\id LUK NT0003 Tsikimba (kdl) (Auna Kambari) 2010 
\h Luka 
\toc1 Kadyanshi ka Shinga ka Luka 
\toc2 Luka 
\toc3 Luk. 
\mt2 Kadyanshi ka Shinga ka 
\mt1 Luka 
\is1 Ukukpa̱ u kadyanshi 
\ip Luka, uza ɗa u korongi tagara̱da u na vi, kana̱ki ka aguma̱ ka kahu u woko katoni ka Yesu. Adama a nala, u korongu ta̱ n kakiri kpam u na̱ka̱ ta̱ ikuna i maci a kaci ka Yesu. Aya kpam dem u korongi Tagara̱da u Asuki. Itagara̱da i nala yi i walamgbana ta̱ tsa̱ra̱ i dansa alabari a Yesu n atoni a ne. 
\ip A tagara̱da u na vi iwenishike iꞌya pini i pige: Uwenishike u pige u kagita̱ u ɗa uciga u Kashila̱ a asu u ya dem. Uwenishike u pige u ire u ɗa Yesu tuwa̱ ta̱ a likimba u woko Kawauwi ka ama gba̱. Luka korongu ta̱ iwenishike i roku iꞌya ama roku bawu a korongusi. Iryoci i te iꞌya alabari a uza u Samariya u shinga. Luka wenike ta̱ kpam kavasu ka̱ ta̱ n kalen ara Yesu. U korongu ta̱ idani i Yesu an u vasai. U wenike ta̱ kpam tyoku ɗa Kulu Keri ku yain manyan a asuvu a ama a aꞌayin a ɗa Yesu wa̱ri pini naha a likimba. Adama a ɗa wa̱ri kana̱ki ka aguma̱, a yinsa̱ yi a aꞌayin a ukpa̱ a Kawauwi wa hal dem n uꞌya̱nga̱ u ne a ukpa̱. U tonuko tsu Yesu takuma ta̱ kadan aꞌayin a ɗa u ꞌya̱nga̱i a ukpa̱. Nala u wenike ta̱ an mayun ɗa Kashila̱ ka ꞌya̱nga̱sa̱i Yesu a ukpa̱. 
\ip Tagara̱da u na u na̱ka̱ ta̱ Atoni a gogo‑na iryoci i shinga iꞌya a ka tono, iryoci i Yesu tyoku ɗa u rongoi n ama. U wenike ta̱ tyoku ɗa tsa ɓa̱nga̱ aza a unambi, n tyoku ɗa tsa yan kavasu. Kpam dem u zuwa ta̱ upityanangu u tsunu u gbama kpaci Luka wushuku ta̱ n eyi u wene ta̱ gba̱ ili iꞌya Yesu yansai, kpam u wenike tsu ta̱ an Yesu ꞌya̱nga̱i a ukpa̱. 
\is1 Ili iꞌya iꞌa̱ri a tagara̱da u na vi 
\io1 Ili iꞌya i zuwai Luka korongi tagara̱da u na vi (1:1-4) 
\io1 Ilimaci i Yahaya kalyuɓugi n Yesu (1:5–2:52) 
\io1 Akani a Yahaya kalyuɓugi (3:1-20) 
\io1 Ulyuɓugu n ukondo u Yesu (3:21–4:13) 
\io1 Manyan ma Yesu a Galili (4:14–9:50) 
\io1 Yesu bansai a Galili ubana a Urishelima (9:51–19:27) 
\io1 Uka̱na̱ n ukpa̱ u Yesu (19:28–23:56) 
\io1 Yesu wa̱ ta̱ n uma (24:1-12) 
\io1 Yesu wenikei kaci ka ne n tyoku ɗa kpam a canga yi ubana a zuba (24:13-53) 
\c 1  
\s1 Ikorongi i alabari a Yesu 
\p  
\v 1 Uzapige Tiyofilu: Ama ushani a bidya ta̱ a korongu ukuna u ɗa u gita̱i a mere ma tsunu.  
\v 2 Ama yi a korongu ta̱ dere tyoku u aza ɗa a yain ukuna vi a aꞌeshi a le, alya ayain a manyan ma udani mi, kpam a tonuko tsu.  
\v 3 Adama a nala, an u wokoi mpa n kaci ka va̱ n vecei ukuna vi a kagita̱ ben, n wenei u lobono ta̱ n koronku vu ukuna vi tyoku ɗa u tonomgbonoi.  
\v 4 Tsa̱ra̱ vu reve ukuna u ɗa a wenishike vu vi mayun ɗa u gita̱i. 
\s1 Ilimaci i Yahaya 
\p  
\v 5 Aꞌayin a Hiridu† Magono ma Yahuda, a yan ta̱ kaɗara̱kpi† ka roku, uza u kala Zakariya, uza ɗa wa̱ri a kaɓon ka kaɓolo ka aɗara̱kpi ka Abija. Uka u ne Alisabatu uza u kagali ka Haruna† kaɗara̱kpi ka.  
\v 6 Ama a re le a ka wala ta̱ dere a aꞌeshi a Kashila̱, kpam a ka kirana n udani u Kashila̱.  
\v 7 Shegai aꞌa̱ri n maku wa, kpaci Alisabatu madari ma, kpam gba̱ le a kutsa ɗe. 
\p  
\v 8 Kain ka kaɓon ka aɗara̱kpi ka Zakariya ka̱ri a manyan a Kuwa ku Kashila̱,\f + \fr 1:8 \ft Kondo kulu ku Kuwa ku Kashila̱ a makukpi ma XX.\f* wa̱ri a uyan tsuɗara̱kpi a kapala ka Kashila̱.  
\v 9 Uruta u rukpa̱i a kaci ka ne tyoku u agadu a aɗara̱kpi, u woko uza ɗa wa uwa a asuvu a Asu u Uwulukpi, u runukpa ili i magula̱ni.\fig Zakariya kaɗara̱kpi|src="Luke_1_5.tif" size="span" loc="Luk 1:9" ref="Luk. 1:9" \fig* 
\v 10 An aꞌayin a urunukpa a ili i magula̱ni† a yain, kakuma̱ ka ama ka ka lya kayala ka̱ri a ulanga a uyan kavasu. 
\p  
\v 11 Aku katsumate ka zuba ka Kashila̱ ka wenikei kaci ka ne ara Zakariya a ulyaki u asuɗara̱kpa u ili i magula̱ni vi.  
\v 12 An u wenei nala, u giruwa̱i, uwonvo u ka̱na̱ yi cika.  
\v 13 Aku katsumate ki ka tonuko yi, “Zakariya, pana uwonvo wa, kpaci a pana ɗe kavasu ka vunu. Uka u vunu Alisabatu wa matsa̱ka vu ta̱ maku ma vali. Vu neke yi kala Yahaya.  
\v 14 Wa woko ta̱ ili i ipeli n i kayanyan ara vunu. Ama ushani a ka pele ta̱ adama a ilimaci i ne.  
\v 15 Kpaci wa woko ta̱ uzapige a kapala ka Magono ma Zuba. Wa tuwa̱ u soi mini ma cinwi ko ili iꞌya ya zuwa umaka wa. Kpam a ka shaɗangu yi ta̱ n Kulu Keri, eyi pini a katsuma̱ ka mma u ne.  
\v 16 Wa gonuko ta̱ aza a Isaraꞌila ushani a asu u Magono ma Zuba Kashila̱ ka le.  
\v 17 Kpam wa lasa ta̱ Asheku, n kulu n ucira tyoku u Iliya. U yira̱la̱kpa̱ atakasuvu a asheku ubana a asu u mmuku n le, n uyawunsa u aryagbaji uwoko tyoku u uyawunsa u ama a maci. U foɓuso atakasuvu a ama adama a utuwa̱ u Asheku.” 
\p  
\v 18 Zakariya wece yi, “Niɗa ma wushuku n ukuna u na vi? Mpa na n yan ɗe makoshi, kpam uka u va̱ dem u yan ɗe mamici.” 
\p  
\v 19 Katsumate ki ka wushunku yi, “Mpa Jiburaꞌilu, uza ɗa wa̱ri kushani a kapala ka Kashila̱. Suku ɗa a suku mu n tuwa̱ n dana̱sa vu, kpam n tonuko vu ukuna u shinga u na vi.  
\v 20 Gogo‑na, adama a ukpa̱ɗa̱ u upityanangu u vunu, va woko ta̱ kabebe. Va doku kpam va dana ukuna wa, she aꞌayin a ɗa a shaɗangi ukuna u na vi, a kain ka a zuwai u ɗa. Kpam nala wa woko.” 
\p  
\v 21 Ama aꞌa̱ri a ulanga a uvana Zakariya, aꞌa̱ri uyan majiyan ma ili iꞌya i zuwai u ɓa̱ra̱kpa̱i a asuvu a Asu u Uwulukpi vi.  
\v 22 An u wuta̱i, u fuɗa u dana ukuna wa. Ama a revei u wene ta̱ pini kuwene. U rongo le u wenishike iryoci n u ra̱ɗa̱gbusi akere. 
\p  
\v 23 An aꞌayin a manyan a ne a shaɗangi, u lazai u gonoi a kuwa.  
\v 24 An aꞌayin a nala a wurai, Alisabatu uka u ne u yain katsuma̱, u ka̱na̱i uronguso a kuwa bawu u wuta̱i hal uwoto u tawun.  
\v 25 U danai, “Weɓelei ili iꞌya Magono ma Zuba ma yanka mu. A aꞌayin a ɗa a yan yi, ɗa u takpa mu uwono a aꞌeshi a ama.” 
\s1 A danai ukuna u ilimaci i Yesu 
\p  
\v 26 A uwoto u teli u katsuma̱ ka Alisabatu, Kashila̱ ka suki katsumate ka zuba ka ne Jiburaꞌilu a Nazara, ilyuci iꞌya iꞌa̱ri a uyamba u Galili.  
\v 27 U bana a asu u makere ma roku ma bawu ma revei vali. Uza ɗa vuma roku uza u kala Isuhu, uza u kagali ka Dawuda magono, u kenei tsumana. Kala ka makere mi ka Meri.  
\v 28 Katsumate ka banai ara ne, u danai, “A dana̱sa vu Meri, macigi ma Kashila̱. Magono ma Zuba ma̱ ta̱ n avu.” 
\p  
\v 29 Shegai Meri dambula ta̱ cika, wa yawunsa icun i idyani i eni iꞌya nala.  
\v 30 Katsumate ka tonuko yi, “Pana uwonvo wa, Meri, kpaci Kashila̱ ka bidya ta̱ ka zuwuka vu una̱ u shinga.  
\v 31 Va yan ta̱ katsuma̱, vu matsa maku ma vali, kpam vu neke yi kala Yesu.  
\v 32 Wa woko ta̱ uzapige. A isa̱ yi kpam Maku ma Kashila̱ ka Zuba. Magono ma Zuba Kashila̱ wa na̱ka̱ yi ta̱ tsugono tsu akaya a ne Dawuda.  
\v 33 Wa lya ta̱ tsugono tsu kagali ka Yakubu hal ubana. Tsugono tsu ne tani tsa̱ ta̱ pini hal ubana bawu utyoku.” 
\p  
\v 34 Meri wece yi, “Niɗa ukuna u na wa gita̱, an u wokoi mpa n reve vali wa?” 
\p  
\v 35 Katsumate ka wushunku yi, “Kulu Keri ka cipa̱ ta̱ ara vunu, ucira u Kashila̱ ka Zuba wa pala̱sa vu ta̱. Adama a nala uza u uwulukpi u ɗa va matsa vi, a ka isa̱ yi ta̱ Maku ma Kashila̱.  
\v 36 Alisabatu dem, kumaci ku vunu wa̱ ta̱ n katsuma̱ n tsumici tsu ne! Uwoto u teli u ɗa yi pa vi. Eyi uza ɗa a danai madari ma.  
\v 37 Ili iꞌa̱ la iꞌya Kashila̱ ka kpa̱ɗa̱ uyan wa.” 
\p  
\v 38 Meri danai, “Mpa kagbashi ka Magono ma Zuba ka. U woko mu tyoku ɗa vu danai.” Aku katsumate ki ka lazai ka a̱sa̱ka̱ yi. 
\s1 Meri ba u kondoi Alisabatu 
\p  
\v 39 Aꞌayin a nala yi, Meri yain maloko u foɓusoi u banai a uyamba u Yahuda, a ilyuci i roku, a kaɓon ka nsasa.  
\v 40 U uwai a kuwa ku Zakariya u dana̱sai Alisabatu.  
\v 41 An u panai idyani i ne, aku maku ma ma̱ri a katsuma̱ ka ne ma gba̱ɗa̱i n ucira. Pini nala, a shaɗangi Alisabatu n Kulu Keri.  
\v 42 U ꞌya̱nga̱sa̱i kala̱ga̱tsu ka ne n ucira, u danai, “Avu uza u una̱ u shinga u ɗa a asuvu a aka gba̱. Maku ma kpam va matsa vi, uza u una̱ u shinga u ɗa.  
\v 43 Niɗa ukuna u shinga u na u tsa̱ra̱ mu, hal anuku a Asheku a va̱ u tuwa̱i ara va̱?  
\v 44 An n panai kala̱ga̱tsu ka idyani i vunu, aku maku ma ma̱ri a katsuma̱ ka va̱ ma gba̱ɗa̱i n ucira adama a ipeli.  
\v 45 Uza u una̱ u shinga u ɗa va̱ri Meri, avu uza ɗa vu wushuki n ili iꞌya Magono ma Zuba ma tonuko vu ya shaɗangu.” 
\s1 Ushipa u Meri 
\p  
\v 46 Aku Meri danai, “Katakasuvu ka va̱ ka na̱ka̱ ta̱ Magono ma Zuba tsupige.  
\v 47 N Kashila̱ Kawauwi ka va̱ ka uma u va̱ wa̱ri a ipeli.  
\v 48 Kpaci u weɓelei uvakunku u kaci u kagbashi ka ne. U ɗa na gba̱ ama a ka tuwa̱ a ka isa̱ mu uza u una̱ u shinga.  
\v 49 Kpaci Uza u Ucira Gba̱ u yanka mu ta̱ ili i pige. Uwulukpi u ɗa kala ka ne ka̱ri.  
\v 50 Upasamgbana̱sa u ɗa upana u iyali u ne u tsu pasamgbana̱sa a agali a ɗa a ka pana uwonvo u Kashila̱ ubana.  
\v 51 U yain manyan ma pige n akere a ne, u wacinsai aza a ara̱ɗi n uyawunsa u atakasuvu a le.  
\v 52 U takpai ngono a tsugono tsu le, aku u na̱ka̱i aza ɗa a vakunki kaci ka le tsupige.  
\v 53 U cuwa̱ta̱ngi aza a kambulu n ili i shinga, aza a utsa̱ri tani u tutsuku le akere a de.  
\v 54 U ɓa̱nga̱i kagbashi ka ne Isaraꞌila, kpaci wa ciɓusa ta̱ n asuvayali a ne.  
\v 55 Tyoku ɗa u zuwamgbanai wa pana iyali i isheku i tsunu, Ibirahi n kagali ka ne ubana.” 
\p  
\v 56 Meri dusuki n Alisabatu evu n uwoto u tatsu, aku u gonoi a kuwa. 
\s1 Ilimaci i Yahaya Kalyuɓugi 
\p  
\v 57 An aꞌayin a ilimaci a Alisabatu a yain, u matsai maku ma vali.  
\v 58 Aza a karen n amaci a ne, a panai tyoku ɗa Magono ma Zuba ma panai iyali i ne, hal a ɓa̱nga̱ yi ipeli. 
\p  
\v 59 Kain ka kulla̱, a tuwa̱i kotsu a kiɗa maku mi kacombi.† Aꞌa̱ri a ka ciga a neke yi kala ka asheku a ne Zakariya.  
\v 60 Shegai mma u ne u danai, “Nala wa, kala ka ne ka Yahaya.” 
\p  
\v 61 Aku a danai, “Iyen! A kumaci ku vunu uza roku wa̱ la n kala ka nala wa.” 
\p  
\v 62 A yankai asheku a ne kadyanshi n kukere u tonuko le kala ka wa ciga a isa̱ maku mi.  
\v 63 U zamai a tuko yi kagbagala ka ikorongi, aku u korongi, “Kala ka ne ka Yahaya.” Gba̱ le a yain majiyan.  
\v 64 Kute‑kute, una̱ u ne u kukpa̱i, kaletsu ka ne kpam ka tatsukpai. Aku u gita̱i kadyanshi u rongoi ucikpala Kashila̱.  
\v 65 Uwonvo u ka̱na̱i aza a karen yi gba̱. A rongoi utambura kadyanshi ka ukuna vi gba̱ a kaɓon ka nsasa ka uyamba u Yahuda.  
\v 66 Gba̱ aza ɗa a panai ukuna vi a ka̱na̱i u ɗa a atakasuvu a le, a ka tono, “Ndya maku ma na ma tuwa̱ ma woko?” Kpaci ucira u Magono ma Zuba ma̱ ta̱ n eyi. 
\s1 Ushipa u Zakariya 
\p  
\v 67 Aku a shaɗangi asheku a ne Zakariya n Kulu Keri, u yain kadyanshi ka ukuna u Kashila̱, u da,  
\v 68 “A cikpala Magono ma Zuba, Kashila̱ ka Isaraꞌila, kpaci u tuwa̱ ta̱ a asu u ama a ne u wutukpa̱ le.  
\v 69 U ꞌya̱nga̱sa̱ka̱ tsu Kawauwi ka ucira, a asuvu a kagali ka kagbashi ka ne Dawuda.  
\v 70 (Tyoku ɗa caupa u danai a una̱ u ntsumate n ne n ɗa a wulukpei.)  
\v 71 U wauwa tsu a akere a atokulalu a tsunu, hal gba̱ n aza ɗa a ꞌyuwan tsu.  
\v 72 Tsa̱ra̱ u wenike asuvayali a ne a asu u nkoshi n cau n tsunu. U ciɓa kpam kazuwamgbani ka uwulukpi ka ne.  
\v 73 Kazuwamgbani ka u tsina̱kai asheku a tsunu Ibirahi ka la vi.  
\v 74 Kpaci u wauwa tsu ta̱ a asu u atokulalu a tsunu, tsu gbashika yi bawu upana uwonvo.  
\v 75 Tsu gbashika yi n uwulukpi n ukuna u maci a kapala ka ne, gba̱ aꞌayin a tsunu.  
\v 76 Avu kpam maku ma va̱, a ka isa̱ vu ta̱ matsumate ma Kashila̱ Uza u Ucira Gba̱, kpaci va lasa ta̱ Asheku, tsa̱ra̱ vu foɓusuko yi ure.  
\v 77 Vu tonuko ama a ne ukuna u iwauwi i utsa̱ra̱ ucimbusa̱ u unyushi u le.  
\v 78 Adama a asuvayali a maci a Kashila̱ ka tsunu, a zuba ɗa katyashi ka kpasani ka wuta̱ tsu.  
\v 79 Tsa̱ra̱ u wakana aza ɗa aꞌa̱ri ndishi a karimbi, n aza ɗa a ka tuwa̱ a kuwa̱. U toni n a̱tsu a ure u ndishi n shinga.” 
\p  
\v 80 Aku maku ma gbonguroi a ikyamba n kulu cika. U dusuki a kakamba hal kain ka u wenikei kaci ka ne a asu u Isaraꞌila. 
\c 2  
\s1 Ilimaci i Yesu 
\r (Matiyu 1:18-25) 
\p  
\v 1 Aꞌayin a nala, Kaisa Agusta magono ma pige ma Roma, u zuwai a keci gba̱ ama ɗa aꞌa̱ri a uyamba† vi.  
\v 2 (Makeci ma a gita̱i uyan ma la vi, aꞌayin a tsugono tsu Kiriniyu uza u karatsu ka pige u Suriya.)  
\v 3 Ya dem gonoi a ilyuci i ne tsa̱ra̱ a korongu yi. 
\p  
\v 4 Isuhu dem ꞌya̱nga̱i a ilyuci i Nazara, a uyamba u Galili, u banai a uyamba u Yahuda. U banai a ilyuci i Dawuda iꞌya a ka isa̱ Batalami, kpaci eyi uza u kagali ka Dawuda ɗa.  
\v 5 Tsa̱ra̱ a korongu yi n Meri kamana ka ne, uza ɗa kpam wa̱ri n katsuma̱.  
\v 6 Ele pini ɗe, aꞌayin a ilimaci a Meri a yain.  
\v 7 Aku u matsai maku ma vali ma kapala ma ne, u pala̱sa yi n kunya, aku u vakunku yi a asu u uneshe kuzuwate ilikulya. Kpaci a tsa̱ra̱ kunu ku amoci pini a kuwa ki wa. 
\s1 Aliniki n atsumate a zuba 
\p  
\v 8 N kayin ka nala ki, aliniki a roku a ɗa pini a uroto u ilyuci vi, a ka wundya ishiga i nlala n le.  
\v 9 Aku katsumate ka zuba ka Magono ma Zuba ka wenikei kaci ka ne ara le. Aku tsupige tsu Magono ma Zuba tsu kyawan le n katyashi, hal uwonvo u ka̱na̱ le.  
\v 10 Shegai katsumate ki ka tonuko le, “Panai uwonvo wa, ukuna u shinga u ipeli u ɗa n tuko ɗa̱, u ɗa wa woko u ama gba̱.  
\v 11 Ara na a matsa̱ka ɗa̱ ta̱ Kawauwi a Batalami, ilyuci i Dawuda, aya Kirisiti Asheku.  
\v 12 Iryoci iꞌya ya wene iꞌya na: Ya cina ta̱ a vakunki maku a asu u uneshe kuzuwate ilikulya, upala̱si n kunya.” 
\p  
\v 13 Kute‑kute, kaɓolo ka aza a kuvon a zuba a ɓolomgbonoi n katsumate ki, a ka cikpala Kashila̱ n a dansi,  
\v 14 “Una̱ka̱ u tsupige ubana a asu u Kashila̱ u shamgba ta̱ a asuvu a zuba a asu u ɗa u lai tsupige. A likimba tani ndishi n shinga n shamgba ta̱ a asu u ama ɗa wa pana kayanyan ka le cika.” 
\p  
\v 15 An atsumate yi a gonoi a zuba, aliniki yi a tonukoi kaci ka le, “Tsu banai a Batalami tsu wene ili iꞌya Magono ma Zuba ma tonuko tsu i gita̱i vi.” 
\p  
\v 16 A banai n maloko, a ba a cinai Isuhu, n Meri, n maku mi dem nvain a asu u uneshe kuzuwate ilikulya.\fig Meri wa wenike aliniki maku|src="Luke_2_8.tif" size="span" loc="Luk 2:16" ref="Luk. 2:16" \fig* 
\v 17 Aku aliniki a tonukoi ya dem ili iꞌya i gita̱i n iꞌya katsumate ka zuba ka tonuko le a kaci ka maku ma na mi.  
\v 18 Gba̱ ama ɗa a panai ukuna u na vi, a rongoi uyan majiyan ma ukuna u ɗa aliniki yi a tonuko le.  
\v 19 Shegai Meri ka̱na̱i ukuna vi n kabini a katsuma̱ ka ne, aku u rongoi u ciɓusa u ɗa.  
\v 20 Aliniki yi a gonoi, a rongoi una̱ka̱ Kashila̱ tsupige n a cikpali yi, adama a ili iꞌya katsumate ki ka tonuko le. Kpam n adama a ɗa a wenei maku mi tyoku ɗa katsumate ki ka tonuko le. 
\s1 A bankai Yesu a Kuwa ku Kashila̱ 
\p  
\v 21 An kain ka kulla̱ ka kyawain, kain ka a ka kiɗa yi kacombi, a neke yi kala Yesu. Kala ka katsumate ka zuba ka na̱ka̱ yi, kahu a yain katsuma̱ ka ne. 
\p  
\v 22 An aꞌayin a uwulukpe a le a yain, tyoku ɗa u wa̱ri a Mele ma Musa, a matsa baci maku. Aku Isuhu n Meri a bankai Yesu a Urishelima, a na̱ka̱ yi a asu u Magono ma Zuba.  
\v 23 (Tyoku ɗa wa̱ri ukorongi, Mele ma Kashila̱ ma danai, “Maku ma uka u gita̱i u matsa kalobo ka baci, u ka̱na̱ ta̱ a na̱ka̱ yi a asu u Magono ma Zuba.”)  
\v 24 A yain uɗara̱kpa tyoku ɗa Mele ma Kashila̱ ma danai, “Aꞌaɗya a re ko tani mmuku ma ntambara n re.” \x ◊ \xo 2:24 \xt Aɗkp. 12:6-8; Uwt. 13:2-12.\x* 
\p  
\v 25 Vuma roku u ɗa pini a Urishelima a ka isa̱ Saminu, vuma u maci kpam uza ɗa wa gbashika Kashila̱. Wa̱ ta̱ n Kulu Keri, kpam u ɓa̱ra̱kpa̱i wa vana utuwa̱ u Kirisiti Kawauwi u tuwa̱ u wauwa aza a Isaraꞌila.  
\v 26 Kulu Keri ku wenike yi wa kuwa̱ wa, she aꞌayin a ɗa u wenei Kirisiti u Magono ma Zuba.  
\v 27 Kain ki, Kulu Keri ku zuwai u uwai a Kuwa ku Kashila̱. Meri n Isuhu a tuwa̱i, kotsu a na̱ka̱ Yesu a asu u Magono ma Zuba, tyoku ɗa Mele ma da a yain.  
\v 28 Aku Saminu woɓo yi, u cikpai Kashila̱, u danai,  
\v 29 “Gogo‑na, Ashekapige, she vu a̱sa̱ka̱ kagbashi ka vunu ka laza bawu ukuna u roku, tyoku ɗa vu danai.  
\v 30 Kpaci n wene ɗe iwauwi i vunu  
\v 31 iꞌya vu foɓusoi a kapala ka ama gba̱.  
\v 32 Aya katyashi ka ka wenike Awulawa† ure u vunu, aya kpam tsupige tsu ama a vunu Isaraꞌila.” 
\p  
\v 33 Tata na̱ mma u ne a yain majiyan a ili iꞌya a danai a kaci ka ne.  
\v 34 Aku Saminu zuwuka le una̱ u shinga. Aku u tonukoi mma u ne vi, “Vu wene maku ma na mi? Aya a zuwai u woko ure u urukpa̱ u aza roku n u uꞌya̱nga̱ u aza roku ushani a asuvu a Isaraꞌila. Kpam Kashila̱ ka suku yi ta̱ u woko iryoci, shegai aza roku a ka ꞌyuwan yi ta̱.  
\v 35 Kotsu a wutukpa̱ uyawunsa u atakasuvu ushani a kateshe. Avu tani burundu wa ɓatsamgbana ta̱ katakasuvu ka vunu.” 
\p  
\v 36 Matsumate ma ma̱ri uka, uza u kala Hanatu, wa̱ ta̱ dem pini a Kuwa ku Kashila̱ ki, ukere u Fanuyila u ɗa, uza u kagali ka Ashiru. Mara̱na̱ ma, kpam u kutsa ta̱ cika. Iyolo i ayen a shindere a ɗa u yain n vali u ne an u bidya yi n tsikere.  
\v 37 Gba̱ ayen a ne hal n a ɗa a tsira̱na̱ tsu ne dem a ɗa yi amanganishi n a nishi.\f + \fr 2:37 \ft Kalen ka roku ka: ayen amanganishi n a nishi a ɗa a wurai, an vali u ne u kuwa̱i.\f* U a̱sa̱ka̱ Kuwa ku Kashila̱ wa, shegai ulya kayala kaara n kayin, n u yanyi kakuli n kavasu.  
\v 38 Tyoku ɗa Saminu wa̱ri a kadyanshi n Isuhu n Meri, eyi dem u tuwa̱i evu n ele, u cikpai Kashila̱. U ka̱na̱i kadyanshi ka maku mi a kapala ka ama ɗa a ka vana uwutukpa̱ u Urishelima. 
\p  
\v 39 An a kotsoi gba̱ ili iꞌya Mele ma Kashila̱ ma danai, a gonoi a ilyuci i Nazara u uyamba u Galili.  
\v 40 Nte maku mi ma gbonguroi u tukoi ucira pini. A shaɗangu yi n ugboji u ɗa u wurai aꞌayin a ne. Kpam Kashila̱ ka zuwuka yi una̱ u shinga. 
\s1 Yesu uwai a Kuwa ku Kashila̱ 
\p  
\v 41 Kayen dem, isheku i Yesu i tsu bana ta̱ a Urishelima aꞌayin a Abiki a Upasamgbana.  
\v 42 An u yain ayen kupa n a re, a banai Abiki yi tyoku ɗa a cuwana̱kai.  
\v 43 An a kotsoi Abiki yi, isheku i ne i ka̱na̱i ure u ugono. Yesu shamgbai a Urishelima, bawu a revei.  
\v 44 A yain nwalu ma uliva̱, a ka wundya ko wa̱ pini a asuvu a kaɓolo ki, shegai a wene yi wa. Aku a ka̱na̱ yi uzama a asu a amaci† n aje a le. 
\p  
\v 45 An a kpa̱ɗa̱ yi uwene, a gonoi a Urishelima ubolo u ne.  
\v 46 An aꞌayin a tatsu a wurai, a cina yi ndishi a asuvu a Kuwa ku Kashila̱ a mere ma awenishiki. Wa pana̱ka le n u yansi le keci.  
\v 47 Gba̱ ama ɗa a pana̱ka yi a yain majiyan n ureve u ne, n tyoku ɗa wa wushukusu.  
\v 48 An isheku i ne i wene yi, a yain majiyan, aku mma u ne danai, “Maku ma va̱, ndya i zuwai vu yanka tsu naha? Mpa n asheku a vunu tsa̱ri vu uzama n katsuma̱ unamgbi.” 
\p  
\v 49 Aku u wece le, “Ndya i zuwai ya zama mu? I reve u ka̱na̱i n rongo a asu u Tata u va̱ wa?”  
\v 50 Shegai a reve ili iꞌya u tonuko le wa. 
\p  
\v 51 Aku u gonoi a Nazara kaɓolo n ele, u rongo le una̱ka̱ tsupige. Mma u ne tani u ka̱na̱i ukuna u nala vi a katakasuvu ka ne.  
\v 52 Yesu gbonguroi a ikyamba n kakiri, kpam Kashila̱ n ama ɗa a reve yi a ciga yi. 
\c 3  
\s1 Kuɓari ku Yahaya Kalyuɓugi 
\r (Matiyu 3:1-12; Marku 1:1-8; Yahaya 1:19-28) 
\p  
\v 1 A kayen ka kupa n u tawun ka tsugono tsu Kaisa Tibariya magono ma pige ma Roma, a yan ta̱ ngono n nishi aza ɗa a lyai tsugono tsu iyamba i Isaraꞌila a kere ka ne, alya: Bontu Bilatu wa̱ri gomuna u Yahuda, Hiridu Antiba wa̱ri magono ma Galili, vangu u ne Filibu wa̱ri magono ma Ituriya n Tarakunita, Lisaniya wa̱ri magono ma Abiliya.  
\v 2 Aꞌayin a Hanana n Kayafa ngono m aɗara̱kpi, kadyanshi ka Kashila̱ ka tuwa̱i ara Yahaya maku ma Zakariya a kakamba.  
\v 3 U banai gba̱ a iyamba iꞌya iꞌa̱ri uɓongu u Aga̱ta̱ u Urudu n u yanyi kuɓari: ama a kpatala ubana a asu u Kashila̱ a a̱sa̱ka̱ tsicingi tsu le, aku a lyuɓugu le tsa̱ra̱ u wenike an a cimbusuka̱ le.  
\v 4 Tyoku ɗa wa̱ri ukorongi a Tagara̱da u Ishaya matsumate a ukuna u Yahaya Kalyuɓugi: “Kala̱ga̱tsu ka uza roku ka sala̱sa a kakamba, ‘Lapulukai Asheku Kawauwi ure, i shamkpa u ɗa mai tsa̱ra̱ u wala.  
\v 5 A ka shaɗangu ta̱ gba̱ ara̱ra̱, kpam a betelikpe gba̱ nsasa n aga̱la̱la̱. A shamkpa ire iꞌya i kotolusoi, aku a gbandala iꞌya iꞌa̱ri n aɗa̱ka̱.  
\v 6 Kpam ama gba̱ a ka wene ta̱ iwauwi i Kashila̱.’ ” \x ◊ \xo 3:6 \xt Isha. 40:3-5.\x* 
\p  
\v 7 Yahaya tonukoi kakuma̱ ka ama ka ka tuwusa̱ tsa̱ra̱ u lyuɓugusu le vi, “Eɗa̱ aꞌeku! Ya ɓarana ɗa̱ i suma unamgbukatsuma̱ u Kashila̱ u ɗa wa tuwa̱?  
\v 8 Yanyi ili iꞌya ya wenike ukpatala u ɗe. Kotsu i bidya a asuvu a atakasuvu a ɗe Ibirahi ɗa asheku a ɗe wa, nala wa ɓa̱nga̱ ɗa̱ wa. N tonuko ɗa̱, Kashila̱ ka fuɗa ta̱ ka ꞌya̱nga̱sa̱ka̱ Ibirahi mmuku a asuvu a atali a na yi.  
\v 9 N gogo‑na naha a taɗangu ɗe kagovu a ami a nɗanga. Maɗanga ma baci dem ma kpa̱ɗa̱i u na̱ka̱ ilimaci i maci, a ka kapa ta̱ ma, a varangu a asuvu a akina.” 
\p  
\v 10 Kakuma̱ ka ama ka wece yi, “Ndya wa̱ tsa yan gogo‑na?” 
\p  
\v 11 U wushuki, “Uza u ntogo n re, u peci n uza ɗa bawu wa̱ri n ma. Uza u ilikulya kpam dem u yain nala.” 
\p  
\v 12 Awushi a utafa a roku a tuwa̱i tsa̱ra̱ a lyuɓugu le, a wece yi, “Kawenishiki, ndya tsa yan?” 
\p  
\v 13 U tonuko le, “Kotsu i pasa̱ka a ili iꞌya a da i wushi wa.” 
\p  
\v 14 Aku asoje a roku a wece yi, “A̱tsu tani, ndya tsa yan?” 
\p U tonuko le, “Kotsu i wusa uza ikebe wa. Ko i dana uza u nusa ta̱, kpam u nusa wa. I kawunku gai n katsupi ka ɗe.” 
\p  
\v 15 Ama gba̱ aꞌa̱ri a ka vana ta̱ utuwa̱ u Kirisiti Kawauwi, aku aꞌa̱ri a uyawunsa a atakasuvu a le, ko Yahaya ɗa Kawauwi ki.  
\v 16 Yahaya wushunku le gba̱, u danai, “Mpa gai n mini ma ma lyuɓugusu ɗa̱, shegai uza ɗa u la mu wa tuwa̱ ta̱. Uza ɗa mpa n ra̱tsa n surukpa isirikatsu i akpata i aꞌene a ne wa. Aya wa lyuɓugu ɗa̱ n Kulu Keri n akina.  
\v 17 Kasasu ka uwelimkpe ka ne ka̱ ta̱ a kukere ku ne, wa wujuma̱ ta̱ asu u ulapa ilya vi, aku u cira̱ngu ilya yi u tsungu iꞌya a mapon. Shegai wa runukpa ta̱ kopo ki n akina† a ɗa bawu a ka cimba̱.”  
\v 18 N icun i kuɓari ku na ki ushani, ka Yahaya yankai ama Kadyanshi ka Shinga ka Kashila̱. 
\p  
\v 19 Shegai Yahaya ɓaranai Hiridu Antiba magono a kaci ka Hiridiya, uka u vangu u ne u ɗa u zuwai, n ukuna u cingi u roku u ɗa u yain.  
\v 20 Adama a nala u gbagiryai Yahaya a kuwa ku aꞌali, u dokunki kaci ka ne unyushi u cingi u na vi. 
\s1 A lyuɓugi Yesu 
\r (Matiyu 3:13-17; Marku 1:9-11) 
\p  
\v 21 An a lyuɓugusi ama gba̱, a lyuɓugi dem Yesu. Tyoku ɗa Yesu wa̱ri a kavasu, zuba u kukpa̱i.  
\v 22 Pini nala, Kulu Keri ku cipa̱i ara ne yavu kaɗya. A panai kala̱ga̱tsu ka wuta̱i a zuba, ka danai, “Aɗa Maku ma va̱ ma ma ciga. Ma pana ta̱ kayanyan n avu cika.” 
\s1 Nkoshi n cau n Yesu 
\r (Matiyu 1:1-17) 
\p  
\v 23 Aꞌayin a ɗa Yesu gita̱i manyan ma ne, wa̱ ta̱ n ayen evu n kamankupa. Tyoku ɗa kpam ama a bidyai Yesu maku ma Isuhu ma. 
\q1 Isuhu maku ma Heli ma. 
\q1  
\v 24 Heli maku ma Matat ma. 
\q1 Matat maku ma Levi ma. 
\q1 Levi maku ma Mala̱ki ma. 
\q1 Mala̱ki maku ma Yana ma. 
\q1 Yana maku Isuhu ma. 
\q1  
\v 25 Isuhu maku ma Matiya ma. 
\q1 Matiya maku ma Emos ma. 
\q1 Emos maku ma Nahum ma. 
\q1 Nahum maku ma Hasa̱li ma. 
\q1 Hasa̱li maku ma Najaya ma. 
\q1  
\v 26 Najaya maku ma Maꞌata ma. 
\q1 Maꞌata maku ma Matiya ma. 
\q1 Matiya maku ma Shimeya ma. 
\q1 Shimeya maku ma Isuhu ma. 
\q1 Isuhu maku ma Yahuda ma. 
\q1  
\v 27 Yahuda maku ma Yowana ma. 
\q1 Yowana maku ma Risa ma. 
\q1 Risa maku ma Zerubabe ma. 
\q1 Zerubabe maku ma Shayala̱tiya ma. 
\q1 Shayala̱tiya maku ma Niri ma. 
\q1  
\v 28 Niri maku ma Mala̱ki ma. 
\q1 Mala̱ki maku ma Adi ma. 
\q1 Adi maku ma Kosuma ma. 
\q1 Kosuma maku ma Alumadama ma. 
\q1 Alumadama maku ma Iri ma. 
\q1  
\v 29 Iri maku ma Yosi ma. 
\q1 Yosi maku ma Eliyaza ma. 
\q1 Eliyaza maku ma Yorima ma. 
\q1 Yorima maku ma Matat ma. 
\q1 Matat maku ma Levi ma. 
\q1  
\v 30 Levi maku ma Saminu ma. 
\q1 Saminu maku ma Yahuza ma. 
\q1 Yahuza maku ma Isuhu ma. 
\q1 Isuhu maku ma Yunam ma. 
\q1 Yunam maku ma Eliyakim ma. 
\q1  
\v 31 Eliyakim maku ma Malaya ma. 
\q1 Malaya maku ma Mainana ma. 
\q1 Mainana maku ma Matata ma. 
\q1 Matata maku ma Natan ma. 
\q1 Natan maku ma Dawuda ma. 
\q1  
\v 32 Dawuda maku ma Yese ma. 
\q1 Yese maku ma Ubida ma. 
\q1 Ubida maku ma Boza ma. 
\q1 Boza maku ma Salumuna ma. 
\q1 Salumuna maku ma Nashon ma. 
\q1  
\v 33 Nashon maku ma Aminadabu ma. 
\q1 Aminadabu maku ma Aram ma. 
\q1 Aram maku ma Hesuruna ma. 
\q1 Hesuruna maku ma Farisa ma. 
\q1 Farisa maku ma Yahuza ma. 
\q1  
\v 34 Yahuza maku ma Yakubu ma. 
\q1 Yakubu maku ma Ishaku ma. 
\q1 Ishaku maku ma Ibirahi ma. 
\q1 Ibirahi maku ma Tera ma. 
\q1 Tera maku ma Naho ma. 
\q1  
\v 35 Naho maku ma Seru ma. 
\q1 Seru maku ma Reyu ma. 
\q1 Reyu maku ma Fele ma. 
\q1 Fele maku ma Eba ma. 
\q1 Eba maku ma Shela ma. 
\q1  
\v 36 Shela maku ma Kenan ma. 
\q1 Kenan maku ma Afaka̱sha ma. 
\q1 Afaka̱sha maku ma Shem ma. 
\q1 Shem maku ma Nuhu ma. 
\q1 Nuhu maku ma Lame ma. 
\q1  
\v 37 Lame maku ma Metusela ma. 
\q1 Metusela maku ma Anuhu ma. 
\q1 Anuhu maku ma Jare ma. 
\q1 Jare maku ma Mahalalel ma. 
\q1 Mahalalel maku ma Kenan ma. 
\q1  
\v 38 Kenan maku ma Enos ma. 
\q1 Enos maku ma Shitu ma. 
\q1 Shitu maku ma Ada̱mu† ma. 
\q1 Ada̱mu kpam uza ɗa u wuta̱i a asu u Kashila̱ ɗa. 
\c 4  
\s1 Ukondo u Yesu 
\r (Matiyu 4:1-11; Marku 1:12-13) 
\p  
\v 1 Pini nala, Yesu a̱sa̱ka̱i Aga̱ta̱ a Urudu ushaɗangi n Kulu Keri, aku Kulu Keri ku tonoi n eyi ubana a kakamba.  
\v 2 U yan ta̱ aꞌayin a amangare, Kala̱pa̱nsi ka̱ri yi ukonduso. A asuvu a aꞌayin a nala yi u lya ko ili wa, an aꞌayin yi a kotsoi, aku u panai kambulu. 
\p  
\v 3 Pini nala, Kala̱pa̱nsi ka tonuko yi, “Avu Maku ma Kashila̱ ma baci, yanka katali ka na kadyanshi ka gono burodi.” 
\p  
\v 4 Yesu wushunku yi, “Ukorongi u ɗa wa̱ri a Tagara̱da u Kashila̱, ‘N burodi ɗa koshi vuma wa yan uma wa.’ ” \x ◊ \xo 4:4 \xt U.Ml. 8:3.\x* 
\p  
\v 5 Kala̱pa̱nsi ki ka banka yi a zuba a asu u roku, u wenishike yi gba̱ tsugono tsu likimba, kahu a yain aꞌeshi rapu.  
\v 6 U tonukoi Yesu, “Ma na̱ka̱ vu ta̱ gba̱ tsupige n ucira u le, kpaci mpa a na̱ka̱i. Ma̱ ta̱ n ucira u ɗa ma na̱ka̱ uza ɗa ma ciga.  
\v 7 Va lyaka mu baci kayala, ya woko ta̱ i vunu gba̱.” 
\p  
\v 8 Yesu wushunku yi, “Ukorongi u ɗa wa̱ri a Tagara̱da u Kashila̱, ‘Lyaka Magono ma Zuba Kashila̱ ka vunu kayala, aya koshi va gbashika.’ ” \x ◊ \xo 4:8 \xt U.Ml. 6:13.\x* 
\p  
\v 9 Aku Kala̱pa̱nsi ka banka yi a Urishelima, u zuwa yi u shamgbai a zuba u Kuwa ku Kashila̱ ku ugaɗi bilibili. U tonuko yi, “Avu Maku ma Kashila̱ ma baci, raɗugu a utuwa̱ a iyamba.  
\v 10 Kpaci ukorongi u ɗa wa̱ri a Tagara̱da u Kashila̱, ‘Wa yanka ta̱ atsumate a zuba a ne kadyanshi adama a vunu, a kirana n avu.  
\v 11 Kpam a ka keɓe vu ta̱ a akere a le, adama a ɗa va gbasha kune a katali.’\f + \fr 4:11 \ft Wanda ɗa Kala̱pa̱nsi ka ciga ka wanda Yesu a asu u na vi. Ishipa 91:11-12 u danai Kashila̱ ka suku ta̱ atsumate a zuba a ne a keɓe vu kotsu vu ta̱ɗa̱tsa̱ wa. Nala wa zuwa a ka̱na̱ vu wa, vu yan baci utengeshi vu raɗugi asu u bilibili.\f* ” 
\p  
\v 12 Yesu wushunku yi, “A korongu ta̱ dem, ‘Va kondo Magono ma Zuba Kashila̱ ka vunu wa.’ \x ◊ \xo 4:12 \xt U.Ml. 6:16.\x* ” 
\p  
\v 13 An Kala̱pa̱nsi ka kotsoi ukonduso u ne gba̱, aku u a̱sa̱ka̱ yi ve. 
\s1 Yesu gita̱i manyan a Galili 
\r (Matiyu 4:12-17; Marku 1:14-15) 
\p  
\v 14 Pini nala, Yesu gonoi a uyamba u Galili, ucira u Kulu Keri wa̱ ta̱ kaɓolo n eyi. Ukuna u ne u kyawain gba̱ a uyamba vi.  
\v 15 U rongoi a uwenishike a agata a Kashila̱ a le, gba̱ ama n a na̱ki yi tsupige. 
\s1 A ꞌyuwain Yesu a Nazara 
\r (Matiyu 13:53-58; Marku 6:1-6) 
\p  
\v 16 An Yesu tuwa̱i a Nazara (asu u ɗa a wo yi), aku u uwai a kagata ka Kashila̱ kain ka Ashibi, tyoku ɗa u cuwana̱kai. U ꞌya̱nga̱i kushani, kotsu u yain ka̱neshi.  
\v 17 A na̱ka̱ yi tagara̱da u Ishaya matsumate, u ba̱ra̱kpa̱i tagara̱da vi, u cinai a asu u ɗa a korongi:\fig Tagara̱da u bululu|src="Luke_4_16.tif" size="col" loc="Luk 4:17" ref="Luk. 4:17" \fig* 
\v 18 “Kulu ku Magono ma Zuba ka̱ ta̱ kaɓolo na̱ mpa, u ɗanga̱sa mu n yanka aza a unambi Kadyanshi ka Shinga ka Kashila̱. U suku mu n tuwa̱ n yain kadyanshi ka utatsukpa a asu u aza ɗa a sirai, n kukpa̱ aꞌeshi a arumba̱, n wauwa aza ɗa a ꞌyanki,  
\v 19 n yain kadyanshi ka kayen ka Magono ma Zuba ma yan ili i shinga.” \x ◊ \xo 4:19 \xt Isha. 61:1-2.\x* 
\p  
\v 20 U ka̱ta̱la̱i tagara̱da vi u gonukoi a asu u uza u manyan, aku u dusuki tsa̱ra̱ u wenishike. Gba̱ aza ɗa aꞌa̱ri pini a kagata ka Kashila̱ ki a gita̱ yi aka̱lu.  
\v 21 Aku u gita̱ le utonusuko, “Ara, udani naha u shaɗangu ɗe a atsuvu a ɗe.” 
\p  
\v 22 Gba̱ le a cikpala yi, a yain majiyan ma kadyanshi ka shinga ka u yain, hal a danai, “Eyi na maku ma Isuhu ma wa?” 
\p  
\v 23 U tonuko le, “Ya yanka mu ta̱ tsizagaɗi tsu na tsi, ‘Kana̱ki ka aguma̱, ta̱na̱sa̱ kaci ka vunu.’ Wata, ‘Gba̱ ikunesavu iꞌya tsu panai vu yansai a Kafarnahum, yan iꞌya dem pini na a ilyuci i vunu.’  
\v 24 Mayun ɗa n tonuko ɗa̱, matsumate ma̱ la ma a wushuki n eyi a ilyuci i ne wa. 
\p  
\v 25 “Shegai mayun n tonuko ɗa̱, aꞌayin a Iliya, nra̱na̱ n ɗa pini ushani a Isaraꞌila. Aꞌayin a ɗa a shamkpai mini ma zuba hal ayen a tatsu n uwoto u teli, aꞌayin a ɗa kambulu ka pige ka kimba̱i gba̱ uyamba vi.  
\v 26 Gba̱ n nala, a suku Iliya a asu ko uza a asuvu a le wa, she a asu u mara̱na̱ ma ma̱ri a Zarafatu a uyamba u Sida. \x ◊ \xo 4:26 \xt 1 Ngo. 17:1-16.\x* 
\v 27 Aꞌayin a Elisha† matsumate, a yan ta̱ nkutu ushani a uyamba u Isaraꞌila. Uza wa̱ tani la uza ɗa a ta̱na̱sa̱i wa, she Naꞌaman† koshi, vuma u uyamba u Suriya.” \x ◊ \xo 4:27 \xt 2 Ngo. 5:1-14.\x* 
\p  
\v 28 Ama ɗa aꞌa̱ri pini a kagata ka Kashila̱ ki a panai upan, an a panai nala vi.  
\v 29 Aku a ꞌya̱nga̱i a wutukpa̱ yi a uroto u ilyuci. A banka yi a zuba u masasa ma ma̱ri evu n ilyuci yi, kotsu a varangu yi a iyamba.  
\v 30 Shegai u wurai a mere ma le, u yain nwalu n ne. 
\s1 Yesu wutukpa̱i ityoni i cingi 
\r (Matiyu 7:28-29; Marku 1:21-28) 
\p  
\v 31 Pini nala, Yesu banai a Kafarnahum, ilyuci i roku a uyamba u Galili, wa̱ri le a uwenishike kain ka Ashibi.  
\v 32 A yain majiyan n uwenishike u ne, kpaci kadyanshi ka ne n ucira u ɗa ka̱ri. 
\p  
\v 33 A kagata ka Kashila̱ ki tani, uza u ityoni i cingi u ɗa pini. Aku u ꞌya̱nga̱sa̱i kala̱ga̱tsu ka ne n ucira, u salai,  
\v 34 “Wayai! Ndya i birika vu n a̱tsu, Yesu uza u Nazara? Tuwa̱ ɗa vu tuwa̱i vu wuna tsu? N reve ta̱ uza ɗa va̱ri. Uza u uwulukpi u nala vi u ɗa u Kashila̱.” 
\p  
\v 35 Aku Yesu ɓarana yi, u da, “Paɗa bini! Pecemgbene n eyi!” Aku ityoni i cingi yi i varangu yi a iyamba a mere ma le, i pecemgbenei n eyi. U yanka yi tani ukuna u cingi wa. 
\p  
\v 36 A yain majiyan gba̱ le, a ka dansa utyoku u le, “Icun i kadyanshi i eni iꞌya na vi? Ka na n ucira n tsupige, hal u tsu ɓarana ityoni i cingi, aku a wuta̱?”  
\v 37 Ukuna u ne tani u tamburai ko nte wa a uyamba vi. 
\s1 Yesu ta̱na̱sa̱i koku u Bituru 
\r (Matiyu 8:14-17; Marku 1:29-34) 
\p  
\v 38 Aku Yesu a̱sa̱ka̱i kagata ka Kashila̱ ki, u uwai a kuwa ku Bituru. Mma u uka u Bituru tani wa̱ ta̱ n usuɗugbi u ikyamba, aku a folo yi u ta̱na̱sa̱ yi.  
\v 39 U shamgbai evu n kaci ka ne, u ɓaranai maɓa̱la̱ mi, aku ma a̱sa̱ka̱ yi. Kute‑kute, u ꞌya̱nga̱i u gita̱ le uyanka manyan. 
\p  
\v 40 An kaara ka rukpa̱i, gba̱ aza ɗa aꞌa̱ri n aza a mɓa̱la̱ icun kau‑kau, a tuwusuka̱ le a asu u ne. Aku u taɗangusuku le akere a aꞌaci a le, u ta̱na̱sa̱ le.  
\v 41 Ityoni i cingi kpam i wuta̱i a asu u ama ushani, aꞌa̱ri iyoroli n a dansi, “Avu Maku ma Kashila̱ ma!” 
\p Shegai u ɓarana le, u ɓishinka le kadyanshi, kpaci a reve ta̱ eyi Kirisiti Kawauwi ɗa. 
\s1 Yesu yain kuɓari a Galili 
\r (Marku 1:35-39) 
\p  
\v 42 An kain ka wansai, Yesu wuta̱i u banai a asu u ɗa bawu uza wa̱ri pini. Aku kakuma̱ ka ama ka̱ri yi uzama, a banai a asu u ɗa wa̱ri. Uciga u le u ɗa a shamkpa yi, kotsu u a̱sa̱ka̱ le wa.  
\v 43 Shegai u tonuko le, “U ka̱na̱ ta̱ n yain kadyanshi ka tsugono tsu Kashila̱ a ilyuci iꞌya i buwai, kpaci adama a nala a ɗa a suku mu.”  
\v 44 Aku u lyai kapala n u yanyi kuɓari a agata a Kashila̱ a uyamba u Yahuda.\f + \fr 4:44 \ft Akorongi a cau a roku aza ɗa a pura̱i a tagara̱da u Luka a korongu ta̱ “Galili.”\f* 
\c 5  
\s1 Yesu isa̱i atoni a kagita̱ 
\r (Matiyu 4:18-22; Marku 1:16-20) 
\p  
\v 1 Kain ka te, Yesu wa̱ri kushani a ikengi i Kushiva̱ ku Galili,\f + \fr 5:1 \ft N Tsiheline, a korongu ta̱ “Kushiva̱ ku Janisara” a tsu isa̱ ta̱ dem ka “Kushiva̱ ku Galili.”\f* kakuma̱ ka ama ka gbaɓaryangu yi, aꞌa̱ri upana kadyanshi ka Kashila̱.  
\v 2 U wenei aꞌatsu a re a ɗa aka̱ni a adan a a̱sa̱ka̱i ikengi i kushiva̱ yi. Aꞌa̱ri uɓacangusu ibilili i le.  
\v 3 Aku u ba u uwai a asuvu a kpatsu ku Simo. An u uwai a asuvu, u tonukoi Simo jebe u vinga̱ kpatsu ki kenu u a̱sa̱ka̱ ikengi i kushiva̱ yi. Aku u dusuki u ka̱na̱i uwenishike ama, eyi pini a asuvu a kpatsu ki. 
\p  
\v 4 An u kotsoi kadyanshi, u tonukoi Simo, “Uka kpatsu ki a asu u ɗa wa̱ri n kaɗa̱ka̱, kotsu i vuta̱la̱ ibilili i ɗe i ka̱na̱ adan.” 
\p  
\v 5 Simo wushunku yi, “Uzakuwa, nte kain ka wansa tsu pini na tsa̱ri uyan manyan, kpam ko i te tsu ka̱na̱ wa. Shegai an u wokoi vu danai nala, ma vuta̱la̱ ta̱ ibilili yi.” 
\p  
\v 6 An a yain nala, a ka̱na̱i adan ushani, hal ibilili i le i ka̱na̱i ukiɗa̱sa.  
\v 7 Adama a nala, a isa̱i atoku a le a ɗa aꞌa̱ri a kpatsu ku ire ki a tuwa̱ a ɓa̱nga̱ le. A tuwa̱i a shaɗangusi aꞌatsu yi a re gba̱ n adan, hal aꞌatsu yi a yain yavu a ka shumbugu. 
\p  
\v 8 Pini nala, an Simo uza ɗa a ka isa̱ Bituru wenei nala, u kuɗa̱ngi a kapala ka Yesu, u danai, “Asheku, ba̱tsa̱ pini dan na̱ mpa, kpaci mpa uza u unyushi u cingi u ɗa.”  
\v 9 Ili iꞌya i zuwai tani, eyi n atoku a ne a yan ta̱ majiyan, an a ka̱na̱i adan nala.  
\v 10 Nala tani kpam dem Yakubu n Yahaya, mmuku n Zabidi, atoku a manyan a Simo. 
\p Yesu tonukoi Simo, “Pana uwonvo wa. Ili iꞌya i bidyai gogo‑na naha ubana a kapala, ma gonuko vu ta̱ uza ɗa wa tukuso ama.”  
\v 11 A wutukpa̱i aꞌatsu a le a kagiɗa, aku a a̱sa̱ka̱i gba̱ ili iꞌya aꞌa̱ri n iꞌya, a tono yi. 
\s1 Yesu ta̱na̱sa̱i makutu 
\r (Matiyu 8:1-4; Marku 1:40-45) 
\p  
\v 12 Kain ka te, Yesu wa̱ri a ilyuci i roku a uyamba u nala vi, aku vuma roku, uza u mɓa̱la̱ n tsukutu, u tuwa̱i ara ne. An u wenei Yesu, u kuɗa̱ngi a kapala ka ne, u folo yi u da, “Asheku, vu wushuku baci, va̱ ta̱ n ucira u ɗa va ta̱na̱sa̱ mu.” 
\p  
\v 13 Yesu ba̱ra̱kpa̱i kukere, u sawa yi, u da, “N wushuku ta̱, ta̱na̱.” Kute‑kute, tsukutu tsi tsu a̱sa̱ka̱ yi. 
\p  
\v 14 U ronoi vuma vi atsuvu, u da, “Kotsu vu tonuko uza wa, shegai wala vu ba vu wenike kaci ka vunu a asu u kaɗara̱kpi. Kpam vu na̱ka̱ kune tyoku ɗa Musa danai a yain, adama a ɗa vu ta̱na̱i, tsa̱ra̱ ama a reve n u ɗa.” \x ◊ \xo 5:14 \xt Aɗkp. 14:1-32.\x* 
\p  
\v 15 Shegai gba̱ n nala, kadyanshi ka Yesu ka̱ri a utambura, hal kakuma̱ ka ama ushani ka tuwusa̱i ka pana̱ka yi, tsa̱ra̱ a ta̱na̱sa̱ mɓa̱la̱ n le.  
\v 16 Shegai u tsu bana ta̱ a asu u ɗa bawu ama aꞌa̱ri, n u yanyi kavasu. 
\s1 Yesu ta̱na̱sa̱i kawunu 
\r (Matiyu 9:1-8; Marku 2:1-12) 
\p  
\v 17 Kain ka te, an Yesu wa̱ri a uwenishike, Afarishi n awenishiki a Mele a roku aꞌa̱ ta̱ pini ndishi. Aza ɗa a wuta̱i gba̱ a ilyuci i uyamba u Galili n aza a Yahuda n Urishelima. Kpam ucira u Magono ma Zuba u uta̱na̱sa̱ u mɓa̱la̱ wa̱ ta̱ n eyi.  
\v 18 Ama roku a tuwa̱i n kawunu, a canga yi a kajiba. A ka ciga a uka yi a kunu, tsa̱ra̱ a zuwa yi a kapala ka Yesu.  
\v 19 An a kpa̱ɗa̱i utsa̱ra̱ ure u ɗa a ka uka yi, adama a kakuma̱ ka ama, a yuwa̱i a zuba u kukpa̱. A ɗapai kukpa̱ ki, aku a zurala̱kpai vuma vi a mere ma kakuma̱ ki, pini a kapala ka Yesu. 
\p  
\v 20 An Yesu wenei upityanangu u le, u da, “Uza u va̱, a cimbusuka̱ vu ɗe unyushi u cingi u vunu.” 
\p  
\v 21 Aku awenishiki a Mele n Afarishi yi a gita̱i uyawunsa a atakasuvu a le, “Ucun u vuma u eni u ɗa na n uyansa̱ka Kashila̱ kadyanshi ka cingi naha? Ya wa fuɗa u cimbusa̱ unyushi u cingi? She Kashila̱ koshi.” 
\p  
\v 22 Shegai an Yesu revei tyoku ɗa a ka yawunsa, u wece le, “Ndya i zuwai ya yawunsa naha a atakasuvu a ɗe?  
\v 23 Ndya i lai shana u ɗa a ka dana, ‘A cimbusa̱ ɗe unyushi u cingi u vunu,’ ko, ‘ꞌYa̱nga̱ vu wala’?  
\v 24 Kondoi na, kotsu i reve an mpa Maku ma Vuma ma̱ri n ucira u ɗa ma cimbusa̱ unyushi u cingi a likimba.” U tonukoi kawunu ki, “N tonuko vu, ꞌya̱nga̱ vu bidya kajiba ka vunu vu wala a kuwa.”\fig Yesu ta̱na̱sa̱i kawunu|src="Luke_5_17-ok.tif" size="span" loc="Luk 5:24" ref="Luk. 5:24" \fig* 
\v 25 Kute‑kute a kapala ka le, u ꞌya̱nga̱i u bidyai kajiba ka ne. U lazai a kuwa n u cikpali Kashila̱.  
\v 26 A yain majiyan cika, gba̱ kakuma̱ ki ka rongoi ucikpala̱sa Kashila̱, uwonvo kpam u ka̱na̱ le, a danai, “Ara tsu wene ta̱ ukuna u savu.” 
\s1 Uꞌisa̱ u Levi 
\r (Matiyu 9:9-13; Marku 2:13-17) 
\p  
\v 27 An nala u wurai, aku Yesu wuta̱i. Pini nala, u wenei kawushi ka utafa ka roku uza u kala Levi. U cina yi ndishi a kakinda ka uwusha u utafa ka ne. Aku u tonuko yi, “Tono mu.”  
\v 28 U a̱sa̱ka̱i ko ndya wa, u ꞌya̱nga̱i u tono yi. 
\p  
\v 29 Levi foɓusuko yi abiki a pige a kuwa ku ne. Kpam awushi a utafa a roku a ɗa dem pini ushani n ama roku a ka lya kaɓolo n ele.  
\v 30 Aku Afarishi n awenishiki a Mele a ka yanka atoni a ne tsali, a danai, “Ndya i zuwai ya lya kaɓolo n awushi a utafa n aza a unyushi u cingi?” 
\p  
\v 31 Yesu wushunku le, “Aza ɗa aꞌa̱ri n alafiya a ka ciga uza u aguma̱ wa, she aza a mɓa̱la̱.  
\v 32 N tuwa̱ adama a ɗa ma isa̱ aza a maci wa, shegai adama a aza a unyushi u cingi, tsa̱ra̱ a kpatala.” 
\s1 Keci a kaci ka kakuli 
\r (Matiyu 9:14-17; Marku 2:18-22) 
\p  
\v 33 A tonukoi Yesu, “Atoni a Yahaya a tsu yansa ta̱ kakuli n kavasu, nala dem atoni a Afarishi, shegai ndya i zuwai atoni a vunu a ka lya n a soyi?” 
\p  
\v 34 U wece le, “Amoci a asu u abiki a iyolo a tsu yan kakuli, a ka yan baci abiki kaɓolo n valisavu vi?  
\v 35 Aꞌayin aꞌa̱ ta̱ a utuwa̱ a ɗa a ka bidya valisavu vi a mere ma le, aꞌayin a nala a ɗa a ka yan kakuli.” 
\p  
\v 36 U tonuko le kpam agisani a na yi, u danai, “Uza wa kara kakashi a kunya ku savu, aku u paɗara ka a kunya ku cau wa. U yan baci nala, wa nangasa ta̱ ku savu ki. Kpam kakashi ka savu ka a paɗarai a kunya ku cau ki ka rotso ka wa. 
\p  
\v 37 “Vuma wa tsungu mini ma cinwi ma savu a kadele ka ukpan ka cau wa. U yan baci nala, ma ta̱sa̱ ta̱ kadele ki ma wotsongu. Kadele ki tani ka namgba.  
\v 38 Shegai a tsungu mini ma cinwi ma savu a kadele ka ukpan ka savu.  
\v 39 Kpam uza wa̱ la wa so mini ma cinwi ma cau, aku u dana wa ciga ma savu wa. Kpaci wa dana ta̱, ‘Ma cau mi ma la ta̱ ma savu mi tsulobo.’ ” 
\c 6  
\s1 Yesu ɗa Asheku a kain ka Ashibi 
\r (Matiyu 12:1-8; Marku 2:23-28) 
\p  
\v 1 Kain ka te n kain ka Ashibi, Yesu wa wura ashina a ilya kaɓolo n atoni a ne, pini nala, atoni yi a gita̱i ukoɗuso aratu a ilya n a yuruwi n a takumi.  
\v 2 Afarishi a roku a danai, “Ndya i zuwai ya yan ili iꞌya i nangasai mele ma Ashibi?” 
\p  
\v 3 Yesu wushunku le, “Eɗa̱ kotsu i yan ka̱neshi u ili iꞌya Dawuda yain, aꞌayin a ɗa u panai kambulu, eyi n aje a nwalu a ne wa?  
\v 4 An u uwai a Kuwa ku Kashila̱, u bidyai iburodi i uwulukpi u takumai. Ili iꞌya aɗara̱kpi a ɗa koshi a wushunki a takuma. Kpam u na̱ka̱i aje nwalu n ne i roku.” \x ◊ \xo 6:4 \xt 1 Sam. 21:6.\x* 
\v 5 Pini nala, u tonuko le, “Maku ma Vuma ma Asheku a kain ka Ashibi.” 
\s1 Uza ɗa ili i soi kukere 
\r (Matiyu 12:9-14; Marku 3:1-6) 
\p  
\v 6 Kain ka Ashibi ka roku, Yesu uwai a kagata ka Kashila̱ wa̱ri a uwenishike. Pini a asuvu yi, uza roku u ɗa pini uza ɗa ili i soi kukere ku ulyaki ku ne.  
\v 7 Aku awenishiki a Mele n Afarishi a ka putsa̱ yi ko wa ta̱na̱sa̱ yi n kain ka Ashibi ki, kotsu a tsa̱ra̱ unyushi u ɗa a ka ba a sapula yi.  
\v 8 Eyi tani u revei uyawunsa u le, aku u tonukoi vuma vi, “ꞌYa̱nga̱ vu shamgba a mere.” Aku u ꞌya̱nga̱i u shamgbai. 
\p  
\v 9 U tonuko le, “Ma wece ɗa̱, ndya iꞌa̱ri dere kain ka Ashibi? A yain ili i shinga, ko a yain i cingi? A wauwa uma, ko a wuna u ɗa?” 
\p  
\v 10 Aku u lingana le gba̱ le, u tonukoi vuma vi, “Ba̱ra̱kpa̱ kukere ku vunu.” U ba̱ra̱kpa̱i kukere ki, aku ku ta̱na̱i.  
\v 11 A panai upan cika, a gita̱i usheshe tyoku ɗa a ka yan n Yesu. 
\s1 Yesu ɗanga̱sai atoni kupa n ama a re 
\r (Matiyu 10:1-4; Marku 3:13-19) 
\p  
\v 12 Aꞌayin a nala yi, Yesu wuta̱i u yuwa̱i masasa tsa̱ra̱ u yain kavasu. U rongoi uyan kavasu ubana a asu u Kashila̱ hal kain ka wansai.  
\v 13 An kain ka wansai, u isa̱i atoni a ne, aku u ɗanga̱sai kupa n ama a re a asuvu a le, u isa̱ le asuki.  
\v 14 Alya Simo (uza ɗa u isa̱i Bituru) n utoku u ne Andurawu n Yakubu, n Yahaya, n Filibu, n Batalamawu.  
\v 15 U ɗanga̱sa ta̱ dem Matiyu, n Toma n Yakubu maku ma Halfa, n Simo uza ɗa a ka isa̱ Ziloti.  
\v 16 U ɗanga̱sai kpam Yahuza maku ma Yakubu, n Yahuza Isikariyoti uza ɗa u tuwa̱i u neke yi. 
\s1 Yesu yanka ta̱ ama ushani manyan 
\r (Matiyu 4:23-25) 
\p  
\v 17 Aku u gida̱la̱i kaɓolo n ele, u shamgbai a asu u ɗa wa̱ri kateshe. Kakuma̱ ka atoni a ne, n kakuma̱ ka ama ushani a tuwa̱i a pana̱ka yi, tsa̱ra̱ a ta̱na̱sa̱ le. A wutusa̱i a uyamba u Yahuda n Urishelima, n aza ɗa aꞌa̱ri a Taya n Sida u una̱ u kushiva̱.  
\v 18 N aza ɗa ityoni i cingi ya yan mavura dem, a ta̱na̱sa̱ le.  
\v 19 Gba̱ ama yi a ka ciga a sawusa yi, kpaci ucira wa wutusa̱ ta̱ a asuvu a ne, u ta̱na̱sa̱ le gba̱ le. 
\s1 Una̱ u shinga n u cingi 
\r (Matiyu 5:1-12) 
\p  
\v 20 Aku Yesu gaɗigbai kaci ka ne, u weɓelei atoni a ne, u danai: “Eɗa̱ aza a una̱ u shinga a ɗa, eɗa̱ aza a unambi, kpaci tsugono tsu Kashila̱ tsu ɗe tsa.  
\v 21 Eɗa̱ aza a una̱ u shinga a ɗa, eɗa̱ aza ɗa ya yan kambulu gogo‑na, kpaci a ka cuwa̱ta̱ngu ɗa̱ ta̱. Eɗa̱ aza a una̱ u shinga a ɗa, eɗa̱ aza ɗa ya sa̱ gogo‑na, kpaci ya dosuso ta̱.  
\v 22 Eɗa̱ aza a una̱ u shinga ɗa, aꞌayin a ɗa ama a ꞌyuwan ɗa̱, a wutukpa̱ ɗa̱ a asuvu a le, a wisha ɗa̱, a panai icaɗi i ɗe adama a va̱ Maku ma Vuma. 
\p  
\v 23 “Pelei a kain ki, i raɗugusu n maza̱nga̱, kpaci katsupi ka malen ma manyan ma ɗe ka̱ ta̱ ushani a zuba. Nala dem akaya a le a yankai ntsumate. 
\p  
\v 24 “Shegai ter ɗe eɗa̱ aza a utsa̱ri, kpaci i wusha ɗe upana u kayanyan u ɗe.  
\v 25 Ter ɗe, eɗa̱ aza ɗa iꞌa̱ri n ucuwi gogo‑na, kpaci ya tuwa̱ ta̱ i yain kambulu. Ter ɗe, eɗa̱ aza ɗa ya dosuso gogo‑na, kpaci ya namgba ta̱ katsuma̱, kpam i sa̱i.  
\v 26 Ter ɗe, eɗa̱ aza ɗa ama a ka cikpala̱sa, kpaci nala dem akaya a le a cikpala̱sai ntsumate n kaɓan.” 
\s1 Ciga atokulalu a vunu 
\r (Matiyu 5:38-48; Matiyu 7:12) 
\p  
\v 27 Yesu doki u danai, “Shegai n tonuko ɗa̱, eɗa̱ aza ɗa ya pana̱ka mu, i cigi atokulalu a ɗe, i yanka aza ɗa a ꞌyuwan ɗa̱ ukuna u shinga.  
\v 28 I zuwuka aza ɗa a ka wishisa ɗa̱ una̱ u shinga. Aza ɗa a ka kovo ɗa̱ kpam i yanka le kavasu.  
\v 29 Uza ɗa u ɓasa vu a kagbaguzu ka te, kpatala̱ka yi ka ire ki. Uza ɗa u wusa vu kunya, kotsu vu ɓishinka yi matogo ma vunu wa.  
\v 30 Gba̱ uza ɗa baci u folo vu ili, vu na̱ka̱ yi. Uza ɗa baci kpam u wusa vu ucanga, kotsu vu boli iꞌya wa.  
\v 31 Yankai ama tyoku ɗa ya ciga a yanka ɗa̱. 
\p  
\v 32 “Aza ɗa a ka ciga ɗa̱ alya baci ya ciga koshi, katsupi ka malen ma manyan ka eni ka ya tsa̱ra̱? Ko aza a unyushi u cingi dem a ka ciga ta̱ aza ɗa a ka ciga le.  
\v 33 Aza ɗa baci a ka yansa̱ka ɗa̱ ukuna u shinga a ɗa baci ya yanka ukuna u shinga koshi, katsupi ka malen ma manyan ka eni ka iꞌa̱ri n ka? Ko aza a unyushi u cingi dem nala a ka yansa.  
\v 34 Kpam aza ɗa baci i wenei a ka tuwa̱ a tsupa ɗa̱ a ɗa baci ya na̱ka̱ akopi, katsupi ka malen ma manyan ka eni ka iꞌa̱ri n ka? Ko aza a unyushi u cingi dem, a tsu na̱ka̱ ta̱ aza a unyushi u cingi akopi, tsa̱ra̱ a tsupa le dere.  
\v 35 Shegai i cigi atokulalu a ɗe, i yanka le ukuna u shinga. Na̱ka̱i akopi, kotsu i zuwa aꞌeshi a tsupa ɗa̱ wa. Katsupi ka malen ma manyan ma ɗe kpam ka yan ta̱ ushani. Ya woko ta̱ kpam mmuku n Kashila̱ ka Zuba, kpaci eyi uza u ukuna u shinga u ɗa a asu u aza ɗa bawu a tsu cikpa n aza a cingi.  
\v 36 I woko aza a asuvayali, tyoku ɗa Tata u ɗe wa̱ri uza u asuvayali.” 
\s1 Kotsu i taɗanku ko uza u unyushi wa 
\r (Matiyu 7:1-5) 
\p  
\v 37 Yesu doki u danai, “Kotsu i taɗanku uza unyushi wa, adama a ɗa a ka taɗanku ɗa̱ dem. I kiɗa̱ga uza ugana wa, adama a ɗa a ka kiɗa̱ga ɗa̱ dem. I cimbusa̱ unyushi u ɗa a yanka ɗa̱, kotsu a cimbusuka̱ ɗa̱ dem.  
\v 38 Na̱ka̱i, kotsu a na̱ka̱ ɗa̱ dem: kakundatsu ka shinga ka a shaɗangi, a sovonoi, a colukpoi hal ka wotsongusu. Aku a tsunku ɗa̱ a matogo. Kakundatsu ka i kundunki ka a ka kundunku ɗa̱.” 
\p  
\v 39 U yanka le agisani a roku u danai, “Karumba̱ ka fuɗa ka rono utoku u ne karumba̱? Ama a re a le gba̱ she a rukpa̱ a kaɗa̱ka̱ wa?  
\v 40 Karotsongishi ka tsu la kawenishiki ka ne wa. Shegai uza ɗa baci a wenishikei mai, she u woko tyoku u kawenishiki ka ne. 
\p  
\v 41 “Ndya i zuwai va wundya macuku ma kenukulu ma ma̱ri a keshi ka utoku u vunu, aku vu kpa̱ɗa̱i ukirana n kagbukulu ka ka̱ri a keshi ka vunu?  
\v 42 Niɗa va fuɗa vu tonuko utoku vunu, ‘Utoku u va̱, a̱sa̱ka̱ n takpa vu macuku ma ma̱ri a keshi ka vunu,’ avu tani vu wene kagbukulu ka ka̱ri a keshi ka vunu wa? Avu uza maci u kaɓan, gita̱ ve vu takpa kagbukulu ka ka̱ri a keshi ka vunu, aku vu wene mai tyoku ɗa va takpa macuku ma ma̱ri a keshi ka utoku u vunu.” 
\s1 Maɗanga n ilimaci i ne 
\r (Matiyu 7:16-20; Matiyu 12:33-35) 
\p  
\v 43 Yesu doki u danai, “Maɗanga ma shinga ma̱ la ma ma matsa ilimaci i cingi wa, maɗanga ma cingi ma̱ tani la ma ma matsa ilimaci i shinga wa.  
\v 44 Kpaci maɗanga dem, a ilimaci i ne iꞌya a tsu reve ma. A tsu ta ilimaci i kapopi a kawana wa, ko kpam cinwi a kaworo wa.  
\v 45 Vuma u maci u tsu wutukpa̱ ta̱ ili iꞌya iꞌa̱ri i shinga a katakasuvu ka shinga ka ne. Vuma u cingi tani a asuvu a katakasuvu ka ne ka u tsu wutukpa̱ ili i cingi. Kpaci ili i ushani iꞌya iꞌa̱ri a katakasuvu ka vuma, iꞌya u tsu dansa.” 
\s1 Amai a aꞌuwa ama a re 
\r (Matiyu 7:24-27) 
\p  
\v 46 Yesu doki u danai, “Adama a iyen a ɗa ya isa̱ mu ‘Asheku, Asheku,’ kpam ya yan tani ili iꞌya n tonuko ɗa̱ i yain wa?  
\v 47 Gba̱ uza ɗa baci u tuwa̱i ara va̱, wa pana̱ka mu, aku wa tono udani u va̱, ma wenike ɗa̱ ta̱ ucun u ne.  
\v 48 Wa̱ ta̱ tyoku u uza ɗa wa ma kuwa, u ga̱va̱i lyungu-lyungu, aku u zuwai cuku tsi a katali ka upeti. An aga̱ta̱ a wayai, mini ma aga̱ta̱ ma lapai ubana a kuwa ki. Shegai ma gba̱ɗa̱ ka wa, kpaci a ma ta̱ ka mai.  
\v 49 Shegai uza ɗa u panai kadyanshi ka va̱ u ꞌyuwain ka uyanka manyan, wa̱ ta̱ tyoku u uza ɗa u mai kuwa a kayala, bawu u zuwai cuku tsu maci. Aꞌayin a ɗa mini ma aga̱ta̱ ma lapai ka, kute‑kute aku ku rukpa̱i ku yuruwai yukuyuku.” 
\c 7  
\s1 Upityanangu u katigi 
\r (Matiyu 8:5-13) 
\p  
\v 1 An Yesu kotsoi udansa ukuna u ɗa wa ciga u dana a kapala ka ama ki, u uwai a Kafarnahum.  
\v 2 A ilyuci yi, katigi ka aza a Roma ka roku ka pini, uza ɗa kagbashi ka ne ka̱ri a una̱ u ukpa̱, kpam wa ciga yi wa wa.  
\v 3 An u panai ukuna u Yesu, u sukunku yi nkoshi n Yahuda n roku, wa folo yi u tuwa̱ u ta̱na̱sa̱ka̱ yi kagbashi ka ne.  
\v 4 Aꞌayin a ɗa a rawai ara ne, a folo yi cika, a da, “Vuma u na u rawa ta̱ vu yanka yi ili i na yi.  
\v 5 Kpaci wa ciga ta̱ ukuna u tsunu, hal u maka tsu kagata ka Kashila̱.”  
\v 6 An u panai nala, u lazai kaɓolo n ele. 
\p Shegai an a yain evu n kuwa ki, aku katigi ki ka suki aje a ne a ba a tonuko yi, “Asheku, dambula kaci ka vunu vu tuwa̱ a kuwa ku va̱ wa. Kpaci n rawa va uwa a kuwa ku va̱ wa.  
\v 7 Nala kpam n wenei n ra̱tsa n tuwa̱ a asu u ɗa va̱ri wa. Shegai dana ukuna koshi, kagbashi ka va̱ ka ta̱na̱ ta̱.  
\v 8 N reve ta̱ nala kpaci mpa vuma ɗa wa̱ri a kere ka ucira ka, kpam ma̱ ta̱ n asoje a kere ka va̱. N tsu tonuko ta̱ uza u na, ‘Wala,’ aku tani u wala. N tonuko uza u niɗe, ‘Tuwa̱,’ aku tani u tuwa̱. N tonuko kagbashi ka va̱, ‘Yan naha,’ aku tani u yain.” 
\p  
\v 9 An Yesu panai nala, u yain majiyan a kaci ka ne. Aku u yira̱la̱kpa̱i u kondoi kakuma̱ ka ama ka ka tono yi vi, aku u tonuko le, “Mayun n tonuko ɗa̱, ko a asuvu a Isaraꞌila n wene ucun u upityanangu u pige naha wa.”  
\v 10 An aza ɗa a suki vi a gonoi a kuwa, a cinai kagbashi ki ka ta̱na̱ ɗe. 
\s1 Yesu ꞌya̱nga̱sa̱i maku ma mara̱na̱ 
\p  
\v 11 An a tsa̱ra̱i a ɓa̱ra̱kpa̱i kenu, u banai a ilyuci i roku iꞌya a ka isa̱ Nayim. Aku atoni a ne n kakuma̱ ka ama ka banai kaɓolo n eyi.  
\v 12 An u yain evu n utsutsu u ilyuci vi, u wenei a cangai kalobo ka roku kakushe, aya tani utyoku u ne a asu u mma u ne. Mma u ne kpam mara̱na̱ ma. Ama a ilyuci yi ushani aꞌa̱ ta̱ kaɓolo n mara̱na̱ mi.  
\v 13 An Asheku a wene yi, asuvayali a ka̱na̱ yi, u tonuko yi, “Sa̱ wa.” 
\p  
\v 14 Aku u raɓai u sawai ili iꞌya a cankai kakushe ki, aku aza ɗa a cangai iꞌya vi a shamgbai a asu u te. Aku u danai, “Kalobo, n da vu ꞌya̱nga̱.”  
\v 15 Kakushe ki ka ꞌya̱nga̱i ka dusuki ka ka̱na̱i kadyanshi. Aku Yesu na̱ka̱ yi mma u ne. 
\p  
\v 16 Gba̱ le a panai uwonvo, aku a cikpalai Kashila̱ a ka dansa, “Matsumate ma pige ma wuta̱ ɗe a asuvu a tsunu. Kpam Kashila̱ ka tuwa̱ ɗe ka ɓa̱nga̱ ama a ne.”  
\v 17 Ama a rongoi kadyanshi ka ili iꞌya Yesu yain na vi gba̱ uyamba u Yahuda n iyamba iꞌya i kyawain u ɗa. 
\s1 Yesu n Yahaya Kalyuɓugi 
\r (Matiyu 11:2-19) 
\p  
\v 18 Aꞌa̱ri pini, atoni a Yahaya a tonuko yi gba̱ ukuna u Yesu.  
\v 19 Aku Yahaya isa̱i atoni a ne ama a re, u suku le a asu u Asheku, a wece yi, “Aɗa uza ɗa wa tuwa̱ vi, ko tsu vana uza roku?” 
\p  
\v 20 An ama yi a tuwa̱i ara Yesu, a tonuko yi, “Yahaya Kalyuɓugi ɗa u suku tsu ara vunu, u da, ‘Aɗa va tuwa̱ vi, ko tsu vana uza roku?’ ” 
\p  
\v 21 Aꞌayin a nala yi tani, Yesu ta̱na̱sa̱ ta̱ ama ushani aza a mɓa̱la̱ icun kau‑kau n aza a ityoni i cingi. Kpam arumba̱ ushani a wene ta̱ asu.  
\v 22 Yesu wushunku le, “Walai i ba i tonuko Yahaya ili iꞌya i wenei, n iꞌya i panai. Arumba̱ a wene ta̱ asu, awunu a wala ta̱, nkutu n ta̱na̱ ta̱, agulani a pana ta̱, akushe a ꞌya̱nga̱ ta̱ n uma. A yanka ta̱ aza a unambi kuɓari ku Kadyanshi ka Shinga.  
\v 23 I tonuko yi kpam, ‘Uza ɗa baci bawu u ta̱ɗa̱tsa̱i adama a va̱, uza u una̱ u shinga u ɗa.’ ” 
\p  
\v 24 An atsumate a Yahaya yi a lazai, Yesu ka̱na̱i uyanka ama kadyanshi ka Yahaya, “An i banai a kakamba ki, ndya ya ciga i wene? Asomini a ɗa uwule u tsu purusa̱ a asu u ɗa baci dem u lapanai, ko iyen?  
\v 25 Ko vuma ɗa u ukai aminya a ikebe, aya ya ciga i wene? Aꞌa. A aꞌeɓile a ngono a ɗa aza ɗa a ka ukusa aminya a shinga, n a pani kayanyan aꞌa̱ri, shegai a kakamba wa.  
\v 26 Matsumate ma ya bolo uwene? Eye, kpam u la ta̱ matsumate.  
\v 27 Yahaya ɗa gai Tagara̱da u Kashila̱ wa dansa̱ka vi, an a danai, ‘Ma suku ta̱ katsumate ka va̱ a kapala ka vunu, uza ɗa wa lapuluka vu ure.’ \x ◊ \xo 7:27 \xt Mal. 3:1.\x* 
\v 28 N tonuko ɗa̱ gba̱ a asuvu a ama ɗa aka a matsai, uza wa̱ la u la yi wa. Shegai gba̱ n nala, uza u kenukulu gba̱ a asuvu a tsugono tsu Kashila̱ u la yi ta̱.” 
\p  
\v 29 (An ama, hal gba̱m n awushi a utafa a ɗa aꞌa̱ri pini a panai nala, a wushuki an uyan u ukuna u Kashila̱ u ɗa ili i maci. An u wokoi a wushuki Yahaya lyuɓugusu le.  
\v 30 Shegai Afarishi n arevi a Mele a ꞌyuwain ili iꞌya Kashila̱ ka ciga le n iꞌya; an a ꞌyuwain u lyuɓugusu le.) 
\p  
\v 31 Yesu danai, “N iyen iꞌya ma ra̱tsana̱ka ama a gogo‑na? Ndya wa̱ a rotsoi?  
\v 32 Icun yi mmuku n ɗa ma̱ri a kuden ndishi, n a ika̱mgba̱ni ɗa aꞌa̱ri. N a dani, ‘Tsu fula̱ka̱ ɗa̱ ta̱ ugbali u maza̱nga̱, shegai i ꞌyuwain kuje. Tsu shipai ushipa u ukpa̱, shegai i sa̱ wa.’ 
\p  
\v 33 “Kpaci Yahaya Kalyuɓugi tuwa̱i u laɓa ulya ilikulya wa, u so tani mini ma cinwi wa, aku i danai, ‘Wa̱ ta̱ n ityoni i cingi.’  
\v 34 An mpa Maku ma Vuma† ma lya na̱ n soyi, aku i danai, ‘Kalyai ka n kasoi, kpam kaje ka aza a uwusha utafa n aza a unyushi u cingi ka.’  
\v 35 Shegai ama a ka wene ta̱ tyoku ɗa ugboji u Kashila̱ wa̱ri mai a asu u aza ɗa a ka tono yi.” 
\s1 Yesu a kuwa ku Simo Kafarishi 
\p  
\v 36 Kafarishi ka roku uza u kala Simo, u libanai Yesu ulya ilikulya. Aku u banai a dusuki ulya u ilikulya vi.  
\v 37 Uka roku, uza u unyushi a ilyuci yi, u panai a da aya pini ɗe wa lya ilikulya a kuwa ku Kafarishi ki. Aku u tukoi majuju ma shinga ma a shaɗangi n manivi ma magula̱ni ma ikebe cika.  
\v 38 U kuɗa̱ngi a aꞌene a Yesu wa sa̱, aku u rekpishei aꞌene yi n meshi, u yansa̱sai ma n kenji ka ne. U rongoi a uwoɓuso aꞌene yi, aku u tsunki a ɗa manivi mi. 
\p  
\v 39 Pini nala, an Kafarishi ka ka libanai Yesu ulya u ilikulya vi u wenei nala, u danai a katakasuvu ka ne, “A da baci vuma u na matsumate ma, wa̱ri wa reve ta̱ ko ucun u uka u eni u ɗa wa sawusa yi vi; kpaci uza u unyushi u cingi u ɗa.” 
\p  
\v 40 Yesu wushunku yi, “Simo, ma̱ ta̱ n ili iꞌya ma tonuko vu.” 
\p U wushuki, “Kawenishiki, tonuko mu.” 
\p  
\v 41 Yesu danai, “Vuma roku u ɗa u kopuki ama roku ama a re ikebe, uza u te ikebe iꞌya uza wa yan manyan ma uwoto\f + \fr 7:41 \ft Akorongi a cau a cau a kagita̱ a korongu ta̱ “ikebe i azurufa 500.” Kondo “Ikebe i azurufa” a kaci ka idani ka “Ikebe” a Idani i Uɓa̱nga̱.\f* kamanga, uza u te tani amangarenkupa.  
\v 42 Ama a re a le gba̱ a tsa̱ra̱ ikebe i utsupuka wa. Adama a nala u tonuko le a a̱sa̱nsa̱ n iꞌya. Asuvu a le ya wa laka uciga vuma vi?” 
\p  
\v 43 U wushuki, “A uwene u va̱, uza ɗa kutan ku ne ku lai ushani.” 
\p Yesu danai, “Vu wushuku ta̱ mai.” 
\p  
\v 44 U yira̱la̱kpa̱i a asu u uka vi, aku u tonukoi Simo, “Vu wene ili iꞌya uka u na vi wa yanka mu? An n uwai a kuwa ku vunu, vu ne mu mini ma ma ɓacangusu aꞌene a va̱ wa, shegai eyi ɓacangusu mu a ɗa ɗe n meshi ma ne. U yansa̱sai a ɗa kpam n kenji ka ne.  
\v 45 Vu ryabusa mu n uwambatsa wa, shegai uka u na an n uwai a kuwa ku vunu, u a̱sa̱ka̱ uwoɓuso aꞌene a va̱ wa.  
\v 46 Vu tsunku kaci ka va̱ manivi wa, shegai eyi tani manivi ma magula̱ni ma u tsunki aꞌene a va̱.  
\v 47 Adama a nala, n tonuko vu, a cimbusuka̱ yi ɗe unyushi u cingi u ushani u ne, kpaci u wenike ta̱ uciga u pige. Uza ɗa baci a cimbusuka̱i kenu, uciga u kenu u ɗa u wenikei.” 
\p  
\v 48 Aku Yesu tonukoi uka vi, “A cimbusuka̱ vu ɗe unyushi u cingi u vunu.” 
\p  
\v 49 Aza ɗa aꞌa̱ri pini a asu u ulya ilikulya kaɓolo n eyi vi, a gita̱i udansa a atakasuvu a le, “Ucun u vuma u eni u ɗa naha, hal wa cimbusuka̱ uza unyushi u cingi?” 
\p  
\v 50 U tonukoi uka vi, “Upityanangu u vunu, u wauwa vu ɗe. Wala ili i vunu.” 
\c 8  
\s1 Aka a roku a ɗa a tonoi Yesu 
\p  
\v 1 A ɓa̱ra̱kpa̱ wa, Yesu kyawunsai ilyuci n une n u yanyi kuɓari. Wa yan kadyanshi ka tsugono tsu Kashila̱. Kupanamere† vi aꞌa̱ ta̱ kaɓolo n eyi,  
\v 2 n aka a roku aza ɗa a pecei n ityoni i cingi na̱ mɓa̱la̱ n le kpam. Asuvu a le alya Meri, uza ɗa a ka isa̱ Magadaliya, uza ɗa a wutukpa̱i ityoni i cingi i shindere a asuvu a ne.  
\v 3 Yuwana uka u Kuza (uza ɗa wa̱ri kaɓa̱ngi ka Hiridu), n Suzana dem a tono yi ta̱, kaɓolo pini n aka a roku ushani. Gba̱ aka a na yi a ɓa̱nga̱ le ta̱ n ili i kukere i le. 
\s1 Agisani a uza ɗa u wacangusi icun 
\r (Matiyu 13:1-9; Marku 4:1-9) 
\p  
\v 4 An kakuma̱ ka ama ka ɓolongi, ama aꞌa̱ri u tuwusa̱ ara Yesu ilyuci ilyuci. Aku u tonuko le agisani,  
\v 5 “Kacimbi ka ka banai uce. Aꞌayin a ɗa wa̱ri a wacangusu icun yi, aku i roku i rukpusa̱i a ure. A kpatsai iꞌya, nnu kpam n ka̱ɗa̱sa̱i.  
\v 6 I roku kpam i rukpa̱i a atali. An i wuta̱i aku i ekpei, kpaci kuta̱nu ka̱ pini wa.  
\v 7 I roku kpam i rukpa̱i a awana. An a gbonguroi kaɓolo, awana yi a sapusai iꞌya.  
\v 8 I roku kpam i rukpa̱i a iyamba i shinga, i gbonguroi, i yain mmuku amangatawun‑amangatawun hal i lai tyoku ɗa a cei.” 
\p An u danai nala, aku u ꞌya̱nga̱sa̱i kala̱ga̱tsu, u danai, “Gba̱ uza ɗa wa̱ri n atsuvu a upana, u pana.” 
\s1 Kalen ka agisani ki 
\r (Matiyu 13:10-17; Marku 4:10-12) 
\p  
\v 9 Atoni a Yesu a wece yi kalen ka agisani ki.  
\v 10 Aku u danai, “Eɗa̱ a wushunku ɗa̱ ta̱ i reve ukuna u ɗa wa̱ri a asuvu a tsugono tsu Kashila̱. Shegai aza ɗa a buwai, she n agisani. Kpaci tyoku ɗa wa̱ri ukorongi, \x ◊ \xo 8:10 \xt Isha. 6:9.\x* ‘A uwene a ka wene ta̱, shegai a ka reve ili iꞌya a wenei vi wa; a upana kpam a ka pana ta̱, shegai a ka reve ili iꞌya a panai vi wa.’ 
\s1 Yesu wutukpa̱i kalen ka agisani ki 
\r (Matiyu 13:18-23; Marku 4:13-20) 
\p  
\v 11 “Kalen ka agisani ki ka na: icun yi ukuna u tsugono tsu Kashila̱ u ɗa.  
\v 12 Icun iꞌya i rukpa̱i a ure, alya aza ɗa a panai ukuna u tsugono tsu Kashila̱ vi. Aku Kala̱pa̱nsi ka wusai u ɗa a atakasuvu a le, tsa̱ra̱ a pityanangu n Kashila̱ a tsa̱ra̱ iwauwi wa.  
\v 13 I atali yi tani, alya aza ɗa a pana baci ukuna vi, aku a wushi u ɗa n ipeli, shegai aꞌa̱ n alu wa. A ɓa̱ra̱kpa̱ n uwushuku wa, an aꞌayin a ukondo a tuwa̱i, aku a lazai a rukpa̱i.  
\v 14 Iꞌya i rukpa̱i a asuvu a awana tani, alya aza ɗa a panai ukuna u tsugono tsu Kashila̱ vi. An a yain aꞌayin kenu, aku kadambula ka likimba, n utsa̱ri, n upana kayanyan ka likimba ka gbagbala le, hal a kpa̱ɗa̱i uyan ili i maci.  
\v 15 Iꞌya a cei a uyamba u shinga, alya ama a maci, aza ɗa a panai ukuna u tsugono tsu Kashila̱ vi. A ka̱na̱i u ɗa gbam-gbam a atakasuvu a le, a kawunki n u ɗa pini, a gbonguroi, a na̱ka̱i mmuku.” 
\s1 Macikalu ukimbi n kabelu 
\r (Marku 4:21-25) 
\p  
\v 16 Yesu doki u danai, “Uza wa̱ la wa sapa macikalu aku u kimba̱ ma n kabelu wa, ko kpam u zuwa ma a kere ka ivamkpatsu wa. Shegai u zuwa ma a kashamkpatsu ka ne, adama a aza ɗa a ka uwa a wene katyashi.  
\v 17 Iꞌya baci dem iꞌa̱ri usokongi, a ka kpa̱ɗa̱ iꞌya uwutukpa̱ wa. Ukuna wa̱ kpam la u ɗa wa kpa̱ɗa̱ u wuta̱ a kateshe wa.  
\v 18 Kiranai n iꞌya ya pana. Uza ɗa wa̱ri n ili, aya a tsu doku. Uza ɗa bawu wa̱ri n ili, maku ma ili ma wa wundya wa̱ri n ma vi, a ka wusa yi ta̱ iꞌya.” 
\s1 Mma n aꞌangu Yesu 
\r (Matiyu 12:46-50; Marku 3:31-35) 
\p  
\v 19 Mma n aꞌangu Yesu a tuwa̱i a asu u ne, shegai a fuɗa a rawa a asu u ne wa, adama a kakuma̱.  
\v 20 Aku a tonuko yi, “Mma u vunu n aꞌangu a vunu alya ɗe kushani a uwotsu, a ka ciga a wene vu.” 
\p  
\v 21 U wushunku le, “Aza ɗa a tsu pana kadyanshi ka Kashila̱ a kirana n ka, alya mma u va̱ n aꞌangu a va̱.” 
\s1 Yesu vakunki aɓali 
\r (Matiyu 8:23-27; Marku 4:35-41) 
\p  
\v 22 Kain ka te, Yesu uwai a kpatsu n atoni a ne. U tonuko le, “Tsu pasamgbanai upashi u niɗe.” Aku a uwai a kpatsu ki a lazai.  
\v 23 Aꞌa̱ri a asuvu a nwalu, aku alavu a pura̱ yi. Uwule n aɓali a ꞌya̱nga̱i a kushiva̱ ki. Kpatsu ku le ku gita̱i ushaɗangu n mini, hal ka shumbugu. 
\p  
\v 24 A banai a ba a ꞌya̱nga̱sa̱ yi a danai, “Uzakuwa, uzakuwa, tsa shumbugu ɗe!” 
\p U ꞌya̱nga̱i, u ɓaranai uwule vi n aɓali yi. Aku a vaki, asu vi u wokoi shiriri.\fig Uvakunku u aɓali|src="Luke_12_54-ok.tif" size="span" loc="Luk 8:24" ref="Luk. 8:24" \fig* 
\v 25 Pini nala, u wece le, “Nte upityanangu u ɗe?” 
\p A panai uwonvo a yain majiyan, aku a dansai utyoku u le, “Ya kumbu na vi, hal u tsu ɓarana uwule n aɓali, hal a pana̱ka yi?” 
\s1 Yesu ta̱na̱sa̱i uza u ityoni i cingi 
\r (Matiyu 8:28-34; Marku 5:1-20) 
\p  
\v 26 Pini nala, Yesu n atoni a ne a rawai a uyamba u Garasa u ɗa wa̱ri a upashi u Kushiva̱ ku Galili.  
\v 27 N uwuta̱ u Yesu a kpatsu ki, uza u ityoni i cingi u roku, uza u ilyuci vi, u tuwa̱i u gawunsai n eyi. U ɓa̱ra̱kpa̱ ta̱ u uka aminya wa kpam u tsu dusuku a kuwa wa, shegai a asu u asaun.  
\v 28 An u wenei Yesu, u rukpa̱i a kapala ka ne, aku u ꞌya̱nga̱sa̱i kala̱ga̱tsu u danai, “Ndya i birika vu na̱ mpa, Yesu Maku ma Kashila̱ ka Zuba? Ma folo vu kotsu vu yan mu mavura wa.”  
\v 29 Dana ɗa u danai nala, kpaci an a ka gawunsa vi, Yesu ɓarana ta̱ ityoni i cingi yi i wuta̱ a asuvu a vuma vi. I tsu varangusu yi ta̱ aꞌayin ushani. A tsu ka̱na̱ yi ta̱ a sira n ikani n irim, aku u kiɗa̱sa iꞌya. Ityoni i cingi yi i zuwa yi u laza she a mete. 
\p  
\v 30 Yesu wece yi, “Ndya kala ka vunu?” 
\p U danai, “Katam,” kpaci ityoni i cingi iꞌa̱ ta̱ ushani a asuvu a ne.  
\v 31 Aku a rongo yi ufolo, kotsu u tonuko le a uwa a kaɗa̱ka̱ ka bawu ka̱ri n utyoku wa. 
\p  
\v 32 A asu vi tani, ushiga u pige u mburusunu u ɗa pini wa lina a kaga̱la̱la̱ ka masasa. Aku a folo yi u a̱sa̱ka̱ le a uwa a asuvu a le, aku u a̱sa̱ka̱ le tani a uwa.  
\v 33 Ityoni i cingi yi i wuta̱i a asu u vuma vi, a uwai a ushiga u mburusunu vi. Ushiga vi tani u gida̱la̱i n ilyaɗi she a kushiva̱, a kuwa̱i pini a mini mi. 
\p  
\v 34 An aliniki a mburusunu a wenei ili iꞌya i gita̱i, a sumai a ba a dansai ukuna vi a ilyuci n une.  
\v 35 Ama ushani a tuwa̱i a wene ukuna u ɗa u gita̱i. An a tuwa̱i a asu u Yesu, aku a cinai uza ɗa ityoni i cingi i wuta̱i ara ne vi ndishi a kapala ka ne. Uza vi u uka ta̱ aminya, kpam n ugboji u ne. Aku a panai uwonvo.  
\v 36 Aza ɗa a wenei ukuna vi, a tonuko le tyoku ɗa a ta̱na̱sa̱i uza u ityoni i cingi vi.  
\v 37 Gba̱ aza a uɓongu u uyamba u Garasa a foloi Yesu u a̱sa̱nka̱ le a asu vi. Kpaci uwonvo u ka̱na̱ le ta̱ cika. 
\p An u uwai a kpatsu ki wa laza,  
\v 38 uza ɗa ityoni i cingi i wuta̱ yi vi, u folo yi u a̱sa̱ka̱ yi u toni yi. Shegai u tonuko yi u wala, u danai,  
\v 39 “Gono a kuwa, vu ba vu dana ukuna u pige u ɗa Kashila̱ ka yanka vu.” Aku u banai a asuvu a ilyuci u danai manyan ma pige ma Yesu yanka yi. 
\s1 Uta̱na̱sa̱ u makere ma Jayiru n uka u mpasa 
\r (Matiyu 9:18-26; Marku 5:21-43) 
\p  
\v 40 An Yesu kpatalai u gonoi a upashi u kushiva̱ vi, ama ushani a ryabusa yi, kpaci aya aꞌa̱ri a uvana.  
\v 41 Aku vuma roku u rawai, uza u kala Jayiru, uzapige u kagata ka Kashila̱. U kuɗa̱ngi a kapala ka ne, u folo yi u bana a kuwa ku ne,  
\v 42 adama a maku ma makere ma ne ma ma̱ri a una̱ u ukpa̱. Aya utyoku u ne a asu u asheku a ne, wa̱ ta̱ n ayen evu n kupa n a re. 
\p An Yesu wa̱ri a nwalu, shegai kakuma̱ ka ama ka̱ri yi a uma̱tsa̱.  
\v 43 Aku uka roku, uza ɗa u yain ayen kupa n a re n maɓa̱la̱ ma ula̱la̱ u mpasa. [U wunai gba̱ iꞌya wa̱ri n iꞌya a asu u aguma̱.]\f + \fr 8:43 \ft Akorongi a cau ushani aza ɗa a pura̱i a tagara̱da u Luka a kalatsa ta̱ udani u “U wunai gba̱ iꞌya wa̱ri n iꞌya a asu u aguma̱.”\f* Shegai ko uza u fuɗa u ta̱na̱sa̱ yi wa.  
\v 44 U raɓai a kucina̱ ku ne, u sawai kaletsu ka kunya ku ne. Kute‑kute, mpasa mi n a̱sa̱ka̱i ula̱la̱. 
\p  
\v 45 Aku Yesu danai, “Ya sawa mu?” 
\p An ama yi gba̱ a nanai, Bituru danai, “Uzakuwa, kakuma̱ ka ama ka ka yain ushani ka geɓishe vu.” 
\p  
\v 46 Shegai u danai, “A sawa mu ta̱. Kpaci n pana ta̱ ucira u wuta̱i a asuvu a va̱.” 
\p  
\v 47 An uka vi u wenei wa̱ri n tyoku ɗa wa kpawan wa, aku u raɓai evu, n u jeki ikyamba. U kuɗa̱ngi a kapala ka ne, u danai a kapala ka ama gba̱ ili iꞌya i zuwai u sawa yi, n tyoku ɗa kpam u ta̱na̱i kute‑kute.  
\v 48 Yesu tonuko yi, “Maku ma va̱, upityanangu u vunu u ta̱na̱sa̱ vu ɗe, wala ili i vunu mai.” 
\p  
\v 49 Eyi pini a kadyanshi, aku uza roku u wuta̱i a kuwa ku uzapige u kagata ka Kashila̱ ki, u rawai u danai, “Makere mi ma kuwa̱ ɗe, kotsu vu damgbara̱sa kawenishiki ki kpam wa.” 
\p  
\v 50 An Yesu panai nala, u wushunki Jayiru vi, “Kotsu vu pana uwonvo wa. Avu gai pityanangu, wa ta̱na̱ ta̱.” 
\p  
\v 51 An u rawai a kuwa ki, u wushuku uza u uwa pini kaɓolo n eyi wa, she Bituru, n Yahaya, n Yakubu, n tata u maku mi na̱ mma u ne.  
\v 52 Shegai gba̱ aꞌa̱ri a kushen, hal n a lapi akamba adama a ukpa̱ u makere mi. Yesu danai, “A̱sa̱ka̱i kushen, kuwa̱ ɗa u kuwa̱i wa, alavu a ɗa yi.” 
\p  
\v 53 Aku a ka dosuso yi idyoshi i magori, an a revei u kuwa̱ ɗe.  
\v 54 U ka̱na̱i kukere ku makere ki, u ꞌya̱nga̱sa̱i kala̱ga̱tsu, u danai, “Makere, ꞌya̱nga̱.”  
\v 55 Uma u ne u gonoi, kute‑kute u ꞌya̱nga̱i. Aku u danai a ne yi ilikulya.  
\v 56 Tata u ne na̱ mma u ne a yain majiyan. Shegai u ɓarana le, kotsu a tonuko uza ili iꞌya i gita̱i wa. 
\c 9  
\s1 Yesu suki Kupanamere vi 
\r (Matiyu 10:5-15; Marku 6:7-13) 
\p  
\v 1 Kain ka te, Yesu isa̱i Kupanamere vi, aku u na̱ka̱ le gba̱ ucira u ɗa a ka fuɗa a wutukpa̱ ityoni i cingi, a ta̱na̱sa̱ kpam mɓa̱la̱ icun kau‑kau.  
\v 2 Aku u suku le a ba a yain kuɓari ku tsugono tsu Kashila̱, a ta̱na̱sa̱ kpam aza a mɓa̱la̱.  
\v 3 U tonuko le kpam, “I bidya ili adama a nwalu n ɗe wa, ko kalangu, ko katsa̱n, ko ilikulya wa. Kpam i bidya ikebe ko ntogo n re wa.  
\v 4 Kuwa ka baci dem i uwai, rongoi pini she aꞌayin a ɗa ya a̱sa̱ka̱ ilyuci yi.  
\v 5 Ama yi a wusha ɗa̱ baci wa, aꞌayin a ɗa baci ya wuta̱ a ilyuci yi i ka̱pa̱tsa̱ kabuta̱ ka aꞌene a ɗe,\f + \fr 9:5 \ft Ka̱pa̱tsa̱ ɗa a ka̱pa̱tsa̱i kabuta̱ ka aꞌene a le, kotsu a wenike an a ꞌyuwain gba̱ ili i asu yi, hal n kabuta̱ ki dem.\f* kotsu u woko iryoci iꞌya i wuta̱i uwule u le.”  
\v 6 A ꞌya̱nga̱i a uwai a ilyuci i pige n une n a yanyi kuɓari n a ta̱na̱si ama ko nte wa. 
\s1 Ukpa̱ u Yahaya Kalyuɓugi 
\r (Matiyu 14:1-12; Marku 6:14-29) 
\p  
\v 7 Aꞌayin a nala yi, Hiridu Antiba magono ma Galili u panai ukuna u ili iꞌya a ka yansa, u dambulai cika. Aza roku a danai Yahaya ɗa ꞌya̱nga̱i a ukpa̱.  
\v 8 Aza roku a danai Iliya ɗa gonoi. Aza roku a danai matsumate ma cau ma ma ꞌya̱nga̱i a ukpa̱.  
\v 9 Hiridu danai, “N kiɗa ta̱ kaci ka Yahaya. Ya kumbu ma̱ri a upana ukuna u ne vi?” U zama yi uwene. 
\s1 Yesu lyatangi ama azu a tawun 
\r (Matiyu 14:13-21; Marku 6:30-44; Yahaya 6:1-14) 
\p  
\v 10 An asuki yi a gonoi, a tonukoi Yesu gba̱ ili iꞌya a yain. Aku u bidya le a lazai ubana a ilyuci i roku iꞌya a ka isa̱ Besaida.  
\v 11 Shegai an kakuma̱ ka ama ki ka revei a asu u ɗa wa bana, a tono yi. U wusha le u yanka le kadyanshi ka tsugono tsu Kashila̱, u ta̱na̱sa̱i aza a mɓa̱la̱. 
\p  
\v 12 An kaara ka ciga urukpa̱, aku Kupanamere vi a tuwa̱i ara ne a danai, “Tutsuku kakuma̱ ka ama ki a une n ashina a na, a zamuka kaci ka le ilikulya n asu u nvain, kpaci a asu u ɗa tsa̱ri vi uza wa̱ pini wa.” 
\p  
\v 13 U tonuko le, “Eɗa̱ na̱ka̱ le ili iꞌya a ka lya.” 
\p Aku a wushuki, “Ili iꞌya tsa̱ri n iꞌya i la iburodi i tawun n adan a re wa. Shegai tsa uwa baci a ilyuci tsu tsila̱ka le ilikulya.”  
\v 14 (Kpaci ama evu n azu a tawun a ɗa aꞌa̱ri a asu vi aꞌali.) 
\p U tonukoi atoni a ne yi, “Tonuko le a dusukusu aɓolo aɓolo, kaɓolo dem evu n ama amangarenkupa.”  
\v 15 A yain tani nala, a zuwai ama yi gba̱ a dusukusi.  
\v 16 Pini nala, u bidyai iburodi i tawun n adan a re yi, aku u gaɗigbai kaci ka ne a zuba, u cikpai Kashila̱. Pini nala, u jiba̱mgba̱na̱sa̱i iꞌya u na̱ka̱i atoni a ne a pecike kakuma̱ ka ama ki.  
\v 17 Gba̱ le a cuwusa̱i, aku a cira̱ngi abuwi a iburodi yi hal mbana kupa na̱ n re. 
\s1 Kadyanshi ka Bituru a kaci ka Yesu 
\r (Matiyu 16:13-19; Marku 8:27-29) 
\p  
\v 18 Kain ka te, an Yesu wa yan kavasu utyoku u ne, atoni a ne aꞌa̱ri evu n eyi, aku u wece le, “Ya ama a ka dansa ma̱ri?” 
\p  
\v 19 A wushuki, “Aza roku a danai avu Yahaya Kalyuɓugi ɗa, aza roku tani Iliya. Aza roku a danai matsumate ma cau ma ma ꞌya̱nga̱i a ukpa̱.” 
\p  
\v 20 U wece le, “Eɗa̱ tani ya ya dansa ma̱ri?” 
\p Aku Bituru wushuki, “Avu Kawauwi ka, uza ɗa Kashila̱ ka suki.”  
\v 21 U rono le atsuvu kotsu a tonuko uza ukuna u na vi wa. 
\s1 Yesu danai tyoku ɗa wa kuwa 
\r (Matiyu 16:21-28; Marku 8:31; 9:1) 
\p  
\v 22 Pini nala, Yesu lyai kapala n kadyanshi, “U ka̱na̱ ta̱ Maku ma Vuma ma pana ikyamba. Nkoshi n pige, n aɗara̱kpi a pige, n awenishiki a Mele a ꞌyuwan yi hal a wuna yi. Kain ka tatsu kpam u ꞌya̱nga̱ a ukpa̱.” 
\p  
\v 23 U tonuko le gba̱, “Uza ɗa baci wa ciga u tono mu, u ka̱na̱ ta̱ u ꞌyuwan kaci ka ne, u canga mawandamgbani ma ne kain dem u tono mu.  
\v 24 Uza ɗa baci wa kirana n uma u ne, wa namba ta̱ u ɗa. Shegai uza ɗa baci u na̱ka̱i uma u ne adama a va̱, wa wauwa ta̱ u ɗa.  
\v 25 Nte kalen ka vuma wa tsa̱ra̱ likimba gba̱, aku u namba uma u ne?  
\v 26 Gba̱ uza ɗa baci u panai uwono u va̱ n kadyanshi ka va̱, mpa Maku ma Vuma ma pana ta̱ uwono u ne, n gono baci n tsupige tsu va̱ n tsupige tsu Tata n tsu atsumate a eri a zuba.”  
\v 27 Aku u tonuko le, “Mayun n tonuko ɗa̱, aza roku a ɗa pini na vi kushani aza ɗa bawu a ka kuwa̱, she a wene tsugono tsu Kashila̱.” 
\s1 Uyansa̱ka u Yesu 
\r (Matiyu 17:1-8; Marku 9:2-8) 
\p  
\v 28 Evu n aꞌayin kulla̱ a wurai, an Yesu yain kadyanshi ka nala ki, u banai a masasa kaɓolo n Bituru n Yahaya n Yakubu, kotsu u yain kavasu.  
\v 29 Wa̱ri a uyan kavasu, aku upetiwaꞌeshi u ne u yansa̱kai. Aminya a ne a wa̱ra̱ma̱i pun a ka laɗa.  
\v 30 Pini nala, ama a re, Musa n Iliya a wenikei kaci ka le ara ne a ka dansa n eyi.  
\v 31 Ama a re a na a wenikei kaci ka le n tsupige, aku a ka yan kadyanshi ka ukpa̱ u ne a Urishelima. Kpaci ili iꞌya i zuwai Kashila̱ ka suku yi iꞌya la vi.  
\v 32 Bituru n aza ɗa aꞌa̱ri kaɓolo n eyi, alavu a pura̱ le. An a rikpa̱na̱ka̱i a wenei tsupige tsu ne, n ama a re a ɗa aꞌa̱ri kaɓolo n eyi vi.  
\v 33 An ama yi a ka laza a a̱sa̱ka̱ yi, aku Bituru tonuko yi, “Uzakuwa, u lobono ta̱ tsa̱ri pini na. A̱sa̱ka̱ tsu yain atani a kavasu a tatsu, ka te ka vunu, ka te ka Musa, ka te kpam ka Iliya.” U reve tani ili iꞌya wa tono wa. 
\p  
\v 34 Tyoku ɗa wa̱ri a kadyanshi, kalishi ka kimba̱ le, aku uwonvo u ka̱na̱ le cika.  
\v 35 Kala̱ga̱tsu ka wuta̱i pini a kalishi ki ka danai, “Maku ma va̱ ma n ɗanga̱sai ma na vi, pana̱ka ni.”  
\v 36 An kala̱ga̱tsu ki ka kotsoi kadyanshi, aku a wenei Yesu utyoku u ne. Aꞌayin a ɗa a wenei ukuna u nala vi, a paɗa ta̱ bini, a tonuko uza ili iꞌya a wenei vi wa. 
\s1 Yesu ta̱na̱sa̱i maku uza u ityoni i cingi 
\r (Matiyu 17:14-18; Marku 9:14-27) 
\p  
\v 37 An kain ka wansai, cina a cipa̱ ɗe a masasa mi, kakuma̱ ka ama ka cina yi.  
\v 38 Uza roku u isa̱ yi pini a kakuma̱ ki, u danai, “Kawenishiki, n folo vu, kondo maku ma va̱ n aꞌeshi a iyali, kpaci aya mu koshi.  
\v 39 Ityoni i cingi i tsu kumba yi ta̱, aku u sala bawu kagita̱. I tsu zuwa ta̱ ikyamba i ne i rongo uje hal una̱ u ne u rongo kapufu. I tsu a̱sa̱ka̱ yi wa, she aꞌayin a ɗa i kpa̱ra̱sa̱ yi cika.  
\v 40 N foloi atoni a vunu a wutukpa̱ iꞌya, shegai a kpa̱ɗa̱i.” 
\p  
\v 41 Yesu wushuki, “Eɗa̱ ama a aꞌayin a na, aza a ukpa̱ɗa̱ u upityanangu n aryagbaji; hal ubana nwere ɗa ma rongo n a̱ɗa̱ na̱ n kawunki n a̱ɗa̱?” U tonukoi vuma vi, “Tuko maku mi na.” 
\p  
\v 42 An a ka tuko maku mi, aku ityoni i cingi yi i gbashangu yi a iyamba cika, i zuwai ikyamba i ne ya je. Shegai Yesu ɓaranai ityoni i cingi yi, aku u ta̱na̱sa̱i maku mi. U gonuko yi a asu u tata u ne.  
\v 43 Gba̱ le a yain majiyan, an a wenei ucira u pige u Kashila̱. 
\s1 Yesu doku danai ukuna u ukpa̱ u ne 
\r (Matiyu 17:22-23; Marku 9:30-32) 
\p An ama aꞌa̱ri a uyan majiyan ma ili iꞌya Yesu wa yansa, u tonukoi atoni a ne,  
\v 44 “Panai mai ili iꞌya ma ciga n tonuko ɗa̱: a ka neke ta̱ Maku ma Vuma a akere a ama a cingi.”  
\v 45 Shegai a reve kaci ka ukuna ki wa. Kpam a sokonku le u ɗa, tsa̱ra̱ a reve wa. Ele tani a panai uwonvo u ɗa a ka wece yi ukuna vi. 
\s1 Ya wa woko uzapige? 
\r (Matiyu 18:1-5; Marku 9:33-40) 
\p  
\v 46 Kananamgbani ka uwai a mere ma le a kaci ka uza ɗa wa woko uzapige a mere ma le.  
\v 47 Shegai an Yesu revei ili iꞌya a ka yawunsa, aku u bidyai maku ma kenu u zuwa yi a kaɓon ka ne.  
\v 48 U tonuko le, “Gba̱ uza ɗa baci u wushai maku ma kenu ma na adama a kala ka va̱, mpa u wushai. Kpam uza ɗa baci dem u wusha mu, uza ɗa u suku mu aya u wushai. Kpaci uza u kenukulu a asuvu a ɗe gba̱, aya uzapige.” 
\p  
\v 49 Yahaya danai, “Uzapige, tsu wene ta̱ uza roku wa wutukpusa̱ ityoni i cingi n kala ka vunu, a̱tsu tani tsu ɓishinka yi, kpaci wa̱ a asuvu a tsunu wa.” 
\p  
\v 50 Shegai Yesu tonuko yi, “Ɓishinka ni wa. Gba̱ uza ɗa baci bawu wa yan tsilala n a̱ɗa̱, uza u ɗe u ɗa.” 
\s1 Ama a Samariya a ꞌyuwain Yesu 
\p  
\v 51 An aꞌayin a ɗa a ka canga Yesu ubana a zuba a yain evu, u zuwai a katakasuvu ka ne u bana a Urishelima.  
\v 52 U suki atsumate a re a kapala ka ne, aza ɗa a lazai a ba a uwai a une u aza a Samariya, tsa̱ra̱ a foɓuso urawa u ne.  
\v 53 Shegai aza a Samariya a wushuku n eyi wa, an u wokoi a danai a Urishelima ɗa wa bana vi.  
\v 54 An atoni a ne aza ɗa a ka isa̱ Yakubu n Yahaya a panai nala, aku a wece yi, “Asheku, va ciga tsu zuwa akina a zuba a tuwa̱ a lya le?”  
\v 55 Shegai u yira̱la̱kpa̱i u ɓarana le.  
\v 56 Aku a lyai kapala a banai a une u roku. 
\s1 Aza ɗa a ka ciga a toni Yesu 
\r (Matiyu 8:19-22) 
\p  
\v 57 Tyoku ɗa aꞌa̱ri a nwalu, aku vuma roku u tonukoi Yesu, “Ma tono vu ta̱ a asu u ɗa dem va bana.” 
\p  
\v 58 U tonuko yi, “Iryanji iꞌa̱ ta̱ n aꞌele a le, nnu kpam ma̱ ta̱ n ikinda i le. Shegai mpa Maku ma Vuma ma̱ n asu u nvain wa.” 
\p  
\v 59 U tonukoi vuma roku, “Tono mu.” 
\p Vuma vi u tonuko yi, “Asheku, a̱sa̱ka̱ ve n ba n ciɗa̱ngu tata u va̱.” 
\p  
\v 60 Yesu tonuko yi, “A̱sa̱ka̱ akushe a ciɗa̱ngu atoku a le akushe. Avu wala vu ba vu yain kadyanshi ka tsugono tsu Kashila̱.” 
\p  
\v 61 Uza roku kpam u tonuko yi, “Asheku, ma tono vu ta̱, shegai a̱sa̱ka̱ ve n ba n tonuko aza a kuwa a va̱.” 
\p  
\v 62 Yesu tonuko yi, “Uza ɗa baci dem u ka̱na̱i maberu ma anaka, aku u weɓelei kucina̱, u ra̱tsa u yain manyan a tsugono tsu Kashila̱ wa.”\fig Anaka a ka lima|src="Luke_9_57.tif" size="span" loc="Luk. 9:62" ref="Luk. 9:62" \fig* 
\c 10  
\s1 Yesu suki ama amangatatsunkupa n ama a re 
\p  
\v 1 An nala u wurai, Yesu ɗanga̱sai ama a amangatatsunkupa n ama a re u suku le ama a re ama a re.\f + \fr 10:1 \ft Akorongi a cau a roku aza ɗa a pura̱i a tagara̱da u Luka a korongu ta̱ “70.”\f* A lasa yi urawa a asu u ɗa dem wa ciga u bana.  
\v 2 U tonuko le, “Manyan ma ukapa ma̱ ta̱ ushani, shegai ayain a manyan yi kenu ɗa aꞌa̱ri. Adama a nala, foloi Magono ma Zuba ma ukapa u suku ayain a manyan a kapuka yi.  
\v 3 Walai, n suku ɗa̱ ta̱ tyoku u mmuku ma̱ ncon a mere ma nleweni.  
\v 4 Kotsu i bidya makpaka̱ta ma ikebe wa, ko katsa̱n, ko akpata a roku wa. Kpam kotsu i shamgba idyani i bululu n uza a ure wa. 
\p  
\v 5 “Kuwa ka baci dem i uwai i gita̱ i dana, ‘Ndishi n shinga n rongo a kuwa ku na ki.’  
\v 6 Uza u ndishi n shinga wa̱ baci pini a kuwa ki, wa wusha ta̱ n ɗa. Wa̱ tani baci pini wa, ma gono ta̱ ara ɗe.  
\v 7 I dusuku pini a kuwa ki, i lyai i soi icun i ilikulya iꞌya baci dem a na̱ka̱ ɗa̱, kpaci kayain ka manyan ka gan ta̱ ka wushi katsupi ka ne. Kotsu i rongo a usavaɗa̱sa aꞌuwa wa. 
\p  
\v 8 “Ilyuci iꞌya baci dem i uwai a wusha ɗa̱, i lyai i soi iꞌya a na̱ka̱ ɗa̱.  
\v 9 I ta̱na̱sa̱ aza a mɓa̱la̱ a ɗa aꞌa̱ri pini. I tonuko le, ‘Tsugono tsu Kashila̱ tsa̱ ta̱ evu n a̱ɗa̱.’  
\v 10 Shegai ilyuci iꞌya baci dem i uwai iꞌya bawu a wusha ɗa̱, i kyawan a ure dem n i dansi,  
\v 11 ‘Ko kabuta̱ ka ilyuci i ɗe ka ka paɗarai a aꞌene a tsunu, tsu ka̱pa̱tsa̱ka̱ ɗa̱ ka ɗe. Shegai gba̱ n nala, i reve tsugono tsu Kashila̱ tsu yan ɗe evu.’  
\v 12 N tonuko ɗa̱, kain ka nala ki, ilyuci i cingi i Sodom gba̱m ya yan ta̱ shana n ilyuci i nala yi.” 
\s1 Ilyuci iꞌya i ꞌyuwain uwusha kadyanshi ki 
\r (Matiyu 11:20-24) 
\p  
\v 13 Yesu doki u danai, “Ter ɗe aza a Korasinu, ter ɗe aza a Besaida. Aꞌa̱ri a da baci ukunosavu u ɗa a yain a asuvu a ɗe u ɗa a yain a Taya n Sida, an aꞌa̱ri a kpatala ɗe caupa. A rongo ta̱ n akashi uꞌuki n a polusi kakomo, adama a katsuma̱ ka lima̱.  
\v 14 Shegai kain ka afada, Taya n Sida a ka laka ta̱ utsa̱ra̱ ajebigi kapala n a̱ɗa̱.  
\v 15 A̱ɗa̱ kpam aza a Kafarnahum ꞌya̱nga̱sa̱ ɗa a ka ꞌya̱nga̱sa̱ ɗa̱ hal ubana a zuba? Nala wa, shegai a gonuko ɗa̱ hal ubana a asu u ukpa̱ u ama a cingi. 
\p  
\v 16 “Uza ɗa pana̱ka ɗa̱, mpa u pana̱kai. Uza ɗa kpam u ꞌyuwan ɗa̱, mpa u ꞌyuwain. Uza ɗa u ꞌyuwan mu, mpa u ꞌyuwain wa. Uza ɗa u suku mu, aya u ꞌyuwain.” 
\p Pini nala, aku a lazai. 
\s1 Ugono u ama amangatatsunkupa n ama a re 
\r (Matiyu 11:25-27; Matiyu 13:16-17) 
\p  
\v 17 Aku ama amangatatsunkupa n ama a re vi a gonoi n ipeli, a danai, “Asheku, hal ityoni i cingi dem i pana̱ka tsu, adama a kala ka vunu.” 
\p  
\v 18 U tonuko le, “N wene ta̱ Kanangasi\f + \fr 10:18 \ft Kanangasi; wata, “Shetan” kala ka dem ka Kala̱pa̱nsi.\f* ka wuta̱i a zuba ka rukpa̱i tyoku u ulaɗa.  
\v 19 U ɗa na n na̱ka̱ ɗa̱ ucira u udeshe aꞌali n adaɓu, kpam i lyai ucira u utokulalu vi. Ili iꞌa̱ la iꞌya ya ne ɗa̱ usa̱n wa.  
\v 20 Gba̱ n nala, kotsu i yain ipeli an ityoni i cingi i pana̱ka ɗa̱ wa, shegai i yain ipeli an a korongi aꞌala a ɗe a zuba.” 
\p  
\v 21 Aꞌayin a nala yi, Yesu yan ta̱ ipeli cika n Kulu Keri, u danai, “N cikpa vu ta̱, Tata Magono ma Zuba n likimba, kpaci vu sokongu ta̱ ukuna u na vi a asu u arevi n aza ɗa a rotsongusi. Vu toɗugboi u ɗa a asu u aza ɗa bawu a revei ili. Kpaci nala u yan vu, vu yain ili i shinga. 
\p  
\v 22 “Gba̱ ili, Tata u va̱ na̱ka̱ mu iꞌya ɗe. Uza wa̱ tani la u revei Maku mi wa, she Tata vi. Uza wa̱ kpam la u revei Tata vi wa, she Maku mi, she kpam aza ɗa Maku mi ma cigai u wenike.” 
\p  
\v 23 Aku u kpatalai u weɓelei atoni a ne u tonuko le usokongi, “Aza a una̱ u shinga a ɗa aꞌeshi a ɗa a wenei ili i shinga iꞌya i wenei.  
\v 24 N tonuko ɗa̱, ntsumate na̱ ngono ushani aza ɗa a cigai a wene ili iꞌya i wenei, shegai a wene wa. A pana kpam ili iꞌya i panai, shegai a pana wa.” 
\s1 Uza u Samariya u yain ili i shinga 
\p  
\v 25 Aku uza u te a asuvu a arevi a Mele u ꞌya̱nga̱i kushani wa ciga u kondo Yesu, u danai, “Kawenishiki, ndya ma yan kotsu n tsa̱ra̱ uma u ɗa bawu wa̱ri n utyoku?” 
\p  
\v 26 Yesu tonuko yi, “Ndya iꞌa̱ri a asuvu a Mele? Niɗa vu tsu yan iꞌya Ka̱neshi?” 
\p  
\v 27 Aku u danai, “Vu cigi Magono ma Zuba Kashila̱ ka vunu n katakasuvu ka vunu, n uma u vunu gba̱. Vu cigi yi n ucira u vunu n kakiri ka vunu gba̱. Vu cigi kpam uza u karen u vunu tyoku ɗa va ciga kaci ka vunu.” \x ◊ \xo 10:27 \xt U.Ml. 6:5; Aɗkp. 19:18.\x* 
\p  
\v 28 Yesu tonuko yi, “Vu wushuku ta̱ mai. Yansa nala, va tsa̱ra̱ ta̱ uma.” \x ◊ \xo 10:28 \xt Aɗkp. 18:5.\x* 
\p  
\v 29 Shegai vuma vi an wa ciga u gonuko kaci ka ne dere, u wecei Yesu, “Ya uza u karen u va̱?” 
\p  
\v 30 Yesu wushunku yi n agisani, “Vuma roku u ɗa u ꞌya̱nga̱i a Urishelima wa bana a Jeriko. Aku aza a maga̱la̱ka̱ a ka̱ngu yi, a monduso yi aminya, a lapa yi cika. Aku a lazai a a̱sa̱ka̱ yi a una̱ u ukpa̱.  
\v 31 Pini nala, kaɗara̱kpi ka roku ka tono pini a ure u nala vi. An u wene yi, aku u katsai a ikengi u lazai ili i ne.  
\v 32 Nala kpam uza u Levi u roku, an u rawai pini a asu vi u wene yi, eyi dem u katsai ikengi u lazai u a̱sa̱ka̱ yi.  
\v 33 Aꞌa̱ri pini uza u Samariya u roku u wuta̱i nwalu u rawai pini a asu u ɗa wa̱ri vi, an u wene yi, aku asuvayali a ka̱na̱ yi.  
\v 34 U banai pini a asu u vuma vi, u sira̱sa yi a asu u ɗa u tsa̱ra̱sa̱i usa̱n vi, u tsungusu yi manivi n mini ma aguma̱. Aku u taɗangu yi a zuba u makparyagi ma ne, u banka yi a kuwa ku amoci, u kiranai n eyi.  
\v 35 An kain ka wansai, u bidyai ikebe i azurufa i re,\f + \fr 10:35 \ft Kondo “Ikebe i azurufa” a kaci ka idani ka “Ikebe” a Idani i Uɓa̱nga̱.\f* u na̱ka̱i uza u kuwa vi. U danai, ‘Vu kirana n eyi, gba̱ iꞌya baci vu wunai bamu n i na yi, n gono baci ma tsupa vu ta̱.’ 
\p  
\v 36 “A asuvu a ama a tatsu a na yi, ya vu wenei wa̱ri uza u karen u vuma ɗa aza a maga̱la̱ka̱ a lapai vi?” 
\p  
\v 37 Aku u danai, “Uza ɗa u yanka yi ili i shinga.” 
\p Yesu tonuko yi, “Bana dem vu yansa nala.” 
\s1 Yesu a kuwa ku Meri n Marta 
\p  
\v 38 An Yesu n atoni a ne aꞌa̱ri a nwalu, aku a uwai a une u roku. Uka roku uza u kala Marta u cipuka̱ yi a kuwa ku ne.  
\v 39 Wa̱ ta̱ n utaku, uza u kala Meri uza ɗa u dusuki a kapala ka Asheku wa pana kadyanshi ka ne.  
\v 40 Shegai Marta afoɓi a pura̱ yi ugboji, aku u banai ara ne u danai, “Asheku, avu wene utaku u va̱ u a̱sa̱ka̱ mu ma yan manyan utyoku u va̱ wa? Tonuko yi u tuwa̱ u ɓa̱nga̱ mu wa̱wa.” 
\p  
\v 41 Shegai Asheku a wushunku yi, “Marta, Marta, vu dambula ta̱, kpam va dambula a kaci ka ili ushani.  
\v 42 Shegai ili i te iꞌya a ka ciga, Meri ɗanga̱sa ta̱ ili i shinga. A ka wusa yi tani iꞌya wa.” 
\c 11  
\s1 Uwenishike u Yesu a kaci ka kavasu 
\r (Matiyu 6:9-13; Matiyu 7:7-11) 
\p  
\v 1 Kain ka te, Yesu wa yan kavasu a asu u roku. An u kotsoi, katoni ka ne ka te ka tonuko yi, “Asheku, wenishike tsu kavasu tyoku ɗa Yahaya wenishikei atoni a ne.” 
\p  
\v 2 U tonuko le, “Ya yan baci kavasu, i dana, ‘Tata, a na̱ka̱ kala ka vunu tsupige, tsugono tsu vunu tsu tuwa̱.  
\v 3 Ne tsu kain dem ilikulya.  
\v 4 Cimbusuka̱ tsu unyushi u cingi u tsunu, kpaci a̱tsu n kaci ka tsunu tsu tsu cimbusuka̱ ta̱ aza ɗa a nusuka tsu. Kpam kotsu vu banka tsu a asu u ukondo wa.’ ”\f + \fr 11:4 \ft Kavasu ka tagara̱da u Matiyu ka la ta̱ ugaɗi.\f* 
\p  
\v 5 U doki u tonuko le, “A dana uza u te ɗe wa̱ n kaje, aku u banai ara ne n kayin ka pige, u tonuko yi, ‘Kaje ka va̱, kopuku mu iburodi i tatsu.  
\v 6 Kaje ka va̱ ka ka cipa̱i nwalu gogo‑na, kpam ma̱ n ili iꞌya ma na̱ka̱ yi u lyai wa.’ 
\p  
\v 7 “Aku u wushuku eyi pini ɗe a asuvu, u dana, ‘Kotsu vu damgbara̱sa mu wa, n gbagirya ɗe utsutsu u kuwa vi. Mpa na̱ mmuku n va̱ tsu vaku ɗe, ma fuɗa ma ꞌya̱nga̱ ma na̱ka̱ vu ili wa.’  
\v 8 A̱sa̱ka̱ n tonuko ɗa̱, ko wa ꞌya̱nga̱ baci wa na̱ka̱ yi ili an wa̱ri kaje ka ne wa, wa ꞌya̱nga̱ ta̱ wa na̱ka̱ yi gba̱ ili iꞌya wa ciga, adama a uma̱tsa̱ u ɗa u ma̱tsa̱i. 
\p  
\v 9 “Kpam n tonuko ɗa̱, rongoi ufolo, a ka ne ɗa̱ ta̱. Rongoi ubolo, ya tsa̱ra̱ ta̱. Kuɗusai utsutsu, a ka giduwunka̱ ɗa̱ ta̱.  
\v 10 Uza ɗa baci dem u foloi, a ka ne yi ta̱. Kpam uza ɗa baci dem u boloi, u tsu tsa̱ra̱ ta̱. A tsu giduwunka̱ ta̱ uza ɗa baci dem u kuɗai utsutsu. 
\p  
\v 11 “Tata u eni u ɗa a asuvu a ɗe maku ma ne ma [folo yi burodi aku u na̱ka̱ yi katali?]\f + \fr 11:11 \ft Akorongi a cau a ushani aza ɗa a pura̱i a tagara̱da u Luka a korongu ta̱, “U folo yi burodi, aku u na̱ka̱ yi katali?”\f* Ko kpam u foli yi kadan, aku u bidya kali u na̱ka̱ yi?  
\v 12 Ko kpam u foli yi kako, aku u bidya kudaɓu u na̱ka̱ yi?  
\v 13 Eɗa̱ ama a cingi i reve baci una̱ka̱ mmuku n ɗe ili i shinga, nala dem Tata u ɗe uza ɗa wa̱ri a zuba wa na̱ka̱ aza ɗa a folo yi Kulu Keri.” 
\s1 Yesu n Baꞌalzabu 
\r (Matiyu 12:22-30; Marku 3:20-27) 
\p  
\v 14 Kain ka te, Yesu wa wutukpa̱ ityoni i cingi i tsubebe. An ityoni i cingi yi i wuta̱i, aku kabebe ki ka danai ukuna, ama kpam a yain majiyan.  
\v 15 Shegai ama roku a danai, “N ucira u Baꞌalzabu† magono ma ityoni i cingi u ɗa wa wutukpusa̱ ityoni i cingi.”  
\v 16 Kpam aza roku a ka konduso yi, aku a boloi u wenike le iryoci i roku i zuba. 
\p  
\v 17 Yesu reve ta̱ ili iꞌya a ka yawunsa, aku u tonuko le, “Tsugono tsa baci dem tsu pecei kaci ka ne kure n tsu shila̱ka̱ni, tsugono tsu nala tsa wacuwa ta̱. Nala dem kuwa ka baci ku pecei kaci ka ne kure n ku shila̱ka̱ni, ka wacuwa ta̱.  
\v 18 Kanangasi\f + \fr 11:18 \ft Kanangasi; wata, “Shetan” kala ka dem ka Kala̱pa̱nsi.\f* ka pece baci kaci ka ne kure n u shila̱ka̱ni, niɗa tsugono tsu ne tsa yan tsu shamgba? N dana ta̱ nala an i danai n ucira u Baꞌalzabu u ɗa ma wutukpusa̱ ityoni i cingi.  
\v 19 N ucira u Baꞌalzabu u ɗa baci ma wutukpusa̱ ityoni i cingi, n ucira u eni u ɗa wa̱ kpam atoni a ɗe a ka wutukpusa̱ le? Adama a nala a ka woko ta̱ aza a afada a ɗe.  
\v 20 N ucira u Kashila̱ u ɗa baci ma wutukpusa̱ ityoni i cingi, tsugono tsu Kashila̱ tsu tuwa̱ ta̱ la vi ara ɗe. 
\p  
\v 21 “Uza u ucira u bidya baci iwunukatsu wa wundya kuwa ku ne, ko i te ya tsa̱ra̱ udukuyan u ne wa.  
\v 22 Shegai uza roku uza ɗa u la yi ucira u ꞌya̱nga̱sa̱ka̱ yi baci, hal u fuɗai u wusha yi iwunukatsu iꞌya u pityanangi n iꞌya vi, aku u pecike udukuyan u ne. 
\p  
\v 23 “Uza ɗa baci dem bawu wa̱ri kaɓolo na̱ mpa, tsilala tsa wa yan na̱ mpa. Uza ɗa baci bawu u ɓa̱nga̱ mu ucira̱ngusu, uwacinsa u ɗa yi. 
\s1 Ugono u ityoni i cingi 
\r (Matiyu 12:43-45) 
\p  
\v 24 “Ityoni i cingi i wuta̱ baci a asu u uza, i tsu tono ta̱ a asu u ɗa bawu mini ma̱ri ubolo u asu uwunvuga. I tsa̱ra̱ baci wa, aku i dana, ‘Ma gono ta̱ a asu u ɗa n wuta̱i.’  
\v 25 I gono baci i cinai kuwa ki uwujumi sarara kpam a kalai ka,  
\v 26 aku i ba i bidya ityoni i cingi i shindere i roku iꞌya i la yi tsicingi, a uwa a dusuku pini. Vuma u nala makorishi ma ndishi n ne ma la ta̱ n kagita̱ unamgba.” 
\p  
\v 27 Tyoku ɗa wa̱ri a kadyanshi, aku uka roku a asuvu a kaɓolo ki u ꞌya̱nga̱sa̱i kala̱ga̱tsu u danai, “Uza ɗa u matsa vu kpam u comuko vu uza u una̱ u shinga ɗa.” 
\p  
\v 28 U danai, “Una̱ u shinga u la ta̱ uwoko a asu u aza ɗa a panai kadyanshi ka Kashila̱ a yankai ka manyan.” 
\s1 Iryoci i Inusa 
\r (Matiyu 12:38-42; Marku 8:11-12) 
\p  
\v 29 An kakuma̱ ka̱ri a udoku n ka doki, aku Yesu danai, “Ama a aꞌayin a na ama a cingi a ɗa. A ka bolo ta̱ iryoci, shegai iryoci iꞌa̱ la a ka wenike wa, she iryoci i Inusa.  
\v 30 Wata, tyoku ɗa Inusa wokoi iryoci i aza a Niniba, nala dem Maku ma Vuma ma woko a aꞌayin a na yi.  
\v 31 Magono ma Sheba ma ma̱ri uka ma ꞌya̱nga̱ ta̱ kain ka afada ma sapunku unyushi u ama a aꞌayin a na yi. Kpaci a mɓa̱ri n likimba n ɗa u wuta̱i u pana̱kai ugboji u Solomo. Shegai uza ɗa u lai Solomo aya naha.  
\v 32 Ama a Niniba a ka ꞌya̱nga̱ ta̱ kain ka afada n a sapunki unyushi u ama a aꞌayin a na yi, kpaci a kpatalai adama a kuɓari ku Inusa. Gogo‑na uza ɗa u lai Inusa aya naha. 
\s1 Macikalu ma ikyamba 
\r (Matiyu 5:15; Matiyu 6:22-23) 
\p  
\v 33 “Uza wa sapa macikalu u sokongu ma a asu u ɗa a tsu sokongu ili wa, ko u kimba̱ ma n kabelu wa, shegai u zuwa ma a zuba u kashamkpatsu ka ne, tsa̱ra̱ ama ɗa a ka uwa a wene katyashi.  
\v 34 Aꞌeshi a ɗa macikalu ma ikyamba i vunu. Aꞌeshi a vunu a lobono baci, ikyamba i vunu ya shaɗangu ta̱ n katyashi. Shegai a namgba baci, ikyamba i vunu ya shaɗangu ta̱ n karimbi.  
\v 35 Weɓele ko katyashi ka va̱ri n ka vi karimbi ka.  
\v 36 Adama a nala, ikyamba i vunu i shaɗangu baci n katyashi gba̱, bawu kaɓon ka ka ka̱ri n karimbi. Gba̱ ya woko ta̱ katyashi, tyoku ɗa macikalu ma tsu na̱ka̱ vu katyashi.” 
\s1 Una̱ u cingi u teli 
\r (Matiyu 23:1-36; Marku 12:38-40) 
\p  
\v 37 An Yesu kotsoi kadyanshi, aku Kafarishi ka roku ka libana yi ulya ilikulya. An u uwai, aku u dusuki a asu u ulya ilikulya.  
\v 38 An Kafarishi ka wenei Yesu dusuki ulya ilikulya bawu u sawai akere, u yain majiyan. 
\p  
\v 39 Asheku kpam a tonuko yi, “Eɗa̱ Afarishi i tsu za̱ ta̱ kucina̱ ku mako n ku kapara, shegai a asuvu a ɗe i shaɗangu ta̱ n kurura n tsicingi.  
\v 40 Eɗa̱ atengeshi! Uza ɗa u yain kucina̱ ki, aya dem u yain asuvu yi wa?  
\v 41 Adama a nala, za̱yi asuvu yi a asu u uneshe aza a unambi ili iꞌya iꞌa̱ri n iꞌya, kotsu a wulukpe ɗa̱ gba̱. 
\p  
\v 42 “Ter ɗe Afarishi, kpaci i tsu na̱ka̱ ta̱ Kashila̱ u te a asuvu a kupa u icun i kashaun, n tsulu, n icun i ishuwan kau‑kau, shegai i kpa̱ɗa̱i uyanka ama ili iꞌya iꞌa̱ri dere, kpam i ciga Kashila̱ wa. U laka ta̱ iꞌa̱ri i yain u makorishi vi n u kagita̱ vi dem. 
\p  
\v 43 “Ter ɗe Afarishi, kpaci i la ta̱ uciga u asu u ndishi u shinga a agata a Kashila̱. Kpam ya ciga ama a rongo ɗa̱ udana̱sa̱sa a asuvu a kuden. 
\p  
\v 44 “Ter ɗe Afarishi, kpaci tyoku u asaun a ɗa a yain bawu uza wa wene a ɗa iꞌa̱ri, a ɗa ama a ka kpatsa bawu a revei.” 
\p  
\v 45 Karevi ka Mele ka roku ka wushunku yi, “Kawenishiki, ili iꞌya vu danai nala vi, inyashi iꞌya vu taka tsu iꞌya.” 
\p  
\v 46 Yesu wushuki, “Ter ɗe arevi a Mele, kpaci i tsu taɗangusuku ta̱ ama ucanga u ara̱ji, kpam i tsu zuwa ko majubu i dana ya ɓa̱nga̱ le wa. 
\p  
\v 47 “Ter ɗe, kpaci asaun a ntsumate n ɗa isheku i ɗe i wunusai a ɗa ya masa̱ka ikali.  
\v 48 U woko la vi ɗe an i wushuki n manyan ma isheku i ɗe. Kpaci alya a wunusa le, eɗa̱ kpam ya masa ikali a asaun a le.  
\v 49 Ili iꞌya i zuwai Kashila̱ a asuvu a ugboji u ne, u danai, ‘Ma sukunku le ta̱ ntsumate n asuki. A ka wuna ta̱ aza roku, aza roku tani a yan le mavura.’  
\v 50 Adama a nala a ka wecike ta̱ mpasa ma ntsumate n ɗa a wotsongi a likimba. Ili iꞌya i bidyai a kagita̱ ka uyan likimba a kaci ka ama a aꞌayin a na.  
\v 51 Ili iꞌya i ka̱na̱i a mpasa n Habila hal ubana a mpasa n Zakariya uza ɗa a wunai a mere ma asuɗara̱kpa n Asu u Uwulukpi.\f + \fr 11:51 \ft Kondo kulu ku Kuwa ku Kashila̱ a makukpi ma XX.\f* Mayun n tonuko ɗa̱, a ka kece ta̱ n ɗa a kaci ka ama a aꞌayin a na. 
\p  
\v 52 “Ter ɗe arevi a Mele, kpaci i bidyai makukpunki ma ureve. Eɗa̱ i uwa wa, kpam i ɓishinkai aza ɗa a ka ciga uꞌuwa a uwa.” 
\p  
\v 53 An u wuta̱i pini a asu vi, awenishiki a Mele n Afarishi a gita̱ yi uraga, tsa̱ra̱ u dansa ili ushani.  
\v 54 Kpam a ka ciga a ka̱na̱ yi n unyushi a asuvu a kadyanshi ka ne. 
\c 12  
\s1 Kuɓari a kaci ka aza a maci a kaɓan 
\r (Matiyu 10:26-27) 
\p  
\v 1 Pini nala, an kakuma̱ ka ama ka ɓolomgbonoi ushani\f + \fr 12:1 \ft Udani “kakuma̱ ka ama ka wura ta̱ azu a re (2,000)” u ɗa Luka yankai manyan.\f* hal ka deshene. Yesu gita̱i u kpatalai a asu u atoni a ne, u ɓarana le u danai, “Kiranai n yisti u Afarishi, wa̱ ta̱ n kusokongi ku gbani.  
\v 2 Ili iꞌa̱ la a kimba̱i iꞌya a ka kpa̱ɗa̱ ukukpa̱ wa, ili iꞌa̱ la iꞌya a sokonki iꞌya a ka kpa̱ɗa̱ utoɗugbo wa.  
\v 3 Adama a nala iꞌya baci i danai a karimbi a ka pana ta̱ iꞌya a katyashi. Kpam ili iꞌya baci i danai n kabini a kunu ku asuvu, a ka dansa ta̱ dem iꞌya a kateshe. 
\s1 Uza ɗa u gain a pana uwonvo 
\r (Matiyu 10:28-31) 
\p  
\v 4 “Eɗa̱ aje a va̱, n tonuko ɗa̱ ta̱, kotsu i pana uwonvo u ama ɗa a ka wuna ikyamba wa. A wuna baci aꞌa̱ n ili iꞌya a ka yan kpam wa.  
\v 5 Shegai ma wenike ɗa̱ ta̱ uza ɗa u gain i pana uwonvo. I pana uwonvo u uza ɗa u wuna baci, wa fuɗa wa vuta̱la̱ a asuvu a kaɗa̱ka̱ ka akina. Mayun n tonuko ɗa̱, i pana yi uwonvo.  
\v 6 Ma wundya mberikele n tawun n ɗa a tsu denge anini a re\f + \fr 12:6 \ft Kondo “Anini” a kaci ka idani ka “Ikebe” a Idani i Uɓa̱nga̱.\f* vi? Ko n nala, Kashila̱ ka a̱sa̱nsa̱ ko n ma te wa.  
\v 7 Gba̱ kenji ka kaci ka ɗe, ka̱ ta̱ a ukece, adama a nala, panai uwonvo wa. Tsupige tsu ɗe ubana a asu u Kashila̱ tsu la ta̱ tsu mberikele ushani. 
\s1 Udana u ukuna u maci a kaci ka Yesu 
\r (Matiyu 10:32-33; Matiyu 12:32; Matiyu 10:19-20) 
\p  
\v 8 “N tonuko ɗa̱, gba̱ uza ɗa baci dem u tonukoi aza roku eyi uza u va̱ u ɗa a kapala ka ama, mpa Maku ma Vuma ma dana ta̱ dem a kapala ka atsumate a zuba a Kashila̱ eyi na katoni ka va̱ ka.  
\v 9 Shegai uza ɗa baci u ꞌyuwan mu a kapala ka ama, a ka ꞌyuwan yi ta̱ a kapala ka atsumate a zuba a Kashila̱.  
\v 10 Ko n nala, uza u nusuka baci Maku ma Vuma, a ka cimbusuka̱ yi ta̱. Shegai uza ɗa baci dem u wishai Kulu Keri a ka cimbusuka̱ yi unyushi u ne wa. 
\p  
\v 11 “Kpam a banka ɗa̱ baci a agata a Kashila̱, ko a asu u ngono, ko asu u ukiɗa u ugana, she i dambula a ili iꞌya ya dana kotsu i ɓa̱nga̱ kaci ka ɗe wa.  
\v 12 Kpaci Kulu Keri ka wenishike ɗa̱ ta̱ ili iꞌya ya dana pini a asu vi.” 
\s1 Uza u utsa̱ri u ɗa bawu wa̱ri n ugboji 
\p  
\v 13 Vuma roku a asuvu a kakuma̱ ka ama ki u tonukoi Yesu, “Kawenishiki, zuwa utoku u va̱ u peci ucanga u ɗa tata u tsunu u kuwa̱i u a̱sa̱ka̱i vi na̱ mpa.” 
\p  
\v 14 Yesu wushunku yi, “Uza va̱, ya na̱ka̱ mu ucira u ɗa ma woko ɗa̱ uza u afada?”  
\v 15 Aku u tonuko le, “Kiranai, i pecemgbene n kurura ku gbani, kpaci kakuma̱ ka ucanga ka uma wa.” 
\p  
\v 16 U yanka le agisani a na yi, u danai, “Kashina ka uza u utsa̱ri u roku ka matsai cika.  
\v 17 U danai a katakasuvu ka ne, ‘Ndya ma yan? Mpa na ma̱ n asu u ɗa ma zuwa ucanga u kashina u va̱ wa.  
\v 18 Ili iꞌya ma yan iꞌya, she n ta̱sa̱ mpon n va̱ n mai n pige n pige, aku n tsungu pini ucanga u kashina u va̱ n utsa̱ri u va̱ pini gba̱.  
\v 19 Pini nala, n tonuko kaci ka va̱, “Uma u va̱, va̱ ta̱ n utsa̱ri ushani uzuwi u ɗa wa rawa vu ayen ushani. Wunvuga ili i vunu, vu lyai, vu soi, vu pana kayanyan.” ’\fig Uza u utsa̱ri|src="Luke_12_13.tif" size="span" loc="Luk 12:19" ref="Luk. 12:19" \fig* 
\p  
\v 20 “Shegai Kashila̱ ka tonuko yi, ‘Katengeshi, n kayin ka na a ka ciga ta̱ uma u vunu. Ucanga u ɗa vu tsa̱ra̱i vi, u yai u ɗa wa woko?’ 
\p  
\v 21 “Nala wa woko n uza ɗa u cira̱nki kaci ka ne udukuyan, shegai wa̱ n udukuyan a asu u Kashila̱ wa.” 
\s1 Dambulai wa 
\r (Matiyu 6:25-34) 
\p  
\v 22 Yesu tonukoi atoni a ne, “N tonuko ɗa̱, yanyi kadambula ka uma u ɗe a ili iꞌya ya lya ko kpam ya uka a ikyamba wa.  
\v 23 Kpaci uma u la ta̱ ilikulya, ikyamba kpam i la ta̱ aminya.  
\v 24 Weɓelei agawun: a tsu ce wa, a tsu kapa tani wa, aꞌa̱ kpam na̱ mpon n kuzuwate ku ucanga wa. Gba̱ n nala Kashila̱ ka tsu lyatangu le ta̱. Eɗa̱ i la ta̱ nnu cika tani.  
\v 25 A asuvu a ɗe, ya wa fuɗa wa doku kaci ka ne uma ulapa u uwule u te adama a kadambula?  
\v 26 Cinda bawu ya fuɗa ya yan ili i kenu i na, ndya i banka ɗa̱ kadambula ka ili iꞌya i buwai? 
\p  
\v 27 “Weɓelei tyoku ɗa apa̱lu a tsu gbonguro, a tsu yan manyan ko a jila̱ka̱ kaci ka le aminya wa. Ko Solomo n tsupige tsu ne gba̱ u uka aminya a ikali a ɗa a lobonoi tyoku u a le wa.  
\v 28 Kashila̱ ka guɓa baci apa̱lu a mete a ɗa aꞌa̱ri n uma ara, nakpan a vuta̱la̱ le a akina. Aminya a ɗa Kashila̱ ka na̱ka̱ ɗa̱ a ka la a naha wa? Eɗa̱ aza ɗa upityanangu u ɗe u gusa̱i.  
\v 29 Dambulai a ili iꞌya ya lya ko ya so wa, kpam kotsu i a̱sa̱ka̱ atakasuvu a ɗe a ꞌya̱nga̱ wa.  
\v 30 Uyawunsa u ama a likimba nte wa̱ri pini a icun i nala yi, shegai eɗa̱ Tata u reve ta̱ ya ciga iꞌya.  
\v 31 I gita̱ i zami ve tsugono tsu Kashila̱, a ka doku ɗa̱ ta̱ ili i nala yi. 
\s1 Kuzuwate ku ucanga a zuba 
\r (Matiyu 6:19-21) 
\p  
\v 32 “Eɗa̱ ushiga u kenu, panai uwonvo wa, kpaci Tata u ɗe wa pana ta̱ kayanyan ka wa na̱ka̱ ɗa̱ tsugono tsu ne.  
\v 33 Dengei utsa̱ri u ɗe, aku i ɓa̱nga̱ aza a unambi. I zamuka kaci ka ɗe atsa̱n a ikebe a ɗa bawu a ka kutsa; wata, utsa̱ri u ɗa bawu wa kotso a zuba, a asu u ɗa bawu aboki a ka raɓa evu. Ko karan ka̱ la ka ka nangasa u ɗa wa.  
\v 34 Kpaci a asu u ɗa utsa̱ri u vunu wa̱ri, nte dem katakasuvu ka vunu ka yan pini ɗe.” 
\s1 Foɓusoi adama a utuwa̱ u Asheku 
\p  
\v 35 Yesu doki u danai, “Wampuki aminya a ɗe adama a manyan, kpam i a̱sa̱ka̱ ncikalu n ɗe usapi.  
\v 36 I rongo tyoku u ama ɗa a ka vana uzakuwa u le u gono a asu u abiki, kotsu a giduwunka̱ yi utsutsu n ukuɗa u utsutsu u ne.  
\v 37 Agbashi a ɗa baci uzakuwa u le u cinai n a vani yi a ka pana ta̱ kayanyan. Mayun n tonuko ɗa̱, wa sira ta̱ kunya a cuku u zuwa le a dusuku a asu u ulya u ilikulya, aku u pecike le ilikulya yi.  
\v 38 Agbashi a ɗa baci uzakuwa u le wa gono n kayin ka pige ko kpam ubana kpasani u cina le ufoɓusi, a ka pana ta̱ kayanyan.  
\v 39 Ma ciga ta̱ i reve, a da baci uza u kuwa u revei aꞌayin a ɗa kaboki ka tuwa̱, wa̱ri wa a̱sa̱ka̱ kaboki ka uwa yi a kuwa wa.  
\v 40 Eɗa̱ dem i gan ta̱ i rongo n afoɓi a ɗa ya wusha Maku ma Vuma, kpaci wa tuwa̱ ta̱ aꞌayin a ɗa bawu i zuwai uma wa tuwa̱.” 
\s1 Kagbashi ka shinga 
\r (Matiyu 24:45-51) 
\p  
\v 41 Aku Bituru wece yi, “Asheku, a̱tsa va yanka agisani a na yi, ko gai ya dem ɗa?” 
\p  
\v 42 Asheku a wushunku yi, “Ya kagbashi ka maci kpam uza u ugboji? Uza ɗa uzakuwa u ne u na̱ka̱ yi u kirana n kuwa ku ne u na̱ka̱sa̱ le ilikulya.  
\v 43 Uzakuwa u ne u gono baci u cina yi n u yanyi nala, wa pana ta̱ kayanyan.  
\v 44 Mayun n tonuko ɗa̱, uzakuwa vi wa zuwa yi ta̱ u kirana n utsa̱ri u ne gba̱.  
\v 45 Shegai kagbashi ki ka yawunsa baci a katakasuvu ka ne u danai, ‘Uzakuwa u va̱ ɗa na u gono gogo wa,’ aku u gita̱i ulapusa agbashi yi aka n aꞌali, n u lyayi n u soyi hal u gutukpa.  
\v 46 Uzakuwa u kagbashi u nala wa gono ta̱ a kain n ulapa u uwule u ɗa bawu a zuwai uma wa tuwa̱. Kpam wa yanyi ta̱ mavura cika, aku u varangu yi a asu u ama ɗa a ꞌyuwain uwushuku. 
\p  
\v 47 “Kagbashi ka baci dem ka revei ili iꞌya uzakuwa u ne wa ciga, aku u ꞌyuwain iꞌya uyan, wa so ta̱ malapa cika.  
\v 48 Shegai uza ɗa baci bawu u revei, aku u yain ili i malapa, a ka lapa yi ta̱ kenu. Uza ɗa baci a na̱ka̱i ili ushani, ili ushani iꞌya a ka ciga ara ne. Uza ɗa kpam a na̱ka̱i uga̱na̱ u ili ushani, ili ushani iꞌya a ka ciga ara ne.” 
\s1 Yesu tukoi upecene 
\r (Matiyu 10:34-36) 
\p  
\v 49 Yesu doki u danai, “Tuwa̱ ɗa n tuwa̱i n tsungu akina a likimba, uciga u va̱ u ɗa, a dana naha dem a ka tasa ɗe.  
\v 50 Shegai ma̱ ta̱ n ulyuɓugu u ɗa a ka lyuɓugu mu, katakasuvu ka va̱ ka dusuku wa, she aꞌayin a ɗa a kotsoi.  
\v 51 Ya wundya tuwa̱ ɗa n tuwa̱i n tuko ndishi n shinga a likimba? Nala wa, upecene u ɗa n tuko ɗa̱.  
\v 52 Ubana a kapala, kuwa ku ama a tawun ka pece ta̱ kure: ama a tatsu a yain tsilala n ama a re, ama a re kpam a yain tsilala n ama a tatsu.  
\v 53 Nala a ka pecene. Tata u yain tsilala n maku ma ne, maku kpam ma yain tsilala n tata u ne. Mma u yain tsilala n makere ma ne, makere kpam ma yain tsilala na̱ mma u ne. Kajene ka yain tsilala n anuku a ne, anuku kpam a yain tsilala n kajene ka ne.” 
\s1 Ureve u iryoci i aꞌayin 
\r (Matiyu 16:2-3; Marku 8:11-13) 
\p  
\v 54 Aku Yesu tonukoi kakuma̱ ka ama ki, “I wene baci alishi a ꞌya̱nga̱i a kalivi,\f + \fr 12:54 \ft A uyamba u ɗa Yesu rongoi, a kalivi ka alishi n uwule u ucira kaɓolo na̱ mkpankashila̱ n mini a tsu ꞌya̱nga̱.\f* kute‑kute she i dana, ‘A ka ro ta̱,’ nala tani u tsu woko.  
\v 55 I wene baci uwule u ꞌya̱nga̱i a ɗaka, she i dana, ‘Wa suɗugba ta̱,’ kpam nala.  
\v 56 Aza a maci a kaɓan, ya fuɗa ta̱ ya reve iryoci iꞌya iyamba n kubain ku zuba a ka wenike, shegai ndya i ɓishinka ɗa̱ i reve iryoci i aꞌayin a naha? 
\s1 Sheshei kananamgbani ka ɗe 
\r (Matiyu 5:25-26) 
\p  
\v 57 “Ndya i ɓishinka ɗa̱ ya bidiga kaci ka ɗe ili i shinga?  
\v 58 Ya bana baci a asu u afada n uza ɗa u banka vu, dara̱ka vu sheshi n eyi a ure, kawa u banka vu baci a asu u uza u ukiɗa u ugana. Uza u ukiɗa u ugana vi wa na̱ka̱ngu vu ta̱ a kukere ku katigi, katigi ki tani ka zuwa vu ta̱ a kuwa ku aꞌali.  
\v 59 N tonuko vu va wuta̱ wa, she vu tsupa gba̱ ili iꞌya a ka tono vu.” 
\c 13  
\s1 A̱sa̱ka̱i tsicingi tsu ɗe ko a wuna ɗa̱ 
\p  
\v 1 Pini nala, aza ɗa aꞌa̱ri pini a asu vi a yankai Yesu alabari a aza a Galili aza ɗa Bilatu wunai a Kuwa ku Kashila̱, hal mpasa n le n ɓolomgbonoi na̱ n ɗa ma uɗara̱kpa u ɗa a yain.  
\v 2 Yesu wushunku le, “Ya wundya aza a Galili a nala yi a la aza a Galili a ɗa a buwai vi unyushi u cingi ɗa, an a panai ikyamba i nala yi?  
\v 3 N tonuko ɗa̱, nala wa. I a̱sa̱ka̱ baci tsicingi tsu ɗe wa, gba̱ ɗe dem nala ya kuwa̱.  
\v 4 Ko kpam ya wundya ama kupa n kulla̱ aza ɗa a kuwa̱i an kasaga ka ugaɗi ka Sila̱wamu ka rukpa̱i ka vara le vi, a la aza a Urishelima unyushi u cingi ɗa?  
\v 5 N tonuko ɗa̱, nala wa. I a̱sa̱ka̱ baci tsicingi tsu ɗe wa, ya kuwa̱ ta̱ gba̱ ɗe tyoku u le.” 
\p  
\v 6 U tonuko le agisani a na yi, “Vuma roku u ɗa u wa̱ri n maɗanga ma kapopi a kashina ka ne, aku u tuwa̱i n u boli ilimaci i ne, shegai u tsa̱ra̱ wa.  
\v 7 Aku u tonukoi uza ɗa wa guɓa kashina ki, ‘Ayen a tatsu a ɗa pa vi ma tuwa̱ na̱ n boli ilimaci i kapopi i na yi, n tsa̱ra̱ tani wa. Kapa ma, niɗa ma ka̱ngu asu gbani?’ 
\p  
\v 8 “U wushunku yi, ‘Uzakuwa, a̱sa̱ka̱ ve ma ma kyawan kayen ka lalu, n za̱ɗa̱gba̱ kami ki, n tsunku ma kayala ka tsishinda̱.  
\v 9 Ma matsa baci ilimaci kayen ka ugono, aku a a̱sa̱ka̱ ma. Ma matsa tani baci wa, aku a kapa ma.’ ” 
\s1 A ta̱na̱sa̱i uka u ukeliki kain ka Ashibi 
\p  
\v 10 Kain ka te kain ka Ashibi, Yesu wa wenishike a kagata ka Kashila̱ ka roku.  
\v 11 Aku uka roku u ɗa wa̱ri n ityoni i cingi i maɓa̱la̱ ma ukeliki hal ayen kupa n kulla̱, uza ɗa u kelikei gba̱ wa fuɗa wa gaɗigba kpam wa.  
\v 12 An Yesu wene yi, u isa̱ yi u tonuko yi, “Uka, a pecemgbene vu ɗe n maɓa̱la̱ ma vunu.”  
\v 13 U taɗanku yi kukere, kute‑kute u gaɗigbai u cikpai Kashila̱. 
\p  
\v 14 Shegai uzapige u kagata ka Kashila̱ vi u panai upan, an Yesu ta̱na̱sa̱ yi n kain ka Ashibi. U tonukoi ama yi, “Aꞌayin a ɗa pini ushani hal a teli a ɗa a gain a yain manyan, tuwa̱i a ta̱na̱sa̱ ɗa̱, shegai bamu n kain ka Ashibi.” 
\p  
\v 15 Asheku a wushunku yi, “Eɗa̱ aza a maci a kaɓan, uza u kanaka ko makparyagi u tsu tatsukpa ma n kain ka Ashibi u ba u ne yi mini wa?  
\v 16 U gan uka u naha, kumaci ku Ibirahi, uza ɗa Kanangasi\f + \fr 13:16 \ft Kanangasi; wata, “Shetan” kala ka dem ka Kala̱pa̱nsi.\f* ka sirai ara ayen kupa n kulla̱ a tatsukpa yi n kain ka Ashibi wa?” 
\p  
\v 17 An u danai nala, atokulalu a ne a panai uwono, gba̱ kakuma̱ ka ama ka rongoi ipeli adama a ili i shinga iꞌya Yesu wa yansa. 
\s1 Agisani a ucun u musta n yisti 
\r (Matiyu 13:31-33; Marku 4:30-32) 
\p  
\v 18 Yesu danai, “Niɗa tsugono tsu Kashila̱ tsa̱ri? Ndya ma ra̱tsana̱ka tsa n iꞌya?  
\v 19 Tyoku u ucun u musta ɗa tsa̱ri, u ɗa vuma roku u ba u cei a kashina ka ne. U gbonguroi u wokoi mawurete ma hal nnu n cai pini ikinda a nsaɓu n ne.” 
\p  
\v 20 U doki u danai, “N iyen iꞌya ma ra̱tsana̱ka tsugono tsu Kashila̱?  
\v 21 Tyoku u yisti u ɗa tsa̱ri, u ɗa uka u roku u bidyai u vura̱i u ɗa a akundatsu a pige a tatsu a kira hal ku vura̱i n yisti vi gba̱.” 
\s1 Utsutsu u kenu 
\r (Matiyu 7:13-23) 
\p  
\v 22 Yesu ka̱na̱i nwalu n u wenishike a ilyuci n une iꞌya u wurusai, hal wa rawa a Urishelima.  
\v 23 Uza roku u wece yi, “Asheku, ama a ɗa a ka tsa̱ra̱ iwauwi† aꞌa̱ gba̱m ushani?” 
\p U tonuko le,  
\v 24 “Moɗonoi i uwa a utsutsu u kenu. Kpaci n tonuko ɗa̱, ama ushani a ka zama ta̱ a uwa, shegai a ka fuɗa wa.  
\v 25 Uza u kuwa u ꞌya̱nga̱ baci u gida̱ki utsutsu vi, i gita̱ ɗe la vi kushani a uwotsu n i kuɗusi utsutsu, n i dansi, ‘Uza u kuwa, giduwuka̱ tsu.’ 
\p “Eyi kpam u wushuku, ‘N reve a asu u ɗa i wuta̱i wa.’ 
\p  
\v 26 “Aku i dana, ‘Tsu lya ta̱ tsu soi kpam n avu, hal vu wenishikei a ire i tsunu.’ 
\p  
\v 27 “Eyi kpam u dana, ‘N tonuko ɗa̱ n reve a asu u ɗa i wuta̱i wa. Banka numu dan aza a unyushi u cingi.’ 
\p  
\v 28 “Aꞌayin a nala yi ya wene ta̱ Ibirahi n Ishaku n Yakubu na̱ ntsumate a tsugono tsu Kashila̱, eɗa̱ kpam she a loko ɗa̱, nte ya sa̱ pini hal n i lumusi aꞌanga.  
\v 29 Ama a ka tuwa̱ ta̱ a kasana n kalivi n gaɗi n ɗaka, a dusuku a asu u le a tsugono tsu Kashila̱.  
\v 30 Gogo‑na aza a kucina̱ a ka woko ta̱ aza a kapala, aza a kapala kpam a woko aza a kucina̱.” 
\s1 Yesu panai iyali i Urishelima 
\r (Matiyu 23:37-39) 
\p  
\v 31 Pini nala, Afarishi a roku a tuwa̱i a tonuko yi, “ꞌYa̱nga̱ vu wuta̱ pini na vi, kpaci Hiridu Antiba magono wa ciga ta̱ u wuna vu.” 
\p  
\v 32 U tonuko le, “Walai i ba i tonuko mashe ma mete ma nala mi, ‘Ara ma wutukpa̱ ta̱ ityoni i cingi, n ta̱na̱sa̱ kpam ama. Nakpan kpam nala. Kain ka tatsu, aku n kotso manyan ma va̱.’  
\v 33 Gba̱ n nala ma lya ta̱ kapala na̱ nwalu n va̱, ara n nakpan n nakpan kuten. Kpaci u gan a wuna matsumate a asu u roku wa, she a Urishelima. 
\p  
\v 34 “Eɗa̱ aza a Urishelima, aza a Urishelima, awuni a ntsumate, aza a uvara̱sa aza ɗa a suki ara ɗe. N tsu ciga ta̱ n ɓolongu ɗa̱ tyoku ɗa matoku ma tsu ɓolongu mmuku n ne a ashan a ne, aku i ꞌyuwain.  
\v 35 Wundyai, kuwa ku ɗe ka la a a̱sa̱nka̱ ɗa̱ uvarangi. N tonuko ɗa̱ ya doku ya wene mu wa, she kain ka ya tuwa̱ ya dana, ‘Kashila̱ ka zuwuka uza ɗa wa tuwa̱ a asuvu a kala ka Magono ma Zuba una̱ u shinga.’ ” 
\c 14  
\s1 Yesu a kuwa ku Kafarishi 
\p  
\v 1 Kain ka te n Ashibi, Yesu uwai a kuwa ku uzapige u Afarishi u roku ulya ilikulya, ama kpam a zuwuka yi aꞌeshi.  
\v 2 A kapala ka ne tani vuma roku u ɗa pini uza ɗa akere a ne n aꞌene a ne a shita̱sai.  
\v 3 Yesu wecei Afarishi n arevi a Mele, “U gan a ta̱na̱sa̱ maɓa̱la̱ n kain ka Ashibi, ko u gan wa?”  
\v 4 Shegai a paɗai bini bini. Aku u ka̱na̱i vuma vi u ta̱na̱sa̱ yi, u tonuko yi u wala. 
\p  
\v 5 U wece le, “A asuvu a ɗe, ya maku\f + \fr 14:5 \ft Akorongi a cau a roku aza ɗa a pura̱i a tagara̱da u Luka a korongu ta̱ “makparyagi” kpaci n Tsiheline “makparyagi” n “maku” uꞌisa̱ u le u rotsono ta̱.\f* ma ne ko kanaka ka ne ka rukpa̱ a ilyukoi kain ka Ashibi, aku u kpa̱ɗa̱ ka uwutukpa̱ n maloko?”  
\v 6 A fuɗa a wushuku keci ku ne wa. 
\p  
\v 7 An u wenei tyoku ɗa aza ɗa a libanai vi a ɗanga̱sai asu u ndishi u shinga u shinga, u wenishike le uwenishike u na vi:  
\v 8 “Kain ka baci uza roku u libana vu abiki a iyolo, kotsu vu yain maloko vu dusuku a karatsu ka shinga wa, gaawan a libana ta̱ uza ɗa u la vu tsupige.  
\v 9 Nala baci uza ɗa u libana ɗa̱ ama a re a ɗe yi, wa tuwa̱ ta̱ u tonuko vu, ‘Na̱ka̱ vuma u na a asu u ndishi u vunu.’ Aku vu woko n uwono, vu gono a karatsu ka kenu.  
\v 10 Shegai a libana vu baci abiki, dusuku a karatsu ka kenu, tsa̱ra̱ uza ɗa u libana vu vi, u tuwa̱ baci u tonuko vu, ‘Kaje ka va̱, ꞌya̱nga̱ vu gono a asu u shinga.’ She vu tsa̱ra̱ tsupige a asu u aꞌeshi a atoku a vunu amoci.  
\v 11 Gba̱ uza ɗa baci u ra̱ɗa̱gba̱i kaci ka ne, a ka vakunku yi ta̱. Uza ɗa kpam u vakunki kaci ka ne, a ka ra̱ɗa̱gba̱ yi ta̱.” 
\p  
\v 12 Yesu tonukoi uza ɗa u libana yi vi, “Va libana baci uza abiki a ulya ilikulya n kaara ko kayin, kotsu vu libana aje a vunu, ko atoku a vunu, ko aza a kuwa a vunu, ko aza a karen a vunu aza a utsa̱ri wa. Kawa ele dem a ka libana vu ta̱, a tsupa vu.  
\v 13 Shegai va libana baci ama abiki a ulya ilikulya, vu libana aza ɗa bawu aꞌa̱ri n ili, n aza a mɓa̱la̱ ma ukeliki, n awunu, n arumba̱.  
\v 14 Kpam a ka zuwuka vu ta̱ una̱ u shinga, kpaci a ka tsupa vu wa. Shegai va tsa̱ra̱ ta̱ katsupi ka malen ma manyan ma vunu kain ka aza a maci a ka ꞌya̱nga̱ a ukpa̱.” 
\s1 Agisani a abiki a pige 
\r (Matiyu 22:1-10) 
\p  
\v 15 An uza u te a asuvu a aza ɗa a ka lya kaɓolo, u panai nala, u tonukoi Yesu, “Uza ɗa wa lya ilikulya i abiki a tsugono tsu Kashila̱ uza u una̱ u shinga u ɗa.” 
\p  
\v 16 Yesu wushunku yi, “Vuma roku u ɗa u foɓusoi abiki a ulya ilikulya a pige, aku u libanai ama ushani.  
\v 17 An aꞌayin a ulya ilikulya a yain, u suki kagbashi ka ne ka ba ka tonuko amoci a ɗa u libanai vi, ‘Tuwa̱i, kpaci a foɓuso ɗe ko ndya wa.’ 
\p  
\v 18 “Shegai gba̱ le a gita̱i utukuso kadambula. Uza u kagita̱ u danai, ‘N tsila ta̱ kashina, kpam u ka̱na̱ ta̱ n ba n wene ka. Ma folo vu, vu yanka mu ahankuri.’ 
\p  
\v 19 “Uza roku kpam u danai, ‘N tsila ta̱ anaka a kulima kupa, gogo‑na kpam ma ciga ta̱ n ba n kondo a ɗa. Ma folo vu, vu yanka mu ahankuri.’ 
\p  
\v 20 “Uza roku kpam u danai, ‘Gogo‑na-na ɗa n yain iyolo, adama a nala ma fuɗa ma bana wa.’ 
\p  
\v 21 “Kagbashi ki ka gonoi ka tonukoi uzakuwa vi. Katsuma̱ ka namgbai uzakuwa vi, aku u tonukoi kagbashi ki, ‘Wuta̱ gogo a ire na̱ mɓakuru ma ilyuci mi vu tuko aza a unambi, n aza a mɓa̱la̱ ma ukeliki, n arumba̱, n awunu.’ 
\p  
\v 22 “Kagbashi ka danai, ‘N yan ɗe iꞌya vu danai n yain vi, shegai hal n gogo‑na asu u ɗa pini u buwai.’ 
\p  
\v 23 “Aku u uzakuwa vi u tonukoi kagbashi ki, ‘Wala a kateshe ka ilyuci, vu bana a ire i pige n i kenu, vu zuwa ama ɗa aꞌa̱ri pini a tuwa̱ a uwa a kuwa ku va̱, tsa̱ra̱ ku shaɗangu.  
\v 24 N tonuko ɗa̱, uza wa̱ la a asuvu a aza ɗa n libanai n kagita̱, wa peɗe ilikulya i abiki a va̱ wa.’ ” 
\s1 Upana u ikyamba u utono u Yesu 
\r (Matiyu 10:37-38) 
\p  
\v 25 Pini nala, kakuma̱ ka ama ka tonoi Yesu, aku u kpatalai u tonuko le,  
\v 26 “Uza ɗa baci wa ciga u tuwa̱ ara va̱, u ka̱na̱ ta̱ she u ciga mu kapala n tata u ne, na̱ mma u ne, n uka u ne. U cigi mu kpam kapala na̱ mmuku n ne, n atoku a ne aka n aꞌali. U ka̱na̱ ta̱ dem u cigi mu kapala n uma u ne, kawa u ra̱tsa u woko katoni ka va̱ wa.  
\v 27 Vu ra̱tsa vu woko katoni ka va̱ wa, vu canga baci mawandamgbani ma vunu vu tono mu wa. 
\p  
\v 28 “A asuvu a ɗe, ya wa gita̱ kuma ku pige bawu dusuki u kecei iꞌya wa wuna, u wene ko wa̱ n ikebe iꞌya wa kotso kuma ki?  
\v 29 Kawa u gita̱ baci aku u kpa̱ɗa̱i ka usala̱kpa, gba̱ uza ɗa baci dem u wenei wa dosuso yi ta̱.  
\v 30 A dana, ‘Vuma u na u gita̱i kuma, shegai u kpa̱ɗa̱i ka usala̱kpa.’ 
\p  
\v 31 “Ko kpam magono ma eni ma ma bana kuvon n magono ma roku, aku u kpa̱ɗa̱ u dusuku u yawunsa u wene ko eyi uza u asoje azu kupa wa fuɗa wa yan kuvon n magono uza u asoje azu kamanga?  
\v 32 U wene baci ufuɗa wa, she u suku atsumate a ba a cina uza niɗe vi a folo yi ndishi n shinga, cina u buwai ve a mɓa̱ri.  
\v 33 Nala dem gba̱ ɗe, uza ɗa baci bawu u fuɗai u a̱sa̱ka̱i gba̱ ili iꞌya wa̱ri n iꞌya, u ra̱tsa u woko katoni ka va̱ wa. 
\s1 Mkpaɗi n ɗa n namgbai 
\r (Matiyu 5:13; Marku 9:50) 
\p  
\v 34 “Mkpaɗi ili i shinga iꞌya, shegai n namgba baci bawu n yankpai kpam, n iyen iꞌya a ka yankpusa n ɗa?  
\v 35 N ɗa ma̱ n kalen a iyamba wa, ma̱ tani n kalen a ili i tsishinda̱ wa. Wotsongu ɗa a ka wotsongu n ɗa. 
\p “Uza u atsuvu a upana, u pana.” 
\c 15  
\s1 Agisani a macon ma ma puwa̱in 
\r (Matiyu 18:12-14) 
\p  
\v 1 Aku awushi a utafa n aza a unyushi u cingi a ka raɓusa evu n Yesu tsa̱ra̱ a pana̱ka yi.  
\v 2 Adama a nala, Afarishi n awenishiki a Mele aꞌa̱ri uyan tsali a ka dansa, “Vuma u na wa wusha aza a unyushi u cingi, hal wa lya kaɓolo n ele.” 
\p  
\v 3 U tonuko le agisani a na yi,  
\v 4 “Ya asuvu a ɗe wa yan na̱ ncon amangatawun, aku ma te ma karai kakamba ma puwa̱in bawu wa a̱sa̱ka̱ amanganishinkupa n kuci n ɗa n buwai vi a asu u kalina u bana ubolo ma te ma ma puwa̱in vi hal she u wene ma?  
\v 5 U wene baci ma, wa canga ta̱ ma a kutanga n u peli.  
\v 6 U rawa baci a kuwa, wa ɓolongu ta̱ aje a ne n aza a karen a ne. U tonuko le, ‘Ɓa̱nga̱ numu ipeli, n wene ɗe macon ma ma puwa̱n mu vi.’  
\v 7 N tonuko ɗa̱, nala dem a ka yan ipeli a zuba a kaci ka uza u unyushi u cingi u te ɗa baci u a̱sa̱ka̱i tsicingi tsu ne. Hal i lai i aza a maci a amanganishinkupa n kuci ɗa bawu aꞌa̱ri n unyushi u cingi. 
\s1 Agisani a ukebe u ɗa u puwa̱in 
\p  
\v 8 Yesu lyai kapala n kadyanshi, “A dana uka roku wa̱ n ikebe i azurufa kupa.\f + \fr 15:8 \ft Kondo “Ikebe i azurufa” a kaci ka idani ka “Ikebe” a Idani i Uɓa̱nga̱.\f* Aku u te u puwa̱n yi. Ndya wa yan? She u sapa macikalu, u wujuma̱ kuwa ki, u zami u ɗa sawu hal u ba u wene u ɗa.\fig Ukebe u ɗa u puwa̱in|src="Luke_15_8.tif" size="span" loc="Luk 15:8" ref="Luk. 15:8" \fig* 
\v 9 U wene baci u ɗa, she u ɓolongu aje a ne n aza a karen a ne u dana, ‘Ɓa̱nga̱ numu ipeli, n wene ɗe ukebe u ɗa u puwa̱n mu vi.’  
\v 10 N tonuko ɗa̱, ili i ipeli iꞌya a asu u atsumate a zuba a Kashila̱ a kaci ka uza u unyushi u ɗa baci dem u a̱sa̱ka̱i unyushi u cingi u ne.” 
\s1 Agisani a maku ma ma puwa̱in 
\p  
\v 11 Yesu doki u danai, “A yan ta̱ vuma roku uza u mmuku ma aꞌali n re.  
\v 12 Aku uza u kenu vi u tonukoi tata u ne, ‘Tata, na̱ka̱ mu ucanga u agadu u va̱.’ Aku tata u le, u pecike le ucanga u ne vi. 
\p  
\v 13 “An a yain aꞌayin kenu, aku uza u kenu vi u pura̱i utsa̱ri u ne vi gba̱ u ka̱na̱i ure ubana a uyamba u roku u mɓa̱ri. Pini nala, ucanga u ne u kotsoi a asu u ure u gbani, aku u rongoi ndishi n gbani.  
\v 14 An ucanga u ne u kotsoi gba̱, aku kambulu ka uwai a uyamba vi, u uwai dem kambulu.  
\v 15 U ba u ɓolomgbonoi kaci n uza roku uza u uyamba vi, eyi tani u zuwa yi u woko kaliniki ka mburusunu.  
\v 16 U tsu ciga ta̱ u lyai ilikulya iꞌya mburusunu n tsu lyasa, shegai ko uza wa na̱ka̱ yi ili wa. 
\p  
\v 17 “U tuwa̱i u yawunsai, u danai, ‘Agbashi a tata u va̱ a ɗa ɗe aꞌa̱ ta̱ n ilikulya iꞌya i rawa le hal i buwai, mpa tani na ma̱ri a ukuwa̱ n kambulu.  
\v 18 A̱sa̱ka̱ n ꞌya̱nga̱ n bana a asu u tata u va̱ n dana, “Tata, n nusuka ta̱ Kashila̱ kpam n nusuka vu ta̱.  
\v 19 U gan gba̱m a doku a isa̱ mu maku ma vunu wa. Gonuko mu tyoku u uza u te a asuvu a agbashi a vunu.” ’  
\v 20 Aku u ꞌya̱nga̱i u banai a asu u tata u ne. 
\p “Eyi ubuwi a mɓa̱ri, tata u ne wene yi, aku asuvayali a ka̱na̱ yi, u sumai u wambatsa yi wa̱ri yi a upapurusa. 
\p  
\v 21 “Aku maku mi ma tonuko yi, ‘Tata, n yanka ta̱ Kashila̱ unyushi, kpam n nusuka vu ta̱. U gan gba̱m a doku a isa̱ mu maku ma vunu wa.’\fig Maku ma ma puwa̱in|src="Luke_15_11.tif" size="col" loc="Luk 15:21" ref="Luk. 15:21" \fig* 
\p  
\v 22 “Shegai tata vi u tonukoi agbashi a ne, ‘Yanyi maloko i tuko yi matogo ma ma lakai tsulobo, i uka yi. I uka yi makawani n akpata.  
\v 23 Tukoi madyondyom ma pige ma nala mi i kiɗa ma, tsu takumai, tsu yain ipeli.  
\v 24 Kpaci maku ma na ma̱ri ma kuwa̱ ta̱, shegai gogo‑na u gono ɗe n uma. Wa̱ri u puwa̱n ta̱, shegai gogo‑na a wene yi ɗe.’ Pini nala, a gita̱i uyan maza̱nga̱. 
\p  
\v 25 “Aꞌayin a nala yi, maku ma pige ma ne ma bana ta̱ a kashina. Eyi n u goni, an u yain evu n kuwa, aku u panai a ka keme n a jeyi.  
\v 26 U isa̱i kagbashi ka roku ka kuwa ki u wece yi ili iꞌya i tukoi ukuna u nala vi.  
\v 27 U tonuko yi, ‘Vangu u vunu u ɗa u gonoi. Tata u ɗe kpam u kiɗai madyondyom ma pige ma nala mi adama a ɗa u tsa̱ra̱ yi bawu usa̱n u roku.’ 
\p  
\v 28 Aku uza u pige vi u yain upan, u ꞌyuwain uꞌuwa a kuwa ki. Tata u ne u wuta̱i u rongo yi uleshe.  
\v 29 U wushunki tata u ne u danai, ‘Wundya ve ayen a ushani a ɗa n gbashika vu, n kpa̱ɗa̱ tani ugorimuko udani u vunu wa. Gba̱ n nala, kain ka̱ la ka vu na̱ka̱ mu maku ma malala ma ma yan maza̱nga̱ n aje a va̱ wa.  
\v 30 Shegai an maku ma vunu ma tuwa̱i uza ɗa u puwunsa̱i utsa̱ri u vunu a asu u ashankala, aku vu kiɗa̱ga yi madyondyom ma pige ma nala mi.’ 
\p  
\v 31 Aku tata u ne u tonuko yi, ‘Maku ma va̱, kain dem va̱ ta̱ kaɓolo na̱ mpa, kpam iꞌya baci dem iꞌa̱ri i va̱, i vunu iꞌya dem.  
\v 32 Dere ɗa a yain maza̱nga̱ n ipeli adama a vangu u vunu ɗa wa̱ri u kuwa̱i, shegai gogo‑na u gonoi n uma. Wa̱ri u puwa̱in, a wene yi kpam.’ ” 
\c 16  
\s1 Agisani a kagbashi ka ugboji 
\p  
\v 1 Yesu doku u tonukoi atoni a ne, “A yan ta̱ uza u utsa̱ri u roku uza ɗa wa̱ri n uza ɗa wa guɓuga yi utsa̱ri u ne. A tonukoi uza u utsa̱ri vi, uza ɗa wa guɓuga yi utsa̱ri vi wa nangasa yi ta̱ u ɗa.  
\v 2 Pini nala, u isa̱ yi u danai, ‘Ndya n panai na a kaci ka vunu? Na̱ka̱ mu tyoku ɗa va tono n utsa̱ri u va̱, kpaci va lya kapala n ukirana n utsa̱ri u va̱ wa.’ 
\p  
\v 3 “Uza ɗa wa guɓa utsa̱ri vi u tonukoi kaci ka ne, ‘Uzakuwa u va̱ u ɗa na wa loko mu a asu u manyan ma va̱. Ndya ma yan? Ma̱ n ucira u ɗa ma cimba wa, kpam ma pana ta̱ uwono u ufolu.  
\v 4 N reve ta̱ ili iꞌya ma yan gogo‑na kotsu n tsa̱ra̱ ama ɗa ka wusha mu a aꞌuwa a le, manyan ma va̱ ma kotso baci.’ 
\p  
\v 5 “Adama a nala u isa̱i gba̱ ama ɗa uzakuwa u ne wa tono atan. Aku u wecei uza u kagita̱, ‘I yain iꞌya uzakuwa u va̱ wa tono vu?’ 
\p  
\v 6 “U wushuki, ‘Adele a pige a manivi a amangatawun.’\f + \fr 16:6 \ft Yesu yankai kakundatsu ka asu ki manyan, kpam ka wenike ta̱ kakuma̱ ka manivi ki derere ɗa ka̱ri n adele amangatawunkulla̱ (800).\f* 
\p “U tonuko yi, ‘Tagara̱da u vunu u ɗa na, dusuku vu shaɗangu amangarenkupa.’ 
\p  
\v 7 “U wecei kpam uza roku, ‘Avu tani i yain iꞌya a ka tono vu?’ 
\p “U wushuki u da, ‘Akpakpa a ilya amangatawun.’\f + \fr 16:7 \ft Kakuma̱ ka ilya ki a denge baci iꞌya, ikebe ya rawa ta̱ iꞌya kayain ka manyan ka tsa̱ra̱ a kayen.\f* 
\p “Uza ɗa wa guɓa utsa̱ri vi u tonuko yi, ‘Tagara̱da u vunu u ɗa na korongu amanganishi.’ 
\p  
\v 8 “Adama a nala uzakuwa u uza ɗa wa guɓa utsa̱ri vi, u cikpala yi adama a ugboji u ne. Kpaci ama a likimba a gawunsa baci n ama a likimba u le, a la ta̱ ama a katyashi ugboji cika.” 
\p  
\v 9 Yesu lyai kapala u danai, “Adama a nala n tonuko ɗa̱, yankai utsa̱ri u likimba u ɗe manyan i ɓa̱nga̱ aza roku n u ɗa tsa̱ra̱ i yain aje, pini nala, aꞌayin a ɗa baci utsa̱ri vi u kotsoi, a wushi ɗa̱ a aꞌuwa a ɗa bawu a ka kotso. 
\p  
\v 10 “Uza ɗa baci wa̱ri n ukuna u maci a ukuna u kenu, wa yan ta̱ n ukuna u maci a ukuna u pige. Uza ɗa baci bawu wa̱ri n ukuna u maci a ukuna u kenu, wa yan n ukuna u maci a ukuna u pige wa.  
\v 11 I yan baci ukuna u maci a asu u uɓa̱na̱ u icanga i likimba wa, niɗa a ka yan a na̱ka̱ ɗa̱ icanga i maci i zuba?  
\v 12 Kpam i yan baci ukuna u maci n icanga i aza roku wa, ya wa na̱ka̱ ɗa̱ ili iꞌya iꞌa̱ri i ɗe? 
\p  
\v 13 “Kagbashi ka̱ la ka gbashika aza a aꞌuwa a re wa. Ucun u kagbashi u nala wa kovo ta uza u te, aku u cigi uza u te. Ko tani u toni ukuna u uza u te, aku u goro u uza u te. Va fuɗa va gbashika Kashila̱ kaɓolo n utsa̱ri wa.” 
\s1 Yesu doki u wenishikei 
\r (Matiyu 11:12-13; Matiyu 5:31-32; Marku 10:11-12) 
\p  
\v 14 An Afarishi a panai nala, ele tani a wokoi acigi a ikebe a ɗa, aku a cira̱kpa yi.  
\v 15 U tonuko le, “Eɗa̱ i tsu gonuko ta̱ kaci ka ɗe ama a ɗa aꞌa̱ri dere a aꞌeshi a ama. Shegai Kashila̱ ka reve ta̱ atakasuvu a ɗe. Ili iꞌya ama a bidyai n tsupige cika, ili i icaɗi iꞌya a kapala ka Kashila̱.” 
\p  
\v 16 Yesu doki u danai, “Mele ma Musa n itagara̱da i Ntsumate, iꞌya awenishiki a ɗe hal ubana a aꞌayin a Yahaya. Aꞌayin a Yahaya a ɗa a gita̱i uyan kuɓari ku tsugono tsu Kashila̱, kpam ya dem wa moɗono tsa̱ra̱ u uwa pini.  
\v 17 Gba̱ n nala, wa laka ta̱ shana zuba n iyamba a cimba̱, n u ɗa uɗyani u te u kenu u tagara̱da u Mele wa gusa̱. 
\p  
\v 18 “Uza ɗa baci u a̱sa̱ka̱i uka u ne, u zuwai uza roku, tsishankala tsa wa yan n eyi. Uza ɗa kpam u zuwai uka u ɗa uza roku u a̱sa̱ka̱i, tsishankala tsa wa yan.” 
\s1 Uza u utsa̱ri n Liꞌazaru 
\p  
\v 19 Yesu doki u danai, “A yan ta̱ uza u utsa̱ri u roku, uza ɗa u tsu ukusa aminya a mini ma galura n a ɗa a ka laɗa a pun a shinga, aku u rongo a upana kayanyan ka ne kain dem.  
\v 20 A utsutsu u kuwa u ne, kafoloni ka roku ka pini a zuwai uza u kala Liꞌazaru. Ikyamba i ne gba̱ aꞌutsu a ɗa.  
\v 21 U tsu ciga ta̱ u lyai ilikulya iꞌya i tsu rukpusa̱ vuma vi wa lya baci ilikulya. Hal gba̱m nshe n tsu tuwusa̱ ta̱ na̱ n peɗishi yi aꞌutsu yi. 
\p  
\v 22 “Kain ka te kafoloni ki ka kuwa̱i, aku atsumate a zuba a canga yi ubana a asu u Ibirahi. Uza u utsa̱ri vi dem u tuwa̱i u kuwa̱i, aku ciɗa̱ngu yi.  
\v 23 Eyi a asuvu a akina a tsukonu wa̱ri a upana ikyamba, u gaɗigbai kaci ka ne u wenei Ibirahi mɓa̱ri n Liꞌazaru a asu u ne.  
\v 24 U isa̱ yi u danai, ‘Tata Ibirahi, pana asuvayali a va̱. Suku Liꞌazaru u uka kaci ka majubu ma ne a mini u tuwa̱ u ɗakanku mu a kaletsu ka va̱. Kpaci ikyamba iꞌya ma pana a asuvu a akina a na yi.’ 
\p  
\v 25 “Shegai Ibirahi danai, ‘Maku ma va̱, ciɓa ndishi n vunu a likimba, vu soi kayanyan ka utsa̱ri u vunu. Liꞌazaru tani u panai ikyamba, shegai gogo‑na kayanyan ka a ka neshe yi. Avu tani va pana ikyamba.  
\v 26 Bamu n u nala, a mere ma tsunu n a̱ɗa̱, kaɗa̱ka̱ ka pini ka pige ka ka ɓishinka aza ɗa aꞌa̱ri a asu u ɗe utuwa̱ ara tsunu. Nala kpam aza ɗa aꞌa̱ri ara tsunu a ka pasamgbana utuwa̱ ara ɗe wa.’ 
\p  
\v 27 “Uza u utsa̱ri vi u danai, ‘Tata, ma folo vu, vu suku yi a kuwa ku tata u va̱,  
\v 28 kpaci ma̱ ta̱ n atoku aꞌali ama a tawun. U ba u rono le atsuvu, kotsu ele dem a tuwa̱ a asu u upana u ikyamba u na vi wa.’ 
\p  
\v 29 “Shegai Ibirahi tonuko yi, ‘Aꞌa̱ ta̱ n itagara̱da i Musa na̱ i Ntsumate, a̱sa̱ka̱ a pana̱ka le.’ 
\p  
\v 30 “Aku u danai, ‘Nala wa, tata Ibirahi, uza roku a asuvu a akushe u bana le baci, a ka kpatala ta̱ a a̱sa̱ka̱ tsicingi tsu le.’ 
\p  
\v 31 “Ibirahi tonuko yi, ‘A pana̱ka baci itagara̱da i Musa na̱ i Ntsumate wa, ko uza roku u ꞌya̱nga̱ baci a asuvu a akushe wa fuɗa wa zuwa le a a̱sa̱ka̱ tsicingi tsu le wa.’ ” 
\c 17  
\s1 Pana uwonvo u uyan unyushi 
\r (Matiyu 18:6-7; Matiyu 18:21-22; Marku 9:42) 
\p  
\v 1 Yesu tonukoi atoni a ne, “U ka̱na̱ ta̱ ili iꞌya ya zuwa uza u rukpa̱ i tuwa̱, shegai ter n u uza ɗa wa zuwa i tuwa̱.  
\v 2 Wa laka ta̱ shana a sira̱ka yi katali ka kira a udyoku u ne a varangu yi a kushiva̱, n u ɗa wa zuwa uza u te a asuvu a mmuku n kenu n na u nusa.  
\v 3 Adama a nala, kiranai n kaci ka ɗe. 
\p “Utoku u vunu u nusuka vu baci, ɓarana yi. U folo vu baci, vu cimbusuka̱ yi unyushi u ne.  
\v 4 U nusuka vu baci kushindere a kain ka te, aku kpam u tuwa̱i ara vunu kushindere u foloi, vu cimbusuka̱ yi.” 
\p  
\v 5 Atoni a ne a tonuko yi, “Doku upityanangu u tsunu!” 
\p  
\v 6 U tonuko le, “A da baci iꞌa̱ri n upityanangu kenukulu tyoku u ucun u musta, she i tonuko makuli ma na mi, ‘Muɗa̱ vu ba vu shigba̱ kaci ka vunu a kushiva̱.’ She tani u toni udani u ɗe. 
\p  
\v 7 “A dana a asuvu a ɗe, uza roku wa̱ n kagbashi ka ka limusuka yi ko kpam wa lina̱sa̱ka yi ncon. U wuta̱ baci a kakamba u rawai, uzakuwa wa laza wa tonuko yi, ‘Tuwa̱ vu dusuku vu lyai ilikulya.’? Wa yan nala wa.  
\v 8 Shegai wa tonuko ta̱ kagbashi ki, ‘Foɓusuko mu ilikulya, aku vu foɓuso kaci ka vunu tsa̱ra̱ vu tuko mu ilikulya. N kotso baci ulya n uso, aku avu lyai.’  
\v 9 Wa cikpa kagbashi ki an u yain ili iꞌya u tonuko yi u yain? Ko kenu.  
\v 10 Eɗa̱ dem nala, i yan baci iꞌya a da i yain, she i dana, ‘A̱tsu agbashi a ɗa gai gbani, kpaci iꞌya i gain tsu yain iꞌya tsu yain koshi.’ ” 
\s1 Uta̱na̱sa̱ u nkutu kupa 
\p  
\v 11 Kain ka te, Yesu wa bana a Urishelima, wa wala a karen ka Samariya n Galili.  
\v 12 Tyoku ɗa wa uwa a une u roku, nkutu n roku ama kupa a shamgbai a mɓa̱ri,  
\v 13 aku ꞌya̱nga̱sa̱i ala̱ga̱tsu a le tsa̱ra̱ a shamkpa yi, a danai, “Yesu Asheku, pana asuvayali a tsunu.” 
\p  
\v 14 An u wene le, u tonuko le, “Walai i ba i wenike kaci ka ɗe a asu u aɗara̱kpi.” Tyoku ɗa aꞌa̱ri a nwalu, aku a ta̱na̱i. 
\p  
\v 15 An uza u te a asuvu a le u wenei a ta̱na̱sa̱ yi, aku u kpatalai u gonoi n u cikpali Kashila̱ n ucira.  
\v 16 U kuɗa̱ngi a kapala ka Yesu wa̱ri a ucikpa. Vuma vi tani uza u Samariya u ɗa. 
\p  
\v 17 Yesu wece yi, “Ma wundya eɗa ama kupa aza ɗa a ta̱na̱sa̱i vi, ama kuci vi alya te?  
\v 18 A tsa̱ra̱ uza ɗa wa gono u cikpala Kashila̱ wa, she kamoci ka na koshi.”  
\v 19 Yesu tonuko yi, “ꞌYa̱nga̱ vu yain nwalu n vunu, upityanangu u vunu u ta̱na̱sa̱ vu ɗe.” 
\s1 Utuwa̱ u tsugono tsu Kashila̱ 
\r (Matiyu 24:23-41; Marku 13:32-37) 
\p  
\v 20 Pini nala, Afarishi a wece yi kain ka tsugono tsu Kashila̱ tsa tuwa̱. U wushunku le, “Utuwa̱ u tsugono tsu Kashila̱ n aꞌeshi a ɗa a ka wene tsa wa.  
\v 21 Kpam a ka dana, ‘Tsa naha,’ ko ‘Tsa niɗe,’ wa. Kpaci a asuvu a ɗe a ɗa tsugono tsu Kashila̱ tsa̱ri.” 
\p  
\v 22 U tonukoi atoni a ne, “Aꞌayin aꞌa̱ ta̱ a utuwa̱ a ɗa ya bolo uwene kain ka te a asuvu a aꞌayin a Maku ma Vuma, shegai ya wene wa.  
\v 23 Ama a ka tonuko ɗa̱ ta̱, ‘Aya ɗe,’ ko ‘Aya na.’ Kotsu i bana wa, kpam i tono le wa.  
\v 24 Kpaci tyoku ɗa ulaɗa u tsu wuta̱ walu a zuba aku u laɗai a kaɓon ka na ubana a ka niɗe, nala Maku ma Vuma ma woko a kain ka ne.  
\v 25 Shegai u ka̱na̱ ta̱ u pana ve ikyamba icun kau‑kau, ama a aꞌayin a na kpam a ꞌyuwan yi. 
\p  
\v 26 “Tyoku ɗa wa̱ri a aꞌayin a Nuhu, \x ◊ \xo 17:26 \xt Kag. 6:5-8.\x* nala dem wa woko a aꞌayin a Maku ma Vuma.  
\v 27 A rongoi a ulya n a soyi, a rongoi uyansa iyolo n a wutukpi iyolo, hal kain ka Nuhu uwai a kpatsu. Aku mini ma pige ma tuwa̱i ma kaɗuwan le gba̱. 
\p  
\v 28 “Nala dem a yain a aꞌayin a Lutu.† A rongoi a ulya n a soyi, a rongoi a utsila̱sa n a dengi, a rongoi a iceshi n a masi.  
\v 29 Shegai kain ka Lutu wuta̱i pini a Sodom vi, a roi akina n ka̱nga̱ ka akina a eri. A kaɗuwan le gba̱. \x ◊ \xo 17:29 \xt Kag. 18:20–19:25.\x* 
\p  
\v 30 “Nala dem wa woko a kain ka utuwa̱ u Maku ma Vuma.  
\v 31 Kain ka nala ki, uza ɗa baci wa̱ri a asu u uwunvugusa,\f + \fr 17:31 \ft Luka korongi, “ama a zuba ukukpa̱.” Asu u ɗa Yesu rongoi, ma ɗa a tsu ma tyoku ɗa uza wa kumba a zuba u kukpa̱ u rongo ko u wunvugusa pini.\f* aku ucanga u ne a asuvu a kuwa, she u dana wa ba wa bidya u ɗa wa. Nala dem uza ɗa wa̱ri a kashina, u gono a kuwa wa.  
\v 32 Ciɓai n uka u Lutu! \x ◊ \xo 17:32 \xt Kag. 19:26.\x* 
\v 33 Uza ɗa baci dem wa ciga u wauwa uma u ne, wa namba ta̱ u ɗa. Shegai uza ɗa baci dem u nekei uma u ne, wa wauwa ta̱ u ɗa.  
\v 34 N tonuko ɗa̱, n kayin ka nala ki, ama a re a ka vaku ta̱ a ivamkpatsu i te, a ka a bidya ta̱ uza u te a a̱sa̱ka̱ uza u te.  
\v 35 Aka a re a ka wurya ta̱ a katali ka kira ka te, a ka bidya ta̱ uza u te, a a̱sa̱ka̱ uza u te. [  
\v 36 Ama a re a ka bana ta̱ a kashina ka te, a bidya uza u te a a̱sa̱ka̱ uza u te.]”\f + \fr 17:36 \ft Akorongi a cau ushani aza ɗa a pura̱i a tagara̱da u Luka a kalatsa ta̱ makpa̱nda̱ ma 36.\f* 
\p  
\v 37 A wece yi, “Asheku, nte wa̱ la vi?” 
\p U wushunku le, “A asu u ɗa kakushe ka̱ri, nte asakali a tsu ɓolomgbono pini.” 
\c 18  
\s1 Agisani a mara̱na̱ n uza u afada 
\p  
\v 1 Aꞌa̱ri pini, Yesu yankai atoni a ne agisani tsa̱ra̱ u wenike an u gain a rongo a uyansa kavasu bawu ubula̱.  
\v 2 U danai, “A ilyuci i roku a yan ta̱ uza u afada u roku uza ɗa bawu wa pana uwonvo u Kashila̱, kpam u wula̱ uza wa.  
\v 3 A ilyuci yi tani, mara̱na̱ ma roku ma pini uza ɗa u rongoi ubansa ara ne n u foli u yanka le afada a ɗa aꞌa̱ri dere a mere ma ne n utokulalu u ne. 
\p  
\v 4 “Wa̱ri u ꞌyuwan ta̱, shegai u tuwa̱i u danai a katakasuvu ka ne, ‘Ko u wokoi bawu ma pana uwonvo u Kashila̱, kpam ko bawu n wula̱i uza,  
\v 5 tyoku ɗa mara̱na̱ ma na ma damgbara̱sa mu ma yanka le ta̱ afada a ɗa aꞌa̱ri dere. Kute wa, wa togboluso mu ta̱ n utuwusa̱ kure kure.’ ” 
\p  
\v 6 Aku Asheku a danai, “Panai ili iꞌya uza u afada u cingi u na vi u danai.  
\v 7 Ya wundya Kashila̱ ka yanka aɗangi a ne a ɗa a ka sa̱ka̱ yi kaara n kayin ukuna u ɗa wa̱ri dere wa? Wa ɓa̱ra̱kpa̱ a asu u uwushunku le ɗa?  
\v 8 N tonuko ɗa̱, wa yanka le ta̱ ukuna u ɗa wa̱ri dere gogo. Shegai, aꞌayin a ɗa baci mpa Maku ma Vuma n tuwa̱i, ma cina gba̱m ama ushani n upityanangu a likimba?” 
\s1 Agisani a Kafarishi n kawushi ka utafa 
\p  
\v 9 Yesu yanka le agisani a aza roku aza ɗa a bidyai kaci ka le ama a maci a ɗa, aku a goroi aza ɗa a buwai. U da,  
\v 10 “Ama a roku ama a re, a uwai a Kuwa ku Kashila̱ uyan kavasu. Uza u te Kafarishi ka, uza u ire tani kawushi ka utafa.  
\v 11 Kafarishi ki ka ꞌya̱nga̱i ka shamgbai ka yanka kaci ka ne kavasu ka na ki, u da, ‘Kashila̱, n cikpa vu ta̱ an u wokoi mpa ma̱ tyoku u ama ɗa a buwai wa. Wata, aza a maga̱la̱ka̱, aza ɗa bawu a ka yan dere, ashankala, ko kpam tyoku u kawushi ka utafa ka na ki.  
\v 12 N tsu yan ta̱ kakuli kure a asuvu a aꞌayin a shindere. Kpam n tsu wutukpa̱ ta̱ u te a asuvu a kupa a ili iꞌya baci dem n tsa̱ra̱i.’ 
\p  
\v 13 “Kawushi ka utafa ki tani ka̱ri kushani dan. U wushuku gba̱m u gaɗigba kaci ka ne a zuba wa, shegai u shamgbai wa lapa makamba ma ne adama a katsuma̱ ka lima̱, n u dansi, ‘Kashila̱, pana asuvayali a va̱, mpa uza u unyushi u cingi u ɗa.’ 
\p  
\v 14 “N tonuko ɗa̱, kawushi ka utafa ka na ka gono ta̱ a kuwa n katakasuvu ka ne dere a kapala ka Kashila̱. Tyoku uza niɗe u ɗa wa. Kpaci uza ɗa baci u bidyai kaci ka ne ili i roku, a ka vakunku yi ta̱. Uza ɗa baci kpam u vakunki kaci ka ne, a ka ꞌya̱nga̱sa̱ yi ta̱.” 
\s1 Yesu na̱ mmuku n kenu 
\r (Matiyu 19:13-15; Marku 10:13-16) 
\p  
\v 15 Aꞌa̱ri pini, ama a ka tukuso Yesu mmuku n kenu n kenu kotsu u sawa le. An atoni a ne a wenei nala, a ɓarana le.  
\v 16 Shegai u isa̱i mmuku ara ne u danai, “A̱sa̱ka̱i mmuku n tuwa̱ ara va̱, ɓishinka le wa. Kpaci tsugono tsu Kashila̱ tsu icun i le tsa.  
\v 17 Mayun n tonuko ɗa̱, gba̱ uza ɗa baci bawu u wushai tsugono tsu Kashila̱ tyoku u maku ma kenu, wa uwa tsa wa.” 
\s1 Uzapige uza u utsa̱ri 
\r (Matiyu 19:16-30; Marku 10:17-31) 
\p  
\v 18 Uzapige u roku u wecei Yesu, “Kawenishiki ka shinga, ndya ma yan n tsa̱ra̱ uma u ɗa bawu wa̱ri n utyoku?” 
\p  
\v 19 U wushunku yi, “Ndya i zuwai vu isa̱ mu uza u shinga? Uza u shinga wa̱ la wa, she Kashila̱ koshi.  
\v 20 Vu reve ta̱ gai Mele ma na mi: ‘Kotsu vu vaku n uka ɗa bawu wa̱ri u vunu wa. Kotsu vu wuna uma u vuma gbani wa. Kotsu vu boko wa. Kotsu vu sira̱ka kaɓan kaɓetsu wa. Vu na̱ka̱ tata na̱ mma u vunu tsupige.’ ” \x ◊ \xo 18:20 \xt Uwt. 20:12-16; U.Ml. 5:16-20.\x* 
\p  
\v 21 Aku uzapige vi u danai, “Tun mpa kenu ɗa ma̱ri a utono ili i na yi.” 
\p  
\v 22 An Yesu panai nala, u tonuko yi, “Hal n gogo‑na ili i te iꞌya pini i gusa̱ vu. Denge gba̱ ili iꞌya va̱ri n iꞌya, vu pecike aza a unambi. Va yan ta̱ n utsa̱ri a zuba. Aku vu tuwa̱ vu tono mu.” 
\p  
\v 23 An u panai nala, ukuna u ɓa̱la̱ yi cika, kpaci uza u utsa̱ri u ɗa cika.  
\v 24 Yesu wundyana yi u danai, “U wuyana tani n ni uza u utsa̱ri u uwa a tsugono tsu Kashila̱!  
\v 25 U la ta̱ shana karakuma ka wura a kpele ka kujulu, n u ɗa uza u utsa̱ri wa uwa a tsugono tsu Kashila̱.” 
\p  
\v 26 Aza ɗa a panai kadyanshi ki a danai, “Nala baci, ya wa̱ la vi wa tsa̱ra̱ iwauwi?” 
\p  
\v 27 Shegai Yesu danai, “Ili iꞌya baci bawu vuma wa fuɗa wa yan, Kashila̱ ka fuɗa ta̱ ka yan iꞌya.” 
\p  
\v 28 Bituru danai, “A̱tsa na tsu a̱sa̱ka̱ ɗe gba̱ iꞌya tsa̱ri n iꞌya, tsu tono vu.” 
\p  
\v 29 Yesu tonuko le, “Mayun n tonuko ɗa̱, uza u fuɗa baci u a̱sa̱ka̱i kuwa ku ne, u a̱sa̱ka̱i uka u ne, u a̱sa̱ka̱i atoku a ne, u a̱sa̱ka̱i kpam isheku i ne, wa̱ ta̱ n katsupi. Uza u fuɗa baci dem u a̱sa̱ka̱i mmuku n ne gba̱ adama a tsugono tsu Kashila̱,  
\v 30 wa wusha ta̱ ili iꞌya i lai iꞌya u a̱sa̱ka̱i aꞌayin a gogo‑na. Kpam n aꞌayin a ɗa a ka tuwa̱, wa wusha ta̱ uma u ɗa bawu wa̱ri n utyoku.” 
\s1 Yesu doki u danai tyoku ɗa wa kuwa̱ 
\r (Matiyu 20:17-19; Marku 10:32-34) 
\p  
\v 31 Yesu isa̱i Kupanamere yi paki, u tonuko le, “A̱tsa na tsa bana a Urishelima. Gba̱ ili iꞌya iꞌa̱ri ukorongi a kaci ka Maku ma Vuma a akere a ntsumate ya shaɗangu ta̱.  
\v 32 Kpaci a ka neke yi ta̱ a akere a Awulawa, a yanka yi majari, a goruso yi, a cikpunka̱ yi ata̱tsa̱.  
\v 33 A ka bawan yi ta̱, a wuna yi, aku u ꞌya̱nga̱ a kain ka tatsu.” 
\p  
\v 34 Shegai ko ukuna u te a fuɗa a reve a asuvu a ili iꞌya u tonoi vi wa. Kpaci sokongu ɗa a sokongi u ɗa, a reve ili iꞌya u danai wa. 
\s1 A kukpa̱i aꞌeshi a karumba̱ 
\r (Matiyu 20:29-34; Marku 10:46-52) 
\p  
\v 35 An Yesu yain evu n Jeriko, karumba̱ ka roku ka̱ri a ikengi i ure wa folo.  
\v 36 An u panai kakuma̱ ka ama a ka wura, aku u wecikei ko ndya a ka yan.  
\v 37 A tonuko yi, “Yesu uza u Nazara ɗa wa wura.” 
\p  
\v 38 U ꞌya̱nga̱sa̱i kala̱ga̱tsu u danai, “Yesu Maku ma Dawuda, pana asuvayali a va̱!” 
\p  
\v 39 Aku aza ɗa aꞌa̱ri a kapala a ɓarana yi u paɗa. Shegai u lapulai u salai cika, “Maku ma Dawuda, pana asuvayali a va̱!” 
\p  
\v 40 Aku Yesu shamgbai, u zuwai a tuko yi ara ne. An u raɓai evu n eyi, u wece yi,  
\v 41 “Ndya va ciga n yanka vu?” 
\p U danai, “Asheku, ma ciga n wene asu.” 
\p  
\v 42 Yesu tonuko yi, “Wene asu, upityanangu u vunu u ta̱na̱sa̱ vu ɗe.”  
\v 43 Kute‑kute u wenei asu. U tonoi Yesu n u cikpala̱si Kashila̱. An ama a wenei nala, ele dem a cikpalai Kashila̱. 
\c 19  
\s1 Zaka kawushi ka utafa 
\p  
\v 1 Kain ka te, Yesu uwai a Jeriko, wa wura pini.  
\v 2 Aku uza roku uza u kala Zaka, uzapige u ɗa a asuvu a aza ɗa a ka wusha utafa, kpam uza u utsa̱ri ɗa.  
\v 3 Wa ciga u wene Yesu, shegai u fuɗa u wene yi wa, adama a kakuma̱ ka ama, kpaci eyi magbidi ma.  
\v 4 Aku u sumai u yuwa̱i makuli, kotsu u wene yi kpaci nte wa tono pini. 
\p  
\v 5 An Yesu rawai pini a asu vi, u gaɗigbai kaci u tonuko yi, “Zaka, cipa̱ gogo! Ara a kuwa ku vunu ka ma cipa̱.”  
\v 6 U yain maloko u cipa̱i, u wusha yi n ipeli. 
\p  
\v 7 An a wenei nala, gba̱ le a gita̱i tsali, a danai, “A kuwa ku uza u unyushi u cingi u ɗa u cipa̱i.” 
\p  
\v 8 Zaka ꞌya̱nga̱i kushani, u tonukoi Asheku, “Asheku, ma pece ta̱ utsa̱ri u va̱ kure, ma na̱ka̱ ta̱ aza a unambi kapashi ka te. Uza ɗa baci dem n wusai ili, ma gonuko yi ta̱ iꞌya n wusa yi iꞌya vi hal kunishi.” 
\p  
\v 9 Yesu tonuko yi, “Ara iwauwi i tuwa̱ ta̱ a kuwa ku na ki, kpaci vuma u na dem maku ma Ibirahi ma.  
\v 10 Mpa Maku ma Vuma n tuwa̱ ta̱ n zami iꞌya i puwa̱in, n wauwa kpam iꞌya.” 
\s1 Agisani a ikebe i irim kupa 
\r (Matiyu 25:14-30) 
\p  
\v 11 Ele n a pani nala, Yesu lyai kapala n u tonusuko le agisani, kpaci wa̱ ta̱ evu n Urishelima. Kpam a ka wundya yavu tsugono tsu Kashila̱ tsa tuwa̱ kute‑kute.  
\v 12 U danai, “Vuma roku u ɗa uza u tsugono, u banai a ilyuci i roku i mɓa̱ri, u wushi tsugono aku u gono.  
\v 13 U isa̱i agbashi a ne kupa u na̱ka̱ le ikebe i zinariya i te i te.\f + \fr 19:13 \ft Kondo “Ikebe i zinariya” a kaci ka idani ka “Ikebe” a Idani i Uɓa̱nga̱.\f* U tonuko le, ‘Yankai iꞌya tsilaga hal na̱ n goni.’ 
\p  
\v 14 “Shegai ama a ilyuci i ne a ꞌyuwan yi, hal a sukunku yi azapige a danai ele a ka ciga u lyai tsugono a kaci ka le wa. 
\p  
\v 15 “Gba̱ n nala, an u tsa̱ra̱i tsugono tsi, aku u gonoi. U zuwai a isa̱ka̱ yi agbashi a ɗa u na̱ka̱i ikebe yi u wene ili iꞌya a tsa̱ra̱i a asu u tsilaga tsu le. 
\p  
\v 16 “Pini nala, uza u kagita̱ u tuwa̱i ara ne u danai, ‘Ukebe u te u vunu u tuko ta̱ ikebe kupa.’ 
\p  
\v 17 “U tonuko yi, ‘A dana̱sa vu kagbashi ka shinga! An u wokoi a cina vu uza u maci a kaci ka ili i kenu. Wusha tsugono tsu ilyuci kupa i woko katsupi ka malen ma manyan ma vunu.’ 
\p  
\v 18 “Uza ire u tuwa̱i u tonuko yi, ‘Ukebe u te u vunu u tuko ta̱ ikebe i tawun.’ 
\p  
\v 19 “Eyi dem u tonuko yi, ‘A na̱ka̱ vu ta̱ tsugono tsu ilyuci i tawun.’ 
\p  
\v 20 “Uza roku kpam u tuwa̱i u danai, ‘Uzapige, ukebe u te u vunu u ɗa na, a makashi ma n sirai u ɗa n sokongi.  
\v 21 Kpaci ma pana ta̱ uwonvo u vunu, adama a ɗa bawu va̱ri yuwu. Vu tsu bidya ta̱ ili iꞌya bawu vu zuwai. Vu cai kpam ili iꞌya bawu vu cei.’ 
\p  
\v 22 “U tonuko yi, ‘Kagbashi ka cingi, ma kiɗa̱ga vu ta̱ ugana a kaci ka ili iꞌya vu danai n una̱ u vunu. Dana vu reve ta̱ bawu ma̱ri yuwu? Uza ɗa n tsu bidya ili iꞌya bawu n zuwai? N cai kpam ili iꞌya bawu n cei?  
\v 23 Ndya i zuwai bawu vu bankai ukebe vi a kuwa ku ikebe, tsa̱ra̱ n gono baci n wushi iꞌya hal n apashani?’ 
\p  
\v 24 “U tonukoi aza ɗa aꞌa̱ri pini a asu vi, ‘Wushai ukebe vi a kukere ku ne, i na̱ka̱ uza ɗa wa̱ri n ikebe kupa vi.’ 
\p  
\v 25 “A tonuko yi, ‘Asheku, wa̱ ta̱ tani n ikebe kupa.’ 
\p  
\v 26 “U da, ‘N tonuko ɗa̱, uza ɗa yankai ili iꞌya a na̱ka̱ yi manyan mai, aya a ka doku. Uza ɗa kpam bawu u yain ili, i kenu iꞌya wa̱ri n iꞌya vi, she a wusa yi iꞌya.  
\v 27 Atokulalu a va̱ a nala yi aza ɗa bawu a ka ciga n lyai tsugono a kaci ka le ki, tuko le na a kapala ka va̱ a wuna le.’ ” 
\s1 Aza a Urishelima a ryabusai Yesu 
\r (Matiyu 21:1-11; Marku 11:1-11; Yahaya 12:12-19) 
\p  
\v 28 An Yesu danai nala, aku u lazai n atoni a ne, wa bana a Urishelima.  
\v 29 An u yain evu n Betafaji n Batani a asu u masasa ma a ka isa̱ Masasa ma Zayitum, u suki atoni a ne ama a re.  
\v 30 U tonuko le, “Uwai a une u ɗa wa̱ri nala a kapala ka ɗe ki. N uꞌuwa u ɗe, ya wene ta̱ maku ma makparyagi usiri ma bawu kotsu uza u yuwa̱i. I surukpa ma i tuko.  
\v 31 Uza ɗa baci dem u wece ɗa̱ ‘Ndya i zuwai ya surukpa ma?’ I tonuko yi, ‘Asheku a ɗa a ka ciga ma.’ ” 
\p  
\v 32 Aku aza ɗa a suki vi a lazai a ba a cinai tyoku ɗa u tonuko le vi.  
\v 33 Aꞌa̱ri pini a usurukpa makparyagi mi, aku aza a ili yi a tonuko le, “Adama a iyen a ɗa ya surukpa makparyagi mi?” 
\p  
\v 34 A danai, “Asheku a ɗa a ka ciga ma.” 
\p  
\v 35 Aku a tukoi ma a asu u Yesu. A polusoi aminya a le a zuba u makparyagi mi. A taɗangi Yesu pini a zuba.  
\v 36 Wa̱ri a asuvu a nwalu, aku ama a polusoi aminya a le a ure. 
\p  
\v 37 An u rawai evu n kagida̱li ka Masasa ma Zayitum, gba̱ kakuma̱ ka atoni a ne a gita̱i maza̱nga̱ a ka cikpala Kashila̱ n kala̱ga̱tsu ka ucira adama a ukunosavu u ɗa a wenei.  
\v 38 A danai, “Uza u una̱ u shinga ɗa Magono ma ma tuwa̱ a asuvu a kala ka Magono ma Zuba! Ndishi n shinga a zuba, tsupige kpam a asu u Kashila̱!” \x ◊ \xo 19:38 \xt Ishp. 118:26.\x* 
\p  
\v 39 Afarishi a roku a asuvu a kakuma̱ ki a tonuko yi, “Kawenishiki, ɓarana atoni a vunu!” 
\p  
\v 40 Aku u danai, “N tonuko ɗa̱, ko ama a paɗa baci bini, she atali a gita̱ isali i maza̱nga̱.” 
\p  
\v 41 An u rawai evu n Urishelima u wenei ilyuci yi, aku u sa̱ka̱i iꞌya.  
\v 42 U danai, “Aꞌa̱ri a dana vu reve ili iꞌya ya tuko ndishi n shinga, shegai gogo‑na iꞌa̱ ta̱ usokongi ara vunu.  
\v 43 Aꞌayin a ka tuwa̱ ta̱ a ɗa atokulalu a vunu a ka maka vu aga̱la̱la̱ a kasaga ka vunu ukyawan, a kpada vu ko nte wa.  
\v 44 A ka wa̱sa̱ vu ta̱ hal she a iyamba avu n ama a vunu gba̱. A ka a̱sa̱ka̱ katali a zuba u utoku u ne a asuvu a vunu wa, an bawu vu wushai kune ku Kashila̱ aꞌayin a ɗa ku tuwa̱ ɗa̱.” 
\s1 Yesu lokoi aza a tsilaga a Kuwa ku Kashila̱ 
\r (Matiyu 21:12-17; Marku 11:15-19; Yahaya 2:13-22) 
\p  
\v 45 Aku Yesu uwai a Kuwa ku Kashila̱ u gita̱i uloko aza a tsilaga.  
\v 46 U tonuko le, “Ukorongi u ɗa wa̱ri, a danai, ‘Kuwa ku va̱ ka woko ta̱ kuwa ku kavasu,’ shegai i gonukoi ka ‘kaɓuru ka aza a maga̱la̱ka̱.’ ” \x ◊ \xo 19:46 \xt Isha. 56:7; Iri. 7:11.\x* 
\p  
\v 47 Kain dem, u tsu wenishike ta̱ a Kuwa ku Kashila̱, shegai aɗara̱kpi a pige, n awenishiki a Mele, n azapige a ama a zamai a wuna yi.  
\v 48 A nambai tyoku ɗa a ka yan n eyi, kpaci kadyanshi ka ne ka pura̱ ta̱ ama atakasuvu. 
\c 20  
\s1 Keci a kaci ka ucira u Yesu 
\r (Matiyu 21:23-27; Marku 11:27-33) 
\p  
\v 1 Kain ka te, tyoku ɗa Yesu wa̱ri a uwenishike ama a Kuwa ku Kashila̱, n u yanyi Kadyanshi ka Shinga ka Kashila̱. Pini nala, aɗara̱kpi a pige n awenishiki a Mele kaɓolo na̱ nkoshi n pige, a tuwa̱i ara ne.  
\v 2 A danai, “Tonuko tsu, n ucira u eni u ɗa va yansa ili i na yi, kpam ya na̱ka̱ vu u ɗa?” 
\p  
\v 3 U wushunku le, “Mpa dem ma yan ɗa̱ ta̱ keci. Tonuko numu,  
\v 4 ulyuɓugu u Yahaya, a zuba ɗa u wuta̱i ko a asu u ama?” 
\p  
\v 5 A dansai utyoku u le, a danai, “Tsu dana baci, ‘A zuba ɗa,’ wa dana ta̱, ndya i zuwai tsu kpa̱ɗa̱i uwushuku n eyi?  
\v 6 Tsu dana baci, ‘A asu u ama,’ ama yi a ka vara̱sa tsu ta̱, kpaci a bidya ta̱ Yahaya matsumate ma.” 
\p  
\v 7 Aku a wushuki, “Tsu reve a asu u ɗa u wuta̱i wa.” 
\p  
\v 8 Yesu tonuko le, “Nala kpam mpa dem ma tonuko ɗa̱ ko ucira u eni u ɗa ma yansa̱ka ili i na yi wa.” 
\s1 Agisani a azamaninga a cingi 
\r (Matiyu 21:33-46; Marku 12:1-12) 
\p  
\v 9 Yesu gita̱i uyanka ama agisani a na yi, u danai, “Vuma roku u ɗa u yain kashina ka cinwi, aku u na̱ka̱i acimbi a roku haya. U lazai a uyamba u roku u ba u ɓa̱ra̱kpa̱i.  
\v 10 An aꞌayin a uta a yain, u suki kagbashi ka ne ka roku a asu u aza a haya yi, tsa̱ra̱ a na̱ka̱ yi a asuvu a ucanga u kashina vi. Shegai acimbi yi a lapa yi, a loko yi akere a de.  
\v 11 U suki kpam kagbashi ka roku, eyi dem a lapa yi, a yanka yi uwono, a loko yi akere a de.  
\v 12 U doki u suki uza u tatsu, eyi tani a zumgbusa̱ yi, aku a loko yi. 
\p  
\v 13 “Uza kashina vi u danai, ‘Ndya ma yan? Ma suku ta̱ maku ma va̱ ma ma ciga. Gaawan a ka wene ta̱ karinga̱ ka ne.’ 
\p  
\v 14 “Shegai an acimbi yi a wene yi, a tonukoi kaci ka le, ‘Maku ma kagita̱ ma ne ma na vi. Tsu wuna ni tsa̱ra̱ agadu yi a woko a tsunu.  
\v 15 Aku a wutukpa̱ yi a uroto u kashina vi a wuna yi.’ 
\p “Ndya wa̱ uza u kashina vi wa yan?  
\v 16 Wa tuwa̱ ta̱ u wuna acimbi yi, u na̱ka̱ aza roku kashina ki.” 
\p An ama yi a panai nala, a danai, “Kashila̱ ka jebige!” 
\p  
\v 17 Shegai Yesu weɓele le, u danai, “Ndya kalen ka ili iꞌya iꞌa̱ri ukorongi a tagara̱da u Kashila̱? \x ◊ \xo 20:17 \xt Ishp. 118:22.\x* ‘Katali ka aza a kuma a ꞌyuwain, ka ka lakai kalen cika a asu u kuma.’  
\v 18 Uza ɗa baci dem u rukpa̱i a zuba u katali ka nala ki, wa koɗuso ta̱. Shegai ka rukpa̱ baci ka varai uza, ka yuruwa yi ta̱.” 
\s1 Utsupa u utafa ara Kaisa Magono 
\r (Matiyu 22:15-22; Marku 12:13-17) 
\p  
\v 19 Aku awenishiki a Mele n aɗara̱kpi a pige a zamai ure u ɗa a ka ka̱na̱ Yesu pini a aꞌayin a nala yi, kpaci a reve ta̱ a kaci ka le ka u yain agisani yi. Shegai a panai uwonvo u ama. 
\p  
\v 20 A gita̱ yi uwanda̱sa, a suki aza a aka̱lu, ele tani a yain yavu aza a mayun a ɗa. A ka ciga a ka̱na̱ yi n kadyanshi ka ne, tsa̱ra̱ a banka yi a asu u uza u tsugono a yan yi mavura.  
\v 21 A wece yi, “Kawenishiki, tsu reve ta̱ kadyanshi ka vunu n uwenishike u vunu u maci u ɗa. Ya dem una̱ u te u ɗa vu bidya yi, kpam ure u Kashila̱ u ɗa va wenishike mai.  
\v 22 U gan tsu tsupa utafa ara Kaisa magono, ko tsu kpa̱ɗa̱ utsupa?” 
\p  
\v 23 Eyi tani u revei wanda ɗa a ka wanda yi, aku u tonuko le,  
\v 24 “Wenike numu ukebe u azurufa.\f + \fr 20:24 \ft Kondo “Ikebe i azurufa” a kaci ka idani ka “Ikebe” a Idani i Uɓa̱nga̱.\f* Kulu n kala ka yai ka ka̱ri pini a ukebe vi?” 
\p A danai, “Ku Kaisa ka.” 
\p  
\v 25 Aku u tonuko le, “Na̱ka̱i Kaisa ili iꞌya iꞌa̱ri i Kaisa, Kashila̱ kpam i na̱ka̱ yi ili iꞌya iꞌa̱ri i Kashila̱.” 
\p  
\v 26 A fuɗa a ka̱na̱ yi n kadyanshi ka u yain a kapala ka ama wa. Adama a majiyan ma uwushuku u ne, a paɗai bini. 
\s1 Keci a kaci ka uꞌya̱nga̱ u ukpa̱ 
\r (Matiyu 22:23-33; Marku 12:18-27) 
\p  
\v 27 Ama a roku a ɗa pini aza a Sadusi,† a tuwa̱i ara Yesu. Ama a na yi alya aza ɗa a danai uꞌya̱nga̱ u ukpa̱ wa̱ la wa.  
\v 28 A wece yi, “Kawenishiki, Musa koronku tsu ta̱, u danai, ‘Uza u kuwa̱ baci u a̱sa̱ka̱i uka bawu mmuku, u ka̱na̱ ta̱ utoku u ne u sotuku uka vi, u matsa̱ka yi mmuku.’  
\v 29 A yan ta̱ ama roku ama a shindere, uza n utoku. Uza u kapala u zuwai uka, u kuwa̱i u a̱sa̱ka̱ maku wa.  
\v 30 Uza u ire u sotuki mara̱na̱ mi, eyi dem u kuwa̱i bawu maku.  
\v 31 Uza u tatsu kpam u sotuki mara̱na̱ mi, eyi dem u kuwa̱i. Nala gba̱ ama a shindere yi a zuwusai uka vi, hal a kuwusa̱i gba̱ le, uza wa̱ la u a̱sa̱ka̱i maku wa.  
\v 32 A makorishi, uka vi dem u kuwa̱i.  
\v 33 An u wokoi gba̱ ama a shindere a le a zuwusa yi vi, uka u yai u ɗa wa woko a aꞌayin a uꞌya̱nga̱ a ukpa̱?” 
\p  
\v 34 Yesu wushuki, “Ama a gogo‑na a ka yansa ta̱ iyolo n a wutukpi iyolo.  
\v 35 Shegai aza ɗa baci a wenei a gain a uwa aꞌayin a ɗa a ka tuwa̱, kpam n uꞌya̱nga̱ u ukpa̱ vi, a ka yan iyolo ko a wutukpa̱ iyolo wa.  
\v 36 A ka doku a ka kuwa̱ wa, kpaci dere ɗa aꞌa̱ri n atsumate a zuba, kpam mmuku n Kashila̱ n ɗa an a wokoi mmuku ma uꞌya̱nga̱ u ukpa̱ n ɗa.  
\v 37 Ukuna u akushe n u uꞌya̱nga̱ u ukpa̱ tani, Musa dem dana ta̱ a ukuna u maku ma maɗanga ma ma tasa akina a asu u ɗa u isa̱i Magono ma Zuba ‘Kashila̱ ka Ibirahi, n Kashila̱ ka Ishaku, n Kashila̱ ka Yakubu.’ \x ◊ \xo 20:37 \xt Uwt. 3:6.\x* 
\v 38 Eyi Kashila̱ ka akushe ka wa, shegai ka aza a uma ka, kpaci ara ne ya dem wa̱ ta̱ n uma.” 
\p  
\v 39 Aku aza roku a asuvu a awenishiki a Mele yi a danai, “Kawenishiki, vu wushuku ta̱ dere.”  
\v 40 Pini nala, uza u doku u kawan u wece yi ukuna wa. 
\s1 Kawauwi ki Maku ma yai ma? 
\r (Matiyu 22:41-46; Marku 12:35-37) 
\p  
\v 41 Aku Yesu wece le, “Niɗa a ka a dana Kawauwi Maku ma Dawuda ma?  
\v 42 Dawuda n kaci ka ne u danai a Tagara̱da u Ishipa,† ‘Magono ma Zuba ma tonukoi Asheku a va̱, dusuku a ulyaki u va̱,  
\v 43 hal she n taɗangu vu a zuba u atokulalu a vunu.’ \x ◊ \xo 20:43 \xt Ishp. 110:1.\x* 
\v 44 Dawuda isa̱ yi baci ‘Asheku’, niɗa wa yansa u gono u woko maku ma ne?” 
\s1 Yesu ɓaranai ama a kaci ka awenishiki a Mele 
\r (Matiyu 23:1-36; Marku 12:38-40) 
\p  
\v 45 Yesu tonukoi atoni a ne a kapala ka ama gba̱,  
\v 46 “Kiranai n awenishiki a Mele aza ɗa a ka ciga kutambu n aminya a pige, a ka ciga a dana̱sa le a kuden n tsupige. Kpam a lai uciga u asu u ndishi u ɗa u lai tsulobo a agata a Kashila̱, n asu u shinga u asu u abiki.  
\v 47 Alya a lyai ucanga u nra̱na̱, n a yanyi kavasu ka ugaɗi adama a ukimbusa̱ u aꞌeshi. Icun i ama a nala yi, a ka yan le ta̱ mavura cika.” 
\c 21  
\s1 Kune ku mara̱na̱ 
\r (Marku 12:41-44) 
\p  
\v 1 Kain ka te, Yesu wa̱ri a Kuwa ku Kashila̱, aku u gaɗigbai kaci ka ne u wenei tyoku ɗa aza a utsa̱ri a ka zuwusa ikebe i le a asu u uzuwusa ikebe.  
\v 2 U wenei kpam mara̱na̱ ma roku uza u unambi, ma zuwai pini irim i re i kenu\f + \fr 21:2 \ft Kondo “Irim i kenu” a kaci ka idani ka “Ikebe” a Idani i Uɓa̱nga̱.\f* a asuvu.  
\v 3 Pini nala, u da, “Mayun n tonuko ɗa̱, ili iꞌya mara̱na̱ uza u unambi u nala u zuwai, i la ta̱ gba̱ ili iꞌya ele a zuwusai.  
\v 4 Kpaci gba̱ le a asuvu a utsa̱ri u le u ɗa a kenei a zuwusai. Shegai eyi a asuvu a unambi u ne u ɗa u bidyai gba̱ ikebe i ulyaka ilikulya i ne.” 
\s1 Iryoci i aꞌayin a makorishi 
\r (Matiyu 24:1-2; Marku 13:1-2) 
\p  
\v 5 Aza roku a asuvu a atoni a ne, aꞌa̱ri a kadyanshi tyoku ɗa a kalai Kuwa ku Kashila̱ n atali a shinga, n kune ku a na̱ka̱i Kashila̱. Shegai Yesu danai,  
\v 6 “Gba̱ ili iꞌya i wenei pini na, aꞌayin aꞌa̱ ta̱ a utuwa̱ a ɗa ko katali ka te a ka a̱sa̱ka̱ utaɗangi a zuba u utoku u ne, bawu a wa̱sa̱i ka wa.” 
\s1 Upana u ikyamba u pige u ɗa wa tuwa̱ 
\r (Matiyu 24:3-14; Marku 13:3-13) 
\p  
\v 7 Pini nala, a wece yi, “Kawenishiki, nwere ɗa ukuna u nala vi wa gita̱? Icun i iryoci i eni iꞌya a ka wenike ya ciga baci ugita̱?” 
\p  
\v 8 U tonuko le, “Kiranai kotsu uza roku u puwunsa̱ ɗa̱ wa. Ama ushani a ka tuwa̱ ta̱ n kala ka va̱ a dana alya Kirisiti Kawauwi. Kpam a dana, ‘Aꞌayin a yan ɗe evu.’ Kotsu i toni le wa.  
\v 9 Aꞌayin a ɗa baci i panai ukuna u kuvon n ibili, kotsu i giruwa̱ wa. U ka̱na̱ ta̱ ukuna u nala u gita̱, shegai makorishi ma kotsu wa.” 
\p  
\v 10 U tonuko le kpam, “Kaletsu ka ama ka ꞌya̱nga̱sa̱ka̱ ta̱ kaletsu ka ama, tsugono kpam tsu ꞌya̱nga̱sa̱ka̱ tsugono.  
\v 11 Iyamba ya gba̱ɗa̱ ta̱ a asu kau‑kau, n kambulu n usara a asu kau‑kau. A ka yan ta̱ ili i uwonvo n ikunesavu i pige i pige a zuba. 
\p  
\v 12 “Shegai kahu ukuna u nala u gita̱, a ka ka̱na̱ ɗa̱ ta̱ a yan ɗa̱ mavura. A banka ɗa̱ a agata a Kashila̱ n aꞌuwa a aꞌali. A banka ɗa̱ a asu u azapige na̱ ngono adama a kala ka va̱.  
\v 13 Nala wa woko ɗa̱ ta̱ ure u ɗa ya yanka le kadyanshi ka va̱.  
\v 14 Shegai i vakunku atakasuvu a ɗe, i dambula n tyoku ɗa ya gonuko kadyanshi wa.  
\v 15 Kpaci mpa ma na̱ka̱ ɗa̱ ta̱ ucira n ugboji u ɗa bawu atokulalu a ɗe a ka fuɗa a nanamgbana, ko a nani u ɗa wa.  
\v 16 Hal n isheku i ɗe n atoku a ɗe n kumaci ku ɗe, n aje a ɗe a ka neke ɗa̱ ta̱, hal a wuna gba̱m aza roku a asuvu a ɗe.  
\v 17 Ya dem wa ꞌyuwan ɗa̱ ta̱ adama a kala ka va̱.  
\v 18 Shegai ko kenji ka kaci ka ɗe ka te ka̱ la ka namgba wa.  
\v 19 Akawunki a ɗe a ɗa a ka wauwa ɗa̱.” 
\s1 Uwacinsa u Urishelima 
\r (Matiyu 24:15-21; Marku 13:14-19) 
\p  
\v 20 Yesu lyai kapala n kadyanshi, “Aꞌayin a ɗa baci i wenei asoje a kyawain Urishelima, u gan ta̱ i reve an a yain evu n uwacinsa u ɗa.  
\v 21 Adama a nala, a̱sa̱ka̱ aza ɗa aꞌa̱ri a uyamba u Yahuda a suma a bana a nsasa. Aza ɗa aꞌa̱ri a ilyuci a wuta̱ a suma, kpam aza ɗa aꞌa̱ri a une kotsu a uwa a asuvu a ilyuci wa.  
\v 22 Kpaci aꞌayin a katsupi ka upana u ikyamba a ɗa, tsa̱ra̱ a shaɗangu iꞌya iꞌa̱ri ukorongi. \x ◊ \xo 21:22 \xt Hos. 9:7.\x* 
\v 23 Ter ɗe aka a atsuma̱ n aza a mmuku n shili a aꞌayin a nala yi! Kpaci a ka yan ta̱ upana u ikyamba u pige a uyamba vi, aku upan u Kashila̱ u rukpa̱ a kaci ka ama ki.  
\v 24 A ka wuna ta̱ aza roku n iburundu, a ka̱na̱sa̱ kpam aza roku a bansa̱ka le a asu u tsugbashi a iyamba i likimba. Awulawa kpam a ka kpatsa ta̱ Urishelima hal aꞌayin a Awulawa a shaɗangu. 
\s1 Utuwa̱ u Maku ma Vuma 
\r (Matiyu 24:29-31; Marku 13:24-27) 
\p  
\v 25 Yesu doku u danai, “A ka wene ta̱ iryoci a kaara n uwoto n atala. A likimba kpam, aletsu a ama a ka dambula ta̱ cika. A dambula cika adama a mawura̱ ma kushiva̱ n aɓali.  
\v 26 Ama a ka limusa̱ ta̱ adama a uwonvo, n a pani uwonvo u ili iꞌya ya gita̱sa̱ a likimba. Kpaci a ka gba̱ɗa̱ ta̱ ili i pige i pige iꞌya iꞌa̱ri a zuba.  
\v 27 Aꞌayin a nala a ɗa a ka wene Maku ma Vuma utuwa̱ a asuvu a alishi n ucira n tsupige tsu pige.  
\v 28 Aꞌayin a ɗa baci ukuna u nala wa gita̱sa̱, i gaɗigba aꞌaci a ɗe i kondo zuba kpaci uwutukpa̱ u ɗe wa yan ɗe evu.” 
\s1 Uwenishike a kaci ka kapopi 
\r (Matiyu 24:32-35; Marku 13:28-31) 
\p  
\v 29 Aku Yesu yanka le agisani a na yi u da, “Weɓelei maɗanga ma kapopi na̱ nɗanga n ɗa n buwai.  
\v 30 N gita̱ baci utopo avuku, ya wene ta̱ n kaci ka ɗe kpam i reve an ilyushi i yain evu.  
\v 31 Nala dem, aꞌayin a ɗa baci i wenei ukuna u nala wa gita̱sa̱, i reve ta̱ an tsugono tsu Kashila̱ tsu yain evu. 
\p  
\v 32 “Mayun n tonuko ɗa̱, ama a gogo‑na a ka kotso wa, she a shaɗangu ili i na yi.  
\v 33 Zuba n likimba wa cimba̱ ta̱. Shegai kadyanshi ka va̱ ka cimba̱ wa.” 
\s1 Uwenishike a kaci ka afoɓi 
\p  
\v 34 Pini nala, Yesu danai, “Kiranai n kaci ka ɗe, kotsu uma u ɗe u laka a asu u kulya ku gbani, n kuso ku umaka wa, n kadambula ka likimba, hal kain ka nala ka danda ɗa̱ tyoku u utyangi wa.  
\v 35 Kpaci nala wa woko a kaci ka ama a likimba gba̱.  
\v 36 Kain dem i rongo n afoɓi, n i yanyi kavasu, tsa̱ra̱ i tsa̱ra̱ i lai a asuvu a ukuna u ɗa wa ciga u gita̱ vi. Kpam tsa̱ra̱ i fuɗa i shamgba a kapala ka Maku ma Vuma.” 
\p  
\v 37 Kain dem, u tsu wenishike ta̱ a Kuwa ku Kashila̱. Kaara ka kotso baci aku u wuta̱ u ba u wansa a masasa ma a ka isa̱ Masasa ma Zayitum.  
\v 38 Kpam ama a tsu tuwusa̱ ta̱ a Kuwa ku Kashila̱ n usana u de, tsa̱ra̱ a pana̱ka yi. 
\c 22  
\s1 Yahuza Isikariyoti wushuki u neke Yesu 
\r (Matiyu 26:1-5; Marku 14:1-2; Yahaya 11:45-53) 
\p  
\v 1 Aꞌayin a Abiki a Ulya u Ilikulya iꞌya i Nambai Yisti† a ɗa dem a ka isa̱ Abiki a Upasamgbana a yain evu.  
\v 2 Aku aɗara̱kpi a pige n awenishiki a Mele a ka zama tyoku ɗa a ka wuna Yesu, shegai a ka pana ta̱ uwonvo u ama.\fig A sheshei tsa̱ra̱ a wuna Yesu|src="Luke_22_1.tif" size="span" loc="Luk 22:2" ref="Luk. 22:2" \fig* 
\v 3 Kanangasi\f + \fr 22:3 \ft Kanangasi; wata, “Shetan” kala ka dem ka Kala̱pa̱nsi.\f* ka uwai Yahuza, uza ɗa a ka isa̱ Isikariyoti, uza u te a asuvu a Kupanamere yi.  
\v 4 U ba u dansai n aɗara̱kpi a pige n azapige aza a uwundya Kuwa ku Kashila̱ tyoku ɗa wa neke yi ara le.  
\v 5 A yain maza̱nga̱ hal a zuwamgbanai a ka tsupa yi n ikebe.  
\v 6 Eyi kpam u wushuki u gita̱i uzama tyoku ɗa wa neke yi ara le, kakuma̱ ka ama ka wacuwa baci. 
\s1 Yesu lyai ilikulya i Abiki a Upasamgbana 
\r (Matiyu 26:17-30; Marku 14:12-26; Yahaya 13:21-30; 1 Korintiya 11:23-25) 
\p  
\v 7 Kain ka Abiki a Ulya Ilikulya iꞌya i Nambai Yisti ka rawai; wata, kain ka ukiɗa̱sa mmuku ma aꞌondom ma Abiki a Upasamgbana.  
\v 8 Aku Yesu suki Bituru n Yahaya, u tonuko le, “Walai i ba i foɓusuko tsu Abiki a Upasamgbana yi, tsa̱ra̱ tsu lyai.” 
\p  
\v 9 A wece yi, “Nte ɗa va ciga tsu foɓuso?” 
\p  
\v 10 U tonuko le, “N uꞌuwa u ɗe a ilyuci yi, ya gawunsa ta̱ n vuma roku u cangai malanda ma mini. I toni yi hal a kuwa ka wa uwa.  
\v 11 I tonuko uza u kuwa vi, ‘Kawenishiki ka danai: Nte ɗa a asu u ɗa ma lya ilikulya i Abiki a Upasamgbana yi n atoni a va̱?’  
\v 12 Wa wenike ɗa̱ ta̱ kunukuzuba ku pige ka ucanga u ne wa̱ri ufoɓusi. Nte ya foɓusuko tsu pini.” 
\p  
\v 13 Aku a lazai a ba a cinai tyoku ɗa u tonuko le vi. Pini nala, a foɓusoi ilikulya i Abiki a Upasamgbana yi pini. 
\p  
\v 14 An aꞌayin a yain, Yesu dusuki ulya ilikulya n asuki yi.  
\v 15 U tonuko le, “Ma̱ri ma ciga ta̱ gba̱m n lyai ilikulya i Abiki a Upasamgbana i na yi n a̱ɗa̱, kahu n pana ikyamba.  
\v 16 Kpaci n tonuko ɗa̱, ma doku ma lya iꞌya wa, she aꞌayin a ɗa a shaɗangi u ɗa a tsugono tsu Kashila̱.” 
\p  
\v 17 U bidyai mako ma mini ma cinwi, u cikpai Kashila̱ aku u danai, “Wushai na i soi.  
\v 18 N tonuko ɗa̱, ili iꞌya i bidyai n gogo‑na ma doku ma so mini ma cinwi wa, she aꞌayin a ɗa tsugono tsu Kashila̱ tsu tuwa̱i.” 
\p  
\v 19 U bidyai burodi u cikpai Kashila̱, u jiba̱mgba̱na̱sa̱i u ɗa, u na̱ka̱ le. U danai, “Ikyamba i va̱ iꞌya na vi iꞌya a nekei adama a ɗe. Rongoi uyansa nala tsa̱ra̱ i ciɓusa na̱ mpa.” 
\p  
\v 20 An a kotsoi ulya u ilikulya vi, u bidyai mako mi, u danai, “Mako ma na mi, kazuwamgbani ka savu ka a asuvu a mpasa n va̱ n ɗa a ka neke adama a ɗe.  
\v 21 Shegai uza ɗa wa neke mu vi, aya pini na wa lya kaɓolo na̱ mpa.  
\v 22 Mayun ɗa mpa Maku ma Vuma ma laza tyoku ɗa a zuwai, shegai ter n uza ɗa wa neke mu vi.”  
\v 23 A gita̱i uwecemgbene ko ya wa neke yi a asuvu a le yi. 
\s1 Kananamgbani adama a tsupige 
\p  
\v 24 Kananamgbani ka uwai a mere ma le, ko ya wa woko uzapige u le.  
\v 25 U tonuko le, “Ngono ma Awulawa a tsu ciga ta̱ a wenike le ucira. Akiɗi a ugana a le kpam a tsu zama ta̱ a isa̱ le Aɓa̱ngi a Ama.  
\v 26 Shegai ara ɗe nala wa. Uza ɗa wa̱ri uzapige a asuvu a ɗe, u woko tyoku u uza u kenu. Uza ɗa wa tono n a̱ɗa̱, u woko tyoku u kagbashi.  
\v 27 Ya lai tsupige, uza ɗa u dusuki wa lya ilikulya ko gai kagbashi? Uza ɗa u dusuki wa lya ilikulya ɗa wa? Mpa tyoku u kagbashi ɗa ma̱ri a asuvu a ɗe.  
\v 28 Eɗa i shamgbai ara va̱ a ukonduso u ɗa n soi.  
\v 29 Tyoku ɗa Tata u va̱ u na̱ka̱ mu tsugono, nala mpa dem ma na̱ka̱ ɗa̱ ucira,  
\v 30 tsa̱ra̱ i lyai i soi na̱ mpa a tsugono tsu va̱. I dusuku kpam a aratsu a tsugono, n i lyayi tsugono tsu agali kupa n a re a Isaraꞌila. 
\s1 Yesu danai Bituru wa nana yi ta̱ 
\r (Matiyu 26:31-35; Marku 14:27-31; Yahaya 13:36-38) 
\p  
\v 31 Ele pini n a lyayi, aku u danai, “Simo, Simo, Kanangasi\f + \fr 22:31 \ft Kanangasi; wata, “Shetan” kala ka dem ka Kala̱pa̱nsi.\f* ka folo ta̱ u welikpe ɗa̱ tyoku u ilya.  
\v 32 Shegai ma yanka vu ta̱ kavasu, tsa̱ra̱ upityanangu u vunu u gusa̱ wa. Avu kpam aꞌayin a ɗa vu gonoi, vu gbamatangu aza a vunu.” 
\p  
\v 33 Bituru wushunku yi, “Asheku, ufoɓusi u ɗa ma̱ri n bana n avu a kuwa ku aꞌali, ko a ukpa̱.” 
\p  
\v 34 Yesu danai, “N tonuko vu Bituru, ara gba̱m kahu kapen ka sala, va nana mu ta̱ vu dana vu reve mu wa hal kutatsu.” 
\p  
\v 35 Yesu wece le, “Aꞌayin a ɗa n suku ɗa̱ bawu makpaka̱ta, bawu katsa̱n, bawu akpata, ili iꞌa̱ la iꞌya i nambai?” 
\p A danai, “Ko i te tsu namba wa.” 
\p  
\v 36 U da, “Gogo‑na uza ɗa baci wa̱ri n makpaka̱ta u bidya, nala kpam uza ɗa wa̱ri n katsa̱n. Uza ɗa bawu wa̱ri n burundu, u denge kunya ku ne u tsila.  
\v 37 N tonuko ɗa̱, mayun ɗa ukuna u ɗa a korongi a kaci ka va̱ u ka̱na̱ ta̱ u shaɗangu, ‘A kece yi ta̱ a asuvu a aza ɗa a ꞌya̱nga̱sa̱ka̱i tsugono.’ \x ◊ \xo 22:37 \xt Isha. 53:12.\x* Kpaci ili iꞌya a danai a kaci ka va̱, ushaɗangu u ne u rawa ɗe.” 
\p  
\v 38 Aku a tonuko yi, “Asheku, iburundu iꞌya na i re.” 
\p U tonuko le, “U rawa ta̱.” 
\s1 Yesu yain kavasu a Masasa ma Zayitum 
\r (Matiyu 26:36-46; Marku 14:32-42) 
\p  
\v 39 Yesu wuta̱i u banai a Masasa ma Zayitum tyoku ɗa u cuwana̱kai, atoni a ne dem a tono yi.  
\v 40 An u rawai a asu vi, u tonuko le, “Yanyi kavasu kotsu i rukpa̱ a ukondo wa.”  
\v 41 U a̱sa̱ka̱ le kenu, tyoku u mɓa̱ri ma uvuta̱la̱ katali, u kuɗa̱ngi u yain kavasu.  
\v 42 U danai, “Tata, vu wushuku baci, takpa mu mako ma upana u ikyamba ma na mi, shegai udani u va̱ u ɗa a ka tono wa, she u vunu.”  
\v 43 [Aku katsumate ka zuba ka wenikei kaci ka ne ara ne, wa̱ri yi a ugbamatangu asuvu.  
\v 44 Kpaci wa pana ta̱ ikyamba cika. U ma̱tsa̱i kavasu cika, hal malen ma ne ma ɗaka yavu mpasa.] 
\p  
\v 45 An u ꞌya̱nga̱i a asu u kavasu vi, u gonoi a asu u atoni a ne. U cina le n a lavuti adama a uwowi u unamgbukatsuma̱.  
\v 46 U wece le, “Ndya i zuwai ya lavuta? ꞌYa̱nga̱i i yain kavasu, kotsu i rukpa̱ a ukondo wa.” 
\s1 A ka̱na̱i Yesu 
\r (Matiyu 26:47-56; Marku 14:43-50; Yahaya 18:3-11) 
\p  
\v 47 Yesu pini a kadyanshi, aku u wenei kakuma̱ ka ama ka tuwa̱ yi. Uza ɗa a ka isa̱ Yahuza Isikariyoti, uza u te a asuvu a Kupanamere yi, wa tono n ele kapala. U raɓai evu n Yesu kotsu u wambatsa yi.  
\v 48 Aku Yesu wece yi, “Yahuza, n uwambatsa u ɗa va neke Maku ma Vuma?” 
\p  
\v 49 Aza ɗa aꞌa̱ri evu n eyi, an a wenei ili iꞌya ya gita̱, a wece yi, “Asheku, tsu kapusa n iburundu ɗa?”  
\v 50 Aku uza u te u le u kapamgbanai kutsuvu ku ulyaki ku kagbashi ka Magono ma Aɗara̱kpi. 
\p  
\v 51 Yesu danai, “Kotsu i doku wa.” U sawai kutsuvu ku kagbashi ki, u ta̱na̱sa̱ yi. 
\p  
\v 52 U tonukoi aza ɗa a ꞌya̱nga̱sa̱ka̱ yi vi; wata, aɗara̱kpi a pige, n azapige a awundi a Kuwa ku Kashila̱, na̱ nkoshi, “I tuwa̱i n iburundu na̱ mkpa̱ukpa̱u yavu aza a uka̱na̱ aza a maga̱la̱ka̱?\fig Asoje n Yesu|src="Luke_22_47-ok.tif" size="span" loc="Luk 22:52" ref="Luk. 22:52" \fig* 
\v 53 Aꞌayin a ɗa ma̱ri n a̱ɗa̱ kain dem a asuvu a Kuwa ku Kashila̱, i ba̱ra̱kpa̱ akere a ɗe i dana ya ka̱na̱ mu wa. Shegai aꞌayin a ɗe a ɗa na vi, n aꞌayin a ucira u karimbi.” 
\s1 Bituru nanai an u revei Yesu 
\r (Matiyu 26:57-75; Marku 14:53-72; Yahaya 18:12-27) 
\p  
\v 54 Pini nala, a ka̱na̱i Yesu a lazai n eyi, a banka yi a kuwa ku Magono ma Aɗara̱kpi. Bituru wa̱ri le a utono mɓa̱ri mɓa̱ri.  
\v 55 A tasuki akina a mere ma kuwa mi a dusuki. Bituru dem dusuki kaɓolo n ele.  
\v 56 Aku kagbashi ka ka̱ri makere ka wene yi aꞌayin a ɗa katyashi ka akina ka wakanai, pini nala, kagbashi ki ka danai, “Vuma u na dem kaɓolo n eyi ɗa wa̱ri.” 
\p  
\v 57 Shegai u nanai u danai, “Mpa n reve yi wa.” 
\p  
\v 58 An a ɓa̱ra̱kpa̱i kenu, aku uza roku u wene yi u danai, “Avu dem uza u te u le u ɗa.” 
\p Bituru danai, “Uza u va̱, mpa n reve yi wa.” 
\p  
\v 59 A doki a ɓa̱ra̱kpa̱i hal ulapa u uwule u te, uza roku u ma̱tsa̱ yi, u danai, “Mala̱la̱ ma̱ la wa, vuma u na kaɓolo ka aꞌa̱ri, kpaci uza u Galili u ɗa.” 
\p  
\v 60 Bituru danai, “Uza u va̱, n reve gba̱m iꞌya va tono wa.” Kute‑kute kahu u kimba̱ una̱ u ne, kapen ka salai.  
\v 61 Asheku a kpatalai a kondonoi Bituru. Aku u ciɓai n kadyanshi ka Asheku, u da, “Ara gba̱m kahu kapen ka sala, va nana mu ta̱ vu dana vu reve mu wa hal kutatsu.”  
\v 62 Aku u wuta̱i a ulanga u sa̱i cika. 
\s1 Asoje a yankai Yesu majari 
\r (Matiyu 26:67-68; Marku 14:65) 
\p  
\v 63 Ama ɗa a ka wundya Yesu vi a rongo yi uyanka majari n a lapusi yi.  
\v 64 A sira yi aꞌeshi, aku a danai, “Tonuko tsu ili iꞌya ya gita̱. Ya lapa vu?”  
\v 65 A rongo yi a uyansa̱ka kadyanshi ka gbani ka gbani ushani n a wishisi yi. 
\s1 A bankai Yesu a asu u Asheshi a Pige 
\r (Matiyu 26:59-66; Marku 14:55-64; Yahaya 18:19-24) 
\p  
\v 66 An kain ka wansai, aku Asheshi a Pige,† (asuvu a aɗara̱kpi a pige, n awenishiki a Mele) a ɓolomgbonoi a asu u te. A bankai Yesu a asu u Asheshi a Pige a le, a tonuko yi,  
\v 67 “Avu Kirisiti Kawauwi ɗa baci, tonuko tsu.” 
\p U danai, “Ko n tonuko ɗa̱ baci, ya wushuku wa.  
\v 68 N yan ɗa̱ baci kpam keci, ya wushunku mu wa.  
\v 69 Shegai ili iꞌya i bidyai gogo‑na ubana a kapala, Maku ma Vuma ma dusuku ta̱ a ulyaki u Kashila̱ Uza u Ucira.” 
\p  
\v 70 Gba̱ le a danai, “Dana, avu Maku ma Kashila̱ ma?” 
\p U tonuko le, “I dana ta̱ dere, mpa.” 
\p  
\v 71 Aku a danai, “Iryoci i eni iꞌya kpam tsa bolo? Tsu pana ta̱ n kaci ka tsunu a una̱ u ne.” 
\c 23  
\s1 A bankai Yesu ara Bilatu 
\r (Matiyu 27:11-14; Marku 15:1-5; Yahaya 18:28-38) 
\p  
\v 1 Pini nala, gba̱ kaɓolo ka Asheshi a Pige yi a ꞌya̱nga̱i a bankai Yesu ara Bilatu gomuna u Yahuda.  
\v 2 A sapula yi, a danai, “Tsu cina ta̱ vuma u na vi wa puwunsa̱ a ama a tsunu. Kpam n u ɓishinki ama a tsupa utafa ara Kaisa. N u dansi kpam aya Kirisiti Kawauwi Magono.” 
\p  
\v 3 Bilatu wece yi, “Avu magono ma aza a Yahuda ma?” 
\p Aku u wushunku yi, “Nala wa̱ri tyoku ɗa vu danai vi.” 
\p  
\v 4 Bilatu tonukoi aɗara̱kpi a pige yi n kakuma̱ ka ama ki, “N tsa̱ra̱ vuma u na vi n unyushi wa.” 
\p  
\v 5 A doki a ma̱tsa̱ yi n a dansi, “Wa ꞌya̱nga̱sa̱sa̱ ta̱ atakasuvu a ama n uwenishike u ne a uyamba u Yahuda. U gita̱i ukuna u nala vi a Galili hal utuwa̱ na.” 
\s1 A bankai Yesu ara Hiridu 
\p  
\v 6 An Bilatu panai nala, u wecikei ko vuma vi uza u Galili u ɗa.  
\v 7 An u revei Yesu a kaɓon ka tsugono tsu Hiridu Antiba tsa u wuta̱i, u geɓengu yi ara Hiridu uza ɗa wa̱ri dem a Urishelima aꞌayin a nala yi. 
\p  
\v 8 An Hiridu wenei Yesu, u yain maza̱nga̱ cika kpaci wa ciga ta̱ u wene yi caupa. An u panai ukuna u ne, kpam wa ciga ta̱ u wene ukunosavu u ɗa Yesu wa yansa.  
\v 9 U rongo yi a uyansa keci, shegai u wushunku yi ili wa.  
\v 10 Aɗara̱kpi a pige n awenishiki a Mele a ɗa pini kushani a rongo yi usapulusa ushani.  
\v 11 Hiridu n asoje a ne a yanka yi magori, a yanka yi kpam majari. A uka yi aminya a tsugono, aku a gonuko yi ara Bilatu.  
\v 12 Kain ka nala ka tsije tsu Hiridu n Bilatu tsu gita̱i. Kpaci caupa atokulalu a ɗa. 
\s1 A kiɗa̱gai Yesu ugana u ukpa̱ 
\r (Matiyu 27:15-26; Marku 15:6-15; Yahaya 18:39–19:16) 
\p  
\v 13 Bilatu ɓolomgbonoi aɗara̱kpi a pige, n aza a tsugono, n ama.  
\v 14 U tonuko le, “I tuko ta̱ vuma u na i da wa puwunsa̱ ta̱ ama. Kpam an n vece yi a kapala ka ɗe, n tsa̱ra̱ yi n unyushi ko u te a asuvu a ikuna iꞌya i danai vi wa.  
\v 15 Nala dem Hiridu u tsa̱ra̱ yi n unyushi wa, kpaci aya u gonuko yi ara tsunu. U yan ili iꞌya i ra̱tsai a ka wuna yi wa.  
\v 16 Adama a nala, ma bawan yi ta̱ n a̱sa̱ka̱ yi.” [  
\v 17 U tsu a̱sa̱nka̱ le ta̱ vuma u te a asuvu a ama ɗa aꞌa̱ri a kuwa ku aꞌali a aꞌayin a abiki.] 
\p  
\v 18 Gba̱ ama a ꞌya̱nga̱sa̱i ala̱ga̱tsu a le, a danai, “Rawuka vuma u na vi! A̱sa̱nka̱ tsu Baraba!”  
\v 19 (Baraba aya uza ɗa a zuwai a kuwa ku aꞌali adama a uꞌya̱nga̱sa̱ u atakasuvu a ama u ɗa a yain n mawunuka a ilyuci yi.) 
\p  
\v 20 Aku Bilatu doku u yanka le kadyanshi, kpaci wa ciga ta̱ u a̱sa̱ka̱ Yesu.  
\v 21 Shegai a worukpoi n a dansi, “Wandamgbana yi! Wandamgbana yi!” 
\p  
\v 22 U doki u tonuko le u tatsu, “Ndya i zuwai? Ili i cingi i eni iꞌya u yain? N tsa̱ra̱ yi n ili iꞌya i ra̱tsai a ka wuna yi wa. Adama a nala ma bawan yi ta̱ n a̱sa̱ka̱ yi.” 
\p  
\v 23 Shegai a rongo yi a uma̱tsa̱, a ꞌya̱nga̱sa̱i ala̱ga̱tsu a le a danai a wandamgbana yi, hal isali i le i fuɗai Bilatu.  
\v 24 Aku Bilatu kiɗa̱ga yi ugana, tsa̱ra̱ a yanka le iꞌya a ka ciga.  
\v 25 U a̱sa̱nka̱ le uza ɗa a foloi vi; wata, uza ɗa a zuwai a kuwa ku aꞌali, adama a uꞌya̱nga̱sa̱ atakasuvu a ama n mawunuka. U na̱ka̱ le Yesu tyoku ɗa a ka ciga. 
\s1 A wandamgbanai Yesu 
\r (Matiyu 27:32-44; Marku 15:21-32; Yahaya 19:17-27) 
\p  
\v 26 Aꞌa̱ri pini a nwalu n eyi, aku a ka̱na̱i vuma roku uza u kala Simo uza u Sirani, u wuta̱i a une. A taɗanku yi mawandamgbani mi u canga u toni Yesu.  
\v 27 Kakuma̱ ka ama ushani ka tono yi hal n aka a roku aza ɗa a rongoi kushen n a pani mɓa̱la̱ ma ulaza u ne.  
\v 28 Yesu kpatalai ara le u danai, “Aka a Urishelima, a̱sa̱ka̱i kushen adama a va̱. Shegai, i sa̱ka̱ kaci ka ɗe na̱ mmuku n ɗe.  
\v 29 Aꞌayin aꞌa̱ ta̱ a utuwa̱ a ɗa a ya dana, ‘Aza a una̱ u shinga a ɗa ndari, n atsuma̱ a ɗa bawu a matsai mmuku, kpam n mani ma bawu ma comukoi maku.’  
\v 30 Aꞌayin a nala a ɗa a ka gita̱ ufolo nsasa n pige n pige, ‘Rukpa̱i a kaci ka tsunu.’ A foli kpam aga̱la̱la̱ a dana, ‘Ciɗa̱ngu tsu.’ \x ◊ \xo 23:30 \xt Hos. 10:8.\x* 
\v 31 A yanka baci maɗanga ma ta̱ku ukuna u naha, ndya ya gita̱ ma ekpe baci?”\f + \fr 23:31 \ft Kalen ka tsizagaɗi tsu Yesu tsa, “A yanka mu baci ili i na gogo‑na, niɗa wa̱ la vi n a̱ɗa̱?”\f* 
\p  
\v 32 A banka ta̱ dem ama roku ama a re aza a maga̱la̱ka̱, tsa̱ra̱ a wuna le kaɓolo n eyi.  
\v 33 An a rawai a asu u ɗa a ka isa̱ Mako ma Kaci, nte a wandamgbana yi pini n aza a unyushi u cingi a nala yi uza te a ulyaki, uza te a ugula̱.  
\v 34 Yesu danai, “Tata, cimbusuka̱ le, kpaci a reve ili iꞌya a ka yan wa.” A varangi uruta a pecishei aminya a ne. 
\p  
\v 35 Ama a shamgbai aꞌa̱ri a aka̱lu. Azapige tani a ka yanka yi majari a danai, “U wauwai aza roku, u wauwa kaci ka ne wa̱wa, aya baci uza ɗa Kashila̱ ka ɗanga̱sai u woko Kirisiti Kawauwi u Kashila̱.” 
\p  
\v 36 Asoje dem a yansa̱ka yi ta̱ majari. A banai ara ne a na̱ka̱ yi mini ma kalam.  
\v 37 A danai, “Aɗa baci magono ma aza a Yahuda, wauwa kaci ka vunu.”\fig Asoje a yankai Yesu majari|src="Mark_15_21.tif" size="span" loc="Luk 23:37" ref="Luk. 23:37" \fig* 
\p  
\v 38 Ikorongi iꞌya pini zuba n kaci ka ne, EYI NA MAGONO MA AZA A YAHUDA MA. 
\p  
\v 39 Uza u te a asuvu a aza ɗa a wandamgbanai kaɓolo n eyi vi, u yanka yi kadyanshi ka gbani, u danai, “Ma wundya a ɗa Kawauwi ki. Wauwa kaci ka vunu n a̱tsu.” 
\p  
\v 40 Shegai uza u te vi u ɓarana yi u da, “Avu ko uwonvo u Kashila̱ va pana an gba̱ tsunu a kiɗa̱ga tsu ugana u ukpa̱ wa?  
\v 41 A̱tsu tani dere ɗa tsa wusha katsupi ka manyan ma tsunu, shegai vuma u na ko ili i cingi i te u yan wa.” 
\p  
\v 42 U danai, “Yesu, kotsu vu ciɓa na̱ mpa aꞌayin a ɗa baci vu uwai a tsugono tsu vunu.” 
\p  
\v 43 Yesu tonuko yi, “N tonuko vu, ko ara va̱ ta̱ kaɓolo na̱ mpa a asu u uwunvugusa a zuba.” 
\s1 Ukpa̱ u Yesu 
\r (Matiyu 27:45-56; Marku 15:33-41; Yahaya 19:28-30) 
\p  
\v 44 An kaara ka rawai a kaci, aku uyamba vi gba̱ u likpa̱mgba̱na̱i n karimbi hal ubana ulapa u uwule u tatsu.  
\v 45 Kaara ka na̱ka̱ kpam katyashi wa. Aku kunya ka a ba̱ra̱kpa̱i a Kuwa ku Kashila̱ ku pecemgbenei kure.  
\v 46 Yesu ꞌya̱nga̱sa̱i kala̱ga̱tsu n ucira u danai, “Tata, a akere a vunu a ɗa ma na̱ka̱ kulu ku va̱.” An u danai nala, aku u uma u ne u wuta̱i. 
\p  
\v 47 An katigi ka wenei ili iꞌya i gita̱i u cikpalai Kashila̱, u da, “Vuma u na, mayun ili i birika yi wa.”  
\v 48 Kakuma̱ ka ama ka ka banai aka̱lu a wenei ili iꞌya i gita̱i, a lazai n a lapi akamba a le adama a unamgbi u asuvu.  
\v 49 Shegai gba̱ ama ɗa a reve yi, kaɓolo n aka a ɗa a gita̱ yi utono tun a Galili, a shamgbai a mɓa̱ri aꞌa̱ri a uwundya ukuna u nala vi. 
\s1 Kaciɗa̱ ka Yesu 
\r (Matiyu 27:57-61; Marku 15:42-47; Yahaya 19:38-42) 
\p  
\v 50 Vuma roku uza ɗa wa̱ri a asuvu a Asheshi a Pige, kala ka ne ka Isuhu vuma u Arimatiya u uyamba u Yahuda, vuma u maci ɗa.  
\v 51 U wushuku n tyoku ɗa a sheshei n iꞌya a yain wa. Shegai utuwa̱ u tsugono tsu Kashila̱ u ɗa wa vana.  
\v 52 Pini nala, u banai ara Bilatu u foloi a na̱ka̱ yi ikyamba i Yesu.  
\v 53 U cipuka̱ yi u pala̱sa yi n aminya a pun u zuwa yi a kasaun ka a shei a katali, a asu u ɗa bawu kotsu a vakunki uza.  
\v 54 Kain ka nala ki Kain ka Afoɓi ka, kpaci Ashibi a yan ɗe evu n uyan. 
\p  
\v 55 Aka a ɗa a wuta̱i a Galili kaɓolo n Yesu, a tonoi Isuhu kucina̱. A wenei kasaun ki n tyoku ɗa a zuwai ikyamba i ne.  
\v 56 Aku a gonoi a kuwa a ba a foɓusoi ucanga u awanli n u magula̱ni n manivi. Aku a wunvugai kain ka Ashibi ki tyoku ɗa Mele ma danai a yain. 
\c 24  
\s1 Uꞌya̱nga̱ u Yesu a ukpa̱ 
\r (Matiyu 28:1-10; Marku 16:1-8; Yahaya 20:1-10) 
\p  
\v 1 Kain ka kagita̱ ka aꞌayin a shindere; wata, kain ka Aladi n kpasani, aka a banai a asu u kasaun vi n ucanga u magula̱ni u ɗa a foɓusoi.  
\v 2 A cinai a gindala̱kpa ɗe katali ka kasaun ki,\fig A gindala̱kpai katali|src="Luke_24_1.tif" size="span" loc="Luk 24:2" ref="Luk. 24:2" \fig* 
\v 3 shegai an a uwai a wene ikyamba i Yesu Asheku wa.  
\v 4 Aꞌa̱ri a uyan majiyan ma ukuna mi, kute‑kute ama a re uꞌuki n aminya a ɗa ka laɗa a shamgbai evu n ele.  
\v 5 Adama a uwonvo, aka yi a varai aꞌaci a le, shegai ama yi a tonuko le, “Ndya i zuwai ya bolo uza u uma a asuvu a akushe?  
\v 6 Wa̱ pini na wa; u ꞌya̱nga̱ ɗe! Ciɓai ili iꞌya u tonuko ɗa̱, aꞌayin a ɗa wa̱ri kaɓolo n a̱ɗa̱ a Galili.  
\v 7 ‘U ka̱na̱ ta̱ a neke Maku ma Vuma a akere a aza a unyushi u cingi, a wandamgbana yi, aku u ꞌya̱nga̱ a kain ka tatsu.’ ”  
\v 8 Aku a ciɓai n kadyanshi ka ne. 
\p  
\v 9 An a wuta̱i a kasaun ki a gonoi a kuwa, a tonukoi atoni kupa n u te n ama ɗa a buwai gba̱ ukuna vi.  
\v 10 (Meri Magadaliya n Yuwana n Meri mma u Yakubu n aka a roku a ɗa aꞌa̱ri kaɓolo n ele, alya a tonukoi atoni yi ukuna u na vi.)  
\v 11 Shegai a wushuku n ukuna vi wa, a gonukoi u ɗa yavu ukuna u gbani u ɗa.  
\v 12 Bituru ꞌya̱nga̱i u sumai ubana a kasaun ki, u kelikei u weɓelei, aku u wenei kunya ka a pala̱ka yi vi koshi. Aku u gonoi a kuwa wa̱ri uyan majiyan ma ukuna vi. 
\s1 Ama a re a ure u Imawu 
\r (Marku 16:12-13) 
\p  
\v 13 Kain ka nala ki, ama a re a asuvu a atoni a Yesu, a ka bana a une u roku u ɗa a ka isa̱ Imawu. Mɓa̱ri n ne n ubana a Urishelima, evu na̱ nwalu m ulapa u uwule u re n ɗa.\f + \fr 24:13 \ft Mɓa̱ri m mel u shindere ɗa a ka dansa̱ka pini na dere ɗa u wa̱ri n kilomita kupa n u te.\f* 
\v 14 Aꞌa̱ri a kadyanshi ka ili iꞌya i gita̱i vi.  
\v 15 Ele pini a kadyanshi ki n a yawunsi utyoku u le, tyoku ɗa ukuna vi u gita̱i, aku Yesu n kaci ka ne u raɓa le, a lazai kaɓolo.  
\v 16 Shegai aꞌeshi a le a kukpa̱ a ka reve yi wa. 
\p  
\v 17 Yesu wece le, “Ukuna u iyen u ɗa iꞌa̱ri a udansa an ya wala vi?” 
\p A shamgbusai, n a ɓa̱li asuvu n katsuma̱ ka̱ lima̱.  
\v 18 Uza ɗa a ka isa̱ Kiliyoba wushunku yi, “Avu kamoci ka a Urishelima? Va ciga vu dana vu reve iꞌya i gita̱i a asuvu a aꞌayin a na yi wa?” 
\p  
\v 19 U wece le, “Ukuna u eni u ɗa la vi?” 
\p A tonuko yi, “Ukuna u Yesu uza u Nazara, matsumate ma tani ma ucira a asuvu a manyan ma ne n kadyanshi a kapala ka Kashila̱ n ama.  
\v 20 Aɗara̱kpi a pige na̱ ngono a neke yi, a kiɗa̱ga yi ugana u ukpa̱ a wandamgbana yi.  
\v 21 Tsa̱ra̱ tsu zuwuka yi tani ta̱ aꞌeshi tsu da aya wa wutukpa̱ Isaraꞌila. Ara kain tatsu ɗa pa vi an ukuna u na vi u gita̱i.  
\v 22 Ara aka a roku a asuvu a tsunu a yanka tsu ta̱ ukuna u majiyan, a banai pini a kasaun ki n usana u de.  
\v 23 An bawu a cinai ikyamba i ne, a gonoi a tonuko tsu a wene ta̱ kuwene ku atsumate a zuba aza ɗa a tonuko le wa̱ ta̱ n uma.  
\v 24 Aza roku a tsunu a banai pini a kasaun ki, a ba a cinai tyoku ɗa aka yi a danai vi nala. Shegai eyi kaci ka ne a wene yi wa.” 
\p  
\v 25 Yesu tonuko le, “Eɗa̱ aza ɗa bawu iꞌa̱ri n ugboji. Aza ɗa atakasuvu a ɗe a ra̱zugba̱i bawu i wushuki gba̱ n ikorongi i ntsumate.  
\v 26 U ka̱na̱ Kirisiti Kawauwi u pana ikyamba, aku u tsa̱ra̱ tsupige tsu ne wa?”  
\v 27 U gita̱i n tagara̱da u Musa hal ubana a itagara̱da i Ntsumate, wa wutumkpusuka̱ le ukuna u ɗa wa̱ri a kaci ka ne a asuvu a itagara̱da yi. 
\p  
\v 28 A yain evu n une u ɗa a ka bana vi. U yain yavu wa wura le.  
\v 29 A ma̱tsa̱ yi a danai, “Tuwa̱ vu cipa̱ ara tsunu, kpaci kaara ka kotso ɗe, kayin kpam ka yan ɗe.” U wushuki u cipa̱i ara le. 
\p  
\v 30 An wa̱ri a ulya ilikulya kaɓolo n ele, u bidyai burodi u cikpai Kashila̱, u jiba̱i u na̱ka̱ le.  
\v 31 Aꞌeshi a le a kukpa̱i aku a reve yi. Pini nala, u puwunka̱ le.  
\v 32 A dansai utyoku u le, “Ipeli i tuwa̱ ta̱ a atakasuvu a tsunu aꞌayin a ɗa wa dansa n a̱tsu a ure vi, wa wutumkpusuka̱ tsu itagara̱da.” 
\p  
\v 33 Kute‑kute a ꞌya̱nga̱i a gonoi a Urishelima a ba a cinai atoni kupa n u te vi a asu u te kaɓolo n aza ɗa aꞌa̱ri n ele.  
\v 34 Atoni yi a danai, “Mayun ɗa! Asheku a ꞌya̱nga̱ ta̱, hal gba̱m u wenike ta̱ kaci ka ne ara Bituru.” 
\s1 Yesu wenikei kaci ka ne a asu u atoni 
\r (Matiyu 28:16-20; Marku 16:14-18; Yahaya 20:19-23; Asuki 1:6-8) 
\p  
\v 35 Ama a re yi dem a danai ili iꞌya i gita̱i n ele a ure, hal n tyoku ɗa a reve yi a asu u ɗa u jiba̱i burodi.  
\v 36 An aꞌa̱ri pini a udansa ukuna u nala vi, kute‑kute Yesu tuwa̱i u shamgbai a mere ma le u dana̱sa le, “Ndishi n shinga ara ɗe.”  
\v 37 Shegai a giruwa̱i cika a panai uwonvo. A ka wundya kafofu ka a wenei. 
\p  
\v 38 U tonuko le, “Ndya i zuwai i giruwa̱i? Ndya i zuwai ya yan mala̱la̱ a atakasuvu a ɗe?  
\v 39 Weɓelei akere a va̱ n aꞌene a va̱. Mpa n kaci ka va̱, sawa numu i pana. Kafofu ka̱ n inyama ko atele tyoku ɗa i wenei ma̱ri n iꞌya wa.” 
\p  
\v 40 An u danai nala, u wenike le akere n aꞌene a ne.  
\v 41 Shegai adama a maza̱nga̱ n majiyan, a fuɗa a wushuku gogo wa. U wece le, “Iꞌa̱ pini na n ilikulya?”  
\v 42 A na̱ka̱ yi kaɓirisa ka kadan ka a zungi.  
\v 43 U wushai ka u takumai a kapala ka le. 
\p  
\v 44 U doki u tonuko le, “Kadyanshi ka va̱ ka pa vi ka n tonuko ɗa̱ aꞌayin a ɗa tsa̱ri kaɓolo, “U ka̱na̱ ta̱ a shaɗangu ili iꞌya iꞌa̱ri ukorongi a kaci ka va̱ a asuvu a itagara̱da i Mele ma Musa, n iꞌya i Ntsumate hal n Tagara̱da u Ishipa.” 
\p  
\v 45 Aku u kukpa̱i atakasuvu a le tsa̱ra̱ a reve itagara̱da yi.  
\v 46 U tonuko le, “Nala wa̱ri ukorongi, u ka̱na̱ ta̱ Kirisiti Kawauwi u pana ikyamba, kain ka tatsu aku u ꞌya̱nga̱ a ukpa̱.  
\v 47 Kpam a ka yan ta̱ kuɓari ku ukpatala n ku ucimbusa̱ u unyushi u cingi a asuvu a kala ka ne. A ka gita̱ ta̱ a Urishelima ubana a aletsu a ɗa a buwai.  
\v 48 Eɗa aza ɗa i wenei ili i nala yi, kpam i dana iꞌya.  
\v 49 Ma sukunku ɗa̱ ta̱ Kulu Keri ka Tata u va̱ u yain kazuwamgbani n a̱ɗa̱. Shegai i vana ve a Urishelima, hal n sukunku ɗa̱ ka kpam ku shaɗangu ɗa̱ n ucira u ɗa wa wuta̱ a zuba.” 
\s1 A cangai Yesu ubana a zuba 
\r (Marku 16:19-20; Asuki 1:9-11) 
\p  
\v 50 U wuta̱i n ele ubana a kateshe, hal ubana evu n Batani. U ꞌya̱nga̱sa̱i akere a ne u zuwuka le una̱ u shinga.\fig Yesu zuwukai atoni una̱ u shinga|src="Luke_24_45.tif" size="span" loc="Luk 24:50" ref="Luk. 24:50" \fig* 
\v 51 Eyi pini a uzuwusuka le una̱ u shinga vi, aku u pecenei n ele a canga yi ubana a zuba.  
\v 52 A lyaka yi kayala, a gonoi a Urishelima n katsuma̱ ka eri cika.  
\v 53 A rongoi a ubansa a Kuwa ku Kashila̱ kain dem, n a cikpala̱si Kashila̱.