\id HEB NT0019 Tsikimba (kdl) (Auna Kambari) 2010 \h Kagali ka Ibirahi \toc1 Ukanikorongi Ubana a Asu u Kagali ka Ibirahi \toc2 Kagali ka Ibirahi \toc3 K.Ib. \mt2 Ukanikorongi Ubana a Asu u \mt1 Kagali ka Ibirahi \is1 Ukukpa̱ u kadyanshi \ip A reve ko ya korongi ukanikorongi ubana a asu u Kagali ka Ibirahi wa. Gaawan Bulus ɗa. A reve ta̱ an wa̱ri a asuvu a Tagara̱da u Kashila̱ adama a uwenishike u ɗa wa̱ri pini. Kpam nkoshi n kuwa ku Atoni n bidya ta̱ u ɗa u wokoi a asuvu a Tagara̱da u Kashila̱ tun caupa. Uza ɗa korongi u ɗa u toɗugbuso ta̱ tyoku ɗa ulya u kayala u aza Yahuda u wokoi iryoci i ulya u kayala u maci u ɗa wa̱ri a asuvu a Kawauwi. \ip Kakorongi ki ka wenike ta̱ aza a uyan ka̱neshi tyoku ɗa Yesu wa̱ri n kalen. Yesu la ta̱ gba̱ atsumate a zuba a Kashila̱. U la ta̱ dem gba̱ ntsumate, u lai kpam dem Musa. Aya Magono ma Aɗara̱kpi ma maci kpaci u taɓa uyan unyushi wa. An u na̱ka̱i uma u ne, u yan ta̱ uɗara̱kpa u maci adama a unyushi kpam kuten koshi. An u kuwa̱i kpam u gonoi n uma vi, u kukpa̱ ta̱ ure u ɗa ya dem wa tuwa̱ a asu u Kashila̱. \ip Adama a aza ɗa a revei n ukuna u uɗara̱kpa u atoni, tagara̱da u Kagali ka Ibirahi wa̱ ta̱ n uwenishike u ucira. Yesu gonuko ta̱ gba̱ uɗara̱kpa ili i gbani. Gogo‑na upityanangu n eyi u kukpunka̱ ta̱ ama ure a tuwa̱ evu n Kashila̱. \is1 Ili iꞌya iꞌa̱ri a tagara̱da u na vi \io1 Tsupige tsu Maku ma Kashila̱ (1:1-4) \io1 Yesu la ta̱ atsumate a zuba (1:5–2:18) \io1 Yesu la ta̱ Musa n Joshuwa (3:1–4:13) \io1 Yesu la ta̱ Magono ma Aɗara̱kpi (4:14–7:28) \io1 Yesu tuko ta̱ kazuwamgbani ka shinga (8:1–9:22) \io1 Uɗara̱kpa u Yesu kuten ka koshi (9:23–10:31) \io1 Ama a Kashila̱ a roku aza ɗa aꞌa̱ri n upityanangu u pige (11:1-40) \io1 Tono iryoci i Yesu (12:1–13:19) \io1 Kavasu ka makorishi n idyani (13:20-25) \c 1 \s1 Yesu Kawauwi Maku ma Kashila̱ ma \p \v 1 Caupa, Kashila̱ ka tsu dansa ta̱ na̱ nkoshi n cau n tsunu a una̱ u ntsumate a ure kau‑kau. \v 2 Shegai gogo‑na aꞌayin a makorishi a na, Kashila̱ ka tsu yanka tsu ta̱ kadyanshi a una̱ u Maku ma ne. Kashila̱ ka yan ta̱ likimba n gba̱ ili iꞌya iꞌa̱ri pini a asuvu a ne a asu u Maku ma ne. Aya Kashila̱ ka ɗanga̱sai u woko uza u ili gba̱. \v 3 Maku mi u laɗa ta̱ adama a tsupige tsu Kashila̱, kpam u rotso ta̱ Kashila̱ ki derere. U tsu zuwa ta̱ ko ndya wa i lyai kelime adama a akani u ne a ucira. An Maku mi ma zuwai ama a wokoi sarara a asuvu a unyushi u cingi u le, aku u dusuki a kukere ku ulyaki ku Kashila̱ Uza u Ucira Gba̱ a zuba. \s1 Kawauwi ka la ta̱ atsumate a zuba \p \v 4 Maku mi ma la ta̱ atsumate a zuba cika, Kashila̱ kpam ka na̱ka̱ yi kala ka ka lai a le cika. \p \v 5 Kpaci Kashila̱ ka tonuko atsumate a zuba ili iꞌya u tonukoi Maku mi wa, \q1 “Aɗa Maku ma va̱. \q1 Ara n woko ɗe Tata u vunu.” \x ◊ \xo 1:5 \xt Ishp. 2:7.\x* \p U doku ta̱ dem u danai, \q1 “Ma woko ta̱ Tata u ne, \q1 eyi kpam wa woko ta̱ Maku ma va̱.” \x ◊ \xo 1:5 \xt 2 Sam. 7:14.\x* \p \v 6 Kpam aꞌayin a ɗa Kashila̱ ka ciga ka suku maku ma kapala ma ne a likimba, u dana ta̱, \q1 “U ka̱na̱ ta̱ gba̱ atsumate a zuba a lyaka yi kayala.” \x ◊ \xo 1:6 \xt U.Ml. 32:43.\x*\fig Atsumate a zuba a ka gbashika Yesu|src="Hebrews_1_6.tif" size="span" loc="Hebrews 1:6" ref="K.Ib. 1:6" \fig* \p \v 7 Ili iꞌya Kashila̱ ka danai a kaci ka atsumate a zuba iꞌya na, \q1 “N zuwa ta̱ atsumate a zuba a va̱ a woko tyoku u uwule. \q1 N zuwa ta̱ agbashi a va̱ a woko tyoku u aletsu a akina.” \x ◊ \xo 1:7 \xt Ishp. 104:4.\x* \p \v 8 Shegai Kashila̱ ka tonuko ta̱ Maku mi, \q1 “Avu Kashila̱ ka, kpam tsugono tsu vunu tsa rongo ta̱ hal ubana. \q1 Kalangu ka tsugono ka vunu ka afada a maci ka. \q1 \v 9 Va ciga ta̱ ili iꞌya i lobonoi, \q1 kpam va kovo ili i cingi. \q1 Ɗa gai i zuwai Kashila̱, Kashila̱ ka vunu, u ɗanga̱sa vu vi, \q1 kpam u na̱ka̱ vu tsupige tsa tsa zuwusa vu maza̱nga̱. \q1 Tsupige tsu na tsu la ta̱ tsa u na̱ka̱i aza ɗa a buwai.” \x ◊ \xo 1:9 \xt Ishp. 45:6-7.\x* \p \v 10 U dana ta̱ kpam, \q1 “Asheku, a kagita̱ vu yan ta̱ likimba, \q1 kpam akere a vunu a yain zuba. \q1 \v 11 Aꞌayin aꞌa̱ ta̱ a utuwa̱ a ɗa ko uza bawu wa doku wa wene iꞌya, \q1 shegai avu va rongo ta̱ pini. \q1 Gba̱ a ka kutsa ta̱ tyoku ɗa kunya ku tsu kotso. \q1 \v 12 Va ka̱ta̱la̱ le ta̱ tyoku u kunya ku wambana. \q1 A ka savaɗa ta̱ tyoku u kunya ku cau. \q1 Shegai avu va rongo ta̱ tyoku ɗa va̱ri, \q1 kpam uma u vunu wa kotso wa.” \x ◊ \xo 1:12 \xt Ishp. 102:25-27.\x* \p \v 13 Kashila̱ ka tonuko ko katsumate ka zuba ka te ili iꞌya u tonukoi Maku ma ne wa, \q1 “Dusuku na a ulyaki u va̱, \q1 hal she n zuwa atokulalu a vunu \q1 a woko vu ili i utaɗanku aꞌene.” \x ◊ \xo 1:13 \xt Ishp. 110:1.\x* \p \v 14 Gba̱ atsumate a zuba aꞌulu a ɗa a ka gbashika Kashila̱ a ɗa, u tsu suku le ta̱ a woko aɓa̱ngi a aza ɗa a ka wusha iwauwi. \c 2 \s1 Iwauwi i tsunu i gbonguro ta̱ \p \v 1 U gan ta̱ tsu kirana mai tsu toni ukuna u mayun u ɗa a wenishike tsu. Tsu yan baci nala, tsa woko wasasa wa. \v 2 A wenike ta̱ akani yi a mayun a ɗa, a ɗa Kashila̱ ka na̱ka̱i atsumate a zuba a na̱ka̱ nkoshi n cau n tsunu. Kpam gba̱ aza ɗa bawu a tonoi a ɗa, n aza ɗa dem a ꞌyuwain a ɗa vi, a tsa̱ra̱ ta̱ mavura ma ma yain dere n ili iꞌya a yain. \v 3 Tsu gonuko baci ugboji u tsunu a asu u iwauwi i pige i na yi wa, niɗa tsa yawunsa tsa la a mavura ma na mi? Asheku n kaci ka ne aya uza kagita̱ uza ɗa tukoi ukuna u iwauwi i na, kpam aza ɗa a pana̱ka yi a wenike tsu ta̱ an mayun ɗa. \v 4 Kashila̱ dem n kaci ka ne u wenike ta̱ an akani yi mayun ɗa a asu u ɗa u yansai gba̱ manyan ma pige n iryoci n ikunesavu i ucira. U na̱ka̱i kpam Kulu Keri ku ne a asu u uza ɗa baci dem u ɗanga̱sai. \s1 Uza ɗa wa tuko tsu iwauwi \p \v 5 Kashila̱ ka ɗanga̱sa atsumate a zuba a lyai tsugono tsu likimba u savu u ɗa wa tuwa̱ wa, likimba u nala vi u ɗa tsa dansa̱ka gogo‑na. \v 6 Tyoku ɗa a korongi a asu u roku a asuvu a Tagara̱da u Kashila̱, \q1 “Ndya i tsu birika vu n ama? \q1 Ndya i zuwai vu lai udambula a kaci ka maku ma vuma? \q1 \v 7 Vu zuwai ucira u ne u kpa̱ɗa̱i urawa u atsumate a zuba a aꞌayin kenu, \q1 vu cacika yi funi a kaci ka ne n tsupige n karinga̱.\f + \fr 2:7 \ft Akorongi a cau a roku aza ɗa a pura̱i a tagara̱da u Kagali ka Ibirahi a kalatsa ta̱: “aꞌayin kenu.”\f* \q1 \v 8 Vu zuwa yi u lyai tsugono tsu ili gba̱.” \x ◊ \xo 2:8 \xt Ishp. 8:4-6.\x* \p An Kashila̱ ka zuwa yi u lyai tsugono tsu ili gba̱ vi, ili iꞌa̱ la iꞌya bawu u lyai tsugono tsu ne wa. Shegai kotsu tsu wene ili i na yi i gita̱ wa. \v 9 Uza ɗa tsu wenei Yesu ɗa, uza ɗa ucira u ne bawu u rawai u atsumate a zuba a asuvu a aꞌayin kenu. Shegai gogo‑na a cacika yi ɗe funi n tsupige n karinga̱, kpaci u pana ta̱ ikyamba iꞌya hal u kuwa̱i adama a tsunu. Mayun ɗa, adama a ukuna u shinga u Kashila̱ u ɗa, ɗa Yesu kuwa̱i adama a ama a likimba gba̱. \p \v 10 Kashila̱ ka ka yain ili gba̱, kpam ko ndya wa iꞌa̱ ta̱ pini tsa̱ra̱ i na̱ka̱ yi tsupige. Wa ciga ta̱ u tsa̱ra̱ mmuku ushani n ɗa ma uwa a asu u tsupige tsu ne, adama a nala a ɗa u zuwai Yesu tsa̱ra̱ asu u ndishi u ɗa wa̱ri dere n eyi, adama a tyoku ɗa u panai ikyamba. Yesu ɗa wa tono n ama ubana a iwauwi. \v 11 Adama a nala, eyi n aza ɗa u wulukpei vi, Tata u ɗa u le u te. Adama a nala a ɗa bawu Yesu wa pana uwono u ɗa wa isa̱ le atoku a ne. \v 12 U tonuko ta̱ Kashila̱, \q1 “Ma tonuko ta̱ atoku a va̱ ili i va̱ iꞌya vu yain. \q1 Ma cikpala vu ta̱ a ɓolomgbono baci a lyaka vu kayala.” \x ◊ \xo 2:12 \xt Ishp. 22:22.\x* \p \v 13 U doku ta̱ u danai, \q1 “Ma wushuku ta̱ n Kashila̱.” \x ◊ \xo 2:13 \xt Isha. 8:17-18.\x* \p Kpam u danai, \q1 “Mpa na kaɓolo na̱ mmuku n ɗa Kashila̱ ka na̱ka̱ mu.” \p \v 14 Mmuku n Kashila̱ ama ɗa n ikyamba na̱ mpasa, adama a nala Yesu dem n kaci ka ne u woko ta̱ tyoku u le. Yan ɗa u yain nala tsa̱ra̱ ukpa̱ u ne u wacinsa Kala̱pa̱nsi uza ɗa wa̱ri n ucira a kaci ka ukpa̱. \v 15 Nala u wusai gba̱ aza ɗa aꞌa̱ri a ndishi yavu agbashi gba̱ uma u le adama a uwonvo u ukpa̱. \v 16 Gba̱ tsunu tsu reve ta̱ an Yesu tuwa̱i tsa̱ra̱ u ɓa̱nga̱ mmuku n tsikaya m Ibirahi, shegai atsumate a zuba wa. \v 17 Adama a nala, Kashila̱ ka zuwa ta̱ Yesu rotsoi ama a ne a ili gba̱, tsa̱ra̱ u woko Magono ma Aɗara̱kpi ma le, uza ɗa u tsu wenike asuvayali, uza ɗa kpam Kashila̱ ka wushuki n eyi. Nala kpam Yesu ɗa wa fuɗa u na̱ka̱ uɗara̱kpa a asu u Kashila̱, tsa̱ra̱ Kashila̱ ka cimbusuka̱ ama unyushi u cingi u le. \v 18 Eyi n kaci ka ne u pana ta̱ ikyamba kpam Kala̱pa̱nsi ka moɗono ta̱ tsa̱ra̱ u zuwa yi u nusa. Adama a nala gogo‑na wa fuɗa ta̱ wa ɓa̱nga̱ aza ɗa Kala̱pa̱nsi ka moɗono tsa̱ra̱ u zuwa le a nusa. \c 3 \s1 Yesu la ta̱ Musa \p \v 1 Ama a va̱, Kashila̱ ka ɗanga̱sa ɗa̱ ta̱ i woko ama a uwulukpi a ne. Adama a nala u gan ta̱ i rongo a uciɓusa tyoku ɗa Yesu wokoi kasuki ka Kashila̱, kpam u wokoi Magono ma Aɗara̱kpi ma uwushuku u ɗa tsa dansa. \v 2 U yan ta̱ ko ndya baci Kashila̱ ka tonuko yi u yain. Kashila̱ ka ɗanga̱sa yi ta̱ u yain manyan ma na mi, tyoku ɗa Musa yain manyan ma Kashila̱ ka tonuko yi u yain gba̱ a asuvu a Kuwa ku Kashila̱. \v 3 Tsupige tsa Yesu tsa̱ra̱i tsu la ta̱ tsa Musa tsa̱ra̱i, tyoku ɗa tsupige tsa kamai ka tsu tsa̱ra̱ tsu tsu la tsu kuma ki. \v 4 Mayun ɗa an kuwa dem uza roku u ɗa u tsu ma ka, shegai Kashila̱ ka kamai ka ko ndya wa. \v 5 Musa kagbashi ka Kashila̱ ka wushunki kuwa ku ne ka, kpam manyan ma ne ma woko ta̱ iryoci i ili iꞌya Kashila̱ ka wenike naha a kapala. \v 6 Shegai Kawauwi Maku ma Kashila̱ ma, kpam aya Kashila̱ ka wushunki kuwa ku ne. A̱tsa kuwa ku ne ki, tsu lya baci kelime n ugbama asuvu, kpam tsu lya baci kelime n uwushuku n ili iꞌya tsu zuwai uma. \s1 U ka̱na̱ ta̱ tsu lyai kelime n utono Kashila̱ \p \v 7 Tyoku ɗa Kulu Keri ku danai ɗa, \q1 “I pana baci kala̱ga̱tsu ka Kashila̱ ara, \q1 \v 8 kotsu i ryagbaja wa, \q1 tyoku ɗa nkoshi n cau n ɗe n yain. \q1 A kpatala̱ka ta̱ Kashila̱ kucina̱, \q1 an a kondoi Kashila̱ a kakamba. \q1 \v 9 Kashila̱ ka dana ta̱, \q1 ‘A ꞌyuwunka mu ta̱ cika \q1 tsa̱ra̱ a kondo mu, \q1 ko an u wokoi a wene ta̱ \q1 ili iꞌya n yain a asuvu a ayen a amangare yi. \q1 \v 10 Adama a nala n pana le ta̱ upan, aku n danai: \q1 ‘Atakasuvu a le a tsu kpatala̱ka mu ta̱ kucina̱ maco, \q1 a ꞌyuwain uyan ili iꞌya n tonuko le a yain.’ \q1 \v 11 N yan ta̱ upan hal n tsinai, \q1 ‘A ka uwa a asu u uwunvuga u va̱ wa, ko kenu.’ ” \x ◊ \xo 3:11 \xt Ishp. 95:7-11.\x* \p \v 12 Ama a va̱, kiranai kotsu ko uza a asuvu a ɗe u yain n katakasuvu ka ka̱ri n tsicingi ka kpam bawu ka wushuki wa. Icun i katakasuvu ka nala ka zuwa ɗa̱ ta̱ ukpatala̱ka Kashila̱ Uza u Uma kucina̱. \p \v 13 U ka̱na̱ ta̱ i gbamatangu atoku a ɗe kain dem, kpam u ka̱na̱ ta̱ i lyai kelime n uyan nala hal aꞌayin a buwa baci a ɗa a ka isa̱ “Ara.” I yan baci nala wa, unyushi u cingi wa yinsa̱ ta̱ aza roku a ɗe u zuwa le uryagbaji. \v 14 Tsu woko ta̱ atoku a asuvu a Kawauwi tsu lya baci kelime n upityanangu u ucira u ɗa tsa̱ri n u ɗa tun a kagita̱ hal ubana a makorishi. \v 15 Tagara̱da u Kashila̱ u dana ta̱, \q1 “I pana baci kala̱ga̱tsu ka Kashila̱ ara, \q1 kotsu i ryagbaja tyoku ɗa nkoshi n cau n ɗe n ryagbajai wa. \q1 A kpatala̱ka ta̱ Kashila̱ kucina̱.” \p \v 16 An ya a panai kala̱ga̱tsu ka Kashila̱ aku a kpatala̱ka yi kucina̱? Alya aza ɗa Musa tonoi n ele u wutukpa̱ le a Masar. \v 17 An ya kpam a zuwai Kashila̱ ka panai upan hal ayen a amangare? Alya aza ɗa a yain unyushi u cingi kpam a kuwa̱i a kakamba, n ele ɗa u yain upan. \v 18 An ya Kashila̱ ka dansa̱ka an u tsinai u da a ka uwa a asu u uwunvuga u ne wa, ko kenu? Aza ɗa a ꞌyuwan yi upana̱ka, alya wa dansa̱ka. \v 19 Tsu tuwa̱ ta̱ tsu revei adama a ukpa̱ɗa̱ u uwushuku u le u ɗa a kpa̱ɗa̱i uwa vi. \c 4 \s1 Asu u uwunvuga \p \v 1 Kashila̱ ka yanka tsu ta̱ kazuwamgbani ka tsa fuɗa tsa uwa asu u uwunvuga u ne. Adama a nala u ka̱na̱ ta̱ ya dem u kirana, tsa̱ra̱ uza u namba u uwa pini wa. \v 2 Tsu pana ta̱ akani yi tyoku ɗa aza a Isaraꞌila a panai. Shegai a ꞌyuwain upityanangu a ili iꞌya a panai, akani yi tani a ɓa̱nga̱ le wa. \v 3 A̱tsa aza ɗa tsu a pityanangi ɗa koshi tsa uwa asu u uwunvuga u ne. Aza ɗa kpam bawu a pityanangi, Kashila̱ ka dana ta̱, \q1 “N yan ta̱ upan kpam n tsinai, \q1 ‘A ka uwa asu u uwunvuga u va̱ wa, ko kenu.’ ” \x ◊ \xo 4:3 \xt Ishp. 95:11.\x* \p U dana ta̱ nala ko an u wokoi u kotso ɗe ufoɓuso a asu u uwunvuga u ne a aꞌayin a ɗa u yain likimba. \v 4 A Tagara̱da u Kashila̱ u yan ta̱ kadyanshi a kaci ka kain ka shindere ka aꞌayin a shindere, u da: “Kain ka shindere ka Kashila̱ ka wunvugai a manyan ma ne gba̱.” \x ◊ \xo 4:4 \xt Kag. 2:2.\x* \v 5 Tsu yan ta̱ dem ka̱neshi an u doki u danai a asu u roku, “Ama a na a ka uwa asu u uwunvuga u va̱ wa!” \x ◊ \xo 4:5 \xt Ishp. 95:11.\x* \p \v 6 Aza a kagita̱ a ɗa panai akani yi a tsa̱ra̱ asu u uwunvuga vi wa, kpaci a pityanangu wa. Shegai mayun ɗa ama roku a ka uwa ta̱ asu u uwunvuga vi. \v 7 Adama a nala Kashila̱ ka zuwai aꞌayin a roku a ɗa ama a ka uwa asu u wunvuga u ne, kpam aꞌayin a nala yi a ɗa u isa̱i “Ara.” \p A ɓa̱ra̱kpa̱ ta̱ cika an Kashila̱ ka danai nala kahu u tuwa̱ u dansa a una̱ u Dawuda, an u danai, \q1 “Vu pana baci kala̱ga̱tsu ka Kashila̱ ara, \q1 kotsu vu ryagbaja wa.” \p \v 8 Uyamba u Kaꞌana† u ɗa Joshuwa† tonoi n ama a uwai vi, u ɗa a asu u uwunvuga u savu u na vi wa. A da baci u ɗa, Kashila̱ ka̱ri ka yan kadyanshi a kaci ka kain ka uwunvuga ka roku ka ka tuwa̱ wa. \v 9 Nala u wenike ta̱ aꞌayin a uwunvuga u ama a Kashila̱ kotsu a rawa wa. Aꞌayin a uwunvuga a na, aꞌa̱ ta̱ ucun u uwunvuga u ɗa Kashila̱ ka wunvugai a kain ka Ashibi. \v 10 Uza ɗa baci dem u uwai asu u uwunvuga u Kashila̱, wa wunvuga ta̱ aꞌayin a ɗa baci u kotsoi manyan ma ne tyoku ɗa Kashila̱ ka wunvugai an u kotsoi uyan likimba. \v 11 A̱sa̱ka̱i tsu ma̱tsa̱i tyoku ufuɗa u tsunu tsa̱ra̱ tsu uwa asu u uwunvuga u ne, kotsu uza u te u tsunu u rukpa̱, tyoku ɗa a yain an a ꞌyuwain upana wa. \p \v 12 Akani a Kashila̱ aꞌa̱ ta̱ tyoku u ili iꞌya iꞌa̱ri n uma kpam iꞌa̱ri n ucira. A la ta̱ burundu u kulya u ɗa wa̱ri n una̱ u kulya u re. A tsu ɓatsa ta̱ kapashi ka tsunu ka ka̱ri n uma a ɓatsa kpam kulu ka ka bana a asu u Kashila̱. A tsu ɓatsa ta̱ dem a mere ma ala̱tu n mere ma aꞌungu a atele a tsunu. A tsu wutukpa̱ ta̱ ili iꞌya tsa ciga tsu sokongu a kateshe; wata, ili iꞌya tsu tsu yawunsa n iꞌya tsu tsu ciga. \v 13 Uza wa̱ la wa sokongu ili a likimba aku Kashila̱ ka kpa̱ɗa̱ iꞌya uwene wa. U tsu wene ta̱ ili tyoku ɗa iꞌa̱ri. Aya Kashila̱ ka u ka̱na̱i tsu tonuko gba̱ ili iꞌya tsu yain. \s1 Kawauwi ka Magono ma Aɗara̱kpi \p \v 14 Tsu lyai kapala n uɓa̱na̱ n ugbami ili iꞌya tsu da tsu pityanangi n iꞌya. Tsu yain nala kpaci tsa̱ ta̱ n Magono ma Aɗara̱kpi, Yesu Maku ma Kashila̱, uza ɗa u banai a zuba. \v 15 U reve ta̱ an tsu sorukpoi. Kala̱pa̱nsi ka ma̱tsa̱i ka zuwa yi unyushi u cingi a ure u ɗa baci dem wa ma̱tsa̱ u zuwa tsu tsu yain unyushi u cingi, shegai Kawauwi ka yan unyushi u cingi wa. \v 16 Adama a nala a̱sa̱ka̱ tsu tuwa̱i a asu u Kashila̱ bawu uwonvo. Aya uza ɗa u yain ili i shinga ubana a asu u ama. Aꞌayin a ɗa baci dem tsu yain nala, wa yanka tsu ta̱ tsishinga kpam u ɓa̱nga̱ tsu aꞌayin a ɗa tsa ciga u ɓa̱nga̱ tsu. \c 5 \p \v 1 Kashila̱ ka tsu ɗanga̱sa ta̱ Magono ma Aɗara̱kpi a asuvu a ama aku u na̱ka̱ yi manyan ma wa bansa a kapala ka Kashila̱ a una̱ u ama aꞌayin a una̱ka̱ kune, u yain kpam uɗara̱kpa adama a unyushi u cingi u ama vi. \v 2 Magono ma Aɗara̱kpi mi ma̱ ta̱ dem usorukpi tyoku u ama ɗa a buwai. Ili iꞌya i zuwai u tsu tono ben n aza ɗa a ka nususa iꞌya, kpaci a reve an ili iꞌya a ka yansa vi unyushi u ɗa wa. \v 3 An u wokoi wa̱ri usorukpi, u ka̱na̱ ta̱ u yain uɗara̱kpa adama a unyushi u cingi u ne, aku u yain kpam uɗara̱kpa adama a unyushi u ama a ne. \p \v 4 Ko uza wa na̱ka̱ kaci ka ne tsupige tsu uwoko Magono ma Aɗara̱kpi wa. Uza ɗa Kashila̱ ka ɗanga̱sai koshi aya u tsu woko Magono ma Aɗara̱kpi, tyoku ɗa u isa̱i Haruna.† \v 5 Nala dem wa̱ri n Kawauwi. U bidiga kaci ka ne tsupige tsu uwoko Magono ma Aɗara̱kpi wa. Kashila̱ ka ka tonuko yi, \q1 “Aɗa Maku ma va̱. \q1 Ara n woko ɗe Tata u vunu.” \x ◊ \xo 5:5 \xt Ishp. 2:7.\x* \p \v 6 A asu u roku kpam, Kashila̱ ka dana ta̱, \q1 “Va woko ta̱ kaɗara̱kpi hal ubana, \q1 tyoku ɗa Malikisada† wa̱ri kaɗara̱kpi.” \x ◊ \xo 5:6 \xt Ishp. 110:4; Kag. 14:17-24.\x* \p \v 7 Aꞌayin a ɗa Yesu wa̱ri a likimba, u folo ta̱ Kashila̱ uza ɗa wa̱ri n ucira u ɗa wa̱ri wa wauwa yi a ukpa̱, u folo yi n kushen cika n meshi. Kashila̱ ka pana̱ka yi ta̱ adama a una̱ka̱ kaci ka ne u ɗa u na̱ka̱i. \v 8 Ko an u wokoi Yesu Maku ma Kashila̱ ma, u rotsongusu ta̱ upana̱ka adama a upana u ikyamba. \v 9 An u kotsoi uyan ili iꞌya i gain u yain, u woko ta̱ uza ɗa u tsu zuwa ama a tsa̱ra̱ iwauwi hal ubana, aza ɗa a ka yansa ili iꞌya u tsu tonuko le a yain. \v 10 Nala Kashila̱ ka zuwa yi u woko Magono ma Aɗara̱kpi tyoku u Malikisada. \s1 Kotsu i a̱sa̱ka̱ utono Kashila̱ wa \p \v 11 Tsa̱ ta̱ n ili ushani iꞌya tsa dana a kaci ka ili i na yi, shegai wa wuyana ta̱ ukasana, an u wokoi i tsu bidya ukuna go wa. \v 12 I ɓa̱ra̱kpa̱ ta̱ an iꞌa̱ri a asuvu a Atoni, kpam u gan ta̱ a dana gogo‑na ya wenishike ta̱ aza roku. Shegai u wokoi eɗa ya ciga a gono a wenishike ɗa̱ uwenishike u kagita̱ u akani a Kashila̱. Tyoku u mmuku n shili n ɗa n buwai kucomu ɗa iꞌa̱ri, n u ɗa ya lya ilikulya. \v 13 Uza ɗa baci bawu a kasai mani, u reve ili i shinga ko i cingi wa. \v 14 Shegai aza ɗa a gbojoi, a tsu lya ta̱ ilikulya iꞌya bawu mmuku n shili ma fuɗa ma lya, kpam a tsu rongo ta̱ a urotsongusu a reve ili iꞌya i takpanai ili i shinga n i cingi. \c 6 \p \v 1-3 U gan ta̱ a dana i reve ɗe uwenishike u kagita̱ u na vi, u ɗa wa̱ri dere n uwenishike u mmuku n shili. Wata, ukpatala̱ka u ili iꞌya ya tuko ukpa̱ kucina̱, kpam dem n upityanangu n Kashila̱. Uwenishike a kaci ka ukuna u ulyuɓugusu n utaɗangusu u akere. Uwenishike a kaci ka uꞌya̱nga̱ u akushe n ukuna u afada a ɗa bawu a ka kotso, iꞌa̱ ta̱ dem pini a asuvu a uwenishike u kagita̱. Gba̱ u gan ta̱ a dana i reve iꞌya ɗe. Adama a nala, tsa yan kadyanshi a kaci ka le gogo‑na wa, shegai Kashila̱ ka wushuku baci, tsa lya ta̱ kapala tsu yain kadyanshi ka ili iꞌya i yain dere n aza ɗa a gbonguroi. \p \v 4 Ama roku a a̱sa̱ka̱ baci upityanangu n Kawauwi, ko uza wa̱ la wa zuwa le a kpatala kpam wa. Caupa, ama a na a wusha ta̱ katyashi ka Kashila̱ kpam a peɗei kune ku ne cika. Ama a na yi dem a wusha ta̱ Kulu Keri ki. \v 5 A reve ta̱ tyoku ɗa kadyanshi ka Kashila̱ ka yankpai, kpam a wushai ucira aꞌayin a ɗa Kashila̱ ka lya tsugono. \v 6 An a wushai ili i nala yi gba̱, aku a kpatala̱kai Kawauwi kucina̱. Wa yan a zuwa icun i ama a nala yi a kpatala kpam wa, kpaci Maku ma Kashila̱ ma kpam a doki a ka wuna a mawandamgbani an a ꞌyuwain yi. Uwono u ɗa a ka zuwusa yi a kapala ka ama gba̱. \p \v 7 Ama roku tyoku u uyamba u ɗa u tsa̱ra̱i ilyushi ushani u ɗa aꞌa̱ri. U na̱ka̱ ta̱ ama ɗa a cimbai pini vi ilimaci i shinga, aku Kashila̱ ka zuwukai uyamba vi una̱ u shinga.\fig Uyamba u ɗa u na̱ka̱i ilimaci i shinga|src="Hebrews_6_7.tif" size="span" loc="Hebrews 6:7" ref="K.Ib. 6:7" \fig* \v 8 Ama roku tyoku u uyamba u ɗa u tsu wutukpusa̱ awana a ɗa aꞌa̱ri n mete ma cingi, kpam wa matsa ili wa. A ka ɓa̱ra̱kpa̱ wa, Kashila̱ ka yanka ta̱ uyamba u nala vi una̱ kpam akina a kula̱ta̱ngu u ɗa. \p \v 9 Ama a va̱ aza ɗa ma ciga, ko an tsu yain kadyanshi ka na, tsa̱ri n kadambula n a̱ɗa̱ wa, kpaci tsu reve ta̱ iꞌa̱ ta̱ a ure u shinga, ure u iwauwi. \v 10 Kashila̱ ka tsu yan ta̱ afada a ure u ɗa u lobonoi. Wa ciɓa ta̱ manyan ma vu yain, kpam dem wa ciɓa ta̱ uciga u ɗa vu wenike yi an vu ɓa̱nga̱i ama a ne, kpam va lya kapala n vu ɓa̱nga̱ le hal n gogo‑na. \v 11 Ili iꞌya tsu lai n uciga iꞌya i ma̱tsa̱ ulya kapala nala hal ubana a makorishi, tsa̱ra̱ i tsa̱ra̱ ili iꞌya i zuwukai uma. \v 12 Tsa ciga i woko awonvoli wa. A una̱ u nala, tonoi iryoci i aza ɗa a ka wusha ili iꞌya Kashila̱ ka zuwamgbanai adama a upityanangu n ahankuri a le. \s1 Kashila̱ ka tsu yan ta̱ iꞌya u zuwamgbanai \p \v 13 An Kashila̱ ka yankai Ibirahi kazuwamgbani, u tsinai u yain ili iꞌya u zuwamgbanai. U tsinai n kala ka ne, adama a ɗa uza roku wa̱ la u lai Kashila̱ wa. \v 14 U danai, “Mpa, Magono ma Zuba ma zuwuka vu ta una̱ u shinga, kpam ma na̱ka̱ vu ta̱ ntsikaya ushani!” \x ◊ \xo 6:14 \xt Kag. 22:17.\x* \v 15 Ibirahi vanai u wene ushaɗangu u ukuna vi n ahankuri, aku u tsa̱ra̱i ili iꞌya Kashila̱ ka zuwamgbanai. \p \v 16 Ama a ka tsina baci, n uza ɗa u la le tsupige ɗa a tsu tsina. Utsina u le u wenike ta̱ ili iꞌya a danai vi mayun ɗa, kpam u tsu tuko ta̱ utyoku u kananamgbani. \v 17 Kashila̱ dem u tsina ta̱ tsa̱ra̱ ama ɗa a ka wusha ili iꞌya u tsina̱kai vi, a reve mayun ɗa bawu wa savaɗa ili iꞌya u foɓusoi. \v 18 Ili i re i na yi ya savaɗa wa: Kashila̱ ka yan kaɓan wa, u zuwamgbana baci. Kpam u tsina baci, wa yan kaɓan wa. Ili i na yi i tsu gbamatangusu tsu ta̱ a̱tsu aza ɗa tsu sumai ubana a asu u Kashila̱ tsa̱ra̱ u wusa tsu. I tsu na̱ka̱ tsu ta̱ ucira tsu ɓa̱na̱ uzuwa u uma u ɗa u na̱ka̱ tsu. \v 19-20 Uzuwa u uma u nala wa̱ ta̱ n ugbami a uma u tsunu, tyoku ɗa kashamkpatsu ka kpatsu ka tsu shamkpa kpatsu a asu u te. Uza ɗa tsa̱ri n uzuwa u uma u tsunu ara ne, aya Yesu, uza ɗa walai a asu u kunya ka a ba̱ra̱kpa̱i a utsutsu ubana a Asu u ɗa u Lakai Uwulukpi† a zuba. Adama a tsunu a ɗa u yain nala. U wokoi Magono ma Aɗara̱kpi ubana, kaɗara̱kpi ucun u Malikisada. \c 7 \s1 Malikisada kaɗara̱kpi \p \v 1 Malikisada na vi magono ma ilyuci i Salem ma, kpam kaɗara̱kpi ka Kashila̱ ka Zuba ka. Aꞌayin a ɗa Ibirahi lyai kuvon ku ngono n nishi wa gono a kuwa, Malikisada wuta̱ ta̱ u ba u zuwuka yi una̱ u shinga. \x ◊ \xo 7:1 \xt Kag. 14:17-20.\x*\fig Ibirahi n Malikisada|src="Hebrews_7_2.tif" size="span" loc="Hebrews 7:1" ref="K.Ib. 7:1" \fig* \v 2 Aku Ibirahi na̱ka̱ yi i te a asuvu a ili kupa a asuvu a gba̱ iꞌya dem u tukoi a asu u kuvon vi. Ili i kagita̱ iꞌya tsa ciga tsu dana a kaci ka Malikisada iꞌya, kalen ka kala ka ne ka “magono ma ma yansa ili i maci.” Aya dem “magono ma ndishi n shinga,” kpaci kalen ka Salem ka “ndishi n shinga.” \v 3 Ko uza u reve tata ko mma u Malikisada wa. Ko uza wa̱ la kpam u revei asu u ɗa a wuta̱i wa, ko aꞌayin a ɗa a matsa yi, ko kpam aꞌayin a ɗa u kuwa̱i wa. Wa̱ ta̱ tyoku u Maku ma Kashila̱ kpam wa woko ta̱ kaɗara̱kpi ubana. \p \v 4 Wene ve tyoku ɗa Malikisada wa̱ri n tsupige! Ko Ibirahi, makoshi ma cau ma pige ma aza a Isaraꞌila, u reve ta̱ tyoku ɗa Malikisada wa̱ri n tsupige aꞌayin a ɗa u na̱ka̱ yi i te a asuvu a kupa a ili iꞌya u tsa̱ra̱i a asu u kuvon. \v 5 Mele ma wenishike ta̱ u ka̱na̱ ta̱ mmuku n tsikaya ma Ibirahi n na̱ka̱ mmuku n tsikaya n Levi† n ɗa ma̱ri aɗara̱kpi ili i te a asuvu a kupa a ili iꞌya a tsa̱ra̱i, ko an u wokoi mmuku n tsikaya m Ibirahi n ɗa dem. \v 6 Malikisada wa̱ a asuvu a kaletsu ka aza a Levi wa, shegai u wusha ta̱ i te a asuvu a kupa ara Ibirahi. Kpam u zuwuka ta̱ Ibirahi una̱ u shinga, uza ɗa u wushai kazuwamgbani icun kau‑kau ka Kashila̱. \v 7 Ya dem u reve ta̱ an uza ɗa baci wa̱ri n ucira u ɗa wa zuwuka uza roku una̱ u shinga, u la ta̱ uza ɗa wa wusha una̱ u shinga vi tsupige. \v 8 Aɗara̱kpi a tsu wusha ta̱ i te a asuvu a kupa a ili iꞌya ama a tsa̱ra̱i, ko an u wokoi ele dem aza ɗa a ka kuwa̱ alya. Shegai gba̱ n nala, Malikisada la le ta̱ tsupige, kpaci Tagara̱da u Kashila̱ u wenishike ta̱ an wa̱ri n uma. \v 9 Tsa fuɗa ta̱ gba̱m tsa dana an mmuku n tsikaya n Levi, aza ɗa a tsu wusha i te a asuvu a kupa yi, ele dem a na̱ka̱ ta̱ iꞌya an Ibirahi na̱ka̱i vi. \v 10 Kotsu a matsa Levi wa, shegai aya pini a ikyamba i makoshi ma cau ma ne Ibirahi aꞌayin a ɗa Malikisada gawunsai n Ibirahi vi. \p \v 11 Ko an u wokoi Mele ma Musa ma danai, u ka̱na̱ ta̱ kaɗara̱kpi ka woko matsikaya ma Levi, aɗara̱kpi yi a ka fuɗa a ka zuwa ama a woko ama a maci wa. Adama a nala u ka̱na̱ ta̱ a tsa̱ra̱ kaɗara̱kpi tyoku u Malikisada, shegai uza ɗa u wuta̱i a kumaci ku Haruna wa. \v 12 Icun i kaɗara̱kpi ka roku kau ka wuta̱ baci, u ka̱na̱ ta̱ Mele ma savaɗa dem. \v 13 A kaci ka Kawauwi ka tsa dansa ukuna u na vi, uza u kaletsu ka roku kau. Ko uza a asuvu a kaletsu ka nala ki kotsu u yan manyan tyoku u kaɗara̱kpi a asuɗara̱kpa wa. \v 14 Ya dem reve ta̱ an u wuta̱i a asuvu a kaletsu ka Yahuza,† kpam kotsu Musa wa̱ri u dana an ko kaɗara̱kpi ka te ka wuta̱ a kaletsu ka nala ki wa. \s1 Kawauwi ka̱ ta̱ tyoku u Malikisada \p \v 15 Na woko ta̱ a kateshe karara an kaɗara̱kpi ka roku ka tuwa̱i tyoku u Malikisada. \v 16 A isa̱ vuma u nala vi kaɗara̱kpi adama a akaya a ne ko kpam adama a mele wa, shegai adama a ucira u uma u ɗa bawu a ka wacinsa. \v 17 Tagara̱da u Kashila̱ u yan ta̱ kadyanshi a kaci ka ne, \q1 “Avu kaɗara̱kpi ka hal ubana, \q1 tyoku ɗa Malikisada wa̱ri kaɗara̱kpi.” \x ◊ \xo 7:17 \xt Ishp. 110:4.\x* \p \v 18 Gogo‑na a zuwa ɗe mele ma cau a ikengi, kpaci ma̱ n ucira wa, kpam ma wokoi ili i gbani. \v 19 Mele ma Musa ma zuwa ko ndya wa i woko i maci wa. Shegai gogo‑na Kashila̱ ka na̱ka̱ tsu ta̱ ili i shinga iꞌya tsa zuwuka uma. Nala kpam tsa̱ri a uraɓa evu n Kashila̱. \p \v 20 Kashila̱ ka tsinai u da Kawauwi ka woko ta̱ kaɗara̱kpi hal a ubana, shegai u yanka ko kaɗara̱kpi ka te nala wa. \v 21 A kaci ka Yesu ka koshi u danai, \q1 ‘Mpa, Magono ma Zuba, n tsina ta̱, \q1 kpam ma savaɗa katakasuvu ka va̱ wa, ko kenu. \q1 ‘Avu kaɗara̱kpi ka hal ubana.’ ” \x ◊ \xo 7:21 \xt Ishp. 110:4.\x* \p \v 22 Yesu ɗa zuwai kazuwamgbani ka shinga ka nala ki ka woko mayun, kpam kazuwamgbani ki ka la ta̱ ka Kashila̱ ka yankai Musa. \p \v 23 Caupa, kaɗara̱kpi ka kuwa̱ baci, wa lya kelime n uwoko kaɗara̱kpi wa. Adama a nala a ɗa a tsa̱ra̱i aɗara̱kpi ushani. \v 24 Shegai Yesu woko ta̱ kaɗara̱kpi ubana, tsuɗara̱kpi tsu ne tsa kotso wa. \v 25 Adama a nala, aya wa̱ri gogo‑na hal n maco, uza ɗa wa fuɗa wa wauwa aza ɗa a ka tuwusa̱ a asu u Kashila̱ a kukere ku ne. Wa̱ ta̱ n uma hal ubana tsa̱ra̱ u folusuko le Kashila̱. \p \v 26 Yesu ɗa icun i Magono ma Aɗara̱kpi ma tsa ciga, kpaci u tsu ɓa̱nga̱ tsu ta̱ a ure gba̱. Ili iꞌya u tsu yan i tsu zuwa ta̱ Kashila̱ ka pana kayanyan. Wa̱ n unyushi wa. Kashila̱ ka pecene yi ta̱ n ama a likimba aza a unyushi u cingi. U na̱ka̱ yi asu u ɗa u lakai tsupige gba̱ gba̱ a zuba. \v 27 Wa̱ tyoku u Ngono ma Aɗara̱kpi n ɗa n buwai wa, aza ɗa kain dem she a yan uɗara̱kpa adama a unyushi u cingi u le n unyushi u cingi u ama ɗa a buwai. Shegai kuten ka koshi Yesu na̱ka̱i kaci ka ne tyoku u uɗara̱kpa a zuba u mawandamgbani adama a ama, kpam u lobono ta̱ hal ubana. \v 28 Mele ma wushuku ta̱ vuma u woko Magono ma Aɗara̱kpi ko an u wokoi vuma shaɗangu wa. Kashila̱ ka na̱ka̱ ta̱ Musa Mele a kagita̱. An nala u wurai, aku u tsinai u zuwai Maku ma ne uza ɗa wa̱ri ushaɗangi ma woko Magono ma Aɗara̱kpi hal ubana. \c 8 \s1 Kawauwi ka Magono ma Aɗara̱kpi \p \v 1 Ili i pige iꞌya tsa dansa iꞌya na: Tsa̱ ta̱ n Magono ma Aɗara̱kpi uza ɗa u dusuki a ulyaki u karatsu ka tsugono ka Kashila̱ Uza u Ucira Gba̱ a zuba. \v 2 Magono ma Aɗara̱kpi ma tsunu a Asu u ɗa u Lakai Uwulukpi† u ɗa wa gbasha, asu u ulya u kayala u mayun u ɗa Kashila̱ ka yain, ama ɗa a yain asu vi wa. \p \v 3 Magono ma Aɗara̱kpi dem ma̱ ta̱ n manyan ma una̱ka̱sa̱ kune n uɗara̱kpusa ubana a asu u Kashila̱. Nala dem Magono ma Aɗara̱kpi ma tsunu u ka̱na̱ ta̱ dem u na̱ka̱ Kashila̱ kune ku ili i roku.\fig Kaɗara̱kpi ka yan uɗara̱kpa|src="Hebrews_8_3.tif" size="span" loc="Hebrews 8:3" ref="K.Ib. 8:3" \fig* \v 4 Wa̱ri baci na a likimba, wa̱ri wa woko kaɗara̱kpi wa ko kenu, kpaci aɗara̱kpi a ɗa pini na, aza ɗa a ka tono Mele a asu u una̱ka̱ Kashila̱ kune. \v 5 Manyan ma aɗara̱kpi a ka yan, iryoci iꞌya koshi ko kpam kulu ka ili iꞌya iꞌa̱ri a zuba ka. Ili i te iꞌya dem n Musa. An Musa wa foɓuso uyan Katani ka Kavasu, Kashila̱ ka tonuko yi, “Ciɓa aꞌayin a ɗa va̱ri a masasa, n tonuko vu ta̱ derere tyoku ɗa va yan ka. Vu kirana vu yain ka nala derere.” \x ◊ \xo 8:5 \xt Uwt. 25:40; Uwt. 26:30.\x* \v 6 Shegai manyan ma tsuɗara̱kpi ma Kashila̱ ka na̱ka̱i Yesu ma la ta̱ ma a na̱ka̱i aɗara̱kpi a ɗa a buwai. Aya kaꞌuwi ka mere ka kazuwamgbani ka savu ka Kashila̱ n ama, kpam kazuwamgbani ka nala ki ka la ta̱ ka cau. Nala u woko ta̱ an ili iꞌya Kashila̱ ka yain a kazuwamgbani ka savu i la ta̱ i ka cau. \p \v 7 Kazuwamgbani ka kagita̱ ka̱ri ka fuɗa baci ka yain ili gba̱, ili iꞌa̱ la iꞌya ya zuwa a yain ka ire wa. \v 8 Shegai Kashila̱ n kaci ka ne u wenei ka̱ tyoku ɗa ka gain ka woko wa, ɗa u danai: \q1 “N tonuko ɗa̱, aꞌayin aꞌa̱ ta̱ a utuwa̱, \q1 a ɗa ma yan kazuwamgbani ka savu \q1 n aza a Isaraꞌila n aza a Yahuza. \q1 \v 9 Kazuwamgbani ka na ka woko icun i kazuwamgbani ka n yain n akaya a le, \q1 an n ka̱na̱ le n akere n wutukpa̱ le a uyamba u Masar wa. \q1 Shegai a tono ka wa, \q1 aku n kpatala̱ka le kucina̱. \q1 \v 10 Aꞌayin a ka tuwa̱ ta̱ a ɗa ma yan kazuwamgbani ka savu \q1 n aza a Isaraꞌila. \q1 Mpa, Magono ma Zuba, ma zuwa ta̱ mele ma va̱ \q1 a asuvu a le tsa̱ra̱ a reve ma, \q1 kpam ma korongu ta̱ ma a atakasuvu a le \q1 tsa̱ra̱ a toni ma. \q1 Ma woko ta̱ Kashila̱ ka le, \q1 kpam a ka woko ta̱ ama a va̱. \q1 \v 11 Ama a ka doku kpam a wenishike atoku a le wa, a dana, \q1 ‘Revei Magono ma Zuba,’ \q1 kpaci gba̱ a ka reve mu ta̱, \q1 ili iꞌya i ka̱na̱i uza u kenu ubana uza ɗa u lakai kalen gba̱. \q1 \v 12 Kpaci ma cimbusuka̱ le ta̱ tsicingi tsu le \q1 kpam ma doku ma ciɓa unyushi u cingi u le wa, ko kenu.” \x ◊ \xo 8:12 \xt Iri. 31:31-34.\x* \p \v 13 An Kashila̱ ka yain kadyanshi ka kazuwamgbani ka savu ki, ka cau ka ka buwa kpam n manyan wa. Ko ndya baci i kutsai kpam i wowoi, i yan la vi ɗe evu n upuwa̱n. \c 9 \s1 Mele ma cau a kaci ka ulya kayala \p \v 1 A kazuwamgbani ka kagita̱ ka Kashila̱ ka yain n aza a Isaraꞌila, u tonuko ta̱ ama derere tyoku ɗa a ka lya kayala, kpam dem u tonuko le ta̱ tyoku ɗa a ka yan Katani ka Kavasu, asu u ɗa a ka lya kayala ki. \v 2 A yan ta̱ katani ka a pecei apashi a re. A asuvu a kapashi ka kagita̱ a asu u ɗa kashamkpatsu ka macikalu n teburu u ɗa a tsu zuwusa iburodi i uwulukpi iꞌya a tsu tukuso kune a asu u Kashila̱ u ɗa. Kapashi ka na ka a isa̱i Asu u Uwulukpi. \v 3 Kunya ku uba̱ra̱kpa̱ a utsutsu ka ka pecei aꞌunu ka pini. A isa̱i kapashi ka ire ki Asu u ɗa u Lakai Uwulukpi.† \v 4 Asuvu a kapashi ka nala ki asuɗara̱kpa u ɗa a gbarai n zinariya u ɗa pini, asu u ɗa a tsu runukpusa ili i magula̱ni. Kpam Akpati u Kazuwamgbani† u maɗanga, u ɗa a kumanai n zinariya gba̱ aɓon a ne wa̱ ta̱ dem pini. Asuvu a Akpati vi ili i tatsu iꞌya pini: I kagita̱, magbodo ma zinariya ma a shaɗangi n mana† ma pini. Kpam kalangu ka Haruna ka ka topoi ka pini. Agbagala a atali a re a ɗa a korongi Mele Kupa a ɗa dem pini. \v 5 A zuba u Akpati vi a ruma ta̱ pini aꞌulu a ili i uma\f + \fr 9:5 \ft Zinariya ɗa a rumai tsa̱ra̱ u woko ili i na yi hal n ashan. N Tsigana “kerubobin” ɗa a tsu isa̱ iꞌya.\f* i re i ashan iꞌya ya wenike Kashila̱ ka̱ ta̱ pini. A ba̱ra̱kpa̱i ashan a le a zuba u kakimba̱tsu ka Akpati u Kazuwamgbani vi, a asu ɗa Kashila̱ ka tsu cimbusa̱ unyushi u cingi. Shegai tsa fuɗa tsa dana ko ili a kaci ka ukuna u nala vi gogo‑na wa. \p \v 6 A kotso baci ufoɓuso ili gba̱ nala, aɗara̱kpi yi a tsu bana ta̱ asuvu a kapashi ka kagita̱ kain dem a yain manyan ma le. \v 7 Shegai Magono ma Aɗara̱kpi ma koshi ma tsu uwa a asuvu a kapashi ka ire, kpam dem kuten ka u tsu yan nala a kayen. Wa uwa Asu u ɗa u Lakai Uwulukpi bawu u ɓa̱na̱i mpasa wa. U tsu na̱ka̱ ta̱ n ɗa kune ubana a asu u Kashila̱ adama a unyushi u cingi u ne, n u ɗa ama a yain bawu a revei. \v 8 Nala dem ure u ɗa Kulu Keri ku tsu dana, Katani ka Kavasu ka buwa baci asu u ulya kayala, uza wa̱ la wa uwa Asu u ɗa u Lakai Uwulukpi yaa wa. \v 9 Naha iryoci i aꞌayin a gogo‑na iꞌya. Nala u wenike ta̱ an kune n uɗara̱kpa u ɗa a na̱ka̱sa̱i wa fuɗa wa zuwa katakasuvu ka uza ɗa wa lya kayala ka woko sarara tyoku ɗa u gain ka woko wa. \v 10 Ili iꞌya i zuwai nala tani iꞌya, an u wokoi ili i nala yi ukuna u ilikulya n kuso n uɓacangusu u ɗa. Mele ma na mi adama a ikyamba a ɗa, kpam Kashila̱ ka zuwai a toni ma hal utuwa̱ aꞌayin a ure u savu u ne. \s1 Mpasa n Kawauwi \p \v 11 Gogo‑na Kawauwi ka woko ɗe Magono ma Aɗara̱kpi a zuba u ili i shinga iꞌya i rawai. U uwai a asu u ulya kayala a zuba u ɗa lai tsulobo. Akere a ama a ɗa a yain u ɗa wa, kpam dem kaɓon ka likimba ka wa. \v 12 Kuten ka kpam aꞌayin gba̱ u bankai mpasa a Asu u ɗa u Lakai Uwulukpi, shegai mpasa ma nryaɗiga na̱ ndyondyom n ɗa wa. U bidyai mpasa n ne, an u yain nala, u tsa̱ra̱ka̱ tsu uwusa u ɗa bawu wa kotso. \v 13 Caupa, ama aꞌa̱ baci n ashinda̱, ikyamba i le i tsu woko ta̱ uwulukpi kaɗara̱kpi ka vishana̱sa̱ka le baci mpasa ma nlala n aboburo kpam u polusuko le baci kakomo ka a tsa̱ra̱i a manuku ma kanaka ma a runukpai. \v 14 Shegai Kawauwi ka yan unyushi u cingi wa ko kenu, aku u na̱ka̱i kaci ka ne kune ubana a asu u Kashila̱ asu Kulu Keri ka ka̱ri n uma u ɗa bawu wa̱ri n utyoku. Ili iꞌya i zuwai mpasa n ne n lai ucira cika ɗa la vi, aku u zuwai atakasuvu a tsunu a wokoi uwulukpi a asuvu a ili iꞌya ya tuko ukpa̱. Gogo‑na tsa fuɗa ta̱ tsa gbashika Kashila̱ Uza u Uma! \p \v 15 Adama a nala Kawauwi ka kaꞌuwi ka mere ka kazuwamgbani ka savu, tsa̱ra̱ aza ɗa Kashila̱ ka isa̱i a tsa̱ra̱ una̱ u shinga u ɗa bawu wa kotso, u ɗa Kashila̱ ka yain kazuwamgbani. Ili i na yi u yan ta̱ iꞌya an Kawauwi ka kuwa̱i ɗa u wutukpa̱i ama a asuvu a unyushi u ɗa a yain an a ka tono kazuwamgbani ka kagita̱. \p \v 16 Ucun u kazuwamgbani ka na, ka̱ ta̱ tyoku ɗa vuma u tsu korongu tagara̱da wa ciga baci a peci udukuyan u ne u tuwa̱ u kuwa̱ baci. Shegai a ka pece u ɗa wa she aꞌayin a ɗa ya dem u revei an vuma vi u kuwa̱i. \v 17 Tagara̱da vi wa̱ n ucira wa she uza ɗa u korongi u ɗa vi u kuwa̱. Uza wa̱ la wa fuɗa wa wusha ili i vuma vi wa, wa̱ baci n uma. \v 18 Ili iꞌya i zuwai bawu kazuwamgbani ka kagita̱ ka shamgba iꞌya la vi she na̱ mpasa ma ukpa̱. \v 19 An Musa tonukoi ama gba̱ Mele mi, aku u kenei mpasa ma ndyondyom na̱ nryaɗiga u ɓolomgbonoi n mini. U bidyai tsileme tsu ncon tsa a gonukoi san kpam u bidyai avuku a maderiweni† u vishanangusuki zuba u tagara̱da u Mele n ama gba̱. \v 20 U danai, “Mpasa n ɗa n shamkpai kazuwamgbani ka Kashila̱ ka danai i toni n ɗa na.” \v 21 Nala dem Musa vishanangusi mpasa a Katani ka Kavasu n ili iꞌya gba̱ a tsu yanka manyan a asu u ulya kayala. \v 22 Mele mi ma danai gba̱ ko ndya wa a vishana̱ka iꞌya mpasa tsa̱ra̱ i woko uwulukpi. Kpam Kashila̱ ka cimbusa̱ unyushi u cingi bawu mpasa ma ukpa̱ wa. \s1 Ukpa̱ u Kawauwi u takpa ta̱ unyushi \p \v 23 Ili iꞌya i zuwai a wulukpei Katani ka Kavasu† n ili iꞌya iꞌa̱ri pini na̱ mpasa ma̱ nnama iꞌya gai la vi. Naha gba̱ iryoci i ili iꞌya iꞌa̱ri a zuba iꞌya koshi. Shegai uɗara̱kpa u ɗa u tsu zuwa ili i zuba i woko uwulukpi u la ta̱ uɗara̱kpa u nnama. \v 24 Kawauwi ka uwa a Asu u ɗa u Lakai Uwulukpi u ɗa ama a yain wa, ili iꞌya iꞌa̱ri iryoci i ili iꞌya iꞌa̱ri a zuba koshi. U banai a zuba vi kpam gogo‑na nte u wa̱ri ɗe n Kashila̱ wa ɓa̱nga̱ tsu. \v 25 Adama a ɗa wa rongo u na̱ka̱sa̱ kaci ka ne maco ɗa u banai a zuba wa, tyoku ɗa Magono ma Aɗara̱kpi ma likimba ma tsu rongo u uwusa a Asu u ɗa u Lakai Uwulukpi kayen dem tsa̱ra̱ u yain uɗara̱kpa u manama. \v 26 A da baci wa̱ri u yain uɗara̱kpa u kaci ka ne kayen dem, an wa̱ri u pana ikyamba ushani ili iꞌya i bidyai aꞌayin a ɗa yain likimba. Shegai a una̱ u nala, u tuwa̱i kuten koshi evu n makorishi ma aꞌayin, tsa̱ra̱ u takpa ucira u unyushi u cingi ubana, an u kuwa̱i tyoku u uɗara̱kpa adama a tsunu. \v 27 U ka̱na̱ ta̱ ya dem u kuwa̱ kuten, aku Kashila̱ ka yanka yi afada. \v 28 Kuten ka Kawauwi ka kuwa̱i koshi, tsa̱ra̱ u takpa unyushi u ama ushani. Shegai u gono baci, unyushi u cingi u ɗa wa takpa wa. Tuwa̱ ɗa wa tuwa̱ tsa̱ra̱ u wauwa aza ɗa a ka vana yi. \c 10 \s1 Uɗara̱kpa u buwa kpam wa \p \v 1 Mele ma Musa tyoku u kulu ku ili i maci iꞌya ya tuwa̱ ɗa ma̱ri. Shegai kulu ku nala ki ka ili i maci yi wa, kpaci ka wutukpa̱ ama asuvu a unyushi u cingi u le wa, ko an u wokoi a tsu yansa uɗara̱kpa kayen dem. \v 2 Mele ma̱ri ma zuwa le baci a woko sarara tyoku ɗa u gain a woko, she aꞌa̱ri a a̱sa̱ka̱ uyansa uɗara̱kpa. Kashila̱ ka̱ri ka za̱ ta̱ unyushi u cingi u aza ɗa a ka lya kayala kuten kpam aꞌayin gba̱, uyawunsa u atakasuvu a le kpam wa yan n ashinda̱ wa. \v 3 Shegai nala wa̱ri wa! Uɗara̱kpa u naha vi ciɓusa u ɗa u tsu zuwa a ciɓusa unyushi u le kayen dem. \v 4 An u wokoi mpasa ma aboburo na̱ nryaɗiga ma fuɗa ma takpa unyushi u cingi wa, ko kenu. \p \v 5 An Kawauwi ka tuwa̱i a likimba, u tonukoi Kashila̱, \q1 “Va ciga uɗara̱kpa u nnama n kune ku ilya wa. \q1 Shegai vu na̱ka̱ mu ikyamba tsa̱ra̱ n pana̱ka vu. \q1 \v 6 Nnama n ɗa a runukpai a asuɗara̱kpa \q1 n kune adama unyushi u cingi, vu tsu pana kayanyan ka le wa. \q1 \v 7 Aku n danai, ‘Mpa na, \q1 n tuwa̱ ta̱ n yanka vu ili iꞌya va ciga, Kashila̱, \q1 dere tyoku ɗa a korongi a kaci ka va̱ a Tagara̱da u Kashila̱.’ ” \x ◊ \xo 10:7 \xt Ishp. 40:6-8.\x* \p \v 8 Kawauwi ka̱ri ka dana ta̱ bacipa, “Va ciga uɗara̱kpa n kune wa, kpam vu tsu pana u ɗa kayanyan wa. Va ciga uɗara̱kpa u urunukpa n kune ku takpa unyushi u cingi wa.” (Uɗara̱kpa u na vi gba̱ Mele ma ma zuwai a yain u ɗa.) \v 9 Aku u danai, “Mpa na Kashila̱, n tuwa̱ ta̱ n yain ili iꞌya va ciga.” Adama a nala, Kashila̱ ka takpai gba̱ uɗara̱kpa u kagita̱, tsa̱ra̱ u zuwa uɗara̱kpa u ire. \v 10 An Yesu Kawauwi u yain ili iꞌya Kashila̱ ka ciga yi u yain, tsu tsa̱ra̱i uza̱ u unyushi u cingi an u yankai ikyamba i ne uɗara̱kpa kuten koshi kpam gba̱ aꞌayin. \p \v 11 Caupa, aɗara̱kpi a yansai manyan ma le kain dem, a lyai kapala n uɗara̱kpusa u ɗa bawu wa takpa unyushi u cingi. \v 12 Shegai Kawauwi ka na̱ka̱i kaci ka ne u wokoi uɗara̱kpa u shinga kuten koshi u ɗa wa yan manyan bawu utyoku. Gogo‑na wa̱ ta̱ ndishi a ulyaki u Kashila̱. \v 13 Kpam nte wa rongo ɗe hal she Kashila̱ ka zuwa atokulalu a ne a kere ka adeshikpetsu a ne. \v 14 N uɗara̱kpa kuten ku nala ki, u zuwai ama a wokoi uwulukpi hal ubana tyoku ɗa u gain a woko, aza ɗa Kashila̱ ka zuwai a woko ama a ne. \p \v 15 Kulu Keri ku tonuko tsu ta̱ dem ukuna u na. U gita̱ ta̱ u danai: \q1 \v 16 “Magono ma Zuba ma danai, ‘Aꞌayin a ka tuwa̱ ta̱ a ɗa ma yan kazuwamgbani ka savu n ele. \q1 Mpa, Magono ma Zuba, ma zuwa ta̱ mele ma va̱ a atakasuvu a le \q1 kpam ma korongu ta̱ ma a asuvu a le \q1 tsa̱ra̱ a toni ma.’ ” \p \v 17 Aku u doku u danai: \q1 “Ma doku kpam ma ciɓa unyushi u cingi u le \q1 n ili i cingi iꞌya a yansai wa, ko kenu.” \x ◊ \xo 10:17 \xt Iri. 31:33-34.\x* \p \v 18 Aꞌayin a ɗa baci Kashila̱ ka cimbusa̱i unyushi u cingi, ili iꞌa̱ la ya zuwa kpam a yain uɗara̱kpa wa. \s1 Lya kapala n upityanangu n Kashila̱ \p \v 19 Ama a va̱, tsa uwa ta̱ a Asu u ɗa u Lakai Uwulukpi\f + \fr 10:19 \ft Kunya ka a ba̱ra̱kpa̱i a utsutsu vi, ku pecene ta̱ Asu u Uwulukpi n Asu u ɗa u Lakai u Uwulukpi u Kuwa ku Kashila̱. Ku kara ta̱ aꞌayin a ɗa Yesu kuwa̱i tsa̱ra̱ u wenike an Kashila̱ ka wushunki ko ya wa u tuwa̱ ara ne karara.\f* bawu uwonvo adama a mpasa n Yesu. \v 20 U na̱ka̱ ta̱ ikyamba i ne tsa̱ra̱ i kukpunka̱ tsu ure u savu u ɗa wa banka uza a asu u uma! Kpam ure u na u banka tsu ta̱ asuvu n kunya ka a ba̱ra̱kpa̱i a utsutsu, Kawauwi ka la vi. \v 21 Tsa̱ ta̱ n Magono ma Aɗara̱kpi ma pige uza ɗa wa lya tsugono tsu kuwa ku Kashila̱ a zuba. \v 22 Adama a nala, tsa fuɗa ta̱ tsa bana evu n Kashila̱. Tsu yain nala n katakasuvu ka te kpam bamu n mala̱la̱. Mpasa n Kawauwi n za̱ ta̱ atakasuvu a tsunu, kpaci a ɗa a tsu rongo ta̱ uciɓusa n ili i cingi iꞌya tsu yansai, shegai u woko ta̱ yavu a za̱ tsu ta̱ gba̱ gba̱ n mini ma ma̱ri uwulukpi. \v 23 U ka̱na̱ ta̱ tsu ka̱na̱ uzuwa u uma u ɗa tsu danai u tsunu u ɗa n ugbami, kpaci tsu wushuku ta̱ Kashila̱ ka yan ili iꞌya u zuwamgbanai. \v 24 A̱sa̱ka̱i tsu yawunsai kaɓolo tyoku ɗa tsa wenike uciga a asu u ama n uyansa ili i shinga. \v 25 Ama roku a tsu ɓolomgbono a asu u ulya kayala wa, shegai tsu yain tyoku u le wa. Tsu lyai kapala n ugbamatangusu atoku a tsunu, an u wokoi tsu revei kain ka ugono u Asheku ka yan ɗe evu. \p \v 26 Tsu lya baci kapala n uyansa unyushi u cingi daun cina tani tsu reve ɗe ukuna u mayun, uɗara̱kpa wa̱ kpam la u ɗa a ka doku a ka yan adama unyushi u cingi wa. \v 27 A una̱ u nala, ili iꞌya i buwai she tsu vana n uwonvo afada a ɗa a ka tuwa̱ n akina a kasuɗugbate cika a ɗa a ka wacinsa atokulalu a Kashila̱! \v 28 Ama a re ko ama a tatsu a sapula baci uza an u ꞌyuwain utono Mele ma Musa, she a wuna yi bawu iyali. \v 29 Uza u ꞌyuwan baci una̱ka̱ Maku ma Kashila̱ karinga̱, nala u la ta̱ uꞌyuwan Mele ma Musa tsicingi. Kpam uza tuko baci mpasa n kazuwamgbani n ɗa ma gonuko tsu uwulukpi uwono, u la ta̱ dem uꞌyuwan Mele ma Musa tsicingi. Kpam hal n gogo‑na, uza wisha baci Kulu Keri uza ɗa u tsu wenike tsu ukuna u shinga, u la ta̱ dem uꞌyuwan Mele ma Musa tsicingi. Icun i ama a nala, mavura ma le ma la ta̱ ma uza ɗa ꞌyuwain utono Mele ma Musa. \v 30 Tsu reve ta̱ Kashila̱ ka danai, “Ma yan ta̱ aza ɗa a yain ukuna u cingi mavura. Ma tsupa le ta̱.” Kpam dem u dana ta̱, “Magono ma Zuba ma yanka ta̱ ama a ne afada.” \x ◊ \xo 10:30 \xt U.Ml. 32:35-36.\x* \v 31 Ili i uwonvo iꞌya cika vuma u rukpa̱ baci a kukere ku Kashila̱ Uza u Uma. \p \v 32 Ciɓa n aꞌayin a ɗa a wurai, aꞌayin a ɗa i gita̱i urotsongusu ukuna u mayun u Kashila̱. I kawunki na̱ mmoɗu kaɓolo n upana u ikyamba i lyai kapala n uyan ucira. \v 33 Roku she a foro ɗa̱ kpam a wishisa ɗa̱ a kapala ka kakuma̱ ka ama. Roku tani i ɓa̱nga̱i aza ɗa a ka so mavura ucun u ɗe. \v 34 I pana ta̱ iyali i aza ɗa a zuwai a kuwa ku aꞌali. A wusa ɗa̱ baci ili iꞌya iꞌa̱ri n iꞌya, i tsu kawunku ta̱ n ipeli, kpaci i reve ta̱ iꞌa̱ri n ili i shinga iꞌya ya ɓa̱ra̱kpa̱ ubana, ya vana ɗa̱. \p \v 35 Adama a nala, kotsu i a̱sa̱ka̱ upityanangu n Asheku wa, ko ndya baci i gita̱i, kpaci i lya baci kapala n ugbama asuvu ya tsa̱ ta̱ katsupi ka pige. \v 36 Rotsongusi akawunki gogo‑na, tsa̱ra̱ i yain ili iꞌya Kashila̱ ka ciga, kotsu i wushi ili iꞌya u yain kazuwamgbani. \v 37 Tyoku ɗa Tagara̱da u Kashila̱ u danai, \q1 “A ka ɓa̱ra̱kpa̱ wa, uza ɗa wa tuwa̱ vi wa tuwa̱ ta̱. \q1 Wa ɓa̱ra̱kpa̱ wa. \q1 \v 38 Ama ɗa Kashila̱ ka wushuki n ele a ka yan ta̱ uma \q1 adama upityanangu u le. \q1 Shegai u tsu pele n uza ɗa u kpatala̱ka yi kucina̱ wa.” \x ◊ \xo 10:38 \xt Hab. 2:3-4.\x* \p \v 39 Shegai a̱tsu aza ɗa a kpatalai kucina̱ a ka kuwa̱ a lya wa. Tsu pityanangu ta̱ n Kashila̱, kpam adama a nala, u wauwa tsu ta̱. \c 11 \s1 Upityanangu \p \v 1 Aza ɗa a pityanangi n Kashila̱ aꞌa̱ri n mala̱la̱ an wa na̱ka̱ le ili iꞌya a zuwai uma wa. A reve ta̱ ili iꞌya bawu kotsu a wenei mayun ɗa. \v 2 Kashila̱ ka wushunku ta̱ ama aꞌayin a cau adama a upityanangu u le. \p \v 3 An tsa̱ri n upityanangu, ɗa i zuwa tsu tsu reve an a asu u kadyanshi ɗa Kashila̱ ka yain likimba n ili iꞌya iꞌa̱ri pini gba̱. An u yain nala, u yain manyan n ili iꞌya bawu uza wa wene, tsa̱ra̱ u yain iꞌya tsa wene. \p \v 4 An Habila† wa̱ri n upityanangu, ɗa i zuwai u yain uɗara̱kpa a ure u ɗa u lai u Kayinu† tsulobo ubana a asu u Kashila̱. Kashila̱ ka danai u pana ta̱ kayanyan ka kune ku ne, aku u isa̱ yi vuma u maci. Ko an u wokoi Habila kuwa̱i caupa, aya pini wa dansa ara tsunu adama upityanangu u ne. \p \v 5 An Anuhu wa̱ri n upityanangu, ɗa i zuwai Kashila̱ ka canga yi ubana a zuba bawu u kuwa̱i. A wene ikyamba i ne wa, an Kashila̱ ka canga yi ka laza̱ga yi vi. Tagara̱da u Kashila̱ u danai, kahu Kashila̱ ka canga yi ubana a zuba, u zuwa ta̱ Kashila̱ ka panai kayanyan ka ne. \v 6 Upityanangu wa̱ baci la wa, uza wa̱ la wa zuwa Kashila̱ ka pana kayanyan wa. Uza ɗa baci dem wa tuwa̱ a asu u Kashila̱, u ka̱na̱ ta̱ u yain n upityanangu an Kashila̱ ka̱ri n uma, kpam u wushuku an Kashila̱ ka wenike kaci ka ne tyoku u katsupi a asu u uza ɗa baci dem wa bolo yi mayun. \p \v 7 An Nuhu† wa̱ri n upityanangu, ɗa i zuwai u panai an Kashila̱ ka rono yi atsuvu a ili iꞌya bawu kotsu u wenei. U pana̱kai Kashila̱ kpam u shei kpatsu ku pige tsa̱ra̱ u wauwa aza a kuwa a ne. Asu u upityanangu u ne u ɗa, u wenikei likimba an a nusai, kpam asu u upityanangu u ne u ɗa u wokoi asuvu a aza ɗa a gonukoi ama a maci a asu u Kashila̱. \p \v 8 An Ibirahi wa̱ri n upityanangu, ɗa i zuwai u pana̱kai an Kashila̱ ka isa̱ yi u bana a asu u roku u ɗa Kashila̱ ka yain kazuwamgbani wa na̱ka̱ yi. U a̱sa̱ka̱i uyamba u ne, kpam u reve asu u ɗa wa bana wa. \v 9 An Ibirahi wa̱ri n upityanangu, ɗa i zuwai u rongoi a iyamba i kazuwamgbani tyoku u kamoci a uyamba u tsumoci. U rongoi pini a katani, nala dem Ishaku n Yakubu aza ɗa a lyai agadu a ne, Kashila̱ ka na̱ka̱ le ucun u kazuwamgbani ka te. \v 10 Ibirahi yain nala an wa vana u uwa ilyuci i pige iꞌya Kashila̱ ka foɓusoi kpam u mai iꞌya ya rongo ubana. \p \v 11 An Saratu† kaɓolo n Ibirahi aꞌa̱ri n upityanangu, ɗa i zuwai a tsa̱ra̱i maku ko an u wokoi a kutsai cika kpam Saratu madari ma. Ibirahi pityanangu ta̱ Kashila̱ ka yan ili iꞌya u yain kazuwamgbani. \v 12 Vuma u na u kutsa wa wa, eyi n kakushe una̱ u te u ɗa aꞌa̱ri, shegai gba̱ n nala u wokoi makoshi ma cau ma ama ushani. Mayun, aꞌa̱ ta̱ n kakuma̱ ushani tyoku u atala a zuba ko tani kayala ka ikengi i kushiva̱, kpam aꞌa̱ri ukece wa. \p \v 13 Gba̱ ama a na a ɗa aꞌa̱ri n upityanangu vi a kuwa̱i bawu a wushai ili iꞌya Kashila̱ ka yanka le kazuwamgbani. A yan ta̱ ipeli an a wenei ili i na yi ya tuwa̱, ko iꞌa̱ri mɓa̱ri. A da ele amoci a ɗa a likimba u na. \v 14 Ama a dana baci ili icun i nala, wenike ɗa a wenikei a ka bolo uyamba u roku u ɗa wa woko u le. \v 15 Aꞌa̱ri a ka yawunsa baci a kaci ka uyamba u ɗa a a̱sa̱ka̱i vi, ko i te iꞌa̱ri ya ɓishinka le ugono pini wa. \v 16 Shegai asu u ɗa u lai tsulobo u ɗa a ka bolo. U ɗa pini a zuba. Ili iꞌya i zuwai bawu Kashila̱ ka tsu pana uwono a isa̱ yi baci Kashila̱ ka le, kpaci u foɓusuko le ta̱ ilyuci i pige. \p \v 17 An Ibirahi wa̱ri n upityanangu, ɗa i zuwai wa̱ri ufoɓusi u yain uɗara̱kpa n Ishaku an Kashila̱ ka kondo yi. Ibirahi ɗa Kashila̱ ka yankai kazuwamgbani ki, shegai u foɓuso ta̱ u na̱ka̱ maku ma te ma ne koshi tyoku u uɗara̱kpa. \v 18 Caupa, Kashila̱ ka tonuko yi ta̱, “Mmuku n tsikaya n ɗa n yanka vu kazuwamgbani ki a asu u Ishaku u ɗa a ka wuta̱.” \x ◊ \xo 11:18 \xt Kag. 21:12.\x* \v 19 Ibirahi bidya ta̱ Ishaku kuwa̱ baci, Kashila̱ ka fuɗa ta̱ ka ꞌya̱nga̱sa̱ yi u woko kpam n uma. U woko ta̱ yavu a asuvu a akushe a ɗa u gonoi u tsa̱ra̱i Ishaku vi. \p \v 20 An Ishaku wa̱ri n upityanangu, ɗa u zuwukai mmuku n ne n re, Yakubu n Isuwa una̱ u shinga. U reve ta̱ Kashila̱ ka yanka le ili i shinga a kapala. \p \v 21 An Yakubu wa̱ri n upityanangu, ɗa i zuwai an u yain evu n ukpa̱ u pityanangi n kalangu ka ne u lyakai Kashila̱ kayala, kpam dem u zuwukai mmuku n re n Isuhu† una̱ u shinga. \p \v 22 An Isuhu wa̱ri n upityanangu, ɗa i zuwai an u yain evu n ukpa̱ u yain kadyanshi ka aꞌayin a ɗa aza a Isaraꞌila a ka a̱sa̱ka̱ Masar. Aku u tonuko le a pura̱ atele a ne a ka laza baci. \p \v 23 An isheku i Musa iꞌa̱ri n upityanangu, ɗa a sokongu yi uwoto u tatsu an a matsa yi. A wenei Musa lobono wa wa, kpam a pana uwonvo u ɗa a ka ꞌyuwan utono udani u magono wa. \p \v 24 An Musa wa̱ri n upityanangu, ɗa i zuwai an u gbonguroi u ꞌyuwain a isa̱ yi maku ma makere ma magono ma Masar. \v 25 U ɗanga̱sai u soi mavura n ama a Kashila̱, n u ɗa wa pana kayanyan ka unyushi u cingi ka aꞌayin kenu. \v 26 U yawunsai, u la ta̱ tsulobo u soi mavura adama a Kawauwi, n u ɗa wa tsa̱ra̱ kuzuwate ku Masar gba̱, kpaci katsupi ka Kashila̱ ka ka tuwa̱ ka wa vana. \v 27 Adama a upityanangu u ne, u a̱sa̱ka̱i Masar, kpam u pana uwonvo u upan u magono wa. Musa lyai kapala n akawunki yavu wa wene Kashila̱ ka bawu uza wa wene. \v 28 Adama a upityanangu u ne, u foɓusoi Abiki a Upasamgbana u vishana̱sai mpasa a apashi a re gba̱ n a zuba u utsutsu u kuwa, tsa̱ra̱ kawuni ka ka tuko ukpa̱ u wuna mmuku n kagita̱ ma Isaraꞌila wa. \p \v 29 An aza a Isaraꞌila aꞌa̱ri n upityanangu, ɗa a pasai Mala ma Shili a iyamba i ekpi. Shegai an aza a Masar a tonoi, gba̱ le a kuwa̱i asuvu a mini. \p \v 30 An ama a Kashila̱ aꞌa̱ri n upityanangu, ɗa a kyawunsai ilyuci i Jeriko aꞌayin a shindere, aku kasaga ki ka wa̱sa̱i. \p \v 31 An Raha† kashankala wa̱ri n upityanangu, ɗa i zuwai u wushai aza a ukyawunsa iyamba aza a Isaraꞌila. Ili iꞌya gai i zuwai bawu a wuna yi an a wunai aza ɗa a ꞌyuwain upana̱ka Kashila̱ ɗa la vi. \p \v 32 Ndya wa̱ kpam ma doku n dana? Ma̱ n aꞌayin a ɗa ma yan kadyanshi a kaci ka Gidiyo,† n Baraku, n Somso,† n Jafita, n Dawuda, n Samaꞌila† na̱ ntsumate wa. \v 33 Aza ɗa upityanangu u le u zuwai a lyasai iyamba ushani n kuvon. A yain ili iꞌya iꞌa̱ri dere aku a wushai ili iꞌya Kashila̱ ka yain kazuwamgbani. A kimba̱i ana̱na̱ a igabako. \x ◊ \xo 11:33 \xt Dan. 6:1-28.\x* \v 34 A cimbusa̱i akina a kasuɗugbate. A lai a akere a aza ɗa a ka ciga a wuna le n iburundu. Ko an u wokoi aꞌa̱ n ucira wa, a wokoi aza a ucira. Acirani a ɗa a asu u kuvon kpam a wacinsai asoje a amoci. \v 35 A gonunko ta̱ aka a roku akushe a le n uma a ɗa aꞌa̱ri a kuwa̱i. Ama roku a so ta̱ mavura cika, shegai gba̱ n nala a ꞌyuwan ta̱ uwusha utsa̱ra̱ u kaci u ɗa a ka na̱ka̱ le, tsa̱ra̱ a tsa̱ra̱ uꞌya̱nga̱sa̱ u ɗa u lai tsulobo. \v 36 A yankai aza ɗa a wushuki n Kashila̱ majari a caɗa le, a sira̱sai ama a roku n ikani kpam a ukusa le a kuwa ku aꞌali. \v 37 Aza roku a kuwa̱i an vara̱sa le n atali. Aza roku a kuwa̱i an a kiɗamgbana le mere-mere. A wunai aza roku n iburundu. Aza roku aꞌa̱ n ili i uka wa, she abaci a ikpan i nlala. A rongoi n unambi, n a sukuta̱si le, n magori. \v 38 Ama a na a rongo ta̱ mai, hal gba̱m likimba u ra̱tsa a rongo pini wa. A gengei a kakamba na̱ nsasa, a kpawunsai a aꞌaɓuru n aꞌele a iyamba. \p \v 39 Ama a na yi gba̱ a zuwai Kashila̱ ka panai kayanyan adama upityanangu u le! Shegai ko n nala a kuwa̱i bawu a wushai ili iꞌya Kashila̱ ka yain kazuwamgbani. \v 40 Kashila̱ ka foɓusuko tsu ta̱ ili iꞌya i lai i le tsulobo, tsa̱ra̱ a zuwa a woko uwulukpi kaɓolo n a̱tsu tyoku ɗa u gain tsu woko, shegai ele koshi wa. \c 12 \s1 Kuɓari ku Kashila̱ \p \v 1 Tsa̱ ta̱ n ama ɗa aꞌa̱ri iryoci i upityanangu ushani a ukyawan. Adama a nala a̱sa̱ka̱i tsu sumai kalambale ka ka̱ri a kapala ka tsunu kotsu tsu shamgba wa. Tsu takpa asuvu a uma u tsunu gba̱ ili iꞌya ya ka̱ngu tsu uyan ili iꞌya i gain tsu yain; wata, unyushi u cingi u ɗa wa fuɗa u gonuko tsu a kucina̱. \v 2 U ka̱na̱ ta̱ tsu zuwa aꞌeshi a tsunu a asu u Yesu, uza ɗa wa̱ri kagita̱ ka upityanangu u tsunu, uza ɗa kpam u gonukoi u ɗa tyoku ɗa u gain u woko. U soi mavura, kpam u kuwa̱i a mawandamgbani. Shegai u wushuki n uwono yavu ili i roku iꞌya wa, adama a maza̱nga̱ ma wa tsa̱ra̱ a kapala. Gogo‑na wa̱ ɗe ndishi a ulyaki u karatsu ka tsugono tsu Kashila̱. \v 3 Yawunsai n iryoci i Yesu uza ɗa u kawunki an aza a cingi a yanka yi tsicingi. Kotsu i wowo wa, lyayi pini kapala. \p \v 4 Kumoɗu ku ɗe n unyushi u cingi ku rawa a wuna ɗa̱ wa. \v 5 Kotsu i a̱sa̱nsa̱ wa an Tagara̱da u Kashila̱ u tonukoi mmuku n ne tsa̱ra̱ u gbamatangusu le atakasuvu: \q1 “Maku ma va̱, zuwa atsuvu, \q1 Magono ma Zuba ma yanka vu baci kuɓari. \q1 Kotsu vu wutukpa̱ uma wa, wa ɓongo vu baci. \q1 \v 6 Kpaci Magono ma Zuba ma tsu ɓara ta̱ aza ɗa wa ciga, \q1 kpam u yanka gba̱ aza ɗa u wushunki a woko mmuku n ne mavura.” \x ◊ \xo 12:6 \xt Tzg. 3:11-12.\x* \p \v 7 Kawunki n mavura ma ya so, kpaci icun u mavura ma Tata ma. Maku ma̱ la ma tata u ne u kpa̱ɗa̱i uyan mavura wa. Kirana ɗa Kashila̱ ka kirana n a̱ɗa̱ tyoku mmuku n ne. \v 8 Kashila̱ ka tsu yanka ta̱ gba̱ mmuku n ne kuɓari, kpam u kpa̱ɗa̱ vu baci uɓarana u wenike ta̱ maku ma kateshe ma va̱ri, avu maku ma ne ma wa. \v 9 Gba̱ tsunu tsa̱ ta̱ n isheku pini na a likimba aza ɗa a tsu ɓara tsu, kpam tsu tsu na̱ka̱ le ta̱ tsupige. U la tsulobo tsu na̱ka̱ Tata u uma u tsunu tsupige tsa̱ra̱ tsu yain uma wa? \v 10 Isheku i tsunu i likimba a tsu ɓara tsu ta̱ a aꞌayin kenu a ure u ɗa a wenei wa̱ri dere. Shegai Kashila̱ ka tsu ɓara tsu ta̱ tsa̱ra̱ u ɓa̱nga̱ tsu tsu woko uwulukpi tyoku ɗa wa̱ri. \v 11 Kuɓari ka̱ la ka ku yankpai aꞌayin a ɗa a ka yan ka wa, ka̱ ta̱ na̱ mɓa̱la̱! Aꞌayin a ɗa baci Kashila̱ ka yan le mavura tsa̱ra̱ u wenike le ili iꞌya a yain i gan wa, kotsu a rotsongusu a yain dere kpam a rongo na̱ ndishi n shinga. \s1 Pana̱kai Kashila̱ \p \v 12 I woko ta̱ usorukpi, adama a nala doki kpam i gbamatangu kaci ka ɗe. \v 13 Lapulukai kaci ka ɗe ure mai. Tsa̱ra̱ aza ɗa a ka tono ɗa̱ a ta̱ɗa̱tsa̱ wa, ko an u wokoi aꞌa̱ri awunu n usorukpi u ikyamba tsa̱ra̱ a tsa̱ra̱ ucira. \p \v 14 I ma̱tsa̱ i rongo na̱ ndishi n shinga n ama gba̱, kpam i ma̱tsa̱ i rongo n uwulukpi. Uza ɗa baci dem bawu uma u ne wa̱ri uwulukpi, wa wene Magono ma Zuba wa. \v 15 Kiranai tsa̱ra̱ uza u namba ukuna u shinga u Kashila̱ wa. Kiranai kotsu kami ka ahali a cingi ka yain a asuvu a ɗe wa. Icun i nala yi ya nangasa ta̱ ama a asuvu a ɗe ushani. \v 16 Kiranai kotsu uza u te u ɗe u yain tsishankala wa, ko tani u ꞌyuwan utono Kashila̱ tyoku ɗa Isuwa yain wa. Isuwa ɗa maku ma pige ma Ishaku, kpam wa̱ri wa tsa̱ ta̱ gba̱ ili iꞌya tata u le wa̱ri n iꞌya, shegai u dengei iꞌya a una̱ u kapara ka kpayan. \v 17 I ciɓa ta̱ an Isuwa yain ili i na yi, wa̱ri wa ciga tata u le u zuwuka yi una̱ u shinga, shegai tata u ne u ꞌyuwain. Kpam ili iꞌa̱ la wa yan u savaɗa ukuna vi wa, ko an u foloi tata u ne n kushen n meshi. \x ◊ \xo 12:17 \xt Kag. 25:27-34.\x* \p \v 18 Eɗa̱ tyoku u aza a Isaraꞌila aza ɗa a tuwa̱i a Masasa ma Sinai† ɗa iꞌa̱ri wa, a asu u ɗa a ka wene kpam a sawa. Ma̱ri ura̱na n akina, karimbi ka kimba̱i ma da̱n n kabatara̱kpa. \v 19 A panai mawura̱ ma kavana n kala̱ga̱tsu. An ama a panai kala̱ga̱tsu a foloi Kashila̱ ka a̱sa̱ka̱ kadyanshi, \v 20 kpaci a fuɗa a kawunku wa, an u danai, “Ko manama ma baci ma sawai masasa mi, u ka̱na̱ ta̱ a vara̱sa ma a wuna.” \x ◊ \xo 12:20 \xt Uwt. 19:13.\x* \v 21 Musa n kaci ka ne dem u giruwa̱ ta̱ cika adama a ili iꞌya u wenei an u danai, “N pana ta̱ uwonvo cika kpam ma jeke ikyamba.” \x ◊ \xo 12:21 \xt U.Ml. 9:19.\x* \p \v 22 Shegai gogo‑na i tuwa̱ ɗe a Masasa ma Sihiyona, ilyuci i pige i Kashila̱ Uza u Uma n Urishelima u ɗa wa̱ri a zuba. Wata, a asu u atsumate a zuba a ɗa kakuma̱ ka le bawu ka̱ri ukece a ɓolomgbonoi a yain ipeli. \v 23 I tuwa̱ ta̱ a asu u kaɓolo ka mmuku n Kashila̱ yavu gba̱ ɗe mmuku n kagita̱ n ne n ɗa aꞌa̱ri. A korongu ta̱ aꞌala a le gba̱ a zuba. I tuwa̱i a asu u Kashila̱ uza u afada u ama gba̱. Kpam i tuwa̱i a asu u aꞌulu a aza a maci aza ɗa a kuwa̱i caupa, kpam Kashila̱ ka gonuko le tyoku ɗa wa ciga le a woko. \v 24 I rawa ɗe asu u Yesu, kaꞌuwi ka mere ka kazuwamgbani ka savu a asu u Kashila̱ n ama. Mpasa n Yesu n ɗa a vishana̱sai tyoku u uɗara̱kpa n ɗa ma̱ri n akani a ɗa a lai mpasa n Habila.\f + \fr 12:24 \ft An Kayinu wunai vangu u ne Habila, Kashila̱ ka dana ta̱, “Mpasa n vangu u vunu n ɗa ma̱ri a iyamba n tuko ta̱ kushen ara va̱” (Kagita̱ 4:10). Mpasa n Yesu n tuko ta̱ ucimbusa̱ u unyushi u cingi, shegai mpasa n Habila ma̱ri ma ciga ta̱ a yain uza ɗa u wuna yi mavura.\f* \p \v 25 Adama a nala, kiranai kpam kotsu i ꞌyuwan upana̱ka Kashila̱ wa, aꞌayin a ɗa baci wa dansa. Aza a Isaraꞌila a ꞌyuwan yi upana̱ka an u rono le atsuvu aꞌayin a ɗa aꞌa̱ri a likimba, kpam a la wa. Adama a nala, u tsunu wa la ta̱ tsu kpatala̱ka baci Kashila̱ uza ɗa wa̱ri a zuba kucina̱ an wa rono tsu atsuvu. \v 26 An u yain kadyanshi caupa, kala̱ga̱tsu ka ne ka gba̱ɗa̱ ta̱ likimba, shegai gogo‑na u yan ta̱ kazuwamgbani, “Ma doku ta̱ kpam n gba̱ɗa̱ kuten, shegai likimba ɗa koshi wa, hal n zuba dem.” \x ◊ \xo 12:26 \xt Hag. 2:6.\x* \v 27 An u danai nala, ili iꞌya wa tono iꞌya na, wa wacinsa ta̱ gba̱ ili iꞌya u yain. Ili iꞌya bawu a ka gba̱ɗa̱ iꞌya koshi ya woko. \p \v 28 Ili iꞌya i zuwai tsa cikpa iꞌya, an tsu tsa̱ra̱i tsugono tsa bawu tsa gba̱ɗa̱ u ɗa. She tsu lyaka Kashila̱ kayala a ure u ɗa wa pana kayanyan kpam n una̱ka̱ karinga̱ u pige n uwonvo, \v 29 kpaci Kashila̱ ka tsunu ka̱ ta̱ tyoku u akina a kasuɗugbate ɗa a ka wacinsa ili. \c 13 \s1 Tyoku ɗa va zuwa Kashila̱ ka pana kayanyan \p \v 1 Lyayi kelime n i cigi atoku n uciga u Kawauwi. \v 2 Kotsu i ciɓa i wushi amoci mai a aꞌuwa a ɗe. Aza roku a yan ta̱ nala, aku a ryabusai atsumate a zuba bawu a revei. \v 3 Kotsu i a̱sa̱nsa̱ n aza ɗa aꞌa̱ri a kuwa ku aꞌali wa. Panai ikyamba kaɓolo n ele yavu iꞌa̱ pini a kuwa ku aꞌali ki n ele. Ciɓai n aza roku aza ɗa a ka yansa mavura, yavu eɗa a ka yanka ma. \p \v 4 Ya dem u na̱ka̱ iyolo tsupige, vali n uka u ne a ka̱na̱ kaci ka le mai, kpaci Kashila̱ ka yan ta̱ uza ɗa u yain tsishankala ko u kpa̱ɗa̱i ushamkpa iyolo i ne mavura. \v 5 Kotsu vu a̱sa̱ka̱ uciga u ikebe u pura̱ ugboji u vunu wa. A̱sa̱ka̱ iꞌya va̱ri n iꞌya i ra̱tsa vu. Kashila̱ ka dana ta̱, \q1 “Ma a̱sa̱ka̱ vu wa, ko kenu. \q1 Kpam ma kpatala̱ka vu kucina̱ wa.” \x ◊ \xo 13:5 \xt U.Ml. 31:6, 8.\x* \p \v 6 Adama a nala, tsa fuɗa ta̱ tsa dana bawu uwonvo, \q1 “Ma pana uwonvo wa, ko kenu, \q1 kpaci Magono ma Zuba ma kaɓa̱ngi ka va̱. \q1 Ko uza wa fuɗa wa yanka mu ko i te wa.” \x ◊ \xo 13:6 \xt Ishp. 118:6.\x* \p \v 7 Ciɓai n aza a kelime a ɗe aza ɗa a wenishike ɗa̱ kadyanshi ka Kashila̱. Yawunsai ukuna u shinga u ɗa uma u le u tukoi, kpam i wushuku n Kashila̱ tyoku ɗa a yain. \v 8 Yesu Kawauwi wa savaɗa wa, ko kenu! Ili i te iꞌya wa̱ri nayain, n ara, hal ubana bawu utyoku. \p \v 9 Kotsu i a̱sa̱ka̱ a yinsa̱ ɗa̱, ko kpam uwenishike icun kau‑kau u zuwa ɗa̱ i a̱sa̱ka̱ ure u shinga wa. Ukuna u shinga u Kashila̱ u ɗa u gain u gbamatangusu asuvu a ɗe, shegai utono u mele ma ilikulya ma yan nala wa, ma gba̱m bawu ma tsu ɓa̱nga̱ aza ɗa a ka pana̱ka ma vi. \v 10 Tsa̱ ta̱ n asuɗara̱kpa u roku kau, shegai aɗara̱kpi a ɗa a ka gbasha a asu u ulya u kayala u aza a Yahuda, aꞌa̱ n ucira u ɗa a ka lya uɗara̱kpa u ɗa tsu yain a asuɗara̱kpa u tsunu wa. \p \v 11 Magono ma Aɗara̱kpi aya u tsu bidya mpasa ma nnama ubana a Asu u ɗa u Lakai Uwulukpi a asu u ɗa u tsu na̱ka̱ n ɗa adama a unyushi u cingi. Shegai ikyamba i nnama yi a runukpa iꞌya a uroto u asu ɗa a zuwai agali. \v 12 Ili iꞌya gai i zuwai Yesu panai ikyamba a uroto u ilyuci i pige vi iꞌya gai la vi, tsa̱ra̱ u zuwa ama a ne a woko uwulukpi na̱ mpasa n ne. \v 13 A̱sa̱ka̱i tsu banai ara ne a uroto u asu ɗa a zuwai agali yi tsu ba tsu panai uwono tyoku ɗa eyi u panai. \v 14 Tsa̱ n ilyuci i pige pini na a likimba iꞌya ya rongo hal ubana wa, shegai a̱tsa pini tsa vana icun i ilyuci i pige i nala yi. \p \v 15 A̱sa̱ka̱ tsu rongo utonusuko ama maco bawu uwonvo a̱tsu atoni a Yesu a ɗa. Aꞌayin a ɗa baci tsa yansa nala vi u woko ta̱ uɗara̱kpa u icikpali u ɗa u rawai a asu u Kashila̱ a asuvu a kala ka Yesu. \v 16 Kotsu i a̱sa̱nsa̱ i yanka ama ukuna u shinga ko kpam i kpa̱ɗa̱ uɓa̱nga̱mgba̱na̱ wa, kpaci icun i uɗara̱kpa u ɗa u tsu zuwa Kashila̱ ka pana kayanyan u ɗa gai la vi. \v 17 Pana̱kai azapige a ɗe i yansa ili iꞌya a danai i yansa. A ka kirana ta̱ n uma u ɗe bawu uwunvuga, kpaci a reve ta̱ an a ka tonuko Kashila̱ tyoku ɗa manyan ma le ma ɓa̱nga̱ ɗa̱. I pana̱ka le baci, a ka yan ta̱ manyan ma le n ipeli. I kpa̱ɗa̱ le baci upana̱ka, a ka yan ta̱ ma n unamgbukatsuma̱, kpam nala wa ɓa̱nga̱ ɗa̱ wa. \p \v 18 Kotsu i yansa̱ka tsu kavasu maco. Tsu reve ta̱ atakasuvu a tsunu aꞌa̱ ta̱ sarara, kpam kain dem tsu tsu ciga ta̱ uyan ukuna u maci. \v 19 Ma folo ɗa̱ ta̱ n gba̱ ucira u ɗa ma̱ri n u ɗa, i yain kavasu tsa̱ra̱ Kashila̱ ka gonuko mu ara ɗe gogo. \s1 Kavasu a makorishi \p \v 20-21 N yan ta̱ kavasu Kashila̱ ka ndishi n shinga u na̱ka̱ ɗa̱ gba̱ ili i shinga iꞌya bawu iꞌa̱ri n iꞌya, tsa̱ra̱ i yain ili iꞌya wa ciga. U ꞌya̱nga̱sa̱ ta̱ Asheku a tsunu Yesu Kawauwi a ukpa̱. Gogo‑na Yesu woko ɗe Kaliniki ka Pige uza ɗa a yankai manyan na̱ mpasa n ne tsa̱ra̱ a gbamatangu kazuwamgbani ka Kashila̱ na̱ ncon n ne, ka bawu ka kotso. N yan ta̱ kavasu tsa̱ra̱ Kashila̱ ka yain ili iꞌya i yankpa yi a asuvu a tsunu a akere a Yesu Kawauwi. Tsupige tsu woko ara ne hal ubana bawu utyoku. Ami. \p \v 22 Ama a va̱, n folo ɗa̱ ta̱ i zuwa atsuvu a akani a ugbamatangu a na yi. Ukanikorongi u kenu u ɗa koshi. \p \v 23 Ma ciga ta̱ i reve an a a̱sa̱ka̱ ɗe utoku u tsunu Timoti, wa̱ kpam a kuwa ku aꞌali wa. U rawa baci gogo, a̱tsu dem tsa tuwa̱ ta̱ kaɓolo tsu wene ɗa̱. \p \v 24 Dana̱sai gba̱ azapige a ɗe n gba̱ ama a Kashila̱. \p Atoni a Italiya a ɗa aꞌa̱ri kaɓolo na̱ mpa a ka dana̱sa ɗa̱ ta̱ dem. \p \v 25 A̱sa̱ka̱ ukuna u shinga u Kashila̱ u rongo n a̱ɗa̱ gba̱.