\id RUT -Kamano-Kafe \ide UTF-8 \h Rut \mt1 Rut \mt2 Ruti Avontafere \c 1 \s Mago nagapi zamaga'zane, fri'zane fore hu'nea naneke \p \v 1 Korapa'ma keaga refakohu vahe'mo'za (jasi) mopa kva hu'naza knafi, tusi'a zamagate'za Juda mopare fore higeno, mago nera Betlehemu, Juda mopareti ne'mo, osi'agna Moapu umaniku nenarone, tare ne'ane zamavareno vu'ne. \v 2 Ana ne'mofo agi'a, Elimeleki'e, nenaro agi'a Naomi'e, hagi tare ne'amokizni znagi'a, Maloni'ene, Kilionike. Efrata naga nofipintira Betlehemu Juda mopafinti Moab mopare e'za emani'naze. \v 3 Ana mopare mani'nageno, Naomi neve, Elimeleki'a frigeno, Naomi'a tare ne'mofavre'ane zamagraku mani'naze. \v 4 Higeno tare ne'amokea Moapu mopareti mofatre ara eri'na'e. Mago'mofo agi'a, Opa'e, hanki mago'mofo agi'a Ruti'e. Ana nehu'za 10i'a Zagegafu naza anantega mani'naze. \v 5 Anante mani'nageno Naomina, tare mofavre'a Maloni'ene, Kilionikea anazanke hu'ne fri'na'e. Ana hzageno, Naomina, tare mofavre'ane, neve'ene, fri'zageno, zavi neteno agraku mani'ne! \p \v 6 Moapuma mani'neno antahiama Ramo'a asomu huntegeno, agri'a vahepina ne'zamo'a avitema higeno'a, Naomi'a mopa'are vunaku retro nehigeno, nenoferokea, agrane vunaku tro hu'na'e. \s Naomi'ene, Rutike Betlehem vu'na'a naneke \p \v 7 Nenofero a'trene, agrane (Naomi) nemaniza mopa atre'za vu'za Judama nevaza kante uhanati'naze. \v 8 Anante Naomi'a tarega nenoferokiznigu anage hu'ne, Taregamotna'a kama antahi'o, antatani'amofo nontega vi'o. Fri'naza nagate'ene, nagrite'enema tanagrama ha'a avu'ava zantera, Anumzamo'a tanagrira ana huno knare avu'ava huranantesie. \v 9 Kasefa ve eritna nonkuma huta manisapina Anumzamo'a knare'za huno kegava huranantegahie huno neznasmino, zanagi antako nehige'za krafa hu'za zavi ate'naze. \v 10 Hianagi zanagra anage hu'na'e. O'e, tagra kagri vahetega kagrane vugahu'e, huke asmi'na'e. \v 11 Hu'neanagi, Naomi'a kenonazni'a anage hu'ne, Kuma tani'arega etetna vi'o, mofa'nimotna'a, Judama nagranema vana'a zamofona knare kegafa omane'ne. Nagra knare osu'noanki'na, mofavrea kasentesnugeno, ana mofavremo'a nernave zana osugahie. \v 12 Kuma taniarega etetna vi'o, mofa'nimotna'a! Nagra ko tavava te'noanki'na ete'na aravea osugahue. Hagi nagrama meni kenage'ma ve eri'na mofavre zaga kasezamantegahue huasina, \v 13 tanagra knare zanavega ante'nesanke'ne, arave huga kantera ra hate'sino? Tanagra knare vea e'oritna ana kna'afina amnea mani'tesino? O'e, mofa'trenimotna'e, nagranena ovu tfaza hugaha'e. Na'ankure tanagrama eri'a knazana agtere'na nagra eri'noe, Ramo'a nagrira nazeri haviza hu'ne. \v 14 Tusi krafa hu'za mago'ene zavira ate'naze. Anante Opa'a nenoferona azerino antako nehuno ete vu'ne. Hianagi ana huo huno huma nenteana, Ruti'a tusi'za huno Naomina agzafeno anuki hampo'na hu'ne. \v 15 Naomi'a anage hu'ne, Ko, neganunkna'a, vahe'ane, anumzama'a nehirega eteno nevie. Neganunkna amage antenka kumaka'arega vuo, huno asmi'ne. \q1 \v 16 Hianagi Ruti'a ke'arera amanage hu'ne, Natrenka vuo hunka kagra tutura huonanto. Na'ankure, kagrama inantega vusanana, anantega nagra vugahue. Inante manisanana, nagra anante umanigahu'e. Kagri vahe'mo'za, nagri vahe manigahaze. Kagri Anumzamo'a, nagri Anumza segahie. \v 17 Inante'ma kagrama fri snantera, anante nagra frisnuge'za ase nantegahaze. Anumzamo'a nagrira tusi'a kna namigahie, nagrama nehua kema amage'ma osnugeno'a, magoke'zana fri'zamoke tazeri pasegahie. \p \v 18 Naomi'ma kegeno Ruti'ma hampo'natino agrane vugahue'ma higeno'a, tutu'ma huno'ma huma nenteretira anante atre'ne. \v 19 Higeke ana tarega'moke vuvava hu'ne Betlehem uhanatina'e. Betlehemi ufrake'za, ana kumapi miko vahe'mo'za uma hnatina'a zankura tusi muse hu'naze. Ana nehu'za kumate a'ne zagamo'za anage hu'naze, Ama ara Naomio? \p \v 20 Hianagi, Naomi'a ke nonazmi huno, Naomi'e (knaremo'e) hutma nagia ohetma, Mara'e (aka he'ne) huta nagia aheho, na'ankure Miko'zante Kva Hu'nea Hanave Anumzamo (Sovren) knare'zana huonante'ne. \v 21 Amareti'ma atre'na vu'noana maka'zampina avite'na vu'noe, hianagi Ramo'a nazampi omane kno eteno navareno e'ne. Na'a higetma Naomi'e huta nagia nehaze, negazo Ramo'ma nagri'ma ha'ma renenanteno, Miko'zante Kva Hu'nea Hanave Anumzamo (Sovren) nagri'ma nasuzane, natazama nenamiana? \p \v 22 E'ina higeno, Naomi'a nenofero Moabuti a' Ruti'e. Moabuti'ma Betlehemima ehanati na'ana, bali hoza agafa hu'za traga nehaza knafi e'na'e. \c 2 \s Boasi hozafi Ruti'a, eri'za eri'nea naneke \p \v 1 Hagi ana knafina Naomina nevenagapinti nera mani'neankino agi'a Boasi'e. Agra Elimeleki naga nofipinti afufeno ne' mani'nege'za, rama'a vahe'mo'za ke'za antahi'za hu'naze. \p \v 2 Mago zupa Ruti'a Moaputi a'mo, Naomi asmino, Natrege'na hozafi vu'na atresaza bali raga knarerema hunantesage'na tragama hanaza naga zamage nevu'na zogi'neno. Higeno Naomi'a mofa'nimoka, tagri tavutvakinka amne vugahane huno hunte'ne. (Diut 24: 19) \v 3 Higeno Ruti'a vuno bali raga traga nehaza vahe zamage nevuno evuramiama'a zogi atru huno vu'ne. E'i ana eri'zama eri'neana Elimeleki nagapinti ne' Boasi hozafi eri'zana eri'neankino agra Boasi hoze huno ontahi'ne. \p \v 4 Anama nehia knafi Boasi'a Betlehem kumateti eno, hoza traga nehaza vahe'agu kezatino Ra Anumzamo'a tamagrane manigahie, hige'za zamagra nona'a, Ra Anumzamo'a asomu hugantesie, hu'za hu'naze. \v 5 Boasi'a, hoza traga nehaza vahe'mokizmi kva ne' antahigeno, Amu zahufa ara aza naga nofipinti a' emani'ne? \v 6 Hagi bali traga nehaza vahe'te kva ne'mo anage hu'ne, Agra Moabuti zahufa are, Moabu kumateti Naomi'ene magoka ena'e. \v 7 Ruti'a eme nantahigeno, Knare bali tragahu vahe'mokizmi zamage nevu'na, bali raga ko'nama ananekisafinti evu ramisiama'a zogi atru hutere hugaho? Huno hige'na, knarere hunte'noe. E'neregati nantera agafa huno hamponatino tusi eri'za manigsa osu enerino, tona nompina osi'a kna manigsa hu'ne. \p \v 8 Higeno Boasi'a anage Rutinku hu'ne, Mofanimoka antahi ankero, mago hozafina atrenka vunka bali raga ome zogi atru osutfa huo. Kagra ama'na hozafinti'ra, atrenka ru hozafina ovugahane. Eri'za a'ne nagani'ane tragotenka eri'zana erigahane. \v 9 Ke ankerenka vene'nemo'za e'ina hozafi eri'zana eri'zanki nehunka, eri'za a'ne naga zamage huo. Vene'nemo'za kvako osiho hu'na nagra zamasmigahue. Kagri'ma tinku kavesisnigenka, vunka vene'nemo'za ome afi'za eme ante'naza kavofinti afinka no. \v 10 Ruti'a agiafi rena reno avugosa mopafi hunteno, agrikura anage hu'ne, Nahigenka nagrira knare'zana hunantenka, nagrikura kagesa antahi nenamine, nagrama ru mopareti a'ma mani'noana? \v 11 Higeno, Boasi'a nona'a Rutinku anage hu'ne, Maka'zama negave'ma fri'nereti'ma negnoferoma huntenka e'nana'zane, negafane, anta'kane, mopaka'anema atretenka kora antahinka, kenka osu'nana vahe'enena emani'nana kagenke ka'a ko nagrira nasmige'na antahi'noe. \v 12 Anama hu'nana nona'a, Ramo mizana kamisie. Knare kvukva zantera Israeli Ra Anumzamo nona huno ante avitegantesie, kagrama kva hunante'snie, hunkama hu'nana Anumzamo asomu hugantesie. \v 13 Anante Ruti'a anage hu'ne, Kagra knare'za nagrira hunenantane ramoka, na'ankure nagra mago kagri eri'za ara omani'noanagi, kagra nazeri so'e nehunka, knare keaga hunami'nane. \p \v 14 Henka ne'za nenaza knare, Boasi'a Rutinku anage hu'ne, Amare enka breti eme nenenka, hagi breti ka'a vinega timpi refru hunka no! Higeno bali tragahu vahe'mokizmi zamasoparega umani'negeno tevefi kre hagege hu'naza bali raga refko humigeno Ruti'a neteno amu higeno mago'a eriri'ne. \p \v 15 Anante Ruti'a otino bali raga eri atru hunaku nevigeno, Boasi'a eri'za vahe'a zamasmino, Atrenkeno ama a'mo'a bali raga ko'na'ma anakinte'naza amu'nompi vano nehuno zoneginigeta ahe onatiho. \v 16 Anahu kna hutma agri tfana, ko'na anakintepintira raga'a rmina avazuhu atre'nenkeno agra zogirino, hagi i'o hutma huonteho. \p \v 17 Ana higeno Ruti'a hozafinti bali raga zogi atru nehigeno vuno kinaga se'ne. Anante agrama zogi atru huno hareno eriri'nea bali rgamofo kna'amo'a 10ni'o, 13ni'a kilo naza fore hu'ne. \s Ruti'a, Naomi hirega vu'nea naneke \p \v 18 Hagi Ruti'a zogirino, erino rankumate vigeno, nenofero'a nama'a zogirino e'neo ke'ne. Agra mago'a kre hagegehu balima feru nenegeno amu'ma higeno eriri'nea bali raga ne'zana Naomina hefimi'ne. \v 19 Naomi'a, nenoferona amanage huno antahige'ne, Inante menina bali raga eritru hu'nane? Iza hozafi eri'zana eri'nane? Aza'o kagriku'ma agesa antahino kza hu'nesimofona asomu huntegahie. Higeno Ruti'a nenoferona aza'ene eri'zana eri'neo, nesmino anage hu'ne, Nagrama menima eri'zama erinte'noa ne'mofo agi'a, Boasi'e huno asmi'ne. \v 20 Naomi'a nenoferonku anage hu'ne, Ra Anumzamo'a agrira asomu huntegahie. Na'ankure Ramo fri'naza nagakura age okanino, mani'nona nagara so'e hunerante. Anante Naomi'a, Rutina asmi'ne, Ama'na nera tagri tvate kora mani'neankino, agra tagri kegava hurantegahie. \v 21 Ruti, Moapu a'mo ke nona'a anage hu'ne, Mago'ane nagriku anage hu'ne, Kagra eri'za vaheni'a mokizmi zamate manitere nehnanke'za nagri hozafinti ne'zana tragahu vagaregahaze huno nasmi'ne. \v 22 Naomi'a, anante nenofero Rutina anage huno asmi'ne, Mofa'nimoka agri eri'za mofa'nene tragotenka eri'zante vnanana knare hugantegahie. Na'ankure ru vahe hozafi'ma eri'za omerisanana, hazenkezamo kvufare egahie. \p \v 23 Ana higeno Ruti'a, Boasi eri'za mofane zagane tragoteno bali raga zogino eritru nehigeno, bali hozama tragahu eri'zamo'a vagaregeno, witi hozama tragahu eri'zamo'enena anante vagare'ne. Ana eri'zama vagaregeno'a Ruti'a nenofero'ene mani'ne. \c 3 \s Naomi'a Ruti avumro ante'nea naneke \p \v 1 Hagi mago zupa Naomi'a nenofero Rutinkura amanage huno asmi'ne, Mofa'nimoke, venema tragotenka noma mani'sana vahera nagra hakre'na kegantesugeno kagrira kegava huganteno kagu vazisigenka knare hunka manigahane. \v 2 Menina Boasi eri'za mofa'ne zagane tragotenka eri'za eri'nana nera, tagri tvate knampatie. Ko! Meni keragera, bali raga hare kuma tro hunte'nere bali raga akru haregahie. \v 3 Hagi kagra ti fretenka, mna nevia msave kvufarera nefrenka, knare kukenaka'a kvate eri hutenka, bali rgama hare kumate uraminka vuo. Hianagi, ana ne'mofo avurega osunka ufraki'negeno ne'zane, tinena nevaga reno. \v 4 Hagi agra retro huno vaseku'ma hanigenka, vsesia kumara ke ankerenka, inante masesifi kavua ketenka, agiarega omeri vakarenka umase'negeno, mago'azama husana zana kasamigahie. \v 5 Ruti'a, ke nona huno Naomina asmi'ne, Hakare kema nasmina zana, nagra amne hugahue. \p \v 6 Higeno Ruti'a, bali raga hare kumate vuno nenofero'ma maka asmino, e'ina huo huno asmi'nea kante ana hu'ne. \v 7 Boasi'a ne'zama'a nehna huteno muse nehuno, bali rgama eri kevu vazinte'pinka mago asoparega umse'ne. Anante Ruti'a tkaureno ako heno, Boasi agarega frankera omeri zakeno umase'ne. \v 8 Mase'nereti kerage amu'nompi mase rukrahe huku nehuno, anante keana mago a'mo agri agiarega mase'negeno keteno antri hu'ne. \v 9 Boasi'a anage hu'ne, Kagra azage? Huno antahigegeno, ke nona'a anage hu'ne, Nagra Ruti'ne, kagri eri'za aki, a' navrento, na'ankure tagri naga nofi'mokizmi zamesi'zana, kagra Elimelekina mago korankinka, kagrake taza hugahane. \v 10 Boasi'a anage hu'ne, Mofa'nimoka Anumzamo'a asomu hugantegahie. Kagra vagare museza hu'naverina zamo'a, pusante musezana agatere, kasefa verero, fenoma'a me'nea netero, fenoma'a omne netera, a' erigantenogura zamaririnka vono osu'nane. (Diut Kas 25:5-10) \v 11 Menina mofa'nimoka korera osuo, maka zanku'ma nantahigesanke'na, nagra amne hugantegahue. Na'ankure hakare ra kumapi vahe'nimo'za hago knare kavukva ene a' mani'nane hu'za kage'za antahiza hu'naze. \v 12 Menina tamage, nagra kvate vaheka'a mani'noe. Hianagi, nagrira nagatereno magora tamazahu nera mani'ne. \v 13 Hagi meni kenagera ama anante masenegeno, masa hinkena nanterampi a' erigantegahue haniana knare hugahianki, atregeno agra ana hino. Hianagi anama osugahue'ma haniana, nagra tamage hu'na huvempa nehue, Ra Anumzama mani'negu nagra ara erigantegahue. Amare mase'negeno ko atino. \p \v 14 Higeno Ruti'a agafi mase'nereti, masa osu'negeno ko'atu hanimpi vahe'mo onke'are vu'ne. Boasi'a otino amanahu ke asami'ne, mago a'mo bali raga hare kumapi eno emasenereti vie, kea ontahitfa hiho. \v 15 Nago'ane agra anage hu'ne, amega kavufare'ma ruvanare'nana kena eritarenka azeri hampona huo, higeno azerigeno, 6si'a zupa balia herfi anteno anakino afunte kofi ante'ne. Ana huteno Boasi'a ra kumapi ufre'ne. \v 16 Ruti'a nenoferontega uhanatigeno, Naomi'a antahige'ne, Mikazamo'a inankna hugante'ne, mofa'nimoka? Higeno Ruti'a, maka'zama Boasi'ma hunte'nea zana asmi'ne. \v 17 Ruti'a anage hu'ne, Ana bali rgamofona, 27ni'a kilo naza kna'amo'a hu'nea, herfinteno nenamino anage hu'ne, Neganoferontega vusunka, kza avapara ovugahane hu'ne. \v 18 Hagi anante Naomi'a anage hu'ne, Akohenka mofa'nimoka avega ante'nenka ko, naza fore hugahifi. Na'ankure ana ne'mo'a mani fru osu'neno ana kna'zana mensi eri ante fru hugahie. \c 4 \s Boasi'a ana knaza eri fru hu'nea naneke \p \v 1 Boasi'a marerino ana kumate kasante umani'ne. Anante Boasi'a keana, Rutima asmino kva huntegahie hu'nea ne' egeno, anage hu'ne, Nenfuga amare enka emanio, higeno anante emani'ne. \v 2 Ana hutegeno Boasi'a 10ni'a ranra kuma kva vahe, zamare atru huno anage hu'ne, amare emaniho hige'za zamagra emani'naze. \v 3 Anante Boasi amanage huno ana nera asami'ne, Naomi'a Moabu mopareti e'neno, tagri vahe'mofo Elimeleki mopa mizante atrenaku nehige'na negasmue. \v 4 Hige'na nagra tamage kazigati kasami fatgo hunaku nagesa nentahue. Amama mani'naza vahe'ene, ranra kva vahe'nimokizmi zamufi, kagrama miza sena aza hugahue hanunka, amne ana huo. Hagi ana osugahue hanunka, nasmige'na antahi'neno. Na'ankure kagra kagota hanke'na, nagra kagri kamage hu'noe. Ana ne'mo'a kenona huno, Nagra mizasena aza hugahue huno hu'ne. \v 5 Higeno Boasi'a anage hu'ne, Ana mopa Naomi azampinti miza sesana zupa, Moabuti a'ma fri'nemofo kento a' Rutina nafa'aza hunenka, fri'nea ne'mofo naga zamagima erifore hananke'za, ana naga'mo'za ana mopa erigahaze. \v 6 Avate korama kvama huntega ne'mo'a anage hu'ne, Nagra mizase'na azahuga osu'noe. Na'ankure e'ina hanu'na nenfa'ma namige'na erisanti hare'noa zana eri haviza hugahue. E'ina hu'negu nagrama huga'zana kagra huo. Na'ankure nagra mizase'na azahuga osu'noe. \p \v 7 Hagi amanahu avu'avara, korapa knafi'na Israeli vahepi me'neane. Mago vahemo'ma mago'zama mizasekuro, azahukura, mago agia ano zafino mago'mofo nemia zane. Higeno amanahu antahi'zamo'a mani'zamofo kankamu erifore huno Israeli vahera aza nehia zane. \p \v 8 Ana higeno, Rutima kegava huntega ne'mo'a, Boasinku anage hu'ne, Kagraka'a suza miza'so, nehuno aga nona zafi'ne. \v 9 Anante Boasi'a ranra vaheku'ene, mika vaheku anage hu'ne, Tamagra negesage'na tamagri tamufi menina Naomi azampintira, Elimelekima, Kilioni'ma, Maloni zantamima me'neana, nagra miza segahue. \v 10 Nagra ana zanke hu'na, Moaputi a' Rutina azeri nafa'a nehue, Maloni kento a'mo nagri a' mani'neno, fri'nea ne'mofo agi fanane hu'zanku zamagia erifore hanige'za ana mopare ene, vahe'afine, kuma'afinena fanane osugahie. Mika vahe'mota menina amazana tamufinti negaze, \p \v 11 huno higeno ana kumamofo kasante mani'naza vahe'ene, kumate ranra vahe'ene mika'moza hu'za, Tagra negone, Ra Anumzamo azeri so'e hanigeno nonka'afima esnia a'mo'a, Resoli'ene, Liakema, Israeli vahe kse hakare huna'a kna hugahie. Hanigenka kagra Efrati naga nofipi ra kagi erinka Betlehemia feno ne' manigahane. \v 12 Mago'ene nagakamo'za, Peresi naga kna huza, Judanteti Tamari'ma kasente'nea ne'mofo nagapinti, Ra Anumzamo ama a'pinti mofavre zaga kamigahie. \s Naomina negeho fore hu'nea naneke \p \v 13 Higeno Boasi'a, Ruti a' avregeno nenaro'za higeno, anteno mase'ne. Ramo azeri knare huntegeno agra amu'ene huno ne'mofavre ksente'ne. \v 14 Anante a'nemo'za Naominku anage hu'naze, Ra Anumzamofo agi'a erisga hanune, na'ankure meni ama knafina kzahu vahera omani'ne huno onkatre'ne. Ama mofavremo Israeli vahe motafina ragi erigahie. \v 15 Agra nomani zanka'a kzeri muse nehuno tavava'ma resankeno'a knare huno kegava hugantegahie, na'ankure neganofero'a, seveni'a ne'mofavre zaga zamagatere'no, agra avesi kantega'hie! \v 16 Anante Naomi'a ana mofavre avreno, agra'a asumpi anukino kegava hu'ne. \v 17 Magopi nemaniza a'nemo'za, anage hu'naze, Mago ne'mofavre Naomi'na fore humie! Obeti'e hu'za agi'a antemi'naze. Obeti'a raseno Jesi ksentegeno, Jesi'a, Deviti nefaza hu'ne! \s Deviti'a, Obeti naga'nofipinti fore hu'nea naneke \p \v 18 Ama'ne e'i Peresi naga'nofimokizmi zamagi'e, Peresi'a, Hesroni ksente'ne, \v 19 Hesroni'a, Rami ksentegeno, Rami'a, Aminadabu ksente'ne. \v 20 Aminadabu'a, Nasoni ksentegeno, Nasoni'a, Salmoni ksente'ne. \v 21 Salmoni'a, Boasi ksentegeno Boasi'a, Obeti ksente'ne. \v 22 Obeti'a, Jesi ksentegeno, Jesi'a, Deviti ksente'ne.