\id RUT - Kutu Bible Version
\ide UTF-8
\h Lusi
\toc1 Kitabu cha Lusi
\toc2 Lusi
\toc3 Lus
\mt2 Kitabu cha Lusi
\mt1 Lusi
\imt Ulongozi
\ip Kitabu cha Lusi chosimulila sang'hano za unzonza zilawile mng'anda imoja ya Waizilaeli mkipindi cha Wasemi wa Izilaeli. Mama wa ing'anda ayo Naomi kobitila magazo mengi kipindi mkasano wake na wanage wabili wa kimbigalo viwadanganike viwakalile okala mwiisi baki ako Moabu. Vigeshile gago Naomi komweda aho imoja wa wakwe zake yokemigwa Lusi, mwenekae wa isi ya Moabu kailumba na heyo na wabwela wose mwiisi ya Izilaeli na kalonga komtaza. Abaho wose wabili Lusi na Naomi omweda aho imoja wa ndugu yao yakemigwe Boazi viyawalolile goya na katogola kumsola Lusi. Kipindi cha Wasemi kikala kihile na Waizilaeli wengi wakala bila kugagoga malagizo, lakini Naomi na Lusi na Boazi wakala wanhu wa kwigwa kamba Waizilaeli wakweleleze malagizo ga Imulungu.
\ip Haduhu munhu yotanga nani yandike ikitabu cha Lusi. Vivija haitangigwa kamba kitabu kino chandikigwa lini, lakini wanhu wayagwe ogelegeza kamba chandikigwa kipindi acho Waizilaeli viwabwelile kulawa kuuhamizo mbuli ya uulonzi wa Kiebulania utumike mkitabu kino. Kinhu kikulu kikoneka mkitabu kino kamba mndewa Daudi kalawa muulelo wa Lusi. Vivija ino yofambula kamba Lusi kakala muhenga wa Yesu. Mbuli ino yolagusa kunze kunze kamba kuilumba na Imulungu hakulola kamba munhu kolawa lukolo gani, ila gaja geli mmoyo wa munhu.
\iot Mbuli zili mkitabu
\io Sula ya 1 yolonga ng'anda ya Naomi viibitile magazo na abaho Naomi na Lusi wabwela mwiisi ya Izilaeli.
\io Mna isula ya 2 tosoma vija Lusi viyamting'hane Boazi viyakalile kosalata vija visigale mumgunda wa Boazi.
\io Sula ya 3 yolonga vija Naomi viyamgalile Lusi yakamuuze Boazi yamsole na yamulole goya kwavija Boazi kakala ndugu yake wa behi. Boazi kotogola kutenda vivo.
\io Sula ya 4 yosimulila vija Boazi viyagulile vinhu va mkasano wa Naomi na kamsola Lusi.
\c 1
\s Elimeleki na iwanhu wa mng'anda yake ochola Moabu
\p
\v 1 Aho umwaka, kipindi wasemi viwakalile otawala mwiisi ya Izilaeli kulawilila nzala mwiisi ayo. Munhu imoja kulawa Beselehemu mwiisi ya Yuda hamoja na mwehe wake na wanage wabili wa kimbigalo wachola kukala kamba wanhu baki mwiisi ya Moabu. 
\v 2 Munhu ayo twaga jake Elimeleki na mwehe wake twaga jake Naomi, na wanage wabili wa kimbigalo wakemigwa Maloni na Kilioni. Wanhu awo wakala Waefulata ako Beselehemu mwiisi ya Yuda. Wachola mwiisi ya Moabu na wakala kuko. 
\v 3 Elimeleki mbigalo wake Naomi kafa, Naomi kasigala na iwana wabili wa kimbigalo. 
\v 4 Wabwanga awo wabili wasola watwanzi wa Kimoabu, imoja kakemigwa Olupa na iyagwe Lusi. Miyaka longo kumwande, 
\v 5 wose wabili Maloni na Kilioni wafa, avo Naomi kakala kabule mbigalo hebu wana.
\s Naomi na Lusi obwela Beselehemu
\p
\v 6 Avo Naomi kahulika kamba Mndewa Imulungu kawatenda wanhu zake wamwede kwa kuwagwaa ndiya. Avo kaitanda kusegela kulawa Moabu kubwela kumwao hamoja na wakwe zake. 
\v 7 Avo kalawa aho kuyakalile yokala na wakwe zake wabili, wagoga nzila yakubwela isi ya Yuda. 
\v 8 Avo Naomi kawalongela awo iwakwe zake wabili, “Kila imoja yabwele ukae kwa mamake. Nompula Mndewa Imulungu yawatendele ganogile kamba vimnhendele niye na waja iwanangu wabili wafile. 
\v 9 Mndewa Imulungu yamgwee kila imoja wenu ugima unogile na ukae kwa mbigalo wake.” Abaho Naomi kawalaga kwa kuwanonela. Avo waja iwandele wasonga kulila kwa sauti, 
\v 10 wamulongela, “Aka, tochola hamoja na gweye kwa wanhu zako.”
\p
\v 11 Naomi kawalongela, “Bweleni, wandele zangu. Habali monikweleleza? Vino, mogizaga nodaha kulela wana wayagwe wa kimbigalo wawe wambigalo zenu? 
\v 12 Bweleni mzikae zenu wandele zangu kwavija niye namvele ng'hani sidaha kusoligwa kabili. Hata kamba nahalonga nina tamanilo, na hata kamba lelo ikilo nahawasa na mbigalo na kulela wana wa kimbigalo, 
\v 13 vino, mwahadahile kuwabeta mbaka wakule? Vino mwahadahile kulema kusoligwa na wambigalo wayagwe? Bule wandele zangu, niye nokona usungu ng'hani kubanza mweye, kwavija Mndewa Imulungu kangeda.”
\p
\v 14 Abaho wasonga kulila kwa ming'hwifi ng'hwifi kabili. Avo Olupa kamnonela mama mkwe wake kamulaga, na kabwela kumwao, lakini Lusi kamnanahila. 
\v 15 Avo Naomi kamulongela, “Lusi, lola mzengele miyago kabwela ukae kumwake na kwa imilungu yake, na gweye vivija ubwele umkweleleze mzengele miyago.”
\p
\v 16 Lakini Lusi kamulongela,
\q “Sikuunisusumize nikuleke gweye,
\q hebu sikuunigomese kukukweleleza gweye.
\q Hohose honda uchole na niye nochola,
\q na hohose honda ukale na niye nokala.
\q Wanhu zako okuwa wanhu zangu,
\q Imulungu wako kokuwa Imulungu wangu.
\q
\v 17 Aho honda ufile gweye baho honda nifile niye,
\q na honda uzikigwe gweye na niye nozikigwa baho.
\q Mndewa Imulungu yanikoboze ng'hani kamba nahakuleka gweye,
\q ila kwa ifa iyeka.”
\p
\v 18 Naomi viyaonile Lusi kosusumiza kuchola hamoja na heyo kaleka kumgomesa. 
\v 19 Avo wose wabili wagendelela na mwanza mbaka wavika Beselehemu. Viwavikile Beselehemu, iwanhu wa buga jose wakanganya, na iwatwanzi waiuza, “Amweye, ino Naomi?”
\p
\v 20 Naomi kawalongela, “Sikumnikeme Naomi\f + \fr 1:20 \fr*\ft Kwa Kiebulania \ft*\fq Naomi \fq*\ft fambulo jake deng'ho\ft*\f* nikemeni Mala\f + \fr 1:20 \fr*\ft Kwa Kiebulania \ft*\fq Mala \fq*\ft fambulo jake usungu.\ft*\f* kwavija Mndewa Imulungu kanhenda nyone usungu ng'hani. 
\v 21 Niye vindawile hano ng'hala na vinhu vingi, lakini sambi Mndewa Imulungu kambweza nabule kinhu. Habali mong'hema Naomi na kuno Mndewa Imulungu kang'hudula, na Mndewa Imulungu yeli na udahi wose kandununza?”
\p
\v 22 Vino vivo Naomi hamoja na Lusi imkwe yake, ayo Immoabu, viwabwelile kulawa Moabu na wavika Beselehemu kipindi cha kusenga shaili ndo kisonga sambi sambi.
\c 2
\s Lusi kosang'hana mumgunda wa Boazi
\p
\v 1 Kukala na munhu yokemigwa Boazi yolawa mulukolo lumoja na Elimeleki imkasano wake Naomi. Boazi kakala mgoli ng'hani. 
\v 2 Siku dimoja, Lusi immoabu kamulongela Naomi, “Nhogolela ny'hole kumngunda nikasalate vija visigale kusengigwa, kwa munhu yoyose yonhogolela nisalate kukisogo chake.” Naomi kamulongela, “Genda, mndele wangu.”
\p
\v 3 Avo Lusi kachola kumgunda kusalata vija visigale. Ilawilila bila kujuwa kakala kumgunda wa Boazi, yuja yakalile lukolo lumoja na Elimeleki.
\p
\v 4 Vikibitile kipindi kidogo, Boazi kavika kulawa Beselehemu kawalamusa wasengaji, kawalongela, “Mndewa Imulungu yawe na mweye.” Na hewo wamwidika, “Mndewa Imulungu yakutendele ganogile.” 
\v 5 Abaho Boazi kamuuza imwimilizi wa iwasengeji, “Vino, mndele yuja iyo nani?” 
\v 6 Ija imwimilizi kamulongela, “Ija imndele Mmoabu yezile hamoja na Naomi kulawa kuna iisi ya Moabu. 
\v 7 Kanipula yasalate vija vilekigwe na wasengaji. Avo keza kasalata tangu imitondo, sambi baha kachola kuhumula mkibanda.”
\p
\v 8 Avo Boazi kamulongela Lusi, “Tegeleza mndele wangu, sikuuchole hanhu hayagwe kusalata vija visigale ila mumgunda uno wiyeka. Wakweleleze iwasang'hanaji wangu wa kitwanzi. 
\v 9 Lola hanhu hoosenga uwakweleleze. Niwazuma wano iwabwanga sambi wakugaze. Wahawa na ng'hilu genda hana inongo ukang'we mazi gawadehile iwabwanga.”
\p
\v 10 Baho Lusi kamfugamila Boazi mbaka hasi, kamulongela, “Mhataze kutogoleligwa na gweye na kuno niye na munhu baki?”
\p
\v 11 Lakini Boazi kamulongela, “Nigahulika gose guumtendele mama mkwe wako tangu mbigalo wako viyafile. Nojuwa viuwalekile tatako na mamako na isi yako yuuvumbukile, kwiza kukala na wanhu huwajuwile bule. 
\v 12 Mndewa Imulungu yakutendele ganogile kwa gose gautendile. Mndewa Imulungu, Imulungu wa Izilaeli yumkimbilile kamba kinziya yomkimbilila mamake, yakulihe ng'hani.”
\p
\v 13 Lusi kamulongela, “Go mkulu, gweye kunhendela ganogile ng'hani. Kunihoza umoyo na kulonga na niye kwa uhole hamoja niye sili msang'hanaji wako.”
\p
\v 14 Ndiya viipile, Boazi kamkema Lusi kamulongela, “Lusi izo uje gate na uzanhike mumchuzi.” Avo Lusi kakala hamoja na wasengaji, na Boazi kamgwaa uhule ukanzingigwe, kauja na keguta mbaka kausigasa. 
\v 15 Lusi viyagendelele kudondola vija visigale mumgunda, Boazi kawalongela wasang'hanaji zake, “Sambi mumgomese hata yahadondola hana gamakinza mulekeni. 
\v 16 Vivija mumsomolele mna gamakinza na mulekeni yadondole sikumumkomhokele.”
\p
\v 17 Avo Lusi kagendelela kudondola vija visigale mbaka ichungulo, kabiga na kabeta ija ishaili kapata mgelo umoja na malagalila. 
\v 18 Kaidikwa kifuza chake kachola ukae kumulagusila mama mkwe yake vija viyapatile. Vivija kamgwaa ija indiya iyasigase. 
\v 19 Avo mkwe yake kamuuza, “Kudondola kwahi lelo? Gweye kukala kuna umgunda wa nani? Imulungu yamtende yamwede ayo yakutazile gweye.” Avo Lusi kamulongela Naomi, kamba kakala kosang'hana kwa munhu yokemigwa Boazi. 
\v 20 Naomi kamulongela mkwe yake, “Mndewa Imulungu yamtendele ganogile Boazi, Mndewa Imulungu siku zose kogavikiza gaja gayalongile kwa iwanhu wagima na wafile.” Naomi kagendelela kulonga, “Munhu ayo ndugu yetu wa usungu, na imoja wa awo olondigwa kutulola goya.”
\p
\v 21 Abaho Lusi ayo Immoabu kalonga, “Vivija munhu ayo kanongela niilumbe na wasang'hanaji zake mbaka vonda wamambukize kusenga.”
\p
\v 22 Avo, Naomi kamulongela Lusi, “Ona mndele wangu, uilongoze na iwasang'hanaji zake ili wanhu sambi wakugaze kuna imigunda iyagwe.” 
\v 23 Avo Lusi kasang'hana na iwasang'hanaji wa kitwanzi wa Boazi, kadondola vija visigale mbaka viwamambukize kusenga ingano na shaili. Siku zose azo Lusi kakala yokala na mama mkwe yake.
\c 3
\s Lusi kozahililigwa mbigalo
\p
\v 1 Siku dimoja Naomi kamulongela mkwe yake Lusi, “Mndele wangu nolondigwa nikuzahilile mbigalo ili umbwihile na umwede. 
\v 2 Avo ino Boazi, yuusang'hane hamoja na iwasang'hanaji zake, ndugu yetu wa usungu, avo tegeleza, ichungulo kokuwa kobeta shaili hanhu ha kubigila. 
\v 3 Avo genda ukoge abaho ubakale mavuta na uvale viwalo vinogile, abaho uchole hanhu hoobigila shaili Boazi, sambi uilaguse kumwake mbaka vonda yamambukize kuja na kung'wa. 
\v 4 Vivija uhajuwe hanhu honda yawase. Yahasonga kukukila, uchole mholemhole ugubule umgolole mmagulu gake na uwase baho. Heyo kokulongela daukutenda.”
\p
\v 5 Lusi kamulongela, “Notenda gose gaunilongele.” 
\v 6 Avo Lusi kachola hanhu hoobigila, katenda kamba viyalongeligwe na mama mkwe yake. 
\v 7 Boazi viyamambukize kuja na kung'wa na kasamhuka, kachola behi na ikichele cha shaili kawasa. Lusi kachola mholemhole kagubula umgolole hana gamagulu ga Boazi na kawasa baho. 
\v 8 Kilo kikulu, Boazi kasinhuka, kahinduka, kasinhuka kumona mtwanzi kawasa mmagulu gake. 
\v 9 Kamuuza, “Gweye kwa nani?” Lusi kamwidika, “Niye na Lusi msang'hanaji wako. Kwavija gweye kwa ndugu yangu wa usungu na kolondigwa kunilola goya, ngubika na mhindo ya mgolole wako uchanha ya niye msang'hanaji wako kamba kilaguso cha kunikaliza.”
\p
\v 10 Boazi kamulongela, “Mndele wangu Mndewa Imulungu yakutendele ganogile, kwavija gose gautenda sambi ganoga kubanza gaja gautendile aho haichanduso, kwavija huwazahile wabwanga wagoli hebu wakiwa wakusole. 
\v 11 Avo mndele wangu sambi udumbe, niye nokutendela gose goulonda kwavija kila munhu mdibuga dino koijuwa tabiya yako inogile. 
\v 12 Kweli niye nolondigwa nikulole goya, lakini hana ndugu wa behi yolondigwa kukulola goya kubanza niye. 
\v 13 Gweye, wasa hano kilo kino, mayo imitondo tojuwa yahatogola kukulola goya vinoga, lakini kamba yahalema kukulola goya, kwa twaga da Mndewa Imulungu yeli mgima noiduwila niye nokulola goya. Wasa hano mbaka imitondo.”
\p
\v 14 Avo Lusi kawasa mmagulu ga Boazi mbaka imitondo, ulukwili kalamuka ili sambi yoneke, kwavija Boazi halondile munhu yajuwe kamba mtwanzi kakala hanhu ha kubigila shaili. 
\v 15 Boazi kamulongela, “Tandika hasi kiwalo chako kiuvalile.” Lusi katandika ikiwalo chake na Boazi kampimila mgelo umoja wa shaili, kamdikwa na heyo kabwela kudibuga. 
\v 16 Viyavikile kwa mama mkwe yake kauzigwa, “Iwaze mndele wangu?” Lusi kamsimulila gose gayatendeligwe na Boazi. 
\v 17 Abaho kalonga, “Kanilongela sambi nibwele makono gaiyeka kwa mama mkwe yangu avo kanipimila mgelo umoja wa shaili.”
\p
\v 18 Naomi kamulongela, “Avo mndele wangu beta tanhu tulole chonda kilawilile, kwavija Boazi honda yatogole mbaka mbuli ino vonda ikale goya lelo.”
\c 4
\s Boazi komsola Lusi
\p
\v 1 Avo Boazi kachola hanhu ha kutendela mting'hano kakala hasi ako kuulwivi lwa dibuga. Avo ija indugu wa usungu ng'hani wa Elimeleki ija iyalongile Boazi, kakala kobita behi na haja hayakalile Boazi, Boazi kamkema kamulongela, “Izo ukale hano mbwigangu.” Avo ija imunhu keza na kakala hasi. 
\v 2 Abaho Boazi kawakema wavele longo wa dibuga, kawalongela hewo vivija wakale hasi, na hewo wakala hasi. 
\v 3 Baho Boazi kamulongela ayo indugu yake, “Naomi sambi kabwela kulawa mwiisi ya Moabu, kolonda kuchuuza mgunda uja ukalile wa ndugu yetu Elimeleki.” 
\v 4 Avo niye nyona nikulongele mbuli ino kamba wahaulonda uugule haulongozi wa iwavele wa wanhu wangu. Wahaulonda mgunda awo lava sente uugombole. Kamba koulonda hebu huulonda longa, kwavija kuduhu munhu wa kuugombola kubanza gweye, na niye wa kabili, na heyo kalonga, “Niye nougombola.”
\p
\v 5 Abaho Boazi kalonga, “Mna isiku yonda uugule umgunda kulawa kwa Naomi, vivija kolondigwa umsole na Lusi ayo immoabu, imgane wa mwenekwaga ndugu yetu, ili mgunda awo usigale mwa ndugu wa mwenekwaga.”
\p
\v 6 Avo, ija indugu wa usungu ng'hani wa mwenekwaga kalonga, “Kamba yahawa avo sidaha kuugombola mgunda awo, kwavija yokoneka nodaha kuubananga uhazi wa wanangu. Vinoga nikugwelele gweye hanhu hangu uugombole, kwavija niye siudaha kuugombola.” 
\v 7 Kipindi acho ako Izilaeli wakala na mila mbuli ya kugombola hebu kubadilisha vinhu, ili mbuli ayo itogoligwe, munhu kolondigwa yavule kilatu na kumgwaa miyagwe. Kwa kilaguso acho Waizilaeli wona kamba mbuli ayo isha.
\p
\v 8 Avo, indugu ayo wa mwenekwaga viyamulongele Boazi, “Ugule gweye mgunda awo.” Kavula kilatu chake kamgwaa. 
\v 9 Avo Boazi kawalongela iwavele na wanhu wose wakalile aho, “Lelo mweye awo wasindila kamba niye nigula kulawa kwa Naomi vinhu vose vikalile va Elimeleki, na va Kilioni na Maloni. 
\v 10 Na vivija nimsola Lusi immoabu, imgane wa Maloni, yawe mwehe wangu, ili twaga da mwenekwaga sambi dipotele kulawa kwa ndugu zake na kudibuga jake, lelo mweye awo wasindila.”
\p
\v 11 Abaho iwanhu wose wakalile hana ulwivi na iwavele walonga, “Ona siye wao wasindila. Mndewa Imulungu yamtende mtwanzi ayo yokwingila mwiing'anda yako kamba Laheli na Lea wose wabili waizenga ng'anda ya Izilaeli. Na gweye ugendelele ng'hani mna iwanhu wa Efulata ukawe na nhogolwa Beselehemu. 
\v 12 Kubitila iwana onda yakugwee Mndewa Imulungu kwa mtwanzi ino, ng'anda yako iwe kamba ng'anda ya Pelesi ija Tamali yamulelele Yuda.”
\s Boazi na ulelo wake
\p
\v 13 Avo Boazi kamsola Lusi yawe mwehe wake na kawasa nayo. Mndewa Imulungu kamnogela Lusi kagoga inda, kalela mwana wa kimbigalo. 
\v 14 Abaho iwatwanzi wamulongela Naomi, “Yatogoligwe Mndewa Imulungu hakutendile uswele mwana wa kukulola goya, mwana ayo twaga jake dijuwigwe mwiisi yose ya Izilaeli. 
\v 15 Heyo kokubwezela ugima wako, na kokugesa muuvele wako, kwavija mkwe yako yokunogela ayo yokufaya ng'hani kubanza wana saba wa kimbigalo, kamulela mwana ayo wa kimbigalo.” 
\v 16 Avo Naomi kamsola ija imwana kamwika mmhambaga na kawa mulezi wake.
\p
\v 17 Watwanzi wakalile behi na heyo, wamkema mwana ayo Obedi, walonga, “Mwana wa kimbigalo kavumbuka kwa Naomi.” Obedi kamulela Yese, na Yese kamulela Daudi.
\p
\v 18 Uno awo ulelo wa Pelesi, Pelesi kamulela Hesiloni, 
\v 19 Hesiloni kamulela Lamu, Lamu kamulela Aminadabu, 
\v 20 Aminadabu kamulela Nashoni, Nashoni kamulela Salimoni, 
\v 21 Salimoni kamulela Boazi, Boazi kamulela Obedi, 
\v 22 Obedi kamulela Yese na Yese kamulela Daudi.