\id HEB - West Kewa NT (Portions of Genesis, Ruth, Proverbs, Ecclesiastes) [kew] -Papua New Guinea 2004 (DBL 2014) \h Hibru \toc1 Hibru \toc2 Hibru \toc3 Hib \mt1 Hibru \imt1 Ripia Agaa \ip Go Hibru agaame Kristen onaa meda nimuna kone rula yae gimisimi-daa go onaanu raba mulalo agaa tisa. Gore nimu rabuaniaawa kedaa kasimi. Go bukmiri nimuna kone rula yae puri mapalaalia. Gote-me Yesu Krais madaa pisa kogonona page agaa sa. Krais padanemere Gote-na epe ae mea waata. \ip Agaa adaa repo madaa agaa gupa sa: 1) Yesuri ora Gote-na Si pia. Yesu nipu go su amaa pa aasa raburi kedaa adaapu rua radaa adaapu nisa. Goaene Gote-me Yesuri ora onaa rayo raba minalo riri-nane mapiraasa (2.10). Goa pua Yesumi Profet aanu-para ensel-nupara Moses page ora rabuaaya. 2) Gote-me nipu ora eta irini aa-rupa mapiraasa. Juda aanuna eta irini aa page ora rabuaaya. 3) Yesuri ora eta irini Aa Mudu pia-pulu nipu madaa kone rulae onaa rayo mada wala mealia. Moses-na rekena agaame tare Yesumi pisa kogonona ora piksa-rupa ta. \ip Go pepamere onaa kone rulae yae puri mapalaawa abade Israel onaana puri pane kone rulae yae madaa agaa adaapu ia (sapta 11). Gupa sa: kedaa epalia page pinawa. Nimina kone rulae yae waru ripinua omalepape. Yesu piri pua nipuna piae ratalepape. Radaa-para kedaanu apo ritimiri pakeatepape sa. \iot Robonu gupa adamina: \io1 Yesuri Gote-na puri (1.1-3) \io1 Yesumiri ensel-nu page maoge yaaya (1.4–2.18) \io1 Yesumi Moses Josua lapo rabuaniaaya (3.1–4.13) \io1 Yesumi ofa miru irape aanu maoge yaaya (4.14–7.28) \io1 Yesumi waru agaa-daa maoge yaaya (8.1–9.28) \io1 Yesumi sipsip-na yaapi maoge yaaya (10.1-39) \io1 Kone rulae yae penaame ina (11.1-12.29) \io1 Gote madaa kone sua pora pamualepape (13.1-19) \io1 Onaanu rabaminalo beten sa (13.20-21) \io1 Pora po agaa (13.22-25) \c 1 \s1 Gote-na Simi niaa agaa laguaaya \p \v 1 Abade rana adaapu kone rado madaare Gote-me niaana aapa akuanu agaa lakesa rabu Gote-na agaa lakene aanumi agaa rado rado adaapu lakesimi. \v 2 Goa simi pare abia page ora orope di rabu Gote nipuna Simi niaa nipuna agaa laguaaya. Gore Gote-na Si nipumi go su oyae rayo warisa. Goa pua su yaa perekealia rabu Gote-me nipuna Si oyae rayo minalo mapiraasa. \v 3 Simiri Gote nipuna epe paana puri mea waatea. Nipuri Gote-na kone nona pi pirua nipuna puri pane agaame nipuna warini onaa rayo-para oyaenu rayo-para puri mapalaaya. Nipumi onaanuna wae yaenu mea rubape kogono dia naloa nipu yaa-para pua Gote-na popo ki-nane pua piruaaya. Gote-re ora oyae rayona re ya-pulu nipu padane go-rupa piruaaya. \s1 Gote-na Simiri ensel-nu maoge yaaya \p \v 4 Gote-me nipuna Naaki su amaa mea rapaasa-daa go Naaki nipuna bimiri ensel-nuna bi page maoge yao sa. Go-rupa abade aaraame Si lakeloa nena bimi ensel-nuna bi maoge yoa sa. \v 5 Siri ora mupaa naaki padane ya-pulu abade Gote-me ensel medaloma gupa nalekesa: \q1 Nere nina Si pi-daa nalakesa. \q1 Abiare niri nena Aapa pitualo enselnu nalakesa. \q1 Niri nipuna Aapa piralua. Nipuri nina Si piralialo ensel-nu nalakesa. \m \v 6 Dia, pare abade Gote nipuna mupaa naaki go su amaa rapatalo pisa rabu nipumi goa sa: Nina ensel-numiri go naakina bi minasaalimina sa. \v 7 Goa sa pare nipumi mo ensel-nu gupa lakesa: \q1 Go ensel-nu aipapulu po ripu nona piane mea repaato. \q1 Goa pua nina kogono pi ensel-nu repena sulaa-rupa mapiraayo. \m \v 8 Goa loa Gote-me nipuna Naaki gupa lakesa: \q1 Nena surubape yaenu Gote piri-para oro yaalo pa su aalia. \q1 Nena surube suri onaanumi ora redepo ne kone sua waru surubalimi. \q1 \v 9 Naa redepo ne kone madaa ora waru pedo pu raaname omo aaye. \q1 Goa pea pare wae konere ora gimi ome. \q1 Goa pea-pulu ni ora nena Gote-me neme abade ne mapiraasude. \q1 Goa pua nena epe kogono aa yagonu epe bi kate rabu raaname omeme. \q1 Goa pisi pare nena bi minasaawa raana omape kone gisa rabu nimuna bi maoge yaasa. \m \v 10 Goa pua Si madaa Gote-na agaa i buk madaa gupa sa: \q1 Aa Mudu abade neme go su waria sogo yaa page warisu ia. \q1 \v 11 Go su yaa lapore ora nu piri-rupa kalepe pape pua dia yalia. \q1 Yapare nere oro yaalo kagaa piraama laama pali. \q1 \v 12 Goa pua aanumi mamina mea koba pimide-rupa \q1 neme go su yaa lapo kobapu mua madia yaali. \q1 Goa puare aanumi maarae yae koloa alo paeme-rupare go su yaa lapo kagaa perekealia. \q1 Goa pea pare nere oro yaalo pi-rupa agu pa piraama puare ne ogae-rupa napirali. \m \v 13 Abade Gote-me ensel-nu page goa nalakesa: \q1 Nimiri nina popo ki-nane epa piralepa lo nalakesa. \q1 Goa puare nimina iaanu kibu rolo-para mapiraalua lo nalakesa. \m \v 14 Go agaare Si padane mada lagisa pare go ensel-nu nimuri pa wasupanu nona piane mapiraasa. Nimu Gote-na kogono pinalo mapiraasa. Gote-me ensel-nu oro yaalo kagaa piruape onaanu raba minalo mea rapaaya. \c 2 \s1 Gote-me niaa wala misare ora adaa pisa \p \v 1 Goa pea-ga ora agaa ria niaame aba pagemadere niaana kone-para waru mea sua niminaaba piramina. Goa pua niaame go pagema agaa ogesi-daa page nagimamina. \v 2 Gote-na rekena agaare aba ripia ensel medalomame kanaloa mea ipisimi. Goa pisa pare onaa rayome go agaa napago kiritisimi rabu nimuna napagesimi kone mada wae yoto misimide. \v 3 Goa pisimi-pulu Gote-me niaa oro yaalo mapiraape kogonore ora adaape pisa-pulu niaame go mada masaa rilalimare niaame page ora wae yoto waru mealima. \p Aba ripiare Aa Mudu nipuna oro yaalo mapiraape agaa lakesa. Goa pua onaa medalomame nipuna agaa pagoa simina nimumi go agaa niaa mea waasimi. \v 4 Gote-me page nimumi agaa ado makuaainalore nipuna purimi kogono rado rado pu na-ade kogono page nipumi napiaa kogono rado rado page pisa. Go page Gote-me nipuna kone sua Holi Spirit-na puri onaanu re-para rumaa kasa. \s1 Yesuri onaanu niaa wala mi aa \p \v 5 Abiare niaame makuaaema. Gote-me go sua yaa waritalo pisa rabu nipumi ensel-nu go su yaa surubenalo namapiraasa. \v 6 Dia, pare Gote-na agaa i buk-para aa medame agaa go-rupa tisa: \q1 O Gote, onaanu niaare ake ya? \q1 Niaa pa oyaenu-rupaga akea pua niaa madaa kone sua niaa surube pae? \q1 \v 7 Oge yapi di-na neme niaa mo ensel-nuna rolo-para mapiraasi. \q1 Goa pua neme niaa epe paana puri-para gisi rabu ora aa muduna bi puri lapo misima. \q1 \v 8 Goa pua neme oyae rayo niaana purimi surubamonalo mapiraasi. \m Gore go agaamere Gote-na oyae rayore onaanumi surubenalo mapiraasa ta. Goa pua nipumi ora oyae rayo surubaaya. Goa pea pare abiare onaanumi oyae rayo surubema pare waru na-adema. \v 9 Dia, pare abia niaame Yesu adema. Abade rudupu yapi di raburi nipu ensel-nuna rolo-para mapiraasa. Goa pua Gote-na epe raba meape kone madaa onaa rayo raba mulalo Yesu omesa. Gore nipumi go onaa rayona kedaanu rua omesa-pulu Gote-me nipu minasaawa nipuna epe paana puri-para adaa bi lapo kasa. \p \v 10 Goa pua Gote nipuri ora oyae rayona re ya-pulu nipumi oyae rayo warisa-pulu nipuna surubea. Goa pea-ga nipumi nipuna epe paana puri si wane adaapu lamua pua katalo pisa-pulu Yesu radaa manaasimi. Go radaa no pirisa rabu Yesumi onaanu oro yaalo epe-rupa mapiraainalo riri-nane pua pirisa. Gote-me oyae wariaawa surubea-pulu go pisare gore ora epea pisa. \v 11 Yesumi onaa rayona waea mea ruboa epe-rupa mapiraaya. Goa pua nipu-para nipuna epe-rupa mapiraae onaanu-para nimuna Aapare ora padane pia. Goa pea-ga Yesumi go onaanu-para ame baani gupa lapere nipumi yala napota. \v 12 Gore nipumi lalo: \q1 O Gote-ya, nena biri nina amenu laketoa. \q1 Gore neme nena bi minasaaluame mo Yesuna ruru onaana ini agaana madaa ne madaa epe yaasa toa. \m \v 13 Gore nipumi agaa wala gupa sa: Neme Gote madaa kone waru mapiraalua. Goa loa nipumi wala goa sa: Gote-me abade nogo naaki medaloma ni gisa-pulu ni go nogo naakinu raapu piruaayo sa. \s1 Yesuri su amaa aa alua niaa raba misa \p \v 14 Gore nipumi nimu nogo naaki bi lakesadere nimu yogane yaapi apalae onaanu pirisimi. Goa pisa-pulu Yesu nipu page go onaanu nona piane pirua nimu madaa omape kone sua pisa. Goa pua omesa raburi nipumi onaa maomape puri i aa Satan-na puri maoyaatalo pisa. \v 15 Nipumi goa pisa rabu onaanuri su amaa pirua omape madaa paalame omesimi. Goa pua nimu go madaa wae kone saapirisimi: Nimu paala omesimi rabu go konemere nimu wae-rupa mapiraasa. Goa pisa-pulu Yesu omesare go omape koneme adini onaanu esepetalo pisa. \p \v 16 Go madaare abade nipumi ensel-nu raba mulalo naipisa. Dia, pare nipumi Abraham-me madu i ruru onaanu raba misa. \v 17 Goa pua nipuna amenuna kone padane-rupa mu pirisa. Nipumi goa puare nipu Gote-na miru irae aa piruare nipumi Gote-na kogono puaaya. Gore nipu miru irae aa-rupa pirisa rabu nipumi kone padane sua odome omoa pisa. Goa pisa rabu nipumi onaa rayona wae yaenu mea rakepeatalo pisa. \v 18 Goa pua nipu mada wae kedaanu ipisare pupitagi ne koneme nipu ko tulalo ipisa. Nipumi go kedaanu risa-pulu wae yaenumi onaanu ko tulalo palia-daare gore nipumi nimu mada raba mealia. \c 3 \s1 Yesuna adaa bimiri Moses-na bi page rabuniaaya \p \v 1 Nina Krais-na ame baaninu-ya, Gote-me nimi page yaaloa epe-rupa mapiraasa. Goa pisa-ga nimimi Yesu madaa kone waru salepape. Gote-me Yesu niaa piri-para mea rapasanare nipumi Gote-na miru irae aa mudu pirua niaame kone rulaminalo kogono pisa. \v 2 Goa pua Gote-me abade nipu go kogono mapaasa rabu nipumi Gote-na agaa ora waru pagesa. Gote-na ruru onaa medalomare nipuna ada ru-para piri nona piane pirisimi. Goa pua abade Moses-me kogono pisa pare Yesumi go kogono wala ora misa. \v 3 Goa pea pare Gote-me Yesu nipu adaa bi mina kone isa. Go adaa bimiri Moses-na adaa bi maoge yaina kone isa. Gore ada pi aare nipuna adaa bi muaaya rabu nipumi go adana bi rabuaniaaya. Go-rupare Yesuri nipuna adaa bimi ada pi aa nona piane pia. \v 4 Go ada rayore kogono pape aame paaya. Goa pua oyae rayo warini aare ora Gote nipu padane pia. \v 5 Gore Moses-me nipu kogono puare nipumi Gote-na pora waru ratua nipuna ruru raapu pirua agaa waru lakesa. Go rabu nipumi Gote-na orope pape-anuna agaa go rurunu lakesa. \v 6 Goa pisa pare Krais-re Gote-na Si pirua nipumi Gote-na ruru onaa ada nona piane waria mapiraaya. Gore nipumi Gote-na agaa ratua go kogono pisa. Gore oro yaalo niaana robaa-para puri mapalaawa Aa Mudu epaliade yapi di madaa pedo pu waru suruba pimare niaa page Gote-na ruru mada pima. Goa pua nipuna ada nona piane pima. \s1 Agaa rasini onaanuri Gote-na kitu pirape su namealimi \p \v 7 Goa pea-ga niaame Holi Spirit-na agaa pagamina. Gore Gote-na buk madaa i agaame gupa ta: \q1 Abia Holi Spirit-na agaa pagalimi-daare nimina pu robaa-para go agaa mealimina lo robaa narogaatepape. \q1 \v 8 Abade nimina akuanumi nipuna agaa rasua aakone isimiya-rupa napipape. \q1 Go rabu nimimi mo onaa napiri su-para pua pirua \q2 Gote ko tisimi rabu yola mi kone isimi. \q1 \v 9 Go su-parare nimina akuanumi maali 40 ru-para pisa. \q2 Kogono pisu rabu ado kiritisimi. Go adisimi rabu ronome omoa ni ko tisimi. \q1 \v 10 Goa pisimi-pulu neme go onaanu nimu ora ronome omoa neme goa lakesu: \q2 Oro yaalo nimimi kone wae sua nina agaa oro yaalo rasua nina kone namua pora go-rupa pameme. \q1 \v 11 Ni ora rono pisa rabu neme ora yaa madaa makuaa loa goa lakesu: \q2 Nimi nina pirape su-parare ni raapu ora mada naepa piralimi sude. \s1 Israel onaanumi Gote-na agaa rasisimi-rupa niaame goa napamina \p \v 12 Gore amenu nimina rikiraana aa meda nipuna pu robaa-para wae kone salia-daare Gote madaa kone narulaaya. Goa pua nipumi oro yaalo piri Gote gimalia-ga nimimi nipu waru suruboa adalepape. \v 13 Goa pea pare nimina rikiraana piri onaanumi makiraawa pu robaa-para yola mi kone sulalo palimi-daare oro yaalo go ame baaninu waru raba mealepape. Goa pua Gote-na buk madaa i agaamere go rabu ta diri niaame page mada adalima. \v 14 Goa pua abade ripia niaame kone puri paloa rulasima-rupare abia page go kone puri paloa rulaa-mama puare omalima rabu page goa palima. Goa pua niaare ora Krais raapu nipuna onaa pitima. \q1 \v 15 Go madaare Gote-na buk madaa i agaame gupa tua suaaya: \q1 Gore abia go rabu nipuna agaa pagalimiri gore nimi pu robaa narogaatepape. \p Abade nimimi nipuna agaa rasua wae onaa pirisimide-rupa go kone namogeatepape sa. \p \v 16 Gore abade Gote-na agaare aapimi pa pagoa wae kone sua nipuna agaa rasisimi pae? Go onaa rayore Moses-me nimu Isip su gimoa lamua pisa raburi go wae kone simi. \v 17 Gore maali 40 patinaloare Gote-me aapi ratu yawesa pae? Gore nipumi waea pisimide onaanu ronome omesa. Goa pisa-pulu nimu omenaloa nimuna ronu onaa napiri su-para pa suaasa. \v 18 Gore Gote-me ora yaa madaa makuaa loa gupa lakesa: Nimi epe Kitu Pirape su-para ni raapu napiralimi. Goa saere aapi madaa sa ya? Gore abade mo nipuna agaa rasisimi onaanu lakesa. \v 19 Gore nimumi kone narulaawa Gote-na epe Kitu Pirape Yapi su-parare mada napua pirisimi-daa pagemade. \c 4 \s1 Gote-na ruru onaanu kitu mealimi \p \v 1 Gore abia Gote-na ora lalo loa aana orae agaare niaa nipu raapu ora kitu piramonalo lagisa. Goa pua nimimi nimina rikiraana onaa medaloma paala omoa waru adalepape. Goa pua Kitu Pirape Su mulalo surubalimina. \v 2 Gore abade Israel onaanumi Epe Agaa pagesimide-rupa niaame page pagema. Nimumi Epe Agaa go pagesimi pare nimu naraba misa. Gore nimumi pa aaneme pagoa yapare nimumi kone narulasimi. \v 3 Niaa onaanumi kone rulaemare gore mo epe-rupa pirape kone mua Gote raapu pima. Abade Gote-me go madaa agaa gupa lakesa: \q1 Ni rono waru pea-pulu neme ora yaa makuaa lalo: \q2 Nimuri oro yaalo nina pirape su-para ni raapu ora mada napiralimi sa. \m Goa sa pare nipumi su yaa wariboa kogono pisa rabu nipumi go kitu pirape su managolasa. \v 4 Gore yapi di 7 madaare Gote-na agaa i buk madaa gupa tua isa: Gote-me nipuna kogono rayo aba pu kiritua yapi 7-mere nipu kitu pirisa tu isa. \v 5 Wala go agaa medame gupa sa: Nimuri epe pirape su-para oro yaalo ni raapu madaa naepalimi sa. \v 6 Goa pua Epe Agaa aba pagoa kone narulasimi-pulu nimu Gote raapu kitu pirape su-para napirisimi. Goa pea pare onaa medaloma Epe Agaa pagesimi-pulu ru-nane pua Gote raapu mada kitu piralimina. \v 7 Go-rupa kitu piralimi-daare Gote-me yapi di rado meda page mea isa. Go isa yapi Di-na biri ora go rabu-ga go bi abia maasa. Oropere maali adaapu aba patinaloa Gote-me Devit lakenaloa Devit-mi buk-para tu mapataasa. Go agaare niaame go-rupa dipitima: \q1 Go rabu nimimi nipuna agaa pagalimi rabu nimina lo robaa-para wae kone nasa epape sa. \p \v 8 Yapare abade Josua-me onaanu epe Kitu Pirape Su-para mea pola pisa yaalore gore Gote-me wala Kitu Pirape Su meda madaa agaa nalaketa pisa. \v 9 Goa pea pare Gote-na rurumi pua meape suri abia page pa ia. \v 10 Gore Gote-na kitu pirape su-parare onaanu nimuna kogono gimoa kitu piralimi. Gore abade Gote-me nipuna kogono pu kiritua kitu pirisa-rupa kitu piralimi. \v 11 Goa pea-ga niaame Gote-na agaa waru pagoa niaa oro yaalo epe-rupa pirape su-para pua piramina. Niaa rayome go agaa rasalima-daare abade go onaanu nimumi kitu pirape su-para napisimi-rupa niaa page kitu pirape suna ru-para mada napalima. \p \v 12 Gote-na agaare ora naomapaaya pare go agaa ora puri paloa pia. Go agaare nipu rai kutuna eke nona piane ya-pulu eke laapo-ae rai kutu medaloma maoge yaaya. Goa pua onaanumi go agaa pageme rabu nimuna robaa-para rai kutu nona piane yaeme awea. Goa pua go agaana puriri niaana kone wasupa lapo kiritaaya-para awea. Goa puare nipuna puriri wala niaana uni rodai makibumaaya-para page awea. Goa puare go agaana purimimi niaana robaa-para i kone-para niaana raana pi kone-para adokaru mua rumaaya. \v 13 Gore Gote-me warini yae meda nipuna ini agaana mada nakaledalimi. Dia, pare su yaa rayona oyaere Gote nipuna ini agaa madaa penaame suaaya. Goa pea-pulu Gote padaneme niaana pema-nu adoa mada rumaalia. \s1 Yesuri niaana miru irae aa mudu pia \p \v 14 Gore niaana miru iraawa adaa aa mudu pa pia. Nipu Yesu Gote-na Siri so yaa-para pua odobaawa Gote raapu piruaaya. Goa pea-ga niaame go kone rulae kone waru irulu saaba piramina. \v 15 Niaame niaana wae yae rabuape puri naima. Dia, pare niaana miru irae aa mudumiri wae yaeme niaa ko tulalo pia rabu go aa mudumi niaa ora odome omo aaya. Goa pua nipumi niaa raba mulalo pea. Go oyae rayome nipu abade ko tulalo pisa pare nipumi wae yae meda napisa. \v 16 Goa pea-ga Gote-me niaana robaa-para puri mapalaalia rabu Gote-na surubape kone waru mula baina. Go-parare nipuna epe raba meape kone meamina. Go pua niaa madaa kedaa saliare nipuna epe koneme niaa raba mealia. \c 5 \s1 Miru irae aa Yesumi niaa wala misa \p \v 1 Gore onaanuri Gote-na miru irape aa mudu medare nimuna rikiraana mada mua mapiraaya. Goa pua nimu raba minalo mapiraaya. Goa pua nipumi Gote pa kalape yaenu-para miru irae kogono puaaya. Gore Gote-me nimuna wae yaenu mea rakepeainalo go miru irae kogono pea. \v 2 Goa pea pare nipumi page pa kone rado rado sua puri napata. Goa pua onaa medalomame waea pua puri napateme rabu nipumi nimu raba mulalore kogono pawa paaya. \v 3 Gore nipumi page waea pisa-pulu nipumi nipuna wae yae-para niaana wae yae rayo mea rubapena miru iraasa. \p \v 4 Go Gote-na miru irae aa mudunumi kogono peme rabu adaa bi kateme. Goa pea pare pa aa meda nipuna kogono napeme. Dia, Gote-me nipu kogono pinalo yaaloa mapiraaya. Go-rupare aba ripia Gote-me Aron yaaloa miru irae aa mada mua mapiraasa. \p \v 5 Go page Krais-re nipuna bi nipuna minasaatalo Gote-na miru irae aa mudu napirisa. Dia, pare Gote-me nipu go epe kogono pinalo lakesa: \q1 Nere ora nina Si yaade. \q1 Abia neme ne nina Si penaame mea waalalo lo lakesa. \m \v 6 Gore Gote-na agaa buk-para gupa tu isimi: \q1 Nere Gote-na miru irae kogono oro yaalo paina. \q1 Goa pua ne miru irae aa Melkisedek-rupa piraina sa. \p \v 7 Abade Yesu nipu su amaa epa aasa raburi nipumi Gote-para beten-me\f + \fr 5.7 \ft Yesu Getsemani maapu beten lo pirua go ipula kedaanu pane mea ruba sa. Go-para page adaa: Mat 26.36-46, Mak 14.32-42, Luk 22.39-46. Gore Gote-me nipuna beten pagesa ora ria. Gote-me Krais omena gimoa tapa-para wala marekaasa. Omape yaeme nipu naripinasa. Goa pisa-daa Krais adaa bi ora madaa i medaa kasa. Goa pua aa mudu rayona adaa aa mudu nipu pia. Padane agaa medaa: Kog 2.24, Hib 2.9, Fil 2.6-11.\f* agaa misa. Goa pua nipu omape paala omoa gimolalo pisa rabu Gote-me nipu raba minalo beten lalaawa puri palo yaaloa re page waru sa. Goa pua Yesu nipumi Gote-na kogono pawa pua nipuna bi rabuaasa-pulu Gote-me nipuna beten pagesa. \v 8 Yesuri nipu ora Gote-na Si yapare nipumi radaa nisa rabu nipu Gote-na agaa waru ratua pora mogeatalo radaa nisa. \v 9 Goa pua nipumi Gote-na agaa waru pagoa ratisa-pulu nipu oro yaalo kagaa pirape konena re piruaaya. Goa pea-pulu onaa rayome nipu madaa kone rulaawa nipuna agaa pageme rabu oro yaalo kagaa piraama laama palimi. \v 10 Goa pea-ga Gote-me nipu miru irae aa mudu mapiraasa. Goa pua go aa Melkisedek-na rurunu mo miru ira-mama pua pisimi-rupa mapiraasa. \s1 Niaare oge nogo naaki-rupa napiramina \p \v 11 Go miru irae kogono madaare niaame agaa adaapu lagialima pare go agaana re aba niminaaliminalo kalai waru pema. Gore nimimi aaroma yoa pageme-daa abia nalagialo. \v 12 Gore niaame nimi waru mogeaawa niaa nimina tisaa-rupa pima. Goa pea pare nimimi kone waru abi nasu kiriteme. Goa pua Gote-na aba pagesimide agaana re-re pa aa medame wala nimi lagina. Goa puare nimimi puri pane agaanuri eta nona piane nanoaeme. Dia, yapare abia nimimi adu-ipaa nona piane pa no aeme. \v 13 Gore onaa medame adu ipaa-rupa pa no pimiri nimu oge nogo naaki-rupa pa pimi. Goa pua nipumi epe pora wae pora laapo mada na-ado rumaaya rabu pa adu ipaa-rupa no pimi. \v 14 Goa pea pare puri pane etare ora onaanumi waru neme. Go-rupa onaanumiri epe pora wae pora lapo mada adoa rumaalia. Nimimiri epe pora na-ado pimi. \c 6 \s1 Niaame puri waru paloa kone rulamina \p \v 1 Gore abiare niaame epe puri pane agaa mogeamina. Goa puare niaame Yesuna agaana re agu-daa nalamina. Go page niaame aba pagesimade agaana re padane go piane agu nalamina. Niaame abade kone pereke sua pa kogono masaa rilaawa Gote padane madaa kone rulasimade. \v 2 Goa pua niaame abade baptais meape agaa pagoa aalu madaa ki sape agaa page pagesima. Goa pua go agaa-para ome onaa wala rekape agaa-para orope Gote-me koso pagenalo yoto meape agaa-para go agaa rayo pagesima-pulu go-rupa agu nalamina. Dia-ga niaame ora onaanuna kone waru sua agaa lamina. \v 3 Gore Gote-me niaa puri ginalore ora niaame puri paloa kogono pamina. \p \v 4 Onaa medalomame Gote gimalimiri akea pua niaame go onaanuna kone wala maperekealima ya? Gore nimumi Gote-na epe paa-para pirua so yaa-para epede puri misimide rabu Holi Spirit-mi nimu piri ipisa. \v 5 Gore nimumi Gote-na agaa pagoa nimu pora pamua ora epe ta kone isimi. Goa pua nimumi Gote-na orope epape Di-na puri medaloma adesimi. \v 6 Goa pisimi pare go piane onaanu nimu lopome rabu Gote madaa masaa rilaeme. Goa peme raburi nimumi Gote-na Si wala repena polopea-para rana laapo tua mudiaaeme. Goa peme onaanu Krais adoa nimu yala mapolalia. Goa peme rabu nimu wala kone perekea nipu piri-para epape pora meda naia. \s1 Onaanumi Gote masaa rilaeme rabu ope etelo etelo openaloa mao yaaeme-rupa peme \p \v 7 Oro yaalo yai epea rabu sumi yai mea-pulu onaanumi nimuna nape yaere go su sege-para e poaeme. Goa peare Gote-me onaa raba mulalo su madaa goa pisa. \v 8 Goa pea pare su ope etelo etelo madita suri ora wae su teme. Goa pea-pulu go su wae madaare Gote-me wae ero agaa laketea rabu repena sulaa-para ralia. \p \v 9 Gore nina adami aanu abiare niaame go puri pane agaa lagema rabu nimiri go-rupa naomalimi-daa waru adema. Gore nimimi oro yaalo epe-rupa kagaa pirape kone muaeme rabu Gote-na epe puri mua epe-rupa piramina. \v 10 Gote nipuna epe kone sua nimi raba mealia. Goa pea-ga kogono rayo nimimi pisimidere nipumi nimi mada nakone rugulalia. Dia-ga abade nimimi nipu madaa pedo pu raana omesimi-pulu nimimi Krais-na ame baaninu oyae kaloa raba misimi. Goa pisimi pare abia page gupa peme. Goa pea-ga Gote-me nakone rugulalia. \v 11 Gore niaame nimi rayona lo robaa rekoa kogono puri palo paa-mama pua omape di epalia rabu pamina kone salema. Goa palimi-daare nimina epe ado piri yaenu waru mealima. \v 12 Gore nimina kone-para gimi naomalepape. Dia, pare nimimi kone waru rulaeme onaanuna kone ado mogea epe-rupa ado piramina. Go rabu abade Gote-me nipuna onaanu-para meaminalo kasa yaenu nimimi mealimina. \s1 Niaame Gote-na ora palua ta agaa madaa kone rulamina \p \v 13 Abade Gote-me Abraham-para aana oraawa goa palua lo agaa lakesa rabu nipumi yaa makuaa loa ora agaa ria lakesa. Goa puare puri pane aa meda napirisa-pulu Gote-na puri rabuaniaa nipumi yaa makuaa loa nipuna bimi loa agaa ria lakesa. \v 14 Neme ne ora ria lagialo sa. Goa loa nipumi lalo: Neme aana orae agaa loa puri adaape gua nena orope madiali sina akuanu ruru adaapupe mapiraalua sa. \v 15 Goa sa rabu Abraham nipu pa ado pirua gimi aipapulu naomesa pare nipumi Gote-na aana orae agaa suruba pirua misa. \p \v 16 Gore aa medame ora yaa madaa makuaa loa agaa tea-daare go aame nipuna bimi natea pare adaa aa medana bi loa ora lalo tea. Goa pua nipuna agaa puri mapalaatalo pea-pulu aa laapome yada palipi rabu apo yaa madaa makuaa loare ora papeanu-para ora meape yaenu mada teme. \v 17 Gore abade Gote nipumi gupa pisa. Nipuna Simi onaa raba minalo niaa penaame maasa. Goa pua nipuna pulalo pi kogono madaa kone naperekeyo salimi lo nipumi nipuna aana orae agaa puri mapalaatalo yaa madaa makuaa agaa sa. \v 18 Goa pua abiare go ora lalo agaa-para aana orae agaa laapo ia pare wala rado meda naia. Go laapo madare Gote-me yaa agaa mada natea. Goa pea-pulu niaare nipu raapu oro yaalo kagaa piraama laama palima. Goa pua mu kiritape diri niaana kone-para waru niminaaba pirua robaa-para puri mapalamina. \v 19 Gote-me niaa ado piralepape loa aana orae agaa-para pogatu pirape agaa-para robaa-para ora waru samina. Go konemere niaa Gote-na yaa-para i epe lotu ada ru-para epe-rupa mea palia. Sogo yaa-para i epe lotu ada-para palima rabu nimumi epe lotu adana mudiae mamina ru-para odobasimi-rupa ora odobalima. \v 20 Go rekena i lotu ada-rupare Yesumi niaa raba mulalo nipu aba pua odobaawa pirisa. Nipuri Gote-na miru irae aa mudu Melkisedek-na ruru yaalo pisa. \c 7 \s1 Melkisedek nipu ora Gote-na miru irae aa mudu pirisa \p \v 1 Go Melkisedek aare Salem su-para aa mudu pirua nipu ora so yaa madaa pia Gote-na miru irae aa mudu page pirisa. Abade Abraham-me yada pua aa mudu yapatu tua nipu adaa wala pisa rabu mo Melkisedek-re nipumi Abraham mo pora-nia madaawa nipu agaa mana kasa. \v 2 Goa pisa rabu Abraham-me yada waipina misa yaenu rayo rikiraana rumaala paawa medalomare Melkisedek kasa. Niaame go Melkisedek-na biri gupa perekeamina: Epe redepo ne kone rayona aa mudu lamina. Nipu Salem su-para piri aa mudu ya-pulu go suna biri gupa perekeamina: Nipu epe-rupa pawa piri aa mudu lamina. \v 3 Gore Melkisedek-re\f + \fr 7.3 \ft Melkisedek-re agimi go dina madisa pi page nata. Go dina omesa pi page nata. Nipuri go piane aa lo page buk Baibel-me nata. Goa pea pare go Hibru agaa tea aame Melkisedek-re Krais-rupa aa mudu kogono oro yalo yalo pisa ta.\f* aaraa aginu page napiri nipuna akuanu page agimi nipu madini di-para nipu omape di page ora naia. Goa pua oro yaalo piruaaya pare nipu Gote-na Si nona piane ora pia. Nipu Gote-na miru irae aa oro yaalo pa pia. \p \v 4 Melkisedek-re ora aa adaa-ga nimimi pagalepape. Niaana ora mupaa akuare Abraham-re nipumi yadana waipi mua mea ipisa yaenu rumaawa medaloma Melkisedek kasa. \v 5 Gore miru irae Livai-na si rurumiri Gote-na miru irae kogono misimi. Go kogono madaare agaa mana gupa lakesimi: Nimumi Israel onaana oyae rayo rumaa lapaawa ki lapo pegepuri nimi mealepape lo lakesimi. Gore mo Israel onaare ora Livai-repaa pirua ora Abraham-na si wanenu page pirisimi. Gore Abraham-na ruru pirisimi aanuri Livai-mi nipuna amenuna ki lapo pegepu rumaape oyae kasimi. \v 6 Goa pisa pare Melkisedek nipu Livai ruru namadisimi. Go ruru napirisa pare nipumi Abraham-na oyae rugi 10 rumaawa misa. Goa puare Melkisedek nipumiri Abraham agaa lakeloa puri kasa. Gore Abraham-mere Gote nipuna aana orae agaa mea lakesa-daa ora aa mudu pirisa. Gupa pirisa pare nipumi Melkisedek oyae kasa rabu go aa-na puri misa. \v 7 Gore niaame gupa makuaamina puri kata aare ora adaa aa pia. Goa pua Melkisedek-mere Abraham maoge yaasa. \p \v 8 Gore mo Livai-repaare onaanumi oyae rugi 10 rumaainaloa nimu misimi pare nimu page pa omesimi. Goa pisa pare Melkisedek nipumiri onaanuna oyae 10 rumaae mua pa pirisa. Gore Gote-na agaa i buk madaare nipu abia page pa pia-daa niminaaema. \v 9 Goa pea-ga abasadere Abraham-me Melkisedek-para oyae 10 kasa rabu Livai-mi page kasa. Gore Livai aanuna si wanenumi apo oyae 10 misimide-pulu Livai-mi page kasa. Goa pisa pare Melkisedek nipuna gupa-daa nakasa. \v 10 Gore Melkisedek-para Abraham laapo mo pora madaasipi rabu akua Abraham-me nipu pirisa. Goa pisa pare Livai-ri nipuna akuana robaa-para wasupa pirisa. \s1 Gote-na miru irae kogonore aa rado abia pa pia \p \v 11 Abade Israel su-para piri onaanumi rekena agaa misimi rabu Livai ruru aanu Gote-na miru irae kogono agu pisimi. Goa pua mo Livai ruru aanumi Gote-na miru irae kogono ora epe-rupa pisimi rabu Gote-me miru irae aa rado meda orope namapiraata pisa. Yapare Gote-na miru irae aa rado meda mapiraatalo pisa rabu nipumi Erono-repaa namapiraae Melkisedek-repaa mapiraasa. \v 12 Goa pisa pare Gote-na miru irae aa ruru-daa alopata pula peme yaalore gore rekena agaame miru irae kogono page mea perekealia. \v 13 Goa pua niaana Aa Murdu-ri nipu madaa apo agaa tisade aare nipu ruru rado pirisa. Goa pua nipuna rurunumi miru irae aa mudu abade aana reke madaa Gote-na miru go-rupa nairisimi. \v 14 Dia-ga niaana Aa Mudu Juda aanuna rurunumi madisimi-daa niminaaema. Go madisa pare Moses-me Gote-na miru irae aa-na kogono madaa agaa lakesa rabu Juda ruruna bi nalakesa. \s1 Miru irae aa meda Melkisedek-rupa \p \v 15 Gore Gote-na miru irae aa rado meda go piare mo Melkisedek nona piane pia-pulu miru irae kagaa agaana re-re waru niminaamina. \v 16 Go aare rado ruru meda yapare rekena agaame nipu Gote-na miru irae aa namapiraasa. Dia, pare nipuri oro yaalo kagaa pirape koneme nipu Gote-na miru irae aa mada mua mapiraasa. \v 17 Gote-na buk madaa i agaame nipu madaa gupa tu isa: \q1 Nere nina miru irae aa oro yaalo piraina tu isa. \q1 Melkisedek nona piane-rupa pirali. \m \v 18 Goa sa-pulu abana rekena agaare puri napaboa niaa naraba misa-pulu Gote-me mea rubisa. \v 19 Gore Moses-na rekena agaame abade onaanu ora epe-rupa namapiraasa. Goa pisa-pulu Gote-me ora epe pora rado meda warisa. Go kagaa miru irae aamere abana rekena agaa rabuaniaawa niaare Gote piri-para mea palia. \p \v 20 Gote-me Yesu nipuna kagaa miru irae aa mapiraasare nipumi yaa madaa makuaa ora lalo loa mapiraasa. Abade miru irae aanu mapiraasa rabu aa medame go-rupa naloa pirisimi. \v 21 Pare Yesu nipu miru irae aa pirinalo Gote nipuna yaa madaa makua sa. Gore Gote-me nipu gupa lakesa: \q1 Nere miru irae aa oro yaalo pirape. \q1 Ni Aa Mudumi yaa madaa makuaae agaa loa neme wala kone naperekealua sa. \m \v 22 Go agaa lakesa rabu Yesumi ora epe aana oraalapae agaa mea ipisa rabu nipumi abade miru irisimide kogono rabuaniaawa nipuna kagaa kogono puaaya. \p \v 23 Abade Gote-na miru irisimide aanuri nimu omaama pisimi. Goa pua nimumi oro yaalo alopata pua nimumi kogono pala pisimi. \v 24 Goa pisimi pare Yesu nipuri oro yaalo pa pirua nipumi miru irini kogono oro yaalo palia. Goa pea-pulu nimumi alopae aa medaloma mada namapiraalimi. \v 25 Goa pea-pulu abia page orope page onaa medalomame nipu madaa kone rulalimiri Gote piri-para polalo palimi rabu go onaanu oro yaalo pirina lape su-para mapiraawa rabamealia. Gore nipu oro yaalo pa pia-pulu nipumi onaanu madaa Gote-me nimu raba minalo beten loaaya. \s1 Gote-na miru irae aa mudu Yesumi niaa raba muaaya \p \v 26 Goa pea-ga Yesumiri niaana miru irae aa mudu pirua niaa waru raba muaaya. Gore nipuri ora epe-rupa pirua nipumi wae yaenu meda napisa-pulu ora wae yae pi onaanu gimea. Nipuri ora epe aa rado pirisa-pulu Gote-me waea pi onaanu raapu meda-para napirina so yaa-para aa mudu mapiraasa. \v 27 Abade Gote-na miru irae aa mudunumi yapi padane padane laatapu aana reke mada pua epe yaenu Gote-para miru irisimi. Goa pua aba nimuna wae yaenu mea rubenalo miru iraasimi. Goa pua oropere onaanuna wae yaenu mea rubenalo miru irisimi. Goa pisimi pare Yesumi nipu omoa nipuna yogane Gote kasa rabu nipumi rana padane kasa. Goa pisare nipuna wae yae madaa naomesa. \v 28 Gore Moses-na rekena agaame pa pupitagi ne aanuri miru irae aa mudunu mapiraasa. Rekena agaa maala misa pare orope Gote-me yaa madaa makuaa loa pisa rabu nipuna Si mapiraasa. Gote nipumi goa pisa-pulu nipumi Yesu oro yaalo epe-rupa mapiraasa. \c 8 \s1 Yesuri yaa-para miru irape Aa Mudu pia \p \v 1 Gore mo temade agaana re-re go-rupa: Niaana go-rupa epe miru irape aa muduri pa pia. Nipuri so yaa-para pia Aa Muduna king siaa popo ki-nane ora epe-rupa pia. \v 2 Nipumi Gote-na ora waru epe ada-para miru irae kogono pea. Go adaare abade aa medame nawarisimi pare Aa Mudu nipuna bipa pa warisa. \p \v 3 Gote-na miru irae aa rayomere Gote-para pa ode kane oyaenu-para epe sipsip menanuna miru-para mea kalainalo mapiraasimi. Goa pea-pulu niaana miru irae aa Yesumi page epe oyaenu katalo pea. \v 4 Yesuri nipu su amaa pirita pisa yaalore nipu Gote-na Miru Irae Aa napirita pea. Akolo ya? Gote-na miru irae aa medaloma su amaa aba pirua rekena agaame ta-rupa nimumi Gote pa kane oyae kateme. \v 5 Nimumi Gote-na miru irae kogono pemere nimumi so yaa-para epe lotu ada ru-nane i kogono nona piane go suna peme. Go-rupare Moses-me page pisa. Moses nipumi sel mamina-me warini lotu ada pulalo marekaasa raburi Gote-me gupa lakesa: Gore neme ada wariali rabu oyae rayore neme ne so rudu madaa mea walawade nona piane wariape lo lakesa. \v 6 Goa pisa pare Gote-me Yesu nipuna miru irae kogono mea kasa rabu go kogonome miru irae aa medalomana kogono rabuaniaasa. Gore Yesu nipumi Gote-re niaa raapu kagaa pogatu pirua kogono abade pisimi-rupa rabuaniaaya. Gore go kagaa pogatu pirape kogono pisa rabu ora epe aana orae agaame mea lagisa-pulu abana aana orae agaa rabuaniaasa. \s1 Kagaa pogatu pirape agaame abana aana orae agaa rabuaaya \p \v 7 Gore aba ripia pogatu pirisa-rupa ora epe ta pisa yaalore gore Gote-me wala rana laapopa pogatu pirape gimola pisa. \v 8 Goa pisa pare Gote-me abana pogatu pirape agaa madaa pedo napisa. Goa pua onaanuna wae yae penaame waasa rabu nipumi adoa lalo: Abade Aa Mudumi gupa sa: Pagalepa. Ora orope epaliade yapi di raburi neme Israel onaanu raapu kagaa pogatu pirape agaa laketoa. Goa pua mo Juda onaa ruru page laketoa. \v 9 Goa palua pare abade neme nimuna akuanu raapu pogatu piru kogono pisu-rupa napalua. Abade neme nimu suruboa Isip su gimenalo mea pisu. Goa pisu rabu nimumi nina pogatu pirape agaa madaa kone narulasimi. Goa pisimi-pulu neme nimu gimisu. Aa Mudumi go madaa agaa gupa sa. Gore Aa Mudumi wala page gupa sa: \v 10 Go kagaa pogatu pirape agaa rado medare Israel onaanu laketoa. Go raburi neme nina rekena agaa rayore nimuna robaa-para ina toa sa. Goa puare nimuna kone-para masaalua. Goa puare niri nimuna Gote piralua-pulu nimuri naa ruru onaa piralimi. \v 11 Goa palua rabu nimumi nimuna ame baaninu-para Aa Mudu madaa kone rulaatepape lo nalaketeme. Go rabu page nimumi nimuna su padane-para piri onaanu-para Aa Mudu madaa kone rulaatepape lo nalaketeme. Dia yapare onaa rayome ni madaa kone aba rula kiritua makuaalimi. Goa pua onaa naraanu page aa mudunu page rayome kone rula kiritalimi. \v 12 Go rabu neme nimu madaa odome omoa nimina wae yaenu mea rubalua. Goa pua neme nimuna wae yaenu minarepaawa neme mea rubalua. Aa Mudumi agaa gupa sa. \p \v 13 Gore Gote-me kagaa pogatu pirape agaa madaa agaa lakesa-pulu go agaamere abana mupaa pogatu pirisimi agaa ora rabuaniaasa. Goa pua abade i yaenuri ora aipapulu dia yalia. \c 9 \s1 Abade miru irae aanumi sipsip oyaena yaapimi miru irisimi \p \v 1 Aba ripia Gote raapu pogatu pirape agaa lakesa rabu onaanumi Gote-na bi minasaame rabu go agaame pora mea waasa. Go pogatu pirape agaa kasa rabu nimumi epe lotu ada go su amaa warisimi. \v 2 Gore nimumi lotu ada meda sel mamina-me pisimi. Goa pua nimumi aba riri-nane robo sua sel ada padane pisimi. Go ada-parare lam reke madaa Gote-na warini bret raapu mea isimi. Go riri-nane adana ru-parana biri Epe Rekena Robene Rum simi. \v 3 Gore nimumi mamina-me kepo pua gona masaa-nanere oge sel ada meda pisimi. Goa ada laapona biri Ora Epe Rekena Robene Rum simi. \v 4 Go ada-parare epe kaa pi miru irae yae isa. Go yaenu mea irisimi aana rekere aana gol-me warisimi. Go ada-parare meda-para pogatu pirape agaa sape bokis mea isimi. Go bokis-ri nipuna ragala meda aana gol-me warisimi. Go bokis-parare eta mana pabe botol-para Aron-na rimaapu-para aana laapo page mea isimi. Mo botol-re aana gol-me warisimi. Mo rimaapuri kagaa repena yonu apalae saapirisimi. Mo aana laapo madaa Gote raapu pogatu pirape agaa tapalaawa isimi. \v 5 Gore go bokis so madaare ensel nona piane yae laapo marekaasimi. Nipuri epe paana puri mua Gote-na epa pirape robo mea waasipi. Nipu pa awoa popaa ridulasipi robo-parare onaanuna wae yaenu mea rubape robo mea waasa. Goa pisa pare abia go yaenuna re rayo mada nalagialua. \p \v 6 Gore nimumi oyaenu go-rupa managolaawa pisimi. Goa pua oro yaalore mo Gote-na miru irae aanu nimuri mo mamina-me riri-nane warini lotu ada-para puare nimuna pa kogono pu pirisimi. \v 7 Goa pisimi pare epe mamina ada laapopa rum ru-nanere Gote-na miru irae aa mudu padane odobata pisa. Ora maali rayo-parare rana padane agu puala pisa. Goa pisa rabu nipumi yaapi mea puala pisa. Go yaapi-miri nipuna wae yae-para onaanuna wae yae mea rubainalo miru irala pisa. Go wae yaenuri onaanumi kone waru naniminaawa pisimi pare nipumi go rayo mea rubainalo pisa. \v 8 Go abana pora madaare Holi Spirit-mi niaa go-rupa waatea: Gore mo aba warisimide riri-nane sel ada-para kogono pisimi rabu go epe sel lotu ada ru-nane mada na-adesimi. \v 9 Go mamina-me warini sel adaare abia niaame go rabu makuaamonalo warisimi. Go sel-me warini lotu ada-parare nimumi Gote kane oyaeyaenu-para mena oyaenu mirunu-para kasimi. Goa pisimi pare go onaanuna robaa-para i kone namaeapeaasa. \v 10 Go miru irae konere etanu-para ipa nape yaenu-para onaa redepo yaape yaenu page go yaenu madaa irisimi. Goa pisimi rabu rekena agaa kurua to yogane madaa kone sua pisimi. Gote-me go rekena agaa rayo kasare gore nimumi kurama pu pimi. Goa peme pare Krais-me oyae rayo maredepo yaanalo kagaa oyae mea ipisimi. \s1 Krais-mere nipuna yaapimi ora pi lo miru irisa \p \v 11 Gore apo ipisade epe yaenuna miru irae aa mudu Yesu nipumi kagaa oyae mea ipisa. Nipuna lotu adaare ora epe ta-daa pa su amaa onaana kimi warini-rupa dia. Nipuna pirape adaare pa sua amaa onaana kimi warisimi-rupadaa dia. \v 12 Gore Krais nipu Epe Rekena Rum-para pisa rabu nipumi meme sipsip-nu yaapi namea pisa. Dia yapare nipuna yaapimi rana padane Gote-para miru irisa-pulu nipu so epe ada-para rana padane pisa. Goa pisare nipumi niaa oro yaalo kagaa mapiraatalo pisa. \v 13 Gore aba pirisimide onaa medalomana yogane oto madaa niti pisimi. Goa pua mo Gote-na miru irae aanumi meme menanu-para gawa mena yadapununa yaapi muare mo gawa mena wai page repena sulaa-para irisimi. Goa pua go irini yaapi muare mo onaanu mada mea radu pisimi. Goa pisimi raburi nimuna yogane ora maepeaawa epe-rupa pirinalo pisimi. \v 14 Goa waru pisimi pare Krais-na yaapimi go pisimi-a rayo rabuniaasa. Yesu Krais-re nipumi oyae meda naisa. Dia, pare Holi Spirit-na puri oro yaalo nipu madaa isa-pulu nipuna tore Gote-para ora epe miru-rupa kasa. Goa pisa-pulu nipuna yaapi-miri niaana yogane agu-daa namaepeaasa. Dia, pare niaana pu robaa-para i kone rayo maepeaasa-pulu niaame oro yaalo pia Gote-na kogono epe-rupa pamina. \s1 Yesuna yaapimi kagaa pogatu pirape agaa puri mapalaaya \p \v 15 Goa pisa-pulu Krais-me niaa raapu kagaa pogatu pirape agaana porare nipuna yaapimi pua puri mapalaasa. Goa pua nipu omesa rabu onaa rayo abana rekena agaa isimi rabu nimuna pisimi wae yaenu madaa nimu maesepeatalo omesa. Goa pisa-pulu Gote-me onaa rayo yaaloa mapiraasadere nimumi Gote-na aana orae epe puri rayo oro yaalo mealimina. \p \v 16 Gore aa medame nipu orope omalua kone salia-daare nipuna moae yaenu-para nu yapara rumaatalo palia. Goa pua nipuna simi oyae minalo pepa madaa tua mapataasa. Goa pua simi aaraana moae yaenu mulalo palia-daare onaa medalomame apo pepa ademe-pulu si nipuna mealia. \v 17 Goa pea pare aaraa pa kagaa pirinare simi moae yaenu meape pepa madaa kone nasalia. Dia, pare omenaloare nimumi mulalore aanuna bi dipia rumaalimi. \v 18 Go kone padane-rupa suare abade nimumi rekena agaa padane isimi rabu yaapimi go agaa puri mapalaasimi. \v 19 Aba ripiare Moses-me rekena agaa rayo onaa lakelo kiritisa. Goa puare oropere nipumi gawa kebonu meme menanuna yaapi-para ipa-para moropisimi. Goa pua nipumi sipsip menana iri-para repena hisop-na yo apalae mua yaapi pataasa. Goa puare nipumi mo yaapimi rekena agaa i buk-para onaanu rayo madaa page pasa. \v 20 Go rabu nipumi lalo: Gote-me nimi rekena agaa pagaliminalo lagisanare go yaapi-miri apo agaa pogatu mapiraaya. \v 21 Goa puare Moses mo yaapimi sel mamina ada mada page mo lotu ada-para sape yaenu madaa page go yaapinu radu radu pasa. \v 22 Gore rekena agaa madaare yaapimi oyae rayo pode maepeaaya. Go page yaapi nakoyalimiri Gote-me onaanuna wae yaenu namea rakepeaalia. \s1 Krais nipuna tome miru irisa rabu niaana wae yaenu rayo mea rubaasa \p \v 23 Gore go su amaa lotu ada-para Gote miru irata pisimide yaere so yaa-para i yae nona piane mea waasimi. Goa pea pare so yaa-para i yaenu rayo madaare epe miru irae yae rado piane medame maepeaatalo pisa. \v 24 Gore abade Krais pa su amaa aanumi warini ada-para naodobasa. Go aanumi pisimide mamina adaare so yaa-para aaya nona piane aasa. Goa puare abiare Krais Gote-na ini agaa madaa pirua nipumi niaa raba minalo pu aaya. \p \v 25 Gore maali padane padane laatapu raburi Juda aanuna miru irae aa mudu Epe Rekena Robene Rum-para odobaawa mena medana yaapi mea isa. Goa pisima pare Krais-mere nipuna bipa yaapi koya sa rabu nimumi miru iritalo peme-rupare oro yaalo rana adaapu nakoyasa. \v 26 Gore nipumi rana adaapu pula pisa yaalore gore nipumi kedaa rana adaapu rita pisa. Dia goa pula pisa yaalore Gote-me su warisana rabu nipumi kedaa riaa-mama ipua abia page pa kedaa ruata pisa. Ora dia-ga Krais su amaa rana padane ipua kedaa risa-pulu wala laapo pa narita epalia. Goa pua nipu niaa madaa omesa rabu Gote-para miru iritalo puare niaana wae yae rayo mea rubisa. \v 27 Onaa rayore padane rabu omoa wala orope Gote-me onaa rayo koso madaa epena tea. \v 28 Goa pea-rupare Yesu Krais-mere nipuna rana padane Gote-para miru iritalo kasa. Goa pisa rabu onaa rayona wae yaenu mea raakepe rubatalo pisa. Goa pisa-ga wala oropere rana laapo epalia rabu wae yaenu mea rubolalo-daa naepalia. Dia, pare onaanuri nipu madaa kone ora waru rulaawa nipu ado piralimi-daare nipumi go onaanu kagaa mapiraama laama palia. \c 10 \s1 Abade irisimide mirumiri wae yaenu narakepesa \p \v 1 Gore Juda aanuna rekena agaame orope paliade-anu rayo penaame nawaasa. Goa pua rekena agaare ora yaena re waru namea waasa pare wasupa ademe-rupa mada adesimi. Rekena agaamere maali padane laatapu Gote-para oyaena miru padane-rupa miru ira-mama pu piruasimi. Goa pua oro yaalo onaanu nimu lotu ada-para pisimi rabu rekena agaame nimu namaepea kiritisa. \v 2 Dia yapare rekena agaame Gote-na bi minasaatalo pisimi onaanuri nimu waru maredepo yata pisa yaalore gore nimumi Gote-para epe kaa pi miru wala nairita pisimi. Go page miru irua onaanuna kedaa dia ta pisa yaalore nimumi miru irae kogono gimoa waea nasaapirita pisimi. \v 3 Goa pisimi pare oro yaalo maali epala pisa rabu mo nimuna miru irisimi rabu nimuna wae yaenu pa niminaaba pirua gona irisimi. \v 4 Goa pea-ga gawa mena yadapuna yaapi-para meme menana yaapipara-mere onaanuna wae yaenu ora namea rubisa. \p \v 5 Goa pea-pulu Krais go su amaa epolalo pirisa raburi nipumi Gote-para gupa sa: \q1 Gore nimumi pa gawa mena-para meme menanuna yaapi koyoa miru irua katemere nimu gimi omesi. \q1 Goa pua neme nina miru iratalo nena yogane aba managola saaye. \q1 \v 6 Gore nimumi meme gawanuna to yogane rayo aana reke madaa sua repena sulaa-para mea sua miru irua wae yaenu rayo mea rubaasimi. \q2 Neme go kone rayo raaname naomesi. \q1 \v 7 Goa pisi-daa neme goa sude: \q2 O Gote, neme ni adape. \q2 Abade ni madaa rekena agaa i buk madaa pepa tisimi ya-rupare abiare nena agaa pagoa ratulalo aba epawa sa. \m \v 8 Go aba ripiare nipu madaa rekena agaame miru irisimina agaa madaa gupa su: Nimumi meme gawa menanu tua miru iritimiri gore neme gime sa. Goa pua oyae ari go yaenu aana reke madaa repena sulaa-para wae yaenu mea rubenalo miru iritimiri neme go kone madaa raaname page naomesi. \v 9 Goa puare wala oropere nipumi gupa sa: Gore neme ni adape. Niri nena agaa pagoa ratulalo aba epawa sa. Goa sa-pulu nimuna abana miru irisimide kogono rayore nipumi mea ruboare Krais niaa madaa omape kogono mea lopasa. \v 10 Yesu Krais-mere Gote-na kone rayo mua pisa-pulu nipuna yoganere Gote-na miru irape-rupa rana padane pisa. Goa pisa-pulu go madaare nipumi niaana wae yaenu mea rubainaloa epe-rupa pima. \s1 Krais nipuna to mea kasa rabu ofa-rupa pua wae yaenu rayo mea rubisa \p \v 11 Gote-na miru irae Juda aa rayore reke madaa rekaawa nimuna kogono oro yaalo arinuna miru padane-rupa irisimi. Oro yaalo goa peme pare gomere onaanuna wae yaenu mada namea rubaasa. \v 12 Goa pea pare Krais-me niaana wae yaenu mea rubape miru-rupare ora rana padane-ma iraasame epesa. Go madaare oro yaalo go kogonome niaana wae yaenu rayo mea ruba kiritisa. Nipumi goa puare nipu Gote-na popo ki-nane pua pia. \v 13 Nipu goa pu kirituare Gote-me nipuna iaanu nipuna aa rolo-para mea mapiraainalo nipu ado pirua surubesa. \v 14 Gore nipumi rana padane miru irisaana kogono pua onaanu maepeaawa nimu oro yaalo epe-rupa mapiraatalo pisa. \p \v 15 Go madaare Holi Spirit-mi page niaa agaa gupa laguaaya: Gore Aa Mudumi goa sa: \v 16 Go kagaa pogatua pirape yaere go-rupa: Neme nimu raapu pogatapena agaa kagaa gupa laketoa: Nina rekena agaa rayore nimuna lo robaa-para masaalua. Goa pua nimuna kone-para rekena agaa page tu salua sa. \v 17 Goa lakeloa sana wala orope agaa meda gupa lakesa: Neme nimuna wae yaenu pisimide kogono madaa naniminaaba piralua sa. \v 18 Gore Gote-me wae yaenu aba mea rubaasa-pulu wala niaame wae yae raakepenalo miru wala meda nairalima. \s1 Niaame Gote kone waru rulaawa re-para baina \p \v 19 Goa pea-ga nina ame baaninu, Yesu nipuna yaapimi niaa aba kabesa-pulu Gote-na sogo epe rekena rum-para pua odobatalore gore niaame paalame naomamina. \v 20 Nipumi ora epe kagaa pora warisa-pulu niaa mo Gote-na ada-para baina. Go kagaa oro yaalo pirape porare nipu omesa rabu nimumi nipuna yogane mo epe adana mamina pora gaape nona piane maoyaasimi. Goa pisa-daa niaa ora epe ru-nane mada odobamina. \v 21 Gore niaana Gote-na miru irae aa mudu padane pia-pulu niaa Gote-na rurunu mapiraaya. \v 22 Gore nipumi abade nipuna yaapimi niaana robaa-para i wae kone rayo mea ruboa niaa maepeaasa. Goa pua nipumi niaana yogane page epe ipame aba radepeasa. Goa pisa-pulu niaame kone padane sulalore puri waru paloa kone rulaawa Gote re-para baina. \v 23 Goa pua epe oyae gialua ta-pulu niaame kone waru rulaawa ado piramina. Goa pua Gote-me aana oraawa ora palua ta yaenuri ora mada palia. \v 24 Goa pua niaame niaana ame baaninu madaa kone waru sua nimu raba meamina. Niaame goa palima rabu nimumi raana omape kone-para epe kogono pape pora agu ratinalo raba meamina. \v 25 Goa pua niaana ame baaninu raapu kirita pirape konere nakone rugulamina. Onaa medalomame kone rugulaawa pirisimi-rupa napiramina. Dia, niaame ame baaninuna robaa-para puri mapalamina. Gore niaame Aa Muduna epape diri abiare aba rudu yala-ga nimu ora waru raba meamina. \s1 Niaame Gote-na Siri masaa narilamina \p \v 26 Gore niaame Krais-na agaa aba waru pago kiritua wala orope niaana koneme pupitagi nalima-daare go wae yae mea rubolalore miru irae konemere mada namea rubalia. \v 27 Dia-ga niaame paalame ora waru omoa koso lape di madaa kone waru sua paalame omoa piramina. Gore onaa medalomare Gote-na iaanu apo piruaeme-pulu koso pagoare wae yoto minaloa oro yaalo raape repena sulaa-mere nimu rayo ralia. \v 28 Gore aa medaloma Moses-na rekena agaa rasisimiri adasae aa repo lapome nipuna pisa waenu lakesimi. Goa pisa rabu koso pagoare nimumi go aa madaa odome naomoa nipu tu maomasimi. \v 29 Goa pisa pare aa medame Gote-na Si masaa rilalia-daare Gote-me raaname omalia ya? Dia, go aamere ora wae yoto adaape mulalo pea. Yesuna yaapi-miri abade go aa nipu wala misa. Goa pisa pare mo Yesuna yaapimi Gote-na kagaa pogatu pirape yae nipuna puri mapalaasa. Go pisa-pulu Gote-na Holi Spirit-mi rabameape kone guaayare ora waea pea kone imi. \v 30 Go agaare Gote-me lagiala-ga pagalepa: Neme waea pi onaanu-para kone sua yago abutua sa. Goa pua nipumi wala agaa gupa sa: Aa Mudumi nipuna ruru onaa koso pago rumaalia sa. \v 31 Goa pea-ga aa meda apo-rupa waea paliare oro yaalo pa piri Gote-me wae yaena yago tulalo palia-pulu go madaare paalame waru omamina. \s1 Niaame kone rulae yae madaa rekaamina \p \v 32 Pare nimimi abade pirisimide-rupa niminaatepape. Gore Gote-na epe paa adoa kedaa adaapu risimi rabu go yaenumi nimi narabuaniaasa. \v 33 Goa pua yapi medalomamere nimumi nimi pa onaana ini agaana marekaawa ero agaa loa waea pisimi. Goa pua oro medamere onaa medaloma kedaa go-rupa risimi rabu nimimi nimu raba mulalore nimu raapu pua pirisimi. \v 34 Goa pua onaa medaloma kalabus ada-para pirisimi rabu nimimi odome omesimi. Goa pua aanumi nimina oyae wala perea meala pisimi rabu nimimi raaname omoa ria mina gimisimi. Gore nimina oro yaalo epe pirape oyaenu ia-daa niminaawa go kedaanu riasimi. \p \v 35 Goa pisa-ga nimina robaa-para i puri pane kone rulae yae nimimi nagimalepape. Dia, go koneme nimi epe yoto adaape mea gialia. \v 36 Nimimi puri paloa rekaape kone salepape. Nimimi goa palimi rabu nimimi Gote-na agaa mogeawa Gote-me aana oraawa ora palua ta-pulu epe oyaenu pirua mealimina. \v 37 Gore Gote-na buk madaa gupa tu isa: Orope oge-daa pirua epaliade aare ora epalia. Gore nipuri ado piruaaya. \v 38 Goa pea pare nina epe redepo ne onaanumi kone rulaawa nimi oro yaalo epe-rupa piralepape. Goa palimi pare nimu padane-mame ni masaa rilalia-daare neme nipu madaa raaname naomalua. \p \v 39 Goa sa pare niaame paalame naomoa pururu piae naloa alupamina. Dia, niaame ora kone waru rulaawa oro yaalo kagaa piraama laama palima. \c 11 \s1 Kone rulae yaena re agaa \p \v 1 Niaana kone rulae yaeme mealua kone sua ado pia yaere Gote-me ora gialia-daa makuaaema. Goa pua niaame aba na-adema yaenu niaana kone wasupame aba niminaaya. Go konere ora ria yaade. \v 2 Abade pirisimi aanumi kone rulasimi rabu Gote-me nimu ora epe bi kasa. \v 3 Niaame page go-rupa kone rulaema. Goa pua Gote-me su yaa lapore go agaame warisaaya-daa makuaaema. Goa pua oyae rayo niaame namakuaaema yaenu mua Gote-me warisa. \s1 Abel-para Enok-para Noa nimuna kone rulae yaena agaa \p \v 4 Abel-me Gote madaa kone waru rulasa. Goa pua Gote-para miru irisa rabu nipuna miru ora epea redepo sa. Goa pua Kein-na miru maoge yaasa. Goa pisare Abel-me kone rulasa-pulu go madaare Gote-me nipu maredepo yawa epe bi kasa. Abel-me Gote oyaenu pa ode kasa-daa Gote-me ora raana waru omesa. Gore Abel nipuri aba omesa pare nipu Gote madaa kone rulaawa pirisa agaare niaame pa go pagema-daa. \p \v 5 Enok page Gote madaa kone rulasa-pulu nipu naomesa. Nipu pa pirapalae Gote-me yaa-para mea pisa. Goa pisa rabu onaanumi nipu asapu pirisimi pare nipu na-adasasimi. Gore Gote-na agaa i buk madaare goa palia lo gupa tu isa: Abade Gote-me Enok so yaa-para namea pisa rabu Gote nipu madaa pedo pisa. \v 6 Gore aa medame Gote kone narulalia-daare Gote-me nipu mada pedo napalia. Gore aa rayo Gote piri-para polalo palimi-daare nimumi Gote ora pa pia-daa kone rulalimi. Go onaaanumi Gote kone rulalimi-daare nipumi nimu epe yaenu katea. \p \v 7 Noa-me page Gote madaa kone rulasa-pulu Gote-me Noa lakeloa wae kedaa meda orope epalialo remaa lapalasa. Go yae Noa-me aba na-makuaasa pare nipumi Gote-na agaa narasini sana sipi meda aba warisa. Goa puare nipuna ona nogo naakinu nimu ru-nane pua odobaawa epe-rupa pirisimi. Go nipuna kone rulae yaemere su amaa piri onaa rayo madaare yada robe nona piane-rupa rumaasa. Gore Noa nipu kone waru rulasa-pulu Gote-me nipu ora redepo ne aa mapiraasa. \s1 Abraham-para Sara laapo \p \v 8 Abraham-me Gote kone rulasa-pulu Gote-me nipu yaasa rabu Abraham-me Gote-na agaa pagoa ratisa. Goa pua Gote-me ne adaare meda gialua loa waatalo pisa. Go suri Abraham nipumi na-adesa pare nipumi kone rulaawa nipumi go su mealua kone sua pirisa. \v 9 Nipumi kone rulaaware abade Gote-me gialua sa su-para pua pirisa. Nipu go su-para pua pirisa raburi gore nipu pora kimisu aa nona piane pua pirisa. Goa pua nipuna mamina-me pi ada mea pua Aisak-para Jekop nipu lapo pirisimi. Go aa lapore Gote-me nipu raapu go su ora minalo lakela palasa. \v 10 Oro yaalo Gote-me Abraham madaa kone mapiraawa warini adaare ya-pulu adawe kone sua pirisa. Abraham nipu omoare go ada re-para palua kone sua kone rulaawa pirisa. Gore Gote nipumi go adaare warisare oro yaalo kagaa pirape ada pigi mua warisa. \p \v 11 Sara-me page Gote mada kone rulasa-pulu nipuna naaki nogo madiape diri aba dia naloa onagae pirisa pare nipumi Gote madaa kone rulasa. Goa pua Gote-me aana oraawa ora palua lo agaa lakesa-pulu mada palia kone isa. \v 12 Goa pisa-pulu nipu ogae yoa re-para pode omesa pare nipu ora nogo naaki adaapuna aaraa pirisa. Nipuna madini si wanenuri gore nimu so yaa-para aaya uba kedonu-rupa pimi. Go page ipa solwara mada iade ipa mu-rupa page pirisimi. Go onaanuri niaame mada nadipi kiritalima. \p \v 13 Go onaanuri nimu kone rula piruare aba omesimi. Goa pua nimu abade go su amaa pirisimi raburi nimumi Gote-me aana oraawa goa palua lo lakesa yaenu abi namisimi. Dia, pare nimumi go yaenu oro opapalia-daa niminaawa mealima kone madaa raaname omesimi. Goa pisimi-pulu go su amaare nimu yada tae epe onaa pirua ora pa pora kimisu onaanu pimalo penaame lapaasimi. \v 14 Onaanumi agaa go-rupa temenare nimumi ora epe su rado mealima madaa agaa penaame lapaasimi. \v 15 Go onaanuri nimumi aba pirua ipisimide su-para ta pisimi yaalore go konemere nimu wala pola pisimi. \v 16 Yapare nimuna i konere ora epe su rado meda adawe kone isimi. Go suri yaa-para padane ia. Go kone isimi-pulu nimumi Gote-para nere ora niaana Gote tema simi rabu Gote-me yalame naomesa. Dia, nipumi go onaanuna kone rulae yae madaa oro yaalo kagaa pirape epe adaare so yaa-para managola saaya. \p \v 17 Abade Gote-me Abraham-na kone adolalo ko tisa rabu Abraham-me Gote madaa kone rulasa. Goa pisa-pulu nipuna si Aisak Gote-para miru irae yae nona piane tulalo pisa. Gore Gote-me aana oraawa goa palua lo agaa lakesa-pulu Abraham-me nipuna si miru irape nagimisa. \v 18 Gore Gote-me Abraham-para Aisak madaa aana oraawa ora palua lo agaame gupa lakesa: Gore Aisak-na rurumiri nena si wanenu madialia sa. \v 19 Gore Abraham-me si tulalo pisa rabu nipumi kone gupa isa: Nipu ora omalia-daare pinawa kone sua Gote-me nipu wala mada marekaalia kone isa. Goa kone isa pare abiare go piane agaa ia: Abraham nipuna konemere naaki tua matmat-para aba rogaabae yapare nipu matmat-para wala misa. \s1 Aisak-para Jekop-para Josep-para \p \v 20 Aisak-me Gote madaa kone rulasa-pulu nipumi agaa mana Jekop-para Iso lapo puri minalo agaa mana lakesa. Go agaare nipumi orope papea mada kone lakesa. \p \v 21 Jekop-mere Gote madaa kone rulasa-pulu nipuna omape di rudu sa raburi nipumi Josep-na si laapo-para puri minalo agaa mana lakesa. Goa pulalore nipuna rimaapu ripinua rumu pege pua aalu adaniaawa Gote-na bi minasaasa. \p \v 22 Josep nipu omolalo pala pirua pa kone rulaawa orope Israel onaanu Isip su gimoa palimi lo lakesa. Goa pua nipumi kone rulaawa nipuna uni ro rogaabae wala mua mea pulupape lo lakesa. \p \v 23 Moses-na agi aaraa lapomere Gote madaa kone rulasipi. Goa pua naaki Moses madisipi rabu nipumi ipa ini repaa-nane aasa aroka re-parare naaki akua repo ru-nane paga isipi. Gore go naakiri ora ini ro epe naaki madu isipi. Goa pua agi aaraa laapome king-na agaa madaa paalame omoa pagaa isipi. \p \v 24 Gore Moses nipu Gote madaa kone rulaawa aba adaa yaboa sana ni ora aa mudu Fero-na wanena si-daa dia yaade lo aba makuaasa. \v 25 Gore nipuna konere Gote-na ruru onaa raapu pirua go kedaa nimu raapu rita palua kone isa. Gore niri go su amaa rudupu pirua pupitagi napere gipia kone sua pisa. \v 26 Gore nimumi Krais-na\f + \fr 11.26 \ft Krais-na bina re-re go-rupa: Gote-me madaa mua nipuna kogono pa inalo mea repae aa. Moses-mi Israel onaanuna rikiraana Isip su-para Gotena kogono pua puaa yaala poteare pinawa kone sua go buk Hibru tea aame makuaawa tisa.\f* kogono madaa ni ero agaa teme-daare ora epe agaa te kone isa. Go konere Isip su-para i mone oyae rayo rabuniaae kone misa. Gore nipumi mo Gote-na epe yoto meape di rabu raaname omalua kone isa. \p \v 27 Gore Moses nipumi Gote madaa kone rulasa-pulu nipumi Isip su-para piri aa mudumi nipu ratu yawalia madaa paalame naomesa-pulu go su gimoa pisa. Gore aa medame Gote ora na-ademe pare Moses-na koneme Gote adesa-pulu nipu ora puri paloa pirisa. \v 28 Gore Moses nipumi Gote madaa kone rulasa-pulu nipumi eta irape di isa. Goa puare nipumi gawa menana yaapi pora gaape madaa pepe minainalo lakesa. Moses-me naaki mupaa maomape ensel-me Israel onaanuna madini mupaa naaki natinalo rekena mada isa. \s1 Israel onaa adaapumi Gote kone rulaawa puri misimi \p \v 29 Gore Israel onaanumi Gote madaa kone rulasimi-pulu nimumi Ipa Kaane kenaasimi raburi ora su kaapu ne nona piane kenaasimi. Goa pisimi pare Isip su-para piri aanumi go ipa kaapune pare nimu tulalo rata mea pisimi pare ipame nimu rigitisa rabu nimu omabesimi. \p \v 30 Gore Israel onaa nimumi Gote madaa kone rulasimi-pulu nimumi Jeriko adaarena kepo yapi 7-pela pamu ma-aawasimi. Goa pisimi rabu nimu Gote madaa kone rulasimi-pulu go konemere adaare-na aana kepo malopasimi. \p \v 31 Go page aa paake yone ona Rahap Gote madaa kone rulaawa nipumi ada kedo aa lapo raba misa. Goa pisa-pulu nipumi mo agaa napagesimi onaanu raapu meda-para natisimi. \p \v 32 Pare abiare neme agaa akepu makibuma lano ya? Dia-ga neme Gideon-para Barak-para Samson-para Jepta-para Devit-para Samuel-para mo Gote-na agaa mea lakene aanu page remaa adaalu ya-pulu mada nalagialo. \v 33 Go onaa rayomere Gote madaa kone rulasimi-pulu nimumi gavman padanena su-para piri onaa rayo ora puri paloa yada pua rabuaniaasimi. Nimumi ora epe kone sua goa pisimi-pulu nimumi Gote-me aana oraawa goa palua ne yaenu misimi. Go Gote madaa kone rulae onaanumi wae kira menana agaa page rogaae-rupa mada pisimi. \v 34 Gore nimumi repena sulaa adaape ralae page maudunaasimi. Iaanumi rai kutu nona piane yaeme page kone rulae onaanu awolalo pisimi pare nimu pogola pisimi. Nimi ora omapae onaa pirisimi pare wala orope puri pasimi. Goa puare yada pulalore nimu ora puri paloa yada pua nimumi soldia ruru rado adaapu pamu ratu tisimi. \v 35 Goa pua onanu medalomame kone rulasimi-pulu aba ini adupini onaanu page wala rekesimi. Aa medalomare kalabus ada-para patinaloa nimuna iaanumi nimu epa tisimi. Nimumi Gote-para masaa rilata pisimi yaalore gore iaanumi nimu esepe repata pisimi. Goa pisa pare nimumi iaanuna agaa napagesimi. Dia, iaanumi niaa talimi rabu matmat-para wala rekoa oro yaalo piraama laama palima kone isimi. \p \v 36 Gore kone rulae onaa medalomare iaanumi ero agaa loa aipuyame kudu tisimi. Medalomare iaanumi sen-me adi ruare kalabus ada-para mapataasimi. \v 37 Gore aa medalomare iaanumi aaname tu repena ebepene yaeme page ebepea rai kutumi page kepe tua maomasimi. Kone rulae onaa medalomamere oyae dia sa-daa meme sipsip-na irimi warini mamina yamoa pora pamuasimi. Gore nimu naraa onaa piraawa kedaa waru mea kasimi. \v 38 Goa pua nimu pogola puare nimu onaa napiri su-para pua su rudunu meda meda madaa pua aana apedaa-para page pua kaleda pirala pisimi. Gore nimu ora epe onaa pirismi-pulu nimumi go su amaa wae-rupa pirisimi onaanu raapu napirita pisimi yaalore ora epe ta pisa. \p \v 39 Gore go onaa rayo Gote madaa kone rulata pisimi yaalore nimu Gote-na ini agaa ne ora epe onaa pirita pisimi. Goa pisa pare abade Gote-me aana oraawa nimu-para ora palua sa yae abi nameme. \v 40 Gore abade Gote-me niaana ora epe yae rado meda managolaawa sasa. Goa pua abade pirisimi kone rulae onaanuri nimu aba riri-nane mada namula palimi. Dia, pare Gote-na konere go-rupa isa: Niaa nimu raapu epe-rupa piraminalo managolaawa saaya. \c 12 \s1 Yesu waru ado mea kone rulamina \p \v 1 Gore abade epea pisimide onaanuri nimu kone rulasimi-pulu niaa kutapu mawabaawa niaa epe pora mea waasimi. Goa pea-ga niaame niaana wae kedaa pi yaenu rayo gimamina. Goa puare niaana robaa-para epe agaame puri mapalaawa Gote nipu piri-para polalore pora-nia waru aipapulu baina. \v 2 Goa puare niaana inimiri Yesu piri-para ada palae baina. Gore nipu padane-ma niaana kone rulapena re page niaana epe yoto meapena re page pia. Gore abade Yesu nipu orope onaanu epe-rupa mapiraape kone madaare raaname omesa. Goa pua nipumi adaa kedaa pi yaenu mea rua repena polopea madaa omesa. Goa pua nipumi repena polopea madaa yala naomesa pare omoa wala rekoa Gote-na popo ki-nane siaa king mua pua pia. \s1 Gote-me niaa kedaa geare maredepo yatalo pea \p \v 3 Gore abade waea pisimi aanumi Yesu ratu yawesimi rabu nipu ora puri waru paloa pisade kogono niminaatepape. Goa puare nimimi kogono nagimi nimina robaa-para paala naomoa piralepape. \v 4 Gore nimimi kedaa rabuapena yada peme pare nimina yaapi abi nakoyaeme. \v 5 Gore Gote-me nipuna agaa puri mapabaliminalo lagisade agaare aba kone rugulabeme. Nipumi gupa lalo: Nere nina si ya-pulu Aa Mudumi nena kone maredepo yatalo yada palia-daare go madaa waru adape. Goa pea-ga ne epe-rupa pirainalo ne maredepo yape kedaa gialia-daare nena robaa-para wae kone nasape. \v 6 Gore akolo ya? Aa Mudumi onaa rayo madaa pedo pu raana omea-pulu nimuna kone maredepo yaanalo kedaa gea. Goa pea-ga onaa rayo nipuna si wanenu pima temare nipumi kone maredepo yaanalo repena palaa kudumi talia. \p \v 7 Goa peare Gote-me nimi kedaa gua puri mapalaawa pawa piraliminalo pea. Gote-me nimi-para kedaa geare ora nipuna si wanenu pima lamonalo pea. Gore nogo naaki medaloma nimuna agi aaraanumi maredepo yape-rupa niaana kone maredepo yatalo pea. \v 8 Goa pea-pulu Gote-me nipuna nogo naaki rayo-para agaa mana loa kedaa katea. Goa pea-ga nimi-daa Aapame namaredepo yaliare gore nimiri ora nipuna nogo naakinu napimi. Goa pua nimiri pa paake mua madini naaki-rupa piralimi. \v 9 Gore niaana go su amaa aapanumiri niaa agaa mana lo kedaa gisimide rabu niaame nimuna agaa kurua bi minasaasima. Goa pea-ga niaana kagaa porana aaraare niaame nipuna agaa pagoa nipuna pora kurua ora epe-rupa piramina. \v 10 Niaa go su amaa piri aapanumiri nipuna raaname niaa oge nogo naaki raburi niaa agaa mana loa kedaa gisimi. Goa pea pare Gote-me niaa nipu raapu ora epe-rupa piraminalo niaa raba meape agaa mana raapu kedaa gialia. Goa pua niaa nipuna epe paa-para pima. \v 11 Gore niaana Aapame niaa kedaa guaaya raburi niaana robaa-para wae kone su niaame pedo pedo pua napimade. Goa pea pare oropere go kedaa rua agaa mana pagoa epe-rupa pamualimide onaanuri pu robaa-para epe kuma pi kone sua ora epe-rupa pirualima. \s1 Niaana uni radaa pina kone rulaawa rekaamina \p \v 12 Go page nimina ki aa laapo aba omapalia page pina-ga pa rekaatepape. \v 13 Goa pua apo redepone porana pamuamina. Go-rupa pamualimi-daare gore nimina aare ora nao yaalia pare wala epeaalia. \p \v 14 Gore nimimi onaa rayo raapu epe-rupa piramina kone mealepape. Goa palima-daare ora epe-rupa piralima. Gore aa meda nipumi epe-rupa pirape kone nasalia-daare gore nipumi Aa Mudu mada na-adalia. \v 15 Gore nimimi waru adalepape. Akolo ya? Niaana ame baaninu nimu Gote-na epe raba meape agaa gimoa masaa rilalimi-daare waru adalepape. Goa pea-ga onaa medaloma nimina rikiraana pirua nimuna konere wae rero pi ini nona piane salimi. Gore nimiri go etana ini rero pi ini mimi mao yaalia. \v 16 Goa pea pare aa medame ona paake yolape kone su piralia waru adalepape. Aa medame Gote masaa rilalia-daare nipumi gimalia-ga waru adalepape. Go konere abade Iso-me page isa. Goa pisa rabu nipumi eta rana padane yawape kabolalore nipu mupaa naaki nipu pirua meape epe yaenu page rayo rubisa. \v 17 Gore nipumi nipuna Aapana agaa mana yaenu wala mulalo pisa rabu Aapame dia lakesa. Gore Iso-me epe yaenu wala mulalo asapisa pare nipuna kone perekeape pora na-adasaasa. Goa pua re loa pirua asapisa pare na-adasaasa-ga waru niminaatepape. \s1 Niaa yaa-para aba pima \p \v 18 Abiare nimimi oyae meda kimi oraawa adape-rupa abi na-ademe. Go-rupare Israel onaanumi so Sainai Rudu madaa adaa repena sulaa adesimi. Go page ora ribaa ruma rumane pirua puri pane po ripu page misimi. \v 19 Goa pisimi rabu medame bero talaina agaa medamere nimu agaa lakesa rabu Israel onaanumiri go agaa ogesi pagoa simina go agaa paalame omesimi. Goa pua nimumi Moses-para re loa niaare go agaa wala pagapere gipia lo lakesimi. \v 20 Gore Gote-me nimu lakesa agaa maname lalo: Gore aa medame page gawa meme sipsip-nu page go ruduna epalia-daare gore aana mua nipu ora tu maomatepape sa. \v 21 Nimumi go adesimi yaenu madaare nimu paalame waru omesimi. Goa pisa-pulu gore Moses-me page lalo: Neme ora paalame waru omoa pogolasaayo sa. \p \v 22 Gore nimumi abade oyae go-rupanudaa na-adesimi. Dia, pare abiare nimi Saion rudu mada epamede. Gore abiare oro yaalo pa pia Gote-na adaare-para epamena. Go adaare ora so yaa-para ae Jerusalem su meda-ga go-parare pedo pu pimi ensel paapu paapu adaapu raapu epamena. \p \v 23 Abiare nimiri Gote-na mupaa naakina\f + \fr 12.23 \ft Krais-ri Gotena Si ora ria. (Hibru 1.6). Go buk Hibru tea aame gupa ta: Gote-me nipuna Sina ki madaa ia. Go suna pima onaanu waru katalo lapedepeta (6.12-para 9.15). Juda onaana rekena agaa madaare mupaa naakimi aaraana yaenu waru mealia. Go kone ratuare Gotena yaenu Si-mi mua niaa mea gea.\f* ruru kiritae-para apo epamena-daa. Go rururi Gote-me nimuna binu pepa madaa aba tua sana pepa tapalaere so yaa-para ina epamede. Nimiri onaa rayo madaa redepo ne koso page Gote piri-para epamede. Go page nimiri abade Gote-me onaanuna wasupa maredepo yaasade onaanuri oro yaalo ora epe-rupa piralimide onaa epamena. \v 24 Nimiri Yesu-ya epame. Nipuri niaana rikiraana piri aa pia. Nipuna yaapimi niaa pogatu pirape yae puri mapalaasa. Gore nipumi nipuna yaapimi niaana wae yae mearubisa. Goa puare go kagaa poramere aba pirisade aa Abel nipuna waea abulasade yaapi nona piane-daa dia. \s1 Niaa epe-rupa surubuaaya \p \v 25 Goa pea-ga nimimi waru adoa surubalepape. Go agaa lape aa masaa narilamina. Ora abade go su amaa piri onaanuri Gote-me puri pane agaa lakesa pare nimumi nipuna agaa rasisimi. Goa pisimi-pulu nimumi nimuna wae yoto mada napogola pisimi. Goa pea-ga abiare Gote nipu so yapare pirua niaa puri pane agaa laguaaya. Goa pea-ga niaame nipuna agaa mada masaa rilalima-daare gore niaa wae su-para mada pirita palima. \v 26 Abadere Gote-na agaame sa rabu su eto mapaasa. Goa pisa pare abiare nipumi niaa aana oraawa ora gupa lagea: Neme su wala-daa maetopalua pare go rabu neme su yaa laapo rata mea perekealua ia. \v 27 Go agaa ta-rupa nipumi su wala maetopalia-pulu niaame go agaana re gupa niminaamina: Abade Gote-me warisa yaenuri nipuna maetopaawa wala mealia. Pare oyae medaloma mada namaetopape yaenuri ora pa salia. \p \v 28 Niaame Gote-na Surube Suri etoto napalia madaare Gote-para ora pi lamina. Goa pua nipuna raaname omea kogono pua niaame beten waru loa nipuna kone mu piramina. Goa pua niaame nipuna bi minasaawa nipu madaa paalame omamina. \v 29 Gore niaana Gote-me oyae rayo repena sulaame ralade-rupa mea iralia-pulu epe-rupa pirua nipu madaa paalame omamina. \c 13 \s1 Niaana ame baaninu raaname omamina \p \v 1 Gore Krais-na onaa nimimiri oro yaalo nimina ame baaninu madaa pedo pua raaname omo piralepape. \v 2 Gore pora kimisu aanu epalimiri gore nimimi nimu lamua pua ada mealepape. Gore abade aa medalomame gupa pisimi rabu ensel medaloma nimuna ada-para mea ipua surubesimi. Gore nimumi ensel kone-daa naisimi pare pa pora kimisu aanu kone isimi. \p \v 3 Gore niaana ame baaninu kalabus ada-para pimiri niaame page nimu raba mulalore nimu re-para epea pamina kone mealepape. Go page onaa medaloma kedaa ruaeme gore radaa pinaloa nimu raapu kedaa riamina. \p \v 4 Gore repaaya auloa pirape-are ora waru epe ta. Gote-na ini agaa madaa ora epe-rupa piralepape. Gore Gote-me aa paake rumi onanu-para ona paake ne aanu rayo potare peme-pulu wae yoto mealimi sa. \p \v 5 Gore nimimi mone madaa epame omape konere ora nasalepape. Go page oyae nimimi aba saapimiri ora go mada kone sua piralepape. Go madaa Gote-me aba gupa sa: Neme nimi mada nagimalua nimi masaa ora narilalua sa. \v 6 Goa pea-ga niaame niaana pu robaa-para puri mapalaawa gupa lamina: \q1 Aa Mudumi niaa raba muaaya. \q1 Goa pea-ga neme paalame naomalua. \q1 Gore onaanu medalomame ni madaa pa yada mada napalimi kone i? \q1 Mada dia. \s1 Yesuna agaa madaa yala palamina \p \v 7 Gore nimina aa mudunumi abade Gote-na agaa nimi lagisimide waru niminaatepape. Gore nimumi abade pa pirua pora epe-rupa pamisimi-daa go aanumi kone rulaawa pirisimi-rupa mogeawa piralepape. \p \v 8 Yesu Krais ora piri-rupa pa pia. Gore aba page abia page oro yaalo page padane pa pia. \v 9 Gore agaa rado radome nimina agaa epa mabebolaawa mogealimiri Gote-na pora nagimalimina. Niaana robaa-parare Gote-na epe raba meape agaame puri mapalaliare ora epeaalia. Gore niaana kone robaa-parare eta nape yaenu rekena salima-daare puri napalalia. Go poranuri onaanumi aba pago pirisimi pare go rekena agaame nimu naraba misa. \s1 Ofa miru irisimina Gote-me raaname omea \p \v 10 Niaana miru irini aana rekere Juda aanuna mamina-me pi lotu ada-para isa-pulu go-para miru irisimi. Go aanumiri aana reke madaa irini yae mada nanisimi. \v 11 Gore Gote-na miru irae Juda aa mudumi sipsip gawanuna yaapi muare ora Epe Rekena Robene Rum-para mea puare Gote-me wae yaenu mea rubenalo miru iruasimi. Goa pisa pare gawa sipsip-nu riare Gote-na epe lotu adana kepo rarare iruasimi. \v 12 Goa pisimi-rupa Yesu nipu radaa noa repena polopea-para omesa rabu nipu page adaare kepo rarane pua omesa. Goa pua nipumi niaana wae yaenu mea rubolalore nipuna yaapimi niaa maepeaasa. \v 13 Goa pea-ga niaa page nipu raapu kepo rarane baina. Go kepo raranere nimumi nipu abade yala mapolaasimi. Goa pisa-rupare abia niaame nipuna kogono pema rabu onaanumi niaa nipu raapu yala polamina. \v 14 Gore go su amaare adaare oro yaalo kagaa pirape meda ora naia. Dia, niaame oro yaalo kagaa pirape adaare ora meaminalo asapamina. \v 15 Goa pea-ga niaame Yesuna bi madaare Gote-para ora pi loa raaname waru omamina. Niaame go epe raana pi konere gore oro yaalo nipu kalamina. Goa pua miru irape-rupare niaana agaa Gote lakelamina. \v 16 Gore nimi onaanumi epe kogono papere kone narugulatepape. Goa pua nimimi oyae dia yaliade onaanu rumaawa katapape. Gore go kogonore ora miru irini-rupa mada peme-pulu Gote-me goa peme rabu raaname waru omea. \p \v 17 Nimina aa mudunumiri nimi raba mulalo oro yaalo surube-ga nimuna agaa pagalepape. Nimumiri oro yaalo nimina epe kone surubeme rabu nimuna kogono madaare Gote-para agaa laketeme. Gore nimimi nimuna agaa waru ratalimiri gore nimumi raaname waru omoa nimuna kogono epe-rupa palimi. Goa pea pare nimuna kone pu robaa-para kone kedaa pi salimi-daare nimumi nimi mada naraba mealimi. \s1 Gote-na agaame niaa rabamina \p \v 18 Gote-me niaa raba minalo nimimi beten tapape. Gore niaame Gote-na ini agaa madaa niaana robaa-para i kone ora redepo yaina kone salema. Goa puare niaare oro yaalo kogono epe-rupa pulalo pima. \v 19 Gore Gote-me ni nimi piri aipapulu wala epenatea-daare nimimi Gote-para beten waru tapape. \p \v 20 Gote-me niaana Aa Mudu Yesu matmat-para wala marekaasa. Yesu omesa rabu oro yaalo kagaa pogatu pirape agaa maepeaasa. Goa pua abiare Yesu nipuri Gote-na sipsip surube aa mudu pia. \v 21 Gore Gote-me epe kuma pi kone nimi gina. Goa pua nimimi nipuna agaa pagoa rataliminalo go kone rayo gialia. Goa pua nipuna raana omeae niaa madaa sua Krais-na kogono pamina. Goa puare nipuna adaa biri oro yaalo minasaamina. Gore ora yaade. \s1 Go agaana pora poae agaa \p \v 22 Ame baaninu-ya, nimi-para neme puri paloa agaa apo lagialo-daa. Gore nimimi pawa pirua nimi puri mapalape agaa waru pagalepape. Go pepa nimi piri-para tu repaatore pa rudusi-ga pagalepape. \v 23 Gore niaana ame Timoti kalabus ada-para patea-pulu esepeame-daa remaa lagialo. Gore nipu ni piri aipapulu epaliade raburi saa laapo ratame nimi mada adola epalipa. \p \v 24 Nimimi niaa epe-rupa piramina agaare nimina aa mudunu-para Gote-na ruru onaa rayo page laketapape. Rom su-para piri Krais-na ruru onaanumi nimi epe-rupa piralepape lo lamoyatema. \p \v 25 Gote-na epe raba meape agaare nimi rayo mada ina. Go yaade.