\id ROM - Kutu Bible Version \ide UTF-8 \h Walumi \toc1 Baluwa ya Paulo kwa wanhu wa ako Lumi \toc2 Walumi \toc3 Lum \mt2 Baluwa ya Paulo kwa wanhu wa ako \mt1 Lumi \imt Ulongozi \ip Kitabu cha Walumi chogesigwa chandikigwa na mtumigwa Paulo hagati ya mwaka wa 54 na 58 toka kuvumbuka kwa Kilisito. Kipindi acho Paulo kakala hanatembelela Lumi avo kaigala baluwa ino kuwalagiza wanhu wamtogole Yesu ako Lumi, wose Wayahudi na wanhu haweli Wayahudi. Baluwa ino kayandikila kudibuga da Kolinto kuyakalile kipindi acho. Paulo kandika baluwa ino ili wanhu wa isi zose wamtogole na kumtegeleza Yesu Kilisito (Sula ya 16:26). \ip Kitabu cha Walumi acho kitabu muhimu kwa wanhu wamtogole Yesu kila hanhu kila kipindi mbuli ya vija viyalongile Paulo, ukombola ulinao kubitila Yesu Kilisito. Vivija Paulo kalumbiliza Mbuli Inogile ya Yesu Kilisito na lagano da umwaka. Wanhu wengi oifunza mbuli oibamilila kuwa mbuli ng'hulu mna ikitabu iyo ya sula ya 1:16 ilonga, “Siyonela kinyala bule Mbuli Inogile, kwavija ina udahi wa Imulungu wakumkombola munhu yoyose yotogola, tanhu kwa Wayahudi, abaho kwa wanhu haweli Wayahudi.” Mwambu wa ichanduso wa kitabu cha Lumi (Sula ya 1-12) ni mbuli za mgati ng'hani za Seoloji na mwambu uyagwe (Sula ya 13-15) una mafundizo mengi ga kusang'hana kwa ugima wa wanhu wamtogole Yesu. \iot Mbuli zili mkitabu \io Miyanza mingi Paulo kosonga kwandika baluwa zake kwa kuitambula mwenyego na kolonga nani yandike (Sula ya 1:1-15). \io Abaho kokwandika mbuli ya wanhu viweli na ukombola viudahika kubitila Yesu Kilisito (Sula ya 1:16-11:36). \io Abaho Paulo kolava mafundizo gayagwe mbuli vija wanhu wamtogole Yesu viwokala (Sula ya 12:1-15:13). \io Komambukiza ikitabu kwa kulava ndamuso kwa wanhu wamtogole Yesu mna ikibumbila ako Lumi (Sula ya 16). \c 1 \p \v 1 Niye Paulo, na mtumwa wa Yesu Kilisito na mtumigwa, nisaguligwe na ng'hemigwe ya Imulungu niwapetele wanhu Mbuli yake Inogile. \p \v 2 Mbuli Inogile ilongigwe na Imulungu toka mwaka kubitila watula ndagu zake, kamba viyandikigwe mna ga Maandiko Gang'alile. \v 3 Mbuli ino Inogile yomulonga Mwana wa Imulungu, Mndewa wetu Yesu Kilisito. Heyo kawa munhu kwa kuvumbuka mulukolo lwa Daudi. \v 4 Kwa nzila ya Loho Yang'alile, kalagusigwa kwa udahi mkulu kuwa Mwana wa Imulungu kwa kuzilibuligwa kwa wafile nayo yuyo Yesu Kilisito Mndewa wetu. \v 5 Kubitila heyo na kwa mbuli ya twaga jake tubokela ng'hekewa na tuwa watumigwa, tuwalongoze wanhu wa isi zose wategeleze kwavija omtamanila. \v 6 Vivija mweye mwa mna iwanhu wasaguligwe kuwa wanhu wa Yesu Kilisito. \p \v 7 Avo nowandikila mweye mose mukala ako Lumi, mweye munogeligwe na Imulungu na kawasagula muwe wanhu zake wang'alile. \p Ng'hekewa na tindiwalo kulawa kwa Imulungu Tataetu na Mndewa Yesu Kilisito vikale na mweye mose. \s Kumgwaa nhogolwa Imulungu \p \v 8 Tanhu, nomgwaa nhogolwa Imulungu wangu kubitila Yesu Kilisito mbuli ya mweye mose, kwavija kumtamanila kwenu Imulungu kuhulikigwa na wanhu wose wa mwiisi. \v 9 Imulungu inimsang'hanila kwa moyo wangu wose, kwa kuwapetela wanhu Mbuli Inogile ya Mwanage, ayo yolola kuwa nowakumbuka mweye, \v 10 miyanza mingi nahampula Imulungu. Nompula Imulungu yahalonda, yatende idahike niwatembelele mweye sambi. \v 11 Nosulukila ng'hani niwone, ili niwatende mumwede kiloho na niwagangamize. \v 12 Niye ng'hala nifambula vino, wose mweye na niye tuigangamize, tamanilo jangu kwa Imulungu dowagangamiza mweye na tamanilo jenu kwa Imulungu donigangamiza niye. \p \v 13 Ndugu zangu nolonda mujuwe, miyanza mingi nilonda kuwatembelela, lakini mhotigwa kutenda avo mbaka sambi. Nilonda kumwenu mweye wanhu wamtogole Imulungu kamba vija viwatogole wanhu wayagwe haweli Wayahudi. \v 14 Nina ng'honde ya kuwapetela wanhu wose, Wagiliki na haweli Wagiliki, wabala na wabozi. \v 15 Lekaavo nosulukila ng'hani vivija niwapetele Mbuli Inogile mweye mukala ako Lumi. \s Udahi wa Mbuli Inogile \p \v 16 Siyonela kinyala bule Mbuli Inogile, kwavija ina udahi wa Imulungu wakumkombola munhu yoyose yotogola, tanhu kwa Wayahudi, abaho kwa wanhu haweli Wayahudi. \v 17 Kwavija Mbuli Inogile yogubula vija Imulungu viyowatenda wanhu wanoge mgameso gake. Mbuli ino yotendeka kwa kutamanila, kusongela haichanduso mbaka kuuhelelo. Kamba Maandiko Gang'alile vigalonga, “Munhu yatendigwe kanoga na Imulungu, kokuwa mgima kwa kumtamanila.” \s Kwiha kwa wanhu \p \v 18 Imulungu kaigubula ng'hasiliki yake kulawa kuulanga mbuli ya gehile gose na nzambi za wanhu, awo kwa gaja gehile gowosang'hana oukimila ukweli sikuujuwike. \v 19 Avo gose gotenda Imulungu yajuwike kumwao gagubuligwa, kwavija Imulungu mwenyego kawagubulila. \v 20 Toka Imulungu yaumbe isi, udahi wake wa milele na vija viyali, hamoja havoneka kwa meso, lakini vojuwika kwa kulola vinhu viyalumbile Imulungu. Avo wanhu hawadaha bule kuigombela! \v 21 Wamjuwa Imulungu, lakini hawamgwaa ukulu, hebu kumgwaa nhogolwa, magesa gao gamema ubozi, mizoyo yao imema ziza. \v 22 Wenyego oitapa wabala kumbe wabozi. \v 23 Oleka kumtambikila Imulungu yeli mgima siku zose, ovitambikila vinyago, viigalile na wanhu ofa na ndege na wanyama na wang'onyo otambala. \p \v 24 Avo Imulungu kawaleka wasulukile gehile mmizoyo yao, na oitendela vinhu vigela kinyala mzing'huli zao. \v 25 Ougalusa ukweli wa Imulungu kwa uvizi, ovitambikila na kuvisang'hanila vija viyalumbile Imulungu na omuleka ija Yalumbile, heyo yolondigwa kutogoligwa siku zose. Ona! \p \v 26 Kwavija otenda vino, Imulungu kawaleka wawinze mbuli zigela kinyala mbaka watwanzi waleka kuwasa na wambigalo na oilonda wao kwa wao. \v 27 Wambigalo vivija oleka kuwasa na watwanzi, oilonda wao kwa wao. Wambigalo kwa wambigalo oitendela mbuli zigela kinyala, avo waigalila wenyego nhaguso ilondigwa kwa gaja gowosang'hana. \p \v 28 Kwavija wanhu awo walema kumjuwa Imulungu kwa nzewele zao, Imulungu nayo kawaleka wakweleleze nzewele zao zihile, nao wasang'hana mbuli zigomesigwe kusang'hanwa. \v 29 Wanhu wano wamema gose gehile, kwiha na umelo na ogevuza wayagwe. Wamema migongo na ukomaji na ndwagi na uvizi na magesa gehile. Olonga wayao, \v 30 oivizila, omwihila Imulungu, wanhu weli na nyodo, wasede wanhu weli na magoda, wanhu ogesa nzila ziyagwe za kutenda gehile. Hawawategeleza tata zao na mama zao, \v 31 wabule nzewele, hawatenda ziwalongile, hawawanogela wanhu na wabule bazi kwa wanhu wayagwe. \v 32 Wajuwa malagizo ganogile ga Imulungu golonga wanhu otenda mbuli azo olondigwa wafe. Hawahelele kutenda mbuli azo ziiyeka lakini vivija owagwaa pala ukulu wanhu otenda mbuli zizo. \c 2 \s Nhaguso ya Imulungu \p \v 1 Avo gweye mbwigangu, kamba kowatagusa wayagwe kuwa wabananga, hudaha ng'o kuigombela, hata wahawa nani. Kwavija wahawatagusa wayagwe kuno na gweye kotenda mbuli zizija ziwotenda wao, baho koitagusa mwenyego. \v 2 Siye tojuwa kuwa nhaguso ya Imulungu kwa wanhu otenda mbuli kamba azo ya kweli. \v 3 Lakini gweye mbwigangu uwatagusa waja otenda mbuli kamba azo kuno gweye mwenyego kotenda vivo! Vino gweye kogesa kodaha kuhonyeka na nhaguso ya Imulungu? \v 4 Hebu kowehula uhole wake mkulu na viyoleka kulopola kuwatagusa wanhu na kufunga umoyo kwake. Hujuwa bule uhole wa Imulungu okulongoza uleke nzambi na umbwelela Imulungu? \v 5 Lakini kuna zoyo dala na kolema kumbwelela Imulungu, avo koikila nhaguso ng'hulu mna isiku ija ya ng'hasiliki za Imulungu na nhaguso yake inogile vondaigubuligwe. \v 6 Kwavija Imulungu komuliha kila munhu kamba vija viyatendile. \v 7 Wanhu wayagwe ogendelela kutenda ganogile kuno olonda ukulu kwa Imulungu na kutogoligwa na Imulungu na kuleka kufa. Wanhu awo Imulungu kowagwaa ugima wa milele. \v 8 Wanhu wayagwe wana gahigahi na oulema ukweli, ili wakweleleze gehile, wanhu awo Imulungu kowatagusa ng'hani kwa ng'hasiliki yake. \v 9 Madununzo na usungu gowapata wanhu wose otenda gehile, tanhu kwa Wayahudi abaho kwa wanhu haweli Wayahudi. \v 10 Lakini Imulungu kowagwaa ukulu, kutogoligwa na tindiwalo wanhu wose otenda ganogile, tanhu Wayahudi abaho wanhu haweli Wayahudi. \v 11 Kwavija Imulungu hambagula munhu yoyose. \p \v 12 Wanhu otenda nzambi kuno wabule Malagizo ga Musa, opotela bila Malagizo. Wanhu otenda nzambi kuno wagajuwa Malagizo ga Musa, otagusigwa kwa Malagizo. \v 13 Kwavija siyo waja ogahulika Malagizo ga Musa, wao wanogile mgameso ga Imulungu, lakini waja otenda vigalonda Malagizo, wao onda watendigwe wanoge mgameso ga Imulungu. \v 14 Wanhu haweli Wayahudi wabule Malagizo ga Musa, lakini wahagesa kusang'hana vigalonda Malagizo, wao wenyego wanago malagizo hata kamba wabule Malagizo ga Musa. \v 15 Mbuli zao zootenda zolagusa kuwa zilagizigwe na Malagizo zandikigwa mmizoyo yao. Mizoyo yao yolagusa kuwa uno awo ukweli, kwavija magesa gao kipindi kiyagwe gowatagusa na kipindi kiyagwe gowagombela. \v 16 Gano golawilila mna isiku ayo Imulungu vonda yagataguse magesa ga kinyelegezi ga wanhu, kubitila Yesu Kilisito, kamba viilonga Mbuli Inogile iniwapetela. \s Wayahudi na Malagizo ga Musa \p \v 17 Kamba gweye koikema Muyahudi, kogatamanila Malagizo ga Musa na koigodela kuwa munhu wa Imulungu, \v 18 kamba gweye kujuwa viyolonda Imulungu utende kwavija Malagizo gakufunza kusagula ganogile, \v 19 kamba gweye kujuwa goya kuwa kwa mulongozaji wa wasuwameso, na kwa mulenge kwa wanhu weli mdiziza, \v 20 kamba gweye kwa kilongozi wa wabozi na mfundiza wa wanhu hawanakangala, kamba gweye kogesa mna Gamalagizo kunayo nzewele yose na ukweli, \v 21 kowafundiza wayagwe, habali huifundiza mwenyego? Kowapetela wanhu sikuwebe habali gweye mwenyego kokwiba? \v 22 Gweye kowalongela wanhu sikuwatende ugoni, habali gweye kotenda ugoni? Kolonga vinyago havilondigwa bule habali gweye mwenyego kokwiba vinhu vili mzing'anda za kutambikila vinyago? \v 23 Koigodela Malagizo ga Imulungu, vino gweye humgela kinyala Imulungu kwa kugabena Malagizo gake? \v 24 Maandiko Gang'alile golonga, “Mbuli ya gaja gomtenda mweye Wayahudi, wanhu wa isi ziyagwe odiliga twaga da Imulungu.” \p \v 25 Mwahagagoga Malagizo, kwingila kumbi kwenu kofambula kinhu, lakini kamba hamugagoga Malagizo, kamba vija hamwingile kumbi bule. \v 26 Kamba munhu heli Muyahudi na hengile kumbi yahagagoga Malagizo, vino Imulungu hamgesa bule kamba munhu yengile kumbi? \v 27 Avo waja hawengile kumbi na kuno ogagoga Malagizo owahonza mutagusigwe kamba mubananga mweye Wayahudi mwingile kumbi na kugajuwa Malagizo, lakini mogabena. \v 28 Avo, siyo kila munhu yokoneka kwa kunze Muyahudi iyo Muyahudi wa kweli, na munhu hatendigwa Muyahudi wa kweli kwavija kengila kumbi mulukuli. \v 29 Lakini Muyahudi wa kweli ayo ija yeli Muyahudi kwa mgati, ayo ija moyo wake wingila kumbi. Ino ayo sang'hano ya Loho wa Imulungu na siyo Malagizo gandikigwe. Munhu yeli vino kobokela nhogolwa kwa Imulungu, na siyo kwa wanhu. \c 3 \p \v 1 Vino Wayahudi wana choni chongezeke kuwabanza wanhu haweli Wayahudi? Hebu kwingila kumbi ni kinhu kikulu? \v 2 Ona, kuna vinhu vingi vikulu, Imulungu kawagwaa Wayahudi usenga wake. \v 3 Lakini yokuwaze kamba wanhu wayagwe hawatamaniligwa? Vino Imulungu nayo hatamaniligwa bule? \v 4 Bule, Imulungu kolonga ukweli, hata kamba kila munhu koviza. Kamba Maandiko Gang'alile vigalonga mbuli ya Imulungu, \q “Wahalonga kolagusa ukweli, \q wahatagusa gweye kohuma.” \p \v 5 Kamba gaja gehile gotusang'hana golagusa kamba Imulungu kotenda goya, vino tulongeze? Tulonge Imulungu kobananga yahatutagusa? Hano nolonga kiunhu unhu. \v 6 Bule, maza ikalile vivo, Imulungu yahadahile vilihi kuwatagusa wanhu wose wa mwiisi? \p \v 7 Munhu kodaha kulonga, “Kamba uvizi wangu omsang'hanila Imulungu na kumgwaa ukulu na otenda ukweli wake oneke, habali notagusigwa kamba nina nzambi?” \v 8 Lelo habali hatulonga, “Lekeni tutende nzambi ili ganogile geze?” Wanhu wayagwe wandiga walonga niye nofundiza mbuli zizo! Otagusigwa kamba viilondigwa. \s Kuduhu munhu yanogile mgameso ga Imulungu \p \v 9 Sambi tulonge choni? Vino siye Wayahudi tunoga kubanza wanhu haweli Wayahudi? Bule, nimala kuwalongela kuwa Wayahudi na wanhu haweli Wayahudi wose otawaligwa na nzambi. \v 10 Kamba Maandiko Gang'alile vigalonga, \q “Kuduhu hata munhu imoja yanogile mgameso ga Imulungu, \q \v 11 kuduhu munhu yeli na nzewele \q hebu yomzahila Imulungu. \q \v 12 Wanhu wose wamuleka Imulungu, \q wose otenda gehile, \q kuduhu munhu yotenda ganogile, kuduhu hata imoja. \q \v 13 Mitundu melo yao iigala na mapanga hagafukiligwe \q milimi yao yolonga uvizi, \q na mumilomo yao zolawa mbuli zili na sumu iigalile na sumu ya mgendela hasi, \q \v 14 ulonzi wao umema kuduwila kugela usungu. \q \v 15 Hawakawa kukoma. \q \v 16 Kokose kuwochola ohabananga na kuhananga. \q \v 17 Hawajuwile kukala kwa tindiwalo, \q \v 18 hawamdumba Imulungu.” \p \v 19 Sambi tojuwa kuwa Malagizo ga Imulungu gahalonga, golonga kwa wanhu wose olongozigwa na Malagizo, ili wanhu sikuwaigombele, na wanhu wose wa mwiisi watagusigwe na Imulungu. \v 20 Kwavija kuduhu munhu yotendigwa kanoga mgameso ga Imulungu kwa kutenda gaja golondigwa na Malagizo, ila Malagizo ga Imulungu gotutenda siye tujuwe totenda nzambi. \s Imulungu viyowatenda wanhu wanoge mgameso gake \p \v 21 Lakini sambi nzila ya Imulungu ya kuwatenda wanhu wanoge mgameso gake igubuligwa. Haitendeka kwa Malagizo ga Musa, hamoja Malagizo ga Musa na watula ndagu wa Imulungu olonga mbuli ayo. \v 22 Imulungu kowatenda wanhu wanoge mgameso gake kubitila tamanilo jao kwa Yesu Kilisito. Imulungu kotenda avo kwa wanhu wose omtogola Kilisito, kwavija wose waigala. \v 23 Wanhu wose watenda nzambi na wahungukilwa na ukulu wa Imulungu. \v 24 Lakini kwa nhunza ya ng'hekewa ya Imulungu, wanhu wose otendigwa wanoga na Imulungu kubitila Yesu Kilisito, yowalekesa. \v 25 Imulungu kamulava Yesu ili kwa damu yake, yazigele kumgongo nzambi za wanhu kwa kumtamanila heyo. Katenda avo kulagusa viyotenda ganogile kwa wanhu, kwavija baho umwaka kafunga umoyo na hawataguse bule. \v 26 Katenda avo kulagusa viyanogile kwa wanhu mna ikipindi cha sambi na komtenda munhu yoyose yomtogola Yesu yanoge mgameso gake. \p \v 27 Lelo toigodela choni? Kuduhu! Choni kilamuso cha mbuli ino? Kwavija togagoga Malagizo ga Imulungu? Bule, lakini kwavija totogola. \v 28 Kwavija Imulungu komtenda munhu yanoge mgameso gake kwa kumtamanila kwiiyeka, na siyo kwa kutenda gaja golondigwa na Malagizo. \v 29 Vino Imulungu ni Imulungu wa Wayahudi waiyeka? Vino vivija heli Imulungu wa wanhu haweli Wayahudi? Ona, vivija Imulungu wa wanhu haweli Wayahudi. \v 30 Imulungu ni imoja, na kowatenda awo wengile kumbi wanoge mgameso gake kwa kumtamanila, vivija kowatenda awo hawengile kumbi wanoge mgameso gake kwa kumtamanila. \v 31 Vino ino yofambula kamba wahamtamanila Imulungu kuduhu Malagizo? Bule, si vivo bule, togagoga Malagizo. \c 4 \s Abulahamu kwa kumtamanila Imulungu katendigwa kanoga mgameso gake \p \v 1 Vino tulonge choni mbuli ya Abulahamu, muhenga wetu, kaifunza choni? \v 2 Maza Abulahamu yatendigwe kanoga mgameso ga Imulungu mbuli ya zija ziyasang'hane, yahawile na kinhu cha kuigodela, lakini siyo mgameso ga Imulungu. \v 3 Maandiko Gang'alile golonga, “Abulahamu kamtamanila Imulungu, na mbuli ya kumtamanila kwake, Imulungu kamgesa kanoga.” \v 4 Munhu yahasang'hana halihigwa kamba nhunza, lakini kolihigwa kamba fungu jake. \v 5 Lakini munhu yoleka kutamanila sang'hano zake mwenyego, ila komtamanila Imulungu yozigela kumgongo nzambi za wanhu, avo Imulungu kodigesa tamanilo da munhu ayo na komtenda yanoge mgameso gake. \v 6 Nayo Daudi kalonga mbuli iino, viyalongile mbuli ya kumweda kwa munhu yagesigwe na Imulungu kanoga, bila kulola gaja gayasang'hane. \q \v 7 “Wamweda wanhu waja nzambi zao zigeligwa kumgongo \q na gaja gawatendile hagatongigwa! \q \v 8 Kamweda munhu ija nzambi zake Mndewa honda yazigese!” \p \v 9 Vino kumweda kuno kuyalongile Daudi ni kwa wanhu waja wengile kumbi waiyeka? Bule! Vivija kwa wanhu hawengile kumbi. Kamba vinisongile kulonga, “Abulahamu kamtamanila Imulungu, na kwa kumtamanila kwake, Imulungu kamgesa kanoga.” \v 10 Vino Abulahamu kagesigwa kipindi gani? Yang'hali hana kwingila kumbi hebu viyengile kumbi? Yang'hali hanakwingila kumbi na siyo viyengile kumbi. \v 11 Abulahamu kengila kumbi kumwande, kwingila kumbi kwake kukala kilaguso kilaguse kuwa Imulungu kamgesa kanoga mbuli ya kumtamanila kwake yang'hali hanakwingila kumbi. Avo Abulahamu yuyo tata wa wanhu wose omtamanila Imulungu hata kamba hawengile kumbi na wanhu awo ogesigwa na Imulungu wanoga. \v 12 Vivija Abulahamu iyo tata wa wanhu wose wengile kumbi, lakini siyo kwavija wengila kumbi kwiiyeka, ila kwavija okweleleza nzila iija ya kumtamanila Imulungu iyaikweleleze tataetu Abulahamu yang'hali hanakwingila kumbi. \s Kwa kumtamanila Imulungu tokipata kiyalongile \p \v 13 Imulungu kamulongela Abulahamu na lukolo lwake kuwa isi yose yokuwa yao, siyo kwavija Abulahamu kagagoga Malagizo, lakini kwavija kamtamanila Imulungu, nayo Imulungu kamtenda kanoga mgameso gake. \v 14 Kwavija kamba kija kiyalongile Imulungu ogweleligwa waja ogagoga Malagizo waiyeka, baho tamanilo jao kwa Imulungu dabule kinhu na vivija kija kiyalongile Imulungu siyo kinhu. \v 15 Malagizo gogala ng'hasiliki za Imulungu, lakini kamba kuduhu Malagizo, kuduhu kubena Malagizo. \p \v 16 Avo kija kiyalongile Imulungu kiza kwa kutamanila, ili kubitila ng'hekewa ya Imulungu kwa vovose wagweleligwe nhunza wanhu wa lukolo lose lwa Abulahamu, siyo kwa waja ogagoga Malagizo waiyeka, lakini vivija kwa waja omtamanila Imulungu kamba viyatendile Abulahamu, yeli tata wa siye wose. \v 17 Kamba Maandiko Gang'alile vigalonga, “Nikusagula uwe tata wa isi nyingi.” Avo mbuli azo za kweli mgameso ga Imulungu, iyamtamanile Abulahamu, Imulungu yowazilibula wanhu wafile, na kwa lagizo jake vinhu havikalile baho, vabaho. \v 18 Abulahamu katogola na katamanila, hamoja kukala kuduhu kinhu cha kutamanila, na avo kawa tata wa isi nyingi. Kamba Maandiko Gang'alile vigalonga, “Wanhu wa lukolo lwako okuwa wengi.” \v 19 Abulahamu kakala na miyaka gana dimoja, lakini tamanilo jake kwa Imulungu hadihunguke hamoja kajuwa kakala yalalile ng'hani, na mwehe wake Sala sambo ikala imalile. \v 20 Abulahamu halekile kutamanila kiyalongile Imulungu, lakini tamanilo jake kwa Imulungu dimgangamiza na kamgwaa ukulu Imulungu. \v 21 Kajuwa goya kuwa Imulungu kodaha kutenda kija kiyamulongele. \v 22 Lekaavo Abulahamu kwa kumtamanila Imulungu, “Kagesigwa na Imulungu kanoga.” \v 23 Ulonzi wa, “kagesigwa na Imulungu kanoga” hawandikigwe kumwake yaiyeka, \v 24 vivija wandikigwa kumwetu kuwa togesigwa na Imulungu tunoga kwa kumtogola Imulungu yamzilibule Mndewa wetu Yesu, kwa wafile. \v 25 Heyo kalavigwa yafe kwa nzambi zetu, abaho kazilibuka ili Imulungu yatutende tunoge mgameso gake. \c 5 \s Tindiwalo na deng'ho \p \v 1 Sambi kwavija tutendigwa tunoga mgameso ga Imulungu kwa kumtamanila, tuna tindiwalo na Imulungu kubitila Mndewa wetu Yesu Kilisito. \v 2 Kwa kumtamanila heyo, Yesu katugalila ng'hekewa ya Imulungu, itukala nayo sambi, avo tobetela kwa kudeng'helela kwingila muukulu wa Imulungu. \v 3 Siyo gago gaiyeka, lakini vivija toigodela gamagayo getu, kwavija tojuwa kuwa magayo gogala kufunga umoyo, \v 4 kufunga umoyo kogala kugangamala, na kugangamala kogala tamanilo. \v 5 Tamanilo dino haditugela kinyala, kwavija Imulungu keka unogelwa wake mmizoyo yetu kubitila Loho Yang'alile, iyatugwelele siye. \p \v 6 Vitukalile hatudaha kuihonya wenyego, kipindi kinogile vikivikile, Kilisito kafa mbuli ya siye tutenda gehile. \v 7 Vidala ng'hani kwa munhu kufa mbuli ya munhu yanogile mgameso ga Imulungu. Sengine munhu kodaha kugeza kufa mbuli ya munhu yanogile ng'hani. \v 8 Lakini Imulungu katulagusila vija viyotunogela kwavija vitukalile tung'hali totenda nzambi Kilisito kafa mbuli yetu siye! \v 9 Kwavija sambi Imulungu katutenda tunoge mgameso gake kwa damu ya Kilisito, kweli kotukombola na ng'hasiliki za Imulungu. \v 10 Vitukalile tuihila na Imulungu, tuilumba nayo kubitila ifa ya mwanage. Sambi tuilumba na Imulungu, yokuwa vinoga ng'hani na kweli tokomboligwa kwa ugima wa Kilisito. \v 11 Lakini siyo gago gaiyeka, vivija wose todeng'helela mbuli ya gaja gayatendile Imulungu kubitila Mndewa wetu Yesu Kilisito, yatutendile tuilumbe na Imulungu. \s Adamu na Kilisito \p \v 12 Nzambi ingila mwiisi kubitila munhu imoja, na nzambi yake igala ifa. Avo, ifa yenela kwa wanhu wose kwavija wanhu wose watenda nzambi. \v 13 Malagizo ga Musa gang'hali haganagaligwa nzambi zikala mumuno mwiisi. Lakini hanhu kuduhu Malagizo, nzambi hazigesigwe. \v 14 Lakini kulawa mna ikipindi cha Adamu mbaka mna ikipindi cha Musa, ifa iwatawala wanhu wose, hata kwa waja hawatendile nzambi kamba ziyatendile Adamu yalekile kugoga gaja gayamulagize Imulungu. \p Adamu kakala kamba sisila da Kilisito yezile kumwande. \v 15 Lakini vinhu vino vibili haviigalile, kwavija nhunza ya Imulungu haiigalile na nzambi ya Adamu. Kweli hata kamba wanhu wengi wafa kwa nzambi ya munhu ayo imoja, lakini ng'hekewa ya Imulungu ibanza ng'hani na nhunza yake yenela kwa wanhu wengi kubitila ng'hekewa ya munhu imoja, Yesu Kilisito. \v 16 Nhunza ya Imulungu haiigalile na nzambi ya munhu imoja. Kwavija munhu imoja viyatendile nzambi Imulungu katagusa, lakini wanhu wengi viwatendile nzambi, Imulungu kawagwaa nhunza ya kuwatenda wanoge mgameso gake. \v 17 Kwa nzambi za munhu imoja ifa itawala. Lakini kija kiyatendile munhu ija imoja, Yesu Kilisito, kikulu ng'hani. Wanhu wose oipata ng'hekewa imemile ya Imulungu na nhunza ng'hulu, otendigwa wanoga mgameso ga Imulungu na otawala muugima kubitila munhu imoja, Yesu Kilisito. \p \v 18 Avo kamba vija nzambi za munhu imoja ziwatagusa wanhu wose, vivo ili kwa kinhu kimoja kinogile kwa Imulungu chowatenda wanoge mgameso ga Imulungu wanhu wose na kuwagwaa ugima. \v 19 Kamba vija kulema kutegeleza kwa munhu imoja wanhu wengi otenda nzambi, vivo ili kwa kutegeleza kwa munhu imoja wanhu bwando otendigwa wanoga mgameso ga Imulungu. \p \v 20 Malagizo ga Musa galawilila, avo gehile nago gongezeka, lakini nzambi vizongezeke, ng'hekewa ya Imulungu nayo yongezeka ng'hani. \v 21 Avo, kamba vija nzambi vizitawale na kugala ifa, vivo ili ng'hekewa ya Imulungu yotawala kwa ganogile, na kutugala muugima wa milele kubitila Yesu Kilisito Mndewa wetu. \c 6 \s Tufa mzinzambi twa wagima kwa Kilisito \p \v 1 Baho tulongeze? Vino tugendelele kutenda nzambi ili ng'hekewa ya Imulungu yongezeke? \v 2 Bule! Siye tufa na hatulongozigwa kabili na nzambi, yokuwaze tugendelele kabili kukala mzinzambi? \v 3 Vino hamujuwile kamba siye wose tubatizigwe kwa kuilumba na Yesu Kilisito tubatizigwa mwiiifa yake? \v 4 Vitudidimizigwe mgamazi, kamba tuzikigwa hamoja nayo na tuilumba mwiiifa yake, avo kamba vija Kilisito viyazilibuke mwiiifa kwa ukulu wa Tata, vivija na siye tudahe kukala muugima wa sambi. \p \v 5 Kwavija kamba tuilumba nayo mna ukufa kamba viyafile, vivija toilumba nayo mna ukuzilibuka kamba viyazilibuke. \v 6 Kwavija tojuwa unhu wetu wa umwaka uwambigwa mumsalaba hamoja na Kilisito, ili udahi wa nzambi uli mzing'huli zetu unangigwe na sikutuwe watumwa wa nzambi. \v 7 Kwavija munhu yoyose yahafa, kolekesigwa na udahi wa nzambi. \v 8 Kamba tufa hamoja na Kilisito, vivija totamanila kukala hamoja nayo. \v 9 Kwavija tojuwa kamba Kilisito kazilibuka kwa wafile na honda yafe kabili, ifa honda imtawale kabili. \v 10 Avo kwavija kafa mwanza umoja, nzambi yabule udahi kumwake na sambi kokala kwa Imulungu. \v 11 Vivija na mweye muigese kamba mufa na hamulongozigwa kabili na nzambi, lakini mukale wagima kwa Imulungu kubitila Yesu Kilisito. \p \v 12 Nzambi sikuzitawale kabili mzing'huli zenu zifa, avo sikumukweleleze vizilonda ng'huli zenu. \v 13 Vivija sikumulave hata hanhu hadodo ha maungo genu kwa nzambi. Lakini muilave wenyego kwa Imulungu, kamba wanhu wazilibuke kwa wafile, na muilave wenyego kumwake kwa gaja goyolonda. \v 14 Nzambi sikuziwatawale kabili, kwavija mweye hamulongozigwa na Malagizo ga Musa, lakini molongozigwa na ng'hekewa ya Imulungu. \s Watumwa osang'hana goyolonda Imulungu \p \v 15 Vino tulonge choni? Tutende nzambi kabili, kwavija hatulongozigwa na Malagizo lakini tolongozigwa na ng'hekewa ya Imulungu? Bule! \v 16 Mweye mojuwa kamba mwahailava wenyego kamba watumwa kumtegeleza munhu, mweye mokuwa watumwa wa munhu ayo yumumtegeleza. Mwahawa watumwa wa nzambi, mohelela mwiiifa, hebu mwahawa watumwa wa kumtegeleza Imulungu motendigwa munoge mgameso gake. \v 17 Lakini Imulungu yatogoligwe, kwavija hamoja umwaka mukala watumwa wa nzambi, lakini sambi mogagoga kwa mizoyo yenu yose, gaja gose geli mna gamafundizo gamubokele. \v 18 Mulekesigwa muutumwa wa nzambi na muwa watumwa wa kutenda goyolonda Imulungu. \v 19 Nolonga ulonzi uwalongaga wanhu siku zose ili mudahe kujuwa. Kamba vija umwaka vimuilavile wenyego kuwa watumwa wa nzambi na gehile gose. Vivija sambi molondigwa muilave wenyego kuwa watumwa wa kutenda goyolonda Imulungu, gogala kung'ala. \p \v 20 Vimukalile watumwa wa nzambi, mukala hamugesa kutenda goyolonda Imulungu. \v 21 Vino mupata choni vimusang'hane mbuli zija sambi mozonela kinyala? Kwavija gaja gamutendile gogala ifa! \v 22 Lakini mulekesigwa mzinzambi na mwa watumwa wa Imulungu. Sambi mumweda kwa kupata kung'ala, na kung'ala kuno kogala ugima ulibule uhelelo. \v 23 Kwavija fungu da nzambi ayo ifa, lakini nhunza ya Imulungu awo ugima ulibule uhelelo kwa kuilumba na Yesu Kilisito, Mndewa wetu. \c 7 \s Mbuli ya kusola \p \v 1 Ndugu zangu, nojuwa mogajuwa gonilonga kwavija nolonga na wanhu wagajuwile malagizo. Malagizo gomtawala munhu kipindi yahawa mgima. \v 2 Mtwanzi yahasoligwa kogodekigwa na lagizo kipindi chose mkasano wake yang'hali mgima, lakini mkasano wake yahafa, mtwanzi ayo kalekesigwa na lagizo dimgogile. \v 3 Avo yahasoligwa na mbigalo iyagwe kipindi mkasano wake yang'hali mgima, kokemigwa mgoni. Lakini kamba mkasano wake yahafa, kobwihila na hatenda ugoni bule hata kamba yahasoligwa na mbigalo iyagwe. \v 4 Avo ndugu zangu, mweye vivija mufa na hamulongozigwa kabili na Malagizo, kwavija muilumba na lukuli lwa Kilisito, sambi mwa wanhu zake heyo yazilibuke kwa wafile, ili tusang'hane ganogile kwa Imulungu. \v 5 Vitukalile tokala kuno tolongozigwa vija vilulonda lukuli, usulukilo wa nzambi, uding'huke kwa lagizo usang'hana mzing'huli zetu, mbuli zose zitutendile zihelela mwiiifa. \v 6 Sambi hatulongozigwa na Malagizo, kwavija tuigola na gaja gatugodeke. Avo tomsang'hanila Imulungu mnzila ya sambi ya Loho Yang'alile siyo mnzila ya umwaka ya Malagizo gandikigwe. \s Malagizo na nzambi \p \v 7 Vino tulonge Malagizo gana nzambi? Bule! Lakini Malagizo gago ganitendile niye niijuwe nzambi. Maza Malagizo hagalongile, “Sikuusulukile kinhu cha miyago,” Sambi njuwe bule kusulukila kwiha. \v 8 Lakini mbuli ya Malagizo gago, nzambi ipata nzila ya kuding'hula gehile gose kumwangu. Bila Malagizo nzambi zabule udahi. \v 9 Baho umwaka ving'halile silongozigwa na malagizo ng'hala mgima, lakini malagizo vigezile, nzambi zizilibuka na niye nifa. \v 10 Vinikona niye, malagizo gagesigwe gogala ugima, gagala ifa. \v 11 Kwavija nzambi zipata nyafasi igaligwe na malagizo, na kubitila malagizo gago, zimvizila na kung'homa. \p \v 12 Avo Malagizo ga Musa Gang'ala, na lagizo ding'ala, domnogeza Imulungu na dinoga. \v 13 Vino ino yofambula kija kinogile kigala ifa kumwangu? Bule, lakini ili nzambi ijuwike kamba nzambi, kubitila kija kinogile igala ifa kumwangu. Avo kubitila Malagizo nzambi ilagusigwa viibanzile kwiha. \s Kuigola siye kwa siye \p \v 14 Tojuwa kuwa Malagizo golawa kwa Loho Yang'alile lakini niye na munhu yeli na lukuli, nichuuzigwa niwa mtumwa wa nzambi. \v 15 Sikijuwile kija kinhenda, kwavija sitenda kija kinonda, lakini kija kinikihila acho kinhenda. \v 16 Kamba nahatenda kija sikilondile kutenda, ino yolagusa kuwa nogatogola Malagizo gago kuwa ganoga. \v 17 Avo, siyo niye nitenda kinhu acho, ila nguvu ya nzambi ayo ikala mgati mmwangu. \v 18 Nojuwa kuwa kuduhu dinogile dikala mgati mmwangu muunhu wangu. Kwavija nolonda kutenda ganogile, lakini sidaha bule kutenda. \v 19 Sitenda mbuli zinogile zinilonda kutenda, ila notenda gehile gaja sigalonda kutenda. \v 20 Avo nahatenda gaja sigalonda kutenda, ino yolagusa kamba siyo niye nitenda avo, ila nzambi ikala mmwangu ayo itenda avo. \p \v 21 Avo nyona kuna kinhu chogendelela, nahalonda kutenda ganogile, nzambi ya behi yangu. \v 22 Mgati muumoyo wangu nogadeng'helela Malagizo ga Imulungu. \v 23 Lakini nokona kuna lagizo diyagwe dosang'hana mgati mmwangu, lagizo ajo dogomba na malagizo gotogoligwa na nzewele zangu, na donhenda niye niwe mfungwa wa nzambi zisang'hana mgati mmwangu. \v 24 Oo miyenu niye! Nani yodaha kunikombola ndawe mulukuli luno lunigala mwiiifa? \v 25 Imulungu yatogoligwe, yotenda mbuli zino kubitila Mndewa wetu Yesu Kilisito! \p Vino vivo ili, niye mwenyego kwa nzewele zangu na mtumwa wa Malagizo ga Imulungu, lakini kwa lukuli lwangu niye na mtumwa wa malagizo ga nzambi. \c 8 \s Ugima kubitila Loho \p \v 1 Avo wanhu wose weli wa Yesu Kilisito honda watagusigwe kuwa wabananga. \v 2 Kwavija kubitila Yesu Kilisito malagizo ga Loho yogala ugima, gotulekesa na malagizo ga nzambi na ga ifa. \v 3 Kija hakidahike kutendigwa na Malagizo ga Musa mbuli ya kunyolila kwa unhu wa wanhu, Imulungu kasang'hana kwa kumtuma Mwanage mwenyego, yezile mulukuli luigalile na ng'huli zetu siye wene nzambi. Avo kazitagusa nzambi zili mulukuli lulo. \v 4 Imulungu katenda vivo ili gaja galondeke mna Gamalagizo ga Musa gatendeke mgati mmwetu, siye tukala muugima wa Loho Yang'alile, na siyo lukuli lumemile nzambi. \v 5 Wanhu okala kwa kulukweleleza lukuli otawaligwa na magesa ga lukuli. Lakini wanhu okala kwa kukweleleza viyolonda Loho Yang'alile, otawaligwa na magesa ga Loho Yang'alile. \v 6 Kwavija kulongozigwa na magesa ga lukuli kogala ifa, lakini kulongozigwa na Loho Yang'alile kogala ugima na tindiwalo. \v 7 Wanhu okweleleza vilulonda lukuli oihila na Imulungu. Kwavija hawagagoga Malagizo ga Imulungu na hawadaha kugagoga. \v 8 Wanhu okweleleza vilulonda lukuli hawadaha kumnogeza Imulungu. \p \v 9 Lakini mweye, kamba Loho wa Imulungu kokala mgati mmwenu, hamulongozigwa na lukuli, ila molongozigwa na Loho. Kamba munhu yoyose kabule Loho wa Kilisito, munhu ayo heli wa Kilisito bule. \v 10 Lakini kamba Kilisito kokala mgati mmwenu, hata kamba ng'huli zenu zofa mbuli ya nzambi, Loho kowatenda muwe wagima, kwavija Imulungu kawatenda munoge mgameso gake. \v 11 Kamba Loho wa Imulungu yamzilibule Yesu kwa wafile kokala mgati mmwenu, avo ayo Imulungu yamzilibule Kilisito kwa wafile vivija kozizilibula ng'huli zenu zifaga, kotenda avo kubitila Loho wake, yokala mgati mmwenu. \p \v 12 Avo ndugu zangu, tuna ng'honde, tolondigwa sikutukale kamba vizilonda ng'huli zetu. \v 13 Avo mwahakala kamba vizilonda ng'huli zenu, mofa, lakini kamba mozileka nzambi zenu kubitila Loho, mokuwa wagima. \v 14 Kwavija wanhu olongozigwa na Loho wa Imulungu wao wana wa Imulungu. \v 15 Kwavija Imulungu hawagwelele bule Loho wa kuwatenda muwe watumwa kabili na kuwagela bwembwe, lakini kawagwaa Loho wa kuwatenda wana. Na kwa udahi wa Loho tomkema Imulungu, “Tata!” \v 16 Nayo Loho mwenyego kolagusa hamoja na loho zetu kuwa siye twa wana wa Imulungu. \v 17 Kwavija siye twa wanage, kotugwaa ganogile gayawekile wanhu zake, vivija siye hamoja na Kilisito topata gaja gayamwikile, kamba tugaya nayo, vivija toupata ukulu wake. \s Ukulu onda wize \p \v 18 Kwavija nojuwa magayo ga kipindi kino hagabanzile ukulu uja onda ugubuligwe kumwetu. \v 19 Vinhu vose viumbigwe vobetela kwa kusulukila ng'hani, Imulungu vonda yalaguse welihi wao wanage. \v 20 Kwavija vinhu viumbigwe vitendigwa voneke sikinhu bule, siyo kwa kulonda venyego, lakini kamba viyalondile Imulungu. Hata ivo chabaho cha kutamanila, \v 21 kuwa vinhu viumbigwe hana siku volekesigwa muutumwa wa kunangika na vokwingila muukulu wa kubwihila wa wana wa Imulungu. \v 22 Kwavija tojuwa mbaka sambi baha, vinhu vose viumbigwe vogutilila kwa usungu kamba usungu wa kulela mwana. \v 23 Lakini siyo vinhu viumbigwe viiyeka avo vigutilila kwa usungu, lakini siye vivija tuli na Loho, yakalile nhunza ya ichanduso ya Imulungu, togutilila mgati kwa mgati, kuno tobetela Imulungu yatutende wanage na kutulekesa mna zing'huli zetu. \v 24 Kwavija kwa kutamanila avo tukomboligwa, lakini twahachona acho kitubetela, tamanilo dijo hadifaya. Nani yotamanila kija kiyone? \v 25 Lakini kamba totamanila kija tung'hali hatunachona, tokibeta kwa kufunga umoyo. \p \v 26 Vivo ili, Loho mwenyego kotutaza siye kuna ukunyolila kwetu. Kwavija hatujuwile kija kitulondigwa kumpula Imulungu. Loho mwenyego kotupulila kwa Imulungu kwa kugutilila kuleka kulongeka. \v 27 Ayo yolola mmizoyo yetu, kojuwa viyogesa Loho, kwavija Loho kowapulila wanhu wa Imulungu kamba viyolonda Imulungu. \p \v 28 Tojuwa kuwa mna ivinhu vose Imulungu kosang'hana vinogile kwa waja omnogela Imulungu, waja yawakemile watende goyolonda. \v 29 Kwavija wanhu yawajuwile Imulungu toka mwaka, awo yawabagule waigale na Mwanage, ili Imwana yawe mwana wa chaudele mulukolo lukulu. \v 30 Avo waja wabaguligwe na Imulungu, wao yawakemile, na waja yawakemile, kawatenda wanoge mgameso gake, na waja yawatendile wanoge mgameso gake, wao yakalile nao muukulu wake. \s Unogelwa wa Imulungu kubitila Yesu Kilisito \p \v 31 Mzimbuli zose zino, tulonge choni, Imulungu yahawa ubanzi wetu, nani yodaha kututenda mbuli yoyose? \v 32 Imulungu hamonele bazi hata Mwanage mwenyego, lakini kamulava mbuli ya siye wose! Kamba katugwaa Mwanage, vino vivija honda yatugwee bule vinhu vose? \v 33 Vino nani yonda yawalavile vitala wanhu wasaguligwe na Imulungu? Imulungu mwenyego kawatenda wanoge mgameso gake! \v 34 Vino nani yonda yawataguse kuwa wabananga? Kuduhu! Kwavija Yesu Kilisito kafa, abaho kazilibuka kwa wafile, sambi kokala muukulu mwambu wa mkono wa kudila wa Imulungu, nayo ayo yotupulila kwa Imulungu. \v 35 Vino nani yodaha kutugola na unogelwa wa Kilisito? Vino mbuli ya magayo hebu udala wa kupata vilondigwa hebu madununzo hebu lufilili lwa nzala hebu ukiwa hebu zumozumo hebu ifa? \v 36 Kamba Maandiko Gang'alile vigalonga, \q “Mbuli yako, siye twa mdizumozumo da kufa imisi na ikilo. \q Tuigala na ng'hondolo ochola kuchinjigwa.” \m \v 37 Bule, mzimbuli zose zino tuhuma ng'hani kubitila heyo yotunogela siye! \v 38 Kwavija niye nojuwa goya kuduhu kinhu kidaha kutugola na unogelwa wake, si ifa hebu ugima hebu wasenga wa kuulanga hebu wakulu wayagwe wa kuulanga, si kipindi cha sambi hebu kipindi chonda kize, hebu udahi wowose, \v 39 si kuulanga hebu hasi kuwochola wanhu wafile, hebu mna ivinhu vose viumbigwe, kuduhu kidaha kutugola na unogelwa wa Imulungu uli kwa Yesu Kilisito Mndewa wetu. \c 9 \s Imulungu na wanhu zake \p \v 1 Niye nolonga ukweli, niye na munhu wa Kilisito, avo siviza bule. Moyo wangu, kwa kuitogolela na Loho Yang'alile, onongela kamba silonga uvizi bule. \v 2 Nolonga vino, kwavija nonyunyuwala ng'hani na usungu uli muumoyo haumala bule, \v 3 mbuli ya Wayahudi wayangu, na wanhu wa lukolo lwangu, mbuli ya kuwataza nahadahile kupula niduwiligwe na Imulungu na mbaguligwe na Kilisito. \v 4 Awo wao Wayahudi, wasaguligwe na Imulungu wawe wanage, kawalagusila ukulu wake, kailagana nao, kawagwaa Malagizo gake, na vija viwolondigwa kumtambikila na gaja gayalongile. \v 5 Awo wao wazukulu wa wahenga wa Waebulania, nayo Kilisito muuunhu wake kalawa mulukolo lwao. Imulungu yotawala mna ivose, yatogoligwe siku zose! Ona. \p \v 6 Silonga bule Imulungu kalemelwa kutenda kija kiyalongile, kwavija siyo wanhu wose wa Izilaeli wao wanhu wa Imulungu. \v 7 Vivija siyo lukolo lose lwa Abulahamu wao wanage Imulungu. Kwavija Imulungu kamulongela Abulahamu, “Lukolo lwako lolawa kwa Isaka.” \v 8 Avo siyo wana wose wa Abulahamu waleligwe kwa lukuli wao wana wa Imulungu, lakini wana waleligwe kubitila kija kiyalongile Imulungu, awo wao lukolo lwa Abulahamu. \v 9 Kwavija kija kiyalongile Imulungu acho kino, “Mna ikipindi kinogile nobwela na Sala kolela mwana.” \p \v 10 Na haimalile baho bule, ila Lebeka kalela wana wabili kwa tata imoja, nayo iyo Isaka muhenga wetu. \v 11 Lakini wana wao wabili wang'hali hawanavumbuka na wang'hali hawanajuwa kutenda ganogile hebu gehile, ili Imulungu yoneke kana udahi wa kusagula, \v 12 na yahasagula kosagula kamba viyolonda mwenyego, na siyo mbuli ya kija kiyatendile munhu, lakini kwa kija kiyalongile, “Imkulu komsang'hanila imdodo.” \v 13 Kamba Maandiko Gang'alile vigalonga, “Nimnogela Yakobo, lakini nimwihila Esau.” \p \v 14 Vino tulonge choni? Imulungu kobagula? Bule habagula bule. \v 15 Kwavija kamulongela Musa, “Nomtendela ganogile munhu yoyose inimulonda, na nomonela bazi munhu yoyose inimulonda.” \v 16 Avo kila kinhu chotamanila bazi da Imulungu siyo viyolonda munhu hebu viyosang'hana munhu. \v 17 Kwavija Maandiko Gang'alile gomulongela vino Falao, “Niye nikutenda mndewa, ili kubitila gweye ndaguse udahi wangu na twaga jangu dijuwike mwiisi yose.” \v 18 Avo, Imulungu komonela bazi munhu yoyose yoomulonda na komtenda munhu yoyose yoomulonda yawe mdala kutogola. \s Bazi na ng'hasiliki za Imulungu \p \v 19 Lakini imoja wenu konilongela, “Kamba vino vivo ili, habali Imulungu kolonga tubananga? Nani yodaha kugalema goyolonda Imulungu?” \v 20 Gweye mbwigangu kwa nani umwidika Imulungu? Vino kitumbe chodaha kumuuza munhu yakilumbile, “Habali unilumbile vino?” \v 21 Avo munhu yalumbile kitumbe kodaha kukisang'hanila kamba viyolonda. Kodaha kulumba vitumbe vibili muulongo uuja, kitumbe kimoja kwa sang'hano ng'hulu na kiyagwe kwa sang'hano ndodo ndodo. \p \v 22 Vivo ili kwa kija kiyatendile Imulungu. Kalonda kulagusa ng'hasiliki yake na kutenda udahi wake ujuwike, lakini kafunga umoyo na kuwonela bazi wanhu wose walondeke kutagusigwa, wanhu walondeke kubanangigwa. \v 23 Nayo mwenyego kalonda kulagusa ukulu wake, viyatonele bazi siye wanhu zake, yatusagule toka mwaka tubokele ukulu wake. \v 24 Avo siye twa wanhu tukemigwe, siyo kulawa kwa Wayahudi waiyeka, lakini vivija kulawa kwa wanhu haweli Wayahudi. \v 25 Kamba viyolonga Mndewa mkitabu cha mtula ndagu Hosea, \q “Wanhu haweli wangu, \q nowakema, ‘Wanhu zangu.’ \q Ija simnogele, \q nomkema, ‘Nomnogela.’ \q \v 26 Na hanhu hawalongeligwe, ‘Hamwili wanhu zangu,’ \q baho okemigwa wana wa Imulungu yeli mgima.” \m \v 27 Nayo Isaya mtula ndagu wa Imulungu kalonga kwa kukemelela mbuli ya wanhu wa Izilaeli, “Hata kamba wanhu wa Izilaeli wengi kamba msanga wa mwhani, lakini wanhu onda wakomboligwe okuwa wadodo. \v 28 Kwavija Mndewa kolopola kumambukiza kuwatagusa wanhu wa mwiisi.” \v 29 Kamba Isaya viyalongile ako kuchugu, “Maza Mndewa yeli na udahi sambi yatulekele wanhu wayagwe mulukolo, twahabanangike kamba wanhu wa Sodoma na Gomola.” \s Paulo kowapulila kwa Imulungu wanhu wa Izilaeli \p \v 30 Avo tulonge choni? Wanhu haweli Wayahudi hawatendile kinhu ili watendigwe wanoge mgameso ga Imulungu, lakini kwa kumtamanila, Imulungu kawatenda wanoge mgameso gake. \v 31 Wanhu wa Izilaeli wakalile ozahila malagizo ili watendigwe wanoga na Imulungu, lakini hawagapatile malagizo ga kuwatenda wanoge mgameso ga Imulungu. \v 32 Habali hawagapatile? Hawagapatile kwavija hawekile tamanilo jao kwa Imulungu lakini watamanila gaja gawakalile osang'hana. Avo waikwala, “mwiing'walo ya dibwe.” \v 33 Kamba vigolonga Maandiko Gang'alile, \q “Loleni nokwika dibwe ako Sayuni \q donda diwatende wanhu waikwale, \q dibwe kulu donda diwalagaze wanhu. \q Lakini munhu yoyose yonda yamtogole honda yagwe kinyala.” \c 10 \p \v 1 Ndugu zangu, moyo wangu olonda ng'hani na nowapulila kwa Imulungu Waizilaeli wayangu wakomboligwe! \v 2 Nokona kuwa owamba ng'hani kumnogeza Imulungu, lakini kuwamba kwao hakutimilike kwavija hawaujuwile ukweli wose. \v 3 Kwavija hawajuwile vija Imulungu viyowatenda wanhu wanoge mgameso gake, lakini wao watenda viwogesa, avo walema kutogola vija Imulungu viyowatenda wanhu wanoge mgameso gake. \v 4 Kwavija Kilisito viyezile, keza kugamambukiza Malagizo, avo munhu yoyose yomtogola Kilisito kotendigwa kanoga mgameso ga Imulungu. \s Ukombola kwa wanhu wose \p \v 5 Mbuli ya kutendigwa kunoga mgameso ga Imulungu kwa kugagoga Malagizo, Musa kandika vino, “Munhu yoyose yogoga Malagizo kokuwa mgima kwa Malagizo.” \v 6 Lakini mbuli ya kutendigwa kunoga mgameso ga Imulungu kwa kumtamanila, Maandiko Gang'alile golonga vino, “Sikuuiuze mwenyego, nani yonda yachole kuulanga kumuhumulusa Kilisito?” \v 7 “Vivija sikuuiuze, nani yonda yachole hasi kowochola wanhu wafile kumzilibula Kilisito?” \v 8 Maandiko Gang'alile golonga, “Imbuli ya behi yenu, ya mmilomo yenu na mmizoyo yenu,” nayo, ayo imbuli ya kumtamanila Imulungu, ituwapetela wanhu. \v 9 Wahalonga kwa mulomo wako kuwa Yesu ayo Mndewa na kotogola muumoyo wako kuwa Imulungu kamzilibula kwa wafile, kokomboligwa. \v 10 Kwavija wahatogola muumoyo wako, kotendigwa kunoga mgameso ga Imulungu na wahalonga kwa mulomo wako kokomboligwa. \v 11 Maandiko Gang'alile golonga, “Munhu yoyose yomtogola honda yageligwe kinyala.” \v 12 Imulungu hawabagula Wayahudi na wanhu haweli Wayahudi, kwavija wose Mndewa wao imoja, nayo kowatendela ganogile wanhu wose ompula. \v 13 Kwavija Maandiko Gang'alile golonga, “Munhu yoyose yopula kwa twaga da Mndewa kokomboligwa.” \p \v 14 Vino ompulaze kamba hawamtogole? Na omtogolaze kamba hawauhulike usenga wake? Na ouhulikaze usenga kamba kuduhu munhu wa kuwapetela? \v 15 Wanhu opetaze usenga kamba hawatumigwe? Kamba Maandiko Gang'alile vigalonga, “Lola vivinogile kwiza kwa wanhu opeta Mbuli Inogile!” \v 16 Lakini siyo wose waitogola Mbuli Inogile ya Imulungu. Kwavija Isaya mtula ndagu wa Imulungu kalonga, “Mndewa, nani yautogole usenga wetu?” \v 17 Avo munhu komtamanila Imulungu kwa kuuhulika usenga, usenga awo okwiza kwa kupetigwa kwa mbuli inogile ya Kilisito. \p \v 18 Lakini niye nouza, vino hawauhulike usenga? Ona, kuuhulika wauhulika, kwavija Maandiko Gang'alile golonga, \q “Nyangi zao zihulikigwa mwiisi yose, \q mbuli zao zivika kuuhelelo wa isi.” \m \v 19 Nouza kabili, vino wanhu wa Izilaeli hawajuwa bule? Imulungu kalonga kwa mulomo wa Musa, \q “Nowatenda mweye wanhu zangu muwonele migongo, \q wanhu wa isi iyagwe \q nowagevuza kubitila wanhu \q wanhu wa isi ya wabozi.” \m \v 20 Imulungu kagangamiza kulonga kwa mulomo wa Isaya, \q “Wanhu walekile kunizahila wanyona, \q niwalawilila wanhu walekile kuuza mbuli zangu.” \m \v 21 Lakini mbuli ya Izilaeli, Imulungu kolonga, “Imisi yose niwenulila makono gangu kuwabokela wanhu oleka kunihulika na ononga vihile.” \c 11 \s Imulungu kowonela bazi wanhu wa Izilaeli \p \v 1 Nouza, vino Imulungu kowalema Wayahudi wanhu zake mwenyego? Bule, hawalema! Niye mwenyego na Mwiizilaeli, mzukulu wa Abulahamu, kulawa kabila da Benjamini. \v 2 Imulungu hawalemile bule wanhu zake, yawasagule toka mwaka. Vino hamujuwile bule Maandiko Gang'alile vigalonga mbuli ya Eliya viyamuyalalile Imulungu mbuli ya wanhu wa Izilaeli? \v 3 Kalonga, “Mndewa, wawakoma watula ndagu zako na kubomola kila upango wako wa kulavila nhosa. Niye niiyeka ayo nisigale na wao olonda kung'homa.” \v 4 Vino Imulungu kamwidikaze? Kamwidika vino, “Niye mwenyego niikila wanhu gana miyanza malongo saba waja hawamtambikile Baali yaitendile mulungu.” \v 5 Sambi vivo ili, hana wanhu kidogo wasigala mna iwanhu wasaguligwe na Imulungu kwa ng'hekewa yake. \v 6 Avo wasaguligwa kwa ng'hekewa ya Imulungu, siyo mbuli ya gaja gawasang'hane. Maza Imulungu kosagula wanhu kwa gaja goyosang'hana, baho ng'hekewa yake sambi iwe ng'hekewa bule. \p \v 7 Vino, wanhu wa Izilaeli wakipata kija kiwakalile okizahila? Bule, lakini waja wasaguligwe na Imulungu wakipata, wayagwe wafumbigwa sikuwajuwe. \v 8 Kamba Maandiko Gang'alile vigalonga, “Imulungu kaifunga mizoyo yao na nzewele zao, mbaka lelo hawadaha kulola hebu kuhulika.” \m \v 9 Nayo Daudi kolonga, \q “Nyimwilinyimwili zao ziwe mtego wa kuwanamata, \q waikwale na watagusigwe! \q \v 10 Meso gao gafumbigwe sikuwadahe kulola, \q migongo yao iveduke mbuli ya kugaya siku zose.” \p \v 11 Nouza kabili, vino Wayahudi viwaikwalile na kugwa hawenuke kabili? Bule haili avo, kwavija Wayahudi watenda nzambi, wanhu haweli Wayahudi wakomboligwa, avo Wayahudi owonela migongo. \v 12 Nzambi za Wayahudi zigala vinhu vingi vinogile kwa wanhu wa mwiisi, na kulemelwa kwa Wayahudi kugala vinhu vingi vinogile kwa wanhu haweli Wayahudi. Avo kamba Wayahudi wahasang'hana goyolonda Imulungu ogala vinhu vingi ng'hani vinogile. \s Ukombola wa wanhu haweli Wayahudi \p \v 13 Sambi nolonga na mweye wanhu hamwili Wayahudi, kwavija niye na mtumigwa wa wanhu haweli Wayahudi, noigodela sang'hano yangu. \v 14 Nogesa nodaha kuwatenda Wayahudi wayangu wawonele migongo mweye, avo ndahe kuwakombola wayagwe wao. \v 15 Kwavija Wayahudi viwalemigwe, wanhu wose wa mwiisi wailumba na Imulungu. Sambi yokuwaze kamba wahatogoligwa? Wanhu wafile ozilibuka! \p \v 16 Kamba kihande cha ichanduso cha gate kilavigwa kwa Imulungu, avo gate jose dilavigwa kwa Imulungu, na kamba mzizi wa biki ulavigwa kwa Imulungu, vivija na matambi gake galavigwa kwa Imulungu. \v 17 Kamba matambi gayagwe ga mzeituni wamumgunda gakanhigwa na tambi da mzeituni wa kumuhulo diombekigwa, avo mweye wanhu hamwili Wayahudi wao tambi da mzeituni wa kumuhulo. Sambi momweda kwa kupata vinhu vingi vinogile kulawa kwa Wayahudi. \v 18 Avo sikumuwabeze waja wose wakanhigwe kamba matambi, moigodela choni? Mweye mwa matambi, hamuigogeleza mizizi, ila mizizi yowagogeleza mweye. \p \v 19 Lakini molonga, “Matambi gakanhigwa ili niye niombekigwe mmwake.” \v 20 Ona molonga. Wakanhigwa kwavija hawatogole, mweye musola hanhu hao kwavija mutogola. Lakini sikumuigodele mbuli ayo, ila dumbeni. \v 21 Kamba Imulungu kagakanha matambi gakalile hanhu hake, vino viugesa kokonela bazi gweye? \v 22 Loleni Imulungu viyeli na bazi na viyelibule mwangalo. Imulungu kabule mwangalo kwa waja watendile nzambi, lakini kokonela bazi kamba wahagendelela kutamanila bazi jake. Wahaleka kutenda avo vivija kokanhigwa. \v 23 Wayahudi wahaleka kulema kutogola kwao, oombekigwa kabili, kwavija Imulungu kodaha kuwaombeka kabili. \v 24 Mweye wanhu hamwili Wayahudi mukanhigwa kulawa mumzeituni wa kumuhulo na muombekigwa mumzeituni wa mumgunda, hanhu haheli henu, avo vibuha ng'hani kwa Imulungu kugaombeka matambi gakanhigwe mdibiki jake denyego. \s Imulungu kowonela bazi wanhu wose \p \v 25 Ndugu zangu, nolonda muijuwe mbuli ino ifisigwe, ili sikumuyone mwa wabala ng'hani, Wayahudi hawamtegeleze Imulungu kwa kipindi kidodo, mbaka wanhu haweli Wayahudi walondeke kumbwelela Imulungu wenele. \v 26 Wanhu wose wa Izilaeli okomboligwa, kamba vigalonga Maandiko Gang'alile, \q “Mkombola kokwiza kulawa Sayuni \q kowatenda wanhu wa lukolo lwa Yakobo waleke nzambi zao. \q \v 27 Vino vivo vonda niilagane nao, \q nahasegesa nzambi zao.” \m \v 28 Kwavija Wayahudi wailema Mbuli Inogile, waihila na Imulungu mbuli ya mweye wanhu hamwili Wayahudi. Lakini kwavija wasaguligwa, wang'hali onogeligwa na Imulungu mbuli ya wahenga zao. \v 29 Kwavija Imulungu yahamsagula munhu na kumgwaa nhunza, hagesa habali yatendile vivo. \v 30 Baho umwaka mweye wanhu hamwili Wayahudi hamumtegeleze Imulungu, lakini sambi Imulungu kowonela bazi kwavija Wayahudi waleka kumtegeleza. \v 31 Vivo ili, kwavija Imulungu kawonela bazi mweye, na sambi Wayahudi nao hawamtegeleza Imulungu, ili na wao vivija Imulungu yawonele bazi. \v 32 Kwavija Imulungu kawagodeka wanhu wose sikuwamtegeleze ili yawonele bazi wanhu wose. \s Tumtogole Imulungu \p \v 33 Loleni Imulungu viyanogile! Imulungu mbala ng'hani na kana nzewele ng'hani! Nani yodaha kugasimulila gaja goyolonda kusang'hana? Nani yodaha kuzijuwa nzila zake? \v 34 Kamba vigalonga Maandiko Gang'alile, \q “Nani yazijuwile nzewele za Mndewa? \q Nani yodaha kumgwaa magesa? \q \v 35 Nani yasongile kumgwaa kinhu Imulungu, \q ili Imulungu yambwezele?” \m \v 36 Kwavija vinhu vose vilumbigwa na Imulungu, na vose vabaho kubitila Imulungu na vabaho mbuli yake. Imulungu yagweleligwe ukulu siku zose! Ona. \c 12 \s Vitulondigwa kumsang'hanila Imulungu \p \v 1 Avo, ndugu zangu, kwavija Imulungu kana bazi ng'hani, nowapula ng'hani, ilaveni wenyego kwa Imulungu kamba nhosa ili ngima. Ilaveni wenyego kamba wanhu mung'alile na kumnogeza Imulungu. Ino ayo nzila inogile ya kumtambikila Imulungu. \v 2 Sikumukweleleze vowotenda wanhu wa mwiisi ino, lakini mulekeni Imulungu yaigaluse mizoyo yenu kwa kugalusa vija vimugesa. Baho modaha kugajuwa goyolonda Imulungu, gaja ganogile na gomnogela heyo na kija kitimilike. \p \v 3 Kwavija Imulungu kanigwaa ng'hekewa, avo nowalongela mweye mose, sikumuitende munoga ng'hani kubanza vija vimulondigwa kuwa, lakini nzewele zenu ziigale na tamanilo diyawagwelele Imulungu. \v 4 Avo, mulukuli kuna maungo mengi, kila maungo gana sang'hano yake. \v 5 Vivo ili kumwetu siye, hamoja twa wengi, twa maungo mulukuli lwa Kilisito, na kila imoja wetu ni maungo ga miyage. \v 6 Avo kila munhu vitwili kana nhunza yake, kamba Imulungu viyatugwee ng'hekewa. Kamba munhu kagweleligwa nhunza ya kulagula usenga wa Imulungu yatende vivo kamba viyomtamanila Imulungu. \v 7 Munhu yagweleligwe nhunza ya kusang'hana yasang'hane, na munhu yagweleligwe nhunza ya kufundiza yafundize. \v 8 Munhu yagweleligwe nhunza ya kuwagangamiza wayagwe yatende vivo. Munhu yomgolela miyage kinhu, yatende vivo kwa moyo unogile. Munhu yowalongoza wanhu, yawalongoze goya. Munhu yowonela bazi wanhu, yatende vivo kwa kusamhuka. \p \v 9 Unogelwa wenu uwe wa ukweli, gehileni gehile, gagogeni ganogile. \v 10 Mwiinogele ng'hani kamba ndugu, kila munhu tanhu yamgese miyage kubanza mwenyego. \v 11 Sang'haneni ng'hani, sikumuwe wanyeke. Msang'hanileni Mndewa kwa kuwamba. \v 12 Kumtamanila kwenu Imulungu kuwatende mudeng'helele, mwahagaya beteleni kwa kufunga umoyo, mpuleni Imulungu siku zose. \v 13 Wagweleleni vinhu wanhu wa Imulungu walibule, na wabokeleni wageni kwa moyo unogile. \p \v 14 Mpuleni Imulungu yawatendele ganogile wanhu wose owadununza mweye, ona, mpuleni Imulungu yawatendele ganogile siyo yawaduwile. \v 15 Deng'heleleni hamoja na waja odeng'helela, lileni hamoja na waja olila. \v 16 Kaleni goya mweye kwa mweye, sikumuigode, togoleni kusang'hana na wanhu okoneka siyo kinhu. Sikumuyone muna nzewele ng'hani. \p \v 17 Kamba munhu kakutendela gehile, sikuumbwezele gehile. Tenda ganogile mgameso ga wanhu wose. \v 18 Mweye wenyego wambeni ng'hani mukale na wanhu wose kwa moyo uholile. \v 19 Mbwiga zangu, sikumulihe gehile, lakini lekeni ng'hasiliki ya Imulungu itende vivo. Kwavija Maandiko Gang'alile golonga, “Mndewa kolonga, niye ayo yonda nilihe gehile.” \v 20 Lakini, vivija Maandiko Gang'alile golonga, “Kamba munhu yakwihile kokona nzala mgwee ndiya yaje, yahakona ng'hilu mgwee mazi yang'we, kwavija kwa kutenda avo komtenda yagwe kinyala na kohulika usungu muumoyo wake kamba usungu wa kumkutulila makala ga moto mdipala.” \v 21 Sikuutogole uhumwe na gehile, lakini gahume gehile kwa ganogile. \c 13 \s Kuwategeleza watawala wa isi \p \v 1 Kila munhu yawategeleze watawala wa isi, kwavija utawala wose olawa kwa Imulungu. Utawala wose uli mziisi wikigwa baho na Imulungu. \v 2 Avo, munhu youlema utawala wa mwiisi kolema kija kiyekile Imulungu, na munhu yoyose yotenda vivo koigalila mwenyego nhaguso yake. \v 3 Kwavija watawala wa mziisi hawadumbigwa na wanhu otenda ganogile, lakini odumbigwa na wanhu otenda gehile. Avo gweye wahalonda sikuuwadumbe watawala wa mziisi sang'hana ganogile, na wao okutogola. \v 4 Kwavija wao ni wasang'hanaji wa Imulungu, okusang'hanila ganogile. Lakini wahasang'hana gehile baho wadumbe, kwavija wao wana udahi wa kutagusa. Wao ni wasang'hanaji wa Imulungu na olagusa ng'hasiliki ya Imulungu kwa wanhu otenda gehile. \v 5 Kwa mbuli ayo wategelezeni watawala wa mwiisi, siyo mbuli ya ng'hasiliki ya Imulungu iiyeka, lakini kwavija vivo viulonda moyo usang'hane. \p \v 6 Lekaavo mweye moliha kodi, kwavija watawala wa mwiisi ni wasang'hanaji wa Imulungu, nao owasang'hanila mweye. \v 7 Mulihe kila munhu fungu jake, liha kodi kwa munhu yobokela kodi, liha ushulu kwa munhu yobokela ushulu, munhu wa kumdumba mdumbe, munhu wa kumtegeleza mtegeleze. \s Kuinogela \p \v 8 Sikumudaigwe kinhu chochose, lakini mudaigwe kuwanogela waenu. Munhu yotenda vivo kogagoga Malagizo gose ga Musa. \v 9 Malagizo gano, “Sikuutende ugoni, sikuukome, sikuwibe, sikuusulukile vinhu va miyago,” na Malagizo gose gayagwe gekigwa mna dilagizo dino dimoja, “Mnogele miyago kamba viuinogela mwenyego.” \v 10 Wahamnogela miyago honda umtendele gehile, avo kuinogela ako kugagoga Malagizo gose. \p \v 11 Molondigwa mutende vino, kwavija mojuwa kipindi chenu cha kulamuka muutulo kivika, kwavija ukombola wetu wammabehi ng'hani sambi kubanza vitusongile kumtogola Yesu. \v 12 Sambi kilo chomala na imisi yammabehi. Tuleke kusang'hana mbuli zisang'hanigwa mdiziza, tusole silaha za kuitowela mmulenge. \v 13 Tukaleni goya kamba viwokala wanhu imisi, sikutukale kwa umelo mna zinyimwilinyimwili hebu kwa kukoligwa hebu kwa kufita hebu kwa ugoni hebu kwa kugomba na kuyonela migongo. \v 14 Lakini muilumbe na Mndewa Yesu Kilisito, sikumugese kukweleleza vizilonda ng'huli zenu. \c 14 \s Sikumuitaguse wenyego \p \v 1 Wabokeleni wanhu waja kumtamanila kwao Imulungu hakunagangamala goya, sikumuibamilile nao kwavija ogesa viyagwe. \v 2 Wanhu hawaigalile bule, wanhu wayagwe omtamanila Imulungu na woja kinhu chochose, lakini wanhu waja kumtamanila kwao Imulungu hakunagangamala goya woja mbogamboga ziiyeka. \v 3 Wanhu woja kila kinhu sikuwawabeze waja hawajaga kila kinhu. Na waja woja mbogamboga ziiyeka sikuwawataguse waja woja kila kinhu, kwavija Imulungu kawatogola. \v 4 Vino gweye kwa nani mbaka umtaguse msang'hanaji wa miyago? Mkulu wa msang'hanaji ayo, ayo yonda yasagule kamba kadaha hebu kalemelwa. Na kodaha kwavija Mndewa kodaha kumtenda yahume. \p \v 5 Munhu kodaha kugesa hana siku imoja ng'hulu kubanza zose, na munhu iyagwe kodaha kugesa siku zose ziigala. Avo kila munhu yalole kamba viyogesa vinoga. \v 6 Munhu yogesa siku imoja ng'hulu kubanza zose kotenda avo mbuli ya Mndewa, na munhu yoja kila kinhu kotenda vivo mbuli ya Mndewa kwavija komgwaa nhogolwa Imulungu. Vivija munhu yoleka kuja ndiya fulani kotenda vivo mbuli ya Imulungu, na heyo vivija komgwaa nhogolwa Imulungu. \v 7 Kwavija kuduhu munhu yoyose vitwili yokuwa mgima kwa mbuli yake mwenyego na vivija kuduhu munhu yofa kwa mbuli yake mwenyego. \v 8 Avo twahawa wagima twa wagima mbuli ya Mndewa, na twahafa tofa mbuli ya Mndewa. Avo twahafa hebu twahawa wagima twa wanhu zake Mndewa. \v 9 Kwavija Kilisito kafa na kazilibuka ili yawe Mndewa wa wanhu wagima na wafile. \v 10 Gweye habali umtagusa miyago? Hebu habali umbeza miyago? Kwavija hana siku tokwima mgameso ga Imulungu tutagusigwe. \v 11 Kwavija Maandiko Gang'alile golonga, \q “Mndewa kolonga, kamba vija vinili mgima, \q kila munhu konifugamila \q na kila munhu kolonga, niye na Imulungu.” \m \v 12 Kila munhu vitwili, komulongela Imulungu mbuli zake mwenyego. \s Sikuumuhonze miyago yatende nzambi \p \v 13 Avo tuleke kuitagusa na sikutuwakimile waetu hebu kuwahonza watende nzambi. \v 14 Kwavija niilumba na Mndewa Yesu, nojuwa goya vinhu vose vinoga kudigwa, lakini munhu yokona kinhu kiha kudigwa, kinhu acho kiha kumwake heyo. \v 15 Wahamgevuza miyago mbuli ya ndiya yuuja, aho kuduhu unogelwa. Sikuutogole ndiya yako iwe kinhu cha kumtenda miyago yabanange kutamanila kwake, kwavija Kilisito kafa mbuli yake! \v 16 Sikuutogole kija kiugesa kinoga kibezigwe. \v 17 Kwavija Undewa wa Imulungu siyo mbuli ya kuja na kung'wa. Lakini mbuli ya kutenda ganogile, tindiwalo na deng'ho, vose vino volawa kwa Loho Yang'alile. \v 18 Munhu yomsang'hanila Kilisito kamba avo, komnogeza Imulungu na kotogoligwa na wanhu. \p \v 19 Avo tugoge ng'hani kusang'hana mbuli zigala tindiwalo na kuigangamiza. \v 20 Sikuuibanange sang'hano ya Imulungu mbuli ya ndiya. Vose vidigwa vinoga, lakini havinogile kuja ndiya yonda imuhonze miyago yatende nzambi. \v 21 Vinoga kuleka kuja nyama hebu kung'wa divai hebu kusang'hana kinhu chochose chonda kimuhonze miyago yatende nzambi. \v 22 Gendelela kukigoga kija kiutogola mgameso ga Imulungu wako. Kamweda munhu ija hagesa muumoyo wake kamba kabananga kwa gaja goyogesa ganoga kusang'hana. \v 23 Lakini munhu yeli na shaka yahaja kotagusigwa, kwavija koja kuno hamtamanila Imulungu, na mbuli yoyose isang'hanigwa bila kumtamanila Imulungu iha. \c 15 \s Wanogeze wayagwe siyo gweye mwenyego \p \v 1 Siye tumtamanila Imulungu kwa nguvu tuwataze waetu omtamanila Imulungu kwa kunyolila ili wadahe kufunga umoyo mna ukunyolila kwao. Sikututende gaja gotunogela siye twiiyeka. \v 2 Kila munhu vitwili yamnogeze miyage kumtenda yamwede, ili yagangamale kumtamanila Imulungu. \v 3 Kwavija Kilisito hasang'hane gamnogele heyo yaiyeka. Lakini kamba Maandiko Gang'alile vigalonga, “Maligo gose gawakuligile gweye, vivija wandiga niye.” \v 4 Kila kinhu chandikigwe ako umwaka chandikigwa kutufunza siye, ili kwa kubetela na kuigangamiza tumtamanile Imulungu kubitila Maandiko Gang'alile. \v 5 Imulungu yeli chanduso cha kufunga umoyo na kugangamala, yawatende muwe kinhu kimoja kwa kukweleleza viyatendile Yesu Kilisito, \v 6 ili mweye mose kwa moyo umoja na sauti imoja mumgwee nhogolwa Imulungu, Tata wa Mndewa wetu Yesu Kilisito. \s Mbuli Inogile kwa wanhu haweli Wayahudi \p \v 7 Igonekeni, mugale ukulu kwa Imulungu, kamba Kilisito viyawagoneke mweye. \v 8 Kwavija nowalongela, Kilisito kawasang'hanila Wayahudi kuwalagusila Imulungu kotenda kija kiyalongile, kotenda kija kiyailagane na wahenga zao kilawilile, \v 9 na kuwatenda wanhu haweli Wayahudi wamgwee nhogolwa Imulungu kwa bazi jake. Kamba Maandiko Gang'alile vigalonga, \q “Avo, nokugwaa nhogolwa kwa wanhu haweli Wayahudi, \q nokwimba nyila za kuditogola twaga jako.” \m \v 10 Vivija golonga, \q “Wanhu hamwili Wayahudi deng'heleleni hamoja na wanhu wa Imulungu!” \m \v 11 Vivija golonga, \q “Wanhu wose hamwili Wayahudi, mtogoleni Mndewa, \q makabila gose ga mwiisi, mtogoleni Mndewa!” \m \v 12 Vivija mtula ndagu wa Imulungu Isaya kolonga, \q “Kolawilila munhu mulukolo lwa Yese, \q nayo kowatawala wanhu haweli Wayahudi, \q na wao omtamanila.” \p \v 13 Imulungu yotamaniligwa, yawatende mudeng'helele ng'hani na muwe na tindiwalo kwa kumtamanila kwenu, ili kutamanila kwenu kukule kwa udahi wa Loho Yang'alile. \s Kilamuso cha Paulo cha kwandika bila kudumba \p \v 14 Ndugu zangu, niye nogesa mweye munoga ng'hani, na mna nzewele zose na modaha kuifunza wenyego. \v 15 Lakini mna ibaluwa ino sidumbile kwandika mbuli za kuwakumbuseni mbuli ndodo ziiyeka, nhenda avo kwavija Imulungu kangwaa ng'hekewa, \v 16 ya kuwa mtumigwa wa Yesu Kilisito kwa kuwasang'hanila wanhu haweli Wayahudi. Nosang'hana kamba mulava nhosa kwa kuwapetela wanhu Mbuli Inogile ilawa kwa Imulungu, ili wanhu haweli Wayahudi wawe nhosa itogoligwa kwa Imulungu, itendigwe ing'ale kubitila Loho Yang'alile. \v 17 Kwa kuilumba na Yesu Kilisito, nodaha kuigodela sang'hano yangu kwa Imulungu. \v 18 Silonga mbuli yoyose iyagwe, ila mbuli ija iiyeka iyaitendile Kilisito kubitila niye, kuwalongoza wanhu haweli Wayahudi wamtegeleze Imulungu. Nhenda avo kwa kulonga na kusang'hana, \v 19 kwa udahi wa unzonza na vifukuzi, kwa kubitila udahi wa Loho wa Imulungu. Avo muumwanza wangu kulawa Yelusalemu mbaka Iluliko, niwapetela wanhu Mbuli Inogile yose ya Kilisito. \v 20 Siku zose nosulukila kuwapetela wanhu Mbuli Inogile kila hanhu hawanadihulika twaga da Kilisito, ili sikunizenge mna ichandusilo cha munhu iyagwe. \v 21 Kamba Maandiko Gang'alile vigalonga, \q “Wanhu hawanalongeligwa mbuli yake okona, \q na waja hawanamuhulika ojuwa.” \s Paulo kofunga mwanza wa kuchola Lumi \p \v 22 Lekaavo miyanza mingi ndemelwa kwiza kumwenu. \v 23 Lakini sambi ng'homeleza sang'hano yangu mziisi zino, na kwavija ng'hala nibeta kwa miyaka mingi kwiza kumwenu, \v 24 sambi notamanila kutenda vivo. Nolonda nize kuwalola muumwanza wangu wa kuchola Sipania, na nolonda mweye munhaze nivike ako, nahamambukiza kudeng'helela kukala na mweye. \v 25 Lakini sambi nochola ako Yelusalemu kuwasang'hanila wanhu wa Imulungu. \v 26 Kwavija wanhu wamtogole Yesu weli Makedonia na Akaya wanogelwa na walava nhunza wawataze wanhu wa Imulungu weli wakiwa kuko Yelusalemu. \v 27 Wao wenyego wadeng'helela kutenda vivo, lakini walondigwa kutenda vivo, kwavija wanhu haweli Wayahudi wamweda kiloho kubitila Wayahudi, na wanhu haweli Wayahudi olondigwa wawatende Wayahudi wamwede kubitila vinhu vao. \v 28 Nahamambukiza sang'hano ino na kuwagwaa sente ziwasangiligwe, nowatembelela nahawa muumwanza wa kuchola Sipania. \v 29 Nojuwa naheza kumwenu, nowagalila mbuli zose zinogile kulawa kwa Kilisito. \p \v 30 Avo ndugu zangu, kwa udahi wa Mndewa wetu Yesu Kilisito na kwa unogelwa ugaligwa na Loho Yang'alile, nowapula muilumbe na niye munhaze kumpula Imulungu. \v 31 Mpuleni Imulungu yanihonye kulawa mmakono ga wanhu hawamtogole Yesu ako Yudea, na sang'hano yangu ako Yelusalemu itogoligwe na wanhu wa Imulungu weli kuko. \v 32 Avo Imulungu yahalonda, nokwiza kumwenu kwa deng'ho, nibwihile hamoja na mweye. \v 33 Imulungu yogala tindiwalo yakale na mweye mose. Ona. \c 16 \s Paulo kowalamusa wanhu weli ako Lumi \p \v 1 Nolonda mumjuwe lumbu jetu Foibe, mtazaji wa kibumbila cha wanhu wamtogole Yesu ako Kenkela. \v 2 Nowapula mumbokele kwa twaga da Mndewa, kamba viilondigwa kwa wanhu wa Imulungu, mumtaze kila kinhu kiyolonda kulawa kumwenu, kwavija kawataza wanhu wengi na vivija kumwangu niye. \p \v 3 Walamuseni Pilisila na mkasano wake Akula, wasang'hanaji wayangu kwa kuilumba na Yesu Kilisito. \v 4 Wao wauhonza ugima wao mbuli yangu. Nowagwaa nhogolwa ng'hani siyo niye niiyeka, lakini vivija vibumbila va wanhu haweli Wayahudi wamtogole Yesu. \v 5 Nowalamusa kibumbila cha wanhu wamtogole Yesu oiting'hana mzikae zao. \p Mulamuseni mbwigangu Epaineto yasongile kumtogola Kilisito mwiisi ya Asiya. \v 6 Mulamuseni Malia yawasang'hanile kwa kuiyoha. \v 7 Vivija mulamuseni Anduloniko na Yunia, Wayahudi wayangu wagodekigwe na niye. Wao wajuwika ng'hani na watumigwa na wanongolela kumtogola Kilisito. \p \v 8 Mulamuseni Ampiliato mbwigangu inimnogela kwa kuilumba na Mndewa. \v 9 Vivija mulamuseni Ulibano, msang'hanaji miyetu mwiisang'hano ya Kilisito, vivija nomulamusa mbwigangu inimnogela Sitaku. \v 10 Mulamuseni Apele, ija sang'hano yake kwa Kilisito yoneka kuwa inoga. Ndamusileni wanhu wose weli mng'anda ya Alisitobulo. \v 11 Nomulamusa Helodiani, Muyahudi miyangu, na wanhu wamtogole Yesu mng'anda ya Nalikisi. \p \v 12 Ndamusileni watwanzi iwomsang'hanila ng'hani Mndewa, Tulufena na Tulufosa na mbwigangu Pelisi, yamsang'hanile ng'hani Mndewa. \v 13 Ndamusileni Lufo, yasaguligwe na Mndewa, na mamake yanitendile mwanage siku zose. \v 14 Ndamusileni Asunikilito na Fulegoni na Helime na Patuloba na Helima na wanhu wamtogole Yesu weli hamoja nao. \v 15 Ndamusileni Filologo na Yulia, na Nelea na lumbu jake, na Olimpa na wanhu wose wa Imulungu weli hamoja nao. \p \v 16 Muilamuse kwa nzila ilagusa moinogela. Vibumbila vose va wanhu wamtogole Yesu Kilisito vowalamusa. \s Mafundizo ga kimambukizo \p \v 17 Ndugu zangu nowapula ng'hani, muiteganye na wanhu owatenda muigole na kuwatenda muikwale, kwa kugalema mafundizo gamufunzigwe. Kaleni kutali nao! \v 18 Kwavija wose otenda kamba vivo hawamsang'hanila Mndewa wetu Kilisito, lakini osang'hana mbuli ya zinda zao. Kwa mbuli zao zaumulile na ulonzi wa kutewenza owavizila wanhu hawaujuwile uvizi awo choni. \v 19 Kila munhu kahulika vimumtegeleze Mndewa, avo nowadeng'helela ng'hani, nolonda muwe na nzewele ya kujuwa ganogile, lakini sikumulongigwe kwa kutenda nzambi. \v 20 Nayo Imulungu yogala tindiwalo hakawa kumuhonda Mwenembago yeli hasi mmagulu genu. \p Ng'hekewa ya Mndewa wetu Yesu ikale na mweye. \p \v 21 Timoseo msang'hanaji miyangu, kowalamusa, vivija Lukio na Yasoni na Sosipateli na Wayahudi wayangu owalamusa. \p \v 22 Na niye Telitio, nyandike baluwa ino, nowalamusa kwa twaga da Mndewa. \p \v 23 Na Gayo, mwenekae wangu na kibumbila cha wanhu wose wamtogole Yesu oiting'hanaga mng'anda yake, kowalamusa. Vivija Elasito mwikaji wa sente za buga dino na miyage Kwalito, owalamusa. \v 24 Ng'hekewa ya Mndewa wetu Yesu Kilisito ikale na mweye mose. Ona. \s Kimambukizo cha kumpula Imulungu na kumtogola \p \v 25 Tumtogole Imulungu, yodaha kuwagangamiza mna Imbuli Inogile iniwapetele mbuli ya Yesu Kilisito, kwa kugubula ukweli ukalile ufisigwe miyaka heleketwaa. \v 26 Lakini sambi ukweli awo ugubuligwa kubitila maandiko ga watula ndagu wa Imulungu, na kwa lagizo da Imulungu yelibule uhelelo, ulagusigwa kwa wanhu wa isi zose ili wose watogole na kutegeleza. \p \v 27 Imulungu yaiyeka yeli na nzewele, siku zose yagweleligwe ukulu kubitila Yesu Kilisito! Ona.