\id HEB Kharam: Bible Translation 1st Edition \ide UTF-8 \ide Unicode (UTF8) \h Hebrew \toc1 HEBREW Mi-ngaidiang Chemajia \toc2 Hebrew \toc3 Heb \mt1 HEBREW \mt2 Mi-ngaidiang Chemajia \imt1 Chonglamsaat \ip \bk Hebrew larik hi\bk* Inzootna Maruo ah Pathian chongleiril ngai katamkhat kha Jisu'n huui mintung kha malarra malung masokna chemajia eii. Hiwahi chongpui inkhat angnga injia. Hebrew suungnga angtho thoa Jisu'n Pathian chongleiril kha huui mintungme khat-um Jihudi Thiampu Kalian chuontho ngai jarra Inzootna Maruo chongmun 60 chungtiang inthiangtak-ah amalar. Hiwa jarra hiwa larik hin Jihudi Christian ngai malung masokna ajar inkhat kha eii. Jisu'n angtho-thoa dan kha puimintungme halli thiampu ngai'n woikhat inlet-ah dooiphur ngaihi penunujei tijarra Hebrew in amalarjei. Jisu'n manu rakip sik-ah na-inphal piya nathipijei, halli woikhat bit ithi khan apha rakip sik-ah ejei. Eini Pathian kangamna sik-ah rahoi kanamasuok Jisu Christa nukjuili amadiang ngamnachak nasik Hebrew ngai diangnga chemajia hin awini eini pha-ah Christian ngai innum malung masokna kha nimu (12:2). \ip Tu-inkhat innum Hebrew hi tu imajiame jetmu takkha kasing-kathei ngai'n Tirton Paul, Luke emakli Barnabas lei-echa tia ngamna inda. Hiwa inmajiana apha um jetmu takkha hiwahi Christa inneisuonuk kum 70 tungmadet inleimajia lei-ete tia katam khat in inngamna. Jerusalem hi 70 AD ah inmakoi, takkha hiwa larik kamajiapa in Jerusalem jarra aril pha khawa kha lakakoimak angnga aril, Hebrew hi Rome khuopuiya inleimajia eii (13:24) halli koisuok katamkhat karra insem lei-ete. \iot Asuungnga kaom Chong \io1 1. Injiapa in amalar khachu Jisu hi Pathian chongkachoi ngai khat-um marwaan tirton ngai neek-ah alok \ior (1:1–4:13) \ior* \io1 2. Injiapa in anuoikata ah amalar khachu Jisu hi Jerusalem Pathian biak-inn suungnga sepakatho thiampu ngai neek-ah alok \ior (4:14–7:28) \ior* \io1 3. Pathian in Moses diangnga ileipeii dan dungjuiya Pathian in ama mi ngaile inzootna maruo ileida khaneek-ah Jisu chuontho in alok \ior (8:1–10:31) \ior* \io1 4. Jisu hi alam rakip ah kalokkhet eii tia arilcheen suonuk, kamajiapa'n chuon tak-ah thosik minchuna katamtak aleipeii \ior (10:32–13:17) \ior* \io1 5. Ahekna-ah kamajiapa in malung masokna khat-um minpaakna chong lekkhat majia-ah larik hi aminhek \ior (13:18-25) \ior* \c 1 \s1 Asapa diangnga inphut Pathian chong \p \v 1 Tiallaichu, Pathian chongkachoi ngai diangnga inphut amun angjet khat-um alam angjet-ah Pathian in nipi-nipu ngaidiang aleiril, \v 2 takkha hiwa ajuohekna nikhuoni ngai hinchu Asapa diangnga inphut eini na-inbiak puijei. Pathian in Asapa diangnga inphut nuoipilchung hi abool, halli ahekna-ah Pathian in ikadang ama kha angrakip mapu amin ejei. \v 3 Ama'n Pathian poina ra-ang kha ejei, halli Pathian tak omchan rathuul kha ama ejei, ama ranak neina chong khan manmasituol pumpui mahuumma aleida. Miring rakip manu ngai ngaidamna apesuoli, Ranak Kaneikhet Pathian changtiang marwaan khan ama in-ongjei. \s1 Pathian Sapa lokna \p \v 4 Sapa kha marwaan tirton ngai neek-ah aminlok, halli Pathian in inmani ngai diangnga ipe raming neek-ah kalok kha amadiang apejei. \v 5 Ajarchu Pathian in ama marwaan tirton ngai inkhattak diang-um, \q1 “Nang Kasapa na-eii; \q2 awini kei Napa ka-ejei.” leitimak. \m Emakli Pathian in marwaan tirton inkhattak diang, \q1 “Kei ama Pa ka-esik eii, \q2 halli ama Kasapa esik eii,” timak. \rq Minpkla 2:7; 2 Sam 7:14; 1 Khang 17:13\rq* \m \v 6 Takkha Pathian in Asapa salutir kha nuoipilchungnga ajuotir siktiang, ama'n ati, \q1 “Pathian marwaan tirton rakip in ama kha chubei inthosik eii.” \rq Innidan 32:43\rq* \p \v 7 Takkha Pathian in marwaan tirton ngai jarra hintia aril, \q1 “Pathian in ama marwaan tirton ngaikha ratha ngai amin-eii, \q2 khat-um ama suok ngaikha meimachuon amin-eii.” \rq Minpkla 104:4\rq* \m \v 8 Takkha Pathian in Sapa jarra hintia aril: \q1 “Narengram kha, E Pathian, hektik-kaboi esik eii! \q2 Nang in nami ngai chungnga katuunna wai naroonsik eii. \rq Minpkla 45:6,7\rq* \q1 \v 9 Nang in katuun kha namanuom halli katuunmak kha namatir. \q1 Khawajarra Pathian, Napathian in nang kha anakadangjei \q2 halli nasap ngai diangnga ipekha neek-ah \q2 kheella kayana kalok kahoi kha nangdiang anapejei.” \m \v 10 Ama innum aril, \q1 “Pumi, nang in, inphutna-ah nuoipil nabool, \q2 halli nakuttak in marwaan ngaikha nabool. \rq Minpkla 102:25-27\rq* \q1 \v 11 Inmani rakip lamangsik eii, takkha nangchu mangnutin jei; \q2 inmani rakip kha puondiar ngai angnga amaruosik eii. \q1 \v 12 Nang in inmani kha songkol inchuol angnga nathepsik eii, \q2 halli inmani kha puondiar angnga inthuulsik eii. \q1 Takkha nang chu pha rakip-ah inthuul makche, \q2 halli naringkhuo um angtikniteii heknuni.” \m \v 13 Pathian in ama marwaan tirton ngai inkhattak diang: \q1 “Kei'n nangni inhalpui ngaikha nakeii nuoiya \q2 naketouna kamin emak laiseng, \q2 kachangtiang hin in-ongro” leitimak. \rq Minpkla 110:1\rq* \p \v 14 Hanle, marwaan tirton ngai ang in-eme? Inmani ngaihi Pathian sepa katho halli sanminringna kamusik ngai kasansik ah ama'n ijuotir ratha ngaikha in-eii. \c 2 \s1 Sanminringna Kalok \p \v 1 Khawajarra eini anakeisuo maknasik, nijetjei akatuun rakip kha kacheet doomma nimahuumsik ejei. \v 2 Marwaan tirton ngai'n eini nipi-nipu ngai diangnga inleipeii chongpui kha adik tia inlar, halli hiwa chong kajuimak li karangaimak inmani'n rahoikasuok rachaakna kha inmu. \v 3 Khawajarra hituk-ah sanminringna kalok inkhat kha eini'n iteiiya ningaidon mak inchu, eini angtho thoa nitaan matorsik me? Pumi apumtak in mansakhet-ah sanminringna hi arilsuokjei, halli ama iril kajet ngaikhan einidiang khawakha adik tia inrilcheen. \v 4 Khawapha takkhan Pathian in ama sakhi ngaikha chuon-inlak khat-um ngakkaom rakip ngai inthona khan inmani diang athunpidel halli ama lungdou dungjuiya Ratha Inthiang kutchoi ngaikha aleisempi. \s1 Sanminringna ah eini Lamkakeipa \p \v 5 Eini'n nirilla niom akahongsik akathar manmasituol waikaroon sik-ah marwaan tirton ngaikha Pathian in ida emak. \v 6 Khawa rathuulla, Chong-inthiang munkhat-ah hintia aril: \q1 “E Pathian, miring ngaihi ang in-eyame nang in inmani ngaisik hituk ni-ngaidonpi; \q2 miring ngaihi ang in-eyame nang in inmani ngai ni-ensui? \rq Minpkla 8:4-6\rq* \q1 \v 7 Nang in inmanikha marwaan tirton ngai neek-ah lekkhat katadet-ah nabool; \q2 nang in lurna khat-um kayana kha inmani naminkhu,\f + \fr 2:7. \fr*\ft Manuscript katam khat ah nang ibool rakip chungnga inmani wai naminroon iti chong inthundel \ft*\ft (enru minpakla 8:6)\ft*\f* \q2 \v 8 halli inmani kha angrakip chungnga waikaroon namin eii.” \m Hinthoa ati khachu Pathian in “angrakip chungnga waikaroon sik” ; inmani kha abool, hiwahin angrakip inthiangnga incheljei. Takkha miring ngai'n tuunhin angrakip chungnga wai inroon chu eini'n lamumakmi. \v 9 Jisu hi aphakhat sik bit-ah marwaan tirton ngai neek-ah matadet-ah ida kha eini'n nimu. Khachu Pathian riangwai jarra miring rakip sik-ah ama'n anathipijei, thina kha aleidei jarra kajana le lurna renglukhu inkhu ama kha tuunchu eini'n nimujei. \v 10 Sapa katamtak in ama lurna kha inchang theinasik angrakip kabool khat-um kada Pathian bit in matorna aneiya, Jisu poongna khan pui mintungjei. Khawajarra Jisu kha inmani ngai sanminringna sik lamkakeipa kha eii. \p \v 11 Ama'n mi ngaikha inmanuwa inphut aminthiang, halli i-minthiang rakip ngaile Pa inkhat bit innei suomjei. Khawajarra Jisu'n inmani kha ama innsuungmi eii tia kakoisik injakmak. \v 12 Ama'n Pathian diang ati, \q1 “Kei'n kami ngaidiang angme nang in nitho kha karilsik eii; \q2 Kei'n inmani ngai intuupna khan kanaminpaak sik eii.” \rq Minpkla 22:22\rq* \m \v 13 Ama'n hi-um aril, “Kei'n Pathian diang ka-inngamnasik eii.” Halli ama'n hi-um arilnok, “Pathian in kei diangnga inape naipang ngaile Kei hin kaom.” \rq Isa 8:17,18\rq* \p \v 14 Takkha miring taksa khat-um thisen karoon mi ngaikha ama'n inmani kha naipang ngai tia ileikoi angnga, Jisu amatak um inmani kapuo inkhat hong eya, miring omchan ahonglei. Halli athina jarra ama'n thina chungnga ranak kanei Seitan kha aminmang thei nasik hiwahi ama'n itho eii, \v 15 halli thina kha inchi jarra inringkhuo ah suok kachang ngaiseng kha hinthoa amasuojei. \p \v 16 Ajarchu hiwahi inthiang eii khachu ama'n marwaan tirton ngaikha isan emak. Khawa rathuulla, Abraham tu-suon ngaikha ama'n isan eii. \rq Isa 41:8,9\rq* \p \v 17 Hiwa tinachu mi ngai manu ngaikha rangaimidam nasik, ama'n Pathian sepa thona-ah Thiampu kaliankhet minriang kasip le ngamna kaom enasik, alam rakip ah ama mi ngaile in-angnasik eii. \v 18 Halli ama tak-um matheemna alei-intongpui halli poongraalna kha aleidei, khawajarra tuunchu matheemna ah kachul ngaikha ama'n asan matorjei. \c 3 \s1 Moses neek-ah Jisu Alok \p \v 1 Pathian in ikoi, Christian ulenai ngai! Pathian ijuotir Thiampu Kaliankhet ningamna-ah nirilsuok Jisu kha eini'n ngaidonru. \p \v 2 Pathian innsuung pumpui sik-ah Moses kha achuon katho ngamna kaom angnga ama chuon katho sik-ah kakadangpa Pathian diang Jisu hi ngamna kaom eii. \rq Teelna 12:7\rq* \p \v 3 Innkasak mi inkhat kha khawa inn kha neek-ah khoya intho angnga, khawa angnga Moses neek-ah Jisu kha kheella khoya thosik rahoi asuok. \v 4 Inn rakip hi, tu ka-ang mi inkhat in isak eii, takkha angrakip ngai kabool chu Pathian kha eii. \v 5 Pathian innsuungnga Moses hi suok inkhat eya ngamna kaom alei eii, halli Pathian in nuktiangnga arilsik ngaikha ama'n aleiril. \v 6 Takkha Sapa khan Pathian innsuung iroon angnga Christa hi ngamna kaom kha eii. Eini ningaidonna khan kacheet-ah inngamna khat-um ni-in-orpuiya ahekna katung nimahuum inchu, eini ama innsuung mi kha ni-ejei. \s1 Pathian Mi ngai Soongmachumna \p \v 7 Ajarchu, Ratha Inthiang in iril angnga, \q1 “Awini nangni'n Pathian rasa ningjet inchu, \q2 \v 8 ningpi-ningpu ngai'n Pathian inhalpui angnga, malung minngar maru, \q2 inmani'n khawani neelramma ama kha in-ensin angnga. \q1 \v 9 Khawa khan inmani'n kum soommili kachuontho inmu innum, \q2 kei hi ensuinale enminna innaleinei, Pathian in ati. \q1 \v 10 Khawajarra kei'n khawa mi ngai chungnga karaangnga kati, \q2 ‘Inmani'n apha rakip-ah kayana naneimu \q2 halli kei kachongpeii ngaikha juimu.’ \q1 \v 11 Kei karaang halli chong-inkhitna inkhat kaneijei: \q2 ‘Kei'n inmani diang kapesik soongmachumna ramkhan inmani'n angtikniteii luutkhai marasu!’ ” \rq Minpkla 95:7-11\rq* \p \v 12 Ulenai ngai, akaring Pathianna inphut nangni tu inkhat nuktiang kirmak nasik, khatuk malung kathamak khat-um kangamnamak nangni karra ommak nasik insingtheiru. \v 13 Khawa rathuulla, ning karra tu inkhat um manu matheemna khan ningchulmak nasikle malung kangar ninghong emak nasik, “Awini” inti nikhuo hi omlaiseng nangni inkhatli inkhat nisuo-ah insanru. \v 14 Ajarchu eini'n inphutni makheiya ninngamna kha ahekni katung kacheet-ah ninmahuum tit inchu, eini niraya-ah Christa le tum kachangsuom ngaikha ni-ejei. \p \v 15 Chong-inthiang iril kha hi eii: \q1 “Awini nangni'n Pathian rasa ningjet inchu, \q2 ningpi-ningpu ngai'n Pathian inhalpui angnga \q2 malung minngar maru.” \rq Minpkla 95:7,8\rq* \p \v 16 Pathian rasa kajet-ah ama inhalpui mi ngaikha tu ngaime? Moses in Egypt makheiya iheiruoi inmani rakip ngaikha in-eii. \v 17 Kum soommili Pathian in iraangpui ngaikha tu ngai khame? Manu inthoa neelramma kathi mi ngaikha in-eii. \v 18 Pathian in ama chong-inkhitna anei phakhan, “Inmani'n angtikniteii kei'n inmani diang kapesik soongmachumna ram kha hongluut theinunu” —iti kha tu ngai diangnga irilme? Tu ka-ang chongkajuimak ngai diangnga iril eii. \rq Teelna 14:1-35\rq* \p \v 19 Inmani'n inngamnamu jarra khawa ramkha leiluut matormu, tihi eini'n nimu. \c 4 \p \v 1 Tuunchu ama'n ileiril soongmachumna kha eini'n nimu nasik Pathian in einidiang chong-inkhitna kha anapejei. Khawa soongmachumna chong-inkhitna kha nangni tu ka-ang inkhat innum muleiya ommak nasik, eini insingthei inlang omrui. \v 2 Ajarchu inmani'n inleijet angnga, eini innum Chongkahoi kha nijetjei. Inmani'n chongkha inleijet, takkha inmanisik khawa kha anemna leiommak, ajarchu inmani'n khawa injet phakhan ngamnale inruoiya leiralaangmu. \v 3 Eini akangamna ngai'n Pathian chong-inkhitna soongmachumna kha nimujei. Ama ileiti angnga, \q1 “Kei karaangnga chong-inkhitna inkhat kaneijei: \q2 ‘Inmani'n angtikniteii kei'n inmani diang kipe soongmachumna ramkha hongluut theinunu!’ ” \m Ama'n nuoipilchung aboolni makheiya inphut achuon minhek innum hiwahi iril eii. \rq Minpkla 95:11\rq* \p \v 4 Ajarchu nisari huuina jarra Chong-inthiang munkhat ah hiwahi aril: “Pathian in achuon rakip-ah inphut nisari huuini soong machum.” \rq Inphut 2:2\rq* \p \v 5 Hiwa jartak hi aril nook-ah: “Inmani'n angtikniteii kei'n inmani diang kapesik soongmachumna ram kha luutnunu.” \rq Minpkla 95:11\rq* \p \v 6 Tu ka-ang mansakhet-ah Chongkahoi kajet ngaikhan inngamnamak jarra soongmachumna kha ralaangmu, khawa soongmachumna kha kamusik izootpi lekkhatchu inom. \p \v 7 Hiwa malaarna khachu, “Awini,” inti nikhuo inkhat kha Pathian in inthiangnga aminsuuk ah ida eii. Kum angjet suoa ama'n Chong-inthiangnga kaom kha aleiya David diangnga ileiril kha angnga: \q1 “Awini nangni'n Pathian rasa ningjet inchu, \q2 malung minngar maru.” \rq Minpkla 95:7,8\rq* \p \v 8 Joshua in Pathian chong-inkhitna soongmachum kha mi ngaidiang aleipe inchu, Pathian in leiilak nikhuo jarra rilkhainuni jei. \rq Innidan 31:7; Josh 22:4\rq* \p \v 9 Khawa e-innum, nisari huuini Pathian in soong machum angnga, Pathian mi ngai soongmachum nasik alakaom eii. \p \v 10 Ajarchu Pathian in ama chuonna inphut soong machum angnga, tu ka-ang in Pathian soongmachumna kamu ngaikhan inchuonna inphut soong inmachumsik eii. \rq Inphut 2:2\rq* \p \v 11 Khawajarra soongmachumna kha nimunasik eini'n akatha kha thorui, inmani inngamna asiin jarra inluutmak angnga eini tu inkhat um kaluutmak emui. \p \v 12 Ajarchu Pathian chong kha akaringchak le chuon kathochak, chemriam inni indou neek-ah kangei, ratha li malung inchunna, ru le ruthing injomna katung inthuuk ah ka-aat mator. Halli malung ngaidonna le manuomna ngaikha akathenkhoi mator kha eii. \v 13 Pathian diangnga inthup matorsik iteii ommak; ibool rakip ama maikuungnga inlar khat-um inlongnga kaom eii. Halli amadiang eini rakip nipumtak-ah nitho chuon jarkha nilape ngersik eii. \s1 Jisu Thiampu Kaliankhet eii \p \v 14 Khawajarra eini'n nirilsuok ngamna kha kacheet-ah ma-ourui. Ajarchu Thiampu Kaliankhet inkhat Pathian omna katung kasi Jisu, Pathian Sapa kha eini'n ninei. \v 15 Eini Thiampu Kaliankhet khan eini nisuolna ngaikha kanajetpimak kha emak. Khattiang nitili, eini angnga alam rakip-ah matheemna intongpui, takkha manu kathomak, Thiampu Kaliankhet inkhat kha eini'n ninei. \v 16 Khawajarra riangwai omna, Pathian reng in-ongna munkhan kachi omleiya nairui. Khawakhan eini'n minriang kha nimusik eii khat-um eini sik-ah arei ompha eini kanasansik ah riangwai kha nimusik eii. \c 5 \p \v 1 Ajarchu thiampu kaliankhet rakip hi, inmani rathuulla Pathian sepa kathosik, kutchoi ngai kapesik khat-um manu dooiphur ngai kape sik-ah inmani karra inkadang eii. \v 2 Ama tak-um alam angjet ah asuol jarra, kamo li akamasial ngaidiang ama malung kadaiya inbiakpui mator. \p \v 3 Halli ama tak-um asuol jarra, mi ngai manu dooiphur bit kape eleiya ama apumtak manu sik-um apesik eii. \rq Levi 9:7\rq* \p \v 4 Tu inkhat in thiampu kaliankhet inkhat eya khoya inthonasik atheinuo ah indangmak. Aaron ikoi angnga, mi inkhat kha Pathian in akoi libit thiampu kaliankhet in-eii. \rq Suok 28:1\rq* \p \v 5 Khawale in-ang rip-ah, Christa khan apumtak in thiampu kaliankhet inkhat achangna khoya kha inthomak. Khawa rathuulla, Pathian in amadiang ati, \q1 “Nang kasapa na-eii; \q2 awini kei napa ka-ejei.” \rq Minpkla 2:7\rq* \m \v 6 Ama innum munleiilak inkhat ah ati, \q1 “Nang thiampu \q2 Melchizedek mason dungjuiya kumsoot-ah thiampu na-echak sik eii.” \f + \fr 5:6. \fr*\fq Thiampu Melchizedek mason dungjuiya \fq*\ft Melchizedek angnga emakli Melchizedek rathuulla\ft*\f* \rq Minpkla 110:4\rq* \p \v 7 Kathiya inphut ama kasanring mator, Pathian diang Jisu'n nuoipilchungnga aringlai, mitrathi sarra inringnga kheek-ah ama'n nina khat-um chana aleinei. Ama malung kadai khat-um Pathian kangamna ejarra, Pathian in ama nina kha aleijetpi. \rq Matt 26:36-46; Mk 14:32-42; Luk 22:39-46\rq* \p \v 8 Takkha ama Pathian sapa e-innum, ama poongraalna khan chongkajui enasik ama'n alei-inchu. \v 9 Ama puikatung inmin-epha, tu ka-ang ama chongkajui rakip sik-ah hektik kaneimak sanminringna akuung kha ama hong-ejei, \v 10 halli thiampu Melchizedek mason dungjuiya Jisu kha thiampu kaliankhet ejei tia Pathian in amalarjei.\f + \fr 5:10. \fr*\fq Thiampu Melchizedek mason dungjuiya \fq*\ft Melchizedek angnga emakli Melchizedek rathuulla\ft*\f* \s1 Ngamna Inmathaanna chungnga chongpeii \p \v 11 Keini'n hiwa jarra rilsik tamtheichu om, takkha nangnidiang rilmincheensik chu intak, ajarchu nangni kajet hi ning-insuum. \p \v 12 Nangni hiwapha hinchu ocha ngai ekacha ning-ejei, takkha nangni Pathian chongpui mansakhet inchusik kha-um kanaminchusik mi inkhat arei ninglaminom. Burum kabak sik rathuulla, tuunkatung nangni ranutui ka-insik ningla-eii. \rq 1 Cor 3:2\rq* \p \v 13 Tu ennum tuunkatung ranutui laka-in kha, akatha li akase iteii lakajetmak naiteii kha ala-eii. \v 14 Khattiang nitili, burum kabak hichu akatha li akase inni karra kakhoithen mator upa ngaisik eii. \c 6 \p \v 1 Khawajarra mansakhet-ah inchusik Christian chongpui kha nuktiang da-inlang, puikatung minchuna tiang eini songrui. Eini'n Pathian diang ngamna kha nimathaan li anemna kaommak chuon ngaikha thona sik-ah lam boolmui; \v 2 baptize jarra minchuna\f + \fr 6:2. \fr*\fq baptize jarra; \fq*\ft minthiangna chuonlam\ft*\f* halli kut duongpina jarra; kathi hongringna jarra khat-um hektik-kaommak chongtanna jar ngaihi eii. \v 3 Eini matiang khan songrui! Pathian izootkha e-inchu, hiwahi eii eini thosik kha. \p \v 4 Ajarchu ininngamna kamathaanjei tu ka-ang mi ngaikha angtho thoa woikhat malung minlet-ah heiruoikir mator sikme? Inmani apha khat-ah Pathian warra inomjei; inmani'n marwaan kutchoi kha inleimintemjei halli Ratha Inthiang tum kha-um inleiralaangjei. \v 5 Inmani'n Pathian chongkha inmintemma atha ti-um injet, halli akahongsik khangnga thomatorna ranak kha-um inmani'n injet. \v 6 Hiwa suoa inmani'n ininngamna inmathaanjei! Inmani ngaikha woikhat malungthuulna tiang heiruoi kirthei emujei, ajarchu inmani'n Pathian Sapa kha mipui ma khan injak inpe ah inlet-ah inmani'n cross ah inthat eii. \p \v 7 Pathian in neipil hi rawaan apeii, achungnga ruo innolla iminsur kha neipil in aleimazoop, halli leikathopa nemnasik anse-suulpa aminmoongpi. \p \v 8 Takkha raling le leihar amoong inchu, anemna ommakjei; Pathian in khomaak saamsik kha chi om halli meiya aminmang sik eii. \rq Inphut 3:17,18 \rq* \p \v 9 Takkha minriang kaom kasap ngai, keini'n hinna kati kinleiriljei innum, nangni jarrachu inthiangnga kinjet. Tichu nangni kheella katha rawaan nangnisik ka-eii sanminringna kha ningmujei ti keini'n kinjet. \v 10 Pathian chu malung inthiangmak emak. Ama'n ningchuontho emakli aleiilak Christian ngaisik tuun katung ningpena khat-um ama jarra minriangna ningmalarra ningsanna ngaikha manilnuni. \v 11 Nangni'n ningaidon ngaikha kadik tak-ah ajuotung nasik, ahekna katungnga nangni rakip in chuon karaat-ah ningtho kha keini imanuomkhet kha eii. \v 12 Keini'n nangni akadol esik hi manuommung, takkha kangamna li kadeiraat ngai ang inlang Pathian chong-inkhitna kamu eru. \s1 Insial kaommak Pathian Chong-inkhitna \p \v 13 Pathian in Abraham diang chong-inkhit phakhan, achong-inkhitna kha thona sik-ah khomaak alei-insaam. Ama neek-ah kalok tuteii leiommu jarra, ama ramingtak kha inliingna ah khomaak lei-insaam. \p \v 14 Ama'n aleiti, “Kei'n nang nadiang chong-inkhitna kanei khachu kei'n nang rawaan napekata halli nang sali tu katamtak kanapesik eii.” \rq Inphut 22:16,17\rq* \p \v 15 Abraham chu kadeiraat kha lei-eii khawajarra Pathian chong-inkhitna kha ileimu eii. \v 16 Mi ngai'n khomaak ininsaampha, inmani'n tu ka-ang inmani neek-ah kalokdet inkhat raming kha inneiman, halli khawa khomaak insaamna khan chong inseiina rakip kha aminhek. \v 17 Ama chong inkhitna kamusik inmani diang, Pathian in ingaidonjei kha angtikniteii thuulnunijei tia iminthiar hi amanuom; khawajarra ama khomaak insaamna kha chong-inkhitna khan athundeljei. \v 18 Inthuul theimak sik phur inni aom, khawa khan Pathian maleisei riltheinuni. Khawajarra eini amale inruoiya ringna kamujei eini maikuungnga inngamna inadapi kha kacheet-ah mahuum nasik katha tak-ah namasok eii. \p \v 19 Eini'n niringphuuk hang chalnasik hiwa inngamna hi ninei. Hiwahi kacheet khat-um insialmak kha ejei, halli marwaan biak-inna induong maiduongpuon thengnga inthiangkhet mun katung aluut. \rq Levi 16:2\rq* \p \v 20 Jisu'n eini rathuulla khawa inthiangkhet mun kha eini matiang aleiluutjei, halli thiampu Melchizedek mason dungjuiya thiampu kaliankhet kha kumsoot sik-ah ahong ejei.\f + \fr 6:20. \fr*\fq Thiampu Melchizedek mason dungjuiya \fq*\ft (enru 5:6).\ft*\f* \rq Minpkla 110:4\rq* \c 7 \s1 Thiampu Melchizedek \p \v 1 Hiwa Melchizedek hi Salem reng lei-eii halli Insaangkhet Pathian Thiampu inkhat lei-eii. Abraham in reng mili ngai ajothatna raalmunna inphut aheikirpha, Melchizedek in ama lei-inmupui halli ama kha rawaan aleipeii, \rq Inphut 14:17-20\rq* \p \v 2 halli Abraham in ama iheichoi rakip kha soomma inkhat kha amadiang aleipei. (Mansakhet Melchizedek raming jetna hi “Akadik Reng” ; halli ama hi Salem reng ejarra, ama raming um “Akadai Reng.” ) tia injetna. \v 3 Melchizedek anu emakli apa jarra injia ommak emakli ama pilepu jarra injia ommak, halli ama inneina emakli athina injia um ommak. Amachu Pathian Sapa ka-ang eii; kumsoot-ah thiampu eya aom. \p \v 4 Khawajarra ama angtuk kalokme tikha nangni'n enru. Araming kasi nipu Abraham in raalmunna inphut iheichoi rakip soomma inkhat kha amadiang aleipeii. \p \v 5 Levi tuli-sa thiampu ka-e ngaikhan inmitak ka-eii Israel mi ngai diangnga inphut soomma inkhat rathai nasik Dan in chong leipeii dungjuiya, Abraham tuli-sa in-e-innum inpesik eii. \rq Teelna 18:21\rq* \p \v 6 Melchizedek kha Levi tuli-sa makheiya emak, takkha ama'n Abraham Pathian chong-inkhitna karalaangpa diangnga inphut soomma inkhat kha aleiya amadiang rawaan aleipeii. \v 7 Rawaan kamupa neek-ah rawaan kapepa khan alokwiai tihi inngamsam nasik ommak. \v 8 Thiampu ngai dungjuiyachu soomma inkhat inrathai kha alakathisik mi ngai'n inrathai eii; takkha Melchizedek dungjuiyachu soomma inkhat irathai kha kathimak sikpa in irathai eii. \v 9 Halli, Abraham in soomma inkhat ipekhan, (ama tuli-sa kachang ngai'n soomma inkhat inrathai kha) Levi innum khawakha apejei tia aril. \v 10 Abraham in Melchizedek inmupuilai khan Levi laneimu, takkha inpu kachang Abraham thiya leiomjei. \p \v 11 Levi phungnga thiampu changna chungnga Israel mi ngaidiang Dan kha aleipeii. Tuun, Levi phungnga thiampu ngai chuonkha pui leitungjei inchu, Aaron dungjuiya ka-emak thiampu Melchizedek mason dungjuiya\f + \fr 7:11. \fr*\fq Thiampu Melchizedek mason dungjuiya \fq*\ft (enru 5:6)\ft*\f* thiampu leiilak inkhat arei leiom nunijei. \v 12 Ajarchu thiampu inroondan kha inthuulpha, dan kha-um inthuulsik asuokjei. \v 13 Takkha eini Pumi hiwa omchan inrilpa hi, intei phungkhat ta kha eii, halli ama phungnga miring inkhat innum maichaam khan thiampu eya sepa leithomu. \v 14 Ama hi Judah phungnga injuonei miring inkhat eii tia eini pumi in irilkha katha-ah nijet; halli Moses in thiampu ngai jarra ama'n aleiril laikhan hiwa phung hi leiminchelmak. \s1 Melchizedek ka-ang, Thiampu inkhat \p \v 15 Melchizedek ka-ang, thiampu intei inkhat inlarjei; hiwa akasuok omchan hin kheella inthiarjei. \v 16 Ama hi miring ngai sinadan khat-um thodan ngai dungjuiya thiampu inkhat inminchang emak, takkha hektik kaboi ringna ranak khanna eii. \p \v 17 Ajarchu chong-inthiang in ati, “Nang thiampu Melchizedek mason dungjuiya kumsoot-ah thiampu na-echaksik eii” \f + \fr 7:17. \fr*\fq Thiampu Melchizedek mason dungjuiya \fq*\ft (enru 5:6) \ft*\f* \rq Minpkla 110:4\rq* \p \v 18 Khawajarra sinadan maruo kha, neiman kathamak khat-um kasuol ahong ejarra, inkhai kha ejei. \v 19 Ajarchu Moses dan khan iteii pui mintung matormak. Takkha tuunchu akathadet ngamna kha anapejei, khawa khan eini'n Pathian diang niheinaikha ejei. \p \v 20 Khawakhan Pathian khomaak insaamna kha-um inchelsa ejei. Mi leiilak ngai thiampu inmin-elai khan khawa ka-ang khomaak insaamna kha leiommak. \v 21 Pathian in amadiang hin ati laikhan, Jisu chu khomaak insaamli thiampu hong eii; \q1 “Pumi khan chong-inkhitna inkhat anei \q2 Halli khawa kha leikir nunijei \q1 ‘Nang kumsoot-ah thiampu kha na-echaksik ejei.’ ” \rq Minpkla 110:4\rq* \m \v 22 Khawajarra, hiwa inteina hin, Jisu hi kathakhet inzootna kanapepa kha amin-ejei. \p \v 23 Hiwahin inteina inkhat aom: thiampu katamtak khat ngai khachu inthi jarra inchuon kha minson matormujei. \v 24 Takkha Jisu khachu kumsoot-ah karingchak, halli thiampu ena achuon kha tu ka-ang inkhat diang um leipemak. \v 25 Halli ama'n tuun khat-um kumsoot ah um ama diangnga inphut Pathian diang akahong ngai asanring mator, ajarchu ama kumsoot-ah akaringchak ejarra, inmani sik-ah Pathian diang anichak ah om. \p \v 26 Khawajarra einisik arei ka-e anakape sik-ah Jisu kha Thiampu Kaliankhet kha ejei. Amachu inthiang kha eii. Ama'n manu emakli masialna iteii neimak; ama'n manukaroon ngai diangnga inphut inteiya omjei, halli marwaan rakip chungtiang omjei. \p \v 27 Amachu thiampu kaliankhet leiilak ngai ka-ang emak; mansa-ah ama manusik khat-um khawasuoa mipui manu sik-ah nisuo rakip apum inphalsik arei ommakjei. Ama atheinuoa inpesuok phakhan, woikhat na-inphalpi khan kumsoot sik-ah ejei. \rq Levi 9:7\rq* \p \v 28 Moses Dan in puikatungmak mi ngaikha thiampu kaliankhet ka-esik aleikadang; takkha dan nuk-ah kajuo Pathian khomaksaam le inruoiya chong-inkhitna kha in Sapa kha akadangnga kumsoot sik-ah puikatung amin-ejei. \c 8 \s1 Eini Thiampu Kaliankhet Jisu \p \v 1 Hiwarakip eini'n nirilna chongru khetkha angme nitinchu, marwaanna Pathian reng in-ongna changtiangnga in-ong kha ka-ang Thiampu Kaliankhet eini'n ninei. \rq Minpkla 110:1\rq* \p \v 2 Miring kut-ah insak ka-emak Pumi khan isak inthiang maichaam innsuungnga Inthiang Khet Munkhan thiampu kaliankhet eya Ama'n sepa itho kha eii. \p \v 3 Thiampu kaliankhet rakip in Pathian diangnga kutchoi ngai khat-um inthooina sangai kape sik-ah inkadang eii, khawajarra eini Thiampu Kaliankhet innum angmekhat pesik anei ngersik asuok. \v 4 Ama'n nuoipil chungnga leiom inchu, thiampu lei-enuni, ajarchu Jihudi ngai Dan dungjuiya kutchoi kapesik thiampu ngaikha inleiom suojei. \p \v 5 Thiampu ngai'n inmani chuon inleitho kha inthiangnga marwaanna omchan khat-um raliim bitkha intho eii. Moses in itho khale in-angrip kha eii. Ama'n Inthiang Maichaam-inn asaksik phakhan, Pathian in Moses diangkhan ati, “Chingnga nangdiang naminmu omchan rakip ngaikha masialleiya sakro.” \rq Suok 25:40\rq* \p \v 6 Takkha tuunchu, Jisu diang khan inmani ta neek-ah akalok thiampu chuon kha inpejei, ajarchu hiwahi akathakhet chong-inkhitna inkhat ejarra, Pathian li ama mi ngai karra inadapi inzootna kha-um akatha alei eii. \p \v 7 Inzootna mansakhet khan insialna leiommak inchu, inni huuina hi arei enunijei. \v 8 Takkha Pathian in ami ngai masialna kha amu phakhan hintia aril, \q1 “Nikhuo ngaikha ahongjei, Pumi in ati, \q2 kei'n Israel mi ngai khat-um Judah mi ngaile inruoiya inzootna kathar inkhat kaboolsik ejei. \rq Jer 31:31-34\rq* \q1 \v 9 Hiwahi kei'n inpi-inpu ngaile inzootna kileibool khale in-ang nunijei \q2 khawani khan Egypt ramma inphut inmani inkut kamahuumma kiheikeisuok eii. \q1 Kei'n inmani le kibool inzootna kha leijuimu, \q2 halli kei innum inmani kha ngaidon mongjei, pumi in ati. \q1 \v 10 Tuun, hiwa inzootna hi eii kei'n Israel mi ngaile inruoiya kaboolsik \q2 akahongsik nikhuo ngaikhan, Pumi'n ati: \q1 Kei'n inmalung ngaikhan kei dan ngaikha kadapisik eii \q2 halli inngaidonna ngaikhan kamajia pisik eii. \q1 Kei inmani Pathian ka-esik eii, \q2 halli inmani khan kami in-esik eii. \q1 \v 11 Inmani tu inkhat innum insap ngaidiang minchu nunu \q2 emakli inmani indiang inwaipui ngaidiang-um rilnunu \q2 ‘Pumi kha jetru’ \q1 Ajarchu kasiin khet-ah inphut kalokkhet, \q2 inmani rakip in kei innalajetsik eii. \q1 \v 12 Inmanu ngaikha kei'n kangaidam sik eii \q2 halli inmani masialna ngaikha kei'n ngaidon khainuning jei.” \m \v 13 Inzootna kathar khat nirilna hin, Pathian in ma-insa kha amaruo min-ejei; halli amaruo khat-um kheella hongkamaruo rakip kha innot-ah amangsik ejei. \c 9 \s1 Nuoipil khat-um Marwaanna Chubeithona \p \v 1 Inzootna ma-insa khan chubei thonasik sinadan khat-um chubei thonasik inbool amun inkhat aleiom. \p \v 2 Maichaam-inn inkhat inleisak, tuol kadep khetkha, Inthiang Mun inti. Khawa munkhan meiserkeii khat-um khamtuol insaang chungnga waipool kha Pathian diang inpena eii. \rq Suok 26:1-30; 25:31-40; 25:23-30\rq* \p \v 3 Inni changna maiduongpuon nukkhan maichaam-inn inkhat om khawa kha Inthiangkhet Mun inti. \rq Suok 26:31-33\rq* \p \v 4 Khawa munkhan arimkahoi rouna soonna maichaam om, Inzootna soonna reelkha aom khat-um khawa reel suungkhan manna inthun soonna rabing kha om, Alor kaom Aaron kherol, khat-um chongpeii ngaikha injia lungpeek inni aom. \rq Suok 30:1-6; 25:10-16; 16:33; Teelna 17:8-10; Suok 25:16; Innidan 10:3-5 \rq* \p \v 5 Reel chungkhan Pathian om ti malarna, murtha indou Cherubim ngai'n manu ngaidamna mun chungkhan inlurna inmurtha inmajarra inom. Takkha angrakip hi rilcheen nasik apha tuun la-emak. \rq Suok 25:18-22\rq* \p \v 6 Hiwa rakip hi hinthoa inbool suoli, thiampu ngaikhan inchuon katho sik-ah nisuo rakip-ah maichaam inntuol kadep khan inluut, \rq Teelna 18:2-6 \rq* \p \v 7 takkha suung-innungkhet maichaam innkhan, kumkhat suungnga woikhat bit thiampu kaliankhet bitkhan aluut-ah atheinuo sik le mi rakipsik, jetleiya manu inleithona ngaikha mi rakip rathuulla thisen kha achoiya Pathian diang ajuopeii. \rq Levi 16:2-34\rq* \p \v 8 Maichaam inntuol kadep kha alangir laisengchu Inthiang khet Mun kha la-inlongmak, hiwa rakip chuonminsuuk ah inphut hin Ratha Inthiang khan inthiangnga naminchu eii. \v 9 Hiwahi tuunlai pha sik-ah minkhina inkhat eii. Hi tinachu kutchoi ngai khat-um dooiphur sa Pathian diang inpekhan chubei kathopa malung kha pui mintung matormak, \v 10 hiwa bakle in ngaihi sinadan dungjuiya inthiangnasik bit-ah intho chuon ngaikha eii. Hiwa ngaiseng hi Pathian in akathar inzootna mason abool maklaiseng sik-ah tuol tiangnga thosik ah sinadan ngai bitkha alei-eii. \p \v 11 Takkha hinna kaom akatha ngai chungnga Thiampu Kaliankhet inkhat eya Christa kha ijuo ejei.\f + \fr 9:11. \fr*\fq ijuo ejei; \fq*\ft Manuscript lekkhat in \ft*\fqa hin omjei \fqa*\ft inti\ft*\f* Ama'n maichaam innsuungnga sepa ithopa khan khella alok khat-um kheella pui atung; hiwahi miring kut-ah inbool nuoipilchung maichaam-inn kha emak, khat-um hiwa nuoipilchung inboollaiya inchel um emak. \v 12 Christa in maichaam innsuungnga asili apha rakip sik-ah woikhatbit Inthiang khet Mun khan aluut phakhan, ama'n keel li saraatchal thisen dooiphurra pesik leichoimak, khawa rathuulla, ama'n apumtak thisen kha achoiya halli eini sik-ah hektik kaboi sanminringna kha anaminmujei. \p \v 13 Keel thisen le saraatchal thisen khat-um saraatteii inrouna rahut khan insidan dungjuiya inthiangmak mi ngai chungnga inkathingsik eii. halli inmani sinadan dungjuiya inthiangmak kha inkhaipiya hiwahin inmani inminthiang eii. \rq Levi 16:15,16; Teelna 19:9,17-19\rq* \p \v 14 Hiwahi akadik ejarra, Christa thisen khan angtuk kheeldoomma akatha min-eme! Hektik kaboi Ratha khan ama atheinuo ah puikatung dooiphur eya Pathian diang ipekha ejei. Eini'n akaringchak Pathian sepa nithotheina sik anemna kaommak sinadan ngai khanna inphut, eini kase katha jetna malung hi ama thisen khan anaminthiang pisik eii. \p \v 15 Hiwasik bit-ah akathar inzootna kanaboolpipa kha Christa kha ejei, ama'n ma-insa inzootna nuoiya kaom chongpeii kamakoi ngaikha masuona sik-ah ama'n anathipijei, hiwahi chong lei-inkhitna hektik kaboi munasik kasuok kha ikoi inmani'n inmunasik ejei. \p \v 16 Lungdou injia inkhat kha inthiangnga malarsik hi arei ejarra khawa lungdou kaboolpa kha akathi ejei, \v 17 ajarchu lungdou kaboolpa kha aringlaiseng khawa lungdou kha iteii nemnamak; ama athisuoli bit ranak inei eii. \v 18 Khawajarra inzootna\f + \fr 9:18. \fr*\fk inzootna \fk*\ft Greek ah hiwa chongtak hi “lungdou” khat-um “inzootna” tina eii\ft*\f* ma-insa kha-um thisen inneimanlibit ranak kaom eii. \p \v 19 Mansakhet-ah, Moses in mi ngaidiang Dan suungnga kaom chongpeii rakip ngaikha aleirilpi. Khawa suoli tuile inminchun keel ngaili saraatchal ngai thisen ama'n aleiya samul kasenli khuoichubor neimanna Dan larik khat-um mi rakip kha leikathingthuon. \v 20 Ama'n aleiti, “Hiwahi Pathian in nangnidiang juisik ah inapeii inzootna thisen kha eii.” \rq Suok 24:6-8\rq* \p \v 21 Hiwale in-angrip ah Moses innun Inthiang Maichaam-inn khat-um chubei thona ah inneiman phur rakip chungnga thisen kha aleikathing thuon. \rq Levi 8:15\rq* \p \v 22 Inthiangnga, Dan dungjuiya phur rakip kha thisen khan aminthiang, halli thisen sarleiya chu manu ngai ngaidamna kha ommak. \rq Levi 17:11\rq* \s1 Christa Inphalna khan Manu rakip aroon suojei \p \v 23 Khawale in-ang rip-ah marwaanta tak khale in-ang phur ngaihi hinthoa minthiangsik hi arei eii. Takkha marwaan phur ngai tak kha hineek ah akatha dooiphur kha arei eii. \v 24 Ajarchu inthiangtak in-ang miring kut-ah inbool Inthiang Mun khan Christa kha iluut emak. Ama'n marwaan tak khan asiya tuunchu eini rathuulla Pathian maikuungnga inlarjei. \v 25 Jihudi ngai thiampu kaliankhet in Inthiang khet Mun khan kumkhat ah woikhat sathi le inruoiya iluut eii. Takkha Christa chu innol innolla apumtak inpesik ah kaluut emak, \v 26 ajarchu ama'n nuoipilchung inbool makheiya inphut innol innolla aleipoongsik eii. Khawa rathuulla, tuunchu khang rakip aheknasik ajuonai phakhan manu khainasik-ah apumtak najuo inphalpi dungjuiya ama'n apha rakip sik-ah woikhatbit na-inlarpijei. \v 27 Mirakip woikhat nilathisik eii, khawa suoli Pathian in chong tansik eii. \p \v 28 Khawale in-ang rip-ah, Christa kha-um mi katamtak manu ngai kakhai sik-ah woikhat bit-ah na-inphalpi ejei. ama woini huuina alajuo inlarsik eii, khachu Manu chungnga chuonkathosik emakjei, takkha ama kangaakchak ah kaom ngai kasanring sik-ah ejei. \rq Isa 53:12 \rq* \c 10 \p \v 1 Jihudi ngai Dan kha chu akatha phur lakajuosik raliim kha eii halli ka-etak phur ngaikha emak. Khawa jarra kumsuo ah inmani'n inchatlekleiya inpeii dooiphur ngaikhan heikaluut mi ngaikha angtikniteii pui mintungmak. \v 2 Pathian chubeikatho mi ngaikha inmanuwa inphut inthiangtak in e-inchu, manu jarra kahoimak woikhat inlet-ah inmani diang suok khainuni jei, halli dooiphur rakip ngaikha inleidasik ejei. \v 3 Takkha kum rakip-ah dooiphur inpekhan mi ngaikha inmanu ngaikha inminngaidon. \v 4 Ajarchu saraatchal li keel ngai thisen khan manu ngaikha angtikniteii khaimatormak. \p \v 5 Hiwa jarra, Christa khan manmasituolla ajuo siktiang, ama'n Pathian diang ati: \q1 “Nang in kutchoi ngai li dooiphur ngaikha manuom makche, \q2 takkha nang in keisik taksa inkhat nanaminsuukpi. \q1 \v 6 Nang in maichaam chungnga sangai inroumang \q2 emakli manu ngai kamimmangsik doiphur ngaikhan namalung taimak. \q1 \v 7 kei'n kaleiti, ‘Kei hin kaom, \q2 nang nalungdou katho sik-ah, E Pathian, \q2 Dan larik ah kei kajarra injia angnga.’ ” \rq Minpkla 40:6-8\rq* \m \v 8 Ama'n ma-insa ah aleiti, “Nang in kutchoi khat-um dooiphur ngai emakli manu ngai minmangna sik-ah sangai maichaam chungnga inroumang hi manuommakche khat-um namalung taimak.” Ama'n hiwahi aleiti Dan dungjuiya hiwa dooiphur rakip inpe innum. \v 9 Hiwasuoli ama'n aleiti, “E Pathian, nalungdou katho sik-ah kei hin kaom.” Khawajarra Pathian in dooiphur maruo ngaikha aminmangjei halli Christa inphalpina kha aminthuulpijei. \v 10 Pathian minthozoot kha Jisu Christa in athojei jarra, eini rakip sik-ah ama'n apumtak kha apha rakipsik woikhat bit inpesuokna khan manu makheiya anaminthiangjei. \p \v 11 Jihudi ngai thiampu rakip in ama chuon ngaikha nisuo-ah intho halli dooiphur in-angrip kha innolla inpeii; takkha hiwa dooiphur pena ngaikhan manu ngaikha angtikniteii leiminmang matormak. \rq Suok 29:38\rq* \p \v 12 Christa in, manu ngai sik-ah woikhat inphalna khan kumsoot sik-ah na-inphalpi ejei, halli ama'n Pathian changtiang khan in-ongjei. \v 13 Ama inhalpui ngaikha Pathian in ama ketouna ah adamak laiseng tuun ama khawakhan ngaak ah aom. \rq Minpkla 110:1\rq* \p \v 14 Woikhatbit inphalna khan, manuwa inphut iminthiang ngaikha kumsoot sik-ah puikatung ejei. \p \v 15 Halli Ratha Inthiang innum einidiang ama sakhi napejei. Mansakhet-ah ama'n ati, \q1 \v 16 “Hiwahi inmanile inruoiya kei'n kaboolsik inzootna kha eii \q2 akahongsik nikhuo ngaikhan, Pumi in ati: \q1 Kei'n inmalung ngaikhan kei dan ngaikha kadapisik eii \q2 halli inngaidonna ngaikhan kamajia pisik eii.” \rq Jer 31:33\rq* \m \v 17 Halli ama'n ati, “Kei'n inmani manu ngai khat-um inchuontho kathamak ngaikha ngaidon khainuningjei.” \rq Jer 31:34\rq* \p \v 18 Khawajarra hiwa manu ngai inngaidampha, manu ngai kaminmangsik dooiphur inkhat kha arei ommakjei. \s1 Pathian diang Eini nairui \p \v 19 Khawajarra, ulenai ngai, Jisu thisen khan Inthiang khet Munna kasi sik-ah inngamna kha nineijei. \v 20 Maiduongpuon tinachu ama apumtak khan ringna lam, kathar lam einisik ama'n namalongpijei. \v 21 Eini thiampu kaliankhet Pathian innsuung karoon inkhat kha ninei. \p \v 22 Khawajarra kase katha jetna malung inthiangmak ah inphut malung inthiangle taksa ngaihi tui inthiang khan rasuthiang inlang kangamnatak le malung inthiang khan Pathian diang eini'n nairui. \rq Levi 8:30; Ezek 36:25\rq* \p \v 23 Eini'n nirilsuok ni-inngamna kha kacheet-ah mahuumrui, ajarchu ama chong-inkhitna kha nida theinasik eini'n Pathian kha ni-ngamna. \v 24 Eini inkhat li inkhat inngaidon inlang inkhat li inkhat inriang malar nasik insanrui halli akatha kha thorui. \v 25 Mi lekkhat in intho angnga, ni-intuup jolhi eini damui, Pumi juonasik Nikhuo ajuonaijei ti ningjet angnga, kheella khat li khat eini malung insokrui. \p \v 26 Ajarchu einidiang akatuun kha naminjet suonuk, nijet pumma eini'n manu nilatho inchu, manu minmang nasik-ah na-inphalpi woikhat omnunijei. \p \v 27 Khawa rathuulla, kachi le inruoiya ngaaksik lakaom rakip khachu meikakaang in Pathian inhalpui ngai minmang nasik khat-um alakajuosik chongtanna khabit ejei. \rq Isa 26:11 \rq* \p \v 28 Tu e-innum Moses Dan kajuimak ama kha chong-intan pha, inni emakli inthum sakhiya inphut amasialna inmu inchu, minriang omleiya inthatsik eii. \rq Innidan 17:6; 19:15\rq* \p \v 29 Khawakha e-inchu, Pathian Sapa innuipui ngai, Inmani manuwa inphut kaminthiang inzootna Pathian thisen kha aman kaommak angnga kalei ngai, riangwai Ratha kha innuipui ngai, Inmani sik-ah rahoikasuok rachaakna kha angtuk kathamak sikme? ngaidonru! \rq Suok 24:8\rq* \p \v 30 Ajarchu ama'n iti kha eini'n nijet, “Kei'n phaphu kaluoksik eii, kei'n kapekirsik eii” ; halli ama innum inlet-ah ati, “Pumi'n ami ngaikha chong tansik eii.” \rq Innidan 32:35; Innidan 32:36\rq* \p \v 31 Akaring Pathian kut chungnga kachulsik hi chikaomtak inkhat kha eii! \p \v 32 Matiang khan angtho-thoa hiwahi nangnidiang aleisuokme ngaidonru. Khawa nikhuo ngaikhan, Pathian war kha ningchungnga aminwar suonuk, nangni'n angjet ningleipoong, kha e-innum khawa poongna khan naleimatormak. \v 33 Aphakhat khan nangni mipui karra inna-innuipui khat-um kase-ah innaleitho, halli aleiilak pha khat-ah hiwale in-angrip ah leiilak mi ngai'n poongraalna inneipha kadeipui sik-ah ning inchelpui ejei. \v 34 Nangni'n kheella akatha kumsoot kasisik angmekhat ningnei kha ningjet jarra, ningnei rakip kha innakasut innum karok-ah ningdeimator, halli mikhumna-ah kaom ngai poongna khannum ningdeipui. \v 35 Nangni ngamna kha minmang maru, ajarchu khawakhan thoman kalokkhet kha aheichoisik eii. \v 36 Pathian lungdou kha thona sik-ah khat-um angme ama chong-inkhitna kha ralaangnasik ah nangni kadeikaraat sik hi arei ejei. \v 37 Ajarchu, chong-inthiang iti angnga, \q1 “Phabong khat suoa, \q2 akajuosik ama kha ajuosik jei; \q2 ama jo-insuum nuni. \q1 \v 38 Kha e-innum kami kadik ngaikhan, inngamna inta halli inringsik eii; \q2 takkha inmani karra tu ka-ang inkhat in nuktiang inheikir inchu, \q2 Kei inmani chungnga kamalung tainuni.” \rq Heb 2:3,4 \rq* \m \v 39 Eini chu nuktiang kirra inmang mi ngaikha emakmi. Khawa rathuulla, eini ngamna kanei khat-um karing ngaikha ni-ejei. \c 11 \s1 Ngamna \p \v 1 Eini'n ningaidon ka-etak sik nimu matormak phurkha ngamna kha eii. \v 2 Tiallaiya mi ngai'n inmani inngamna khan Pathian zootpina kha inleimu. \p \v 3 Ngamna khan manmasituol hi Pathian chong khanna inbool eii tihi eini'n nijet, khawajarra angme nimu hi nimumak khanna inbool eii. \rq Inphut 1:1; Minpkla 33:6,9; Jn 1:3\rq* \p \v 4 Ngamna khan eii Abel in Cain neek-ah Pathian diang akathakhet kutchoi kha aleipeii. Ama inngamna jarra Pathian amatak in akutchoi ngaikha ralaangpiya mi kadik inkhat amin-ejei, ama athijei innum, Ama inngamna jarra Abel tuun katung inlaril. \rq Inphut 4:3-10\rq* \p \v 5 Ngamna jarra Enoch thina kha leimumak. Khawa rathuulla, Pathian koolla ama kha aleiruoijei, halli tuteii innum mununujei. Ajarchu Pathian in ama kha aleiruoijei, Chong-inthiang in ati Enoch chungtiang aruoi makma, ama'n Pathian malung aleimintai. \rq Inphut 5:21-24\rq* \p \v 6 Ngamna inchelleiya tu-innum Pathian malung mintai matormu, ajarchu Pathian diangnga akahong rakip in Pathian ringnga-om halli ama karatok ngaidiang Pathian in inchuonthoman kha apesik eii tihi inngam nasik eii. \p \v 7 Noah inngamna khan ama'n inlamumak nuktiangnga hongkasuok sik ngai jarra Pathian chongpe ngaikha aleirangai. Ama'n Pathian chong kha ajuiya rakuong inkhat kha aleibool halli khawa suungkhan ama le a-innsuung mi ngaikha inringnga inleiom. Khanthoa, nuoipilchung hi minmangjei, ngamna jarra Pathian diangnga kajuo akadik kha Noah in aleimujei. \rq Inphut 6:13-22\rq* \p \v 8 Pathian in Abraham kha akoipha, ama'n angamna jarra achong kha ajui, Pathian in amadiang ape sik-ah chong-inkhitna ramtiang aleisi. Ama'n hunme isi jetleiya ama'n aram kha aleimathaanjei. \rq Inphut 12:1-5\rq* \p \v 9 Ngamna jarra khawa ramkhan khuolmi inkhat eya Pathian in amadiang chong-inkhitna ramkhan ama'n ajuo-om. Pathian diangnga in-angrip chong-inkhitna kamu Isaac li Jacob itho angnga, ama'n maichaam-inn ngaikhan aleiom. \rq Inphut 35:27\rq* \p \v 10 Ajarchu Pathian ibool khat-um isak kumsoot kangirsik khopui kha Abraham in ngaak-ah aleiom. \p \v 11 Abraham li Sarah intarjei innum, Inmani'n\f + \fr 11:11. \fr*\fq Inmani'n; \fq*\ft manuscripts lekkhat in Sarah khan ajuotarra sakanei sik emak jei innum ngamna khan nai kha ahongwon. Ama \ft*\f* Pathian chong-inkhitna hi atung ngersik eii tihi inngamna jarra, ngamna khan Abraham hi pa inkhat ahong emator. \rq Inphut 18:11-14; 21:2\rq* \p \v 12 Abraham thijei innum, hiwa mi inkhat ah inphut tuli-sa katam hongsuok ah lairalak ah kaom arsi ngai, khat-um tuipui khamma kaom teelmatorlei neeldi inhong angjei. \rq Inphut 15:5; 22:17; 32:12\rq* \p \v 13 Hiwa mi ngai senghi ngamna khan inleithijei. Inmani'n Pathian chong-inkhitna kha leimumu, takkha akalaaktak-ah inphut inmani'n inleimuwa inleidon eii, halli nuoipilchung hin khuolmi khat-um innlelei kaboi kin-eii tia inlarra inleirilsuok. \rq Inphut 23:4; 1 Khang 29:15; Minpkla 39:12\rq* \p \v 14 Khawa leikaril mi ngaikhan inmani'n inta ka-esik ram inkhat kha in-entok eii ti inthiangnga inlar eii. \v 15 Inmani'n inheida ramtiang khan kirsik hi leingaidonmu; inmani'n inleingaidon inchu, heikirnasik aphakacha kha-um inleinei. \v 16 Khawa rathuulla, inmani'n kheella katha ram, marwaan ram kha inrangaitui eii. Pathian in inmani sik khuopui inkhat aboolpijei, khawajarra inmani Pathian ka-eii tia inkoi sik hi Pathian in injakmak. \p \v 17 Pathian in Abraham malung enpha khan, ngamna jarra Abraham in asapa Isaac kha dooiphur inkhat-ah aleipeii. Pathian in chong inkhitpui kha Abraham kha lei-eii, khawa e-innum asapa inkhat bit innei kha ama'n dooiphur inkhat-ah penasik alei-insuuk. \rq Inphut 22:1-14\rq* \p \v 18 Pathian in amadiang aleitipi, kei chong inkhitna khachu, “Isaac ah inphut nang in tuli-sa ngai naneisik eii.” \rq Inphut 21:12\rq* \p \v 19 Pathian in Isaac kha kathiya inphut aminring mator tihi Abraham in aleijet, halli ileiril angnga, Abraham in Isaac kha kathiya inphut imu eii. \p \v 20 Ngamna khan Isaac in Jacob li Esau diang nuktiangnga juokatungsik chong-inkhitna rawaan kha aleipeii. \rq Inphut 27:27-29,39,40\rq* \p \v 21 Ngamna khan Jacob in athimadet Joseph sangai rakip diang rawaan kha aleipejei. Halli ama'n asina kherol chungkhan inngaiya Pathian chubei aleitho. \rq Inphut 27:27-29,39,40\rq* \p \v 22 Ngamna khan Joseph in athi siktiang, Israel sangai Egypt ah inphut inheisuoksik jarra aleiril, halli ang-omchanna akaluong kha inreii sikme tia minchuna aleinei. \rq Inphut 50:24,25; Suok 13:19\rq* \p \v 23 Ngamna khan Moses nuli pa ngai'n innei suonuk thathum inleithup. Inmani'n naiteii meelkatha kha inmuwa Rengpa chongpeii makoisik kha leichimujei. \rq Suok 2:2; Suok 1:22\rq* \p \v 24 Ngamna khan, Moses in ahonglokpha Pharaoh sanu sapa tia inkoisik leizootmakjei. \rq Suok 2:10-12\rq* \p \v 25 Phabongkhat manuwa hoisik neek-ah Pathian mi ngaile poong suomsik hi ama'n aleimanuom. \v 26 Ama'n nuktiangnga chuonthoman amu sik kha a-enna, Egypt karei rakip neisik neek-ah Messiah sik-ah innuipuina deisik hi kheella anemna om tihi aleingaidon. \p \v 27 Ngamna khan Moses in rengpa raangna kha chileiya Egypt kha amathaanjei. Ajarchu nimumak Pathian kha imu angnga, nuktiang kirsik kha leizootmak jei. \p \v 28 Ngamna khan ama'n Rakaanna kahoi aphutpui, Mikathat Marwaan tirton khan Israel ngai salutir pasal ngai sengchu athatmak nasik, innkhar ngaikhan thisen kathingru tia chong leipeii. \rq Suok 12:21-30\rq* \p \v 29 Ngamna khan Israel sa ngai'n Tuipui Kasen (Red Sea) kha neipil kahuul chungnga insi angnga inleirakaan; Egypt sa ngai'n heirakaansik inthopha, inmani kha tui'n leitumjei. \rq Suok 14:21-31\rq* \p \v 30 Ngamna khan Jericho bang ngaikha Israel sa ngai'n nisari inkahiiltong suoli, achiamjei. \rq Josh 6:12-21\rq* \p \v 31 Ngamna khan zool-inthainu Rahab khan Israel ruongngai ngaikha ama'n sap khat-ah aleidon jarra, Pathian chongkajuimak ngai inthatna ah inphut ringna aleinei. \rq Josh 6:22-25; Josh 2:1-21\rq* \p \v 32 Kei'n angme karildelsik? Gideon, Barak, Samson, Jephthah, David, Samuel, khat-um Pathian chongkachoi ngai jarra rilnasik keisik apha ommak. \rq Chongtan 4:6–5:31; 6:11–8:32; 11:1–12:7; 13:2–16:31; 1 Sam 1:1–25:1; 16:1; 1 Reng 2:11\rq* \p \v 33 Ngamna jarra inmani'n ram pumpui raal inthoa inleimator. Inmani'n akatuun kha intho jarra Pathian chong-inkhitna ngaikha inleimu. Inmani'n sabakkai ngai murkha inleikhar, \rq Dan 6:1-27\rq* \p \v 34 mei kangar kha inleimindai, chemma inphut thatnasik khan inleisuok. Inmani inleisuol, takkha akaraat inhong-ejei; inmani raalla akaraat in-eja ram-leiilak raalmi ngaikha inleimatorjei. \rq Dan 3:1-30\rq* \p \v 35 Ngamna jarra numeisa ngai'n inmani innaipui kathi ngaikha karingnga inmujei. \p Aleiilak ngaikhan masuo kha inzootmak jarra, kheella poongna indeiya inthijei, hiwahi ringkhuo akatha-ah inring theinasik eii. \rq 1 Reng 17:17-24; 2 Reng 4:25-37\rq* \p \v 36 Lekkhat kha ininnuipuiya inleiwuok, halli lekkhat in inkhit-ah mikhumna khan inleida. \rq 1 Reng 22:26,27; 2 Khang 18:25,26; Jer 20:2; 37:15; 38:6\rq* \p \v 37 Inmani ngaikha inleideengthat, inmani kha thing-aatna khan bongni inleiminchang, halli chemma inmani kha inleitukthat. Inmani keelngam emakli keelwun ngai insilla inleisi-inleihong, sara inlei-eii inleirachaak khat-um kase-ah inleitho. \rq 2 Khang 24:21\rq* \p \v 38 Inmani sik-ah nuoipilchung hi akatha lei-emak jei. Inmani innlelei kaboi angnga, neelramma, chingnga, khurpui khat-um khur ngaikhan insi-inhongnga inleiom. \p \v 39 Inmani ngamna jarra hiwa injia rakip hi inmatorjei! Kha e-innum Pathian chong-inkhitna ngai khachu inmani'n leimumu, \v 40 ajarchu Pathian in eini sik-ah akathakhet inkhat nangaidonpijei. Ama ingaidon khachu einile inruoiya inmani kha pui mintungsik hi eii. \c 12 \s1 Eini Pa Pathian \p \v 1 Khawajarra eini um, hiwatuk kalok suumphai ka-ang sakhi ngaikhan nakahiilla omjarra, karik rakip, khat-um beitheiya nakasur manu kha eini'n masuorui, halli eini matiangnga inda ruolsiak taanna kha kadeikaraat le inruoiya taanrui. \v 2 Eini ngamna Inphutna khat-um insuona ka-e Jisu diangkhan eini'n en chakrui, ama'n cross chungnga injaktheiya athisik kha iteiiya ngaidonmak! Khawa rathuulla, rokna khan ama i-ngaakchak kha angaidonna, Cross ah nathipiya, tuunchu Pathian reng in-ongna changtiang ama in-ongnga omjei. \p \v 3 Manukaroon ngai'n ama kha khatuktak inleimatir katung ama'n ileidei kha ngaidonru! Khawajarra nangni ningtheinuo-ah ningmalung minpoongmaru khat-um malung kahoimak thomaru. \v 4 Ajarchu nangni'n manu chungnga raal ningdei kha nangni'n thina katungchu ladeimakchu. \v 5 Malung masokna chong ngai nangnidiang Pathian ama'n asa ngai angnga naminchu kha ningmanil bejei? \q1 “Kasapa, Pumi khan anamintuun pha katha-ah rangairo, \q2 halli naran pha malung hoimak thomaro. \rq Job 5:17; Chongil 3:11,12\rq* \q1 \v 6 Ajarchu Pumi'n iminriang mi ngaikha amintuun, \q2 halli ama'n izoot sapa rakip kha arachaak.” \m \v 7 Pa inkhat eya narachaakna poongna kha nangni'n deiru; ajarchu nangni poongna khan Pathian in asa ngai kapuo ah nangni narachaakna kha inlar eii. Apa in irachaakmak asa omngaiyabe? \v 8 Nangni rakip kha ama sangai angnga narachaakmak inchu, nangni asa tak emakchu, takkha buojai sangai kha ning eii. \v 9 Eini miring taksa pa ngai'n, eini innarachaak halli eini'n inmani kha khoya nitho. Kha e-inchu, angtuk kheella eini ratha Pa diangkhan niluut-ah halli niringsik kasuokme! \v 10 Eini miring taksa pa ngai khan pha bongkhat sik inmani'n hiwahi adik tia eini innarachaak eii, takkha eini'n ama inthiangna kha nichang theinasik hiwahi eini thana sik-ah Pathian i-narachaak eii. \v 11 Eini narachaak pha, rachaakna khan phabongkhat nimalung minnuor khat-um rokmakmi. Kha e-innum hiwa rachaakna in i-mintuun ngaikha nuk achu, ringkhuo kadik malung daina karakha inluok. \s1 Minchuna le Chongmakhaina ngai \p \v 12 Ningkut kajeng ngaikha thaangru, halli ningkemurkhup intuul ngaikha minngarru! \rq Isa 35:3\rq* \p \v 13 Lam katuun ngaikhan siru, kha e-inchu kasitheimak keii kha omnunijei, takkha khawa rathuulla adamsik ejei. \rq Chongil 4:26\rq* \p \v 14 Mirakip le kadaiya omnasik khat-um ringkhuo inthiang inkhat ah ringnasik thoru, ajarchu khawa incheelleiya tu inkhat innum Pumi kha mumatornuni. \p \v 15 Pathian riangwaiya inphut nuktiang kirmak nasik insingtheiru. tu inkhat innum kakha thingkuung inkhat angnga hongmoongli atur kha insuina angjet kamasuok hong-emaru. \rq Innidan 29:18\rq* \p \v 16 Esau in salutir achangna atum kha chara inkhat sik-ah ijuor angnga, omchan-kathamak emakli kadikmak ithokha tu inkhat innum hongtho maru. \rq Inphut 25:29-34\rq* \p \v 17 Khawasuo, tichu, apa rawaan kha ama'n amanuomma mitrathi sarpumma ama'n ajo-entok takkha zootmak ah ileithosuo kha thuulnasik lam kha mumak jarra akirjei ti nangni'n ningjet.\f + \fr 12:17. \fr*\fq ama'n ajo-entok; \fq*\ft emakli \ft*\fqa ama'n rawaan munasik aleitho\fqa*\f* \rq Inphut 27:30-40\rq* \p \v 18 Israel mi ngai'n Sinai Chingnga inhong angnga nangni chu kahong emakchu, katook katha, meimachuon, kaziing khat-um kaziingkhap, ruosur thikaraang, \rq Suok 19:16-22; 20:18-21; Innidan 4:11,12; 5:22-27\rq* \p \v 19 tampaloi rasa khat-um chong rasa. Mi ngai'n rasa kha injetpha khan, inmani'n woikhat chongkha injetmaknasik inleini, \p \v 20 ajarchu inmani'n chongpeii iril kha leidei matormu, “Sa e-innum ching kha ajokatook inchu, lungnga deengthatsik eii.” \rq Suok 19:12,13\rq* \p \v 21 Aleikasuok inmu kha khatuk chi leiom Moses in aleiti, “Kei kaleichi halli kalei-intuul!” \rq Innidan 9:19\rq* \p \v 22 Khawa rathuulla nangnichu, Zion Chingtiang khat-um akaring chak Pathian khuopui, marwaan tirton lising lising omna marwaan Jerusalem tiang, ningheiwajei. \v 23 Marwaanna inraming injia Pathian salutir ngai karok-ah inchunna khan ningheiwa ejei. Mi rakip chongkatan, halli mi katha ngai ratha puikamintung Pathian diang nangni ningheiwa ejei. \p \v 24 Abel thisen neek-ah katha thisen sarra chong-inkhitna Akathar Inzootna kabool Jisu diang ningheiwa ejei. \rq Inphut 4:10\rq* \p \v 25 Khawajarra chongkarilpa ama chong kha rangaimak thomaru, insingtheiru. Nuoipilchungnga Pathian chongpui karilpa karangai zootmak mi ngaikhan lei-inthup matormu. marwaanna inphut chongjuokarilpa makheiya angtho thoa eini ninthupthei sikme! \rq Suok 20:22\rq* \p \v 26 Khawa phakhan ama rasakhan neipilchung hi aleiminnik, takkha tuunchu ama'n chong-inkhitna aneijei, “Kei'n woikhat inlet-ah neipilchung bit kikanik eleiya, marwaan um kalakanik sik eii.” \rq Hag 2:6\rq* \p \v 27 Hiwa chong ngai'n “Woikhat inlet-ah” inthiangnga naminmu khachu inbool phur rakip ngaihi lakanik nooksik khat-um lakhai nooksik eii, kanik kathamak phur rakip kha kumsoot-ah omsik eii. \p \v 28 Khawajarra eini'n innik maksik rengram inkhat kha nimu jarra karok ah minpaakrui. Halli Pathian kha eini'n chile kaya tak-ah, ama malung nimintai nasik lamtiang chubei tho-inlang rokpuirui; \p \v 29 Eini Pathian chu kaminmang mator mei ka-ang kha eii. \rq Innidan 4:24\rq* \c 13 \s1 Pathian Malung Mintai nasik \p \v 1 Christian ningchang jarra khatli khat inriang chakru. \p \v 2 Ning-inna khuolmi ngaikha katha-ah donnasik ngaidonru. Mi lekkhat in khan inthoa jetleiya marwaan tirton ngaikha kaleidon inom. \rq Inphut 18:1-8; 19:1-3\rq* \p \v 3 Tu ka-ang mikhumna-ah kaom ngai khale, nangni um inmanile mikhumna ah kin-om eii tia ngaidonru. Tu ka-ang kapoong ngai khale, nangni um inmani angnga kinpoong eii tia ngaidonru. \p \v 4 Moiruoi hi mi rakip in kaya het rasu, halli sangram ka-engai khan khatli khatdiang inngamnarasu. zool-inthai le omchan kathamak katho ngai khachu Pathian in chong atansik eii. \p \v 5 Sial manuomna khan ningringkhuo kha wai minroonmaru, halli ningnei khan khopru; ajarchu Pathian in aleiti, “Kei'n nangni namathaan nuning, kei'n nangni angtikniteii namasuo nuning.” \rq Innidan 31:6,8; Josh 1:5\rq* \p \v 6 Eini'n chi leiya, rilrui, \q1 “Pumi hi kei nakasanpa eii, \q2 Kei'n chi nuning. \q1 Tu ka-ang in keidiang ang nathomator nuwame?” \rq Minpkla 118:6\rq* \p \v 7 Nangni diang Pathian chong kanaleirilpi, lamleikakei ngaikha ngaidonru. Inmani'n angtho thoa inleiring, khat-um inleithime tikha ngaidon inlang, inmani ngamna kha zoomru. \v 8 Jisu Christa khachu miyanni, wini, halli apha rakip ah in-angrip. \v 9 Akatuun lamma inphut nangni minchuna katuunmak rakip ngaikhan lam nakei marase. Bak-in jarra sinadan injui kha emak se-inlang, Pathian riangwai khan eini malung ngarna musik hi atha; hiwa sinadan kajui ngaikha sinadan ngaikhan leisanmak. \p \v 10 Jihudi ngai chubei thona munna sepa katho thiampu ngaikhan eini maichaam munna inpeii dooiphur kha bakthei emak. \p \v 11 Jihudi ngai thiampu kaliankhet khan sangai thisen kha heichoiya Inthiang Khet Mun khan manu ngai dooiphur kha ajuopeii; takkha sapum khachu khawa maichaam tuol khan inleirou. \rq Levi 16:27\rq* \p \v 12 Hiwajarra, ama apumtak thisen khan mi ngai manu minthiang nasik ah, khuopui raalkhat tiangkhan Jisu um ithi eii. \v 13 Khawajarra, ama injakna tum kaneipui sik-ah, khawa maichaam tuolkhan eini ama koolla sirui. \v 14 Ajarchu eini sik-ah hiwa nuoipilchung hin kumsoot khuopui kha neimakmi; khawajarra eini'n akajuosik khuopui kha ni-enchak eii. \v 15 Jisu ah inphut eini rokpuina dooiphur kha Pathian diang apha rakip ah pechak rui; hiwahi ama Pumi eii tina murra inrilsuok kutchoi inpe kha eii. \v 16 Chuon katha thosik hi manilmaru halli Khatli khat insannaru, ajarchu Pathian malung mintai nasik dooiphur ngaikha hi eii. \p \v 17 Ninglamkakei ngai chong juiru halli inmani nuoiya omru. Inmani'n inchuon thona ajarkha Pathian diang inlapesik ejarra, inmani'n soongmachum leiya ningratha ngai chungnga in-enchak eii. Nangni'n inmani chong ningjui inchu, inmani'n karok ah inchuon inthosik eii; kha emak inchu, malung hoileiya inmani'n khawa chuonkha inthosik eii halli nangni sik-ah anemna omnuni. \p \v 18 Keini sik-ah nanipi chakru. Keini'n inthiangtak ah kase katha jetna malung kinnei kha keini'n kinjet, ajarchu apha rakip ah keini'n akatuun kha thosik kinmanuom. \v 19 Halli kei hi Pathian in innot-ah nangnidiang naheitir nasik kheella malung kaluut-ah nanipiru tia kei'n nangnidiang biakna kaheinei. \s1 Ahekna Nina \p \v 20 Akadai Pathian in kathiya inphut iminringjei eini Pumi Jisu, Kalok khet keelngam Kakhaalpa Jisu thisen khan ajar eya,\f + \fr 13:20. \fr*\fq Jisu thisen; \fq*\ft emakli \ft*\fqa ama thiya inphut na-inphalpina\fqa*\f* hektik kaommak inzootna kha madanna adeengjei. \v 21 Ama lungdou thothei nasik akadai Pathian in nangnisik arei kaom akatha rakip nangnidiang naperase, halli Jisu Christa jarra angme ama malungtaina kha eini chungnga ama'n thorase. Halli Christa diang kumsoot-ah lurna kha erase! Amen. \s1 Ahekna Chong ngai \p \v 22 Ulenai ngai, hiwa masokna chong malung kaluut-ah nangni'n rangaisik hi kei'n biakna kanaheinei; kei'n nangni diangnga kiheimajia hiwa chemajia hi akasei chu emak. \v 23 Eini nisuopui Timothy mikhumna ah inphut inmasuojei tihi ningjetsik kamanuom. Ama innot-ah ahongtung inchu, kei amale inruoiya nangni inmupuisik hongkinte. \p \v 24 Pathian mi ngai rakip diang halli nangni lamkakei rakip diang keini inpaakna chong ngaikha leiperu. Italy makheiya kangamna ngai'n inmani inpaakna chong ngaikha nangnidiang inheimasuo. \p \v 25 Pathian riangwai in nangni rakip na-ompui rase.