\id MRK - Kutu Bible Version \ide UTF-8 \h Maluko \toc1 Mbuli Inogile ya Yesu Kilisito yandikigwe na Maluko \toc2 Maluko \toc3 Mlk \mt2 Mbuli Inogile ya Yesu Kilisito yandikigwe na \mt1 Maluko \imt Ulongozi \ip Mbuli Inogile yandikigwe na Maluko ya mumkumbo wa vitabu vine va lagano da sambi, vitabu avo volagusa vija Yesu viyakalile hano mwiisi. Kila kitabu acho chokemigwa, “Injili,” fambulo jake Mbuli Inogile. Vitabu avo vandikigwa ako kumwande na Matayo na Maluko na Luka na Yohana kipindi Yesu viyafile na kuzilibuka. Mbuli Inogile yandikigwe na Maluko acho kitabu kiguhi mna ivitabu vine va Mbuli Inogile. Vivija chogesigwa kamba acho kitabu cha ichanduso kwandikigwa mna ivitabu vose va Mbuli Inogile. Yogesigwa chandikigwa mwaka 65-70 toka kuvumbuka kwa Kilisito. Wanhu wengi oifunza vinhu ogesa kamba chandikigwa Lumi kwa kilamuso cha kuwagela moyo wanhu wamtogole Yesu ako. \ip Vivija Maluko kokemigwa Yohana Maluko, kakala miyao na mtumigwa Paulo na Balinaba, lakini mbuli ziyalongigwe vihile mbuli yake hazoneke kipindi viyawalekile muumwanza wa kimishieni. (Sang'h 13:13). Abaho Maluko kanga kabili na Balinaba (Sang'h 15:37-39). Vivija Maluko kajuwika kamba kakala uki na kidole na Petulo (1 Pet 5:13). Hamoja Maluko hazone kwa meso mbuli za Yesu viyakalile mwiisi, wanhu oifunza vinhu ogesa kamba Maluko kandika mbuli nyingi ziyone Petulo na azo mbuli zimemile mna Imbuli Inogile yandikigwe na Maluko. Mna Imbuli Inogile, Maluko kalonga ng'hani mbuli za uwanahina na mafundizo ga Yesu mna ikipindi cha kimambukizo. \iot Mbuli zili mkitabu \io Maluko kosonga ikitabu mna isula ya 1:1-13. \io Abaho Maluko kosimulila sang'hano ya Yesu viyakalile ako Galilaya (Sula ya 1:14-8:21). \io Abaho kolonga mbuli ya mwanza wa Yesu ako Yelusalemu (Sula ya 8:22-10:52). \io Maluko komambukiza kwa kwandika mbuli ya kipindi cha Yesu ako Yelusalemu, na komambukiza na ifa yake na kuzilibuka (Sula ya 11:1-16:8). \c 1 \s Yohana Mbatizaji kowapetela wanhu \r (Matayo 3:1-12; Luka 3:1-18; Yohana 1:19-28) \p \v 1 Ino ayo Mbuli Inogile ya Yesu Kilisito Mkombola, Mwana wa Imulungu. \v 2 Isonga kamba viyandikigwe na mtula ndagu wa Imulungu Isaya, \q “Imulungu kalonga, ‘Nomtuma msenga wangu yakulongolele \q yaitande nzila yako.’ \q \v 3 Munhu imoja kokema kuluwala, \q ‘Itandeni nzila ya Mndewa, \q goloseni nzila yake yonda yabite!’ ” \p \v 4 Yohana Mbatizaji kalawilila kuluwala kawapetela wanhu, “Lekeni nzambi na mbatizigwe na Imulungu kozigela kumgongo nzambi zenu.” \v 5 Wanhu wengi kulawa mwiisi ya Yudea na kudibuga da Yelusalemu wachola kumtegeleza Yohana. Watogola kamba wana nzambi, Yohana kawabatiza muulwanda lwa Yolidani. \p \v 6 Yohana kavala kiwalo kitendigwe kwa mibahila ya ngamiya na mkwiji wa ng'hwembe mkigudi chake, ndiya yake ikala nzige na uki. \v 7 Kawapetela wanhu, “Munhu yonda yeze kuchugu kumwangu heyo munhu mkulu kunibanza nene. Niye sifaya hata kudohola nzabi za vilatu vake. \v 8 Niye nowabatiza kwa mazi, lakini heyo kowabatiza kwa Loho Yang'alile.” \s Kubatizigwa na kugezigwa kwa Yesu \r (Matayo 3:13-4:11; Luka 3:21-22; 4:1-13) \p \v 9 Mna ikipindi acho Yesu kalawa mna ikijiji cha Nazaleti mwiisi ya Galilaya na Yohana kambatiza muulwanda lwa Yolidani. \v 10 Yesu viyalawile mgamazi, bahaja kawona ulanga ugubuka na kamona Loho Yang'alile kohumuluka kamba huwa na kakala uchanha yake. \v 11 Sauti ihulikigwa kulawa kuulanga ilonga, “Gweye kwa Mwanangu nikunogele. Ninogelwa na gweye.” \p \v 12 Bahaja Loho Yang'alile kamulongoza yachole kuluwala, \v 13 kakala kuko kuluwala siku malongo mane, kagezigwa na Mwenembago. Wanyama wa kumuhulo wakala aho lakini wasenga wa kuulanga weza wamsang'hanila. \s Yesu kowakema wavula somba wane \r (Matayo 4:12-22; Luka 4:14-15; 5:1-11) \p \v 14 Yohana viyagodekigwe mkifungo, Yesu kachola isi ya Galilaya, kawapetela wanhu Mbuli Inogile ya Imulungu. \v 15 Kalonga, “Kipindi kivika, Undewa wa Imulungu wammabehi! Lekeni nzambi na muitogole Mbuli Inogile!” \p \v 16 Yesu viyakalile kobita kumgwazo wa lamba da Galilaya kawavika wavula somba wabili, Simoni na mdodo wake Andeleya wakala ovula somba na mizavu yao.\fig Munhu kovula somba kwa lwavu|src="07 Fishing.jpg" size="col" ref="1:16"\fig* \v 17 Yesu kawalongela, “Nikwelelezeni, na niye nowatenda muwe wavulaji wa wanhu.” \v 18 Bahaja waileka mizavu yao, wamkweleleza. \p \v 19 Kagenda kumwande, kawavika ndugu wabili wayagwe. Yakobo na Yohana, wanage Zebedayo. Wakala mwiingalawa oitanda mizavu yao. \v 20 Bahaja Yesu viyawone kawakema, nao wamuleka tatao Zebedayo na wasang'hanaji zake mwiingalawa, wamkweleleza Yesu. \s Munhu yeli na kinyamkela \r (Luka 4:31-37) \p \v 21 Yesu na wanahina zake wavika kudibuga da Kapelinaumu, viivikile siku ya Kubwihila Yesu kengila mng'anda ya kumpula Imulungu, kasonga kufundiza. \v 22 Wanhu wamuhulike wakanganya mafundizo gake, kwavija hafundize kamba wafundiza Malagizo ga Musa, ila kafundiza kwa udahi. \p \v 23 Abaho munhu yakalile na kinyamkela kengila mng'anda ya kumpula Imulungu, kaguta, \v 24 “Vino, kolonda choni kumwetu, gweye Yesu wa Nazaleti? Kwiza kutukoma? Nokujuwa gweye kwa ija Yang'alile yatumigwe na Imulungu!” \p \v 25 Yesu kamkomhokela ikinyamkela, “Nyamala! Mulawe munhu ino!” \p \v 26 Kinyamkela kamgela kisango munhu ayo, kaguta nyangi, kamulawa. \v 27 Wanhu wose wakanganya ng'hani, avo wasonga kuilongela, “Vino kino choni? Mafundizo gano ga sambi! Munhu ino kana udahi wa kulava vinyamkela, nao omtegeleza!” \p \v 28 Avo mbuli za Yesu zibwililika himahima kila hanhu mwiisi ya Galilaya. \s Yesu kowahonya wanhu wengi \r (Matayo 8:14-17; Luka 4:38-41) \p \v 29 Yesu na wanahina zake, hamoja na Yakobo na Yohana walawa mna ing'anda ya kumpula Imulungu, wachola kuna ikae ya Simoni na Andeleya. \v 30 Mkwe wa kitwanzi wa Simoni kakala yawasile mulusazi kolumwa homa, Yesu viyavikile wamulongela mbuli za mtamu ayo. \v 31 Yesu kamgendela mtwanzi ayo, kamgoga mkono kamwinula. Homa imulawa na kasonga kuwasang'hanila. \p \v 32 Ichungulo, zuwa vidihongile, wanhu wamgalila Yesu watamu na waja wakalile na vinyamkela. \v 33 Wanhu wose wa kudibuga dija waiting'hana haluhelengo lwa ing'anda. \v 34 Yesu kawahonya wanhu wengi wakalile na mitamu na kawalava vinyamkela wengi. Hawalekile vinyamkela walonge kwavija wamjuwa kakala nani. \s Yesu kowapetela wanhu ako Galilaya \r (Luka 4:42-44) \p \v 35 Imitootondo ng'hani siku diyagwe, Yesu kalamuka kasegela, kachola kunze kudibuga, hanhu kuduhu wanhu, kuko kampula Imulungu. \v 36 Simoni na wayage wachola kumzahila, \v 37 viwamvikile wamulongela, “Kila munhu kokuzahila.” \p \v 38 Yesu kawedika, “Tolondigwa kuchola kuna ivijiji viyagwe vili behi. Ako nako nolondigwa kuwapetela wanhu Mbuli Inogile, kwavija acho kiminzile.” \p \v 39 Yesu kachola kila hanhu mwiisi ya Galilaya, kawapetela wanhu Mbuli Inogile mzing'anda za kumpula Imulungu na kulava vinyamkela. \s Yesu komuhonya munhu \r (Matayo 8:1-4; Luka 5:12-16) \p \v 40 Munhu imoja yeli na utamu wa dikulu kamgendela Yesu, kamfugamila, kampula, kalonga, “Wahalonda kodaha kunihonya.” \p \v 41 Yesu kamonela bazi, kamgolosela mkono, kamkwasa, kalonga, “Nolonda, hona!” \v 42 Bahaja utamu umulawa, kahona. \v 43 Yesu kamulongela yachole, kamzuma, \v 44 kamulongela, “Tegeleza, sikuumulongele munhu yoyose mbuli ino, lakini goga inzila mbaka kwa mulava nhosa, yakakulolese lolese. Abaho kalave nhosa kamba viyalagize Musa ili kutenda kila munhu yatogole kamba kuhonyigwa.” \p \v 45 Lakini munhu ayo kasegela, kasonga kuzibwililisa mbuli azo kila hanhu, kalonga mbuli nyingi mbaka Yesu hadahile kwingila mwiisi kunze kunze. Avo Yesu kakala kunze hanhu kuduhu wanhu, lakini wanhu wamcholela kulawa kila hanhu. \c 2 \s Yesu komuhonya munhu yaholole \r (Matayo 9:1-8; Luka 5:17-26) \p \v 1 Hazibitile siku nyingi, Yesu kabwela Kapelinaumu, mbuli zibwililika kwa wanhu kamba kakala ukae. \v 2 Wanhu wengi waiting'hana hamoja mbaka kukala kuduhu gati disigale, wamema mbaka kuluhelengo. Yesu kakala kowapetela mbuli. \v 3 Abaho weza wanhu wane, wampapile munhu yaholole walonda kumgala kwa Yesu. \v 4 Kwavija kukala na lunhu, hawadahile bule kumgala kwa Yesu. Avo watobola zonzo kukiswili uchanha ya aho haakalile Yesu, wahumulusa mkeka muyatambalale munhu ayo yaholole. \v 5 Yesu viyakone kutamanila kwao, kamulongela munhu ayo yaholole, “Mwanangu, nzambi zako zigeligwa kumgongo.” \p \v 6 Wafundiza Malagizo ga Musa wayagwe wakalile hanhu aho wagesa mna imizoyo yao, \v 7 “Munhu ino kodahaze kulonga vino? Ino komkudula Imulungu! Imulungu yaiyeka ayo yodaha kuzigela kumgongo nzambi!” \p \v 8 Bahaja Yesu kakijuwa kiwagesile mna imizoyo yao. Avo kawauza, “Habali mogesa avo? \v 9 Vino choni kibuhile, kumulongela munhu yaholole, ‘Nzambi zako zigeligwa kumgongo’, hebu kulonga, ‘Ima, papa mkeka wako utembele?’ \v 10 Lakini nolonda mujuwe, Mwana wa Munhu kana udahi mwiisi wa kuzigela kumgongo nzambi za wanhu.” Avo kamulongela munhu ayo yaholole, \v 11 “Nokulongela, lamuka, papa mkeka wako, uchole ukae!” \p \v 12 Nayo kenuka, kapapa mkeka wake, kalawa kunze na kasegela mgameso gao. Wose wakanganya, wamtogola Imulungu na walonga, “Hatunachona kinhu kamba kino!” \s Yesu komkema Lawi \r (Matayo 9:9-13; Luka 5:27-32) \p \v 13 Yesu kabweleganya kabili kumgwazo wa lamba da Galilaya. Lunhu lwa wanhu lumcholela, nayo kasonga kuwafundiza. \v 14 Viyakalile kobita, kamvika mbokela kodi imoja twaga jake Lawi, mwanage Alufayo kakala mng'anda ya kulihila kodi. Yesu kamulongela, “Nikweleleze.” Lawi kenuka, kamkweleleza. \p \v 15 Yesu viyakalile koja mng'anda ya Lawi, wabokela kodi wengi na wanhu wene nzambi, wakala hamoja nayo woja na wanahina zake, kwavija wanhu wengi wakala omkweleleza. \v 16 Wafundiza Malagizo ga Musa wayagwe wakalile Mafalisayo viwamonile Yesu koja na wanhu wene nzambi na wabokela kodi, wawauza wanahina zake, “Habali koja na wanhu kamba wano?” \p \v 17 Yesu viyahulike avo kawedika, “Wanhu wagima hawamulonda mganga, ila wanhu watamu omulonda. Sizile kuwakema wanhu ogesa wanoga, niza kuwakema wanhu wene nzambi.” \s Mbuli ya kufunga kuja \r (Matayo 9:14-17; Luka 5:33-39) \p \v 18 Wanahina wa Yohana Mbatizaji na wanahina wa Mafalisayo wakala ofunga kuja. Wanhu wayagwe wamcholela Yesu, wamuuza, “Habali wanahina wa Yohana na wanahina wa Mafalisayo ofunga kuja lakini wanahina zako hawafunga kuja?” \p \v 19 Yesu kawedika, “Vino yodahika vilihi wanhu wagonekigwe kuna dizengele wafunge kuja kipindi munhu yosola kahamoja nao? Bule! Hawadaha kufunga kuja. \v 20 Lakini kipindi chokwiza munhu yosola vonda yasegesigwe kumwao, baho ofunga kuja. \p \v 21 “Kuduhu munhu yokwika kilaka cha kiwalo cha sambi mna kiwalo cha umwaka. Yahatenda avo, kilaka cha sambi chokidega kiwalo cha umwaka, na aho hadegeke hokongezeka. \v 22 Vivija kuduhu munhu yogida divai ya sambi mna imifuko ya ng'hwembe ya umwaka, kwavija yahatenda avo divai ya sambi yoitula imifuko na divai yokwitika na imifuko yobanangika. Ila divai ya sambi yogidigwa mna imifuko ya ng'hwembe ya sambi.” \s Mbuli ya siku ya Kubwihila \r (Matayo 12:1-8; Luka 6:1-5) \p \v 23 Siku dimoja da Kubwihila, Yesu na wanahina zake wakala obita mna imigunda ya uhemba. Viwakalile obita, wanahina zake wasonga kufigisa uhemba. \v 24 Mafalisayo wamulongela Yesu, “Lola, wanahina zako otenda kinhu kigomesigwe kutendigwa kudisiku da Kubwihila!” \p \v 25 Yesu kawedika, “Hamusomile kija kiyatendile Daudi kipindi heyo na wayage viwakalile na nzala? \v 26 Mna ikipindi cha Mkulu wa walava nhosa Abiatali, Daudi kengila mna Ing'anda ya Imulungu na kugaja magate galavigwe nhosa kwa Imulungu. Magate gago golondigwa kudigwa na walava nhosa waiyeka, lakini Daudi kagaja na abaho kawagwaa wayage.” \p \v 27 Abaho Yesu kawalongela, “Siku ya Kubwihila ikigwa mbuli ya wanhu, na siyo wanhu mbuli ya siku ya Kubwihila. \v 28 Avo Mwana wa Munhu ayo Mndewa wa siku ya Kubwihila.” \c 3 \s Munhu yeli na mkono uholole \r (Matayo 12:9-14; Luka 6:6-11) \p \v 1 Abaho Yesu kachola kabili mng'anda ya kumpula Imulungu. Ako kukala na munhu yakalile na mkono uholole. \v 2 Wanhu wayagwe wakalile aho walonda kilamuso cha kumtagusila Yesu, avo wamulola bunhuu kamba komuhonya munhu ayo mna isiku ya Kubwihila. \v 3 Yesu kamulongela munhu ayo yaholole mkono, “Ima hano kuulongozi.” \v 4 Abaho Yesu kawauza wanhu awo, “Vino Malagizo getu gotulonda tutende choni mna isiku ya Kubwihila? Kutenda ganogile hebu kutenda gehile? Kuuhonya ugima wa munhu hebu kuukoma?” \p Lakini wao wanyamala tuulu. \v 5 Yesu kawalola wanhu awo kwa kugevuzika, kawonela bazi mbuli ya udala wa mizoyo yao. Abaho kamulongela munhu ayo, “Golosa mkono wako.” Nayo kaugolosa mkono wake, na mkono wake uhona. \v 6 Abaho Mafalisayo walawa kunze mna ing'anda ya kumpula Imulungu, waiting'hana na wanhu wa Helode, wakala kiseto wamkome Yesu. \s Lunhu lomkweleleza Yesu \p \v 7 Yesu na wanahina zake wachola kudilamba da Galilaya, lunhu mkulu lwa wanhu lumkweleleza. Walawa kuziisi za Galilaya na Yudea, \v 8 na buga da Yelusalemu, na isi ya Idumeya, na umwambu wa Yolidani, na kulawa mzimbaka zili mmabehi na mabuga ga Tilo na Sidoni. Wanhu wose awo wamcholela Yesu kwavija wahulika mbuli zake ziyakalile kotenda. \v 9 Kwavija lunhu lukala lukulu, Yesu kawalongela wanahina zake wamtandile ngalawa ili wanhu sikuwamsung'he sung'he. \v 10 Kwavija Yesu kawahonya wanhu wengi, avo wanhu wose wakalile watamu wakala oisung'ha sung'ha wadahe kumkwasa. \v 11 Wanhu wakalile na vinyamkela viwamonile Yesu, wamgwila kuulongozi waguta mizangi olonga, “Gweye kwa Mwana wa Imulungu!” \p \v 12 Lakini Yesu kawagomesa vinyamkela sikuwamulongele munhu yoyose kamba heyo kakala nani. \s Yesu kosagula watumigwa longo na wabili \r (Matayo 10:1-4; Luka 6:12-16) \p \v 13 Abaho Yesu kakwela kukigongo, kawakema wanhu yawalondile mwenyego, nao wamgendela. \v 14 Kawasagula wanhu longo na wabili, kawakema watumigwa. Kawalongela, “Niwasagula mweye mukale na niye. Vivija nowagala mkawapetele wanhu Mbuli Inogile, \v 15 na mweye mokuwa na udahi wa kulava vinyamkela.” \p \v 16 Wano awo longo na wabili iyawasagule, wakala Simoni, Yesu kamgwaa twaga da Petulo \v 17 na Yakobo na ndugu yake Yohana, wanage Zebedayo kawagwaa twaga da Boanilige, fambulo jake, “Wana wa Ng'huwa” \v 18 na Andeleya na Filipo na Batulumayo na Matayo na Tomaso na Yakobo mwana wa Alufayo na Tadayo na Simoni Mkananayo, \v 19 na Yuda Isikaliote, yamuhinduke Yesu. \s Yesu na Belizebuli \r (Matayo 12:22-32; Luka 11:14-23; 12:10) \p \v 20 Abaho Yesu kachola ukae. Lunhu lwa wanhu luiting'hana kabili mbaka Yesu na wanahina zake walemelwa kuja. \v 21 Ndugu zake viwahulike avo, wagenda kumsola kwavija wanhu wakala olonga, “Kana kibozi mbwelela!” \p \v 22 Wafundiza Malagizo ga Musa wayagwe walawile Yelusalemu wakala olonga, “Kana Belizebuli! Ayo mkulu wa vinyamkela yomgwaa udahi wa kuwalava vinyamkela.” \p \v 23 Yesu kawakema na kawalongela kwa simo, “Vino Mwenembago kodahaze kumulava Mwenembago? \v 24 Kamba undewa wahaigola wenyego na kuitowa, undewa awo ogwa. \v 25 Wanhu wa lubuga lumoja wahaigola na kuitowa, lubuga lulo lofa. \v 26 Avo kamba undewa wa Mwenembago wahaigola wenyego, undewa awo ogwa na kuhelela baho. \p \v 27 “Kuduhu munhu yodaha kutula ng'anda ya munhu mwene nguvu na kusola vinhu vake, mbaka yasonge kumgodeka munhu ayo, baho kodaha kusola vinhu vake. \p \v 28 “Nowalongela ukweli, nzambi zose ziwatendile wanhu na maligo gao gose, Imulungu kodaha kugela kumgongo. \v 29 Lakini munhu yoyose yomuliga Loho Yang'alile, maligo gake hondagageligwe kumgongo bule, kwavija katenda nzambi ya milele.” \v 30 Yesu kalonga avo kwavija wanhu wakala olonga, “Kana kinyamkela.” \s Mamake na ndugu zake Yesu \r (Matayo 12:46-50; Luka 8:19-21) \p \v 31 Abaho mamake na ndugu zake Yesu weza, wema kunze wamtuma munhu yamkeme Yesu. \v 32 Lunhu lwa wanhu lukala lumzunguluke Yesu. Nao wamulongela, “Go mkulu, mamako na ndugu zako wa kunze, okulonda gweye.” \p \v 33 Yesu kawedika, “Mamangu ayo nani? Na ndugu zangu wao nani?” \v 34 Baho kawalola wanhu awo wamzunguluke, kawalongela, “Loleni! Wano awo mamangu na ndugu zangu! \v 35 Munhu yoyose yotenda gaja golondigwa na Imulungu, ayo ndugu yangu na lumbu jangu na mamangu.” \c 4 \s Lusimo lwa munhu yohanda \r (Matayo 13:1-9; Luka 8:4-8) \p \v 1 Yesu kasonga kufundiza kabili kumgwazo wa lamba da Galilaya. Lunhu lwa wanhu lumzunguluka mbaka kengila mwiingalawa na kukala mumo. Wanhu wose wakala kumgwazo wa lamba. \v 2 Kawafundiza vinhu vingi kwa simo, kawalongela, \p \v 3 “Tegelezeni! Kukala na munhu kachola kuhanda mbeyu. \v 4 Viyakalile komiza zimbeyu kumgunda, ziyagwe zilagalila mnzila, ndege weza na kuzija. \v 5 Ziyagwe zilagalila mgamabwe hakalile na udongo mdodo. Zota himahima kwavija udongo ukala mdodo. \v 6 Zuwa vidilawile, diisoma mimeya na kwavija mizizi yake haicholile hasi ng'hani, inyala. \v 7 Mbeyu ziyagwe zilagalila mvisolo va miba, visolo avo vikula na kuizonga mimeya, nayo ilemelwa kulela. \v 8 Lakini mbeyu ziyagwe zilagalila hanhu heli na udongo unogile. Zota, zikula na kulela kubanza zija zihandigwe, ziyagwe zilela malongo madatu, ziyagwe zilela malongo sita, na ziyagwe zilela gana dimoja.” \p \v 9 Abaho Yesu kalonga, “Munhu yeli na magwiti, yahulike!” \s Kilamuso cha kulonga kwa simo \r (Matayo 13:10-17; Luka 8:9-10) \p \v 10 Yesu viyakalile yaiyeka, wanahina zake longo na wabili na wanhu wayagwe wamulongela yawafambulile simo azo. \v 11 Yesu kawalongela, “Mweye mugweleligwa kuzijuwa mbuli zifisigwe za Undewa wa Imulungu, lakini awo weli kunze ohulika mbuli zose kwa simo, \v 12 ili, \q ‘Walole, lakini sikuwone, \q wategeleze lakini sikuwajuwe. \q Kwavija wahavijuwa, odaha kumbwelela Imulungu, \q na Imulungu kozigela kumgongo nzambi zao.’ ” \s Yesu kofambula lusimo lwa munhu yohanda \r (Matayo 13:18-23; Luka 8:11-15) \p \v 13 Abaho Yesu kawauza, “Hamulujuwile vilihi lusimo luno? Vino lelo molujuwaze lusimo lolose luyagwe? \v 14 Muhandaji kohanda mbuli ya Imulungu. \v 15 Wanhu wayagwe waigala na izimbeyu zilagalile mnzila, wahahulika mbuli, Mwenembago kokwiza na kuisola mbuli ihandigwe mgati mmwao. \v 16 Wanhu wayagwe waigala na mbeyu zilagalile mna gamabwe. Wahahulika mbuli, bahaja ozibokela kwa kudeng'helela, \v 17 lakini kwavija wabule mizizi mgati mmwao, okala kipindi kidodo. Wahagaya na kudununzika mbuli ya usenga awo, obwela kuchugu. \v 18 Wanhu wayagwe waigala na mbeyu zilagalile mna ivisolo va miba. Ohulika mbuli, \v 19 lakini magayo ga ugima uno, kulonda utajili, na kulonda mbuli nyingi ziyagwe kuizonga mbuli ayo, nayo ilemelwa kulela. \v 20 Lakini wanhu wayagwe waigala na mbeyu zilagalile muulongo unogile. Ouhulika usenga, outogola na olela matunda, wayagwe malongo madatu wayagwe malongo sita na wayagwe gana dimoja.” \s Taa igubikigwe \r (Luka 8:16-18) \p \v 21 Yesu kagendelela kulonga, “Vino munhu kodaha kubwinha taa mng'anda na kuigubika na kikalango hebu kuika muuvungu wa lusazi? Vino haika kukingolobweda? \v 22 Kwavija kinhu chochose kifisigwe chokoneka na kinhu chochose kigubikigwe chogubuligwa. \v 23 Yeli na magwiti yahulike!” \p \v 24 Vivija kawalongela, “Iteganyeni na gaja gomuhulika! Vija vimuwatagusa wayagwe na Imulungu kowatagusa vivo na mokongezeligwa ng'hani. \v 25 Waja weli na vinhu okongezelwa, lakini waja welibule vinhu obokigwa hata vija vidodo viwelinavo.” \s Lusimo lwa mbeyu ikula \p \v 26 Yesu kagendelela kulonga, “Undewa wa Imulungu uigala na kija kilawilile kwa munhu yamizile mbeyu mumgunda wake. \v 27 Ikilo kowasa, imisi kolamuka, mbeyu zota na kukula, lakini heyo hajuwa choni kigendelela. \v 28 Udongo wenyego ozitenda mbeyu zikule goya na kulela matunda, tanhu majani, abaho mada, na omambukiza kwa kuzamiza. \v 29 Uhemba wahakangala, munhu ayo kosola sengo na kosonga kusenga kwavija kipindi cha kusenga kivika.”\fig Munhu kosenga kwa sengo|src="12 Sickle.jpg" size="col" ref="4:29"\fig* \s Lusimo lwa mbeyu ndodo ya haladali \r (Matayo 13:31-32, 34; Luka 13:18-19) \p \v 30 Yesu kalonga kabili, “Vino Undewa wa Imulungu uigala na choni? Vino tuusimulile kwa lusimo gani? \v 31 Uigala na kija kilawilile kwa munhu yasolile mbeyu ya haladali mbeyu ndodo kubanza zose na kuihanda mumgunda. \v 32 Lakini yahahandigwa, yokula na dokuwa biki kulu kubanza mibiki yose ihandigwe mumgunda. Yokwika matambi makulu ng'hani mbaka ndege ozenga mvulu zao mna gamatambi gake.” \p \v 33 Yesu kawapetela wanhu usenga wake kwa simo nyingi ziigalile na zino, kawalongela mbuli nyingi kamba viwadahile kuzijuwa. \v 34 Halongile nao kinhu chochose bila simo, lakini viwakalile waiyeka na wanahina zake, kawafambulila vinhu vose. \s Yesu kohoza beho kulu \r (Matayo 8:23-27; Luka 8:22-25) \p \v 35 Ichungulo ya siku dijo, Yesu kawalongela wanahina zake, “Tuloke umwambu wa lamba.” \v 36 Avo wawaleka wanhu wose, wanahina zake wengila mwiingalawa yaakalile Yesu na wachola nayo. Vivija kukala na ngalawa ziyagwe hanhu aho. \v 37 Bahaja dilawilila nyukwanyukwa kulu da beho na ng'humbi mgamazi gaizola ija ingalawa mbaka ilonda kumema mazi.\fig Ngalawa yozoligwa na ng'humbi|src="09 Boat in Storm.jpg" size="col" ref="4:37"\fig* \v 38 Yesu kakala kuchugu mwiingalawa, kawasa na keka pala jake muna umto. Wanahina zake wamulamusa na kumulongela, “Mfundiza! Vino gweye hutonga, siye tofa?” \p \v 39 Yesu kalamuka, kadikomhokela dija dibeho, “Nyamala!” Baho beho dinyamala tuluu, na kukala poozi. \v 40 Abaho Yesu kawalongela wanahina zake, “Habali modumba? Mung'hali mwabule kutamanila?” \p \v 41 Wanahina zake wadumba na waiuza wenyego, “Vino ino munhu gani? Mbaka beho na ng'humbi vose vomuhulika!” \c 5 \s Yesu komuhonya munhu yeli na vinyamkela \r (Matayo 8:28-34; Luka 8:26-39) \p \v 1 Yesu na wanahina zake waloka mbaka mwambu wa lamba da Galilaya, mwiisi ya Wagelasi. \v 2 Baho Yesu viyalawile mwiingalawa, kaiting'hana na munhu yeli na vinyamkela. Munhu ayo kalawa kuna gamapanga. \v 3 Munhu ayo kakala yokala kuna gamapanga gago, kuduhu munhu yadahile kumgodeka minyololo. \v 4 Miyanza mingi wageza kumgodeka minyololo mmakono na mmagulu, lakini kakala yozikanha na kuzibena bena mhingu zili mmagulu gake. Kakala na nguvu ng'hani na kuduhu munhu yadahile kumgoga. \v 5 Imisi na ikilo kakala yokwanga mna gamapanga gaja na kuna ivigongo, kaguta nyangi na kuikanha kanha kwa mabwe. \p \v 6 Viyamone Yesu kwa kutali, kamkimbilila na kamfugamila. \v 7 Kaguta, “Yesu, Mwana wa Imulungu yeli Uchanha Ng'hani! Kolonda choni kumwangu? Iduwile kwa twaga da Imulungu kamba hunidununza bule!” \v 8 Kalonga avo kwavija Yesu kamulongela, “Kinyamkela, mulawe munhu ino!” \p \v 9 Yesu kamuuza, “Twaga jako nani?” \p Munhu ayo kamwidika, “Twaga jangu Lunhu, kwavija twa wengi!” \v 10 Kampula Yesu sikuyawagale ivinyamkela kunze ya isi ija. \p \v 11 Kukala na bumbila kulu da nguluwe wakala woja kuna umtelemuko wa kigongo. \v 12 Avo vinyamkela wampula Yesu, “Tugale kwa nguluwe, na utuleke tuwengile wao.” \v 13 Yesu kawatogolela, avo vinyamkela wamulawa munhu ayo, na wengila mna iwanguluwe. Bumbila jose da nguluwe elufu mbili wahumulukila kudilamba, wose wafila mumo. \p \v 14 Wanhu wakalile owasusila nguluwe awo wakimbila na kuzibwililisa mbuli azo mwiisi na kumigunda. Abaho wanhu wachola kulola kija kilawilile. \v 15 Viwavikile kwa Yesu, wamona munhu ayo yakalile na vinyamkela kakala aho na kavala goya viwalo, na nzewele zake zimbwelela na wanhu wose wadumba. \v 16 Wanhu wachone acho kilawilile, wawalongela wayao gaja gampatile munhu ayo yakalile na vinyamkela, na mbuli za nguluwe. \p \v 17 Avo wanhu wampula Yesu yasegele mwiisi yao. \p \v 18 Yesu viyakalile kokwela mwiingalawa, munhu ayo yakalile na vinyamkela kampula Yesu wachole wose. \p \v 19 Lakini Yesu kamulemela, kamulongela, “Bwela ukae kumwako ukawalongele wanhu wa lukolo lwako gaja gose Mndewa gayakutendele, na viyakonele bazi.” \p \v 20 Avo munhu ayo kasegela, kachola hanhu hakemigwe Dekapoli, kawalongela wanhu gaja gose Yesu gayamtendele. Wanhu wose wahulike wakanganya. \s Mndele wa Yailo na mtwanzi yakwasile kiwalo cha Yesu \r (Matayo 9:18-26; Luka 8:40-56) \p \v 21 Yesu kabwela mwambu uyagwe wa lamba. Lunhu lwa wanhu lumzunguluka kumgwazo wa lamba. \v 22 Abaho keza mkulu imoja wa ng'anda ya kumpula Imulungu, twaga jake Yailo. Viyamone Yesu, kaibwanha hasi mmagulu gake, \v 23 kampula ng'hani, “Mndele wangu kolumwa ng'hani. Nokupula chonde chonde, wize ukamwikile makono ili yahone na yawe mgima.” \p \v 24 Abaho Yesu kachola na Yailo, lunhu mkulu lwa wanhu lumkweleleza kuno lomsung'ha sung'ha. \p \v 25 Baho kukala na mtwanzi yakalile na utamu wa kutumika kwa miyaka longo na mibili. \v 26 Mtwanzi ayo kachola kwa waganga wengi na katumia vinhu vose viyakalile navo, lakini hahonile bule, ila kagendelela kulumwa ng'hani. \v 27 Viyazihulike mbuli za Yesu, kengila mna ulunhu lwa wanhu, kamcholela Yesu kuchugu na kakwasa kiwalo chake. \v 28 Kailongela mwenyego, “Nahakwasa kiwalo chake, nohona.” \p \v 29 Viyakwasile kiwalo cha Yesu, bahaja kutumika kuleka, nayo kahulika kahona utamu wake. \v 30 Bahaja Yesu kajuwa nguvu zimulawa, avo kahinduka muulunhu na kuuza, “Nani yanikwasile kiwalo changu?” \p \v 31 Wanahina zake wamwidika, “Kowona wanhu viwokusung'ha sung'ha, abaho kouza nani yakukwasile?” \p \v 32 Lakini Yesu kalola mhande zose ili yamone munhu yatendile vivo. \v 33 Mtwanzi ayo kajuwa kinhu kimulawilile, avo kamgendela Yesu kuno kodumba na kugwaya. Kamfugamila Yesu, kamulongela fulu ipile. \v 34 Yesu kamulongela mtwanzi ayo, “Mwanangu, kutamanila kwako kukuhonya. Genda moyo uholile, kuhona utamu wako.” \p \v 35 Yesu viyakalile kogendelela kulonga, wasenga kulawa ukae kumwake Yailo weza na kumulongela Yailo, “Mndele wako kafa. Habali kogendelela kumgaza Mfundiza?” \p \v 36 Yesu viyazihulike mbuli azo zilongigwe na wasenga awo, hazigesile bule, lakini kamulongela Yailo, “Sikuudumbe, togola tu.” \v 37 Abaho Yesu halondile munhu yoyose iyagwe yamkweleleze, ila Petulo, Yakobo na Yohana, ndugu yake Yakobo. \v 38 Viwavikile mng'anda ya Yailo, Yesu kawona wanhu obwahanhuka kwa usungu na kuiyalala. \v 39 Yesu kengila mng'anda kawalongela, “Habali moiyalala na kulila? Imwana hafile bule, lakini kawasa!” \p \v 40 Lakini wamseka, avo Yesu kawalava kunze wose, kamsola tatake na mamake ija imwana, na waja wanahina zake wadatu. Wengila mna idigati mulutambalizwe lukuli lwa mwana ayo. \v 41 Yesu kamgoga mkono, kamulongela, “Talita Kumi!” fambulo jake, “Mndele, nokulongela lamuka!” \p \v 42 Bahaja mndele ayo kenuka na kasonga kugenda. Mndele ayo kakala na miyaka longo na mibili. Mbuli ino viilawilile, wanhu wakanganya ng'hani. \v 43 Lakini Yesu kawagomesa ng'hani sikuwamulongele munhu yoyose mbuli ayo ilawilile, abaho kawalongela, “Mgweleleni ndiya mndele ino.” \c 6 \s Yesu kolemigwa ako Nazaleti \r (Matayo 13:53-58; Luka 4:16-30) \p \v 1 Yesu kasegela hanhu aho kachola kudibuga diyavumbuke, na wanahina zake wamkweleleza. \v 2 Vidivikile siku da Kubwihila, Yesu kasonga kufundiza mng'anda ya kumpula Imulungu. Wanhu wamuhulike wakanganya ng'hani, waiuza, “Munhu ino kazipata kwahi mbuli zino? Nzewele gani ino mbaka kodaha kutenda unzonza uno? \v 3 Vino ino siyo ija fundi selemala, mwanage Malia, na ndugu zake Yakobo na Yusufu na Yuda na Simoni? Vino lumbu zake hawakala bahano bule?” Avo wamulema. \p \v 4 Yesu kawalongela, “Mtula ndagu kotegelezigwa kila hanhu, lakini hategelezigwa ukae kumwake na kwa ndugu zake, na kwa wanhu wa lukolo lwake mwenyego.” \p \v 5 Yesu hatendile unzonza wowose, ila kawekila makono watamu kidogo na kawahonya. \v 6 Yesu kakanganya ng'hani kwavija wanhu wakala wabule kutamanila. \s Yesu kowatuma wanahina longo na wabili \r (Matayo 10:5-15; Luka 9:1-6) \p Abaho Yesu kachola mna ivijiji vili behi, na kasonga kuwafundiza wanhu. \v 7 Kawakema wanahina longo na wabili, kawatuma wabili wabili, na kawagwaa udahi wa kulava vinyamkela. \v 8 Kawalongela, “Sikumusole kinhu chochose, ila mkongoja wiiyeka. Sikumusole gate hebu mkoba hebu sente mkibindo. \v 9 Valeni vilatu, lakini sikumusole kiwalo kiyagwe. \v 10 Hanhu hohose honda mubokeligwe, kaleni aho mbaka vonda musegele. \v 11 Mwahavika kudibuga jojose na wanhu wa aho wahalema kuwabokela hebu kuwategeleza, segeleni na kung'huseni matimbwisi geli mmagulu genu ili iwe kilaguso kamba wawatendela nzambi.” \p \v 12 Avo wasegela na kuwapetela wanhu waleke nzambi zao. \v 13 Wawalava vinyamkela wengi na kuwabakaza mavuta wanhu wengi wakalile watamu na kuwahonya. \s Ifa ya Yohana Mbatizaji \r (Matayo 14:1-12; Luka 9:7-9) \p \v 14 Mndewa Helode kahulika mbuli azo zose, kwavija twaga da Yesu dikala dijuwike kila hanhu. Wanhu wayagwe wakala olonga, “Yohana Mbatizaji kazilibuka kulawa kwa wafile, lekaavo kana udahi wa kutenda unzonza.” \p \v 15 Wanhu wayagwe walonga, “Ino Eliya.” \p Na wanhu wayagwe walonga, “Ino mtula ndagu kaigala na imoja wa watula ndagu wa Imulungu wa kuko umwaka.” \p \v 16 Helode viyazihulike mbuli azo, kalonga, “Ino ayo Yohana Mbatizaji inimkanhile pala jake lakini kazilibuka kulawa kwa wafile!” \v 17 Helode mwenyego kakala yalagize Yohana yagodekigwe nzabi, abaho yekigwe mkifungo. Katenda avo mbuli ya Helodiya iyamsolile, hamoja kakala mwehe wa Filipo, mdodo wake. \v 18 Yohana Mbatizaji kakala yomulongela Helode, “Malagizo golonga, havinogile bule gweye umsole mwehe wa mdodo wako!” \p \v 19 Avo Helodiya kakala komwihila Yohana, na kalonda kumkoma. Lakini hadahile bule, \v 20 kwavija Helode kakala komdumba Yohana na kajuwa kamba kakala munhu yanogile na yang'alile avo kamkaliza. Kakala konogelwa kumuhulika, hamoja moyo umuluma ng'hani kila viyamalile kumuhulika. \p \v 21 Siku dimoja, Helodiya kapata nyafasi mna idisiku da kukumbuka kuvumbuka kwa Helode. Helode kawatendela nyimwilinyimwili ng'hulu wakulu wa mabuga, na wakulu wa wakalizi, na vilongozi wa isi ya Galilaya. \v 22 Mndele wa Helodiya viyengile kucheza, kamnogeza ng'hani Helode na wageni wagonekigwe kuna inyimwilinyimwili. Avo mndewa Helode kamulongela mndele ayo, “Nipule chochose kiulonda, nokugwaa.” \v 23 Kaiduwila, “Noiduwila, nokugwaa chochose chonda unipule, hata nusu ya undewa wangu nokugwaa!” \p \v 24 Avo mndele ayo kalawa kunze kamuuza mamake, “Nipule choni?” \p Nayo kamwidika, “Pula pala da Yohana Mbatizaji.” \p \v 25 Bahaja mndele ayo kakimbila mbaka kwa mndewa, kamulongela, “Sambi baha nigwelele pala da Yohana Mbatizaji mditanda!” \p \v 26 Mndewa kona usungu ng'hani, lakini kwavija kaiduwila mgameso ga wanhu wagonekigwe, hadahile kumulemela. \v 27 Bahaja mndewa kamulagiza mkalizi yadigale pala da Yohana. Mkalizi kagenda mkifungo, kakanha pala da Yohana. \v 28 Abaho kadika pala dija mditanda, kamgalila mndele ayo, nayo kamgwaa mamake. \v 29 Wanahina wa Yohana viwahulike mbuli ayo, wachola kulusola lukuli lwa Yohana na kuluzika. \s Yesu kowagwaa ndiya lunhu mkulu lwa wanhu \r (Matayo 14:13-21; Luka 9:10-17; Yohana 6:1-14) \p \v 30 Watumigwa wabwela, waiting'hana na Yesu na wamulongela gaja gose gawatendile na kufundiza. \v 31 Baho kukala na wanhu wengi wakalile okwiza na kusegela, mbaka Yesu na wanahina zake hawapatile nyafasi ya kuja kinhu. Avo Yesu kawalongela wanahina zake, “Tucholeni twiiyeka hanhu kuduhu wanhu mkabwihile kidogo.” \v 32 Avo wasegela waiyeka mwiingalawa, wachola hanhu kuduhu wanhu. \v 33 Wanhu viwonile osegela, bahaja wawajuwa. Avo walawa mna gamabuga gose, wakimbila mbaka wawalongolela kuvika Yesu na wanahina zake. \v 34 Yesu viyahumuluke mwiingalawa, kaluvika lunhu mkulu lwa wanhu. Kawonela bazi kwavija wakala kamba ng'hondolo welibule msusilaji. Avo kasonga kuwafundiza vinhu vingi. \p \v 35 Zuwa vidikalile dohonga, wanahina zake wamcholela Yesu, wamulongela, “Hanhu hano hatwili kuduhu wanhu, na sambi zuwa dohonga. \v 36 Walongele wanhu wachole mna imigunda na vijiji vilibehi ili wakaigulile vinhu va kuja.” \p \v 37 Yesu kawedika, “Wagweleleni mweye kinhu chakuja waje.” \p Wamuuza, “Vino tuchole tukagule magate ga sente ifa ya kumuliha msang'hanaji kwa miyezi minane\f + \fr 6:37\fr*\fk Sente za miyezi minane,\fk* hebu sente magana mabili.\f* tuwagwee waje?” \p \v 38 Yesu kawauza, “Munago magate mangapi? Gendeni mukalole.” \p Viwagalolile, wamulongela, “Kuna magate matano na somba wabili.” \p \v 39 Abaho Yesu kawalongela wanahina zake wawagole wanhu wose mna ivibumbila bumbila, wakale hasi mna gamajani mabisi. \v 40 Avo wakala mna ivibumbila va wanhu gana na va wanhu malongo matano. \v 41 Abaho Yesu kasola gaja gamagate matano na somba wabili, kalola uchanha na kamgwaa nhogolwa Imulungu. Abaho kagabanzula gaja gamagate, kawagwaa wanahina zake wawagolele wanhu. Vivija kawagolela wose somba waja wabili. \v 42 Wanhu wose waja na kwiguta. \v 43 Abaho wanahina zake wadondola magate gasigale na iwasomba, wamemeza vigelo longo na vibili. \v 44 Wambigalo waiyeka wadile wakala kamba elufu tano. \s Yesu kotembela uchanha mgamazi \r (Matayo 14:22-33; Yohana 6:15-21) \p \v 45 Bahaja Yesu kawalagiza wanahina zake wakwele mwiingalawa wamulongolele kuchola Betisaida, kuna umwambu uyagwe wa lamba. Heyo kakala yolulaga lunhu lwa wanhu lusegele. \v 46 Viyamambukize kuwalaga wanhu, kakwela kuna ikigongo kumpula Imulungu. \v 47 Viivikile ichungulo, ngalawa ikala hagati ya lamba, lakini Yesu kakala yaiyeka mwiisi inyalile. \v 48 Yesu kawona wanahina zake olemelwa kutowa ng'hafi, kwavija beho kulu dikala dowabweza kuwalawile. Nzogolo zikwika, Yesu kawagendela, kuno kotembela uchanha mgamazi. Kalonda kuwabita, \v 49 lakini viwamone kotembela uchanha mgamazi, wagizaga mzimu. Wakemelela kwa bwembwe. \v 50 Wose viwamone wadumba ng'hani. \p Bahaja Yesu kawalongela, “Gangamaleni! Iyo nene! Sikumudumbe!” \v 51 Abaho Yesu kengila mwiingalawa, na beho dinyamala tuluu. Wanahina zake wakanganya ng'hani, \v 52 kwavija wakala hawajuwile fambulo da kuwagwaa ndiya wanhu elufu tano, mizoyo yao ikala midala. \s Yesu kowahonya watamu ako Genesaleti \r (Matayo 14:34-36) \p \v 53 Waloka umwambu, wavika kuna iisi ya Genesaleti, baho waifunga ngalawa yao. \v 54 Bahaja viwahumuluke mwiingalawa, wanhu wamjuwa Yesu. \v 55 Avo wakimbila mwiisi yose, na kila hanhu viwahulike Yesu kabaho wamgalila watamu watambalale mvisazi vao. \v 56 Kila hanhu Yesu hayacholile, iwe mna ivijiji, hebu mna gamabuga, hebu mna imigunda, wanhu wawasola watamu zao na kuwagala kuna gamagulilo. Wampula Yesu yawatogolele waikwase mhindo ya kiwalo chake. Wose waikwasile wahona. \c 7 \s Mafundizo ga wahenga \r (Matayo 15:1-9) \p \v 1 Mafalisayo na wafundiza Malagizo ga Musa wayagwe wezile kulawa Yelusalemu waiting'hana haulongozi wa Yesu. \v 2 Wawona wanahina wayagwe wa Yesu oja bila kusunha makono gao kamba viilondigwa wanhu watende. \p \v 3 Mafalisayo na Wayahudi wayagwe okweleleza mafundizo gawabokele kwa wahenga zao, hawaja kinhu mbaka wasunhe makono gao ng'hani. \v 4 Wala hawaja kinhu chochose kulawa kudigulilo mbaka wasunhe, na okweleleza mafundizo gayagwe mengi kamba vija mwiko wa kusunha vikasi na nongo na viya va shaba na gayagwe mengi. \p \v 5 Avo Mafalisayo na Wafundiza Malagizo ga Musa wamuuza Yesu, “Habali wanahina zako hawakweleleza mafundizo gatugoleligwe na wahenga zetu, lakini oja bila kusunha makono?” \p \v 6 Yesu kawedika, “Mweye mwa watapitapi! Kumbe mtula ndagu wa Imulungu Isaya kalagula goya mbuli zenu viyandike, \q ‘Imulungu kolonga, wanhu wano, onitegeleza kwa milomo yao, \q lakini mizoyo yao ya kutali ng'hani na niye. \q \v 7 Awo onitambikila bule, \q kwavija ofundiza mafundizo ga wanhu, \q na kugatenda kamba galawa kwa Imulungu!’ \p \v 8 “Mweye mogaleka Malagizo ga Imulungu na mogagoga mafundizo ga wanhu.” \p \v 9 Yesu kagendelela kulonga, “Mweye mwa wabala kwa kulema Malagizo ga Imulungu na kugagoga mafundizo genu wenyego. \v 10 Kwavija Musa kawalagiza, ‘Mtegeleze tatako na mamako,’ ‘Munhu yoyose yonda yamulige tatake hebu mamake kolondigwa yakomigwe.’ \v 11 Lakini mweye mofundiza, kamba munhu kana kinhu kodaha kumtaza tatake hebu mamake lakini kolonga ‘Ino kobani’ fambulo jake kinhu kino nimulavila Imulungu, \v 12 munhu ayo halondigwa kumtaza tatake hebu mamake. \v 13 Kwa nzila ino mafundizo genu gomuwagwaa wanhu gosegesa mbuli za Imulungu. Na gayagwe mengi kamba gano gomutenda.” \s Vinhu vimfitiza munhu \r (Matayo 15:10-20) \p \v 14 Abaho Yesu kalukema lunhu lwa wanhu kabili na kalulongela, “Mweye mose mnitegeleze na mujuwe. \v 15 Kuduhu kinhu kingila mmulomo wa munhu kulawa kunze kidaha kumfitiza munhu. Lakini, kija kilawa mmulomo wa munhu acho kimfitiza munhu.” \v 16 Munhu yeli na magwiti yahulike. \p \v 17 Yesu na wanahina zake, viwalulekile lunhu lwa wanhu na kwingila mng'anda, wanahina zake wamuuza yawalongele fambulo da ulonzi uja. \v 18 Yesu kawalongela, “Vino mweye mwabule nzewele kubanza wanhu wayagwe? Vino hamujuwile kamba kuduhu kinhu kingila mmulomo wa munhu kulawa kunze kidaha kumfitiza munhu? \v 19 Kwavija hakingila muumoyo lakini mna iinda na abaho cholawa kunze ya lukuli.” Kwa ulonzi uno Yesu kavitenda vinhu vose va kuja vinoge kudigwa. \p \v 20 Kagendelela kulonga, “Kinhu kilawa muumoyo wa munhu acho kimfitiza munhu. \v 21 Kwavija muumoyo wa munhu golawa magesa gehile na kuiwasa chaka chaka na ubavi na ukomaji, \v 22 na ugoni na umelo na gehile na uvizi na kusulukila na migongo na maligo na kuitapa na ubozi. \v 23 Ago gose gehile golawa mgati mwa munhu na kumfitiza munhu.” \s Kutamanila kwa mtwanzi imoja \r (Matayo 15:21-28) \p \v 24 Abaho Yesu kahalawa hanhu aho kachola mwiimbaka ili behi na buga da Tilo. Kengila mng'anda na halondile munhu yoyose yajuwe kakala aho, lakini hadahile bule kuifisa. \v 25 Mtwanzi imoja, yakalile na mndele wake yeli na kinyamkela, viyahulike mbuli za Yesu, bahaja kamgendela na kamfugamila Yesu. \v 26 Mtwanzi ayo hakalile Muyahudi, kavumbuka kudibuga da Silofoinike mwiisi ya Siliya kampula Yesu yamulave mndele wake kinyamkela. \v 27 Lakini Yesu kamwidika, “Tanhu waleke wana wegute. Kwavija havinogile bule kusola ndiya ya iwana na kuwapigisila umbwa.” \p \v 28 Mtwanzi ayo kamwidika, “Ona, go mkulu, lakini hata umbwa weli hasi mmeza oja kija kisigazigwe na iwana!” \p \v 29 Yesu kamulongela mtwanzi ayo, “Kwavija kwidika vivo, bwela ukae kumwako na komvika mndele wako kinyamkela kamulawa!” \p \v 30 Mtwanzi ayo kachola ukae kumwake, viyavikile kamvika mndele wake katambalala mulusazi na kinyamkela kakala yamulawile. \s Yesu komuhonya munhu hadahile kulonga na kuhulika \p \v 31 Yesu kasegela kachola behi na isi ya Tilo kwa kubitila mwiisi ya Sidoni mbaka kudilamba da Galilaya kwa kubitila nzila ya mna zimbaka za Dekapoli. \v 32 Wanhu wayagwe wamgalila munhu yakalile hahulika na halonga, wampula Yesu yamwikile makono. \v 33 Yesu kamsola kamgala hamgwazo hanhu kuduhu wanhu. Yesu kengiza vidole mna gamagwitwi ga munhu ayo, katema mate kamkwasa lulimi. \v 34 Abaho Yesu kalola kuulanga, kabweza mhumuzi, kamulongela, “Efata!” fambulo jake, “Vuguka!” \p \v 35 Bahaja munhu ayo magwiti gake gavuguka na kakala yohulika na kulonga bila kugaya. \v 36 Abaho Yesu kawagomesa wanhu awo sikuwamulongele munhu yoyose mbuli ayo, lakini Yesu viyagendelele kuwagomesa, vivo viwagendelele kuibwililisa mbuli ayo. \v 37 Wanhu wose waihulike mbuli ayo wakanganya. Walonga, “Katenda goya kila kinhu, kowatenda wanhu hawahulika wahulike na wanhu hawalonga walonge!” \c 8 \s Yesu kowagwaa ndiya wanhu elufu nne \r (Matayo 15:32-39) \p \v 1 Hazibitile siku nyingi lunhu luyagwe lukulu lwa wanhu luiting'hana. Wanhu viwakalile wabule kinhu chochose chakuja Yesu kawakema wanahina zake kawalongela, \v 2 “Niye nowonela bazi wanhu wano, kwavija wakala na niye kwa siku ndatu na wabule kinhu chakuja. \v 3 Nahawalongela wabwele ukayao na nzala, osinduka mnzila, kwavija wanhu wayagwe walawa kutali.” \p \v 4 Wanahina zake wamuuza, “Hano hatwili twa kuluwala, toipata kwahi ndiya ya kuwagwaa wanhu wose wano?” \p \v 5 Yesu kawauza, “Mna magate mangapi?” \p Wamwidika, “Tuna magate saba.” \p \v 6 Yesu kalulongela lunhu luja lwa wanhu lukale hasi. Abaho kasola gamagate saba, kamgwaa nhogolwa Imulungu, kagabanzula kawagwaa wanahina zake wawagolele wanhu, na wanahina zake watenda vivo. \v 7 Vivija wakala na visomba kidogo. Yesu kamgwaa nhogolwa Imulungu, vivija kawalongela wanahina zake wawagolele wanhu. \v 8 Wanhu waja na kwiguta. Abaho wanahina zake wadondola vija visigale na kumemeza vigelo saba. \v 9 Wambigalo waiyeka wadile wakala elufu nne. Abaho Yesu kawalaga, \v 10 bahaja Yesu na wanahina zake wakwela mwiingalawa, wachola mwiisi ya Dalimanuta. \s Mafalisayo olonda vilaguso \r (Matayo 12:38-42; 16:1-4) \p \v 11 Mafalisayo wayagwe wamcholela Yesu wasonga kuibamilila nayo, walonda kumgeza wampula yatende kilaguso kulawa kuulanga. \v 12 Lakini Yesu kona usungu, kalonga, “Habali wanhu wa lukolo luno lwa sambi molonda vilaguso? Nowalongeleni ukweli, kuduhu kilaguso chonda mugoleligwe!” \p \v 13 Yesu kawaleka, kakwela mwiingalawa kaloka mwambu uyagwe wa dilamba. \s Usasu wa Mafalisayo na Helode \r (Matayo 16:5-12) \p \v 14 Wanahina zake wakala waisemwile kusola magate, wakala na gate dimoja diiyeka mwiingalawa. \v 15 Yesu kawazuma wanahina zake kawalongela, “Muiteganye na hamila ya Mafalisayo na hamila ya Helode.” \p \v 16 Wanahina zake wasonga kuinyong'onyela, “Ino kolonga vino kwavija twabule magate.” \p \v 17 Yesu kakijuwa kiwakalile olonga, kawauza, “Habali moilongela mbuli ya magate? Vino mung'hali hamujuwile? Habali mizoyo yenu midala? \v 18 Muna meso lakini hamulola, muna magwiti lakini hamuhulika? Vino hamukumbuka bule? \v 19 Vinibanzule magate matano na kuwagwaa wanhu elufu tano? Vino mmemeza vigelo vingapi kwa avo visigale?” \p Wamwidika, “Tumemeza vigelo longo na vibili.” \p \v 20 Kawauza kabili, “Vivija vinibanzule gaja magate saba na kuwagwaa wanhu elufu nne, vino mmemeza vigelo vingapi kwa avo visigale?” \p Wamwidika, “Tumemeza vigelo saba.” \p \v 21 Abaho kawauza, “Mung'hali hamnavijuwa?” \s Yesu komuhonya msuwameso ako Betisaida \p \v 22 Yesu na wanahina zake viwavikile Betisaida, wanhu wayagwe wamgalila Yesu munhu yakalile msuwameso, wampula yamkwase. \v 23 Yesu kamgoga mkono munhu ayo, kamulava kunze ya kijiji kija. Abaho kamtemela mate mgameso, kamwikila makono, kamuuza, “Vino kokona choni?” \p \v 24 Munhu ija kalola, kalonga, “Nowona wanhu, lakini waigala na mibiki itembela.” \p \v 25 Yesu kamwikila makono kabili mgameso. Munhu ayo kabunhula meso na meso gake galola, nayo kadaha kulola goya vinhu vose. \v 26 Yesu kamulongela munhu ayo yachole ukae kumwake, kamzuma, “Sikuyabweleganye mna ikijiji.” \s Petulo kolonga Yesu ayo Mkombola \r (Matayo 16:13-20; Luka 9:18-21) \p \v 27 Abaho Yesu na wanahina zake wachola kuna ivijiji va Kaisalia ya Filipi, mnzila Yesu kawauza wanahina zake, “Nongeleni wanhu olonga niye na nani?” \p \v 28 Wamwidika, “Wanhu wayagwe olonga gweye kwa Yohana Mbatizaji, wanhu wayagwe olonga gweye kwa Eliya, kuno wayagwe olonga gweye kwa imoja wa watula ndagu wa Imulungu.” \p \v 29 Yesu kawauza, “Na mweye molonga niye na nani?” \p Petulo kamwidika, “Gweye kwa Kilisito Mkombola.” \p \v 30 Abaho Yesu kawagomesa wanahina zake, “Sikumumulongele munhu yoyose mbuli zangu.” \s Yesu kolonga mbuli ya madununzo na ifa yake \r (Matayo 16:21-28; Luka 9:22-27) \p \v 31 Abaho Yesu kasonga kuwafundiza wanahina zake, “Mwana wa Munhu kolondigwa yadununzigwe ng'hani na kulemigwa na wavele na wakulu wa walava nhosa na wafundiza Malagizo ga Musa. Kokomigwa na siku da kadatu kozilibuka.” \v 32 Yesu kawalongela fulu ipile, avo Petulo kamgala Yesu kumgwazo kasonga kumkomhokela. \v 33 Lakini Yesu kahinduka kawalola wanahina zake, kamkomhokela Petulo, “Segela kumwangu Mwenembago! Kwavija hugesa mbuli za Imulungu lakini kogesa mbuli za kiunhu!” \p \v 34 Abaho Yesu kalukema lunhu lwa wanhu na wanahina zake kawalongela, “Munhu yoyose yahalonda kunikweleleza, yaileme mwenyego na kuidikwa msalaba wake yanikweleleze. \v 35 Kwavija munhu yoyose yahalonda kuukombola ugima wake kowagiza, na munhu yoyose yowagiza ugima wake mbuli ya niye na kwa Mbuli Inogile koukombola. \v 36 Vino munhu kopata choni kamba yahaipata isi yose na kuwagiza ugima wake? \v 37 Kuduhu kinhu chonda yalave yaubweze ugima wake. \v 38 Munhu yoyose yonyonela kinyala niye na mafundizo gangu mna ulukolo lwa sambi lulekile kumjuwa Imulungu na kutenda gehile, Mwana wa Munhu nayo komonela kinyala munhu ayo yaheza muukulu wa Tatake na wasenga zake wang'alile wa kuulanga.” \c 9 \p \v 1 Yesu kagendelela kulonga, “Nowalongela ukweli, wanhu wayagwe weli hano hawafa bule mbaka wawone Undewa wa Imulungu ukwiza na nguvu.” \s Yesu kogaluka \r (Matayo 17:1-13; Luka 9:28-36) \p \v 2 Vizibitile siku sita, Yesu kamsola Petulo, Yakobo na Yohana, kachola nao waiyeka kulugongo lutali. Viwakalile olola, Yesu kagaluka. \v 3 Viwalo vake vikala vizelu chuwee, na kuduhu munhu yoyose mwiisi yodaha kuvifuwa viwe vizelu kamba vivo. \v 4 Baho wanahina waja wadatu wamona Eliya na Musa olonga na Yesu. \v 5 Petulo kamulongela Yesu, “Mfundiza, vinoga siye tukale hano! Tozenga viheha vidatu, kimoja chako gweye, kimoja cha Musa na kimoja cha Eliya.” \v 6 Petulo hajuwile cha kulonga kwavija heyo na wayage wakala odumba. \p \v 7 Abaho dilawilila wingu na kuwagubika na sauti ilawa mdiwingu, ilonga, “Ino ayo Mwanangu inimnogele. Mumtegeleze!” \v 8 Bahaja wawegesela kuno na kuno, lakini hawamonile munhu yoyose iyagwe, ila Yesu yaiyeka hamoja nao. \p \v 9 Viwakalile ohumuluka kulugongo Yesu kawazuma, “Sikumumulongele munhu yoyose mbuli zino zimone, mbaka Mwana wa Munhu vonda yazilibuke kulawa kwa wafile.” \p \v 10 Watogola kija kiwalongeligwe, lakini wasonga kuiuza, “Kuzilibuka kwa wafile, fambulo jake choni?” \v 11 Wanahina zake wamuuza Yesu, “Habali wafundiza Malagizo ga Musa olonga Eliya kolondigwa yeze tanhu?” \p \v 12 Yesu kawedika, “Ona, Eliya kokwiza tanhu, ili yakitande goya kila kinhu. Lakini habali Maandiko Gang'alile golonga kamba Mwana wa Munhu kodununzika ng'hani na kulemigwa? \v 13 Nowalongeleni, Eliya kamala kwiza na wanhu wamtendela viwalondile, kamba vija Maandiko Gang'alile vigalonga.” \s Yesu komuhonya mbwanga yeli na kinyamkela \r (Matayo 17:14-21; Luka 9:37-43) \p \v 14 Viwawavikile waja wanahina wayagwe, waluwona lunhu lwa wanhu luwazunguluka na wafundiza Malagizo ga Musa wayagwe wakala oibamilila nao. \v 15 Bahaja wanhu viwamone Yesu wakanganya ng'hani, wamkimbilila, wamulamusa. \v 16 Yesu kawauza wanahina zake, “Mweye moibamilila nao choni?” \p \v 17 Munhu imoja mna ulunhu lwa wanhu kamwidika, “Mfundiza, nikugalila mwanangu, kana kinyamkela yamfungile mulomo. \v 18 Kinyamkela ayo yahamwizila, komulagaza hasi na kolawa miholovu mmulomo, kodafuna meno na kunyala lukuli lose. Niwalongela wanahina zako wamulave ikinyamkela, lakini hawadahile bule.” \p \v 19 Yesu kawalongela, “Mweye wanhu muleka kutamanila! Ng'hale na mweye mbaka lini? Nogela kitumbe kumgongo mbaka lini? Ngalileni hano imbwanga.” \v 20 Avo wamgala kwa Yesu. \p Bahaja kinyamkela viyamone Yesu, kamgela kisango imbwanga ayo, kagwa hasi, kaibimbilisa, kuno kolava mihovu mmulomo. \v 21 Yesu kamuuza tata wa imbwanga ayo, “Utamu uno umsonga lini?” \p Kamwidika, “Umsonga toka haudodo. \v 22 Miyanza mingi kinyamkela kamgeza kumkoma kwa kumbwanha muumoto na mgamazi. Tonele bazi na ututaze, kamba wahadaha!” \p \v 23 Yesu kamulongela, “Kolonga, kamba wahadaha! Kila kinhu chodahika kwa munhu yotamanila.” \p \v 24 Bahaja tata wa imbwanga ija kakemelela, “Notamanila, lakini kutamanila kwangu kudodo. Nhaze nitamanile ng'hani!” \p \v 25 Yesu viyaluwone lunhu lowamemela, kamkomhokela kinyamkela ayo, “Gweye kinyamkela wa kuleka kulonga na kuhulika, nokulagiza umulawe mbwanga ino, sikuumwingile kabili!” \p \v 26 Kinyamkela kaguta, kambwanha hasi mbwanga ayo, kamulawa. Mbwanga ayo koneka kamba munhu yafile, kila munhu kalonga, “Kafa!” \v 27 Lakini Yesu kamgoga mkono mbwanga ayo kamtaza kwinuka, nayo kenuka. \p \v 28 Yesu viyengile mng'anda, wanahina zake wamuuza kinyelegezi, “Habali siye hatudahile kumulava kinyamkela?” \p \v 29 Yesu kawedika, “Kinyamkela kamba ino hadahika kulavigwa kwa nzila yoyose, ila kwa kumpula Imulungu kwiiyeka.” \s Yesu kolonga kabili mbuli ya ifa yake \r (Matayo 17:22-23; Luka 9:43-45) \p \v 30 Yesu na wanahina zake wasegela hanhu aho wachola kubitila isi ya Galilaya. Yesu halondile munhu yoyose yajuwe kuyeli, \v 31 kwavija kakala kowafundiza wanahina zake. Kawalongela, “Mwana wa Munhu kogeligwa mmakono ga wanhu, nao omkoma na siku da kadatu kozilibuka.” \p \v 32 Lakini wanahina zake hawadijuwile fambulo da ulonzi awo na wadumba kumuuza. \s Yeli mkulu nani? \r (Matayo 18:1-5; Luka 9:46-48) \p \v 33 Wavika Kapelinaumu, viwengile mng'anda, Yesu kawauza wanahina zake, “Mukala muibamilila choni mnzila?” \p \v 34 Lakini wanahina zake hawamwidike bule, kwavija mnzila wakala oibamilila nani yeli munhu mkulu viweli. \v 35 Yesu kakala hasi, kawakema wanahina zake longo na wabili, kawalongela, “Munhu yoyose yolonda kuwa wa ichanduso, kolondigwa yawe wa ikimambukizo na yawe msang'hanaji wa wose.” \v 36 Abaho Yesu kamsola mwana mdodo kamwimiza haulongozi wao, kamuhagatila kawalongela, \v 37 “Munhu yoyose yombokela mwana mdodo kamba ino kwa twaga jangu, kombokela niye, na munhu yoyose yombokela niye hambokela niye niiyeka vivija kombokela ija yanhumile.” \s Munhu yoyose hatulema kaubanzi wetu \r (Luka 9:49-50) \p \v 38 Yohana kamulongela Yesu, “Mfundiza, tumona munhu imoja kolava vinyamkela kwa twaga jako. Siye tumgomesa kwavija siyo miyetu.” \p \v 39 Yesu kawalongela, “Sikumumgomese, kwavija kuduhu munhu yotenda unzonza kwa twaga jangu na kuno kononga vihile. \v 40 Kwavija munhu yoyose hatulema kaubanzi wetu. \v 41 Nowalongela ukweli munhu yoyose yowagwaa kikasi cha mazi ga kung'wa kwa twaga jangu kwavija mweye mwa wanhu wa Kilisito kobokela nhunza yake. \s Kugezigwa kutenda nzambi \r (Matayo 18:6-9; Luka 17:1-2) \p \v 42 “Munhu yoyose yomuhonza imoja wa wadodo wano onitogola yatende nzambi, yokuwa vinoga munhu ayo yagodekigwe dibwe kulu da kudugila msingo na yasigwe mbahali. \v 43 Kamba mkono wako wahakuhonza utende nzambi, ukanhe! Yokuwa vinoga wingile kuna ugima na mkono umoja, kubanza wingile na makono mabili na abaho uchole jehanamu kuna umoto haufaga. \v 44 Mumo, ‘Funza owaja hawafa bule na umoto uwalukuza haufaga.’ \v 45 Kamba mgulu wako wahakuhonza utende nzambi, ukanhe! Yokuwa vinoga wingile kuna ugima na mgulu umoja, kubanza wingile na magulu gose mabili na abaho wasigwe jehanamu. \v 46 Mumo, ‘Funza owaja hawafa bule na umoto uwalukuza haufaga.’ \v 47 Kamba siso jako dahakuhonza utende nzambi, ding'ole! Yokuwa vinoga wingile Muundewa wa Imulungu na siso dimoja, kubanza wingile na meso gose mabili na abaho wasigwe jehanamu. \v 48 Mumo, ‘Funza owaja hawafa bule na umoto uwalukuza haufaga.’ \p \v 49 “Kila munhu kotendigwa yatogoligwe na Imulungu kwa moto kamba vija nhosa viitogoligwa na Imulungu kwa mkele. \p \v 50 “Mkele unoga, lakini kamba wahagiza ukali wake, vino kodahaze kuubweza kabili? \p “Muwe na mkele mgati yenu na mukale kwa tindiwalo na waenu.” \c 10 \s Yesu kofundiza mbuli ya nyasa \r (Matayo 19:1-12; Luka 16:18) \p \v 1 Abaho Yesu kasegela kachola isi ya Yudea, kaloka lwanda lwa Yolidani, lunhu lwa wanhu lumcholela Yesu kabili, nayo kawafundiza kamba viyatendaga. \p \v 2 Mafalisayo wayagwe wamcholela Yesu wamgeza, wamuuza, “Tulongele, vino vinoga mbigalo kumwasa mwehe wake?” \p \v 3 Yesu kawauza, “Vino Musa kawalagiza choni?” \p \v 4 Wamwidika, “Musa katulagiza kamba mbigalo kodaha kumgwaa kibua cha nyasa mwehe wake na kumwasa.” \p \v 5 Yesu kawalongela, “Musa kawandikila lagizo dino mbuli ya udala wa mizoyo yenu. \v 6 Maandiko Gang'alile golonga kulawa kuna ichanduso, ‘Imulungu kawalumba mbigalo na mtwanzi. \v 7 Kwa mbuli ayo mbigalo komuleka tatake na mamake na koilumba na mwehe wake, \v 8 na wabili awo okuwa kinhu kimoja.’ Avo haweli wabili kabili, lakini kinhu kimoja. \v 9 Avo kiyalumbilize Imulungu, munhu sikuyakigole.” \p \v 10 Viwabwelile mng'anda, wanahina zake wamuuza Yesu mbuli ino. \v 11 Yesu kawalongela, “Mbigalo yomwasa mwehe wake na kumsola mtwanzi iyagwe, komtendela ugoni mwehe wake. \v 12 Vivija mtwanzi yomulema mkasano wake na kusoligwa na mbigalo iyagwe kotenda ugoni.” \s Yesu kowatambikila wana wadodo \r (Matayo 19:13-15; Luka 18:15-17) \p \v 13 Wanhu wayagwe wamgalila Yesu wana wadodo yawahagatile na kuwatambikila, lakini wanahina zake wawakomhokela. \v 14 Yesu viyonile avo, kagevuzika, kawalongela, “Walekeni wana wadodo weze kumwangu sikumuwagomese kwavija Undewa wa Imulungu ni wa wanhu kamba wana wano. \v 15 Nowalongeleni ukweli, munhu yoyose yolema kuubokela Undewa wa Imulungu kamba mwana mdodo, honda yengile ng'o.” \v 16 Abaho kawahagatila wana waja kawekila makono gake kawatambikila. \s Munhu tajili \r (Matayo 19:16-30; Luka 18:18-30) \p \v 17 Yesu viyasongile mwanza wake kabili, munhu imoja kamkimbilila, kamfugamila kamuuza, “Mfundiza Unogile, nhende choni niupate ugima wa milele?” \p \v 18 Yesu kamuuza, “Habali kong'hema unogile? Kuduhu yanogile, ila Imulungu yaiyeka. \v 19 Kugajuwa Malagizo ga Musa, ‘Sikuukome, sikuutende ugoni, sikuwibe, sikuulave usindila wa uvizi, sikuulonge uvizi, wategeleze tatako na mamako.’ ” \p \v 20 Munhu ayo kamwidika, “Mfundiza gano gose nigagoga toka haudodo.” \p \v 21 Yesu kamulola bunhuu, kamnogela, kamulongela, “Kuhungukilwa kinhu kimoja. Genda kachuuze vinhu vose viulinavo na uwagwelele wakiwa zisente na gweye kokuwa na utajili kuulanga. Abaho unikweleleze.” \v 22 Munhu ija viyahulike avo, kona usungu, kasegela kuno kanyunyuwala kwavija kakala tajili ng'hani. \p \v 23 Yesu kalola mhande zose kawalongela wanahina zake, “Yokuwa vidala ng'hani kwa munhu tajili kwingila Muundewa wa Imulungu!” \p \v 24 Ulonzi uno uwasinhusa wanahina zake, lakini Yesu kagendelela kulonga, “Wanangu, vidala ng'hani kwingila Muundewa wa Imulungu! \v 25 Vibuha kwa ngamiya kubita mna ikizonzo cha sanzia kubanza tajili kwingila Muundewa wa Imulungu.”\fig Ngamiya|src="14 Camel.jpg" size="col" ref="10:25"\fig* \p \v 26 Wanahina wakanganya ng'hani waiuza, “Avo lelo nani yonda yadahe kukomboligwa?” \p \v 27 Yesu kawalola bunhuu, kawalongela, “Kwa munhu haidahika lakini kwa Imulungu haili vivo, gose godahika kwa Imulungu.” \p \v 28 Petulo kamulongela, “Lola, siye tuleka kila kinhu na tukukweleleza gweye.” \p \v 29 Yesu kawedika, “Nowalongela kweli, munhu yoyose yalekile ng'anda yake hebu ndugu zake hebu lumbu zake hebu mamake hebu tatake hebu wanage hebu migunda mbuli ya niye na kwa Mbuli Inogile, \v 30 kobokela vingi ng'hani mna ikipindi cha sambi. Na kobokela ng'hani miyanza gana, ng'anda na ndugu na lumbu na wana na mama na migunda na hamoja na madununzo na mna ikipindi chonda kize kobokela ugima wa milele. \v 31 Lakini wanhu wengi weli wa ichanduso okuwa wa ikimambukizo na waja wa ikimambukizo okuwa wa ichanduso.” \s Yesu kolonga mwanza wa kadatu mbuli ya ifa yake \r (Matayo 20:17-19; Luka 18:31-34) \p \v 32 Yesu na wanahina zake wakala mnzila ochola Yelusalemu. Yesu kawalongolela wanahina zake wakalile okanganya kuno wanhu wakalile omkweleleza wadumba. Yesu kainega hamgwazo na wanahina zake longo na wabili, kawalongela gaja gonda gamulawilile. \v 33 Yesu kawalongela, “Tegelezeni, tochola Yelusalemu, kuko Mwana wa Munhu kogeligwa mmakono ga wakulu wa walava nhosa na wafundiza Malagizo ga Musa. Omtagusa yafe na kogeligwa mmakono ga wanhu haweli Wayahudi, \v 34 nao omzeha na omtemela mate na omtowa mbalati na omkoma lakini siku da kadatu kozilibuka.” \s Kupula kwa Yakobo na Yohana \r (Matayo 20:20-28) \p \v 35 Abaho Yakobo na Yohana, wana wa Zebedayo wamcholela Yesu, wamulongela, “Mfundiza, kuna kinhu tolonda ututendele.” \p \v 36 Yesu kawauza, “Molonda niwatendele choni?” \p \v 37 Wamwidika, “Vondaukale kuna ikigoda chako cha Undewa wako, tolonda ukale na siye, imoja mwambu wa mkono wako wa kudila na iyagwe mwambu wa mkono wako wa kumoso.” \p \v 38 Yesu kawalongela, “Hamkijuwile kinhu kimpula. Vino modaha kuking'wela kikasi cha madununzo chonda niking'wele niye? Na kubatizigwa ubatizo unibatizigwa?” \p \v 39 Wamwidika, “Todaha,” \p Yesu kawalongela, “Mong'wela kikasi chonda ning'wele niye na kubatizigwa ubatizo onda nibatizigwe niye. \v 40 Lakini niye nabule udahi wa kusagula nani yakale mwambu wa mkono wangu wa kudila hebu wa kumoso. Imulungu ayo yonda yawagwee hanhu aho, wanhu waja yawasagule.” \p \v 41 Baho wanahina longo viwahulike vivo wawagevuzikila ng'hani Yakobo na Yohana. \v 42 Yesu kawakema wose hamoja kawalongela, “Mojuwa kamba waja okoneka wakulu wa isi, owalanguliza wanhu kwa nguvu, na wakulu wao wana udahi. \v 43 Lakini haili vivo kumwenu. Munhu yoyose yolonda kuwa munhu mkulu, yawe msang'hanaji wa wose. \v 44 Na munhu yoyose yolonda kuwa wa ichanduso, yawe mtumwa wa wose. \v 45 Kwavija Mwana wa Munhu hezile kusang'hanilwa, lakini keza kuwasang'hanila wanhu na kuulava ugima wake kwa kuwakombola wanhu wengi.” \s Yesu komuhonya msuwameso \r (Matayo 20:29-34; Luka 18:35-43) \p \v 46 Wavika Yeliko. Yesu na wanahina zake hamoja na lunhu lwa wanhu viwakalile osegela, msuwameso imoja yakalile yopula, twaga jake Batumayo, mwanage Timayo kakala mnzila. \v 47 Batumayo viyahulike Yesu wa Nazaleti kobita, kasonga kukemelela, “Yesu, mwanage Daudi nyonele bazi!” \p \v 48 Wanhu wengi wamkomhokela, wamulongela yanyamale, lakini heyo kagendelela kukemelela ng'hani, “Mwana wa Daudi, nyonele bazi!” \p \v 49 Yesu kema, kalonga, “Mkemeni.” \p Avo wamkema, wamulongela, “Gangamala! Ima, kokukema.” \p \v 50 Kawasa mgolole wake, kazumha kamcholela Yesu. \p \v 51 Yesu kamuuza, “Kolonda nikutendele choni?” \p Munhu ayo kamwidika, “Mfundiza, nolonda kulola.” \p \v 52 Yesu kamulongela, “Chola, kutamanila kwako kukuhonya.” \p Bahaja kadaha kulola kamkweleleza Yesu mnzila. \c 11 \s Yesu kokwingila Yelusalemu kwa ng'henze \r (Matayo 21:1-11; Luka 19:28-40; Yohana 12:12-19) \p \v 1 Viwavikile behi na Yelusalemu, habehi na mabuga ga Betifage na Betania kuna Ulugongo lwa Mizeituni, Yesu kawatuma wanahina zake wabili wamulongolele. \v 2 Kawalongela, “Gendeni kuna ikijiji kili kuulongozi wenu, mwahengila momvika mwana wa kihongwe kafungigwa, nayo yang'hali hanakweligwa na munhu. Mfunguleni mumgale hano. \v 3 Munhu yoyose yahawauza habali motenda avo, mulongeleni Mndewa komulonda, nayo kombweza sambi baha.” \p \v 4 Wanahina waja wachola wamvika mwana wa kihongwe kafungigwa hana ulwivi lwa ng'anda uilola na nzila. Viwakalile omfungula, \v 5 wanhu wemile aho wawauza, “Motenda choni, habali momfungula ikihongwe?” \p \v 6 Wawedika kamba Yesu viyawalongele, wanhu waja wawaleka wachole. \v 7 Wamgala imwana wa ikihongwe kwa Yesu, watandika viwalo vao mumgongo wa ikihongwe, Yesu kakwela uchanha. \v 8 Wanhu wengi wanzanza viwalo vao mnzila, na wayagwe wabena mibunho wayanzanza mnzila. \v 9 Wanhu wakalile kuchugu na kuulongozi wa Yesu wakemelela, “Imulungu yatogolwe! Mndewa Imulungu yamtambikile ayo yokwiza kwa twaga jake! \v 10 Imulungu yautambikile undewa ukwiza wa mndewa Daudi, muhenga wetu! Imulungu yeli uchanha ng'hani yatogolwe!” \p \v 11 Yesu kavika Yelusalemu, kachola kuna Ing'anda ya Imulungu, kawegesela kuno na kuno. Lakini kwavija zuwa dikala dihongile, Yesu kachola Betania na wanahina zake longo na wabili. \s Yesu kodiduwila biki da mtini \r (Matayo 21:18-19) \p \v 12 Imitondo yake, viwakalile osegela Betania, Yesu kakala na nzala. \v 13 Kwa kutali Yesu kajona biki da mtini dikalile na mijani mingi, avo kadicholela yalole kamba kodaha kupata tunda jojose lakini viyavikile aho honile tunda jojose, ila majani gaiyeka, kwavija haukalile msimu wa kulela. \v 14 Yesu kadilongela biki da mtini, “Munhu sikuyaje tunda jojose kumwako kabili!” \p Wanahina zake wamuhulika viyalongile vivo. \s Yesu kochola kuna Ing'anda ya Imulungu \r (Matayo 21:12-17; Luka 19:45-48; Yohana 2:13-22) \p \v 15 Viwavikile Yelusalemu, Yesu kachola kuna Ing'anda ya Imulungu. Kasonga kuwawinga wanhu wose wakalile ogula na kuchuuza vinhu. Kazibidula meza za wanhu wakalile ovunja sente na vigoda va wanhu wakalile ochuuza njiwa. \v 16 Kawagomesa sikuwasole kinhu chochose kubitila kuna Ing'anda ya Imulungu. \v 17 Abaho kawafundiza, “Yandikigwa mna Gamaandiko Gang'alile, ‘Ng'anda yangu yokuwa kae ya kupulila kwa wanhu wa isi zose.’ Lakini mweye moitenda mhango ya wabavi!” \p \v 18 Wakulu wa walava nhosa na wafundiza Malagizo ga Musa viwahulike vivo, wasonga kuzahila nzila ya kumkoma Yesu, lakini wamdumba, kwavija lunhu lwa wanhu lukanganya mafundizo gake. \p \v 19 Viivikile ichungulo, Yesu na wanahina zake wasegela kudibuga. \s Fundizo da biki da mtini dinyalile \r (Matayo 21:20-22) \p \v 20 Imitootondo yake, viwakalile obita mnzila wajona biki dija da mtini dinyala gogodaa! \v 21 Petulo kakumbuka kija kilawilile, kamulongela Yesu, “Mfundiza, lola, dibiki da mtini diudiduwile dinyala!” \p \v 22 Yesu kawedika, “Mumtogole Imulungu. \v 23 Nowalongela ukweli, munhu yoyose yahakilongela kigongo kino, Ng'oka ukayase mbahali na hakona shaka muumoyo wake lakini kotogola kiyolonga cholawilila, na Imulungu komtendela. \v 24 Avo nowalongeleni, mwahampula Imulungu kinhu chochose, togoleni kamba mubokela, mogweleligwa chochose chonda mupule. \v 25 Mwahampula Imulungu geleni kumgongo nzambi ziwawatendele wanhu, ili Tataenu yeli kuulanga nayo yazigele kumgongo nzambi zenu zimutendile. \v 26 Kamba hamuzigela kumgongo nzambi za wanhu ziwawatendele, na Tataenu yeli kuulanga honda yazigele kumgongo bule nzambi zenu zimutendile.” \s Mbuli ya udahi wa Yesu \r (Matayo 21:23-27; Luka 20:1-8) \p \v 27 Wavika kabili Yelusalemu, Yesu viyakalile kogenda kuna Ing'anda ya Imulungu, wakulu wa walava nhosa na wafundiza Malagizo ga Musa na wavele wamcholela, \v 28 wamuuza, “Vino kotenda gano gose kwa udahi gani? Nani yakugwelele udahi wa kutenda gano?” \p \v 29 Yesu kawedika, “Na niye nowauza mbuli imoja, mwahanidika, baho nowalongeleni notenda gano kwa udahi gani. \v 30 Nongeleni, udahi wa Yohana wa kubatiza ulawa kwa Imulungu hebu kwa wanhu?” \p \v 31 Wasonga kuilongela, “Twahalonga, ‘Ulawa kwa Imulungu,’ kotuuza, ‘Habali hamumtogole Yohana?’ \v 32 Lakini twahalonga, ‘Ulawa kwa wanhu,’” wawadumba wanhu, kwavija wanhu wamtogola Yohana kamba mtula ndagu wa Imulungu. \v 33 Avo wamwidika, “Siye hatujuwile.” \p Yesu kawalongela, “Na niye siwalongela bule kwa udahi gani notenda gano.” \c 12 \s Lusimo lwa walimaji mumgunda wa mizabibu \r (Matayo 21:33-46; Luka 20:9-19) \p \v 1 Yesu kalonga nao kwa simo, “Munhu imoja kahanda mizabibu mumgunda wake. Kazungulusila lwigo mumgunda wake, kahimba hanhu ha kukamila zabibu, kazenga lingo. Abaho kawakodisha walimaji, kafunga mwanza kachola.\fig Wanhu wabili obojoga zabibu mna ihanhu ha kukamila zabibu|src="04 Winepress.jpg" size="col" ref="12:1"\fig* \v 2 Msimu wa kubawa zabibu viuvikile, kamtuma msang'hanaji kwa awo walimaji yamgalile zabibu kulawa mumgunda wake. \v 3 Lakini walimaji awo wamgoga, wamtowa, wamuwinga makono gaiyeka. \v 4 Abaho kamtuma msang'hanaji iyagwe, ayo nayo wamtowa mdipala na wamgela kinyala. \v 5 Mwene mgunda kamtuma msang'hanaji iyagwe, nayo wamkoma, na kawatuma wayagwe wengi wawatendela vivo, wayagwe wawatowa na wayagwe wawakoma. \v 6 Kakala kasigala na munhu imoja wa kumtuma, nayo kakala mwanage yamnogele ng'hani. Kamtuma kuno kolonga, ‘Omtegeleza mwanangu.’ \v 7 Lakini walimaji wailongela, ‘Ino ayo muhazi, lekeni tumkome tusole uhazi wake!’ \v 8 Avo wamgoga, wamkoma wamwasila kunze ya umgunda wa imizabibu.” \p \v 9 Yesu kawauza, “Vino mwene mgunda kotendaze? Kokwiza kuwakoma walimaji wose na kowakodisha walimaji wayagwe mgunda awo wa mizabibu. \v 10 Hamgasomile Maandiko Gang'alile vigalonga, \q ‘Dibwe wadilemile wazengaji, \q Sambi digalamuka dibwe kulu kubanza gose. \q \v 11 Mbuli ino itendigwa na Mndewa, \q nayo yotukanganya!’ ” \p \v 12 Vilongozi wa Wayahudi walonda kumgoga Yesu, kwavija wajuwa lusimo luno kawalonga wao. Lakini waludumba lunhu lwa wanhu, avo wamuleka wasegela. \s Mbuli ya kuliha kodi \r (Matayo 22:15-22; Luka 20:20-26) \p \v 13 Mafalisayo wayagwe na wanhu wa Helode wakala watumigwe kwa Yesu, wamgoge kwa mbuli zake. \v 14 Wamcholela wamulongela, “Mfundiza, tokujuwa gweye kwa munhu ulonga ukweli, humdumba munhu yoyose, hutonga ukulu wa munhu. Lakini gweye kofundiza goyolonda Imulungu wanhu wagatende. Tulongele, vino vinoga kuliha kodi kwa Mndewa wa Lumi hebu havinogile bule? Tulihe hebu sikutulihe?” \p \v 15 Lakini Yesu kaujuwa ubala wao kawauza, “Habali monigeza? Ngalileni isente niilole.” \p \v 16 Wamgalila isente, nayo kawauza, “Vino kihanga kino cha nani? Na twaga dino da nani?” \p Wamwidika, “Va Mndewa wa Lumi.” \p \v 17 Yesu kawalongela, “Mgweleleni Mndewa wa Lumi vili va Mndewa wa Lumi, na mgweleleni Imulungu vili va Imulungu.” \p Nao wamkanganya Yesu. \s Mbuli ya kuzilibuka \r (Matayo 22:23-33; Luka 20:27-40) \p \v 18 Abaho Masadukayo, wanhu olonga kuduhu kuzilibuka kulawa kwa wafile. Wayagwe wamcholela Yesu wamulongela, \v 19 “Mfundiza, Musa katwandikila, ‘Munhu yahafa na kuleka mwehe wake bila wana, ndugu yake munhu ayo kolondigwa yamsole mgane ayo, yamulelele ndugu yake yafile wana.’ \v 20 Kukala na ndugu saba, ija imkulu kasola mwehe kafa halekile wana. \v 21 Wa kabili nayo kamuhala mgane ayo nayo vivija kafa halekile wana. Vivija kwa wa kadatu kafa halekile wana. \v 22 Abaho kwa wayagwe, wose saba wamsolile mgane ayo wafa hawalekile wana. Ako kumwande, mtwanzi ayo nayo kafa. \v 23 Avo, wanhu wose wafile wahazilibuka mwiisiku ya kuzilibuka, mtwanzi ayo kokuwa mwehe wa nani? Kwavija wose saba wakala wamsolile.” \p \v 24 Yesu kawedika, “Mweye mopotela! Kwavija hamugajuwile Maandiko Gang'alile hebu udahi wa Imulungu. \v 25 Kwavija wanhu wafile vonda wazilibuke, hawasola wala hawasoligwa okuwa kamba wasenga wa kuulanga. \v 26 Kwa mbuli ya kuzilibuka kwa wanhu wafile, hamusomile mna ikitabu cha Musa mbuli ya kisolo kikwaka? Imulungu kamulongela Musa, ‘Niye na Imulungu wa Abulahamu na wa Isaka na wa Yakobo.’ \v 27 Heyo heli Imulungu wa wanhu wafile, ila Imulungu wa wanhu wagima. Avo mweye mopotela ng'hani!” \s Lagizo kulu \r (Matayo 22:34-40; Luka 10:25-28) \p \v 28 Mfundiza Malagizo ga Musa imoja yakalile aho kahulika viwaibamilile. Kona kamba Yesu kawedika goya Masadukayo, avo kamkwesela Yesu kamuuza, “Mna Gamalagizo gose lagizo gani dili kulu?” \p \v 29 Yesu kamwidika, “Lagizo dili kulu ijo dino, ‘Tegelezeni mweye wanhu wa Izilaeli! Mndewa Imulungu wetu ayo Mndewa yaiyeka. \v 30 Mnogele Mndewa Imulungu wako kwa moyo wako wose na kwa loho yako yose na kwa nzewele zako zose na kwa nguvu zako zose.’ \v 31 Lagizo da kabili kwa ukulu ijo dino, ‘Mnogele miyago kamba viuinogela mwenyego.’ Kuduhu lagizo diyagwe kulu kubanza gano mabili.” \p \v 32 Mfundiza Malagizo ga Musa kamtogola Yesu, “Mfundiza, kwidika goya viulongile, Mndewa ayo Imulungu na kuduhu iyagwe ila heyo. \v 33 Kumnogela Imulungu wako kwa moyo wako wose na kwa nzewele zako zose na kwa nguvu zako, na kumnogela miyago kamba viuinogela mwenyego, kunoga ng'hani kugoga Malagizo gano mabili kubanza kumulavila Imulungu nhosa za wanyama na nhosa ziyagwe.” \p \v 34 Yesu viyonile munhu ayo kedika goya, kamulongela, “Huli kutali na Undewa wa Imulungu.” \p Kusongela aho haduhu munhu yoyose yagezile kumuuza Yesu mbuli yoyose. \s Kilisito Mkombola ayo nani \r (Matayo 22:41-46; Luka 20:41-44) \p \v 35 Yesu viyakalile kofundiza Mng'anda ya Imulungu, kawauza, “Habali wafundiza Malagizo ga Musa olonga Kilisito Mkombola mwana wa Daudi? \v 36 Loho Yang'alile kamulongoza Daudi kulonga, \q ‘Mndewa Imulungu kamulongela Mndewa wangu, \q Kala hano hana umwambu wa mkono wangu wa kudila \q mbaka niweke hasi mmagulu gako wanhu wakwihile.’ \p \v 37 “Avo Daudi mwenyego kamkema, ‘Mndewa.’ Avo Kilisito Mkombola kodahaze kuwa mwana wa Daudi?” \s Yesu kowazuma wanhu mbuli ya wafundiza Malagizo ga Musa \r (Matayo 23:1-36; Luka 20:45-47) \p Lunhu lwa wanhu lukala lumtegeleza Yesu kwa kudeng'helela. \v 38 Viyakalile kofundiza, kawalongela, “Muiteganye na wafundiza Malagizo ga Musa, onogelwa kugenda kuno ovala mikanzu mitali na kulamusigwa na wanhu mna gamagulilo, \v 39 osagula vigoda va haulongozi mzing'anda za kumpula Imulungu na kukala hanhu hanogile mna izinyimwilinyimwili. \v 40 Owaboka wagane vinhu na kusola ng'anda zao, abaho oilagusa wanoga kwa kumpula Imulungu mbuli nyingi. Nhaguso yao yokuwa ng'hulu!” \s Sadaka ya mgane \r (Luka 21:1-4) \p \v 41 Yesu kakala behi na kigelo cha kulavila sadaka hana Ing'anda ya Imulungu, kawalola wanhu viwolava sente mkigelo. Matajili wengi walava sente nyingi. \v 42 Abaho keza mgane mkiwa kalava sente mbili ndodo. \v 43 Yesu kawakema wanahina zake kawalongela, “Nowalongela ukweli mgane mkiwa ino kalava sente nyingi mna ikigelo cha sadaka kubanza wose wayagwe. \v 44 Kwavija wose walava vija visigale muutajili wao, lakini mgane ino hamoja na ukiwa wake kalava vose viyelinavo.” \c 13 \s Yesu kolonga mbuli ya kubanangika kwa Ng'anda ya Imulungu \r (Matayo 24:1-2; Luka 21:5-6) \p \v 1 Yesu viyakalile kosegela kuna Ing'anda ya Imulungu, mwanahina wake imoja kamulongela, “Mfundiza, lola mabwe gano na ng'anda zino vizinogile!” \p \v 2 Yesu kamwidika, “Kozona ng'anda zino vizili ng'hulu? Haduhu dibwe donda dilekigwe uchanha ya diyagwe, kila dibwe dokwasigwa hasi.” \s Kugaya na kudununzika \r (Matayo 24:3-14; Luka 21:7-19) \p \v 3 Yesu viyakalile kuna Ulugongo lwa Mizeituni, mwambu kwa mwambu na Ng'anda ya Imulungu, baho Petulo na Yakobo na Yohana na Andeleya wamcholela Yesu kinyelegezi. \v 4 Wamulongela, “Tulongele, choni chonda kitendeke kulagusa kipindi cha kulawilila gano gose?” \p \v 5 Yesu kawalongela, “Muiteganye, munhu yoyose sikuyawavizile. \v 6 Wanhu wengi, okwiza kwa twaga jangu na kulonga, ‘Nene iyo heyo!’ Nao owavizila wanhu wengi. \v 7 Mwahahulika mbuli za ng'hondo kutali na mbuli za ng'hondo mmabehi, sikumudumbe, kwavija gano gose golondigwa galawilile, ila kimambukizo king'hali hakinavika. \v 8 Isi yoitowa na isi iyagwe, undewa oitowa na undewa uyagwe. Kila hanhu hokuwa na mitigisiko mikulu ya isi na lufilili lwa nzala. Gano gose kamba mwanduso wa usungu wa kulela mwana. \p \v 9 “Na mweye muiteganye. Mogogigwa na kugaligwa mkitala. Motoigwa mna izing'anda za kumpula Imulungu, mogaligwa haulongozi wa wakulu wa isi na wandewa mbuli ya niye, ili muwalongele Mbuli Inogile. \v 10 Lakini kimambukizo king'hali hakinavika, Mbuli Inogile tanhu yolondigwa ipetigwe kwa wanhu wose. \v 11 Mwahagogigwa na kugaligwa mkitala, sikumunyawenyawe mbuli ya kulonga. Kipindi chahavika longeni chochose chonda mugweleligwe. Kwavija mbuli zonda mulonge hazili zenu, ila zolawa kwa Loho Yang'alile. \v 12 Munhu komuhinduka ndugu yake too yakomigwe, na tata komuhinduka mwanage yakomigwe. Wana owahinduka tata zao na mama zao wakomigwe. \v 13 Wanhu wose owehila mweye mbuli ya niye, lakini yoyose yonda yafunge umoyo mbaka kukimambukizo kokomboligwa. \s Magayo makulu \r (Matayo 24:15-28; Luka 21:20-24) \p \v 14 “Vondamuchone, ‘Kinhu kinyolodoke kigala Ubananzi’ kima hanhu si hake. Munhu yosoma yavijuwe, waja weli mwiisi ya Yudea wakimbilile kuna ivigongo. \v 15 Munhu yeli mkiswili cha ng'anda yake sikuyahumuluke hasi mna ing'anda yake kusola kinhu. \v 16 Yeli kumgunda sikuyabwele ukae kusola kiwalo chake. \v 17 Ogaya watwanzi wali na zinda na waja okong'heza mna izisiku azo. \v 18 Mpuleni Imulungu mbuli zino sikuzilawilile mna ikipindi cha kihuhwe! \v 19 Kwavija siku azo hokuwa na magayo makulu, haganalawila kulawa kuna ichanduso Imulungu viyalumbile isi mbaka sambi na honda galawilile kabili. \v 20 Lakini Imulungu kazihunguza siku zizo, maza hazihunguze sambi yahone munhu yoyose. Lakini mbuli ya wanhu zake yawasagule, Imulungu kazihunguza siku zizo. \p \v 21 “Avo, munhu yoyose yahawalongela, ‘Amweye, Kilisito kahano!’ hebu ‘Kahaja!’ sikumumtogole. \v 22 Kwavija olawilila makilisito na watula ndagu wa uvizi. Otenda unzonza na vilaguso ili yahadahika wawavizile hata waja wasaguligwe na Imulungu. \v 23 Muiteganye! Niye niwalongela kila kinhu kipindi king'hali hakinavika. \s Kwiza kwa Mwana wa Munhu \r (Matayo 24:29-31; Luka 21:25-28) \p \v 24 “Gahamala magayo ga siku azo, zuwa dokuwa ziza, na mbalamwezi honda imwemwese bule, \v 25 nhondo zolagala kulawa kuulanga, na vinhu vili kuulanga votigisika. \v 26 Abaho Mwana wa Munhu kolawilila, kokwiza mna gamawingu kwa nguvu ng'hulu na ukulu. \v 27 Abaho kowatuma wasenga zake wa kuulanga mna izibanzi nne za mwiisi, waweke hamoja wanhu wasaguligwe na Imulungu kulawa mwambu uno wa isi na uyagwe. \s Fundizo da biki da mtini \r (Matayo 24:32-35; Luka 21:29-33) \p \v 28 “Ifunzeni kubitila biki da mtini. Matambi gake gahasonga kuzuka na kwika majani, mujuwe kamba vuli da mmabehi. \v 29 Vivija, mwahazona mbuli azo, mojuwa kamba kammabehi kwiza. \v 30 Nowalongeleni ukweli, wanhu wa lukolo luno hawafa wose mbaka gano gose galawilile. \v 31 Ulanga na isi vobita, lakini mbuli zangu hondazibite ng'o. \s Kuduhu munhu yaijuwile siku hebu saa \r (Matayo 24:36-44) \p \v 32 “Kuduhu yaijuwile siku hebu saa ya kwiza, siyo wasenga wa kuulanga wala Mwana, lakini Tata yaiyeka ayo yaijuwile. \v 33 Muiteganye, na mukale meso, kwavija Hamkijuwile kipindi chonda yeze. \v 34 Yokuwa kamba munhu yofunga mwanza na kuwaleka wasang'hanaji zake walolese goya vinhu, kila munhu kamgwaa sang'hano ya kutenda. Kamulagiza mkalizi wa mulango yakale meso. \v 35 Muiteganye, kwavija hamujuwile kipindi cha kwiza mkulu wa ng'anda, yodaha kuwa ichungulo, kilo kikulu, nzogolo zikwika, hebu imitondo. \v 36 Yaheza kwa kuwasinhusa, sikuyawavike muwasile. \v 37 Mbuli iniwalongele mweye, nowalongela wanhu wose, kaleni meso!” \c 14 \s Kiseto cha kumkoma Yesu \r (Matayo 26:1-5; Luka 22:1-2; Yohana 11:45-53) \p \v 1 Zikala zisigale siku mbili ivike Nyimwilinyimwili ya Pasaka na Magate haganageligwa hamila. Wakulu wa walava nhosa na wafundiza Malagizo ga Musa wakala ozahila nzila ya kumgoga Yesu wamkome. \v 2 Walonga, “Sikututende avo kipindi cha Nyimwilinyimwili ya Pasaka, buleavo wanhu oding'huka.” \s Yesu kobakigwa mavuta ako Betania \r (Matayo 26:6-13; Yohana 12:1-8) \p \v 3 Yesu kakala Betania mng'anda ya Simoni, munhu yakalile na utamu wa dikulu. Viyakalile koja, mtwanzi imoja keza na nyhupa ya alabasita imemile mavuta gonung'hila goya ga bei ng'hulu. Kaifungula, kamgidila Yesu gamavuta mdipala. \v 4 Wanhu wayagwe wakalile aho wagevuzika, wailongela, “Unanzi gani uno wa mavuta!” \v 5 Abaho wamkomhokela mtwanzi ayo, walonga, “Mavuta gano gahauzigwe kwa sente magana madatu na zisente wagweleligwe wakiwa!” \p \v 6 Lakini Yesu kawalongela, “Mulekeni, habali momgaza mtwanzi ino? Niye kanhendela mbuli inogile. \v 7 Wanhu wakiwa mokala nao siku zose, saa yoyose mwahalonda modaha kuwataza. Lakini honda mukale na niye siku zose. \v 8 Mtwanzi ino katenda viyadahile, kalongola kulubakaza lukuli lwangu mavuta ganogile, kulutanda kwa kuzikigwa. \v 9 Nowalongeleni ukweli, kokose konda ipetigwe Mbuli Inogile mwiisi, kino kiyatendile mtwanzi ino cholongigwa, avo wanhu omkumbuka.” \s Yuda kotogola kumuhinduka Yesu \r (Matayo 26:14-16; Luka 22:3-6) \p \v 10 Abaho imoja wa wanahina zake longo na wabili yakemigwe Yuda Isikaliote, kachola kwa wakulu wa walava nhosa yamuhinduke Yesu kumwao. \v 11 Avo viwahulike kiyalongile wadeng'helela, na wailagana nayo kumgwaa sente. Avo Yuda kasonga kuzahila nzila ya kumgela Yesu mmakono gao. \s Yesu koja ndiya ya Pasaka na wanahina zake \r (Matayo 26:17-25; Luka 22:7-14, 21-23; Yohana 13:21-30) \p \v 12 Mna isiku ya ichanduso ya Nyimwilinyimwili ya Magate hagageligwe Usasu, siku dijo mwana ng'hondolo wa Pasaka kochinjigwa, wanahina zake Yesu wamuuza, “Kolonda tuchole kwahi tukutandile ndiya ya Pasaka?” \p \v 13 Yesu kawatuma wanahina zake wabili kawalongela, “Gendeni kudibuga, momting'hana mbigalo kaidikwa nongo ya mazi. Mkwelelezeni, \v 14 mbaka mng'anda yonda yengile, mulongeleni mwenekae, ‘Mfundiza kolonga, da kwahi gati da kudila ndiya ya Pasaka niye na wanahina zangu?’ \v 15 Nayo kowalagusila gati kulu dili uchanha dikigwa goya na dihambigwa. Mumo tutandileni.” \p \v 16 Wanahina zake wasegela, wachola kudibuga, wavika kila kinhu vivija viyawalongele Yesu, avo wamtandila ndiya ya Pasaka. \p \v 17 Viivikile ichungulo, Yesu kavika na wanahina zake longo na wabili. \v 18 Viwakalile oja, Yesu kalonga, “Nowalongeleni imoja wenu yoja na niye, konihinduka.” \p \v 19 Wanahina zake wanyawanyawa, wamuuza, imoja imoja, “Vino gweye kolonga niye?” \p \v 20 Yesu kawedika, “Imoja wenu mweye longo na wabili, yozanhika gate jake hamoja na niye mbakuli. \v 21 Mwana wa Munhu kofa kamba Maandiko Gang'alile vigolonga. Lakini kogaya munhu ija yomuhinduka Mwana wa Munhu. Yahanogile ng'hani kamba munhu ayo sambi yavumbuke!” \s Ndiya ya Mndewa \r (Matayo 26:26-30; Luka 22:14-20; 1 Wakolinto 11:23-25) \p \v 22 Viwakalile oja, Yesu kasola gate, kamgwaa nhogolwa Imulungu, kadibanzula na kawagwaa wanahina zake kalonga, “Soleni, uno ulo lukuli lwangu.” \p \v 23 Abaho kasola kikasi cha divai, kamgwaa nhogolwa Imulungu, kawagwaa wanahina zake, wose waking'wela. \v 24 Yesu kalonga, “Ino ayo damu yangu ilagusa lagano da Imulungu, ikwitika mbuli ya wanhu wengi. \v 25 Nowalongela, kusongela sambi honda ning'we kabili divai, mbaka siku dijo donda ning'we divai ya sambi Muundewa wa Imulungu.” \p \v 26 Abaho wemba lwila, wachola kuna Ulugongo lwa Mizeituni. \s Yesu kolagula Petulo kombela \r (Matayo 26:31-35; Luka 22:31-34; Yohana 13:36-38) \p \v 27 Yesu kawalongela, “Mweye mose mokimbila na kundeka niiyeka, kwavija Maandiko Gang'alile golonga, ‘Imulungu komtowa msusilaji, na ng'hondolo wose opwililika.’ \v 28 Lakini nahazilibuka, nowalongolela kuchola Galilaya.” \p \v 29 Petulo kamwidika Yesu, “Hata kamba wose wahakuleka, niye sikuleka bule!” \p \v 30 Yesu kamulongela Petulo, “Nokulongela ukweli, kilo cha lelo nzogolo yang'hali hana kwika miyanza mibili, konibela miyanza midatu.” \p \v 31 Petulo kagangamiza kulonga, “Silonga vivo bule, hata kamba nahafa na gweye!” \p Na wanahina wayagwe walonga vivo. \s Yesu kompula Imulungu ako Getisemane \r (Matayo 26:36-46; Luka 22:39-46) \p \v 32 Yesu na wanahina zake wavika hanhu hokemigwa Getisemane, Yesu kawalongela, “Kaleni hano, niye nogenda kumpula Imulungu.” \v 33 Kawasola Petulo na Yakobo na Yohana. Yesu kona usungu na kanyunyuwala. \v 34 Kawalongela wanahina zake, “Usungu uli muumoyo wangu mkulu ng'hani odaha kung'homa. Kaleni hano meso.” \p \v 35 Kachola kumwande kidogo, kaibwanha hasi, kampula Imulungu, kamba yahadahika sikuyaibitile saa ayo ya madununzo. \v 36 Kampula Imulungu, “Tata! Kumwako gose godahika. Ukisegese kikasi kino cha madununzo. Lakini siyo kamba vinilonda niye ila viulonda gweye.” \p \v 37 Abaho kabwela kawavika wanahina zake wadatu wawasa. Kamulongela Petulo, “Simoni kuwasa? Vino hamudahile kukala meso hata saa dimoja?” \v 38 Kawalongela, “Kaleni meso, mumpule Imulungu sikumwingile mna ukugezigwa. Moyo wa munhu olonda kutenda ganogile, lakini lukuli lwabule nguvu.” \p \v 39 Kachola lwa kabili kumpula Imulungu, kalonga mbuli zizija. \v 40 Viyabwelile kabili, kawavika wanahina zake wawasa, kwavija meso gao gakala na utulo. Hawaijuwile mbuli yakumulongela Yesu. \p \v 41 Viyabwelile mwanza wa kadatu, kawalongela, “Mung'hali muwasa na kubwihila? Yotosha! Kipindi kivika! Loleni, Mwana wa Munhu kogeligwa mmakono ga wanhu wene nzambi. \v 42 Lamukeni, tuchole. Loleni munhu yonihinduka kavika!” \s Yesu kogogigwa \r (Matayo 26:47-56; Luka 22:47-53; Yohana 18:3-12) \p \v 43 Yesu viyakalile yang'hali yogendelela kulonga, imoja wa wanahina zake longo na wabili, yakemigwe Yuda Isikaliote kavika. Keza na lunhu lutumigwe na wakulu wa walava nhosa, wafundiza Malagizo ga Musa na wavele, kuno wapapa mapanga na malungu. \v 44 Yuda Isikaliote yomuhinduka Yesu kawagwaa kilaguso, kawalongela, “Munhu yonda nimnonele ayo yummulonda. Mgogeni mumgele mmakono genu.” \p \v 45 Bahaja Yuda kamcholela Yesu kamulongela, “Mfundiza!” Abaho kamnonela. \v 46 Avo wamgoga Yesu wamgodeka. \v 47 Lakini imoja wa waja wakalile na Yesu, kasomola panga jake, kamkanha digwiti msang'hanaji wa Mkulu wa walava nhosa. \v 48 Yesu kawalongela, “Vino habali mwizile kungoga na mapanga na malungu kamba vija nambavi? \v 49 Kila siku ng'hala na mweye, nowafundiza kuna Ing'anda ya Imulungu, hamnigogile. Lakini gano gatendeka ili Maandiko Gang'alile galawilile.” \p \v 50 Abaho wanahina wose wamuleka wakimbila. \p \v 51 Mbwanga imoja yavalile mgolole wiiyeka, kakala yomkweleleza Yesu. Walonda kumgoga, \v 52 lakini kauleka mgolole wake, kakimbila mwazi. \s Yesu kamkitala \r (Matayo 26:57-68; Luka 22:54-55, 63-71; Yohana 18:13-14, 19-24) \p \v 53 Abaho Yesu kagaligwa mng'anda ya Mkulu wa walava nhosa, mumo wakulu wa walava nhosa wose, wavele na wafundiza Malagizo ga Musa waiting'hana. \v 54 Petulo kamkweleleza Yesu kwa kutali, kengila muuluwa lwa mkulu wa walava nhosa, kakala hasi na wakalizi, kokotela moto. \v 55 Wakulu wa walava nhosa na wanhu wose wa mkitala wazahila usindila wa uvizi ili wamkome Yesu, lakini hawaupatile bule. \v 56 Wanhu wengi walonga mbuli za uvizi kwa Yesu, lakini usindila wao hauwilumbile. \p \v 57 Abaho wanhu wayagwe wema walonga mbuli za uvizi kwa Yesu. \v 58 Walonga, “Tumuhulika kolonga, ‘Noibomola Ng'anda ino ya Imulungu izengigwe na wanhu, na kwa siku ndatu noizenga iyagwe haizengigwe na wanhu.’ ” \v 59 Na awo vivija usindila wao hauwilumbile. \p \v 60 Mkulu wa walava nhosa kenuka mgameso ga wanhu kamuuza Yesu, “Vino kuduhu mbuli ya kwidika kwa kitala choolava wanhu wano?” \p \v 61 Lakini Yesu kanyamala tuluu, halongile mbuli, Mkulu wa walava nhosa kamuuza kabili, “Gweye ayo Kilisito Mkombola, Mwana wa ija Yotogoligwa?” \p \v 62 Yesu kamwidika, “Nene iyo heyo. Mweye momona Mwana wa Munhu kakala muukulu mwambu wa mkono wa kudila wa Imulungu yeli na Udahi, kokwiza mna gamawingu ga kuulanga!” \p \v 63 Mkulu wa walava nhosa kakidega kiwalo chake, kalonga, “Hatulonda usindila uyagwe! \v 64 Muhulika viyomuliga Imulungu. Mweye mogesaze?” \p Wose walonga, kabananga kolondigwa yakomigwe. \p \v 65 Wanhu wayagwe wamtemela mate Yesu, wamgubika gameso, wamtowa na wamulongela, “Lagula, nani yakutowile!” Abaho wakalizi wamsola wamtowa ng'hofi. \s Petulo kombela Yesu \r (Matayo 26:69-75; Luka 22:56-62; Yohana 18:15-18, 25-27) \p \v 66 Petulo viyakalile yang'hali hasi muuluwa, msang'hanaji imoja wa kitwanzi wa mkulu wa walava nhosa kamcholela. \v 67 Viyamone Petulo kokotela moto, kamulola bunhuu kamulongela, “Gweye vivija kukala hamoja na Yesu wa Nazaleti.” \p \v 68 Petulo kabela, “Bule, sijuwile kiulonga.” Abaho Petulo kalawa kunze mbaka kuna uluhelengo. Bahaja nzogolo keka. \p \v 69 Msang'hanaji ija wa kitwanzi kamona Petulo, kawalongela wanhu wemile aho, “Ino nayo imoja wao!” \v 70 Lakini Petulo kabela kabili. \p Hamwande kidogo wanhu wakalile wemile aho wamulongela Petulo kabili, “Gweye vivija kwa imoja wao, kwavija kwa mwenekae wa Galilaya.” \p \v 71 Petulo kalonga, “Imulungu kojuwa nolonga ukweli, niduwiligwe nahalonga uvizi, simjuwile munhu yumulonga!” \p \v 72 Bahaja nzogolo keka mwanza wa kabili, baho Petulo kakumbuka mbuli ziyalongeligwe na Yesu, “Nzogolo yang'hali hanakwika miyanza mibili, konibela miyanza midatu.” Avo Petulo kasonga kulila. \c 15 \s Yesu kogaligwa kwa Pilato \r (Matayo 27:1-2, 11-14; Luka 23:1-5; Yohana 18:28-38) \p \v 1 Imitootondo, wakulu wa walava nhosa, wafundiza Malagizo ga Musa, wavele na wanhu wose wa mkitala waiting'hana, waitogolela kumgala Yesu kwa Pilato. Wamgodeka nzabi, wamgala kwa Pilato. \v 2 Pilato kamuuza Yesu, “Gweye ayo Mndewa wa Wayahudi?” \p Yesu kamwidika, “Ona, vivo viulonga.” \p \v 3 Wakulu wa walava nhosa wamulavila Yesu vitala vingi, \v 4 avo Pilato kamuuza Yesu kabili, “Hulonda kwidika? Tegeleza viwokulavila vitala!” \p \v 5 Lakini Yesu hedike mbuli yoyose, Pilato kakanganya. \s Yesu kotagusigwa yafe \r (Matayo 27:15-26; Luka 23:13-25; Yohana 18:39-19:16) \p \v 6 Yahavikaga Nyimwilinyimwili ya Pasaka Pilato kamfungulilaga mfungwa imoja wamulondile wanhu. \v 7 Mna ikipindi acho kukala na munhu imoja twaga jake Balaba, kakala yagodekigwe mkifungo na wayage, mbuli ya ukomaji kipindi wanhu viwading'huke. \v 8 Lunhu lwa wanhu viluiting'hane, lumpula Pilato yawatendele kamba viyatendaga. \v 9 Pilato kawauza, “Molonda niwafungulileni mndewa wa Wayahudi?” \v 10 Pilato kajuwa goya kamba wakulu wa walava nhosa wamgela Yesu mmakono gake kwavija wamonela migongo. \p \v 11 Lakini wakulu wa walava nhosa wawading'hula wanhu wampule Pilato yawafungulile Balaba. \v 12 Pilato kaluuza kabili lunhu luja, “Vino molonda nhende choni kwa munhu ino yumumkema mndewa wa Wayahudi?” \p \v 13 Wanhu wose wakemelela, “Muwambe mumsalaba!” \p \v 14 Pilato kawauza, “Vino kabananga choni?” \p Awo wagendelela kukemelela, “Muwambe mumsalaba!” \p \v 15 Pilato kalonda kulunogeza lunhu lwa wanhu, avo kamfungulila Balaba mkifungo. Abaho kalagiza Yesu yatoigwe mbalati na yawambigwe mumsalaba. \s Wakalizi omzeha Yesu \r (Matayo 27:27-31; Yohana 19:2-3) \p \v 16 Wakalizi wamgala Yesu muuluwa lwa ng'anda ya mkulu wa isi, waiting'hana na wayao wose. \v 17 Wamvaza kiwalo cha Undewa, waluka ngata ya miba, waika mdipala jake. \v 18 Wamulamusa, “Mwinyi, Mndewa wa Wayahudi!” \v 19 Wamtowa mbalati mdipala wamtemela mate, wamfugamila na kumwinamila. \v 20 Viwamambukize kumzeha, wamvula ikiwalo cha Undewa wamvaza viwalo vake. Abaho wamulava kunze wamuwambe mumsalaba. \s Yesu kowambigwa mumsalaba \r (Matayo 27:32-44; Luka 23:26-43; Yohana 19:17-27) \p \v 21 Viwakalile mnzila wamting'hana munhu imoja twaga jake Simoni, mwenekae wa Kilene, tatao Alekizanda na Lufo. Kipindi acho kakala kolawa kumgunda, wakalizi wamnanahiza yaupape msalaba wa Yesu. \v 22 Wamgala Yesu mbaka hanhu hokemigwa Goligota, fambulo jake, “Hanhu ha Fumvu da Pala.” \v 23 Wamgwaa Yesu divai ihanganyigwe na kinhu kili usungu, lakini Yesu kalema kung'wa. \v 24 Abaho wamuwamba Yesu mumsalaba, waigolela viwalo vake, kwa kubwanha simbi, ili ijuwike simbi yomgwila nani avo yasole ikiwalo. \v 25 Ikala saa ndatu imitondo viwamuwambile Yesu mumsalaba. \v 26 Wandika kilamuso cha kutagusigwa kwake, chandikigwa vino, “Mndewa wa Wayahudi.” \v 27 Vivija wawawamba wabavi wabili hamoja na Yesu, imoja mwambu wake wa mkono wa kudila na iyagwe mwambu wake wa kumoso. \v 28 Avo galawilila Maandiko Gang'alile galongile, “Kekigwa hamoja na wanhu watendile gehile.” \p \v 29 Wabita nzila watigisa mapala gao wamuliga Yesu, walonga, “Gweye kulonga koibomola Ng'anda ya Imulungu na kuizenga kabili kwa siku ndatu! \v 30 Lelo humuluka mumsalaba uikombole mwenyego!” \p \v 31 Vivija wakulu wa walava nhosa na wafundiza Malagizo ga Musa wamzeha Yesu walonga, “Kawakombola wayagwe, lakini hadaha kuikombola mwenyego! \v 32 Leka tumulole Kilisito Mkombola, Mndewa wa Izilaeli, lelo yahahumuluka mumsalaba na siye tomtogola!” \p Vivija na wanhu waja wabili wawambigwe hamoja na Yesu wamuliga. \s Ifa ya Yesu \r (Matayo 27:45-56; Luka 23:44-49; Yohana 19:28-30) \p \v 33 Viivikile saa sita imisi, isi yose ikala igubikigwe na ziza totolo, ziza dijo dikala kwa masaa madatu. \v 34 Viivikile saa tisa imisi, Yesu kalila kwa sauti ng'hulu, “Eloi, Eloi, lama, sabakitani?” Fambulo jake, “Imulungu wangu, Imulungu wangu, habali kundeka?” \p \v 35 Wanhu wayagwe wemile aho viwamuhulike, walonga, “Tegelezeni, komkema Eliya!” \v 36 Munhu imoja kakimbila kavabika dodoki mwiidivai, kadinanika mulubiki, kadika mmulomo wa Yesu, kalonga, “Beta tulole kamba Eliya kokwiza kumuhumulusa mumsalaba!” \p \v 37 Yesu kalila kwa sauti ng'hulu, abaho kafa. \p \v 38 Panziya da Ng'anda ya Imulungu digola gati da Ng'anda ya Imulungu na hanhu hong'ala ng'hani, didegeka mhande mbili, kulawa uchanha mbaka hasi. \v 39 Mkulu wa wakalizi yemile haulongozi ha msalaba kamona Yesu viyafile, kalonga, “Kweli munhu ino kakala Mwana wa Imulungu!” \p \v 40 Baho kukala na watwanzi wayagwe wakalile olola kwa kutali. Mna iwao kakala Malia Magidalena, Malia mamao Yakobo mdodo na Yusufu na Salome. \v 41 Watwanzi awo wamkweleleza Yesu viyakalile Galilaya na kumsang'hanila. Watwanzi wayagwe wezile nayo Yelusalemu vivija wakala aho. \s Kuzikigwa kwa Yesu \r (Matayo 27:57-61; Luka 23:50-56; Yohana 19:38-42) \p \v 42 Viivikile ichungulo ing'hali hainavika siku ya Kubwihila. Wayahudi wakala oitanda kwa siku ayo ya Kubwihila. \v 43 Yusufu mwenekae wa Alimataya, imoja wa wakulu wa Mkitala cha Wayahudi yategelezigwe ng'hani kavika. Munhu ino kakala kobetela kwiza kwa Undewa wa Imulungu. Avo kamgendela Pilato bila kudumba, kampula yamgwee lukuli lwa Yesu. \v 44 Pilato kakanganya kuhulika Yesu kafa. Kamkema mkulu wa wakalizi kamuuza kamba Yesu kakala yafile mwaka. \v 45 Pilato viyalongeligwe avo na mkulu wa wakalizi kamba Yesu kafa, kamulongela Yusufu yalusole lukuli lwa Yesu. \v 46 Yusufu kagula sitili, kaluhumulusa lukuli lwa Yesu, kaluzingiliza sitili kalwika mdipanga disongoligwe mdibwe. Abaho kabimbilisa dibwe kulu kadigubika mmulomo wa dipanga. \v 47 Malia Magidalena na Malia mamake Yusufu wahona hanhu halwikigwe lukuli lwa Yesu. \c 16 \s Yesu kozilibuka \r (Matayo 28:1-8; Luka 24:1-12; Yohana 20:1-10) \p \v 1 Viimalile siku ya Kubwihila, Malia Magidalena, Malia mamake Yakobo na Salome wagula mavuta gonung'hila goya wachola kulubakaza lukuli lwa Yesu. \v 2 Imitootondo ng'hani mna isiku ya jumapili, zuwa vidisongile kulawa wachola kudipanga. \v 3 Viwakalile mnzila wailongela, “Nani yonda yatubimbilisile idibwe hamgwazo wa umulomo wa dipanga?” \v 4 Lakini viwalolile wona dibwe dija dibimbilisigwa mwaka hamgwazo. Dikala dibwe kulu ng'hani. \v 5 Avo wengila mdipanga, wamona mbwanga imoja yavalile kiwalo kizelu, kakala mkono wa kudila, wadumba ng'hani. \p \v 6 Kawalongela, “Sikumudumbe nojuwa momzahila Yesu wa Nazaleti yawambigwe mumsalaba. Kahaduhu hano, kazilibuka! Loleni hanhu hawamwikile. \v 7 Avo choleni mkawalongele wanahina zake na Petulo, ‘Yesu kowalongolela Galilaya, kuko momona kamba viyawalongele.’ ” \p \v 8 Avo walawa mdipanga, kuno ogwaya na kudumba, wakimbila. Hawamulongele munhu yoyose mbuli ino kwavija wakala odumba. \s Yesu komulawilila Malia Magidalena \r (Matayo 28:9-10; Yohana 20:11-18) \p \v 9 Yesu viyazilibuke mwiisiku ya Jumapili imitootondo, tanhu kamulawilila Malia Magidalena, ija yamulavile vinyamkela saba. \v 10 Nayo kachola kuwalongela waja wakalile na Yesu, wakala wang'hali oiyalala na kulila. \v 11 Viwamuhulike Malia Magidalena kolonga kamba Yesu mgima na kamona, hawamtogolele bule. \s Yesu kowalawilila wanahina wabili \r (Luka 24:13-35) \p \v 12 Abaho Yesu kawalawilila wanahina zake wabili mna ikihanga kiyagwe, wanahina awo wakala ochola kumgunda. \v 13 Nao wabweleganya na kuwalongela wayao, lakini hawawatogolele bule. \s Yesu kowalawilila wanahina zake longo na imoja \r (Matayo 28:16-20; Luka 24:36-49; Yohana 20:19-23; Sang'hano 1:6-8) \p \v 14 Kukimambukizo Yesu kawalawilila wanahina zake longo na imoja viwakalile woja. Kawakomhokela kwavija wakala wabule kutamanila na wakala wadala kuwatogolela waja wamonile viyazilibuke. \v 15 Kawalongela, “Choleni mwiisi yose mukawapetele wanhu wose Mbuli Inogile. \v 16 Munhu yoyose yotogola na kubatizigwa, kokomboligwa, lakini munhu yoyose yolema kutogola kotagusigwa. \v 17 Wanhu wose otogola ogweleligwa udahi wa kutenda unzonza, kwa twaga jangu olava vinyamkela, olonga ulonzi wa sambi, \v 18 wahagoga mizoka hebu wahang'wa sumu hondawatendigwe kinhu chochose kihile, owekila wanhu watamu makono gao, nao ohona.” \s Yesu kogaligwa kuulanga \r (Luka 24:50-53; Sang'hano 1:9-11) \p \v 19 Mndewa Yesu viyamambukize kulonga na wanahina zake, kagaligwa kuulanga, kakala muukulu mwambu wa mkono wa kudila wa Imulungu. \v 20 Abaho wanahina zake wachola kila hanhu kuwapetela wanhu Mbuli Inogile. Na Mndewa kasang'hana nao na unzonza wautendile ulagusa kamba usenga wao ukala wa ukweli.