\id MAT NT0001 Tsikimba (kdl) (Auna Kambari) 2010 
\h Matiyu 
\toc1 Kadyanshi ka Shinga ka Matiyu 
\toc2 Matiyu 
\toc3 Mat. 
\mt2 Kadyanshi ka Shinga ka 
\mt1 Matiyu 
\is1 Ukukpa̱ u kadyanshi 
\ip Matiyu uza ɗa korongi tagara̱da u na vi, wa̱ ta̱ a asuvu a asuki a Yesu. Uza u Yahuda u ɗa, kpam u korongu ta̱ tagara̱da vi tsa̱ra̱ u wenike aza a Yahuda an Yesu ɗa Kawauwi ka a ka vana vi. 
\ip Matiyu reve ta̱ Yesu aya magono ma mayun mi, wa lya ta̱ tsugono tsu likimba gba̱. U wenike ta̱ mayun ɗa an Yesu shaɗangi kadyanshi ka ili iꞌya ya tuwa̱ ka ntsumate n Kazuwamgbani ka Cau n yain kadyanshi a kaci ka Kawauwi ka ka woko magono ma pige. Matiyu wenishike ta̱ tsugono tsi tsu likimba u na tsa wa, kpaci ucun tsugono tsu nala tsi tsa kotso ta̱. Tsugono tsu Yesu tsa shamgba ta̱ hal ubana. U ka̱na̱ ta̱ magono ma yain n ucira, tsa̱ra̱ u wenike ucira u ne, Yesu lya ta̱ kaci ka ukpa̱ an u ꞌya̱nga̱i a kasaun ka ne. Gba̱ ili i na yi n iꞌya i buwai iꞌa̱ ta̱ pini a tagara̱da u na vi. 
\ip Matiyu ɓa̱nga̱ ta̱ Atoni a gogo‑na kpaci u toɗugbuso ta̱ tyoku ɗa Yesu shaɗangi afoɓi a Kashila̱ a ɗa wa tuko ama evu n eyi. An Ada̱mu nusukai Kashila̱, ama a pecene ta̱ n eyi. Uɗara̱kpusa u Kazuwamgbani ka Cau u takpa mɓa̱la̱ n na mi wa. Matiyu wenike ta̱ tyoku ɗa Yesu wokoi uɗara̱kpa u ɗa u a̱sa̱ka̱i ama a woko evu n Kashila̱, kpam Yesu u nala vi aya wa lya tsugono tsu ili dem a likimba u tsunu ara. 
\is1 Ili iꞌya iꞌa̱ri a tagara̱da u na vi 
\io1 Nkoshi n cau n ilimaci i Yesu (1:1–2:23) 
\io1 Akani a Yahaya kalyuɓugi (3:1-12) 
\io1 Ulyuɓugu n ukondo u Yesu (3:13–4:11) 
\io1 Manyan ma Yesu a Galili (4:12–18:35) 
\io1 Yesu a̱sa̱ka̱i Galili ubana a Urishelima (19:1–20:34) 
\io1 Aꞌayan a shindere a makorishi a Yesu: Ukondo n ukpa̱ u ne. (21:1–27:66) 
\io1 Yesu wa̱ ta̱ n uma. (28:1-20) 
\c 1  
\s1 Nkoshi n cau n Yesu 
\r (Luka 3:23-38) 
\p  
\v 1 Yesu† Kawauwi† u wuta̱ ta̱ a kuwa ku Dawuda† Magono, matsikaya ma Ibirahi.† Makeci ma nkoshi n cau n ne ma na: 
\q1  
\v 2 Ibirahi ɗa tata u Ishaku.† 
\q1 Ishaku ɗa tata u Yakubu.† 
\q1 Yakubu ɗa tata u Yahuza† na̱ mmuku ma aꞌali n roku. 
\q1  
\v 3 Yahuza ɗa tata u mpeshe n ɗa a ka isa̱ Farisa n Zera. 
\q1 (Mma u le ɗa Tama.) 
\q1 Farisa ɗa tata u Hesuruna. 
\q1 Hesuruna ɗa tata u Aram. 
\q1  
\v 4 Aram ɗa tata u Aminadabu. 
\q1 Aminadabu ɗa tata u Nashon. 
\q1 Nashon ɗa tata u Salumuna. 
\q1  
\v 5 Salumuna ɗa tata u Boza. 
\q1 (Mma u ne kpam Raha.)†\f + \fr 1:5 \ft Raha kashankala ka Awulawa ka.\f* 
\q1 Boza ɗa tata u Ubida. 
\q1 (Mma u ne kpam Rutu.)\f + \fr 1:5 \ft Rutu Kawulawa ka.\f* 
\q1 Ubida ɗa tata u Yese.† 
\q1  
\v 6 Yese ɗa tata u Dawuda Magono. 
\q1 Dawuda ɗa tata u Solomo. 
\q1 (Mma u ne kpam Beteshaba ɗa uza ɗa Dawuda bokoi ara Uriya.)\f + \fr 1:6 \ft Dawuda vaku ta̱ n Beteshaba eyi n u woli Uriya, aku u yain ili i roku tsa̱ra̱ vali u ne Uriya u kuwa̱. A ka tsa̱ra̱ ta̱ alabari a na yi a tagara̱da u 2 Samaꞌila 11:1-27.\f* 
\q1  
\v 7 Solomo ɗa tata u Rihobuwam. 
\q1 Rihobuwam kpam tata u Abija. 
\q1 Abija ɗa tata u Asa. 
\q1  
\v 8 Asa ɗa tata u Johoshafa. 
\q1 Johoshafa kpam tata u Joram. 
\q1 Joram ɗa tata u Azariya. 
\q1  
\v 9 Azariya ɗa tata u Jotam. 
\q1 Jotam ɗa tata u Ahazu. 
\q1 Ahazu ɗa tata u Hazikaya. 
\q1  
\v 10 Hazikaya ɗa tata u Manase. 
\q1 Manase ɗa tata u Amo. 
\q1 Amo ɗa tata u Josaya. 
\q1  
\v 11 Josaya ɗa tata u Jakoniya na̱ mmuku ma aꞌali n roku. (Aꞌayin yi a ɗa a ka̱na̱ le ubana a uyamba u Babila.)† 
\q1  
\v 12 An a bidya le ubana a Babila: 
\q1 Jakoniya ɗa tata u Shayala̱tiya. 
\q1 Shayala̱tiya ɗa tata u Zerubabe. 
\q1  
\v 13 Zerubabe ɗa tata u Abihuda. 
\q1 Abihuda ɗa tata u Eliyakim. 
\q1 Eliyakim ɗa tata u Azuro. 
\q1  
\v 14 Azuro ɗa tata u Saduku. 
\q1 Saduku ɗa tata u Akimu. 
\q1 Akimu ɗa tata u Aliyuda. 
\q1  
\v 15 Aliyuda ɗa tata u Iliyazara. 
\q1 Iliyazara ɗa tata u Matan. 
\q1 Matan ɗa tata u Yakubu. 
\q1  
\v 16 Yakubu ɗa tata u Isuhu.† 
\q1 Isuhu ɗa vali u Meri.† 
\q1 Meri kpam aya mma u Yesu uza ɗa ama a ka isa̱ Kirisiti† Kawauwi. 
\p  
\v 17 Gba̱ aza ɗa a kecei nala vi, akaya a ɗa aꞌa̱ri pini a ɗa; akaya kupa n a nishi ili iꞌya i ka̱na̱i Ibirahi hal ubana aꞌayin a Dawuda Magono, n akaya kupa n a nishi ili iꞌya i ka̱na̱i aꞌayin a Dawuda hal ubana aꞌayin a ɗa a pura̱ le ubana a Babila tsugbashi. N akaya kupa n a nishi ili iꞌya i ka̱na̱i aꞌayin a ɗa a pura̱ le ubana a Babila tsugbashi utuwa̱ aꞌayin a Kawauwi. 
\s1 Ilimaci i Yesu Kawauwi 
\p  
\v 18 Tyoku ɗa ilimaci i Yesu Kawauwi iꞌa̱ri ɗa na: Mma u ne u ɗa Meri uza ɗa Isuhu kenei tsumana. Shegai eyi a makere bawu u revei vali, aku u ka̱na̱i katsuma̱ n Kulu Keri.†  
\v 19 Isuhu kamana ka Meri, vuma ɗa u tsu rongo uyan ili iꞌya iꞌa̱ri derere, wa ciga u nei Meri vi uwono a aꞌeshi a ama wa, aku u yawunsai u a̱sa̱ka̱ yi usokongi. 
\p  
\v 20 Aꞌayin a ɗa wa̱ri pini uyawunsa ukuna vi, aku katsumate ka zuba† ka Magono ma Zuba ka wenikei kaci ka ne ara ne a asuvu a alavutanshi, u danai, “Isuhu, matsikaya ma Dawuda, kotsu vu pana uwonvo u ɗa va zuwa kamana ka vunu Meri wa, kpaci Kulu Keri ka ku zuwa yi u ka̱na̱ katsuma̱ ki.  
\v 21 Wa matsa ta̱ maku ma vali, aku vu neke yi kala Yesu,\f + \fr 1:21 \ft Kalen ka kala ka “Yesu” ka “Iwauwi.”\f* kpaci wa wauwa ta̱ ama a asuvu a unyushi u cingi u le.”\fig Katsumate ka zuba ka wenikei kaci ka ne ara Isuhu|src="Matthew_1_20-ok.tif" size="span" loc="Mat. 1:23" ref="Mat. 1:23" \fig* 
\p  
\v 22 Ukuna u na vi u gita̱ ta̱ tsa̱ra̱ kazuwamgbani ka Magono ma Zuba ka shaɗangu, tyoku ɗa Ishaya† matsumate† u danai caupa, 
\q1  
\v 23 “Makere ma bawu ma revei vali ma yan ta̱ katsuma̱, 
\q1 u matsa maku ma vali, 
\q1 aku a isa̱ yi Imanuwe.” 
\p Kalen ka kala ki ka, “Kashila̱ ka̱ ta̱ kaɓolo n a̱tsu.” 
\p  
\v 24 Aꞌayin a ɗa Isuhu rikpa̱na̱ka̱i, aku u yain dere tyoku ɗa katsumate ki ka tonuko yi. U tukoi Meri a kuwa u woko uka u ne.  
\v 25 Shegai u vaku n eyi wa hal u matsai maku mi. Aku Isuhu neke yi kala Yesu. 
\c 2  
\s1 Arevi a tuwa̱i a dana̱sa Yesu 
\p  
\v 1 A matsa ta̱ Yesu a ilyuci i Batalami a uyamba u Yahuda, aꞌayin ɗa Hiridu†\f + \fr 2:1 \ft Hiridu Magono aya Hiridu Uzapige. Maku ma ne Hiridu Antiba aya magono an Yesu kuwa̱i.\f* wa̱ri magono. Ama roku aza ɗa a yain ka̱neshi u ukuna u atala, a wuta̱i a kasana a tuwa̱i a Urishelima†  
\v 2 n a wecishiki, “Nte magono ma aza a Yahuda† ma a matsai vi? Tsu wene ta̱ katala a kasana ka ka wenikei an a matsa yi, kpam tsu tuwa̱i tsu lyaka yi kayala.” 
\p  
\v 3 An Hiridu Magono u panai nala, u dambula ta̱ cika, nala dem aza ɗa aꞌa̱ri a Urishelima a rongoi a kadambula.  
\v 4 Aku u isa̱i aɗara̱kpi a pige† n awenishiki a Mele† u wece le, “Nte a ka matsa Kawauwi ki?” 
\p  
\v 5 Aku a wushunku yi, “A ilyuci i Batalami iꞌya a Yahuda. Kpaci ili iꞌya Mika matsumate u korongi iꞌya: 
\q1  
\v 6 “ ‘Avu, Batalami u uyamba u Yahuda, 
\q1 va̱ ta̱ n kalen pini a asuvu a ilyuci i pige i pige i Yahuda. 
\q1 A ka matsa ta̱ magono a asuvu a vunu, 
\q1 uza ɗa wa woko yavu kaliniki ka ama a va̱, aza a Isaraꞌila†.’ ” \x ◊ \xo 2:6 \xt Mik. 5:2.\x* 
\p  
\v 7 Pini nala, magono mi ma isa̱i amoci a ɗa a wuta̱i a kasana ki a ba a sheshei ukpawunsi, kpam a tonuko yi derere aꞌayin a ɗa katala ki ka wuta̱i.  
\v 8 Aku u tonuko le, “ꞌYa̱nga̱i i wala ubana a Batalami vi i boli maku mi mai. I wene yi baci, i gono i tuwa̱ i tonuko mu, tsa̱ra̱ mpa dem n ba n lyaka yi kayala.” 
\p  
\v 9 Arevi yi an a panai ili iꞌya magono mi ma danai, aku a lazai. Kpam katala ka a wenei a kasana ka lazai a kapala ka le hal ka ba ka shamgbai a asu u ɗa maku mi ma̱ri.  
\v 10 An a wenei katala ki, a yan ta̱ maza̱nga̱!  
\v 11 Aꞌayin a ɗa ama yi a uwai pini a kuwa ki, a wene ta̱ maku mi n Meri mma u ne, a kuɗa̱ngi a lyaka yi kayala. A bidyai kune ku le ku zinariya, n ucanga u magula̱ni, n ma̱r† a na̱ka̱ yi.\f + \fr 2:11 \ft Ucanga u ɗa arevi a tukoi Yesu vi, ili i magula̱ni yi furankinsen ɗa a tsu isa̱ iꞌya kpam cira̱kpa̱ tsu maɗanga tsa.\f* 
\v 12 Shegai Kashila̱ ka rono le atsuvu a asuvu a alavutanshi, u da a gono a asu u magono vi wa. Aku a gonoi a uyamba u le a ure u roku kau. 
\s1 A sumai ubana a Masar 
\p  
\v 13 An arevi yi a lazai, katsumate ka Magono ma Zuba ka tuwa̱i ara Isuhu a asuvu a alavutanshi, u danai, “ꞌYa̱nga̱ vu dara̱ka vu bidya maku mi na̱ mma u ne ubana a Masar!† Vu shamgba ɗe she aꞌayin a ɗa n tonuko vu vu gono, kpaci magono ma pini ma bolo maku mi tsa̱ra̱ u wuna.”  
\v 14 Aku u ꞌya̱nga̱i u bidyai maku mi na̱ mma u ne a lazai n kayin ubana a Masar,  
\v 15 nte a rongoi ɗe hal aꞌayin ɗa magono mi ma kuwa̱i. Ili yi i gita̱ ta̱ kotsu i wenike ili iꞌya Magono ma Zuba ma danai a una̱ u Hosiya matsumate, “N isa̱ ta̱ maku ma va̱ ma wuta̱ a Masar.” \x ◊ \xo 2:15 \xt Hos. 1:1.\x* 
\s1 Hiridu wunusai mmuku ma aꞌali 
\p  
\v 16 Aꞌayin ɗa magono ma wenei arevi yi aꞌene a ɗa a vurusa̱ yi a ɗa, aku u panai upan. U zuwai a wunusa gba̱ mmuku ma aꞌali a Batalami, n ilyuci i kenu i kenu iꞌya iꞌa̱ri evu evu gba̱, aza a ayen a re ubana a iyamba. U reve ta̱ aꞌayin a ɗa a matsai maku mi cinda arevi yi a danai.  
\v 17 Nala ili iꞌya Kashila̱ ka danai a una̱ u Irimiya† matsumate i wokoi mayun: 
\q1  
\v 18 “A pana ta̱ kala̱ga̱tsu a Rama, 
\q1 uza roku wa sa̱ adama a unamgbukatsuma̱. 
\q1 Rahila† ɗa wa sa̱ adama a mmuku n ne, 
\q1 u ꞌyuwain u a̱sa̱ka̱ uza u ne yi kadyanshi, 
\q1 an u wokoi a kuwa̱ ɗe.” \x ◊ \xo 2:18 \xt Iri. 31:15.\x* 
\s1 A gonoi a Nazara 
\p  
\v 19 An Magono mi ma kuwa̱i, katsumate ka Magono ma Zuba ka tuwa̱i ara Isuhu a asuvu a alavutanshi aꞌayin ɗa wa̱ri pini a Masar vi.  
\v 20 Katsumate ki ka danai, “ꞌYa̱nga̱ vu bidya maku mi na̱ mma u ne vu gono a uyamba u Isaraꞌila, kpaci aza ɗa a ka ciga a wuna maku mi a kuwa̱ ɗe.” 
\p  
\v 21 Aku Isuhu ꞌya̱nga̱i u bidyai maku mi na̱ mma u ne a gonoi a Isaraꞌila.  
\v 22 Shegai an u revei magono ma savu mi maku ma Hiridu Magono ma; wata, Akilayu,\f + \fr 2:22 \ft Hiridu Akilayu magono ma cingi ma aku a loko a karatsu ka tsugono. Pini nala, utoku u ne Hiridu Antiba wokoi magono.\f* uwonvo u ka̱na̱ yi. Aku u lavutansai kpam, Kashila̱ ka rono yi atsuvu u gono a uyamba u Galili.  
\v 23 Pini nala, a ba a dusuki a ilyuci iꞌya a ka isa̱ Nazara. Adama a nala a shaɗangu ta̱ ili iꞌya ntsumate n danai: “A ka isa̱ yi ta̱ uza u Nazara.” 
\c 3  
\s1 Yahaya Kalyuɓugi foɓusoi ure 
\r (Marku 1:1-8; Luka 3:1-18; Yahaya 1:19-28) 
\p  
\v 1 An a yain ayen ushani, Yahaya† Kalyuɓugi gita̱i kuɓari a kakamba ka Yahuda.  
\v 2 U da, “Kpatalai† i a̱sa̱ka̱ tsicingi tsu ɗe, i gono a asu u Kashila̱, kpaci tsugono tsu zuba tsu yan ɗe evu n uyan.”  
\v 3 Ishaya matsumate u yan ta̱ kadyanshi a kaci ka Yahaya, u da, 
\q1 “Uza roku wa sala̱sa a kakamba, 
\q1 ‘Lapulai ure adama a Asheku, 
\q1 shamkpai u ɗa mai tsa̱ra̱ u wala!’ ” \x ◊ \xo 3:3 \xt Isha. 40:3.\x* 
\p  
\v 4 Yahaya uka ta̱ aminya a ɗa a cai n tsileme tsu karakuma. U sirai kagbawatsu ka ukpan a cuku tsu ne, kpam ilikulya i ne iꞌya abaruma n ishigi.  
\v 5 Ama ushani a wuta̱ ta̱ a Urishelima n Yahuda n iyamba iꞌya iꞌa̱ri uɓongu u Aga̱ta̱ a Urudu a tuwa̱i tsa̱ra̱ a pana̱ka yi.  
\v 6 An a dansai unyushi u cingi u le, aku u lyuɓugu le pini a Aga̱ta̱ a Urudu yi. 
\p  
\v 7 Afarishi† n aza a Sadusi ushani a tuwa̱ ta̱ dem a asu u ɗa Yahaya wa lyuɓugusu ama yi tsa̱ra̱ a lyuɓugu le. An Yahaya wene le, u danai, “Eɗa̱ aꞌeku a ɗa! Ya rono ɗa̱ atsuvu i suma mavura ma Kashila̱ ka tuko n maloko?  
\v 8 Yanyi ili iꞌya ya wenike an i a̱sa̱ka̱i unyushi u ɗe.  
\v 9 Kotsu i dana ya wura mavura mi an iꞌa̱ri mmuku n tsikaya mi Ibirahi wa. N tonuko ɗa̱, Kashila̱ ka fuɗa ta̱ ka bidya atali a na u gonuko a ɗa mmuku n tsikaya mi Ibirahi!  
\v 10 Gogo‑na naha gba̱m, kagovu ka̱ ta̱ ufoɓusi ka kapa nɗanga hal a asuvu a alu a le. Maɗanga ma baci dem bawu ma matsai ilimaci i shinga, a ka kapa ta̱ ma a varangu a asuvu a akina. 
\p  
\v 11 “N mini ma ma lyuɓugusu ɗa̱ tsa̱ra̱ u wenike an i a̱sa̱ka̱i tsicingi tsu ɗe, shegai uza ɗa wa tuwa̱ a kucina̱ ku va̱, wa lyuɓugu ɗa̱ ta̱ n Kulu Keri n akina. U la mu ta̱ ucira cika, hal gba̱m n ra̱tsa n ɓa̱na̱ akpata a ne wa.  
\v 12 Wa tuwa̱ ta̱ n kasasu ka uwelimkpe ka ne adama a kuwelikpu. U wutukpa̱ ilya kau a asuvu a kopo. Aku u tsungu ilya i shinga yi a asuvu a mapon ma ne, kopo kpam u runukpa ka n akina a ɗa bawu a ka cimba̱.” 
\s1 Yahaya lyuɓugi Yesu 
\p  
\v 13 Aꞌayin a nala yi a ɗa Yesu a̱sa̱ka̱i Galili u banai a Aga̱ta̱ a Urudu tsa̱ra̱ Yahaya lyuɓugu yi.  
\v 14 Yahaya wa̱ri wa ciga ta̱ u ꞌyuwan, u danai, “Aɗa u gain vu lyuɓugu mu. Ndya i zuwai vu tuwa̱i ara va̱ tsa̱ra̱ n lyuɓugu vu?” 
\p  
\v 15 Yesu wushuki, “N gogo‑na nala u gain u woko, kpaci u ka̱na̱ ta̱ tsu yain gba̱ ili iꞌya Kashila̱ ka ciga tsu tsu yain.” Aku Yahaya wushuki.\fig A lyuɓugi Yesu|src="Matthew_3_13.tif" size="span" loc="Matthew 3:15" ref="Mat. 3:15" \fig* 
\p  
\v 16 An a lyuɓugi Yesu, u wuta̱ ɗe la vi pini a mini mi, aku zuba† u kukpa̱i, u wenei Kulu Keri ku Kashila̱ ku cipa̱ yi yavu kaɗya.  
\v 17 A panai kala̱ga̱tsu a zuba, ka danai, “Maku ma va̱ ma na vi, uza ɗa ma ciga, kpam ma pana ta̱ kayanyan ka ne cika.” 
\c 4  
\s1 Yesu n Kala̱pa̱nsi 
\r (Marku 1:12-13; Luka 4:1-13) 
\p  
\v 1 Kulu Keri ku tonoi n Yesu ubana a kakamba, kotsu Kala̱pa̱nsi† ka kondo yi.  
\v 2 Aꞌayin amangare kaara n kayin Yesu lya ilikulya wa. An a kotsoi, aku u panai kambulu.  
\v 3 Pini nala, Kala̱pa̱nsi ka tuwa̱i ka tonuko yi, “Avu Maku ma Kashila̱† ma baci, gonuko atali a na a woko iburodi.” 
\p  
\v 4 Yesu wushunku yi, “A korongu ta̱ a Tagara̱da u Kashila̱,† 
\q1 “ ‘N burodi ɗa koshi vuma wa yan uma wa, 
\q1 she gba̱ n kadyanshi ka ka wuta̱i a una̱ u Kashila̱.’ ” \x ◊ \xo 4:4 \xt U.Ml. 8:3.\x* 
\p  
\v 5 Aku Kala̱pa̱nsi ka banka yi a Urishelima ilyuci i uwulukpi,† u zuwa yi a bilibili u Kuwa ku Kashila̱.†  
\v 6 Aku u danai, “Avu Maku ma Kashila̱ ma baci, raɗugu a ubana a iyamba, kpaci ukorongi u ɗa wa̱ri a Tagara̱da u Kashila̱: 
\q1 “ ‘Kashila̱ ka yanka ta̱ atsumate a ne kadyanshi adama a vunu, 
\q1 kpam a ka kiɓatsa vu ta̱ a akere a le, 
\q1 tsa̱ra̱ vu gbasha kune ku vunu a katali wa.’ ” \x ◊ \xo 4:6 \xt Ishp. 91:11-12.\x* 
\p  
\v 7 Yesu wushunku yi, “Tagara̱da u Kashila̱ u dana ta̱ dem, ‘Va kondo Magono ma Zuba Kashila̱ ka vunu wa.’ ” \x ◊ \xo 4:7 \xt U.Ml. 6:16.\x* 
\p  
\v 8 Pini nala, Kala̱pa̱nsi ka bidya yi ubana a zuba u masasa ma ugaɗi, u wenike yi gba̱ tsugono tsu likimba kau‑kau n tsupige tsu le.  
\v 9 Aku u danai, “Va lyaka mu baci kayala, ma na̱ka̱ vu ta̱ iꞌya gba̱.” 
\p  
\v 10 Yesu wushunku yi, “Wala vu ne mu ure Kanangasi,†\f + \fr 4:10 \ft Kanangasi; wata, “Shetan” kala ka dem ka Kala̱pa̱nsi.\f* Tagara̱da u Kashila̱ u dana ta̱, 
\q1 “ ‘Lyaka Magono ma Zuba kayala, kpam aya koshi va gbashika.’ ” \x ◊ \xo 4:10 \xt U.Ml. 6:13.\x* 
\p  
\v 11 Aku Kala̱pa̱nsi ka lazai ka a̱sa̱ka̱ yi, pini nala, atsumate a zuba a tuwa̱i a kiranai n eyi. 
\s1 Yesu gita̱i manyan ma ne 
\r (Marku 1:14-15; Luka 4:14-15) 
\p  
\v 12 An Yesu panai alabari a ɗa a ukai Yahaya Kalyuɓugi a kuwa ku aꞌali, aku u gonoi a uyamba u Galili.  
\v 13 Shegai ɗa wa rongo a ilyuci i Nazara, aku u ba u rongoi a Kafarnahum a ikengi i Kushiva̱ ku Galili a kaɓon ka Zebulun n Nafutali.  
\v 14 Nala gita̱ ta̱ tsa̱ra̱ ili iꞌya Ishaya matsumate u danai i shaɗangu: 
\q1  
\v 15 “A kaɓon ka Zebulun n Nafutali, 
\q1 a ure ubana a kushiva̱, a kapashi ka Aga̱ta̱ a Urudu, a Galili, 
\q1 a asu u ɗa kakuma̱ ka Awulawa† ka̱ri. 
\q1  
\v 16 Ama ɗa a ka rongo a karimbi, 
\q1 a ka wene ta̱ katyashi ka pige. 
\q1 Aꞌa̱ri a ka rongo ta̱ a una̱ u ukpa̱, 
\q1 shegai katyashi ka wantukpa ta̱ ara le.” \x ◊ \xo 4:16 \xt Isha. 9:1-2.\x* 
\p  
\v 17 Pini nala, Yesu gita̱i kuɓari, u danai, “Kpatalai i a̱sa̱ka̱ unyushi u cingi u ɗe, i gono a asu u Kashila̱, kpaci tsugono tsu zuba tsu yan ɗe evu.” 
\s1 Yesu isa̱i aka̱ni a adan ama a nishi 
\r (Marku 1:16-20; Luka 5:1-11) 
\p  
\v 18 Kain ka te, tyoku ɗa Yesu wa̱ri nwalu a ikengi i Kushiva̱ ku Galili, aku u wenei ama a re uza n vangu. Uza u te aya Simo, uza ɗa dem a tsu isa̱ Bituru, n Andurawu. Gba̱ le aka̱ni a adan a ɗa, a ka vuta̱la̱sa̱ ibilili i le a kushiva̱ ki.  
\v 19 Aku Yesu tonuko le, “Tono numu! Ma wenike ɗa̱ ta̱ tyoku ɗa ya tukuso ama, shegai adan kpam wa.”  
\v 20 Kute‑kute a a̱sa̱ka̱i ibilili i le, a tono yi. 
\p  
\v 21 An a walai kenu, aku a wenei ama a re, uza n vangu u ne, Yakubu n Yahaya mmuku n Zabidi. Ele pini a kpatsu n tata u le n a lapulusi ibilili, aku Yesu isa̱ le.  
\v 22 Kute‑kute a a̱sa̱ka̱i kpatsu ki n tata u le a tono yi. 
\s1 Yesu yankai ama aga̱nda̱ 
\r (Luka 6:17-19) 
\p  
\v 23 Yesu kyawain uyamba u Galili gba̱ n u wenishiki a agata a Kashila̱, n u yansi kuɓari ku Kadyanshi ka Shinga† ka tsugono tsu zuba, n u ta̱na̱si aza a mɓa̱la̱.  
\v 24 Alabari a ne a kyawain gba̱ uyamba u Galili, aku a tukusoi aza a mɓa̱la̱, hal gba̱m n ama ɗa aꞌa̱ri a uyamba u Suriya, n aza ɗa a ka pana ikyamba tsa̱ra̱ a ta̱na̱sa̱ le. Aza roku a asuvu a le aꞌa̱ ta̱ n ityoni i cingi,† aza roku ipori, hal gba̱m n awunu. Shegai Yesu ta̱na̱sa̱ le gba̱.  
\v 25 Kakuma̱ ka ama ka ka wuta̱i a Galili, n Dikafoli, n Urishelima, n gba̱ uyamba u Yahuda hal n aza ɗa aꞌa̱ri a Aga̱ta̱ a Urudu a kasana ka tono yi. 
\c 5  
\s1 Yesu wenishikei a masasa 
\p  
\v 1 An Yesu wenei kakuma̱ ka ama, aku u ba u yuwa̱i a masasa u dusuki. Atoni a ne a kyawan yi,  
\v 2 aku u gita̱ le uwenishike: 
\s1 Maza̱nga̱ ma maci 
\r (Luka 6:20-23) 
\p  
\v 3 “Kashila̱ ka zuwuka ta̱ aza ɗa a revei a ka ciga uɓa̱nga̱ ara ne una̱ u shinga, 
\p kpaci tsugono tsu zuba tsu le tsa! 
\p  
\v 4 Kashila̱ ka zuwuka ta̱ aza ɗa aꞌa̱ri n unamgbukatsuma̱ una̱ u shinga, 
\p kpaci wa ta̱na̱sa̱ ta̱ atakasuvu a le. 
\p  
\v 5 Kashila̱ ka zuwuka ta̱ aza ɗa a vakunki kaci ka le una̱ u shinga, 
\p kpaci likimba wa woko ta̱ u le. 
\p  
\v 6 Kashila̱ ka zuwuka ta̱ aza ɗa aꞌa̱ri n maluwa ma uyan ili i maci una̱ u shinga, 
\p kpaci wa na̱ka̱ le ta̱ ili iꞌya a ka ciga vi. 
\p  
\v 7 Kashila̱ ka zuwuka ta̱ aza a asuvayali una̱ u shinga, 
\p kpaci wa pana ta̱ dem asuvayali a le. 
\p  
\v 8 Kashila̱ ka zuwuka ta̱ aza ɗa atakasuvu a le aꞌa̱ri sarara una̱ u shinga, 
\p kpaci a ka rongo ta̱ kaɓolo n eyi. 
\p  
\v 9 Kashila̱ ka zuwuka ta̱ aza ɗa a ka ciga a tuko ndishi n shinga una̱ u shinga, 
\p kpaci wa isa̱ le ta̱ mmuku n ne. 
\p  
\v 10 Kashila̱ ka zuwuka ta̱ aza ɗa a ka yan mavura an a ka yansa ili iꞌya Kashila̱ ka ciga una̱ u shinga, 
\p kpaci tsugono tsu zuba tsu le tsa. 
\p  
\v 11 Kashila̱ ka zuwuka ɗa̱ ta̱ una̱ u shinga, aꞌayin a ɗa baci ama a wisha ɗa̱. Kashila̱ ka zuwuka ɗa̱ ta̱ una̱ u shinga, aꞌayin a ɗa baci ama a ka yan ɗa̱ mavura. Kashila̱ ka zuwuka ɗa̱ ta̱ una̱ u shinga, aꞌayin a ɗa baci ama a takpa ɗa̱ ukuna u cingi adama a va̱.  
\v 12 Ama a ka yanka ɗa̱ ta̱ ili i cingi tyoku ɗa a yankai ntsumate n cau. Yanyi maza̱nga̱ n ipeli, kpaci katsupi ka ɗe ka pige ka vana ɗa̱ ta̱ a zuba.” 
\s1 Mkpaɗi n katyashi 
\r (Marku 9:50; Luka 14:34-35) 
\p  
\v 13 Yesu lyai kapala n kadyanshi, “Eɗa mkpaɗi n likimba. Shegai nte kalen ka mkpaɗi ma̱ baci n kayanyan wa? Niɗa uza wa yankpusa kpam n ɗa? Shegai a wotsongu n ɗa a kpatsa̱sa yavu ili i gbani. 
\p  
\v 14 “Eɗa katyashi ka likimba. Ilyuci iꞌya a mai a zuba u masasa a ka fuɗa a ka sokongu iꞌya wa.  
\v 15 A tsu sapa macikalu a kimba̱ ma n kakotsu wa. Shegai a zuwa ma a kashamkpatsu ka ne, tsa̱ra̱ katyashi ki ka wakana aza ɗa aꞌa̱ri a pini kuwa ki.  
\v 16 Nala kpam dem, i woko katyashi a asu u ama, tsa̱ra̱ a wene manyan ma shinga ma ɗe a cikpala Tata u ɗe u ɗa wa̱ri a zuba.” 
\s1 Uwenishike u Yesu a kaci ka Mele 
\p  
\v 17 Yesu doki u danai, “Kotsu i wene yavu tuwa̱ ɗa n tuwa̱i tsa̱ra̱ n wacinsa Mele ma Musa† ko kpam uwenishike u ntsumate wa. N tuwa̱ n wacinsa iꞌya wa, shegai n tuwa̱ ta̱ tsa̱ra̱ ili iꞌya a danai vi i shaɗangu.  
\v 18 Mayun ɗa ma tonuko ɗa̱, ili iꞌa̱ la ya puwa̱n a Mele mi wa, she aꞌayin a ɗa zuba n likimba a kotsoi. Ko uɗyani u kenu ko u kenukulu wa̱ la wa puwa̱n wa, she ili i na yi i shaɗangu.  
\v 19 Adama a nala, gba̱ uza ɗa baci u goroi mele ma kenukulu a asuvu a Mele hal u wenishikei ama a yain dem nala, a ka gonuko yi ta̱ dem uza u kenukulu a tsugono tsu zuba. Shegai uza ɗa baci u tonoi Mele mi mai, u wenishikei ma kpam, wa tsa̱ra̱ ta̱ asu u shinga a tsugono tsu zuba.  
\v 20 U ka̱na̱ ta̱ utono u Mele ma Kashila̱ u ɗe u lai tyoku ɗa Afarishi n awenishiki a Mele a tsu yan. U la baci nala wa, n tonuko ɗa̱ ya uwa a tsugono tsi wa, ko kenu.” 
\s1 Uwenishike u Yesu a kaci ka upan 
\r (Luka 12:58-59) 
\p  
\v 21 Yesu doki u danai, “I pana ta̱ ili iꞌya Mele ma Musa ma danai, ‘Kotsu i wuna uma u vuma gbani wa,’ kpam ‘U ka̱na̱ ta̱ a kiɗa̱ga uza ɗa baci dem u wunai uma u vuma gbani ugana.’ \x ◊ \xo 5:21 \xt Uwt. 20:13; U.Ml. 5:17.\x* 
\v 22 Shegai n tonuko ɗa̱, va yan baci upan n uza u vunu, a ka kiɗa̱ga vu ta̱ ugana. Vu isa̱ baci uza u vunu “Katengeshi,” a ka banka vu ta̱ a asu u Asheshi a Pige.† Vu tonuko baci uza u vunu “Va̱ri n kalen wa,” vu yan ta̱ evu n u ɗa a ka banka vu a akina† a ɗa bawu aꞌa̱ri n utyoku.\f + \fr 5:22 \ft Asheshi, alya nkoshi n pige m aza a Yahuda. Shegai kalen ka pige ka ne pini na ka, uza ɗa baci u yain upan wa bana ta̱ a asu u afada a Kashila̱ a asu u ɗa Kashila̱ n kaci ka ne wa yanka yi afada n ucira.\f* 
\p  
\v 23 “Va̱ baci kushani a kapala ka a asuɗara̱kpa† a Kuwa ku Kashila̱ va na̱ka̱ Kashila̱ kune, kute‑kute aku vu ciɓai an uza roku wa̱ri n ukuna a kaci ka vunu,  
\v 24 a̱sa̱ka̱ ve kune ki a asuɗara̱kpa vi, vu ba vu foli uza u niɗe vi, aku vu gono vu yain kune ku vunu. 
\p  
\v 25 “Va̱ baci n ukuna n uza roku hal wa banka vu a asu u afada, dara̱ka vu sheshi n eyi tun iꞌa̱ri a ure kahu i rawa a kuwa ku afada ki. Kawa i rawa baci ɗe, a ka na̱ka̱ngu vu ta̱ a asu u uza u afada. Eyi kpam u na̱ka̱ ada̱ga̱ri a ne a banka vu a kuwa ku aꞌali.  
\v 26 Mayun n tonuko vu, va wuta̱ pini a asu vi wa, she aꞌayin a ɗa vu tsupai ili iꞌya a ka tono vu gba̱.” 
\s1 Uwenishike u Yesu a kaci ka tsishankala 
\p  
\v 27 Yesu lyai kapala n kadyanshi, “I pana ta̱ Mele ma Musa ma danai, ‘Kotsu vu vaku n uka u uza wa.’ \x ◊ \xo 5:27 \xt Uwt. 20:14.\x* 
\v 28 N tonuko vu, vu wene baci uka, aku vu bankai uma u vunu n ukuna u gbani, vu yan ɗe la vi tsishankala n eyi a katakasuvu ka vunu.  
\v 29 Keshi ka ulyaki ka vunu ka zuwa vu baci vu yain unyushi u cingi, foɗo ka vu varangu. Wa laka vu ta̱ tsulobo vu namba kapashi ka ikyamba i vunu, n u ɗa a ka varangu ikyamba i vunu gba̱ a asuvu a akina.  
\v 30 Kukere ku ulyaki ku zuwa vu baci vu yain unyushi u cingi,† kiɗa ka vu varangu! Wa laka vu ta̱ tsulobo vu namba kapashi ka ikyamba i vunu, n u ɗa ikyamba i vunu gba̱ ya uwa a asuvu a akina.” 
\s1 Uwenishike u Yesu a kaci ka upece u iyolo 
\r (Marku 10:11-12; Luka 16:18) 
\p  
\v 31 Yesu doki u danai, “I pana ta̱ Mele ma Musa ma danai, ‘Uza ɗa baci dem wa pece iyolo n uka u ne, u ka̱na̱ ta̱ u na̱ka̱ yi tagara̱da u upece u iyolo.’  
\v 32 Shegai n tonuko ɗa̱, kotsu vu pecene n uka u vunu wa, shegai u vaku baci n vali roku. Vu a̱sa̱ka̱ yi baci, va zuwa yi ta̱ u woko kashankala, nala kpam ko ya baci u zuwa yi, wa̱ ta̱ n unyushi u ɗa u bidyai uka u uza roku.” 
\s1 Yesu wenishikei a kaci ka utsina 
\p  
\v 33 Yesu doki u danai, “I pana ta̱ kpam ili iꞌya Mele ma Musa ma danai, ‘Kotsu vu kpa̱ɗa̱ ushaɗangu kazuwamgbani ka vunu wa. U ka̱na̱ ta̱ vu shaɗangu kazuwamgbani ka vu yain n Magono ma Zuba.’ \x ◊ \xo 5:33 \xt Aɗkp. 19:12; Mkc. 30:2; U.Ml. 23:21.\x* 
\v 34 N tonuko ɗa̱, kotsu vu tsina n ili i roku aꞌayin a ɗa baci ya yan kazuwamgbani wa! Zuba a asu u ɗa Kashila̱ ka̱ri ndishi u ɗa. Adama a nala, kotsu vu tsina n zuba wa.  
\v 35 Likimba asu u ɗa aꞌene a ne a tsu wunvuga ɗa. Adama a nala, kotsu vu tsina n likimba wa. Urishelima ilyuci i Magono ma Pige iꞌya, adama a nala kotsu vu tsina n iꞌya wa.  
\v 36 Kotsu vu tsina n kaci ka vunu wa, kpaci va fuɗa va gonuko kenji ka te ka vunu pun ko da̱n wa.  
\v 37 Aꞌayin a ɗa baci ya yan kazuwamgbani, ili iꞌya i gain vu dana iꞌya na koshi, ‘Nala wa̱ri,’ ko tani ‘Nala wa.’ Vu dana baci iꞌya i lai la, a asu u uza u cingi vi ɗa i wuta̱i.” 
\s1 Yesu wenishikei a kaci ka utsupa tsicingi 
\r (Luka 6:29-30) 
\p  
\v 38 Yesu doki u lyai kapala n kadyanshi, “I pana ta̱ ili iꞌya Mele ma Musa ma danai, ‘Uza u foɗo baci utoku u ne a keshi, ko u takpa yi kanga, eyi dem a ka foɗo yi ta̱ keshi ka ne ko takpa kanga ka ne.’ \x ◊ \xo 5:38 \xt Uwt. 21:24.\x* 
\v 39 Shegai n tonuko ɗa̱, kotsu i tsupa ukuna u cingi u ɗa uza roku u yanka ɗa̱ n ukuna u cingi wa. Uza u ɓasa vu baci a kagbaguzu ka ulyaki, kpatala̱ka yi ka ire ki dem.  
\v 40 Gaawan uza roku u dana ta̱ vu nusuka yi, aku u tonukoi uza u afada u wushika yi matogo ma vunu, kotsu vu a̱sa̱nka̱ yi dem kunya.  
\v 41 Kasoje ka ma̱tsa̱ vu baci vu canka yi ucanga ubana mel u te, canka yi mel u re.  
\v 42 Uza u folo vu baci ili i roku, vu na̱ka̱ yi. Uza roku u bolo baci akopi ara vunu, vu na̱ka̱ yi.” 
\s1 Ciga atokulalu 
\r (Luka 6:27-28, 32-36) 
\p  
\v 43 Yesu doki u danai, “I pana ta̱ ili iꞌya ama a danai, ‘Ciga uza u karen u vunu, aku vu kovi utokulalu u vunu.’  
\v 44 Shegai n tonuko ɗa̱ i cigi atokulalu a ɗe, i yanka uza ɗa baci dem wa yan ɗa̱ mavura gbani‑gbani kavasu.  
\v 45 I yan baci nala, ya woko ta̱ mmuku n maci† n Tata u ɗe ɗa wa̱ri a zuba. U tsu zuwa ta̱ kaara ka wuta̱ adama a aza a cingi n aza a maci. U tsu ro ta̱ mini a asu u aza ɗa a ka yan ili i shinga n aza ɗa a ka yan ili i cingi.  
\v 46 Niɗa ya ciga Kashila̱ ka na̱ka̱ ɗa̱ katsupi ka malen ma manyan ma ɗe, i ciga baci aza ɗa a ka ciga ɗa̱ koshi? Ko aza a uwusha u utafa dem nala a tsu yansa!  
\v 47 Aje a ɗe a ɗa baci ya yansa̱ka ili i shinga koshi, i lamgbana n ama ɗa a buwai wa. Ko aza ɗa bawu a revei Kashila̱ a tsu yan ta̱ dem ili i shinga a asu u aje a le.  
\v 48 Adama a nala, u ka̱na̱ ta̱ i woko ushaɗangi, tyoku ɗa Tata u ɗe u zuba wa̱ri ushaɗangi.” 
\c 6  
\s1 Uwenishike u Yesu a kaci ka kune 
\p  
\v 1 Yesu lyai kapala n u wenishiki atoni a ne, “Kiranai aꞌayin a ɗa ya yan ili i shinga, kotsu i yain iꞌya adama a ɗa ama a ka wene iꞌya a cikpala ɗa̱ wa. I yan baci nala, ya tsa̱ra̱ katsupi ka malen ma manyan ma ɗe a asu u Tata u ɗe uza ɗa wa̱ri a zuba wa. 
\p  
\v 2 “Va ne baci aza a unambi kune, kotsu vu fula̱ ukakaci tsa̱ra̱ ama a pana a reve iꞌya va yan wa, tyoku ɗa aza a maci a kaɓan a tsu yansa a agata a Kashila̱ n ire tsa̱ra̱ ama a na̱ka̱ le karinga̱.” Mayun n tonuko ɗa̱, aza a maci a kaɓan a nala yi a tsa̱ra̱ ɗe katsupi ka malen ma manyan ma le.  
\v 3 Aꞌayin a ɗa baci va ne aza a unambi kune, vu yain ka usokongi, tsa̱ra̱ kukere ku ugula̱ ku reve ili iꞌya kukere ku ulyaki ka yan wa.  
\v 4 Na̱ka̱ kune ku vunu usokongi, Tata u vunu, uza ɗa u revei ili iꞌya iꞌa̱ri usokongi, wa na̱ka̱ vu ta̱ katsupi ka malen ma manyan ma vunu.” 
\s1 Uwenishike u Yesu a kaci ka kavasu 
\r (Luka 11:2-4) 
\p  
\v 5 Yesu doki u danai, “Aꞌayin a ɗa baci ya yan kavasu, i woko tyoku u aza a maci a kaɓan wa! A tsu ciga ta̱ a shamgba a agata a Kashila̱ n ire a yain kavasu tsa̱ra̱ ama a wene le. Mayun n tonuko ɗa̱, a tsa̱ ɗe katsupi ka malen ma manyan ma le.  
\v 6 Aꞌayin a ɗa baci va yan kavasu, uwa a asuvu a kunu ku vunu vu gida̱ku utsutsu. Vu yain kavasu ubana a asu u Kashila̱ Tata u vunu uza ɗa wa̱ri a asu u usokongi u nala vi. Tata u vunu uza ɗa wa wene ili iꞌya va yan usokongi, wa na̱ka̱ vu ta̱ katsupi ka malen ma manyan ma vunu. 
\p  
\v 7 Va yan baci kavasu, kotsu vu woko tyoku u ama ɗa bawu a revei Kashila̱ wa. A la ta̱ uyan kadyanshi ka bawu ka̱ri n kalen. N a dani Kashila̱ ka pana̱ka le adama a kakuma̱ ka kadyanshi.  
\v 8 Kotsu i woko tyoku u le wa. Tata u ɗe u reve ta̱ ili iꞌya ya ciga kahu gba̱m i weci yi. 
\p  
\v 9 “Ya yan baci kavasu, i vasi naha: 
\p “ ‘Tata u tsunu uza ɗa wa̱ri a zuba. 
\p A kirana n kala ka vunu n uwulukpi. 
\p  
\v 10 Tsugono tsu vunu tsu tuwa̱. 
\p A̱sa̱ka̱ a yain ili iꞌya va ciga a yain a likimba, 
\p tyoku ɗa a ka yansa iꞌya a zuba. 
\p  
\v 11 Ne tsu ilikulya i ara. 
\p  
\v 12 Vu cimbusuka̱ tsu unyushi u tsunu, 
\p tyoku ɗa tsu tsu cimbusuka̱ aza ɗa a tsu nusuka tsu. 
\p [  
\v 13 Kotsu vu a̱sa̱ka̱ tsu tsu rukpa̱ a ukondo wa, 
\p shegai vu wauwa tsu a asu u uza u cingi vi.’]\f + \fr 6:13 \ft Akorongi a cau a roku aza ɗa a pura̱i a tagara̱da u Matiyu a korongu ta̱ idani i “Kpaci tsugono n ucira n tsupige tsu vunu tsa ubana. Ami.”\f* 
\p  
\v 14 “Mayun ɗa, vu cimbusuka̱ baci ama unyushi u cingi u le, Tata u vunu u ɗa wa̱ri a zuba wa cimbusuka̱ vu ta̱ dem.  
\v 15 Shegai vu cimbusuka̱ baci ama wa, Tata dem wa cimbusuka̱ vu unyushi u cingi u vunu wa.” 
\s1 Uwenishike u Yesu a kaci ka kakuli 
\p  
\v 16 Yesu doki u danai, “Ya yan baci kakuli, kotsu i wenike kadambula tyoku ɗa aza a maci a kaɓan a tsu yan wa. A tsu ga̱cuwunsa̱ ta̱ aꞌeshi a le tsa̱ra̱ ya dem reve an a ka yan kakuli. Mayun n tonuko ɗa̱, aza a maci a kaɓan a nala yi a tsa̱ ɗe katsupi ka malen ma manyan ma le.  
\v 17 Shegai va yan baci kakuli, vu za̱ɗi kenji ka vunu aku vu sawa aꞌeshi.  
\v 18 Adama a nala, uza wa̱ la wa reve an va yan kakuli wa, she Tata koshi, uza ɗa bawu tsa wene. U reve ta̱ gba̱ ili iꞌya iꞌa̱ri usokongi, aya kpam wa na̱ka̱ vu katsupi ka malen ma manyan ma vunu.” 
\s1 Utsa̱ri a zuba 
\r (Luka 12:33-34) 
\p  
\v 19 Yesu doki u danai, “Zuwukai kaci ka ɗe utsa̱ri a likimba wa. Kpaci karan n urumgba̱ wa nangasa ta̱ u ɗa, kpam aboki a ka ta̱sa̱ ta̱ a uwa a yain uboki.  
\v 20 Shegai zuwukai kaci ka ɗe utsa̱ri a zuba, a asu u ɗa bawu wa rumgba̱ ko tani karan ka nangasa, kpam aboki a ka fuɗa a ka yan uboki wa.  
\v 21 Asu u ɗa baci utsa̱ri u ɗe wa̱ri, nte dem katakasuvu ka ɗe ka rongo ɗe. 
\s1 Macikalu ma ikyamba 
\p  
\v 22 “Aꞌeshi aꞌa̱ ta̱ tyoku u macikalu ma ikyamba. Aꞌeshi a vunu a lobono baci, ikyamba i vunu dem ya shaɗangu ta̱ n katyashi.  
\v 23 Shegai aꞌeshi a vunu a lobono baci wa, ikyamba i vunu ya shaɗangu ta̱ n karimbi. Katyashi ka ka̱ri a asuvu a vunu ka karimbi ka baci, va̱ ta̱ a asuvu a karimbi ka pige. 
\s1 Kashila̱ n utsa̱ri 
\r (Luka 16:13) 
\p  
\v 24 “Vuma wa̱ la wa gbashika azakuwa a re wa. Kpaci wa kovo ta̱ uza u te, aku u cigi uza u te. Ko tani u toni ukuna u uza u te, aku u goro u uza u te. Va fuɗa va gbashika Kashila̱ kaɓolo n utsa̱ri wa.” 
\s1 Kotsu i dambula wa 
\r (Luka 12:22-31) 
\p  
\v 25 Yesu doki u danai, “N tonuko ɗa̱, kotsu i yain kadambula adama a ilikulya n ili iꞌya ya so kotsu i rongo n uma wa. Kotsu i yain kadambula adama a ili iꞌya ya uka a ikyamba i ɗe wa. Uma u la ta̱ ilikulya, ikyamba kpam i la ta̱ aminya.  
\v 26 Weɓelei ve nnu n zuba! A tsu ce wa a tsu kapa tani wa. Aꞌa̱ na̱ mpon ko kuzuwate ku ucanga wa. Gba̱ n nala, Tata u zuba u tsu lyatangu le ta̱. I reve i lai nnu kalen cika wa?  
\v 27 Ya wa fuɗa wa doku kaci ka ne uma a ulapa u uwule u te adama a kadambula? 
\p  
\v 28 “Ndya i zuwai iꞌa̱ri kadambula adama a aminya? Weɓelei tyoku ɗa apa̱lu a mete a tsu gbonguro. A tsu yan manyan wa, a tsu jila̱ka̱ kaci ka le aminya wa.  
\v 29 Shegai n tonuko ɗa̱, ko Solomo n tsupige tsu ne gba̱ u uka aminya a ikali a ɗa a lobonoi tyoku u a le wa.  
\v 30 Kashila̱ ka fuɗa baci ka guɓa apa̱lu a mete a ɗa aꞌa̱ri n uma ara, nakpan a vuta̱la̱ le a akina. Ya fuɗa ta̱ ya wushuku an Kashila̱ ka guɓa ɗa̱. Kotsu i rongo n upityanangu u kenu wa. 
\p  
\v 31 “Kotsu i dambula i dana, ‘Ndya tsa lya?’ ko ‘Ndya tsa so?’ ko ‘Ndya tsa uka?’  
\v 32 Ama ɗa bawu a revei Kashila̱ alya a tsu dambula n ili i nala yi koshi. Tata u ɗe u zuba u reve ta̱ ya ciga ili i nala yi gba̱.  
\v 33 Ili iꞌya i gain i gita̱ i zami iꞌya tsugono tsu Kashila̱† n ili iꞌya wa ciga. Aku ili iꞌya i buwai dem a ka na̱ka̱ ɗa̱ ta̱.  
\v 34 Kotsu i dambula adama a nakpan wa, kpaci nakpan wa̱ ta̱ n kadambula ka kaci ka ne. Kain dem ka̱ ta̱ n kadambula ka ne.” 
\c 7  
\s1 I yanka uza afada wa 
\r (Luka 6:37-38, 41-42) 
\p  
\v 1 Yesu lyai kapala n u wenishiki atoni a ne, “Kotsu i yanka uza u afada wa, adama a ɗa Kashila̱ ka yanka ɗa̱ dem.  
\v 2 Kakundatsu ka i yankai aza a ɗe afada, ka dem a ka yanka manyan tyoku ɗa eɗa̱ dem i yain. 
\p  
\v 3 “Ndya i zuwai vu wenei macuku ma kenukulu ma ma̱ri a keshi ka utoku u vunu, aku bawu vu wenei kagbukulu ka ka̱ri a keshi ka vunu?  
\v 4 Niɗa va fuɗa va tonuko yi, ‘Utoku u va̱, a̱sa̱ka̱ n takpa vu macuku ma ma̱ri a keshi ka vunu,’ avu tani vu wene kagbukulu ka ka̱ri a keshi ka vunu wa?  
\v 5 Avu uza u maci u kaɓan, gita̱ ve vu takpa kagbukulu ka ka̱ri a keshi ka vunu. Aku vu fuɗa vu wene kpam vu takpa macuku ma ma̱ri a keshi ka utoku u vunu. 
\p  
\v 6 “Kotsu i na̱ka̱ nshe ili iꞌya iꞌa̱ri i Kashila̱ wa. A ka fuɗa ta̱ a yira̱la̱kpa̱ a lumusa ɗa̱. Kotsu i vuta̱la̱ igbegu i ikebe a kapala ka mburusunu wa, kpaci a ka kpatsa ta̱ iꞌya.” 
\s1 Folusoi, bolusoi, kuɗusai utsutsu 
\r (Luka 11:9-13) 
\p  
\v 7 Yesu doki u danai, “Rongoi ufolo, a ka ne ɗa̱ ta̱ iꞌya i foloi vi. Rongoi ubolo ili iꞌya ya ciga, ya tsa̱ra̱ ta̱. Kuɗusai utsutsu, Kashila̱ ka zuwa ta̱ a giduwuka̱ ɗa̱ utsutsu vi.  
\v 8 Adama a nala, gba̱ uza ɗa baci dem u foloi, a ka ne yi ta̱. Uza ɗa baci kpam u boloi, wa tsa̱ra̱ ta̱. Kpam ama a lya baci kapala n ukuɗusa utsutsu, Kashila̱ ka giduwuka̱ le ta̱. 
\p  
\v 9 “Uza wa̱ la a asuvu a ɗe maku ma ne ma folo yi burodi, aku u na̱ka̱ yi katali?  
\v 10 Ko tani u foli yi kadan, aku u na̱ka̱ yi kali?  
\v 11 Eɗa̱ aza a unyushi u cingi, i tsu na̱ka̱ baci mmuku n ɗe ili i shinga, bele Tata u ɗe uza ɗa wa̱ri a zuba uza u shinga, wa na̱ka̱ ta̱ ili i shinga a asu u uza ɗa baci dem u folo yi.  
\v 12 Yankai ama tyoku ɗa dem ya ciga a yanka ɗa̱. Kalen ka Mele ma Musa n uwenishike u ntsumate u ɗa gai la vi.” 
\s1 Utsutsu u kenu 
\r (Luka 13:24) 
\p  
\v 13 Yesu danai, “Uwai a tsugono tsu Kashila̱ a utsutsu u kenu. Kpaci utsutsu n ure u ɗa u tsu banka a akina wa̱ ta̱ n upeti cika, kpam u lobono ta̱ nwalu. Ama ushani a ɗa a tsu wala pini.  
\v 14 Shegai utsutsu u utsa̱ra̱ uma u kenu u ɗa, ure vi kpam u wuyana ta̱ nwalu. Ama ɗa a ka wala pini aꞌa̱ ushani wa.” 
\s1 Maɗanga n ilimaci i ne 
\r (Luka 6:43-45) 
\p  
\v 15 Yesu lyai kapala n kadyanshi, “Kiranai na̱ ntsumate n kaɓan. Aza ɗa a tsu tuwa̱ ara ɗe yavu ncon, shegai a asuvu a le aꞌa̱ ta̱ n tsicingi yavu nleweni.  
\v 16 Ya fuɗa ta̱ ya reve le a icun i manyan ma le, tyoku ɗa i tsu reve maɗanga a ilimaci i ne. A tsu ta ilimaci i kapopi a kawana wa, ko kpam cinwi a kaworo wa.  
\v 17 Maɗanga ma shinga ma tsu matsa ta̱ ilimaci i shinga, maɗanga ma cingi kpam ma tsu matsa ta̱ ilimaci i cingi.  
\v 18 Maɗanga ma shinga ma tsu matsa ilimaci i cingi wa, nala kpam maɗanga ma cingi ma tsu matsa ilimaci i shinga wa.  
\v 19 Ama a tsu kapa ta̱ maɗanga ma ma kpa̱ɗa̱i una̱ka̱ ilimaci i shinga a varangu ma a asuvu a akina.  
\v 20 Nala kpam dem ya fuɗa ya reve ama a icun i manyan i le.” 
\s1 “N reve ɗa̱ wa ko kenu!” 
\r (Luka 13:25-27) 
\p  
\v 21 Yesu doki u danai, “Gba̱ aza ɗa a ka isa̱sa̱ mu Asheku, Asheku ɗa a ka uwa a tsugono tsu zuba wa. Ama ɗa koshi a ka uwa a tsugono tsi alya aza ɗa a ka yansa ili iꞌya Tata u va̱ u zuba wa ciga.  
\v 22 Kain ka afada, ama a ka isa̱ mu ta̱ Asheku a le, a dana, ‘Tsu yan ta̱ kuɓari a asuvu a kala ka vunu, kpam tsu wutukpusa̱ ta̱ ityoni i cingi n kala ka vunu, tsu yansai kpam ikunesavu ushani.’  
\v 23 Aku n wushunku le, ‘N reve ɗa̱ wa ko kenu, banka numu dan, eɗa̱ aza a uyansa ukuna u cingi!’ ” 
\s1 Amai a aꞌuwa ama a re 
\r (Luka 6:47-49) 
\p  
\v 24 Yesu danai, “Uza ɗa baci dem u panai kadyanshi ka va̱ wa yan manyan n ka, wa̱ ta̱ tyoku u kamai ka ka̱ri n ugboji, uza ɗa u taɗangi kuma ku ne a katali ka upeti.  
\v 25 An a roi mini ma pige, aga̱ta̱ a shaɗangusi, uwule kpam u lapai kuwa ki, shegai ka ku rukpa̱ wa, kpaci u ma ta̱ ka a katali ka upeti. 
\p  
\v 26 “Shegai uza ɗa baci dem u panai kadyanshi ka va̱, aku u ꞌyuwain ka uyanka manyan, wa̱ ta̱ tyoku katengeshi ka ka mai kuwa ku ne a kayala.  
\v 27 Aꞌayin a ɗa a roi, aga̱ta̱ a shaɗangusi, uwule kpam u lapai kuwa ki, aku ku wa̱sa̱i.” 
\s1 Ucira u Yesu 
\r (Marku 1:22; Luka 4:32) 
\p  
\v 28 Aꞌayin a ɗa Yesu kotsoi kadyanshi ki gba̱, aku kakuma̱ ka ama ki ka̱ri uyan majiyan ma uwenishike mi.  
\v 29 Wa̱ tyoku u awenishiki a Mele wa, shegai u wenishike ta̱ yavu uza ɗa wa̱ri n ucira. 
\c 8  
\s1 Yesu ta̱na̱sa̱i makutu 
\r (Marku 1:40-45; Luka 5:12-16) 
\p  
\v 1 Aꞌayin a ɗa Yesu cipa̱i a masasa mi, aku kakuma̱ ka ama ka tono yi.  
\v 2 Kute‑kute vuma roku uza ɗa wa̱ri makutu u tuwa̱i u kuɗa̱ngi a kapala ka ne, u danai, “Asheku, vu wushuku baci, ta̱na̱sa̱ mu.” 
\p  
\v 3 Yesu ba̱ra̱kpa̱i kukere ku ne u sawa yi, u danai, ‘N wushuku ta̱, ta̱na̱.” Kute‑kute tsukutu tsi tsu a̱sa̱ka̱ yi.  
\v 4 Yesu rono yi atsuvu, “Kotsu vu tonuko uza wa, shegai wala vu bana a asu u kaɗara̱kpi† u wene vu, aku vu na̱ka̱ kune ku Mele ma Musa ma danai ama ɗa baci a ta̱na̱i a na̱ka̱. Nala wa wenike ta̱ ama an n ta̱na̱sa̱ vu.” 
\s1 Yesu ta̱na̱sa̱i kagbashi ka katigi 
\r (Luka 7:1-10) 
\p  
\v 5 Aku Yesu banai a Kafarnahum. An u uwai a ilyuci yi, katigi† ka asoje a Roma† ka roku ka cina yi u folo yi u ɓa̱nga̱ yi.  
\v 6 Katigi ki ka danai, “Asheku, ma̱ ta̱ n kagbashi ka ka pana ikyamba, wa̱ ta̱ ɗe a kuwa nvain bawu wa fuɗa wa wala. Maɓa̱la̱ mi ma ma foro yi wa wa.” 
\p  
\v 7 Yesu danai, “Ma bana ta̱ n ta̱na̱sa̱ yi.” 
\p  
\v 8 Katigi ki ka wushuki, “Asheku, mpa n rawa vu tuwa̱ a kuwa ku va̱ wa, shegai yan kadyanshi koshi tsa̱ra̱ kagbashi ki ka ta̱na̱.  
\v 9 Azapige a asoje a ɗa pini aza ɗa a tsu tonuko mu ili iꞌya ma yan, mpa kpam ma̱ ta̱ n asoje a ɗa n tsu tonuko ili iꞌya a ka yan. N tsu tonuko ta̱ uza u na, ‘Wala,’ aku u wala. N tonuko kpam uza u niɗe, ‘Tuwa̱,’ aku u tuwa̱. N tonuko kpam kagbashi, ‘Yan naha,’ aku tani u yain. N reve ta̱ udani u vunu wa̱ ta̱ dem n ucira.” 
\p  
\v 10 An Yesu panai nala, aku u yain majiyan. U tonukoi aza ɗa a ka tono yi vi, “Mayun n tonuko ɗa̱, upityanangu u na vi u la ta̱ gba̱ upityanangu u ɗa n wenei a uyamba u Isaraꞌila.  
\v 11 Ama ushani a ka wuta̱ ta̱ a kasana n kalivi a dusuku a lyai kaɓolo n Ibirahi, n Ishaku, n Yakubu a tsugono tsu zuba.  
\v 12 Shegai aza ɗa aꞌa̱ri a gain a yain pini a tsugono tsi, a ka vuta̱la̱ le ta̱ a asuvu a karimbi. Pini ɗa a ka sa̱ n ulumusa u aꞌanga.” 
\p  
\v 13 Aku Yesu tonukoi katigi ki, “Wala vu bana a kuwa, kagbashi ka vunu ka ta̱na̱ ta̱ tyoku ɗa vu pityanangi vi.” Pini a asuvu a ulapa u uwule u nala vi u ɗa kagbashi ki ka ta̱na̱i. 
\s1 Yesu ta̱na̱sa̱i ama ushani 
\r (Marku 1:29-34; Luka 4:38-41) 
\p  
\v 14 Pini nala, Yesu banai a kuwa ku Bituru, aku u wenei mma u uka u Bituru vi nvain n usuɗugbi u ikyamba.  
\v 15 Aku u sawa yi kukere, pini nala, maɓa̱la̱ mi ma a̱sa̱ka̱ yi, u ꞌya̱nga̱i u gita̱ yi ufoɓusuko ilikulya. 
\p  
\v 16 An kuvuli ku yain, ama a tukusoi Yesu aza a ityoni i cingi. N udani u ɗa koshi u tsu wutukpa̱ ityoni i cingi yi aku i a̱sa̱ka̱ le. U ta̱na̱sa̱i dem gba̱ aza a mɓa̱la̱.  
\v 17 U yansa ta̱ ili i na yi tsa̱ra̱ a shaɗangu udani u Ishaya matsumate u ɗa u danai, “U takpai mɓa̱la̱ n tsunu, kpam u takpa tsu upana u ikyamba u tsunu.” \x ◊ \xo 8:17 \xt Isha. 53:4.\x* 
\s1 Ama a ka ciga a toni Yesu 
\r (Luka 9:57-62) 
\p  
\v 18 An Yesu wenei kakuma̱ ka ama ka kyawan yi, aku u tonukoi atoni a ne a wala a pasamgbana kushiva̱ ki a gono a upashi u niɗe.  
\v 19 Kawenishiki ka Mele ka tuwa̱i ara ne, u danai, “Kawenishiki, ma tono vu ta̱ a asu u ɗa dem va bana.” 
\p  
\v 20 Yesu tonuko yi, “Iryanji iꞌa̱ ta̱ n aꞌele a le, nnu kpam aꞌa̱ ta̱ n ikinda i le. Shegai Mpa Maku ma Vuma ma̱ n kuwa ku kaci ku va̱ wa, kpam ma̱ gba̱m n a asu u uwunvugusa wa.” 
\p  
\v 21 Aku uza roku a asuvu a atoni a Yesu, u tonuko yi, “Asheku, a̱sa̱ka̱ ve n ba n ciɗa̱ngu tata u va̱.” 
\p  
\v 22 Shegai Yesu tonuko yi, “Tono mu, a̱sa̱ka̱ akushe a ciɗa̱ngu atoku a le akushe.” 
\s1 Yesu vakunki aɓali 
\r (Marku 4:35-41; Luka 8:22-25) 
\p  
\v 23 Yesu uwai a kpatsu kaɓolo n atoni a ne a ka pasa kushiva̱.  
\v 24 Aku uwule u pige u ꞌya̱nga̱i pini a kushiva̱ ki, aɓali kpam a ka gba̱ɗa̱sa̱ kpatsu ki hal ka ciga ushumbugu. Shegai Yesu pini nvain wa lavuta.  
\v 25 Aku atoni yi a banai ara ne a ꞌya̱nga̱sa̱ yi n a sala̱si, “Asheku, wauwa tsu! Tsa shumbugu ɗe!” 
\p  
\v 26 U wushunku le, “Ndya i zuwai i panai uwonvo naha? Eɗa̱ aza ɗa upityanangu u ɗe u gusa̱i.” U ꞌya̱nga̱i u ɓaranai uwule n aɓali yi, aku asu vi paɗai kuwin.\fig Yesu vakunki aɓali|src="Matthew_8_23-25.tif" size="span" loc="Matthew 8:26" ref="Mat. 8:26" \fig* 
\p  
\v 27 Atoni yi a gita̱i majiyan n a wecemgbeni, “Ucun u vuma u eni u ɗa na vi, hal uwule n aɓali dem a ka pana̱ka yi?” 
\s1 Yesu ta̱na̱sa̱i ama a re aza a ityoni i cingi 
\r (Marku 5:1-20; Luka 8:26-39) 
\p  
\v 28 An Yesu rawai a upashi u kushiva̱ a kaɓon ka uyamba u aza a Garasa, ama roku ama a re aza ɗa aꞌa̱ri n ityoni i cingi a tuwa̱i ara ne. Ama a na yi a asu u asaun a ɗa a tsu ronguso, kpam uza u tsu fuɗa u wala pini a ure vi wa adama a tsicingi tsu le.  
\v 29 Aku a gita̱ yi usala̱sa̱ka n a dansi, “Ndya i zuwai va damgbara̱sa tsu, avu Maku ma Kashila̱? Vu rawa vu zuwa tsu tsu pana ikyamba bawu aꞌayin a ɗa Kashila̱ ka danai a yain wa.” 
\p  
\v 30 Evu n asu vi, ushiga u mburusunu u ɗa pini wa lina.  
\v 31 Ityoni i cingi yi a foloi Yesu, a danai, “Vu wutukpa̱ tsu baci a asuvu a ama a na yi, vu a̱sa̱ka̱ tsu tsu uwa a asuvu a mburusunu n nala mi.” 
\p  
\v 32 Aku u tonuko le, “Walai!” Ityoni i cingi yi a a̱sa̱ka̱i ama yi a ba a uwai a asuvu a mburusunu mi. Pini nala, mburusunu mi gba̱ a sumai a uwai a kushiva̱ a kuwa̱i pini.  
\v 33 Aliniki yi a sumai a banai a ilyuci a tonukoi ama ili iꞌya i gita̱i, kaɓolo n ili iꞌya i gita̱i n ama a re aza a ityoni i cingi yi.  
\v 34 Aku ama a ilyuci yi gba̱ a wuta̱i a ba a cinai Yesu, an a wene yi, a folo yi u a̱sa̱nka̱ le uyamba u le. 
\c 9  
\s1 Yesu ta̱na̱sa̱i kawunu 
\r (Marku 2:1-12; Luka 5:17-26) 
\p  
\v 1 Yesu uwai a kpatsu, aku u gonoi a ilyuci i ne.  
\v 2 An u rawai pini, ama roku a tuko yi kawunu nvain a kajiba. An u wenei upityanangu u ama ɗa a canga yi vi, aku u tonukoi kawunu ki, “Maku, gbama asuvu, a cimbusuka̱ vu ɗe unyushi u cingi u vunu.” 
\p  
\v 3 Aku awenishiki a Mele a roku a ka dansa utyoku u le, a danai, “Vuma na wa yan kadyanshi yavu aya Kashila̱!” 
\p  
\v 4 Yesu tani u reve ta̱ ili iꞌya a ka yawunsa, aku u wece le, “Niɗa ya yan uyawunsa u tsicingi a asuvu a atakasuvu a ɗe?  
\v 5 Ndya i lai shana ɗa a ka dana, ‘A cimbusuka̱ vu ɗe unyushi u cingi u vunu,’ ko ‘ꞌYa̱nga̱ vu wala’?  
\v 6 Shegai ma wenike ɗa̱ ta̱ an Mpa Maku ma Vuma† ma̱ri n ucira a likimba u ɗa ma cimbusa̱ unyushi u cingi.” U tonukoi kawunu ki, “ꞌYa̱nga̱ vu bidya kajiba ka vunu vu wala a kuwa.”  
\v 7 Aku vuma vi u ꞌya̱nga̱i u lazai a kuwa.  
\v 8 An ama yi a wenei nala, aku a ka yan majiyan kpam a cikpai Kashila̱ an u na̱ka̱i uza roku ucun u ucira u na. 
\s1 Yesu isa̱i Matiyu 
\r (Marku 2:13-17; Luka 5:27-32) 
\p  
\v 9 An Yesu a̱sa̱ka̱i asu vi, aku u wenei vuma roku uza u kala Matiyu ndishi a kakinda ka uwusha u utafa. Aku u tonuko yi, “Tono mu.” U ꞌya̱nga̱i u tono yi. 
\p  
\v 10 Pini nala, Yesu n atoni a ne a tuwa̱i a ka lya ilikulya a kuwa ku Matiyu. Awushi a utafa† n aza a unyushi a tuwa̱i a ɓolomgbonoi pini a asu vi ushani.  
\v 11 An Afarishi a wenei nala, aku a wecei atoni a ne, “Ndya i zuwai kawenishiki ka ɗe ka lya kaɓolo n icun i ama a na?” 
\p  
\v 12 An Yesu pana̱ka le, aku u wushunku le, “Aza ɗa aꞌa̱ri n alafiya a ka ciga uza u aguma̱ wa, she aza a mɓa̱la̱.  
\v 13 Walai i ba i rotsongusu kalen ka Tagara̱da u Kashila̱ u ɗa u danai, ‘N u ɗa ya yanka mu uɗara̱kpa, n la ta̱ uciga i woko aza a asuvayali a asu u atoku a ɗe.’ N tuwa̱ adama a ɗa ma isa̱ aza a maci a tono mu wa, shegai aza a unyushi u cingi.” \x ◊ \xo 9:13 \xt Hos. 6:6.\x* 
\s1 Keci a kaci ka kakuli 
\r (Marku 2:18-22; Luka 5:33-39) 
\p  
\v 14 Kain ka te, atoni a Yahaya Kalyuɓugi a tuwa̱i ara Yesu a wece yi, “Niɗa a̱tsu n Afarishi tsa yansa kakuli, shegai atoni a vunu a ka yansa wa?” 
\p  
\v 15 U wushunku le, “Aje a valisavu a ka namgba katsuma̱ aꞌayin a ɗa wa̱ri kaɓolo n ele wa. Shegai aꞌayin aꞌa̱ ta̱ utuwa̱ a ɗa a ka bidya valisavu vi a mere ma le, aꞌayin a nala a ɗa a ka yan kakuli. 
\p  
\v 16 “Vuma wa paɗara kunya ku cau n kakashi ka savu wa. U yan baci nala, kakashi ka savu ki ka pa̱ɗa̱ ta̱ ka zuwa kunya ku cau ki ku doku ku kara. Hal gba̱m u lai ukara u cau vi.  
\v 17 Vuma wa tsungu mini ma cinwi† ma savu a kadele ka ukpan ka cau wa. Kpaci ma shita baci ma ta̱sa̱ ta̱ kadele ki, aku mini ma cinwi mi ma wotsongu. Shegai a tsungu mini ma cinwi ma savu a kadele ka savu. Pini nala, gba̱ kadele ki n mini ma cinwi mi a ka lobono ta̱.” 
\s1 Makere ma ma kuwa̱i n uka uza u mɓa̱la̱ 
\r (Marku 5:21-43; Luka 8:40-56) 
\p  
\v 18 An Yesu wa̱ri a kadyanshi, aku uzapige u kagata ka Kashila̱ u tuwa̱i ara ne, u kuɗa̱ngi a kapala ka ne u danai, “Maku ma va̱ makere ma kuwa̱ ɗe gogo‑na. Vu tuwa̱ baci vu taɗanku yi kukere wa ꞌya̱nga̱ ta̱.”  
\v 19 Aku Yesu n atoni a ne a ꞌya̱nga̱i a tono yi. 
\p  
\v 20 Uka ɗa wa la̱la̱ mpasa hal ayen kupa n a re u tuwa̱i a kucina̱ ku Yesu, aku u sawai kaletsu ka kunya ku ne.  
\v 21 Kpaci u yawunsa ta̱ a katakasuvu ka ne, u danai, “Ko kunya ku ne ka baci n sawai koshi, ma ta̱na̱ ta̱.” 
\p  
\v 22 An Yesu kpatalai u wene yi, aku u danai, “Uka, gbama asuvu, upityanangu u vunu u ta̱na̱sa̱ vu ɗe.” Kute‑kute aku uka vi u ta̱na̱i. 
\p  
\v 23 An Yesu rawai a kuwa ku uzapige ki, aku u wenei a ka fulusa̱ ugbali u ukpa̱ n ama ushani a ka sa̱.  
\v 24 Aku u tonuko le, “Ya dem wuta̱. Makere mi ma kuwa̱ wa, alavu a ɗa yi!” Shegai ama yi a ka dosuso yi idyoshi i magori.  
\v 25 An a wutukpa̱i ama yi, aku Yesu banai a asu u ɗa makere mi ma̱ri nvain. U ka̱na̱i kukere ku ne, aku u makere mi ma ꞌya̱nga̱i.  
\v 26 Pini nala, alabari a ne a tamburai ko nte wa a asuvu a uyamba vi. 
\s1 Yesu ta̱na̱sa̱i arumba̱ ama a re 
\p  
\v 27 An Yesu a̱sa̱ka̱i asu vi, eyi pini n u wali, aku arumba̱ ama a re a gita̱ yi utono n a sala̱si, “Maku ma Dawuda, pana asuvayali a tsunu!” 
\p  
\v 28 An u uwai a kuwa, aku arumba̱ yi a tuwa̱i ara ne. U wece le, “I wushuku ma fuɗa ma zuwa ɗa̱ i fuɗa i wene?” 
\p A wushuki, “Eye, Asheku.” 
\p  
\v 29 Aku u sawai aꞌeshi a le, u danai, “Adama a upityanangu u ɗe, nala wa woko.”  
\v 30 Kute‑kute aꞌeshi a le a kukpa̱i a wenei asu. Shegai u rono le atsuvu cika u danai, “I tonuko uza ukuna u na vi wa.”  
\v 31 Shegai a tamburai uyamba vi gba̱ n a yanyi alabari a ne. 
\s1 Yesu ta̱na̱sa̱i kabebe 
\p  
\v 32 Ama a re yi n a lazi, aku ama roku a doku a tukoi Yesu kabebe, uza ɗa ityoni i cingi i ka̱na̱i i ɓishinka yi kadyanshi.  
\v 33 An u wutukpa̱i ityoni i cingi yi, aku vuma vi u yain kadyanshi. Aku kakuma̱ ka ama ki ka yan majiyan, a danai, “Kotsu tsu wene ukuna a Isaraꞌila naha wa.” 
\p  
\v 34 Shegai Afarishi a danai, “Magono ma ityoni i cingi ma ma na̱ka̱ yi ucira u uwutukpa̱ le.” 
\s1 Yesu panai asuvayali a ama 
\r (Marku 1:39; Luka 4:44) 
\p  
\v 35 Yesu kyawunsa ta̱ gba̱ ilyuci n une n u wenishiki a agata a Kashila̱ n u yanyi kuɓari ku tsugono tsu Kashila̱. U ta̱na̱sa̱ ta̱ dem aza a mɓa̱la̱ icun kau‑kau n aza ɗa a ka pana ikyamba.  
\v 36 An u wenei kakuma̱ ka ama ka̱ri udoku n ka doki, aku katakasuvu ka ne ka shaɗangi n asuvayali, kpaci a dambula ta̱ cika kpam uɓa̱nga̱ wa̱ la wa. Tyoku u ncon n ɗa bawu ma̱ri n kaliniki ɗa aꞌa̱ri.  
\v 37 Aku u tonukoi atoni a ne, “Manyan ma ukapa ma̱ ta̱ ushani, shegai ayain a manyan yi kenu ɗa aꞌa̱ri.  
\v 38 Adama a nala, foloi Magono ma Zuba uza u manyan ma ukapa mi u tuko aza a ukapa, a yanka yi manyan ma ukapa mi.” 
\c 10  
\s1 Yesu ɗanga̱sai atoni kupa n ama a re 
\r (Marku 3:13-19; Luka 6:12-16) 
\p  
\v 1 Yesu isa̱i atoni a ne kupa n ama a re, u na̱ka̱ le ucira u ɗa a ka wutukpa̱ ityoni i cingi a ta̱na̱sa̱ kpam aza a mɓa̱la̱. 
\p  
\v 2 Uza u kagita̱ aya Simo uza ɗa dem a tsu isa̱ Bituru, n Andurawu utoku u ne eyi dem kasuki† ka. Nala dem Yakubu maku ma Zabidi n utoku u ne Yahaya.  
\v 3 N Filibu, n Batalamawu, n Toma, n Matiyu kawushi ka utafa, n Yakubu maku ma Halfa, n Tadawu ele dem asuki a ɗa.  
\v 4 Aza ɗa a buwai vi alya Simo Ziloti,\f + \fr 10:4 \ft Kalen ka kala ka Ziloti ka uza ɗa wa̱ri n maluwa ma uyan ili cika.\f* n Yahuza Isikariyoti uza ɗa u tuwa̱i u neke yi. 
\s1 Yesu suki Kupanamere vi 
\r (Marku 6:7-13; Luka 9:1-6) 
\p  
\v 5 An Yesu suki Kupanamere† vi, u tonuko le ta̱ ili i na yi, “Kotsu i bana a asu u Awulawa ko tani i uwa a ilyuci i Samariya† wa.  
\v 6 A asu u aza a Isaraꞌila koshi ɗa ya bana, kpaci tyoku u ushiga u nlala n ɗa n puwa̱in ɗa aꞌa̱ri.  
\v 7 Aꞌayin a nwalu yi, i tonusuko le tsugono tsu zuba tsu yan ɗe evu.  
\v 8 I ta̱na̱sa̱ aza a mɓa̱la̱, i ꞌya̱nga̱sa̱ akushe, i ta̱na̱sa̱ aza ɗa aꞌa̱ri n tsukutu, kpam i wutukpa̱ ityoni i cingi. Gbani ɗa i wushai, nala kpam dem ya na̱ka̱ bawu a tsupa ɗa̱.  
\v 9 Kotsu i bidya ikebe ko zinariya, ko azurufa ko tani urim u shili wa.  
\v 10 Kotsu i bidya katsa̱n ko matogo ma ire, ko akpata, ko kalangu wa. Ama ɗa ya ɓa̱nga̱ vi a ka na̱ka̱ ɗa̱ ta̱ ili iꞌya ya ciga. 
\p  
\v 11 “A ilyuci iꞌya baci dem i uwai, i zami vuma u maci i rongo pini a kuwa ku ne hal ubana aꞌayin a ɗa ya laza.  
\v 12 Aꞌayin a ɗa baci ya uwa a kuwa, i dana, ‘Azakuwa, ndishi n shinga n rongo n a̱ɗa̱.’  
\v 13 Ama yi a wusha ɗa̱ baci, a̱sa̱ka̱i ndishi n shinga n ɗe n rongo pini. Shegai a wusha ɗa̱ baci wa, a̱sa̱ka̱ ndishi n shinga mi n gono ɗa̱.  
\v 14 Kpam kuwa ko tani ilyuci iꞌya baci i uwai aku a ꞌyuwan ɗa̱ uryabusa ko a ꞌyuwan ɗa̱ upana̱ka, ka̱pa̱tsa̱i kabuta̱ ka aꞌene a ɗe i a̱sa̱ka̱ asu vi.  
\v 15 Mayun n tonuko ɗa̱, kain ka afada, Kashila̱ ka pana ta̱ ama a Sodom† n Gomora† asuvayali cika hal a lai tyoku ɗa wa pana ama a ilyuci i nala yi!” 
\s1 Upana u ikyamba u ɗa wa tuwa̱ 
\r (Marku 13:9-13; Luka 21:12-17) 
\p  
\v 16 Yesu lyai kapala n kadyanshi, “Mpa na ma suku ɗa̱ tyoku u ncon a mere ma nleweni. I woko aza a ugboji tyoku u kali, kpam i woko aza ɗa aꞌa̱ri yuwu tyoku u aꞌaɗya.  
\v 17 She i kirana, kpaci a ka ka̱na̱ ɗa̱ ta̱ a banka ɗa̱ a asu u Asheshi a Pige, a bawan ɗa̱ a asuvu a agata a Kashila̱.  
\v 18 A rono ɗa̱ ubana a kapala ka igomuna na̱ ngono, kpaci eɗa̱ atoni a va̱ a ɗa. Nala wa woko ta̱ ure u ɗa ya yanka le kadyanshi ka va̱ kpam hal likimba u reve n ka.  
\v 19 Shegai aꞌayin a ɗa baci a ka̱na̱ ɗa̱ vi, kotsu i dambula a ili iꞌya ya dana ko tani tyoku ɗa ya dana iꞌya wa. Aꞌayin a nala yi Kashila̱ ka na̱ka̱ ɗa̱ ta̱ ili iꞌya ya dana.  
\v 20 Shegai kadyanshi ka ya dansa vi ka ɗe ka wa, Kulu ku Tata u ɗe ka ka dansa a asuvu a ɗe. 
\p  
\v 21 “Ama a ka neke ta̱ atoku a le a wuna le. Nala dem isheku ya yanka mmuku n le. Mmuku kpam n ꞌya̱nga̱sa̱ka̱ isheku i le hal a zuwa a wuna le.  
\v 22 Ama gba̱ a ka ꞌyuwan ɗa̱ ta̱ adama a kala ka va̱. Shegai gba̱ ama ɗa baci dem a pityanangi hal ubana a makorishi, a ka wauwa le ta̱.  
\v 23 Ilyuci iꞌya baci dem ama a ꞌyuwan ɗa̱, i dara̱ka i bana a ilyuci i roku. Mayun n tonuko ɗa̱, kahu i kyawan ilyuci ilyuci i Isaraꞌila gba̱, Maku ma Vuma ma tuwa̱ ta̱. 
\p  
\v 24 “Karotsongishi ka tsu la kawenishiki ka ne wa, ko tani kagbashi ka lai uzakuwa u ne wa.  
\v 25 U rawa ta̱ ɗa karotsongishi ka woko tyoku u kawenishiki ka ne, kagbashi kpam ka woko tyoku u uzakuwa u ne. A isa̱ baci Mpa uza ɗa ma̱ri uzakuwa, ‘Magono ma ityoni i cingi;’ wata, Baꞌalzabu,† eɗa̱ aza a kuwa a va̱ tani ndya a ka isa̱ ɗa̱?” 
\s1 Uza ɗa u gain a pana uwonvo 
\r (Luka 12:2-7) 
\p  
\v 26 Yesu danai, “Panai uwonvo u ama a nala yi wa, kpaci ili iꞌya baci dem iꞌa̱ri usokongi gogo‑na ama a ka tuwa̱ ta̱ a ka reve iꞌya.  
\v 27 N tonuko ɗa̱ ta̱ ukuna u na vi a karimbi, shegai ma ciga ta̱ i tonuko le iꞌya a katyashi. Ili iꞌya baci ya pana ma dansa n tsubini a atsuvu a ɗe, i dana iꞌya cika a zuba u kukpa̱ ama a pana. 
\p  
\v 28 “Kotsu i pana uwonvo u aza ɗa a ka wuna ɗa̱ wa. Ikyamba i ɗe iꞌya koshi a ka wuna, shegai a ka sawa uma u ɗe wa. Kashila̱ ka koshi ya pana uwonvo, kpaci aya uza ɗa wa fuɗa wa nangasa gba̱ uma n ikyamba a akina.  
\v 29 Mberikele n re n ɗa a tsu denge kanini ka te,\f + \fr 10:29 \ft Kondo “Anini” a kaci ka idani ka “Ikebe” a Idani i Uɓa̱nga̱.\f* shegai gba̱ n nala, ma te ma̱ la ma kuwa̱ bawu Tata u ɗe u revei n ma wa.  
\v 30 Kashila̱ ka reve ta̱ gba̱ ko kenji ka yain ka ka̱ri a kaci ka vunu.  
\v 31 Adama a nala kotsu i pana uwonvo wa, kpaci tsupige tsu ɗe tsu la ta̱ tsu mberikele ushani. 
\s1 Tonuko ama ukuna u Kawauwi 
\r (Luka 12:8-9) 
\p  
\v 32 “Uza ɗa baci dem u tonukoi aza roku eyi uza u va̱ u ɗa a kapala ka ama, mpa dem ma tonuko ta̱ Tata u va̱ u zuba uza nala vi katoni† ka va̱ ka.  
\v 33 Shegai vu ꞌyuwan mu baci, mpa kpam ma tonuko ta̱ Tata u va̱ u zuba avu uza u va̱ ɗa wa.” 
\s1 Ndishi n shinga n ɗa n tukoi wa 
\r (Luka 12:51-53; Luka 14:26-27) 
\p  
\v 34 Yesu lyai kapala n kadyanshi, “Kotsu i bidya a asuvu a atakasuvu a ɗe i dana ndishi n shinga n ɗa n tukoi a likimba wa. N tuwa̱ tsa̱ra̱ n tuko ndishi n shinga wa, shegai kushulu.  
\v 35 N tuwa̱ ta̱ n ‘zuwa uza u yain tsilala n asheku a ne, makere ma yain tsilala na̱ mma u ne, kajene kpam ka yain tsilala n anuku a le.  
\v 36 Atokulalu a ka yan ta̱ pini a asuvu a kumaci ku ɗe!’ \x ◊ \xo 10:36 \xt Mik. 7:6.\x* 
\p  
\v 37 “Gba̱ aza ɗa baci a lai uciga asheku n anuku a le kapala na̱ mpa, a ra̱tsa a woko atoni a va̱ wa. Gba̱ aza ɗa baci a ka ciga mmuku n le kapala na̱ mpa, a ra̱tsa a woko atoni a va̱ wa.  
\v 38 Vu canga baci mawandamgbani† ma vunu vu tono mu wa, vu ra̱tsa vu woko katoni ka va̱ wa.  
\v 39 Gba̱ uza ɗa baci wa kirana n uma u ne, wa namba ta̱ u ɗa. Uza ɗa tani u nambai uma u ne adama a va̱, wa wauwa ta̱ u ɗa.” 
\s1 Katsupi ka malen ma manyan ma 
\r (Marku 9:41) 
\p  
\v 40 Yesu danai, “Uza ɗa baci dem u wusha ɗa̱, mpa u wushai. Uza ɗa baci kpam u wusha mu, u wusha ta̱ uza ɗa u suku mu.  
\v 41 Uza ɗa u wushai matsumate adama a ɗa matsumate mi ma yanka yi kadyanshi ka Kashila̱, Kashila̱ ka na̱ka̱ yi ta̱ katsupi ka malen ma manyan ma ne dere n matsumate mi. Uza ɗa baci kpam u wushai vuma u maci adama a ɗa vuma u nala vi wa̱ri uza u maci, a ka na̱ka̱ yi ta̱ katsupi ka malen ma manyan ma ne dere n vuma u maci nala vi.  
\v 42 Uza ɗa baci u nei katoni ka kenu ka va̱ mako ma mini adama a ɗa wa̱ri katoni ka va̱, mayun n tonuko ɗa̱, vuma u nala vi wa tsa̱ra̱ ta̱ katsupi ka malen ma manyan ma ne.” 
\c 11  
\s1 Yesu n Yahaya Kalyuɓugi 
\r (Luka 7:18-35) 
\p  
\v 1 An Yesu kotsoi utonuko Kupanamere yi ukuna u na vi, aku u a̱sa̱ka̱i a asu vi u banai a ilyuci a asuvu a Galili tsa̱ra̱ u wenishike u yain kpam kuɓari. 
\p  
\v 2 Yahaya Kalyuɓugi wa̱ ta̱ a asuvu a kuwa ku aꞌali. An u panai ili iꞌya Kirisiti wa yansa, aku u suki atoni a ne a roku ama a re.  
\v 3 A ba a wece yi, “Aɗa uza ɗa wa tuwa̱ vi, ko tsu vana uza roku?” 
\p  
\v 4 U wushunku le, “Walai i tonuko Yahaya ili iꞌya i wenei n ili iꞌya i panai.  
\v 5 Arumba̱ a wene ta̱, awunu kpam a wala ta̱, nkutu n ta̱na̱ ta̱, agulani a pana ta̱, akushe kpam a ꞌya̱nga̱i a gonoi n uma. A yanka ta̱ aza a unambi kuɓari ku Kadyanshi ka Shinga.  
\v 6 Kashila̱ ka zuwuka ta̱ uza ɗa bawu u ꞌyuwan mu adama a ili iꞌya n yain una̱ u shinga.” 
\p  
\v 7 An atoni a Yahaya a lazai, aku Yesu gita̱i uyanka ama yi kadyanshi ka Yahaya, u danai, “An i banai a kakamba ki, ucun u vuma u eni u ɗa i banai uwene? Wa̱ tyoku u asomini a ɗa uwule u tsu purusa̱ a asu u ɗa baci dem u lapanai?  
\v 8 Ucun u vuma u eni u ɗa i banai uwene? Vuma ɗa u ukai aminya a ikali? Aza ɗa a tsu uka aminya a ikali a aꞌeɓile a ngono a ɗa aꞌa̱ri.  
\v 9 Ya i banai uwene? Matsumate ma? Eye. N tonuko ɗa̱ u la ta̱ matsumate.  
\v 10 Tagara̱da u Kashila̱ u yan ta̱ kadyanshi a kaci ka ne, 
\q1 “ ‘Ma suku ta̱ katsumate ka va̱ a kapala ka vunu, 
\q1 uza ɗa wa lapuluka vu ure.’ \x ◊ \xo 11:10 \xt Mal. 3:1.\x* 
\p  
\v 11 “Mayun n tonuko ɗa̱, Yahaya Kalyuɓugi u la ta̱ gba̱ uza ɗa baci wa̱ri n uma. Shegai uza u kenukulu gba̱ a asuvu a tsugono tsu zuba u la yi ta̱.  
\v 12 Ili iꞌya i bidyai aꞌayin a ɗa Yahaya Kalyuɓugi tuwa̱i hal utuwa̱ gogo‑na, tsugono tsu zuba tsa̱ ta̱ udoku ucira, kpam ya dem wa moɗono ta̱ tsa̱ra̱ u uwa tsa.\f + \fr 11:12 \ft Ure u roku u ɗa va reve udani u aza a Heline vi u ɗa: “kpam aza a cingi a ka shila̱ka̱na̱ka̱ tsa tsa̱ra̱ a wushi tsa n ucira.”\f* 
\v 13 Gba̱ ntsumate n Mele ma Musa a dana ta̱ ukuna u tsugono tsu Kashila̱ hal utuwa̱ aꞌayin a Yahaya.  
\v 14 I wushuku baci n ele, Yahaya vi aya Iliya† matsumate ma ya vana vi.  
\v 15 Iꞌa̱ baci n atsuvu, panai! 
\p  
\v 16 “Niɗa ma dansa ukuna u ama a gogo‑na? Ndya a rotsoi? Aꞌa̱ ta̱ tyoku u mmuku n ɗa ma̱ri ndishi a kuden, n a ika̱mgba̱ni, 
\q1  
\v 17 “ ‘Tsu fula̱ka̱ ɗa̱ ta̱ ugbali, 
\q1 shegai i ꞌyuwain kuje! 
\q1 Tsu shipuka ɗa̱ ushipa u ukpa̱, 
\q1 shegai i sa̱ wa!’ 
\p  
\v 18 “An Yahaya tuwa̱i, u laɓa ulya ilikulya wa, u so tani mini ma cinwi wa, aku i danai, ‘Wa̱ ta̱ n ityoni i cingi!’  
\v 19 Shegai an Mpa Maku ma Vuma ma lya na̱ n soyi, aku i danai, ‘Kalyai ka n kasoi, kpam kaje ka aza a uwusha u utafa n aza a unyushi u cingi ka.’ Ugboji u tsu wenike ta̱ kaci ka ne a asu u manyan ma maci ma u tsu yansa.” 
\s1 Yesu ɓongoi ama 
\r (Luka 10:13-15) 
\p  
\v 20 A ilyuci iꞌya Yesu yansai ikunesavu i ne cika, ama yi a ꞌyuwan ta̱ ukpatala a gono a asu u Kashila̱. U gita̱ le uɓongo,  
\v 21 “Ter ɗe, aza a Korasinu! Ter ɗe, aza a Besaida! A da baci ikunesavu iꞌya n yain a asuvu a ɗe iꞌya n yain a Taya n Sida, an aꞌa̱ri a kpatala ɗe caupa. A uka ta̱ akashi a rongoi a upoluso kakomo, tsa̱ra̱ a wenike an a kpatalai a a̱sa̱ka̱i unyushi u cingi u le!  
\v 22 N tonuko ɗa̱, kain ka afada, Kashila̱ ka laka ta̱ uyanka ama a Taya n Sida ajebigi kapala n a̱ɗa̱!  
\v 23 Eɗa̱ kpam aza a Kafarnahum, ꞌya̱nga̱sa̱ ɗa wa̱ a ka ꞌya̱nga̱sa̱ ɗa̱ a zuba? A ka vuta̱la̱ ɗa̱ ta̱ a asuvu a akina! A da baci ikunesavu iꞌya a yain ara ɗe iꞌya a yain a Sodom, an wa̱ri wa buwa ta̱ pini hal n gogo‑na.  
\v 24 N tonuko ɗa̱, kain ka afada, Kashila̱ ka pana ta̱ iyali i Sodom kapala n a̱ɗa̱!” 
\s1 Yesu na̱ka̱i ama uwunvuga 
\r (Luka 10:21-22) 
\p  
\v 25 Aꞌayin a nala yi, Yesu danai, “Tata, Magono ma zuba n likimba, n cikpa vu ta̱, kpaci vu sokongu ta̱ ukuna u na vi a asu u aza a ugboji n arevi, shegai vu wenikei u ɗa a asu u aza ɗa bawu a revei ili.  
\v 26 Tata, nala vu wenei u gain vu yain! 
\p  
\v 27 “Tata u va̱ u na̱ka̱ mu ta̱ ili yi gba̱. Uza wa̱ la u revei Maku mi wa, she Tata vi. Kpam uza wa̱ la u revei Tata vi wa, she Maku mi n uza ɗa Maku mi ma ɗanga̱sai u tonuko. 
\p  
\v 28 “Tuwa̱i ara va̱, gba̱ ɗe aza ɗa a wowoi n ucanga wa ara̱ji, ma na̱ka̱ ɗa̱ ta̱ uwunvuga.  
\v 29 Pana̱ka numu, tsa̱ra̱ i woko ama a va̱. Tuwa̱i i rotsongusu ara va̱, kpaci mpa ma̱ ta̱ n uvakunku kaci kpam ya tsa̱ra̱ ta̱ uwunvuga.  
\v 30 Uwenishike u ɗa n danai i wushuku n u ɗa vi, wa̱ ta̱ shana, kpam ucanga u va̱ u ra̱zugba̱ wa.” 
\c 12  
\s1 Yesu ɗa Asheku a kain ka Ashibi 
\r (Marku 2:23-28; Luka 6:1-5) 
\p  
\v 1 Kain ka te n kain ka Ashibi,† Yesu n atoni a ne a ka wala a mere ma ashina a ilya. Atoni a ne a ka pana kambulu, aku a gita̱i ukoɗuso aratu a ilya n a yuruwi n a takumi.  
\v 2 An Afarishi a wenei nala, aku a tonukoi Yesu, “U gan atoni a vunu a yain nala wa! Mele ma kain ka Ashibi ma ɓishinka ta̱ uyan manyan n kain ka Ashibi.” 
\p  
\v 3 Yesu wushuki, “Ma wundya i yan ka̱neshi u ili iꞌya Dawuda n aje a nwalu a ne a yain an a ka pana kambulu vi?  
\v 4 U uwai a Kuwa ku Kashila̱ u takumai iburodi i uwulukpi, ko an u wokoi Mele ma ɓishinka ta̱ a takuma iꞌya. Aɗara̱kpi a ɗa koshi a wushunki a takuma u ɗa. \x ◊ \xo 12:4 \xt 1 Sam. 21:1-6.\x* 
\v 5 Ma wundya i yan ka̱neshi u Mele ma Musa ma ma danai aɗara̱kpi a ɗa koshi a ka yan manyan a Kuwa ku Kashila̱ n kain ka Ashibi ki? Shegai ko uza wa̱ la u danai a nusuka mele ma Ashibi wa.  
\v 6 N tonuko ɗa̱, uza ɗa u lai Kuwa ku Kashila̱ aya pini naha.  
\v 7 A da baci i revei kalen ka Tagara̱da u Kashila̱ u na vi, ‘N la ta̱ uciga i woko aza a asuvayali a asu u atoku a ɗe, n u ɗa ya yanka mu uɗara̱kpa,’† \x ◊ \xo 12:7 \xt Hos. 6:6.\x* iꞌa̱ri ya kiɗa̱ga ama a na yi aza ɗa bawu aꞌa̱ri n unyushi ugana wa.  
\v 8 Adama a nala, mpa Maku ma Vuma Asheku a ɗa, hal n a kain ka Ashibi dem.” 
\s1 Yesu ta̱na̱sa̱i vuma ɗa ili i soi kukere 
\r (Marku 3:1-6; Luka 6:6-11) 
\p  
\v 9 An Yesu a̱sa̱ka̱i a asu vi, aku u ba u uwai a kagata ka Kashila̱ ka ka̱ri evu.  
\v 10 U cina ta̱ pini vuma ɗa ili i soi kukere. Afarishi a zuwuka yi aꞌeshi tsa̱ra̱ a tsa̱ra̱ ili iꞌya a ka sapula yi n iꞌya, aku a wece yi, “Wa̱ dere a ta̱na̱sa̱ vuma n kain ka Ashibi?” 
\p  
\v 11 U wushunku le, “Iꞌa̱ baci n macon† aku ma rukpa̱i a ilyukoi n kain ka Ashibi, ya wutukpa̱ ma wa? Mayun tani ya wutukpa̱ ta̱ ma.  
\v 12 Ama a la ta̱ ncon kalen, adama a nala, dere ɗa a yain ili i shinga n kain ka Ashibi.” 
\p  
\v 13 Yesu tonukoi vuma vi, “Ba̱ra̱kpa̱ kukere ku vunu.” An u ba̱ra̱kpa̱i kukere ki, aku ku gonoi mai tyoku ku ire ki.  
\v 14 Pini nala, Afarishi yi a wuta̱i a ka sheshe tyoku ɗa a ka wuna Yesu. 
\s1 Kagbashi ka Kashila̱ ka ɗanga̱sai 
\p  
\v 15 Yesu reve ta̱ ili iꞌya Afarishi a ka yawunsa, aku u a̱sa̱ka̱i asu vi. Ama ushani a tono yi, kpam u ta̱na̱sa̱ ta̱ gba̱ aza a mɓa̱la̱.  
\v 16 Shegai u ronoi ama yi atsuvu kotsu a tonuko uza ko eyi yayi wa.  
\v 17 U yan ta̱ ili i na yi tsa̱ra̱ a shaɗangu ili iꞌya Kashila̱ ka danai a una̱ u Ishaya matsumate: 
\q1  
\v 18 “Kagbashi ka va̱ ka na, uza ɗa n ɗanga̱sai. 
\q1 Ma ciga yi ta̱, kpam u zuwa mu ta̱ n panai kayanyan cika. 
\q1 Ma na̱ka̱ yi ta̱ Kulu ku va̱, 
\q1 kpam wa tonuko ta̱ gba̱ iyamba an ukuna u va̱ wa̱ri dere. 
\q1  
\v 19 Wa nanamgbana ko tani u sala̱sa wa, 
\q1 ko kpam u yain kuɓari n isali a ire wa. 
\q1  
\v 20 Wa koɗuso asomini a ɗa a ka̱ta̱la̱sa̱i wa, 
\q1 wa cimbusa̱ tani macikalu ma ma ciga ucimba̱ wa. 
\q1 Nala wa rongo uyansa hal she ukuna u ɗa wa̱ri dere u lya kaci ka ukuna u cingi. 
\q1  
\v 21 Iyamba gba̱ a ka zuwa ta̱ uma u le ara ne.” \x ◊ \xo 12:21 \xt Isha. 42:1-4.\x* 
\s1 Yesu n Baꞌalzabu 
\r (Marku 3:20-30; Luka 11:14-23) 
\p  
\v 22 Aku ama roku a tukoi Yesu karumba̱ kpam kabebe ka, adama a ityoni i cingi. Aku Yesu ta̱na̱sa̱i vuma vi, kute‑kute u gita̱i kadyanshi kpam u wenei asu.  
\v 23 Gba̱ ama yi a yain majiyan, a danai, “Gaawan vuma u na vi Maku ma Dawuda ma, Kirisiti Kawauwi!” 
\p  
\v 24 An Afarishi a panai nala, a wushunku le, “U wutukpa̱ ta̱ ityoni i cingi kpaci magono ma le Baꞌalzabu u na̱ka̱ yi ta̱ ucira u ɗa wa yan nala.” 
\p  
\v 25 Yesu reve ta̱ ili iꞌya a ka yawunsa, aku u tonuko le, “Uyamba u ɗa baci u pecei kaci ka ne n u shila̱ka̱ni, u ɗa wa ɓa̱ra̱kpa̱ wa. Kpam ilyuci ko kuwa ka baci ku pecei n ku shila̱ka̱ni, ka rukpa̱ ta̱!  
\v 26 Kanangasi ka wutukpa̱ baci Kanangasi,\f + \fr 12:26 \ft Kanangasi; wata, “Shetan” kala ka dem ka Kala̱pa̱nsi.\f* nala u wenike ta̱ tsugono tsu ne tsu pece ta̱ aɓon aɓon, kpam tsa ɓa̱ra̱kpa̱ wa aku tsu rukpa̱.  
\v 27 I da n wutukpa̱ ta̱ ityoni i cingi adama a ɗa Baꞌalzabu na̱ka̱ mu ucira u ɗa ma yan nala. Nala baci, ya na̱ka̱i atoni a ɗe ucira u ɗa a ka wutukpa̱ le dem? Ili iꞌya atoni a ɗe a tsu yan i wenike ta̱ an kadyanshi ka i tsu yansa a kaci ka va̱ ka̱ dere wa.  
\v 28 Shegai mpa ma wutukpusa̱ baci ityoni i cingi n Kulu Keri ku Kashila̱, tsugono tsu Kashila̱ tsa tsu tuwa̱ ɗe la vi a asuvu a ɗe. 
\p  
\v 29 “Uza wa ciga baci u uwa a kuwa ku uza u ucira u yain uboki, she u ma̱tsa̱ u sira ve uza u ucira vi, aku u fuɗa u yain uboki a kuwa ki. 
\p  
\v 30 “Uza ɗa baci bawu wa̱ri a asu u va̱, tsilala tsa wa yan na̱ mpa, uza ɗa kpam bawu wa ɓa̱nga̱ mu ucira̱ngusu, wacinsa ɗa wa wacinsa.  
\v 31 N tonuko ɗa̱, Kashila̱ ka cimbusuka̱ ta̱ uza ɗa u nusukai aza roku, hal n uza ɗa wa yan kadyanshi ka cingi† a ukuna u Kashila̱. Shegai Kashila̱ ka cimbusuka̱ uza ɗa wa yanka Kulu Keri kadyanshi ka cingi wa.  
\v 32 Kashila̱ ka cimbusuka̱ ta̱ uza ɗa baci dem u nusukai Mpa Maku ma Vuma n kadyanshi. Shegai Kashila̱ ka cimbusuka̱ uza ɗa wa yanka Kulu Keri kadyanshi ka cingi wa, ili iꞌya i bidyai gogo‑na hal ubana aꞌayin a ɗa a ka tuwa̱.” 
\s1 Maɗanga n ilimaci i ne 
\r (Luka 6:43-45) 
\p  
\v 33 Yesu lyai kapala n kadyanshi, “I tsu reve ta̱ maɗanga a ilimaci i ne. Maɗanga ma shinga ma tsu matsa ta̱ ilimaci i shinga, maɗanga ma cingi kpam ma tsu matsa ta̱ ilimaci i cingi.  
\v 34 Eɗa̱ aꞌeku! Eɗa̱ ama a cingi a ɗa, niɗa ya dana ili i shinga? Una̱ u tsu dana ta̱ ili iꞌya iꞌa̱ri a katakasuvu.  
\v 35 Ama a maci aꞌa̱ ta̱ n ili i shinga a atakasuvu a le, kpam iꞌya a tsu dana. Ama a cingi kpam aꞌa̱ ta̱ n ili i cingi a atakasuvu a le, ele dem iꞌya a tsu dana.  
\v 36 N tonuko ɗa̱, kain ka afada ya wenike ta̱ gba̱ kadyanshi ka gbani ka i dansai caupa vi.  
\v 37 I shinga iꞌya baci i dansai, Kashila̱ ka dana ta̱ eɗa̱ aza a unyushi a ɗa wa. Shegai i cingi iꞌya baci i dansai, wa dana ta̱ eɗa̱ aza a unyushi a ɗa.” 
\s1 Ama a wecikei iryoci 
\r (Marku 8:11-12; Luka 11:29-32) 
\p  
\v 38 Pini nala, awenishiki a Mele n Afarishi a tuwa̱i ara Yesu, a danai, “Kawenishiki, tsa ciga ta̱ tsu wene iryoci tsa̱ra̱ tsu reve an a asu u Kashila̱ ɗa vu wuta̱i.” 
\p  
\v 39 U wushunku le, “I ciga ta̱ iryoci kpaci eɗa̱ aza a cingi a ɗa, kpam ya wushuku wa. Shegai iryoci i Inusa† matsumate iꞌya ya tsa̱ra̱ koshi.  
\v 40 Inusa rongo ta̱ a asuvu a katsuma̱ ka kadan ka pige hal gba̱ aꞌayin a tatsu. Nala kpam wa woko, Mpa Maku ma Vuma ma rongo ta̱ a kasaun hal gba̱ aꞌayin a tatsu.  
\v 41 Kain ka afada ama a Niniba† a ka ꞌya̱nga̱ ta̱ a wenike ama unyushi u ɗe. A kpatala ta̱ a asu u Kashila̱ an Inusa yanka le kuɓari. Gogo‑na uza ɗa u lai Inusa aya pini na.  
\v 42 Magono ma Sheba uka, wa ꞌya̱nga̱ ta̱ u wenike ama unyushi u ɗe. U yan ta̱ nwalu ma mɓa̱ri tsa̱ra̱ u tuwa̱ u pana ukuna u ugboji u Solomo n kaci ka ne. Gogo‑na uza ɗa u lai Solomo aya pini na.” 
\s1 Ugono u ityoni i cingi 
\r (Luka 11:24-26) 
\p  
\v 43 Yesu lyai kapala n kadyanshi, “Aꞌayin a ɗa baci ityoni i cingi i te i wuta̱i a asuvu a vuma, i tsu bana ta̱ a asu u ekpi ubolo asu u ɗa wa wunvuga, shegai wa tsa̱ra̱ wa.  
\v 44 Aku u dana, ‘Ma gono ta̱ a kuwa ka n a̱sa̱ka̱i vi!’ An u gonoi, aku u cinai uza wa̱ pini a kuwa ki wa. A wujuma̱ ka ɗe sarara a kalai ka.  
\v 45 Aku ityoni yi i lazai i ba i tukoi ityoni i cingi i shindere i roku aza ɗa a la yi tsicingi, aku a rongo pini. Vuma u nala vi wa kotso ta̱ ndishi n ne n upana u ikyamba u ɗa u lai u caupa vi. Ili iꞌya ya gita̱ n ama a cingi a gogo‑na ɗa la vi.” 
\s1 Mma n aꞌangu a Yesu 
\r (Marku 3:31-35; Luka 8:19-21) 
\p  
\v 46 Yesu pini a kadyanshi n ama, aku mma u ne n aꞌangu a ne a rawai. A shamgbai a uwotsu a da a tonuko yi a ka ciga a wene yi.  
\v 47 Aku uza roku u tonuko yi, “Mma u vunu n aꞌangu a vunu alya pini a uwotsu a ka ciga a wene vu.” 
\p  
\v 48 U wushunku yi, “Ya mma u va̱? An ya aꞌangu a va̱?”  
\v 49 Aku u sapunki atoni a ne kukere, u danai, “Mma n aꞌangu a va̱ a ɗa na.  
\v 50 Uza ɗa baci wa pana̱ka Tata u va̱ u zuba, aya mma u va̱, n vangu u va̱, n utaku u va̱.” 
\c 13  
\s1 Agisani a uza ɗa u wacangusi icun 
\r (Marku 4:1-9; Luka 8:4-8) 
\p  
\v 1 Kain ka nala ki, Yesu wuta̱i a kuwa ki u banai a ikengi i kushiva̱ u dusuki wa wenishike.  
\v 2 Kakuma̱ ka ama ka kyawan yi cika hal ka zuwa yi u uwai a kpatsu u dusuki, ama yi kpam a shamgbai a kagiɗa.  
\v 3 U wenishike le ili ushani n agisani, u danai, 
\p “A yan ta̱ vuma roku uza ɗa u banai uwacangusu icun a kashina ka ne.\f + \fr 13:3 \ft Icun iꞌya a ka dansa̱ka pini na vi, aza a Yahuda a tsu ce iꞌya n kushe wa, shegai a wacangusu iꞌya.\f* 
\v 4 Aꞌayin a ɗa wa̱ri a uwacangusu icun yi, aku i roku i rukpa̱i a ure, nnu n ka̱ɗa̱sa̱i iꞌya.  
\v 5 I roku kpam i rukpa̱i a iyamba i atali a asu u ɗa bawu kayala ka̱ri pini ushani. Icun yi i lazai i binyai, kpaci kayala ka maci ka̱ pini wa.  
\v 6 An kaara ka yain, aku ka runukpai iꞌya, kpaci alu a le a gbonguro cika wa, aku i lazai i ekpei.  
\v 7 Icun i roku i rukpa̱i a asu u awana, an i gbonguroi, aku awana yi a sapusai iꞌya.  
\v 8 Icun i roku kpam i rukpa̱i a iyamba i shinga, i wuta̱i i matsai mmuku. Gba̱ icun iꞌya kacimbi ki ka wacangusi vi, i roku i na̱ka̱ ta̱ mmuku amangatawun‑amangatawun, i roku tani amangatatsu‑amangatatsu, i roku kpam kamankupa‑kamankupa.  
\v 9 Uza ɗa baci wa̱ri n atsuvu a upana, u pana.” 
\s1 Ili iꞌya i zuwai Yesu tsu dansa n agisani 
\r (Marku 4:10-12; Luka 8:9-10) 
\p  
\v 10 Aku atoni a ne a wece yi, “Ndya i zuwai vu tsu dansa n ama n agisani?” 
\p  
\v 11 U wushunku le, “A ɗanga̱sa ɗa̱ ta̱ i reve ili i tsugono tsu zuba iꞌya iꞌa̱ri usokongi, shegai aza roku a ka reve ili iꞌya iꞌa̱ri usokongi vi wa.  
\v 12 Kashila̱ ka doku ta̱ ka na̱ka̱ uza ɗa wa̱ri n ili cika, shegai ama ɗa a bawu aꞌa̱ri n ili, a ka namba ta̱ hal gba̱m i kenu iꞌya aꞌa̱ri n iꞌya vi.  
\v 13 Ili iꞌya i zuwai n tsu dansa n ele n agisani iꞌya: 
\q1 “A ka weɓele ta̱, shegai a ka wene wa, 
\q1 a ka pana ta̱, shegai a ka reve wa. 
\p  
\v 14 Kazuwamgbani ka Kashila̱ ka woko ɗe mayun, tyoku ɗa Ishaya matsumate u danai: 
\q1 “ ‘Ya pana̱sa ta̱ kadyanshi ka va̱, 
\q1 shegai ya reve wa. 
\q1 Ya wenishe ta̱ ili iꞌya ma yansa, 
\q1 shegai ya reve kalen ka ne wa. 
\q1  
\v 15 Kpaci atakasuvu a le a gbama ɗe, 
\q1 atsuvu a le kpam a ka pana wa. 
\q1 A kimba̱ ɗe aꞌeshi a le tsa̱ra̱ a wene wa, 
\q1 kpam tsa̱ra̱ atsuvu a le a pana wa. 
\q1 Kpam atakasuvu a le a ka reve wa, 
\q1 bele a kpatala ara va̱ 
\q1 n ta̱na̱sa̱ le.’ \x ◊ \xo 13:15 \xt Isha. 6:9-10.\x* 
\p  
\v 16 “Shegai Kashila̱ ka zuwuka ɗa̱ ɗe una̱ u shinga, kpaci aꞌeshi a ɗe a ka wene ta̱, atsuvu a ɗe kpam a ka pana ta̱!  
\v 17 Mayun n tonuko ɗa̱, ntsumate ushani n ama a maci a ciga ta̱ a vana a wene ili iꞌya i wenei, a pana kpam ili iꞌya i panai, shegai a wene wa, a pana tani wa. 
\s1 Yesu wutukpa̱i kalen ka agisani ki 
\r (Marku 4:13-20; Luka 8:11-15) 
\p  
\v 18 “Panai mai kalen ka agisani ka icun iꞌya a wacangusi vi.  
\v 19 Icun iꞌya i rukpa̱i a ure vi, alya ama ɗa a panai ukuna u tsugono tsu zuba, shegai a reve u ɗa wa. Aku uza u cingi vi u tuwa̱i u fula̱i u ɗa a atakasuvu a le.  
\v 20 Icun iꞌya i rukpa̱i a iyamba i atali tani, alya ama ɗa a panai ukuna vi n maza̱nga̱, kpam a wushai u ɗa mai.  
\v 21 Shegai alu a le a uwa a iyamba cika wa. A ɓa̱ra̱kpa̱ n uwusha ukuna vi wa, an aꞌayin a ukondo a rawai adama a ukuna u tsugono vi, aku a rukpa̱i.  
\v 22 Icun iꞌya i rukpa̱i a asuvu a awana, alya ama ɗa a panai ukuna vi, shegai adama a kadambula ka ili iꞌya uma u nambai, n uciga u utsa̱ri u la̱pa̱na̱ le. Pini nala, kadambula ki ka gbagbala le hal a kpa̱ɗa̱i una̱ka̱ ilimaci.  
\v 23 Icun iꞌya kpam i rukpa̱i a iyamba i shinga, alya ama ɗa a panai ukuna u tsugono vi a revei u ɗa mai. A gbonguro ta̱ hal a matsai mmuku ushani, aza roku amangatawun‑amangatawun, aza roku amangatatsu‑amangatatsu, aza roku kpam kamankupa‑kamankupa.” 
\s1 Agisani a ilya n akan 
\p  
\v 24 Yesu doki u yanka le agisani a roku, “Tsugono tsu zuba tsa woko ta̱ tyoku u agisani a naha: Vuma roku u ɗa u cei ilya a kashina ka ne.  
\v 25 Kain ka te n kayin cina ya dem lavuta ɗe, aku utokulalu u ne u tuwa̱i u wacangusi akan pini a asu u ilya vi, aku u lazai.  
\v 26 An ilya yi i wuta̱i i gita̱i ugbonguro ya matsa, aku akan yi dem a gbonguroi.  
\v 27 Pini nala, agbashi a vuma yi a tuwa̱i ara ne, a danai, ‘Vu ce ta̱ ilya i shinga a kashina ka vunu, shegai nte akan a naha a wuta̱i?’ 
\p  
\v 28 “Vuma vi u wushuki, ‘Utokulalu u va̱ ɗa u cei a ɗa.’ 
\p “Aku a wece yi, ‘Va ciga tsu kapusa a ɗa?’ 
\p  
\v 29 “U danai, ‘A̱sa̱ka̱i a ɗa pini, kpaci i da baci ya kapusa a ɗa, ya kapusa ta̱ dem ilya yi.  
\v 30 A̱sa̱ka̱i a ɗa n ilya yi a gbonguro kaɓolo hal ubana aꞌayin a ukapa, aku n tonuko ayain a manyan yi: Gita̱i ve i ɓolomgbono akan yi i sira a ɗa a asu u te, tsa̱ra̱ a tuwa̱ a daɓa a ɗa. Ilya yi kpam i ɓolomgbono iꞌya i tuko iꞌya a mapon ma va̱.’ ” 
\s1 Agisani a icun i musta 
\r (Marku 4:30-32; Luka 13:18-19) 
\p  
\v 31 Yesu doki u tonuko le agisani a roku, “Tsugono tsu zuba tsa woko ta̱ tyoku u agisani a naha: Vuma roku ɗa u bidyai ucun u musta u cei a kashina ka ne.  
\v 32 Ucun u kenu u ɗa gba̱ gba̱ a asuvu a icun, shegai an u gbonguroi, aku u wokoi u pige a asuvu a nwurete gba̱. U wokoi mawurete ma hal nnu n cai pini ikinda a nsaɓu n ne.” 
\s1 Agisani a yisti 
\r (Luka 13:20-21) 
\p  
\v 33 Yesu doki kpam u yanka le agisani a roku, “Tsugono tsu zuba tsa woko ta̱ tyoku u agisani a naha: Uka roku ɗa bidyai yisti,† aku u vura̱i u ɗa a akundatsu a pige a tatsu a kira a mabara u vura̱i mai hal ku shitai cika.” 
\s1 Yesu tsu dansa ta̱ n agisani 
\r (Marku 4:33-34) 
\p  
\v 34 Yesu tsu dansa ta̱ n kakuma̱ ka ama n agisani, u tsu tonuko le ili bawu u ɓolomgbonuko le n agisani wa.  
\v 35 Yan ɗa u tsu yan nala tsa̱ra̱ u shaɗangu udani u ɗa Ishaya matsumate u danai: 
\p “Ma dansa ta̱ n a̱ɗa̱ n agisani, 
\p n tonuko ɗa̱ ili iꞌya iꞌa̱ri usokongi tun aꞌayin a ɗa Kashila̱ ka yain likimba.” \x ◊ \xo 13:35 \xt Ishp. 78:2.\x* 
\s1 Yesu wutukpa̱i kalen ka agisani a ilya yi 
\p  
\v 36 An Yesu a̱sa̱ka̱i kakuma̱ ka ama ki, u uwai a kuwa. Atoni a ne a tuwa̱i ara ne, a danai, “Tonuko tsu kalen ka agisani a akan a kashina yi.” 
\p  
\v 37 U wushunku le, “Uza ɗa u cei icun i shinga yi Maku ma Vuma ma.  
\v 38 Kashina ki likimba ɗa, icun i shinga yi kpam alya ama ɗa aꞌa̱ri a tsugono. Icun i akan yi kpam alya aza ɗa aꞌa̱ri a asu u uza u cingi vi.  
\v 39 Utokulalu uza ɗa u wacangusi icun i akan yi aya Kala̱pa̱nsi. Aꞌayin a ukapa yi a ɗa aꞌayin a makorishi ma likimba. Ayain a manyan aza ɗa a ka ɓolomgbono ilya yi, alya atsumate a zuba. 
\p  
\v 40 “Akan a ɗa a ka ɓolomgbono a daɓa. Nala wa woko a aꞌayin a makorishi.  
\v 41 Mpa Maku ma Vuma ma suku ta̱ atsumate a va̱, kpam a ka wutukpa̱ ta̱ gba̱ ili iꞌya ya tuko unyushi u cingi hal n aza ɗa a ka yan tsicingi dem a tsugono tsu va̱.  
\v 42 Atsumate yi a ka vuta̱la̱ le ta̱ a asuvu a kuɗyuku ku akina a asu u ɗa a ka rongo kushen hal n ulumusa u aꞌanga.  
\v 43 Shegai ama a shinga a ka laɗa ta̱ yavu kaara a tsugono tsu Tata u le. Uza ɗa baci wa̱ri n atsuvu a upana, u pana! 
\s1 Agisani a kuzuwate ku ucanga ka ka̱ri usokongi 
\p  
\v 44 “Tsugono tsu zuba tsa woko ta̱ tyoku u agisani a naha: Vuma roku ɗa u tsa̱ra̱i kuzuwate ku ucanga ka uza roku u sokongi a kashina. U lapulai u sokongi ka, wa yan ipeli u ba u dengei gba̱ ili iꞌya wa̱ri n iꞌya, aku u gonoi u tsilai kashina ki. 
\s1 Agisani a igbegu i ikebe 
\p  
\v 45 “Tsugono tsu zuba tsa woko ta̱ tyoku u agisani a naha: Uza u tsilaga u roku ɗa wa bolo igbegu i ikebe i shinga.  
\v 46 An u tsa̱ra̱i u te u tsulobo cika, u ba u dengei ili iꞌya wa̱ri n iꞌya gba̱, aku u ba u tsilai u ɗa n ikebe yi.” 
\s1 Agisani a ibilili 
\p  
\v 47 Yesu doki u yanka le agisani a roku u danai, “Tsugono tsu zuba tsa woko ta̱ tyoku u agisani a naha: Aka̱ni a adan a roku a ɗa a vuta̱la̱i ibilili i le a kushiva̱, aku a ka̱na̱sa̱i icun i adan kau‑kau.  
\v 48 An ibilili yi i shaɗangi, a wutukpa̱i iꞌya a ikengi a dusuki a ka pecene adan yi. A zuwai a shinga yi a asuvu a mabana, aku a wotsongi a ɗa bawu a gain.  
\v 49 Nala wa woko a aꞌayin a makorishi. Atsumate a zuba a ka tuwa̱ ta̱ a pecene ama a cingi a asuvu a ama a maci.  
\v 50 Atsumate yi a ka vuta̱la̱ ta̱ ama a cingi yi a asuvu a kuɗyuku ku akina, nte a ka rongo pini kushen n ulumusa u aꞌanga.” 
\s1 Kuzuwate ku ucanga ku savu n ku cau 
\p  
\v 51 Yesu wece le, “I reve kalen ka ili i nala yi gba̱?” 
\p A wushuki, “Tsu reve ta̱.” 
\p  
\v 52 Aku u tonuko le, “Gba̱ kawenishiki ka Mele ka ka wokoi karotsongishi a tsugono tsu zuba, wa̱ ta̱ tyoku u uza u kuwa ɗa u wutukpa̱i kuzuwate ku ucanga ku savu n ku cau a kunu ku kuzuwate ku ucanga.” 
\s1 Aza a Nazara a ꞌyuwain Yesu 
\r (Marku 6:1-6; Luka 4:16-30) 
\p  
\v 53 An Yesu kotsoi udansa agisani yi, aku u lazai u a̱sa̱ka̱i asu vi  
\v 54 u gonoi a Nazara, a ilyuci i ne. An u wenishikei pini a kagata ka Kashila̱, ya dem u gita̱i majiyan n a dansi, “Nte ɗa u tsa̱ra̱i kakiri ka ne n uyansa ikunesavu naha?  
\v 55 Maku ma kashei ma na vi wa? Tsa wundya mma u ne u ɗa Meri vi? Aꞌangu a ne kpam alya an Yakubu, Isuhu, n Simo n Yahuza?  
\v 56 Ataku a ne kpam aꞌa̱ ta̱ na kaɓolo n a̱tsu. Niɗa wa yansa ili i na yi gba̱?”  
\v 57 Adama a nala ama yi a ꞌyuwan yi uwusha. 
\p Shegai Yesu tonuko le, “Matsumate ma tsu yan n tsupige a ilyuci i ne n kuwa ku ne wa, she a kateshe.” 
\p  
\v 58 Adama a nala, u yansa ikunesavu ushani wa, kpaci aꞌa̱ n upityanangu wa. 
\c 14  
\s1 Ukpa̱ u Yahaya Kalyuɓugi 
\r (Marku 6:14-29; Luka 9:7-9) 
\p  
\v 1 Aꞌayin a nala yi, Hiridu Antiba magono ma Galili u pana ta̱ ukuna u Yesu.  
\v 2 Aku u tonukoi agbashi a ne, “Yesu vi Yahaya Kalyuɓugi ɗa, uza ɗa u ꞌya̱nga̱i a ukpa̱, ɗa gai i zuwai wa yansa ikunesavu yi.” 
\p  
\v 3 Aꞌayin a ɗa a wurai niɗe, Hiridu ka̱na̱ ta̱ Yahaya, u sira yi u zuwa yi a kuwa ka aꞌali. U yan ta̱ nala adama a Hiridiya, uka u vangu u ne Filibu u ɗa u bokoi u wokoi uka u ne.  
\v 4 Yahaya Kalyuɓugi tonusuko yi ta̱, “Wa̱ dere vu zuwa Hiridiya wa!”  
\v 5 Hiridu wa ciga u wuna Yahaya, shegai wa pana ta̱ uwonvo u ama, kpaci a wushuku ta̱ Yahaya matsumate ma. 
\p  
\v 6 Kain ka te an a ka yan abiki† a uciɓusa n kain ka ilimaci i Hiridu, maku ma makere ma Hiridiya ma u matsa̱kai Filibu u gita̱i kuje a kapala ka Hiridu n amoci a ne, aku u panai kayanyan.  
\v 7 Aku u tsinai u da wa na̱ka̱ yi ta̱ gba̱ ili iꞌya baci dem wa ciga.  
\v 8 Aku mma u makere vi u tonuko yi u ba u dana, “Ma ciga ta̱ kaci ka Yahaya Kalyuɓugi a mabaluwa gogo‑na!”  
\v 9 Magono mi ma pana kayanyan n ili iꞌya u foloi vi wa. Shegai an u wokoi bawu wa ciga u kpa̱ɗa̱ ushaɗangu kazuwamgbani ka u yain a kapala ka amoci a ne yi, aku u tonukoi asoje a ne,  
\v 10 a bana a kuwa ku aꞌali a kiɗa kaci ka Yahaya Kalyuɓugi.  
\v 11 A tukoi ka a mabaluwa a na̱ka̱i makere mi. Aku u bidyai ka u tukoi mma u ne.  
\v 12 Pini nala, atoni a Yahaya a tuwa̱i a bidyai ikyamba i ne a ba a ciɗa̱ngi. Aku a ba a tonukoi Yesu. 
\s1 Yesu lyatangi ama azu a tawun 
\r (Marku 6:30-44; Luka 9:10-17; Yahaya 6:1-14) 
\p  
\v 13 An Yesu panai alabari a Yahaya, aku u ꞌya̱nga̱i u uwai a kpatsu wa bana a kakamba utyoku u ne. Shegai an kakuma̱ ka ama ka revei, aku a tono yi n a wali a ikengi i kushiva̱.  
\v 14 An u rawai kakamba ki, u cinai kakuma̱ ka ama cika ka vana yi. U panai asuvayali a le, u ta̱na̱sa̱i kpam aza ɗa aꞌa̱ri na̱ mɓa̱la̱. 
\p  
\v 15 An kaara ka yain evu n urukpa̱, atoni a ne a tuwa̱i ara ne a danai, “Kuvuli ku yan ɗe, kpam a kakamba ka tsa̱ri. A̱sa̱ka̱ ama yi a laza a bana a une une a tsila̱ka kaci ka le ilikulya.” 
\p  
\v 16 Shegai Yesu wushunku le, “U ka̱na̱ she ama yi a laza wa. Eɗa̱ na̱ka̱ le ili i roku a lyai.” 
\p  
\v 17 Aku a danai, “Iburodi i tawun n adan a re a ɗa tsu koshi.” 
\p  
\v 18 U danai, “Tuko numu iburodi n adan yi.”  
\v 19 Aku u tonukoi ama yi a dusukusu a mete mi. U bidyai iburodi i tawun n adan a re yi, u gaɗigbai kaci ka ne a zuba u cikpai Kashila̱ adama a ilikulya yi. U jiba̱mgba̱na̱sa̱i iꞌya, u na̱ka̱i atoni a ne a pecike ama yi.  
\v 20 Gba̱ ama yi a takuma ta̱ hal a cuwusa̱i. Aku atoni a ne a ɓolomgbonoi abuwi a ɗa buwai vi hal a shaɗangi mbana kupa na̱ n re.  
\v 21 Aꞌali a ɗa aꞌa̱ri pini a asu vi a raɓansa ta̱ ama azu a tawun (5,000), bamu gba̱m n aka na̱ mmuku. 
\s1 Yesu walai a zuba u mini 
\r (Marku 6:45-52; Yahaya 6:15-21) 
\p  
\v 22 Kute‑kute, Yesu tonukoi atoni a ne a uwa a kpatsu a pasamgbana kushiva̱. Eyi wa shamgba ta̱ ve u a̱sa̱ka̱ ama yi a laza ugono a kuwa.  
\v 23 An u a̱sa̱ka̱ le a lazai, aku u banai a masasa utyoku u ne wa yan kavasu. Cina kayin ka yan ɗe kpam aya wa̱ri pini utyoku u ne.  
\v 24 Aꞌayin a nala yi, kpatsu ku atoni a ne ka ka̱ ta̱ a mere ma kushiva̱, aku uwule u pige u ꞌya̱nga̱i, aꞌa̱ri umoɗono n aɓali a pige. 
\p  
\v 25 N kpasani ku de, Yesu tuwa̱i ara le n u wali a zuba u mini.  
\v 26 An a wene yi, aku uwonvo u ka̱na̱ le. Aku a salai, a danai, “Kafofu ka!”\fig Yesu walai a zuba u mini|src="Matthew_14_25-26.tif" size="span" loc="Matthew 14:26" ref="Mat. 14:26" \fig* 
\p  
\v 27 Shegai Yesu yanka le kadyanshi, “U ra̱tsa ta̱, mpa! Panai uwonvo wa.” 
\p  
\v 28 Bituru danai, “Asheku, aɗa baci mayun, tonuko mu n tuwa̱ a mini mi.” 
\p  
\v 29 U tonuko yi, “Tuwa̱.” 
\p Bituru wuta̱i a kpatsu ki u walai a zuba u mini ubana ara ne.  
\v 30 Shegai an u wenei uwule n aɓali, aku uwonvo u ka̱na̱ yi, u gita̱i uliɓa. Aku u salai, “Asheku, wauwa mu!” 
\p  
\v 31 Kute‑kute, Yesu ba̱ra̱kpa̱i kukere ku ne u ka̱na̱ yi. U danai, “Upityanangu u vunu u gusa̱ ta̱. Ndya i zuwai va yan mala̱la̱?” 
\p  
\v 32 An a uwai a kpatsu, uwule vi kpam u vaki.  
\v 33 Aku aza ɗa aꞌa̱ri pini a kpatsu ki a lyakai Yesu kayala, a danai, “Mayun ɗa, avu Maku ma Kashila̱ ma!” 
\s1 Yesu ta̱na̱sa̱i aza a mɓa̱la̱ a Janisara 
\r (Marku 6:53-56) 
\p  
\v 34 An a pasamgbanai kushiva̱, aku a rawai a uyamba u Janisara.  
\v 35 An ama yi a revei Yesu, aku a tonukoi ama a asu yi gba̱, “Yesu tuwa̱ ta̱.” Aku ama yi a tukusoi aza a mɓa̱la̱ ara ne.  
\v 36 A folo yi u a̱sa̱ka̱ aza a mɓa̱la̱ yi a sawa kaletsu ka kunya ku ne. Gba̱ aza ɗa a sawa yi vi a ta̱na̱ ta̱. 
\c 15  
\s1 Gorimukoi Mele ma Kashila̱ 
\r (Marku 7:1-13) 
\p  
\v 1 Afarishi n awenishiki a Mele a roku a a̱sa̱ka̱i Urishelima a tuwa̱i ara Yesu, a wece yi,  
\v 2 “Ndya i zuwai atoni a vunu bawu a ka gorimuko ili iꞌya nkoshi n cau n tsunu n wenishikei? Kpaci a tsu sawa akere a le kahu a lyai ilikulya wa.” 
\p  
\v 3 Yesu wushunku le, “Ndya i zuwai bawu ya gorimuko kadyanshi ka Kashila̱ aku ya tono uwenishike u kaci u ɗe?  
\v 4 Kashila̱ ka dana ta̱, ‘Na̱ka̱ tata u vunu na̱ mma u vunu tsupige,’ kpam ‘Vu wisha baci tata ko mma u vunu, a ka wuna vu ta̱.’ \x ◊ \xo 15:4 \xt Uwt. 20:12; Uwt. 21:17.\x* 
\v 5 Shegai ya wenishike n i dansi ama aꞌa̱ baci n ili iꞌya a ka ɓa̱nga̱ tata ko mma u le, aku a danai, ‘Ili i na yi i Kashila̱ iꞌya,’  
\v 6 adama a nala u ka̱na̱ a na̱ka̱ asheku a le wa. I ꞌyuwan ta̱ udani u Kashila̱ adama a agadu a ɗe.  
\v 7 Eɗa̱ ama a maci a kaɓan! Ishaya matsumate u korongu ta̱ dere ili iꞌya Kashila̱ ka danai: 
\q1  
\v 8 “ ‘Ama a na yi n una̱ u ɗa a ka na̱ka̱ mu tsupige koshi, 
\q1 shegai a atakasuvu a le a yan ɗe mɓa̱ri na̱ mpa. 
\q1  
\v 9 Ugbashika u ɗa a ka gbashika mu vi u gbani u ɗa. 
\q1 Ili iꞌya kpam a ka wenishike udani u vuma u ɗa.’ ” \x ◊ \xo 15:9 \xt Isha. 29:13.\x* 
\s1 Ili iꞌya i tsu nangasa vuma 
\r (Marku 7:14-23) 
\p  
\v 10 Yesu isa̱i kakuma̱ ka ama ki, u tonuko le, “Panai kpam i reve ili iꞌya ma tonuko ɗa̱.  
\v 11 Ili iꞌya ama a ka lyuku a una̱ u le iꞌya ya nangasa le wa, she ili iꞌya ya wuta̱ a asuvu a una̱ u le iꞌya i tsu nangasa le.” 
\p  
\v 12 Aku atoni a ne a tuwa̱i a danai, “Vu reve gba̱m an vu nangasai Afarishi katsuma̱ n ili iꞌya vu danai nala vi?” 
\p  
\v 13 U wushunku le, “Gba̱ maɗanga ma baci bawu Tata u va̱ u zuba u shigba̱i, wa muɗa̱ ta̱ ma n alu a ne dem.  
\v 14 Kiranai n Afarishi a nala yi! Aꞌa̱ ta̱ tyoku u arumba̱ a ɗa a ka rono atoku a le arumba̱, kpam gba̱ le a ka rukpa̱ ta̱ a kaɗa̱ka̱.” 
\p  
\v 15 Aku Bituru wushuki, “Ndya kalen ka kadyanshi ka vu yain a ukuna u ili iꞌya ya nangasa ama yi?” 
\p  
\v 16 Yesu danai, “Hal n gogo‑na kotsu i reve wa?  
\v 17 Mayun i reve ta̱ gai ilikulya iꞌya i uwai a una̱ ya bana ta̱ a katsuma̱ aku i wuta̱.  
\v 18 Shegai kadyanshi ka cingi ka ka wuta̱i a una̱ ka wuta̱ ta̱ a katakasuvu, kpam ili iꞌya ya nangasa ɗa̱ iꞌya gai la vi.  
\v 19 A katakasuvu ka uyawunsa u cingi n uwuna uma u vuma gbani u tsu wuta̱. Nvain n uka u uza roku n tsishankala a katakasuvu ka dem a tsu wuta̱. Nala kpam dem uboki, n kaɓan, n kadyanshi ka cingi a kaci ka atoku.  
\v 20 Ili iꞌya ya nangasa ɗa̱ iꞌya la vi. Ulya ilikulya bawu usawa u akere u tsu nangasa ɗa̱ wa.” 
\s1 Yesu ɓa̱nga̱i uka ɗa wa̱ri Kawulawa 
\r (Marku 7:24-30) 
\p  
\v 21 Yesu a̱sa̱ka̱i asu nala vi, u lazai ubana a ilyuci i Taya n Sida.  
\v 22 An u rawai, uka u aza a Kaꞌana† roku uza ɗa wa̱ri pini na̱ ndishi u tuwa̱i ara ne n u sala̱si, “Asheku, Maku ma Dawuda, pana asuvayali a va̱! Ityoni i cingi i shaɗangu ɗe makere ma va̱.” 
\p  
\v 23 Shegai Yesu dana uka vi ili wa. Aku atoni a ne a tuwa̱i a folo yi, “Tonuko uka vi u laza a asu u na vi. Aya pini wa tono tsu n u sala̱si.” 
\p  
\v 24 Yesu danai, “Adama a aza a Isaraꞌila ɗa koshi a suku mu. Aꞌa̱ ta̱ tyoku u ushiga u ncon n ɗa n puwa̱in.” 
\p  
\v 25 Aku uka vi tuwa̱i ara ne u kuɗa̱ngi a kapala ka ne, u danai, “Asheku, ɓa̱nga̱ mu!” 
\p  
\v 26 U wushunku yi, “Dere ɗa vuma u bidya ilikulya i mmuku u na̱ka̱ nshe wa.” 
\p  
\v 27 Uka vi danai, “Nala wa̱ri Asheku, shegai nshe n tsu lya ta̱ agashi a ilikulya iꞌya i tsu rukpusa̱.” 
\p  
\v 28 U wushunki uka vi, “Uka, va̱ ta̱ n upityanangu u pige, ma yanka vu ta̱ ili iꞌya vu danai n yanka vu.” Dere u ulapa u uwule u nala vi u ɗa makere ma ne ma ta̱na̱i. 
\s1 Yesu ta̱na̱sa̱i ama ushani 
\r (Marku 7:31-37) 
\p  
\v 29 Pini nala, Yesu a̱sa̱ka̱i asu vi u lazai ubana a ikengi i Kushiva̱ ku Galili, u yuwa̱i a kagida̱li ka masasa u dusuki.  
\v 30 Kakuma̱ ka ama ka tuwa̱i a tuko yi awunu ushani n aza ɗa ikyamba i le i soi. A tukoi dem abebe, n arumba̱, n aza a mɓa̱la̱ icun kau‑kau. A zuwa le a kapala ka ne, aku u ta̱na̱sa̱ le gba̱.  
\v 31 Ya dem wa̱ri a majiyan ma ili iꞌya u wenei n iꞌya u panai. Abebe a fuɗai a dansai. Aza ɗa ikyamba i le i soi, a ta̱na̱i. Awunu a ka wala. Arumba̱ kpam a ka fuɗa a ka wene. Pini nala, ya dem wa̱ri ucikpala̱sa Kashila̱ ka aza a Isaraꞌila. 
\s1 Yesu lyatangi ama azu a nishi 
\r (Marku 8:1-10) 
\p  
\v 32 Yesu isa̱i atoni a ne a asu u te, u tonuko le, “Ma pana ta̱ asuvayali i ama a na yi. Aꞌa̱ ta̱ kaɓolo na̱ mpa ara kain tatsu ɗa pa vi, bawu ili i ulya. Ma ciga n a̱sa̱ka̱ le a laza n kambulu wa, kotsu a rukpa̱ a ure aꞌayin a ɗa a ka gono a kuwa wa.” 
\p  
\v 33 Atoni a ne a wushuki, “Asu u na vi kakamba ka. Nte tsa tsa̱ra̱ ilikulya iꞌya tsa lyatangu kakuma̱ ka ama ka na ki?” 
\p  
\v 34 Yesu wece le, “Iburodi i yain iꞌya iꞌa̱ri n iꞌya?” 
\p A wushuki, “I shindere iꞌya n adan a shawu kenu.” 
\p  
\v 35 Yesu tonukoi ama yi a dusuku a iyamba.  
\v 36 Pini nala, u bidyai iburodi i shindere n adan yi, u cikpai Kashila̱. U jiba̱mgba̱na̱sa̱i iꞌya u na̱ka̱i atoni a ne, aku a pecikei ama yi.  
\v 37 Ya dem takuma ta̱ hal u cuwa̱i. Aku atoni yi a cira̱ngi abuwi a ɗa a buwai vi hal a shaɗangi mbana n pige n shindere.  
\v 38 Aꞌali azu a nishi (4,000) a ɗa a takumai iburodi yi, bamu gba̱m n aka na̱ mmuku.  
\v 39 An Yesu a̱sa̱ka̱i ama yi a lazai, aku u uwai a kpatsu u pasamgbanai kushiva̱. U tuwa̱i u cipa̱i a iyamba iꞌya iꞌa̱ri evu n ilyuci i Magadan. 
\c 16  
\s1 Azapige a wecikei ukunosavu 
\r (Marku 8:11-13; Luka 12:54-56) 
\p  
\v 1 Afarishi n aza a Sadusi a tuwa̱i ara Yesu a ka ciga a wanda yi n keci, a tonuko yi u yanka le iryoci i roku, tsa̱ra̱ u wenike le an Kashila̱ ka wushuki n eyi. 
\p  
\v 2 Shegai Yesu wushunku le, “Aꞌayin a ɗa i wenei kaara ka rukpa̱, i tsu dana ta̱ ‘Usana wa lobono ta̱, kpaci i wene ta̱ zuba u shilamgbanai.’  
\v 3 N usana kpam i wene baci zuba u shilamgbanai aku u tuwa̱i u lima̱na̱i, i tsu dana ta̱, “Ara wa ro ta̱.” I wenei iryoci i na a zuba i fuɗai i revei kalen ka le. Nala dem i wenei ili iꞌya ma yansa gogo‑na, shegai i fuɗa i reve kalen ka le wa.  
\v 4 Ama a cingi n aza a ukpa̱ɗa̱ u upityanangu u aꞌayin a na a wecike ta̱ iryoci, shegai a ka na̱ka̱ iryoci wa, she iryoci i Inusa matsumate koshi.” Aku Yesu a̱sa̱ka̱ le u lazai. 
\s1 Kiranai n uwenishike u ɗa bawu wa̱ri dere 
\r (Marku 8:14-21) 
\p  
\v 5 An atoni a Yesu a pasamgbanai upashi u kushiva̱, a a̱sa̱nsa̱i a bidya burodi wa.  
\v 6 Yesu tonuko le, “Kiranai, i yain ugboji n yisti u Afarishi n u aza a Sadusi.”† 
\p  
\v 7 Atoni yi a ka dansa utyoku u le, “U ka̱na̱ ta̱ u dana nala kpaci tsu tuko burodi wa.” 
\p  
\v 8 An Yesu revei ili iꞌya a ka tono, aku u wece le, “Ndya i zuwai ya dansa utyoku u ɗe a ukuna u ɗa bawu iꞌa̱ri n burodi? Upityanangu u ɗe u gusa̱ ta̱.  
\v 9 Hal n gogo‑na kotsu i reve wa? Ciɓai n iburodi i tawun iꞌya n lyatangi ama azu a tawun (5,000), kpam ciɓai hal i cira̱ngi abuwi a ɗa a buwai mbana ushani.  
\v 10 Niɗa ukuna u iburodi i shindere iꞌya n lyatangi ama azu a nishi (4,000)? Mbana n yain n ɗa i shaɗangi n abuwi a ɗa a buwai?  
\v 11 Mpa kadyanshi ka burodi ka ma yanka ɗa̱ wa. Ndya i zuwai i kpa̱ɗa̱i ureve? Tonuko ɗa ma tonuko ɗa̱ i yain ugboji n yisti u Afarishi n u aza a Sadusi.”  
\v 12 A makorishi a tuwa̱i a revei an kadyanshi ka yisti n burodi ka wa yan wa, shegai ukuna u uwenishike u kaɓan u Afarishi n aza a Sadusi. 
\s1 Bituru danai Yesu ɗa Kawauwi 
\r (Marku 8:27-30; Luka 9:18-21) 
\p  
\v 13 Yesu n atoni a ne a ka wala̱ka, an a rawai a kaɓon ka ka̱ri evu n ilyuci i Kasariya Filibi, u wece le, “Ya ama a ka dansa Maku ma Vuma ma̱ri?” 
\p  
\v 14 Aku a wushuki, “Aza roku a danai avu Yahaya Kalyuɓugi ɗa. Aza roku a danai avu Iliya ɗa, aza roku a danai avu Irimiya ɗa, aza roku kpam a danai avu uza u te ɗa a asuvu a ntsumate n cau.” 
\p  
\v 15 Aku u wece le, “Eɗa̱ tani, ya ya dansa ma̱ri?” 
\p  
\v 16 Simo Bituru wushuki, “Avu Kawauwi ka, Maku ma Kashila̱ Uza u Uma.” 
\p  
\v 17 Yesu danai, “Avu uza u una̱ u shinga u ɗa va̱ri, Simo maku ma Inusa, kpaci ko uza u wenishike vu iꞌya wa. Tata u va̱ u zuba u ɗa u wenike vu uza ɗa ma̱ri.  
\v 18 Adama a nala, ma isa̱ vu ta̱ Bituru; wata, ‘Katali.’ A katali ka nala ka ma ma kunu ku atoni a va̱, kpam ucira u ukpa̱ wa varangu ka wa.  
\v 19 Ma na̱ka̱ vu ta̱ nkukpunki n tsugono tsu zuba. Ili iꞌya bawu va a̱sa̱ka̱ uza roku u yain a likimba, Kashila̱ dem a zuba wa a̱sa̱ka̱ a yain iꞌya wa. Ili iꞌya va a̱sa̱ka̱ uza roku u yain a likimba, Kashila̱ dem a zuba wa a̱sa̱ka̱ ta̱ a yain iꞌya.”  
\v 20 Aku Yesu ronoi atsuvu a atoni a ne kotsu a tonuko uza a dana aya Kawauwi ki wa. 
\s1 Yesu danai tyoku ɗa wa kuwa̱ 
\r (Marku 8:31–9:1; Luka 9:22-27) 
\p  
\v 21 Pini nala, Yesu gita̱i utonusuko atoni a ne ili iꞌya ya tuwa̱ ya gita̱ n eyi. U danai, “U ka̱na̱ ta̱ n bana a Urishelima a asu u nkoshi, n aɗara̱kpi a pige, n awenishiki a Mele. A ka zuwa mu ta̱ n pana ikyamba cika, kpam a wuna mu, shegai a kain ka tatsu aku n ꞌya̱nga̱ n uma.” 
\p  
\v 22 Bituru rono yi a ikengi, u tonuko yi, “A̱sa̱ka̱ icun kadyanshi ka nala ki, Asheku, Kashila̱ ka a̱sa̱ka̱ ili i nala yi i gita̱ n avu wa.” 
\p  
\v 23 Aku Yesu weɓele yi, u danai, “Kanangasi,\f + \fr 16:23 \ft Kanangasi; wata, “Shetan” kala ka dem ka Kala̱pa̱nsi.\f* ba̱tsa̱ dan na̱ mpa! Va ka̱ngu mu ta̱ uyan ili iꞌya Kashila̱ ka ciga mu n yain, kpaci uyawunsa u vunu tyoku u vuma ɗa wa̱ri, tyoku u Kashila̱ ɗa wa.” 
\p  
\v 24 Aku Yesu tonukoi atoni a ne, “Uza ɗa baci wa ciga u woko katoni ka va̱, u ka̱na̱ ta̱ u nani kaci ka ne. U ka̱na̱ ta̱ kpam u canga mawandamgbani ma ne kain dem u tono mu.  
\v 25 Kpaci uza ɗa baci wa ciga u wauwa uma u ne, wa namba ta̱ u ɗa. Uza ɗa baci u nambai uma u ne adama a va̱, wa tsa̱ra̱ ta̱ u ɗa.  
\v 26 Nte kalen ka vuma wa tsa̱ra̱ likimba u na gba̱, aku u namba uma u ne? Ndya kpam vuma wa fuɗa wa tsupa tsa̱ra̱ u wauwa uma u ne?  
\v 27 Kpaci Maku ma Vuma ma tuwa̱ ta̱ n tsupige tsu Tata u ne, n atsumate a zuba a ne, u tsupa ya dem a ili iꞌya u yain.  
\v 28 Mayun n tonuko ɗa̱, aza roku a ɗa pini a asuvu a ɗe n gogo‑na naha, a ka kuwa̱ wa, she a wene mu utuwa̱ n tsugono tsu va̱ mpa Maku ma Vuma.” 
\c 17  
\s1 Uyansa̱ka u Yesu 
\r (Marku 9:2-13; Luka 9:28-36) 
\p  
\v 1 An aꞌayin a teli a wurai, Yesu bidyai Bituru kaɓolo n Yakubu n vangu u ne Yahaya. A yuwa̱i a zuba u masasa ma ugaɗi a rongoi ɗe utyoku u le.  
\v 2 Ele pini, aku a wenei u yansa̱kai pini a kapala ka le, upetiwaꞌeshi u ne wa laɗa yavu kaara, aminya a ne kpam a wa̱ra̱ma̱i pun yavu katyashi.  
\v 3 Kute‑kute, Musa n Iliya a wenikei kaci ka le ara Yesu a gita̱i kadyanshi n eyi.\fig Yesu yansa̱kai|src="Matthew_17_1-4.tif" size="span" loc="Matthew 17:3" ref="Mat. 17:3" \fig* 
\p  
\v 4 Aku Bituru danai, “Asheku, u lobono ta̱ an tsa̱ri pini na! A̱sa̱ka̱ tsu yain atani a tatsu, ka te ka vunu, ka te ka Musa, ka te kpam ka Iliya.” 
\p  
\v 5 Tyoku ɗa wa̱ri a kadyanshi, aku kalishi ka katyashi ka kimba̱ le. A panai kala̱ga̱tsu pini a asuvu a kalishi ki, ka danai, “Maku ma va̱ ma na vi, uza ɗa ma ciga cika, kpam ma pana ta̱ kayanyan n eyi. Pana̱ka ni!” 
\p  
\v 6 An atoni a ne a panai kala̱ga̱tsu ki, aku uwonvo u ka̱na̱ le hal a rukpa̱i a varai upetiwaꞌeshi u le a iyamba.  
\v 7 Aku Yesu tuwa̱i u sawa le, u danai, “ꞌYa̱nga̱i, kotsu i pana uwonvo wa!”  
\v 8 An a gaɗigbai aꞌaci a le, a wene uza wa, she Yesu koshi. 
\p  
\v 9 Ele n a cipi a masasa mi, aku Yesu tonuko le, “Kotsu i tonuko uza ili iꞌya i wenei na vi wa, she aꞌayin a ɗa mpa, Maku ma Vuma, n ꞌya̱nga̱ a ukpa̱.” 
\p  
\v 10 Aku atoni yi a wece yi, “Ndya i zuwai awenishiki a Mele a danai u ka̱na̱ ta̱ Iliya tuwa̱ kahu Kawauwi?” 
\p  
\v 11 Aku u tonuko le, “Mayun ɗa, Iliya wa tuwa̱ ta̱ u foɓuso ili gba̱.  
\v 12 N tonuko ɗa̱, eyi u tuwa̱ ɗe, shegai ama a reve yi wa. A yanka yi tyoku ɗa u gan le. Nala dem a ka zuwa Maku ma Vuma ma pana ikyamba.”  
\v 13 Pini nala, ɗa atoni yi a revei an Yesu ukuna u Yahaya Kalyuɓugi u ɗa wa dansa n ele. 
\s1 Yesu ta̱na̱sa̱i maku uza u ityoni i cingi 
\r (Marku 9:14-29; Luka 9:37-43a) 
\p  
\v 14 An Yesu n atoni a ne a rawai a kami ka masasa mi, kakuma̱ ka ama ka̱ri le uvana pini. Vuma roku u tuwa̱i u kuɗa̱ngi a kapala ka ne,  
\v 15 u danai, “Asheku, pana asuvayali a maku ma va̱! Wa̱ ta̱ n ityoni i cingi i ipori i ucira, kpam aꞌayin a roku i tsu varangu yi ta̱ a asuvu a akina ko a mini.  
\v 16 N tuko yi a asu u atoni a vunu tsa̱ra̱ a ta̱na̱sa̱ yi, shegai uza wa̱ la u fuɗai u ta̱na̱sa̱ yi wa.” 
\p  
\v 17 Yesu tonuko le, “Eɗa̱ i ryagbaja ta̱, kpam iꞌa̱ n upityanangu wa. Hal ubana nwere ɗa ma rongo n a̱ɗa̱? Kpam hal ubana nwere ɗa ma fuɗa ma kawunku n a̱ɗa̱?” U tonukoi vuma vi, “Tuko maku mi na.”  
\v 18 Aku Yesu ɓaranai ityoni yi, aku i a̱sa̱ka̱i maku mi. Kute‑kute, maku mi ma ta̱na̱i. 
\p  
\v 19 An Yesu wa̱ri utyoku u ne, aku atoni a ne a tuwa̱i ara ne a wece yi, “Ndya i zuwai a̱tsu tsu kpa̱ɗa̱i uwutukpa̱ ityoni yi?” 
\p  
\v 20 U wushunku le, “Upityanangu u ɗe u gusa̱ ta̱. Mayun n tonuko ɗa̱, a da baci iꞌa̱ri n upityanangu ko kenukulu tyoku u ucun u musta, ya fuɗa ta̱ i tonuko masasa ma na, ‘Muɗa̱ pini na vu gono niɗe,’ kpam she ma muɗa̱. Ili iꞌa̱ la ya kpa̱ɗa̱ uyan wa. [  
\v 21 Icun i ili i na yi ya wuta̱ wa she n kavasu n kakuli koshi.”] \f + \fr 17:21 \ft Akorongi a cau ushani aza ɗa a pura̱i a tagara̱da u Matiyu a kalatsa ta̱ makpa̱nda̱ ma 21.\f* 
\s1 Yesu doki u danai ukuna u ukpa̱ u ne 
\r (Marku 9:30-32; Luka 9:43b-45) 
\p  
\v 22 Kain ka te an a gonoi a Galili, Yesu tonuko le, “Uza roku wa neke ta̱ Maku ma Vuma a akere a ama.  
\v 23 A ka wuna yi ta̱, shegai kain ka tatsu wa ꞌya̱nga̱ ta̱ a ukpa̱.” Aku atoni yi a shaɗangi n unamgbukatsuma̱ cika. 
\s1 Yesu dansai ukuna u utsupa utafa 
\p  
\v 24 An Yesu n atoni a ne a rawai a Kafarnahum, aza roku aza ɗa a ka wushika Kuwa ku Kashila̱ utafa u ikebe i azurufa i re i re\f + \fr 17:24 \ft Kondo “Ikebe i azurufa” a kaci ka idani ka “Ikebe” a Idani i Uɓa̱nga̱.\f* a tuwa̱i ara Bituru, a wece yi, “Kawenishiki ka ɗe ka tsu tsupa utafa a Kuwa ku Kashila̱?” 
\p  
\v 25 Bituru wushunku le, “U tsu tsupa ta̱.” 
\p An u gonoi a kuwa, kahu gba̱m u kukpa̱ una̱ u dana ukuna, Yesu tonuko yi, “An ya ngono n tsu kiɗa̱ga utafa, ama a le ko gai amoci?” 
\p  
\v 26 Aku Bituru danai, “Amoci a ɗa.” 
\p Yesu tonuko yi, “U ka̱na̱ la vi ama a le a tsupa utafa wa.  
\v 27 Shegai tsa ciga tsu nangasa le atakasuvu wa, adama a nala wala vu bana a kushiva̱ vu yain kafula̱. Kadan ka baci dem vu gita̱i uka̱na̱, ka va bidya. Vu kukpa̱ baci una̱ u ne, va wene ta̱ ukebe u azurufa u pige u te\f + \fr 17:27 \ft Kondo “Ikebe i azurufa i pige” a kaci ka idani ka “Ikebe” a Idani i Uɓa̱nga̱.\f* pini a asuvu u ɗa u rawai u tsupa utafa u va̱ n u vunu. Aku vu bidya u ɗa vu banka le.” 
\c 18  
\s1 Uzapige a tsugono tsu zuba 
\r (Marku 9:33-37; Luka 9:46-48) 
\p  
\v 1 Aꞌayin a nala yi, atoni yi a tuwa̱i ara Yesu a wece yi, “Ya wa laka tsupige a tsugono tsu zuba?” 
\p  
\v 2 Yesu isa̱i maku ma kenu ma tuwa̱i ma shamgbai a kapala ka le.  
\v 3 U danai, “Mayun n tonuko ɗa̱, u ka̱na̱ ta̱ i savaɗa i woko tyoku u mmuku n kenu, tsa̱ra̱ i uwa a tsugono tsu zuba.  
\v 4 Adama a nala, uza ɗa baci dem u vakunki kaci ka ne tyoku u maku ma kenu ma na, aya uzapige a tsugono tsu zuba. 
\p  
\v 5 “Kpam uza ɗa baci dem u wushai maku ma kenu tyoku u naha n kala ka va̱, mpa u wushai.” 
\s1 Pana uwonvo u uyan unyushi 
\r (Marku 9:42-48; Luka 17:1-2) 
\p  
\v 6 Yesu lyai kapala n kadyanshi, “Uza ɗa baci u zuwai uza u kenu gba̱ a asuvu a atoni a va̱ a na u nusai, vuma u nala vi wa laka yi ta̱ tsulobo a varangu yi a asuvu a kushiva̱ n katali ka kira ka ara̱ji usiri a udyoku u ne. 
\p  
\v 7 “Wa wuyana tani n ni n ama a likimba n ukuna u ɗa wa zuwa le a yain unyushi u cingi. Ukuna u nala wa gita̱ ta̱, shegai ter n uza ɗa wa zuwa u gita̱ vi.  
\v 8 Kukere ku vunu ko kune ku vunu ku zuwa vu baci unyushi, kiɗamgbana ka vu varangu. Wa laka vu ta̱ shana vu namba kapashi ka ikyamba ka vunu ka te tsa̱ra̱ vu ɓa̱ra̱kpa̱, n u ɗa va yan n akere a re ko aꞌene a re, aku a varangu vu a kuwa ku akina a ɗa bawu a ka kotso.  
\v 9 Keshi ka vunu ka zuwa vu baci unyushi, foɗo ka vu varangu. Wa laka vu ta̱ shana vu ɓa̱ra̱kpa̱ n keshi ka te, n u ɗa va yan n aꞌeshi a re aku a varangu vu a kuwa ku akina a ɗa bawu a ka kotso.” 
\s1 Agisani a macon ma ma puwa̱in 
\r (Luka 15:3-7) 
\p  
\v 10 Yesu doku ta̱ u danai, “Kiranai, kotsu vu goro ko maku ma te a asuvu a mmuku n na mi wa. N tonuko ɗa̱, aꞌa̱ ta̱ n atsumate a zuba a ɗa a ka rongo n Tata u va̱ u zuba.” [  
\v 11 Kpam mpa Maku ma Vuma n tuwa̱ ta̱ n wauwa iꞌya i puwa̱in.]\f + \fr 18:11 \ft Akorongi a cau ushani aza ɗa a pura̱i a tagara̱da u Matiyu a kalatsa ta̱ makpa̱nda̱ ma 11.\f* 
\p  
\v 12 “A dana kaliniki ka̱ na̱ ncon amangatawun, aku ma te ma karai kakamba ma puwa̱in, ndya wa yan? Wa a̱sa̱ka̱ ta̱ amanganishinkupa n kuci n ɗa n buwai vi na̱ n lini a kagida̱li ka masasa u bana ubolo ma te ma ma puwa̱in vi.  
\v 13 U wene baci ma, n tonuko ɗa̱, wa la ta̱ upana kayanyan a kaci ka ma te ma nala mi kapala n amanganishinkupa n kuci n ɗa bawu n puwa̱in vi.\fig Macon ma ma puwa̱in|src="Matthew_18_12.tif" size="span" loc="Matthew 18:13" ref="Mat. 18:13" \fig* 
\v 14 Nala dem wa̱ri n Tata u ɗe uza ɗa wa̱ri a zuba, wa ciga uza u te a asuvu a mmuku n kenu n na mi u puwa̱n wa.” 
\s1 Uza roku u nusuka vu baci 
\r (Luka 17:3) 
\p  
\v 15 Yesu lyai kapala n kadyanshi, “Utoku u vunu u nusuka vu baci, bana ara ne vu tonuko yi iꞌya u yanka vu vi. Shegai i yain kadyanshi ki utyoku u ɗe ama a re. U wushuku baci, vu gonuko yi ɗe la vi a ure.  
\v 16 Shegai u ꞌyuwan baci uwushuku, doku vu bana ara ne n uza roku ko ama a re. Vu yan baci nala vu shaɗangu ta̱ udani u ɗa Tagara̱da u Kashila̱ u danai, ama a re ko ama a tatsu a ɗa a gain a reve n ukuna kahu a bidya uza uza u unyushi. \x ◊ \xo 18:16 \xt U.Ml. 19:15.\x* 
\v 17 U ꞌyuwan le baci upana̱ka, aku vu tonuko atoku a Atoni. U ꞌyuwan baci upana̱ka Atoni yi, aku i bidya yi yavu uza ɗa bawu u wushuki n Kashila̱, ko kpam yavu kawushi ka utafa.” 
\s1 Uɓishinka ko kpam uꞌa̱sa̱ka̱ uyan 
\p  
\v 18 Yesu doki u danai, “Mayun n tonuko ɗa̱, ili iꞌya bawu va a̱sa̱ka̱ uza roku u yain a likimba, Kashila̱ dem a zuba wa a̱sa̱ka̱ a yain iꞌya wa. Ili iꞌya va a̱sa̱ka̱ a yain a likimba, Kashila̱ dem a zuba wa a̱sa̱ka̱ ta̱ iꞌya. 
\p  
\v 19 “Kpam iꞌya baci ama a re a ɗe a wushuki n iꞌya a likimba hal i yankai iꞌya kavasu, Tata u va̱ uza ɗa wa̱ri a zuba wa yanka ɗa̱ ta̱ iꞌya.  
\v 20 Kpaci asu u ɗa baci ama a re ko ama a tatsu a ɓolongi a asuvu a kala ka va̱, ma̱ ta̱ pini n ele.” 
\s1 Kagbashi ka ka ꞌyuwain ucimbusuka̱ 
\p  
\v 21 Pini nala, Bituru tuwa̱i ara Yesu u wece yi, “Asheku, utoku u va̱ u lya baci kelime n uyansa̱ka mu unyushi, ku yain ka u gain n cimbusuka̱ yi, hal ubana kushindere?” 
\p  
\v 22 U wushuki, “Kushindere ka wa, shegai kushindere kadoɓo amangatatsunkupa. 
\p  
\v 23 “Tsugono tsu zuba tsa woko ta̱ tyoku u agisani a naha: A yan ta̱ magono ma roku uza ɗa u yawunsai u wushi ikebe iꞌya wa tono agbashi a ne.  
\v 24 Tyoku ɗa wa̱ri pini a uwusha ikebe yi, aku a tuko yi kagbashi ka roku uza ɗa magono mi ma tono ikebe i zinariya i pige i pige azu kupa (10,000).\f + \fr 18:24 \ft Kondo “Ikebe i zinariya i pige i pige” a kaci ka idani ka “Ikebe” a Idani i Uɓa̱nga̱.\f* 
\v 25 Kagbashi ki ka̱ n ikebe iꞌya wa fuɗa wa tsupa kutan ku ne ki wa. Pini nala, magono ma danai gba̱ ili iꞌya kagbashi ka̱ri n iꞌya a denge iꞌya, hal n kagbashi ki n uka u ne na̱ mmuku n ne dem. Tsa̱ra̱ a bidya ikebe yi a tsupa magono mi kutan ku ne. 
\p  
\v 26 “Shegai kagbashi ki ka kuɗa̱ngi ka folo yi, ‘Yanka mu ahankuri, ma tsupa vu ta̱ gba̱ iꞌya va tono mu.’  
\v 27 Pini nala, magono mi ma panai vuma vi asuvayali. U a̱sa̱ka̱i vuma vi u lazai, kpam u tonuko yi u a̱sa̱ka̱ kotsu u tsupa kpam ikebe yi wa. 
\p  
\v 28 “Tyoku ɗa kagbashi ki ka̱ri a nwalu, aku u gawunsai n kagbashi ka roku uza ɗa wa tono ikebe i azurufa amangatawun (100).\f + \fr 18:28 \ft Kondo “Ikebe i azurufa” a kaci ka idani ka “Ikebe” a Idani i Uɓa̱nga̱.\f* Pini nala, u gaga yi udyoku, n u tonusuko yi, ‘Tsupa mu iꞌya ma tono vu!’ 
\p  
\v 29 “Aku kagbashi ki ka kuɗa̱ngi ka folo yi, ‘Yanka mu ahankuri, ma tsupa vu ta̱ iꞌya va tono mu vi.’ 
\p  
\v 30 “Shegai kagbashi ka kagita̱ ki ka ꞌyuwan yi upana iyali, u zuwai a banka yi a kuwa ku aꞌali hal aꞌayin a ɗa u tsupai kutan ki.  
\v 31 An agbashi a ɗa a buwai vi a panai iꞌya i gita̱i, asuvu a le a namgba ta̱ cika. Pini nala, a banai a asu u magono a tonuko yi iꞌya i gita̱i. 
\p  
\v 32 “Aku magono ma isa̱i kagbashi ka kagita̱ ki u tonuko yi, ‘Avu kagbashi ka gbani, an vu folo mu n a̱sa̱nsa̱ n iꞌya ma tono vu, aku n tonuko vu vu a̱sa̱ka̱ she vu tsupa wa vi.  
\v 33 She va̱ri vu pana dem utoku u vunu kagbashi ki iyali, tyoku ɗa n pana vu iyali.’  
\v 34 Magono mi ma yan ta̱ upan cika hal u zuwai a banka yi a kuwa ku aꞌali tsa̱ra̱ a yanka yi mavura cika, hal she aꞌayin a ɗa u fuɗai u tsupai iꞌya magono mi ma tono yi. 
\p  
\v 35 “Magono ma nala mi ma yan ta̱ iꞌya Tata u va̱ uza ɗa wa̱ri a zuba wa yanka ɗa̱ i ꞌyuwan baci ucimbusuka̱ atoku a ɗe a asuvu a atakasuvu a ɗe.” 
\c 19  
\s1 Uwenishike u Yesu a kaci ka upece u iyolo 
\r (Marku 10:1-12; Luka 16:18) 
\p  
\v 1 An Yesu kotsoi udansa ili i nala yi, aku u lazai u a̱sa̱ka̱i Galili u banai a uɓongu u Yahuda a upashi u Aga̱ta̱ a Urudu.  
\v 2 Kakuma̱ ka ama ushani ka tono yi, u ta̱na̱sa̱i aza a mɓa̱la̱ a le. 
\p  
\v 3 Afarishi a roku a tuwa̱i a ka ciga a wanda yi n keci, a da, “Mele ma wushunku vuma u a̱sa̱ka̱ uka u ne a ukuna u ɗa baci dem u wenei u yanyi?” 
\p  
\v 4 Yesu wushuki, “I yan ta̱ ka̱neshi a Tagara̱da u Kashila̱ an Kashila̱ ka yain likimba, ‘U yan le ta̱ vali n uka.  
\v 5 Ili iꞌya i zuwai vali wa a̱sa̱ka̱ tata u ne na̱ mma u ne u paɗara n uka u ne iꞌya gai la vi. Ama a re a le a ka woko ta̱ uza u te.’ \x ◊ \xo 19:5 \xt Kag. 1:27; Kag. 5:2; Kag. 2:24.\x* 
\v 6 A ka yan kpam ama a re wa, shegai uza u te. Adama a nala, ili iꞌya baci Kashila̱ ka gawain, kotsu uza u peci iꞌya wa.” 
\p  
\v 7 Afarishi yi a wece yi, “Ndya i zuwai Musa na̱ka̱i Mele u da uza u na̱ka̱ uka u ne tagara̱da u upece iyolo aku u a̱sa̱ka̱ yi u wala?” 
\p  
\v 8 U wushuki, “A̱sa̱ka̱ ɗa Musa a̱sa̱ka̱ ɗa̱ i peci n aka a ɗe adama a ɗa i ryagbajai i kpa̱ɗa̱i upana uwenishike u Kashila̱, shegai a kagita̱ Kashila̱ ka wushuku n ukuna u nala wa.  
\v 9 Kpam n tonuko ɗa̱, uza ɗa baci dem u pecei n uka u ne adama a tsishankala a ɗa baci wa, aku u zuwai u roku, tsishankala tsa vuma u nala vi wa yan n eyi.” 
\p  
\v 10 Atoni a ne a tonuko yi, “Nala baci wa̱ri a mere ma vali n uka u ne, wa laka ta̱ la vi uza u rongo bawu u zuwai uka.” 
\p  
\v 11 U wushuki, “Uwenishike u na u ka̱na̱ uza dem wa, shegai aza ɗa Kashila̱ ka na̱ka̱i u ɗa.  
\v 12 Ukuna u ɗa pini u ɗa wa zuwa aza roku a kpa̱ɗa̱ uzuwa aka. Aza roku a matsa le ta̱ a ka fuɗa a ka matsa wa. Aza roku cina a matsa le ɗe, aku aza roku a yanka le. Aza roku kpam a bidiga ta̱ kaci ka le a ka zuwa aka wa adama a tsugono tsu zuba. Shegai uza ɗa baci dem uwenishike vi u ka̱na̱i, she u wushuku n u ɗa.” 
\s1 Yesu na̱ mmuku n kenu 
\r (Marku 10:13-16; Luka 18:15-17) 
\p  
\v 13 Ama roku a tukoi mmuku n le ara Yesu tsa̱ra̱ u taɗanku le akere u yanka le kavasu, aku atoni a ne a ɓaranai ama yi a a̱sa̱ka̱ yi udamgbara̱sa. 
\p  
\v 14 Shegai u danai, “A̱sa̱ka̱i mmuku n kenu n tuwa̱ ara va̱, kotsu i ɓishinka le wa. Ama ɗa aꞌa̱ri icun i mmuku n na mi alya aza a tsugono tsu zuba.”  
\v 15 An u taɗanki mmuku mi akere, aku u lazai. 
\s1 Kalobo ka utsa̱ri 
\r (Marku 10:17-31; Luka 18:18-30) 
\p  
\v 16 An nala u wurai, aku kalobo ka roku ka tuwa̱i ara Yesu u wece yi, “Kawenishiki, icun i ili i shinga i eni iꞌya ma yan aku n tsa̱ra̱ uma u ɗa bawu wa kotso?” 
\p  
\v 17 Yesu tonuko yi, “Ndya i zuwai va wece mu a kaci ka ili i shinga? Kashila̱ ka koshi uza u shinga. Va ciga baci vu tsa̱ra̱ uma u ɗa bawu wa kotso, u ka̱na̱ ta̱ vu na̱ka̱ mele ma ne tsupige.” 
\p  
\v 18 Kalobo ki ka wecikei, “Ucun u mele ma eni?” 
\p U wushuki, “ ‘Kotsu vu wuna uma u vuma gbani wa. Kotsu vu vaku n uka u ɗa bawu wa̱ri u vunu wa. Kotsu vu boko wa. Kotsu vu sira̱ka kaɓan kaɓetsu wa.  
\v 19 Na̱ka̱ mma n tata u vunu karinga̱.’ ‘Ciga uza u karen u vunu tyoku ɗa va ciga kaci ka vunu.’ ” \x ◊ \xo 19:19 \xt Uwt. 20.\x* 
\p  
\v 20 Kalobo ki ka danai, “Ma yansa ta̱ ili i nala yi gba̱. Ndya kpam i buwai iꞌya i gain n yain?” 
\p  
\v 21 U wushuki, “Va ciga baci vu woko uza maci, wala vu ba vu denge gba̱ iꞌya va̱ri n iꞌya, vu ɓa̱nga̱ aza a unambi n ikebe yi, va yan ta̱ n utsa̱ri a zuba. Pini nala, vu tuwa̱ vu woko katoni ka va̱.” 
\p  
\v 22 An kalobo ki ka panai nala, aku u lazai n unamgbukatsuma̱ cika. Kpaci wa̱ ta̱ n utsa̱ri cika. 
\p  
\v 23 Yesu tonukoi atoni a ne, “Mayun n tonuko ɗa̱, wa wuyana ta̱ uza u utsa̱ri u uwa a tsugono tsu zuba.  
\v 24 N tonuko ɗa̱, wa laka ta̱ shana karakuma ka wura a kpele ka kujulu, n u ɗa uza u utsa̱ri wa uwa a tsugono tsu Kashila̱.” 
\p  
\v 25 An atoni a ne a panai nala, a yain majiyan cika hal a wecikei, “Ya wa̱ uza ɗa wa tsa̱ra̱ iwauwi?”† 
\p  
\v 26 U kondono le u danai, “Ili iꞌya bawu vuma wa fuɗa wa yan iꞌya la vi, shegai Kashila̱ ka fuɗa ta̱ ka yan ko ndya wa.” 
\p  
\v 27 Bituru tonuko yi, “Tsu a̱sa̱ka̱ ɗe gba̱ ili iꞌya tsa̱ri n iꞌya tsa̱ra̱ tsu tono vu, ndya wa̱ tsa tsa̱ra̱?” 
\p  
\v 28 U tonuko le, “Mayun n tonuko ɗa̱, mpa Maku ma Vuma n dusuku baci a karatsu ka pige ka tsugono a aꞌayin a savu, eɗa̱ aza ɗa i tono mu, ya dusuku ta̱ dem a aratsu kupa n a re, i yanka agali kupa n a re a Isaraꞌila afada.  
\v 29 Gba̱ uza ɗa baci u a̱sa̱ka̱i iꞌya wa̱ri n iꞌya adama a va̱; (wata, aꞌuwa, ko tata ko mma, ko atoku aka n aꞌali, ko mmuku, ko ashina), a ka tsupa yi ta̱ iꞌya hal kadoɓo amangatawun (100). Wa tsa̱ra̱ ta̱ kpam uma u ɗa bawu wa kotso.  
\v 30 Shegai n gogo‑na ama ushani aza ɗa aꞌa̱ri aza a kagita̱ a ka woko ta̱ aza a makorishi, ama kpam ushani aza ɗa aꞌa̱ri a makorishi a ka woko ta̱ aza a kagita̱.” 
\c 20  
\s1 Azamaninga a kashina ka cinwi 
\p  
\v 1 An Yesu wa̱ri a utono tyoku ɗa tsugono tsu zuba tsa̱ri, u da, “A yan ta̱ vuma roku uza ɗa wa̱ri n kashina ka cinwi.† Kain ka te n kpasani, u wuta̱i tsa̱ra̱ u boli azamaninga aza ɗa a ka yanka yi manyan a kashina ka ne.  
\v 2 U wushuku ta̱ wa tsupa le ikebe i uliva̱; wata, ukebe u azurufa u te.\f + \fr 20:2 \ft Kondo “Ikebe i azurufa” a kaci ka idani ka “Ikebe” a Idani i Uɓa̱nga̱.\f* Aku u tutsuku le a ba a yanka yi manyan a kashina ka ne. 
\p  
\v 3 “An kaara ka gaɗigba, aku wa wura a mere ma kuden, pini nala, u wenei ama roku kushani bawu a ka yan ko ili.  
\v 4 Aku u bidya le u tonuko le wa tsupa le ta̱ ili iꞌya i gain u tsupa le kaara ka kotso baci.  
\v 5 A lazai a ba a yain manyan a kashina ka ne. 
\p “An kaara ka rawai a kaci, n ulapa u uwule u tatsu kpam, u doku ta̱ dem u yain nala.  
\v 6 An ulapa u uwule u te u manyan u wokoi, eyi pini a asuvu a ilyuci yi, aku u wenei ama roku kushani. U wece le, ‘Ndya i zuwai ara ya liva̱ bawu manyan?’ 
\p  
\v 7 “A wushuki, ‘Tsu tsa̱ra̱ uza ɗa u bidya tsu manyan wa.’ 
\p “Vuma vi u tonuko le, ‘Walai i ba i yain manyan a kashina ka va̱.’ 
\p  
\v 8 “An kaara ka kotsoi, aku u tonukoi uzapige u azamaninga vi, ‘Isa̱ azamaninga yi vu tsupa le. Gita̱ vu tsupa aza ɗa n korusoi ubidya ubana a asu u aza a kagita̱.’ 
\p  
\v 9 “An azamaninga aza ɗa a yain manyan ma ulapa u uwule u te koshi a tuwa̱i uwusha ikebe i le, ya dem u wushai ukebe u azurufa u te.  
\v 10 An aza ɗa a gita̱i manyan ili i kpasani a tuwa̱i uwusha i le, ya dem zuwa ta̱ uma u ɗa wa tsa̱ra̱ iꞌya i lai i aza a niɗe. Shegai gba̱ le a na̱ka̱ le dere tyoku u aza a kagita̱.  
\v 11 An a na̱ka̱i ya dem i ne, aku a tonukoi uza u kashina vi,  
\v 12 ‘Aza ɗa a korusoi utuwa̱ manyan ma ulapa u uwule u te u ɗa koshi a yain. Shegai vu tsupa le dere n a̱tsu. Kpam tsu liva̱ ta̱ a manyan a kaara ka shen.’ 
\p  
\v 13 “Uza u kashina vi u wushunki uza u te u le, ‘Uza u va̱, n ryafa ɗa̱ wa. N tsupa ɗa̱ ta̱ dere tyoku ɗa tsu zuwamgbanai.  
\v 14 Bidya ukebe u vunu vu wala! Ma ciga ta̱ n tsupa aza ɗa n korusoi ubidya dere tyoku ɗa n tsupa ɗa̱.  
\v 15 Ma yan ta̱ ili iꞌya ma ciga n ikebe i va̱. Malyon ma ya yan an n yankai ama a nala yi ili i shinga?’ ” 
\p  
\v 16 Aku Yesu danai, “Nala wa̱ri. Uza u kagita̱ wa woko ta̱ a makorishi, uza u makorishi kpam u woko uza u kagita̱.” 
\s1 Yesu doki u danai tyoku ɗa wa kuwa̱ 
\r (Marku 10:32-34; Luka 18:31-34) 
\p  
\v 17 An Yesu wa̱ri nwalu ubana a Urishelima, aku u isa̱i Kupanamere vi paki, u tonuko le,  
\v 18 “Tsu bana baci a Urishelima, a ka neke ta̱ Maku ma Vuma a akere a aɗara̱kpi a pige n awenishiki a Mele. A ka kiɗa̱ga yi ta̱ ugana u ukpa̱.  
\v 19 Aku a na̱ka̱ngu yi a akere a Awulawa a yan yi mavura, a bawin yi, aku kpam a wandamgbana yi a mawandamgbani. Shegai wa ꞌya̱nga̱ ta̱ a kain ka tatsu.” 
\s1 Ufolu u mma u Yakubu n Yahaya 
\r (Marku 10:35-45) 
\p  
\v 20 Aku mma u mmuku n Zabidi u tuwa̱i ara Yesu na̱ mmuku n ne n re, Yakubu n Yahaya. Aku u kuɗa̱ngi wa folo yi u yanka yi ili i shinga. 
\p  
\v 21 Yesu wece yi, “Ndya va ciga n yanka vu?” 
\p U danai, “Vu uwa baci a tsugono tsu vunu, va a̱sa̱ka̱ mmuku n re n va̱ n dusuku evu n avu, uza u te a ulyaki uza u te kpam a ugula̱ u vunu?” 
\p  
\v 22 Shegai Yesu wushunku le, “I reve kalen ka ili iꞌya ya wecike vi wa. Ya fuɗa ya so mako ma upana u ikyamba ma ma so?” 
\p Alobo yi a wushuki, “Tsa fuɗa ta̱.” 
\p  
\v 23 Yesu wushunku le, “Mayun ɗa ya so mako ma upana u ikyamba ma ma so. Shegai ma fuɗa ma ɗanga̱sa uza ɗa wa dusuku a ulyaki u va̱ ko a ugula̱ u va̱ wa. Asu u nala vi u ama ɗa Tata u va̱ u foɓusukoi u ɗa.” 
\p  
\v 24 An atoni kupa a ɗa a buwai vi a panai nala, aku a ka pana upan u ama a re a nala yi.  
\v 25 Yesu isa̱i atoni yi gba̱ a asu u te, u tonuko le, “I reve ta̱ ngono ma Awulawa a tsu wenike ta̱ ama ucira. Kpam azapige a le a tsu yan ta̱ manyan n tsupige tsu le a kaci ka ama.  
\v 26 Shegai ugan nala gita̱ n a̱ɗa̱ wa. Uza ɗa baci dem wa ciga u woko uzapige a mere ma ɗe, u ka̱na̱ ta̱ u woko kagbashi ka ɗe.  
\v 27 Ko ya baci wa ciga u woko a kapala ka ɗe, u ka̱na̱ ta̱ u gbashika ɗa̱.  
\v 28 Ko mpa gba̱m Maku ma Vuma n tuwa̱ adama a ɗa ama a ka gbashika mu wa, shegai n gbashika ama, kpam n na̱ka̱ uma u ɗa wa wauwa ama ushani a unyushi u cingi u le.” 
\s1 Yesu ta̱na̱sa̱i arumba̱ ama a re 
\r (Marku 10:46-52; Luka 18:35-43) 
\p  
\v 29 An Yesu n atoni a ne a ka wuta̱ a Jeriko, kakuma̱ ka ama ushani ka tono le.  
\v 30 Arumba̱ ama a re a ɗa aꞌa̱ri ndishi a ikengi i ure a panai a da Yesu ɗa wa wura, aku a gita̱i isali, n a dansi, “Asheku, Maku ma Dawuda! Pana asuvayali a tsunu!” 
\p  
\v 31 Aku kakuma̱ ki ka tonuko le a paɗa, shegai a doku a salai cika, “Asheku, Maku ma Dawuda! Pana asuvayali a tsunu!” 
\p  
\v 32 An Yesu pana̱ka le, aku u shamgbai, u wece le, “Ndya ya ciga mu n yanka ɗa̱?” 
\p  
\v 33 A wushuki, “Asheku, tsa ciga ta̱ tsu wene asu!” 
\p  
\v 34 Aku Yesu pana le asuvayali, u sawai aꞌeshi a le. Kute‑kute a wenei asu, aku a tono yi. 
\c 21  
\s1 Yesu uwai a Urishelima 
\r (Marku 11:1-11; Luka 19:28-40; Yahaya 12:12-19) 
\p  
\v 1 An Yesu n atoni a ne a ka rawa evu n Urishelima, aku a uwai a ilyuci i Betafaji a Masasa ma Zayitum.† Aku u tutsuki ama a re a wala a kapala ka le.  
\v 2 U tonuko le, “Walai i bana a une u ɗa wa̱ri a kapala. I rawa baci ɗe, ya cina ta̱ maku ma makparyagi na̱ mma u ne. I tatsukpa n ɗa i tuko.\fig Mkparyagi n re|src="Matthew_21_2-ok.tif" size="span" loc="Matthew 21:2" ref="Mat. 21:2" \fig* 
\v 3 Uza roku u wece ɗa̱ baci ili iꞌya i zuwai ya tatsukpa n ɗa, i tonuko yi, ‘Asheku a ɗa a ka ciga n ɗa.’ Kute‑kute wa a̱sa̱ka̱ ɗa̱ ta̱ i laza na̱ n ɗa̱.” 
\p  
\v 4 Nala u gita̱ ta̱ tsa̱ra̱ a shaɗangu ili iꞌya Zakariya matsumate u danai: 
\q1  
\v 5 “Tonukoi aza a Sihiyona:†\f + \fr 21:5 \ft Sihiyona kala ka dem ka Urishelima.\f* 
\q1 ‘Magono ma ɗe ma la ma tuwa̱! 
\q1 Uza u uvakunku kaci ɗa, wa wala̱ka makparyagi. 
\q1 Wa̱ri a utuwa̱ a zuba u maku ma makparyagi.’ ” \x ◊ \xo 21:5 \xt Zak. 9:9.\x* 
\p  
\v 6 Aku atoni yi a lazai a ba a yain ili iꞌya Yesu tonuko le a yain.  
\v 7 A tukoi maku ma makparyagi mi na̱ mma u ne dem, aku a poloi aminya a le a zuba u le, u yuwa̱i.  
\v 8 Ama ushani a polusoi aminya a le a ure, aza roku kpam a koɗusoi avuku a nɗanga a polusoi a ure.  
\v 9 Aza roku a walai a kapala ka Yesu, aza roku kpam a tono yi a kucina̱ n a sala̱si, 
\q1 “Hosana,\f + \fr 21:9 \ft “Hosana” idyani iꞌya ama a tsu dana̱sa uzapige iꞌya tsa̱ra̱ a na̱ka̱ yi tsupige. Kalen ka ne ka, “Kashila̱ ka wauwa yi!” ko kpam “A cikpala yi.”\f* cikpalai Maku ma Dawuda!” 
\q1 “Kashila̱ ka zuwuka yi una̱ u shinga, eyi uza ɗa wa̱ri a utuwa̱ n kala ka Magono ma Zuba!” 
\q1 “Hosana, cikpalai Kashila̱!” 
\p  
\v 10 An Yesu uwai a Urishelima, gba̱ ama a shaɗangi n ipeli. A wecikei, “Ya kumbu vuma u na vi?” 
\p  
\v 11 Aku kakuma̱ ka ama ki ka danai, “Vuma u na vi aya Yesu, matsumate uza u ilyuci i Nazara u uyamba u Galili.” 
\s1 Yesu lokoi aza a tsilaga a Kuwa ku Kashila̱ 
\r (Marku 11:15-19; Luka 19:45-48; Yahaya 2:13-22) 
\p  
\v 12 Yesu uwai a asuvu a Kuwa ku Kashila̱, aku u lokoi gba̱ aza ɗa a ka yan pini tsilaga. Aku u kpatalai u wacinsai gba̱ iteburu i ama ɗa a ka savaɗa̱sa icun i ikebe kau‑kau. U wacinsai kpam ikirika i aza ɗa a ka dengishe ntambara.  
\v 13 U tonuko le, “A korongu ta̱ a Tagara̱da u Kashila̱ a da, ‘A ka isa̱ ta̱ kuwa ku va̱ kuwa ku kavasu.’ Shegai i gonukoi ka kaɓuru ka aza a maga̱la̱ka̱.” 
\p  
\v 14 Arumba̱ n awunu a tuwa̱i ara ne pini a Kuwa ku Kashila̱ ki, aku u ta̱na̱sa̱ le.  
\v 15 Aɗara̱kpi a pige n awenishiki a Mele a wene yi wa̱ri uyansa ili i majiyan, a wenei kpam mmuku ma cikpala̱sa yi pini a Kuwa ku Kashila̱ ki, n a dansi, “Hosana, cikpalai Maku ma Dawuda.” Gba̱ ili i nala yi i zuwai aɗara̱kpi a pige n awenishiki a Mele yi a panai upan cika. 
\p  
\v 16 Aku a wecei Yesu, “Vu pana gba̱m ili iꞌya mmuku n naha mi ma̱ri udansa?” 
\p U wushunku le, “N pana ta̱. Kotsu i taɓa uka̱neshi a Tagara̱da u Kashila̱ wa, a asu u ɗa u danai, ‘Kashila̱, vu wenishike ta̱ mmuku n shawu na̱ mmuku n shili a shipi ishipa i icikpali’?” \x ◊ \xo 21:16 \xt Ishp. 8:2.\x* 
\p  
\v 17 Aku u lazai u a̱sa̱ka̱i ilyuci yi ubana a Batani, nte u wansai ɗe. 
\s1 Yesu yankai maɗanga ma kapopi una̱ 
\r (Marku 11:12-14, 20-24) 
\p  
\v 18 N kpasani ku de an Yesu wa gono a ilyuci, aku kambulu ka ka̱na̱ yi cika.  
\v 19 U wenei maɗanga ma kapopi a ikengi i ure, u banai pini, shegai u cina pini ilimaci wa, she avuku koshi. Pini nala, u tonukoi maɗanga mi, “Va doku va matsa ilimaci kpam wa!” Kute‑kute maɗanga mi ma ekpei. 
\p  
\v 20 An atoni a ne a wenei nala, a yain majiyan. A wecikei, “Niɗa maɗanga mi ma ekpei gogo?” 
\p  
\v 21 U wushunku le, “Mayun n tonuko ɗa̱, iꞌa̱ baci n upityanangu bawu i yain mala̱la̱, ya fuɗa ta̱ dem ya yan ili iꞌya n yankai maɗanga ma na mi hal gba̱m iꞌya i lai la. Ya fuɗa ta̱ i tonuko masasa ma na, ‘Wala ba vu rukpa̱ a mala.’ Iꞌa̱ baci n upityanangu, nala wa woko.  
\v 22 I wushuku baci, ya tsa̱ra̱ ta̱ gba̱ ili iꞌya i wecikei aꞌayin a ɗa baci i yain kavasu.” 
\s1 A yain mala̱la̱ ma ucira u Yesu 
\r (Marku 11:27-33; Luka 20:1-8) 
\p  
\v 23 Yesu gonoi a Kuwa ku Kashila̱ u gita̱i uwenishike. Aku aɗara̱kpi a pige na̱ nkoshi a tuwa̱i ara ne, a wece yi, “Ucira u eni u ɗa va yansa̱ka ili i na yi? Kpam ya na̱ka̱ vu u ɗa?” 
\p  
\v 24 U wushunku le, “Ma̱ ta̱ n keci ku te ka ma ciga n yan ɗa̱. I fuɗa baci i wushuki ka, ma tonuko ɗa̱ ta̱ tyoku ɗa n tsa̱ra̱i ucira u ɗa ma yansa̱ka ili i na yi.  
\v 25 Ya na̱ka̱i Yahaya ucira u ulyuɓugusu?† Kashila̱ ka zuba ka ka na̱ka̱ yi u ɗa, ko gai a asu u ama ɗa u wuta̱i?” 
\p Aku a dansai utyoku u le, a danai, “Tsu dana baci, ‘A zuba u ɗa u wuta̱i,’ wa dana ta̱, ‘Ndya i zuwai bawu i wushuki n eyi?’  
\v 26 Tsu dana baci, ‘A asu u ama ɗa u wuta̱i,’ tsa pana ta̱ uwonvo u ili iꞌya ama yi a ka yanka tsu, kpaci a bidya ta̱ Yahaya matsumate ma.” 
\p  
\v 27 Aku a wushunku yi, “Tsu reve wa.” 
\p U danai, “Mpa dem ma tonuko ɗa̱ uza ɗa u na̱ka̱ mu ucira u ɗa ma yansa ili i na yi wa.” 
\s1 Agisani a mmuku m alobo ama a re 
\p  
\v 28 Yesu danai, “Ma yanka ɗa̱ ta̱ alabari a vuma roku uza ɗa wa̱ri na̱ mmuku n re, aku i tonuko mu ili iꞌya i yawunsai. Tata u le u banai ara maku ma ne ma pige, u danai, ‘Wala ba vu yain manyan a kashina ka cinwi ara!’ 
\p  
\v 29 “Maku mi ma wushuki, ‘Ma bana wa.’ Shegai u gonoi u banai. 
\p  
\v 30 “Aku tata u le vi u banai a asu u maku ma ire mi, u tonuko yi, ‘Wala ba vu yain manyan a kashina ka cinwi ara.’ 
\p Aku maku mi ma wushuki, ‘Ma bana ta̱,’ shegai u bana wa. 
\p  
\v 31 “A asuvu a mmuku n re n na mi, ya na̱ka̱i tata vi karinga̱?” 
\p Aku aɗara̱kpi na̱ nkoshi n pige mi a wushuki, “Maku ma kagita̱ ma.” 
\p Yesu tonuko le, “Mayun n tonuko ɗa̱, awushi a utafa n ashankala a ka uwa ta̱ a tsugono tsu Kashila̱ kahu eɗa̱ i uwa.  
\v 32 Yahaya Kalyuɓugi tuwa̱ ta̱ tsa̱ra̱ u wenike ɗa̱ ure u ɗa ya tsa̱ra̱ uma. Shegai i ꞌyuwain uwushuku n eyi, aku awushi a utafa n ashankala a wushuku ta̱. Ko an i wenei ukuna u na vi, i kpa̱ɗa̱i ukpatala i a̱sa̱ka̱ ure u ɗe kpam i wushuku n eyi wa.” 
\s1 Agisani a azamaninga a cingi 
\r (Marku 12:1-12; Luka 20:9-19) 
\p  
\v 33 Yesu danai, “Panai alabari a na yi: A yan ta̱ vuma roku uza ɗa wa̱ri n kashina ka cinwi. U kanzai ka n kasaga, aku u ga̱va̱i kaɗa̱ka̱ ka ukpokuso ilimaci i cinwi yi. U mai kpam kunukuzuba ku uza u uwundya kashina ki. Aku u na̱ka̱i acimbi a roku haya, eyi kpam u lazai nwalu.  
\v 34 An aꞌayin a uta ilimaci yi a yain, aku u suki agbashi a ne a ba a wushika yi kapashi ka ne ka ilimaci yi. 
\p  
\v 35 “Shegai acimbi yi a ka̱na̱i agbashi yi. Aku a lapai uza u te, a wunai uza u ire, uza u tatsu kpam a vara̱sa yi n atali hal u kuwa̱i.  
\v 36 Aku uza u kashina vi u suki agbashi a roku ushani a ba a wushika yi ilimaci yi. Pini nala, a yanka le dere tyoku ɗa a yankai aza a kagita̱ yi.  
\v 37 Uza u kashina vi u korusoi u suki maku ma ne ubana a asu u ama vi, kpaci u yawunsa ta̱ ko a ka wene karinga̱ ka ne.\fig Azamaninga a cingi|src="Matthew_21_33-39.tif" size="span" loc="Matthew 21:37" ref="Mat. 21:37" \fig* 
\p  
\v 38 “Shegai an ama yi a wenei maku mi, a dansai utyoku u le, ‘Maku ma na ma lya ta̱ agadu a kashina yi. Tsu wuna yi baci, ka woko ta̱ ka tsunu!’  
\v 39 Aku a ka̱na̱ yi, a rono yi uwuta̱ a kashina ka cinwi ki a wuna yi.” 
\p  
\v 40 Yesu wecei aɗara̱kpi a pige n Afarishi yi, “Uza u kashina u nala vi u tuwa̱ baci, ndya i wenei wa yanka ama a nala yi?” 
\p  
\v 41 Aku a wushuki, “Wa wuna le ta̱, aku u na̱ka̱ aza roku kashina ki, aza ɗa a ka na̱ka̱ yi kapashi ka ilimaci i kashina i ne a aꞌayin a ɗa a gain.” 
\p  
\v 42 Yesu tonuko le, “Nala wa̱ri, i yan ta̱ ka̱neshi u ukuna u na vi a Tagara̱da u Kashila̱, u ɗa u danai: 
\q1 “ ‘Katali ka aza a kuma a ꞌyuwain, 
\q1 ka ka lakai kalen cika a asu u kuma. 
\q1 Magono ma Zuba ma ma yain ili i na yi, 
\q1 kpam ili i majiyan iꞌya ara tsunu.’ \x ◊ \xo 21:42 \xt Ishp. 118:22-23.\x* 
\p  
\v 43 “N tonuko ɗa̱ ukuna u mayun, a ka bidya ta̱ tsugono tsu Kashila̱ ara ɗe a na̱ka̱ aza ɗa a ka yan ili iꞌya Kashila̱ ka ciga a tsugono tsu ne.  
\v 44 Vuma ɗa u rukpa̱i a katali ka na wa koɗuso ta̱, kpam uza ɗa katali ki ka varai, vuma u nala vi wa yuruwa ta̱ yuku‑yuku.”\f + \fr 21:44 \ft Akorongi a cau a roku aza ɗa a pura̱i a tagara̱da u Matiyu a kalatsa ta̱ makpa̱nda̱ ma 44.\f* 
\p  
\v 45 An aɗara̱kpi a pige n Afarishi a panai alabari a ɗa u yansa̱ka le, aku a revei an n ele ɗa wa yan.  
\v 46 A ka ciga a ka̱na̱ yi, shegai a ka pana ta̱ uwonvo u ama yi, kpaci ama yi a wushuku ta̱ Yesu matsumate ma. 
\c 22  
\s1 Agisani a abiki a iyolo 
\r (Luka 14:15-24) 
\p  
\v 1 Yesu doki u yain manyan n alabari tsa̱ra̱ u wenishike ama,  
\v 2 “Tsugono tsu zuba tsa woko ta̱ tyoku u agisani a naha: A yan ta̱ magono ma roku uza ɗa u foɓusukoi maku ma ne abiki a iyolo.  
\v 3 U libanai ama roku a asu u abiki vi. An a ka gita̱ abiki yi, aku u suki agbashi a ne a isa̱ ama yi, shegai a ꞌyuwain utuwa̱. 
\p  
\v 4 “Aku u doki u suki agbashi a roku, u danai, ‘Tonukoi ama ɗa n libanai vi a foɓuso ɗe abiki yi. A kiɗa ta̱ anaka a shinga a ɗa n lakai uciga a foɓusoi inyama yi. Tuwa̱i a asu u abiki vi.’ 
\p  
\v 5 “Shegai aza ɗa u libanai vi a tuwa̱ wa. Aza roku a lazai ubana a ashina, aza roku kpam ubana a kuden.  
\v 6 Aza roku kpam a ka̱na̱i agbashi yi a lapa le, a wunai.  
\v 7 Pini nala, u yain upan cika, u suki asoje a wuna aza a maga̱la̱ka̱ yi kpam a runukpa ilyuci i le. 
\p  
\v 8 “Aku magono mi ma tonukoi agbashi yi, ‘A kotso ɗe afoɓi a abiki a iyolo yi. N libana ta̱ ama, shegai a ra̱tsa a tuwa̱ wa.  
\v 9 Adama a nala, walai a ire i ilyuci yi, uza ɗa baci dem i wenei i libana yi u tuwa̱ a asu u abiki vi.’  
\v 10 Pini nala, agbashi yi a lazai a ba a ɓolomgbonoi gba̱ aza ɗa a wenei, aza a shinga n aza a cingi. Aku a asu u abiki vi u shaɗangi n amoci. 
\p  
\v 11 “An magono mi ma tuwa̱i tsa̱ra̱ u wene amoci yi, aku u wenei vuma roku uza ɗa bawu u ukai aminya a shinga.  
\v 12 U wece yi, ‘Avu, niɗa bawu vu ukai aminya a shinga utuwa̱ a asu u abiki vi?’ Vuma vi u fuɗa u dana ko ili wa. 
\p  
\v 13 “U tonukoi agbashi a roku, ‘Sira niyi akere n aꞌene, i vuta̱la̱ yi a asuvu a karimbi, nte ama a ka sa̱ pini n ulumusa u aꞌanga adama a mɓa̱la̱.’ 
\p  
\v 14 “Mayun ɗa, a libana ta̱ ama ushani, shegai kenu ɗa a ɗanga̱sai.” 
\s1 Keci a kaci ka utsupa u utafa 
\r (Marku 12:13-17; Luka 20:20-26) 
\p  
\v 15 Aku Afarishi a ɓolomgbonoi kaci tsa̱ra̱ a wandi Yesu u dana ili i roku kotsu a tsa̱ra̱ ili iꞌya a ka ka̱na̱ yi n iꞌya.  
\v 16 Aku a sukunku yi atoni a le a roku n atoni a Hiridu. A danai, “Kawenishiki, tsu reve ta̱ avu vuma u maci u ɗa, kpam va wenishike ta̱ ili i shinga i ure u Kashila̱. Vu bidya ta̱ ya dem una̱ u te, ko ya tani baci wa̱ri.  
\v 17 Tonuko tsu uyawunsa u vunu. U gan tsu tsupa utafa ara Kaisa† magono ko tsu kpa̱ɗa̱ utsupa?” 
\p  
\v 18 U reve ta̱ uyawunsa u cingi u le, aku u tonuko le, “Eɗa̱ aza a maci a kaɓan! Ndya i zuwai ya ciga i wanda mu?  
\v 19 Wenike numu ukebe u azurufa\f + \fr 22:19 \ft Kondo “Ikebe i azurufa” a kaci ka idani ka “Ikebe” a Idani i Uɓa̱nga̱.\f* u ɗa i tsu tsupa utafa n iꞌya.” Aku ama yi a wenike yi ukebe vi.  
\v 20 U wece le, “Kulu n kala ka yai ka ka̱ri pini?” 
\p  
\v 21 Aku ama a wushuki, “Ka Kaisa Magono ka.” 
\p U tonuko le, “Na̱ka̱i Kaisa ili iꞌya iꞌa̱ri i ne, Kashila̱ kpam i na̱ka̱ yi ili iꞌya iꞌa̱ri i Kashila̱.” 
\p  
\v 22 An a panai nala, a yain majiyan. Aku a lazai a a̱sa̱ka̱ yi. 
\s1 Keci a kaci ka uꞌya̱nga̱ u ukpa̱ 
\r (Marku 12:18-27; Luka 20:27-40) 
\p  
\v 23 Aza a Sadusi a wushuku an ama a ka ꞌya̱nga̱ a ukpa̱ a kuwa̱ baci wa. Kain ka ka nala ki, aza a Sadusi a roku a tuwa̱i ara Yesu a wece yi,  
\v 24 “Kawenishiki, Musa dana ta̱, ‘Vuma u kuwa̱ baci bawu mmuku, u ka̱na̱ ta̱ utoku u ne u sotuku uka vi tsa̱ra̱ u matsa̱ka yi mmuku.’ \x ◊ \xo 22:24 \xt U.Ml. 25:5-6.\x* 
\v 25 A yan ta̱ ama a roku ama a shindere uza n utoku aza ɗa a rongoi pini na. Uza u kagita̱ u zuwai uka, shegai u kuwa̱i bawu maku, aku uza u ire u sotuki mara̱na̱ mi.  
\v 26 Eyi dem u kuwa̱i bawu mmuku, aku uza u tatsu u sotuki dem mara̱na̱ mi. Nala a rongoi uyansa hal u bansa le iyolo gba̱.  
\v 27 A makorishi, uka vi dem u kuwa̱i.  
\v 28 Kashila̱ ka ꞌya̱nga̱sa̱ baci akushe, uka u yai u ɗa wa woko? Kpaci u wolo ta̱ ama a shindere a le gba̱.” 
\p  
\v 29 U wushunku le, “Eɗa̱ i reve wa, kpaci i reve ili iꞌya Tagara̱da u Kashila̱ u danai wa, kpam i reve n ucira u Kashila̱ wa.  
\v 30 Aꞌayin a ɗa baci akushe a ꞌya̱nga̱i, a ka yan iyolo ko kpam a wutukpa̱ iyolo wa. A ka woko ta̱ tyoku u atsumate a zuba.  
\v 31 Mayun ɗa i yan ta̱ ka̱neshi u ili iꞌya Kashila̱ ka danai a ukuna u uꞌya̱nga̱ u ukpa̱.  
\v 32 Kashila̱ ka dana ta̱, ‘Mpa Kashila̱ ka Ibirahi, n Kashila̱ ka Ishaku, n Kashila̱ ka Yakubu.’ \x ◊ \xo 22:32 \xt Uwt. 3:6.\x* Kashila̱ aya Kashila̱ ka aza a uma, shegai ka akushe wa.”  
\v 33 An kakuma̱ ka ama ka panai nala, aku a yain majiyan ma uwenishike u ne. 
\s1 Mele ma ma lai ugbonguro 
\r (Marku 12:28-34; Luka 10:25-28) 
\p  
\v 34 An Afarishi a panai a da aza a Sadusi a fuɗa a wushuku wa, aku a ɓolomgbonoi.  
\v 35 Uza u te a asuvu a le, kawenishiki ka Mele ka, u ma̱tsa̱i wa ciga u wandi Yesu n keci ku na: 
\p  
\v 36 “Kawenishiki, mele ma eni ma ma lai ugbonguro a asuvu a Mele ma Musa?” 
\p  
\v 37 U wushuki, “ ‘Ciga Magono ma Zuba Kashila̱ ka vunu n katakasuvu ka vunu gba̱. Vu cigi yi n uma u vunu n kakiri ka vunu gba̱.’ \x ◊ \xo 22:37 \xt U.Ml. 6:5.\x* 
\v 38 Mele ma kagita̱ ma la vi ma kpam ma lai ugbonguro.  
\v 39 Mele ma ire dem una̱ u te ɗa ma̱ri: ‘Ciga uza u karen u vunu tyoku ɗa va ciga kaci ka vunu.’ \x ◊ \xo 22:39 \xt Aɗkp. 19:18.\x* 
\v 40 A kaci ka Mele ma re ma na ma uwenishike u Musa n u ntsumate wa̱ri.” 
\s1 Kawauwi ki Maku ma yai ma? 
\r (Marku 12:35-37; Luka 20:41-44) 
\p  
\v 41 Afarishi yi pini a asu u te, aku Yesu wece le,  
\v 42 “Uyawunsa u eni u ɗa iꞌa̱ri uyan a kaci ka Kawauwi? Maku ma tsikaya ma yai ma?” 
\p A wushuki, “Ma Dawuda ma.” 
\p  
\v 43 Aku u tonuko le, “Niɗa Dawuda isa̱ yi ‘Asheku’? Kulu Keri ku zuwa ta̱ Dawuda danai, 
\q1  
\v 44 “ ‘Magono ma Zuba ma tonuko ta̱ Asheku a va̱: 
\q1 Dusuku a ulyaki u va̱ 
\q1 hal n zuwa atokulalu a vunu a kere ka adeshikpetsu a vunu.’ \x ◊ \xo 22:44 \xt Ishp. 110:1.\x* 
\p  
\v 45 “An u wokoi Dawuda isa̱ yi Asheku, niɗa kpam wa woko maku ma ne?”  
\v 46 Ko uza u fuɗa u wushunku yi wa, kpam ko uza u wuta̱ karara bawu uwonvo u wece yi keci ku roku wa. 
\c 23  
\s1 Yesu na̱ka̱i azapige a roku unyushi 
\r (Marku 12:38-39; Luka 11:43, 46; Luka 20:45-46) 
\p  
\v 1 Yesu tonukoi kakuma̱ ka ama ki kaɓolo n atoni a ne,  
\v 2 “Awenishiki a Mele n Afarishi aꞌa̱ ta̱ n ucira u ɗa a ka tonuko ɗa̱ ili iꞌya Mele ma Musa ma danai.  
\v 3 Adama a nala, i toni iꞌya a wenishike ɗa̱, shegai kotsu i yain tyoku ɗa ele a ka yansa wa. Kpaci iꞌya a tsu dansa kau ɗa n iꞌya a tsu yansa.  
\v 4 A tsu taɗanku ta̱ ama ucanga u ara̱ji u ɗa bawu a ka fuɗa a ka canga. Kpam a tsu dambula gba̱m a dana a̱sa̱ka̱ a banka majubu a ɓa̱nga̱ le ucanga wa. 
\p  
\v 5 “A tsu yan ta̱ ili i shinga tsa̱ra̱ ama a wene le. Kpam ya dem u tsu sira ta̱ alawu a ɗa aꞌa̱ri n Kadyanshi ka Kashila̱, shegai alawu a Afarishi a la ta̱ ugbonguro. Ikali iꞌya iꞌa̱ri a ikengi i aminya a le i la ta̱ dem ugbonguro.  
\v 6 A la ta̱ uciga a asu u ndishi u shinga a asu u abiki n asu u ndishi u kapala a agata a Kashila̱.  
\v 7 Kpam aꞌa̱ baci a kuden, a tsu la ta̱ uciga ama a dana̱sa le n kala ka karinga̱; wata, ‘Kawenishiki.’ 
\p  
\v 8 “Shegai eɗa̱ she i a̱sa̱ka̱ uza u isa̱ ɗa̱ ‘Kawenishiki’ wa, kpaci Kawenishiki ka te ka iꞌa̱ri n ka, kpam atoku a ɗa iꞌa̱ri.  
\v 9 Kpam kotsu i isa̱ uza n kala ka karinga̱ ‘Tata’ a likimba wa, kpaci Tata u te u ɗa iꞌa̱ri n u ɗa uza ɗa wa̱ri a zuba.  
\v 10 Kotsu i a̱sa̱ka̱ uza u isa̱ ɗa̱ ‘Uzakuwa’ wa, kpaci Uzakuwa u te ɗa; wata, Kawauwi.  
\v 11 Uza ɗa baci wa̱ri uzapige, she u woko kagbashi ka atoku.  
\v 12 Uza ɗa baci u bidyai kaci ka ne uzapige, a ka gonuko yi ta̱ kenu. Uza ɗa kpam u bidyai kaci ka ne kenu, a ka gonuko yi ta̱ uzapige. 
\p  
\v 13 “Ter ɗe awenishiki a Mele n Afarishi, eɗa̱ aza a maci a kaɓan! Kpaci i ka̱ngi ama utsutsu u uꞌuwa a tsugono tsu zuba. Eɗa̱ i uwa a tsugono tsi wa, i a̱sa̱ka̱ tani aza ɗa a ka ciga uwa a uwa wa. [  
\v 14 Ter ɗe awenishiki a Mele n Afarishi, eɗa̱ aza a maci a kaɓan! Eɗa̱ aza ɗa i tsu lya ucanga u nra̱na̱ n aꞌuwa a le, i yain kpam kavasu ka ugaɗi tsa̱ra̱ ama a wene ɗa̱. A ka yan ɗa̱ ta̱ mavura cika ma ma lai ma aza ɗa a buwai.]\f + \fr 23:14 \ft Akorongi a cau ushani aza ɗa a pura̱i a tagara̱da u Matiyu a kalatsa ta̱ makpa̱nda̱ ma 14.\f* 
\p  
\v 15 “Ter ɗe awenishiki a Mele n Afarishi, eɗa̱ aza a maci a kaɓan! Kpaci i tsu pasamgbana ta̱ mala i bana a iyamba i mɓa̱ri tsa̱ra̱ i zuwa uza u te u woko katoni. Aꞌayin a ɗa baci i tsa̱ra̱ yi aku i gono i zuwa yi u woko uza u akina hal u la ɗa̱ cika. 
\p  
\v 16 “Ter ɗe eɗa̱ aza ɗa ya tono n ama, dana arumba̱ a ɗa iꞌa̱ri! I da, 
\q1 ‘Ama a tsina baci n Kuwa ku Kashila̱ aꞌayin a ɗa a ka ya kazuwamgbani, wa̱ n ukuna wa. Shegai a tsina baci n zinariya u ɗa wa̱ri a Kuwa ku Kashila̱ ki, u ka̱na̱ ta̱ a shamkpa kazuwamgbani ki mai.’ 
\p  
\v 17 “Eɗa̱ arumba̱ a gbani, atengeshi. Ndya wa̱ ve i lakai kalen: zinariya vi ko gai Kuwa ku Kashila̱ ka ku zuwai zinariya vi wa rongo uwulukpi?  
\v 18 Kpam i danai, 
\q1 ‘Ama a tsina baci n asuɗara̱kpa, wa̱ n ukuna wa. Shegai a tsina baci n kune ku ka̱ri a asuɗara̱kpa vi, u ka̱na̱ ta̱ a shamkpa kazuwamgbani ki.’ 
\p  
\v 19 “Icun i urumba̱ u eni u ɗa wa̱ la! Ndya wa̱ ve i lakai kalen: kune ki ko gai a asuɗara̱kpa u ɗa u zuwai kune ki ka̱ri uwulukpi?  
\v 20 Adama a nala, uza wa tsina baci n asuɗara̱kpa, tsina ɗa la vi wa tsina n u ɗa n kune ku ka̱ri pini a zuba u ne.  
\v 21 Nala dem uza wa tsina baci n Kuwa ku Kashila̱, tsina ɗa wa tsina n ka hal n Kashila̱ ka ka rongo pini vi.  
\v 22 Uza u tsina baci kpam n zuba, u tsina ta̱ dem n karatsu ka tsugono tsu Kashila̱ n uza ɗa u dusuki pini. 
\p  
\v 23 “Ter ɗe awenishiki a Mele n Afarishi, eɗa̱ aza a maci a kaɓan! I tsu na̱ka̱ ta̱ Kashila̱ ili i te a asuvu a kupa a ili iꞌya i tsa̱ra̱i, hal gba̱m n icanga i awanli i kusan iꞌya i lakai kenukulu, n icun i kenukulu gba̱. Shegai i varangi iwenishike i Mele i pige; wata, uyanka ama ili iꞌya iꞌa̱ri dere, n upana iyali, n ushamkpa ukuna u Kashila̱ mai. Iꞌya gai i gain i yain iꞌya la vi kaɓolo n i niɗe yi.  
\v 24 Eɗa̱ arumba̱ a ɗa ya tono n ama, iꞌa̱ ta̱ tyoku u vuma ɗa u sherei mini ma uso ma ne tsa̱ra̱ u takpa maku ma kagushi, aku u gonoi u soɗugi karakuma!\f + \fr 23:24 \ft Yesu dana ɗa u danai, “I dambulai a kaci ka ukuna u kenu, shegai ya yansa inyushi icingi i pige i pige.”\f* 
\p  
\v 25 “Ter ɗe awenishiki a Mele n Afarishi, eɗa̱ aza a maci a kaɓan! I tsu za̱ ta̱ kucina̱ ku nko n ɗe n apara a ɗe, shegai asuvu a le aꞌa̱ ta̱ ushaɗangi n ili iꞌya i tsa̱ra̱i a asu u uryafusa ama n iꞌya ya zuwa ɗa̱ i pana kayanyan koshi.  
\v 26 Eɗa̱ Afarishi arumba̱ a ɗa! Gita̱i ve i za̱i asuvu a nko yi n apara yi, kateshe ki kpam ka yan ta̱ sarara! 
\p  
\v 27 Ter ɗe awenishiki a Mele n Afarishi, eɗa̱ aza a maci a kaɓan! Tyoku u asaun a ɗa a kalai pun ɗa iꞌa̱ri. A tsu yan ta̱ n tsulobo a kateshe, shegai asuvu a le aꞌa̱ ta̱ ushaɗangi n atele a akushe n ili iꞌya i shamusai.  
\v 28 Nala dem iꞌa̱ri, i lobono ta̱ uwundya a kateshe, shegai asuvu a ɗe aꞌa̱ ta̱ ushaɗangi n ikuna i maci i kaɓan n tsicingi. 
\p  
\v 29 “Ter ɗe awenishiki a Mele n Afarishi, eɗa̱ aza a maci a kaɓan! I tsu yanka ta̱ ntsumate a asu u kaciɗa̱ ka shinga, kpam i tsu kala ta̱ asaun a aza a maci.  
\v 30 I da, 
\q1 ‘A da baci tsa̱ri tsu rongoi aꞌayin a nkoshi n cau n tsunu, tsa̱ra̱ tsa ɓa̱nga̱ le uwuna ntsumate wa.’ 
\p  
\v 31 “Adama a nala i varangu ta̱ kaci ka ɗe an i danai eɗa̱ mmuku n tsikaya† ma aza ɗa a wunai ntsumate n ɗa iꞌa̱ri.  
\v 32 Lyayi kelime i koruso ili iꞌya nkoshi n cau n ɗe n gita̱i vi! 
\p  
\v 33 “Eɗa̱ aꞌeku na̱ mmuku ma aꞌeku! Niɗa ya yan i dana ya wura a uvarangu ɗa̱ a akina?  
\v 34 Adama a nala, ntsumate, arevi n awenishiki a ɗa la ma sukunku ɗa̱. Ya wuna ta̱ aza roku a le, ya vara ta̱ aza roku ikusa a mawandamgbani. Aza roku tani ya bawan le ta̱ a agata a Kashila̱ hal i tono le ubana ilyuci ilyuci n i yanki le mavura.  
\v 35 Adama a nala, Kashila̱ ka yanka ɗa̱ ta̱ mavura adama mpasa m aza ɗa i wunai bawu unyushi. Eɗa̱ aza a Yahuda i gita̱ ta̱ i wunai Habila† vuma u maci, aku i lyai kelime n uwunusa ama hal ubana aꞌayin a Zakariya maku ma Barikiya uza ɗa i wunai a mere ma Asu u Uwulukpi u Kuwa ku Kashila̱ n asuɗara̱kpa.  
\v 36 Mayun n tonuko ɗa̱, ukuna u nala vi wa gita̱ ta̱ dem n aza ɗa iꞌa̱ri n uma gogo‑na.” 
\s1 Yesu ciga ta̱ Urishelima 
\r (Luka 13:34-35) 
\p  
\v 37 Yesu lyai kapala n kadyanshi, “Eɗa̱ aza a Urishelima! Ama a ɗe a wuna ta̱ ntsumate kpam a vara̱sai atsumate a ɗa a sukunku ɗa̱. N tsu ciga ta̱ n ɓolongu ɗa̱ tyoku ɗa matoku ma tsu ɓolongu mmuku n ne a ashan a ne, aku i ꞌyuwain.  
\v 38 Nala Kashila̱ ka a̱sa̱ka̱ Kuwa ku Kashila̱ ku ɗe, kpam ka woko ta̱ bawu uza pini.  
\v 39 N tonuko ɗa̱, ya doku ya wene mu wa, she aꞌayin a ɗa ya dana, ‘Kashila̱ ka zuwuka uza ɗa wa tuwa̱ n kala ka Magono ma Zuba una̱ u shinga.’ ” 
\c 24  
\s1 A ka wacinsa ta̱ Kuwa ku Kashila̱ 
\r (Marku 13:1-2; Luka 21:5-6) 
\p  
\v 1 Yesu a̱sa̱ka̱i Kuwa ku Kashila̱ ki u ka̱na̱i ure u lazai, aku atoni a ne a tuwa̱i ara ne a wenike yi kuma ku Kuwa ku Kashila̱.  
\v 2 Shegai u tonuko le, “I wene kuma ku na ki? Mayun n tonuko ɗa̱, ko katali ka te a ka a̱sa̱ka̱ ka a zuba u utoku u ne wa. Katali dem a ka wa̱sa̱ ta̱ ka.” 
\s1 Kuɓari a kaci ka upana u ikyamba 
\r (Marku 13:3-13; Luka 21:7-19) 
\p  
\v 3 Aꞌa̱ri pini, Yesu ndishi a Masasa ma Zayitum, aku atoni a ne a cina yi utyoku u ne, a danai, “Tonuko tsu, nwere ɗa ukuna u nala vi wa gita̱? Kpam ndya ya woko iryoci iꞌya ya wenike an aꞌayin a utuwa̱ u vunu n ukotso u aꞌayin a ɗa a rawai?” 
\p  
\v 4 U tonuko le, “Kiranai kotsu i a̱sa̱ka̱ uza u puwunsa̱ ɗa̱ wa.  
\v 5 Ama ushani a ka tuwa̱ ta̱ n kala ka va̱, a dana alya Kawauwi, kpam a ka puwunsa̱ ta̱ ama ushani.  
\v 6 Ya pana ta̱ ukuna u kuvon n alabari a kuvon a ɗa a ka tuwa̱, shegai kotsu i pana uwonvo wa. Gba̱ ili i nala yi i ka̱na̱ ta̱ i gita̱ kahu makorishi ma tuwa̱.  
\v 7 Kaletsu ka ama ka ꞌya̱nga̱sa̱ka̱ ta̱ aletsu, tsugono kpam tsa ꞌya̱nga̱sa̱ka̱ ta̱ tsugono. A ka yan ta̱ aꞌayin a kambulu kuten gba̱m wa. Iyamba ya gba̱ɗa̱ ta̱ a asu kau‑kau.  
\v 8 Gba̱ mɓa̱la̱ ma ili i na yi ma̱ ta̱ tyoku u mɓa̱la̱ ma kagita̱ ka ilimaci i maku. 
\p  
\v 9 “Ama a ka ka̱na̱ ɗa̱ ta̱, a ka neke ɗa̱ ta̱ tsa̱ra̱ a yanka ɗa̱ mavura, kpam a ka wuna ɗa̱ ta̱. Gba̱ ama a ka kovo ɗa̱ ta̱ an u wokoi i wushuki na̱ mpa.  
\v 10 Kpam ama ushani a ka a̱sa̱ka̱ mu ta̱ utono. A ka kpatala̱ka ta̱ atoku a le kpam a ꞌyuwan atoku a le.  
\v 11 Ntsumate n kaɓan ma tuwa̱ ta̱ ushani n la̱pa̱na̱sa̱ ama ushani.  
\v 12 Tsicingi tsa tambura ta̱ tsu zuwa ama a ꞌyuwan uciga atoku a le.  
\v 13 Shegai aza ɗa a kawunki hal ubana a makorishi, Kashila̱ ka wauwa le ta̱.  
\v 14 Aꞌayin a ɗa baci Kadyanshi ka Shinga ka kyawain gba̱ likimba n iyamba, a tonusukoi kpam gba̱ aletsu, aku makorishi ma tuwa̱. 
\s1 Upana u ikyamba u pige 
\r (Marku 13:14-23; Luka 21:20-24) 
\p  
\v 15 “Aꞌayin a ka tuwa̱ ta̱ a ɗa ya wene ili iꞌya Daniyan matsumate u danai: ‘Ili i icaɗi iꞌya bawu i gain iꞌya i nangasai 
\p Asu u Uwulukpi u Kuwa ku Kashila̱.’ \x ◊ \xo 24:15 \xt Dan. 9:27; Dan. 11:31; Dan. 12:11.\x* (Eɗa̱ aza ɗa ya yan ka̱neshi i reve ta̱ kalen ka ili i na yi.)  
\v 16 A aꞌayin a nala yi, u ka̱na̱ ta̱ aza a Yahuda a suma ubana a nsasa tsa̱ra̱ a lai.  
\v 17 Uza ɗa wa̱ri a uwotsu u kuwa, kotsu u uwa a asuvu upura̱ ucanga wa.  
\v 18 Uza ɗa wa̱ri a kashina, kotsu u gono a kuwa uzama u kunya wa.  
\v 19 A aꞌayin a nala yi, ter ɗe aka a ɗa aꞌa̱ri n atsuma̱, ko kpam aza ɗa aꞌa̱ri na̱ mmuku n shili! 
\p  
\v 20 “Yanyi kavasu a asu u Kashila̱, kotsu i suma n ilyushi ko tani a kain ka Ashibi wa!  
\v 21 Nala wa woko ta̱ aꞌayin a upana u ikyamba u pige. Tun an a yain likimba, kpam a ka doku a ka yan upana u ikyamba tyoku u nala wa.  
\v 22 Shegai Kashila̱ ka jebe ɗe kakuma̱ ka aꞌayin ki; a da baci wa̱ri u yain nala wa, uza wa̱ la wa yan uma wa. Shegai Kashila̱ ka jebe ɗe aꞌayin yi adama ama a ne a ɗa u ɗanga̱sai.  
\v 23 A aꞌayin a nala yi, uza roku wa tonuko ɗa̱ ta̱, ‘Wundyai, Kawauwi ka la!’ Ko kpam uza roku wa dana ta̱, ‘Aya na!’ Kotsu i tono le wa.  
\v 24 Awauwi a kaɓan na̱ ntsumate n kaɓan a ka tuwa̱ ta̱ a yain iryoci kpam n ikunesavu. A ka zuwa ta̱ ama a tono le, hal gba̱m n ama ɗa Kashila̱ ka ɗanga̱sai, hal gai wa yan baci nala.  
\v 25 Panai, n rono ɗa̱ ta̱ atsuvu ga̱mpa̱ kahu ukuna vi u gita̱. 
\p  
\v 26 “Uza roku u tonuko ɗa̱ baci, ‘Wundyai, Kawauwi ka niɗe a kakamba,’ kotsu i bana i kondo wa. Ko kpam, ‘Wundyai, aya la ukpawin,’ kotsu i wushuku wa!  
\v 27 Maku ma Vuma ma tuwa̱ baci, ya dem wa wene yi ta̱, tyoku ɗa ulaɗa u tsu wuta̱ a kasana ubana a kalivi.  
\v 28 Asu u ɗa baci kakushe ka̱ri, nte asakali a tsu ɓolomgbono pini. Ili i na iryoci iꞌya ya wenike an makorishi ma yan ɗe evu iꞌya.” 
\s1 Utuwa̱ u Maku ma Vuma 
\r (Marku 13:24-27; Luka 21:25-28) 
\q1  
\v 29 “Aꞌayin a ɗa baci upana u ikyamba u nala u kotsoi, kute‑kute 
\q1 “ ‘Kaara ka kimba̱ ta̱, 
\q1 kpam uwoto wa doku wa na̱ka̱ katyashi wa. 
\q1 Atala a ka rukpusa̱ ta̱, 
\q1 a ka gba̱ɗa̱ ta̱ kpam ili i pige i pige iꞌya iꞌa̱ri u zuba.’ \x ◊ \xo 24:29 \xt Isha. 13:10.\x* 
\p  
\v 30 “A aꞌayin a nala yi, iryoci i Maku ma Vuma ya wuta̱ ta̱ a kalishi. Gba̱ ama a likimba a ka sa̱ ta̱ adama a uwonvo. A ka wene ta̱ Maku ma Vuma utuwa̱ a zuba a asuvu a kalishi n ucira u pige n tsupige.  
\v 31 Wa tutsuku ta̱ atsumate a zuba a ne a kapala n mawura̱ ma pige ma ukakaci, a ka ɓolomgbono ta̱ aza ɗa u ɗanga̱sai ili iꞌya i ka̱na̱i a kasana ubana a kalivi n gaɗi ubana a ɗaka; wata, ili iꞌya i bidyai a mɓa̱ri n likimba n naha ubana a n niɗe. 
\s1 Udani a kaci ka maɗanga ma kapopi 
\r (Marku 13:28-31; Luka 21:29-33) 
\p  
\v 32 “Gogo‑na rotsongusi a iryoci i maɗanga ma kapopi: Aꞌayin a ɗa baci i wenei atyangi a ne a lima̱na̱i, aku a ka topo avuku, ya reve ta̱ an ilyushi i yain evu.\f + \fr 24:32 \ft A iyamba i aza a Isaraꞌila, nɗanga n tsu topo ta̱ kahu usuɗugbi u yain.\f* 
\v 33 I wene baci gba̱ ili i na yi ya gita̱sa̱, kotsu i reve an aꞌayin a yan ɗe evu n utuwa̱.  
\v 34 N tonuko ɗa̱, gba̱ ili i na yi ya gita̱ ta̱ kahu ama ɗa aꞌa̱ri n uma gogo‑na a kuwusa̱.  
\v 35 Zuba n likimba wa cimba̱ ta̱, shegai kadyanshi ka va̱ ka yan ta̱ pini bawu utyoku. 
\s1 Uza reve kain ka ugono u Yesu wa 
\r (Marku 13:32-37; Luka 17:26-30, 34-36) 
\p  
\v 36 “Uza wa̱ la u revei kain ka nala ki ko kpam ulapa u uwule vi wa. Ko atsumate a zuba, hal dem n Maku mi dem u reve wa, she Tata vi utyoku u ne.  
\v 37 Aꞌayin a ɗa baci Maku ma Vuma ma gono, ili gba̱ ya woko ta̱ tyoku ɗa iꞌa̱ri a aꞌayin a Nuhu.†  
\v 38 Aꞌayin a nala yi kahu mini ma pige ma tuwa̱, ama a rongo ta̱ ulya n a soyi kpam n a yansi iyolo hal ubana kain ka Nuhu uwai a kpatsu.  
\v 39 A ꞌya̱nga̱ ureve ili iꞌya ya gita̱ wa, she na mini ma pige ma tuwa̱i ma wunai ama gba̱. Nala wa woko aꞌayin a ɗa Maku ma Vuma ma gono.  
\v 40 Aꞌali ama a re a ka yan manyan a kashina. A ka bidya ta̱ uza u te, a a̱sa̱ka̱ uza u te.  
\v 41 Aka ama a re a ka wurya kira a kutali. A ka bidya ta̱ uza u te, aku a a̱sa̱ka̱ uza u te. 
\p  
\v 42 “Adama a nala, she i rongo ufoɓusi, kpaci i reve aꞌayin a ɗa Asheku a ɗe a ka tuwa̱ wa.  
\v 43 A da baci uza u kuwa u revei aꞌayin a ɗa kaboki ka tuwa̱, wa̱ri wa rongo ta̱ ufoɓusi, wa a̱sa̱ka̱ kaboki ki ka uwa yi a kuwa wa.  
\v 44 Eɗa̱ dem u ka̱na̱ ta̱ i rongo ufoɓusi kain dem. Kpaci Maku ma Vuma ma gono ta̱ aꞌayin a ɗa bawu i zuwai uma. 
\s1 Kagbashi ka shinga 
\r (Luka 12:41-48) 
\p  
\v 45 “Kagbashi ka eni ka a wushuki n eyi kpam ka̱ri n ugboji? Aya uza ɗa uzakuwa u ne u zuwa yi u woko uzapige u agbashi a ne u na̱ka̱sa̱ le ilikulya aꞌayin dem.  
\v 46 Uzakuwa u ne u gono baci u cina yi u yain manyan ma maci, wa tsa̱ra̱ ta̱ katsupi ka pige ka malen ma manyan ma ne.  
\v 47 Mayun n tonuko ɗa̱, uzakuwa u nala vi wa zuwa yi ta̱ u kirana n utsa̱ri u ne gba̱.  
\v 48 Shegai kagbashi ka cingi ka baci, wa tonuko ta̱ kaci ka ne uzakuwa u va̱ wa gono gogo wa.  
\v 49 Aku u gita̱ ulapusa atoku a ne agbashi, n u lyayi n u soyi hal u gutukpa kaɓolo n atoku a ne asoi.  
\v 50 Uzakuwa vi wa tuwa̱ ta̱ a aꞌayin a ɗa bawu u zuwai uma wa tuwa̱.  
\v 51 Aku uzakuwa vi u ta̱sa̱sa̱ yi ikyamba n kaburu, u wutukpa̱ yi kaɓolo n aza a maci a kaɓan, nte ama a ka sa̱ pini n ulumusa u aꞌanga adama a upana u ikyamba.” 
\c 25  
\s1 Agisani a nkere kupa 
\p  
\v 1 Yesu lai kapala n kadyanshi, u da, “Tsugono tsu zuba tsa woko ta̱ tyoku u agisani a naha: A yan ta̱ nkere n roku ama kupa aza ɗa a bidyai ncikalu n le tsa̱ra̱ a bana a ka̱ngu valisavu.  
\v 2 Ama a tawun a asuvu a le atengeshi a ɗa, shegai ama a tawun a ɗa a buwai vi aꞌa̱ ta̱ n ugboji.  
\v 3 Aza ɗa aꞌa̱ri atengeshi yi a bidyai ncikalu n le, shegai a ɓa̱na̱ manivi ma roku wa.  
\v 4 Aza ɗa kpam aꞌa̱ri n ugboji vi a bidyai ncikalu n manivi a adele a le.  
\v 5 An valisavu vi u ɓa̱ra̱kpa̱i bawu u rawai go, aku a gita̱i agbaɗigi hal a lavutai. 
\p  
\v 6 “N kayin ka pige, aku a panai isali, ‘Valisavu u ɗa la utuwa̱! Tuwa̱i tsu ka̱ngu yi!’ 
\p  
\v 7 “Nkere mi gba̱ a ꞌya̱nga̱i a foɓusoi ncikalu n le.  
\v 8 Aku aza ɗa aꞌa̱ri atengeshi yi a tonukoi aza a ugboji yi, ‘Ne tsu manivi ma ɗe kenu, kpaci ncikalu n tsunu ma cimba̱ ɗe.’ 
\p  
\v 9 “Shegai a wushunku le, ‘Tsa̱ra̱ n ma ma rawa tsu gba̱ tsunu wa. Walai i bana a asu u aza ɗa a ka dengishe i tsila̱ka kaci ka ɗe.’ 
\p  
\v 10 “Aꞌayin a ɗa nkere n tawun mi a lazai a ba a tsila manivi mi, aku valisavu vi u rawai. Nkere n ɗa ma̱ri ufoɓusi vi a uwai a asu u abiki a iyolo yi kaɓolo n valisavu vi. Aku a gida̱ki utsutsu. 
\p  
\v 11 “Aꞌa̱ri pini, aku nkere n niɗe mi n rawai, n salai, ‘Uzakuwa! Uzakuwa! Kukpunka̱ tsu utsutsu!’ 
\p  
\v 12 “Shegai valisavu vi u wushuki, ‘Mayun n tonuko ɗa̱, n reve ɗa̱ wa.’ ” 
\p  
\v 13 Aku u danai, “Rongoi ufoɓusi, kpaci i reve kain ko kpam aꞌayin a ɗa ukuna u na vi wa gita̱ wa.” 
\s1 Agisani a agbashi a tatsu 
\r (Luka 19:11-27) 
\p  
\v 14 Aku Yesu tonuko le agisani a na yi, u da, “Tsugono tsu zuba tsa woko ta̱ tyoku u agisani a naha: Vuma roku u ɗa pini uza ɗa u foɓusoi nwalu ubana a ilyuci i roku. Kahu u laza, aku u isa̱i agbashi a ne u tonuko le, ‘Kotsu i guɓuka mu ucanga u va̱, n laza baci.’  
\v 15 Vuma vi u reve ta̱ ili iꞌya kagbashi dem ka yan. Aku u na̱ka̱i uza u kagita̱ ikebe i zinariya i pige i pige i tawun,\f + \fr 25:15 \ft Kondo “Ikebe i zinariya i pige i pige” a kaci ka idani ka “Ikebe” a Idani i Uɓa̱nga̱.\f* uza u ire kpam u na̱ka̱ yi i re, uza u tatsu kpam u na̱ka̱ yi i te. Aku u ꞌya̱nga̱i u lazai.  
\v 16 An vuma vi u lazai, kagbashi ka u na̱ka̱i ikebe i tawun yi u yain tsilaga n iꞌya, u tsa̱ra̱i i tawun i roku.  
\v 17 Uza ɗa kpam u na̱ka̱i i re yi u yain nala, eyi dem u tsa̱ra̱i i re i roku.  
\v 18 Shegai kagbashi ka u na̱ka̱i ukebe u te vi, u ga̱va̱i kpele u sokongi u ɗa pini. 
\p  
\v 19 “An a ɓa̱ra̱kpa̱i, aku uzakuwa vi u gonoi, u wecei agbashi yi ili iꞌya ya dem yankai ikebe yi.  
\v 20 Kagbashi ka u na̱ka̱i ikebe i tawun yi u tukoi i ne n iꞌya u tsa̱ra̱i vi dem. U danai, ‘Uzakuwa, vu na̱ka̱ mu ta̱ ikebe i zinariya i pige i pige i tawun, kpam n doku ta̱ n tsa̱ra̱i ikebe i tawun n iꞌya.’ 
\p  
\v 21 “Uzakuwa vi u wushuki, ‘Vu yan ta̱ mai. Avu kagbashi ka shinga ka, uza ɗa n wushuki n avu. Adama a ɗa vu yain naha n ili i kenu i va̱, ma a̱sa̱ka̱ vu ta̱ vu kirana n ili i pige. Tuwa̱ vu pana kayanyan na̱ mpa.’ 
\p  
\v 22 “Aku kagbashi ka u na̱ka̱i i re yi u tuwa̱i u danai, ‘Uzakuwa, vu na̱ka̱ mu ta̱ ikebe i zinariya i pige i pige i re, kpam n doku ta̱ n tsa̱ra̱i i re n iꞌya.’ 
\p  
\v 23 “Uzakuwa vi u wushuki, ‘Vu yan ta̱ mai. Avu kagbashi ka shinga ka, uza ɗa n wushuki n avu. Adama a ɗa vu yain naha n ili i kenu i va̱, ma a̱sa̱ka̱ vu ta̱ vu kirana n ili i pige. Tuwa̱ vu pana kayanyan na̱ mpa.’ 
\p  
\v 24 “Kagbashi ka u na̱ka̱i u te vi u tuwa̱i, u danai, ‘Uzakuwa, n reve ta̱ va̱ yuwu wa. Vu tsu zuwa ta̱ uma vu kapi ili iꞌya vuma roku u cei.  
\v 25 Adama a nala, n pana ta̱ uwonvo aku n bidyai ukebe u zinariya vi n ga̱va̱i kpele n sokongi u ɗa pini. Ukebe u vunu u ɗa na.’ 
\p  
\v 26 “Aku uzakuwa vi u wushuki, ‘Avu kagbashi ka cingi ka, kpam kawonvoli. Vu da vu reve ta̱ n tsu kapa a kashina ka uza roku u cei.  
\v 27 Wa̱ri u gan ta̱ gba̱m vu zuwa ikebe yi a kuwa ku ikebe tsa̱ra̱ n tsa̱ra̱ ili iꞌya i uwa mu pini.’ 
\p  
\v 28 “Aku uzakuwa vi u tonukoi agbashi a ɗa a buwai vi, ‘Wusha niyi ukebe vi i na̱ka̱ kagbashi ka ka̱ri n ikebe kupa vi.  
\v 29 Uza u yan baci ili i maci n iꞌya wa̱ri n iꞌya, Kashila̱ ka doku ta̱ ka na̱ka̱ yi, kpam wa tsa̱ra̱ ta̱ iꞌya ushani. Shegai uza ɗa bawu wa̱ri n ili, Kashila̱ ka wusha ta̱ i kenukulu iꞌya wa̱ri n iꞌya vi.  
\v 30 Gogo‑na vuta̱la̱i kagbashi ka gbani ka nala ki a asuvu a karimbi a asu u ɗa ama a ka sa̱ n ulumusa u aꞌanga adama a upana u ikyamba.’ ” 
\s1 Magono ma yanka ta̱ ama gba̱ afada 
\p  
\v 31 Yesu lyai kapala n uwenishike, “Maku ma Vuma ma tuwa̱ ta̱ a asuvu a tsupige tsu ucira tsu ne, n atsumate a zuba a ne gba̱. Wa woko ta̱ Magono aku u dusuku a karatsu ka pige ka tsugono tsu ne.  
\v 32 Gba̱ aletsu a likimba a ka ɓolomgbono ta̱ a kapala ka ne, kpam wa pece le ta̱ aɓolo a re tyoku ɗa kaliniki ka tsu pece ncon na̱ nryaɗiga.  
\v 33 U zuwa ncon a ulyaki u ne, nryaɗiga kpam a ugula̱ u ne. 
\p  
\v 34 “Aku magono mi ma tonuko ama ɗa aꞌa̱ri a ulyaki u ne, ‘Tuwa̱i, Tata u va̱ u zuwuka ɗa̱ ɗe una̱ u shinga u ne. Wushai tsugono tsa Kashila̱ ka foɓusuko ɗa̱ tun aꞌayin a ɗa u yain likimba.  
\v 35 Aꞌayin a ɗa ma pana kambulu, i ne mu ta̱ ilikulya n lyai. An ma pana kakuli, i ne mu ta̱ mini n soi. An ma yan tsumoci, i wusha mu ta̱.  
\v 36 An ma̱ri kataɓa, i na̱ka̱ mu ta̱ aminya n ukai. An ma̱ri a maɓa̱la̱, i kirana ta̱ na̱ mpa, kpam an ma̱ri a kuwa ka aꞌali, i konduso mu ta̱.’ 
\p  
\v 37 “Ama a maci yi a ka wushuku ta̱, ‘Asheku, nwere ɗa tsu wene vu n kambulu, aku tsu ne vu ilikulya? Ko kpam va pana kakuli, aku tsu ne vu mini?  
\v 38 Nwere ɗa tsu wene vu a tsumoci, aku tsu uka vu a aꞌuwa a tsunu? Nwere ɗa tsu wene vu kataɓa, aku tsu na̱ka̱ vu aminya?  
\v 39 Nwere ɗa tsu wene vu a maɓa̱la̱ ko kpam a kuwa ka aꞌali, aku tsu kiranai n avu?’ 
\p  
\v 40 “Magono mi ma wushuku ta̱, ‘N tonuko ɗa̱, aꞌayin a ɗa baci i yankai ama a va̱, ko aza ɗa a lakai kenukulu, mpa i yankai.’ 
\p  
\v 41 “Aku Magono mi ma tonuko aza ɗa aꞌa̱ri a ugula̱ u ne, ‘Ba̱tsa̱i dan na̱ mpa, eɗa̱ ama ɗa Kashila̱ ka yankai una̱ u cingi. Walai i ba i uwa a akina a ɗa bawu a ka kotso a ɗa a foɓusukoi Kala̱pa̱nsi n atsumate a ne!  
\v 42 An ma pana kambulu, i ne mu ilikulya n lyai wa. An ma pana kakuli, i ne mu mini n soi wa.  
\v 43 An ma yan tsumoci, i wusha mu wa. Kpam an ma̱ri kataɓa, i na̱ka̱ mu aminya n uka wa. An ma̱ri a maɓa̱la̱, kpam ma̱ri a kuwa ku aꞌali, i kirana na̱ mpa wa.’ 
\p  
\v 44 “Ama a nala yi a ka wushuku ta̱, ‘Asheku, nwere ɗa tsu kpa̱ɗa̱ vu uɓa̱nga̱ aꞌayin a ɗa va pana kambulu, ko kakuli, ko va yan tsumoci, ko va̱ri kataɓa, ko kpam va̱ri a kuwa ku aꞌali bawu tsu ɓa̱nga̱ vu?’ 
\p  
\v 45 “Magono mi ma wushuku ta̱, ‘N tonuko ɗa̱, aꞌayin a ɗa baci i kpa̱ɗa̱i uɓa̱nga̱ ama a va̱, ko niɗa tani baci aꞌa̱ri kenukulu, mpa i kpa̱ɗa̱i uɓa̱nga̱.’ 
\p  
\v 46 “Ama a nala yi a ka uwa ta̱ a asuvu a mavura ma bawu ma̱ri n utyoku, shegai ama a maci yi a ka yan ta̱ uma bawu utyoku.” 
\c 26  
\s1 A sheshei tsa̱ra̱ a wuna Yesu 
\r (Marku 14:1-2; Luka 22:1-2; Yahaya 11:45-53) 
\p  
\v 1 An Yesu kotsoi udansa ili i na yi, aku u tonukoi atoni a ne,  
\v 2 “I reve ta̱ gai aꞌayin a re a ɗa a buwai kotsu a yain Abiki a Upasamgbana,† kpam a ka neke ta̱ mpa Maku ma Vuma a wandamgbana mu.” 
\p  
\v 3 Aꞌayin a nala yi, aɗara̱kpi a pige na̱ nkoshi a ba a gawunsai a kuwa ku Magono ma Aɗara̱kpi, uza ɗa a ka isa̱ Kayafa.  
\v 4 A sheshei tyoku ɗa a ka ka̱na̱ Yesu tsa̱ra̱ a wuna yi usokongi.  
\v 5 Shegai a danai, “U gan tsu yain ukuna u na vi aꞌayin a Abiki a na wa, kawa ama a ka ꞌya̱nga̱sa̱ka̱ tsu ta̱.” 
\s1 A tsunki Yesu manivi ma magula̱ni 
\r (Marku 14:3-9; Yahaya 12:1-8) 
\p  
\v 6 Ele n a foɓusi nala, cina Yesu pini a Batani a kuwa ku Simo uza ɗa caupa wa̱ri makutu.  
\v 7 Eyi pini a kuwa ki n u lyayi ilikulya, aku uka roku u tuwa̱i n majuju ushaɗangi n manivi ma magula̱ni ma ikebe cika. U tsunki Yesu a kaci. 
\p  
\v 8 An atoni a ne a wenei nala, a panai upan cika, a danai, “Icun i koli ka ikebe ka eni ka naha!  
\v 9 Wa̱ri u gan ta̱ u denge ma n ikebe cika, aku u na̱ka̱ aza a unambi ikebe yi.” 
\p  
\v 10 Yesu kpam reve ta̱ gba̱ iꞌya a ka tono, aku u tonuko le, “Ndya i zuwai ya damgbara̱sa uka u na vi? Ili i shinga n i tsulobo iꞌya u yanka mu.  
\v 11 Ya rongo ta̱ kaɓolo n aza a unambi kain dem, shegai mpa ma rongo n a̱ɗa̱ aꞌayin ushani wa.  
\v 12 Tsunku ɗa u tsunku mu ma, tsa̱ra̱ u foɓuso ikyamba i va̱ adama a kaciɗa̱.  
\v 13 Mayun n tonuko ɗa̱, asu u ɗa baci dem a yain Kadyanshi ka Shinga a asuvu a likimba, a ka dana ta̱ ili iꞌya uka u na vi u yain, kpam ama a ka ciɓa ta̱ n eyi.” 
\s1 Yahuza wushuki u neke Yesu 
\r (Marku 14:10-11; Luka 22:3-6) 
\p  
\v 14 Aku uza u te a asuvu a Kupanamere yi, uza ɗa a ka isa̱ Yahuza Isikariyoti u ba u dansai n aɗara̱kpi a pige,  
\v 15 “Ndya ya na̱ka̱ mu n na̱ka̱ ɗa̱ baci Yesu?” Aku a na̱ka̱ yi ikebe i azurufa kamankupa.\f + \fr 26:15 \ft Kondo “Ikebe i azurufa” a kaci ka idani ka “Ikebe” a Idani i Uɓa̱nga̱.\f* 
\v 16 Pini nala, u gita̱i uzama tyoku ɗa wa neke yi ara le. 
\s1 Yesu lyai ilikulya i Abiki a Upasamgbana 
\r (Marku 14:12-21; Luka 22:7-13, 21-23; Yahaya 13:21-30) 
\p  
\v 17 Kain ka kagita̱ ka Abiki a Ilikulya iꞌya i Nambai Yisti, Kupanamere yi a tuwa̱i ara Yesu a wece yi, “Nte va ciga tsu ba tsu foɓuso ulya u Ilikulya i Abiki a Upasamgbana?” 
\p  
\v 18 U wushuki, “Walai i bana a asuvu a ilyuci a asu u vuma roku i tonuko yi, ‘Kawenishiki ka danai: Aꞌayin a ɗa a ɗanga̱sa̱ka mu a yan ɗe evu n urawa. Ma ciga ta̱ n lyai ilikulya yi n Kupanamere a kuwa ku vunu.’ ”  
\v 19 Aku a yain dere tyoku ɗa u tonuko le, a ba a foɓusoi ilikulya yi pini. 
\p  
\v 20 An kaara ka kotsoi, Yesu n Kupanamere yi a dusuki ulya u ilikulya.  
\v 21 Ele pini n a lyayi, aku u tonuko le, “Mayun n tonuko ɗa̱, uza u te a asuvu a ɗe wa neke mu ta̱.” 
\p  
\v 22 A namgba ta̱ katsuma̱ cika, aku a gita̱ yi keci maten‑maten, “Mpa ma neke vu vi, Asheku?” 
\p  
\v 23 U wushuki, “Vuma ɗa u daɓai kusan una̱ u te na̱ mpa a kabelu, aya gai wa neke mu vi.  
\v 24 U ka̱na̱ ta̱ Mpa Maku ma Vuma n kuwa̱, tyoku ɗa a korongi a kaci ka va̱ aꞌayin ushani a ɗa a wurai. Shegai ter n uza ɗa wa neke mu vi. Aꞌa̱ri a matsa yi baci wa, wa̱ri wa laka yi ta̱ tsulobo.” 
\p  
\v 25 Yahuza uza ɗa wa neke yi vi u danai, “Kawenishiki, ko mpa ma neke vu vi?” 
\p U wushunku yi, “Nala wa̱ri, aɗa.” 
\s1 Ulya u Ilikulya i Asheku 
\r (Marku 14:22-26; Luka 22:14-20) 
\p  
\v 26 Ele pini n a lyayi ilikulya yi, aku Yesu bidyai burodi. U cikpai Kashila̱ aku u jiba̱mgba̱na̱sa̱i u ɗa, u na̱ka̱i atoni a ne u danai, “Wushai burodi na vi i takuma, kpaci ikyamba i va̱ iꞌya.” 
\p  
\v 27 Aku u bidyai kpam mako, u cikpai Kashila̱ u na̱ka̱i atoni a ne, u danai, “Ya dem u soi.  
\v 28 Kpaci mpasa n va̱ n ɗa, iryoci i kazuwamgbani ka Kashila̱ ka yain n ama a ne, n ɗa a wotsongi adama a ɗa Kashila̱ ka cimbusa̱ unyushi u le.  
\v 29 N tonuko ɗa̱, ma doku ma so mini ma cinwi wa, she kain ka ma doku ma so ma savu n a̱ɗa̱ a tsugono tsu Tata u va̱.” 
\p  
\v 30 Aku a shipai ushipa u icikpali, pini nala, a lazai ubana a Masasa ma Zayitum. 
\s1 Bituru wa nana ta̱ Yesu 
\r (Marku 14:27-31; Luka 22:31-34; Yahaya 13:36-38) 
\p  
\v 31 Yesu tonukoi atoni a ne, “Ara n kayin ka na gba̱ ɗe ya suma ta̱ i a̱sa̱ka̱ mu utyoku u va̱, tyoku ɗa Zakariya matsumate u korongi, 
\q1 ‘Kashila̱ ka ga̱la̱ ta̱ kaliniki ki, 
\q1 ncon mi kpam ma wacuwa ta̱.’ \x ◊ \xo 26:31 \xt Zak. 13:7.\x* 
\p  
\v 32 “Shegai aꞌayin a ɗa baci n ꞌya̱nga̱ a ukpa̱, ma laza ta̱ ubana a Galili n lasa ɗa̱ urawa.” 
\p  
\v 33 Bituru danai, “Ko ama gba̱ a ꞌyuwan vu baci, mpa ma ꞌyuwan vu wa!” 
\p  
\v 34 U tonuko yi, “Mayun n tonuko vu, ara gba̱m kahu kapen ka sala, va nana mu ta̱ vu dana vu reve mu wa hal kutatsu.” 
\p  
\v 35 Shegai Bituru danai, “Ma nana vu wa! Ma kuwa̱ ta̱ gba̱m kaɓolo n avu!” Nala dem atoni a ɗa a buwai vi a danai. 
\s1 Yesu yain kavasu a Getisimani 
\r (Marku 14:32-42; Luka 22:39-46) 
\p  
\v 36 Yesu n atoni a ne a banai a asu u roku u ɗa a ka isa̱ Getisimani, u tonuko le, “Dusuki pini na, ma bana ta̱ niɗe n yain kavasu.”  
\v 37 U bidyai Bituru na̱ mmuku n Zabidi n re a banai kaɓolo. U namgba ta̱ katsuma̱ kpam u dambula ta̱ cika.  
\v 38 U tonuko le, “Uma u va̱ wa pana ta̱ ikyamba cika yavu ma kuwa̱. Shamgbai pini na i rongo uma na̱ mpa.” 
\p  
\v 39 U lazai ubana a kapala kenu, aku u kuɗa̱ngi u varai kaci ka ne a iyamba u vasai, “Tata u va̱, wa̱ri wa yan baci, takpa mu mako ma upana u ikyamba ma na mi. Shegai u la ta̱ tsulobo vu yain ili iꞌya va ciga, shegai bamu n iꞌya mpa ma ciga.” 
\p  
\v 40 Aku u gonoi a asu u atoni a tatsu yi u cina le a ka lavuta. U tonukoi Bituru, “Ndya i zuwai ama a tatsu a ɗe gba̱ bawu i fuɗai i rongoi uma a uwundya ko u ulapa uwule u te ɗa baci?  
\v 41 Kotsu i lavuta wa, yanyi kavasu kotsu i tsa̱ra̱ ucira u ɗa ya shamgba a ukonduso. Kulu ku ciga ta̱ ku yain ili iꞌya i gain, shegai ikyamba iꞌa̱ n ucira wa.” 
\p  
\v 42 Aku u a̱sa̱ka̱ le u vasai, “Tata u va̱! Va takpa mu baci mako ma na mi wa, she aꞌayin a ɗa n soi ma, ma yan ta̱ ili iꞌya va ciga.” 
\p  
\v 43 U gonoi u cina le a ka lavuta, a kukpa̱ gba̱m aꞌeshi a le wa.  
\v 44 Aku Yesu a̱sa̱ka̱ le uꞌa̱sa̱ka̱ utatsu, u ba u yain kavasu tyoku u kavasu ka kagita̱. 
\p  
\v 45 U gonoi a asu u atoni yi u tonuko le, “Niɗa iꞌa̱ri alavu n i wunvugusi hal n gogo‑na? Aꞌayin a yan ɗe gogo‑na. Mpa Maku ma Vuma ma a ka neke a akere a aza a unyushi u cingi.  
\v 46 ꞌYa̱nga̱i tsu walai. Kondonoi, vuma ɗa u neke mu vi, aya wa tuwa̱ la.” 
\s1 A ka̱na̱i Yesu 
\r (Marku 14:43-50; Luka 22:47-53; Yahaya 18:3-12) 
\p  
\v 47 Yesu pini a kadyanshi, aku Yahuza, uza u te a asuvu a Kupanamere yi, u rawai kaɓolo n kakuma̱ ka ama n iburundu na̱ mkpa̱ukpa̱u. Aɗara̱kpi a pige na̱ nkoshi alya a suki ama a na yi.  
\v 48 Yahuza tonuko le ta̱ kahu a tuwa̱, “Ya reve ta̱ vuma vi aꞌayin a ɗa baci n ba n dana̱sa yi n uwambatsa, i ka̱na̱ yi.”  
\v 49 An a rawai, aku Yahuza banai karara she ara Yesu, u dana̱sa yi, u danai, “Uzapige!” Pini nala, u wambatsa yi. 
\p  
\v 50 Yesu wushunku yi, “Kaje ka va̱, yan ili iꞌya vu tuwa̱i uyan.” Aku ama yi a tuwa̱i a ka̱na̱i Yesu. 
\p  
\v 51 Uza u te a asuvu a atoni a Yesu u talai burundu, u kapamgbanai kutsuvu ku kagbashi ka Magono ma Aɗara̱kpi.  
\v 52 Shegai Yesu tonuko yi, “Gonuko burundu u vunu a ivin i ne. Uza ɗa baci dem u shila̱ka̱na̱i n burundu, n burundu ɗa dem a ka wuna yi.  
\v 53 Mayun i reve ta̱ gai ma fuɗa ma wece Tata u va̱, u na̱ka̱ mu aɓolo a atsumate a zuba kupa n a re a ɗa a ka yanka mu kuvon ma ciga baci.\f + \fr 26:53 \ft Kaɓolo dem ka̱ ta̱ n asoje azu a teli (6,000): Yesu danai wa fuɗa ta̱ u isa̱ atsumate a zuba azu amangatatsunkupa n azu a re (72,000) a iyamba a ɓa̱nga̱ yi u ɗanga̱sa baci u yain nala.\f* 
\v 54 Shegai u ka̱na̱ ta̱ u woko naha, tsa̱ra̱ a shaɗangu ili iꞌya iꞌa̱ri ukorongi.” 
\p  
\v 55 U tonukoi kakuma̱ ka ama ki, “I tuwa̱ mu uka̱na̱ n iburundu na̱ mkpa̱ukpa̱u yavu uza u maga̱la̱ka̱ ɗa ma̱ri! Kain dem n tsu dusuku ta̱ a Kuwa ku Kashila̱ uwenishike, kpam i ka̱na̱ mu wa.  
\v 56 Shegai gba̱ ili i na yi i gita̱ ta̱, tsa̱ra̱ ikorongi i ntsumate i shaɗangu.” Aku atoni a ne gba̱ a sumai a a̱sa̱ka̱ yi. 
\s1 Yesu a kapala ka Asheshi a Pige 
\r (Marku 14:53-65; Luka 22:54-55, 63-71; Yahaya 18:13-14, 19-24) 
\p  
\v 57 Aza ɗa a ka̱na̱i Yesu vi a banka yi a kuwa ku Kayafa Magono ma Aɗara̱kpi, a asu u ɗa awenishiki a Mele na̱ nkoshi a ɓolomgbonoi.  
\v 58 Bituru tono le a kucina̱ a mɓa̱ri she pini a kuwa ku Magono ma Aɗara̱kpi mi. Aku u dusuki evu n awundi a kuwa yi tsa̱ra̱ u wene ili iꞌya a ka yan n Yesu. 
\p  
\v 59 Aɗara̱kpi a pige yi n Asheshi a Pige†\f + \fr 26:59 \ft Roku a tsu isa̱ ta̱ Asheshi a Pige yi Sanhidiren.\f* a ɗa a buwai vi gba̱ a ka ciga a wuna Yesu. Aku a zamai ama roku aza ɗa a ka dansa kadyanshi ka kaɓan a kaci ka ne pini a kuwa ku asheshi ki.  
\v 60 Ama ushani a tuwa̱i a dansai kadyanshi ka kaɓan a kaci ka ne, shegai Asheshi a Pige yi a tsa̱ra̱ yi n unyushi u ɗa u rawai a wuna yi wa. 
\p Aku ama a re a tuwa̱i a danai,  
\v 61 “Vuma u na vi dana ta̱ ‘Ma wa̱sa̱ ta̱ Kuwa ku Kashila̱ aku n gono n mai kpam ka a asuvu a aꞌayin a tatsu.’ ” 
\p  
\v 62 Magono ma Aɗara̱kpi mi ma ꞌya̱nga̱i u tonukoi Yesu, “Va̱ n ili iꞌya va dana a ukuna u na vi?  
\v 63 Shegai u dana ko ili wa. 
\p Aku Magono ma Aɗara̱kpi mi ma doku ma tonuko yi, “A asuvu a kala ka Kashila̱ Uza u Uma n zuwa ta̱ vu tsina: Tonuko tsu ko aɗa Kawauwi, Maku ma Kashila̱.” 
\p  
\v 64 Yesu wushunku yi, “Nala wa̱ri tyoku ɗa vu danai vi. Shegai n tonuko ɗa̱ gba̱ ɗe: ili iꞌya i bidyai gogo‑na ubana, ya wene ta̱ Maku ma Vuma ndishi a ulyaki u Kashila̱ Uza u Ucira Gba̱ utuwa̱ a asuvu a kalishi a zuba!” 
\p  
\v 65 An Magono ma Aɗara̱kpi ma panai nala, aku u karamgbanai aminya a ne adama a unamgbi u asuvu, u danai, “Vuma u na u yanka ta̱ Kashila̱ kadyanshi ka cingi! Tsa ciga kpam aza ɗa a ka dana ukuna u roku a kaci ka ne wa: eɗa̱ dem i pana ta̱ ili iꞌya u danai.  
\v 66 Ndya i wenei a ka yan n eyi?” 
\p Aku a wushuki, “U yan ta̱ ili iꞌya i ra̱tsai a wuna yi.” 
\p  
\v 67 Aku a cikpunka̱ yi ata̱tsa̱ a upetiwaꞌeshi, a sugbusa yi. Aza roku kpam a ɓasa̱sa yi.  
\v 68 A danai, “Tonuko tsu ili iꞌya ya gita̱, cinda a ɗa Kawauwi! Ya sugba vu?” 
\s1 Bituru nanai Yesu 
\r (Marku 14:66-72; Luka 22:56-62; Yahaya 18:15-18, 25-27) 
\p  
\v 69 Aꞌayin a nala yi, Bituru pini ndishi a kuwa ki a ulanga, aku kagbashi ka ka̱ri makere ka tuwa̱i ka danai, “Avu dem va̱ ta̱ kaɓolo n Yesu uza u Galili.” 
\p  
\v 70 Pini a kapala ka ama, Bituru danai, “Nala wa! N reve gba̱m ili iꞌya va tono wa!” 
\p  
\v 71 U wuta̱i a utsutsu u ba u shamgbai a uwotsu, makere ma roku ma wene yi, aku u tonukoi ama ɗa aꞌa̱ri pini vi, “Vuma u na vi wa̱ ta̱ dem n Yesu uza u Nazara.” 
\p  
\v 72 Bituru doku u nanai, “N tsina ta̱, mpa n reve vuma u na vi wa!” 
\p  
\v 73 An a tsa̱ra̱i a ɓa̱ra̱kpa̱i kenu, aza ɗa aꞌa̱ri pini kushani, a banai ara Bituru a danai, “Mayun ɗa, va̱ ta̱ kaɓolo n ama ɗa a ka tono Yesu. Kpaci tyoku ɗa va dansa ɗa u wenikei ko ya va̱ri.” 
\p  
\v 74 Bituru danai, “N tsina ta̱, ukuna u mayun u ɗa ma dansa! A̱sa̱ka̱ Kashila̱ ka yan mu mavura n yanka ɗa̱ baci kaɓan! N reve vuma u na vi wa!” 
\p Kute‑kute, aku kapen ka salai.  
\v 75 Bituru ciɓai n ili iꞌya Yesu tonuko yi: “Kahu kapen ka sala, va nana mu ta̱ vu dana vu reve mu wa hal kutatsu.” Pini nala, u wuta̱i u sa̱i cika n unamgbukatsuma̱.\fig Kapen ka salai|src="Matthew_26_75-ok.tif" size="span" loc="Matthew 26:75" ref="Mat. 26:72" \fig* 
\c 27  
\s1 A bankai Yesu ara Bilatu 
\r (Marku 15:1; Luka 23:1-2; Yahaya 18:28-32) 
\p  
\v 1 Kain n ka wansi n kpasani, aku gba̱ aɗara̱kpi a pige na̱ nkoshi a sheshei a kaci ka Yesu tsa̱ra̱ a wuna yi.  
\v 2 Aku a sira yi a lazai n eyi ubana ara Bilatu† gomuna. 
\s1 Ukpa̱ u Yahuza 
\r (Asuki 1:18-19) 
\p  
\v 3 An Yahuza uza ɗa u nekei Yesu a asu u atokulalu a ne u wenei a kiɗa̱gai Yesu ugana u ukpa̱, aku ukuna vi u gonoi u ɓa̱la̱ yi cika. U bidyai ikebe i azurufa kamankupa vi u gonukoi iꞌya a asu u aɗara̱kpi a pige na̱ nkoshi mi.  
\v 4 U danai, “Unyushi u ɗa n yain u ɗa na: N na̱ka̱ ɗa̱ vuma ɗa bawu wa̱ri n unyushi u cingi tsa̱ra̱ i wuna yi.” 
\p Aku a wushuki, “Ndya i birika tsu? Ukuna u vunu u ɗa nala vi.” 
\p  
\v 5 Yahuza wacangi ikebe yi pini a Kuwa ku Kashila̱ ki, aku u lazai u ba u vuruki kaci ka ne a maɗanga hal u kuwa̱i. 
\p  
\v 6 Aɗara̱kpi a pige yi a ta̱sa̱i ikebe yi a danai, “U wusha ta̱ ikebe i na yi adama a mpasa n vuma. Mele ma dana ta̱ tsa ɓolomgbono iꞌya n ikebe i Kuwa ku Kashila̱ wa.”  
\v 7 Aku a ba a tsilai uyamba u vuma roku kamai ka mgbodo tsa̱ra̱ a ciɗa̱ngusu amoci a ɗa a ka kuwusa̱ a Urishelima.  
\v 8 Ili iꞌya i zuwai a ka isa̱ asu vi “Uyamba u Mpasa” ɗa gai la vi hal utuwa̱ aꞌayin a tagara̱da na vi.  
\v 9 Ili iꞌya Irimiya matsumate u danai vi i shaɗangu ta̱: 
\q1 “A bidyai ikebe i azurufa kamankupa, 
\q1 ikebe iꞌya aza a Isaraꞌila a wushuki a ka tsupa yi iꞌya gai la vi. 
\q1  
\v 10 A tsilai uyamba u kamai ka mgbodo n ikebe yi, 
\q1 tyoku ɗa Magono ma Zuba ma tonuko mu.” \x ◊ \xo 27:10 \xt Iri. 32:6-9.\x* 
\s1 Yesu a kapala ka Bilatu 
\r (Marku 15:2-5; Luka 23:3-5; Yahaya 18:33-38) 
\p  
\v 11 A aꞌayin a nala yi, Yesu shamgbai a kapala ka Bilatu gomuna, aku gomuna vi u wece yi, “Aɗa magono ma aza a Yahuda mi?” 
\p Yesu wushunku yi, “Nala wa̱ri tyoku ɗa vu danai vi.” 
\p  
\v 12 Shegai an aɗara̱kpi a pige na̱ nkoshi aza ɗa a ka zama yi n unyushi vi a ka dansa n eyi, u paɗai bini.  
\v 13 Gomuna vi u tonuko yi, “Avu pana ili iꞌya a ka dansa a kaci ka vunu ki wa?”  
\v 14 Shegai Yesu dana ili wa, aku gomuna vi u yain majiyan cika. 
\s1 A kiɗa̱gai Yesu ugana u ukpa̱ 
\r (Marku 15:6-15; Luka 23:13-25; Yahaya 18:39–19:16) 
\p  
\v 15 Kayen dem a aꞌayin a Abiki a Upasamgbana, gomuna vi u tsu a̱sa̱ka̱ ta̱ vuma u te a asuvu a kuwa ku aꞌali, uza ɗa ama yi a ɗanga̱sai.  
\v 16 Aꞌayin a nala yi, vuma roku u ɗa pini a kuwa ku aꞌali ki uza ɗa a ka isa̱ Baraba. Ya dem u reve ta̱ vuma vi vuma u cingi u ɗa.  
\v 17 An kakuma̱ ka ama ki ka ɓolomgbonoi, aku gomuna vi u wece le, “Vuma u eni u ɗa ya ciga a a̱sa̱nka̱ ɗa̱ a asuvu a kuwa ku aꞌali? Ya ciga a a̱sa̱nka̱ ɗa̱ Baraba ɗa, ko gai Yesu uza ɗa a ka isa̱ Kawauwi.”  
\v 18 Gomuna vi u reve ta̱ ama yi a tuko ta̱ Yesu ara ne adama a malyon. 
\p  
\v 19 Gomuna vi pini ndishi a asu u afada, aku uka u ne sukunku yi akani, u danai: “Kotsu vu yanka vuma u nala vi ili wa, kpaci u yan ili i roku i cingi wa. N yan ta̱ alavutanshi a kaci ka ne ara, kpam a ɗa a foro mu ta̱ cika.” 
\p  
\v 20 Shegai aɗara̱kpi a pige na̱ nkoshi a leshei kakuma̱ ka ama ki a da a dana u a̱sa̱nka̱ le Baraba aku a dana a wuna Yesu. 
\p  
\v 21 Gomuna vi u doku u wecei kakuma̱ ki, “A asuvu a ama a re a na yi, ya ya ciga n a̱sa̱nka̱ ɗa̱?” 
\p A wushuki, “Baraba.” 
\p  
\v 22 U wece le kpam, “Niɗa ma yan n Yesu, uza ɗa a ka isa̱ Kawauwi ki?” 
\p A wushuki, “A wandamgbana yi.” 
\p  
\v 23 U wecikei, “Ndya i zuwai? Ili i cingi i eni iꞌya u yain?” 
\p A worukpoi cika, “Wandamgbana ni.” 
\p  
\v 24 An u wenei ili iꞌa̱ la iꞌya wa yan kpam wa, kpam ama a ka ciga ɗe a gita̱ uꞌya̱nga̱sa̱ atakasuvu a ama. Pini nala, u bidyai mini u sawai akere a ne a kapala ka le u danai, “Kabirika mu n uwuna vuma u na wa, eɗa ya yan u ɗa.” 
\p  
\v 25 Ya dem u wushuki, “A̱tsa na̱ mmuku n tsunu a ka ka̱na̱ n unyushi u ukpa̱ u ne.” 
\p  
\v 26 Aku Bilatu a̱sa̱nka̱ le Baraba. U zuwai asoje a bawin Yesu, aku u na̱ka̱ le n eyi a ba a wandamgbana. 
\s1 Asoje a yankai Yesu majari 
\r (Marku 15:16-20; Yahaya 19:2-3) 
\p  
\v 27 Pini nala, asoje a gomuna yi a bankai Yesu a asuvu a keɓile ku tsugono ku gomuna vi, aku a kyawan yi gba̱ le.  
\v 28 A mondo yi aminya a ne a uka yi kunya ku san kpa̱ya̱ya̱.  
\v 29 A yain funi† u awana a ukunka yi a kaci. A zuwuka yi kalangu ka tsugono a kukere ku ulyaki ku ne. A kuɗa̱ngi a kapala ka ne a ka yanka yi majari n dansi, “Tsu na̱ka̱ vu ta̱ tsupige Magono ma aza a Yahuda.”  
\v 30 Pini nala, a cikpunka̱ yi ata̱tsa̱. A bidyai kalangu ki a lapusa yi n ka a kaci.  
\v 31 An a wowo yi uyanka majari, aku a takpa yi kunya ku san ka a uka yi vi a gonoi a uka yi aminya a ne. Pini nala, a wutukpa̱ yi a lazai n eyi ubana a asu u ɗa a ka wandamgbana yi. 
\s1 A wandamgbanai Yesu 
\r (Marku 15:22-32; Luka 23:27-43; Yahaya 19:17-27) 
\p  
\v 32 Ele n a wuti, aku a gawunsai n vuma u Sirani roku uza u kala Simo. Asoje a ma̱tsa̱ yi u canga mawandamgbani ma Yesu.  
\v 33 Gba̱ le a rawai a asu u ɗa a ka isa̱ Golugota;† (wata, Asu u Mako ma Kaci).  
\v 34 Asoje yi a na̱ka̱ yi mini ma cinwi ma a satarai n aguma̱ a akoni.\f + \fr 27:34 \ft Aguma̱ a akoni a ɗa a ka dansa̱ka pini na vi, n avuku a ɗa a tsu yan a ɗa tsa̱ra̱ u jebe mɓa̱la̱ ma ikyamba.\f* An u peɗei ma, aku u ꞌyuwain ma uso.  
\v 35 Aꞌayin a ɗa a kotso yi uwandamgbana, aku asoje yi a yankai aminya a ne uruta.  
\v 36 Asoje a dusuki pini a asu vi a rongo yi a uwundya.  
\v 37 Zuba n kaci ka ne, a zuwa ta̱ iryoci i ili iꞌya i zuwai a wandamgbana yi. Ili iꞌya a korongi iꞌya na: “YESU ƊA NA VI, MAGONO MA AZA A YAHUDA.” 
\p  
\v 38 Asoje yi a wandamgbana ta̱ dem aza a maga̱la̱ka̱ a roku ama a re, uza u te a kukere ku ulyaki ku ne uza u te tani a ku ugula̱ ku ne.  
\v 39 Ama ɗa a ka wura pini a asu vi a rongo yi ucira̱kpusa adama a magori.  
\v 40 A rongoi udansa, “Vu da va wa̱sa̱ Kuwa ku Kashila̱, aku vu doku vu mai ka a asuvu a aꞌayin a tatsu. Adama a nala, wauwa kaci ka vunu! Avu Maku ma Kashila̱ ma baci, cipa̱ pini a mawandamgbani mi!” 
\p  
\v 41 Aɗara̱kpi a pige n awenishiki a Mele na̱ nkoshi a yanka yi ta̱ dem majari.  
\v 42 A da, “U wauwai aza roku, shegai u fuɗa u wauwa kaci ka ne wa! U da aya magono ma aza a Isaraꞌila! Aya baci magono mi, u cipa̱ pini a mawandamgbani mi wa̱ wa, tsa̱ra̱ tsu pityanangu n eyi.  
\v 43 U pityanangu ta̱ n Kashila̱, adama a nala a̱sa̱ka̱ Kashila̱ ka wauwa yi, wa ciga yi baci. U dana ta̱ dem, ‘Mpa Maku ma Kashila̱ ma.’ ”  
\v 44 Aza a maga̱la̱ka̱ a ɗa a wandamgbanai kaɓolo n eyi vi ele dem a yanka yi ta̱ kadyanshi ka gbani. 
\s1 Ukpa̱ u Yesu 
\r (Marku 15:33-41; Luka 23:44-49; Yahaya 19:28-30) 
\p  
\v 45 An kaara ka rawai a kaci, aku uyamba vi gba̱ u likpa̱mgba̱na̱i n karimbi hal ubana ulapa uwule u tatsu.  
\v 46 Pini nala, Yesu salai, “Eloyi, Eloyi, lama sabaka̱tani?” Wata, “Kashila̱ ka va̱, Kashila̱ ka va̱, ndya i zuwai vu varangu mu?” 
\p  
\v 47 Aza ɗa aꞌa̱ri pini a asu vi kushani a pana̱ka yi, aku a danai, “Iliya ɗa wa isa̱!” 
\p  
\v 48 Kute‑kute, uza u te u le u sumai u ba u bidyai kashaku, u ukai ka a asuvu a mini ma kalam, aku u sirai ka a kalangu u na̱ka̱i Yesu tsa̱ra̱ u soi.\fig A na̱ka̱i Yesu mini ma kalam|src="Matthew_27_48.tif" size="span" loc="Matthew 27:48" ref="Mat. 27:48" \fig* 
\v 49 Shegai aza ɗa a buwai vi a danai, “Shamgba ve tsu wene ko Iliya vi wa tuwa̱ u wauwa yi!” 
\p  
\v 50 Pini nala, u salai, aku uma u ne u wuta̱i. 
\p  
\v 51 Kute‑kute, kunya ka a ba̱ra̱kpa̱i a asuvu a Kuwa ku Kashila̱ ku karamgbanai kure, ili iꞌya i bidyai a zuba utuwa̱ a iyamba.\f + \fr 27:51 \ft Kunya ku na ki pece ɗa ku pecei Asu u Uwulukpi n Asu u ɗa u Lai Uwulukpi a Kuwa ku Kashila̱.\f* Aku likimba u gba̱ɗa̱i, atali a ɓatsa̱sai.  
\v 52 Asaun kpam a kukpusa̱i, ama a Kashila̱ ushani aza ɗa a kuwusa̱i a ꞌya̱nga̱sa̱i.  
\v 53 A wuta̱i a asaun yi. An Yesu ꞌya̱nga̱i a ukpa̱, a banai a Urishelima ilyuci i uwulukpi, a wenikei kaci ka le a asu u ama ushani. 
\p  
\v 54 An katigi ka asoje n asoje a ɗa aꞌa̱ri kaɓolo n eyi a wenei iyamba i gba̱ɗa̱i n ili iꞌya i gita̱sa̱i, aku a panai uwonvo, a danai, “Mayun ɗa, Vuma u na Maku ma Kashila̱ ma!” 
\p  
\v 55 Aka ushani aza ɗa a wuta̱i a Galili a tonoi Yesu tsa̱ra̱ a ɓa̱nga̱ yi a shamgbusai mɓa̱ri a ka wundya mawandamgbani mi.  
\v 56 Asuvu a le alya Meri Magadaliya, n Meri (mma u Yakubu n Isuhu), na̱ mma u Yakubu n Yahaya mmuku n Zabidi. 
\s1 Kaciɗa̱ ka Yesu 
\r (Marku 15:42-47; Luka 23:50-56; Yahaya 19:38-42) 
\p  
\v 57 Vuma roku u ɗa pini uza ɗa wa̱ri n utsa̱ri cika uza u kala Isuhu u Arimatiya. Eyi katoni ka Yesu ka. N kuvuli ku nala ki ka u tuwa̱i a Urishelima.  
\v 58 U banai ara Bilatu u foloi a na̱ka̱ yi ikyamba i Yesu. Bilatu tonukoi asoje a ne a na̱ka̱ yi.  
\v 59 U cangai ikyamba yi u ka̱ta̱la̱i iꞌya n kunya ku shinga.  
\v 60 U ukai ikyamba yi a kasaun ka savu ka ne ka a saɗarai a katali. U gindala̱kpai katali ka pige u kimba̱i utsutsu u kasaun vi, aku u lazai.  
\v 61 Meri Magadaliya n Meri ire vi a dusuki evu n kasaun ki aꞌa̱ri uwundya. 
\s1 Asoje aza a uwundya a kasaun 
\p  
\v 62 An kain ka wansai; wata, kain ka Ashibi ka la vi, aɗara̱kpi a pige n Afarishi a banai ara Bilatu.  
\v 63 A danai, “Uzapige, tsu ciɓa ta̱ aꞌayin a ɗa uza u kaɓan u nala vi wa̱ri n uma u dana ta̱, ‘A yan baci aꞌayin a tatsu, ma ꞌya̱nga̱ ta̱ a ukpa̱.’  
\v 64 Tonuko aza a uwundya kasaun yi a wundi ka mai hal aꞌayin a tatsu. A yan baci nala wa, atoni a ne a ka tuwa̱ ta̱ a boko ikyamba yi, aku a tonuko ama u ꞌya̱nga̱ ɗe. Kaɓan ka nala ki tani ka la ta̱ ka kagita̱ ugbonguro.” 
\p  
\v 65 Bilatu danai, “Bidyai asoje ubana a asu u kasaun vi tyoku ɗa ya fuɗa i zuwa a wundi ka mai.”  
\v 66 Aku a lazai a ba a kpadai kasaun ki, a paɗarai pini cira̱kpa̱† tsu iryoci i magono a katali ki, kpam a zuwai asoje yi a wundi ka. 
\c 28  
\s1 Uꞌya̱nga̱ u Yesu a ukpa̱ 
\r (Marku 16:1-10; Luka 24:1-12; Yahaya 20:1-10) 
\p  
\v 1 Kain ka kagita̱ ka aꞌayin a shindere; wata, kain ka Aladi n kpasani, Meri Magadaliya n Meri ire vi a banai a kasaun ki tsa̱ra̱ a wene ka. 
\p  
\v 2 Aꞌayin a nala yi, iyamba i gba̱ɗa̱i n ucira. Pini nala, katsumate ka Magono ma Zuba ka wuta̱i a zuba, ka banai pini a kasaun ki ka gindala̱kpai katali ka ka̱ri a utsutsu u kasaun vi. U dusuki a zuba u katali vi.\fig Katsumate ka gindala̱kpai katali|src="Matthew_28_2.tif" size="span" loc="Matthew 28:2" ref="Mat. 28:2" \fig* 
\v 3 Wa laɗa yavu ulaɗa u zuba, aminya a ne kpam pun cika.  
\v 4 Asoje a ɗa a ka wundya kasaun ki a giruwa̱ ta̱ cika hal a ka jeke ikyamba adama a uwonvo u katsumate ka zuba ki, hal a wokoi yavu akushe. 
\p  
\v 5 Katsumate ki ka tonukoi aka yi, “Kotsu i pana uwonvo wa. N reve ta̱ Yesu ɗa a wandamgbanai ɗa ya bolo.  
\v 6 Wa̱ pini na wa, u ꞌya̱nga̱ ɗe tyoku ɗa u tonuko ɗa̱. Tuwa̱i i wene asu u ɗa aꞌa̱ri a zuwai ikyamba i ne.  
\v 7 Walai gogo i ba i tonuko atoni a ne, ‘Yesu ꞌya̱nga̱ ɗe a kukpa̱. U laza ɗe ubana a Galili kpam wa lasa ɗa̱ ta̱ urawa ɗe, nte ya wene yi ɗe.’ Ili iꞌya gai n tuwa̱i n tonuko ɗa̱ iꞌya la vi.” 
\p  
\v 8 Pini nala, aka yi a a̱sa̱ka̱i kasaun ki n uwonvo gogo, kpam n a yanyi ipeli cika. A sumai tsa̱ra̱ a ba a tonuko atoni yi ili iꞌya i gita̱i.  
\v 9 Kute‑kute, Yesu gawunsai n ele aku u dana̱sa le. A raɓai evu n eyi, a wambatsa yi a aꞌene a lyaka yi kayala.  
\v 10 Aku u danai, “Kotsu i pana uwonvo wa, tonukoi atoni a va̱ a bana a Galili, nte a ka wene mu ɗe.” 
\s1 Awundi a kasaun yi a yain kaɓan 
\p  
\v 11 Aꞌayin a ɗa aka yi a lazai, aku a asoje a roku aza ɗa a ka wundya kasaun ki a gonoi a ilyuci a tonukoi aɗara̱kpi a pige gba̱ ili iꞌya i gita̱i.  
\v 12 Aɗara̱kpi a pige a ba a cinai nkoshi a sheshei tyoku ɗa a ka yan. Pini nala, a na̱ka̱i asoje yi ikebe ushani.  
\v 13 A tonuko le, “Tonukoi ama i dana atoni a Yesu a ɗa a tuwa̱i a bokoi ikyamba i ne yi n kayin cina eɗa̱ alavu.  
\v 14 Gomuna u pana baci ukuna vi, tsa dansa ta̱ n eyi, tsu wauwa ɗa̱ a upana u ikyamba.”  
\v 15 Asoje yi a wushai ikebe yi, aku a yain tyoku ɗa a tonuko le a yain. Kadyanshi ka kyawan ta̱ gba̱ uyamba u Yahuda, kpam hal n gogo‑na a ka a tonusuko ta̱ ama alabari a na yi. 
\s1 Yesu dansai n atoni a ne 
\r (Marku 16:14-18; Luka 24:36-49; Yahaya 20:19-23; Asuki 1:6-8) 
\p  
\v 16 An atoni kupa n uza u te vi a lazai, a bana ta̱ karara she a masasa a Galili a asu u ɗa Yesu tonuko le a bana.  
\v 17 An a rawai a wene yi, aku a lyaka yi kayala, shegai aza roku a le a yan ta̱ mala̱la̱.  
\v 18 Pini nala, u banai a asu u ɗa aꞌa̱ri, u danai, “Kashila̱ ka na̱ka̱ mu ɗe gba̱ ucira u ɗa wa̱ri a zuba n likimba.  
\v 19 Adama a nala walai i ba i tonuko gba̱ ama a likimba kadyanshi ka va̱ tsa̱ra̱ a woko Atoni a va̱. I lyuɓugu le a asuvu a kala ka Tata, n ka Maku, n ka Kulu Keri.  
\v 20 I wenishike le a yain gba̱ iꞌya n tonuko ɗa̱. Ma rongo ta̱ n a̱ɗa̱ kain dem hal ubana a makorishi ma likimba.”