\id MAT - Makonde Bible Version
\ide UTF-8
\h Matayo
\toc1 Malove Lambone lamwâmba Yesu Kilisto lalembwîje na Matayo
\toc2 Matayo
\toc3 Matayo
\mt2 Malove Lambone lamwâmba Yesu Kilisto lalembwîje na
\mt Matayo
\imt Ulongoledi
\ip Chitabu achino cha Malove Lambone lamwâmba Yesu Kilisto lalembwîje na Matayo, nni chitabu chimo mmitabu ncheche vya Lilailano lya Hambi vitânga maisha langa Yesu Kilisto. Kila chitabu mmitabu anevyo ncheche chìchemwa “Injili,” mana lake, “Malove Lambone lamwâmba Yesu.” Vitabu anevyo vílembwije bada ya kuhwa kwanga Yesu. Vanalembile vitabu anevyo nni Matayo na Mako na Luka na Yohana. Vatalamu va Bibiliya nanga pavamaite uhiku ulembwîje chitabu cha Matayo, henga ìnahululika kuva chílembwije mmwaka fulani, kutandikila mmwaka wa 50 mpaka wa 90 kutandikila mwaka wavelekwejije Yesu Kilisto. Valoma vándongenge imanga ya Yelusalemu na Ing'ande ya Nnungu mmwaka wa 70, na vanu vanji vàtenda kuva Matayo álembile chitabu achino bada ya kwondongwa kwa imanga na Ing'ande ya Nnungu, na vanji vàtenda kuva álembile kabla vikànambikwondongwa. Na pachinu panavele Matayo walemba Malove alano Lambone pakámaikana saana, henga vanu vohe vàtenda kuva lálembwije nchilambo cha Isilaeli, na ìnahululika kuva chílembwije muimanga ya Yelusalemu.
\ip Alembîle chitabu achino nni Matayo. Matayo kabla akànambichemwa kuva nkuhundwa wanga Yesu, Matayo ávele nkútwala kodi na ánimaikana namene kwa lina lya Lawi. Matayo ávele yumo wa mitume kumi na mbili, na álembile malove lake wavalonda akúsoma va Chiyahudi. Anelyo lìnamaikana ing'anya àtumidile namene malemba la manabii vao, yani malemba la Nnilailano lya Kala. Matayo àtumidile malemba anelo malinga myanda 60 nchitabu achino uchinga alanguje kuva Yesu njo Masiya, yani Kilisto uvachinnolela kuva àmbekwida. Vayahudi válolela kumpwechela mpohi kuhaloka kwa Nnungu. Mpohi aneyo kwa Chieblaniya vánchema “Masiya,” na kwa Chigiliki vánchema “Kilisto,” mana lake “atandolwejîje na Nnungu.” Uchocho, Matayo àlembile vitukutuku vyohe viyâmba Ufalume wanga Kulihunde. Vayahudi vátenda kuva aneyo Masiya àmbekuva nfalume wa utawala wa kisiasa. Bahi Matayo kwa kulyongolela namene, ánitindana na achila chivachilolela Vayahudi kwa kuuelesija saana Ufalume wanga Kulihunde, yani Ufalume wa Nnungu.
\ip Bahi kwa kuva Vayahudi válolela kumwona Masiya wa utawala wa kisiasa, Yesu nkwamula aulonjelele Ufalume wa Nnungu na makudungilo la Nnungu kwa aneyo Masiya kwa namuna ya sili. Kwa kuva, kuikave wavahaulila chihi mwandu kuva nang'e njo Masiya, yani Kilisto, Vayahudi avala vanatandilike kunkulupila na kupilikanila mahundo lake vakanitamwa namene van'juhe kuva nfalume wavo apano pachilambo uchinga avapohe muutawala wa Valoma. Njo mana palonjeledile kwamba Kilisto au Mwana wa Munu alonjeledile muchi àmwamba chihi munu yunji, kumbe ályamba mwene. Átendile uchocho uchinga apate wasa wa kuvahunda vanu kwamba makudungilo la uhiu la Nnungu. Kwa kuva, Yesu nanga panaidile apano pachilambo uchinga ajuhwe kuva nfalume, henga ániida uchinga ahwe na kufufuka kwajili ya vanu vammalele.
\ip Malemba Lambone lalembwîje na Matayo ni chitabu chifala kuva ntandiliko wa Lilailano lya Hambi ing'anya ya kutumila malove lake lohe kuhaloka Nnilailano lya Kala. Chitabu cha Matayo ni chilundilo chikatapele kati ya Lilailano lya Kala na lya Hambi. Vatalamu va Bibiliya vàonite kuva, panjika Matayo álinga kuuyeja nfumo wa vitabu vya Musa, vitabu nnyano vitandi vya Lilailano lya Kala. Hutuba yanga Yesu panavele nnichinga (Matayo 5-7) ìnahululika kulandanywa na chitendo cha Nnungu kumwing'a Musa Sheliya panavele kulichinga (Makumbuso 19:3-23:33).
\iot Uinjipihi wa chitabu cha Matayo
\io1 1. Sula ya 1-4, Matayo àtandilika Malemba Lambone kwa kutanga habali dya kuvelekwa kwanga Yesu Kilisto na ntandiliko wa madengo langa Yesu.
\io1 2. Sula ya 5-25, Matayo àtana kwamba madengo langa Yesu na kwamba mahundo lake lohe.
\io1 3. Sula ya 26-28, Nnitunji alino lya ntululilo Matayo àtanga kwamba ukamilifu wa madengo langa Yesu wonekâna kukuhwa kwake na kufufuka kwake.
\ib
\c 1
\s Litawa lyavelekwejije Yesu Kilisto
\r (Luka 3:23-38)
\p
\v 1 Auno njo n'dododo wa malina la vanu va nnitawa lyavelekwejije Yesu Kilisto\f + \fr 1:1 \fr*\ft Kilisto mana lake, “atandolwejîje na Nnungu.” Na Nnungu ániahidi myanda yohe kwa indila ya manabii vake kuva achiavapohe vanu vake kupitila aneyo Kilisto. \ft*\f*, n'dukuluwe Nfalume Daudi, n'dukuluwe Iblahimu.
\q
\v 2 Iblahimu ámmaleke Isaka,
\q Isaka nkummaleka Yakobo,
\q Yakobo nkummaleka Yuda chalumo na akuluvake na anung'unuvake.
\q
\v 3 Yuda nkummaleka Pelesi na Sela, na amamayavo ávele Tamali,
\q Pelesi nkummaleka Esiloni,
\q Esiloni nkummaleka Alamu.
\q
\v 4 Alamu nkummaleka Aminadabu,
\q Aminadabu nkummaleka Nashoni,
\q Nashoni nkummaleka Salumoni,
\q
\v 5 Salumoni nkummaleka Boasi, na anyokwe Boasi ávele Lahabu.
\q Boasi nkummaleka Obedi, na anyokwe Obedi ávele Lutu.
\q Obedi nkummaleka Yese.
\q
\v 6 Yese nkummaleka Nfalume Daudi.
\q Daudi nkummaleka Selemani, na anyokwe Selemani njo ánavele n'jawe Uliya kabla akànambimmaleka Selemani.
\q
\v 7 Selemani nkummaleka Lehoboamu,
\q Lehoboamu nkummaleka Abiya,
\q Abiya nkummaleka Asa,
\q
\v 8 Asa nkummaleka Yehoshafati,
\q Yehoshafati nkummaleka Yolamu,
\q Yolamu nkummaleka Usiya.
\q
\v 9 Usiya nkummaleka Yosamu,
\q Yosamu nkummaleka Ahasi,
\q Ahasi nkummaleka Ezekiya,
\q
\v 10 Ezekiya nkummaleka Manase,
\q Manase nkummaleka Amoni,
\q Amoni nkummaleka Yosiya,
\q
\v 11 Yosiya nkummaleka Yekoniya chalumo na anung'unuvake,
\q mmaduva àlalá lavachitwaliwa Vayahudi kupelekejwa kumidi, aneko ku Babeli.
\q
\v 12 Vayahudi pavapelekejijwe kumidi, aneko ku Babeli,
\q Yekoniya nkummaleka Shealitieli,
\q Shealitieli nkummaleka Selubabeli,
\q
\v 13 Selubabeli nkummaleka Abiudi,
\q Abiudi nkummaleka Eliakimu,
\q Eliakimu nkummaleka Asoli,
\q
\v 14 Asoli nkummaleka Sadoki,
\q Sadoki nkummaleka Akimu,
\q Akimu nkummaleka Eliudi,
\q
\v 15 Eliudi nkummaleka Eleasali,
\q Eleasali nkummaleka Matani,
\q Matani nkummaleka Yakobo,
\q
\v 16 Yakobo nkummaleka Yusufu ntwave Maliya, na Maliya njo ammalêke Yesu, uvanchema Kilisto.
\p
\v 17 Bahi kutandikila Iblahimu mpaka Nfalume Daudi, pávele na vivélekwa kumi na ncheche, na vivélekwa kumi na ncheche kutandikila Nfalume Daudi mpaka pavachitwaliwa Vayahudi kupelekejwa kumidi aneko ku Babeli, na vivélekwa vinji kumi na ncheche kutandikila kutwaliwa kwa Vayahudi mpaka kuvelekwa kwanga Kilisto.
\s Kuvelekwa kwanga Yesu
\r (Luka 2:1-7)
\p
\v 18 Aino njo habali ya kuvelekwa kwanga Yesu Kilisto. Maliya anyokwe Yesu áposwa na munu yumo uvanchema Yusufu. Henga kabla vakànambikwikalana, na Maliya kabla akànambikummala nnume, áonekene àvele na chitumbo kwa dimongo dya Umumu Wanaswe. 
\v 19 Na Yusufu kwa kuva ávele munu wambone pameho pa Nnungu na akanatamwije untaya dihoni Maliya, bahi nkukudungila anneke kwa sili bila vanu vanji kumala. \fig |alt="Angel appears in Joseph's dream" src="AngelVisitsJoseph_Mat1.20;2.13,19_CN01634.tif" size="col" copy="Illustrations by David C. Cook © 1996 David C. Cook" ref="1:19"\fig*
\p
\v 20 Bahi pachikumbukilanya anelo, malaika wa Nang'olo nkumwidila muindoto nkunnyaulila kuchidoni, “Wako Yusufu n'dukuluwe Nfalume Daudi, unayope kuntwala Maliya ààve n'jalo, kwa kuva, chitumbo chake chìhalokene na dimongo dya Umumu Wanaswe. 
\v 21 Nang'e àmbemmeleka mwana wa chilume, koka uncheme lina lyake Yesu,\f + \fr 1:21 \fr*\ft Yesu nni lina lya Chigiliki, na kwa Chieblaniya lina anelyo nni Yoshuwa, mana lake nni “Nang'olo àpoha.”\ft*\f* kwa kuva, nang'e njo ambevapôha vanu vake n'disambi dyavo.”
\p
\v 22 Anelo lammalele lánitendeka uchinga latimile malove lanatangwele Nang'olo Nnungu kupitila kwanga nabii wake kuva,
\q
\v 23 “Nkongwe akámmaite nnume àmbekuva na chitumbo,
\q na àmbemmaleka mwana wa chilume,
\q na vàmbenchema Imanueli,”\f + \fr 1:23 \fr*\ft Isaya 7:14\ft*\f*
\m mana lake, Nnungu àvele pamo na hwetu.
\m
\v 24 Bahi Yusufu patakatwike, nkuhwena unatenda muchi malaika wa Nang'olo channaijije, nang'e nkuntwala Maliya kuva n'jawe. 
\v 25 Henga nanga panalele nawe mpaka pammaleke mwana wa chilume, na Yusufu nkunchema lina Yesu.
\c 2
\s Vanu kuhaloka m'bali wa mashaliki
\p\fig |alt="Magi" src="CN01629c.tif" size="col" copy="Illustrations by David C. Cook © 1996 David C. Cook" ref="2:0"\fig* 
\v 1 Yesu ávelekwejije muimanga ya Beselehemu, nchilambo cha Yudeya, mmaduva àlalá Helode lánavele nfalume. Bahi Yesu pavelekwejije, nkuhalokanga vanu kuhaloka m'bali wa mashaliki, vanu vavêle na elimu ya kumala lambehumîla kwa kuloleha dinondwa, nkuhwika ku Yelusalemu. 
\v 2 Vanu anevo nkuuja kuchidoni, “Àvele kwachi Nfalume wa Vayahudi avelekwejîje? Tùniyona inondwa yake patunavele m'bali wa mashaliki, na hwetu tùidile unamwabudu.”
\p
\v 3 Nfalume Helode papilikene anelo, nang'e pamo na vanu vammalele va pa Yelusalemu nkuva na lipamba. 
\v 4 Bahi Helode nkuvachema makuhani vakulu vammalele na vakúhunda Sheliya yanga Musa, nkuvauja kuchidoni, “Kilisto àmbevelekwa kwachi?” 
\v 5 Vanang'o nkunnyang'ula kuchidoni, “Àmbevelekwa ku Beselehemu, nchilambo cha Yudeya, kwa kuva njo chalembile nabii kuva,
\q
\v 6 ‘Henga wako Beselehemu, uvêle chilambo cha ku Yudeya,
\q wako nanga puvele n'joko n'dimanga ding'ulu dya ku Yudeya,
\q kwa kuva, kwakuwe àmbehaloka nkútawala
\q ambevatawâla vanu vangu Vaisilaeli.’ ”\f + \fr 2:6 \fr*\ft Mika 5:2\ft*\f*
\p
\v 7 Bahi Helode nkuvachema chitinya-tinya avala vanu vavêle na elimu ya kumala lambehumîla kwa kuloleha dinondwa, uchinga avauje aila inondwa íhumidile duvani. 
\v 8 Anepo Helode nkuvatuma vahwene aneko ku Beselehemu wahaula kuchidoni, “Hweneng'ana mukatumbame kuntaha aneyo mwana. Mukàmwona, uyang'ana munguhaulile, uchinga nanani nguhwene nikàmwabudu.”
\p
\v 9 Pavampilikanidile nfalume, vanang'o nkuhweneng'ana. Na aila inondwa ivaiwene pavanavele m'bali wa mashaliki nkuvalodya, na vanang'o nkuilondola mpaka paiimidile pachinu apala pavele ayula mwana. 
\v 10 Pavaiwene aneyo inondwa nkuhangalala namene. 
\v 11 Anevo vanu nkuinjila nng'ande, nkumwona mwana chalumo na Maliya anyokwe, nkutindivala malundi nkumwabudu ayula mwana. Anepo nkuhungula vihapu vyao nkumwing'a ayula mwana dinujo dya zahabu na ubani na mahuta lagalika la manemane.
\p
\v 12 Anevo vanu nkuuyang'ana kukaya kwavo kwa kupitila chihi indila inji ing'anya Nnungu ánivakalipila muindoto vanauyile kavila kwanga Helode.
\s Kutukutila ku Misili
\p\fig |alt="Joseph and Mary and Jesus fleeing to Egypt" src="MaryJosephJesusLeaving_Mat2.14_CN01637.tif" size="col" copy="Illustrations by David C. Cook © 1996 David C. Cook" ref="2:12"\fig* 
\v 13 Avala vanu pavaukile, malaika wa Nang'olo nkunnyumila Yusufu muindoto nkunnyaulila kuchidoni, “Takatuka, ntwale mwanalo pamo na anyokwe, mutukutile ku Misili. Ikalanga aneko mpaka panimbekuhaulila uuye, kwa kuva, Helode àntaha mwana uchinga ammwalale.”
\p
\v 14 Bahi chilo anecho Yusufu nkutakatuka, nkuntwala mwana pamo na anyokwe mwana, nkuhwena ya ku Misili. 
\v 15 Nkuikala aneko mpaka Helode pahwile. Chinu anecho chínitendeka uchinga litimile lilove lyanatangwele Nang'olo Nnungu kupitila kwanga nabii wake kuva,
\q “Nínchemile Mwanangu, auye kuhaloka ku Misili.”\f + \fr 2:15 \fr*\ft Oseya 11:1\ft*\f*
\s Kuwalalwa kwa vavana
\p
\v 16 Helode pamaite kuva avala vanu vavêle na elimu ya kumala lambehumîla kwa kuloleha dinondwa vàninnambila, nkutunduwila namene. Nkulaija vavana vammalele va chilume va ku Beselehemu na vannyenje, kutandikila vakanunu mpaka vavêle na myaka mivili, vawalalwe. Helode ávatondwele vavana va changa anecho kupapatana na uhiku aula uvanaiwene inondwa avala vanu vavêle na elimu ya kumala lambehumîla kwa kuloleha dinondwa. 
\v 17 Anepo njo palatimidile malove lanatangwele nabii Yelemiya kuva,
\q
\v 18 “Lidi línipilikanika aneko ku Lama,
\q kukuta na kulikutangila.
\q Laheli wavakutila vana vake,
\q wala anatamwe kutujwa ntima,
\q ing'anya vammalele vànihwa.”\f + \fr 2:18 \fr*\ft Yelemiya 31:15\ft*\f*
\s Kuuya kuhaloka ku Misili
\p
\v 19 Pahwile Helode, malaika wanga Nang'olo Nnungu nkunnyumila Yusufu muindoto akula ku Misili. 
\v 20 Nkunnyaulila kuchidoni, “Takatuka, ntwale mwana pamo na anyokwe, uuye navo ku chilambo cha Isilaeli, kwa kuva, avala vachilambela kummwalala mwana, vànihwa.” 
\v 21 Bahi Yusufu nkutakatuka, nkuntwala mwana pamo na anyokwe mwana, nkuuya ku chilambo cha ku Isilaeli.
\p
\v 22 Henga Yusufu papilikene kuva Alikelao, mwanawe Helode, àjukile kuva nfalume wa chilambo cha Yudeya, pachinu pachitawala atatake, ániyopa kuhwena aneko. Henga Yusufu padumwije muindoto, nkuhwena kuchilambo cha ku Galilaya, 
\v 23 nkunaikala kuimanga ya ku Nasaleti, uchinga latimile malove lavanatangwele manabii kumwamba Kilisto kuva,
\q “Vàmbenchema Nnasaleti.”
\c 3
\s Yohana Nkúbatisa àvahubilila vanu
\r (Mako 1:1-8, Luka 3:1-18, Yohana 1:19-28)
\p
\v 1 Mmahiku anelo, Yohana Nkúbatisa áhumilidile kulilanga lya ku Yudeya, nkutandilika kuvahubilila vanu, 
\v 2 wachidoni, “Lekanga kutenda masambi, kwa kuva, Ufalume wa Nnungu ùvele pepi.” 
\v 3 Aneyo Yohana njo wachimwamba nabii Isaya pachihaula kuchidoni,
\q “Munu ànonoha lidi kulilanga, wachidoni,
\q ‘Nkatapajije Nang'olo indila yake,
\q nyoshanga dihengo dyambepita.’ ”\f + \fr 3:3 \fr*\ft Isaya 40:3\ft*\f*
\p\fig |alt="Jesus baptized by John and Spirit as dove" src="JohnTheBaptistPreaching_WA03809.tif" size="col" copy="Illustrations by Graham Wade © United Bible Societies, 1989, Nairobi, Kenya." ref="3:3"\fig* 
\v 4 Yohana áwete inguwo ikatapajîjwe kwa maleha la ungamila na nchikundu mwake áhungile nkanda wa limbende. Chakulya chake chívele chihi mahiya na uchi wa munnyitu. 
\v 5 Vanu vohe kuhaloka imanga ya ku Yelusalemu na chilambo chammalele cha ku Yudeya na va vilambo vyammalele vivêle nnyenje muto wa Yoludani, vánimmwenela. 
\v 6 Nkulitangolanga masambi lavo, na Yohana nkuvabatisa mmuto wa Yoludani.
\p
\v 7 Yohana pavawene Mafalisayo na Masadukayo vohe uvammwenela uchinga avabatise, nang'e nkuvahaulila kuchidoni, “Mwenu nni mmana mma nachihungo! Nnani an'dumênge mwenu muitile gasabu ya Nnungu iîda? 
\v 8 Tendanga matendo lalanguja kuva munilekanga masambi lenu. 
\v 9 Munatende kuva mùnahulula kulisingila kuva Iblahimu nni anakulwenu! Lola, nangu nìnnyaulilanga kuva, Nnungu ànahulula kulapindikulanya mayanga alano lààve udukulu wanga Iblahimu. 
\v 10 Bahi vino imbedo ìnivikwa tayali kucheketa mahina la milandi. Kila nnandi ukápa vihepo vikatapêle umbecheketwa na kuyahwa mmoto. 
\v 11 Nangu nìm'batisa mwenu kwa medi kulanguja kuva mùnileka masambi lenu. Henga aîda nnyuma mwangu àvele na dimongo ungupunda nangu, na nangu nikáfala kuntumikila kananga kwa kuhungula mididi ya vilatu vyake. Nang'e àmbem'batisa mwenu kwa Umumu Wanaswe na kwa moto. 
\v 12 Nang'e ànyakwile chihelo cha kupembulila mmakono mwake uchinga apepetele ngano yake. Àmbeilapola ngano na kuivika nnikangala, henga makadakada àmbelayocha mmoto ukádimika.”
\s Kubatiswa kwanga Yesu
\r (Mako 1:9-11, Luka 3:21-22)
\p\fig |alt="John the baptist baptizing Jesus - Wade WA03810" src="JohnTheBaptistBaptizingJesus_WA03810.tif" size="col" copy="Illustrations by Graham Wade © United Bible Societies, 1989, Nairobi, Kenya." ref="3:12"\fig* 
\v 13 Anepo Yesu nkuuka ku Galilaya, nkuhwena kumuto wa Yoludani, uchinga Yohana am'batise. 
\v 14 Henga Yohana nkulinga unnimbija Yesu wachidoni, “Nangu ngùlembelewa ngubatiswe na wako, mwadachi wako ùida kwang'une?” 
\v 15 Yesu nkunnyang'ula kuchidoni, “Kwa vino, leka ììve chihi uchocho, kwa kuva njo chiilembelewa uchinga tulatimise lammalele lalalembela Nnungu.” Bahi Yohana nkukubali.
\p
\v 16 Yesu pamalidile kubatiswa, nkuhuma mmedi, upala kulihunde nkuhunukuka, nkumwona Umumu wa Nnungu achionekâna muchi umunda, wasulupuka na kutulila muha mwake. 
\v 17 Lidi nkupilikanika kuhaloka kulihunde ulichidoni, “Ayuno njo Mwanangu unguntamwa, ǹnikatapaliwa nawe.”
\c 4
\s Kulingwa kwanga Yesu
\r (Mako 1:12-13, Luka 4:1-13)
\p
\v 1 Bahi Yesu nkulojwa na Umumu Wanaswe mpaka kulilanga uchinga akalingwe na Ibilisi. 
\v 2 Yesu nkufunga maduva alubaini chilo na muhi, pamalidile maduva anelo nkwona indala. 
\v 3 Bahi Ibilisi, ayula avalînga vanu nkumwidila Yesu nkunnyaulila kuchidoni, “Ikàva wako Mwana wanga Nnungu lahaulile mayanga alano lààve mikate.” 
\v 4 Yesu nkunnyaulila kuchidoni, “Ìnilembwa Mmalemba Lanaswe kuva,
\q ‘Munu akambelama, kwa kulya chihi nkate,
\q ila kwa kulikamula kila lilove lyatangola Nnungu.’ ”\f + \fr 4:4 \fr*\ft Makumbuso 8:3\ft*\f*
\p\fig |alt="Jesus on highest point of temple" src="JesusOnHighestPointOfTemple_WA03811.tif" size="col" copy="Illustrations by Graham Wade © United Bible Societies, 1989, Nairobi, Kenya." ref="4:4"\fig* 
\v 5 Ibilisi nkuntwala Yesu mpaka ku Yelusalemu, imanga yanaswe, nkunammika kuchisweswe cha muha namene cha Ing'ande ya Nnungu, 
\v 6 nkunnyaulila kuchidoni, “Ikàva wako Mwana wa Nnungu, liyahe pahi, kwa kuva, ìnilembwa Mmalemba Lanaswe kuva,
\q ‘Nnungu àmbevalaija malaika vake kwajili yako.
\q Vanang'o vàmbekunyakula mmakono lavo,
\q uchinga unalihumbule kananga madodo lako mmayanga.’ ”\f + \fr 4:6 \fr*\ft Sabuli 91:11, 12\ft*\f*
\p
\v 7 Yesu nkunnyang'ula kuchidoni, “Ìnilembwa kavila Mmalemba Lanaswe kuva,
\q ‘Unanninge Nang'olo, Nnungu wako.’ ”\f + \fr 4:7 \fr*\ft Makumbuso 6:16\ft*\f*
\p
\v 8 Anepo Ibilisi nkuntwala kavila Yesu mpaka kudedu lichinga lilehu, nkunnanguja ufalume wa kila chilambo na ukulu wake. 
\v 9 Ibilisi nkunnyaulila Yesu kuchidoni, “Ukatindivala malundi na kungwabudu, nakwing'a anevyo vyammalele.” 
\v 10 Henga Yesu nkunnyaulila kuchidoni, “Uka, Nanchindenga! Kwa kuva, ìnilembwa Mmalemba Lanaswe kuva,
\q ‘Mwabudu Nang'olo Nnungu wako,
\q na kuntumikila chihi nang'e weka.’ ”\f + \fr 4:10 \fr*\ft Makumbuso 6:13\ft*\f*
\p
\v 11 Anepo Ibilisi nkunneka Yesu, nkuhaloka malaika nkunnyudumila.
\s Yesu àtandilika kuvahubilila vanu ku Galilaya
\r (Mako 1:14-15, Luka 4:14-15)
\p
\v 12 Bahi Yesu papilikene kuva Yohana vantadile nnilungu, nkuhwena chijiji cha ku Nasaleti, chilambo cha ku Galilaya. 
\v 13 Yesu nkuuka kuimanga ya Nasaleti, nkuhwena unaikala imanga ya ku Kapelinaumu, imanga ivêle pepi na Litanda lya ku Galilaya, vilambo vya vanu va litawa lya Sabuloni na litawa lya Nafutali. 
\v 14 Yatendeke uchocho uchinga latimile malove lanatangwele nabii Isaya kuva,
\q
\v 15 “Vilambo vya vanu va litawa lya Sabuloni na litawa lya Nafutali,
\q nni vilambo vivêle nndila ilôdya kubahali na m'bali wavili wa muto wa Yoludani.
\q Anevyo njo vilambo vya ku Galilaya, vivaikala vanu vohe vakávele Vayahudi.
\q
\v 16 Vanu anevo vaikâla nnupi,
\q vàniwona nng'anje nkulu.
\q Na anevo vaikâla nchilambo chihinikwije kwa chimbwehedi cha kuhwa,
\q nng'anje univahimbukila!”\f + \fr 4:16 \fr*\ft Isaya 9:1-2\ft*\f*
\p
\v 17 Na kutandikila mahiku ulolo, Yesu nkutandilika kuvahubilila vanu ujumbe wake wachidoni, “Lekanga kutenda masambi, kwa kuva, Ufalume wa Nnungu ùvele pepi!”
\s Yesu àvachema akúupa dihomba ncheche vààve vakuhundwa vake
\r (Mako 1:16-20, Luka 5:1-11)
\p
\v 18 Bahi Yesu pánavele nkwonga nnyenje Litanda lya ku Galilaya, nkuvona akúupa dihomba vavili uvayela dinjau dyavo nnitanda, Simoni uvanchema Petulo chalumo na nnung'une uvanchema Anduleya. 
\v 19 Yesu nkuvahaulila kuchidoni, “Ngupapate, nangu nguchinintende mwenu kuva mmanu mma kuvaupila vanu kwa Nnungu.” 
\v 20 Upala, nkudilekanga dinjau dyavo, nkumpapata Yesu. \fig |alt="Jesus calls Andrew and Peter" src="JesusCallingAndrew&Peter_CN01681.tif" size="col" copy="Illustrations by David C. Cook © 1996 David C. Cook" ref="4:20"\fig*
\p
\v 21 Papite muyo kadiki, nkuvona vanu vanji vavili, munu na nnung'une, Yakobo na Yohana vana vanga Sebedayo. Vanang'o vávelenge muingalava pamo na atatawavo Sebedayo uvakatapaja dinjau dyavo. Yesu nkuvachema, 
\v 22 upala, nkuileka ingalava pamo na atatawavo, nkumpapata Yesu.
\s Makuwa lohe la vanu làmpapata Yesu
\r (Luka 6:17-19)
\p
\v 23 Bahi Yesu nkwonga chilambo chammalele cha ku Galilaya, wavahunda vanu n'ding'ande dya kunnyuwila Nnungu na kuvahubilila vanu Malove Lambone layâmba Ufalume wanga Nnungu na kulamya kila namuna ya ugonjo na kila namuna ya kuhuvanga. 
\v 24 Imbili yake nkupilikanika nchilambo chammalele cha ku Siliya. Bahi vanu nkumpelekejija Yesu vanu vammalele vánavele na magonjo la kila namuna na vachihuvanga na vabanîhwa na anamindenga, na vánavele na chihundahunda, na vadidimênge miili, nang'e nkuvalamya vammalele. 
\v 25 Makuwa lohe la vanu kuhaloka kudimanga kumi dichemwa Dikapoli, na kuhaloka ku Yelusalemu na chilambo cha ku Galilaya na ku Yudeya na kung'ambo muto wa Yoludani, lammalele lánimpapata.
\c 5
\s Yesu àvahubilila vanu kwamba kuhangalala
\r (Luka 6:20-23)
\p\fig |alt="Jesus teaching sermon on the mount" src="SermonOnTheMount_CN01700.tif" size="col" copy="Illustrations by David C. Cook © 1996 David C. Cook" ref="5:0"\fig* 
\v 1 Bahi Yesu pauwene mmuluku wa vanu, nkukwela nnichinga, nkunaikala. Vakuhundwa vake nkummwenela, 
\v 2 nang'e nkutandilika kuvahunda wachidoni,
\q
\v 3 “Wasa vanu avala valisingîla chihi Nnungu weka,
\q kwa kuva, Ufalume wa Nnungu nni wavo.
\q
\v 4 Wasa vanu avala valikutangîla,
\q kwa kuva, Nnungu achiavatuje ntima.
\q
\v 5 Wasa vanu avala valisulupûha,
\q kwa kuva, chilambo chimbekuva mapala lavo.
\q
\v 6 Wasa vanu avala vavêle na indala na inyota ya kutenda lalalembela Nnungu,
\q kwa kuva, Nnungu àmbevasibiha.
\q
\v 7 Wasa vanu avala vavêle na chididi,
\q kwa kuva, Nnungu achiavavikile chididi.
\q
\v 8 Wasa vanu avala vavêle na disungu dihahwîke,
\q kwa kuva, vàmbemwona Nnungu.
\q
\v 9 Wasa vanu avala vavapatanîsa vanu,
\q kwa kuva, vàmbevalangiwa kuva vana va Nnungu.
\q
\v 10 Wasa vanu avala vabanîhwa ing'anya ya kutenda lalalembela Nnungu,
\q kwa kuva, Ufalume wa Nnungu nni wavo.
\p
\v 11 Wasa mwenu, vanu vakàntangolela malove lahakalenge na kum'baniha na kunnambilila lahakalenge, kwajili yangu. 
\v 12 Hangalala na kululutila, kwa kuva, inujo yenu ing'ulu ìnivikwa kulihunde. Uvila njo chivanananihijwe manabii vanapwawije, kabla mwenu mukànambipwawa.”
\s Munyu na nng'anje
\r (Mako 9:50, Luka 14:34-35)
\p
\v 13 “Mwenu mùvele muchi munyu kwa vanu vammalele. Henga inowi ya munyu ikàhang'uka, dachi, ùmbetaywa chamani uchinga inowi yake iuyile kavila? Ukálembelewa kwa chinu chohecho, ila uuyaha chihi pawelu na kuluvatwa na vanu.
\p
\v 14 Mwenu mùvele muchi nng'anje kwa vanu vammalele, nng'anje ukáhululika kupihika, malinga chuukapihika nng'anje wa imanga idengwîje muha lichinga. 
\v 15 Nanga munu achâcha chibatali koka nkuchihinika lidebe, ila vàchivika muha chipanda, uchinga chivamulikile vanu vammalele vàvele nng'ande. 
\v 16 Uchocho, na mwenu nng'anje wenu ulangaje muyo mwa vanu, uchinga valone àlalá lambone lamutenda, koka vannombolele Atata wenu wa kulihunde.”
\s Mahundo layâmba Sheliya ya Musa
\p
\v 17 “Munatende kuva nangu ngùidile unaipukutanga Sheliya ya Musa au mahundo la manabii. Nangu nikáidile unaipukutanga, henga ngùidile unaitimilisa. 
\v 18 Nangu nìnnyaulilanga uhiu kuva, mpaka anepo chilambo na lihunde pavimbepita, wala nanga pachinu kananga pajoko pa lilove mu Sheliya yanga Musa pambeûka mpaka lammelele latimile. 
\v 19 Munu woheyo akambeiyonela mana kananga amuli inyoko mu Sheliya adino na kuvahunda vanu vanji vatende uchocho, aneyo àmbevalangiwa kuva n'joko mu Ufalume wa Nnungu. Henga ayula ambekamûla Sheliya na kuvahunda vanu vatende uchocho, aneyo àmbevalangiwa kuva nkulu mu Ufalume wa Nnungu. 
\v 20 Nangu nìnnyaulilanga uhiu kuva, ikàva nanga pamutenda àlalá lalalembela Nnungu kupunda chivatenda Mafalisayo na vakúhunda Sheliya yanga Musa, mukámbeinjila mu Ufalume wa Nnungu.”
\s Kuwalala
\r (Luka 12:57-59)
\p
\v 21 “Mwenu mùnipilikana amuli ihaûla kuva, ‘Unawalale, na munu woheyo ambewalâla àlembelewa ahukumiwe asabu.’\f + \fr 5:21 \fr*\ft Kuuka 20:13, Makumbuso 5:17\ft*\f* 
\v 22 Henga nangu nìnnyaulilanga uhiu kuva, munu woheyo amvisîja nnyake, àlembelewa ahukumiwe asabu. Na munu antangolêla nnyake malove lahakalenge, nang'e àmbehukumiwa asabu ku Lukumbi Lukulu lwa Vayahudi. Na munu annyaulîla nnyake kuva, ‘Ukávele na ding'ano’ nang'e àlembelewa ayahwe mmoto wa Jihannamu.
\p\fig Chitala cha kuhumija sadaka|alt="Priest in temple by altar - CO01492" src="PriestInTempleByAltar_CO01492.tif" size="col" copy="Illustrations by David C. Cook © David C. Cook Publishing Co., 1978." ref="5:22"\fig* 
\v 23 Ikàva ùhwena unannyumija Nnungu sadaka pachitala, upala nkukumbukila kuva nnyako àvele na lituku na wako, 
\v 24 bahi ileke sadaka yako pachitala, uhwene ukapatane na nnyako hoti, koka uuye unnyumije Nnungu sadaka yako.
\p
\v 25 Piyanyija kupatana na munu akusitêke, tenda uchocho kabla mukànambihwika kulukumbi. Ukanatende uchocho, munu akusitêke àmbekupelekeja kwa nkúhukumu, koka nkúhukumu akupelekeje kwa litiyala, koka litiyala akuchimile nnilungu. 
\v 26 Nangu nìkuhaulila uhiu kuva, anemwo ukambehuma mpaka paumbemalilila ulipa senti ya ntululilo.”
\s Kulala ugoni
\p
\v 27 “Mwenu mùnipilikana amuli ihaûla kuva, ‘Unalale ugoni.’\f + \fr 5:27 \fr*\ft Kuuka 20:14\ft*\f* 
\v 28 Hambi nangu nìnnyaulilanga kuva, ambennôla mmahe kwa kunng'unukila, aneyo ànilala nawe ugoni mwisungu mwake. 
\v 29 Ikàva liso lyako lya kunkono lìkutenda utende sambi, lidabole uliyahe kulehu na wako! Wasa unààve na imbande imo, kuliko mmili wako wammalele kuyahwa mmoto wa Jihannamu. 
\v 30 Na ikàva nkono wako wa kunkono ùkutenda utende sambi, uchekete uuyahe kulehu na wako! Wasa unààve na imbande imo, kuliko mmili wako wammalele kuyahwa mmoto wa Jihannamu.”
\s Kulekana
\r (Matayo 19:9, Mako 10:11-12, Luka 16:18)
\p
\v 31 “Vanu vanji vàhaula kuva Sheliya ìhaula kuva, ‘Munu woheyo annêka n'jawe, àlembelewa amwing'e talaka.’\f + \fr 5:31 \fr*\ft Makumbuso 24:1\ft*\f* 
\v 32 Henga nangu nìnnyaulilanga kuva, munu woheyo annêka n'jawe, ikànave chihi kwa ing'anya ya kulala ugoni, àntenda mmahe aneyo kuva n'goni, na nnume ambennômba mmahe aneyo, nanang'e àlalá ugoni.”
\s Kuapila
\p
\v 33 “Uchocho, múnipilikana chivanavahaulidile vanyakala kuva, ‘Munavike nasili ya kulambila, henga ùlembelewa utimise nasili yunavikile kwanga Nang'olo Nnungu.’ 
\v 34 Henga nangu nìnnyaulilanga kuva, wala munaapile kwa kutambulanga kulihunde, kwa kuva, aneko njo kwaikala Nnungu nchiteng'u chake cha chifalume. 
\v 35 Na wala munaapile kwa kutambulanga chilambo, kwa kuva, anepo njo pachinu pakuvika madodo lake, na wala munaapile kwa kutambulanga Yelusalemu, kwa kuva, aneyo njo imanga ya Nnungu, Nfalume Nkulu. 
\v 36 Na wala unaapile kwa kutambulanga muti wako, kwa kuva, nanga pauhulula kananga kuutenda ulindo wako umo ùùve wanaswe au wanapi. 
\v 37 Mwenu mukàhaula, ‘Elo,’ muhiu ììve elo, na mukàhaula, ‘Nanga,’ muhiu ììve nanga, kwa kuva, malove latongolêwa kupunda anepo làhaloka kwa Nanchindenga.”
\s Kupindikula
\r (Luka 6:29-30)
\p
\v 38 “Mùnipilikana kuva ìnihaulwa kuva, ‘Antumbûla nnyake liso nanang'e atumbulwe liso, na an'gong'ôla nnyake lino nanang'e agong'olwe lino.’\f + \fr 5:38 \fr*\ft Kuuka 21:24, Valawi 24:20, Makumbuso 19:21\ft*\f* 
\v 39 Hambi nangu nìnnyaulilanga kuva, munu akutendedîle lahakalenge unampindikule. Na munu akàkusalau kwa kukupanya likofi nnibuda lya kunkono, nnekele akupindikulile na lya kunchinda. 
\v 40 Na ikàva munu àlembela akusitaki kulukumbi uchinga atwale nkogo wako, bahi nnekele atwale na likoti lyako mwalehu. 
\v 41 Munu akàkunamatija unyakula chihapo chake kilometa imo, wako nnyakulile kilometa dimbili. 
\v 42 Munu akàkuyuwa mwing'e, na munu ambekuyadîka chinu unamwime.”
\s Kuvatamwa amongo
\r (Luka 6:27-28,32-36)
\p
\v 43 “Mwenu mùnipilikana chiinahaulike kuva, ‘Ntamwe nnyako, na ummenge mmongo mwalo.’\f + \fr 5:43 \fr*\ft Valawi 19:18\ft*\f* 
\v 44 Henga nangu nìnnyaulilanga kuva, vatamwange amongo mwenu na kuvayuwila avala vam'baniha mwenu, 
\v 45 kwa kutenda uchocho mùùva mmana mmahiu mma Atata wenu wa kulihunde. Kwa kuva, nang'e àvalangajija liduva vanu vatênda lahakalenge na vanu vambone, na kuvatonyela imbula vanu vatênda lalalembela Nnungu na vanu vakátenda lalalembela Nnungu. 
\v 46 Ikàva mùvatamwa chihi vanu vantamwânga mwenu, dachi, mùmbepata inujo ntwani kwa Nnungu? Kwa kuva, ata vakútwala kodi na vanang'o vàtendanga uchocho! 
\v 47 Ikàva mùvasalimila chihi vakúkulupila avenu, dachi chinu ntwani chinji chimuchitenda kupunda vanu vanji? Ata vanu vakámmaite Nnungu vàtenda uchocho. 
\v 48 Bahi mùlembelewa mùùve mmanu mmakukamilika malinga Atata wenu wa kulihunde chakamilike.”
\c 6
\s Kuvayangata amahuvani
\p
\v 1 “Lyongolelange uyopa munatenda lambone pameho pa vanu uchinga vannolange. Mukàtenda uchocho, Atata wenu wa kulihunde nanga pambemwing'a dinujo.
\p
\v 2 Bahi paunnyangata mmahuvani, unalihaulange kwa vanu kwa kwombela lipenga muchi vakulilambilila chivatenda n'ding'ande dya kunnyuwila Nnungu na mmadila uchinga valombolewe na vanu. Nangu nìnnyaulilanga uhiu kuva, vanang'o tayali vànipata inujo yavo. 
\v 3 Henga wako paunnyangata mmahuvani, ìlembelewa kananga nkono wako wa kunchinda unamale chiutenda nkono wako wa kunkono. 
\v 4 Paunnyangata mmahuvani, nnyangate kwa sili, na Atatako alôna àlalá laulatenda kwa sili achiakwing'e dinujo.”
\s Kuyuwa
\r (Luka 11:2-4)
\p
\v 5 “Pamuyuwa munatende muchi vakulilambilila chivatenda. Vanang'o vananowelwa kwimila na kuyuwa n'ding'ande dya kunnyuwila Nnungu na nnyenje dindila uchinga vanu vavone. Nangu nìnnyaulilanga uhiu kuva, vanang'o tayali vànipata inujo yavo. 
\v 6 Henga wako puyuwa, injila nchumba chako, uchime nnango, koka unnyuwe Atatako akáonekana. Na Atatako, achôna anecho chutenda kwa sili achiakwing'e inujo yako.
\p
\v 7 Pamuyuwa, munatangole malove lohe lákuuila-uila muchi vanu vakámmaite Nnungu chivatenda. Vanang'o vàtenda kuva Nnungu achiavapilikane ing'anya ya malove lavo lohe. 
\v 8 Munatende muchi vanang'o, kwa kuva, Atata wenu ànilamala lamusikikidile kabla mwenu mukànambinnyuwa. 
\v 9 Bahi mwenu yuwanga uvila,
\q ‘Atata wetu uvêle kulihunde,
\q lina lyako litumbyangwe.
\q
\v 10 Ufalume wako uide.
\q Na apano pachilambo, latendeke àlalá lulalembela wako, malinga chilatendeka aneko kulihunde.
\q
\v 11 Utwing'e nelo chakulya chimbetutoleja kwa nelo.
\q
\v 12 Utusamehe makosa letu,
\q muchi hwetu chituvasamehe vanu vatukosêla.
\q
\v 13 Na patulingwa, unatuleke ututenda masambi,
\q henga utupohe mmakono mwanga Nanchindenga. [Kwa kuva, Ufalume na dimongo na ukulu nni vyako, vyaka na vyaka. Amina.]\f + \fr 6:13 \fr*\ft Mmalemba lanji matandi-matandi, malove alano lakápali, “Kwa kuva, Ufalume na dimongo na ukulu nni wako, vyaka na vyaka. Amina.”\ft*\f*’
\p
\v 14 Mukàvasamehe vanu vankosêla mwenu, uchocho na Atata wenu wa kulihunde achiansamehe mwenu makosa lenu. 
\v 15 Henga mukánavasamehe vanu vankosêla mwenu, na Atata wenu wa kulihunde akambensamehe mwenu makosa lenu.”
\s Mahundo layâmba kufunga
\p
\v 16 “Pamufunga, munayundale muchi vakulilambilila chivatenda. Vanang'o vakungunyaja kumeho kwavo uchinga vapate kwonekana na vanu kuva vanafunga. Nangu nìnnyaulilanga uhiu kuva, vanang'o tayali vànipata inujo yavo. 
\v 17 Henga wako paufunga, kalava medi kumeho na ulipakale mahuta mmuti, 
\v 18 uchinga vanu vanamale kuva wako unifunga, ila umaikane chihi na Atatako akáoneka. Na Atatako alôna anelo laulatenda kwa sili achiakwing'e inujo yako.”
\s Tandilika kuukambi-kambila Ufalume wanga Nnungu nahoti
\r (Luka 12:22-36, Luka 16:13)
\p
\v 19 “Munalikondeje dimali dyohe apano pachilambo. Apano pachilambo vakoko vànaondonganga na ing'ange ìnaondonganga, na vakwiva vanatutumula nkwiva. 
\v 20 Mwenu likondeje dimali dyenu kulihunde, aneko vakoko vakáondonganga na ing'ange ikáondonganga, na wala vakwiva vakáhulula kututumula, nkwiva. 
\v 21 Kwa kuva, apala padivele dimali dyako njo padimbeloleha ding'ano dyako.
\p
\v 22 Meho njo chibatali cha mmili. Bahi meho lako lakàva lumi, mmili wako wammalele ùmbeumbala nng'anje. 
\v 23 Henga meho lako lakàondongeka, mmili wako wammalele ùmbekuva nnupi. Bahi ikàva nng'anje uvêle nkati mwako ùnipindikuka kuva lupi, bahi anelwo nni lupi lwa kuyoha!
\p
\v 24 Nanga munu ahulûla kuvatumikila anang'olo vavili. Kwa kuva, akàtenda uchocho àmbenchima yumo na kuntamwa yunji, au àmbekamulana na yumo na kummenga yunji. Mwenu mukambehulula kuntumikila Nnungu akuno umuditumikila na dimali.
\p
\v 25 Bahi nangu nìnnyaulilanga kuva, munààve na lipamba ing'anya ya maisha lenu, kuva mùmbekulya chani au mùmbekumbila chani, au kuyamba miili yenu, kuva mùmbewala chani. Kwa kuva, maisha lenu nni la mana namene, akee chihi kwajili ya chakulya weka. Na miili yenu nni ya mana namene, akee chihi kwajili ya dinguwo weka. 
\v 26 Valolange vyuni. Vanang'o nanga pavapanda wala nanga pavafuna, na wala nanga pavakondya chinu chohecho nnichehe. Pamo na anelo, Atata wenu wa kulihunde ànavalisa. Dachi, mwenu mukee mmamana namene kupunda vyuni? 
\v 27 Alida mmwenu kwa kulikambya-kambya namene ànahulula kuyenjeja kananga lisaa limo mmaisha lake?
\p
\v 28 Mwadachi mùùva na lipamba ing'anya ya dinguwo? Lolanga mauwa la kunnyitu chilakulumuka. Wala nanga palakola madengo na wala nanga palalitotela lene dinguwo. 
\v 29 Henga nangu nìnnyaulilanga kuva, ata Nfalume Selemani pamo na ukulu wake wanavele nawo, henga nanga panawahite kuwajwa saana muchi liuwa limo mmauwa anelo. 
\v 30 Mwenu mmanu muvêle na ing'ulupa inyoko, ikàva Nnungu àlawaja uchocho mauwa la kumawelu, lapwâwa chihi nelo, nundu nkuyahwa mmoto, dachi Nnungu akambepunda kummwajanga mwenu saana?
\p
\v 31 Bahi munààve na lipamba, umuchidoni, ‘Tùmbekulya chani,’ au ‘Tùmbekumbila chani,’ au ‘Tùmbewala chani!’ 
\v 32 Kwa kuva, anelo lammalele njo lavátàhà vanu vakámmaite Nnungu. Henga Atata wenu wa kulihunde ànimala kuva mùnisikikila anevyo vyammalele. 
\v 33 Henga tandilika kuukambi-kambila Ufalume wanga Nnungu na àlalá lalalembela Nnungu hoti, nanang'e achiamwing'ange anelo lammalele. 
\v 34 Bahi munààve na lipamba kwajili ya liduva lya nundu, kwa kuva, mambo la nundu nni la nundu, na la nelo nni la nelo. Kulikambya-kambya na mambo la nelo kunatosa kwa nelo.”
\c 7
\s Kuvahukumu vanu vanji
\r (Luka 6:37-38,41-42)
\p
\v 1 “Munavahukumu vanu vanji ili Nnungu anannyukumu mwenu. 
\v 2 Malinga chimuvahukumu vanu vanji, nni uchocho Nnungu chambennyukumu mwenu, na chipimo chimutumila kuvahukumila vanu vanji njo uchocho chambetumila Nnungu kunnyukumu mwenu. 
\v 3 Mwadachi ùuloleha nswani uvêle nniso lya nnung'uno, akuno lukongolo luvêle nniso lyako ukàlwònà? 
\v 4 Ùmbehulula dachi kunnyaulila nnung'uno kuchi, ‘Nnung'unwangu, nahoti nikuuse chipatu chivêle nniso lyako,’ akuno umwene uvèlè na lukongolo nniso lyako? 
\v 5 Nkúlilambilila wako! Tandilika kuluusa lukongolo luvêle nniso lyako nahoti, na anepo njo pumbelola saana na kuchiusa chipatu chivêle nniso lya nnung'uno.
\p
\v 6 Munaveng'e vitukutuku vyanaswe vanu vakávele vanaswe, uyopa vanampindikukila na kunnumanga muchi chivaluma ang'avanga. Na wala munavayelele vitukutuku vyambone vanu vakávele vambone, uyopa vànavikadamba kwa madodo lavo muchi anguluve chivakadamba vitukutuku.”
\s Yuwa, taha, hodika
\r (Luka 11:9-13)
\p\fig |alt="Man knocking at door CN02111" src="ManKnockingOnDoor_CN02111.tif" size="col" copy="Illustrations by David C. Cook © David C. Cook Publishing Co., 1978." ref="7:6"\fig* 
\v 7 “Yuwanga, na Nnungu achiamwing'ange, tahanga na mwenu muchimupate, hodikanga na mwenu muchimuchimuliwe. 
\v 8 Kwa kuva, kila munu ayûwa ànapewa, na atâha ànapata, na ahodîka ànachimuliwa. 
\v 9 Alida mmwenu, mwanawe akànnyuwa nkate, nang'e àmwing'a liyanga? 
\v 10 Au akànnyuwa uhomba, nang'e àmwing'a nnyongo? 
\v 11 Ikàva mwenu mmakutenda masambi, mùnimala kuveng'a vavana venu vitukutuku vikatapele, dachi Atata wenu wa kulihunde akambepunda namene kuveng'a vitukutuku vikatapele avala vannyûwa?
\p
\v 12 Chimulembela vanu vantendele mwenu, na mwenu vatendele vanang'o uchocho, kwa kuva, aino njo mana ya mahundo la Sheliya ya Musa na manabii.”
\s Nnango uhonene na nnango udambalwike
\r (Luka 13:24)
\p
\v 13 “Injilanga kwa kupitila nnango uhonene, kwa kuva, nnango na indila ilôja kukuondongwa ìnidalambuka na vanu vapitîla indila aneyo, nni vohe. 
\v 14 Henga nnango wa kwinjilila kuumi ùnihonana na indila ilôja aneko ìnihonana, na vanu vayôna indila aneyo vàvele chihi kadiki.”
\s Nnandi na vihepo vyake
\r (Luka 6:43-44, 13:25-27)
\p\fig |alt="Figs, Man picking - LB00085" src="Figs-ManPicking_LB00085.tif" size="col" copy="Illustrations by Horace Knowles revised by Louise Bass © The British & Foreign Bible Society, 1994." ref="7:14"\fig* 
\v 15 “Lyongolelange na manabii va kulambila. Vamwidîla akuno uvaonekana muchi angandolo kwa pawelu, henga nkati mwavo nni mahoha lakalipa. 
\v 16 Bahi muchimuvamale kwa vihepo vyavo. Dachi, vanu vàhepa zabibu n'diheya au vàhepa tini mmbigili? 
\v 17 Bahi kila nnandi wambone ùpa vihepo vyambone, na kila nnandi ukee wambone ùpa vihepo vikee vyambone. 
\v 18 Nnandi wambone ukápa vihepo vikee vyambone, na nnandi ukee wambone nanga paupa vihepo vyambone. 
\v 19 Kila nnandi ukápa vihepo vyambone umbecheketwa na kuyahwa mmoto. 
\v 20 Bahi muchimuvamale manabii va kulambila kwa àlalá lávatendânga.
\p
\v 21 Akee kila munu anguchêma nangu, ‘Nang'olo, Nang'olo,’ ambekwinjîla mu Ufalume wa Nnungu, henga vambekwinjîla nni avala vatênda àlalá lalalembela Atatangu avêle kulihunde bahi. 
\v 22 Nniduva anelyo lya hukumu, vanu vohe vàmbenguhaulila kuchidoni, ‘Nang'olo, Nang'olo! Kwa lina lyako twanihumya unabii, na kwa lina lyako twanivahumya vanu anamindenga na kutenda masaibu!’ 
\v 23 Anepo njo panimbevahaulila kuchidoni, ‘Mwiko nangu nikánkamekenge mwenu! Ukananga apano pang'une, mwenu mmanu mutênda lahakalenge!’ ”
\s Vakúdenga vavili
\r (Luka 6:47-49)
\p\fig |alt="Wise man built his house upon the rock" src="HousesBuiltOnRock&Sand_1BeingBuilt_DN00468.tif" size="col" copy="Illustrations by Darwin Dunham © United Bible Societies, 1989, Nairobi, Kenya." ref="7:23"\fig* 
\v 24 “Bahi kila munu apilikanîla mahundo langu na kutenda muchi chahundwije, aneyo àlandana na munu avêle na ding'ano adengîle ing'ande yake nniyanga likulungwa. 
\v 25 Imbula nkutonya, livambwe nkuida, lipungo nkupunga nkuiguma ing'ande aneyo. Henga nanga painayangwike kwa kuva nsingi wake údengwije muha liyanga likulungwa.
\p
\v 26 Henga kila munu apilikâna mahundo langu, koka anatende muchi chahundwije, aneyo àlandana na munu walivelu, adengîle ing'ande yake pannima ulongo. 
\v 27 Imbula nkutonya, livambwe nkuida, lipungo nkupunga na kuiguma aila ing'ande, nkuyanguka na kubamoka mwalehu.”
\s Mamulaka langa Yesu
\p
\v 28 Bahi Yesu pamalidile kutangola anelo lammalele, makuwa la vanu nkukangana namene namuna chachivahunda, 
\v 29 kwa kuva, ávahunda muchi munu avêle na mamulaka, na akee muchi vakúhunda vao va Sheliya.
\c 8
\s Yesu ànnamya munu avêle na mangundula
\r (Mako 1:40-45, Luka 5:12-16)
\p
\v 1 Yesu pasulupwike nnichinga, makuwa makulungwa la vanu lánimpapata. 
\v 2 Nkuida munu yumo avêle na mangundula, nkutindivala malundi muyo mwanga Yesu nkunnyaulila kuchidoni, “Nang'olo, ukàlembela ùnahulula chihi unguhahulanga kwa kungulamya.” 
\v 3 Yesu nkunyoloja nkono wake, nkun'gusa aneyo munu, nkuhaula kuchidoni, “Elo nalembela, lama.” Upala ayula munu, nkulama mangundula lake. 
\v 4 Bahi Yesu nkunnyaulila ayula munu kuchidoni, “Kaleha, unannyaulile munu woheyo, henga wako hwena ukalilanguje kwanga kuhani, na ukahumye sadaka muchi chalaijije Musa, uchinga vanu vamale kuva ùnihahulwa.”
\s Yesu ànnamya ntumishi wa nkulu wa matiyala myamoja
\r (Luka 7:1-10)
\p\fig |alt="Jesus with Centurion - WA03838" src="JesusWithCenturion_WA03838.tif" size="col" copy="Illustrations by Graham Wade © United Bible Societies, 1989, Nairobi, Kenya." ref="8:4"\fig* 
\v 5 Yesu painjidile muimanga ya Kapelinaumu, nkulu wa matiyala myamoja la Valoma nkummwenela Yesu, nkunnyuwa annyangate. 
\v 6 Nkunnyaulila kuchidoni, “Nang'olo, ntumishi wangu ànilala kukaya, ànididimanga na ànauula namene.”
\p
\v 7 Yesu nkunnyaulila kuchidoni, “Nguchinguide nikannamye.” 
\v 8 Nkulu aneyo nkunnyaulila Yesu kuchidoni, “Nang'olo, kwa kuva wako ni nkulu, nangu nikáfala wala kadiki kukupwechelela wako nng'ande mwangu. Henga wako tangola chihi lilove, na ntumishi wangu achialame. 
\v 9 Kwa kuva, ata nangu nimwene nni munu nguvêle pahi pa mamulaka la vakulu, na pàvele na matiyala vavêle pahi pangu. Nikànnyaulila yumo kuchi, ‘Hwena!,’ ànahwena, na nikànnyaulila yunji kuchi, ‘Ida!,’ ànaida, na nikànnyaulila ntumishi wangu kuchi, ‘Tenda achino!,’ ànatenda.”
\p
\v 10 Yesu papilikene anelo nkukangana namene, nkuvahaulila avala vachinnondola kuchidoni, “Nangu nìnnyaulilanga uhiu kuva, nikánambimwona munu muvanu va Isilaeli avêle na ing'ulupa ing'ulungwa malinga ayi. 
\v 11 Nangu nìnnyaulilanga kuva, vanu vohe vakee Vayahudi vàmbeida kuhaloka mashaliki na mangalibi, vambeikala na kulya paing'ole chalumo na Iblahimu na Isaka na Yakobo mu Ufalume wa Nnungu. 
\v 12 Henga Vayahudi vohe, avala vachilembelewa vàavè mu Ufalume wa Nnungu vàmbeyahwa pawelu, nnupi, aneko vàmbekuta na kuhaya meno.” 
\v 13 Bahi Yesu nkunnyaulila ayula nkulu wa matiyala kuchidoni, “Hwena kukaya, na ìtendeke kwakuwe muchi chukulupidile.” Upala ntumishi wake nkulama.
\s Yesu àvalamya vanu vohe
\r (Mako 1:29-34, Luka 4:38-41)
\p\fig |alt="Jesus healing many" src="JesusHealingTheSick_CN01723.tif" size="col" copy="Illustrations by David C. Cook © David C. Cook Publishing Co., 1978." ref="8:13"\fig* 
\v 14 Yesu painjidile nng'ande mwa Petulo, nkumwona nkawake Petulo àlelé pachinanda, wauula chidumba. 
\v 15 Yesu nkun'gusa munkono wake na chidumba nkunneka, nanang'e nkuimila nkutandilika kunnyudumila Yesu.
\p
\v 16 Palihwikile lyulo, vanu nkumpelekejije Yesu vanu vohe vavêle na anamindenga, nang'e nkuvausa anamindenga kwa kutangola chihi lilove na kuvalamya vagonjo vammalele. 
\v 17 Anelo lánitendeka uchinga latimile malove lanatangwele nabii Isaya kuva,
\q “Mwene átwete idabadangi yetu na kulitika magonjo letu lammalele.”\f + \fr 8:17 \fr*\ft Isaya 53:4\ft*\f*
\s Galama ya kunnondola Yesu
\r (Luka 9:57-62)
\p
\v 18 Yesu paliwene likuwa likulungwa lya vanu lin'dingwìkè, nkuvaamulisa vakuhundwa vake ahwene navo m'bali wavili wa litanda. 
\v 19 Bahi nkúhundwa yumo wa Sheliya ya Musa, nkummwenela Yesu, nkunnyaulila kuchidoni, “Nkúhunda, nìmbekulondola kwoheko kumbehwena.” 
\v 20 Yesu nkunnyang'ula kuchidoni, “Macheta làvele na vivava na vyuni vìvele na vitehi, henga Mwana wa Munu, akávele na pachinu pakuyewelela.”
\p
\v 21 Nkúhundwa wake yumo nkuchidoni, “Nang'olo, nguleke hoti nguhwene nikansike atatangu.” 
\v 22 Henga Yesu nkunnyaulila kwa nfano wachidoni, “Ngupapate, valeke vanu vavêle muchi vànihwa vavasike vahwîle avao.”
\s Yesu ànyalaja chimbunga
\r (Mako 4:35-41, Luka 8:22-25)
\p\fig |alt="Jesus Calming the Storm" src="JesusCalmingStorm1_WA03848.tif" size="col" copy="Illustrations by Graham Wade © United Bible Societies, 1989, Nairobi, Kenya." ref="8:22"\fig* 
\v 23 Anepo Yesu nkwenda muingalava, nkupapatana na vakuhundwa vake. 
\v 24 Upala nkulindamuka chimbunga chikulungwa amula nnitanda, medi nkulindamuka kwinjila muingalava, na Yesu ávele alèlè luwono. 
\v 25 Vakuhundwa vake nkummwenela, nkumwimula, uvachidoni, “Nang'olo, tupohe, tùvenkuhwa!” 
\v 26 Yesu nkuvayang'ula kuchidoni, “Mwenu mmanu muvêle na ing'ulupa inyoko, mwadachi mùnayopa?” Bahi Yesu nkutakatuka, nkuliamulisa lipungo na mawimbi vitungamane, navinang'o nkutungamana na kunyalalika nduu. 
\v 27 Vanu vammalele nkukangana, uvachidoni, “Dachi, ayu munu wa namuna ntwani? Ata lipungo na mawimbi lànampilikana!”
\s Yesu àvausa anamindenga
\r (Mako 5:1-20, Luka 8:26-39)
\p\fig |alt="Demon-possessed man - Wade WA03844" src="Demon-PossessedManMeetsJesus_WA03844.tif" size="col" copy="Illustrations by Graham Wade © United Bible Societies, 1989, Nairobi, Kenya." ref="8:27"\fig* 
\v 28 Yesu pahwikile m'bali wavili wa litanda, nchilambo cha Vagadala,\f + \fr 8:28 \fr*\ft Malemba lanji la kala vanji vàlembile Vagadala na vanji vàlembile Vagelasi na vanji vàlembile Vagelagesi.\ft*\f* nkukojana na vanu vavili vavêle na anamindenga, uvahaloka ya kumisati. Vanu anevo vánayopwa namene, na nanga munu analingile kupita indila aneyo. 
\v 29 Upala, nkulindamuka unonoha malidi uvachidoni, “Ùndambela chani wako Mwana wa Nnungu? Dachi, wako widîle unatubaniha kabla lakànambihwika maduva letu?”
\p
\v 30 Pepi na pachinu anepo, pávele na likuwa likulungwa lya dinguluve dichilitahija vilyo. 
\v 31 Anevo anamindenga nkunnyuwa namene Yesu uvachidoni, “Ukàtuhumya, tuhaulile tukadyende dinguluve.” 
\v 32 Yesu nkuvahaulila kuchidoni, “Hweneng'ana!” Bahi nkuvauka, nkunadyenda dinguluve, na dinguluve dyammalele nkuhelelekela kumakobikobi makulungwa, nkutubukila nnitanda na vammalele nkuhwa mmedi.
\p
\v 33 Bahi vachúnga va dinguluve nkutukuta mpaka kumanga, nkuvahaulila vanu àlalá lammalele, na kila chinu chivakojîje avala vanu vavêle na anamindenga. 
\v 34 Bahi vanu vammalele nkuhwena uchinga vakakojane na Yesu. Na pavakojene nawe, nkunnyuwa namene auke nchilambo chavo. \fig |alt="Demon-filled pigs run off cliff into lake" src="Demon-PossessedManHealed-PigsFallIntoLake_WA03846.tif" size="col" copy="Illustrations by Graham Wade © United Bible Societies, 1989, Nairobi, Kenya." ref="8:34"\fig*
\c 9
\s Yesu ànnamya munu adidimenge
\r (Mako 2:1-12, Luka 5:17-26)
\p
\v 1 Yesu nkwenda muingalava, nkuyomboka litanda, nkuhwika kuimanga yachiikala. 
\v 2 Aneko vanu nkumpelekejija munu yumo adidimênge, akuno alajìjwè nchinanda. Yesu paiwene ing'ulupa yavo, nkunnyaulila ayula munu adidimênge kuchidoni, “Likamye ntima mwanangu! Ùnisamehewa masambi lako.” 
\v 3 Upala, vakúhunda vanji va Sheliya ya Musa nkutandilika kutangola chimundamunda uvachidoni, “Ayu munu ànkufulu Nnungu!”
\p
\v 4 Yesu ánilamala lavachiliuja, nkuhaula kuchidoni, “Mwadachi mùliuja lahakalenge mmitima mwenu? 
\v 5 Lilida lipeyapeya namene, kuhaula kuva, ‘Ùnisamehewa masambi lako,’ au kuhaula kuva, ‘Imila uhwene?’ 
\v 6 Henga kwa kunnamya munu ayuno, nangu ngùlembela ngùmaihe kuva, Mwana wa Munu àvele na mamulaka la kuvasamehe vanu masambi lavo apano pachilambo.” Bahi nkunnyaulila ayula munu adidimênge kuchidoni, “Imila utwale chinanda chako, uhwene kukaya kwako.”
\p
\v 7 Anepo ayula munu nkuimila, nkuhwena kukaya kwake. 
\v 8 Likuwa lya vanu pavalawene latendeke, nkukangana na kuyopa, nkunnombolela Nnungu avapêle vanu mamulaka anelo. \fig |alt="Jesus heals paralytic, takes up mat" src="ParalyzedManHealedCarryingMat_WA03825.tif" size="col" copy="Illustrations by Graham Wade © United Bible Societies, 1989, Nairobi, Kenya." ref="9:8"\fig*
\s Yesu ànchema Matayo
\r (Mako 2:13-17, Luka 5:27-32)
\p
\v 9 Yesu nkuuka anepo, na pánavele nkuhwena, nkumwona nkútwala kodi yumo uvanchema Matayo, aikèlè paing'ande ya kulipila kodi. Yesu nkunnyaulila kuchidoni, “Ngupapate.” Matayo nkutakatuka, nkumpapata Yesu.
\p
\v 10 Yesu pánavele nkulya kuing'ande yanga Matayo, vakútwala kodi vohe na vanu vanji vahaulîka kuva nni vanu vavêle na masambi, vániida nkulya pamo na Yesu na vakuhundwa vake. 
\v 11 Mafalisayo pavalawene anelo, nkuvauja vakuhundwa vake kuchidoni, “Mwadachi nkúhunda wenu àlya pamo na vakútwala kodi na vanu vavêle na masambi?”
\p
\v 12 Yesu papilikene uchocho, nkuvahaulila kuchidoni, “Vanu vakáuula nanga pavannembela n'ganga, ila vanu vauûla njo vannembêla n'ganga. 
\v 13 Henga hweneng'ana mukalihunde mana la Malemba Lanaswe lahaûla kuva, ‘Ngùlembela muvalanguje vanji chididi, akee unguhumija chihi sadaka.’\f + \fr 9:13 \fr*\ft Oseya 6:6\ft*\f* Nangu nikáidile unavachema vanu vatênda àlalá lalalembela Nnungu, ila ngùidile unavachema vanu vavêle na masambi.”
\s Kufunga
\r (Mako 2:18-22, Luka 5:33-39)
\p
\v 14 Anepo vakuhundwa vanga Yohana Nkúbatisa nkuhwena unamuja Yesu kuchidoni, “Mwadachi, hwetu na Mafalisayo tùnafunga, henga vakuhundwa vako vakáfunga?” 
\v 15 Yesu nkuvayang'ula kuchidoni, “Vanu vakúmbuliwije kuing'ole ya ulombi vàmbeyundala dachi, mwene nnombi avèlè pamo na vanang'o? Ikáhululika! Henga uhiku uchiukamole nnombi pambetwaliwa muvanang'o, anepo njo pavambefunga.
\p
\v 16 Nanga munu atotêla chilaka cha inguwo yahambi nnipindi. Kwa kuva, chilaka anecho chahambi chìmbekungunyala na kuhalija kupamola anelyo lipindi, na pachinu panapomweke pambeyenjejeka. 
\v 17 Uchocho, wala nanga munu atâya divayi dyahambi mmipatila ya tangu ya limbende. Akàtenda uchocho, aila mipatila ìnapwapuka ing'anya ya kuhaha kwa divayi, na divayi dìnamwadilika, na mipatila nkwondongeka. Henga vanu vàtaya divayi dyahambi mmipatila yahambi, na vyammalele vivili vìnachungika.” \fig |alt="wineskin" src="Wineskin_Mat9.17_LB00145.tif" size="col" copy="Illustrations by Horace Knowles revised by Louise Bass © The British & Foreign Bible Society, 1994." ref="9:17"\fig*
\s Yesu ànnamya mmahe yumo na kunfufula nahaku wanga nkulu yumo
\r (Mako 5:21-43, Luka 8:40-56)
\p
\v 18 Yesu pachitangola malove anelo, nkuhaloka nkulu yumo wa ing'ande ya kunnyuwila Nnungu, nkutindivala malundi muyo mwanga Yesu, nkuhaula kuchidoni, “Nahaku wangu ànihila uvino. Vino tuhwene ukammikile nkono wako, nanang'e achifufuke.” 
\v 19 Yesu pamo na vakuhundwa vake nkutakatuka, nkupapatana nawe. \fig |alt="woman touching fringe of cloak - Wade WA03827" src="WomanTouchingFringeOfCloak_WA03827.tif" size="col" copy="Illustrations by Graham Wade © United Bible Societies, 1989, Nairobi, Kenya." ref="9:19"\fig*
\p
\v 20 Mmahe yumo ánavele na ugonjo wa kuhuma myadi kwa vyaka kumi na mbili, nkunnyidila Yesu kwa kumongo, nkugusa lupepe lwa lijoho lyawete Yesu. 
\v 21 Aneyo mmahe nkulitangolela chimundamunda kuva, “Nikàgusa chihi lijoho lyake nguchingulame.” 
\v 22 Yesu nkupindikuka, nkummwona aneyo mmahe, nkunnyaulila kuchidoni, “Mwanangu, likamye ntima! Ing'ulupa yako ìnikulamya.” Upala, ayula mmahe nkulama.
\p
\v 23 Yesu painjidile nng'ande mwa ayula nkulu, nkuvona vakwómba vimbeta vya kulikutangila, pamo na likuwa lya vanu uvalikutangila. 
\v 24 Yesu nkuvahaulila kuchidoni, “Humang'ana! Mwana akáhidile, àlelé chihi luwono.” Vanang'o nkunnyeka. 
\v 25 Henga likuwa lya vanu palihumanenge, Yesu nkwinjila kuchumba kwavele nahaku, nkunkamula nkono, ayula nahaku nkuimila. 
\v 26 Habali aneyo nkuyanjala nchilambo anecho chammalele. \fig |alt="Jesus healing Jairus daughter - Wade WA03826" src="JesusHealingJairus'Daughter_WA03826.tif" size="col" copy="Illustrations by Graham Wade © United Bible Societies, 1989, Nairobi, Kenya." ref="9:26"\fig*
\s Yesu àvalamya vanu vavili vaputêle meho
\p
\v 27 Bahi Yesu nkuuka anepo, na pánavele nndila, vanu vavili vaputêle meho nkumpapata uvanonoha lidi, uvachidoni, “N'dukuluwe Nfalume Daudi, tùvikile chididi!” 
\v 28 Yesu painjidile nng'ande, vanu vavili vaputêle meho nkummwenela, Yesu nkuvauja kuchidoni, “Dachi, mùnakulupila kuva nangu nàhulula kunnamya?” Vanang'o nkunnyang'ula kuchidoni, “Elo, Nang'olo.” 
\v 29 Anepo Yesu nkuvagusa meho lavo, nkuhaula kuchidoni, “Ìtendeke muchi chimukulupila.” 
\v 30 Meho lavo nkukusumbuka. Yesu nkuvaduma wachidoni, “Lyongolelange munannyaulile munu woheyo.” 
\v 31 Henga vanang'o nkuukananga, nkuhwena unayanjaja habali dya Yesu nchilambo achila chammalele.
\s Yesu àmmusa nanndenga mmunu anavele bubu
\p
\v 32 Vanu avala vavili pavachiukananga, bahi vanu vanji nkumpelekejija Yesu munu bubu avêle na nanndenga. 
\v 33 Bahi Yesu pammusije ayula nanndenga, ayula munu ánavele bubu nkutandilika kutangola. Makuwa la vanu nkukangana, nkuhaula kuchidoni, “Chitendo malinga achi chikánambikwoneka nchilambo achino cha Isilaeli!” 
\v 34 Henga Mafalisayo nkuhaula kuchidoni, “Nanchindenga\f + \fr 9:34 \fr*\ft Matayo àlembile Belisabuli, lina litumîke kumwamba Nanchindenga.\ft*\f*, nkulu wa anamindenga njo annyululîha nang'e kuvausa anamindenga.”
\s Vakúkola madengo vàvele kadiki
\p\fig |alt="Jesus healing the sick - Cook 1978 CN01785" src="JesusHealingTheSick_CN01785.tif" size="col" copy="Illustrations by David C. Cook © David C. Cook Publishing Co., 1978." ref="9:34"\fig* 
\v 35 Bahi Yesu nkudinguka n'dimanga dyammalele na mmijiji, wavahunda vanu n'ding'ande dyavo dya kunnyuwila Nnungu na kuvahubilila Malove Lambone layâmba Ufalume wanga Nnungu, na kulamya kila namuna ya ugonjo na kila namuna ya kuhuvanga. 
\v 36 Yesu palawene makuwa la vanu, nkuvavikila chididi ing'anya vánibanika namene na kuyuvala muchi angandolo vakávele na nchunga. 
\v 37 Anepo Yesu nkuvahaulila vakuhundwa vake kuchidoni, “Mafuno làvele lohe, henga vakúfuna vàvele kadiki. 
\v 38 Bahi nnyuwange Nang'olo wa mafuno avatume vakúkola madengo vanji, mmwelu wake.”
\c 10
\s Mitume kumi na mbili
\r (Mako 3:13-19, Luka 6:12-16)
\p
\v 1 Bahi Yesu nkuvachema vakuhundwa vake kumi na mbili, nkuveng'a mamulaka la kuvausa anamindenga na kulamya magonjo la kila namuna na ihuvangi ya kila namuna. 
\v 2 Alano nni malina la vakuhundwa kumi na mbili vanga Yesu, vanavachemile Yesu kuva mitume, ntandi Simoni uvanchema Petulo, na nnung'une uvanchema Anduleya, na Yakobo mwana wanga Sebedayo pamo na nnung'une uvanchema Yohana, 
\v 3 na Filipo, na Batolomayo, na Tomaso, na Matayo ánavele nkútwala kodi, na Yakobo mwana wanga Alufayo, na Sadayo, 
\v 4 na Simoni ánavele nnikuwa lya Vaselote,\f + \fr 10:4 \fr*\ft Vaselote lívele likuwa lya Vayahudi vachichitamwa namene chilambo chavo na vakáchitamwa kutawaliwa na Valoma.\ft*\f* pamo na Yuda Isikaliote ánantengeleke Yesu. \fig |alt="Jesus and the Twelve disciples" src="JesusWith12Disciples_CN01699.tif" size="col" copy="Illustrations by David C. Cook © David C. Cook Publishing Co., 1978." ref="10:4"\fig*
\s Yesu àvatuma mitume kumi na mbili
\r (Mako 6:7-13, Luka 9:1-6)
\p
\v 5 Yesu nkuvatuma anevo mitume kumi na mbili wavahaulila kuchidoni, “Munahwene kwa vanu vakávele Vayahudi, na wala munainjile n'dimanga dya chilambo cha Samaliya. 
\v 6 Henga mwenu hweneng'ana kwa vanu va Isilaeli, anevo vavêle muchi angandolo vayahike. 
\v 7 Pamuhwena vahubilile uvila, ‘Ufalume wa Nnungu ùvele pepi.’ 
\v 8 Valamyange vagonjo na kuvafufula vanu vahwîle na valamyange vàvele na mangundula na kuvausa anamindenga. Mupewije bule, bahi humyanga bule. 
\v 9 Munanyakule hela yoheyo mmitondo mwenu. 
\v 10 Munanyakule mpatila wa mwanda, wala nkogo wa akiba, wala vilatu wala isimbo. Kwa kuva, akôla madengo àlembelewa apate àlalá lalasikikidile.
\p
\v 11 Imanga yoheyo na chijiji chohecho chimumbeinjila, ntahange munu avêle tayali kumpwechelanga, muikale kwanga nang'e mpaka pamumbeukananga. 
\v 12 Pamumbeinjila muing'ande aneyo, vayuwile vanu va kaya aneyo Nnungu avabaliki. 
\v 13 Na vanu va kaya aneyo vakàmpwechelela saana, bahi vapwechelele balaka dya amani dimuvayuwidile, henga vakanampwechelele saana, balaka anedyo dya amani dimmuile mwenu mmene. 
\v 14 Na munu akàhita umpwechelela wala upilikanila malove lenu, pamumbeuka pakaya anepo au paimanga aneyo, vakanange vanu anevo kwa kulipumunanga litutunga lya mmadodo lenu ilangule kuva, vene vànitandola kulahita malove la Nnungu.\f + \fr 10:14 \fr*\ft Chitendo achino cha Vayahudi kulipumunanga litutunga mmadodo, chilandana na nnyambo wa Vamakonde pavahaula kuva, nangu ǹnikalava mwalehu.\ft*\f* 
\v 15 Nangu nìnnyaulilanga uhiu kuva, liduva lya hukumu, vanu va imanga aneyo vàmbepata asabu ing'ulu namene kupunda vanu va ku Sodoma na ku Gomola.
\s Kubanika kwa Mitume
\r (Mako 13:9-13, Luka 21:12-17)
\p
\v 16 Lola, nangu nìntumanga mwenu muchi angandolo ching'ati vanu vayôha muchi mahoha. Bahi mùlembelewa mukalamuke muchi mihongo, na munaambike ching'ati vanu anevo. 
\v 17 Lyongolelange na vanu. Kwa kuva, vanang'o vàmbenkamulanga mwenu na kumpelekejanga kulukumbi na kunsulubulanga n'ding'ande dya kunnyuwila Nnungu. 
\v 18 Mùmbepelekejwa kwa vatawâla na kwa vafalume ing'anya yang'une, uchinga mupate kuva mmashahidi vangu kwa vanang'o na kwa vanu vakávele Vayahudi. 
\v 19 Henga pavambempelekeja kulukumbi, munààve na lipamba namuna chimumbenatangola au chinu chimumbenatangola, kwa kuva, upala, muchimupewe chinu chakutangola. 
\v 20 Kwa kuva, mukambetangola mwenu, ila Umumu wa Atata wenu Nnungu njo ambetangôla kupitila mwenu.
\p
\v 21 Munu àmbentengeleka nnung'une awalalwe, na atata àmbentengeleka mwanawe awalalwe, na vavana navanang'o vàmbevapindikuka vavavalêke na kuvatenda vawalalwe. 
\v 22 Na vanu vammalele vàmbemmenganga mwenu ing'anya yang'une. Henga ambepililîla mpaka kuntululilo, aneyo njo ambepôhwa.
\p
\v 23 Pamumbebanihwa muimanga imo, tukutila imanga inji. Nangu nìnnyaulilanga uhiu kuva, mukambemalila kupita n'dimanga dyammalele dya Isilaeli, kabla Mwana wa Munu akànambikwida.
\p
\v 24 Nkúhundwa akáva nkulu kumpunda nkúhunda wake, wala ntumishi akáva nkulu kumpunda nang'olo wake. 
\v 25 Henga ìnatosa nkúhundwa kuva muchi nkúhunda wake, na ntumishi kuva muchi nang'olo wake. Ikàva vanu vanji vànguchemile nangu nkulu wa ing'ande kuva Nanchindenga,\f + \fr 10:25 \fr*\ft Matayo àlembile Belisebuli, lina litumîke kumwamba Nanchindenga. Nchitabu cha Matayo 12:24 na Mako 3:22 na Luka 11:15, yònekana kuva vanu vanji váhawile kuva Yesu àtumila dimongo dyanga Belisebuli. \ft*\f* dachi vanu va nng'ande mwangu vakambehalija kuchemwa malina lahakalenge namene?”
\s Alembelêwa kuyopwa
\r (Luka 12:2-9)
\p
\v 26 “Bahi munavayope vanu anevo, kwa kuva, kila chinu chihinikwîje chimbehunukulîwa na kila chinu chipihîjwe chimbepisulîwa. 
\v 27 Chininnyaulila mwenu nnupi, mwenu chihaulange panng'anje, na achila chimupilikana kwa manyinyi, chiyanjajange kwa vanu vammalele. 
\v 28 Munavayope avala vahulûla chihi kuuwalala mmili, henga vakáhulula uiwalala isungu. Henga nnyopange ayula aondongânga mmili pamo na isungu, mmoto wa Jihannamu. 
\v 29 Dachi, vyuni vivili vijoko vikásumiswa chihi kwa dihela kadiki? Henga wala nanga chuni chimo chîhwa bila Atata wenu Nnungu kutamwa. 
\v 30 Henga mwenu ata isabu ya ulindo wa myuti yenu Nnungu àniimala. 
\v 31 Bahi munayope, kwa kuva, mwenu nni mma maana namene kupunda vyuni vyohe.
\p
\v 32 Munu woheyo anguyambukîla nangu muyo mwa vanu kuva, nang'e nni wang'une, na nangu nguchininnyambukile muyo mwa Atatangu avêle kulihunde. 
\v 33 Henga munu woheyo ambengukâna nangu muyo mwa vanu, na nangu nguchininkane muyo mwa Atatangu avêle kulihunde.”
\s Yesu àida na kuhapukana
\r (Luka 12:51-53, 14:26-27)
\p
\v 34 “Munatende kuva nangu ngùidile unapelekeja amani pachilambo. Nanga, nangu nikáidile unapelekeja amani ila ihapukani. 
\v 35 Kwa kuva, nangu ngùidile unavatenda vanu vahapukane.
\q1 ‘Mwana wa chilume àmbehapukana na atatake,
\q1 mwana wa chimahe àmbehapukana na anyokwe,
\q1 na nkangalombwa àmbehapukana na nkawake.
\q1
\v 36 Na amongo va munu vàmbekuva avala va nng'ande mwake.’\f + \fr 10:36 \fr*\ft Mika 7:6\ft*\f*
\p
\v 37 Munu woheyo antâmwa atatake au anyokwe kupunda changutamwa nangu, aneyo akálembelewa kuva nkúhundwa wangu. Na munu woheyo antâmwa mwanawe kupunda changutamwa nangu, aneyo akálembelewa kuva nkúhundwa wangu. 
\v 38 Na munu woheyo akátamwa kuunyakula nsalaba wake na kuva tayali kuhwa ing'anya yang'une, aneyo akáfala kuva munu wangu. 
\v 39 Na munu woheyo autâmwa namene umi wake kupunda changutamwa nangu, akambekuva na umi ukee na ntululilo, henga munu akubâli kuhwa ing'anya yang'une, achiave na umi ukee na ntululilo.”
\s Dinujo
\r (Mako 9:41)
\p
\v 40 “Ampwechelânga mwenu, àngupwechelela nangu, na ayula angupwechelêla nangu, àmpwechelela ayula ángutumîle. 
\v 41 Munu ampwechelêla nabii, ing'anya ya kuva nang'e nni nabii, àmbepata dinujo dilandâna na dya nabii ayula, na munu ampwechêla munu atênda lalalembela Nnungu, ing'anya ya kuva nang'e nni munu atênda lalalembela Nnungu, àmbepata dinujo dilandâna na dya munu atênda lalalembela Nnungu. 
\v 42 Nangu nìnnyaulilanga uhiu kuva, munu woheyo ambemwîng'a yumo wa ava vajoko, chikombe cha medi ladidimîla, ing'anya ya kuva nang'e nni nkúhundwa wangu, munu aneyo àmbepata dinujo dyake.”
\c 11
\s Yesu na Yohana Nkúbatisa
\r (Luka 7:18-35)
\p
\v 1 Yesu pamalidile uvalaija vakuhundwa vake kumi na mbili, nkuuka anepo nkuhwena unahunda na kuvahubilila vanu kudimanga dya chilambo cha ku Galilaya.
\p
\v 2 Yohana Nkúbatisa pánavele nnilungu, nkupilikana lachitendanga Yesu Kilisto, bahi Yohana nkuvatuma vakuhundwa vake kwanga Yesu, 
\v 3 vakammuje kuchidoni, “Dachi, wako njo ayula Mpohi ahaulîka kuva àvenkwida au tunnolele yunji?” 
\v 4 Yesu nkuvayang'ula kuchidoni, “Uyang'ana, hwena mukannyaulile Yohana àlalá lamupilikene na kulona, 
\v 5 vanu vaputêle meho vàvenkulola na vikwavi vìvenkuhwena na vavêle na mangundula vànalama na mimwidi vàvenkupilikana na vanu vahwîle vànafufuka na amahuvani vànahubiliwa Malove Lambone. 
\v 6 Wasa munu ayula akáleka kungukulupila nangu ing'anya ya àlalá langulatenda.” \fig |alt="Jesus speaking to the crowd" src="JesusTeachingCrowd_CN01706.tif" size="col" copy="Illustrations by David C. Cook © David C. Cook Publishing Co., 1978." ref="11:6"\fig*
\p
\v 7 Vakuhundwa vanga Yohana pavachiuka, Yesu nkutandilika kulahaulila makuwa la vanu habali dyanga Yohana wachidoni, “Dachi, pamupite kulilanga unannola Yohana, múlolela muchone chani? Dachi, mútenda àmbekuva muchi imbalu itikînywa na mpapa? Nanga! 
\v 8 Bahi ikànave uchocho, vino mwapite unalola chani? Munu awête dinguwo dikatapele? Nanga, akee uchocho! Vanu vawâla dinguwo dikatapele vaikâla n'ding'ande dya chifalume. 
\v 9 Bahi nguhaulile, mwapite unalola chani? Dachi, mwapite unannola nabii? Elo! Henga nangu nìnnyaulilanga kuva, umummwene ni nkulu kumpunda nabii.
\p
\v 10 Yohana njo n'jumbe achiyambwa Mmalemba Lanaswe, Nnungu pachihaula kuchidoni,
\q ‘Nangu nìmbentuma n'jumbe wangu akulongolelee,
\q aneyo njo ambekukatapajîja indila yako.’\f + \fr 11:10 \fr*\ft Malaki 3:1\ft*\f*
\m
\v 11 Nangu nìnnyaulilanga uhiu kuva, muvanu vavelekwejîje na mmahe, nanga munu nkulu kumpunda Yohana Nkúbatisa. Henga ayula avalangîwa kuva n'joko kupunda vammalele mu Ufalume wa Nnungu, aneyo njo nkulu kumpunda Yohana Nkúbatisa. 
\v 12 Kutandikila maduva lachihubili Yohana Nkúbatisa mpaka hambi, vanu vànautahuka namene Ufalume wa Nnungu, na vanu vakálee isungu vànalinga kuuhavila kwa dimongo. 
\v 13 Kwa kuva, kabla Yohana Nkúbatisa akànambikamola, Sheliya ya Musa na manabii vánilauja kuyamba mahiku alano. 
\v 14 Na ikàva mùnahulula kukulupila, bahi Yohana njo Eliya uvachinnyaula manabii kuva àmbeida. 
\v 15 Avêle na makutu la kupilikana, apilikane!
\p
\v 16 Dachi, nivalandanye na chani vanu va chívelèkwà achino? Vàlandene na vavana vaikalênge kusakoni uvavahaulila vavana avao kuva,
\q
\v 17 ‘Twanimwombelanga vimbeta, henga nanga pamunavinite!
\q Twaniimba dihimu dya kulikutangila, henga nanga pamunakutile!’
\m
\v 18 Kwa kuva, Yohana Nkúbatisa àniida, nang'e àjukile chihi munu wa kufunga-funga na wala akákumbila divayi, henga vanu vàhaula kuva, ‘Yohana àvele na nanndenga.’ 
\v 19 Henga Mwana wa Munu àniida, walya na kukumbila, henga vanu vàhaula kuva, ‘Ayu munu nni nkúlya uwamba na nkúkalewa, nnyanjawavo vakútwala kodi na vanu vavêle na masambi!’ Henga lúnda lwa Nnungu lùmaihwa kuva lwambone kupitila vitendo vya vanu vavêle na lúnda anelwo.”
\s Dimanga dya vanu vakákulupila
\r (Luka 10:13-15)
\p
\v 20 Anepo Yesu nkutandilika kuvaduma vanu va dimanga dyanatendile masaibu lohe, ing'anya nanga pavanalekile kutenda masambi wachidoni, 
\v 21 “Ole wenu mwenu mmanu mma kuimanga ya Kolasini! Ole wenu mwenu mmanu mma imanga ya Betisaida! Kwa kuva, ikàchiva masaibu latendêke kwenu mwenu, ulatendeka kuimanga ya Tilo na ku Sidoni, vanu vake vakaniwala magunila na kulipakalanga liu, kulanguja kuva vànileka kutenda masambi. 
\v 22 Henga nangu nìnnyaulila kuva, liduva lya hukumu, mwenu mùmbepata asabu ing'ulu namene kupunda vanu va ku Tilo na ku Sidoni. 
\v 23 Na mwenu mmanu mma imanga ya Kapelinaumu, dachi mùtenda kuva mùmbekwejwa mpaka muha kulihunde? Nanga, mùmbesulupuhwa mpaka pachinu pavanu vahwîle! Kwa kuva, kuikave masaibu latendêke kwenu mwenu, lakàchitendeka ku Sodoma, vanu va imanga aneyo vakàvechinkupwawa mpaka nelo. 
\v 24 Henga nìnnyaulila kuva, liduva lya hukumu, mwenu mùmbepata asabu ing'ulu namene kupunda vanu va imanga ya ku Sodoma.”
\s Idang'ana kwang'une nguchininnyeweleje
\r (Luka 10:21-22)
\p
\v 25 Upala Yesu nkutangola kuchidoni, “Atata, Nang'olo wa kulihunde na pachilambo, nakulombolela kwa kuva, vitukutuku anevyo ùvapihite vanu vavêle na lúnda na vavêle na elimu, nkuvahunukulila vanu vavêle na mitima ivêle muchi vana vajoko. 
\v 26 Elo Atata, kwa kuva njo chukatapaliwije wako.”
\p
\v 27 Yesu nkuvahaulila vanu kuchidoni, “Atatangu àngupele vitukutuku vyammalele. Nanga munu ammaîte Mwana ikànave chihi Atata, na wala nanga munu ammaîte Atata ikànave chihi Mwana chalumo na munu woheyo wantandwele Mwana kunnyunukulila. 
\v 28 Idang'ana kwang'une mmanu mmammalele muhopedile namene na kutemwa na misigo iidopa, nangu nguchininnyeweleje. 
\v 29 Mukubali kulojwa na nangu malinga chalojwa ung'ombe akàhungwa likongwa, na mulapapate mahundo langu kwa kuva nangu nni mpole na ngùvele na ntima wa kulisulupuha, na mwenu muchimuyewelejwe mmitima yenu. 
\v 30 Kwa kuva, likongwa lyangu likápwateka, na nsigo wangu unapeyapeya.” \fig |alt="Oxen yoked, man ploughing field" src="OxPlowYoke_1Kings19.19_GT00015.jpg" size="col" copy="Illustrations by Gordon Thompson © Wycliffe Bible Translators Inc., 2012." ref="11:6"\fig*
\c 12
\s Yesu njo Nang'olo avêle na mamulaka ata Nniduva lya Kuyewelela
\r (Mako 2:23-3:6, Luka 6:1-11)
\p
\v 1 Liduva limo lya Kuyewelela, Yesu ápita n'dindila dya mmawelu la ngano. Na vakuhundwa vake vávele na indala, nkutandilika kupulula ngano na kutang'una. 
\v 2 Mafalisayo pavalawene anelo, nkunnyaulila Yesu kuchidoni, “Lola, vakuhundwa vako vàtenda àlalá lakáluhusiwije na Sheliya ya Musa kutendwa Nniduva lya Kuyewelela.”
\p
\v 3 Yesu nkuvayang'ula kuchidoni, “Dachi, mwenu nanga pamusomile chanatendile Nfalume Daudi, nang'e pamo na vavake pavanavele na indala? 
\v 4 Nang'e áingidile pa Ing'ande yanga Nnungu. Nang'e na vavake nkulya mikate ihumîjwe kwanga Nnungu, ikanava nanga painaluhusiwije na Sheliya ya Musa kuliwa na munu yunji ila makuhani weka. 
\v 5 Dachi, mukánambisoma mu Sheliya yanga Musa kuva Liduva lya Kuyewelela makuhani vànailumula Sheliya kwa kukola madengo mu Ing'ande yanga Nnungu? Henga nanga munu avasitâki kuva vàilumwile sheliya ya Liduva lya Kuyewelela. 
\v 6 Hambi nìnnyaulila kuva, apano pàvele munu nkulu kupunda Ing'ande yanga Nnungu. 
\v 7 Malemba Lanaswe làhaula kuva, ‘Ngùlembela muvalanguje vanji chididi, akee unguhumija chihi sadaka.’\f + \fr 12:7 \fr*\ft Oseya 6:6\ft*\f* Mukàchimala mana la malove anelo, mukánavahukumu vanu vakávele na makosa. 
\v 8 Kwa kuva, Mwana wa Munu njo Nang'olo avêle na mamulaka ata Nniduva lya Kuyewelela.” \fig |alt="Jesus and man with paralyzed/withered hand" src="JesusHealingManWithCrippledHand_CN01695.tif" size="col" copy="Illustrations by David C. Cook © David C. Cook Publishing Co., 1978." ref="12:8"\fig*
\p
\v 9 Yesu nkuuka anepo, nkuinjila muing'ande yavo ya kunnyuwila Nnungu, 
\v 10 anemwo múvele na munu yumo ánavele na nkono udidimenge. Vanu nkummuja Yesu kuchidoni, “Dachi, Sheliya ya Musa ìnaluhusu unnamya munu Liduva lya Kuyewelela?” Vanu vámmujije uchocho uchinga vapate ing'anya ya kunsitaki.
\p
\v 11 Yesu nkuvahaulila kuchidoni, “Munu ntwani mmwenu akámbenkamula na kunnyumya ungandolo wake, akàinjila nnipondo, Nniduva lya Kuyewelela?” 
\v 12 Bahi munu njo wa mana namene kupunda ungandolo! Na Sheliya yetu ìnatuluhusu tutende lambone Nniduva lya Kuyewelela. 
\v 13 Anepo nkunnyaulila ayula munu kuchidoni, “Nyoloja nkono wako.” Nang'e nkuunyoloja, naunang'o nkulama, nkuva umi muchi unji. 
\v 14 Henga avala Mafalisayo nkuhuma pawelu, nkuva uvaujana namuna chivambemmwalala Yesu.
\s Ntumishi atandolwejîje na Nnungu
\p
\v 15 Akuno Yesu amaîte anelyo livakudungidile, nkuuka anepo pachinu, na vanu vohe nkumpapata. Na nang'e nkuvalamya vagonjo vammalele. 
\v 16 Nkuvalimbija vanannyaulile munu woheyo habali dyake. 
\v 17 Átendile uchocho uchinga latimile malove lanatangwele Nnungu kupitila kwanga nabii Isaya kuva,
\q
\v 18 “Ayuno njo ntumishi wangu unintondwele,
\q unguntamwa, na ntima wangu unikatapaliwa nawe.
\q Nìmbemmika Umumu wangu nkati mwake,
\q nanang'e àmbevayanjajija hukumu yangu vanu va vilambo vyammalele.
\q
\v 19 Akámbepwatana na munu, na wala akámbenyokonya,
\q na nanga munu ambepilikâna lidi lyake mmadila.
\q
\v 20 Akámbevabaniha avala vadabadânga,
\q na wala kuvapweteha avala vakávele na dimongo,
\q àmbetenda uchocho mpaka pámbeitenda haki itawale.
\q
\v 21 Na vanu va vilambo vyammalele vàmbelisingila nang'e.”\f + \fr 12:21 \fr*\ft Apano Matayo àlembile “vàmbelisingila mulina lyake.” Kwa vanu va mahiku anelo aneyo yavele itangodi ya kawaida kuhaula kuva, munu àtenda chinu mulina lya nkulu fulani. Na ívele na mana kuva ànilundana na aneyo nkulu na àtenda mambo kwa niaba yake na kwa mamulaka lake. Bahi kulisingila mulina lyake ìvele na mana ya kulisingila mwene, na akee chihi kulisingila lina.\ft*\f*
\s Yesu na Nanchindenga
\r (Mako 3:20-30, Luka 11:14-23)
\p\fig |alt="Jesus healing blind man kneeling" src="JesusHealingBlindMan_CN01739.tif" size="col" copy="Illustrations by David C. Cook © David C. Cook Publishing Co., 1978." ref="12:21"\fig* 
\v 22 Anepo vanu nkumpelekejija Yesu munu anavele na nanndenga anantendile aputale meho na kuva bubu. Yesu nkummusa nanndenga kwanga ayula munu, nkuhulula kutangola na kulola. 
\v 23 Makuwa lammalele la vanu nkukangana uvachidoni, “Dachi, ìnahululika kuva ayu nni N'dukuluwe Nfalume Daudi, utuchinnolela?” 
\v 24 Henga Mafalisayo pavapilikene anelo, nkuhaula kuchidoni, “Munu ayu àvausa anamindenga kwa kuhululihwa na Nanchindenga,\f + \fr 12:24 \fr*\ft Mana la Belisabuli, lola Matayo 10:25.\ft*\f* nkulu wa anamindenga.”
\p
\v 25 Akuno Yesu alamaite lavachiliuja mmitima yavo, nkuvahaulila kuchidoni, “Ufalume wohewo ulumbâna wene kwa wene, ùmbematoka, na imanga yoheyo au kaya yoheyo ililumbânya yene ikambekwimila. 
\v 26 Ikàva Nanchindenga àmmusa nanndenga, bahi nang'e àlilumbanya mwene. Dachi, ufalume wake ùmbekwimila dachi? 
\v 27 Mwenu mùhaula kuva nangu ngùvausa anamindenga kwa kuhululihwa na Nanchindenga\f + \fr 12:27 \fr*\ft Mana la Belisabuli, lola Matayo 10:25.\ft*\f*, dachi, nnani avêng'a vanu venu dimongo dya kuvausa anamindenga? Bahi vanu venu mmene njo vambennyukûmu mwenu ing'anya ya malove lamutangwele. 
\v 28 Henga ikàva nangu nìvausa anamindenga kwa dimongo dya Umumu wa Nnungu, bahi mumale kuva Ufalume wa Nnungu ùnimwidilanga.
\p
\v 29 Nanga munu ahulûla kuinjila muing'ande ya munu avêle na dimongo nkumpakanyola vitukutuku vyake, mpaka àtandilike kunnyunga mididi hoti. Anepo njo pambehulula kumpakanyola vitukutuku vyake.
\p
\v 30 Munu woheyo akávele pamo na nangu, aneyo ànangutahuka, na munu woheyo akákunganya pamo na nangu, aneyo ànamwadilihanya. 
\v 31 Bahi nangu nìnnyaulilanga kuva, vanu vachivasamehewe masambi lavo na kufulu dyavo dinji, henga munu ambenkufûlu Umumu Wanaswe, akambesamehewa. 
\v 32 Munu woheyo ambentangolêla malove lahakalenge Mwana wa Munu achiasamehewe, henga ambenkufûlu Umumu Wanaswe akambesamehewa, mmaduva alano na laida.”
\s Nnandi na vihepo vyake
\r (Luka 6:43-45)
\p
\v 33 “Nnandi ùmaikana kwa vihepo vyake. Kwa kuva, nnandi wambone ùpa vihepo vyambone, na nnandi ukee wambone ùpa vihepo vikee vyambone. 
\v 34 Mwenu nni mmana mma nachihungo! Mùhulula dachi kutangola malove lambone akuno mitima yenu ikávele yambone? Kwa kuva, munu àtongola àlalá laumbêle muntima mwake. 
\v 35 Munu avêle na ntima wambone àhumya vitukutuku vyambone kuhaloka muvyambone vyakondije muntima wake wambone, na munu akávele wambone àhumya vitukutuku vikee vyambone kuhaloka muvitukutuku vikee vyambone vyakondije muntima wake ukee wambone.
\p
\v 36 Henga nangu nìnnyaulila kuva, liduva lya hukumu, vanu vàmbeyang'ula ing'anya ya kila lilove likávele lyambone livatangwele. 
\v 37 Kwa kuva, kila munu àmbevalangiwa kuva wambone au kuhukumiwa asabu kupapatana na malove lake.”
\s Mafalisayo na vakúhunda Sheliya yanga Musa vàlembela valangujwe chimaiho
\r (Mako 8:11-12, Luka 11:29-32)
\p
\v 38 Anepo Mafalisayo na vakúhunda Sheliya yanga Musa nkunnyaulila Yesu kuchidoni, “Nkúhunda, hwetu tùlembela utulanguje chimaiho cha lisaibu.” 
\v 39 Yesu nkuvayang'ula kuchidoni, “Mwenu nni mmanu mma chívelèkwà cha vanu vakákulupika kwa Nnungu na cha vanu vakútenda masambi, njo mana mùlembela ninnangujange chimaiho, henga nanga pamumbelangujwa chimaiho chohecho ikànave chihi achila cha nabii Yona. 
\v 40 Malinga nabii Yona chanaikele maduva matatu chilo na muhi nnitumbo lya uhomba nkulungwa, nni chiilembekuva kwanga Mwana wa Munu, àmbeikala maduva matatu chilo na muhi, pahi chilambo. 
\v 41 Nniduva anelyo lya hukumu, vanu va ku Ninawi vàmbeimila na kuvasitaki vanu va chívelèkwà achino kuva vànikosela. Kwa kuva, vanu va ku Ninawi vánilekanga kutenda masambi ing'anya ya mahubili la nabii Yona, na apano pàvele munu yumo nkulungwa kumpunda nabii Yona! 
\v 42 Na liduva lya hukumu, malukiya wa kusini, wa chilambo cha Sheba àmbeimila na kuvasitaki vanu va chívelèkwà achino kuva vànikosela. Kwa kuva, nang'e ániida kuhaloka chilambo cha kulehu kwida unapilikanila malove la lúnda la Nfalume Selemani, na apano pàvele munu yumo nkulungwa kumpunda Nfalume Selemani.”
\s Kuuya kwa nanndenga
\r (Luka 11:24-26)
\p
\v 43 “Nanndenga pammuka munu, àpita wadinguka-dinguka pachinu pakávele medi wataha pachinu pakuyewelela, henga nanga papata. 
\v 44 Anepo àlihaulila mwene muntima kuva, ‘Nìmbeuya kuing'ande yangu inguilekile.’ Na páùyà, àikoja ikaikalìwà, ipyailiwìjè na kila chinu chivikwìjè saana. 
\v 45 Anepo ànauka nkunavatwala anamindenga avake saba vabaya kumpunda nang'e, na vammalele vànahwena nkumwenda aneyo munu. Na hali ya kuntululilo ya munu aneyo ììva ibaya kupunda hali yake inandi. Uvila njo chiimbekuva kwa vanu vachívelèkwà achino chihakalenge.”
\s Ayuvake na vanung'unuvake Yesu
\r (Mako 3:31-35, Luka 8:19-21)
\p
\v 46 Yesu pachitangola na likuwa lya vanu, anyokwe pamo na vanung'unuvake váimidile pawelu uvanninda valonjele nawe. 
\v 47 Munu yumo nkunnyaulila Yesu kuchidoni, “Anyoko pamo na vanung'unuvako vàimidile pawelu, vàlembela valonjele na wako.” 
\v 48 Yesu nkunnyang'ula kuchidoni, “Kwani mama nangu ni nnani na anung'unuvangu ni vanani?” 
\v 49 Anepo Yesu nkuvaolotela nkono vakuhundwa vake, nkuhaula kuchidoni, “Avano apano njo ayuvangu na vanung'unuvangu! 
\v 50 Kwa kuva, munu atênda lalalembela Atatangu avêle kulihunde, aneyo njo nnung'unwangu na nnumbwangu na nnyuwangu.”
\c 13
\s Nfano wa nkúpanda
\r (Mako 4:1-9, Luka 8:4-8)
\p\fig |alt="Sower on rocky and thorny path tossing seeds - DN00470" src="Sower(Farmer)SowingSeed_Mat13.2-9_DN00470.tif" size="col" copy="Illustrations by Darwin Dunham © United Bible Societies, 1989, Nairobi, Kenya." ref="13:0"\fig* 
\v 1 Liduva ulyolyo Yesu pahumidile pawelu, nkuuka nkuhwena unaikala kunyenje litanda. 
\v 2 Makuwa makulu la vanu nkumwombalanila, bahi Yesu nkubidi akwele muingalava ínavele nnitanda, nkuikala. Na vanu nkuva vaimidìlè kunnyangi. 
\v 3 Anepo Yesu nkuvahaulila vitukutuku vyohe kwa mifano wachidoni,
\p “Pilikanila! Nkúpanda ápite unapanda dimbeyu. 
\v 4 Pánavele nkumyaya dimbeyu, dinji nkumatokela nndila, vyuni nkuhaloka nkudidadola. 
\v 5 Na dimbeyu dinji nkumatokela pachinu pavêle na mayanga-mayanga, pakávele na ulongo wohe. Anedyo dimbeyu nkupiyanya kumela kwa kuva ulongo úvele kadiki. 
\v 6 Liduva palivadile, aneyo mitipu nkunyala, na kwa kuva dinyiya dikanatadile pahi namene, bahi nkuyumanga. 
\v 7 Dimbeyu dinji nkumatokela pachinu pavêle miva, nkumela, miva nkukulumuka na kuidingila aila mitipu. 
\v 8 Na dimbeyu dinji nkumatokela paulongo wa matapata, na ulongo anewo nkupundya kuhumya mafuno myanda myamoja au sitini au salasini, kupunda dimbeyu adila dipandwîje. 
\v 9 Avêle na makutu la kupilikana, apilikane!”
\s Ing'anya ya kutumila mifano
\r (Mako 4:10-12, Luka 8:9-10)
\p
\v 10 Vakuhundwa vake nkummwenela Yesu, nkummuja kuchidoni, “Mwadachi ùlonjela na vanu kwa kutumila mifano?” 
\v 11 Yesu nkuvayang'ula kuchidoni, “Mwenu mùnijaliwa kudimala disili dya Ufalume wa Nnungu, henga vanang'o nanga pavanajaliwije. 
\v 12 Kwa kuva, munu avêle na chinu àmbeyenjejwa ààve na vyohe, henga ayula akávele na chinu, ata achila kadiki chavenacho àmbepokonyolwa. 
\v 13 Njo mana ngùtangola navo kwa mifano, kwa kuva kulola vànalola, henga nanga chivachona, na kupilikanila vanapilikanila, henga nanga pavapilikana na wala kwelewa. 
\v 14 Kwa vanang'o, kuva uchocho nni kutimisa malove lanatangwele nabii Isaya kuva,
\q ‘Kupilikana mùmbepilikana, henga mukambekwelewa.
\q Na kulola mùmbelola, henga mukambekameka.
\q
\v 15 Kwa kuva, mitima ya ava vanu ìninonopa,
\q na makutu lavo lànaidopa kupilikana,
\q na meho lavo vànionija.
\q Kuikavele ikàva uchocho, vakanilola kwa meho lavo,
\q na vakanipilikana kwa makutu lavo,
\q na vakanikameka kwa mitima yavo,
\q na vakaningulaukila,
\q nanani nikanivalamya.’
\b
\p
\v 16 Henga wasa mwenu, kwa kuva meho lenu lanaloleha saana, na makutu lenu lanapilikaniha saana. 
\v 17 Nangu nìnnyaulilanga uhiu kuva, manabii vohe na vanu váchitèndà lalalembela Nnungu, vánilembela kulona lamulona mwenu, henga nanga pavanalawene, na vánilembela kulapilikana alano lamupilikana mwenu, henga nanga pavanalapilikene.”
\s Yesu àtana chiulanda nfano wa nkúpanda
\r (Mako 4:13-20, Luka 8:11-15)
\p
\v 18 Yesu nkuvahaulila kuchidoni, “Mwenu pilikanila chiulanda nfano wa nkúpanda. 
\v 19 Vanu vapilikâna lilove liyâmba Ufalume wa Nnungu bila kwelewa, avano vàlandanywa na amula nndila mudimatokedile adila dimbeyu. Nanchindenga ànaida na kuchiusa achila chipandwîje mmitima yavo. 
\v 20 Na pachinu pavêle mayanga-mayanga padimatokedile adila dimbeyu, anepo pàlandanywa na vanu valipwechelêla lilove kwa kulihangalalila, 
\v 21 henga kwa kuva anelyo lilove nanga palyenda mmitima yavo muchi chidikatita dinyiya pachinu pavêle mayanga, vanu anevo vàlikamulila chihi kwa uhiku kadiki alila lilove liyâmba Ufalume wa Nnungu, na kukàida kulaga au kubanika ing'anya ya alila lilove, upala vànahochejwa. 
\v 22 Na pachinu pavêle miva, apala padimatokedîle adila dimbeyu, anepo pàlandanywa na vanu valipilikâna anelyo lilove, henga lipamba lya pachilambo na kukumbika na dimali, anevyo vìnalidingila anelyo lilove lipandwîje mmitima yavo, nkuva chihi nanga kuhumya mafuno. 
\v 23 Na pachinu pavêle ulongo wa matapata, apala padimatokedîle adila dimbeyu, anepo pàlandanywa na vanu valipilikâna lilove anelyo na kulyelewa, vanu anevo vànapundya kuhumya mafuno, yumo myanda myamoja na yunji myanda sitini na yunji myanda salasini, kupunda dimbeyu adila dipandwîje.”
\s Nfano wa lukwekwe
\p
\v 24 Yesu nkuvahaulila vanu kavila nfano unji wachidoni, “Ufalume wa Nnungu ùlandana na munu apandîle dimbeyu dyambone mmwelu mwake. 
\v 25 Henga vanu pavanalele luwono, nkuida mmongo wake nkùpanda lukwekwe ching'ati ngano, nkuuka. 
\v 26 Ngano paitandilike umela na kutumbuka dinumbu, nkwonekana na lukwekwe amula mmwelu. 
\v 27 Bahi vatumishi va mwene welu nkummwenela mwene welu, nkunnyaulila kuchidoni, ‘Nang'olo, tenda úpandile dimbeyu dyambone mmwelu wako? Hambi lukwekwe lùhaleke kwachi?’ 
\v 28 Nang'e nkuvayang'ula kuchidoni, ‘Mmongo wangu njo atendîle uchocho.’ Vatumishi vake nkummuja kuchidoni, ‘Dachi, unalembela tuhwene tukaludabole?’ 
\v 29 Nang'e nkuvayang'ula kuchidoni, ‘Nanga, munadabole, uyopa munadabola kumo na ngano. 
\v 30 Vilekange vyammalele vikulumuke pamo mpaka lichela. Anepo njo panimbevahaulila vakúfuna kuva, tandilika kudabolanga lukwekwe na kuluhunga matunji na mulutaye mmoto, koka muilokotanye ngano na kuivika nnikangala lyangu.’ ”
\s Nfano wa imbeyu ya haladali na nfano wa hamila
\r (Mako 4:30-34, Luka 13:18-21)
\p\fig |alt="Mustard Plant - Thompson GT00048" src="MustardPlant_Mark4.32_GT00048.jpg" size="col" copy="Illustrations by Gordon Thompson © Wycliffe Bible Translators Inc., 2012." ref="13:30"\fig* 
\v 31 Yesu nkuvahaulila kavila nfano unji wachidoni, “Ufalume wa Nnungu ùlandana na imbeyu ya haladali yanatwete munu yumo, nkuipanda mmwelu mwake. 
\v 32 Imbeyu yêne, nni inyoko upunda dimbeyu dyammalele, henga nnandi wake paukulumuka ùùva nkulungwa kupunda milandi yammalele ya imbowa ya mmwelu wa bustani, ata vyuni vànahulula chihi kudenga vitehi n'dinavi dyake.”
\p
\v 33 Yesu nkuvahaulila nfano unji kavila wachidoni, “Ufalume wa Nnungu ùlandana na hamila yanatwete mmahe yumo, nkuikundanya na uhu wohe wa ngano, na lidonji lyammalele nkuumuka.”
\p
\v 34 Alano lammalele, Yesu ánilahaulila makuwa la vanu kwa mifano. Na nanga chinu chanavahaulidile bila kutumila nfano, 
\v 35 uchinga litimile lilove lyanatangwele nabii kuva,
\q “Nìmbetangola navo kwa mifano,
\q na nìmbevahaulila mambo lapihîke, kutandikila kuumbwa kwa chilambo.”
\s Yesu àtana chiulanda nfano wa lukwekwe
\p
\v 36 Anepo Yesu nkulaleka makuwa la vanu, nkuinjila nng'ande. Vakuhundwa vake nkummwenela, nkunnyaulila kuchidoni, “Tuhaulile chiulanda aula nfano wa lukwekwe mmwelu.”
\p
\v 37 Yesu nkuvayang'ula kuchidoni, “Ayula apandîle adila dimbeyu dyambone nni Mwana wa Munu. 
\v 38 Aula welu ni chilambo, na adila dimbeyu dyambone ni vanu va mu Ufalume wa Nnungu, na alula lukwekwe ni vanu vanga Ibilisi, ayula nkútenda lahakalenge. 
\v 39 Na mmongo apandîle alula lukwekwe ni Ibilisi, na lichela ni ntululilo wa chilambo, na vakúfuna ni malaika. 
\v 40 Bahi malinga chiludobolewa lukwekwe na kuyochwa mmoto, nni chiimbekuva ntululilo wa chilambo. 
\v 41 Mwana wa Munu àmbevatuma malaika vake vàuse kuhaloka mu Ufalume wake kila chinu chitênda vanu vatende sambi, pamo na vanu vammalele vatendânga lahakalenge, 
\v 42 na kuvayaha nnitungulu lya moto, aneko nni kuvambekuta na kuhaya meno. 
\v 43 Anepo njo vanu váchitenda lalalembela Nnungu pavambeng'anyima muchi liduva mu Ufalume wa Atatawavo. Avêle na makutu la kupilikana, apilikane!”
\s Nfano wa dimali dipihîjwe na nfano wa lulu
\p\fig |alt="Treasure in Field - Thompson GT00030" src="TreasureInField_Mat13.44_GT00030.jpg" size="col" copy="Illustrations by Gordon Thompson © Wycliffe Bible Translators Inc., 2012." ref="13:43"\fig* 
\v 44 “Ufalume wa Nnungu ùlandana na lichehe lya dimali dya isabu ing'ulu linapihijwe mmwelu. Munu yumo paliwene, nkulipiha kavila. Nkuuka anepo wahangalala, nkuhwena unasumisa vitukutuku vyammalele vyavenavyo, nkunausuma aula welu.
\p
\v 45 Kavila, Ufalume wa Nnungu ùlandana na nkúchuusa yumo, atâha lulu dyambone. 
\v 46 Payonite lulu ya samani ing'ulu, nkuhwena unasumisa vitukutuku vyammalele vyavenavyo, nkunaisuma aila lulu.” \fig |alt="Pearls - Bass and Knowles 1994 LB00171" src="Pearls_LB00171.tif" size="col" copy="Illustrations by Horace Knowles revised by Louise Bass © The British & Foreign Bible Society, 1994." ref="13:46"\fig*
\s Nfano wa lwau
\p
\v 47 “Kavila, Ufalume wa Nnungu ùlandana na lwau luvatadile m'bahali, nkuupa dihomba dya kila namuna. 
\v 48 Dihomba padyombele nnwau, vanu nkuutangila lwau kunnyangi, nkuikalanga, nkuditandolela dihomba dikatapele mmakalala, na adila dihakalenge nkudiyaha. 
\v 49 Uvila njo chiimbekuva ntululilo wa chilambo. Vàmbehaloka malaika na kuvahapula vanu váchitèndà lahakalenge kuhaloka kwa vanu váchitèndà lalalembela Nnungu. 
\v 50 Anepo anevo vanu váchitèndà lahakalenge vàmbeyahwa nnitungulu lya moto, aneko njo kuvambekuta na kuhaya meno.”
\s Vitukutuku vyahambi na vyakala
\p
\v 51 Yesu nkuvauja kuchidoni, “Dachi, mùnivimala vitukutuku anevyo vyammalele?” Vanang'o nkunnyang'ula kuchidoni, “Elo.” 
\v 52 Yesu nkuvahaulila kuchidoni, “Bahi kila nkúhunda Sheliya ya Musa ààva nkuhundwa mu Ufalume wa Nnungu, aneyo àlandana na munu, mwene ing'ande ahûmya vitukutuku vyahambi na vyakala kuhaloka nnichehe lyake lya kukondidya dimali dya isabu ing'ulu.”
\s Vanu va ku Nasaleti vànnyita Yesu
\r (Mako 6:1-6, Luka 4:16-30)
\p
\v 53 Yesu pamalidile kuhaula mifano aneyo, nkuuka pachinu anepo, 
\v 54 nkuhwena ku Nasaleti chijiji cha kwave. Nkutandilika kuvahunda vanu muing'ande yavo ya kunnyuwila Nnungu, na vanu nkukangana uvachidoni, “Ayu munu apête kwachi lúnda alu na dimongo dya kutenda masaibu? 
\v 55 Kwani ayu akee ayula mwana wanga fundi selemala? Na anyokwe akee ayula uvanchema Maliya na anung'unuvake akee anga Yakobo na Yusufu na Simoni na Yuda? 
\v 56 Dachi, na alumbuvake vammalele akee vatuikanavo apano petu? Dachi, àlapete kwachi alano lammalele?” 
\v 57 Bahi vanang'o nkunsunalila. Henga Yesu nkuvahaulila kuchidoni, “Nabii nanga kwakapata eshima ikànave chihi nkaya yake na kwa alangavake.” 
\v 58 Bahi Yesu nanga panatendile masaibu lohe, ing'anya nanga pavanankulupidile.
\c 14
\s Kuhwa kwanga Yohana Nkúbatisa
\r (Mako 6:14-29, Luka 9:7-9)
\p
\v 1 Mmaduva anelo, Nfalume Helode ánipilikana habali dyanga Yesu. 
\v 2 Nkuvahaulila vatumishi vake kuva, “Munu ayu nni Yohana Nkúbatisa, ànifufuka kuhaloka kwa vanu vahwîle, njo mana dimongo dya masaibu dìkola madengo nkati mwake.”
\p
\v 3 Helode njo analaijîje Yohana akamulwe na kutaywa nnilungu, ing'anya yanga Helodiya, n'jawe Filipo, nnung'une wake mwene. 
\v 4 Kwa kuva, Yohana ánnyaulidile Helode kuchidoni, “Ikáluhusiwa wako kwikalana na mmahe aneyo!” 
\v 5 Helode álembela ammwalale Yohana, henga ávayopile vanu, kwa kuva, kwa vanang'o Yohana ávele nabii.
\p
\v 6 Paikamwele sikukuu ya kuvelekwa kwanga Helode, mwali wanga Helodiya ánivina muyo mwa vayeni nkunhangalaja Helode. 
\v 7 Bahi Helode nkumwahidi ayula mwali kuva achiamwing'e chohecho chambeyuwa. 
\v 8 Anyokwe ayula mwali nkunnyaulila chinu chakuyuwa. Ayula mwali nkunnyaulila Nfalume Helode kuchidoni, “Idanawo nsahani muti wanga Yohana Nkúbatisa.” 
\v 9 Nfalume nkuva nnihindambi, henga kwa kuva ániahidi na ing'anya ya avala vayeni apala paing'ole, nkulaija vamwing'e. 
\v 10 Bahi Nfalume Helode nkulaija Yohana acheketwe muti nnilungu. 
\v 11 Nkuida na muti wanga Yohana nsahani, nkumwing'a ayula mwali, nang'e nkumpelekejija anyokwe. 
\v 12 Vakuhundwa vanga Yohana nkuida, nkuutwala mmili wake, nkuusika. Anepo, nkuhwena unannyaulila habali aneyo Yesu.
\s Yesu àveng'a chakulya vanu vapundîle alufu nnyano
\r (Mako 6:30-44, Luka 9:10-17, Yohana 6:1-14)
\p\fig |alt="Feeding the 5000 - Wade 1989" src="FeedingThe5000(4000)-5CollectingLeftovers_WA03856.tif" size="col" copy="Illustrations by Graham Wade © United Bible Societies, 1989, Nairobi, Kenya." ref="14:12"\fig* 
\v 13 Yesu papilikene habali dyanga Yohana, ániuka apala, nkukwela muingalava, nkuhwena weka pachinu pakávele na vanu. Na vanu pavapilikene, nkummwenela kwa madodo uholoka kudimanga. 
\v 14 Yesu pasulupwike muingalava, nkulyona likuwa likulungwa lya vanu, nkuvavikila chididi, nkuvalamya vagonjo vavo.
\p
\v 15 Pachikamwele chinalyulo, vakuhundwa vake nkummwenela, nkunnyaulila, “Apano patuvele ni palilanga na hambi liduva lìniswa. Bahi valaile vanu uchinga vahweneng'ane kuvijiji vakalisumile chakulya.” 
\v 16 Yesu nkuvahaulila kuchidoni, “Vanang'o vakálembelewa vahweneng'ane. Veng'e mwenu chakulya.” 
\v 17 Vanang'o nkunnyaulila kuchidoni, “Hwetu tùvele chihi na mikate nnyano na ahomba vavili.” 
\v 18 Yesu nkuvahaulila kuchidoni, “Idanavyo apano.” 
\v 19 Nkuvahaulila vanu vaikalange muukoka. Nkùtwala aila mikate nnyano na avala ahomba vavili, nkulola muha kulihunde, nkunshukulu Nnungu. Nkuimeyanya aila mikate, nkuveng'a vakuhundwa vake, vakuhundwa nkuvayavanyija vanu. 
\v 20 Vanu vammalele nkulyanga na kusiba. Vakuhundwa nkulokotanga maisalilo, nkwombaja makalala kumi na mbili. 
\v 21 Vanu vanalile vávele valume alufu nnyano, bila kuvavalangila vamahe na vavana.
\s Yesu àonga muha medi
\r (Mako 6:45-52, Yohana 6:15-21)
\p
\v 22 Upala, Yesu nkuvahaulila vakuhundwa vake vakwelange muingalava, valongolele kung'ambo litanda, akuno nang'e walalaila makuwa la vanu. 
\v 23 Pávalaidile vanu, nkukwela nnichinga weka unayuwa. Chinalyulo, nang'e ávele chihi weka aneko, 
\v 24 na uhiku anewo ingalava ívele ihwikìlè ching'ati litanda, akuno mawimbi ulaipanya aila ingalava, ing'anya lipungo linapunga kuholokela muyo mwavo. 
\v 25 Kulyamba, Yesu nkuvahwenela vakuhundwa vake akuno waonga muha medi. 
\v 26 Vakuhundwa vake pavammwene waonga muha medi, vániyopa namene, nkuhaula kuchidoni, “Ali lindelya!” Nkukuta ding'uto kwa kuyopa. 
\v 27 Upala, Yesu nkuhaula, “Likamye ntima, munayope nni nangu!” 
\v 28 Petulo nkunnyaulila Yesu, “Nang'olo, ukava njo wako, nguhaulile ngwonge muha medi nguide ukwokwo.” 
\v 29 Yesu nkunnyaulila, “Ida.” Bahi Petulo nkuhuma muingalava, nkwonga muha medi, nkummwenela Yesu. 
\v 30 Henga palyonite alila lipungo ulipunga namene nkuyopa, nkutandilika kutitimila, nkukuta ding'uto wachidoni, “Nang'olo, ngupohe!” \fig |alt="Peter sinking in the water" src="cn01722C.tif" size="col" copy="Illustrations by David C. Cook © 1996 David C. Cook" ref="14:30"\fig*
\p
\v 31 Upala, Yesu nkunyoloja nkono wake, nkunkamula nkunnyaulila kuchidoni, “Wako ùvele na ing'ulupa inyoko. Mwadachi ukákulupila kuva nahulula ukutenda wonge muha medi?” 
\v 32 Apala, nkukwelanga muingalava na lipungo nkunyalala. 
\v 33 Na vammalele vánavèlè muingalava nkuntindivalila malundi, nkuhaula kuchidoni, “Muhiu wako nni Mwana wanga Nnungu.”
\s Yesu àvalamya vagonjo ku Genesaleti
\r (Mako 6:53-56)
\p
\v 34 Yesu na vakuhundwa vake pavayombweke litanda, nkuhwika chilambo cha ku Genesaleti. 
\v 35 Vanu va pachinu anepo pavammaite kuva ayu nni Yesu, nkuyanjaja habali nchilambo chammalele cha ku Genesaleti. Vanu nkumpelekejija Yesu vagonjo vammalele, 
\v 36 nkunnyuwa namene van'guse kananga lupepe lwa lijoho lyake. Na vammalele vanan'gusije vánilama mwalehu.
\c 15
\s Mambo lantênda munu ààve najisi
\r (Mako 7:1-23)
\p\fig |alt="Pharisees Questioning Jesus" src="PhariseesQuestioningJesus_CN01724.tif" size="col" copy="Illustrations by David C. Cook © David C. Cook Publishing Co., 1978." ref="15:0"\fig* 
\v 1 Bahi Mafalisayo vanji na vakúhunda Sheliya ya Musa uholoka ku Yelusalemu, nkummwenela Yesu nkummuja kuchidoni, 
\v 2 “Mwadachi vakuhundwa vako vakálakamula mahundo la mihambo ivatulekedile anyakala vetu? Kwa kuva, nanga pavakalava medi mmakono kabla ya kulya!” 
\v 3 Yesu nkuvayang'ula kuchidoni, “Mwadachi na mwenu muleka kudikamula amuli dya Nnungu ing'anya ya mahundo la mihambo yenu mmene? 
\v 4 Kwa kuva, Nnungu átele kuchidoni, ‘Mweshimu atatako na anyoko,’ na ‘Munu antongolêla atatake au anyokwe malove lahakalenge àlembelewa awalalwe’. 
\v 5 Henga mwenu mùhaula kuva akee lasima munu kumweshimu atatake, na mùhunda kuva munu ànahulula chihi kunnyaulila atatake au anyokwe kuva ‘Chinu chichichi chikwing'e faida, ngùchihumije sadaka kwa Nnungu.’ 
\v 6 Anecho nni chimuleka lilove lyanga Nnungu ing'anya ya kupapata mahundo la mihambo yenu mmene. 
\v 7 Mmakulilambilila mwenu! Nabii Isaya álaujije saana kumwamba mwenu, panalembile malove la Nnungu lahaûla kuva,
\q
\v 8 ‘Ava vanu vàngweshimu chihi pakanya,
\q henga mitima yavo ìvele kulehu na nangu.
\q
\v 9 Kungwabudu kwavo kukee mana,
\q kwa kuva, mahundo lavo nni malaijo chihi la vanu.’ ”
\p
\v 10 Bahi Yesu nkulichema alila likuwa lya vanu nkuvahaulila kuchidoni, “Pilikaniha saana, mumale! 
\v 11 Chinu chintênda munu kuva najisi muyo mwa Nnungu chikávele achila chênda pakanya, ila malove làhuma nkati mwanga munu njo lantênda kuva najisi.”
\p
\v 12 Vakuhundwa vake nkummwenela, nkummuja kuchidoni, “Dachi, ivi unimala kuva Mafalisayo vànivisa pavapilikene malove anelo?” 
\v 13 Yesu nkuvayang'ula kuchidoni, “Kila nnandi wakaupandile Atatangu wa kulihunde, umbedobolewa. 
\v 14 Valekange! Vanang'o nni vakúlodya vaputêle meho, vavalôdya vakúputala avao. Munu aputêle meho akànnodya wakuputala nnyake, vammalele vavili vàmatokela nnipondo.” 
\v 15 Petulo nkuhaula kuchidoni, “Tuhaulile mana la nfano anewo.” 
\v 16 Yesu nkuvauja kuchidoni, “Dachi, mpaka hambi na mwenu nkámaite? 
\v 17 Dachi, mukámaite kuva kila chinu chênda nkanya, chìhwena nnitumbo na lukoto nkunachiyapuka? 
\v 18 Henga malove lahûma nkanya, làhaloka muntima, na anelo njo lantâya munu unajisi. 
\v 19 Kwa kuva, muntima mwanga munu mùhuma mawaso lahakalenge na kuwalala na kulala ugoni na usalati na kwiva na ushahidi wa kulambila na kuntongolela munu lahakalenge. 
\v 20 Anelo njo lantênda munu ààve najisi. Henga kulya chakulya bila kukalava makono kukántenda munu ààve najisi.”
\s Ing'ulupa yanga mmahe wa ku Kanaani
\r (Mako 7:24-30)
\p
\v 21 Bahi Yesu nkuuka pachinu anepo, nkuhwena kuchilambo chivêle pepi na dimanga dya ku Tilo na ku Sidoni. 
\v 22 Bahi nkuhaloka mmahe yumo Nkanaani achiikala chilambo anecho, nkukuta, akuno wachidoni, “Nang'olo, N'dukuluwe Nfalume Daudi, ngùvikile chididi! Kwa kuva, nanndenga ànannagiha namene mwali wangu.” 
\v 23 Henga Yesu nanga panayangw'ile chinu. Bahi vakuhundwa vake nkummwenela Yesu nkunnyaulila kuchidoni, “Nnyaulile ahwene, mana anyakonya chihi watupapata hwetu.” 
\v 24 Yesu nkuvayang'ula kuchidoni, “Nangu ngùtumwije chihi kwa vanu va Isilaeli vavêle muchi angandolo vayahîke.” \fig |alt="Woman kneeling before Jesus" src="MaryMagdalene&Jesus_John20.16_CN01855.tif" size="col" copy="Illustrations by David C. Cook © David C. Cook Publishing Co., 1978." ref="15:24"\fig*
\p
\v 25 Bahi ayula mmahe nkuida, nkuntindivalila Yesu malundi, nkuchidoni, “Nang'olo, nguyangate.” 
\v 26 Yesu nkunnyang'ula kuva, “Ikákatapala kutwala chakulya cha vavana nkuvayelela ang'avanga.” 
\v 27 Ayula mmahe nkuchidoni, “Elo Nang'olo, henga ata ang'avanga vànalya makombo lamatwêke pameza ya nang'olo wavo.” 
\v 28 Apala Yesu nkunnyaulila ayula nkongwe kuchidoni, “Mama, ing'ulupa yako nni ing'ulu! Bahi utendewe muchi chulembela.” Udisaa udila nanndenga nkummuka ayula mwali, nkulama.
\s Yesu àvalamya vanu vohe
\p
\v 29 Bahi Yesu nkuuka anepo nkuhwena kunyenje Litanda lya ku Galilaya, nkukwela nnichinga, nkuikala aneko. 
\v 30 Makuwa makulungwa la vanu nkummwenela uvampelekejija vanu valamêle na vaputêle meho na vikwavi na mabubu na vanu vanji vohe, nkuvavika muyo mwanga Yesu, nanang'e nkuvalamya. 
\v 31 Vanu nkukangana namene pavavawene mabubu uvatangola na vikwavi uvilama na valamele uvahwena na vaputêle meho uvalola, vanu nkunnombolela Nnungu wa Vaisilaeli.
\s Yesu àveng'a chakulya vanu vapûnda alufu ncheche
\r (Mako 8:1-10)
\p
\v 32 Anepo Yesu nkuvachema vakuhundwa vake, nkuvahaulila kuchidoni, “Nangu nìvavikila chididi ava vanu ing'anya vàikele na nangu maduva matatu vino, na hambi chakulya chìnivahilila. Nanga paikatapala nivaleke vahweneng'ane akuno vadobìlè, uyopa vanadilika nndila.” 
\v 33 Vakuhundwa nkunnyaulila kuchidoni, “Apano patuvele palilanga. Dachi, tùmbepata kwachi mikate ya kuvatoleja vanu ava vammalele?” 
\v 34 Yesu nkuvauja kuchidoni, “Mùvele na mikate mingapi?” Vanang'o nkunnyang'ula kuchidoni, “Saba na ahomba kadiki vadikidiki.” 
\v 35 Yesu nkuvahaulila vanu vaikalange pahi. 
\v 36 Anepo nkuitwala aila mikate saba na avala ahomba, nkunshukulu Nnungu, nkuvimeyanya, nkuveng'a vakuhundwa vake vavayavile vanu. 
\v 37 Vammalele nkulyanga na kusiba, vakuhundwa nkulokotanya maisalilo, nkwombaja makalala saba makulungwa. 
\v 38 Na vanalile vávele vanu valume alufu ncheche, bila kuvavalangila akongwe na vavana. 
\v 39 Anepo Yesu nkuvalaila vanu, nkuinjila muingalava, nkuhwena kuchilambo cha ku Magadani. \fig |alt="Feeding the 4000, collecting leftovers - DN00443" src="FeedingThe4000-3CollectingLeftovers_Mat15.37_DN00443.tif" size="col" copy="Illustrations by Darwin Dunham © United Bible Societies, 1989, Nairobi, Kenya." ref="15:39"\fig*
\c 16
\s Mafalisayo na Masadukayo vàlembela valangujwe chimaiho cha lisaibu
\r (Mako 8:11-13, Luka 12:54-56)
\p
\v 1 Mafalisayo na Masadukayo nkummwenela Yesu nkunninga avalanguje chimaiho cha lisaibu chimaîha kuva dimongo dyake dìhaloka muha kulihunde. 
\v 2 Yesu nkuvayang'ula kuchidoni, “Pachikamola chinalyulo, mùhaula kuva, ‘Uhiku wa nundu ùlembekuva wambone, kwa kuva kumahunde kwanahuvi.’ 
\v 3 Na ulyamba paucha mùhaula kuva, ‘Nelo ìmbetonya imbula ing'ulungwa ya lipungo kwa kuva kumahunde kùnikunduvala na mahunde lànidimbya.’ Mwenu mùnahulula kulauja hali ya hewa kwa kuloleha kumahunde, henga nanga pamuhulula kumala vimaiho vya mahiku alano. 
\v 4 Mwenu nni mmanu mma chívelèkwà cha vanu vakákulupika kwa Nnungu na cha vakútenda masambi, njo mana mùlembela ninnangujange chimaiho, henga nanga pamumbelangujwa chimaiho chohecho cha lisaibu ikànave chihi achila cha nabii Yona.” Anepo Yesu nkuvaleka, nkulihwenela.
\s Hamila ya Mafalisayo na Masadukayo
\r (Mako 8:14-21)
\p
\v 5 Vakuhundwa pavayombweke litanda, nkuhimukila kuva, vàniluvalila unyakula mikate. 
\v 6 Yesu nkuvahaulila kuchidoni, “Lyongolelange na mulinyemye na hamila ya Mafalisayo na Masadukayo.” 
\v 7 Vanang'o nkuva uvahaulanila kuchidoni, “Àtangola uchocho ing'anya itukanyakwile mikate.” 
\v 8 Yesu ánimala chivachiliuja, nkuvahaulila kuchidoni, “Mwenu mmanu muvêle na ing'ulupa inyoko, mwadachi mùujana ing'anya imukavele na mikate? 
\v 9 Mpaka hambi mùkanamala? Dachi, mukákumbukila aila mikate nnyano innavayavidile vanu vapûnda alufu nnyano? Dachi, mwómbajije makalala mangapi la maisalilo? 
\v 10 Na aila mikate saba innavayavidile vanu vapûnda alufu ncheche, dachi, múlokotanyije makalala mangapi la maisalilo? 
\v 11 Mwadachi mwenu mukámaite kuva nangu nikáchiiyamba mikate? Henga lyongolelange na hamila ya Mafalisayo na Masadukayo!” 
\v 12 Anepo vakuhundwa nkumala kuva Yesu nanga pachivahaulila valyongolele na hamila ya mikate, ila valyongolele na mahundo la Mafalisayo na Masadukayo.
\s Yesu njo Kilisto, na nni lasima abanihwe na kuhwa
\r (Mako 8:27-9:1, Luka 9:18-27)
\p
\v 13 Yesu pakamwele pepi na imanga ya Kaisaliya Filipi, nkuvauja vakuhundwa vake kuchidoni, “Dachi, vanu vachidachi, Mwana wa Munu nni nnani?” 
\v 14 Vanang'o nkunnyang'ula kuchidoni, “Vanu vanji vàhaula kuva wako nni Yohana Nkúbatisa, na vanji Eliya, na vanji Yelemiya au yumo wa manabii.” 
\v 15 Yesu nkuvauja kuva, “Dachi, na mwenu muchidachi, nangu nnani?” 
\v 16 Simoni uvanchema Petulo nkuyang'ula kuchidoni, “Wako nni Kilisto, Mwana wanga Nnungu mumi.” 
\v 17 Yesu nkunnyang'ula kuva, “Wasa wako Simoni mwana wanga Yona, kwa kuva akee munu akuhunukulidîle, ila mwene Atatangu avêle kulihunde. 
\v 18 Wako Petulo, wako nni liyanga likulungwa na muha liyanga alino nìmbetandiliha na kuhweneha likuwa lya vanu vangukulupîla, na kuhwa kukambelilema likuwa anelyo.\f + \fr 16:18 \fr*\ft Munsitali auno Matayo àlembile kuva “milango ya Hades.” Vanu va maduva anelo vákulupila kuva, Hades pávele pachinu pavachihwena vanu vahwîle, bahi nsitali auno ùvele na mana kuva, ata kuhwa kukambehulula kulilema likuwa lya vanu vankulupîla Yesu. Likuwa anelyo lìmbehweneha chihi kupwawa, vyaka na vyaka.\ft*\f* 
\v 19 Nìmbekwing'a wako mitukulo ya Ufalume wa Nnungu, na lyohelyo lyumbelihunga pachilambo, lìmbehungwa na kulihunde, na lyohelyo lyumbelihungula pachilambo, lìmbehunguliwa na kulihunde.” 
\v 20 Anepo Yesu nkuvalimbija vakuhundwa vake vanannyaulile munu woheyo kuva nang'e njo Kilisto. \fig |alt="Keys on Ring" src="KeysOnRing_LB00147.tif" size="col" copy="Illustrations by Horace Knowles revised by Louise Bass © The British & Foreign Bible Society, 1994." ref="16:20"\fig*
\p
\v 21 Bahi kutandikila anepo, Yesu nkutandilika uvahaulila vakuhundwa vake kuva, àlembelewa ahwene ku Yelusalemu, na aneko vasele va Vayahudi na makuhani vakulu na vakúhunda Sheliya ya Musa vàmbem'baniha namene, vàmbemmwalala na liduva lya tatu lya kuhwa kwake àmbefufuka. 
\v 22 Anepo Petulo nkuntwala Yesu kunyenje, nkutandilika kuntahuka wachidoni, “Mwiko Nang'olo, anelyo wala likambekukoja wako!” 
\v 23 Yesu nkulauka nkunnyaulila Petulo kuchidoni, “Uka muyo mwangu, Nanchindenga! Wako nni lutambo kwang'une, kwa kuva, mawaso lako lakee la chinnungu ila la chimunu chihi.”
\p
\v 24 Bahi Yesu nkuvahaulila vakuhundwa vake kuchidoni, “Munu woheyo akàlembela kungupapata nangu, lasima alishukulu mwene, alitike nsalaba wake koka angupapate. 
\v 25 Na munu woheyo autâmwa namene umi wake upunda changutamwa nangu, akambekuva na umi ukee na ntululilo, henga munu akubâli kuhwa ing'anya yang'une achiave na umi ukee na ntululilo. 
\v 26 Dachi, munu àmbepata faida ntwani akàpata kila chinu cha pachilambo, akuno auyahìtè umi ukee na ntululilo? Au pàvele chinu ntwani apano pachilambo munu chambebadilana uchinga apate umi ukee na ntululilo? 
\v 27 Kwa kuva, Mwana wa Munu àmbekwida muukulu wa Atatake pamo na malaika, na anepo nni pambennipa kila munu kupapatana na vitendo vyatendile. 
\v 28 Nangu nìnnyaulilanga uhiu kuva, vanu vanji vaimidîle apano vakambekuhwa mpaka pavambemwona Mwana wa Munu waida mu Ufalume wake.”
\c 17
\s Kubadilika kwanga Yesu aneko kulichinga
\r (Mako 9:2-13, Luka 9:28-36)
\p\fig |alt="Transfiguration of Jesus" src="Transfiguration_WA03858.tif" size="col" copy="Illustrations by Graham Wade © United Bible Societies, 1989, Nairobi, Kenya." ref="17:0"\fig* 
\v 1 Bada ya maduva sita, Yesu nkuntwala Petulo na Yakobo na Yohana nnung'une Yakobo, nkuhwena navo weka muha lichinga lilehu namene. 
\v 2 Aneko Yesu nkubadilika muyo mwavo, lyenye lyake nkuchenga muchi liduva na dinguwo dyake nkung'anyima muchi nng'anje wa ing'uva. 
\v 3 Anepo nkuhumila Musa na nabii Eliya nkuva uvatangola na Yesu. 
\v 4 Petulo nkunnyaulila Yesu kuchidoni, “Nang'olo, nni chinu chambone hwetu kupwawa apano! Ukàlembela, nguchingudenge migongwe mitatu, umo wako na umo wa Musa na umo wa Eliya.”
\p
\v 5 Petulo pachitangola anelo, lihunde lyakuchenga namene nkuvahinika, na lidi nkupilikanika kuhaloka mualila lihunde ulichidoni, “Ayuno nni Mwanangu unintamwa, ungukatapaliwa nawe, mpilikanile nang'e.” 
\v 6 Avala vakuhundwa pavalipilikene anelyo lidi, nkuhunama na kuyopa namene. 
\v 7 Henga Yesu nkuhwena, nkuvagusa, nkuhaula kuchidoni, “Imilanga, munayope!” 
\v 8 Na pavakusumbwile meho nanga pavanamwonite munu yunji, nkumwona chihi Yesu weka.
\p
\v 9 Bahi pavachisulupuka nnichinga, Yesu nkuvaamulisa wachidoni, “Munannyaulile munu woheyo achila chimuchiwene, mpaka Mwana wa Munu pámbefufùkà kuhaloka kwa vanu vahwîle.” 
\v 10 Vakuhundwa vake nkummuja uvachidoni, “Mwadachi, vakúhunda Sheliya yanga Musa vàhaula kuva nabii Eliya lasima alongolele kwida kavila hoti?” 
\v 11 Yesu nkuvayang'ula kuchidoni, “Muhiu, Eliya àmbekwida hoti unakatapaja lammalele, 
\v 12 henga nangu nìnnyaulilanga kuva, Eliya tayali àniida kavila, na wala vanammale, nkuntendela chihi chivalembedile vene. Uvila njo chivambem'baniha Mwana wa Munu.” 
\v 13 Bahi vakuhundwa nkumala kuva àmwamba Yohana Nkúbatisa.
\s Yesu ànnamya nnemba avêle na nanndenga
\r (Mako 9:14-29, Luka 9:37-43)
\p\fig |alt="Jesus healing boy with evil spirit, father kneeling" src="JesusHealingDemon-PossessedBoy_CN01729.tif" size="col" copy="Illustrations by David C. Cook © David C. Cook Publishing Co., 1978." ref="17:13"\fig* 
\v 14 Pavakamwele kulikuwa lya vanu, munu yumo nkummwenela Yesu nkutindivala malundi muyo mwa Yesu, 
\v 15 nkuchidoni, “Nang'olo, mmikile chididi mwanangu. Nang'e àvele na chihundahunda, na ànabanika namene, kwa kuva, myanda yohe àmatokela pamoto na myanda inji mmedi. 
\v 16 Ǹnimpelekeja kwa vakuhundwa vako, henga nanga pavahulwile kummusa aneyo nanndenga.” 
\v 17 Yesu nkuyang'ula kuchidoni, “Mwenu mmanu mma chívelèkwà chikákulupila na chihochedîle! Dachi, nìmbeikala na mwenu mpaka chakani na nìmbempililila mpaka chakani? Idanawe apano mwanalo.” 
\v 18 Bahi Yesu nkunkalipila ayula nanndenga, na nanndenga nkummuka, na ayula nnemba nkulama upala.
\p
\v 19 Anepo vakuhundwa nkummwenela Yesu paweka, nkummuja kuchidoni, “Mwadachi, hwetu nanga patunahulwile kummusa ayula nanndenga?” 
\v 20 Yesu nkuvayang'ula kuchidoni, “Ing'anya ing'ulupa yenu inyoko. Nangu nìnnyaulilanga uhiu kuva, mukàva na ing'ulupa inyoko malinga imbeyu ya haladali, muchimuhulule kulihaulila lichinga alino, ‘Uka apano uhwene apala,’ na linang'o lichiliuke. Nanga chinu chohecho chikachichichihululike kwenu mwenu. [
\v 21 Henga nanndenga malinga ayu ikáhululika kummusa ikànave chihi kwa kuyuwa na kufunga.”]\f + \fr 17:21 \fr*\ft Mmalemba lanji la kala malove lalembwîje nsitali wa 21 lakapali. \ft*\f*
\s Yesu àtangola kavila kwamba kuhwa na kufufuka kwake
\r (Mako 9:30-32, Luka 9:43b-45)
\p
\v 22 Pavanavele pamo aneko ku Galilaya, Yesu nkuvahaulila vakuhundwa vake kuchidoni, “Mwana wa Munu àvele pepi uhwena unakamujwa mmakono la vanu. 
\v 23 Vàmbemmwalala na liduva lya tatu lya kuhwa kwake àmbefufulwa.” Bahi vakuhundwa vake nkuva nnihindambi.
\s Kulipa kodi ya Ing'ande yanga Nnungu
\p
\v 24 Yesu na vakuhundwa vake pavahwikile ku Kapelinaumu, vakútwala kodi ya Ing'ande ya Nnungu nkummwenela Petulo, nkummuja kuchidoni, “Dachi, nkúhunda wenu ànalipa kodi ya Ing'ande ya Nnungu?” 
\v 25 Petulo nkuyang'ula kuchidoni, “Elo, ànalipa.” Bahi Petulo painjidile nng'ande, Yesu nkuva ntandi ummuja Petulo kuchidoni, “Petulo, wako wona dachi? Vafalume va pachilambo vàtwala ushulu au kodi kwa vanu ntwani? Kuhaloka kwa vanu vao au kwa vayeni?” 
\v 26 Petulo nkuyang'ula kuchidoni, “Kuhaloka kwa vayeni.” Yesu nkuchidoni, “Ikàva uchocho, bahi vanu vao vakálembelewa kulipa. 
\v 27 Henga uchinga tunavasunaje, hwena kulitanda ukayele indowana mmedi, na uhomba ambekûva ntandi kutanjika, nnyahamule kanya unakoja hela nkati mwake. Wako itwale ukalipe kodi yangu na yako.”
\c 18
\s Alida nkulu?
\r (Mako 9:33-37,42-48, Luka 9:46-48, 17:1-2)
\p
\v 1 Upala vakuhundwa nkummwenela Yesu, nkummuja kuchidoni, “Alida nkulu mu Ufalume wa Nnungu?”
\p\fig |alt="Jesus and 8 disciples with a child" src="JesusWith8Disciples&Child_CN01733.tif" size="col" copy="Illustrations by David C. Cook © David C. Cook Publishing Co., 1978." ref="18:1"\fig* 
\v 2 Yesu nkunchema mwana n'joko nkumwimija paching'ati pavo, 
\v 3 nkuchidoni, “Nangu nìnnyaulilanga uhiu kuva, mukanapindikuke nkuva muchi vavana vajoko, mwiko mukambeinjila mu Ufalume wa Nnungu. 
\v 4 Bahi munu woheyo alisulupûsa nkuva muchi mwana ayuno, aneyo nni nkulu mu Ufalume wa Nnungu. 
\v 5 Na munu woheyo ampwechelêla mwana n'joko muchi ayuno ing'anya yang'une, aneyo angupwechelêla nangu.”
\p
\v 6 “Henga munu woheyo ambentênda yumo wa avano vajoko vangukulupîla nangu alikuvale kwa kutenda masambi, ikàvele wasa munu aneyo ahungiwe liyanga likulungwa lya kuhayila muukoti na kutitimijwa ching'ati medi lohe la m'bahali. 
\v 7 Ole wavo vanu va pachilambo ing'anya ya mambo lavakuvâja vanu kutenda masambi! Mambo lavakuvâja vanu kutenda masambi lasima laide, henga ole wake munu ambetendîha laide!”
\p
\v 8 “Ikàva nkono au ludodo lwako lunakukuvaja kutenda masambi, luchekete uluyahe kulehu. Wasa wingile muumi ukee na ntululilo akuno ukavèlè na nkono umo au ludodo lumo, kuliko kwenda mmoto ukádimika akuno uvèlè na makono mavili na madodo mavili. 
\v 9 Na ikàva liso lyako linakukuvaja kutenda masambi, bahi lidabole uliyahe kulehu! Wasa uinjile muumi ukee na ntululilo akuno uvèlè na liso limo kuliko kuyahwa mmoto wa Jihannamu akuno uvèlè na meho mavili.”
\s Nfano wa ungandolo ayahîke
\r (Luka 15:3-7)
\p\fig |alt="Shepherd looking for lost sheep, found on rocky mount" src="ShepherdFindingSheep_Mat18.12-14_BK00005.tif" size="col" copy="Illustrations by Horace Knowles revised by Louise Bass © The British & Foreign Bible Society, 1994." ref="18:9"\fig* 
\v 10-11 “Lyongolelange munansalau yumo wa avano vajoko. Nangu nìnnyaulilanga kuva, aneko kulihunde malaika vao vààva muyo mwa Atatangu wa kulihunde maduva lammalele.\f + \fr 18:10-11 \fr*\ft Mmalemba lanji matandi-matandi làlembwije malove alano, “Kwa kuva, Mwana wa Munu áidile únavapoha avala vayahîke.”\ft*\f* 
\v 12 Ikàva munu àvele na angandolo myamoja, na yumo nkuhochela, dachi àmbetenda dachi? Àmbevaleka avala tisini na tisa kumachinga nkuhwena unannembela ayula ahochedîle. 
\v 13 Nangu nìnnyaulilanga uhiu kuva, akàmwona, àmbennyangalalila kupita avala tisini na tisa vakáhochedile. 
\v 14 Uchocho, Atata wenu avêle kulihunde akátamwa kananga yumo wa avano vajoko ahochele.”
\s Kun'duma munu atendîle sambi
\p
\v 15 “Nkúkulupila nnyako akàkutendela lahakalenge, hwena ukan'dume, wako na nang'e weka. Akàkupilikana ìmbekuva ùnimpata kavila nnyako. 
\v 16 Henga akànakupilikane, ntwale munu yumo au vavili uhwene navo, uchinga ììve muchi Malemba Lanaswe chilahaula kuva, kila lilove limaihwe kwa mashahidi vavili au vatatu. 
\v 17 Akàlema kuvapilikana vanang'o, bahi lihaulile likuwa lya vanu vangukulupîla, na akàlema kulipilikanila likuwa lya vanu vangukulupîla, lekana nawe malinga chimutenda kwa munu akámmaite Nnungu au nkútwala kodi.
\p
\v 18 Nangu nìnnyaulilanga kavila kuva, lyohelyo limumbelihunga pachilambo lìmbehungwa na kulihunde, na lyohelyo limumbelihungula pachilambo lìmbehunguliwa na kulihunde. 
\v 19 Nangu nìnnyaulilanga uhiu kavila kuva, vanu vavili mmwenu vakàyambukilana pachilambo kuyuwa chinu chohecho, Atatangu wa kulihunde achiavatendele. 
\v 20 Kwa kuva, pachinu pohepo pavakojana vanu vavili au vatatu ing'anya yang'une, nangu mbèpamo na vanang'o.”
\s Nfano wa ntumishi akánsamehe nnyake
\p
\v 21 Bahi Petulo nkummwenela Yesu, nkummuja kuchidoni, “Nang'olo, nnung'unwangu akàngutendela lahakalenge, ninsamehe myanda mingapi? Dachi mpaka myanda saba?”
\p
\v 22 Yesu nkunnyang'ula kuchidoni, “Nikáhaula chihi myanda saba bahi, henga ata saba mala sabini. 
\v 23 Kwa kuva, Ufalume wa Nnungu ùlandana na nfalume anakudungidile kutenda isabu ya dihela dyachivalonga vatumishi vake. 
\v 24 Patandilike kutenda isabu ya madeni lachilonga, vanu vanji nkuida na munu yumo wachinnonga dihela dyohe namene. 
\v 25 Nang'e kwa kuva nanga pánavèlè na cha kulipa, nfalume nkwamula asumiswe, nang'e pamo na n'jawe na vanavake na kila chinu chavenacho, uchinga valipe lideni. \fig |alt="Unforgiving servant kneeling, begging king for forgiveness" src="ParableOfUnforgivingServant_1ServantBegs_Mat18.23-27_WA03886.tif" size="col" copy="Illustrations by Graham Wade © United Bible Societies, 1989, Nairobi, Kenya." ref="18:25"\fig*
\p
\v 26 Bahi ntumishi aneyo nkutindivala malundi muyo mwake, nkunnyaulila kuchidoni, ‘Ngupililile, nguchinikulipe lideni lyako lyammalele.’ 
\v 27 Bahi nfalume wake nkummikila chididi, nkunsamehe alila lideni, nkunneka auke. \fig |alt="Unforgiving servant grabbing fellow servant by throat" src="ParableOfUnforgivingServant_2PunishesFellowServant_Mat18.28-30_WA03888.tif" size="col" copy="Illustrations by Graham Wade © United Bible Societies, 1989, Nairobi, Kenya." ref="18:27"\fig*
\p
\v 28 Henga munu aneyo nkukojana na ntumishi nnyake wachinnonga sendi kadiki. Nkunkamula, nkunnikiha pang'ulo, wachidoni, ‘Ngulipe dihela dyangu!’ 
\v 29 Ntumishi nnyake nkutindivala malundi nkunnyuwa namene wachidoni, ‘Ngupililile, nguchinikulipe.’ 
\v 30 Henga nang'e nkuhita, nkunnyunga nnyake nnilungu, mpaka anepo pámbelìpà alila lideni.
\p
\v 31 Vatumishi vanji pavachonite achila chitendeke, nkuhinginika namene, nkuhwena unannyaulila nfalume wavo kila chinu chitendêke. 
\v 32 Bahi nfalume wavo nkunchema ayula ntumishi, nkunnyaulila kuchidoni, ‘Wako nni ntumishi utênda lahakalenge. Ńnikusamehe lideni lyammalele kwa kuva uninguyuwa ngutende uchocho. 
\v 33 Dachi, ukáchilembelewa ummikile chididi ntumishi nnyako muchi nangu chinikuvikidile wako chididi?’
\p
\v 34 Bahi nfalume nkutunduwila namene, nkunnyunga nnilungu abanike mpaka alipe lideni lyammalele. 
\v 35 Uvila njo chambentendela mwenu Atatangu wa kulihunde, ikàva wako nanga paunsamehe nkúkulupila nnyako kuhaloka muntima.”
\c 19
\s Kulekana
\r (Mako 10:1-12)
\p
\v 1 Yesu pamalidile kutangola habali anedyo, nkuuka chilambo cha ku Galilaya nkuhwena nchilambo cha ku Yudeya, kung'ambo muto wa Yoludani. 
\v 2 Makuwa makulu la vanu nkumpapata, aneko nkuvalamya avala vánavele vagonjo.
\p
\v 3 Mafalisayo vanji nkummwenela Yesu uchinga vanninge, nkummuja kuchidoni, “Dachi Sheliya ya Musa ìnaluhusu nnume unneka n'jawe kwa ing'anya yoheyo?” 
\v 4 Yesu nkuvayang'ula kuchidoni, “Dachi, nanga pamusomile Mmalemba Lanaswe kutandikila patandi kuva, ‘Nnungu Nkúumba, ámmumbile munu nnume na mmahe?’ 
\v 5 Bahi Nnungu nkutangola kuchidoni, ‘Ing'anya ya anelyo, nnume àmbenneka atatake na anyokwe, koka alundane na n'jawe, na anevo vavili vàmbekuva mmili umo?’ 
\v 6 Kupapatana na anelyo, vanang'o akee vavili kavila, henga nni mmili umo. Bahi vavalundanyîje Nnungu, munu anavahapulânye.”
\p
\v 7 Anepo Mafalisayo nkummuja Yesu kuchidoni, “Mwadachi Musa ániamulisa kuva nnume àlembelewa amwing'e n'jawe talaka na kunneka?” 
\v 8 Yesu nkuvayang'ula kuchidoni, “Musa áninnuhusu muvaleke vamahe venu ing'anya ya kukamajanga kwa mitima yenu. Henga kutandikila anepo patandi ikánavele uchocho. 
\v 9 Nangu nìnnyaulilanga kuva, munu woheyo annêka n'jawe ikànave chihi kwa ing'anya ya kulala ugoni, nkunannomba mmahe yunji, aneyo àlalá ugoni.”\f + \fr 19:9 \fr*\ft Malove alano lahaûla kuva, “Na ayula annômba ayula alekwîje nanang'e àlalà ugoni,” lakapali Mmalemba lanji la kala.\ft*\f*
\p
\v 10 Vakuhundwa vake nkunnyaulila kuchidoni, “Ikàva uvila njo chiiva kwa nnume na n'jawe, wasa kuikala chihi bila kulomba.” 
\v 11 Yesu nkuvahaulila kuchidoni, “Akee kila munu ahulûla kuikala chihi bila kulomba, ila avala vahululîhwa na Nnungu. 
\v 12 Kwa kuva, pàvele vanu vanji vakáhulula kulomba ing'anya vávelekwejije chihi akuno vavèlè mikuda, na vanji vàtendwije na vanu kuva mikuda, na vanji vàniamula chihi vanalombe ing'anya ya kuutumikila Ufalume wa Nnungu. Henga munu ahulûla kuikala chihi bila kulomba, analombe.”
\s Yesu àvabaliki vavana vajoko
\r (Mako 10:13-16, Luka 18:15-17)
\p\fig |alt="Jesus blesses the little children" src="ChildrenBlessedByJesus_DN00413.tif" size="col" copy="Illustrations by Darwin Dunham © United Bible Societies, 1989, Nairobi, Kenya." ref="19:12"\fig* 
\v 13 Anepo vanu nkumpelekejija Yesu vavana vajoko uchinga avavikile makono na kuvayuwila, henga vakuhundwa vake nkuvakalipila avala vanu. 
\v 14 Yesu nkuhaula kuchidoni, “Valekange vana vajoko vaidang'ane kwang'une, wala munavadivile, kwa kuva, Ufalume wa Nnungu nni wa vanu vavêle muchi vavana ava.” 
\v 15 Bahi Yesu pamalidile kuvavikila makono na kuvabaliki, nkuuka apala pachinu.
\s Kijana nkúpata
\r (Mako 10:17-31, Luka 18:18-30)
\p\fig |alt="Rich young ruler and Jesus" src="RichYoungRuler&Jesus_CN01774.tif" size="col" copy="Illustrations by David C. Cook © David C. Cook Publishing Co., 1978." ref="19:15"\fig* 
\v 16 Lola, munu yumo nkumwidila Yesu, nkummuja kuchidoni, “Nkúhunda, dachi, ngútende lilida lyambone, uchinga ngupate umi ukee na ntululilo?” 
\v 17 Yesu nkunnyang'ula kuchidoni, “Mwadachi ùnguuja kuyamba lyambone? Nnungu weka njo wambone bahi. Na ukàlembela kuupata umi ukee na ntululilo, dikamule amuli dya Nnungu.”
\p
\v 18 Ayula munu nkuuja kuchidoni, “Amuli ntwani?” Yesu nkuyang'ula kuchidoni, “Unawalale, unalale ugoni, unaive, unahumye ushahidi wa kulambila, 
\v 19 mweshimu atatako na anyoko, na ntamwe nnyako malinga chiulitamwa umwene.”
\p
\v 20 Ayula kijana nkunnyaulila Yesu kuchidoni, “Anedyo amuli dyammalele nangu ǹnidikamula. Dachi, ngùisalijiwije na lilida kavila?” 
\v 21 Yesu nkunnyang'ula kuchidoni, “Wako ukàlembela ukamilike, hwena ukasumise vitukutuku vyako koka dihela uveng'e amahuvani. Na wako uchiuve na dimali kulihunde, koka uuye ungupapate.” 
\v 22 Ayula kijana papilikene uchocho, nkuuka akuno apoywèkè ing'anya ávele na dimali dyohe namene.
\p
\v 23 Anepo Yesu nkuvahaulila vakuhundwa vake kuchidoni, “Nangu nìnnyaulilanga uhiu kuva, ìnikamajanga namene nkúpata kuinjila mu Ufalume wa Nnungu. 
\v 24 Nìnnyaulilanga kavila kuva, ìnipeyapeya namene nnyama uvanchema ungamila kupita nchitonono cha isindano kuliko nkúpata kuinjila mu Ufalume wa Nnungu.” 
\v 25 Vakuhundwa vake pavapilikene malove anelo nkukangana namene, nkummuja Yesu kuchidoni, “Nnani bahi ambehulûla kupohwa?” 
\v 26 Yesu nkuvapalambahija meho, nkuvahaulila kuchidoni, “Kwa dimongo dya chimunu ikáhululika, henga Nnungu ànahulula kulatenda lammalele.” \fig |alt="Camel and Rider" src="Camel&Rider_LB00042.tif" size="col" copy="Illustrations by Horace Knowles revised by Louise Bass © The British & Foreign Bible Society, 1994." ref="19:26"\fig*
\p
\v 27 Anepo Petulo nkummuja Yesu kuchidoni, “Lola, hwetu tùlekile vitukutuku vyammalele nkukupapata wako! Dachi, tùmbepata chamani?” 
\v 28 Yesu nkuvayang'ula kuchidoni, “Nangu nìnnyaulilanga uhiu kuva, nchilambo chiîda, Mwana wa Munu pambeikala nchiteng'u chake cha Ufalume, na mwenu mungupapete nangu mùmbeikala mmiteng'u kumi na mbili vya chifalume umuvahukumu vanu va matawa kumi na mbili la Isilaeli. 
\v 29 Na kila munu ailekîle ing'ande yake au alumbuvake au akuluvake au atatake au anyokwe au vavana au mawelu ing'anya yang'une, nang'e àmbepunda kupata anelo lammalele na kuyenjejwa myanda myamoja na kupata umi ukee na ntululilo. 
\v 30 Henga vanu vohe vaonekâna hambi kuva vakulu, vàmbekuva va pahi, na vanu vohe vaonekâna hambi kuva va pahi, vàmbekuva vakulu.”
\c 20
\s Nfano wa amadengo va mmwelu wa mizabibu
\p\fig |alt="Vineyard workers receiving equal pay for one day's work" src="VineyardWorkers-LastPaidSameAsFirst_Mat20.1-16_WA03881.tif" size="col" copy="Illustrations by Graham Wade © United Bible Societies, 1989, Nairobi, Kenya." ref="20:0"\fig* 
\v 1 “Bahi Ufalume wa Nnungu ùlandana na munu ánavele na welu wa mizabibu, anaukile ulyamba na mambumbu, uhwena unavataha vanu vakakole madengo mmwelu mwake. 
\v 2 Nkupatana navo avalipe nshahala wa kawaida wa malipo la liduva limo, anepo nkuvapelekeja mmwelu wake wa mizabibu. 
\v 3 Malinga satatu ya ulyamba nkuuka kavila, nkuvona vanu vanji vakávele na madengo vaimidìlè kusakoni. 
\v 4 Nang'e nkuvahaulila kuchidoni, ‘Hweneng'ana mmwelu wangu wa mizabibu mukakole madengo, nanani nguchinimwing'ange haki yenu.’ 
\v 5 Vanang'o nkuhweneng'ana. Ayula mwene welu nkuuka kavila sasita na satisa, nkutenda uchila. 
\v 6 Sakumi na moja ya lyulo nkuuka kavila, nkuvona vanu vanji vaimidìlè pasakoni, nkuvauja kuchidoni, ‘Mwadachi mwìmidile chihi apano waulyamba mukavèlè na madengo?’ 
\v 7 Avala vanu nkunnyang'ula kuchidoni, ‘Ing'anya nanga munu atupêle madengo la kukola.’ Nang'e nkuvahaulila, ‘Hweneng'ana mukakole madengo mmwelu wangu wa mizabibu.’
\p
\v 8 Liduva palichiswa, mwene welu nkunnyaulila ayula nkwímilila wake kuchidoni, ‘Vacheme vakúkola madengo vammalele uveng'e nshahala wavo, tandilika na wantululilo mpaka ntandi.’ 
\v 9 Pavakamwele avala va sakumi na moja, navanang'o nkupwechela nshahala wa kawaida wa malipo la liduva limo. 
\v 10 Paikamwele samu ya avala vatandi, vanang'o vátenda muchi vàmbepata dihela dyohe kuvapunda avao, henga navanang'o nkupwechela chihi kila munu nshahala wa kawaida wa malipo la liduva limo. 
\v 11 Avala vanu vatandi kukola madengo pavapwechedile, nkutandilika kuntongodika mwene welu, 
\v 12 uvahaula kuchidoni, ‘Ava vanu va kuntululilo vàkodile chihi madengo kwa lisaa limo, hambi mwadachi ùtupele chihi uchimo navanang'o, wakati hwetu tùnipililila kukola madengo lakamajije waulyamba mpaka chinalyulo, na kutuvalila liduva?’
\p
\v 13 Mwene welu nkunnyang'ula yumo wa avala vanu kuchidoni, ‘Nnyanjawangu, nangu nanga panikukumbile. Dachi, tukanapatene nshahala uula wa kawaida wa malipo la liduva limo? 
\v 14 Twala chivêle chako uuke. Nangu ngùlembela nimwing'e wa kuntululilo chinu uchimo na wako. 
\v 15 Dachi, nangu nikáluhusiwa kutumila dimali dyangu malinga chíngulembèlà nimwene? Au wako ùvele na wiu ing'anya nangu nni munu wambone?’ ”
\p
\v 16 Yesu nkuhweneha kutangola kuchidoni, “Bahi vanu vaonekâna hambi kuva va pahi, vàmbekuva vakulu, na vanu vaonekâna hambi kuva vakulu, vàmbekuva va pahi.”
\s Yesu àtangola kavila kuyamba kuhwa na kufufuka kwake
\r (Mako 10:32-34, Luka 18:31-34)
\p
\v 17 Yesu pachiyomboka kuhwena ya ku Yelusalemu, ávatwete avala vakuhundwa kumi na mbili paweka, nkuvahaulila kuchidoni, 
\v 18 “Lola, tùvenkuyomboka kuhwena ku Yelusalemu, aneko Mwana wa Munu àmbekamujwa kwa makuhani vakulu na kwa vakúhunda Sheliya yanga Musa. Na vanang'o vàmbennyukumu kuhwa, 
\v 19 na kunkamuja mmakono la vanu vakávele Vayahudi. Vanang'o vàmbentendela mang'wanyu na kunsulubula na kummamba munsalaba. Henga liduva lya tatu lya kuhwa kwake, àmbefufulwa.”
\s Kuyuwa kwanga anyokwe Yakobo na Yohana
\r (Mako 10:35-45)
\p
\v 20 Anepo ayuvao vana vanga Sebedayo nkummwenela Yesu akuno apapatene na vana vake, Yakobo na Yohana. Ayula mmahe nkutindivala malundi muyo mwanga Yesu kwa kunnyuwa chinu. 
\v 21 Yesu nkummuja kuchidoni, “Ùlembela chamani?” Nang'e nkuyang'ula kuchidoni, “Paumbekuva mu Ufalume wako, ngùyuwa uvaluhusu avano anavangu vavili vaikale, yumo m'bali wako wa kunkono na yunji m'bali wako wa kunchinda.” 
\v 22 Yesu nkunnyaulila Yakobo na Yohana kuchidoni, “Mwenu mukámaite chinu chimuyuwa. Dachi, muchimuhulule kupililila ibaniki inimbebanika nangu?” Vanang'o nkunnyang'ula kuchidoni, “Elo, tùnahulula.” 
\v 23 Yesu nkuvahaulila kuchidoni, “Muhiu, ibaniki inimbebanika nangu lasima mupitile, henga kwa habali ya kuikala m'bali wangu wa kunkono au wa kunchinda anelo lakee madengo langu. Ila nafasi anedyo vàmbeikala vanu avala vávatandwèlè Atatangu.”
\p
\v 24 Bahi avala vakuhundwa vanji kumi pavapilikene malove anelo nkuvasunalila avala vakuhundwa vavili, Yakobo na Yohana. 
\v 25 Yesu nkuvachema vakuhundwa vammalele, nkuvahaulila kuchidoni, “Mwenu mùnimala kuva, vakulu va vanu vakávele Vayahudi vàvatawala vanu vao kwa dimongo na kuvatumikisa. 
\v 26 Henga kwenu mwenu inààve uchocho. Alembêla kuva nkulu mmwenu, àlembelewa ààve ntumishi wenu. 
\v 27 Na munu woheyo mmwenu alembêla ààve ntandi, àlembelewa ààve ntumwa wenu. 
\v 28 Kwa kuva, Mwana wa Munu akáidile unatumikiwa, henga àidile unatumikila na kuuhumya umi wake uchinga ùùve fidiya ya kukombolewa kwa vanu vohe.”
\s Yesu àvalamya vanu vavili vaputêle meho
\r (Mako 10:46-52, Luka 18:35-43)
\p
\v 29 Yesu na vakuhundwa vake pavachiuka pa Yeliko, likuwa likulu lya vanu nkumpapata. 
\v 30 Bahi pávele na vanu vavili vaputêle meho vachiikâla nnyenje indila. Pavapilikene kuva Yesu àvenkupita, nkunonoha lidi lyavo uvachidoni, “Nang'olo, N'dukuluwe Nfalume Daudi, tùvikile chididi!” 
\v 31 Likuwa lya vanu nkuvakalipila na kuvahaulila vanyalale, henga vanang'o nkuhalija chihi kunonoha lidi uvachidoni, “Nang'olo, N'dukuluwe Nfalume Daudi, tùvikile chididi!” 
\v 32 Yesu nkuimila, nkuvachema, nkuvauja kuchidoni, “Mùlembela nintendele chani?” 
\v 33 Vanang'o nkunnyang'ula kuchidoni, “Nang'olo, tùyuwa ulatende meho letu lalole.” 
\v 34 Yesu nkuvavikila chididi, nkulagusa meho lavo, upala nkulola, vanang'o nkunnondola Yesu. \fig |alt="Jesus heals two blind men, touches eyes" src="BlindMen_2JesusTouchesEyes_Mat20.32-34_WA03884.tif" size="col" copy="Illustrations by Graham Wade © United Bible Societies, 1989, Nairobi, Kenya." ref="20:34"\fig*
\c 21
\s Yesu àinjila muimanga ya ku Yelusalemu
\r (Mako 11:1-11, Luka 19:28-40, Yohana 12:12-19)
\p
\v 1 Yesu na vakuhundwa vake pavanavele pepi kuhwika ku Yelusalemu, nkuhwika chijiji cha Betifage, pepi na Lichinga lya Miseituni. Anepo Yesu nkuvatuma vakuhundwa vake vavili, 
\v 2 wavahaulila kuchidoni, “Hweneng'ana mpaka chijiji chivêle muyo mwenu. Pamumbekamola aneko, muchimumwone punda vannyungile, na mwanawe àvele upopo. Vahungulange koka muide navo. 
\v 3 Na munu akàmmuja kuva mwadachi mùnannyungula nnyaulile kuva, ‘Nang'olo ànavalembela,’ na upopo aneyo munu achiannuusu muide navo.” 
\v 4 Alano lammalele lánihumila, uchinga latimile malove lánatangwele nabii wachidoni,
\q
\v 5 “Vahaulile venedi va imanga ya Yelusalemu,\f + \fr 21:5 \fr*\ft Auno nsitali ùlembwije “Sayuni.” Paimanga ya Yelusalemu pávele na lichinga lichichemwa Sayuni, linadengwije Ing'ande ya Nnungu. Bahi Vayahudi vápona pa Yelusalemu kuva nni pakaya panga Nnungu na vanu vake. Na myanda inji pavachiilonjelela Yelusalemu, váhaula Sayuni, kwa kuva ínavakumbusa kuva Nnungu àvele pamo na vanu vake. \ft*\f*
\q ‘Lola, Nfalume wenu àvenkwida kwenu mwenu.
\q Nang'e nni munu wa kulisulupuha, ànkwedile punda tena mwana wanga punda.’ ”
\p
\v 6 Bahi avala vakuhundwa vavili nkuhweneng'ana, vanang'o nkutenda muchi Yesu chavalaijije. 
\v 7 Nkuida nawe punda na mwana wanga punda, nkulaja dinguwo muha mwavo, na Yesu nkuikala muha mwanga mwana wanga punda. 
\v 8 Likuwa likulungwa lya vanu nkulaja dinguwo dyavo nndila, na vanji nkulumulanga dinavi dya milandi nkudilaja nndila. 
\v 9 Likuwa lya vanu vanannongoledile Yesu na avala vachinnondola pachikundu, nkutandilika kunonoha malidi lavo uvahaula kuchidoni,
\q “Ulombolewe wako N'dukuluwe Nfalume Daudi!
\q Ubalikiwe wako uîda kwa lina lya Nang'olo!
\q Atumbyangwe Nnungu avêle muha kulihunde!”
\p\fig |alt="Jesus' triumphal entry" src="CN01784C.TIF" size="col" copy="Illustrations by David C. Cook © 1996 David C. Cook" ref="21:9"\fig* 
\v 10 Bahi Yesu painjidile muimanga ya Yelusalemu, imanga yammalele nkulindima. Vanu nkuujana kuchidoni, “Ayu nnani?” 
\v 11 Likuwa lya vanu nkuyang'ula kuchidoni, “Ayu njo ayula nabii, Yesu wa ku Nasaleti chilambo cha ku Galilaya.”
\s Yesu àvavinganga vakúsumisa, nnuwani lwa Ing'ande yanga Nnungu
\r (Mako 11:15-19, Luka 19:45-48, Yohana 2:13-22)
\p\fig |alt="Jesus driving merchants from temple - Wade" src="JesusDrivingMerchantsFromTemple_WA03896.tif" size="col" copy="Illustrations by Graham Wade © United Bible Societies, 1989, Nairobi, Kenya." ref="21:11"\fig* 
\v 12 Yesu nkuinjila nnuwani lwa Ing'ande yanga Nnungu, nkutandilika kuvavingangila pawelu vanu vammalele vachisumisa na kusuma vitukutuku, anemwo. Nkudibinula dimeza dya vanu vachibadili dihela, na viteng'u vya vanu váchisumìsà dimunda. 
\v 13 Nkuvahaulila kuchidoni, “Ìnilembwa Mmalemba Lanaswe kuva, ‘Ing'ande yangu ìmbechemwa ing'ande ya kunnyuwila Nnungu.’ Henga mwenu mùniipindikulanya nkuijuha kuva muchi lipanga lya kulipiha vakúpalaula!”
\p
\v 14 Vanu vaputêle meho na vikwavi nkummwenela Yesu umula nnuwani lwa Ing'ande ya Nnungu, nanang'e nkuvalamya. 
\v 15 Henga makuhani vakulu na vakúhunda Sheliya yanga Musa nkusunala namene pavawene masaibu lalatendile na vavana vachinonoha malidi lavo nnuwani lwa Ing'ande ya Nnungu uvahaula kuchidoni, “Ulombolewe wako, N'dukuluwe Nfalume Daudi!” 
\v 16 Bahi nkummuja Yesu kuchidoni, “Dachi, ùnapilikana malove lavatongolanga avano vavana?” Yesu nkuvayang'ula kuchidoni, “Elo. Dachi, mukánambisoma Malemba Lanaswe lahaûla kuva,
\q ‘Kwa kanya dya vana vajoko na dya vakanunu
\q wako Nnungu ùnitangasa imbili yako.’\f + \fr 21:16 \fr*\ft Sabuli 8:2\ft*\f*”
\p
\v 17 Anepo nkuvaleka, nkuhuma muimanga ya Yelusalemu, nkuhwena Besaniya, nkulala aneko.
\s Kuyuma kwa nnandi wa vihepo vya tini
\r (Mako 11:12-14,20-24)
\p
\v 18 Ulyamba wake Yesu pachihwena kavila ku Yelusalemu, nkwona indala. 
\v 19 Nkuwona nnandi wa vihepo vya tini kunyenje indila, nkuuhengelekela, henga nanga panadiwene tini munnandi aula ila mahamba weka. Anepo Yesu nkuulani aula nnandi wachidoni, “Wako nnandi, unape kavila vihepo, kutandikila nelo na maduva lammalele!” Upala aula nnandi nkuyuma. 
\v 20 Vakuhundwa vake pavawene uchocho, nkukangana namene na kuliuja kuva, “Auno nnandi upiyanyije dachi kuyuma?” 
\v 21 Yesu nkuvayang'ula kuchidoni, “Nangu nìnnyaulilanga uhiu kuva, mukàva na ing'ulupa bila kuva na lipamba, mùnahulula chihi kutenda muchi chiniutendedile nnandi auno, na uchocho muchimuhulule kulihaulila lichinga alino kuva, ‘Uka apano ukaliyahe m'bahali,’ na ichiitendeke uchocho. 
\v 22 Na mukàkulupila kuva muchimupwechelele, bahi chinu chohecho chimumbennyuwa Nnungu muchimupwechelele.”
\s Yesu àujwa kuyamba mamulaka lake
\r (Mako 11:27-33, Luka 20:1-8)
\p
\v 23 Yesu nkuinjila nnuwani lwa Ing'ande ya Nnungu. Pánavele nkùhunda, makuhani vakulu na vasele va Vayahudi nkummwenela Yesu nkummuja kuchidoni, “Wako ùlatenda alano kwa mamulaka ntwani? Na nnani akupêle wako mamulaka la kulatenda anelo?”
\p
\v 24 Yesu nkuvayang'ula kuchidoni, “Nanani uchocho nìmbemmujanga chinu chimo. Mukànguyang'ula, nguchininnyaulile ngùlatenda alano kwa mamulaka ntwani. 
\v 25 Dachi, Yohana Nkúbatisa ápete mamulaka la kubatisa kuhaloka kwachi? Kuhaloka kulihunde au kwa vanu?” Vanang'o nkutandilika kuujana vene kwa vene, uvachidoni, “Tukàyang'ula kuva làhaleke kulihunde, nang'e àmbetuuja kuva, ‘Hambi mwadachi mukánankulupidile?’ 
\v 26 Henga tukàhaula kuva làhaleke kwa vanu, tùvayopa ava vanu, kwa kuva vammalele vànakulupila kuva Yohana Nkúbatisa ávele nabii.” 
\v 27 Bahi vanang'o nkunnyang'ula Yesu kuchidoni, “Hwetu nanga patumaite!” Yesu nanang'e nkuvahaulila kuchidoni, “Nanani uchocho nikambennyaulila kuva, ngùlatenda alano kwa mamulaka ntwani.”
\s Nfano wa vana vavili
\p
\v 28 Yesu nkutangola kuchidoni, “Mwenu mwònadachi kuyamba habali aino? Pávele na munu yumo ánavele na vana vavili. Nang'e nkunnyaulila mwana ntandi kuvelekwa kuchidoni, ‘Mwanangu, nelo hwena ukakole madengo mmwelu wangu wa mizabibu.’ 
\v 29 Nang'e nkunnyang'ula kuchidoni, ‘Nikátamwa.’ Henga lukoto nkupindikuka isungu yake nkuhwena kumawelu. 
\v 30 Anepo nkummwenela mwana wavili, nkunnyaulila muchi channyaulidile ntandi. Nang'e nkuyang'ula kuchidoni, ‘Nguchinguhwene atata,’ henga wala nanga panapite.” 
\v 31 Yesu nkuvauja kuchidoni, “Dachi, muavano vavili, alida atendîle chanalembedile atatake?” Vanang'o nkuyang'ula kuchidoni, “Nni ayula ntandi.”
\p Bahi Yesu nkuvahaulila kuchidoni, “Nangu nìnnyaulilanga uhiu kuva, vakútwala kodi na makahaba vàvenkunnongolelela kuinjila mu Ufalume wa Nnungu. 
\v 32 Kwa kuva, Yohana ániida kwenu mwenu unannanguja namuna chimulembelewa kuikalanga malinga chalembela Nnungu, henga mwenu nanga pamunankulupidile. Henga vakútwala kodi na makahaba váninkulupila. Na mwenu pamo na kulona anelo lammalele, nanga pamunalekile masambi lenu na kunkulupila nang'e.”
\s Nfano wa vakúlima vahakalenge mitima
\r (Mako 12:1-12, Luka 20:9-19)
\p\fig |alt="Wicked Vineyard Tenants plot to kill owner's son" src="VineyardTenants_2OwnerSendsSon_WA03899.tif" size="col" copy="Illustrations by Graham Wade © United Bible Societies, 1989, Nairobi, Kenya." ref="21:32"\fig* 
\v 33 “Pilikanila nfano unji. Pávele na munu yumo ánavele na welu, na welu anewo nkùpanda mizabibu, nkuudinguhija lingongo na nkùhimba lipondo lya kuminyila vihepo vya zabibu, nkùdenga na nnala wa kuikala valinzi va welu. Anepo nkuukodisa aula welu kwa vakúlima vanji, mwene nkuuka nkuhwena mwanda wa kulehu. 
\v 34 Mahiku la lichela palakamwele, nkuvatuma vatumishi vake kwa avala vakúlima uchinga vakatwale sehemu ya vihepo vya mmwelu wake. 
\v 35 Henga avala vakúlima nkuvakamula avala vatumishi. Yumo nkumpanya na yunji nkummwalala na yunji watatu nkumpanya mayanga mpaka kummwalala. 
\v 36 Anepo mwene welu nkuvatuma kavila vatumishi vanji vohe kupunda vatandi, henga avala vakúlima nkuvatendela muchi chivavatendeledile avala vatandi. 
\v 37 Kuntululilo, nkunnaija mwanawe, wahaula kuchidoni, ‘Ǹnimala kuva mwanangu vachivamweshimu.’ 
\v 38 Henga avala vakúlima pavammwene ayula mwana, nkuhaulanila kuchidoni, ‘Ayu njo mwene mapala la auno welu. Bahi leka tummwalale, koka welu auno ùùve mapala letu!’ 
\v 39 Bahi nkunkamula, nkunnyumya pawelu aula welu wa mizabibu, aneko nkummwalala.”
\p
\v 40 Anepo Yesu nkuuja kuchidoni, “Dachi, mwene welu pámbeìdà, àmbevatenda dachi avala vakúlima?” 
\v 41 Vanang'o nkunnyang'ula kuchidoni, “Àmbevawalala anevo vakúlima vahakalenge mitima bila chididi, koka welu àvavikile vakúlima vanji vambemwîng'a chivêle chake kwa mahiku la lichela.”
\p
\v 42 Yesu nkuvauja kuchidoni, “Dachi, mukásomile alano Mmalemba Lanaswe?
\q ‘Liyanga lihitwîje na vakúdenga,
\q hambi lìjukile kuva liyanga likulu lya paindumba, lya muhimu kupunda lammalele.
\q Na Nang'olo njo atendîle chinu anecho,
\q na ìyonekana kuva lisaibu pameho petu.’
\p
\v 43 Bahi nìnnyaulilanga kuchidoni, Ufalume wa Nnungu ùmbeuswa kwenu mwenu na kuveng'a vanu vanji vambetênda àlalá lalalembela Nnungu. 
\v 44 Munu woheyo ambeyangukîla nniyanga anelyo àmbelumukana, na munu woheyo ulimbemmatokela, àmbetingindika mwalehu.”
\p
\v 45 Makuhani vakulu na Mafalisayo pavapilikene mifano yanga Yesu, vánimala kuva àvayamba vanang'o. 
\v 46 Bahi nkutaha namuna ya kunkamula Yesu, henga nkuyopa makuwa la vanu kwa kuva, vanang'o vánikulupila kuva nang'e nni nabii.
\c 22
\s Nfano wa ing'ole ya ulombi
\r (Luka 14:15-24)
\p\fig |alt="Parable of Banquet king sends servant" src="ParableOfBanquet(WeddingFeast)_1KingSendsServant_Mat22.3_DN00475.tif" size="col" copy="Illustrations by Darwin Dunham © United Bible Societies, 1989, Nairobi, Kenya." ref="22:0"\fig* 
\v 1 Bahi Yesu nkuhweneha kutangola na alila likuwa lya vanu kwa mifano. Nkuvahaulila kuchidoni, 
\v 2 “Ufalume wa Nnungu ùlandana na nfalume yumo antendeledîle mwanawe ing'ole ya ulombi. 
\v 3 Bahi nkuvatuma vatumishi vake unavachema avala vakumbuliwîje kuing'ole, henga vanang'o nanga pavanatamwije kwida. 
\v 4 Anepo nkuvalaija vatumishi vanji, nkuvahaulila kuchidoni, ‘Hweneng'ana mukavahaulile vakumbuliwîje kuva, ing'ole yangu hambi ìvele tayali. Ǹnisinja maluchi langu la ang'ombe na ang'ombe vanji vanunîle, vitukutuku vyammalele vìvele tayali. Vahaulile vaide kuing'ole!’ 
\v 5 Henga avala vakumbuliwîje nanga pavanajalite aneko kukumbulwa, nkulihwenela chihi kuvalembedile vene, yumo nkuhwena kumawelu kwake na yunji nkuhwena kumadengo lake la kuchuusa. 
\v 6 Na vanji nkuvakamula avala vatumishi nkuvalagiha na kuvawalala. 
\v 7 Bahi nfalume nkusunala. Nkuvatuma matiyala lake unavawalala avala vakúwalala na kuyocha imanga yavo moto. 
\v 8 Anepo nkuvahaulila vatumishi vake kuchidoni, ‘Ing'ole ya ulombi ìvele tayali, henga avala vakumbuliwîje nanga pavachilembelewa kwida. 
\v 9 Bahi hweneng'ana mmadila, na vanu vammalele umumbevona vakumbule vaide kuing'ole.’ 
\v 10 Bahi avala vatumishi nkuhweneng'ana n'dindila, nkuvalapola vanu vammalele uvachivona, vanu vambone na vatênda lahakalenge, na nnukumbi lwammalele lwa ing'ole nkuombala vayeni.
\p
\v 11 Henga painjidile nfalume unavalola vayeni vake, nkumwona munu yumo akanawete inguwo ya ing'ole ya ulombi. 
\v 12 Nkummuja kuchidoni, ‘Nnyanjawangu, uinjidile dachi apano akuno ukawètè dinguwo dya ing'ole ya ulombi?’ Ayula munu nkunyalala chihi nduu. 
\v 13 Anepo nfalume nkuvahaulila vatumishi vake kuchidoni, ‘Nnyungange ayuno munu makono na madodo, koka munnyahe pawelu pavêle lupi. Aneko àmbekuta na kuhaya meno.’ ” 
\v 14 Anepo Yesu nkutangola kuchidoni, “Kwa kuva, vanu vohe vànakumbulwa, henga vatandôlwa vavêle kadiki.”
\s Yesu àujwa kuyamba kulipa kodi
\r (Mako 12:13-17, Luka 20:20-26)
\p\fig |alt="Herodian questioning Jesus - CN01789" src="HerodianQuestioningJesus_CN01789.tif" size="col" copy="Illustrations by David C. Cook © David C. Cook Publishing Co., 1978." ref="22:14"\fig* 
\v 15 Anepo Mafalisayo nkuukananga apala nkunavika ntemelo wa kunteya Yesu uchinga vankamule umomo mmalove lake. 
\v 16 Mafalisayo nkuvatuma vakuhundwa vao pamo na vanu va likuwa lya Helode\f + \fr 22:16 \fr*\ft Vanu va likuwa lya Helode nni vanu vachikubali kutawaliwa na familia ya Helode Nkulu na Helode Antipasi mwanawe.\ft*\f*, nkunammuja Yesu kuchidoni, “Nkúhunda, tùnimala kuva wako nni munu wa uhiu na ùhunda chihi kwa uhiu kuyamba indila ya Nnungu. Na wala nanga pauyopa ukulu wanga munu, kwa kuva, nanga paulola kumeho kwanga munu. 
\v 17 Bahi tuhaulile, chuwona wako, dachi Sheliya ya Musa ìnatuluhusu kuhumya kodi kwa Nfalume wa Loma\f + \fr 22:17 \fr*\ft Nsitali auno ùlembwije Kaisali, kuyamba lina lya cheo cha Nfalume nkulu wa Loma.\ft*\f* au ikátuluhusu?” 
\v 18 Henga Yesu kwa kuva ánilamala lahakalenge lavakudungidile, nkuvayang'ula kuchidoni, “Mwenu mmakulilambilila, ing'anya ntwani mùnangulinga? 
\v 19 Ndanguje hela ihûmywa kodi kwa Nfalume wa Loma.” Vanang'o nkumpelekejeja. 
\v 20 Yesu nkuvauja kuchidoni, “Dachi, ing'ope aino na lina lilembwîje apano lyanga nnani?” 
\v 21 Vanang'o nkunnyang'ula kuchidoni, “Vyanga Nfalume wa Loma.” Anepo Yesu nkuvahaulila kuchidoni, “Bahi la Nfalume wa Loma mwing'e Nfalume wa Loma na la Nnungu mwing'e Nnungu.” 
\v 22 Bahi vanang'o pavapilikene mayang'udi lake, nkukangana namene, nkunneka Yesu, vanang'o nkulihwenela.
\s Yesu àujwa kuyamba kufufuka
\r (Mako 12:18-27, Luka 20:27-40)
\p
\v 23 Liduva ulyolyo Masadukayo vanji vakulupîla kuva, vanu vahwîle vakáfufuka, nkummwenela Yesu nkummuja kuchidoni, 
\v 24 “Nkúhunda, Musa átuhaulidile uvila, ‘Nnume akàhila nkunneka n'jawe bila kummelekela vana, nnung'une àlembelewa annombe aneyo mmahe uchinga ammelekele nkuluwe vana.’ 
\v 25 Pávele na vana saba va chilume va litumbo limo. Ayula ntandi ánnombile mmahe, nkuhila bila kummeleka mwana, na ayula nannidi nkutwaliwa na nnamuwe. 
\v 26 Nanang'e nkuhila bila kummelekela mwana, na nnamuwe watatu nanang'e nkwenda makande, nanang'e nkuhila, bahi vammalele saba nkuhilanga bila kummelekela mwana. 
\v 27 Kuntululilo ayula mmahe nanang'e nkuhila. 
\v 28 Dachi, liduva livambefufuliwa vanu vahwîle ayula nkongwe àmbekuva wanga nnani? Kwa kuva, valume vammalele saba vániikalana nawe.”
\p
\v 29 Yesu nkuvahaulila kuchidoni, “Mwenu mùnakumbika ing'anya nanga pamulamaite Malemba Lanaswe wala dimongo dyanga Nnungu. 
\v 30 Kwa kuva, vanu vahwîle pavambefufuka, nanga pavambelomba wala kulombwa, ila vàmbekuva muchi malaika va kulihunde. 
\v 31 Henga kwa habali ya kufufulwa kwa vanu vahwîle, dachi mukánambisoma chanannyaulidile Nnungu? 
\v 32 Nnungu áhawile kuchidoni, ‘Nangu njo Nnungu wa Iblahimu, Nnungu wa Isaka, na Nnungu wa Yakobo.’\f + \fr 22:32 \fr*\ft Kuuka 3:6 Nnungu álatangwele anelo akuno Iblahimu na Isaka na Yakobo váhídíílè\ft*\f*” Yesu nkuhweneha kuvahaulila kuchidoni, “Nnungu akávele Nnungu wa vanu vahwîle, henga nang'e nni Nnungu wa vanu vumi.” 
\v 33 Makuwa la vanu pavapilikene malove anelo, nkukangana namene ing'anya ya mahundo lake.
\s Amuli ing'ulu
\r (Mako 12:28-34, Luka 10:25-28)
\p
\v 34 Mafalisayo pavapilikene kuva Yesu ánivanyalaja Masadukayo, nkukojana pamo nkummwenela. 
\v 35 Munu yumo muanevo ánaimaite namene Sheliya yanga Musa nkummwenela Yesu nkummuja kwa kunninga, 
\v 36 wachidoni, “Nkúhunda, amuli ntwani ing'ulu kupunda dyammalele mu Sheliya yanga Musa?” 
\v 37 Yesu nkunnyang'ula kuchidoni, “‘Ntamwe Nang'olo Nnungu wako kwa ntima wako wammalele na kwa isungu yako yammalele na kwa ding'ano dyako dyammalele.’\f + \fr 22:37 \fr*\ft Makumbuso 6:5\ft*\f* 
\v 38 Aino njo amuli ing'ulu na njo inandi. 
\v 39 Na yavili ilandâna na ai nni aino, ‘Ntamwe nnyako malinga chiulitamwa umwene.’ 
\v 40 Sheliya yammalele yanga Musa na mahundo la manabii, vyammalele vìlisingila amuli adino dimbili.”
\s Kilisto nni n'dukulu wanga nani?
\r (Mako 12:35-37, Luka 20:41-44)
\p
\v 41 Yesu pavawene Mafalisayo vakojènè pamo, nkuvauja kuchidoni, 
\v 42 “Dachi mwenu mùtenda kuva Kilisto ni nnani? Dachi, nang'e nni n'dukuluwe nnani?” Vanang'o nkunnyang'ula kuchidoni, “N'dukuluwe Nfalume Daudi.” 
\v 43 Yesu nkuvahaulila kuchidoni, “Ìhululika dachi, Nfalume Daudi mwene kwa kulojwa na Umumu Wanaswe ancheme Kilisto, Nang'olo? Kwa kuva, àhaula kuchidoni,
\q
\v 44 ‘Nnungu Nang'olo ánnyaulidile Nang'olo wangu kuchidoni,
\q Ikala mumamulaka langu, m'bali wangu wa kunkono,
\q mpaka panimbevavika amongo vako pahi makumbatu lako.’\f + \fr 22:44 \fr*\ft Sabuli 110\ft*\f*
\m
\v 45 Bahi ikàva Nfalume Daudi ànchema Kilisto ‘Nang'olo,’ ìmbehululika dachi Kilisto ààve n'dukuluwe?” 
\v 46 Nanga munu analingile kunnyang'ula lilove, na kutandikila liduva anelyo nanga analingile kummuja kavila.
\c 23
\s Yesu àvaamba vakúhunda Sheliya ya Musa na Mafalisayo
\r (Mako 12:38-39, Luka 11:43,46, 20:45-46)
\p\fig |alt="Pharisee Phylacteries and Prayer Shawl Knowles and Bass" src="PhariseePhylactery&PrayerShawl_LB00276.tif" size="col" copy="Illustrations by Horace Knowles revised by Louise Bass © The British & Foreign Bible Society, 1994." ref="23:0"\fig* 
\v 1 Anepo Yesu nkulahaulila makuwa la vanu na vakuhundwa vake kuchidoni, 
\v 2 “Vakúhunda Sheliya ya Musa na Mafalisayo vatwête nafasi yanga Musa. 
\v 3 Bahi mùlembelewa kuvapilikana na kukamula malove lammalele lavannyaulila, henga munapapate àlalá lávatendàngà, kwa kuva malove lavahaulanga akee lávatendàngà. 
\v 4 Vanang'o vàhunga misigo iidôpa na kuvatika vanu mmavala, henga vene vakálinga kananga kunyoloja chala kuvapwechela. 
\v 5 Kila chinu chivachitenda vàchitenda chihi uchinga vanu vavalole. Vànatumbuja dibadili divahûnga mmalyenye lavo na mmakono, mmêle Malemba Lanaswe la Sheliya ya Musa nkati mwake, na vànalepyanga misuwana ya mmapepe la majoho lavo. 
\v 6 Vànatamwa namene kuikala mmiteng'u vya muyo n'ding'ole na kuikala nafasi dya kweshimika n'ding'ande dya kunnyuwila Nnungu. 
\v 7 Vànatamwa namene kusalimiwa kwa eshima kusakoni na kuchemwa na vanu, ‘Nkúhunda.’ 
\v 8 Henga mwenu mùnakubali kuchemwa ‘Nkúhunda,’ kwa kuva mwenu mmammalele nni ummamo, na mùvele chihi na nkúhunda yumo. 
\v 9 Uchocho, apano pachilambo munancheme munu woheyo ‘Atata’ kwa kuva mùvele chihi na Atata yumo, avêle kulihunde. 
\v 10 Wala munakubali kuchemwa ‘Mmakulu,’ kwa kuva mùvele chihi na nkulu yumo, nanang'e njo Kilisto atandolwejîje na Nnungu. 
\v 11 Henga nkulungwa mmwenu, àlembelewa ààve ntumishi wenu. 
\v 12 Munu woheyo alitumbyânga mwene, àmbesulupuswa, henga munu alisulupûha, àmbetumbyangwa.”
\s Kulilambilila kwa vakúhunda Sheliya ya Musa na Mafalisayo
\r (Mako 12:40, Luka 11:39-42,44,52, 20:47)
\p
\v 13-14 “Ole wenu mwenu mmakuhunda Sheliya ya Musa na Mafalisayo, mmakulilambilila mwenu! Kwa kuva, mwenu mùvachimila vanu nnango wa mu Ufalume wa Nnungu, na mwenu mmene mukáinjila, na avala valembêla kuinjila mùnivadivila vanainjile.\f + \fr 23:13-14 \fr*\ft Mmalemba lanji matandimatandi lálembwîjwe malove alano, Mumbepambala mwenu mmakuhunda Sheliya ya Musa na Mafalisayo, mmakulilambilila mwenu! Muvapakanyola dimali anannidi, na kulitenda kuva mmambone kwa kuyuwa namene. Kwa ing'anya aneyo liduva lya hukumu mumbepata asabu ing'ulu namene!\ft*\f*
\p
\v 15 Ole wenu mwenu mmakuhunda Sheliya ya Musa na Mafalisayo, mmakulilambilila mwenu! Kwa kuva, mùhwena myanda ya kupita m'bahali na mukee m'bahali uchinga mumpindikulanye kananga munu yumo kuva nkúhundwa wenu. Pamumpindikulanya, mùntenda ààve munu wa Jihannamu myanda mivili kumpunda mwenu mmene.
\p
\v 16 Ole wenu mwenu mmakulodya muputêle meho! Kwa kuva, mwenu mùhaula kuva munu akàapila kwa kuitambulanga Ing'ande ya Nnungu, anecho chikee chinu, henga akàapila kwa kutambulanga zahabu ivêle mu Ing'ande ya Nnungu, àlembelewa atimise achila chaapidile. 
\v 17 Mwenu m̀mamavelu na mmanu muputêle meho! Dachi, chikulungwa namene chilida, zahabu au Ing'ande yanga Nnungu iitênda aila zahabu ivalangiwe kuva yanaswe? 
\v 18 Uchocho mùhaula kuva, ‘Munu akàapila kwa kutambulanga chitala, anecho chikee chinu, henga munu akàapila kwa kutambulanga sadaka ivêle pachitala, àlembelewa atimise achila chaapidile.’ 
\v 19 Mwenu nni mmanu muputêle meho! Dachi, chilida chikulungwa namene, sadaka au chitala chiitênda sadaka aila kuva yanaswe? 
\v 20 Bahi munu aapîla kwa kutambulanga chitala, àapila kwa chitala anecho na kwa vitukutuku vyammalele vivelênge pachitala. 
\v 21 Uchocho, munu aapîla kwa kutambulanga Ing'ande ya Nnungu, àapila kwa ing'ande aneyo na kwa Nnungu avêle nkati mwake. 
\v 22 Na munu aapîla kwa kutambulanga kulihunde, àapila kwa chiteng'u cha Nnungu na kwa Nnungu aikâla pachiteng'u anecho.
\p
\v 23 Ole wenu mwenu mmakuhunda Sheliya ya Musa na Mafalisayo, mmakulilambilila mwenu! Kwa kuva, mwenu mùnajali namene kuhumya asilimiya kumi ata kwa vitukutuku vijoko malinga vitakilo vya kukoleja muimbowa, akuno umulekanga vitukutuku vya muhimu vya Sheliya, yani kuvatendela vanu vanji haki na kuvavikila chididi vanu vanji, na kukulupika. Anelo njo lamulembelewa kulakamula bila kuleka kulatenda na anelo lanji. 
\v 24 Mwenu nni mmakulodya muputêle meho! Pamukumbila, mwenu mùnajali namene kuhamata dinjenjema nkummila ungamila.
\p
\v 25 Ole wenu mwenu mmakuhunda Sheliya ya Musa na Mafalisayo, mmakulilambilila mwenu! Kwa kuva, mwenu mùvele muchi munu àhahula mwawo na nkungu pannima, henga nkati mwòmbele chihi kung'unuka na kupakanyola. 
\v 26 Wako Nfalisayo uputêle meho! Tandilika kuhahula nkati chikombe nahoti, uchinga pawelu napanang'o patakate.
\p
\v 27 Ole wenu mwenu mmakuhunda Sheliya ya Musa na Mafalisayo, mmakulilambilila mwenu! Kwa kuva, mùlandene na misati ipambwîje kwa pawelu, henga nkati mwòmbele chihi mawangwa la vanu vahwîle na kila namuna ya uhakwa. 
\v 28 Uchocho na mwenu njo chimuva, kwa pawelu mwònekana kuva mmambone pameho pavanu, henga nkati mwenu mwòmbele chihi ulamba na vitendo vihakalenge.”
\s Asabu ya vakúhunda Sheliya na Mafalisayo
\r (Luka 11:47-51)
\p
\v 29 “Ole wenu mwenu mmakuhunda Sheliya ya Musa na Mafalisayo, mmakulilambilila mwenu! Kwa kuva, mùdengela misati ya manabii na kulemba misati ya vanu vánavele vambone, 
\v 30 na mùhaula kuva, ‘Hwetu tukachiva utupwawa machedo mmaduva lavanapwawije anyakala vetu, tukanalundane navanang'o kuvawalala manabii.’ 
\v 31 Bahi mwenu mùlimaiha mmene kuva mwenu nni mmadukulu mma vanu vavawalêle manabii. 
\v 32 Bahi malilila anelo lavatandihije anyakalavenu! 
\v 33 Mwenu nni mihongo, mmana mma nachihungo! Ǹnembehulula dachi kuitila hukumu ya Jihannamu? 
\v 34 Kwa kuva, nìmpelekejija mwenu manabii na vanu vavêle na lúnda na vakúhunda. Henga vanji mùmbevawalala na vanji mùmbevavamba mmisalaba na vanji mùmbevasulubula n'ding'ande dyenu dya kunnyuwila Nnungu na kuvavinganga muimanga imo mpaka inji. 
\v 35 Mwenu mùmbepata asabu ing'anya ya vanu vambone pameho pa Nnungu vawalaliwîje, kutandikila kuwalalwa kwanga Habilu ánavele wambone pameho panga Nnungu, mpaka kuwalalwa kwanga Sakaliya mwana wanga Balakiya, umummwalalidile nnuwani lwa Ing'ande ya Nnungu ching'ati Ing'ande ya Nnungu na chitala cha kuhumija sadaka. 
\v 36 Nangu nìnnyaulilanga uhiu kuva, vanu va chívelèkwà achino vàmbehukumiwa asabu ing'anya ya kuwalalwa kwa vanu anevo vammalele.”
\s Yesu àihinginikila imanga ya Yelusalemu
\r (Luka 13:34-35)
\p
\v 37 Yesu nkuhweneha kutangola wachidoni, “Mwenu mmanu mma ku Yelusalemu, mmanu mma ku Yelusalemu! Mwenu mùvawalala manabii na kuvapanya mayanga avala vatumwîje kwenu mwenu. Myanda yohe ǹnilinga kuvalopolela pamo vana venu muchi ung'uku chavautamila vana vake paliungu dimapa dyake, henga mwenu nanga pamutamwije. 
\v 38 Lola, Ing'ande yenu ya Nnungu ìmbekuva lihame.\f + \fr 23:38 \fr*\ft Munsitali auno Matayo àlembile “ing'ande yenu,” ìnahululika àyamba Ing'ande ya Nnungu au imanga ya Yelusalemu.\ft*\f* 
\v 39 Na nangu nìnnyaulilanga kuva, mukambengwona kavila mpaka pamumbehaula kuva, ‘Ubalikiwe wako uîda kwa lina lya Nang'olo.’ ”
\c 24
\s Yesu àhaula namuna chiimbekwondongwa Ing'ande yanga Nnungu
\r (Mako 13:1-31, Luka 21:5-33)
\p\fig |alt="Temple (Herod's) Aerial view - Knowles and Bass LB00250" src="Temple(Herod's)AerialView_LB00250.tif" size="col" copy="Illustrations by Horace Knowles revised by Louise Bass © The British & Foreign Bible Society, 1994." ref="24:0"\fig* 
\v 1 Yesu nkuuka pa Ing'ande ya Nnungu, pánavele nkuhwena vakuhundwa vake nkummwenela nkunnanguja ding'ande dya pa Ing'ande ya Nnungu. 
\v 2 Yesu nkuvauja kuchidoni, “Dachi, mùvenkulona anelo lammalele? Nangu nìnnyaulilanga uhiu kuva, nanga liyanga limbeisalîla muha liyanga linji, kila liyanga lìmbematohijwa pahi.”
\p
\v 3 Bahi Yesu panaikele muha Lichinga lya Miseituni, vakuhundwa vake nkummwenela paweka, nkummuja kuchidoni, “Tuhaulile, vitukutuku anevyo vìmbehumila chakani? Na chimaiho ntwani chimbelangûja kwida kwako, na ntululilo wa mahiku alano?” 
\v 4 Yesu nkuvayang'ula kuchidoni, “Lyongolelange uchinga munahochejwe. 
\v 5 Kwa kuva, vanu vohe vàmbeida uvalitenda kuva vanang'o njo nangu, uvachidoni, ‘Nangu njo Kilisto!’ Vanu anevo vàmbevahocheja vanu vohe. 
\v 6 Mùmbepilikana habali dya ing'ondo na habali dya ing'ondo, henga munayope. Kwa kuva, anelo lasima laide, henga aula ntululilo ukánambikamola. 
\v 7 Kwa kuva, chilambo chimo chìmbepanyana na chilambo chinji, na ufalume umo ùmbepanyana na ufalume unji. Kùmbekuva na indala ing'ulu na sehemu dyohe dya pachilambo dìmbendengenda. 
\v 8 Anelo lammalele làvele muchi kulindamuka kwa uchungu wa kuveleka.
\p
\v 9 Anepo nnembekamujwa mmakono la vanu vanji uchinga m'banihwe na kuwalalwa, na vanu va vilambo vyammalele vàmbemmenga mwenu ing'anya yang'une. 
\v 10 Chipindi anecho nni chivambelekanga vanu vohe ing'ulupa yavo, vàmbetengelekana vene kwa vene na kuvengana. 
\v 11 Vàmbehumila manabii vohe va kulambila na kuvahocheja vanu vohe. 
\v 12 Ing'anya ya kuyenjejeka kwa lahakalenge, kutamwana kwa vanu vohe kumbehang'uka. 
\v 13 Henga ambepililîla mpaka kuntululilo, aneyo njo ambepôhwa. 
\v 14 Na kabla ya kuhwika anewo ntululilo, Malove Lambone la Ufalume wa Nnungu làmbehubiliwa pachilambo chammalele kuva ushahidi kwa vanu va vilambo vyammalele.”
\p
\v 15 Bahi munu ambesôma chitabu achino, àlembelewa apilikanihe saana mana ya malove laîda. Anepo Yesu nkuhweneha kutangola wachidoni, “Bahi anepo mùmbechona chinu chanahawile nabii Danieli, chinu chiitênda Ing'ande ya Nnungu kuva najisi chiimijìjwè pa Ing'ande ya Nnungu. 
\v 16 Anepo vavelênge kuchilambo cha ku Yudeya vatukutile kumachinga. 
\v 17 Na munu avêle muha ing'ande analitinike kwa kutukutila nng'ande unatwala vitukutuku vyake. 
\v 18 Na avêle kumawelu nanang'e uchocho, anauye kukaya únatwala lijoho lyake. 
\v 19 Ole wavo amahe vavêle na vitumbo na vayong'êja mmahiku anelo. 
\v 20 Nnyuwange Nnungu uchinga kutila kwenu kunave mmahiku la chipwepwe au Liduva lya Kuyewelela. 
\v 21 Kwa kuva, mmahiku anelo kùmbekuva na ibaniki ing'ulu ikánambipwawa kutandikila Nnungu pachiumbile chilambo mpaka vino, na ibaniki malinga aneyo ikámbehumila kavila. 
\v 22 Kuikave Nnungu akàinjipiha isabu ya mahiku àlalá la ibaniki akánapwawe munu kananga yumo achichiapohwe. Henga ing'anya ya vanu vake vávatondwèlè, àniinjipiha mahiku anelo.
\p
\v 23 Anepo munu akànnyaulila kuva, ‘Lola, Kilisto àvele apano,’ au ‘Àvele apala,’ munakulupile. 
\v 24 Kwa kuva, vàmbeida vanu vambelilambilîla kuva vanang'o njo Kilisto, uchocho vàmbeida manabii va kulambila. Vanu anevo vàmbetenda vimaiho vikulu na masaibu, uchinga ikàhululika vapate kuvahocheja ata vanu vávatandwêle Nnungu. 
\v 25 Lola, nangu ǹninnyaulilanga kabla anelo lammalele lakànambihumila. 
\v 26 Bahi vanu vakannyaulila kuva, ‘Lola, Kilisto àvele kulilanga!’ Munahwene aneko. Au vakannyaulila kuva, ‘Lola, àlipihite nng'ande!’ Munavakulupile. 
\v 27 Kwa kuva, kwida kwanga Mwana wa Munu kùmbekuva muchi nng'anje wa ing'uva chiuhumila gafula kumahunde na kulangaja kumahunde kwammalele. 
\v 28 Bahi pohepo pauvele ntuhi njo pavambekojana vipungo.”
\p
\v 29 Yesu nkuhweneha kutangola wachidoni, “Upopo, palalembemalilika maduva la kubanika, ‘Liduva lìmbekuva na lupi na mwedi ukambelangaja na dinondwa dimbematoka kuhaloka kumahunde na vitukutuku vyammalele vya kumahunde vivêle na dimongo, vìmbetikinyika.’ 
\v 30 Anepo njo pachimbekwonekana chimaiho changa Mwana wa Munu kumahunde. Vanu vammalele va pachilambo vàmbekutanga, na vàmbemwona Mwana wa Munu avèlè mmahunde waida, akuno avèlè na dimongo na ukulu nkulu. 
\v 31 Anepo àmbevatuma malaika vake kwa lidi litumbwile lya lipenga na vàmbevalopola vanu vake vávatandwèlè kuhaloka nchilambo chammalele.
\p
\v 32 Bahi kwa nnandi wa ntini lihundange nfano auno. Dinavi dyake padihipuka na kulikwasula mahamba, mwenu mùnamala kuva chihuku chìvele pepi. 
\v 33 Na mwenu uchocho, pamumbelona ulahumila anelo lammalele laninnyaulidile, bahi mumale kuva uhiku wa kwida kwake ùvele pepi kukamola, tena ùvele chihi pannango. 
\v 34 Nangu nìnnyaulilanga uhiu kuva, vanu va chívelèkwà achino vakambepita mpaka palambetimila anelo lammalele. 
\v 35 Kumahunde na chilambo vìmbepita, henga malove langu lakambepita mwiko.”
\s Atata Nnungu bahi njo amaîte liduva lyene
\r (Mako 13:32-37, Luka 17:26-30,34-36)
\p
\v 36 “Henga kuyamba liduva na uhiku wene anewo, nanga munu amaîte, ata malaika va kulihunde nanga pavamaite, wala Mwana nanga pamaite, henga Atata weka njo amaîte. \fig |alt="Noah's ark during flood - CN02094" src="Noah'sArkDuringFlood_Heb11.7_CN02094.tif" size="col" copy="Illustrations by David C. Cook © David C. Cook Publishing Co., 1978." ref="24:36"\fig* 
\v 37 Malinga chilanavele mahiku langa Nuhu, nni uchocho chiimbekuva pambekwida Mwana wa Munu. 
\v 38 Kwa kuva, mmahiku àlalá livambwe kabla likànambikwida, vanu vánalya na kukumbila, vánalomba na kulombwa mpaka liduva alila lyainjidile Nuhu nsafina. 
\v 39 Vanang'o nanga pavanamaite chinu chohecho mpaka livambwe palihaleke nkuvayola vammalele. Uvila nni chiimbekuva pambekwida Mwana wa Munu. 
\v 40 Uhiku anewo vanu vavili vàmbekuva kumawelu, yumo àmbetwaliwa na yunji ambelekwa. 
\v 41 Vamahe vavili vàmbekuva pamo uvahaya ntama nniyanga, yumo àmbetwaliwa na yunji àmbelekwa. 
\v 42 Bahi lyongolelange kwa kuva nanga pamumaite liduva lyambekwida Nang'olo wenu. 
\v 43 Mwenu mùnimala kuva, kuikave mwene ing'ande waumala uhiku wambekwida nkwiva unaiva, akaniva meho uchinga ing'ande yake inatutumulwe. 
\v 44 Bahi na mwenu uchocho, lipanganihange, kwa kuva Mwana wa Munu àmbekwida uhiku umukalolela mwenu.”
\s Ntumishi akúlupika na ntumishi akákulupika
\r (Luka 12:41-48)
\p
\v 45 Yesu nkuhweneha kutangola wachidoni, “Dachi, ntumishi alida akulupîka na avêle na ding'ano? Nni ayula wammikile nang'olo wake kuvaimilila vatumishi vanji na kunnaija aveng'e chakulya kwa uhiku ulembelêwa. 
\v 46 Wasa ntumishi aneyo ikàva pambeida nang'olo wake àmbenkoja watenda chalaijijwe. 
\v 47 Nangu nìnnyaulilanga uhiu kuva, nang'olo aneyo àmbemmika ntumishi aneyo kuva nkwímilila wa dimali dyake dyammalele. 
\v 48 Dachi, ìmbekuva dachi ikàva ntumishi aneyo nni munu atênda lahakalenge, nkulihaulila muntima wake kuva, ‘Nang'olo wangu ànatima kuuya,’ 
\v 49 nkutandilika kuvapanya vatumishi avake, akuno walya na kukumbila na kukalewa? 
\v 50 Nang'olo wa aneyo ntumishi àmbeuya nniduva lyakalolela na uhiku wakaumaite. 
\v 51 Àmbencheketanya vibeduli vivili ntumishi aneyo na kummika pachinu pavikwîje kwajili ya vakulilambilila, aneko vàmbekuta na kuhaya meno.”
\c 25
\s Nfano wa vali kumi
\p\fig |alt="Ten Bridesmaids, 5 with lamps - Wade" src="TenBridesmaids(Girls,Virgins)_Mat25.1-13_WA03904.tif" size="col" copy="Illustrations by Graham Wade © United Bible Societies, 1989, Nairobi, Kenya." ref="25:0"\fig* 
\v 1 Yesu nkuhweneha kutangola wachidoni, “Uhiku anewo Ufalume wa kulihunde nni paumbelandana na vali kumi vanatwete vibatali vyavo nkuhwena unampwechela nnombi. 
\v 2 Vali nnyano muanevo vávele mavelu na nnyano vanji vánilimuka. 
\v 3 Avala mavelu vátwetenge chihi vibatali vyavo wala vananyakule na mahuta la akiba. 
\v 4 Henga avala valimwîke ványakwile vibatali na kukondya mahuta lanji. 
\v 5 Bahi nnombi patimîle kuhwika, vammalele nkuhindila na kulala luwono. 
\v 6 Ching'ati chilo nkupilikanika lidi lya munu ulichidoni, ‘Pilikanila, nnombi àvenkwida! Humang'ana mukanchingamile!’ 
\v 7 Bahi vali vammalele nkutakatukanga, nkutayalisha vibatali vyavo. 
\v 8 Avala mavelu nkuvahaulila avala valimwîke kuchidoni, ‘Tumeyele mahuta lenu kadiki kwa kuva vibatali vyetu vitandilika kudimika.’ 
\v 9 Avala valimwîke nkuyang'ula kuchidoni, ‘Ikambehululika, mahuta latuvenalo lakambetosa kuyavana hwetu na mwenu. Mwenu hwena kwa vanu vachuûsa mukalisumile lenu.’ 
\v 10 Avala mavelu pavapite unasuma mahuta, nnombi nkukamola. Avala vali nnyano vanavêle tayali, nkuingila pamo na nnombi nnukumbi lwa ing'ole ya ulombi na nnango nkuchimwa. 
\v 11 Lukoto kadiki avala vali vanji nkukamolanga, nkutandilika kutangola kuchidoni, ‘Nang'olo, nang'olo, tuchimulile!’ 
\v 12 Henga nnombi nkuvayang'ula kuchidoni, ‘Nangu nìnnyaulilanga uhiu kuva, nangu nikámmaite mwenu.’ ” 
\v 13 Anepo Yesu nkuhaula kuchidoni, “Bahi mùùve meho, kwa kuva nanga pamulimaite liduva anelyo wala uhiku wambekwida Mwana wa Munu.”
\s Nfano wa vatumishi vatatu
\r (Luka 19:11-27)
\p
\v 14 Y\fig |alt="Talents given to servants - WA03905" src="TalentsGivenToServants_WA03905.tif" size="col" copy="Illustrations by Graham Wade © United Bible Societies, 1989, Nairobi, Kenya." ref="25:14"\fig*esu nkuhweneha kutangola wachidoni, “Ufalume wa Nnungu ùlandana na munu ánalembedîle kuhwena mwanda. Nang'e ávachemile vatumishi vake, nkuvakamuja dihela dyake. 
\v 15 Yumo nkumwing'a mipatila nnyano ya dihela dya zahabu na yunji nkumwing'a mipatila mivili na yunji nkumwing'a mpatila umo kupapatana na uweso wanga munu. Anepo nkuhwena mwanda. 
\v 16 Upala ayula apête mipatila nnyano ya dihela dya zahabu nkutandilika kutenda uchuusi, nkuyenjejeka mipatila inji nnyano. 
\v 17 Uchocho na ayula apête mipatila mivili, nkuyenjejeka mipatila inji mivili. 
\v 18 Henga ayula apête mpatila umo, nkuhimba lipondo, nkupiha dihela dya nang'olo wake.
\p
\v 19 Bada ya maduva lohe, nang'olo wa avala vatumishi nkuuya, nkutenda navo isabu ya dihela dyanavakamujije. 
\v 20 Bahi nkuhaloka ayula ntumishi anapete mipatila nnyano ya dihela dya zahabu, nang'e nkuhumya na inji nnyano, nkuhaula kuchidoni, ‘Nang'olo, úngukamujidye mipatila nnyano, lola vino ìyenjejeke inji nnyano.’ 
\v 21 Nang'olo wake nkunnyaulila kuchidoni, ‘Ùtendile saana, wako nni ntumishi wambone, na ùnakulupika. Únikulupika kwa dimali kadiki, bahi vino nìmbekukamuja dimali dyohe. Ida uhangalale pamo na nangu!’
\p
\v 22 Nkuhaloka ayula ntumishi wavili anapete mipatila mivili ya dihela, nanang'e, nkuchidoni, ‘Nang'olo, úngupele mipatila mivili, lola, vino ìyenjejeke mipatila inji mivili.’ 
\v 23 Nang'olo wake nkunnyaulila kuchidoni, ‘Ùtendile saana, wako nni ntumishi wambone, na ùnakulupika. Únikulupika kwa dimali kadiki, bahi vino nìmbekukamuja dimali dyohe. Ida uhangalale pamo nangu!’
\p
\v 24 Anepo nkuhaloka ayula ntumishi yunji watatu anapete mpatila umo wa dihela, nkuhaula kuchidoni, ‘Nang'olo, nangu ǹnikumala wako kuva, nni umunu ukee na chididi, wako ùvele muchi munu ahôla chihi na pachinu pakapandile nang'e. 
\v 25 Nangu ńniyopa, nkuhwena unapiha dihela dyako nnipondo. Bahi hela yako aino, itwale.’
\p
\v 26 Nang'olo wake nkunnyang'ula kuchidoni, ‘Wako nni ntumishi nkútenda lahakalenge, na unnemwa! Wako wanimala kuva, nangu nni munu ngufûna chihi pachinu panikapandile nangu. 
\v 27 Elo, henga wako úlembelewa udivike dihela dyangu benki, uchinga liduva linimbeuya ngudipate dihela dyangu na dinji diyenjejêke. 
\v 28 Bahi mpakanyolange aneyo, dihela anedyo, mumwing'e ayula avêle na mipatila kumi ya dihela. 
\v 29 Kwa kuva, kila munu avêle na chinu àmbeyenjejwa ààve na vyohe, henga munu akávele na chinu ata achila kadiki chavenacho àmbepokonyolwa. 
\v 30 Bahi ntwale ayu ntumishi akáfala, munnyahange pawelu pavêle lupi. Aneko njo kuvambekuta na kuhaya meno.’ ”
\s Angandolo na ambudi
\p\fig |alt="Sheep and Goats Bass and Knowles" src="SheepVsGoats_Mat25.32_LB00017.tif" size="col" copy="Illustrations by Horace Knowles revised by Louise Bass © The British & Foreign Bible Society, 1994." ref="25:30"\fig* 
\v 31 “Pámbeìdà Mwana wa Munu akuno avèlè na ukulu wake pamo na malaika vammalele, anepo njo pámbeikàlà nchiteng'u chake cha chifalume. 
\v 32 Vanu va vilambo vyammalele vàmbelopokela muyo mwake, nanang'e àmbevahapulanya anevo vanu muchi nchunga chavahapula angandolo n'dimbudi. 
\v 33 Àmbevavika angandolo m'bali wake wa kunkono na ambudi m'bali wake wa kunchinda.
\p
\v 34 Anepo Nfalume àmbevahaulila avala vavêle m'bali wake wa kunkono, ‘Idang'ana, mwenu mubalikiwije na Atatangu, pwachelanga Ufalume umuunguliwije kutandikila kuumbwa kwa chilambo. 
\v 35 Kwa kuva ngúvele na indala mwenu nkuning'a chakulya, na ngúvele na inyota mwenu nkuning'a medi, na ngúvele ninnyeni mwenu nkungupwechela, 
\v 36 na ngúvele lukundumwandu, mwenu nkuning'a inguwo yuwala, na nnauula mwenu nkunanguuja, na ngúvele nnilungu mwenu nkuidang'ana unangulola.’ 
\v 37 Anepo avala vatênda lalalembela Nnungu njo pavambeyang'ula kuchidoni, ‘Nang'olo, chakani patukuwene uvèlè na indala hwetu nkukwing'a chakulya, au púnavele na inyota hwetu nkukwing'a medi lukumbila? 
\v 38 Chakani patunakuwene uvèlè nnyeni, hwetu nkukupwechela, au chakani púnavele lukundumwandu, hwetu nkukwing'a dinguwo? 
\v 39 Na chakani patukwene ubwahela au uvèlè nnilungu, hwetu nkuida unakulola?’ 
\v 40 Nfalume àmbevayang'ula kuchidoni, ‘Nangu nìnnyaulilanga uhiu kuva, kila chinu chimuntendedile munu avalangîwa kuva akee chinu, múngutendedile nangu.’
\p
\v 41 Anepo Nfalume àmbevahaulila avala vavêle m'bali wake wa kunchinda kuchidoni, ‘Ukananga apano, mwenu mulaniwije! Muhwene mmoto ukee na ntululilo, moto waunguliwije Ibilisi na malaika vake! 
\v 42 Kwa kuva, pangunavele na indala, mwenu nkananing'ile chakulya na pangunavele na inyota, mwenu nkananing'ile medi lukumbila 
\v 43 na pangunavele ninnyeni, mwenu nkanangupwecheledile na pangunavele na uhou, mwenu nkananing'ile dinguwo dyuwala na panichiuula, mwenu nkanaidile unangulola na pangunavele nnilungu mwenu nkanaidîle unangulola.’
\p
\v 44 Anepo vanang'o vàmbennyang'ula kuchidoni, ‘Nang'olo, chakani patunakuwene uvèlè na indala au inyota au uvèlè unnyeni au uvèlè na uhou au uuùlà au uvèlè nnilungu, na hwetu tunaide unakuhudumila?’ 
\v 45 Nang'e àmbevayang'ula kuchidoni, ‘Nangu nìnnyaulilanga uhiu kuva, kila chinu chimusindwije kuntendela munu avalangîwa kuva akee chinu, músindwije kungutendela nanangu.’ 
\v 46 Anepo anevo vanu vambehwena muasabu ikee na ntululilo, henga avala vatênda lalalembela Nnungu, vàmbeingila muumi ukee na ntululilo.”
\c 26
\s Ntemelo wa kummwalala Yesu
\r (Mako 14:1-2, Luka 22:1-2, Yohana 11:45-53)
\p
\v 1 Yesu pamalidile kutangola malove anelo, nkuvahaulila vakuhundwa vake kuchidoni, 
\v 2 “Mwenu mùnimala kuva bada ya maduva mavili pàmbekuva na sikukuu ya Pasaka, na Mwana wa Munu àmbetengelekwa uchinga avambwe munsalaba.”
\p
\v 3 Anepo makuhani vakulu pamo na vasele va Vayahudi nkukojana paing'ande ya Kuhani Nkulu, uvanchema Kayafa. 
\v 4 Nkutenda ntemelo namuna chivambenkamula na kummwalala Yesu. 
\v 5 Nkuhaula kuchidoni, “Henga tunankamule pasikukuu, uyopa vanu vanataya timbwili.”
\s Yesu àmiminiwa mahuta la kunung'ila
\r (Mako 14:3-9, Luka 7:36-50, Yohana 12:1-8)
\p\fig |alt="Woman anointing Jesus head at Simon the lepers house" src="WomanAnointingJesus'HeadWithPerfume_WA03906.tif" size="col" copy="Illustrations by Graham Wade © United Bible Societies, 1989, Nairobi, Kenya." ref="26:5"\fig* 
\v 6 Yesu ávele ku Besaniya muing'ande yanga Simoni analamijwe mangundula. 
\v 7 Pánavele nkulya, nkuhaloka mmahe ananyakwile chupa chikatapele namene chikatapajîjwe kwa mayanga la alabasta. Chupa anecho chíumbele mahuta lanung'ila la kugalika namene, nkummiminila Yesu mmuti. 
\v 8 Vakuhundwa vanga Yesu pavalawene anelo latendêke nkusunala, nkuhaula kuchidoni, “Mwadachi kwondonganga uvila mahuta? 
\v 9 Alano mahuta lakanisumiswa kwa dihela dyohe namene nkuveng'a amahuvani!”
\p
\v 10 Henga Yesu nkumala lavachiliuja, bahi nkuvahaulila kuchidoni, “Mwadachi munankambyakambya ayuno mmahe? Nang'e àngutendedile lyambone. 
\v 11 Kwa kuva, maduva lammalele mùmbekuva na amahuvani, henga nanga pamumbekuva na nangu maduva lammalele. 
\v 12 Nang'e àmwadilidile mahuta mummili wangu, uchinga angutayalishe kwa kungusika. 
\v 13 Nangu nìnnyaulilanga uhiu kuva, kila pachinu pámbehubilîwa Malove Lambone nchilambo chammalele, alino lyatendile ayuno mmahe lìmbetambulangwa kwa kunhimukila nang'e.”
\s Yuda àkubali kuntengeleka Yesu
\r (Mako 14:10-11, Luka 22:3-6)
\p
\v 14 Anepo, yumo wa vakuhundwa kumi na mbili, lina lyake Yuda Isikaliote, nkuhwena kwa makuhani vakulu, 
\v 15 nkuvahaulila kuchidoni, “Mùmbening'a chamani nikantengeleka Yesu kwenu mwenu?” Bahi nkumwing'a dihela dya nnyoyo salasini. 
\v 16 Kutandikila anepo Yuda nkuva wataha wasa wa kuntengeleka Yesu.
\s Yesu na vakuhundwa vake vàlya chakulya cha Pasaka
\r (Mako 14:12-21, Luka 22:7-13, 21-23, Yohana 13:21-30)
\p\fig |alt="Last Supper 12 Disciples" src="LastSupper(12Disciples)_DN00489.tif" size="col" copy="Illustrations by Darwin Dunham © United Bible Societies, 1989, Nairobi, Kenya." ref="26:16"\fig* 
\v 17 Liduva litandi lya Sikukuu ya Mikate Ikátaijwe Hamila, vakuhundwa vake nkummwenela Yesu nkummuja kuchidoni, “Ùlembela tukakwandalile kwachi chakulya cha Sikukuu ya Pasaka?” 
\v 18 Yesu nkuvahaulila vahweneng'ane kumanga, kwanga munu yumo vakannyaulile kuchidoni, “Nkúhunda àhawile kuchidoni, ‘Uhiku wautondwele Nnungu kwajili yangu ùvele pepi, vakuhundwa vangu pamo na nangu nimwene tùmbehangalalila muing'ande yako Sikukuu ya Pasaka.’ ” 
\v 19 Bahi vakuhundwa nkutenda muchi Yesu chavalaijije, nkuandaa chakulya cha Sikukuu ya Pasaka.
\p
\v 20 Pachikamwele chinalyulo, Yesu nkulya chakulya pamo na vakuhundwa vake kumi na mbili. 
\v 21 Pavanavele nkulya, Yesu nkuhaula kuchidoni, “Nangu nìnnyaulilanga uhiu kuva, munu yumo mmwenu àmbengutengeleka.” 
\v 22 Vakuhundwa vake nkuva nnihindambi likulu, nkutandilika yumo-yumo kunnyaulila Yesu kuchidoni, “Nang'olo, nikee nangu!” 
\v 23 Yesu nkuyang'ula kuchidoni, “Achahwijîje nkate wake munkungu pamo na nangu njo ambengutengelêka. 
\v 24 Mwana wa Munu àmbekuhwa malinga chiilembwije Mmalemba Lanaswe kumwamba nang'e. Henga ole wake munu aneyo antengelêka Mwana wa Munu! Ikàvele wasa kwa munu aneyo kuikave akavelekwa.”
\p
\v 25 Anepo Yuda, ayula nkútengeleka, nkunnyaulila Yesu kuchidoni, “Nkúhunda, nikee nangu!” Yesu nkunnyang'ula kuchidoni, “Ùmbekuva uwewe.”
\s Chakulya cha Nang'olo
\r (Mako 14:22-26, Luka 22:14-20, 1 Vakolinso 11:23-25)
\p
\v 26 Bahi pavanavele nkulya, Yesu nkutwala nkate, nkunshukulu Nnungu, nkuumeya, nkuveng'a vakuhundwa vake. Nkuhaula kuchidoni, “Twalanga mulye, auno njo mmili wangu.” 
\v 27 Anepo, nkutwala chikombe chivêle divayi, nkunshukulu Nnungu, nkuveng'a vakumbile, nkuhaula kuchidoni, “Kumbilanga mmammalele, 
\v 28 kwa kuva, aino njo myadi yangu imaîha lilailano lya Nnungu na vanu vake, imwadilîka kwajili ya vanu vohe uchinga vasamehewe masambi lavo. 
\v 29 Nangu nìnnyaulilanga mwenu kuva, nikambekumbila kavila divayi, mpaka liduva linimbekumbila divayi dyahambi pamo na mwenu mu Ufalume wa Atatangu.”
\p
\v 30 Bahi pavamalidile kwimba luhimu, nkuhumananga pawelu, nkuhweneng'ana ku Lichinga lya Miseituni.
\s Yesu àlauja kuva Petulo àmbenkana
\r (Mako 14:27-31, Luka 22:31-34, Yohana 13:36-38)
\p
\v 31 Anepo Yesu nkuvahaulila kuchidoni, “Ing'anya ya àlalá lambenguhumîla nangu, mwenu mmammalele chilo cha nelo ǹnembeleka kungukulupila, malinga chahawile Nnungu Mmalemba Lanaswe kuva,
\q ‘Nìmbempanya nchunga,
\q na angandolo vàmbemwadilikana.’\f + \fr 26:31 \fr*\ft Sakaliya 13:7\ft*\f*
\m
\v 32 Henga panimbefufuka, nìmbennongolela kuhwena ku Galilaya.” 
\v 33 Petulo nkunnyang'ula Yesu kuchidoni, “Ata kuiva vammalele uvava na lipamba na wako nkukuleka, henga nangu nikambekuleka mwiko.” 
\v 34 Yesu nkunnyaulila Petulo kuchidoni, “Nangu nìkuhaulila uhiu kuva, chilo uchino cha nelo, kabla ung'uku akànambikongovela, wako ùmbekuva ungukanile myanda mitatu.” 
\v 35 Petulo nkuyang'ula kuchidoni, “Ata kungulembelewa kuhwa chalumo na wako, nangu nikambekukana ng'o!” Vakuhundwa vammalele nkutangola uchocho.
\s Kuyuwa kwanga Yesu kuwelu wa Getisemane
\r (Mako 14:32-42, Luka 22:39-46)
\p\fig |alt="Jesus praying in Gethsemane" src="JesusPrayingInGethsemane_CN01810.tif" size="col" copy="Illustrations by David C. Cook © David C. Cook Publishing Co., 1978." ref="26:35"\fig* 
\v 36 Anepo Yesu nkuhwena pamo na vakuhundwa vake kuwelu uvachema, Getisemane, nkuvahaulila vakuhundwa vake kuchidoni, “Ikalanga apano, nangu nguhwena akula unayuwa.”
\p
\v 37 Nkuntwala Petulo pamo na vana vavili vanga Sebedayo. Bahi Yesu nkutandilika kuva na lihindambi na kukambakamba muntima, 
\v 38 nkuhaula kuchidoni, “Ntima wangu ùvele na lihindambi likulu, pepi na kuhwa. Bahi ikalanga apano, mùùve meho pamo na nangu.” 
\v 39 Nkuhwena muyo kadiki, nkuhunama mpaka pahi, nkuyuwa wahaula kuchidoni, “Atatangu, ikàhululika ngunyemye na ibaniki iîda! Henga unatende muchi chingulembela nangu, ila tènda muchi chulembela wako umwene.” 
\v 40 Bahi Yesu nkuvahwenela avala vakuhundwa vatatu, nkuvakoja valèlè, nkunnyaulila Petulo kuchidoni, “Dachi, nanga pamuhulwile kuva meho pamo na nangu kananga lisaa limo? 
\v 41 Bahi mùùve meho na muyuwe uchinga pamumbelingwa munatende masambi. Isungu ìnalembela, henga mmili unadabadanga.”
\p
\v 42 Yesu nkuhwena mwanda wavili unayuwa, wahaula kuchidoni, “Atatangu, ikánahululike kungunyemija ibaniki aneyo iîda, bahi ìtendeke muchi chulembela wako.” 
\v 43 Bahi Yesu nkuhwena kavila kwa vakuhundwa vake, nkuvakoja valelèngè luwono, kwa kuva meho lavo láumbele chihi luwono.
\p
\v 44 Yesu nkuvaleka kavila, nkuhwena unayuwa mwanda watatu watangola chihi malove ulala. 
\v 45 Bahi Yesu nkuvahwenela vakuhundwa, nkuvahaulila kuchidoni, “Mwenu mmechinkwona na kupumulila. Lola uhiku ùnikamola wambekamujwa Mwana wa Munu mmakono la vanu vavêle na masambi. 
\v 46 Na ayula angutengelêka àvele pepi, bahi takatukanga tuhweneng'ane!”
\s Kukamulwa kwanga Yesu
\r (Mako 14:43-50, Luka 22:47-53, Yohana 18:3-12)
\p\fig |alt="Judas Betraying Jesus with a Kiss - Wade" src="JudasKissingJesus_WA03917.tif" size="col" copy="Illustrations by Graham Wade © United Bible Societies, 1989, Nairobi, Kenya." ref="26:46"\fig* 
\v 47 Yesu pánavele nkutangola malove anelo, nkuhaloka Yuda, yumo wa avala vakuhundwa kumi na mbili, pamo na likuwa likulu lya vanu vanyakwîle mapanga na dindonga. Vanu anevo vammalele vátumwije na makuhani vakulu na vasele va Vayahudi. 
\v 48 Ayula nkútengeleka ávapele avala vanu chimaiho wachidoni, “Munu ayula unimbem'busu njo nang'e, mwenu nkamule!” 
\v 49 Yuda nkummwenela Yesu nkuchidoni, “Nkúhunda, umumi?” Bahi nkum'busu. 
\v 50 Yesu nkunnyaulila Yuda kuchidoni, “Nnyanjawangu, tènda lyuwidilidile.” Bahi avala vanu vanapapatene na Yuda nkuhengelekela, nkunkamula Yesu.
\p
\v 51 Nkuhundwa yumo muavala vakuhundwa vanga Yesu nkuhalamola upanga, nkuncheketa likutu ntumwa wanga Kuhani Nkulu. 
\v 52 Yesu nkunnyaulila kuchidoni, “Ludisha upanga wako m'benda yake. Kwa kuva, vammalele vatumîla upanga wa kukomanila, vambekuhwa kwa upanga uwowo wa kukomanila. 
\v 53 Dachi, ùtenda kuva nikáhulula unnyuwa Atatangu angupelekejije matunji kumi na mbili la maelufu la malaika vakunguchunga? 
\v 54 Henga nikàtenda uchocho làmbetimila dachi Malemba Lanaswe lahaûla kuva, alano lasima lahumile?”
\p
\v 55 Anepo Yesu nkulihaulila likuwa lya vanu kuchidoni, “Mwadachi mùidile unangukamula akuno munyakulèngè mapanga na dindonga muchi nangu nkúpalaula? Maduva lammalele nangu ngúikala nnuwani lwa Ing'ande ya Nnungu unguhùndà, henga nanga pamunangukamwile. 
\v 56 Henga alano lammalele lànihumila, uchinga latimile àlalá lavanalembile manabii Mmalemba Lanaswe.” Anepo vakuhundwa vammalele nkunneka, nkutukuta.
\s Yesu muyo Lukumbi Lukulu lwa Vayahudi
\r (Mako 14:53-65, Luka 22:54-55,63-71, Yohana 18:13-14,19-24)
\p\fig |alt="Jesus trial before Jewish leaders and priests - Wade" src="Jesus'TrialBeforePriests_WA03918.tif" size="col" copy="Illustrations by Graham Wade © United Bible Societies, 1989, Nairobi, Kenya." ref="26:56"\fig* 
\v 57 Bahi avala vankamwîle Yesu, nkumpelekeja Yesu kwa Kayafa, Kuhani Nkulu. Anepo njo pachinu pavanakojene vakúhunda Sheliya ya Musa na vasele va Lukumbi Lukulu lwa Vayahudi. 
\v 58 Petulo nkuva wannondola Yesu kwa kulehu mpaka paluwani lwa lukumbi lwa Kuhani Nkulu. Nkuingila nkati, nkuikala pamo na valinzi uchinga alalole lambehumîla.
\p
\v 59 Makuhani vakulu na vajumbe vammalele va Lukumbi Lukulu lwa Vayahudi nkutaha ushahidi wa kulambila kunnyamba Yesu, uchinga vammwalale. 
\v 60 Henga nanga pavanapete, ikànava vanu vohe vánihaloka unahumya ushahidi wa kulambila. Kuntululilo, nkuhaloka vanu vavili, 
\v 61 nkuhaula kuchidoni, “Ayu munu áhawile kuva, ‘Nangu nahulula kuibamola Ing'ande yanga Nnungu na kuidenga kavila mmaduva matatu.’ ” 
\v 62 Anepo Kuhani Nkulu nkuimila, nkummuja Yesu kuchidoni, “Dachi, wako ukee na lilove lya kuyang'ula kwamba anelo lavakusitaki ava vanu?” 
\v 63 Henga Yesu nkunyalala chihi. Kuhani Nkulu nkunnyaulila Yesu kuchidoni, “Nnungu nni mumi, hambi nakuapisa kwa lina lyake, bahi tuhaulile ikàva wako nni Kilisto, Mwana wanga Nnungu.” 
\v 64 Yesu nkunnyang'ula kuchidoni, “Elo, umomo muhaulidile wako. Henga nangu nìnnyaulilanga mwenu kuva, kutandikila hambi muchimumwone Mwana wa Munu aikèlè m'bali wa kunkono wa Nnungu Avêle na Dimongo, uchocho muchimumwone avèlè mmahunde waida.”
\p
\v 65 Anepo Kuhani Nkulu nkupapulanga dinguwo dyake, nkuhaula kuchidoni, “Ayu munu ànkufwîle Nnungu! Dachi, pàvele ing'anya ntwani kavila ya kuvataha mashahidi? Lola, tênda mùnipilikana chankufwîle Nnungu? 
\v 66 Mwenu mwona dachi?” Vanang'o nkuyang'ula kuchidoni, “Àlembelewa ahwe.” 
\v 67 Anepo vanu vanji nkunsunila mata kumeho na kumpanya ding'ondi. Na vanji nkumpanya makofi, 
\v 68 uvahaula kuchidoni, “Wako Kilisto, tùlaujije, nnani akupanyile!”
\s Petulo ànkana Yesu
\r (Mako 14:66-72, Luka 22:56-62, Yohana 18:15-18,25-27)
\p\fig |alt="Peter denies knowing Jesus servant girl" src="PeterDeniesKnowingJesus(2ndTime)_CN01819.tif" size="col" copy="Illustrations by David C. Cook © David C. Cook Publishing Co., 1978." ref="26:68"\fig* 
\v 69 Uhiku anewo Petulo áikele nnuwani lwa lukumbi lwa Kuhani Nkulu. Ntumishi yumo mmahe, nkummwenela Petulo nkunnyaulila kuchidoni, “Na wako úvele pamo na Yesu wa ku Galilaya.” 
\v 70 Henga Petulo nkukana muyo mwa vanu vammalele vánavele apala, wahaula kuchidoni, “Nikámaite malove lutangola.” 
\v 71 Anepo Petulo nkuuka apala nkuhwena pannango wa luwani lwa lukumbi, bahi mmahe yunji nkumwona, nkuvahaulila vanu vánavele apala kuchidoni, “Ayuno munu ávele pamo na Yesu wa ku Nasaleti.” 
\v 72 Henga Petulo nkukana kavila, nkuapila wachidoni, “Nikámmaite munu aneyo!” 
\v 73 Lukoto kadiki avala vanu vanaimidile apala, nkummwenela Petulo nkunnyaulila kuchidoni, “Muhiu wako nni yumo munkumbo wavo, ing'anya ata itangodi yako ìnakumaiha.” 
\v 74 Anepo Petulo nkutandilika kwapila wachidoni, “Ngulanike ikàva nalambila! Nangu nikámmaite munu aneyo!” Upala ung'uku nkukongovela. 
\v 75 Petulo nkuhimukila malove langa Yesu lanannyaulidile kuva, “Kabla ung'uku akànambikongovela, wako ùmbekuva ungukanìlè myanda mitatu.” Bahi nkuhuma pawelu, nkunatumbula chitangelo.
\c 27
\s Yesu àpelekejwa kwa Pilato
\r (Mako 15:1, Luka 23:1-2, Yohana 18:28-32)
\p
\v 1 Pauchele, makuhani vakulu vammalele na vasele va Vayahudi nkukojana, nkutenda ntemelo uchinga vapate kummwalala Yesu. 
\v 2 Nkunnyunga Yesu, nkumpelekeja na kunkamuja kwanga Pilato, nkulu wa Chiloma wa chilambo achila.
\s Kuhwa kwanga Yuda
\r (Matendo 1:18-19)
\p\fig |alt="Judas throwing money at priests - Wade WA03919" src="JudasThrowingMoneyAtPriests_Mat27.5_WA03919.tif" size="col" copy="Illustrations by Graham Wade © United Bible Societies, 1989, Nairobi, Kenya." ref="27:2"\fig* 
\v 3 Bahi Yuda, ayula antengelêke Yesu pawene kuva Yesu ànihukumiwa kuhwa, nkulyamba, nkuvauihija makuhani vakulu na vasele va Vayahudi adila dihela salasini dya nnyoyo. 
\v 4 Nkuvahaulila kuchidoni, “Natendile masambi kuntengeleka munu ayuno akávele na likosa, uchinga awalwalwe.” Vanang'o nkunnyaulila kuchidoni, “Yetuhwe ilida? Anelo unamala umwene!” 
\v 5 Bahi Yuda nkudiyaha adila dihela dya nnyoyo mu Ing'ande ya Nnungu, nkuhwena unalipambilila. 
\v 6 Makuhani vakulu nkudilokotanya adila dihela dya nnyoyo, nkuhaula kuchidoni, “Kupapatana na sheliya yetu, ikáluhusiwa kudivika nnisanduku lya sadaka, kwa kuva nni dihela dipatikene kwa kumwadila myadi.” 
\v 7 Adila dihela nkwamula vasume welu wa munu amunyanga ulongo, uchinga pààve pachinu pa kuvasikila vayeni. 
\v 8 Njo mana aula welu vachema, “Welu wa Myadi,” mpaka nelo\f + \fr 27:8 \fr*\ft Matayo palembi kuva mpaka nelo, àyamba maduva àlalá nang'e lachilemba chitabu achino. \ft*\f*. 
\v 9 Anepo nni palatimidile malove lanatangwe nabii Yelemiya kuchidoni, “Nkuditwala dihela dya nnyoyo salasini, divanawene Vaisilaeli kuva dinalingilana na kuhwa kwanga munu, 
\v 10 nkutumila dihela anedyo kusuma welu wa munu amunyanga ulongo, muchi Nang'olo changulaijije.”
\s Yesu muyo mwanga Pilato
\r (Mako 15:2-5, Luka 23:3-5, Yohana 18:33-38)
\p
\v 11 Anepo Yesu nkupelekejwa muyo mwanga Pilato nkulu wa Chiloma wa chilambo achila. Pilato nkummuja Yesu kuchidoni, “Dachi, wako nni Nfalume wa Vayahudi?” Yesu nkuyang'ula kuchidoni, “Wako ùnihaula.” 
\v 12 Bahi makuhani vakulu na vasele va Lukumbi Lukulu lwa Vayahudi pavansiteke Yesu, nang'e nanga panayang'wile lilove. 
\v 13 Anepo Pilato nkummuja kavila Yesu kuchidoni, “Dachi, uvenkulapilikana anelo lammalele lavakusitaki?” 
\v 14 Yesu nkunyalala chihi na akanayang'wile kananga lilove limo, Pilato nkukangana namene.
\s Yesu àhukumiwa kuhwa
\r (Mako 15:6-15, Luka 23:13-25, Yohana 18:39-19:16)
\p\fig |alt="Pilate before Crowd - Wade 1989" src="PilateBeforeCrowd_WA03922.tif" size="col" copy="Illustrations by Graham Wade © United Bible Societies, 1989, Nairobi, Kenya." ref="27:14"\fig* 
\v 15 Kila Sikukuu ya Pasaka Pilato ávele na nnyambo wa kuvahungulila Vayahudi nfungwa yumo uvachinnembela. 
\v 16 Na maduva àlalá pávele na nfungwa yumo anamaikene namene ing'anya ya kutenda lahakalenge, lina lyake Balaba. 
\v 17 Bahi vanu pavanakojene pamo, Pilato nkuvauja kuchidoni, “Mulembela ninchimulile alida, Balaba au Yesu uvanchema Kilisto?” 
\v 18 Pilato átangwele uchocho kwa kuva ánimala kuva, Yesu ákamujijwe kwanga nang'e kwa wiu.
\p
\v 19 Pilato panaikele nchiteng'u cha hukumu, n'jawe nkumpelekejije ujumbe uchidoni, “Unantende chinu chohecho aneyo munu akávêle na likosa, kwa kuva chilo ǹnibanika namene muindoto ing'anya yanga nang'e.” 
\v 20 Henga makuhani vakulu pamo na vasele va Vayahudi nkuvachonjela vanu vánavele apala kuva vayuwe alekelewe Balaba, na Yesu awalwalwe. 
\v 21 Pilato nkuvauja kuchidoni, “Muvanu avano vavili mùlembela nìnnyungulile alida?” Vanang'o nkunnyang'ula kuchidoni, “Nnyungulile Balaba.” 
\v 22 Pilato nkuvauja kavila kuchidoni, “Mùlembela nintende dachi ayuno Yesu uvanchema Kilisto?” Vammalele nkuyang'ula kuchidoni, “Avambwe munsalaba!” 
\v 23 Pilato nkuvauja kavila kuchidoni, “Ing'anya ntwani? Kwani àtendile lilida lihakalenge?” Henga vanang'o nkuhalija chihi kutaya lwasu uvachidoni, “Avambwe munsalaba!”
\p
\v 24 Bahi Pilato pawene kuva nanga chambehulula kutenda, na lwasu luhalija chihi, nkutwala medi nkukalava mmakono muyo mwa vanu vammalele, wahaula kuchidoni, “Kuhwa kwa munu aneyo, nangu nikávele na makosa! Anelo lenu mmene.” 
\v 25 Vanu vammalele nkuyang'ula kuchidoni, “Asabu ya kuwalalwa kwanga munu aneyo kutukoje hwetu pamo na vivelêko vyetu!” 
\v 26 Anepo Pilato nkuvahungulila Balaba, henga nkulaija Yesu asulubulwe na kunkamuja kwa matiyala va Chiloma uchinga avambwe munsalaba.
\s Matiyala vàntendela Yesu mang'wanyu
\r (Mako 15:16-20, Yohana 19:2-3)
\p\fig |alt="Soldiers mocking Jesus - Cook 1978" src="SoldiersMockingJesus(CrownOfThorns)_CN01827.tif" size="col" copy="Illustrations by David C. Cook © David C. Cook Publishing Co., 1978." ref="27:26"\fig* 
\v 27 Anepo matiyala la Pilato nkuntwala Yesu nkumpelekeja nnuwani lwa nkati lwa ing'ande yanga Pilato, na likuwa lyammalele lya matiyala nkunteng'eneja. 
\v 28 Nkummulanga dinguwo dyake, nkummwaja likoti lya langi ya chifalume. 
\v 29 Nkudinga lutavi lwa miva muchi kofiya ya chifalume, nkummwaja mmuti. Nkunkamudya isimbo ya imbalu munkono wake wa kunkono, nkutindivala malundi muyo mwake, nkutandilika unnombolela kwa mang'wanyu uvachidoni, “Utumbyangwe, Nfalume wa Vayahudi!” 
\v 30 Nkunsunila mata, nkutwala aila imbalu nkumpanya mmuti. 
\v 31 Pavamalidile kuntendela mang'wanyu, nkummula alila likoti, nkummwaja dinguwo dyake. Anepo nkuntwala, nkuhwena unammamba munsalaba.
\s Kuvambwa kwanga Yesu
\r (Mako 15:21-32, Luka 23:26-43, Yohana 19:17-27)
\p\fig |alt="Three Crosses with Pharisees teasing Jesus and guards holding his clothes - Wade" src="ThreeCrosses_WA03926.tif" size="col" copy="Illustrations by Graham Wade © United Bible Societies, 1989, Nairobi, Kenya." ref="27:31"\fig* 
\v 32 Pavachihwena, nkukojana na mwenedi wa imanga ya ku Kilene, lina lyake Simoni, nkunnamatija aunyakule aula nsalaba wanga Yesu. 
\v 33 Pavakamwele pachinu pavachema Goligota, mana lake, “Pachinu pa Libadang'a.” 
\v 34 Nkumwing'a divayi divakundanyije na chinu chikalala namene. Henga payejije, nkuhita kukumbila.
\p
\v 35 Pavamalidile kummamba munsalaba, nkuyavana dinguwo dyake kwa kuyela indingi. 
\v 36 Nkuikalanga pahi upala uvannolihija. 
\v 37 Munsalaba wake muha pamuti pake vákomedile chibau chílembwije malove layamba lisitaka lyake, “AYUNO NJO YESU, NFALUME WA VAYAHUDI.” 
\v 38 Uhiku uula, nkuvambwa na vakúpalaula vavili, yumo m'bali wake wa kunkono na yunji m'bali wa kunchinda.
\p
\v 39 Bahi vanu vachipîta anepo nkuva uvapukunya myuti yavo na kunchamba, 
\v 40 uvachidoni, “Wako akee unahawile kuva ùmbebamola Ing'ande yanga Nnungu na kuidenga kavila mmaduva matatu, hambi lipohe umwene! Ikàva wako Umwana wa Nnungu, lisulupuse munsalaba!” 
\v 41 Uchocho, makuhani vakulu na vakúhunda Sheliya ya Musa pamo na vasele va Vayahudi navanang'o nkuntendela mang'wanyu, uvahaula kuchidoni, 
\v 42 “Ávapohije chihi vanu vanji, henga hambi akáhulula kulipoha mwene! Ati nang'e nni Nfalume wa Vaisilaeli! Hambi alisulupuhe mwene munsalaba, uchinga na hwetu tunkulupile. 
\v 43 Nang'e àlisingila Nnungu na áhawile kuva nang'e nni Mwana wanga Nnungu. Ikàva Nnungu ànakatapaliwa nawe, bahi ampohe hambi!” 
\v 44 Na avala vakúpalaula vanavambwije pamo na nang'e, navanang'o uchocho vántangoledile malove lahakalenge.
\s Kuhila kwanga Yesu
\r (Mako 15:33-41, Luka 23:44-49, Yohana 19:28-30)
\p
\v 45 Bahi kutandikila sasita muhi mpaka satisa, chilambo chammalele nkuva chihi lupi. 
\v 46 Paihwikile malinga satisa, Yesu nkunonoha lidi lyake, nkuhaula kuchidoni, “Eloyi, Eloyi, lama sabakitani?” Mana lake nni, “Nnungu wangu, Nnungu wangu, mwadachi ùninguleka?” 
\v 47 Vanu vanji vanaimidile apala pavapilikene uchocho nkuhaula kuchidoni, “Ànchema Eliya.” 
\v 48 Upala, munu yumo nkutukuta nkutwala siponji, nkuchuvika n'divayi dihahama. Nkuipatika nnufito, nkunnyanyulila Yesu uchinga ahonde. 
\v 49 Henga vanu vanji nkuhaula kuchidoni, “Nneke, tulole ikàva Eliya achiaide unampoha!” 
\v 50 Bahi Yesu nkunonoha kavila lidi likulu, koka nkuhila.
\p\fig |alt="Temple Curtain Torn in two - Thompson 2012" src="TempleCurtainTorn_Mat27.51_GT00041.jpg" size="col" copy="Illustrations by Gordon Thompson © Wycliffe Bible Translators Inc., 2012." ref="27:50"\fig* 
\v 51 Upala lipanzia linahungwije paching'ati mu Ing'ande ya Nnungu nkudaluka vipande vivili, kutandikila muha mpaka pahi, chilambo nkundangenda na mayanga makulungwa nkutumbuka. 
\v 52 Misati nkuhunukuka, na vanu vohe va Nnungu vanahidile nkufufuliwa. 
\v 53 Nkuhuma mmisati yavo, na Yesu páfufwike, anevo vanu nkuingila muimanga yanaswe Yelusalemu, nkwonwa na vanu vohe.
\p
\v 54 Nkulu yumo wa matiyala la Chiloma na avala vánavele pamo nanang'e uvannolihija Yesu, pavachiwene chilambo uchindengenda na lammalele lahumidile, nkuyopa namene, nkuhaula kuchidoni, “Muhiu ayu munu ávele Mwana wanga Nnungu.”
\p
\v 55 Pachinu anepo pávele na vamahe vohe vachimpenekela Yesu kwa kulehu, anevo nni avala vachinnondola Yesu kutandikila ku Galilaya na kuntumikila. 
\v 56 Muanevo vamahe, múvele na Maliya wa imanga ya Magidala na Maliya ayuvao Yakobo na Yusufu, pamo na ayuvao vana vanga Sebedayo.
\s Kusikwa kwanga Yesu
\r (Mako 15:42-47, Luka 23:50-56, Yohana 19:38-42)
\p\fig |alt="Tomb being Closed - Wade 1989" src="TombBeingClosedAfterJesus'Burial_WA03928.tif" size="col" copy="Illustrations by Graham Wade © United Bible Societies, 1989, Nairobi, Kenya." ref="27:56"\fig* 
\v 57 Liduva palichiswa, nkuhaloka munu yumo nkúpata, uvanchema Yusufu, mwendi wa ku Alimataya. Munu aneyo nanang'e ávele nkúhundwa wanga Yesu. 
\v 58 Nang'e nkuhwena kwanga Pilato, nkuuyuwa mmili wanga Yesu, bahi Pilato nkwamulu vamwing'e. 
\v 59 Anepo Yusufu nkuutwala aula mmili, nkuudingilija sanda itakete, 
\v 60 nkunausika munsati wake wahambi unavedwîje nniyanga likulungwa namene. Anepo nkuhingilihija liyanga likulu pannango wa nsati, nkuuka. 
\v 61 Maliya wa imanga ya Magidala pamo na ayula Maliya yunji váikalenge upala, kuloja pansati.
\s Matiyala làlolihija nsati
\p\fig |alt="Soldiers guarding sealed tomb with pharisees - Cook 1978" src="SoldiersGuardingSealedTomb_Mat27.66_CN01848.tif" size="col" copy="Illustrations by David C. Cook © David C. Cook Publishing Co., 1978." ref="27:61"\fig* 
\v 62 Liduva lipapete, lívele Liduva lya Kuyewelela, makuhani vakulu na Mafalisayo nkummwenela Pilato, 
\v 63 nkunnyaulila kuchidoni, “Nang'olo, tùnakumbukila kuva ayula nkúlambila pánavele mumi átele kuchidoni, ‘Liduva lya tatu lya kuhwa kwangu nìmbefufuka kuhaloka kwa vahwîle.’ 
\v 64 Bahi amulisa nsati ulolihijwe mpaka liduva lya tatu, uyopa vakuhundwa vake vànauiva mmili wake na kuvahaulila vanu kuva ànifufuka. Kwa kuva, kulambila kwa vino kumbemamoja kupunda kutandi.” 
\v 65 Pilato nkuvayang'ula kuchidoni, “Vatwale matiyala, muhwene mukauchunge malinga chimuhulula.” 
\v 66 Bahi vanang'o nkuhwena unaulolihija aula nsati kwa kuvavika valinzi vaulolihije, na kwa kuvika alama muha liyanga lya pannango uchinga ilanguje, ikàva pàvele munu anachimwile, na ììve kuvadivila vanu vanause anelyo liyanga.
\c 28
\s Kufufuka kwa Yesu
\r (Mako 16:1-10, Luka 24:1-12, Yohana 20:1-10)
\p\fig |alt="Women at Open Tomb addressed by angel - Wade 1989" src="WomenAtOpenTombAddressedByAngel_WA03930.tif" size="col" copy="Illustrations by Graham Wade © United Bible Societies, 1989, Nairobi, Kenya." ref="28:0"\fig* 
\v 1 Palipitile Liduva lya Kuyewelela, ulyamba na mambumbu liduva lya Jumapili, Maliya wa imanga ya Magidala na Maliya yunji vápite unaulola nsati. 
\v 2 Upala, nkuhumila nndengendo nkulu wa chilambo, kwa kuva malaika wa Nang'olo ánisulupuka kuhaloka kulihunde, nkuhwena kunsati, nkulihingilihija alila liyanga kunyenje, nkuliikalila. 
\v 3 Aneyo malaika ánang'anyima muchi nng'anje wa ing'uva, na dinguwo dyake dívele dyanahe mbee! 
\v 4 Avala valinzi vachichûnga nsati wa Yesu nkuyopa na kutetemela, nkuva muchi vànihwa. 
\v 5 Henga ayula malaika nkuvahaulila avala amahe kuchidoni, “Munayope, nangu ǹnimala kuva mùntaha Yesu avambwîje munsalaba. 
\v 6 Apano nang'e akapali, kwa kuva ànifufulwa muchi chahawile. Idananga mupalole pachinu panalajijwe. 
\v 7 Bahi hweneng'ana upehi mukavahaulile vakuhundwa vake kuva, nang'e ànifufulwa uholoka kwa vanu vahwîle, na àninnongolela kuhwena ku Galilaya, aneko muchimumwone. Lola, nangu ǹninnyaulilanga tayali.”
\p
\v 8 Bahi avala vamahe nkupiyanya kuuka pansati, kwa kuyopa na kuhangalala namene nkutukuta uhwena unavahaulila vakuhundwa vake.
\p
\v 9 Upala, Yesu nkuvahumila avala vamahe, nkuchidoni, “Mmumi mwenu?” Avala vamahe nkummwenela, nkuhunama muyo mwake, nkukamula madodo lake. 
\v 10 Anepo Yesu nkuvahaulila kuchidoni, “Munayope. Hweneng'ana mukavahaulile vakuhundwa vangu vavêle muchi anung'unuvangu vahwene ku Galilaya, aneko nni kuvambengwona.”
\s Valinzi vàhaula mambo lahumidîle
\p\fig |alt="Priests paying Soldiers - Cook 1978" src="PriestsPayingSoldiers_Mat28.12-15_CN01858.tif" size="col" copy="Illustrations by David C. Cook © David C. Cook Publishing Co., 1978." ref="28:10"\fig* 
\v 11 Avala vamahe pavanavele nndila, matiyala vanji vachiulolihija nsati nkuhwena kumanga unavahaulila makuhani vakulungwa kila chinu chihumidîle. 
\v 12 Anepo makuhani vakulu nkukojana pamo na vasele va Vayahudi, nkutenda ntamelo, nkuveng'a dihela dyohe avala matiyala va nsati. 
\v 13 Anepo vanang'o nkuvahaulila matiyala kuchidoni, “Vahaulile vanu kuva, pamunavele nkwona, vakuhundwa vake Yesu vániida nachilo, nkumwiva. 
\v 14 Na Pilato akàpilikana habali aino, hwetu tunatangola nawe, mwenu nkalembeingila mukulaga.” 
\v 15 Bahi avala matiyala nkupwechelela adila dihela nkutenda muchi chivalaijijwe. Habali aneyo ínihweneha kuyanjala kwa Vayahudi mpaka nelo.
\s Yesu àvatuma vakuhundwa vake
\r (Mako 16:14-18, Luka 24:36-49, Yohana 20:19-23, Matendo 1:6-8)
\p\fig |alt="Jesus Teaching 11 Disciples - Cook 1978" src="JesusTeaching11Disciples_CN01882.tif" size="col" copy="Illustrations by David C. Cook © David C. Cook Publishing Co., 1978." ref="28:15"\fig* 
\v 16 Anepo avala vakuhundwa kumi na moja nkuhwena ku Galilaya mpaka kulichinga alila lyanavahaulidile Yesu vahwene. 
\v 17 Vanang'o pavammwene, nkutindivala malundi muyo mwake uvamwabudu, henga vanji nkuva na lipamba. 
\v 18 Anepo Yesu nkuvahengelekela nkuvahaulila kuchidoni, “Nangu ngùpewije mamulaka lammalele, kulihunde na pachilambo. 
\v 19 Bahi hweneng'ana kwa vanu va vilambo vyammalele mukavajuhe kuva vakuhundwa vangu, umuvabatisa kwa lina lya Nnungu Atata na lya Mwana na lya Umumu Wanaswe. 
\v 20 Muvahunde kulakamula lammalele laninnaijije. Na mumale kuva nangu ngùvele pamo na mwenu maduva lammalele mpaka ntululilo wa chilambo.”