v 2 Theibom rakhoolpha aheitung khanchu, ama'n suok inkhat changsik kasuok ramparman kalei achuon katho mi ngaidiang aleiminsi. \v 3 Achuon katho mi ngai'n suokpakha inleisurra inleiwuok, khat-um iteii minchoi lekleiya injuominkir. \v 4 Amapupa khan suok leiilaak inkhat atirnook; achuon katho mi ngai'n ama kha alu inleiwuok hop-ah khat-um enseel musit-ah injuominkir. \v 5 Amapupa kha'n suok leiilaak inkhat aleiminsinook, inmani ngai'n ama kha inleithat; khat-um inmani'n kasi ngai rakip diang khawa khale in-angrip inleitho, mi lekkhat inleiwuok khat-um mi lekkhatchu inleithat. \v 6 Mi inkhatbit tirsik-ah kalaom khachu iminriangkhet asapa kha eii. Ahekna ah, ama'n asapa kha achuon katho mi ngaidiang aleiminsi. ‘Kei'n ngamna kanei, suoilekleiya inmani ngai'n kasapa chu khoya leitho inte,’ ama'n aleiti. \v 7 Takkha achuon katho ngai'n khatli inkhat inlei inbiak, amahi inluokaluok sikpa eii, hongtru, eini'n amahi thattui, halli ama changsik kasuokkha einisik esikjei. \v 8 Khale inruoiya inmani'n asapa kha insurra inleithat halli akaluong kha theibombil raaltiang inleideengjuon.” \p \v 9 “Angme, halle, theibombil mapupa'n athosik?” “Ama'n juota chuon katho ngaikha athatsik eii, halli theibombil kha mi leiilaak diang aminhuumsik eii. \p \v 10 Nangni'n hiwa Pathian chong inthianghi lateel makchube? \q1 ‘Inn kasak ngai'n nemna ommakjei tia indeengjuon lungkha \q2 akilla kaom nemna kaomkhet lungkha ahong eii \q1 \v 11 Hiwahi Pumi itho kha eii; \q2 mit enna angtuk ngak kaom me!’ ” \rq Minpkla 118:22,23\rq* \p \v 12 Jihudi lamkakei ngaikhan Jisu surnasik inleitho, ajarchu inmani'n hiwa chongminkhi hi inmani diang ama'n iminkhi eii tia inleijet. Takkha inmani'n mipui ngaikha inleichi, khale inruoiya inmani'n amakha inmathaanna inleisi. \s1 Rampar Pesik jarra Rakelna \r (Matt 22:15-22; Luk 20:20-26) \p \v 13 Pharisee lekkhat li Herod mi lekkhat Jisu chong rilsial surnasik-ah chong karakel inleitir. \v 14 Inmani'n ama diang inheiwa-ah inleiti, “Karu, keini'n kinjet nang kadikbei naril, tuteii diang-um nichi ommak. Nang tuteii meel enleiya, takkha Pathian lam kadikkha naminchu. Keini diang rilro, eini Sinadan dungjuiya Rome Rengpa diang ramparhi nipesikbe penuminbe?” \p \v 15 Takkha Jisu'n inmani palaak kha imule inruoiya aleimasang, “Angsik ame nangni'n kei nasurnasik ningtho? Dangkapum kha heichoiru, halli kei'n enkate.” \p \v 16 Inmani'n dangkapum inkhat inheichoi, halli ama'n aleirakel, “Tu ramil khat-um tu ramingme hiwahi?” \p “Caesar,” tia inmani'n inleimasang. \p \v 17 Jisu'n aleiti, “Thajei, hanchu, Caesar takha Caesar diang peru, halli Pathian takha Pathian diang peru.” \p Halli inmani'n Jisu chongkhan inleingak. \s1 Kathi ngai Ringnookna jarra Rakelna \r (Matt 22:23-33; Luk 20:27-40) \p \v 18 Khawa phakhan hongkaring ommak kati Sadducee ngai'n Jisu diang inheiwa-ah injuorakel, \rq Chuon 23:8\rq* \p \v 19 “Karu, Moses in hiwa Danhi einisik-ah aleimajia: ‘pasal inkhat athiya khat-um anumei kha sa neileiya ada inchu, khawa pasal u-nai inkhat in chuulmei kha aneisik eii ajarchu sa neinasik, halli in-inei sa kha akathipa sa esik eii.’ \rq Innidan 25:5\rq* \p \v 20 Apha khat-ah u-nai sari inleiom; upa khetpa kha, inn aleinei halli sa neilekleiya aleithi. \v 21 Halli inni huuinapa khan anumei kha aleinei, ama kha-um sa neilekleiya aleithi. Khawa khale in-angrip-ah inthum huuinapa diang-um aleisuok, \v 22 U-nai sari katung in numeisanu kha inleinei halli inraya-ah sa neilekleiya inleithi. Hekna ah numeisanu kha-um athijei. \v 23 Tuunchu, kathi ngai inraya ah inhongring nookni nikhuokhan, ama kha tu numei esikme? ajarchu inmani sari ngai'n numeisanu kha inleineiwiak.” \p \v 24 Jisu'n inmani diang aleimasang, “angtuk nangni ningdik makme, angjarrame ningjetbo? ajarchu nangni'n Pathian chong inthiang emakli Pathian ranakkha jetmakchuwa eii. \v 25 Kathi ngai inringnookni khanchu, inmani ngai khachu marwaanna tirton ngaikhale in-angsik eii, khat-um innkanei ti omnuni. \p \v 26 Tuunchu, akathi ngai hongring nookna, Moses imajia suulbuklai kaangna larik munkha teelmakchube? Khawakhan hintia injia, tichu Pathian'n Moses diang aleiti, ‘Kei Abraham Pathian ka eii, Isaac Pathian ka eii, khat-um Jacob Pathian ka eii.’ \rq Suok 3:6\rq* \p \v 27 Amahi akaringngai Pathian eii, akathi ngai Pathian emak. Nangni inthiangnga dikmak chujei!” \s1 Akalokkhet Chongpeii \r (Matt 22:34-40; Luk 10:25-28) \p \v 28 Dan Karu inkhat ahongnga inmani inbiakkha aleirangai. Jisu'n Sadducee ngaidiang chongmasang katha ileimasang kha aleimu, khantia ama'n Jisu koolla aheiwa-ah aleirakel: “Huwa chongpeii hume araya karra kathakhet?” \p \v 29 Jisu'n aleimasang, “Akathakhet khachu hi eii: ‘Rangairu, Israel! Pumi eini Pathian hi inkhatbit eii. \f + \fr 12:29. \fr*\fq Pumi eini Pathian hi inkhatbit eii; \fq*\ft emakli \ft*\fqa Pumi hi eini Pathian eii, ma khabit eii Pumi.\fqa*\f* \p \v 30 Pumi na Pathian kha namalung pumpuiya, naratha pumpuiya, na-ngaidonna rakip-ah, khat-um naranak pumpuiya minriangro.’ \rq Innidan 6:4,5\rq* \p \v 31 Inni huuina akathakhet chongpe kha hi eii: ‘Na-indiang na-inwaipui mi ngaikha napumtak niminriang angnga minriangro.’ Hiwa inni neek-ah aleiilaak akatha chongpeii ommak.” \rq Levi 19:18\rq* \p \v 32 Dan Karu'n Jisu diang aleiti, “Athajei, Karu! nang in kadik-ah nariljei, khachu Pumi khabit eii Pathian, ama elekleiya Pathian tuteii inkhat-um ommu. \p \v 33 Halli nang na Pathian kha namalung, na-ngaidonna khat-um naranak pumpuiya minriangro; halli nang napumtak niminriang angnga na-indiang na-inwaipui mi ngaikha minriangro. Hiwa chongpeii inni kajuihi pena munna Pathian diang ran khat-um phurpai kapeneek-ah athawiai.” \rq Hos 6:6\rq* \p \v 34 Dan Karu'n singtheiya iheimasang kha Jisu'n amupha khan, Jisu'n amadiang aleiti, “Nang Pathian Rengram khale inlaak makchejei.” \rq Luk 10:25-28\rq* \p Khawa thengnga tuteii inkhat-um Jisu diang chong inkelngam ommujei. \s1 Messiah jarra Rakelna \r (Matt 22:41-46; Luk 20:41-44) \p \v 35 Jisu'n Biak-inna aminchuwa leiomlai khan, Ama'n aleirakel, “Ang tilia Dan Karu ngai'n Messiah hi David sapa eii intime? \p \v 36 Ratha Inthiang in David mursuo tak-ah aminti: \q1 ‘Pumi khan kei Pumi diang aleiti, \q2 Kei'n nang inhalpui ngaikha nakeii nuoiya kadamak laiseng. \q2 Kei kachangtiang hin in-ongro.’ \rq Minpkla 110:1\rq* \m \v 37 David apumtak innum ‘Pumi’ tia akoi; kha enchu angjarra Messiah hi David sapa esikme?” \s1 Jisu'n Dan Karu ngai chungnga Chongthak \r (Matt 23:1-36; Luk 20:45-47) \p Mipui ngai'n Jisu chongkha karok-ah inleirangai. \v 38 Ama'n iminchule inruoiya aleiti, “Ensuiru Dan kaminchu ocha ngaikha, inret inruo inchuol kha inluk-ah kasi kahong kamanuom khat-um mi intuupna phaiya khoya inleitho kamanuom, \v 39 Synagogue-ah in-ongna kahoikhet kakadang, khat-um baknamun kahoikhet kakadang, \v 40 Inmani nemnasik-ah chuulmei ngai neinaak kakasut, halli mi ngai musik-ah Pathian diang kasoot-ah kani, inmani ngai rachaakna kha anakhetsik eii!” \s1 Chuulmeinu Sialpeii \r (Luk 21:1-4) \p \v 41 Jisu'n Biak-inn suungnga sial mintiingna koolla in-ongnga omlai khan, ama'n mi ngai sial machul kha alei-en. Mi inchong ngai'n sial katamtak inleimachul; \v 42 Halli sara ka-ethei chuulmei inkhat hongnga anna inkhatle in-ang sumsenpum inni aleimachul, \v 43 Jisu'n asiamruoi rakip akoichunna aleitipi, “Kei'n nangni diang inthiangnga kanati khachu hi chuulmei sara-nu khan sial mintiingna kokkhan mirakip neek-ah tamwiai amachul. \v 44 Mi leiilaak rakipchu in-inei makheiya inthenli inleipeii; takkha numeisanu khachu, sara ethei innum, inei rakip kha aleipeii, aringnasik rakip kha ama'n aleipewiak.” \c 13 \s1 Biak-inn Kakoisik jarra Jisu'n iril \r (Matt 24:1,2; Luk 21:5,6) \p \v 1 Jisu'n Biak-inn aleimathaan phakhan, asiamruoi inkhat in amadiang aleiti, “Enro, Karu! lungngai khat-um inhongsak inn-ngaihi angtuk-ah enzoot kaomme!” \p \v 2 Jisu'n aleimasang, “Hituk-ah kalok inhongsak inn ngaihi nang namubo? Hinna kaom lungngaihi inkhat in inkhat chungnga inkamma kaom omnuni; lungngai rakip hi alachiam wiaksik eii.” \s1 Kapoong Karaal jarra \r (Matt 24:3-14; Luk 21:7-19) \p \v 3 Jisu'n Biak-inn raalkhat tiang kaom Olive chingbungnga alei in-ongnga omlaikhan, Peter, James, John, khat-um Andrew in ruuk-ah inhongnga amadiang inhongrakel. \v 4 “Keini diang narilpiro hiwa ngaihi angtik ah akasuok sikme? Khat-um keini diang natipiro hiwa ngai rakip suoknasi phahi heiwajei ti jetnasik-ah ang alasuok sikme?” \p \v 5 Jisu'n inmani diang aleiti, “Tuteii innum nangni kha lamleiitiang naruoimak nasik insingtheiru. \v 6 Mi katamtak in, kei ramingnga, heiwa inta intisik eii, ‘Kei ama kha ka eii!’ halli inmani'n mi katamtak lamleiitiang inlakeiruoi sik eii. \v 7 Nangni'n raalchong khat-um raalthang ningjet phakhan, chimaru. Khawa ngaikha alasuoksik eii, takkha khawa ngai'n aheknapha ejei tichu la-emak. \v 8 Zaat khatli zaatkhat, rengram khatli rengram khat raal inla-inthosik eii; Ram angjet-ah rinok khat-um bukawaang aomsik eii. Hiwa ngai rakip hi nai neimadet naiha kahongmasa kanakha ka-ang eii.” \p \v 9 “Nangni inringtheiru. Nangni nahongsur inta khat-um katar ngaidiang innalaruoi sik eii. Synagogue-ah nangni innalawuok sik eii; Nangni'n Waikaroon ngai khat-um Rengngai maikuungnga kei jarra sakhi kapesik-ah ninglangir sik eii. \p \v 10 Takkha aheknapha heitung ma-ah, hiwa chong kahoihi zaat rakip diang inlarilsik eii. \p \v 11 Halli nangni innasurra khat-um katar ngai chongtanna inna innaruoi phakhan, angme ningrilsik tia ningmalung minpoong maru; apha heitung phakhan, nangni diangnga napeii chongkha rilru, chongngai kha nangnichong enuni takkha Ratha Inthiang diang makheiya akajuo kha eii. \rq Matt 1:17-20; Luk 12:11,12\rq* \p \v 12 A-u anai inkhat in a-u anai inkhat chungnga thinasik-ah alapesuok sik eii, khat-um pa ngai'n insa ngaikha thinasik-ah inpesuok sik eii. Insa ngai innum innu inpa chungnga hong-om inta inlaminthat sik eii. \p \v 13 Mi rakip in kei jarra nangni innamatir sik eii. Takkha tu ka-ang in ahekna katung adeimator inchu ringna amusik eii. \rq Matt 10:22\rq* \s1 Inrimna Kalok \r (Matt 24:15-28; Luk 21:20-24) \p \v 14 “ ‘Matir Karuoi Chikaom Inkhat’ A-ngirmun ka-emak munna ngirra kaomkha nangni'n muningte.” (Akateel ngaikha'n ang tiname jetrasu!) “Khawa phakhan tu ka-ang Judea-ah kaom ngai'n chingtiang taanrasu. \rq Dan 9:27; 11:31; 12:11\rq* \p \v 15 Inn chungnga kaom mi khan insuungnga kaom aneinaak kaleisik beiya juchumkhai marase. \p \v 16 Tu ka-ang leiya kaom in puondiar kalum kalei sik-ah inntiang kirkhai marase. \rq Luk 17:31\rq* \p \v 17 Khawa phakhan tu ka-ang naikawon khat-um nainu ngaisik-ah angtuk-ah poong kaomsik me! \v 18 Pathian diang niru tichu hiwa ngaihi phalbiya asuokmak nasik. \p \v 19 Ajarchu Pathian in manmasituol aboolla inphut atuun katungnga lakasuok ngaimak han angtik niteii-um kasuok maksik akalokkhet poongna nikhuo kha esik eii. \rq Dan 12:1; Chonglar 7:14\rq* \p \v 20 Takkha Pumi'n khawa nikhuo ngaikha aminbongmak inchu, tuteii-um ringthei nunu. Ma ikadang mi ngai sikbitchu, nikhuo ngaikha aminbongpi.” \p \v 21 “Khawa phakhan, tu ka-ang-in nangni diang, ‘Enro, Messiah hin om!’ emakli, ‘Enro, Ama kha son om!’ inti innum ngamna maru. \v 22 Tichu Christa omchanna inleem khat-um kadikmak Pathian chongkachoi inhong inlarsik eii. Ethei inchu, Pathian ikadangjei mi ngai-um lamleiitiang minsina sik-ah inmani'n chuon inlak khat-um ngakkaom inthosik eii. \v 23 Khawa jarra Inringtheiru! Kei'n apha heitungmaklai angrakip hi kinaleitipi ejei. \s1 Akajuosik Miring Sapa \r (Matt 24:29-31; Luk 21:25-28) \p \v 24 “Khawa poongnapha nikhuo thengngachu kani kha aziingsik eii, tha kha-um war nunijei, \rq Isa 13:10; Jo 2:10,31; Chonglar 6:12; Isa 13:10; Ezek 32:7\rq* \p \v 25 arsi ngaikha marwaan makheiya injuotasik eii, khat-um lairalak-ah kaom ranak rakip intuulsik eii. \rq Isa 34:4; Chonglar 6:13; Jo 2:10\rq* \p \v 26 Khawa phakhan Miring Sapa kha suumphai chungnga akul ara-aang khat-um araatnale inruoiya ijuokha ningmusik eii. \rq Dan 7:13; Chonglar 1:7\rq* \p \v 27 Ama'n marwaan ahekna makheiya nuoipil aheknakhat katung Pathian ikadang mi ngaikha kakhoomchun sik-ah marwaan tirton ngaikha nuopil rakil mili makheiya aheitir sik eii. \s1 Theichang Kuungnga inphut Inchusik \r (Matt 24:32-35; Luk 21:29-33) \p \v 28 “Theichangkuung diangnga inphut inchuru. Aziik kadoongkha hongcherra khat-um abuo hongsuokjei inchu, nangni'n kholum ahongnaijei tia ningjet. \v 29 Hiwa angnga, nangni'n akasuok chuon rakip ningmupha khan, Pumi kha inkharkuung juotungjei ti nangni'n jettaru. \f + \fr 13:29. \fr*\fq Pumi kha inkharkuung juotungjei ti nangni'n jettaru; \fq*\ft emakli \ft*\fqa ama kha naijei, kajuosik ah insuukjei.\fqa*\f* \v 30 Inthiangnga kei'n nangni diang kinatipi eii, hiwangai rakip hi asuok maklaiseng hiwa khanghi heknuni. \v 31 Marwaan khat-um nuoipilhi alamangsik eii, takkha kei kachong hichu supmangnga mangnuni. \s1 Tuteii Innum Nikhuo emakli Aphakha jetmu \r (Matt 24:36-44) \p \v 32 “Khawa nikhuo li aphakha Apa elekleiya, marwaan tirton ngai innun, Asapa innum, tuteii innum jetmu. \rq Matt 24:36\rq* \p \v 33 Ensuichakru, Inringru, ajarchu nangni'n aphakha angtik esikme tihi jetmakchu. \p \v 34 Miring inkhat in asuok ngaidiang inthosi chuon apeli, inn kangaakpa diang inringchak inlang omro iti chong apeya, halli inn mathaanna ram kalaaktak-ah khuol-injil kasi ka-ang eii. \rq Luk 12:36-38\rq* \p \v 35 Inringtheiru, ajarchu inn mapupa kha kholei, zaanchim, arkhuong, emakli ziingtiang hongkir sikbe ti jetmakchu. \v 36 Ama'n jetlei theileiya hongduoi innum, ningzaalla ningleiom kha na-intongpui marase. \v 37 Inringchakru, Kei'n nangni diang kitihi, mi rakip diang kiti eii!” \c 14 \s1 Jisu Thatna sik-ah Chuonminsuuk \r (Matt 26:1-5; Luk 22:1,2; Jn 11:45-53) \p \v 1 Chol inchelmak waipool khat-um Rakaanna kahoi nini matiang, Thiampu Kalian khat-um Dan Karu ngai'n ruuk-ah Jisu surli thatnasik lam inlei-entok. \rq Suok 12:1-27\rq* \p \v 2 “Eini'n kahoi suungngachu thochamak ajarchu mipui inhaangsik eii, inmani'n inleiti.” \s1 Jisu Bethany ah Sariak kanootna \r (Matt 26:6-13; Jn 12:1-8) \p \v 3 Bethany makheiya Simon inti apumma kaphar ri kaleiroon miring inkhat innna Jisu'n abak a-inna omlaikhan, numeisa inkhat lungngoi beel kasipchei inthiang nard makheiya insum amankatam sariak choiya aheiwa. Numeisanu khan sariak beelkha amakoiya arim kahoi sariak kha Jisu lu-ah aleibun. \rq Luk 7:37,38\rq* \p \v 4 Khanna kaom mi lekkhat in zootmuwa khatli inkhatdiang inlei inti, “hituk-ah arim kahoi sariak hi angsik-ah lailamma iminmang me? \v 5 Dangkapum rajathum khella leijoursik kha eii \f + \fr 14:5. \fr*\fq Dangkapum: \fq*\ft Enru 6:37.\ft*\f* halli sialkha sara ngaidiang leipesik eii!” tia inmani ngai'n numeisanu kha setheiya inleirilthai. \p \v 6 Takkha Jisu'n aleiti, “numeisanu imanuomkha thorase; angsik ame ning-enrinchak? ama'n keisikbeiya akatha chuonkha athojei. \p \v 7 Sara ngai khachu nangnile amunle apha rakip-ah ningom suom, nangni'n ningsan zootlitak, inmanichu ningsanthei. Takkha nangnile keichu apha rakip-ah omsuom numin. \rq Innidan 15:11\rq* \p \v 8 Ama'n ithomaneii kha itho ejei; sariak arim kahoi kapumma nakanoot hi kapum inreii nasik-ah apha matiang insuuk ejei. \v 9 Tuunchu, Kei'n inthiangnga nangni diang kati khachu manmasituol pumpuiya chongkahoi ningril phakhan, numeisanu ileitho rakip hi-um ma ngaidonnale inruoiya ningrilsik eii.” \s1 Jisu Kajuor sik-ah Judas in azootjei \r (Matt 26:14-16; Luk 22:3-6) \p \v 10 Halli Judas Iscariot, asiamruoi soomleini ngai karra kinchel, ama'n Jisu kapesik-ah Thiampu Kalian ngaidiang aleisi. \v 11 Inmani'n inleijet phakhan inleirok, amadiang sial napekinte tia chong inlei-inkhit. Halli Judas in Jisu kha inmani diang aphakacha khat-ah pesik-ah aleiminsuuk. \s1 Jisu'n Asiamruoi ngaile Rakaanna Kahoi Bukha inleibak \r (Matt 26:17-25; Luk 22:7-14,21-23; Jn 13:21-30) \p \v 12 Chol inchelmak waipool kahoi mansakhet nikhuo, rakaanna kahoi bubaknasik-ah Keelngamteii thatna nikhuoni, Asiamruoi ngai'n Jisu diang inleirakel, “Rakaanna kahoi bubak nasik-ah hun nangsik-ah kaminsuuk nanaminsi zootme?” \p \v 13 Jisu'n asiamruoi inni atirra aleitipi: “Khuopui suungnga siru, halli tuibeella tuikachoi miring inkhat in nantongpuite. Ama kha juiru \v 14 halli ama luutna inn mapupa diang tiru: ‘Karu'n ati, kasiamruoi ngaile Kei rakaanna kahoi bubaknasik innkha hume?’ \v 15 Halli ama'n chungnga insak inn kaloktak nangni diang naminmute, ang rakip kha khawakhan einisik-ah minsuukru.” \p \v 16 Asiamruoi ngai'n inmathaanna, khuopuitiang inleisi, halli Jisu itijek angnga inmani'n inlei intongpui; halli inmani'n Rakaanna kahoi bubakna kha inleiminsuuk. \p \v 17 Kholei hei-ephakhan, asiamruoi soomleini ngaikhale Jisu inheiwasuom. \p \v 18 Inmani'n in-ongnga inbak laikhan, Jisu'n aleiti, “Kei'n nangni diang inthiangnga kanati, ningkarra keile kabaksuom miring inkhat in kei anajuorsik eii.” \rq Minpkla 41:9\rq* \p \v 19 Asiamruoi ngai'n malung kadongle inruoiya inkhat suoli inkhat in, “kei ka-ebe?” intia amadiang inleirakel. \p \v 20 Jisu'n aleimasang, “Soomleini ngai karra miring inkhat awaipool keile kheengnga kasunsuompa kha eii. \v 21 Pathian chong inthiang khan lei-injia angnga Miring Sapa kha athisik eii; takkha Miring Sapa kajuor amasik achu angtuk-ah rawaan kaseme! Khawa miringkha inleineimak inram akathawiai esik eii!” \s1 Pumi Zaansaak minsuuk \r (Matt 26:26-30; Luk 22:14-20; 1 Cor 11:23-25) \p \v 22 Inmani'n inbaklai takkhan, Jisu'n waipool lekkhat aleiya, aleiminthiang, akatherra, asiamruoi ngaidiang aleisemma aleiti. “Bakru” “Hiwahi kei kataksa kha eii.” \fig Pumi zaansaak minsuuk|alt="Lord's supper" src="lb00320c.tif" size="span" ref="14:22"\fig* \p \v 23 Khawa suoli Jisu'n rabing kha aleiya Pathian diang aniya inmani diang aleipeii; halli inraya-ah inlei insuom. \p \v 24 Jisu'n aleiti, “Hiwahi mipui sik-ah kaluong Pathian le inzootna kathar kei thisen kha eii. \rq Suok 24:8; Jer 31:31-34\rq* \p \v 25 Kei'n nangni diang inthiangnga kiril eii, khawa nikhuo Pathian Rengramma akathar theibomju ka-inmaklaiseng Kei'n woikhat inlet-ah hiwa theibomju hi innuningjei.” \p \v 26 Khawa suoli inmani'n Pathian minpaakna la kha insaksuoli Olive Chingbungtiang inleisi. \s1 Peter Inlipphir sik jarra Jisu'n aleiril \r (Matt 26:31-35; Luk 22:31-34; Jn 13:36-38) \p \v 27 Jisu'n inmani ngaidiang aleiti, “Ningraya-ah kei namathaan ningta ninglataan wiaksik eii, ajarchu Pathian chong inthiang in ati, ‘Pathian in Keelngam kakhaalpa kha athatsik eii, halli Keelngam ngaikha inchaangdar sik eii.’ \rq Zech 13:7\rq* \p \v 28 Takkha Kei'n kahongringsuo nuk-ah, Kei'n nangni matiang Galilee ah kasisik eii.” \rq Matt 28:16\rq* \p \v 29 Peter in aleimasang, “Mi rakip in innamathaan ngai suok-innum, kei'n nang supmathaan namathaan nuning!” \p \v 30 Jisu'n Peter diang aleiti, “Kei'n inthiangnga kati, wini zaantak arkhong in woini hongkhuong ma-ah, nang in kei woithum najetmong natisik eii.” \p \v 31 Peter in rasa inringdet-ah aleimasang, “Kei nangle thisuomsik suok-innum, kei'n nangkha zootmak thonuning!” \p Asiamruoi leiilaak ngai rakip innum khawa jekkha inleiti. \s1 Jisu'n Gethsemane ah Pathian Ini \r (Matt 26:36-46; Luk 22:39-46) \p \v 32 Inmani'n Gethsemane inti munkhan inleisi, halli Jisu'n asiamruoi ngaidiang aleiti, “Pathian kanisuung seng hin lei-in-ongru.” \v 33 Ama'n Peter, James khat-um John aleiruoi, han rathamor kasiin khat-um malung poongna aleinei, \v 34 khawa phakhan ama'n inmani diang aleiti, “Thinasik katungnga kamalunghi apoongjei; inringchak inlang hin leiomru.” \p \v 35 Matiang asidetli, neipilla inbok-ah achathei inchu aphakha madiangnga inphut nakhaipiro tia Pathian diang aleini. \v 36 Ama'n aleiti “Pa Pathian,” emak rakip nangdiangchu ethei eii, hiwa rabinghi keidiang makheiya nakhaipiro, kei lungdou emarase, takkha nang nalungdou kha erase. \p \v 37 Ama'n aheikir phakhan inmani'n inzaalla inleiomkha ajuomu, halli Peter diang aleiti, “Simon, nazaalbe? phadan inkhat bit-um nang harmaneii makchebe?” \v 38 Matheemna khan ningchul maknasik “Inringchak inlang Pathian diang niru. Ratha inchu athozoot, takkha taksa khachu asuol.” \p \v 39 Woikhat asirit-ah chinna khale in-angrip chongnga Pathian diang aleininook. \v 40 Halli Jisu'n ahongnook-ah inmani'n inleizaalnook kha ahongmu ajarchu inmani inmit leimahar maneiimu, halli inmani ngai'n amadiang masangdan leijetmu. \p \v 41 Woithum huuina ama'n aheiwa-ah inmani diang aleiti, “Tuunkatung ningzaalla soong ninglamachumbe? Ahunjei! Aphakha aheitungjei! Entaru, Miring Sapa hi manu karoonngai kutchungnga inpejei. \v 42 Intheitru, eini'n situi, Kei kanajuor pakha ahongjei!” \s1 Jisu Insurna \r (Matt 26:47-56; Luk 22:47-53; Jn 18:3-12) \p \v 43 Jisu'n arilla omlaitak, Upa ngai, Dan Karu-ngai, khat-um Thiampu Kalian ngai hongtir, chem, thal, ramol naangkhuo kachoi mipui ngaile inruoiya, soomleini ngai karra Judas ahongtung. \v 44 Kajuorpa ama'n mipui ngaidiang injetna aleipeii: “Kei'n kimazoop ama kha eii, sur inlang kacheet-ah khit-inlang ruoiru.” \p \v 45 Judas heitungli heitungmak Jisu diang asiya, “Karu!” tia aleimazoop. \v 46 Inmani'n Jisu kha insurra kacheet-ah inleikhit. \v 47 Khawa khanna ka-ngirra kaom miring inkhat in achem keisuo ah Thiampu Kalian khetpa suok inkhat akuor aleitukthaak. \v 48 Halli Jisu'n inmani diang aleiti, “Inruup kasursik angnga chem, thal, ramol naangkhuo ningchoiya kei kanasursik ninghongbe? \p \v 49 Nisuo rakip kei'n Biak-inna kanaminchuwa nangnile kaleiom, khat-um nangni'n nasurmakchu. Takkha Pathian chong-inthiang khachu huui tungmak thamak.” \rq Luk 19:47; 21:37\rq* \p \v 50 Halli asiamruoi ngai rakip in ama inmathaanna inleitaanwiak. \p \v 51 Khawa munkhan linen puonkaneem kasil ruothar inkhat Jisu nuk aleijui. Inmani'n ama kha sursik injuotho, \v 52 Takkha apuonsil adeengjuonna aleitaan. \s1 Jisu uparup ngai Maikuungnga. \r (Matt 26:57-68; Luk 22:54,55,63-71; Jn 18:13,14,19-24) \p \v 53 Halli Jisu kha Thiampu Kaliankhet inna inleiruoi, Dan Karu-ngai, upa-ngai khat-um Thiampu Kalian ngai kha-um inlei-intuup. \v 54 Peter in kalaak-ah Thiampu Kalian khetpa tuollaidung katung aleijui. Suokngai khale in-ong suomma mei alei-oot. \v 55 Thiampu Kalian ngai khat-um intuup Uparup rakip ngai'n Jisu thatnasik katung chong kapemaneii inlei entok, takkha tuteii-um leimumu. \v 56 Mi katamtak in Jisu takchungnga maleisei inleiril, takkha inmani ngai chongkha inkhat-um lei-in-angmak. \p \v 57 Hin intia miring lekkhat in inhongngirra Jisu chungnga maleisei inleiril: \p \v 58 “Keini'n ma itikha kinjet, ‘miring kut-ah insak Biak-inn hi kaminmangsik eii, halli nithum suungnga kut-ah insakmak inkhat kasaksik eii.’ ” \rq Jn 2:19\rq* \p \v 59 Inmani ngai khannum, inchongpeii kha leiminruolmu. \p \v 60 Thiampu Kalian khetpa in inmani ngai karra ahongngirra Jisu diang aleirakel, “Inmani ngai'n nang nachungnga chong inrilhi nang iteii-um masangnutinbe?” \p \v 61 Takkha Jisu'n iteii-um leimasangmak. Inlet-ah Thiampu Kalian khetpa in aleirakelnook, “Rawaan katha Sapa Messiah kha na-ebe?” \p \v 62 “Ka eii,” tia Jisu'n aleimasang, “Halli nangni rakip in Miring sapa kha karaat khetpa akut changtiang in-ong khat-um marwaan suumchungnga ijuokha ningmusik eii!” \rq Dan 7:13\rq* \p \v 63 Thiampu Kalian khetpa in apuon katherra aleiti, “Hanchu eini'n sakhi arei laommabe? \p \v 64 Ama'n Pathian irilsekha nangni'n ningjetjei. Angme nangni ningngaidon?” \p Inmani ngai rakip in amahi kathisik rahoi suok tia inleirilsuok. \rq Levi 24:16\rq* \p \v 65 Miring lekkhatchu Jisu kamachilthuon inleiphut, khat-um inmani'n ama kha amit inkhumpiya inleiwuok. “Rilsuokro tume kanawuok kha!” inmani'n inleiti. Khat-um raalmi ngaikhan inleiruoiya ama kha inleikabeen. \s1 Peter in Jisu Zootmakna \r (Matt 26:69-75; Luk 22:56-62; Jn 18:15-18,25-27) \p \v 66 Peter kha tuolmur nuoiya tuollaidung khan aleiom phakhan Thiampu Kalian khetpa suokngai karra numeisa inkhat aheiwa; \v 67 Numeisanu khan Peter mei oot-ah i-om amupha khan, amadiang enna aleiti, “Nang-um, na eii, Nazareth Jisu le kalei inruoi.” \p \v 68 Takkha Peter in inlip phirra aleimasang “Angkeme niti kei jetmong,” halli ama'n suok-ah aleisi. Khawapha takkhan arkhong kha aleikhuong.\f + \fr 14:68. \fr*\ft Manuscript lekkhat achu inchelmak \ft*\fq Khawapha takkhan arkhong kha aleikhuong.\fq*\f* \p \v 69 Suok numeisanu in amuriit-ah kangirra kaom mi ngaidiang aleirilnook, “Amahi inmani karra inchel mi inkhat eii!” \v 70 Takkha ama'n inlip phirnook. \p Apha chet tisuo nuk-ah akoolla kangir ngai'n Peter diang inleiti, “Inthiangnga nang inmani ngai karra inkhat na-eii, ajarchu nang-um Galilee makheiya na eii.” \p \v 71 “Ama'n chong inkhit-ah khat-um Khomaak insaamma aleiti, kei nangni iril mipahi jettakmong!” \p \v 72 Khawapha takkhan arkhong kha'n woini huuina ahongkhuong, halli Jisu'n amadiang ileiril “Arkhong woini hongkhuong ma-ah, nang in woithum keikha najetmong natisik iti chongkha ahongngaidon.” Halli Peter in amalung intooktheiya aleichap. \c 15 \s1 Jisu Pilate Maikuungnga angir \r (Matt 27:1,2,11-14; Luk 23:1-5; Jn 18:28-38) \p \v 1 Ziingtiang ma-ah Thiampu Kalian ngai'n innottheiya upa ngai, Dan Karu ngai, khat-um uparup ngai khale intuup-ah chong inleiminsuuk. Jisu kha inkhit-ah inleiruoi, halli Pilate diang inleipeii. \v 2 Pilate in Jisu diang aleirakel, “Nang Jihudi ngai Reng kha na-ebe?” \p Jisu'n aleimasang, “Nang itikha ejei.” \p \v 3 Thiampu Kalian ngai'n Jisu kha kheella inleirilsiat, \v 4 Pilate in Jisu diang inlet-ah aleirakel, “Nang namasang nutinbe? Rangairo inmani ngai rakip in nachungnga innarilsehi!” \p \v 5 Takkha Jisu'n chongbai inkhat-um leimasang nookmak, khawajarra Pilate in aleingak. \s1 Jisu Thatnasik-ah Chongtan \r (Matt 27:15-26; Luk 23:13-25; Jn 18:39–19:16) \p \v 6 Rakaanna kahoi inthoracham insurra indangai karra mipui imanuom miring inkhat kha Pilate in aleimasuo kachak. \v 7 Barabbas inti raalruuk ngaile mikathat miring inkhat mikhumna ah aleiom. \v 8 Mipui'n inhei intuup-ah inleithojol angnga thoritnasik-ah Pilate diang inhongti, \v 9 Pilate in mipui ngaidiang aleirakel, “Nangni sik-ah Jihudi Rengpa kimasuo ningmanuombe?” \v 10 Thiampu Kalian ngai'n Jisu injuopena ajarchu inmani ngai'n inleira-ot jarra eii tia Pilate in aleijet. \p \v 11 Takkha Jisu rathuulla Barabbas kha masuonasik Pilate diang tiru tia Thiampu Kalian ngai'n mipui ngaidiang inleimasok. \v 12 Mipui ngaidiang inlet-ah Pilate in aleiril, “Halle, nangni'n Jihudi ngai Reng tia ningkoi padiang kei angme ningnamin-thozoot?” \p \v 13 Mipui ngai'n inlet-ah inleikheek, “Cross-ah makai inlang thatro!” \p \v 14 Takkha Pilate in aleirakel, “Angjarra, ama'n angtak masialna aleithome?” \p “Cross-ah makai inlang thatro!” intia inmani'n inringsit-ah inleikheeknook. \p \v 15 Pilate in mipui malungkha aleimintaizoot jarra Barabbas kha inmani sik-ah aleimasuo, Halli Jisu kha natheiya aminwuok suoli cross-ah makaili thatnasik-ah aleipeii. \s1 Raalmi ngai'n Jisu Inlei Innuipui \r (Matt 27:27-31; Jn 19:2,3) \p \v 16 Raalmi ngai'n Jisu kha Ramkaroonpa inn tuollaidung suungnga inkeiluut khat-um raalmi rahooi rakip inlei inkoichun. \v 17 Inmani'n purple puon inchuol kha Jisu inleiminsooi, raling lukhu kha inboolla ama lu-khan inleiminkhu. \v 18 Halli inmani ngai'n “Jihudi rengpa naringkhuo seirase!” tia chubei inleitho. \v 19 Inmani ngai'n Jisu lukha tuoitung pumma inleiwuok, halli ama kha inleimachilthuon, inkinbok-ah chubei inleitho. \v 20 Inmani'n in-innuipui suoli, purple puon inchuol kha inliikpiya ama puondiar kha inleiminluknook, halli inmani'n cross-ah makaili thatsik-ah inleiruoi. \s1 Jisu Cross-ah Inthat \r (Matt 27:32-44; Luk 23:26-43; Jn 19:17-27) \p \v 21 Cyrene makheiya araming Simon inti Alexander li Rufus pa khuopuisuung kaluutsik-ah ram inkhat makheiya kaheiwa miring inkhat insina lamma inmani'n inkintongpui, halli raalmi ngai'n Simon kha Jisu cross kha azootmak pumma inleiminpuut. \rq Rom 16:13\rq* \p \v 22 Inmani ngai'n Jisu kha Golgotha inti munkhan inleiruoi, khawa tinachu “Luruok reiina mun iti eii.” \v 23 Khawa khan inmani'n theibomju li myrrh inminchunna ama diang inleipeii, takkha Jisu'n inpimak. \p \v 24 Halli inmani'n cross-ah inmakaiya ama puondiar kha inmani'n inlei insem, tu-in angkachang puonlek kha achangsikme intia rasi inlei-en. \rq Minpkla 22:18\rq* \p \v 25 Ziingtiang phadan kuo chulpha khan Jisu kha cross-ah inleimakai. \v 26 Ama enzootmakna jarkha hintia injia: “JIHUDI NGAI RENGPA.” \p \v 27 Jisu le inruup inni-um changtiang inkhat weitiang inkhat cross-ah inlei makaisuom. \rq Isa 53:12\rq* \p \v 28 Raalruuk ngaikhale inteelchun suomma, Pathianchong inthiangkha huui mintung. \p \v 29 Mi kasi kahong ngai'n inlu inkathuk-ah jakna kaom chongrilkha Jisu diang inleiril: “Oho! Biak-inn kaminmangsik, khat-um nithumma kasakrit sipa! \rq Minpkla 22:7; 109:25; Mk 14:58; Jn 2:19\rq* \p \v 30 Tuun cross makheiya juochum inlang napumtak insanro!” \p \v 31 Khawale in-angrip chongkha Thiampu Kalian khat-um Dan Karu ngai'n Jisu diang indeiiya inlei innuipui, khatli khat inlei-inti, “Ma'n mi ngai khachu akatan, takkha apumtakchu intan matormak! \v 32 Christa Israel ngai Rengpa, cross-ah inphut tuun juochumro, halli nijuochum kha kinmuli keini'n na-ngamna kinte!” \p Halli Jisu le inmakaisuom miring inni ngai-innum amadiang indeiiya inlei innuipui. \s1 Jisu Thina \r (Matt 27:45-56; Luk 23:44-49; Jn 19:28-30) \p \v 33 Suunchim hong-epha makheiya phadan inthum katung ram rakipkha aleiziing. \p \v 34 Phadan inthum juochul phakhan Jisu'n \tl “Eloi, Eloi, lema sabachthani?” \tl* tia inringnga akheek-ah aleiti, khachu “Kapathian, Kapathian, angjarra nangin keidiangnga inphut khattiang nina-inletdelme?” tina eii. \rq Minpkla 22:1\rq* \p \v 35 Akoolla kangirra kaom Jisu iti kajet mi lekkhat ngai'n inleiti, “Enru, Elijah eii ikoi!” \p \v 36 Miring inkhat in ataanna tuipompuon kha theibomju kathur khan anoomma halli khuoichu ramol morra akathilla Jisu baiya ahongsoonna aleiti, “Ngaakdirui, Elijah ajuo ah cross-ah inphut akeithaakbe eini'n enrui!” \rq Minpkla 69:21\rq* \p \v 37 Halli Jisu'n inringnga akheek-ah arang chatjei. \p \v 38 Biak-inna induong puonkha, achung makheiya anuoikatung lekniya alei-inther. \rq Suok 26:31-33\rq* \p \v 39 Cross kuungnga ngirra kaleiom raalmi rajakhat ngai Lamkakeipa'n Jisu ithi omchan amupha khan. \f + \fr 15:39. \fr*\fq ithi; \fq*\ft Manuscript lekkhat inchu hin thoa injia \ft*\fqa aleikheek ah halli aleithi.\fqa*\f* “Hi miring hi inthiangnga Pathian Sapa eii!” aleiti. \p \v 40 Kalaak-ah numeisa lekkhat in in-enna inleiom, inmani ngai karra Mary Magdalene, Joses li anaipa James nu Mary, halli Salome inlei eii. \p \v 41 Jisu'n Galilee ah aleiomlaiya inmani'n anuk inleijui khat-um sepa inleitho. Aleiilaak numeisa katamtak-um amale Jerusalemma inheiwa. \rq Luk 8:2,3\rq* \s1 Jisu Inreiina \r (Matt 27:57-61; Luk 23:50-56; Jn 19:38-42) \p \v 42 Jihudi ngai Sernikhuo madet insuukna nikhuo kholei ejarra, \v 43 Arimathea makheiya Joseph, uparup ngai karra kaya kaom, khat-um Pathian Rengram kajuosik kangak, ama'n kachi omleiya Pilate diang asiya Jisu kaluong aleini. \v 44 Jisu kha thijei ti aleijet phakhan Pilate in aleingak. Raalmi rajakhat lamkakeipa kha akoiya Jisu athitakbeyei tia aleirakel. \v 45 Raalmi rajakhat lamkakeipa chong arangaisuo nuk-ah, Pilate in Joseph diang akaluong kha aleipeii. \v 46 Joseph in akaluong kha cross makheiya ajuokeithak, linen puon kaneemma aleikatuomma lung makheiya inkawit thaanna aleireii. Halli lung kalok inkhat amalet-ah thaankha aleikhar. \v 47 Mary Magdalene khat-um Joseph nu Mary in Jisu kaluong inreiikha inleimu. \c 16 \s1 Jisu Ahongringna \r (Matt 28:1-8; Luk 24:1-12; Jn 20:1-10) \p \v 1 Jihudi ngai sernikhuo thengli Mary Magdalene, James nu Mary, khat-um Salome inmani ngai'n inhongnga Jisu kaluongkha kanootsik-ah sariak arim kahoi inleiracho. \v 2 Khuoserni ziingtiang ma-ah, kani hongsuoklim phakhan, inmani'n thaankhan inleisi. \v 3-4 Inmani'n insina lamma inkhatli inkhat inlei-inti, “Thaankhar lungkha tu-in einisik-ah namaletpi sikme? Takkha inmani'n inlei-en phakhan lungkha alei-inletsuo kha inleimu. \v 5 Ajarchu (kaloktak lung alei eii) inmani'n thaankha inleiluut, khawakhan inchuol puonkabang inluk khangdoong inkhat changtiang in-ongnga kaomkha inleimu, halli inmani'n inleingak khat-um inleichi.” \p \v 6 “Inlai maru,” Ama'n aleiti. “Kei'n kajet cross-ah inthat Nazareth Jisu kha eii nangni'n ning-entok, ama hin ommakjei ama aleiringjei! Enru, ama inreiina munkha hin eii. \p \v 7 Tuun si-inlang hiwa chonghi Peter le inruoiya asiamruoi ngaidiang jominjetru, ‘nangni matiang ama'n Galilee ah asijei; halli ama'n ileiti angnga sowason mujei ningte.’ ” \rq Matt 26:32; Mk 14:28\rq* \p \v 8 Khale inruoiya inmani'n ininlaiya khat-um kachi'n asip-ah thaan makheiya insuok-ah inleitaan. Ajarchu Inmani'n inleichi heijarra tudiang-um chong leirilmu. \s1 Jisu'n Mary Magdalene diang Inlar \r (Matt 28:9,10; Jn 20:11-18) \p \v 9 Khuoserni ziingtiang Jisu'n ahongring suoli, ama'n raikhuo sari ileipuut suokpi, Mary Magdalene diang mansakhet-ah alei-inlar. \v 10 Ama'n asiya Jisu'n inruoipui mi ngaidiang aleirilpi, inmani ngaikha inmalung inwaiya inchap-ah inleiom, \v 11 takkha Jisu ringjei khat-um Magdalene in kamujei itipikha, inmani'n lei-ngamnamu. \s1 Jisu'n anuk kajui Innidiang Inlar \r (Luk 24:13-35) \p \v 12 Hiwa thengnga, Jisu'n miring innidiang khuo lamma insiya inleiom phakhan Meelsuo khat-ah inmani diang alei-inlar. \v 13 Inmani'n inkirra aleiilaak mi-ngaidiang inleirilpi, takkha inmani'n lei-ngamnamu. \s1 Jisu'n Siamruoi Soomleikhat diang Inlar \r (Matt 28:16-20; Luk 24:36-49; Jn 20:19-23; Chuon 1:6-8) \p \v 14 Khawa thengnga asiamruoi soomleikhat ngai'n inbak ah inomlaitak khan Jisu'n inmani diang alei-inlar. Inmalung kangar khat-um inngamna insuol jarra inmani kha aleiran, ajarchu ama karing kamu-ngai chong kha-um leileimu. \p \v 15 Ama'n inmani diang aleiti, “Manmasituol pumpuiya si-inlang chong kahoihi miring rakipdiang juorilru. \rq Chuon 1:8\rq* \p \v 16 Tu ka-ang in a-ngamna ah baptize katho mi kha ringna amusik eii; tu ka-ang ka-ngamnamak mi khan thina amusik eii. \v 17 Ka-ngamna mi ngaidiang inlak thomatorna ranak apesik eii: Inmani'n raikhuo ngaikha kei karamingnga inpuutsik eii; Inmani'n chong kathar inrilsik eii; \v 18 Inmani'n maruul inmahuum emakli tur in-in innum, inmani diang iteii intook omnuni; inmani'n kana-ngai chungnga inkut induongsik eii, halli akana ngaikha indamsik eii.” \s1 Jisu Marwaan tiang Inruoina \r (Luk 24:50-53; Chuon 1:9-11) \p \v 19 Pumi Jisu'n inmani diang arilsuoli, ama kha marwaan tiang inruoijei halli Pathian changtiang in-ongjei. \rq Chuon 1:9-11\rq* \p \v 20 Asiamruoi ngai'n insiya amun rakip-ah Pathian chong inril, halli Pumi'n inmani ngaikha inruoipuichak, khat-um in-itho chuon inlak ngaikhan inmani chongril ngaikha adik tia amalar] Amen.