\id MRK -Kamano-Kafe \ide UTF-8 \h Mak \mt1 Mak \mt2 Knare Musenke Maki Kre'nea Naneke \c 1 \s Ti frezmante Joni eri'zamofo naneke \r (Mat 3:1-12; Luk 3:1-18; Jon 1:19-28) \p \v 1 Hagi Anumzamofo Mofavre Jisas Kraisi Knare Musenkea ama agafa hu'ne. \p \v 2 Kasnampa ne' Aisaia'a amanage huno avona krentene, \bdit Antahiho, nagra huntanenkeno nagri naneke erino ome huamahu ne'mo'a ugagota kagrira huganteno, kana retro hugahie. \bdit* \v 3 \bdit Ka'ma kopinti mago'mofo agerumo amanage huno kezanetie, ramofo kana retro nehutma, kama vania kana erinte fatgo hiho. \bdit* \r (Ais 40:3; Mal 3:1) \p \v 4 Ka'ma mopafinti mono ti frezmante Joni'a eama nehuno, agafa huno kumi'zmigu zamagu'ama rukrahe hanageno apasezmante mono tima fresaza'zanku huama huno zamasmi'ne. \v 5 Maka Judia kazigati vahe'mo'zane Jerusaleti'ene, agrite maka'mo'za vu'za huama kumizmia ome hazageno, Jodani timpina mono tina frezmante'ne. \v 6 Hagi Joni'a kemori azokate tro hu'nea anakre ku'a hu'neno, zagagafa akruteti tro hu'nea amu nofi afafafi rugagino hu'neno, kenu'ene afi' tumemofo tima'ane nenea nere. \v 7 Hanki mago'ma henkama ne-emo'a nagrira nagetereno hanave'ane ne' neankina, prihu'na aga anomofonte anakinea nofira kazufega osu'noe. \v 8 Nagra tintfanu mono tina freneramantoe. Hianagi Agra Ruotge Avamunu, mono tina freramantegahie, huno huama huno zmasamine. \s Joni'a mono ti Jisasina frente'nea naneke \r (Mat 3:13-4:11; Luk 3:21-22,4:1-13) \p \v 9 Ana knafi Galili kaziga Nazareti kumateti Jisasi'a egeno, Joni'a Jodani timpi mono tina frente'ne. \v 10 Timpinti anama Jisasi'a marerino ne-egeno, mona kamo hagro nehigeno Ruotge Avamumo maho namagna huno hareno Agrite emanine. \v 11 Monafinti mago agerumo'a amanage hu'ne, Kagra navesimanegantoa mofavre'nimokagina muse hugantoe. \v 12 Avamumo'a ame huno ka'ma kopi atufegeno vu'ne. \v 13 Ka'ma kopina 40'a kna umani'negeno, Sata'a revatga hu'ne. Agra afizaga kfane maninegeno, ankero vahe'mo'za aza hu'naze. \s Jisasi'a Galili kaziga mono eri'za erigafa nehuno, amage'ma antesaza vahezaga zamavare'nea naneke \r (Mat 4:12-22; Luk 4:14-15; Luk 5:1-11) \p \v 14 Hagi Jonima kina huntageno, Jisasi'a ana knafi Galili vuno Anumzamofo knare so'e naneke huama huno, \v 15 \wj Anumzamo'ma huhampri'nea kna hago eforehie. Anumzamofo kumamo'a hago eravao hie. Tamagu'a rukrahe huta Knare Musenkere tamentinti hiho.\wj* \p \v 16 Galili timofo ankenare Jisasi'a nevuno Saimoni'ene Endrukea, koganararemoke, kuko timpi netrakeno ome znagene. Na'ankure zanagra nozame ahe ne'trene. \v 17 Jisasi'a anage huno znasami'ne, \wj Enamage antenkena, Nagra vahe'ma avazu hu'zana huranami'neno.\wj* \v 18 Higeke ame huke kuko zani'a netre'ne amage anteke vu'na'e. \v 19 Ananteti Jisasi'a mago'ene osi'a nevuno, Jemisi'a Zebeti nemofokino nefu'ene votifi mani'ne'za kukozamia nehatizageno ome zamage'ne. \v 20 Neznageno zanagi higeke, neznafa Zebetine eri'za vahe'a ana votifi nezmatreke ame huke amage eme ante'ne vu'na'e. \s Jisasi'a havi avamu hu megi atre'nea naneke \r (Luk 4:31-37) \p \v 21 Hagi zamagrama Kapaneam kumate'ma umahanatite'za, mani fruhu knama egeno'a ame huno Jisasi'a osi mono nompi vuno rempi ome huzami'ne. \v 22 Vahe zagamo'za tusiza hu'za rempima huzamia zankura antri hu'naze. Na'ankure kasegere ugagota hu'naza vahe'mo'za nehazaza osu'neanki, hanave'ane agi me'nea vahe'mo rempi hu'nezamiankna hu'ne. \v 23 Anama nehigeno'a mago'mofona agu'afi havi avamu fre'nea ne'mo osi mono nompinti kezatino, \v 24 Nazareti Jisasiga na'a hurantenaku nehane? Tagri tazeri haviza hunaku neampi? Nagra antahi'noe, Kagra Anumzamofona Ruotge hunamoke. \v 25 Hianagi Jisasi'a kesuno, \wj Taganenka atrenka atiramio!\wj* \v 26 Ana havi avamumo'a azeri hirahi hirahi nehuno, tusiza huno krafage nehuno ana ne' agu'afinti atiramino evu'ne. \v 27 Ana'ma hige'za vahe'mo'za tusiza hu'za zmagogogu nehu'za, ontahige antahige hu'za, amazana na'a fore nehie, kahefaza hanave'ane rempi nehuno, havi avamumofona kea higeno ke'a amagenente. \v 28 Anama hiazamofo agenkemo'a maka Galili kaziga ame huno vuno eno hu'ne. \s Pita nenemo Jisasi'a azeri knamare'nea naneke \r (Mat 8:14-17; Luk 4:38-41) \p \v 29 Hanki osi mono nompinti' atirami'za Saimonine Endru kizini nonte Jemisi'ene Joniza vu'za umareri'naze. \v 30 Hagi Saimoni nenaro nerera'a avufa amuhohu kri erino maseno maninegeno, Jisasina krima eri'nea kea ame hu'za ome asami'naze. \v 31 Anama hige'za ana a'te vuno azante ome azeriotigeno, avufgama tevehama nehiazamo'a atrentegeno, otino ne'za krezamante'ne. \s Jisasi'a hakare kri vahe' zamazeri knamarenea naneke \r (Mat 8:16-17; Luk 4:40-41) \p \v 32 Hagi zagea uramino kinagasegeno, vahe'zagamo'za krima eri'naza vahe'ene, havi avamu'mo'ma zamagu'afi mani'nea vahera zamavare'za Jisasinte e'naze. \v 33 Ana rankumate vahe'mo'za ana kasante eme eritru huvagare'naze. \v 34 Ana nehazageno rama'a ruzahu ruzahu krima eri'naza vahera zamazeri so'e nehuno, havi avamu'mo'zama rama'a zamagu'afi mani'nazana hufegi netreno, ama anazankura kea osiho huno havi avamura i'o huzmante'ne. Na'ankure havi avamumo'za Agrira ke'za antahi'za hu'naze. \s Jisasi'a nunamu nehuno rempi huzami'nea naneke \r (Luk 4:42-44) \p \v 35 Hagi kotu hanimpi Jisasi'a ana nompinti atiramino vuno vahe omani'afi umani'neno, anantega nunamu hu'ne. \v 36 Hagi Saimoni ene mago'amo'za oti'za hake'naze. \v 37 Hagi ome age'za erifore nehu'za, mika vahe'mo'za kagriku nehakraze hu'za asami'naze. \v 38 Anage huno Agra kenona zamirera zamasmi'ne, \wj Erinketa tava'onte'ma me'nea kumatamimpi vuta, anantega mono kea huama haneno. Na'ankure Nagra e'ina agafare e'noe. \wj* \v 39 Anage nehuno maka Galili kaziga vano nehuno, osi mono nontamimpi mono naneke huama nehuno, havi avamutmina zamagu'afima freneana hufegi atrezmante'ne. \s Jisasi'a fugo namune ne' azeri so'e hu'nea naneke \r (Mat 8:1-4; Luk 5:12-16) \p \v 40 Hagi mago fugo namurenea ne'mo Jisasinte eno kepri huno agiafi traka humaseno, Muse hugantoanki Kagrama nazeri knamrenaku hanunka, amne nazeri agru huo, huno antahigene. \v 41 Higeno Jisasi'a asunku hunenteno, azana asuteno avako nehuno anage hu'ne, \wj Nagri'ma navesiana knare huo! \wj* Higeno, \v 42 ana fugo namumo'a ame huno vagarentegeno agru hu'ne. \v 43 Hanki Jisasi'a amazama hugantoazankura vahera ozamasamio huno hanave avumro nenteno, ame huno hunenteno, \v 44 \wj Kama antahio, ama'nazama hugantoa zankura mago'mofona osamitfa huo. Hianagi pristi nete vunka kavufga ome averi hugeno keno. Anante Mosese'ma ko'ma huno kazeri agrumahu ofa ome hugahane hu'nea kante ome hugeno, veamo'za nege'za hago agru hu'ne hu'za hiho. \wj* \v 45 Hianagi ana ne'mo nevuno, kri'ama azeri knamare neazankura vahepi huama nehige'za, rama'a vahe'mo'za nentahizageno, ana kemo'a ra hiazanku, rankumapina Jisasi'a eamara huno omeno, megia rama'a vahera omani'naza kumapi umaninege'za rama'a vahe'mo'za anantega eme ke'naze. \c 2 \s Jisasi'a aga stinea ne'ma azeri so'e hu'nea naneke \r (Mat 9:1-8; Luk 5:17-26) \p \v 1 Mago'a kna evutegeno Jisasi'a rukrahe huno Kapaneamu nemania kumate emani'nege'za, Jisasi'ma e'ne kema veamo'za antahi'naze. \v 2 Hagi rama'a vahe krerfamo'za atru hu'za nompine kasante'ene mani titipa nehazageno, mono kea zamasmi'ne. \v 3 Hagi mago'a vahe'mo'za aga sti'nea ne' avare'za e'naze. Hagi 4'a vahe'mo'za sesenku hu'za erizafa hu'za e'naze. \v 4 Zamagra zafahu'za ufrega osu'naze, na'ankure rama'a vahe krefamo'za manihiza hazageno, Jisasi'ma mani'nea avamenteti nomuza eri anasege'za, ana nera sesenkufi mase'nege'za nofite azerineza atrageno akoheno urami'ne. \v 5 Anama hazageno'a Jisasi'a avare'za e'namokizmi zamentinti negeno, agama sti'nea nera amanage huno asami'ne, \wj Ne'nimoka kumika'a apasegantoe. \wj* \v 6 Hianagi anampina mago'a kasegere ugagota hu'naza vahe'mo'za mani'ne'za, anage hu'za zamagu'afina antahi'naze. \v 7 Na'a higeno ama ne'mo'a kumira atregantoe nehie? Anumzamofo huhaviza hunente! Iza Agra kumira atregantoe nehie, Anumzamoke kumira atrentegahie hu'za antahinaze? \v 8 E'i anage hu'za zamagesa nentahizageno, Jisasi'a zamagu'afi negeno, ame huno zamasami'ne, \wj Na'a higetma tamaguafina e'inahu antahintahia nehaze?\wj* \v 9 \wj Agama sti'nea nera ina'i kema hanua kemo fru huntegahie. Kumi ka'a atregantoe hanua kemopi, ontinka sesenku ka'a erinka vuo hanua kemo fru huntegahio?\wj* \v 10 \wj Hianagi tamagra antahitama ketma hugahaze. Vahe'mofo Mofavremo'a, ama mopafi vahe'ma kumi'ma atrente hihamua erineankino, kumira atrentegahie.\wj* \v 11 \wj Nagra hugantoanki otinka sesenkuka'a erinka nonka'arega vuo. \wj* \v 12 Higeno ame huno otino sesenku'a eri kofino mika vahe zamure atiramino vu'ne. Nevige'za mika vahe'mo'za zamagogo fege'za, Anumzamofo agi erisaga nehu'za, e'inahu ruzahu ruzahu avu'ava zana nonkonaza erifore nehie, hu'naze. \s Livaema agi hu'nea naneke \r (Mat 9:9-13; Luk 5:27-32) \p \v 13 Henka ete Jisasi'a Galili tiru ankenarega nevige'za, veamo'za eri hantage'za mani'nerega azageno rempi huzami'ne. \v 14 Agra nevuno Alfiasi nemofo agi'a Livae takisi e'neriza osi nompi mani'negeno ome negeno amanage hu'ne, \wj Eme namage anto\wj* higeno otino amage vu'ne. \p \v 15 Hagi Jisasi'ma Livae nompi ne'za ome ne'negeno'a, rama'a takesi zagoma eneriza vahe'mo'zane, kumi vahe'mo'za Jisasi'ene amage'ma nentaza disaipolo naga'ane magopi ne'za ne'naze. Na'ankure rama'a vahe'mo'za Jisasina amagera ante'naze. \v 16 Hagi kasegere ugagota hu'naza vahe'ene, Farisi vahe'mo'zama, kazageno kumi vahe'ene takisi zagoma e'neri'za vahe'ene, magopima manineno tine ne'zama nenazageno, na'a higeno takesi e'neri'za vahe'ene kumi vahe'enena magopina ne'zana nene? Hu'za amage'ma nentaza disaipol nagara zmantahige'naze. \v 17 Jisasi'a ana naneke nentahino amanage huno zamasmi'ne, \wj Krima e'orinaza vahe'mo'zage tusa vahetera novaze. Hanki krima eri'naza vahe'mo'za tusa vahetera nevaze. Nagra fatgo vahe kehunakura omenoanki, kumi vahe kehuku e'noe.\wj* \s Ne'zama a'o huzamofo naneke \r (Mat 9:14-17; Luk 5:33-39) \p \v 18 Hagi Joni amage'ma nentaza disaipol naga'mo'zane, Farisi mono vahe'mo'za, ne'zana a'o nehaze. Anama hu'naza zanku mago'a vahe'mo'za Jisasinte e'za anage hu'naze. Na'a higeno Joni amage'ma nentaza disaipol vahe'ene Farisi vahe'mo'za ne'za a'o nehazanagi, Kagri kamagema nentaza disaipol vahe'mo'za ne'zana a'o nosaze? \v 19 Hazageno Jisasi'a anage huno zamasami'ne, \wj Aravema hunakuma hirema etruma hu'naza naga'mo'za aravema hunaku hu'nesia ne'ma zamagri enema mani'nenige'za ne'zana a'o hugahazafi? Aravema hu'naku hu'nesia ne'ma mani'nenigeno'a, ne'zana a'o osugahaze. \wj* \v 20 \wj Hianagi mago'a kna ne-eankino, aravema hunaku hania ne'ma avare'za vutesageno, ana knafi ne'zana a'o hugahaze. \wj* \v 21 \wj Hagi mago vahe'mo'e huno atafa kenama tagato hu'nerera kasefa tavravea erinteno ohatigahie. Sese nehanigeno ampimpi nehuno mago'ene ruragato hura hu'zanku anaranosie.\wj* \v 22 \wj Magore huno vahe'mo'a kahefa wainia, atafa tintafema meme akrute tro huntepina taginonte. Na'ankure wainimo'a ana tafena rutagato hanigeno, wainimo'ene ana tintafemo'enena haviza hugaha'e. Hagino kahefa waini'a kahefa tintafempi tagintegahie. \wj* \s Mani fruhu knazupa (Sabati) kasege ruhantagi'naza naneke \r (Mat 12:1-8; Luk 6:1-5) \p \v 23 Mago mani fruhu knazupa Jisasi'a witi hozafi rukitagino nevigeno, Agri'ma amage'ma nentaza disaipol naga'mo'za mago'a witi eritaniza nene'za vu'naze. \v 24 Ana hazageno Farisi vahe'mo'za anage Jisasinkura hu'naze. Ko, na'a hige'za kasegemo mani fruhu knazupa osiho hu'neazana nehaze? \v 25 Hazageno agra anage huno zamasami'ne, \wj Devitima mago zupama hu'nea zana tamagra hamprita ontahinazo? Agra'ene magokama vu'naza vahe'mo'za, zamaga'ma atege'za hu'naza zana zanku nehue. \wj* \v 26 \wj Abiatama, ugagota Prisima maninerera, Deviti'ma Anumzamofo nompi ufreno, pristi vahe'moke nenea bretia erino neneno zami'neana, kasegemo'a pristi vahe'mo'zage negahaze hu'nea bretia ne'neazamofo kea ontahineta nehazo?\wj* \v 27 Huteno Jisasi'a anage huno zamasami'ne, \wj Anumza'mo'ma mani fruhu knama anteneana, vahe'mofo aza hinogu antene. Hagi vahe'mo'za mani fruhu kna aza hanazagura ontene.\wj* \v 28 \wj Hagi Vahe'mofo Mofavremo'a mani fruhu knamofo ra mani'ne.\wj* \c 3 \s Jisasi'a aza sti'nea ne'ma mani fruhu knazupa eri so'e hunte'nea naneke \r (Mat 12:9-14; Luk 6:6-11) \p \v 1 Mago'ane Jisasi'a osi mono nompi ufregeno, aza stinea nera anampinka mani'ne. \v 2 Hagi vahe'mo'za Jisasi'ma aza stinea ne'ma azeri so'e mani fruhu knazupa hanige'za, keagama Agrira huntesagu zamua antete'za mani'naze. \v 3 Hagi Jisasi'a azama sti'nea ne'mofonku anage hu'ne, \wj Ama vahe'zagamofo zamavuga eme otio!\wj* \v 4 Anante Jisasi'a anage huno zamasami'ne, \wj Mani fruhu knazupa vahe aza hanuna zamo'a kasegefina knare tavutava hugahumpi, havi tavutva hugahune, hifi vahe aza hugahumpi, vahe ahe frigahune?\wj* Higeno ke'zamia omane'ne. \v 5 Hagi zamarimpamo hanavetia zanku, arimpa henezmanteno keganti kegama huno nezmageno, asunku huno aza sti'nea nera \wj Kazana rusuto\wj* higeno azana rusutegeno, azamo'a so'e hunte'ne. \v 6 Anama hige'za Farisi vahe'mo'za ame hu'za atirami'za Heroti naga'ene Jisasima ahe frisnaza naneke ome huge antahige hu'naze. \s Tusi'a vea tinkenarega mani'naza naneke \p \v 7 Hagi anampinti Jisasi'ene amage'ma nentaza disaipol naga'mo'za atre'za tinkenarega nevazageno, Galiliti'ene Judiati'enena tusi'a vahe krerfamo'za avaririza vu'naze. \v 8 Jerusalemi kumateti'ene, Itumia kuma Jodani timofo kantu kazigati'ene Tairi kumapinti ene Saidoni kuma agu'afinti'ene tusi'a veamo'za Jisasi'ma hiazamofo kema nentahiza, erihantge'za Agrite omeri atru hu'naze. \v 9 Hagi tusi'a vahe'ma emetruma hazazanku, amage'ma nentaza disaipol naga'agu mago voti retro hunantenkeno veamo'za naretufe'za omeho huno zmasamine. \v 10 Na'ankure rama'a vahezagama zamazeri so'e hu'negu, krima eri'naza vahe'mo'za Jisasima avako hanageno kri zamimo'a atre zamantesiegu oretufe aretufe hu'naze. \v 11 Hagi agru osu havi avamu'mo'za, Jisasi'ma nege'za upri hu'za ranke hu'za, Anumzamofo nemofoge hu'naze. \v 12 Hianagi ana havi avamukura Jisasi'a huhankavetino, Nagra iza'na mani'noe vahera ozmasamiho huno huzmante'ne. \s 12fu'a Aposol naga'a huhampri'nea naneke \r (Mat 10:1-4; Luk 6:12-16) \p \v 13 Hagi Jisasi'a agonarega marerino umaniteno, avesi'nea vaheke zamagi hige'za agra mani'nerega e'naze. \v 14 Azageno 12fu'a aposol namage'ante nagare huno huhampri zmantene. Agrane mani'ne'nageno huzmantesige'za mono kea huama hanagu huhampri nezmanteno, \v 15 havi avamu'ma huzmante hihamua zami'ne. \v 16 Hagi 12fu'a huhamprizmanteno, Saimoninkura Pita'e huno agi'a antemi'ne, \v 17 Zebeti mofavre'rarena, Jemisine Joni kizanigura Boaneges'ne, ana agimofona agafa'amo'a mona krafagemofo Mofavre huno znagia ante'ne. \v 18 Hagi Endruki, Filipiki, Vatoromuki, Matiuki Tomasi'e, hanki Arafiasi nemofo agi'a Jemisi'e. Hagi Tatiasiki, mago ne' agi'a Saimoni'a Zelati nagapinti nere. \v 19 Hanki Judasi Isakariotikino, henka'a Jisasima ha' vahe'amokizmi zamazampi komoru huno avrentesige'za ahesaza nere. \s Jisasinku Belsebuli hanavefi eri'za enerie hu'za hu'naza naneke \r (Mat 12:22-33; Luk 11:14-23; Luk 12:10) \p \v 20 Hagi Jisasi'a kumatega ete vige'za, hakare veamo'za eri hantage'za ome atru hazage'za, Jisasi'ene amage'ma nentaza disaipol naga'mo'za ne'za neknazmia omanene. \v 21 Ana kema naga'amo'za nentahiza avrenaku vu'naze. Na'ankure zamagra'ma zamagesama antahi'zana hago negi nenegahie hu'za hu'naze. \v 22 Hagi Jerusaleti erami'naza kasegere ugagota hu'naza vahe'mo'za anage hu'naze. Belsebuli agu'afi fre'negeno, ugagota havi Avamumofo hanavefi, havi avamura hunente hu'naze. \v 23 Anage nehazageno Jisasi'a nentahino, kehige'za azageno fronka kea anage huno zamasmi'ne, \wj Inankna huno Sata'a, Satana ahenanti tregahie?\wj* \v 24 \wj Hagi mago rankumapi vahe'mo'za refko hu'za ha' orente arente hanu'za oti hanave otigahaze.\wj* \v 25 \wj Hagi mago nompi vahe'mo'za refko'ma hu'za ha' orente arente hanu'za, oti hanave otigahaze.\wj* \v 26 \wj Hagi Sata'ma otinoma agra'ama ha'ma renenteno, amu'nompinti refko'ma haniana, oti hanave otino vagaregahie. \wj* \v 27 \wj Hianagi mago'mo'e huno hanave ne'mofo nompinti kumzafama asenakura, amane vuno musufa ose'neno, ana nera azerino anaki atreteno, anante noma'afinti'zana enerie.\wj* \p \v 28 \wj Tamage hu'na neramasmue, Anumzamo'a vahe'mo'za ana miko kumi'ma hanaza zane huhavizama huntesaza kumira apase zamantegahie.\wj* \v 29 \wj Hianagi Ruotge Avamumofo huhaviza huntesimofona, kumi'a eri atre ontesigeno, kumi'amo'a mevava hugahie.\wj* \v 30 Na'ankure zamagra hu'za, Jisasi'a agru osuno havi avamu ene mani'ne hu'za hu'naza kegu hu'ne. \s Tamage naga'agu Jisasi'a hu'nea naneke \r (Mat 12:46-50; Luk 8:19-21) \p \v 31 Hagi anante Jisasi nerera'ene aganahe'zane e'za fegi'a eme oti'neza, ome asaminkeno eno hu'za ke huzmante'naze. \v 32 Anante tusi'a vahe'mo'za mani kaginte'nazafi anage hu'za ome asami'naze, antahio, negarera'ene kaganahe'zane kasarahe'za megia mani'ne'za kagriku ke nehaze. \v 33 Hazageno ana kenona'a amanage huno zamasami'ne, \wj Iza'za nagri nenrera'ene naganahe'za mani'naze?\wj* \v 34 Keganti kegama huno manigagi'naza vea nezmageno anage hu'ne, \wj Keho, nenrera'ene naganahe'za ama mani'naze.\wj* \v 35 Hagi iza'zo Anumzamofo avesizama amage'ma nentamo'za, nenaganaki nensaroki nenreraki hu'za mani'naze. \c 4 \s Avimaza avi rurani'nea fronka naneke \r (Mat 13:1-9; Luk 8:4-8) \p \v 1 Mago'ene Jisasi'a rantiru'mofo ankenare mani'neno naneke erigafa huno rempi huzami'ne. Ana nehige'za tusi'a vahe krerfamo'za regorave hazageno, Jisasi'a votifi marerino mani'nege'za, tusi'a vahe krerfamo'za tiru ankenarega mani'naze. \v 2 Ana nehuno agra rama'a fronka ke zamasami'ne. Rempima huzamifina, anage hu'ne, \v 3 \wj Kama antahiho! Hoza ne'mo avimaza ruraniku hozarega vu'ne.\wj* \v 4 \wj Ana'ma huno ome runeranigeno, mago'a avimzamo'a kamofo ankinafi evuramigeno, namamo'za eme ne'naze.\wj* \v 5 \wj Mago'a avimaza avimo'a havege huno rama'a mopa omanenefi evuramiteno ame huno hagene. Na'ankure havege huno osia mopa me'negeno'e.\wj* \v 6 \wj Hagi zagemo'a hanatino teosaparene, na'ankure rafu'namo'a fempina uorami'negeno osapare'ne.\wj* \v 7 \wj Mago'a avimaza avimo'a ave'ave trazampi evuramigeno, aveave trazamo'a hageno, rentrako higeno raga'a reonte'ne.\wj* \v 8 \wj Hu'neanagi mago'a avimzamo'a tima'ane mopafi evuramiteno hageno raga'a rente'ne. Mago'amo'a 30'a rentegeno, mago'amo'a 60'a rentegeno, mago'amo'a 100'a rente'ne.\wj* \v 9 Ana nehuno anage hu'ne, \wj Izano agesa me'nenigeno nentahisimofona, atregeno ama kea antahise hino.\wj* \s Fronka kema zamasmi'nea kemofo agafa'e \r (Mat 13:10-17; Luk 8:9-10) \p \v 10 Hagi anama huteno Jisasi'ma Agrake'ma umani'nege'za, mago'a manigagi'naza vahe'mo'zane, 12fu'a amage'ma nentaza disaipol naga'mo'za, ana fronka keramimofo agafa'a antahise hunaku antahige'naze. \v 11 Jisasi'a anage huno zamasami'ne, \wj Anumzamofo kumamofo oku'a antahintahia tamagrira ko tamine. Hianagi megi'ama mani'naza vahe'mo'za fronka kege nentahize.\wj* \v 12 \wj Ana higu Avontafepina anage hu'ne, \+qt kegahazanagi keama osugahaze. Antahigahazanagi antahi amara osugahaze. Zamagra aru zmagu'a rukrahe hanageno Anumzamo kumizimi eri atrezankure anara hugahie.\+qt* \wj* (Ais 6:9-10) \v 13 Anante Jisasi'a anage huno zamasami'ne, \wj Ama fronka kemofo agafa'a antahi ama'ma osanutma, inankna hutma mika fronka kemofo agafa'a antahi amara hugahaze?\wj* \v 14 \wj Avimaza rurani'nea ne'mo'a, Anumzamofo ke ome krine.\wj* \v 15 \wj Mago'a avimazama kamofo ankinarega evurami'neana, mago'a vahe'mo'za Anumzamofo kea nentahizageno, Sata'a ame huno zamagu'afima krinea kea eritrene.\wj* \v 16 \wj Havege mopafima rurani'neana, Anumzamofo kema nentahi'za, muse hu'za ame hu'za eneri'ze.\wj* \v 17 \wj Hianagi zamagu'afina rafuna ore'neza oti hanave oti'nazankiza, anante'ma Anumzamofo kegu hu'za hazenke zano, zamazeri haviza huzama fore hige'za, ame hu'za atre'za nevaze.\wj* \v 18 \wj Mago'amo'za ave'ave trazampi avimaza ruranineankna hu'naze. Anamo'za Anumzamofo kea antahinazanagi,\wj* \v 19 \wj mopafi zankuke zamagesa nentahi'za, zago afu fenoma eri atruma huzamo rezmatga nehuno, mago'azama zamesinte'zamo zamagu'afina efreno Anumzamofo nanekea rentrako higeno ne'za raga'a renonte.\wj* \v 20 \wj Hianagi tima'ane mopafi rurani'nea avimazana, zamagra Anumzamofo kea antahi ankere'za, ana kea e'neri'za nena raga'a renentaze. Mago'mo'a 30'a rentegeno, mago'mo'a 60'a rentegeno, mago'mo'a 100'a renente. \wj* \s Tavi'mofo fronka naneke \r (Luk 8:16-18) \p \v 21 Jisasi'a amanage huno mago'ane zamasmi'ne, \wj Rampe tavi'ma rekruma hazana, sipagampi ome nentafi, kavo agu'afinka ome nentazo? A'o anara nosaze. Rekru hutma tavima rekru hunte azotare ome nentaze.\wj* \v 22 \wj Na'ankure miko'zama fra'ma ki'nesiazamo'a, eama nehanigeno, oku'a me'nesiazamo'a, masare eama hugahie.\wj* \v 23 \wj Izano agesa me'nenigeno nentahisimofona, atregeno ama kea antahise hino. \wj* \v 24 Mago'ane anage huno zamasmi'ne, \wj Kema nentahizana antahi so'e hiho. Tamagrama amisaza avamente, ana avamente tamagrira neramamino, mago'ane agofetu huno tamamigahie.\wj* \v 25 \wj Na'ankure iza'o eri'nenimofona mago'ene agofetu huno amigahie. Hagi iza'o e'orinesimofona, osiama eri'nenia zana eritre vagaregahie.\wj* \s Avimaza hage'zamofo fronka naneke \p \v 26 Hagi Jisasi'a mago'ane anage hu'ne, \wj Anumzamofo kumamo'a, mago vahe'mo avimza avi mopafi ruranino kriankna hu'ne.\wj* \v 27 \wj Kriteno umasenegeno feru ene kenage'enena hageno, ana avimza avimo'a ru hanana huno hagegeno, anama hageana nankna huno hage'neo agra ontahine.\wj* \v 28 \wj Mopamo'a agra'a azerinena higeno ne'zama'a rente'ne, esera asina reno rampa'a fore huteno, anante amosare aheno, ramparera ne'zana rente avinete.\wj* \v 29 \wj Anantera raga'a renteno nena hutegeno, agena kazaki kazinteti eme taga hu'ne. Na'ankure hozama hamarekna egeno'e.\wj* \s Masteti ragamofo fronka naneke \r (Mat 13:31-32,34; Luk 13:18-19) \p \v 30 Hagi Jisasi'a mago'ane anage huno zamantahige'ne, \wj Inankna ke hunteta Anumzamofo kumakura hugahune. Inankna fronka ke hunteta eriama hugahune?\wj* \v 31 \wj Masteti raga'agna hunege'za mopafi negrize, ama mopafima me'nea avimzana agatereno onensatfa hu'ne.\wj* \v 32 \wj Hagi kritageno'a hageno nena huno, maka hozafima me'nea ne'zana ra huno agetenereno, rama'a azankuna'a hageno vuno eno higeno, maka afi' namamo'za ana zafamofo tonapi nona eme kigahaze.\wj* \s Jisasi'a fronka kefinti ke zamasami'nea naneke \p \v 33 Ana nehuno rama'a fronka kefinti zamagrama antahi ama' hanaza avamente zamasami'ne. \v 34 Agra mago'a kema hunakura fronka kefintike zamasmi'ne. Ana hu'neanagi amage'ma nentaza disaipol nagamo'zama zamagrake'ma mani'nageno, eriama huno maka'zana zamasami'ne. \s Jisasi'a ke higeno timo rurava ahe'nea naneke \r (Mat 8:23-27; Luk 8:22-25) \p \v 35 Hagi ananzupa kinagasegeno Jisasi'a amage nentaza disaipol naga'agura anage hu'ne, \wj Erinketa kantu kaziga tinkenare vamneno\wj* huno hige'za, \v 36 vahe krerfa zamatrete'za Jisasi'ma mani'nea votifi mareri'za vazageno, mago'a ventea zamagrane vu'naze. \v 37 Nevazageno tusi'a ununko atuno, tina erikranto kranto nehuno, ana votifi timo'a marevite'za higeno, timpi votimo'a tami'za hu'ne. \v 38 Hagi Jisasi'a votimofona arigarega fita runo mase'negeza, azeri oti'za anage Agrikura hu'naze. Rempi hurami ne'moka, timo'ma tazeri nakri'za nehiana nonkano? \v 39 Anante otino zaho'mofona kesuno, \wj Tami avazago \wj* huno timofona higeno, akoheno urami avazagene. \v 40 Ana higeno Jisasi'a anage huno zmantahige'ne, \wj Nahigetma amanahu huta koro nehaze? Tamentintia nosazo?\wj* \v 41 Ana nehige'za zamagra tusi'a zamagogo fege'za, inankna ne'mo kea nehigeno zahomo'ene timokea ke'a antahinezmi'e hu'za hu'naze. \c 5 \s Jisasima negi ne'mofo agu'afinti havi avamu hunte'nea naneke \r (Mat 8:28-34; Luk 8:26-39) \p \v 1 Hagi Ventefi vu'za Galili timofo kantu kaziga'a Gerasin uhanati'naze. \v 2 Anama Jisasi'a votifinti eneramigeno'a, agru osu havi avamumo agu'afi fre'nea ne'mo'a, ame huno hezamopinti (matipinti) eme tutagiha hunte'ne. \v 3 Ana ne'mo vahe asenentea kumapi mani'nege'za, mago vahemo'e huno azerino anaki ontege, seni nofinu anaki onte'ne. \v 4 Na'ankure ana ne'mofona azeriza seni nofi'nu azampi kina renentaza aeni agare azantera kina rente'naze. Hianagi ana ne'mo'a azampine agafinema rente'nea nofira rukampruhu osi osi hu'ne. Ana higeno mago vahe'mo'a hanaveti'za azeri arava hugara osu'naze. \v 5 Mika zupa hanine, zagene vahe asenentaza kumapine agonaregane vano nehuno, rankege huno, have erino avufa tagarago hu'ne. \v 6 Jisasi'a afete mani'negeno ana ne'mo negeno, agareno agafi ome renareno, \v 7 anante ranke huno kezatino, Jisasiga marerisa Anumzamofo Mofavremoka, na'a hurante'za nehane! Nagra Anumzamofo agifi huhanavetina negasamue, tazeri havizana osuo! \v 8 Na'ankure Jisasi'a havi avamumofonku huno, \wj Ama ne'pintira atiraminka evuo\wj* huno hu'negeno'e! \v 9 Jisasi'a \wj Kagi'a iza'e \wj* huno antahigegeno? Nagini'a hakarena mani'noe, Na'ankure tagra rama'a sondia vahe mani'none. \v 10 Jisasiga amafintira hurantegeta atreta ovamneno huno kazikazi huno asami'ne. \p \v 11 Hagi agonamofo asoparega rama'a afu'mo'za ne'za nene'za mani'naze. \v 12 Ana havi avamumo'za kazigazi hu'za antahige'za, tataregeta antu afutamimofo zamagu'afi uframaneno hu'za hu'naze. \v 13 Jisasi'a knareki viho huno ana havi avamutamina huzmantege'za, ana ne'mofo agu'afinti atirami'za, afu'mokizmi zamagu'afi ufre'naze. Ana maka afu'tamina 2 tauseni'a afu'mo'za agonaregati tragi'za uramiza zavaniteti timpi takaure'za ti nakri'za fri'naze. \p \v 14 Anante afu kva vahe'mo'za koro nehu'za, fre'za vu'za rankumate'ene osi kumate'ene ke huganti hugma hu'za vahera zamasmi'naze. Nezmasmige'za ana veamo'za nentahi'za ana'ma hu'neaza kenaku eri hantage'za e'naze. \v 15 Jisasinte e'za eme kageno havi avamu'mo'ma agu'afi fre'nea ne'mo'a anante mani'nege'za ke'naze. Kukena nehuno fatgo antahintahi erino mani'nege'za, rama'a havi avamumo agu'afi fre'nea nere nehu'za koro hu'naze. \v 16 Hagi ana nete'ma fore'msa nehuno afute'enema fore hu'neazama ke'naza vahe'mo'za onke'naza vahe'mokizmi zamasmi vagarage'za antahi'naze. \v 17 Hagi ana vahe'mo'za Jisasinku hankavetiza, ama mopa atreno vanie hu'za hunte'naze. \v 18 Hagi Jisasi'a votifi marenerigeno havi avamu'mo'ma agu'afi fre'nea ne'mo'a, natregena kagrane va'neno huno antahige'ne. \v 19 Hianagi Jisasi'a nagranena ovugahane nehuno, anage huno asami'ne, \wj Kumakarega vunka, vahe ka'afi Ramo'ma asunku'ma huganteno, razama so'eza hugante'nea zankura ome zamasamio.\wj* \v 20 Anage huno asamigeno atreno Dekapolisi 10ni'e nehaza kumate vuno Jisasi'ma knare huno aza hu'nea nanekea zamasmige'za, maka vahe'mo'za nentahi'za antarintru hu'naze. \s Kva ne'mofo mofa'ene korankri eri'nea a'mofo naneke \r (Mat 9:18-26; Luk 8:40-56) \p \v 21 Hagi Jisasi'a ete votifima vuno kantu kaziga Galili tiru ankenare'ma umahanatige'za, hakare veamo'za agrite e'za eme regagi ante'naze. Anama hazazanku Jisasi'a anante mani'ne. \v 22 Anante osi mono nonte kva vahe zagafinti mago ne'mofo agi'a Jairusi'e nehaza ne'mo'a, eno Jisasima eme negeno'a, agafi emaseno, \v 23 muse hugantoanki, osi mofa'nimo'a fri'za higena neonki, enka kazana agofetu eme antegeno ofrino manino huno antahige'ne. \v 24 Higeno Jisasi'a ana ne'ene nevigeno tusi'a vahe krerfamo'za otufe atufe hu'za vu'naze. \p \v 25 Hagi mago ara korankria 12fu'a zage kafufi eri'nea a'mo anampi mani'ne. \v 26 Zago afufenoma'a ana krimoma vagarentesigu atrevagareno rama'a tusa vahe'mofo ome miza hu'neanagi, atage'za amizageno ana kri'amo'a vagaore rura hu'ne. \v 27 Hagi ana a'mo'a Jisasi agenke antahiteno tusi vea kevufinti, Jisasina amefiti zaza kena'are eme avako hu'ne. \v 28 Na'ankure antahintahi afina kukena'are ome avako hanugenoke kri'nimo'a atrenantegahie huno nentahino, \v 29 ome avako higeno ame huno korankrima eri'neazamo'a atrentegeno keno antahino hu'ne. \v 30 Hagi Jisasina mago'a hanave'amo agripinti nevigeno nentahino, ame huno ana vahe kevufinti rukrahe huno anage hu'ne, \wj Kenani'arera iza avako hu'ne?\wj* \v 31 Higeno Agri amage'ma nentaza disaipol naga'mo'za anage hu'za, mika vahe'mo'za oretufe aretufe hu'nazanki nahigenka, aza navako hu'ne nehane? \v 32 Hianagi Jisasi'a rukrehe huno keganti kegma huno avako hu'nemofonku hakare'ne. \v 33 Nehakregeno ana a'mo'a koro nehuno agu'amo'a fakifaki nehigeno kri'ama amane hu'nea zanku nentahino, avuga kepri huno maka kri'amo vagarenteazana huama huno asami'ne. \v 34 Jisasi'a anage huno ana akura hu'ne, \wj Mofa, kagri ka'a kamentintimo kazeri knare hianki, karimpa frune vugeno krikamo'a atreganteno. \wj* \p \v 35 Anage huno nehigeno'a, osi mono nomofo kva ne' nompinti e'naza vahe'mo'za, Jairusinku hu'za mofa kamo'a hago fri'neanki rempi hurami ne'mofona kna omio. \v 36 Hianagi anama hazankea Jisasi'a antahi amane nehuno, ana kva nera anage huno asami'ne, \wj Korora osunka kamentinti huo. \wj* \v 37 Nehuno maka vahera maniho hunezmanteno, Pitama Jemisi nefu Joni'ma Jemisima huno zamavarege'za amage ante'za vu'naze. \v 38 Zamagrama ana mono kva ne'mofo nontema uhanatiza kazana, ranke hu'za tusi zavi krafa hu'za zavira netageno, Jisasi'a zamage'ne. \v 39 Ana nompima unefreno'a, \wj Na'a higetma ranke hutma zavira netaze, mofavremo'a ofrineanki amane mase'ne.\wj* \v 40 Anagema hiankegura zamagra kiza re'naze. Hianagi miko megi'a huzmantege'za mani'zageno, ana mofa'mofo nererane, nefane nezanevareno amage'ma nentaza disaipol naga'a nezamavareno ana mofa'ma hunaragi antepinka ante'nazafinka ufre'naze. \v 41 Anante ana mofamofo azante akoheno aze'nerino \wj Talita kum!\wj* Zamagri'a kefina osi mofa'moka Nagra kagriku huanki otio hu'ne. \v 42 Ana mofamo'a 12fu'a zagegafu hu'neakino ame huno otino kana vano hige'za tusi antri hu'naze. \v 43 Jisasi'a hanavetino ama zankura mago vahere hutma ozmasamiho nehuno, ne'za aminkeno neno huno zamasami'ne. \c 6 \s Jisasina Nazareti kuma'are veamo'za zamefi humi'naza naneke \r (Mat 13:53-58; Luk 4:16-30) \p \v 1 Hagi Jisasi'a ana kumara netreno kuma'arega ege'za, amage'ma nentaza disaipol naga'mo'za avariri'za e'naze. \v 2 Mani fruhu knama (Sabat) egeno'a agafa huno osi mono nompi rempi huzamigeno, rama'a vahe'mo'za antahizamo'za, antri hu'za zmagogogu nehu'za anage hu'naze, igati amanahu antahintahia erine? Iza amanahu knare antahintahizana ami'ne, nankna huno kagu'vazana eri fore nehie? \v 3 Ama kapenta ne' Maria mofavrefi? Jemisi'ma Josefema Judasima Saimonikizmi nempu'zimi mani'ne. Hanki asarahe'za tagrane mani'nazafi? Anage nehu'za ha' arente'naze. \v 4 Anante Jisasi'a anage huno zamasami'ne, \wj Kasnampa ne'mofona mika vahe'mo'za antahi amiza, ra agi'a amigahazanagi, kuma'are vahe'mo'za antahi nomizageno, naga'amo'zane, noma'afi vahe'mo'zanena antahi omi'naze.\wj* \v 5 Anampina mago'a kaguvazana Agra eri fore osu'neanagi, mago mago kri vahete azanteno zamazeri so'e huzmantetere hu'ne. \v 6 Hanki zamentintima osaza'zankura Jisasi'a antahintahi hakare nehuno, mago'a kuma tamimpi vano huno, Agra rempi huzami'ne. \s 12fu'a Aposol vahe'ma mono erizante huzmante'nea naneke \r (Mat 10:5-15; Luk 9:1-6) \p \v 7 Hagi Jisasi'a 12fu'a amage nentaza disaipol naga zamagi hige'za ageno, tare tare huno hunezmanteno, agru osu havi avamu humazmante hihamu zami'ne. \v 8 Agra amana hugahaze huno zamasami'ne, \wj Nevanutama bretine, kutamine, zagonena erinetama oviho, azompage eritma viho. \wj* \v 9 \wj Tamaga ano vazigahazanagi, tare kukena hutma oviho.\wj* \v 10 \wj Ina nonte'ma vanutma, ana nompinke maninetma ana kumara atretma viho.\wj* \v 11 \wj Hagi mago kumate nevanage'za oramavrege, naneketimi ontahisagetma zamatreta nevuta, tamagareti kugusopa rupopo hunetretma vinke'za, anazama hanaza zamo'a hazenkefi mani'naze huno zamaveri hino. \wj* \v 12 Ana hige'za amage'ma nentaza disaipol naga'mo'za vu'za, zmagu'a rukrehe hanazegu, mono kea ome huama hu'za mika vahe zmasami'naze. \v 13 Ana nehu'za zamagra rama'a havi avamura hunezmante'za, krima eri'naza vahe'mokizimi, masave tagi'za frenezmante'za, zamazeri kanamare'naze. \s Mono ti frezmante Jonima fri'nea naneke \r (Mat 14:1-12; Luk 9:7-9) \p \v 14 Hagi kini ne' Heroti'a Jisasi agi agenkemo'a ra higeno nentahige'za, mago'amo'za hu'za mono ti frezmante Joni fri'nefinti oti'negu kagu'vazana nehie hu'naze. \v 15 Hianagi mago'amo'za Elaiaj'e hu'za nehazageno, mago'amo'za hu'za, agra korapa mani'naza kasnampa vahekna nere hu'naze. \v 16 Hagi mago'ane Heroti'ma nentahino'a anage hu'ne, Joni agenama akafrinoa ne'mo otino e'negahie! Hu'ne. \v 17 Na'ankure nefu, Filipi nenaro Herotiasi, Herotima rehanare'nea agenke Jonima huama hu'neazanku, Heroti'a huzmantege'za Jonina ome azeri'za kina nompi ome ante'naze. \v 18 Na'ankure Joni'a hanavetino ke huvava huno Herotina asamino, negafu a'ma rehanarenka a'ma erinanana kasege rufutaginka knare avu'avara osu'nane. \v 19 Ana higeno Herodiasi'a Jonina rimpa ahenteno ahe frinaku hu'ne. Hianagi ahe ofri'ne. \v 20 Na'ankure Heroti'a Joninku koro nehuno, kegava krintene. Na'ankure agra antahino keno hu'ne. Joni'a fatgo huno ruotage hu'nea nere. Joni agenke nentahino agogogu hu'neanagi, Jonima hania kema antahinakura muse hu'ne. \p \v 21 Mago kankamu eforema hu'neana, Herotima kasente'nea kna fore higeno, muse huno kasente'nea kna'are ne'za nenaku atru nehu'za, agri nompima eri'zama e'neriza vahe'ene, sondia vahe'mokizimi ugagota kva vahe'ene, Heroti'a ne'zana ne'ne. \v 22 Herodiasi mofamo'a efreno avoa eme nehagegeno, Heroti'ene ne'za neku zamagima hu'nea vahe'mo'za muse hu'naze. Ana hazageno Heroti'a ana kasefa mofara asamino, na'ankuro kave'masinia zanku'ma nantahi kesnanke'na, amane kamigahue hu'ne. \v 23 Heroti'a huvempa huno ana mofara asamino, na'ankuro kavesinesia zanku'ma nantahi kesnankena amane negamina, kegavama kri'noa kumara amu'nompintira refko hu'na kamigahue. \v 24 Anage higeno ana mofa'mo atiramino vuno, nererankura na'ane hu'na ome antahigegahue? Higeno nerera'a anage hu'ne, mono ti frezmante Joni agenope hunka ome huo huno asamigeno, \v 25 ana mofa'mo'a ame huno Herotinte vuno, menintfa Mono ti frezmante Joni agenopa rukafrinka zuompafi antenka erinka eme namisane huno higeno, \v 26 Kini ne'mo'a nentahino Joninkura tusiza huno asuragi ante'neanagi, hanave huvempa kema mofa'ama agrane mani'naza vahe zamufi hunte'nea kegu nentahino, i'ora osu'ne. \v 27 Hagi kini ne'mo'a ame huno agenama ome akafri vahe huntegeno kina nompi vuno, Joni agena ome akafrine. \v 28 Ana ne'mo'a agenopa'a zoumpafi erino vuno, ana mofa ome ami'geno, ana mofamo erino vuno nererana ome ami'ne. \v 29 Hagi Joni amage'ma nentaza disaipol naga'mo'za ana kema nentahi'za, avufa'a emeri'za havegampi ome asente'naze. \s Jisasi'a 5 tauseni'a venene ne'za zami'nea naneke \r (Mat 14:13-21; Luk 9:10-17; Jon 6:1-13) \p \v 30 Anante Jisasi aposol naga'mo'za, ehanati'za miko'zama nehu'za, vahe'ma rempima hu'zami'naza nanekea eme asami'naze. \v 31 Jisasi'a anage huno zamasami'ne, \wj Nagrane enketa vahe omanitega onsia umanikasa hamneno,\wj* (na'ankure vahe'mo'za vute'ete hazageno, ne'zama nesaza knazimi omanenegure.) \v 32 Zamagraku vahe omani kaziga vunaku votifi mareri'za vu'naze. \v 33 Hianagi zahufama nevazageno, hakare veamo'za e'irega vazanki hu'za nentahi'za, mopafi rugagi'za miko kumapinti veamo'za kote'za anama umanisare, ko umani'naze. \v 34 Hagi Jisasi'ma anante uhanitino votifinti'ma takaureno, tusi'a vea kevu nezamageno'a asunku huzmante'ne. Na'ankure zamagra kvazimi omani sipisipigna hu'nazageno agafa huno hakare kea rempi huzami'ne. \p \v 35 Hagi kinaga nesegeno'a amage'ma nentaza disaipol naga'mo'za Jisasinte e'za anage hu'naze, Vahe omani ka'ma kopi mani'nonkeno hago kinaga nesegu, \v 36 huzmantege'za hozafi kiza mani'naza kumapine, kuma tamimpi vu'za ne'zama nesazazana ome miza seho hu'naze. \v 37 Hianagi Jisasi'a anage huno zamasami'ne, \wj Tamagratmi ne'zana zaminke'za neho, \wj* hige'za zamagra anage hu'naze, 8'a ikampi eri'za erino miza eriga mizanteti ne'zana mizaseta zamigara hu'ne hu'za asami'naze. \v 38 Agra anage huno zamasami'ne, \wj Nama'a breti eri'nazafi ome keho?\wj* Huno hige'za ome kete'za e'za 5fu'a bretigi, tare nozame me'ne hu'za hu'naze. \v 39 Anante Jisasi'a amage'ma nentaza disaipol naga'a huzmanteno, zafa asinage hu'nea apepate huzmantenke'za omeri atru, eme eritru hu'za maniho huno huzmante'ne. \v 40 Maka vahe'mo'za refko hu'za mago'a kevufina 100'a vahe nemanizageno, mago'a kevufina 50'a nemanizageno hutere hu'naze. \v 41 Mani'nageno 5fu'a bretine, tare noza'ene erino kesga huno monafi negeno, Anumzamofontega susu huteno, eri korino amage'ma nentaza disaipol naga'a veva hanazegu nezamino, nozamea anazanke huno refko huno zami'ne. \v 42 Ana maka'mo'za nazageno zamu hu'ne. \v 43 Nene'zama atraza bretine, noza enena zogi'za, 12fu'a eka eka kupi eri avite'naze. \v 44 Bretima ne'nazana 5tauseni'a venenemo'za ne'naze. \s Jisasi'a timofo agofetu vu'nea naneke \r (Mat 14:22-33; Jon 6:15-21) \p \v 45 Hagi Jisasi'a ame huno amagema nentaza disaipol naga'a votifi vugote'za kantu Betsaida kaziga vihogu huzmantage'za nevazageno, vahetaminkura viho huno huzmante'ne. \v 46 Viho huno huso'e huzmanteteno, agonarega nunamu hunaku vu'ne. \v 47 Kinagama segeno'a votimo'a timofo amunompi nevigeno, Agrake moparera mani'ne. \v 48 Jisasi'a nezmagege'za, tusi maraguzati'za azotanu tina vakakiza vu'naze. Na'ankure zahomo tusiza huno eme zamaretunefege'za, maraguzati'za nevazageno ko'ma atu masa hu'za nehigeno, Jisasi'a timofo avozare eno zamagatere'za nehige'za, \v 49 zamagrama timofo agofetu nevigeza nege'za, zamagesama antahi'zana hankrore nehu'za zamagogo nehu'za krafa hu'naze. \v 50 Na'ankure makamo'za nege'za zmagogogu hu'naze. Hianagi hantaka huno anage huno zamasami'ne, \wj Nagragi oti hanavenetita, korora osiho.\wj* \v 51 Anage huteno mani'naza ventefi marerigeno, zaho'mo amane nehige'za tusiza hu'za antri hu'naze. \v 52 Na'ankure bretima tamanasino zami'nea zamofo agafa'a, ke so'e osazageno zamagu'amo hanavetine. \s Jisasi'a Genesareti kaziga kri veamokizmi zamazeri so'e hu'nea naneke \r (Mat 14:34-36) \p \v 53 Hanki kantu kaziga takahe'za Genesareti mopare uhanati'za, votia kina rentete'za, \v 54 ana votifinti atineramizageno'a, vahe'mo'za ame hu'za Jisasi'e hu'za keama nehu'za, \v 55 zamaga re'za vu'za e'za hu'za, ana kazigama me'nea maka kumatamimpinti kri vahetamina sesenku hu'za zamavarente'za, Jisasima mani'ne hu'zama hazankumate vu'naze. \v 56 Hagi ina osi kumatero rankumatero, hozafi ki'za mani'naza kumapino, Jisasi'ma virega kri vahera zamavare'za maketi kumapi ome zmantene'za, Knare zamatresanke'za za'za kena kamofo atupare azerigahuno huza antahinege'za, kukena'arema avakoma hazamokizmia kri zamimo'a vagare'ne. \c 7 \s Anumzamofo kemo vahe'mofo kea agatere'nea naneke \r (Mat 15:1-9) \p \v 1 Hagi Farisi mono vahe'mo'zane kasegere ugagota hu'naza vahe'mo'za Jerusalemi kumateti' e'za, Jisasinte emeri atru nehu'za, \v 2 Jisasi amage'ma nentaza disaipol nagapinti mago'amo'za zamazana sese osu'za bretia nenage'za ke'naze. \v 3 Na'ankure Farisi vahe'ene, mika Jiu vahe'mo'za, zmagehe'mofo zamavu zmavama avaririza, zamazana sese huso'e osune'za ne'zana nonaze. \v 4 Hagi maketi kumapinti ne-e'za, zamagra ne'zana onene'za zamazana sese hute'zage ne'zana nenaze. Hagi zamagra rama'a zmagehemofo kasegea eri'naze. Kapuma kavoma tinkavoma nezama anteno ne' zantamima sesehu agruma hute'za, ne'zama ne'zana azenerize. \v 5 Hagi Farisi vahe'mo'zane, kasegere ugagota hu'naza vahe'mo'za Jisasina antahige'za, Nahige'za kamage'ma nentaza disaipol nagakamo'za tagehe'i avu'avamofo kea amage onte'za, ne'zama nenakura zamazana sese nosaze? \v 6 Hazageno Jisasi'a anage huno zamasmi'ne, \wj Aisaia'a fatgo huno krunage vahere huno krenteneana, tamagriku hu'ne, \+qt Ama vahe'mo'za zamagiteti nagi'a ahentesga nehaze. Hianagi zamagu'amo'a nagritera omaneno, afete'are me'ne.\+qt* \wj* \v 7 \wj \+qt Amegati nezama'a omane mono hunenante'za, vahe'mofo kasege rempi nehaze.\+qt* \wj* \r (Ais 29:13) \p \v 8 \wj Hagi Anumzamo'ma hihoma hu'nea kasegea netre'za, vahe'mofo zamuzma'mofo ke azeri hanavetiza amage nentaze.\wj* \v 9 Anage huno mago'ane zamasami'ne, \wj Anumzamofo kasegema eritre kaziga knare hu'naze. Hanki tamagehe'i avu'ava'mofo amagera nentaze.\wj* \v 10 \wj Na'ankure Mosesi'a anage hu'ne, negafane negreranena antahiminka agoraga'a manio. Hagi iza'o nefama nererama agoraga'a omanino, huhaviza huntesimofona, ahe friho hu'ne hutma nehaze.\wj* \v 11 \wj Hianagi tamagra anage nehaze, aza'o nefama nererama asamino, Nagrama tanaza hu'zama ante'noana, Anumzamofo ami'naku ante'noe haniana e'i knare hu'ne huta nehaze.\wj* \v 12 \wj Ana nehutma, ana ne'mofona atrageno nefane nereranena mago'zana aza nosie.\wj* \v 13 \wj Tamagri tami tamavu tamava'za rempima huzamiza'zamo higeta Anumzamofo ke'mofo hanavea eri netreta, rama'a ama anahu'zana nehaze.\wj* \s Vahe'mokizimi zamazeri pehena nehia zamofo naneke \r (Mat 15:10-20) \p \v 14 Hagi maka veaku Jisasi'a ke hige'za ageno anage huno zamasmi'ne, \wj Tamagra nanekeni'a nentahita antahi ama' hiho.\wj* \v 15 \wj Magore huno fegiatima vahe'mofo agu'afima ufresiazamo'a, vahera azeri pehena osugahie. Hianagi vahe'mofo agu'afinti atiramino esiazamo, vahera azeri pehena hugahie. \wj* \v 16 \wj [Kagesa antahinamoka antahio.] \wj* \v 17 Anage huteno, ana vahe zamatreno Jisasi'a nompi marerige'za, amage'ma nentaza disaipol naga'mo'za, ana fronka ke'mofo agafa'agu antahige'naze. \v 18 Anante Jisasi'a anage huno zamasami'ne, \wj Tamagrira knare antahi'zana omane'nefi? Tamagra antahi amara nosazo, inankanzamo'ma fegiatima vahe'mofo agu'afinka ufrezamo'a, vahe'mofona azeri pehena nosie.\wj* \v 19 \wj Na'ankure anazamo'a vahe'mofo agu'afina novie. Hanki rimpafi uramiteno, anantetira rifa kerifi nevie.\wj* (Jisasima anagema hu'nea kemo'a, mafka ne'zamo'a agru huno hu'ne.) \v 20 Hagi Jisasi'a anage huno zamasami'ne, \wj Vahe'mofo zmaguafinti atiramiazamo, zamazeri pehena nehie.\wj* \v 21 \wj Vahe'mofo agu'afinti'ma efore'ma nehiana, havi agu'agesa antahi'zane, monko zane, kumzafa se'zane, vahema ahe fri'zana ne-e,\wj* \v 22 \wj arave hu'nea a'ene vene monko avu'ava hu'zane, agraguke antahi'zane, havi avu'ava'ene, vahe'mofo krunage hunte'zane, vahe'mofo kumipi avrente avu'avazane, vahe'mofo zanku kenunu hu'zama, knare vahe'mofo havige hunte'zane, neginagi avu'ava hu'zane, avufga eriantesga hu'zane,\wj* \v 23 \wj ana mafkazana vahe'mofo agu'afinti atiramiazamo vahera azeri pehena nehie. \wj* \s Mago a'mo Jisasinte amentinti hu'nea naneke \r (Mat 15:21-28) \p \v 24 Hagi Jisasi'a otino ana mopa atreno Tairi kuma kaziga vu'ne. Vuno mago nompi ufreno, vahe'mo'za emenine huza ontahisaze nehuno umanine, hianagi frakigara osu'ne. \v 25 Ana hianagi mago mofara havi avamu'mo agu'afi fre'nea mofa'mofo nerera'a Jisasi'ma emani'nea kema nentahino, ame huno eno agafi eme prihuno, \v 26 ana ara Sairofonesia kumateti Griki megi'a vahepinti a'kino, Jisasinkura muse hugantoanki havi avamura ome hunto huno asami'ne. \v 27 Higeno Jisasi'a anage huno ana akura hu'ne, \wj Mofavremofo bretima erita kramofo amizamo'a knarera osu'neanki, atregeno mofavremo kotazana nemu huteno.\wj* \v 28 Higeno ana a'mo'a anage hu'ne, Ramoka tamage hananagi, itaretima mofavre'mo'za nenazageno ankrama heramiama'a kramo'za zogi'za nenaze. \v 29 Anante Jisasi'a anage hu'ne, \wj E'inahu kenona hanku vuo, havi avamumo'a mofaka'amofo agu'afinti hago atiramino vu'ne.\wj* \v 30 Higeno noma'arega vuno ome keana, mofa'amofona havi avamumo'a ko atreno vigeno, sipare mase'negeno ome ke'ne. \s Agesa anari renegeno ageru noria ne' Jisasi'a azeri knamare'nea naneke \p \v 31 Anante Jisasi'a Tairi kumara atreno, Saido kumapinti rugitagino Dekapolisi kaziga, Galili tirutega uhanatige'za, \v 32 mago agesa ankaniregeno kea nosia ne' avare'za e'za, Jisasinku muse hugantonanki kazana agofetu anto hu'naze. \v 33 Jisasi'a veara nezmatreno ana ne' avareno znagrake umanine'ne, agesa gampi azana nevazino, avetu aheno azankonu aganefunare avako nehuno, \v 34 kesga huno monafi negeno ra asimu nenteno, \wj Efata \wj* huno hu'ne, (ana kemofo agafa'a ruhagro huo hu'ne.) \v 35 Higeno ame huno ana ne'mofo agesamo'a ru hagro higeno, agefunamo'a oza higeno, knare huno kea hu'ne. \v 36 Jisasi'a amazama huazana vahera ozmasamiho huno nezmasamiana netre'za, ete mago'ane vahera huama hu'za zamasami'naze. \v 37 Hagi tusi zamagogo fege'za, Agra mika' zana knare'za nehie hu'za nehu'za, zamagesa ankanire'naza vahe erinkro huzmantege'za, knare hu'za kea nentahize. Hagi zamagnefu'na kna hu'nea vahe zamazeri so'e hige'za knare hu'za kea nehaze hu'za hu'naze. \c 8 \s Jisasima 4tauseni'a venenerami ne'za zami'nea naneke \r (Mat 15:32-39) \p \v 1 Hagi ana knafina maka veamo'za mago'ene eritru hazageno, ne'zana omanegeno, Jisasi'a amage'ma nentaza disaipol naga ke hige'za ageno anage huno zamasmi'ne. \v 2 \wj Nagra ama vea krerfagura nasunku huzmantoe. Na'ankure zamagra tagufa kna nagri'enena mani'zageno, ne'zama ne'zana omane'ne. \wj* \v 3 \wj Nagrama huzmantesuge'za kuma zimirega zamaga'ma netesige'za vanu'za, mago'amo'za afeteti e'nazanki'za kantega utraka hugahaze.\wj* \v 4 Hige'za Agri amage'ma nentza disaipol naga'mo'za anankemofo nona'a anage hu'za asami'naze, vahe omani mopafi mani'nonanki inantegati ne'zana erizamisunke'za neganare hugahaze? \v 5 Hazageno Jisasi'a huno, \wj Nama'a breti eri'naze?\wj* huno zamantahigege'za, 7ni'a breti eri'none, \v 6 hazageno, Jisasi'a ana maka veara mopafi maniho huno zamasamige'za manizageno, 7ni'a bretia erino Anumzamofo susu hunteteno, tamanasino amage'ma nentaza disaipol nagara zamige'za, ana veara refko hu'za zami'naze. \v 7 Ana nehazageno onensa nozamene mago'a me'negeno erino Anumzamofo susu hunteteno, amagema nentazana disaipol nagakura eritma zamiho huno zamasmi'ne. \v 8 Maka vahe'mo'za ana ne'za nenageno zamu hige'za ankra'ama atrazama'a, amagema nentaza disaipol naga'mo'za 7ni'a ra eka eka kupi zogiri avite'naze. \v 9 Ana vahera 4tauseni'a vahe nazamo'za netageno, huzmantege'za vu'za e'za hu'naze. \v 10 Jisasi'a anama huteno, ame huno amage'ma nentaza disaipol naga'ane votifi mareri'za Talmanuta kaziga vu'naze. \s Farisi vahe'mo'za Jisasinku avame'za huraverio hu'za hu'naza naneke \r (Mat 16:1-4) \p \v 11 Anante Farisi vahe'mo'za e'za Jisasina ke hakare hunte'za, Monafinti ruzahu hankave kaguvaza erifore hugeta kamneno hu'za rehe'za ke'naze. \v 12 Hagi Jisasina rimpamo'a kna nehigeno anage hu'ne. \wj Na'a hige'za meni knafi vahe'mo'za avame'za kenakura nahaze? Nagra tamage hu'na neramasamue, mago avame'zana ama knafi vahe'mo'za onkegahaze. \wj* \v 13 Ana huteno zamatreno ete votifi marerino kantu kaziga vu'ne. \s Herotine Farisi vahe'mokizmi havige kemofonku, zistire hunteno zamasami'nea fronka naneke \r (Mat 16:5-12) \p \v 14 Hagi amage'ma nentaza disaipol naga'mo'za zmagekani'za bretia eri'za omazanagi, magoke bretige votifina me'nege'za vu'naze. \v 15 Nevazageno Jisasi'a huno, \wj Farisi vahe'mokizmi zistigu'ene kini ne' Heroti zistigura kva hiho.\wj* \v 16 Hige'za zamagra zamagra ke huge antahige hu'za bretima erita ome'nona zanku nehugahie hu'za hu'naze. \v 17 Nehazageno Jisasi'a antahino keno nehuno, \wj Nahigeta breti omane'nea zankura huge antahige nehaze? Tamagra ketma antahi amara osu'nazafi? Tamagri tamagu'amo'a eriginefi? \wj* \v 18 \wj Tamavurga me'neana ke so'e nosazafi? Tamagesama me'neana antahi so'e nosazo? Tamagrira tamage'kaninegahie.\wj* \v 19 \wj Ko'ma 5fu'a breti tamanasina, 5 tauseni'a venene zami'noge'za nene'za atrazama'a, nama'a eka eka kupi erivite'naze? \wj*12fu'a eka eka kupi zogiri'none hu'naze. \v 20 \wj Hagi 7ni'a bretireti tamanasi'na 4tauseni'a vahe'ma zami'noge'za nene'za atrazama'a, nama'a eka eka kupi zogiri avite'naze? \wj* Hige'za 7ni'a kupi zogiri'none hu'za hu'naze. \v 21 Anante Jisasi'a anage huno zamasami'ne, \wj E'ina'ma hu'noazankura menina tamagra tamagesa antahi'ama nosazafi?\wj* \s Jisasi'a avusu hu'nea ne' azeri hari hunte'nea naneke \p \v 22 Ana hige'za zamagra Bedsaita kumate azageno, mago'a vahe'mo'za avusu hu'nea ne' avare'za Jisasinte e'naze. Avurgare avako hinkeno so'e huntenogu hanaveti'za Jisasina antahige'naze. \v 23 Ana hazageno, Jisasi'a avusu hu'nea ne'mofo azante avazu huno kumara atreno megi'a vuteno, Jisasi'a avufi avetu ahenenteno, azanu avako nehuno, \wj Mago'azana negano? \wj* Huno antahigene. \v 24 Higeno kesga huno avua negeno, Vahera vano nehazage'na zamagoanagi, zafamo vano nehiaza nehige'na nezmagoe huno hu'ne. \v 25 Anante Jisasi'a mago'ene azanu avurgare avako higeno, ana ne'mofo avurgamo'a hari higeno, ke ankereno negeno maka'zana keama huno ke'ne. \v 26 Anante Jisasi'a hunenteno, \wj Kumapina ufrege efrege osunka, fatgo hunka nonkarega vuo\wj* huno asami'ne. \s Pita'a huama Jisasinku hu'nea naneke \r (Mat 16:13-20; Luk 9:18-21) \p \v 27 Jisasi'a amage nentaza disaipol naga'ane Sisaria Filipai kumatamimpi vu'naze. Kantegama nevu'za Jisasi'a anage huno zmantahige'ne, \wj Nagrikura vahe'mo'za iza'e hu'za neheze?\wj* \v 28 Hagi mago'amo'za, hu'za mono ti frezamante'nea Joni'e hu'za nehaze. Hagi mago'a mo'za, kasnampa ne' Elaija'e hu'za nehaze. Hagi mago'amo'za korapa kasnampa vahepinti mago'zmimo'e hu'za neheze. \v 29 Anage hazageno Jisasi'a zamagri zamantahigeno, \wj Hagi tamagra iza'e hutma Nagrikura nehaze? \wj* Higeno Pita'a kenona huno, kagra Kraisige, Anumzamo'ma huhamprino vahe'ama zamavaregahanema hu'nea nere hu'ne. \v 30 Agra hu hankavetino mago vahera ana naneke huama hutma ozmasmiho huno zamasmi'ne. \s Jisasi'a knafima ufreno frisnia ke zamasmi'nea naneke \r (Mat 16:21-28; Luk 9:22-27) \p \v 31 Anante Jisasi'a erigafa huno amage'ma nentaza disaipol naga'a rempi huzamino, Vahe'mofo Mofavremo'a rama'a ata e'nerisigeno, mono kva vahe'mo'zane, ugagota kva vahe'mo'zane, kasegere ugagota hu'naza vahe'mo'za zamefi humiza ahefrisageno, tagufagna maseteno otigahie huno zamasami'ne. \v 32 Hagi ana nanekea huama huno amate zmasamigeno, Pita'a nentahino Jisasina avaregantiteno, agafa huno e'inahu kea osuo huno kesu'ne. \v 33 Hianagi Jisasi'a rukrahe huno, amage nentaza disaipol nagatega nezmageno Pitana kesuno, \wj Sataga manignenka namefiga'a evuo, Anumzamofo antahintahi novaririnanki, vahe'mofo antahintahi nevaririne.\wj* \s Jisasima amage'antezamofo naneke \p \v 34 Anante Jisasi'a maka veamokizmi ke hige'za, amage'ma nentaza disaipol naga'ene emetru hazageno, anage huno zamasami'ne, \wj Mago vahe'mo nagri namage'ma antenaku'ma hanuno'a, agra'a avesi'zana netreno, keka zafa'a erigofino namage egahie.\wj* \v 35 \wj Na'ankure iza'o, agra'a agu'vazino eri so'e huku hanimo'a, asimu'a atregahie. Iza'o nagriteku'ene Knare Musenkerema asimu'a atresimo'a agu'vazigahie.\wj* \v 36 \wj Mago vahe'mo'ma ama mopafi fenoza eri atruma nehanigeno, agu amema'a fnanema haniana, nankna aza hu'za erigahie? \wj* \v 37 \wj Na'a vahe'mo'a asimuma erisigura nona'a huno Anumzamofona amigahie?\wj* \v 38 \wj Iza'o ama knafi keontahi kumike vahepi, Nagriku'ene Nanekenimofoma agaze huntesimofona, henka Vahe'mofo Mofavremo Nafa'amofo hanavefima routage ankero vahe'ane esuno'a, Agranena zamagaze hunte'nesamokizmia, eme agaze huzmantegahie.\wj* \c 9 \p \v 1 Hagi Jisasi'a mago'ane zamasamino, \wj Tamage hu'na neramasmue, amafi otiza mani'naza vahepintira, ofri mani'ne'za Anumzamofo kumamo'a hanave'ane esige'za kegahaze.\wj* \s Jisasi avufgamo masanentake nehige'za kenaza naneke \r (Mat 17:1-13; Luk 9:28-36) \p \v 2 Hagi 6'a zagegna evutegeno, Jisasi'a Pitama, Jemisima, Jonikizmia zamavareno za'za agonafi mareriza zamagrake umani'ne'za, negageno Jisasi avufagamo'a rukrehe huno ruzahe nehigeno, \v 3 kukena'amo'a efe anentake huno tampre tampre hu'ne. Mopafina kukena sese nehigeno e'inahukna efenentake nosiaza huno efenentake hu'ne. \v 4 Hagi Elaija'a Mosesi'ene zamavuga efore huke Jisasi'ene naneke hu'naze. \v 5 Ana higeno Pita'a anage huno Jisasina asami'ne, Hurami' ne'moke, knare amafina mani'none. Hagi tagufa tona nona kigahune. Mago nona Kagriki, mago nona Mosesinki, mago nona Elaijanki huta kigahune. \v 6 Na'ankure zamagra tusi koro nehazageno, na'ane naneke hugahie, Pita'a ontahineno ana kea hu'ne. \v 7 Anante hampomo refitenezmantegeno, mago agerumo amanage ana hampompinti hu'ne, ama'i tusiza hu'na navesima nentoa Mofavreni'e. Agrama hania kea antahi amiho! \v 8 Hagi keganti kegma hu'za kazana, ame huke Moseke Elaijake omani'nakeno, Jisasi'a Agrake mani'nege'za ke'naze. \p \v 9 Hagi zamagrama agonaregati magoka eneramizageno hanave ke zamasamino, ke'naza zana vahera ozmasamitfa hu'nenkeno, Vahe'mofo Mofavremo'a fripinti otiteno hu'ne. \v 10 Hagi fritena otigahema hia nanekema zamagra'a nentahiza, na agu'agesare nehie hu'za hu'naze. \v 11 Anante zamagra Jisasina anage hu'za antahige'naze, na'a hige'za kasegere ugagota hu'naza vahe'mo'za, hu'za Elaija'a etenkeno'e hu'za nehaze? \v 12 Jisasi'a anage huno zamasami'ne, \wj Tamage Elaija ko eno maka'zama haviza hu'neazana eriso'e hu'ne. Hagi na'a higeno avontafepina krenteno, Vahe'mofo Mofavremo'a rama'a ataza erina, vahe'mo'za zamefi humigahaze hu'ne? \wj* \p \v 13 \wj Hianagi anage hu'na neramasamue, Elaija'a ko' ehanatige'za nanknazama hunte'naku'ma haza'zana avontafepima kre'nea kante ante'za maka'zana hunte'naze. \wj* \s Jisasi'a mago mofavre azeri knamre'nea naneke \r (Mat 17:14-21; Luk 9:37-43) \p \v 14 Jisasi'ene tagufa amage'ma nentaza disaipol naga'mo'zama, ete ruga'a amage'ma nentaza disaipol nagatema, e'za eme zamagazana kasegere ugagota hu'naza vahe'mo'za keha renezmantazage'za eme zamage'naze. \v 15 Anante ana maka vahe'mo'za Jisasina nege'za antri nehu'za, ame hu'za zamagare'za vu'za muse ome hunte'naze. \v 16 Jisasi'a huno, \wj Na'anku kehara zamagranena nehaze\wj* huno zamantahige'ne? \v 17 Tusi'a vahepinti mago'mo ana kemofo nona'a anage hu'ne, Rempi hurami ne'moke, havi avamumo agu'afi mani'neno agira eri antrako higeno, ke nosia mofavreni'a avarena Kagrite neoe. \v 18 Anama havi avamu'mo'ma agu'afi nefreno'a azeri traka hutregeno mopafi masenegeno, ahirahi neregeno agipinti agremo zuzu nehigeno, avera anikreki nehuno mase havavu nehie. Ana nehige'na avre'na Kagri kamage'ma nentaza disaipol nagate havi avamu humegi atresazegu zamantahigo'anagi, azeri so'e huonte'naze. \v 19 Ana kemofo nona'a Jisasi'a anage huno zamasami'ne, \wj Tamagra tamentinti osu vahere! Nama'a gna tamagra nena manigahue? Nama'agna tamagri kna erina vugahue? Ana mofavre avaretma Nagrite eho.\wj* \v 20 Hagi ana mofavre avare'za azageno, havi avamumo Jisasima anama negeno'a, ana mofavre azeri traka hutregeno mopafi traka huno maseno rukre rukre nehigeno, agipintira agremo'a zuzu hurami'ne. \v 21 Ana nehigeno Jisasi'a ana mofavremofo nefana antahigeno, \wj Nanknafi ana zana agafa hu'ne?\wj* Higeno, mofavre mani'negeno anazana fore humine huno hu'ne. \v 22 Rama'a zupa tevefine tirupine ahefri'naku azeri traka hunetre. Hagi Kagrama azahuga hunesunka, kasunku hurantenka taza huo huno hu'ne. \v 23 Higeno Jisasi'a anage huno ana mofavremofo nefana asami'ne, \wj Na'a higenka kagrama azahuga hunesunka azeri otio hunka nehane? Hagi mago'moma amentinti huno, maka'zana fore hugahie hanimofontera, amane maka'zana fore hugahie. \wj* \v 24 Ana mofavremofo nefa'a ranke huno anage hu'ne, namentinti huanki namentintima osu'zana naza huo! \v 25 Hagi Jisasi'ma keama rama'a vahe'mo'za ame hu'za eritru nehazageno, havi avamura hanavetino hunteno, \wj Kagra vahe'mokizmi zamazeri negi nenenka zamagi zamazeri antrako nehana havi avamumoka, hugantoanki agu'afintira atiraminka nevunka, mago'anena eofro. \wj* \p \v 26 Higeno ranke huno azeri tagosi tagosi nehuno atiramino enevigeno, ana mofavremo fri vahekna huno mase'nege'za, hago frine hu'za hakare vahe'mo'za sumi sumi ke hugantigama hu'naze! \v 27 Hianagi Jisasi'a azante akoheno azeri otigeno oti'ne. \v 28 Ana huteno Jisasi'a nompi umarerige'za, amage'ma nentaza disaipol naga'mo'za, Agrane zamagraku umani'ne'za, na'a higeta havi avamura ahenati notrone hu'za antahige'naze? \v 29 Hazageno Jisasi'a anage huno zamasami'ne, \wj Amana huknazana, nunamuhu kantetike huntesageno atiramigahie.\wj* \s Jisasi'a friteno otisia zamofonku hu'nea naneke \r (Mat 17:22-23; Luk 9:43-45) \p \v 30 Hagi Jisasi'ene amage'ma nentaza disaipol naga'mo'za ana kumara atre'za, atiramiza Galili kaziga rukitagiza vu'naze. Hianagi Jisasi'a kama vazama'a mago vahemo antahi zankura ave'osine. \v 31 Na'ankure amage'ma nentaza disaipol nagara rempi hunezamino, anage huno zamasami'ne, \wj Vahe'mofo Mofavre avare'za ha' vahe zamazampi antesage'za ahe fritesageno, tagufa kna maniteno kerifintira otigahie. \wj* \v 32 Hianagi ana naneke antahi ama nosu'za, antahige'zankura koro hu'naze. \s Amu'nontifina i'za rana mani'ne hu'naza naneke \r (Mat 18:1-5; Luk 9:46-48) \p \v 33 Anantetira Kapaneamu kumatega ete'za, Jisasima nompinka enemanino'a anage huno zamantahige'ne. \wj Kantegama ne-eta na'anku keaga huta e'naze?\wj* \v 34 Hianagi kantegama ne-eza i'za amu'nontifintira ugagota hu'ne hu'za hugantugama hu'nazagu, zamagra kea osutfa hu'naze. \v 35 Anante'ma Jisasi'ma mopafima nemanino'a 12fu'a amage'ma nentaza disaipol naga'a, kehuno anage huno zamasami'ne, \wj Iza'o ugagota hunaku'ma hanimo'a, henkarfa nemanino, maka vahe'mofo eriza vahe manigahie.\wj* \v 36 Agra osi mofavre amunozmifi azante azerino azeri onetino, anage huno zamasami'ne. \v 37 \wj Iza'o amanahu'kna osi mofavre, Nagri nagifi avreno azeri so'e huntesimo'a, Nagri navareno nazeri so'e hunantegahie. Iza'o Nagri'ma nevareno nazeri so'e hunante'nimo'a, Nagrike navareno nazeri so'e osugahianki, Nenfa hunantege'na e'nomofo avreno azeri so'e huntegahie.\wj* \s Erizanti eri haviza nosimo'a tagri kaziga mani'ne hu'nea naneke \r (Luk 9:49-50) \p \v 38 Anante Joni'a Jisasina asamino, Hurami ne'moka mago ne'mo kagri kagifi havi avamutamina humegi netregeta negeta, ana osuo huta hunte'none. Na'ankure ana ne'mo'a tagranena vano osu'negu ana osuo huta asevazinte'none. \v 39 Hianagi Jisasi'a anage hu'ne, \wj I'o huonteho, na'ankure mago vahe'mo'e huno Nagri nagifima kaguvazama nehanimo'a, hantga huno hu haviza hu onantegahie.\wj* \v 40 \wj E'ina hu'negu iza'o tagri'ma ha'marema norante'nimo'a, tagri kaziga mani'ne.\wj* \v 41 \wj Na'ankure tamage hu'na neramasamue, iza'o, Kraisi amage'ma nentaza disaipol naga zamaza hanue huno nehuno, tima afi tamisimofona, mizama'amo'a fanane osugahie.\wj* \s Havi avu'avazamo zamentinti zamazeri haviza nehia naneke \r (Mat 18:6-9; Luk 17:1-2) \p \v 42 Jisasi'a anage huno zamasami'ne, \wj Iza'o ama osi mofavremo'za, Nagrite'ma zamentinti nehaza mofavre nagama kumipi zamarentesamokizmia, tusi'a monu havereti anankempi rentete'za, hagerimpi matevu'za atresageno uramisiana knare'zantfa hugahie.\wj* \v 43 \wj Hagi kazamo'ma kumipi kavare nentesigenka akafri atro. Na'ankure ru tare kaza me'nenigeno asu osu tevava tevefi kavarente zanku, magoke kaza me'nena manivava asimu erisanana knare hugahie.\wj* \v 44 \wj [Anampina kanimo'a zamufgafi manivava hugahie. Hanki tevemo asu osu tevava hugahie.] \wj* \v 45 \wj Hagi kagamo'ma kumipi kavare nentesigenka akafri tro, na'ankure ru tare kaga me'neno asu osu tevava tevefi kavarente'zanku, magoke kaga me'nena, manivava asimu erizampi ufresanana knare hugahie.\wj* \v 46 \wj [Anampina kanimo'a zamufgafi manivava hugahie. Hanki tevemo asu osu tevava hugahie.]\wj* \v 47 \wj Hagi kavurgamo'ma kumipi kavare nentesigenka, anankavuraga tagati atro, na'ankure ru tare kavurga me'neno, asu osu tevava tevefi kavretre'zanku, magoke kavurgama me'nena, Anumzamofo kumapima ufresanana knare hugahie.\wj* \v 48 \wj \+qt Anampina kanimo'a zamufgafi manivava hugahie. Hanki tevemo asu osu tevava hugahie.\+qt* \wj* (Ais 66:24) \v 49 \wj Na'ankure hagereti'ma ofama eri hagama nehiaza huno ana mikomofona tevenu kre fatgo hugahie. \wj* \v 50 \wj Hagemo'a knare hu'neanagi, haga'ama atresigenka, inankna hunka ete kagra eri haga hugahane? Tamagra hagegna huta amuno tamifina ovesinte avesinte hutma tamarimpa frune maniho.\wj* \c 10 \s Jisasi'a arave atane zanku zamasami'nea naneke \r (Mat 19:1-12; Luk 16:18) \p \v 1 Hagi Jisasi'a ananku'ma atreno Judia kaziga vuno Jodani tina takaheno kantu kaziga vu'ne. Nevige'za tusi'a veamo'za mago'ene Agrite emeri atru hazageno anante umani'neno, ko'ma nehiaza huno naneke mago'ene agafa huno rempi huzami'ne. \v 2 Farisi vahe'mo'za e'za Jisasina rehe'za anage hu'za antahige'naze, vemoma nenaro atrezamo'a kasege amage antegahifi? \v 3 Hu'za nehazageno ana kenona'a anage huno zamasami'ne, \wj Na'a hiho huno Mosesi'a kasegea krerami'ne?\wj* \v 4 Hige'za Zamagra anage hu'naze, Mosesi'a avompina, vemo'a nenaro atrenakura amane katroe huno eriamahu avona kre nemino, huntenkeno vugahie. \v 5 Hianagi Jisasi'a amanage huno zamasmi'ne, \wj Na'ankure tamarimpamo'a hankavetino erigi'nea zanku huno Mosesi'a ana kasegea kreno tamami'ne.\wj* \v 6 \wj Hianagi Anumzamo'a ese agafare \+qt vene a'ene trohu zanante'ne. \+qt* \wj* \v 7 \wj E'i ana agafare vemo'a nefane nereranena netreno, nenaro'ene hagerfino, \wj* (Diu-Kas 24:1, Jen-Agf 1:27, 5:2) \v 8 \wj erimago znavufa neseke, mago'ane tare vahera omanina'anki, magoke mani'na'e.\wj* \v 9 \wj E'ina hu'negu nazano Anumzamo'ma eri hagerafi neniazana, atregeno mago vahe'mo'a eri ovasaneno. \wj* \v 10 \wj Ete mago'ene nompi umareri'za mani'neza amage'ma nentaza disaipol naga'mo'za aravema refutagizankura antahige'naze.\wj* \v 11 Jisasi'a ke'nona zamire anage huno zamasami'ne, \wj Iza'o ese a'ma netreno aru a'ma erisia ne'mo'a, ese a'mofona kumi hunteno monko avu'avaza hugahie. \wj* \v 12 \wj Hagi mago a'moma neve netreno, aru ve eri snimo'a, monko avu'ava hugahie.\wj* \s Jisasine ne'one mofavre naga'mofo naneke \r (Mat 19:13-15; Luk 18:15-17) \p \v 13 Anante vahe'zagamo'za ne'one mofavreramina Jisasi'ma azanteno asomu huzmantenogu zmavare'za neage'za, amage'ma nentaza disaipol naga'mo'za kezamasu'za azeri amuho osiho hu'naze. \v 14 Hianagi Jisasima nezmageno asi vazigeno, anage huno zamasami'ne, \wj Zamazeorita zamatrenke'za osi mofavre'mo'za Nagrite eho. Na'ankure Anumzamofo kumara e'inahu vahe'mofo kuma me'ne.\wj* \v 15 \wj Tamage hu'na neramasamue, iza'o Anumzamofo kumama mofavre'moma eneriaza huno e'orisimo'a, uofretfa hugahie.\wj* \v 16 Jisasi'a anage huteno, ana mofavre'rami zamavareno, azana zamagofetu anteno agafa huno asomu kea huzmante'ne. \s Afufenone ne'mo Jisasi antahige'nea naneke \r (Mat 19:16-30; Luk 18:18-30) \p \v 17 Hagi Jisasi'a otino kantega nevigeno mago ne'mo negeno, agareno agafi rena omenereno anage huno hu'ne, knare rempi hurami ne'moka, nankna hanuna manivava asimura erigahue? \v 18 Higeno Jisasi'a anage huno ana nera asami'ne, \wj Na'a higenka kagra knare hu'nane hunka nehane? Mago vahe'mo'e huno knare osu'neanki, Anumzamo Agrake knarera hu'ne.\wj* \v 19 \wj Hagi kasegefina ko amanage hu'negenka antahinane, vahe ahe ofrio, rumofo a'enena monko'zana osuo, kumzafa oso, vahera havige huozmanteho, vahezana eri savarira osiho, negrerane negafa kea antahi zanaminka zanamage antegahane hu'negenka antahinane. \wj* \v 20 Anante ana ne'mo'a Jisasina anage huno asami'ne Rempi hurami ne'moka, osi'ma mani'noretima eno menima ama knarema eana, nagu'areti hu'na maka ana kasegea amage ante'noe. \v 21 Jisasi'a ana nera negeno avesinteno anage hu'ne, \wj Mago'zanku atupa hu'nane, vunka inanknazama ante'nesnana zana, maka zagore ome atrenka eritenka, ana zago erinka zamunte omane vahe nezamigeno, monafinka fenonka'a meno. Ana nehunka kagra, Nagri eme namage'anto.\wj* \v 22 Ana naneke nentahigeno, avugosamo ruzahe higeno, rama'a afufeno ante'negu rimpagna nehuno atreno oti'no vu'ne. \p \v 23 Vigeno Jisasi'a ome zamage eme zamage nehuno, amanage huno amage'ma nentaza disaipol naga'a zamasmi'ne, \wj Afufenozamine vahe'mo'za Anumzamofo kumapi ufrenaku'ma hanazana, tusi'a amuho hugahaze!\wj* \v 24 Anagema hige'za amagema nentaza disaipol naga'mo'za antri ana kegura hu'naze. Hianagi mago'ene Jisasi'a anage huno zamasami'ne, \wj Mofavre naga'mote, Anumzamofo kumapima ufrezamo'a tusi'a amuho hu'ne!\wj* \v 25 \wj Kemoli afumo'za \wj* \f + \fr 10:25 \fr*\ft Nekazamofo kampinema hu'neana osi kahanku hu'ne.\ft*\f* \wj nekazamofo kampima ufrenakuma nehazana amuhoa hunozmante. Hianagi afufenone vahe'mo'za Anumzamofo kumapi ufre'naku hanazana, tusi amuho huzmantegahie. \wj* \v 26 Mago'ene antri hu'za tusi zmagogogu nehu'za, zamagra zamagra anage hu'naze, hagi iza manivava manizana erigahie? \v 27 Hazageno Jisasi'a nezmageno ana kenona amanage huno hu'ne, \wj Vahetfamota amanahu'zana hugara osu'nazanki, Anumzamo'a amane maka'zana hugara hu'ne.\wj* \p \v 28 Higeno Pita'a anage huno Jisasina asmi'ne, ko, tagra mafka'zana atreta kagri kamage'nentone. \v 29 Higeno Jisasi'a anage hu'ne, \wj Tamage hu'na neramasamue, iza'o Nagriku'ene Knare Musenkereku'ma huno noma'afi, afuhe'impi, asarahehe'impi, nererampi, nefampi, mofavre'zaga'afi hoza ramima'ama atresimo'a,\wj* \v 30 \wj ana nona'a maka'zana 100'a agatereno menina ama knafina rama'a e'nerino, rama'a kuma'ene, nefu'zane nesaro'zane nererane mofavre' naga'ane, hoza'ane e'nerisige'za, vahe'mo'za azeri haviza nehanageno, henkama esia knarera manivava asimu erigahie.\wj* \v 31 \wj Hianagi rama'amo'za ugagota hu'nenamo'za, henka esnage'za, rama'a henka e'nenamo'za, ugagota hu'za vugahaze.\wj* \s Jisasi'a friteno otisia zanku hu'nea naneke \r (Mat 20:17-19; Luk 18:31-34) \p \v 32 Hagi Jerusalemi vu kantega mareri'za nevazageno, Jisasi'a ugota huno vu'ne. Hianagi amagema nentaza naga'mo'za antri nehazageno, zamavaririza vu'naza vahe'mo'za koro hu'naze. Hianagi Jisasi'a 12fu'a amage'ma nentaza disaipol nagara zamare kanti mago'ene zamanteno, agafa huno agrite'ma fore hania zamofo naneke zamasami'ne. \v 33 \wj Keho, Jerusalemi kumate marerita meni nevunankino, Vahe'mofo Mofavrea azeriza ugagota mono kva vahete'ene kasegere ugota hu'naza vahe zamazampi avrentegahaze. Zamagra ahe friho nehu'za, fegi'a vahe zamazampi avrentegahaze. \wj* \v 34 \wj Ana vahe'mo'za huhaviza hunente'za, zamavetu ahenente'za sefunemiza, ahe frigahaze. Hianagi tagufa zagekna zupa frinefintira otigahie.\wj* \s Jemisike Jonike kota vahe maninaku Jisasina antahige' na'a naneke \r (Mat 20:20-28) \p \v 35 Anante tare Zebeti nemofoke Joni'ene Jemisikea Jisasinte e'ne anage hu'na'e, Hurami ne'moka, menima tagrima tavemanesiza hurantogu kantahinego'e? \v 36 Jisasi'a anage hu'ne, \wj Na'a huranantesuegu neha'e?\wj* \v 37 Anage huke asami'na'e, monafima hihamu hanaveka'afima kinima umaninunka tatregeno, mago'mo'a kazantmaga manina, mago'mo'a kaza hoga'a maninogu nehue. \v 38 Hianagi Jisasi'a anage huno znasami'ne, \wj Tanagra antahitna ketna osu na'azanku nantahinega'e! Tanagra nesua kapufintira negaha'o, hifi tima fresuaza hutna, tina fregaha'o?\wj* \v 39 Higeke ana netremoke anage huke Jisasina asami'na'e, tagra amane negahu'e huke hakeno, anante Jisasi'a anage huno znasami'ne, \wj Nagrama nesua kapufintira amane neta, tima frezama nehua tina fregaha'e.\wj* \v 40 \wj Hu'neanagi nazantamaga mani'zane, naza hogama mani'zana Nagri'zana omane'ne. Anumzamo'ma huhampri zamanteno, retro'ma huzmanteno erigahazema hu'nea vahe'mo'za erigahaze.\wj* \p \v 41 Anage nehige'za 10'a amage'ma nentaza disaipol naga'mo'za ana naneke nentahi'za, Jemisine Jonigiznia agafa hu'za zamarimpa aheznante'naze. \v 42 Hagi Jisasi'a mika'amokizmi ke hige'za ageno anage huno zamasmi'ne, \wj Megi'a vahepinti kva vahere hu'za antahizamiza vahe'mo'za ra vahe'zimi nemanizage'za, iza'zo ra zamagima eri'za vahe'mo'za hanave zamireti zmagatere'za kegava hunezmantaze. \wj* \v 43 \wj Hu'neanagi tamagra anahuknara osugahaze. Hianagi iza'o ra vahe mani'naku hanimo'a, tamagri amu'nompina eri'za vahe manino.\wj* \v 44 \wj Iza'o amunotamifintima ugagota huramante'nakuma hanimo'a, mika'motma kazo kazo eriza vahe manigahie.\wj* \v 45 \wj Ana hu'negu Vahe'mofo Mofavre'mo enena, eri'za erintehogura ome'ne. Hianagi eri'za erino tamagri tamaza nehuno, Agra'a asimura atreno rama'mokizmi miza sezmantenaku e'ne.\wj* \s Avusu hu'nea ne' Batamiasi naneke \r (Mat 20:29-34; Luk 18:35-43) \p \v 46 Hagi zamagrama Jeriko kumate ehanatite'za, Jisasi'ene amage'ma nentaza disaipol naga'ene tusi'a veamo'za ana kuma atre'za nevazageno, Timeasi nemofo Batamiasi'a avusuhu ne'mo, kamofo ankenarega mani'neno, azama hanagu meme hu'ne. \v 47 Hagi ana ne'mo'a antahiama Nazareti Jisasi ne-e hiankema nentahino'a, agafa huno kezatino, Jisasiga Deviti nemofoga nagrira kasunku hunantenka nazahuo! \v 48 Hage'za rama'a vahe'mo'za kesu'za, kagra tagano hu'naze. Hianagi mago'ene kezatino, Jisasiga Deviti nemofoga nagrira kasunku hunantenka nazahuo! \v 49 Higeno Jisasi'a nevifinti uotino, \wj Ke hinkeno eno\wj* hige'za, zamagra ana avusuhu neku, kagriku ke nehianki krimpamo'a so'e nehinkenka otinka eno hu'za hu'naze. \v 50 Ana ne'mo zanra anakreku'a netreno ame huno otino Jisasinte e'ne. \v 51 Higeno anante Jisasi'a anage hu'ne, \wj Na'a hugante'nuegu kave'nesie?\wj* Hurami ne'moka, ete navu kenaku nehue. \v 52 Higeno, Jisasi'a anage huno asami'ne, \wj Kamentintimo kazeri so'e hianki vuo\wj* higeno, ame huno avurgamo'a ete hari higeno amage' avaririno kantega vu'ne. \c 11 \s Jerusalemi kumapi Jisasi'a donki afu'mofo agumpi manino kini vahekna huno ufre'nea naneke \r (Mat 21:1-11; Luk 19:28-40; Jon 12:12-19) \p \v 1 Hagi Jerusalemi kuma tava'onte e'naze. Betfakene Betania Olive agonare me'nea kumate ne-eza, Jisasi'a tare amage'ma nenta'a disaipol netre'na huznanteno, \v 2 anage huno znasami'ne, \wj Tanagra ugoteta antu kumapi vi'o. Kasefa donki vahe'mo'a agumpi omaninenia kina arente nenigeta ome kenutna, nofira eri katufetna avazu huta e'o.\wj* \v 3 \wj Hanki ana nehanakeno mago'a vahe'mo, na'a hu'naku nevra'e huno hinketna'a anage hi'o, Ramofona eri'za me'ne hutna hanakeno'a, ame huno atrenketna avretna egaha'e. \wj* \v 4 Huno huznantegeke karanka nevu'ne ome ka'ana, fegia nomofo kafante rente'nagene ome negene katufe'na'e. \v 5 Anante oti'naza vahe'mo'za, na'a hunaku donkia katunefa'e hu'za znantahige'naze? \v 6 Hazageno Jisasi'ma hu'nea kea nezmasamige'za, anante'ma oti'naza vahe'mo'za knarere hu'za huznante'naze. \v 7 Anante ana kasefa donkina avre'ne Jisasinte ne-ene anakreku'zani zafi'ne ana donkimofo agumpi tafevasi nentakeno, Jisasi'a ana agofetu manino vu'ne. \v 8 Mika veamo'za zaza anakre ku'zimi zafiza kampi vasiza nevazage'za, mago'amo'za zafa asina hozafinti akafri'za kampi tafe vasiza nevazageno, Jisasi'a ana tafete vu'ne. \v 9 Hagi kote'za vaza vahe'mo'zane henkama aza vahemo'zanena amrara hu'za ranke hu'za muse hunente'za, \bdit Tazahu nera, hosanna ramofo agifi ne-emofona asomu huntesanie! \bdit* (Sam-Zga 118:25-26) \v 10 Nerafa Deviti nagapintima ne-emofonkura marerisa Anumzamofona muse hunenteta, Tazahu ne'mofona agi'a ahentesga hanune. \v 11 Anante Jisasi'a Jerusalemi kumapi vuno, ra mono nompi ufreno maka'za ome kagino ke vagareteno, atiramino 12fu'a amage'ma nentaza disaipol naga'a zagemo kinaga segeno nezamavareno atreno Betani kumate vu'ne. \s Fiki zafamo raga'a oreno huno sifna hente'nea naneke \r (Mat 21:18-19) \p \v 12 Hagi masete'za nanterana Betani kumara atre'za neageno, Jisasina aga ate'ne. \v 13 Fiki zafa'mofo asina kuronkuro huno ogamanu me'negeno negeno, nezama rente'nenigu kenaku eme ke'ne. Hianagi eme keana asinage me'negeno ke'ne. Na'ankure fiki zafa raga rentekna omane'ne. \v 14 Ana higeno ana zafamofonkura anage huno hu'ne, \wj Mago'ene raga oresnanke'za veamo'za tagi'za onegahaze.\wj* Anage hige'za amage'ma nentaza disaipol naga'mo'za ana naneke antahi'naze. \s Ra mono nompi maketi nehaza vahe Jisasi'a zamahe fegi zmatre'nea naneke \r (Mat 21:12-17; Luk 19:45-48; Jon 2:13-22) \p \v 15 Hagi Jisasi'ene amagema nentaza disaipol naga'ane Jerusalemi kumate uhanati'zageno, Jisasi'a ra mono nompi mareriteno agafa huno maketima nehaza vahera zamahenati netreno, zagore netre'za miza nesaza vahe'mokizmi trara erikaha hunetreno, mani'ne'za maho nama zagore netraza tra'ene zagoma rezahema nehaza vahe trara erikaha hutre'ne. \v 16 Ana huteno feno zantamia mago vahe'mote hutma eritma ra mono nompina aru kitagita vuta eta osutfa hiho huno hu'ne. \v 17 Ana huteno agafa huno rempi hunezamino anage huno zamasmi'ne, \wj Amanage huno Anumzamofo avontafepina krente'ne, \+qt Nagri nona mika kaziga vea'moza nunamu hanaza no me'ne,\+qt* hianagi tamagra kumzafa vahe'mo'za fraki nonkuma eri tro nehaze.\wj* (Ais 56:7, Jer 7:11) \v 18 Hagi ra mono kva vahe'mo'zane, kasegerema ugagota hu'naza vahe'mo'za nentahiza, inankna huta ahegahune hu'za ahesaza kankamunku hakrenaze. Na'ankure zamagra koro Agrikura hu'naze. Hagi maka vahe'mo'za rempima huzamia zankura antri hu'naze. \v 19 Ana kinaga Jisasi'ene amage'ma nentaza disaipol naga'mo'za, rankuma atre'za fegi'a vu'naze. \s Sifnama ahente'nea fiki zafamo hagege hu'nea naneke \r (Mat 21:20-22) \p \v 20 Nantera enevu'za kazana, sifnama Jisasi'ma ahente'nea fiki zafamo'ene arfu'na'amo'a, osapa re'nege'za ke'naze. \v 21 Pita'a Jisasi'ma hu'nea kegu age'sa nentahino anage hu'ne, Rempi hurami ne'moka ko! Okima sifna kema hunka raga renontenka osaparo hu'nana Fiki zafamo'a osapa re'ne. \v 22 Jisasi'a kenona anage huno zamagrira zamasami'ne, \wj Anumzamofonte tamentinti hiho.\wj* \v 23 \wj Tamage hu'na neramasamue, mago vahe'mo'ma ami agonagu'ma huno, otinka hagerimpi takauro huno tare agesa ontahi amentinti nehuno hanigeno'a, amane ke haniaza huno fore hugahie.\wj* \v 24 \wj E'ina hu'negu anage hu'na neramasamue. Nazankuma nunamu hunka Anumzamofo antahima kesunka, hago eri'noe hunka kamentinti hanunka erigahne.\wj* \v 25 \wj Hagi otinka nunamu hunakuma hanunka, mago'mo haviza hugante'nesnia zana atrento. Anama hanankeno'a, monafi nemania Nafakamo'a kagri'enena kumika'a atregantegahie.\wj* \v 26 \wj [Hu'neanagi kagra vahe'mofo kefoza atre ozmantesanana, monare mani'nea Nafakamo kagri kefozana ana zanke huno atre ogantegahie.] \wj* \s Jisasi hanavegu agenoka hu'naza naneke \r (Mat 21:23-27; Luk 20:1-8) \p \v 27 Hagi Jerusalemi kumate ete uhanatizageno, Jisasi'a ranmono kumapi nevige'za, ra mono kva vahe'mo'zane, kasegere ugagota hu'naza vahe'mo'zane, mago'a ugagota kva vahe'mo'zane, nege'za Jisasinte e'za, \v 28 anage hu'za antahige'naze, Kagra ina hihamure hakare zana eri fore nehane? Iza hihamua kamigenka hakare zana nehane? \v 29 Jisasi'a zamagrikura anage huno hu'ne, \wj Nagra ete tamagrira mago'zanku tamantahigegahue, ana kenona'a hutenkena, aza hihamu namige'na eri'zana e'nerufi tamasmigahue.\wj* \v 30 \wj Hagi nasamiho, Jonima mono ti frezmante'nea, zana monafinti e'nefi, vahe'mo erifore hu'ne?\wj* \v 31 Jisasi'a nehige'za zamagra ohumi ahumi nehu'za anage hu'naze. Tagrama monafintire huta hanunkeno'a, Agra anage hugahie. Hagi nahigetma tamentintia ana zankura nosaze? huno hugahie. \v 32 Hianagi vahe'mo eri fore hu'ne, huta osugosune, nehu'za maka veaku koro hu'za atre'naze. Na'ankure maka veamo'za Joninkura tamage kasnampa nere hu'za antahi'naze. \v 33 Anage nehu'za Jisasina kenona hunte'ze, ontahi'none hazageno Jisasi'a anage huno zamasami'ne, \wj Nagranena iza hihamufi eri'zana enerue ontamasmigahue \wj* huno hu'ne. \c 12 \s Hoza nafa'amofo mofavrene eri'za vahe'a zamazeri haviza hu'naza fronka naneke \r (Mat 21:33-46; Luk 20:9-19) \p \v 1 Jisasi'a erigafa huno fronka kea zamasami'ne, \wj Mago mopa agafa ne'mo'a waini hoza kri'ne. Ana hoza kegina huno, wainima tatisia keria asenteteno, mani'neno kvahu nona kinte'ne. Hagi zoka umani'neno enaku ikante zago miza seterehu (rent) vahete, hoza'a netreno afete ka vu'ne.\wj* \v 2 \wj Hagi hozama vasage knama egeno'a, kazokzo eri'za ne'a huntegeno, agri'ma refko hu'za amisnazama'a erisnigu, kegava hune'za ikantema mizama (rent) nezamiza naga'mokizmire e'ne.\wj* \v 3 \wj Ana hianagi, anama kegavama hu'naza naga'mo'za, azeri'za knonkeve nemi'za, atrageno mago'zana e'ori amane vu'ne.\wj* \v 4 \wj Ete mago'ane ru kazokazo eri'za ne'a huntegeno vige'za, anu rutane'za ahete'za, ke huhaviza hazageno atreno e'ne.\wj* \v 5 \wj Ana hazageno ete mago'ene huntegeno vimofona, ahe frigeno hakare'a huzmantege'za nevazageno, mago'a knonkeve nezami'za, mago'a zamahe fri'naze.\wj* \v 6 \wj Ana hazageno, magoke avesi avesi hunentea mofavrege mani'ne. Ana huzmante vagareteno, henkarfana magoke mani'nea mofavre'a hunenteno, zamagra magoke mofavre ni'agi'za antahimigahaze hu'ne.\wj* \v 7 \wj Hianagi ana hoza kva hu'naza vahe'mo'za, zamagra zamagra anage hu'naze, nafa'amofo zama erisanti haresia nera ama eanki, enketa ahe frisunkeno nefa fenozamo'a, tagrizase'nie! Hu'za hu'naze.\wj* \v 8 \wj Ana nehu'za azeri'za ana mofavrea ahe frite'za, avufa'a waini hozafinti megi'a mate vu'naze. \wj* \p \v 9 \wj Hagi waini hozamofo nefa'a nankna eme hugahie? Agra eno waini hoza kegava krinaza vahera eme zmaheno, waini hoza ru vahe'mokizmi eri zaminke'za, kegava hugahaze.\wj* \v 10 \wj Hanki ama naneke Anumzamofo avontafepi krente'nazana hampritma ontahinazo? \+qt Nogi vahe'mo'za haviza hie huza atre'naza havemo'a, no renage antepinka no azeri hanaveti have fore hu'ne.\+qt* \wj* \v 11 \wj \+qt Anumzamo ama anazana hu'neanki, tavuma konana knare zantfa hu'ne. \+qt* \wj* (Sam-Zga 118:22-23.) \p \v 12 Hagi ana vahe'mo'za azeri'saza kanku hakre'naze. Na'ankure fronka kema hu'neana zamagriku hu'ne. Hianagi zamagra tusi'a vahe kevugu koro nehu'za atre'za vu'naze. \s Takisi zago Sisama amizanku Jisasina antahige'naza naneke \r (Mat 22:15-22; Luk 20:20-26) \p \v 13 Hagi Juda kva vahe'mo'za Jisasina rehe'za kema huhaviza hanige'za, ana ke eri'za keaga hunte'naku, mago'a farisi vahe'ene, Heroti naga'ane huzmantage'za vu'naze. \v 14 Zamagrama Jisasinte'ma ne-eza anage hu'naze, Hurami ne'moka, tagra antahi'none, kagra tamagege nehunka, mago vahekura koro nosunka, havi vahe'ene fatgo vahe'ene mago'zanke hunka Anumzamofo fatgo kankura rempi huneraminketa nentahune. Hagi knare Sisana takesia amigahumpi omigahune? \v 15 Hianagi krunage haza nezamageno, anage huno zamasami'ne, \wj Na'a higetma Nagrira renahetma negaze? Mago zagoa eritma enkena kaneno,\wj* \v 16 hige'za mago zago eri'za eme amizageno, \wj Iza amema'ane avone me'ne?\wj* Hige'za zamagra hu'za, Sisane hu'za hu'naze. \v 17 Anante Jisasi'a amanage huno hu'ne, \wj Knareki Sisa zana Sisa amigahaze. Hagi Anumzamofo zana, Anumzamofo amigahaze\wj* huno hige'za tusiza hu'za antri hu'naze. \s Fripinti otino arave hanaza zanku antahige'naza naneke? \r (Mat 22:23-33; Luk 20:27-40) \p \v 18 Hagi mago'a Satusi mono vahe'mo'za (fripinti o'otigahaze nehaza vahe'mo'za) Jisasinte e'za anage hu'za antahige'naze. \v 19 Hurami ne'moke, anage huno korapa Mosesi'a avona krerami'ne, mago ne'mo'ma \bdit ara eriteno mofavre onteno frinkeno'a, nefu ana ara erineno, mofavre kasentesigeno, nefu agimo'a fanane osugahie huno avona krente'ne.\bdit* (Diu-Kas 25:5-6) \v 20 Hagi 7ni'a kogna mani'nazafinti, agonesa zimimo ara eriteno mofavre onteno frine. \v 21 Nagna'amo ana ara eri'ne. Eriteno mofavre onte frigeno, anante'mo'a anazanke huno ana ara eriteno, mofavre onteno fri'ne. \v 22 Ana 7ni'a kogna naga'mo'za, magore hu'za mofavre kase onte fri vagaretageno, ana ara henka'a fri'ne. \v 23 Fripinti'ma oti knazupa, ana maka kognamo'za fripinti'ma oti'nageno'a, iza a' manigahie? Na'ankure maka ana 7ni'a kognamo'za ana ara kazo eritere hute'za fri'naze. \v 24 Jisasi'a anage huno zamasami'ne, \wj Hantagama hazana, tamagra Anumzamofo avontafepi kre'nea kea antahitama ketma osuta, Anumzamofo hihamu'a onkenetma nehazafigure.\wj* \v 25 \wj Na'ankure fri'nehnafinti'ma oti snazana, arave hu'zana omnesigeno, ara vasi omi ami hu'zana omnesigeno, monafinka ankero vahe'kna hu'za manigahaze.\wj* \v 26 \wj Hianagi tamage nanekema me'neana frite'za otigahaze. Anumzamo'a onensa zafa tevenerefinti Mosesenku ke higeno antahiteno, avontafepi krente'neana omne'negeta hamprita onkenetma nehazo? Anumzamo amanage huno asami'ne, \+qt Nagra Abrahamu Anumza mani'na, Aisaki Anumza mani'na Jekopu Anumza mani'noe.\+qt* \wj* (Eks-Ati 3:2, 6) \v 27 \wj Huno hu'negu, Agra fri vahe'mokizmi Anumzana omani'neanki, kasefa hu'za mani'naza vahe'mokizmi Anumza manine, tamagra tusi'a hantaga nehaze.\wj* \s Ugota hu'nea kasegemofo naneke \r (Mat 22:34-40; Luk 10:25-28) \p \v 28 Hagi mago kasegere ugagota hu'nea ne'mo eme antahiama ke hakare nehazageno, Jisasi'a so'eza huno kenona zamirera nezmasamigeno, ananke eme nentahino, Jisasina antahigeno, Maka kasegefina ina kasegemo vugota hu'ne? \v 29 Higeno Jisasi'a amanage huno hu'ne, \wj Kagota kasegea amanahu me'ne, \+qt Israeli vahe'mota antahiho, Ramo'a tagri Anumzane. Rana agrake mani'ne.\+qt* \wj* \v 30 \wj \+qt Kagra kagu'areti Anumza ka'amofona avesinto, maka kamema'areti hunka avesinto, maka antahintahi ka'areti hunka avesinto, maka hanave ka'areti hunka avesinto hu'ne.\+qt*\wj* (Diu-Kas 6:4-5) \v 31 \wj Anantera amanahu kasege me'ne, \+qt kagragu kavesi nentanaza hunka tva'onkare'ma mani'nenimofona avesinto.\+qt*\wj* (Lev-Pris 19:18) \wj Ama tare kasegemofona mago kasegemo'e huno znagateore'ne \wj* \v 32 Higeno kasegere ugota hu'nea ne'mo'a anage hu'ne, Hurami ne'moka, tamage hunka hane, Agra magoke mani'neankino magore huno amefiga'a vahera omani'ne. \v 33 Ana hanigeta Anumzamofona tagu'areti avesinteta, maka antahintahireti avesinteta, maka hanavereti avesinteta, tagragu tavesi nentonaza huta tva'onte maninesaza nagara zmavesinte sunazamo'a, Kresramana vuzane, Anumzamofo hakare zanka'a ami'zana agatereno ugagotaza me'ne. \v 34 Jisasima antahiama ana ne'mo'ma kenona'a hu so'e higeno, anage huno asami'ne, \wj Kagra Anumzamofo kuma tava'onte mani'nane.\wj* Higeno mago'a vahe'mo'za antahige zankura koro hu'za antahi onke'naze. \s Kraisi'a aza mofavre hu'za hu'naza naneke \r (Mat 22:41-46; Luk 20:41-44) \p \v 35 Jisasi'ma ra mono nompi rempi hunezamino'a anage hu'ne, \wj Na'ante kasegere ugagota hu'naza vahe'mo'za Kraisinkura, Deviti nemofo'e nehaze?\wj* \p \v 36 \wj Hagi Ruotge Avamu'mo Devitina azeri otigeno amanage hu'ne, \+qt Ramo'a anage huno Ranimofonkura hu'ne, Nazantmaga kaziga trate manige'na, ha' vaheka'a kagafinka zamazeri fenkamu atraneno hu'ne.\+qt* \wj* (Sam-Zga 110:1) \v 37 \wj Devitima agra'ama huno Ranimo'e hanigeno'a, inankna huno Deviti mofavre manigahie?\wj* \s Kasegere ugagota hu'naza vaheku kva hanaza naneke \r (Mat 23:1-36; Luk 20:45-47) \p \v 38 Rempima huzamifina Jisasi'a anage huno mago'ene zamasami'ne, \wj Kasegere ugagota hu'naza vahekura kva hiho. Zamagra za'za kukena hu'za maketi kumapi vano nehazage'za hakare vahe'mo'za nezmage'za muse huzmante zanku zamavesi vahere. \wj* \v 39 \wj Hanki osi mono nompi vugota hu'nea trate unemaniza, nezama nepina zamagi eri trate nemanize. \wj* \v 40 \wj Kento a'nemokizmi krunage hu'za fenozimi eneri'za zamo, eama hu'zanku za'za nunamu nehaze. Ana hu'negu ama anazamofo mizama'a, agatere'za ranknaza erigahaze.\wj* \s Kento a'mo ofa zago ante'nea naneke \r (Luk 21:1-4) \p \v 41 Jisasi'a ra mono nompi, zagoma nentaza taferomofo tva'onte mani'neno zagoma eme antazana zmage'ne. Fenozimi me'nea vahe'mo'za rama'a zago eme ante'naze. \v 42 Ana nehageno amunte omane kento a'mo eno, tare osi koranke zago mago toza avamente me'nea erino ana taferopi eme netregeno, \v 43 Jisasi'a amage'ma nentaza disaipol nagara ke hige'za ageno anage huno zamasami'ne, \wj Tamage hu'na neramasmue, ama amunte omane kento a'mo rama'a zagoa ruga'a vahera zamagetereno taferopina eme ante'ne.\wj* \v 44 \wj Na'ankure maka vahe'mo'za rama'a ante'nafinti, osi'a ofa zagoa eme ante'naze. Hianagi ama kento a'mo'a amunte omanetfa hunefinti eri'neama'a ante vaga reneankino, miza seno neneno manisiazana omane'ne.\wj* \c 13 \s Ra mono no tapage hugahie hu'nea naneke \r (Mat 24:1-2; Luk 21:5-6) \p \v 1 Hagi Jisasi'ma Ra mono nompinti atiramigeno'a, amage'ma nentaza disaipol nagapinti mago'mo'a anage hu'ne, Hurami ne'moke, asinentike havereti'ma hiro naro nontamina ki'nazanki ko! \v 2 Higeno Jisasi'a anage huno zamasami'ne, \wj Tamagra ama hironaro nontami negazo? Mago havemo'a, mago havemofo agofetura omane'tfa hugahie. Mika havemo'a fragu vazi ramigahie.\wj* \s Maka'zama vagarenaku hania knafi fore'ma hania zamofo naneke \r (Mat 24:3-14; Luk 21:7-19) \p \v 3 Anante ra mono nomofo kantu kaziga, Olive agonare Jisasi'a marerino umaninege'za, Pita'ma, Jemisi'ma, Joni'ma, Endru'ma hu'za zamagrake emanine'za Jisasina amanage hu'za antahige'naze. \v 4 Tagrira tasamio, nankna zupa anazana fore hugahie? Anazama fore hunaku'ma hanigeno'a, nankna avame'za fore hinketa ketenunkeno, ana knazana fore hugahie? hu'za hu'naze. \v 5 Hazageno Jisasi'a agafa huno zamasami'ne, \wj Mago'mo havige huno tamavareno havi kante vu'zankura, kva hiho.\wj* \v 6 \wj Rama'a vahe'mo'za Nagri nagifi ne-eza anage hugahaze, nagra ana ne' ama'i neoe nehu'za, rama'a vahe havi kante zamavrentegahaze.\wj* \v 7 \wj Hanki ha'ma hania kema nentahita, ha'mofo zaho nanekema antahisanuta korora osiho. E'ina hu'zana fore hugahie. Hianagi vagare kna ome'ne.\wj* \v 8 \wj Hanki anantera mago kumate naga'mo'za, oti'za mago kumate nagara zamahegahaze. Mago kaziga vahe'mo'za oti'za, mago kaziga vahera ha' rezmantegahaze. Ana nehanageno mago'a kumapina imi e'nerisigeno, mago'a kumapina agate'za fore hugahie. Ama ana zamo'a, a'mo'ma mofavre kasentenaku higeno, agafa huno ata negriankna ataza fore hugahie.\wj* \p \v 9 \wj Hanki tamagratamia kva hutma maniho. Kanisolo vahete tamavare'za nevu'za, osi mono nompinti tamavre'za kanonkeve ome nerami'za, rankuma kva vahete'ene kini vahe zamavure tamavrentesageta otigahaze. Na'ankure nagriteku ana hanageno, e'i anazama fore'ma haniana nagri musenkema eri'ama hutma nezmasami'za zanteku fore hugahie.\wj* \v 10 \wj Hanki esera maka mopane mopanena vahe'mo'za Knare Musenkea huama hanageno antahi vagaretesageno'e. \wj* \v 11 \wj Hagi keaga hurmanteku tamazeri'za vanagetma, na'ane huta hugahune hutma antahintahi hakarea osiho. Ana knafima hiho huno'ma hania nanekea amane hiho. Na'ankure ana nanekea tamagra'a osugahazanki, Ruotage Avamumo hugahie.\wj* \v 12 \wj Ana knafi nefuna ahe frinogu avare nezaminkeno, nefa'a nemofona avreno ahe frinogu ana zanke nehinkeno, mofavremo'za ana zanke huza nerera nefana zamahe frinogu avare zamigahaze.\wj* \v 13 \wj Maka vahe'mo'za tamagrira zamarimpa kna huneramante'za ha' reramantegahaze. Na'ankure Nagri nagimo'a tamagripi me'negu hu'za anara huramante'gahaze. Hianagi iza'o oti hanavetino manino vu refarega vanimofona agu vazigahie. \wj* \s Maka'za agtereno haviza hania zamofo naneke \r (Mat 24:15-28; Luk 21:20-24) \p \v 14 Hagi Jisasi'a anage huno zamasami'ne, \wj Nanekema hampri snamota, nehamprita ama hiho. Tusi'a havizantfa huno agotenesiazamo, agra otiga osu'nenia trate otina, ana knazupa Judiama mani'nesaza veamo'za freza agonare viho. \wj* (Dan 9:27, 11:31, 12:11) \v 15 \wj Nomofo agofetuma mani'nesamo'za, uramiza nompintira mago'a zana eriza atioramigahaze.\wj* \v 16 \wj Hozafima mani'ne snimo'a, kuma'aregati nakre ku'a eme e'orino. \wj* \v 17 \wj Ananknafima amu'ene hu'nesnia a'negu'ene, mofavre aminte mani'nesnia a'negura, nasunku huzmantoe.\wj* \v 18 \wj Hianagi nunamuna nehinkeno, tusi'a zasi knafina anazana forera osino.\wj* \v 19 \wj Na'ankure ananknafina tusi'a knaza fore hugahiankino, Anumzamo'ma mopama tro hu'nereti eno menima ehanatinerera, fore osu'neankna knaza fore hugahie. Hagi henka'a ana hukna knazana fore osutfa hugahie.\wj* \v 20 \wj Ramo'a ana knama eri atupa osanigeno'a, mago'a vahera omanigahie. Hianagi Nagri vahere huno hunefinti huhampri'nea vahekuma agesama antahiteno, ana kna eri atupa hugahie.\wj* \v 21 \wj Ana knafi mago'a vahe'mo'za hu'za, keho ama'i kraisi'e huge, agra antu mani'ne hanagetma tamentintia osutfa hiho! \wj* \v 22 \wj Na'ankure ana knafina mago'a havige kraisi'e huza efore nehu'za, kasnampa vahe efore hu'za, haviza hu'za kagu'vazane avame'za hugahaze. Anama hanazana Anumzamo'ma huhampri zmante'nea vahe'mokizmi, rezmataga hu'naku hugahaze. Hianagi zamagra Anumzamo'ma huhampri zamante'nea vahe'ma zamazeri savari hu'nakuma hanuza anara hugahaze.\wj* \v 23 \wj Hagi tamagra kva hutma maniho! Ana maka'zana fore osunege'na, tamagrira neramasamue.\wj* \s Vahe'mofo Mofavremo ete esianknamofo naneke \r (Mat 24:29-31; Luk 21:25-28) \p \v 24 \wj Hianagi ana knafina tusi'a knazamo vagama resigeno'a, zagemo hani hanigeno, ikamo'a remsa osanigeno,\wj* \v 25 \wj monafinti hanafi tamimo'za atafri neraminage'za, monafi me'nea hanave zantamimo'za tore hugahaze. \wj* (Ais 13:10, 34:4, Joel 2:31-32) \v 26 \wj Anante Vahe'mofo Mofavremo'a hampompi, tusi'a hihamu'ane masa'afi ne-esigeta kegahaze.\wj* (Dan 7:13) \v 27 \wj Anante ankero vahe'a huzmantena, Anumzamo huhampri zamante'nea vahera mona mopa ome tre emetre kazigatira ome zmavare eme zmavare hu'za zamazeri atru hugahaze. \wj* \s Fiki zafamofo fronka naneke \r (Mat 24:32-35; Luk 21:29-33) \p \v 28 \wj Ama fronka kema fiki zafare'ma hanua fronka kereti antahi'zana eriho. Azanku'namo asinareno amosrema nehegetma, hago zagegna tava'o nehie hutma nentahize.\wj* \v 29 \wj Hagi tamagra anahu zama fore'ma hanigetma negesnutma, hago Vahe'mofo Mofavre esia kna'a tava'o huno kafante me'ne hutma tamagesa antahiho.\wj* \v 30 \wj Tamage hu'na tamagrira neramasamue. Ama knafi veamota ofri mani'nesnageno, ana zana fore hugahie.\wj* \v 31 \wj Monane mopane fanane hugahianagi, Nagri nanekemo'a fanane osu mevava hugahie.\wj* \s Jisasi'ma esia kna mago vahe'mo'e huno ontahine hu'nea naneke \r (Mat 24:36-44) \p \v 32 \wj Hianagi mago vahe'mo'e huno anazama fore'ma hania knane zagenena ontahi'ne. Monare nemaniza ankero vahe'mo'za ontahi'zageno, Mofavre'amo'a ontahi'ne. Nefa Agrake ana kna antahi'ne.\wj* \v 33 \wj Kva hunetma retro hutma maniho. Na'ankure tamagra anazama efore'ma hania kna ontahi'naze.\wj* \v 34 \wj Amanahu hugahie, mago ne'mo afete vunaku, kazokzo eriza vahe'a noma'a kegava hiho hunezmanteno, magoke magoke eri'za vahe'a eri'za refko hunezamino, kafante kva nekura kavu antenka maninenka kva hu so'e huo huno hunte'ne.\wj* \v 35 \wj E'ina hu'negu tamagra anahu kna huta, kva hu so'e huta maniho. Nomofo nafa'amo esnia kna ontahi'naze. Kinaga esifi, kenage amu'no esifi, kokore ke nehinkeno esifi, nantera esifi ontahi'naze.\wj* \v 36 \wj Aru masenenageno, ame huno eno eme tamageno eri fore hanigi, kva hutma maniho.\wj* \v 37 \wj Hanki tamagri'ma neramasmuana mifka veaku nehue. Kva huso'e hiho.\wj* \c 14 \s Kva vahe'mo'za Jisasima ahesnageno frisnia ke retro hu'naza naneke \r (Mat 26:1-5; Luk 22:1-2; Jon 11:45-53) \p \v 1 Hagi Anumzamo'ma Israeli veama kinafinti zamare'nea kanagu antahimi'za zo'ore breti nenaza kna zahufa tare zagegna me'nege'za, ra mono kva vahe'mo'zane, kasegere ugagota hu'naza vahe'mo'zane, Jisasima havige hunte'za oku azerizama ahesaza kanku hake'za ahe fri'naku huge antahige hu'naze. \v 2 Na'ankure mafka vahe'mo'za ana ne'zama (pasova) nenaza knare'ma ana'ma hanunke'za, ke hakare nehu'za ha' azeri oti'za hugahaze. \s Mago a'mo Jisasina mnanentake masave tagino frente'nea naneke \r (Mat 26:6-13; Jon 12:1-8) \p \v 3 Hagi Jisasi'a Betani kumate ko'ma fugo namumare'nea ne'mofo Saimoni nompi, zamaza tununte manine'za trateti ne'za nenageno, mago a'mo'a zago'amo'a mareri'nea, mananentake masave zafa rafunareti tro hu'naza, alabasta tafempi erino e'ne. Ana tafe avaza'a runagino Jisasina anumpi taginte'ne. \v 4 Hianagi mago'amo'za anampi mani'namo'za zamasigu nehu'za, zamagra zamagra anage hu'naze, Na'a higeno ana masavena amne tagi netre? \v 5 Mizante atreta 300'a silva zago nazana erita zamunte omane vahe zamuntesine. Hianagi nahigenka amnefina tagi netrane? Anage nehu'za ana ara kesu'naze. \v 6 Hianagi Jisasi'a amanage huno zamasmi'ne, \wj Atrenkeno manino, nahigeta ama ara knanemize? Agra knare so'eza hunenante.\wj* \v 7 \wj Hianagi zamunte omane veara hakare kna tamagrane mani'nenageta, ina knare'ma, knare tamavu tamavama huzmantenaku'ma hanutma, amne huzamantegahaze. Hianagi Nagra hakare kna tamagranena omanigahue.\wj* \v 8 \wj Agra nazano hunantenaku hiazana hago hunante. Kerifima ufresugu masave frenanteno retro hunante.\wj* \v 9 \wj Nagra tamage hu'na neramasamue, inantego knare musenkeni'a, eri'za kokankoka ome huama hanarega, ama a'mo hu'nea avu'avamofo agenkea, nehanage'za antahigahaze.\wj* \s Judasi'ma komoru huno Jisasina ha' vahe avrezmisia naneke \r (Mat 26:14-16; Luk 22:3-6) \p \v 10 Hagi 12fu'a amage'ma nentaza disaipol nagapinti, Judas Iskarioti'a Jisasina komoru huno avrezamisia naneke vugota mono kva vahera ome zamasami'ne. \v 11 Ana nanekema nentahiza muse hunte'naze. Judasina zago kamigahune hu'za huvempa kea asamizageno, Jisasima komoru huno ha' vahe zamazampi avare'zamisia, kanku agafa huno hakre'ne. \s Vagare ne'za Jisasi'a disaipol naga'ane ne'nea naneke \r (Mat 26:17-25; Luk 22:7-14; Jon 13:21-30) \p \v 12 Hagi (Zo'ore breti nenaza kna efore higeno) ese knazupa kinafinti Anumzamo'ma ozmahe zamagatere'nea kna antahimiza sipisipi afu anenta aheza Kresramana nevaza knazupa, Jisasima amage nentaza disaipol naga'mo'za anage hu'za antahige'naze, Inantega Kagrira kinafinti zmavre'nea knagu antahimi'za nenaza (Pasova) ne'zana retro hugantesunegu kave'nesie? \v 13 Hazageno Jisasi'a tare disaipol ne'tre amage'ma nentaza nagapinti zanasmino, \wj Jerusalemi kumapi ufresakeno'a, mago ne'mo'a tima afi kavofi tifino ne-enketa ome tutagiha huntesuta, ana ne' avaririta vugaha'e. \wj* \p \v 14 \wj Hagi ana ne'mo'ma ina nompino umarerisiana, ana nomofo nefana amanage huta antahige'o, Rempi hurami ne'mo'a kagrikura huno, inantega disaipol naga'nianena Anumzamo'ma ozmaheno zamagtere'nea zanku antahimiza nenaza ne'zana, kankamuna me'nea negahune hu'ne. \wj* \v 15 \wj Hanankeno'a mago hunaraginte nomofo anaga kaziga, ra kakamu me'nesifi agra tanaveri hugahie. Anampina ne'zane sipa ko retro hunte'naze. Ana nompi mareritna ne'zana ome retro huranteho.\wj* \v 16 Anage hige'ne ana netre mokea rankumate vu'na'e. Anante Jisasi'ma zanasami'nea kante fore higene ke'na'e. Anumzamo'ma ozmahe zamagatere'nea knagu antahimiza nenaza ne'zana ome retro hu'na'e. \v 17 Kinaga sege'za, Jisasi ene amagema nentaza 12fu'a disaipol naga'ane e'naze. \v 18 Ne'zane sipare mani'neza ne'za nenageno, Jisasi'a amanage huno zamasmi'ne, \wj Tamage hu'na neramasamue, amafima magoka nezama nenompinti, mago'moka komoru hunka ha' vahe zamazampi navrentegahane\wj*. \v 19 Hige'za zamarimpamo'a ana kegura kna nehige'za, mago mago'mo'za nagra anara hugahue hunka nehampi? \v 20 Hazageno Jisasi'a kenona zamirera amanage huno zamasami'ne, \wj 12fu'a nagamotafinti, Nagrane magoka zoumpafinti breti areno nenesnimo'e.\wj* \v 21 \wj Na'ankure Anumzamofo avontafepi krente'nea kante, Vahe'mofo Mofavremo'a vugahie. Hianagi Vahe'mofo mofavrema komoru huno ha' vahe zamazampima avrente'simo'a, knaza erigahiankina nasunku huntoe. Nererama kase onteasina knare'zantfa hisine!\wj* \s Jisasi'a bretine wainine zamige'za ne'naza naneke \r (Mat 26:26-30; Luk 22:15-20; 1 Kor 11:23-25) \p \v 22 Hagi ne'zana nenageno, Jisasi'a mago breti erino Anumzamofo antahigegeno asomu hutegeno, tamanasino nezmino amanage huno zamasmi'ne, \wj Ama'i Nagri navufe, erita neho.\wj* \v 23 Hagi waini tintafe erino Anumzamofo nunamu huno antahigegeno asomu huntegeno, zamige'za maka'mo'za anampinti ne'naze. \v 24 Nenageno amanage huno zamasmi'ne, \wj Ama'i Nagri korane, ama ana koramo Anumzane huhagerafita manisaza manizana eri kasefa hugahie. Maka'mofonku huno tagine.\wj* \v 25 \wj Tamage hu'na neramasmue, Waini ragamofo tima'a mago'ene one'na henka'a Anumzamofo kumapi kasefa waini negahue.\wj* \p \v 26 Mono zagame hute'za, atirami'za Olive Agonarega vu'naze. \s Pita'a amagena Jisasi humisnia naneke \r (Mat 26:31-35; Luk 22:31-34; Jon 13:36-38) \p \v 27 Hagi Jisasi'a amanage huno zamasmi'ne, \wj Tamagra makamota natreta fregahaze. Na'ankure Anumzamofo avontafepina amanage huno krentegeno me'ne, \+qt Anumzamo'na sipisipi afu kva vahe'mofona, ahanena sipisipimo'za panani hu'za ufre efre hugahaze hu'ne.\+qt* \wj* (Zek 13:7.) \p \v 28 \wj Hianagi fritena otisuna, tamagrira vugota huramante'na Galili vugahue.\wj* \v 29 Higeno Pita'a anage huno Jisasina asami'ne, mika'mo'za katre'za vanazanagi, nagra katrena ovutfa hugahue. \v 30 Higeno Pitana kenona Jisasi'a amanage huno asami'ne, \wj Tamage hu'na negasamue, meni kenagera tare zupa kokoremo'a krafa osu'nesigenka, tagufa zupa Jisasina onke'noa nere hunka vahane hugahane. \wj* \v 31 Hianagi Pita'a agra'a kere hu hankavetino, vahane huogantegosue nehuno, amne kagranena friga hanigena frigahue huno hu'ne. Hige'za mika'mo'za ana kege'za hu'naze. \s Jisasi'a Getsameni hozafi nunamu hu'nea naneke \r (Mat 26:36-46; Luk 22:39-46) \p \v 32 Hagi Jisasi'ene amage nentaza disaipol naga'mo'za Getsamenie nehazare ehanati'naze. Anante Jisasi'a zmasamino, \wj Amare mani'nenkena nunamuna haneno. \wj* \p \v 33 Anante Pitanki, Jemisinki, Joninki huno zmareno nevigeno, agu'amo'a tusi'gna nehigeno, asunku hu'ne. \v 34 Jisasi'a amanage huno zamasmi'ne, \wj Nagu' namemo'a tusi kna navenesino nahe friza nehianki, amare mani'neta kva hiho.\wj* \v 35 Nehuno osi'a vugamuteno mopafi vutrakahu maseno, Anumzamofonte nunamu ome nehuno, knare'ma hanigeno'a, ana knamo'a evu nagateresie hu'ne. \v 36 Agra huno, \wj Aba, Nafanimoke! Maka'zana amane hugahane, ama kapua eri atro. Hianagi Nagri navesira ovarario, Kagra kavesi avaririo.\wj* \v 37 Ana huteno eno eme amagema nentaza disaipol nagama zamageana masenageno, Pitanku amanage huno antahige'ne, \wj Saimoniga kavu mase'nano? Knare osi'agnafina kva krigahampi?\wj* \v 38 \wj Kvahuta mani'neta, nunamuna nehuta revatgazama esifina evuoramiho. Tamagu'amofona avenesianagi, tamavufamofona hanave'a nomane. \wj* \v 39 Ete mago'ane vuno, anahu kna nunamu ome hu'ne. \v 40 Agrama mago'ene ete eno eme zmageana, mase'nagenokino zamuma hari huzamo'a kna huzmante'ne. Na'ane huta ke'arera hugahune hu'za kegura hake'naze. \v 41 Anante Jisasi'a mago'ene tagufa zupa zamagrite eno, amanage hu'ne, \wj Tamavu nemaseta manigasa nehazo? Ha vagare! Nagrira knani'a ama eanki keho. Vahe'mofo Mofavrea kumi vahe'mokizmi zamazampi komoru hu'za avrente'gahaze. \wj* \v 42 \wj Otinketa tagra vamaneno! Keho Nagri'ma komoru huno ha' vahe zamazampima navrentesia nera, ama erava'o nehie. \wj* \s Komoru hige'za Jisasi azeri'naza naneke \r (Mat 26:47-56; Luk 22:47-53; Jon 18:3-12) \p \v 43 Hagi anankea huvaga ore'negeno, amage'ma nentaza 12fu'a disaipol nagapinti mago'zmimo, Judas Iskarioti anante ehanatine. Agri'enena sondia vahe'mo'za kaziknontamine, kumpa knozmine eri'neza, pristi kva vahe'mo'zane, kasegere ugagota hu'naza vahe'mo'zane, ugota kva vahe'mo'za huzmantage'za e'naze. \v 44 Hagi Judasi'a ha' vahe zamazampi komoru huno avrezmi ne'mo'a anage huno zamasami'ne, Amanahu avame'za hugahuanki keho, ome agi'ma antakoma hanuana, e'i ana neki ome azerita kegava huta avreta viho. \v 45 Hagi Judasi'ma anantema ne-eno'a, Jisasinte hantka huno vuno, Rempi Hurami Nemoke, nehuno agira antako hu'ne. \v 46 Anante mafka vahe'mo'za zamaza ante'za, azeri'naze. \v 47 Hianagi oti'nazafinti mago'mo kazinknoma'a erisaga huno, ugagota pristi ne'mofo kazokzo eriza ne'mofo agesa rukfri atre'ne. \v 48 Jisasi'a amanage huno zamasami'ne, \wj Nahigeta Nagri nazeriku bainati kazintamine kumpa knontaminena eneritma kumzafa vahe zamazeri ku nehazankna hutma neaze?\wj* \v 49 \wj Maka knane knane, ra mono nompi tamagrane maninena rempi huneramugeta, naze'ori'naze. Hianagi amama fore'ma nehizana, korapa avontafepi kre'nea kemofo avufga'a fore nehie.\wj* \v 50 Anage nehige'za amage'ma nentaza naga'mo'za, atre'za koro fre'naze. \v 51 Mago nehaza nera amage anteno vu'nea ne'mo'a, mago'a kukena osu'neanki za'za kukenage'za hu'nea ne' azeri'naze. \v 52 Hianagi ana za'za kukena'a ruzafi atreno, avufa avapa koro fre'ne. \s Jisasina avre'za mono kanisolo vahete vu'naza naneke \r (Mat 26:57-68; Luk 22:54-55,63-71; Jon 18:13-14,19-24) \p \v 53 Hagi anante Jisasina avare'za ugagota pristi kva nete vazageno, ranra pristi kva vahe'mo'zane ranra kva vahe'mo'zane, kasegere ugota hu'naza vahe'mo'za atru hu'naze. \v 54 Pita'a, Jisasina amefi afete avaririno, ugagota pristi ne'mofo kumapi ufre'ne. Teve hegare'nare avufa ome tonehino ra mono noma kegava nehaza ati vahe'ene umani'ne. \v 55 Ugagota pristi vahe'mo'zane, maka kanisolo vahe'mo'za Jisasina havige hunte'za ahesnaza ke agafa'agu hakre'naze. Hianagi magore hu'za ke'za eri fore osu'naze. \v 56 Rama'a vahe'mo'za havige hunte'nazankino, ana kezmimo'a magoke kantera ovu'ne. \p \v 57 Mago'amo'za oti'za amanage hu'za havige hunte'za, \v 58 Tagra nentahunkeno ama ne'mo'a anage hu'ne, Ra mono nona vahe'mo'za zamazanuti ki'naza nona tapage hunetrena, tagufa knamofo agu'afi vahe'mo azanuti onki'nea mono no ru kigahue hu'ne. \v 59 Hianagi kezamimo'a fatgo osu'ne. \p \v 60 Anante ugagota pristi kva ne'mo zamuga otino, anage huno Jisasina antahige'ne, na'ane hunka kezimirera huzmante'gahane? Na'anku Kagrira keaga hunegantaze? \v 61 Hianagi ke nona'a osu akoheno mani'negeno, mago'ene ugota pristi ne'mo'a antahigeno, Kagra Kraisigo, Mrerisa Anumzamofo mofavremokafi? \v 62 Jisasi'a huno, \wj \+qt E'i Nagre \+qt*kagra negesankeno, Vahe'mofo Mofavremo Anumzamofona \+qt azantmaga kaziga manino \+qt*hampompi tusi'a hanave'ane egahie.\wj* (Eks-Utr 3:14, Sam-Zga 110:1) \v 63 Anankema nentahino, ugota pristi ne'mo agra'a kukena eri tagato nehuno anage hu'ne. Na'anku mago'enena keagama hufore hunte vahekura hakegahune. \v 64 Hagi tamagra nentahizageno Ramofona huhaviza hunte'ne! Tamagra na'ane hutma hugahaze? Makamo'za huza Anumzamofo huhaviza hunteankino frisie hu'za hunte'naze. \v 65 Anante mago'amo'za zamavetu ahenente'za avu kisu hune'za, zamaza knonu nehe'za, Kagra kasnampa ke hunka, iza negahefi hufore huo. Mago'a ra mono noma kegava nehaza ati vahe'mo'zanena avugosa ruhapati'za ahe'naze. \s Pita'a Jisasinku, onke'noe hu'nea naneke \r (Mat 26:69-75; Luk 22:56-62; Jon 18:15-18,25-27) \p \v 66 Hagi Pita'a ufenkamuteno kva nemofo kumapi mani'negeno, anante ugagota pristi nemofo eri'za mofane zagafinti mago'mo e'no, \v 67 Pita'ma teve tonehino mani'negeno eme negeno, kagranena Nazareti kumateti' Jisasi'ene vanoma nehana ne' mani'nane hu'ne. \v 68 Hianagi Pita'a vahane huno, nagra antahina kena osu'nogenka nehane! Anante kama emrerite nevigeno mago kokorege hu'ne. \v 69 Ete ana mofa'mo mago'ene Pita negeno anante oti'naza vahe zmasmino, e'i nera Jisasi amage anteno vano nehia nere huno hu'ne! \v 70 Hianagi ete Pita'a, mago'ene vahane hu'ne. Anante oti'naza vahe'mo'za, osiagna manige'za Pitankura anage hu'za, tamage kagra mago zmimoke. Na'ankure Galili ne' tfa mani'nane. \v 71 Anante Pita'a Ontahinoa neku nehaze nehuno, nagra tamage ana nekuma havigema hanenkeno'a, huvempa huankino Anumzamo nazeri haviza hanie huno, \v 72 nehigeno, ame huno mago'ane anante kokorege nehigeno, Pita'a, Jisasi'ma asmi'nea kegu agesa antahi'ne. \wj Tare zupa kokorege osunenigenka, tagufa zupa Nagrikura onkenoe hunka vahane\wj* hugahanema huno asami'nea kegu agesa nentahino zavite'ne. \c 15 \s Jisasina Paerotinte avare'za vu'naza naneke \r (Mat 27:1-2,11-14; Luk 23:1-5; Jon 18:28-38) \p \v 1 Hagi nanterame ranra pristi mono kva vahe'mo'zane, ranra kva vahe'mo'zane, kasegere ugagota hu'naza vahe'mo'zane, maka kanisol vahe'mo'za, ome atru hute'za, Jisasina nofi kinte'za avre'za Paeroti ome ami'naze. \v 2 Paeroti'a agenoka huno, Kagra Jiu vahe'mokizmi kini mani'nano? huno Jisasina antahige'ne. \wj E'i kagra nehanane \wj* huno Jisasi'a hu'ne. \v 3 Anante ranra pristi kva vahe'mo'za, Jisasinkura rama'a haviza hu'ne hu'za hunte'naze. \v 4 Paeroti'a mago'ane agenoka huno, Ko, Kagrira rama'a ke hunegantazanki, Kagra ke zamirera kenona hugahampi? \v 5 Hianagi Jisasi'a ana kemofo nona'a osu mani'negeno, Paeroti'a tusiza huno antri nehuno agogogu hu'ne. \s Jisasi ahe nefrinka Barabas tamio hu'naza naneke \r (Mat 27:15-26; Luk 23:13-25; Jon 18:39-19:16) \p \v 6 Kafune kafune Anumzamo kinafinti zmavre'nea knama egeno'a, Paeroti'a kina vahepintima zmavesimofonku hazageno kazufe netrea kna e'ne. \v 7 Hagi ana knafina mago nera Barabasi'e nehia ne'ene, mago'a kamani vahe'mo'zane ha' hu'naza knafi, vahe zamahe fri'naza zanku kina huzmante'naza vahe'ene anampina mani'naze. \v 8 Hagi maka veamo'za Paerotinte e'za, ana kna'ma egeno nehiaza huno kina vahe katufe atresnigu antahige'naze. \v 9 Anante Paeroti'a kenona huno anage hu'ne, Jiu vahe kini ne' katufe tamisuegu tamave'nesio? \v 10 Na'ankure agra, ranra pristi kva vahe'mo'za kanive renente'za, avare'za eme ami'zama'a ko antahi'ne. \v 11 Hianagi ranra pristi kva vahe'mo'za maka vahe zamarimpa rekehu'za, Barabasi kazufe tamio hutma hiho hu'za zmasami'naze. \v 12 Anante Paeroti'a mago'ene kenona huno, Jiu vahe kinie hutma nehaza nera, na'a huntesuegu tmave'nesie? \v 13 Hige'za ete mago'ane kezati'za, Aheta kekazafare hantiho hu'naze. \v 14 Hianagi Paeroti'a anage huno zamasami'ne, na'a kefoza hune, inankna kefoza hu'negeta aheta hantiho nehaze? Hianagi zamagra mago'ene ranke hu'za, ahe friho hu'naze. \v 15 Na'ankure Paeroti'a ana maka veamokizmi zamarimpamo so'e hania kazigati, Barabasi kazufe nezamino, Jisasina sefu amiho hige'za, sefu amitazageno keka zafare ahe'za hantisagu avrezmi'ne. \s Sondia vahe'mo'za Jisasina azanva ante'naza naneke \r (Mat 27:27-31; Jon 19:2-3) \p \v 16 Anante sondia vahe'mo'za avare'za marerisa kumapi ufre'naze. (E'i ana kumara Gavana ne'mofo kumapi) maka Romu sondia vahetamina ome ke hutru hu'naze. \v 17 Zamagra fitunke kukena hunente'za, ave'ave nofite kini vahe'mokizmi fetorikna huza fetori tro hu'za asenire antaninte'naze. \v 18 Kezanke hunte'za, Jiu vahe'mofo kinimokagura ferure hugantone. \v 19 Mago'ane kno eriza asenire nemasagi'za, zmavetu ahenente'za, zmarena renamagiza, pri hu'za havi mono hunte'naze. \v 20 Zamagrama azanava anteteza fitunke kukena erizafi netre'za, ete Agri kukena eri huntete'za, keka zafare aheza hantinaku megi'a avare'za vu'naze. \s Keka zafare Jisasina ahe'naza naneke \p \v 21 Hagi Sairini kumateti ne' Saimoni, (Aleksendane Rufusikizni neznafa) fegu'ati rankumapi evu frenaku enevige'za, Jisasi keka zafa'a erio hu'za hunente'za kofintageno eri'ne. \v 22 Hagi Jisasina avare'za Golgote nehaza agonare uhanati'naze. (Tagri kefima rukrahe'ma hanunana, anu zaferine hu'ne.) \v 23 Anante waini tine mere zafa arima'ane magopi taginte'za eri havia hute'za tagiami'zana, one atre'ne. \p \v 24 Hagi Jisasina rugeka zafare ahe'za hantite'za, mago'mo tagatere simo erisie nehu'za taisi zokogo re'za kukena'a refko hu'naze. \v 25 Nanterama zage hanatino 9 kiloki hige'za, Jisasina rugeka zafare ahe'za hanti'naze. \p \v 26 Ahe'naza nanekemofo agafa'ama avoma krente'nazana, JIU VAHE'MOKIZMI KINI NERE, hu'za krente'naze. \v 27 Ana nehu'za tare kumzafa netrena magoka zanahete'za, magomofona azantmaga'a nehantiza, magomofona hoga'a hanti'naze. \v 28 [Ana hazageno korapa'ma Anumzamofo avontafepima kre'nea kemofo avufga'a efore' hu'ne. Ana kemo'a, hazenke vahe'kna hugahie hu'ne (Ais 53:12)]. \v 29 Hagi anante'ma vute ete nehu'za vahe'mo'za azanva ke hu'za, Oho! Kagra ra mono nona tapage hunka tagufa knafi kigahue hu'nana nere, nehu'za zmage'na ru'naze. \v 30 Kagra ka'a kaza hunka keka zafaretira eramio, hu'naze! \v 31 Anahukna hu'za ranra pristi kva vahe'mo'zane kasegere ugagota hu'naza vahe'mo'za, azanva ke hunte'za, Ru vahe azama nehiaza huno Agra'a aza osugahifi? \v 32 Atregeno Kraisi'a Israeli vahe'mokizmi kini ne'mo'a, keka zafaretira menina eraminketa negeta, tamentinti hamaneno! Tare ne'trema keka zafare'ma ahe'za hanti'naza ne'tremokea, anazanke huke Jisasina azanava ke hunte'na'e. \s Jisasi fri'nea naneke \r (Mat 27:45-56; Luk 23:44-49; Jon 19:28-30) \p \v 33 Hagi ana knazupa zagemo'a feru trage higeno, maka ana mopafina hanimo refitegeno vuno kinaga 3 kiloki higeno rumasa hu'ne. \v 34 Tri (3) kiloki higeno Jisasi'a Arami kefinti ranke huno kezatino, \wj ELOI ELOI LEMA SABATANI?\wj* Anankemofo agafa'amo'a anage hu'ne, \wj \+qt ANUMZANIMOKE ANUMZANIMOKE, NAHIGENKA KAMAGENA HUNENAMINE?\+qt* \wj* (Sam-Zga 22:1.) \p \v 35 Hanki tava'onte mani'naza vahe'mo'za nentahi'za, anage hu'naze, Antahiho, Elaijanku ke nehie hu'za hu'naze. \v 36 Hagi mago'mo aga reno vuno mi'mi'tata hu'nea waini timpi kapukua ome reteno, zotare vazigase huno erino Jisasi'ma nesigu eme nemino anage hu'ne, Atrenenketa Elaijama eme avarefenka atresigura kamneno! \v 37 Hianagi Jisasi'a rankrafa nehuno, vagare asimu anteteno fri'ne. \v 38 Ana nehigeno ra mono nomofo agu'afi hanti'naza tavaravemo, anagamuti ruhakeke hutare huno henkamu erami'ne. \v 39 Hanki 100'a sondia vahete kva (centurian) ne'mo Jisasina avuga mani'neno Jisasima nefrinoma hiazana keteno anage huno hu'ne. Tamage ama nera Anumzamofo Mofavre mani'ne huno hu'ne! \v 40 Hagi mago'a a'nemo'za ogantu'a mani'ne'za uruha ke'naze. Ana a'nefina, Makdala kumateti Mariaki, Saromeki mago Mariaki (osi Jemisine, Josefekizni neznareraki) hu'za mani'naze. \v 41 Ana a'ne zagamo'za Jisasi Galili mopare mani'nege'za amage nente'za aza nehaza ane zagane, mago'a anampina Jerusalemi ne-ege'za avaririza e'naza ane zagane mani'naze. \s Jisasi'ma asente'naza naneke \r (Mat 27:57-61; Luk 23:50-56; Jon 19:38-42) \p \v 42 Hagi anazama fore hu'neana Frante zupa kinage. Mani fru hukna esigu (Sabat) retro tra nehaza kna e'ne. \v 43 Arimatia kumateti ne' Josefe'a koro osu hanave enerino, Jisasi avufa'ama erisigu Paeroti ome antahige'ne. (Ana nera kanisol vahepina agi me'negeno, Anumzamofo Kuma esigu nentahino aveganentea nere.) \v 44 Hagi Jisasi'ma frine higeno'a, Paeroti'a antri nehuno, 100'a sondia vahete kva (centurian) ne' ke huno frinesigu antahige'ne. \v 45 Ana sondia kva ne'mo hago fri'ne huno Paerotina asmigeno, Knareki avufga'a erinka vuo huno Josefena hunte'ne. \v 46 Higeno Josefe'ma efeke tavrave miza huno avufa'a eri mopafi atreno, ana efeke tavravenu kazrinteno, havefi frage'za tro hunte'naza kerifi ome asenteteno, have rekrehe huno kama ufrete runkanire'ne. \v 47 Makdala kumateti Mariaki, mago Mariaki Josefe nereraki huke anama asentea kumara ke'na'e. \c 16 \s Jisasi'a fripinti oti'nea naneke \p \v 1 Hagi mani fruhu kna (Sabat) vagarege'za Makdalati Mariaki, mago Maria Jemisi nereraki, Salomeki hu'za mananentake masave Jisasi avufare ome frentenaku miza se'naze. \v 2 Ana wikimofo ese knazupa (Sonta) nanterame zage nehanatige'za, Jisasi kerirega vu'naze. \v 3 Nevu'za ontahige antahige hu'za, kerimofo kafantema rehiza hu'nea havea iza rekrehe hutregahie, hu'za hume vu'naze. \v 4 Hianagi tusi'a haveagi, ko revahe hutrenege'za ome ke'naze. \v 5 Anante have kerigampi ufre'za kazana, mago nehaza ne'mo efeke kukena huno tamaga'a kaziga mani'nege'za ome nege'za zamagogogu hu'naze. \v 6 Hianagi anage huno zamasami'ne, Tamagogogura osiho. Nazareti Jisasima keka zafarema ahe'naza ne'ku nehakaze. Hianagi Agra ko oti'ne. Amafina omanine, avufa'ama ante'nazarera ami'nagi keho! \v 7 Hianagi vutma amage'ma nentaza disaipol naga'ane, Pitanena ome zmasamiho, Agra vugota huno Galili vu'ne, koma tmasami'nea kante antetma anantega Jisasina ome kegahaze. \v 8 Anagema hige'za zmagare'za keria atre'za atinerami'za, zmahirahi nerege'za zamagogogu hu'naze. Na'ankure zamagra koro nehu'za, mago vahere hu'za ozmasami'naze. \s Jisasi'a amage'nentaza disaipol nagate efore hu'nea naneke \r (Mat 28:9-10; Jon 20:11-18) \p \v 9 [Hagi ana wikimofo ese zupa (Sonta), nanterame Jisasi'a fri'nefinti otiteno, esera Makdala kumate a' Mariana, 7ni'a havi avamu agu'afi mani'negeno eri atrente'nea ate efore hu'ne. \v 10 Hagi Jisasi'ene vano nehaza vahe'mo'za zavi krafage nehazageno ana a'mo'a ome zamasami'ne. \v 11 Ana a'mo'a, Jisasi'a otino asimu erino maninege'na ke'noe huno'ma hia kegura, antahi omi'naze. \s Tare amage'ma nenta'a disaipol netremoke Jisasi ke'na'a naneke \r (Luk 24:13-35) \p \v 12 Hagi ana'ma hutegeno tare netremo'kea Jerusalemi atreke fegi'a nevakeno, Jisasi avufagamo'a ruzahe nehigeno zanagrite efore hu'ne. \v 13 Fore nehige'ne kete'ne rukrehe hune e'ne, mago'a disaipol nagama mani'namokizmi eme zamasamizage'za, anankegura zamentinti osu'naze. \s Jisasi'a amage nentaza naga'a eri'za zmi'nea naneke \r (Mat 28:16-20; Luk 24:36-49; Jon 20:19-23; Apo 1:6-8) \p \v 14 Ana huteno 11ni'a amage'ma nentaza disaipol nagatera, ne'za nene'za maninageno, Jisasi'a zmagrite efore nehuno, frinefinti oti'ne hu'za zmasami'naza kere antahi ozami'naza zankura, nahigeta tamentintia osu'naze huno ke zamasu'ne. \v 15 Anage hu'ne, \wj maka moparega vutma Knare Musenkea ome huama hutma, hakare vahera zamasamiho.\wj* \v 16 \wj Hagi iza'o Nagrite'ma amentinti nehuno, mono ti fresnimofona Anumzamo'a agu'vazina knare huno manigahie. Hianagi iza'o amentinti osanimo'a, keagafi manino fanana hugahie.\wj* \v 17 \wj Hagi zamentinti hanamo'za amanahu avame'za erigahaze. Nagri nagirera havi avamura hunente'za, kasefa zamageru arugahaze.\wj* \v 18 \wj Ha' osifa'vea zamazanu azeneri'za, avuataga zama nesnaza'zamo'a zamazeri haviza nosinke'za, kri vahete zamazama antesageno'a, krizamimo'a amane hinke'za, knare hu'za manigahaze.\wj* \s Jisasina avregeno monafi mareri'nea naneke \r (Luk 24:50-53; Apo 1:9-11) \p \v 19 Hagi anagema huno Rana Jisasima zamasmitegeno'a, Anumzamo'a Jisasina avareno monafi marerino, azantmaga kaziga ome antegeno mani'ne. \v 20 Ana huno vutege'za, amage'ma nentaza naga'mo'za maka kaziga vano nehu'za, Ramofona ke'a huama nehazageno, Jisasi'a ana kezmia eri hanavetino avame'zane, kaguva'zanena anama hazankefina hu'ne].