\id 2CO 482COKENU.SFM Kenyang New Testament June 2009 \h 2 Kɔrint \toc1 Ɛkáti Pɔ̌l ɛnɛ ɛ́jwí bɛpay ntá Nkwɔ Kɔrint \toc2 2 Nkwɔ Kɔrint \toc3 2 Kɔr \mt2 Ɛkáti Pɔ̌l ɛnɛ ɛ́jwí bɛpay ntá \mt1 Nkwɔ Kɔrint \c 1 \p \v 1 Mɛ Pɔ̌l, mǔnto Yesu Kristo bɛkoŋo nkaysi Mandɛm, kɛ nchí sɨŋ ɛkáti ɛnɛ. Nchí fá nɛ Tímɔti, mɔmáyɛsɛ amɔt. Nchí sɨŋ ntá yɛka bǒnkwɔ Mandɛm abhɛn ɛtɔk Kɔrint nɛ bo Mandɛm mankɛm abhɛn báchi atú Akáiya ankɛm. \p \v 2 Mandɛm Ɛtayɛsɛ nɛ Yesu Kristo Acha mántɔ́ŋ be bɛrɨ̌ndu, mánchyɛ bɛ kpák. \s1 Pɔ̌l ǎchyɛ̀ bakak ntá Mandɛm ndǔ yi afyɛ́ bho ntɨ \p \v 3 Sɛ́mbɨ́tí Mandɛm nɛ Chi Yesu Kristo Acha ywɛsɛ. Achí Mandɛm ntínso nɛ ǎchyɛ bhɛsɛ nɛpɔptǐntɨ́. \v 4 Ǎchyɛ bhɛsɛ nɛpɔptǐntɨ́ ndǔ bɛsɔŋɔri ɛbhɛsɛ́ mɛnkɛm bɛ sɛ́nkwáy bɛchyɛ bo abhɛn báchí ndǔ yɛ̌ntɨkɨ ɛnyǔ ɛsɔŋɔri nɛpɔptǐntɨ́. Nkúbhɛ́ nɛpɔptǐntɨ́ ɛnɛn Mandɛm áchyɛ̀ bhɛsɛ mpok ɛsɔŋɔri, kɛ nɛ́kʉ̀ sɛ́nkwáy bɛchyɛ bo abhɛn bachi ndǔ ɛsɔŋɔri nɛpɔptǐntɨ́. \v 5 Ndu sɛ́ghɔ̀ bɛyǎ ɛsɔŋɔri ɛ̌ti sɛ́bhárɛ́ mmʉɛt nɛ Kristo nɔ́ kɛ Mandɛm áfʉɛt ntá Kristo bɛchyɛ bhɛsɛ nɛpɔptǐntɨ́. \v 6 Sɛ́bhɔ̀ŋ ɛsɔŋɔri chí bɛ́ Mandɛm anchyɛ bhe nɛpɔptǐntɨ́, ampɛmɛ bhe. Nɛ Mandɛm ǎchyɛ bhɛsɛ́ nɛpɔptǐntɨ́ chi bɛ sɛ́nkwáy bɛchyɛ bhe nɛpɔptǐntɨ́. Ɛnkʉ mǎnkwáy yɛ bɛbhɔŋ ɛkɛ́bhɛ́ntɨ ndu bɛte kákátí ndǔ nkúbhɛ́ bɛsɔŋɔri ɛbhɛn sɛ́bhɔ̀ŋ. \v 7 Sɛ́bhàka ntɨ nɛ bhe, nɛ sɛbhɨkɨ bhɔŋ bɛcháy mbɔnyunɛ sɛrɨŋɨ bɛ ndǔ bǎká bɛbhɔŋ ɛsɔŋɔri mbɔ bhɛsɛ, Mandɛm ǎchyɛ bhe nkwɔ nɛpɔptǐntɨ́ mbɔ ɛnyǔ yi ákʉ̀ nɛ bhɛsɛ. \p \v 8 Bɔ̌ma, sɛ́yàŋ mǎndɨŋɨ bɛyǎ bɛsɔŋɔri ɛbhɛn sɛ́bhɔ́ŋɔ́ awu atú Esia. Báchyɛ bhɛsɛ nɛnyok ɛnɛn nɛ́yá nɛcha. Ɛkʉ sɛ́fɛ́rɛ ntí ndǔ sɛ́kàysi bɛ ndak ywɛsɛ ámay. \v 9 Ɛsɔŋɔri ɛ́yá kpát sɛ́rɔ́bhɛ noŋ chi nɛwú. Kɛ ɛfakari nyaka nɔ chi bɛkʉ sɛ́ndɨŋɨ bɛ sɛ́pú kwáy bɛkwak mmʉɛt ɛyɛsɛ. Sɛ́ghɔ́ bɛ́ sɛ́bhɔŋ bɛsɨkɨ ntɨ nɛ Mandɛm mmu ákwày bɛkʉ bawú mampɛtnsɛm ndǔ nɛpɛ́m. \v 10 Mandɛm áfɛ́rɛ bhɛsɛ́ ndǔ nɛwú, nɛ chɔŋ andɔk ambɨ bɛpɛmɛ bhɛsɛ. Sɛ́bhàka ntɨ chi nɛ yi bɛ chɔŋ ampɛt ampɛmɛ bhɛsɛ. \v 11 Be nkwɔ bǎbhɔŋ bɛkwak bɛsɛ ndǔ nɛnɨkímʉɛt. Nɛ chɔŋ bɛyǎ bo mánchyɛ nɔkɔ Mandɛm bakak ɛ̌ti yɛsɛ, bɛyɨŋɨ bɛrɨ̌ntɨ ɛbhɛn yi átɔ́ŋɔ́ bhɛsɛ ɛ̌ti bɛyǎ nɛnɨkɨ́mʉɛt. \s1 Ntí anɛ Pɔ̌l awupsi nkaysi bɛrɔŋ Kɔrint \p \v 12 Ɛnyɨŋ ɛnɛ ɛ́kʉ́ sɛ́dɛ̀p awɔ antɨ chi bɛ batɨ̌ yɛsɛ ághàti bhɛsɛ bɛ nɛpɛ́m ɛnɛsɛ nɛchi sayri nɛ bǒ mmɨk, sayri sayri nɛ bhe. Sɛ́kʉ̀ mɛnyɨŋ mbɔ bo Mandɛm nɛ ntɨ nɛmɔt nɛ tɛtɛp ndu sɛ́bhɨ́kɨ́ koŋo nɛrɨŋɨ́ndak ɛnɛn bǒ mmɨk. Sɛ́kʉ nɔ chi ndǔ bɛrɨ̌ndu Mandɛm bɛchi nɛ bhɛsɛ. \v 13-14 Ɛnyɨŋ ɛnɛ bǎpày ndǔ bɛkáti ɛbhɛsɛ chi ɛnyɨŋ ɛnɛ ɛchi bhɛsɛ antɨ, sɛbhɨkɨ bhɛsɛ yɛ̌nyɨŋ. Yɛ̌ bǎbhɨkɨ jwimɛm nɛ́nɛ bɛyɨŋɨ ɛnyǔ bo sɛchi, nókó ká bɛ chɔŋ mǎnjwimɛm sayri ɛwak ɛ́mɔt, bɛ nywɔp Yesu Acha átwɔ̀, mǎnkwáy bɛdɛp awɔ antɨ ɛ̌ti yɛsɛ nkúbhɛ́ mbɔ ɛnyǔ bɛsɛ́ sɛ́dɛ̀p mburɛ awɔ antɨ ɛ̌ti yɛka. \p \v 15 Tɛ̌ndu mpú makati nyaka wáwák bɛ chɔŋ mǎnsɨkɨ ntɨ nɛ mɛ, mbɔ̌ŋ nkaysi bɛyambɨ bɛ́twɔ awu ntá yɛka bɛ maŋák bɛghɔ mɛ ámbák nɛ bhe ndɔŋ ɛpay. \v 16 Mbɔ̌ŋ nyaka nkaysi bɛ́te awu ntá yɛka kɛ mfʉɛt ndɔk atú Masidónia, mpɛ́t ntě bɛ́ghɔ bhe mpok mfú atú Masidónia nchí pɛtnsɛm, bɛ ɛyɔ ɛ́nkʉ mǎmbɔŋ mbi bɛ́chyɛ mɛ nɛkwak ndǔ nɛkɔ ɛnɛn mɛ̌rɔ̀ŋ Judɛ́ya. \v 17 Nchí kʉ nyaka mbɔ bǒ mmɨk kɛ? Mmǔ mmɨk kɛ árɛ̀m ɛnyɨŋ ɛ́mɔt ankʉ chi ɛ́chák. \v 18 Tɛ̌ndu Mandɛm achi tɛtɛp, ɛnyɨŋ ɛnɛ ngátí bhe puyɛ̌ ɛyɔŋ ɛnɛ nkwǎ mmu ákà ɛnyɨŋ ɛ́mɔt ankʉ chi ɛchak. \v 19 Yesu Kristo Mmɔ Mandɛm anɛ Silvánɔs nɛ Tímɔti nɛ mɛ sɛ́ghàti nyaka bhe ɛ̌ti yi ndǔ nkwɔ ayɛka apú mmu bɛyɔŋ bɛyɔŋ. Ɛnyɨŋ ɛnɛ yi árɛ́mɛ́, yɔ́ kɛ yi ákʉ̀. \v 20 Chi bɛfʉɛt ntá Yesu kɛ̌ bariɛp Mandɛm mankɛm áfù tɛtɛp. Ɛ̌ti yɔ kɛ sɛ́rɛ̀m ndu nnyɛ́n Yesu Kristo bɛ́ “Amen” \f + \fr 1:20 \ft Amen: Chi “Ɛmbák nɔ” ndǔ ɛyɔŋɔ́tɔk ɛnɛ bo Israɛl.\f* ndu bɛchyɛ Mandɛm kɛnókó. \v 21 Mandɛm kɛ áchyɛ̀ bhɛsɛ nɛ be bɛtaŋ bɛ sɛ́nté kpirí nɛ Kristo. Yi kɛ afyɛ́ bhɛsɛ bɛ́ sɛ́mbák bǒbhi, \v 22 afyɛ́ bhɛsɛ ɛrɨŋ amʉɛt, bɛtɔŋ bɛ sɛchi bɔ̌bhi. Akʉ nɔ ndu áchyɛ́ bhɛsɛ Ɛfóŋó Bɛdyɛrɛ mmu achi amɛm batɨ yɛsɛ́ ndu bɛtɔŋ bɛ chɔŋ anchyɛ bhɛsɛ yɛ̌ntɨkɨ ɛnyɨŋ ɛchak. \p \v 23 Mandɛm achi ntísiɛ wa bɛ mpú sénse. Ntí anɛ mbɨ́kɨ́ pɛtnsɛm Kɔrint chi bɛ mbɨ́kɨ́ yaŋ mpɛt nchyɛ́ bhe ɛsɔŋɔri ɛ́chák. \v 24 Sɛ́bhɨ́kɨ́ yaŋ bɛsɔt chi bɛtaŋ bɛghati bhe mɛnyɨŋ ɛbhɛn bǎbhɔ́ŋɔ́ mɛ́nóko. Sɛ́rɨŋɨ bɛ́ bǎbhɔŋ bǎte kpirí ndǔ nɛka ɛnɛka nɛ Yesu. Sɛ́yàŋ chi bɛ sɛ́nchɛm amɔ́ nɛ bhe sɛnkʉ bɛtɨk bɛ maŋák amɛka anja. \c 2 \p \v 1 Ɛ̌ti ɛyɔ kɛ̌ nkʉ ntɨ bɛ mpú pɛrɛ twɔ awu ntá yɛka ndɔŋ achák ndu mbɨ́kɨ́ yaŋ bɛchɔŋti batɨ ayɛka amɛm. \v 2 Mbák nkʉ́ batɨ ánchɔ́ŋɔ́ be amɛm, agha achák áchi awu anɛ ákway bɛkʉ mɛ mbɔ́ŋ maŋák? Pú nkúbhɛ́ be mbák nkʉ batɨ áchɔ́ŋɔ́ be amɛm? \v 3 Ɛ̌ti ɛyɔ kɛ nsɨ́ŋɨ́ bhe ɛkáti ɛnɛ. Nsɨŋ yɔ́ ɛnyu ɛyɔ bɛ nnáŋ ntwɔ́ awu, be bho bǎbhɔŋɔ bɛchyɛ mɛ maŋák, bǎkɛ́ kʉ ntɨ nɛnchɔŋɔ́ mɛ amɛm. Ndɨ́ŋɨ́ sayri bɛ mbák nchí maŋák, be nkwɔ bǎbhak maŋák. \v 4 Nsɨŋ be nɛ bɛyǎ bɛbe antɨ, nɛ basɛ́mɛ́, nɛ babhɛsɛ amík. Mbɨ́kɨ́ sɨŋ bɛ́chɔŋti batɨ ayɛka amɛm. Nsɨŋ chi bɛkʉ mǎndɨŋɨ bɛ nkɔŋ be tontó. \s1 Ɛrɨ bɛfoŋori mmǔ anɛ áchyɛ́ ɛsɔŋɔri \p \v 5 Kɛ mmǔ anɛ átwɔ́ nɛ ɛsɔŋɔri, abhɨ́kɨ́ kʉ chi mɛ. Mbɨ́kɨ́ yaŋ bɛrɛm tontó, kɛ ngɔ bɛ ákʉ́ chi be mankɛm. \v 6 Ntɛ́msí anɛ bɛyǎ bhɛka bǎká bɛ mánchyɛ mmu wu akway nɔ. \v 7 Foŋorí yɛ́ ka yi, mǎnchyɛ yi nɛpɔptǐntɨ́ bɛ mɛnyɨŋ bɛkɛ taŋ mɛncha yi ɛnyu ɛnɛ́ yi ákpɨkɨ fɛrɛ amɔ. \v 8 Nchí nɨk yɛ be mmʉɛt bɛ mǎmpɛt mǎnkʉ yi angɔ bɛ bǎkɔŋ yi tɛtɛp. \v 9 Nti anɛ nsɨ́ŋɨ́ bhe ɛkáti ɛyɔ chi bɛ mmɔ́ be ngɔ́ mbák chɔŋ mǎnkʉ yɛ̌ntɨkɨ ɛnyɨŋ ɛnɛ ngátí bhe. \v 10 Yɛ̌ntɨkɨ mmu anɛ bǎfoŋori bɛbʉ́ bhi, mɛ nkwɔ nchí foŋori yi. Nɛ mɛ̌foŋori mbák ɛnyɨŋ ɛchi mbɔŋ ɛnɛ ɛ́yàŋ bɛ mámfoŋori yi. Nchí foŋori yi ɛ̌ti yɛka ndu nnyɛ́n Kristo mmu átó mɛ. \v 11 Ɛ́bhɔŋ bɛbhak ɛnyu ɛyɔ bɛ Satan ákɛ́ bhɔŋ bɛtaŋ amfay yɛsɛ. Bɛsɛ́ babhɔŋ sɛrɨŋɨ nkaysi yi. \s1 Bɛtɨkɨ́ Kristo ɛbhɛn sɛ́kʉ̀ bɛchi mbɔ ɛrɨ́tí ɛriɛp ntá Mandɛm \p \v 12 Mpok nchwɔ́bhɛ́ Troas ndu bɛghati bho Mbok Ndɨ́ndɨ́ ɛ̌ti Yesu Kristo, Acha ánɛ́nɛ́ mbi ntá ya. \v 13 Yɛ̌ nɔ, ntɨ nɛ́bhɨ́kɨ́ pɔp mɛ amɛm ndu mbɨ́kɨ́ ghɔ mmʉɛrɛ wa Táytɔs arɛ́. \f + \fr 2:13 \ft “Mmʉɛrɛ” fá, chi “Ntɨ mǔbɛtok Yesu”.\f* Ngati yɛ bhɔ bɛ, “Mǎnchɔkɔ sayri.” Mfa ndɔk atú Masidónia. \s1 Bɛfʉɛt ntá Kristo, sɛ́nù sɛ́nsɔt chi awɔ́nɛm \p \v 14 Bakak ámbák nɛ Mandɛm mmu ánù ansɔt chi awɔ́nɛm. Asɔt bhɛsɛ́ mbɔ batɛmɛ́ nɛnu abhɛn bákɛ́mɛ́ ɛbhɨ̌nɛnu nɛ ǎya bɛsɛ mbi mpoknkɛm ndu sɛ́rɔ́bhɛ́ nu chi ɛbhe Yesu nɛ́nɛ. Yɛ̌ntɨkɨ ɛbhak ɛnɛ sɛ́rɔ̀ŋ, Mandɛm áfʉɛ̀t ntá yɛsɛ bɛkʉ bo mándɨ́ŋɨ́ Kristo ndu sɛ́kʉ̀ Mbok Ndɨ́ndɨ́ ántáká nɔ́kɔ́ mbɔ ɛrɨ́tí ɛriɛp mbǎnkɛm \v 15 Bapɛ́m ayɛsɛ achi mbɔ bawɛt ɛrɨ́tí ɛriɛp amɛn Kristo áchyɛ́ ntá Mandɛm. Ɛriɛp ɛyɔ ɛ́tàka ndǔ nkwɔ bo abhɛn Mandɛm ǎpɛ̀mɛ nɛ ndǔ nkwɔ́ bo abhɛn bákɔ̀ chi ndǔ mbi nɛwú. \v 16 Ntá bo abhɛn bákɔ̀ ndǔ mbi nɛwú, ɛriɛp ɛnɛ ɛchi chi mbɔ ɛbɛ́ptí ɛriɛp ɛnɛ́ ɛ́wày bhɔ way. Kɛ ntá bo abhɛn Mandɛm ápɛ̀mɛ, sɛ́chi ɛrɨ́tí ɛriɛp ɛnɛ ɛ́chyɛ̀ nɛpɛ́m. Ntɨkɨ mmu ákway bɛkʉ ɛnɛ́ ɛnyǔ bɛtɨk? \v 17 Bɛyǎ bo básɔ̀t Mbok Ndɨ́ndɨ́ anɛ bághàti bho mbɔ mbi bɛyaŋ nkáp. Bɛsɛ́ sɛ́pú nɔ, sɛ́ghàti bho Mbok Ndɨ́ndɨ́ chí nɛ ntɨ nɛmɔt, ndǔ bɛtaŋ Kristo, nɛ sɛrɨŋɨ bɛ amík Mandɛm achi bhɛsɛ amʉɛt. \c 3 \s1 Pɔ̌l ákʉ̀ bɛtɨk mbɔ mmǔ Nku Nkɔ \p \v 1 Ɛnyɨŋ ɛnɛ sɛ́rɛ̀m ɛ̌ti mmʉɛt ɛyɛsɛ ɛ́kɛ́ kʉ mǎnkaysi bɛ sɛ́pɛt sɛ́yàŋ chi bɛ mǎndɨŋɨ ɛnyu bho sɛ́chi. Bo báchí abhɛn bábhɔ́ŋɔ́ bɛ́twɔ be nɛ bɛkáti ɛbhɛn bɛ́rɛ̀m ɛrɨ́rɨ́ ɛ̌ti ɛya. Mɛnyǔ bo bho, bápɛt báyàŋ nɔ chi bɛ mǎnchyɛ bhɔ bɛkáti bɛ mántɔŋ ntá bo bachak? Bɛsɛ sɛ́pu nɔ. \v 2 Bɛ̌ bǎbhɔŋ kɛ bachí ɛkáti ɛnɛ́ ɛ́rɛ̀m ɛrɨ́rɨ́ ɛ̌ti bɛtɨk ɛbhɛsɛ. Básɨŋ ɛkáti ɛyɔ chi amɛm batɨ ayɛsɛ, \f + \fr 3:2 \ft Mbɔk bɛkáti ɛbhɛ́n tɛ nɛbhǒnɛt bɛ́rɛ̀m bɛ, “Amɛm batɨ yɛka”.\f* bɛ yɛ̌ntɨkɨ mmu ampay andɨŋɨ ɛnyǔ bo sɛ́chi. \v 3 Nɛ bǎtɔ̀ŋ kpoŋoroŋ bɛ́ Kristo kɛ ásɨ́ŋɨ́ ɛkáti ɛnɛ ató bhɛsɛ nɛ yɔ́. Abhɨ́kɨ́ sɨŋ yɔ nɛ ɛnɔkɛ́kati. Asɨŋ yɔ chi nɛ Ɛfóŋó Mandɛm mmu áchyɛ̀ nɛpɛ́m. Abhɨ́kɨ́ sɨŋ yɔ ndǔ bɛ́gbáká batay. Asɨŋ yɔ chi amɛm batɨ̌ bakwǎŋwaŋ. \p \v 4 Sɛ́kway bɛrɛm mɛnyɨŋ ɛbhɛn mbɔnyunɛ sɛ́sɨ̀kɨ ntɨ nɛ Mandɛm ndǔ nnyɛ́n Yesu Kristo. \v 5 Ɛ́bhɨ́kɨ́ tɔŋ bɛ bɛsɛ babhɔŋ sɛ́rɛ̀m bɛ sɛ́kway bǒ abhɛn bákʉ̀ bɛtɨk ɛbhɛn. Mandɛm kɛ ákʉ́ sɛ́nkwáy bɛku bhɔ. \v 6 Nkúbhɛ́ Mandɛm kɛ ákʉ́ sɛ́nkwáy bɛbhak bakʉ̌ bɛtɨk, ndu bɛ́gháti bho ɛ̌ti Nku Nkɔ. Nku Nkɔ anɛ ǎyàŋ bɛ, nɛbho nɛ́nɛ, bo bákɛ́ koŋo chi ɛbhé mbɔ ɛnyu básɨ́ŋɨ́ nyaka, kɛ sɛ́bhɔŋ bɛghok chi Ɛfóŋó Bɛdyɛrɛ. Ɛbhé ɛ́twɔ̀ mmu chi nɛ nɛwú kɛ Ɛfóŋó Bɛdyɛrɛ ǎtwɔ̀ chi nɛ nɛpɛ́m. \p \v 7 Bǎrɨŋɨ bɛ yɛ̌ndu nku nsɨ́ anɛ átwɔ̀ nɛ nɛwú, ǎkʉ̀ nyaka bo mángɔ bɛtaŋ Mandɛm kpoŋoroŋ. Mandɛm asɨ́ŋ bɛbhé ndǔ bɛ́gbáká batay achyɛ ntá Moses. Ɛnɛ́ Moses ásɛ̀p bɛ́rɔŋ ntá bo Israɛl nɛ batay yɔ, bɛdiɛ́rɛ́ Mamdɛm bɛ́re ghɔ yi bɛsí. Ndu ásɛ̀p bɛdiɛ́rɛ́ Mandɛm ɛbhɔ mɛ́may nɔkɔ. Yɛ̌ nɔ, yɛ̌ mmu wap kɛkwáy bɛyɨŋɨ yi bɛsí tɛbhɛ tɛbhɛ. \v 8 Mbák ɛ́kway bɛ́bhak nyaka ɛnyu yɔ ndǔ mpok nku nsɨ́, ná nɛ ɛchɔŋ, ndǔ mpok nku nkɔ? Bɛtɨk Ɛfóŋó Bɛdyɛrɛ mmu áchyɛ̀ nɛpɛ́m bɛbhɔŋ bɛtɔŋ bɛdiɛ́rɛ́ Mandɛm tontó ɛncha mpok nku nsɨ́. \v 9 Nku nsɨ́ ǎtwɔ̀ nyaka nɛ ntɛ́msi. Yɛ̌ nɔ, abhak chi ɛnyɨŋ ɛnɛ́ ɛ́tɔ̀ŋ bɛtaŋ Mandɛm. Nɛ́nɛ, Nku Nkɔ, yɔ́ anɛ ákʉ̀ sɛ́mbák chak bɛsí Mandɛm, abhɔŋ bɛ́tɔŋ bɛtaŋ Mandɛm ancha Nku Nsɨ́. \v 10 Tɛtɛp, ndǔ ndak anɛ, nku nsɨ́ abhɨ́kɨ́ bhɔŋ bɛtaŋ mbɔnyunɛ sɛ́rɔbhɛ koŋo chi Nku Nkɔ anɛ áchá nku nsɨ́ ndǔ átɔ̀ŋ bɛdiɛ́rɛ́ Mandɛm tontó. \v 11 Tɛtɛp, mbák nku nsɨ́ anɛ abhɨ́kɨ́ tat ǎkway nyaka bɛtɔŋ bɛdiɛ́rɛ́ Mandɛm, Nku Nkɔ anɛ abhɨkɨ bhɔŋ ngwɛnti abhɔŋ bɛtɔŋ bɛdiɛ́rɛ́ ɛbhi ancha anɛ nsɨ́. \p \v 12 Tɛ̌ndu sɛ́bhɔ́ŋɔ́ nɛbhakántɨ́, sɛ́bhɔŋ ngǎngaŋ nɛ sɛ́kʉ̀ mɛnyɨŋ nɛ nɛtaŋántɨ. \v 13 Moses ǎkùti nyaka bɛsí bhi nɛ ndɛn mpoknkɛm anɛ bɛdiɛ́rɛ́ Mandɛm ɛbhɛn bɛ́ghɔ̀ bɛsí bhi bɛ́bhó mɛmay mandú mandú, bɛ bo Israɛl bákɛ́ ghɔ ndǔ mɛ́nɛ̀msi. Sɛ́pú bhɛsɛ yɛ̌nyɨŋ. \v 14 Bo Israɛl bághɔ̀ nyaka bɛdiɛ́rɛ́ Mandɛm, yɛ̌ nɔ, bágwɔ́t batɨ̌ yap amɛm. Ɛnyu ɛyɔ kɛ ɛchi nɛ bɛbhárɛ́bhɔ bhap kpátɛ ɛchɔŋ. Yɛ̌ntɨkɨ mpok anɛ bápày bɛkáti Mandɛm ɛbhɛn nku nsɨ́, ɛ́bhak chi mbɔ bɛ ndɛn ɛyɔ akútí batɨ yap, nɛ ɛ́kʉ bɔ bákɛ́ jwimɛm ndǔ ɛnyɨŋ ɛnɛ bápày. Ndiɛrɛ Kristo kɛ ákway bɛfɛrɛ ɛkúti ɛyɔ ndǔ batɨ yap. \v 15 Nkúbhɛ́ ɛnyu yɔ kɛ ɛ́chi kpátɛ ɛchɔŋ. Yɛ̌ntɨkɨ mpok anɛ bápày basɨŋ amɛn Moses, bápú jwimɛm, mbɔnyunɛ ɛ́bhak ntá yap chi mbɔ bɛ básɔt ɛnyɨŋ bákuti batɨ̌ ayap. \v 16 Kɛ mpok mmu átɨ́kɨ́nsɛm ndǔ ɛsɨ́ nɛpɛ́m ɛni, ǎtwɔ̀ ntá Acha bɛ amfɛrɛ ɛnyɨŋ ɛnɛ ɛ́kútí ntɨ ɛni. \v 17 Nɛ́nɛ, Acha anɛ sɛ́rɛ̀m nɔ ɛ̌ti yi ǎkʉ̀ mɛnyɨŋ chi nɛ Ɛfóŋó Mandɛm, nɛ yɛ̌ntɨkɨ ɛbhak ɛnɛ́ Ɛfóŋó Acha achi nɛ bho, bábhɔŋ ngangaŋ. \v 18 Nɛ́nɛ, bɛsɛ bo sɛ́bhɨ́kɨ́ pɛrɛ bhɔŋ ndɛn anɛ ákútí batɨ yɛsɛ, sɛ́ghɔ̀ bɛdiɛ́rɛ́ Acha, nɛ sɛ́yìbhiri bɛbhak mbɔ yi. Nɛ ndǔ sɛ́yìbhiri nɛŋɔ̌k nɛ nɛŋɔk, bɛdiɛ́rɛ́ ɛbhi bɛ́ghɔ̀ bhɛsɛ amʉɛt mɛ́nja mɛndɔkɔ nɔkɔ chi ambɨ. Acha mmu ákʉ̀ mɛnyɨŋ nɛ Ɛfóŋó Mandɛm kɛ ákʉ ɛmbak nɔ. \c 4 \s1 Mandɛm chi Mandɛm bɛdiɛ́rɛ́ \p \v 1 Tɛ̌ndu sɛrɨŋɨ bɛ Mandɛm ntínso kɛ áchyɛ́ bhɛsɛ bɛtɨk ɛbhɛn-nɛ sɛ́kʉ̀, sɛpú fɛrɛ amɔ́. \v 2 Sɛ́fɛ́rɛ́ ntí ndǔ mɛnyɨŋ ɛbhɛn bɛ́twɔ̀ nɛ ntíánwɔ́p nɛ ndǔ bɛbɛ́ptí mɛnyɨŋ ɛbhɛn bo bákʉ̀ ansɛm ansɛm. Sɛ́pú kʉ bɛtábhá nɛ mmu wáwák nɛ sɛpu mɔ bɛyibhiri Ɛyɔŋ Mandɛm. Ɛnyɨŋ ɛnɛ sɛ́kʉ̀ chi bɛghati bho tɛtɛp Mandɛm ɛnyu ɛnɛ́ yɛ̌ntɨkɨ mmu ákwày bɛrɨŋɨ bɛ sɛchi bǒ tɛtɛp bɛsí Mandɛm. \v 3 Mbák Mbok Ndɨ́ndɨ́ anɛ sɛ́ghàti bho achi chi mbɔ ɛnyɨŋ ɛnɛ ɛchi bhɛ́sɛ́ bhɛ́sɛ́, ǎbhák ɛnyu ɛyɔ chi ntá bo abhɛn bachi ndu mbi nɛwú. \v 4 Bǒ bhɔ bápú jwimɛm ndǔ Mbok Ndɨ́ndɨ́ mbɔnyunɛ Satan mmu achi mandɛm mmɨk anɛ́mɛ́ bɔ amɨk bɛ bákɛ noko Mbok Ndɨ́ndɨ́. Yi apu yaŋ bɔ́ mangɔ́ bɛdiɛ́rɛ́ ɛbhɛn bɛ́ghɔ̀. Nɔ chi, bɛdiɛ́rɛ́ ɛbhɛn bɛ́fù ndǔ Mbok Ndɨ́ndɨ́ ɛ̌ti Kristo. Apu yaŋ bɔ mandɨŋɨ ɛnyǔ Kristo achi, Kristo mmu achi ɛnyu ɛ́mɔt nɛ Mandɛm. \v 5 Sɛ́pú kɔ bɛghati bho ɛ̌ti mmʉɛt ayɛsɛ. Sɛ́ghàti bho chi ɛ̌ti Yesu Kristo nɛ bɛ yi achi Acha. Mbák chi bhɛsɛ babhɔŋ, ɛnyɨŋ ɛnɛ sɛ́ghàti bhe chi bɛ sɛchi chi bǒ bɛtok bhɛka ɛ̌ti Yesu. \v 6 Ndǔ nɛbhǒnɛt, ɛnɛ́ Mandɛm ághòko mmɨk, arɛm bɛ bɛdiɛ́rɛ́ mɛ́ngɔ́ɔ́ ndǔ ɛjuri, nɛ ɛbhak nɔ. Nkúbhɛ́ Mandɛm kɛ ákʉ́ bɛdiɛ́rɛ́ ɛbhi bɛ́ghɔ̀ amɛm batɨ yɛsɛ. Nɛ sɛ́ghɔ̀ bɛdiɛ́rɛ́ Mandɛm ndǔ bɛ́ghɔ̀ bɛsí Kristo nɛ sɛ́rɨŋɨ nɛ́nɛ ɛnyǔ bɛdiɛ́rɛ́ Mandɛm bɛchi. \s1 Sɛchi mbɔ bɛtě ntɔp ɛbhɛn kɛnɛ́m kɛchi arɛ́ \p \v 7 Bɛdiɛ́rɛ́ ɛbhɛn bɛ́ghɔ̀ bɛsɛ antɨ chi nnɛ́m ɛnyɨŋ. Yɛ̌ nɔ, bɛsɛ babhɔŋ sɛchi chi mbɔ bɛtě ntɔp, bɛtaŋ ti. Ɛyɔ ɛ́tɔ̀ŋ bɛ, bɛyǎ bɛtaŋ ɛbhɛn sɛ́bhɔ́ŋɔ́ bɛkʉ bɛtɨk Mandɛm bɛ́fù chi ntá yi, puyɛ̌ ntá yɛsɛ. \v 8 Mpok nɛ mpok, báchyɛ̀ bhɛsɛ bɛsɔŋɔri mɛnyu nɛ mɛnyu, kɛ bɛsɔŋɔri bhɔ bɛpu bɔkɔti bɛtě ntɔp ɛbhɛn bhɛsɛ sɛchi. Ɛcha bhɛsɛ́ ɛnyǔ sɛ́bhɔ́ŋɔ́ bɛ́kʉ kɛ sɛpu fɛrɛ amɔ́. \v 9 Mányòk bhɛsɛ, kɛ Mandɛm apú rɔ bɛbhak nɛ bhɛsɛ. Bádɛp bhɛsɛ amɨk, kɛ bápú kway bɛway bhɛsɛ. \v 10 Yɛ̌ntɨkɨ ɛbhak ɛnɛ sɛ́rɔ̀ŋ, bɛsɔŋɔri ɛbhɛn sɛ́ghɔ̀ bɛchi mbɔ bɛ sɛ́pɔ́kɔ́ nɛwú Yesu amʉɛt sɛ́kɔ̀ nɛ nɔ. Ɛ̌ti yɔ, bo bághɔ̀ nɛpɛ́m Yesu ndu nɛ́kʉ̀ bɛtɨk amʉɛt yɛsɛ. \v 11 Tɛtɛp, sɛchi anyǔ nɛwú mpoknkɛm ɛ̌ti Yesu, nɛ ɛyɔ ɛ́kʉ̀ Mandɛm ántɔ́ŋ ɛnyǔ nɛpɛ́m ɛnɛn mbɔŋ Yesu Acha nɛ́kʉ̀ bɛtɨk ndǔ mmʉɛt ɛyɛsɛ́ ɛnɛ ɛ́pú tat fá amɨk. \v 12 Sɛ́ká yɛ nɛwú, bɛ́ mǎnkwáy bɛ́bhɔŋ nɛpɛ́m ɛnɛ́n nɛ́bhɨkɨ bhɔŋ ngwɛ́nti. \p \v 13 Tɛ̌ndu sɛ́bhɔ́ŋɔ́ nkúbhɛ́ ɛfóŋó nɛka mbɔ mmǔ anɛ arɛmɛ mbɔ ɛnyu ɛchi amɛm Ɛkáti Mandɛm bɛ, “Nnókó, nɛ ɛ̌ti yɔ ndɛm”. Bɛse nkwɔ sɛ́noko, nɛ ɛ̌ti yɔ sɛ́ghàti bo Mbok Ndɨ́ndɨ́. \v 14 Sɛ́rɨŋɨ bɛ Mandɛm mmu ákʉ́ Yesu Acha ápɛ́rɛ́nsɛm ndǔ nɛpɛ́m, ǎkʉ chɔŋ bɛsɛ́ nkwɔ́ sɛ́mpɛtnsɛm ndǔ nɛpɛ́m nɛ yi, nɛ ansɔt bhɛsɛ nɛ bhe sɛ́mbak nɛ Yesu ndǔ nɛbhʉ́ɛ́t bɛchɔkɔ bhi. \v 15 Bɛsɔŋɔri ɛbhɛn mɛnkɛm bɛchi chi ndǔ bɛrɨ ɛbhɛka, bɛ ndǔ bɛrɨ̌ndu Mandɛm bɛ́gháká ntá bɛyǎ bho, mɛ́nkʉ́ bo abhɛn báchyɛ̀ Mandɛm bakak mánjá mándɔk nɔkɔ chi ambɨ, bɛ bo mánchyɛ nɔ́kɔ́ Mandɛm kɛnókó. \s1 Nkoŋo Yesu chi mmǔ ɛkɛ́bhɛ́ntɨ \p \v 16 Tɛ̌ndu sɛ́rɨŋɨ mɛnyɨŋ ɛbhɛn, sɛ́pu fɛrɛ amɔ. Yɛ̌ndu bɛtaŋ ɛbhɛn nkwɔmʉɛt mɛ́mày mɛ́ndɔk nɔkɔ chi ambɨ, Mandɛm ǎkʉ̀ sɛmbɔŋ nɔkɔ bɛtaŋ bɛkɔ amɛm batɨ ayɛsɛ yɛ̌ntɨkɨ nywɔp. \v 17 Nɛ bɛsɔŋɔri ɛbhɛn sɛ́ghɔ̀ fá amɨk bɛ́chi mandú tontó, nɛ bɛ́pu tat. Bɛ́kwàk bhɛsɛ kwak bɛ sɛ́nkwáy bo abhɛn sɛ́chwè ndǔ bɛyǎ maŋák Mandɛm ɛwak ɛ́mɔt. Maŋák amɔ acha yɛ̌ntɨkɨ ɛnyɨŋ nɛ abhɨkɨ bhɔŋ ngwɛnti. \v 18 Sɛ́pú yɨŋɨ yɛ mɛnyɨŋ ɛbhɛn bo bághɔ̀ nɛ amɨ́k. Sɛ́yɨ̀ŋɨ chi ɛbhɛn bápú ghɔ, mbɔnyunɛ mɛnyɨŋ ɛbhɛn bo baghɔ bɛ́fʉɛrɛ fʉɛt. Ɛbhɛn bápú ghɔ kɛ bɛbhak mpoknkɛm. \c 5 \s1 Chɔŋ mmʉɛt anɛ apu gu amɛn anɛ agu \p \v 1 Sɛ́rɨ́ŋɨ́ bɛ mmʉɛt ayɛsɛ́ anɛ fá amɨk achí mbɔ bɛ́tɛm. Mbák bɛ́tɛm ɛbhɛn mɛ́nkwɛ́n, Mandɛm ǎchyɛ bhɛsɛ ɛkɛt ɛkɔ awu amfay. Puyɛ̌ chi bakwǎŋwaŋ kɛ bághókó yɔ, mbɔŋ Mandɛm kɛ áchyɛ̀ mmʉɛt nkɔ yɔ, nɛ yɔ abhɨ́kɨ́ bhɔŋ ngwɛnti. \v 2 Tɛtɛp, sɛ́chi ndǔ nɛdǐ kɛbhɔ fá amɨk nɛ sɛ́nòŋ nɛ bɛyǎ ɛkwak bɛ Mandɛm anchyɛ bhɛsɛ mmʉɛt ɛkɔ ɛnɛ ɛchi amfay, \v 3 bɛ ndu afyɛ́ yɔ bhɛsɛ amʉɛt, sɛ́kɛ́ bhak bɛbho bɛwɔ. \v 4 Ndǔ bɛ́tɛm ɛbhɛn sɛchi arɛ́ nɛ́nɛ, sɛ́bhɔ̀ŋ ɛsɔŋɔri nɛ sɛ́chí ndǔ nɛdǐ kɛbhɔ. Ɛ́bhɨ́kɨ́ tɔ́ŋ bɛ sɛ́yàŋ Mandɛm ámfɛ́rɛ́ mmʉɛt anɛ ágù. Sɛ́yàŋ chi bɛ yi anchyɛ bhɛsɛ mmʉɛt nkɔ, bɛ ɛnyɨŋ ɛnɛ ɛpu gu ɛ́mɛn ɛnɛ ɛ́gù. \v 5 Mbɔŋ Mandɛm kɛ̌ ákʉ́ sɛ́mbák bo abhɛn sɛ́kwày bɛ́bhɔ́ŋ mmʉɛt nkɔ yɔ. Achyɛ́ bhɛsɛ́ Ɛfóŋó ɛyi mbɔ nkɛm bɛ́ chɔŋ anchyɛ bhɛsɛ mmʉɛt nkɔ yɔ nkwɔ tɛtɛp. \p \v 6 Sɛ́bhɔŋ yɛ ntɨ nɛtaŋ nɛtaŋ mpoknkɛm ndu sɛ́rɨ́ŋɨ́ bɛ, ɛnɛ́ sɛ́bhʉɛ́t ndǔ mmʉɛt ɛnɛ, sɛ́pú kway bɛbhak amfay nɛ Yesu Acha. \v 7 Ndǔ nɛpɛ́m ɛnɛsɛ fá amɨk sɛ́bhɔ̌ŋ nɛka nɛ yi. Sɛ́pú ghɔ yi nɛ amɨ́k. \v 8 Sɛ́bhɔŋ ntɨ nɛ ɛ́rɨ ntá yɛsɛ bɛ sɛ́ndɔ́ mmʉɛt ɛnɛ sɛndɔk sɛmbak anywɔ́p nɛ Acha. \v 9 Ndu ɛchi yɛ nɔ, yɛ̌ sɛ́bhʉɛ́t chi fá amɨk, yɛ̌ sɛ́chí chí awu nɛ yí, nnɛ́m ɛnyɨŋ chi bɛ́ sɛ́nkʉ mɛnyɨŋ ɛbhɛ́n bɛkʉ yi ámbɔ́ŋ maŋák nɛ bhɛsɛ mpoknkɛm. \v 10 Ntí achi bɛ yɛ̌ntɨkɨ mmu abhɔŋ bɛ́te bɛsí Kristo mmu átàŋ bo mankɛm. Chɔŋ yɛ̌ntɨkɨ mmu ambɔ́ŋ nsáy anɛ ákwáy nɛ yi bɛ́kóŋo nɛpɛ́m ɛni fá amɨk. Mbák sɛ́kʉ bɛrɨ, chɔŋ sɛ́mbɔ́ŋ ɛrɨ́tí akap, nɛ mbák sɛ́kʉ bɛbʉ́, sɛ́mbɔŋ ntɛ́msi. \s1 Yɛ̌ntɨkɨ mmu ǎkway bɛbhɔŋ mbi bɛbhak sayri nɛ Mandɛm \p \v 11 Ndu sɛ́rɨ́ŋɨ́ bɛ ǎtàŋ chɔŋ bo mankɛm, sɛbhɔŋ bɛcháy nɛ Yesu Acha. Bɛchay ɛbhɛn bɛ́kʉ sɛ́fyɛ̀ yɛ bɛtaŋ ndu bɛkʉ bɛ bo mánóko bɛ mɛnyɨŋ ɛbhɛn sɛ́ghàti bhɔ bɛchi tɛtɛp. Mbɔŋ Mandɛm arɨ́ŋɨ́ bhɛsɛ́ sayri, nɛ nkáysí bɛ be nkwɔ bǎrɨŋɨ ɛnyǔ bo sɛ́chi. \v 12 Ɛ́bhɨ́kɨ́ tɔŋ bɛ sɛ́pɛt sɛ́yàŋ bɛkʉ mǎndɨŋɨ mɛnyu bo sɛchi. Sɛ́yàŋ chi bɛkʉ mǎndɨŋɨ ntí anɛ bǎbhɔ́ŋɔ́ bɛ́panyu ɛ̌ti ɛyɛsɛ bɛ́ mǎndɨŋɨ ɛnyǔ bǎbhɔ́ŋɔ́ bɛ́kɛ́mɛ bo abhɛn bárɛ̀m ɛbʉ́bʉ ɛ̌ti yɛsɛ. Mpányu yap apu yɨŋɨ ɛnyǔ ntɨ mmu nɛchi amɛm nɛ Mandɛm. Báyɨ̀ŋɨ bho chi ndǔ nté yap achi. \v 13 Mbák sɛchi bɛchɨŋtǐ bho mbɔ ɛnyǔ mbɔk bo bárɛ̀m, sɛ́bhák nɔ chí ndu sɛ́nù bɛchyɛ Mandɛm kɛnókó. Kɛ mbák bǎká bɛ sɛ́pú bɛchɨŋtǐ bho, dɨŋí yɛ́ ka bɛ sɛ́kʉ̀ bɛtɨk chi ɛ̌ti yɛka. \v 14 Bɛtɨk ɛbhɛn sɛ́kʉ̀, sɛ́kʉ̀ bhɔ chi mbɔnyunɛ ɛkɔŋ ɛnɛ́ Kristo ɛ́pùri bhɛsɛ. Sɛ́noko bɛ ndu Kristo ágú ɛ̌ti yɛ̌ntɨkɨ mmu, bɛsɛ́ mankɛm sɛ́náŋ sɛgu. \v 15 Agú ɛ̌ti yɛ̌ntɨkɨ mmu bɛ bo abhɛn básɔ́rɛ́ nɛpɛ́m nɛkɔ ɛnɛn yi áchyɛ̀ nɛ maŋák bákɛ́ pɛrɛ bhak chi ndǔ mmʉɛt ɛyap. Bapɛ́m ayap ándɔp chí mbɔ ɛnyǔ yi áyàŋ mbɔnyunɛ ɛ̌ti yap kɛ yi ágú nɛ ɛ̌ti yap kɛ Mandɛm ákʉ́ yi ápɛ́rɛ́nsɛm ndǔ nɛpɛ́m. \p \v 16 Bɛbho nɛ́nɛ, sɛ́pú pɛrɛ yɨŋɨ yɛ bho chí bɛkoŋo nkaysi bǒ mmɨk. Ɛnyu ɛyɔ kɛ sɛ́yɨ̀ŋɨ nyaka Kristo, kɛ nɛ́nɛ, sɛrɨŋɨ mbɔ̌ŋ ɛnyǔ mmu yi áchí. \v 17 Ɛnɛ ɛ́tɔ̀ŋ bɛ mmu anɛ ábhárɛ́ mmʉɛt nɛ Kristo arɔp yɛ chi mmǔ nkɔ. Mɛnyɨŋ bɛsɨ́ bɛ́fʉɛt, ɛbhɛn bɛkɔ kɛ bɛ́rɔ́bhɛ́. \p \v 18 Mandɛm kɛ ákʉ́ bɛ mɛnyɨŋ ɛbhɛn mɛnkɛm mɛ́mbák ɛnyu ɛyɔ. Yí kɛ átó Kristo ánkʉ sɛ́mpɛ́tnsɛm ntá yi, nɛ achyɛ́ bhɛsɛ bɛtɨk bɛkʉ bo mámpɛ́tnsɛm mámbɔŋ kpák nɛ Mandɛm. \v 19 Ɛyɔ ɛ́tɔ̀ŋ bɛ Mandɛm áfʉ̀ɛt nyaka ntá Kristo bɛkʉ yɛ̌ntɨkɨ mmu ámpɛ́tnsɛm ambɔŋ kpák nɛ yi. Abhɨ́kɨ́ pɛrɛ yɨŋɨ nyaka ndǔ bɔ bapu bhʉɛrɛ bɛbhé. Nɛ afyɛ́ ntó amɔ yɛsɛ ɛnɛ́n nɛ́kʉ̀ bo mámpɛ́tnsɛm mámbɔŋ kpák nɛ yi. \v 20 Sɛ́chí yɛ bo abhɛn Kristo afyɛ́ ntó ɛnɛn bhɛsɛ́ amɔ. Mbɔŋ Mandɛm kɛ áfʉɛ̀t yɛ ntá yɛsɛ́, ndu ábhɨ̀ŋɨ be nɛ ɛkɔŋ. Ndǔ nnyɛ́n Kristo, sɛ́nɨ̀k be mmʉɛt, pɛt ka nsɛm ntá Mandɛm. \v 21 Ɛ̌ti yɛsɛ, Mandɛm akʉ Kristo mmu ábhɨ́kɨ́ kʉ yɛ bɛbʉ́ ámbák mbʉ́mbʉ bɛ sɛ́mfʉ́ɛ́t ntá yi sɛ́mbák chak bɛsí Mandɛm. \c 6 \s1 Pɔ̌l ǎghɔ̀ ɛsɔŋɔri mbɔ mǔnto Kristo \p \v 1 Bɛsɛ bo sɛ́kʉ̀ bɛtɨk nɛ Mandɛm, sɛ́nɨ̀k be mmʉɛt bɛ bǎkɛ́ rɔ bɛrɨ̌ndu ɛbhɛn yi atɔŋɔ bhe mɛ́mbák ndɛ́ndɛm. \v 2 Yi ǎrɛ̀m mbɔ ɛnyǔ básɨ́ŋɨ́ bɛ, \q1 “Mpok ákwáy nɔ́kɔ́ bɛtɔŋ be bɛrɨ̌ndu, \q1 ngók nɛnɨkɨ́mʉɛt ɛnɛka, \q1 nywɔp bɛ́pɛ́mɛ bho nɛkwáy nɔkɔ, nkwak bhe.” \m Ghók ká, nɛ́nɛ chi mpok anɛ Mandɛm áyàŋ bɛtɔŋ be bɛrɨ̌ndu, nɛ́nɛ chi mpok anɛ Mandɛm áyàŋ bɛpɛmɛ bhe. \p \v 3 Sɛ́pú kʉ yɛ̌nyɨŋ ɛnɛ ɛ́chɛ̀t mmu mbi nɛ Mandɛm bɛ bɛkwɛ́nɛ́ bɛ́kɛ́ bhak ndǔ bɛtɨk ɛbhɛsɛ. \v 4 Ɛnyɨŋ ɛnɛ sɛ́yàŋ chi bɛ ndǔ yɛ̌ntɨkɨ ɛnyɨŋ ɛnɛ sɛ́kʉ̀, sɛ́ntɔ́ŋ bɛ sɛ́chí bǒ bɛtok Mandɛm tɛtɛp. Sɛ́bhɔŋ maŋák mpoknkɛm. Sɛ́bhɔ̀ŋ ɛsɔŋɔri mɛnyu nɛ mɛnyu, yɛ̌ nɔ sɛ́bhɔŋ maŋák mpoknkɛm. \v 5 Mánáŋ badɛn bhɛsɛ, mánáŋ báfyɛ̌ bhɛsɛ ɛkɛrɛ́kɛnɔŋ. Mǎnaŋ bágʉɛ́p ɛbyɔk bɛ bǒ mánchyɛ́ bhɛsɛ ɛsɔŋɔri. Sɛ́yaŋá gu bɛtɨk. Mpok nɛ mpok, sɛ́kɛ bhɔŋ mbi bɛbhʉrɛ kɛnɔ́ nɛ ɛ́nchɛbhɛ nɔkɔ bhɛsɛ tɛ nɛnyíɛ́ mɛnyiɛ. \v 6 Batɨ̌ yɛsɛ achi amɛm pɛ́pɛ́p, nɛ sɛ́rɨŋɨ tɛtɛp anɛ Mandɛm. Sɛ́bhɔŋ ɛkɛ́bhɛ́ntɨ́ nɛ bho, nɛ sɛ́bhɔŋ bɛrɨ̌ntɨ. Ɛfóŋó Bɛdyɛrɛ achi nɛ bhɛsɛ, nɛ sɛ́kɔŋ bo tɛtɛp. \v 7 Sɛ́ghàti bo chi mɛnyɨŋ ɛbhɛn bɛchi tɛtɛp. Bɛtaŋ Mandɛm bɛ́chi nɛ bhɛsɛ. Sɛ́chí chak bɛsí Mandɛm nɛ ɛyɔ ɛchi mbɔ mɛnyɨŋɨ́ nɛnu ɛbhɛn bɛ́kwàk bhɛsɛ sɛ́nu nɛ bǒmpap abhɛsɛ, sɛ́nchɛt bɔ mbi bɛbhɔŋ bhɛsɛ. \v 8 Mbɔk bho báchyɛ̀ bhɛsɛ kɛnókó kɛ bachak bábyak bhɛsɛ byak. Mbɔk bho bárɛ̀m ɛrɨ́rɨ́ ɛ̌ti ɛyɛsɛ, kɛ báchák bárɛ̀m chi ɛbʉ́bʉ ɛ̌ti ɛyɛsɛ. Bo básɔ̀t bhɛsɛ mbɔ bǒ bapu, ɛnɛ́ sɛ́rɛ̀m chi tɛtɛp. \v 9 Bo bárɛ̀m bɛ agha arɨŋɨ kpɨk bhɛsɛ́, yɛ̌ nɔ bo bárɨŋɨ bhɛsɛ sayri. Ɛ́chí mbɔ bɛ sɛ́gùgu, yɛ̌ nɔ, sɛ́chi nɛpɛ́m. Báchyɛ̀ bhɛsɛ ɛsɔŋɔri, kɛ sɛ́pú gú. \v 10 Sɛ́chí ndǔ ɛsɔŋɔri, yɛ̌ nɔ, sɛbhɔŋ maŋák mpoknkɛm. Sɛ́chí amɔ apay, yɛ̌ nɔ sɛ́kʉ̀ bɛyǎ bo bábhɔ̀ŋ bɛyǎ áfɔ́k. Ɛchi mbɔ bɛ sɛ́bhɨkɨ bhɔŋ yɛ̌nyɨŋ, yɛ̌ nɔ, sɛ́bhɔŋ yɛ̌ntɨkɨ ɛnyɨŋ. \p \v 11 Bě bo Kɔrint, sɛ́ghati bhe yɛ̌ntɨkɨ ɛnyɨŋ kpoŋoroŋ nɛ sɛ́nɛnɛ batɨ yɛsɛ ntá yɛka. \v 12 Bǎbhɨkɨ fu bɛsɛ antɨ, be kɛ bǎbhɨ́kɨ́ pɛrɛ kɔŋ bhɛsɛ. \v 13 Nchí ghati bhe mɛnyɨŋ mbɔ mmu anɛ árɛ̀m ɛnyɨŋ ntá bɔ́bhi. Nɛnɛ́ ká batɨ ntá yɛsɛ, nkúbhɛ́ mbɔ ɛnyǔ sɛ́kɔ́ŋ bhe. \s1 Bǎkɛ́ nyɔ́p mmʉɛt nɛ bo abhɛn babhɨkɨ noko Yesu \p \v 14 Bǎkɛ́ nyɔ́p mmʉɛt nɛ bo abhɛn bábhɨkɨ noko Yesu. Ɛnyɨŋ ɛnɛ ɛchi chak bɛsí Mandɛm, ɛ́bhɔŋ yi bɛkʉ nɛ ɛnɛ́ ɛ́pú chak. Bɛdiɛ́rɛ́ bɛkway bɛ́bhak nɛbhʉɛt amɔt nɛ ɛjuri kɛ? \v 15 Kristo abhɔŋ yi bɛkʉ nɛ Satan? Mmu anɛ ánókó Yesu abhɔŋ yi bɛkʉ nɛ mmu anɛ ábhɨ́kɨ́ noko? \v 16 Ɛkɛrákap Mandɛm ɛbhɔŋ yi bɛkʉ nɛ bɔmandɛm nsé? Bɛsɛ bo sɛ́nókó Yesu kɛ sɛ́chí ɛkɛrákap Mandɛm mmu achi nɛpɛ́m. \q1 “Chɔŋ nnte ɛkɛt ɛya nɛntɨ ɛnap, mbak nɛ bhɔ. \q1 Chɔŋ mbak Mandɛm wap, \q1 bɔ́ mámbak bǒbha.” \q1 \v 17 Ɛta Mandɛm árɛ̀m yɛ bɛ, \q1 “Fú ká nɛntɨ nap \q1 fap ka mmuɛ́t nɛ bhɔ. \q1 Bǎkɛ́ nyɔ́p mmʉɛt nɛ yɛ̌nyɨŋ ɛnɛ ɛ́bhɔ́ŋɔ́ bakwap, \q1 nɛ chɔŋ mpɛt nsɔt be amʉɛt.” \q1 \v 18 Mandɛm Acha Bɛtaŋ Mɛnkɛm ǎrɛ̀m mbɔ ɛnyǔ ɛchi nɛbhʉɛt achak amɛm Ɛkáti ɛyi bɛ, \q1 “Chɔŋ mbak Ɛtayɛka, \q1 mǎmbak bɔ̌bha.” \c 7 \p \v 1 Abhɛn ɛkɔŋ, tɛ̌ndu Mandɛm áchyɛ́ bhɛsɛ bariɛp amɛn, sǒ ká amɔ́ fɛrɛ́ ndǔ yɛ̌ntɨkɨ ɛnyɨŋ ɛnɛ ɛ́kwày mɛnyɔp mmʉɛt ɛyɛsɛ nɛ batɨ̌ ywɛsɛ. Sɛ́ncháy Mandɛm, sɛ́nu bɛbhak nyáŋá bɛsí bhi ndǔ yɛ̌ntɨkɨ mbi. \s1 Maŋák Pɔ̌l ɛ̌ti bakoŋo Yesu abhɛn Kɔrint \p \v 2 Nɛnɛ́ ká batɨ ntá yɛsɛ. Sɛ́bhɨ́kɨ́ kʉ yɛ̌ mmu ɛbɛ́pti ɛnyɨŋ, sɛ́bhɨ́kɨ́ chɔŋti ntí mmu amɛm, nɛ sɛ́bhɨ́kɨ́ nyiɛ́ mmu ɛbhɔ́ŋ. \v 3 Mpú rɛm nɔ chi ndu bɛtaŋ be bɛ bǎkʉ bɛbʉ́. Nnáŋ njámbɨ ngátí bhe bɛ́ sɛ́kɔŋ be nɛ batɨ yɛsɛ́ ankɛm, nɛ yɛ̌ chi nɛwú yɛ̌ chi nɛpɛ́m, yɛ̌nyɨŋ ɛ́pú kɔrɛ bhɛsɛ nɛ bhe. \v 4 Mbákántɨ nɛ bhe tontó. Mɛ̌dɛ̀p awɔ́ antɨ tontó ɛ̌ti yɛka. Bǎchyɛ̀ mɛ nɛpɔptǐntɨ́ tontó, nɛ yɛ̌ndu sɛ́bhɔ̀ŋ bɛyǎ ɛsɔŋɔri, maŋák ama aya acha. \p \v 5 Yɛ̌ chi mpok anɛ sɛ́gháká atú Masidónia sɛ́bhɨ́kɨ́ bhɔ́ŋ nɛywɛ̌mʉɛt. Bɛsɔŋɔri bɛre twɔ bɛbhě mɛnkɛm. \v 6 Kɛ Mandɛm mmu áchyɛ bo abhɛn batɨ apɛt apu bɔ amɛm nɛpɔptǐntɨ́, achyɛ́ bhɛsɛ nɛpɔptǐntɨ́ ndu Táytɔs átwɔ́. \v 7 Puyɛ̌ ndiɛrɛ nɛtwɔ Táytɔs kɛ Mandɛm ásɔ́rɛ́ bɛchyɛ bɛsɛ nɛpɔptǐntɨ́. Ɛnyɨŋ ɛchak ɛ́chí bɛ bǎchyɛ́ Táytɔs nɛpɔptǐntɨ́ mpok yi achi awu nɛ bhe. Ágháti mɛ ɛnyǔ bǎbhɔ́ŋɔ́ ɛkwak bɛ ntwɔ́ awu, nɛ ɛnyǔ batɨ ábè bhe amɛm nɛ áyɔ́mɛ. Apɛt aghati mɛ ndǔ bǎbhɔ́ŋɔ́ ntɨ tontó bɛte nɛ mɛ. Ɛ́kʉ́ maŋák ama apɛt aya acha. \v 8 Yɛ̌ ɛmbak chi bɛ ɛkáti ɛnɛ́ nsɨ́ŋɨ́ bhe ɛ́kʉ́ bǎbhɔ́ŋ basɛ́mɛ́, áyɔ́mɛ apú nɛ mɛ bɛ nsɨŋ yɔ́. Ndǔ nɛbhǒnɛt mbɔ́ŋ áyɔ́mɛ mbɔnyunɛ ndɨ́ŋɨ́ bɛ yɔ́ ɛ́chyɛ́ bhe basɛ́mɛ́, yɛ̌ndu basɛ́mɛ́ mɔ áchí chí ndǔ mɔ́mbɨŋɨ mpok. \v 9 Tɛtɛp, mbɔ̌ŋ maŋák bɛ nsɨŋ be ɛkáti kɛ puyɛ̌ chí ɛ̌ti yɔ́ ɛ́chyɛ́ bhe basɛ́mɛ́. Ɛnyɨŋ ɛnɛ ɛ́kʉ́ mbɔ́ŋɔ́ maŋák chi bɛ basɛ́mɛ́ amɛn ɛkáti ɛyɔ ɛ́chyɛ́ bhe akʉ bǎtɨknsɛm ndǔ bɛbʉ́ ɛbhɛka. Bɛběntɨ ɛbhɛká bɛchi ɛnyǔ bɛběntɨ ɛbhɛ́n Mandɛm áyàŋ bǒbhi mámbɔ́ŋ. Ɛ́kʉ bɛ ɛkáti ɛyɔ ɛ́bhɨ́kɨ́ twɔ nɛ mɛ́nɛ́mɛ́ ntá yɛ̌ mmu ywɛka. \v 10 Basɛ́mɛ́ amɛn Mandɛm ákɔ́ŋɔ́ ǎkʉ̀ mmu ántɨ́knsɛm ndǔ bɛbʉ́ bhi, antwɔ́ ntá yi bɛ́ yí ámpɛ́mɛ́ yi, nɛ apu twɔ nɛ áyɔ́mɛ. Kɛ basɛ́mɛ́ bǒ mmɨk ǎtwɔ̀ chi nɛ nɛwú. \v 11 Bě babhɔŋ mǎngɔ́ ɛnyɨŋ ɛnɛ basɛ́mɛ́ amɛn Mandɛm akɔŋɔ ákʉ́ ntá yɛka. Nɛ́nɛ, bǎbhɔŋ bɛyǎ ɛkwak bɛ́yíbhiri mɛnyɨŋ. Ɛ́kʉ bǎso amɔ ndǔ ndak anɛ nɛ bǎbhɔ́ŋ bɛyǎ bɛběntɨ́ ɛ̌ti ndak anɛ́ mmu wu ákʉ́ nɛ bǎbhɔ́ŋ bɛcháy ɛ̌ti ndak anɛ áfákárí. Bǎbhɔ́ŋ bɛyǎ ɛkwak bɛghɔ mɛ nɛ bǎyàŋ tontó bɛ mántɛ́msí mmǔ anɛ átwɔ́ nɛ ndak. \v 12 Yɛ̌ndu nsɨ́ŋɨ́ yɛ be ɛkáti, mbɨ́kɨ́ sɨŋ chi bɛkʉ mǎndɨ́ŋɨ́ mmu anɛ ákʉ́ nɛfwɔp nɛ mmu anɛ bǎkʉ́ yi nɛfwɔp. Nsɨŋ chi ɛ̌ti bǎghɔ́ bɛsí Mandɛm, bɛ bǎbhɔ́ŋ ntɨ nɛ bhɛsɛ tontó. \p \v 13 Ɛyɔ ɛ́chyɛ̀ yɛ bɛsɛ nɛpɔptǐntɨ́. \p Bǎfyɛ́ bhɛsɛ ntɨ, nɛ bɛrɔŋ ambɨ, sɛchi maŋák ɛ̌ti maŋák amɛn Táytɔs ábhɔ́ŋɔ́ ndǔ be mankɛm bǎsɔ́rɛ́ yi awu sayri, bǎkʉ́ ntɨ ɛni nɛpɔp amɛm. \v 14 Mɛ̌ghàti nyaka bhe chi mɛnyɨŋ ɛbhɛn bɛchi tɛtɛp mpoknkɛm. Nɛ bǎbhɨ́kɨ́ chyɛ mɛ ntíánwɔ́p ɛ̌ti ɛnyɨŋ ɛnɛ́ ngátí Táytɔs ndɛbhɛ nɔkɔ awɔ́ antɨ ɛ̌ti yɛka, nɛ ɛ́fú nkwɔ tɛtɛp. \v 15 Nɛ́nɛ, Táytɔs apɛt akɔŋ be áchá, sayri sayri, mpok yi átɨ̀k ɛnyǔ bǎsíɛ́ptí yi nɛ bɛcháy, mǎngwɛrɛ nɔkɔ, nɛ ɛnyǔ bǎkʉ́ yɛ̌ntɨkɨ ɛnyɨŋ ɛnɛ yi ághátí bhe. \v 16 Nɛ́nɛ, nchí ŋák, mbɔnyunɛ mbákántɨ nɛ bhe ndu yɛ̌ntɨkɨ mbi. \c 8 \s1 Ɛnyǔ bǒ Mandɛm bábhɔ́ŋɔ́ bɛchyɛ akap ndǔ bɛkwak bho \p \v 1 Bɔ̌ma, sɛ́yàŋ mǎndɨ́ŋɨ́ ɛ̌ti bɛrɨ̌ndu Mandɛm ɛbhɛn bakwɔ́ bho Kristo abhɛn atú Masidónia bátɔ́ŋɔ́. \v 2 Bɛyǎ bɛsɔŋɔri ɛbhɛn bɔ́ bághɔ́, bɛ́kʉ bábhɔŋ mamɔ tontó. Yɛ̌ nɔ, bábhɔŋ bɛyǎ maŋák. Ɛ́kʉ bábhɔŋ bɛyǎ ɛkɔŋ bɛ́chyɛ akap kɛyɨŋɨ nsɛm ndu bɛ́kwak bo, yɛ̌ndu báchí ndǔ bɛyǎ kɛchɛ́p. \v 3 Nchí ghati bhe bɛ báchyɛ mbɔ ɛnyǔ amɔ yap átɔ̀ŋ. Nɛ mpok báchyɛ̀, báchyɛ́ mbɔŋ ɛcha ɛnyǔ amɔ́ ayap átɔ́ŋɔ́, mbɔ ɛnyǔ ɛ́fú bhɔ antɨ. \v 4 Báchyɛ́, mánɨk nɔkɔ bhɛsɛ mmʉɛt ndɔŋ nɛ ndɔŋ nɛ ntɨ nɛnkɛm bɛ́ sɛ́nchíɛ bɔ́ mbi mánkwák bo Mandɛm abhɛn bachi Yerúsalɛm. \v 5 Nkwɔ́ bho Masidónia bákʉ́ bacha ɛnyu ɛnɛ sɛ́kàysi nyaka bɛ bákway bɛkʉ. Nnɛ́m ɛnyɨŋ anɛ bɔ báyámbɨ bákʉ́ chí bɛ báchyɛ́ nɛpɛ́m ɛnap nɛnkɛm ntá Mandɛm Acha. Báchyɛ́ yɛ mmʉɛt ntá yɛsɛ nkwɔ ndu bɛkoŋo nkaysi Mandɛm. \v 6 Táytɔs anáŋ abho bɛsɔt bakap ntá yɛka ndǔ bɛkwak bachɛ́bhɛ́bho. Ɛ́kʉ sɛ́ghátí yɛ yi bɛ ampɛtnsɛm awu ankwak be mǎndɔk ambɨ mɛnaŋa bɛtɨkɨ́ bɛrɨ̌ndu ɛbhɛn bǎbhó. \v 7 Bǎbhɔŋ yɛ̌ntɨkɨ ɛnyɨŋ ndu mbi Mandɛm bǎcha. Bǎbhɔŋ nɛka nɛ Yesu ɛrɨ́rɨ́. Bághàti bho Mbok Ndɨ́ndɨ́ ɛ̌ti Yesu sayri. Bǎrɨŋɨ tɛtɛp Mandɛm. Bǎchyɛ́ nɛpɛ́m ɛnɛka nɛnkɛm ndu bɛkʉ bɛtɨk Mandɛm nɛ bǎkɔŋ bhɛsɛ tontó. Kʉ yɛka nkwɔ bɛtɨk ndu bɛchyɛ nɛ bɛrɨ̌ndu ɛbhɛn bɛya bɛcha. \p \v 8 Mpu rɛm nɔ chí bɛ bǎbhɔŋ bɛkʉ mbɔ ɛnyǔ ngátí bhe. Nchí kʉ chi bɛ mǎndɨ́ŋɨ́ ɛnyǔ bǒ báchák bábhɔ́ŋɔ́ ɛkɔŋ ndu bɛ́kwák. Nkʉ chi bɛ mǎmbɔ́ŋ mbi bɛtɔŋ bɛ bǎkɔŋ bo bachak tɛtɛp. \v 9 Bě bǎbhɔŋ bǎrɨŋɨ ɛnyǔ bɛrɨ̌ndu ɛbhɛn Yesu Kristo Acha átɔ́ŋɔ́ bhɛsɛ. Yɛ̌ndu yi ábhɔ́ŋɔ́ nyaka yɛ̌ntɨkɨ ɛnyɨŋ, ayibhiri arɔp nchɛ́bhɛ́ mmu ɛ̌ti yɛka bɛ kɛchɛp ɛki kɛ́nkʉ mǎmbák bo abhɛn bábhɔ́ŋɔ́ yɛ̌ntɨkɨ ɛnyɨŋ bɛsí Mandɛm. \p \v 10 Maníɛ́ ama ndǔ ndak anɛ chi bɛ: Mmíɛ́ ɛ́yú, bě kɛ̌ bǎyambɨ bɛchyɛ akap, nɛ mbɔ̌ŋ be kɛ̌ bǎyámbɨ bɛbhɔŋ ɛkwak bɛkʉ nɔ. \v 11 Naŋá yɛ ká bɛtɨk ɛbhɛn bǎbho mbɔ ɛnyǔ amɔ́ ayɛka átɔ̀ŋ, bɛ nɛkʉ ywɛka ánkɔ ɛnyumɔt nɛ ɛkwak bɛkʉ mbɔ ɛnyǔ bǎtɨ́ \v 12 Mbák mmu abhɔŋ ntɨ bɛ́chyɛ akap, Mandɛm ǎsɔt ɛnyɨŋ ɛnɛ yi áchyɛ́ mbɔ ɛnyǔ amɔ́ yi átɔ̀ŋ. Apú bhɛp mmu ánchyɛ́ ɛnyɨŋ ɛnɛ yi ábhɨ́kɨ́ bhɔŋ. \v 13 Mpú rɛm nɔ chi bɛ mámfɛ́rɛ́ ntu amʉɛt bǒ bachak mámbay be anti. \v 14 Nchí yaŋ chi bɛ ndǔ bǎbhɔ́ŋɔ́ tontó nɛ́nɛ, mǎnkwak bo abhɛn bábhɨ́kɨ́ bhɔŋ, bɛ mpok bɔ nkwɔ bábhɔ́ŋɔ́, mánkwak be ndǔ mpok anɛ bǎbhɨ́kɨ́ bhɔŋ. Ɛnyu ɛyɔ be mankɛm bǎbhak sayri ɛnyumɔt. \v 15 Ɛchi mbɔ ɛnyǔ Ɛkáti Mandɛm ɛ́ghàti bhɛsɛ bɛ, \q1 “Mmǔ anɛ ápɔ́kɔ́ bɛyǎ nɛnyíɛ́ ɛnɛn nɛ́fú amfay ntá Mandɛm, \q1 ǎnyiɛ nyaka yɛ̌nyɨŋ kɛrɔp, \q1 anɛ ápɔ́kɔ́ chi mandú abhɔ́ŋ ɛnɛn nɛkwáy yi gbák.” \f + \fr 8:15 \ft Yɨŋɨ Ɛsɔdɔs 6.18.\f* \s1 Bátó Táytɔs nɛ mamʉɛrɛ bhi ntá bǒnkwɔ abhɛn Kɔrint \p \v 16 Nchí kaka Mandɛm bɛ akʉ Táytɔs ámbɔ́ŋ nkúbhɛ́ ɛnyǔ ntɨ ɛnɛn mɛ mbɔ́ŋɔ́ ndu bɛkwak bhe. \v 17 Puyɛ̌ chi bɛ aká bɛkʉ ɛnyɨŋ ɛnɛ sɛ́ghátí yi. Yímbɔŋ anáŋ abhɔŋ ɛkwak bɛpɛt bɛ́twɔ awu bɛghɔ be mankɛm. Ɛ̌ti yɔ, ǎtwɔ̀ yɛ nkwɔ ndǔ mmʉɛt ɛyi. \v 18 Sɛ́tò manɔ achak nkwɔ nɛ Táytɔs. Nkwɔ́ bo Kristo mbaŋ ɛnkɛm bárɨ́ŋɨ́ yi sayri ɛ̌ti bɛtɨk ɛbhɛn yi ákʉ̀ ndu bɛ́gháti bho Mbok Ndɨ́ndɨ́. \v 19 Nɛ ndu bɛrɔŋ ambɨ, yi kɛ bakwɔ́ bho Kristo mbankɛm báyábhɛ́ bɛ́ ankɔ nɔkɔ nɛ bhɛsɛ ndǔ bɛtɨkɨ́ bɛrɨ̌ndu ɛbhɛn sɛ́kʉ̀. Sɛ́kʉ̀ bhɔ ndu nkwɔ ɛnyu ɛyɔ bɛ́ sɛ́nchyɛ Mandɛm kɛnókó nɛ bɛ́tɔŋ bɛ sɛbhɔŋ ntɨ bɛ́kwak bho. \v 20 Ndǔ sɛ́kɔ̀ ndu nkwɔ, ɛyɔ ɛpu chyɛ mbi bɛ mmu ánkáysí bɛ sɛ́bhɔŋ batɨ apay. Sɛ́sɔ̀t mpok bɛ yɛ̌ mmu ákɛ́ ji bhɛsɛ bɛyɨŋɨ ɛnyǔ sɛ́kʉ̀ nɛ bɛyǎ akabhɛ́ nkáp anɛ. \v 21 Sɛ́yàŋ chí bɛkʉ ɛnyɨŋ ɛnɛ ɛchi chak, puyɛ̌ chi ndiɛrɛ bɛsí Mandɛm Acha, kɛ bɛsí bho nkwɔ. \p \v 22 Sɛ́tò nkwɔ mɔ́mayɛsɛ achák nɛ bhɔ. Sɛ́naŋ sɛmɔ yi ndɔŋ nɛ ndɔŋ, ndu bɛyǎ babhi, nɛ sɛ́ghɔ́ bɛ abhɔŋ ntɨ bɛ́kʉ bɛtɨkɨ́ Mandɛm. Nɛ́nɛ, áchyɛ́ mmʉɛt ndu bɛkʉ bhɔ achá mbɔ̌ŋ ɛnyu ɛsɨ́ mbɔnyunɛ abháká ntɨ nɛ be tontó. \v 23 Mbák chí Táytɔs, chi ntɨ nkʉbɛtɨk awa. Ǎkʉ̀ bɛtɨk nɛ mɛ ndu bɛkwak be. Mbák chí bɔ̌mayɛsɛ bachak abhɔ, yɛ̌ntɨkɨ mmu wap achi mǔnto ndǔ ntí bakwɔ́ bho Kristo abhɛn bátó yi, bɔ bho báchyɛ̀ Kristo kɛnókó. \v 24 Kʉ yɛka bakwɔ́ bho Kristo mángɔ kpoŋoroŋ bɛ bǎbhɔŋ ɛkɔŋ nɛ bho, nɛ bɛ ntí achi anɛ sɛ́dɛ̀p awɔ antɨ ɛ̌ti ɛyɛka bɛsí bhap. \c 9 \s1 Mmu anɛ ápɨ́ tontó ǎghɛ̀m tontó \p \v 1 Ntí apu anɛ mɛ̌sɨŋ be ɛ̌ti nɛkwak ɛnɛn bǎbhɔ́ŋɔ́ bɛchyɛ nkwɔ Kristo abhɛn Yerúsalɛm. \v 2 Ndɨ́ŋɨ́ bɛ bǎbhɔŋ ɛkwak bɛkwak nɛ ngátí nkwɔ Kristo abhɛn atú Masidónia ɛ̌ti yɛka ndɛp nɔkɔ awɔ antɨ bɛ běka bɔ̌mayɛsɛ mankɛm abhɛn atú Akáiya mǎnaŋ bǎtoŋti mmʉɛt ndu bɛchyɛ nɛkwak tɛ mmíɛ́ ɛyu. Nɛ bɛtaŋ ɛbhɛn bǎfyɛ̀ ndǔ ndak anɛ ndu mɛ́nyɨ́kɨ́si batɨ̌ bɛyǎ bhap bɛ mántóŋtí awap akabhɛ́ nkáp nkwɔ. \v 3 Kɛ nchí to bɔ̌mayɛsɛ abhɛn ntá yɛka ndu bɛkʉ bɛ nɛpá anɛ sɛ́pànyu ɛ̌ti ɛyɛka ndǔ mɛnyɨŋ ɛbhɛn ákɛ́ bhak ndɛ́ndɛm. Ɛnɛ, chi bɛkʉ bɛ mǎnkwáy bɛ́tóŋti mmʉɛt nɛ aywɛka akap mbɔ ɛnyǔ ngátí bhɔ bɛ chɔŋ mǎnkʉ. \v 4 Mbák ntwɔ́ awu nɛ mbɔk bǒnkwɔ Masidónia ɛnɛ́ bǎbhɨkɨ re toŋti mmʉɛt sayri, chɔŋ mbɔ̌ŋ bɛyǎ ntíánwɔ́p mbɔnyunɛ ngátí bhɔ́ ɛnyǔ nsɨkɨ ntɨ nɛ bhe. Mbák ɛ́mfákárí nɔ, ntíánwɔ́p ɛnɛka nɛ́ya mbɔŋ nɛ́ncha. \v 5 Ɛ̌tiyɔ kɛ nkaysi yɛ bɛ ɛrɨ mfyɛ́ bɛtaŋ bɛ bɔ̌mayɛsɛ mánjámbɨ mántwɔ awu mǎntoŋti akap anɛ bǎfyɛ bariɛp bɛchyɛ kɛ mɛ̌ntwɔ. Ɛrɨ bɛkʉ bɛ akap wu ámbák chi anɛ áfù be antɨ, puyɛ̌ chi ɛnyɨŋ ɛnɛ mányiɛrɛ be nyiɛrɛ mǎnkʉ. \p \v 6 Bǎkɛ́ ghɔkɔntɨk bɛ mmǔ anɛ apɨ́ mbwɔt anɛ ábhɨ́kɨ́ ya, ǎghɛm mbwɔt anɛ abhɨkɨ ya. Kɛ mmǔ anɛ ápɨ́ bɛyǎ, ǎghɛm bɛyǎ. \v 7 Yɛ̌ntɨkɨ mmu abhɔŋ bɛchyɛ akap chi mbɔ ɛnyǔ yi akʉ ntɨ bɛchyɛ, puyɛ̌ chi nɛ basɛ́mɛ́ antɨ, nɛ ɛ́kɛ́bhak chi mbɔ bɛ bápùri yi puri, mbɔnyunɛ Mandɛm akɔŋ mmu anɛ áchyɛ̀ akap nɛ maŋák. \v 8 Nɛ Mandɛm abhɔŋ bɛtaŋ bɛchyɛ bhe áfɔ́k anɛ aya acha bɛ mǎmbɔŋ yɛ̌ntɨkɨ ɛnyɨŋ ɛnɛ ɛ́chɛ́bhɛ́ be ɛnyu ɛnɛ ɛ́ya ɛncha kpát mǎnkwáy bɛkwak bo abhɛn mɛnyɨŋ bɛchɛbhɛ bhɔ. \v 9 Ɛchi mbɔ ɛnyǔ Ɛkáti Mandɛm ɛ́rɛ̀m bɛ, \p “Mmu Mandɛm achi awɔ́ fúú. Ǎchyɛ bo abhɛn ɛyap ɛpu kɛyɨŋɨ nsɛm. Bɛrɨ́tí bɛtɨk ɛbhi bɛ́pú nɛm.” \v 10 Chɔŋ Mandɛm mmu áchyɛ̀ mbwɔt ntá nkwaŋankɨ nɛ ánchyɛ̀ nɛnyíɛ́ mɛnyiɛ anchyɛ be nkwɔ mbwɔt, ankʉ yɔ anjá ancha, nɛ ankʉ bɛrɨ́tí bɛtɨk ɛbhɛka mɛ́nchyɛ́ bɛyǎ mbwɔt. \v 11 Chɔŋ Mandɛm anchyɛ bhe kɛnɛ́m ndǔ yɛ̌ntɨkɨ mbi bɛ mǎnkwáy bɛchyɛ tontó nɛ awɔ́ fúú. Nɛ akap aywɛka wu ámfʉɛt ntá yɛsɛ angaka ntá bo abhɛn bǎtò wu ntá yap, nɛ ánkʉ bɔ́ mánchyɛ́ Mandɛm bakak. \v 12 Bɛtɨk ɛbhɛn-nɛ bǎkʉ̀ bɛ́kwàk nkwɔ bo Kristo ndu mɛnyu bɛpay. Bɛ́kwàk bɔ mámbɔŋ mɛnyɨŋ ɛbhɛn bɛchɛbhɛ bhɔ nɛ bɛ́kwàk bɔ mánchyɛ́ Mandɛm bɛyǎ bakak. \v 13 Ndǔ bǎchɛ́mɛ́ nkáp nɛ bǎchyɛ́ bo bhɔ, bǎtɔŋ bɛ bǎkoŋo tɛtɛp anɛ Mbok Ndɨ́ndɨ́ anɛ bǎrɛm bɛ mǎnókó. Ndǔ bǎchyɛ ɛnyu yɔ nɛ awɔ fuu ndu bɛkwak bhɔ nɛ bo bachak, bo bághɔ nɛ báchyɛ Mandɛm kɛnókó. \v 14 Ndu bɛrɔŋ ambɨ, chɔŋ bɔ́ mánɨk nɔkɔ mmʉɛt ntá Mandɛm ɛ̌ti yɛka. Bábhɔŋ ɛkɔŋ bɛghɔ bhe mbɔnyunɛ bághɔ bɛyǎ bɛrɨ̌ndu Mandɛm amʉɛt yɛka. \v 15 Sɛ́nkáká nɔ́kɔ́ Mandɛm ndǔ akap anɛ yi áchyɛ́ anɛ mmu apú kway bɛrɛm ɛnyǔ wu achí. \c 10 \s1 Pɔ̌l ákʉ́ mándɨ́ŋɨ́ bɛ yi achi mǔnto tɛtɛp \p \v 1 Mɛmbɔŋ Pɔ̌l kɛ nchí nɨk be mmʉɛt ndǔ nnyɛ́n Kristo mmu ábhɔ́ŋɔ́ ɛkɛ́bhɛ́ntɨ nɛ nɛsɛptǐmʉɛt. Chi mɛ mmu mbɔk bho bárɛ̀m bɛ mpok nchí nɛ bhe bɛsí nɛ bɛsi nchí rɛm kɛpɨ nɛ bɛcháy, kɛ mpok mpu nɛ bhe nchí sɨŋ be bɛkáti nɛ bɛtaŋtí bɛyɔŋ. \v 2 Nchí nɨk be mmʉɛt bɛ bǎkɛ́ puri mɛ bɛ mbák bɛběbɛbe nɛ bhe mpok ntwɔ́ awu. Ndɨ́ŋɨ́ bɛ mbɔŋ bɛ́bhak bɛběbɛbe chi nɛ bo abhɛn bákàysi bɛ sɛ́kʉ̀ mɛnyɨŋ mbɔ bǒ mmɨk. \v 3 Yɛ̌ndu sɛ́chí ndǔ mmɨkɨ nɛ sɛ́pú nu mbɔ bǒ mmɨk. \v 4 Mɛnyɨŋɨ́ nɛnu ɛbhɛsɛ puyɛ̌ chi ɛbhɛn bakwǎŋwaŋ. Mandɛm kɛ áchyɛ̀ bhɛsɛ bhɔ, nɛ bɛ́bhɔŋ bɛtaŋ bɛchɔŋti bɛpok ɛbhɛn bǒmpap abhɛsɛ bábhɛ̀sɛ. \v 5 Sɛ́chɔ̀ŋti nɛtaŋányu nɛ yɛ̌ntɨkɨ ɛnyɨŋ ɛnɛ ɛ́té bɛchɛt bo mbi bɛ bákɛ́ rɨŋɨ baraka Mandɛm. Sɛ́kɛ̀m yɛ̌ntɨkɨ ɛnyǔ nkaysi mbɔ mǔkɛnɔŋ anɛ bákɛ́mɛ́ ɛbhɨ̌nɛnu, nɛ sɛ́kʉ̀ yɔ ándɔ́bhɛ ghok chi Kristo. \v 6 Mpok mǎnaŋ bǎchyɛ mmʉɛt ɛnkɛm ntá Mandɛm, chɔŋ sɛ̌ntoŋti mmʉɛt bɛ́tɛ́msi yɛ̌ntɨkɨ mmǔ anɛ átaŋntí nɛ Kristo. \p \v 7 Bǎrɨŋɨ mɛnyɨŋ ɛbhɛn bɛyɨŋɨ mɛ chi amfay amfay. Mbák yɛ mmu arɨŋɨ sayri bɛ yi achi nkoŋo Kristo, ándɨŋɨ bɛ bɛsɛ nkwɔ sɛchi bakoŋo Kristo mbɔ yi. \v 8 Yɛ̌ ɛmbak chi bɛ nchí dɛp awɔ antɨ tontó mandú ncha ɛnyǔ mbɔ́ŋɔ́ bɛkʉ ɛ̌ti bɛtaŋ ɛbhɛn Yesu Acha áchyɛ́ bhɛsɛ, ɛyɔ ɛpu kʉ mbɔ̌ŋ ntíánwɔ́p. Achyɛ́ mɛ bɛtaŋ ɛbhɔ chi bɛkʉ mǎngo, puyɛ̌ bɛkʉ mǎnkwɛn. \v 9 Mbɨ́kɨ́ yaŋ ɛmbak mbɔ bɛ mɛ̌sɔ̀t bɛkáti ɛbhɛn mɛ̌sɨ̀ŋ bɛkʉ mǎmbɔŋ bɛcháy. \v 10 Mbɔk bho bárɛ̀m bɛ, “Bɛkati Pɔ̌l ásɨ̀ŋ bɛtaŋ bɛcha nɛ bɛyɔŋ ɛbhi bɛ́tɔ̀k mmu tɛ antɨ, kɛ mpok yi achi nɛ bhɛsɛ, apú bhɔŋ bɛtaŋ nɛ apú rɛm yɛ̌nyɨŋ ɛnɛ́ ɛ́chwè bo antɨ.” \v 11 Mɛnyǔ bǒbhɔ bábhɔŋ bɛrɨŋɨ bɛ mɛnyɨŋ ɛbhɛn sɛ́sɨ̀ŋ ndǔ bɛkáti mpok sɛ́pú awu, bɔ́ kɛ sɛ́kʉ chɔŋ mpok sɛ́bhak awu nɛ bhe. \p \v 12 Puyɛ̌ bɛ sɛ́mɔ̀ bɛyɛnti mmʉɛt nɛ bo abhɛn bákàk mmʉɛt. Kɛ nɛyɛnti mmʉɛt ɛnap nɛ batɨ ndu bɛtɔŋ bɛ bácha bhɔ, nɛ́tɔ̀ŋ chi bɛ bábhɨ́kɨ́ bhɔŋ mbɔ̌ŋ kɛboŋ. \v 13 Mbák chi bhɛsɛ, sɛ́pú pányu ɛncha ɛnyu sɛ́bhɔ́ŋɔ́ bɛkʉ. Sɛ́tɨ bɛwɛnti chi ndǔ ndiɛrɛ anɛ Mandɛm afyɛ́ bɛ sɛ́nkʉ sɛ́ngwɛnti arɛ́, nɛ be nkwɔ bǎchí ɛbhe ɛyɛsɛ. \v 14 Sɛ́bhɨ́kɨ́ kɨŋɨ ndiɛrɛ anɛ Mandɛm afyɛ́ mpok sɛ́yambɨ sɛ́twɔ́ ntá yɛka. Bɛsɛ babhɔŋ kɛ sɛ́yambɨ sɛ́twɔ́ bhe nɛ Mbok Ndɨ́ndɨ́ ɛ̌ti Yesu Kristo. \v 15 Sɛ́pú kɨŋɨ ndiɛrɛ anɛ Mandɛm afyɛ́ ndu ɛbhɛsɛ bɛtɨk. Sɛ́bhaka ntɨ chi bɛ ndǔ nɛka ɛnɛka nɛ Kristo nɛ́gò nɛ́ndɔk nɔkɔ chi ambɨ, chɔŋ bɛtɨk ɛbhɛsɛ nkwɔ nɛntɨ ɛnɛka mɛ́ngo mɛndɔk nɔkɔ chí ambɨ. \v 16 Mbák ɛchi nɔ, chɔŋ sɛ́nkway bɛrɔŋ bɛghati Mbok Ndɨ́ndɨ́ amɛm bɛtɔk bɛchak ɛbhɛn yɛ̌ mmu abhɨkɨ re kʉ bɛtɨk arɛ́, kɛpányu ɛ̌ti bɛtɨk ɛbhɛn bɔ bákʉ́ ndǔ ɛbhe mmu achak. \v 17 Kɛ Ɛkáti Mandɛm ɛ́rɛ̀m bɛ, “Yɛ̌ agha anɛ áyaŋ bɛ́panyu, ámpányu ɛ̌ti ɛnyɨŋ ɛnɛ Mandɛm Acha ákʉ́.” \v 18 Puyɛ̌ mmu anɛ árɛ̀m ɛrɨ́rɨ́ ɛ̌ti mmʉɛt ɛyi kɛ Mandɛm Acha ásɔt nɛ maŋák, chi mmu anɛ Mandɛm árɛ̀m ɛrɨrɨ ɛ̌ti yi. \c 11 \s1 Pɔ̌l ǎrɛm bɛ bɛtɨk ɛbhi bɛchi kɛkúrí nɛ ɛbhɛn bǒnto nsé \p \v 1 Nchí nɨkmʉɛt bɛ mǎnkɛpntɨ nɛ mɛ ndu nchí rɛm kɛpɨ mbɔ ɛchɨŋtɨ́mu. Kɛ́p ká ntɨ nɛ mɛ. \v 2 Dɨŋɨ́ ká bɛ nkɔŋ be nɛ mpabhamɨ́k anɛ Mandɛm. Nsɔt be mbɔ ngɔsɔ́ŋ anɛ ábhɨ́kɨ́ rɨŋɨ mbakanɛn nɛ nnáŋ mfyɛ́ bariɛp nɛ mmǔ amɔt anɛ ábháy bhe. Mmǔ wu chi Kristo. \v 3 Kɛ mbɔŋ bɛcháy bɛ bǒfú bákway bɛrwɔ bhe mbɔ ɛnyǔ Satan ásɔ́rɛ́ nyaka bapu mi arwɔ́ Ifa, ɛ́nkʉ nkaysi ayɛka ampɔkɔ bhe mǎngurɛ ɛbhɨ, kɛpɛrɛ koŋo mbi Kristo nɛ ntɨ nɛmɔt ɛnɛn nɛchi pɛ́pɛ́p. \v 4 Nchí rɛm nɔ mbɔnyunɛ ɛchi mbɔ bhɛ mbák mmu atwɔ ntá yɛka aghati bhe ɛnyɨŋ, yɛ̌ yi árɛ̀m chi ɛ̌ti Yesu achak anɛ achi kɛkúrí nɛ anɛ sɛ́ghàti bhe mɛnyɨŋ ɛ̌ti yi, mǎnoko nóko. Nɛ yɛ̌ árɛ̀m chi ɛ̌ti ɛfóŋó ɛnɛ ɛchi kɛkúrí nɛ Ɛfóŋó Mandɛm mmu mǎnɛnɛ batɨ ntá yi bǎkaka, nɛ yɛ̌ árɛ̀m chi ɛ̌ti Mbok Ndɨ́ndɨ́ anɛ achi kɛkúrí nɛ anɛ mǎnókó, mǎnsɔrɛ sɔt amɔ apay. \v 5 Mbɨ́kɨ́ kaysi bɛ bo abhɛn bǎsɔt bɛ bachi manɛm bǒnto bacha mɛ. \v 6 Ngufú mbɨ́kɨ́ rɨŋɨ bɛrɛm kɛpɨ, kɛ ndɨ́ŋɨ́ ɛnyɨŋ ɛnɛ nchí rɛm, nɛ sɛ́naŋ sɛ́kʉ be mǎndɨŋɨ nɔ́ kpoŋoroŋ ndɔŋ nɛ ndɔŋ, nɛ ndǔ bɛyǎ babhi. \p \v 7 Mpok ngátí bhe Mbok Ndɨ́ndɨ́ Mandɛm, mbɨ́kɨ́ bhɛp be nkáp. Nsɛ́ptímʉɛ́t ntá yɛka ndu bɛkwak mǎmbak manɛ́m bo. Nkʉ̌ nyaka nɔ chi bɛbʉ́ kɛ? \v 8 Nchí sɔt nyaka nkáp ntá bakwɔ́ bho achak ndǔ bɛkwak bhe. \v 9 Nɛ mpok nchí awu nɛ bhe nkɛ bhɔŋ nkáp mbɨ́kɨ́ chyɛ yɛ̌ mmu ywɛka ɛsɔŋɔri mbɔnyunɛ batɨ bɔ̌mayɛsɛ abhɛn báfú atú Masidónia kɛ báchyɛ̀ nyaka mɛ nɛkwak. Mbɨ́kɨ́ chyɛ bhe ntu wa bɛ mǎmpɔkɔ wáwák. Nɛ ɛnyu ɛyɔ kɛ nchí bhak. \v 10 Ndǔ tɛtɛp Kristo achi nɛ mɛ, nchí rɛm bɛ yɛ̌ mmu apú kway bɛkʉ mɛ mbɔt bɛdɛp awɔ antɨ ndǔ atú Akáiya ankɛm. \v 11 Nchí kʉ nɔ ndak yi? Chi bɛ mbɨ́kɨ́ kɔŋ be kɛ? Wáwák! Mandɛm arɨ́ŋɨ́ bɛ nkɔŋ be! \p \v 12 Nɛ ɛnyɨŋ ɛnɛ nchí kʉ, chɔŋ ndɔk ambɨ bɛkʉ yɔ, bɛ́ mkpɔt bɛkak bo abhɛn bárɛ̀m bɛ bákʉ̀ bɛtɨk ɛbhap nkúbhɛ́ mbɔ ɛnyǔ mɛ́kʉ̀ ɛbha. \v 13 Mɛnyǔ bǒbhɔ puyɛ̌ bǒnto abhɛn tɛtɛp. Chi bo abhɛn báyíbhírí mkpá, nɛ bárwɔ̀ bho ndǔ bɛtɨk ɛbhɛn bɔ bákʉ bɛ báchi bǒnto Kristo. \v 14 Ndak anɛ apu anɛ́ maknkay. Yɛ̌ chí mbɔŋ Satan ǎyibhiri mkpá ankʉ mbɔ bɛ achi ángɛl anɛ bɛdiɛ́rɛ́ Mandɛm bɛ́ghɔ̀ yi amʉɛt. \v 15 Ɛ́pú yɛ́ ɛnyɨŋɨ́ maknkay mbák bakʉ̌ bɛtɨk Satan bákʉ̀ nkwɔ mbɔ bɛ báchí bo abhɛn bákʉ̀ mɛnyɨŋ ɛbhɛn bɛchi chak bɛsí Mandɛm. Ndǔ ngwɛnti yap bábhɔŋ chi nsáy bɛtɨk ɛbhɛn bɔ bákʉ̀. \s1 Pɔ̌l ádɛ̀p awɔ antɨ ɛ̌ti bɛsɔŋɔri ɛbhi mbɔ mǔnto Kristo \p \v 16 Mpɛt nchí rɛm bɛ, yɛ̌ mmu ákɛ́ kaysi bɛ ntí ábhɨ́kɨ́ kway mɛ amɛm. Mbák bǎkaysi nɔ, sɔt ká mɛ ɛnyu ɛnɛ bǎkway bɛghok ɛnyɨŋ ɛnɛ mmu anɛ ntí abhɨkɨ kway yi amɛm árɛ̀m, bɛ́ mɛnkwɔ ndɛp awɔ antɨ mandú. \v 17 Ɛnyɨŋ ɛnɛ́ mɛ́rɛ̀m puyɛ̌ ɛnyɨŋ ɛnɛ Acha aghati mɛ. Nchí rɛm chi mbɔ ɛchɨŋtímu. \v 18 Tɛ̌ndu bɛyǎ bo bápànyu ɛ̌ti mɛnyɨŋ ɛbhɛn bakwǎŋwaŋ básɔ̀t bɛ bɛbhɔŋ mɛnwɔp be mǎngok nɔkɔ nsé yap, bǎbhɔŋ yɛ bɛghok mɛnyɨŋɨ́ tɛtɛp ɛbhɛn mbɔ́ŋɔ́ bɛ́gháti bhe ɛ̌ti mmʉɛt ɛya. \v 19 Bě bho bǎchi barɨŋɨ́ndak, bǎchɔ̀kɔ mǎngoko nɔkɔ mɛnyɨŋ ɛbhɛn bɛchɨŋtǐ bho bárɛ̀m nɛ maŋák. \v 20 Bǎkà bo abhɛn bábhʉ̀rɛ bhe mbɔ basɛm nɛ mányiɛ bhe nsɛm amɔt, nɛ mányìɛrɛ be amɨk, nɛ báyɨŋɨ be fúú kpát bádɛn be. \v 21 Ɛ̌! Mbɨ́kɨ́ bhɔŋ nɔ chi bɛtaŋ-ɛ! Foŋorí ká mɛ bɛ mpú kʉ mɛnyɨŋ ɛbhɔ ntá yɛka. \p Chɔŋ ndɔk ambɨ bɛrɛm mbɔ ɛchɨŋtímu. Yɛ̌ntɨkɨ ɛnyɨŋ ɛnɛ ɛ́kʉ mmu ándɛp awɔ antɨ, mɛ nkwɔ mɛ̌kwáy bɛdɛp awɔ antɨ ɛ̌ti ɛnyɨŋ ɛyɔ. \v 22 Mbák bádɛ̀p awɔ antɨ bɛ́ báchi bo Hibru, mɛ nkwɔ nchí mmu Hibru. Mbák báchí bo Israɛl, mɛ nkwɔ nchí mmu Israɛl. Mbák báchi bɛbhárɛ́bhɔ Ábraham, mɛ nkwɔ nchí ɛbhárɛ́mɔ Ábraham. \v 23 Mbák báchi bǒ bɛtok Kristo, mɛ nchá bhɔ́. [Nchí rɛm mbɔ ɛbhokori mmu.] Nkʉ bɛtɨk nchá bɔ́ mankɛm. Nchwe kɛnɔŋ ndɔŋ nɛ ndɔŋ ncha yɛ̌ntɨkɨ mmu, mǎntɛm áyá acha, nɛ ndɔp kɛ́kwɔ́t bɛgu ndɔŋ nɛ ndɔŋ. \v 24 Bo Israɛl mánaŋ bádɛp mɛ nnɛt nɛ ɛ́kpá ndɔŋ ɛsǎ nsɛm nɛkú nɛ ɛnwi. Bákʉ nɔ ndɔŋ ɛtay. \v 25 Bǒ Rom bádɛ́n mɛ nɛ ɛ́kpa kɛnɔŋ ndɔŋ ɛ́rát. Bo bátɛ́mti mɛ nɛ batay ndu bɛway ndɔŋ amɔt. Achwi abɛt anyɛ́n nɛ mɛ ndɔŋ ɛ́rát. Achwi árákáti amɛm manyu ɛkʉ ngɔ́kɔ́nyɛn ndǔ bɛti mɛ́mɔt nɛ nywɔp nɛ́mɔt. \v 26 Mfórí nɛwú bɛyǎ mpok ɛnɛ́ mɛ́rɔ̀ŋ nɛkɔ. Mfórí nɛwú amɛm manyɛ́n anɛ ájwí ágbóko, mfori nɛwú amɔ bɛtaŋtí baghɛ́p nɛ amɔ́ batɨ̌ bo Israɛl nɛ abhɛn bápú bo Israɛl. Mfórí nɛwú amɛm bɛtɔk bɛgho, nɛ amɛm baso, nɛ amɛm manyu nɛ amɔ́ bǒnkwɔ abhɛn bɛtábhá. \v 27 Nnáŋ nkʉ bɛtɨk, nsɔŋɔri mmʉɛt bɛyǎ mpok nkɛ kway bɛbhʉrɛ kɛnɔ́, nɛ nchɔ́kɔ́ nsay nkɛ kwáy bɛbhɔŋ yɛ̌ manyiɛp mɛnyu nɛ nɛnyíɛ́ ɛnɛn nɛ́kwáy mɛ, nɛ mbʉ́ɛ́p ákɔ́k mɛ ndu mbɨ́kɨ́ bhɔŋ ndɛn bɛkuti mmʉɛt. \v 28 Bɛsɔŋɔri bɛchak bɛ́chí kɛ mbɨ́kɨ́ pɛrɛ yaŋ bɛrɛm ɛ̌ti bɛsɔŋɔri yɛ̌ntɨkɨ ɛwak. Puyɛ̌ chi ndiɛrɛ mɛnyɨŋ ɛbhɛn. Mbɔ̌ŋ bɛyǎ basɛ́mɛ́ bɛyɨŋɨ ɛnyu ɛnɛ́ běka bakwɔ́ Kristo bǎchi. \v 29 Agha ákway bɛbhɔŋ bɛ́kwɛ́nɛ́ kɛ ɛ́kɛbhak ntá ya mbɔ bɛ mɛ kɛ mbɔ́ŋɔ́ bɛkwɛ́nɛ́ ɛbhɔ? Agha bákway bɛkʉ yi ankwɛn ndu bɛbʉ́ kɛ ntɨ̌ kɛdu mɛ amɛm nɛ bɛběntɨ? \p \v 30 Mbák mbɔŋ bɛdɛp awɔ antɨ chɔŋ nkʉ nɔ chi ndu mɛnyɨŋ ɛbhɛn bɛ́tɔ̀ŋ bɛ mbɨ́kɨ́ bhɔŋ bɛtaŋ. \v 31 Mandɛm Mmu achí Chi ntá Yesu Acha arɨ́ŋɨ́ bɛ mpú sénse. \p Bakak ámbak nɛ yi ngwɛnti ti. \v 32 Mpok nchí ɛtɔk Damáskɔs, Gɔ́bhanɔ anɛ mfɔ ngo Arɛtas afyɛ́, áchyɛ ɛyɔŋ bɛ batɛmɛ́ nɛnu mambabhɛri nɔkɔ nyǔbha anɛ́ ɛtɔk ɛnyu ɛnɛ bɔ bákway bɛkɛm mɛ. \v 33 Kɛ bǒnkwɔ bákʉ nchwe amɛm ɛkay ɛnɛ básɛ́rɛ́ nnɨk arɛ bátɔ́ ndu mbok anɛ achi ankok, básɛ́bhɛ mɛ amɨk, mbʉɛ. \c 12 \s1 Pɔ̌l ǎdɛ̀p awɔ́ antɨ mbɔnyunɛ abhɔŋ ntɨ nɛ bǒnkwɔ Kɔrint \p \v 1 Mbɔŋ bɛrɔŋ ambɨ bɛdɛp awɔ́ antɨ yɛ̌ndu nsáy ápú arɛ́. Kɛ dɔ̌ ká ngati bhe ɛ̌ti kɛnɔ́ amɨ́k anti fúú, ɛkɛn ngɔ́ nɛ mɛnyɨŋ ɛbhɛn Yesu Acha ákʉ́ mɛ ndɨŋɨ. \v 2 Ndɨ́ŋɨ́ mmǔ anɛ achi nyaka nkoŋo Kristo. Ɛ́gháká mamiɛ́ byo nɛ anwi ɛchɔŋ ɛnɛ Mandɛm ásɔ́rɛ́ yi tɛ amfay. \v 3 Mpɛt nchí rɛm bɛ ndɨ́ŋɨ́ bɛ Mandɛm asɔt nyaka mmu wu árɔk Paradays* nɛ yi, kɛ chí ndu ɛfóŋó kɛ chí ndu nkwɔmʉɛt a, mbɨ́kɨ́ rɨŋɨ. Mbɔŋ Mandɛm kɛ árɨ́ŋɨ́. \v 4 Arɛ́, aghók mɛnyɨŋ ɛbhɛn mmu ábhɨ́kɨ́ bhɔŋ bɛghati bho ɛnyǔ bɔ bɛchi, nɛ mmu apú kway mbɔŋ bɛrɛm ɛnyǔ bɛchi. \v 5 Mbɔŋ bɛdɛp awɔ antɨ ɛ̌ti mmu wu, kɛ mpú kʉ nɔ ɛ̌ti mmʉɛ́t ɛya. Nchi dɛp awɔ antɨ chi ɛ̌ti mɛnyɨŋ ɛbhɛn bɛ́tɔ̀ŋ bɛ mbɨ́kɨ́ bhɔŋ bɛtaŋ. \v 6 Yɛ̌ ɛmbak chi bɛ nchí yaŋ bɛdɛp awɔ antɨ mpú bhak ɛchɨŋtímu mbɔnyunɛ nchí rɛm chi tɛtɛp. Kɛ mpú kʉ nɔ́ ndǔ mpú yáŋ bɛ yɛ̌ mmu ánkáysí bɛ ncha ɛnyǔ mmu ɛnɛ yi ághɔ̀ nɛ ɛnɛ́ yi ághòk mɛ̌rɛm bɛ nchí. \p \v 7 Ndu bɛkʉ bɛ nkɛ́ pányu ɛ̌ti bɛyǎ mɛnyɨŋɨ́ maknkay ɛbhɛn yi ákʉ́ mɛndɨ́ŋɨ́, áchyɛ́ mɛ ɛsɔŋɔri. Mbák mbɔ mmu anɛ báfyɛ́ yi nsé amʉɛt. Ɛsɔŋɔri ɛyɔ ɛbhak ɛnyɨŋ ɛnɛ Satan átó bɛ ɛ́nyíɛ́rɛ́ mɛ amɨk, ɛ́nkaŋ mɛ nkɛ pányu. \v 8 Nnɨk Yesu Acha mmʉɛt ndɔŋ ɛ́rát bɛ yi amfɛrɛ mɛ ɛsɔŋɔri ɛnɛ amʉɛt. \v 9 Kɛ akɛmɛ mɛ bɛ, “Bɛrɨ̌ndu ɛbha bɛ́kway nɛ wɔ mbɔnyunɛ bɛtaŋ ɛbha bɛ́tɔ̀ŋ kpoŋoroŋ chi amʉɛt bo abhɛn mmʉɛt apú bhɔ.” Ndu ɛchi yɛ̌ nɔ, chɔŋ ndɔk ambɨ bɛdɛp awɔ́ antɨ nɛ maŋák ɛ̌ti mbɨ́kɨ́ bhɔŋ bɛtaŋ, bɛ bɛtaŋ Kristo mɛ́mbak nɛ mɛ. \v 10 Ɛ̌ti Kristo, nchí yɛ maŋák bɛ mbɨ́kɨ́ bhɔŋ bɛtaŋ, yɛ̌ básɔ̀kɔti mɛ sɔkɔti, yɛ̌ mɛnyɨŋ bɛ́taŋa taŋ ntá ya, nɛ yɛ̌ nchí bhɔŋ nɛnyok mɛnyu nɛ mɛnyu, nɛ yɛ̌ báchyɛ̀ mɛ chi bɛsɔŋɔri. Ɛchi nɔ mbɔnyunɛ mpok anɛ mbɨ́kɨ́ bhɔŋ bɛtaŋ kɛ nchí taŋ sayri. \s1 Pɔ̌l abhɔŋ ntɨ nɛ bǒnkwɔ abhɛn ɛtɔk Kɔrint \p \v 11 Ndɛm kɛpɨ mbɔ ɛchɨŋtímu. Bě kɛ̌ bǎpúrí mɛ nkʉ nɔ mbɔnyunɛ, be kɛ bǎbhɔŋɔ bɛghati bho ɛnyǔ mmu mɛ nchí. Yɛ̌ndu mpú yɛ̌nyɨŋ, bǒnto abhɛn bǎyòŋ nɔ manyɛ́n ayap amfay bábhɨkɨ cha mɛ. \v 12 Mpok nchí awu nɛ bhe nkʉ mɛnyɨŋ bɛtɔŋ be bɛ nchí mǔnto tɛtɛp. Mbɔ́ŋ ɛkɛ́bhɛ́ntɨ́ nɛ nkʉ mɛnyɨŋɨ́ maknkay mɛnyu nɛ mɛnyu. \v 13 Ndiɛrɛ ɛnyɨŋ ɛnɛ mbɨ́kɨ́ kʉ ntá yɛka ɛnɛ́ nkʉ ntá bakwɔ́ Kristo bachak ncha chi bɛ mbɨ́kɨ́ bhɛp bhe nɛkwak? Foŋorí ká mɛ ndǔ nɛfʉɔp ɛnɔ! \p \v 14 Dɨŋɨ́ ká bɛ nnáŋ ntóŋtí bɛ́twɔ bɛghɔ bhe ndu ndɔŋ ɛnɛ ɛ́jwí ɛ́rát. Mpú bhak chɔŋ ntu ntá yɛka mbɔnyunɛ be kɛ mɛ̌yaŋ, puyɛ̌ bakap ayɛka. Ɛchi nɔ mbɔnyunɛ puyɛ̌ mǎmbɔ kɛ babhɔŋɔ bɛbhʉrɛ mɛnyɨŋ ntá bachi nɛ manɔ bhap, chi bachi nɛ manɔ kɛ bábhɔŋɔ bɛbhʉrɛ mɛnyɨŋ ntá bɔ̌bhap. \v 15 Chɔŋ mbɔŋ bɛyǎ maŋák bɛchyɛ yɛ̌ntɨkɨ ɛnyɨŋ ɛnɛ mbɔ́ŋɔ́, yɛ̌ chi mmʉɛt ɛya, ndu bɛkwak bhe. Ndǔ ɛkɔŋ ɛya nɛ bhe ɛ́gò ɛ́ndɔk nɔkɔ chi ambɨ, ɛyɛka nɛ mɛ ɛ́may nɔkɔ may kɛ? \p \v 16 Sayri sayri, bákà nɛ mɛ bɛ mpok ntwɔ́ awu, mpú sɔt nyaka mɛnyɨŋ ntá yɛka, yɛ̌ nɔ mbɔk bárɛ̀m bɛ nchí mmu bɛtábhá, nɛ bɛ nchí sɔt mɛnyɨŋ ɛbhɛka ndu ngwáy. \v 17 Ndǔ nkwɔ bho abhɛn ntó ntá yɛka, yɛ̌ amɔt ábhɨ́kɨ́ sɔt nnyɛ́n ɛna bɛrwɔ bhe. Ɛ́pú nɔ kɛ? \v 18 Nnɨk nyáka Táytɔs nɛ mɔmáyɛsɛ bɛ mántwɔ́ awu ntá yɛka. Átwɔ́ nɔ́kɔ́ asɔt mɛnyɨŋ ɛbhɛka ndǔ ngwáy kɛ? Mɛ nɛ Táytɔs sɛ́bhɔŋ chi nkaysi amɔt. Pú nɔ́? Bɛsɛ nɛ yi sɛ́bhɔŋ chi ɛkakánɛkɔ ɛ́mɔt. Pú nɔ́? \p \v 19 Abhɛn ɛkɔŋ, bǎkáysí bɛ ndu mpok anɛ nkɛm sɛ́rɛ̀m mɛnyɨŋ ɛbhɛn chi ndu bɛ́táŋá mmʉɛt ntá yɛka kɛ? Wáwák! Sɛ́rɛ̀m chi ɛnyǔ Kristo áyàŋ bɛ sɛ́ndɛm nɛ bɛsí Mandɛm. Sɛ́kʉ̀ yɛ̌ntɨkɨ ɛnyɨŋ chi bɛ mǎnsɛ́nɛ́ ndǔ mbi Mandɛm. \v 20 Mbɔ̌ŋ bɛcháy bɛ ngufú mpok ntwɔ́ awu bɛghɔ bhe nchí kway bɛtɛmɛri bhe ndu nte anɛ mbɨ́kɨ́ káysi bɛtɛmɛri bhe, nɛ be nkwɔ mǎngɔ bɛ mpú ndu nte anɛ bǎkaysi bɛghɔ mɛ. Ngufú, nchí kway bɛtɛmɛri bhe ndǔ bǎgwà, nɛ ndǔ bǎbhɔ̀ŋ mpabhamɨ́k nɛ batɨ, nɛ ndǔ ɛchókóntɨ, nɛ ndǔ mǎŋɛm mɛŋɛ́mɛ́, nɛ ndǔ bǎchɔŋti manyɛ́n batɨ, nɛ ndǔ ɛnaŋti, nɛ ndǔ ɛpɨŋ bɛkáysi bɛ bǎcha batɨ, nɛ ndǔ bǎkʉ̀ mɛnyɨŋ táká táká. \v 21 Mbɔ̌ŋ bɛcháy bɛ nnáŋ mpɛt ntwɔ awu chɔŋ Ɛta Mandɛm ánkʉ mbɔ́ŋ ntíánwɔ́p bɛsí ɛbhɛka, nɛ mbak ndǔ nɛdǐ kɛbhɔ ɛ̌ti bɛyǎ bǒ ahbɛn bákʉ̀ nyaka bɛbʉ́ nɛ bábhʉɛt bɛkʉ bɛpɔ̌ mɛnyɨŋ, nɛ ɛpúsí, nɛ mányiɛ bɛpǎ ɛpusi. \c 13 \s1 Ndǔ ngwɛnti, Pɔ̌l ǎyɛ̀p bǒnkwɔ Kɔrint batú \p \v 1 Ndɔŋ anɛ ákʉ́ ɛ́rát ɛnɛ nchí twɔ bɛghɔ bɛ bǎkɛ́ ghɔkɔntɨk bɛ Ɛkáti Mandɛm ɛ́rɛ̀m bɛ mbák bo mándɛm bɛ mmǔ ákʉ́ ndak, bábhɔŋ bɛ́twɔ nɛ batísiɛ bapay, mbák apu nɔ, barat. \v 2 Mpok ntwɔ́ awu ndǔ nɛkɔ ɛnɛn nɛ́jwí ndɔŋ ɛpay, njɛp batú bo abhɛn bákʉ̀ bɛbʉ́ nɛ bǒnkwɔ bachak mankɛm. Nɛ́nɛ, mpɛt nchí sɛmti bhɔ ɛnɛ́ mpú awu nkúbhɛ́ mbɔ ɛnyǔ nkʉ nyaka mpok ntwɔ́ awu bɛ, mbák mpɛ́t ntwɔ, mpú rɔ bhɔ ɛnyu ɛyɔ. \v 3 Chɔŋ nkʉ mǎngɔ bɛrɨŋ mɛnkɛm ɛbhɛn bɛ́tɔ̀ŋ kpoŋoroŋ bɛ nchí rɛm chi mɛnyɨŋ ɛbhɛn bɛ́fú ntá Kristo. Apú kɛm be mbɔ mmǔ anɛ ábhɨ́kɨ́ bhɔŋ bɛtaŋ. Ǎtɔŋ bɛtaŋ ɛbhi mpok áchí nɛntɨ ɛnɛka. \v 4 Yɛ̌ndu bágó yi ndǔ ɛkotákátí mbɔ mmu anɛ abhɨkɨ bhɔŋ bɛtaŋ, Mandɛm ákʉ́ yi apɛtnsɛm ndǔ nɛpɛ́m. Bɛsɛ nkwɔ sɛbhɨkɨ bhɔŋ bɛtaŋ ndu sɛ́bhárɛ́ mmʉɛt nɛ yi. Kɛ ndu sɛ́tòk bhe, chɔŋ sɛ́mbɔŋ nɛpɛ́m nɛ Kristo ndǔ bɛtaŋ Mandɛm. \p \v 5 Chák ká mmʉɛt bɛghɔ mbák, ndǔ ɛkakánɛkɔ ɛyɛka, bǎkòŋo mɛnyɨŋ ɛbhɛn mǎnókó. Yɨŋɨ́ ká mmʉɛt. Mbák ɛpu nɔ, nɔ́ bǎkwɛn nɛmɔ. \v 6 Nókó ká bɛ chɔŋ mǎngɔ bɛ sɛbhɨkɨ kwɛn nɛmɔ. \v 7 Sɛ́nɨ̀kmʉɛt ntá Mandɛm bɛ bǎkɛ́ kʉ nɛfwɔp. Sɛ́pú kʉ nɔ chi bɛkʉ bo mángɔ́ bɛ sɛ́chí chak. Sɛ́yáŋ chi bɛ mǎmbák chak, yɛ̌ndu bǎkway bɛyɨŋɨ bhɛsɛ mbɔ bo abhɛn babhɔŋɔ bɛkwɛ́nɛ́. \v 8 Yɛ̌ ɛmbak yi, sɛpú kway bɛkʉ ɛnyɨŋ ɛnɛ ɛ́chɛt tɛtɛp mbi. Sɛ́kʉ̀ chi ɛnyɨŋ ɛnɛ ɛkʉ tɛtɛp anɛ Mbok Ndɨ́ndɨ́ ándɔ́kɔ́ nɔ́kɔ́ ambɨ. \v 9 Sɛ́bhɔ̀ŋ maŋák mbák bǎtaŋ, yɛ ɛ́mbak chi bɛ sɛbhɨkɨ taŋ. Sɛ́nɨ̀kmʉɛt ntá Mandɛm bɛ nɛka ɛnɛka nɛ́ngó nɛnjwi pɔɔt. \v 10 Nti anɛ nchí sɨŋ ɛkáti ɛnɛ ntá yɛka ambɨ ambɨ chi bɛ mpok anɛ mɛ̌twɔ chɔŋ awu, nkɛ́sɔt bɛtaŋ ɛbhɛn Mandɛm áchyɛ́ mɛ mbak bɛběbɛbe nɛ bhe. Mandɛm achyɛ́ mɛ bhɔ chi bɛkʉ mǎnte ndǔ nɛka ɛnɛka, puyɛ̌ chi bɛkʉ mǎnkwɛn. \p \v 11 Bɔ̌ma, bɛrɔŋ ndǔ ngwɛnti, ghók ká maníɛ́ ma, mǎnchɔkɔ sayri. Nyurɛ́ ká ɛkakánɛkɔ ɛyɛka, mǎmbak ɛyɔŋ ɛ́mɔt nɛ batɨ. Bák ká sayri nɛ bo báchák. Mbák mǎnkʉ nɔ, chɔŋ Mandɛm mmu ákɔŋ bhɛsɛ nɛ ǎchyɛ̀ bhɛsɛ kpák, ambak nɛ bhɛsɛ, ambak nɛ bhe. \v 12 Kaká ka batɨ sayri mbɔ bo Mandɛm. \v 13 Bǒnkwɔ mankɛm abhɛn báchí fá bátò nkwɔ bhe bakak. \v 14 Yesu Kristo Acha ántɔ́ŋ be bɛrɨ̌ndu, nɛ ɛkɔŋ Mandɛm ɛmbak amɛm batɨ yɛka, nɛ ɛyɔŋ ɛ́mɔt ɛnɛ Ɛfóŋó Bɛdyɛrɛ áchyɛ̀ ɛmbak nɛ be mankɛm.