\id ISA -Kamano-Kafe \ide UTF-8 \h Aisaia \mt1 Aisaia \mt2 Aisaia Kre'nea Avontafere \c 1 \s Israeli vahe'mo'zama Ra Anumzamofoma ha'ma rente'naza naneke \p \v 1 Hanki Juda kini vahera, Uzia'ma, Jotamu'ma, Ahasi'ene Hezekaiki hu'zama kinima mani'za e'naza knafina, Amosi nemofo Aisaia'a Jerusalemine Juda mopafima nemaniza vahetema fore'ma hania zana amanahu avana knaza ke'ne. \p \v 2 Ra Anumzamo'a amanage hu'ne, Monamoka nentahigeno, mopamoka antahio, mofavre naga'ma kegava huge'zama rama hu'naza mofavre naga'moza Nagrira zamefi hunenamize. \v 3 Hanki bulimakao afu'mo'a nafa'amofona keanke regeno, tonki afu'mo'a kegavama huntene'mo'ma ne'zama nemia kumara antahi ankere'ne. Hianagi Israeli vahe'mo'za nagrira ke'za antahi'za osazageno, Nagri vahe'mo'za antahi amara osu'naze. \v 4 Israeli vahera kumike vahe manizageno, kumi'mofo knamo zamazeri rentrako hu'ne. Havi zamavu'zamava nehaza vahe'mo'za zamagrira kasezmante'naze. Zamagra fatgo osu zamavu zamava nehaza vahe mani'ne'za, Ra Anumzana nenatre'za, ruotagema hunemofona kefenkami netre'za, Israeli vahe'mokizmi Ra Anumzana zamefi humi'naze. \v 5 Na'a agafare e'inahu tamavutamavara huvava huta nevanageno knazana tamigahie? Na'ahigeta veganokanora huvava huta neaze? Zamasenifina kri me'negeno maka zamavufagamo'a hankave'a omane'ne. \v 6 Henkamu zamagigo avozareti marerino anagamu zamasenire marerigeno, mago knare zana omane'neanki, ruzahu ruzahu namumo avite'ne. Ana higeno ana namuna sesera huno olivi masavena anteno anakigara osu'ne. \v 7 Hagi mopatamimo'a haviza huno megeno, ranra kumatamia tevemo te fanane hu'ne. Hozatamifintira nezmagazage'za ru kumate vahetamimo'za ne'zana eme eri vagare'za vu'naze. Ru kumatega vahe'mo'za e'za kumatamia eri haviza hazageno, mopa tamifina mago'zana omanetfa hu'ne. \v 8 Higeno hentofazama hu'nea Jerusalemi kumara atrazageno, waini hozafi fugagi no kinteankna huge, kono hozafi tona no kinteankna huge, ha' vahe'mo'za mago rankuma'ma kafo eme ante'za avazagi kagintazankna hu'ne. \v 9 Hagi Hankavenentake Ra Anumzamo'a tataregetama menima mani'nona vahe'mota Sodomune Gomora kumatremokema havizama huna'aza huta haviza husine. \v 10 Hagi tamagra Sodomu kumate kva vahe'mota Ra Anumzamofo nanekea antahi ankenerenke'za, Gomora kumate vahe'mota Ra Anumzana tagri Anumzamofo kasegea tamagesa anteta antahiho! \v 11 Hagi hakare'a zupama Kresramanama nevaza ofamo'a, nagri navurera amne zankna hu'ne huno Ra Anumzamo'a hu'ne. Ve sipisipireti'ene knare zantfama hu'nea bulimakaomofo afova-areti'ma, kre fananehu ofama tevefima hu'naza zankura navesra hu'ne. Hagi ve bulimakaone ve sipisipine meme afumofo korankura nave'nosie. \v 12 Hanki tamagrama Nagri navure'ma monote'ma neazageno'a, iza ama ana zantamina eri'neta eho huno huramante'ne? Anama hazazamo'a Nagri mono nompina tusi'a agasasa ruta vano nehuta, renkrare nehaze. \v 13 Hagi Ofama erita neaza ofa agafa'a omane ofa erita neazanki Nagritera omeho. Mananentake'za insensima kre mnama nevaza zamo'a nago'nete. Kasefa ikante'ma musema hazafine, Sabati knare'ma nezama atretama mono'ma hazafine, mago'a knare'ma mono'ma hazafinena omanisua nagesa nehie. Na'ankure tamagrama haza kumi'mo, atruma huta mono'ma haza monora eri haviza nehie. \v 14 Kasefa ikante'ene huhamparinte'naza knare'ma musema nehaza musenkura, Nagri nagu'amo'a musena nosie. Anazamo'a Nagrira tusi knaza namige'na, erisga huzankura nevesra hu'ne. \v 15 Hanki tamazama erisga huta nunamuma hanage'na, Nagra navua onke'nugeta, zaza nunamu hugahazanagi antahi oramigahue. Na'ankure ke'a omane vahe'ma zamaheta eri tagi'naza koramo'a tamazampina avite'ne. \v 16 Hagi tamagra ti fretma agru nehutma, Nagri navure'ma havi tamavu tamava'ma me'neana eri netreta, kumi'ma hu'zana atreho. \v 17 Hagi knare avu'ava hu'zana rempi huta nentahita, fatgo huno refkohu avu'ava zana nehutma, kento a'nanea zamazeri so'e nehuta, kefo zamavu'zamavama nehaza vahera zamazeri fatgo nehuta, megusa mofavrea kegava huzmanteho. \v 18 Hanki Ra Anumzamo'a huno, Tamagra enketa ana zankura magopi keaga erinte fatgo hamneno. Tamagri kumimo'a oninake korankre hu'neanagi, Nagra sese huramante sanugeno, efeke huno hamponkna nehanigeno, koranentike hu'neanagi sipisipi afu'mofo azoka'moma hiaza huno efe'nentake hugahie. \v 19 Hagi tamarimpamo'ma o'netisigeta Nagri kema antahisutma, ama mopafinti'ma knarenare ne'zama fore'ma hania ne'zana tamagra negahaze. \v 20 Hianagi tamefi'ma hunenamita ke'nia'ma ontahisazana, bainati kazimofo ne'za segahaze. Nagra Ra Anumzamo'na amana kea nehue. \s Ra Anumzamo Jerusale kuma azeri fatgo huku hu'nea naneke \p \v 21 Jerusalemi rankumamoka kora Nagri kea antahinka mani fatgo hu'nanane. Hianagi menina mago savri a' kna nehane. Kora makazampina fatgo hunka refko nehanke'za, kagri agu'afima nemaniza vahe'mo'za fatgo zamavu zamava hu'nazane. Hianagi menina Jerusalemi kumapina vahe'ma ahe fri vahe'mo avite. \v 22 Kagra kotera knare silvagna hu'nananagi menina krogro ahenea silvagna nehunka, kora knare wainigna hu'nananagi menina amane tinkna hu'nane. \v 23 Jerusalemi kumamoka kva vahe'mo'za Nagri kea nontahi'za, kumazufa vahe'mokizmi knampa mani'naze. Zamagra masavema huno mago'a zama eri'zanku'ene, musezama erite'za eri'zama eri zankuke nehakaze. Zamagra megusa mofavrea zamaza nosu'za, kento a'nanemokizmi kaziga ante'za keaga nosaze. \v 24 E'ina hu'negu hanavenentake Ra Anumzana Israeli vahe'mokizmi hanave Anumzamo'a amanage hu'ne, Nagri'ma ha'ma renantaza vahera nona hu'na ha'huzmantegahue. \v 25 Hagi naza rusute'na knazanteti tamavumro ante'na tamazeri haviza nehu'na, tamazeri pehenage'ma nehiazana ana maka tevefi kre fanane hu'na eri atregahue. \v 26 Hagi Jerusalemi kumapima manine'za kema refko nehaza vahetamine, knare kanisol vahetamimo'za ko'ma ese agafare'ma mani'nazaza hu'na, ete zamazeri otigahue. Anama hutesuge'za vahe'mo'za henka'a hu'za, fatgo avu'avaza nehuno Ra Anumzamofo ke amagenentea rankuma me'ne hu'za hugahaze. \v 27 Saioni kumamofona fatgo avu'ava zanteti refko huno negeno ete avregahie. Ana nehuno ana kumapima nemaniza vahe'mo'za zamagu'ama rukrahe'ma hanageno'a, fatgo avu'ava huno zamagu vazigahie. \v 28 Hianagi kema ontahi vahe'ene kumi'ma nehaza vahe'mo'zanena havizantfa hanage'za, Ra Anumzamofoma zamefi'ma hunemiza vahe'mo'za omani'za fanane hugahaze. \v 29 Hanki tamagrama oki zafa agafafima havi anumzama mono'ma hunentaza zanku'ene, hozama kariteta anampima havi anumzama mono'ma hunentaza zankura tamagazegu hugahaze. \v 30 Hanki tamagra oki zafamofo ani'namo harari hiankna nehuta, hozamo ti omanegeno hagege hiankna huta haviza hugahaze. \v 31 Hagi hankavenentake vahe'mo'za hagege zafagna hu'nesageno, havi tamavu tamavamo'a teve rukaru huno neramaresigeno, mago vahe'mo ana tevea rusu hugara osugahie. \c 2 \s Ra Anumzamo henkama maka'zama kegavama hania zamofo naneke \p \v 1 Hanki Jerusalemi vahete'ene Juda vahete'ma fore'ma haniaza Amosi nemofo Aisaia'ma ava'nagna zampi ke'nea zamofo naneke. \v 2 Hanki henkama vagareknama esigeno'a Ra Anumzamofo mono noma me'nea agonamo'a, mika agona agateregahie. Ana agonamo'a maka agonaramina agatereno ame'nagame merarigahie. Anama hanige'za maka kokankoka vahe'mo'za agrite zamavune ante'za egahaze. \v 3 Maka vahe'mo'za e'za amanage eme hu'za hugahaze, Enketa Ra Anumzamofo agonafi vuta, Jekopu Anumzamofona mono noma'afi vanunkeno, Agri avu'avapima vanuna zamofo avu'ava zana rempi huraminigeta, agri avu'avapina vugahune. Na'ankure Saiontira Ra Anumzamofo kasegemo'a nevinkeno, Jerusalemitira Ra Anumzamofo nanekemo'a atiramino vugahie. \v 4 Hanki kokankokama nemaniza vahe'mo'zama zamarimpama ohe ahema nehaza zana, zamazeri fru hanige'za fru hu'za manigahaze. Ana nehu'za bainati kazinknozamia rukuta huza mopa rekori azota tro nehu'za, karugru keve zamia ruguta hu'za zafa azankunama nekafriza kazi tro hugahaze. Ana nehu'za hara hu'za zamagra zamagra ohe fri ahe fria osugahaze. \v 5 Hanki Jekopu nagara enketa Ra Anumzamofo masazampi kana vanune. \v 6 Hanki Ra Anumzamoka Israeli vaheka'a kamefi huzami'nane. Na'ankure zamagra zage hanati kaziga vahe'mokizmi zamavu'zamava amage nente'za, Filistia vahe'mo'zama nehazaza hu'za fri vahe hankrote zamentintia nehu'za, megi'a vahe'ene hagerafi'za nemanize. \v 7 Hanki mopa zamifina silvamo'ene golimo'enena avitege'za, magore hu'za feno zankura atupara osu'naze. Mopa zamifina hosi afutamimo'za hakare hazage'za, karisigura atupara osu'naze. \v 8 Hanki ana mopazamifina kaza osu havi anumzantamimo avite'ne. E'ina nehu'za zamagra'a zamazanteti'ma tro hu'naza zante zamarena re'za monora hunentaze. \v 9 E'ina hu'negu vahetamina Kagra zamazeri fenkami atrege'za, zamagazegu nehanagenka zamagima me'nea vahera mopafi zamazeri fenkami atro. Ana nehunka Ra Anumzamoka kumizmia atre ozmanto. \v 10 Hanki tamagra makamota vuta have kampine, mopa kampine ome frakiho. Na'ankure Ra Anumzamo'ma Hihamu Masa'anema esanigetama kesuta koro huta haviza hugahaze. \v 11 Hanki ana knafina, hazenkema nehu'za ra zamagima eneriza vahera, Ra Anumzamo'a zamazeri fenkami atregahie. Ana nehina Ra Anumzamofo agige'za erisga hugahaze. \v 12 Hanki ra zamagima eneri'za havi zamavu zamava'ma nehaza vahera, Hankavenentake Ra Anumzamo'a mago kna huhampari zamante'neankino, ana knama esanigeno'a, zamazeri fenkami atregahie. Na'ankure vahe'mo'zama ra zamigima e'neriza zantamina maka eri fenkami atregahie. \v 13 Ana nehuno za'za huno mareri agatere'nea sida zafaramima Lebanonima me'nea zafaramine, Basani mopafima ana makama me'nea oki zafaraminena antagi atregahie. \v 14 Anazanke huno ame'nametegama mareri agatere'nea zaza agonaramine, ne'onse agonaraminena zamazeri haviza hugahie. \v 15 Hanki mani'nezama kuma'ma kegava nehaza za'za nontamine, maka hankave nentake kuma keginanena ahe fragu vazitregahie. \v 16 Ana nehuno fenozama erino vano nehia ranra venteramina eri haviza nehuno, maka avasase'ane ne'onse vente raminena zamazeri havizantfa hugahie. \v 17 Hanki zamagima erisgama nehaza vahera zamazeri fenkami netreno, nagre nagre huno'ma agima erisgama nehia vahera azeri atregahie. Ana hanigeno Ra Anumzamo'a Agrake'za ragia ananknama efore'ma hania zupa erigahie. \v 18 Ana hanigeno kaza osu havi anumzantamimo'za fanane hugahaze. \v 19 Hanki Ra Anumzamo'ma mopama eri tore hunaku'ma masanentake hihamu hankave'ane esanige'za, veamo'za koro nehu'za havegampine, muri kampine ome frakigahaze. \v 20 Hanki ana zupa ana maka vahe'mo'za kaza osu havi anumzantamima silvareti'ene golireti'ma tro'ma huntene'zama mono'ma hunentaza zana, ana maka eri'za kfamozane tampramozama nemaniza havegampi atregahaze. \v 21 Hanki ana zupa Ra Anumzamo'ma ama mopama eri tore nehuno, vahe'ma zamazeri koro hunaku'ma, masanentake hihamu hankave'anema esanige'za, veamo'za koro fre'za vu'za agonarega havegampine murigampine ome frakigahaze. \v 22 Hanki mago vahe'mo'a taza hugahie huta antah ozamiho. Na'ankure maka vahera amne vahetfa mani'nazanki'za, inankna hu'za tamagrira tamaza hugahaze? \c 3 \s Jerusalemi kumate'ene Juda mopare'ma, henkama fore hania zamofo kasnampa ke hunte'nea naneke \p \v 1 Hanki menina keho, Jerusalemi kumapine Juda mopafima nemaniza vahe'mo'zama mika'zama eneriza kane, zamaza hu'zama eneriza kana, Ra Anumzana Hankavenentake Anumzamo'a rehiza nehuno, bretine tinema eneriza kanena rehiza hugahie. \v 2 Hanki harafa vahe'tamine, sondia vahetamine, kema refko hu' vahetamine, kasnampa vahetamine, amene vahetamine, rankumapi ranra vahetamine, \v 3 50'a sondia vahete kva vahe'tamine, zamagine vahetamine, kanisolo vahetamine, maka'zama tro'ma hu antahintahi eri'naza vahetamine, henka fore'ma hania zanku'ma havi kasnampa ke'ma nehaza vahera Ra Anumzamo'a maka zamazeri atregahie. \v 4 Hanki Ra Anumzamo'a huno, Nagra nehazaverami zamazeri otisuge'za Judane Jerusalemi kumatrentera kva vahe'zamia nemanisage'za, ne'onse mofavre naga'mo'za kegava huzmantegahaze. \v 5 Hanki vahe'mo'za zamagra zamagra ozeri haviza azeri haviza nehanageno, mago ne'mo'a mago nera ha'renente'na, tava'ozmire'ma nemaniza vahe'mo'za hara orente arente hugahaze. Ana nehanage'za kasefa vahe'mo'za ranra vahe kea antahi'za amagera nontesage'za, zamagi omne vahe'mo'za zamagima me'nea vahe'mofo kea antahi ozamigahaze. \v 6 Hanki ana knafina mago ne'mo'a agra'a nefa nagapi vuno amanage huno nefuna ome asamigahie, Kagra nakre kuka'a ante'nanku kva vahetia mani'nenka, amama mani havizama hu'nona knafina, kagra kegava hurantegahane. \v 7 Hianagi ana ne'mo'a kenona'a amanage huno hugahie, Nagra knarera osu'noankina tamaza osugahue. Ana hu'negu nagrikura vahete kva manisanie hutma nazeri oraotiho! \v 8 Hagi Jerusalemi kumamoka tanafa nehanankeno, Juda mopafima me'nea kuma'motanena traka hugahaze. Na'ankure Ra Anumzamofona huhaviza henenteta amagera onte'naze. Ana'ma ha'azamo Ra Anumzamofo hihamu hankave'a eri amnezankna hu'na'e. \v 9 Hanki tanavugosamo'ma hufore'ma hiana, Sodomu kumate vahe'mo'zama hu'nazankna kumi hu'naze. Ana hu'negu mago'a zana eri frara okiho. Na'ankure hazenke zana tamagra'a eri tamavate atre'nazanki kva hiho. \v 10 Hanki fatgo avu'avazama nehaza vahera so'e hu'za manigahazanki zamasamiho. Na'ankure eri'zama eri'naza eri'zamofo mizama'a erigahaze. \v 11 Hianagi kefo zamavu zamava'ma nehaza vahekura, ra hazenkefi manigahazankita tasunku huzmantone. Na'ankure zamagrama hu'naza havi zamavu zamavamofo mizama'a zamagra'a erigahaze. \v 12 Hanki tamagra Ra Anumzamofo vahe mani'nazanagi, kasefa vahe'mo'za knazana tamamiza tamazeri havizana nehanageno, a'nemo'za tamagrira kegava huramante'naze. Ana nehanage'za kva vahe'mo'za vahenimota tamavre'za kana atre'za havi kampi nevaze. \v 13 Hanki Ra Anumzamo'a maka kokankoka vahera keaga huzmante'naku keaga refko hu trate oti'ne. \v 14 Ana zanke huno ugota ranra vahetamine, Agri vahetema kvama hu'naza vahe'enena keaga eme huzmantegahie. Ana vahera e'i tamagra mani'nazankita, Ra Anumzamofo waini hoza eri haviza hu'naze. Ana nehutma zamunte omne vahe'mokizmi fenoza musufa erita, tamagra'a nompi ante avite'naze. \v 15 Hanki hankavenentake Ra Anumzamo'a amanage huno hu'ne, Tamagra nahigeta Nagri vahera knazana zamita zamazeri havizana nehuta, zamunte omne vahera zamazeri haviza nehaze? \v 16 Hanki Ra Anumzamo'a amanage huno hu'ne, Saioni kumate mofanemo'za zamavufaga ata nere'za, zamavufaga ra huza vano nehu'za, zamagazea eri amne hu'za zamavu masavea hu'za vano nehaze. Ana nehu'za zamasenia antesga hu'za vano nehu'za, zamanankena eri fatgo hu'za vano nehu'za, zamagia avozare'ma kama vanoma nehazageno'a, zamagiafima hu'naza avasese zamo'a ankro ankro nehie. \v 17 E'ina hu'negu Saioni kumate a'nane nagatera, Ra Anumzamo'a namu atresanigeno zamasenifina avitegahie. Ana hina zamasenirera magore huno zamazokara omnetfa hugahie. \v 18 Hagi ana knafina Jerusalemi a'nemo'zama knare'nare avasese zama antaninaza zantamima Ra Anumzamo'ma eri atresiana, zamasenire'ma anamaki'naza tvaravegi, zamimizare'ma hu'naza maremarenki, \v 19 zamagesare'ma renentaza rinigi, zamazampima nehaza asanki, zamavugosare'ma refinetaza tvaravegi, \v 20 zamagia avu'are'ma ananekiza zantamine, zamazoka'ma eri so'e nehaza zantamine, zamare'nafima ananekiza nofiki, zamazonafima ante kareneramiza tavravegi, zamavufagare'ma nefraza masavene, mananentake zantamima nentaza tafene, safezama erineri'za ku'ene, \v 21 zamazampima nentaniza rinine, zamagonare'ma renentaza rinine, \v 22 knare nare kukenaramine, kankri tamine, nakre ku'zamine, zamavate kuzmine, \v 23 kapozamine, zamavate'ma nehaza efeke za'za kukenazamine, zamasenire'ma ananekiza efeke tavravene, zamafunte'ma ruganegiza tavravenena, ana maka Ra Anumzamo'a eri atregahie. \v 24 Hagi Jerusalemi a'nemo'za ko'ma nehazaza hu'za zamavufagarera mnanentake masavena ofresageno, zamavufagaretira havi mna nevanigeno, ko'ma knare renofi'ma nehaza zana atre'za, amne nofiteti renofira rentegahaze. Ko'ma masave fre'za zamazoka'ma eri neharariza zana osnageno, zamazokamo'a pupusegahie. Hagi ko'ma knare'nare kukenama nentaniza zana nosu'za, zamasunku kukena antanigahaze. Ana nehanigeno knare'nare zamavugosa tevereti kresageno zamafuhe zamafahe hugahie. \v 25 Hanki Jerusalemi kumamoka antahio, vene'ne nagaka'a bainati kazinteti zamahe hana nehanage'za, hankave sondia vaheka'a hapinti zamahe hana hugahaze. \v 26 Ana nehanigeno Jerusalemi kumamofo ran kafaramimo'za anazama negesu'za, tusi zamasunku hu'za zavirategahaze. Ana nehanigeno mika zama'ama eri hana hute'za atrazageno mopafima mania akana Jerusalemi ran kumamo'a hugahie. \c 4 \p \v 1 Hanki ana zama fore'ma hania kna zupa, 7ni'a a'nanemo'za mago nera avazu hute'za amanage hu'za asamigahaze, Ne'zana tagra'a erifore huta neneta, kukenatia tagra'a haketa antanigahune. Ana hugahunanki amne ara tavrentegeno tagazema nehia zamo'a amne hino. \s Jerusalemi kuma'mo, zafa zankuna'agna huno ete hagesia zamofo naneke \p \v 2 Hagi mago kna ne-eankino ana knama efore'ma hanigeno'a, Ra Anumzamo'a hanigeno zafamofo azankunamo'a kasefa agata hageno knare zantfa nehina, ana mopafintira musenkase hu'za knare'nare ne'za hamaregahaze. Hagi ofri'ma mani'nesamo'za anazama negesu'za, tusi zamavufaga atanere'za ra zamagi erigahaze. \v 3 Hagi ofri'ma Jerusalemi kumapima Saionima mani'naza vahera, kasefa hu'za manigahaze huno Ra Anumzamo'a zamagia ko krente'ne. Ana hu'neanki'za ana vahekura ruotage hu'naze hu'za vahe'mo'za hugahaze. \v 4 Hagi Ra Anumzamo'a kema refko hu avamu'areti'ene amuho nentake asimu'areti'ene huno Jerusalemi kumapima mani'naza mofanemokizmi kefo avu'avazamia sese hunezmanteno, Jerusalemi kumapima koramoke'ma hu'nea zana sese huno erigru hugahie. \v 5 Hanki ana nehuno Ra Anumzamo'a ferura hampo huntenigeno, Saioni agonare'ene ana agonare'ma eme atru hu'za mono'ma hanaza vahetera eno eme refitegahie. Ana nehuno kenagera Ra Anumzamo'a hunte'nigeno tevene toki'mo'ene remsa nehanigeno, ana agonamofona mago seli nomo rufiteankna huno maka kaziga hanavenentake masamo remsa huno rufite vagaregahie. \v 6 Ana hina ana hampomo'a mago seli nonkna huno me'neno, Jerusalemi kuma'mofona, zagegnafina refite'nenteno ko'mopa ko'ma rania knafina refitentegahie. \c 5 \s Waini hozamofonku zagame hunte'nea naneke \p \v 1 Hanki nagrama nave'masinentoa ne'mofo waini hoza'agu mago zagamera hugahue. Anama navesinentomo'a agona mopafina masavenke huno tretre hu'nefi mago waini hoza ante'ne. \v 2 Ana ne'mo'a mopa rehankorino haveramina zogi atreteno, anampina knare'nare waini rampa'a hankari'ne. Hagi anama huteno'a ana hozafina, mani'neza hozama kegavama hanaza nona kisga huno zare kinte'ne. Ana huteno hozamofo amu'nompina waini rgama regatati'ma hu keria have taga huno tro hunte'ne. Hagi anama huteno mani'neno, knare krepi raga rentenefi huno'ma keana, akake krepi raga rente'ne. \v 3 Ana'ma higeno'a hoza nafa'amo'a amanage hu'ne, Waini hozani'mo havizana hu'nefi, nagra havizana hu'nofi, Jerusalemi kumapine, Juda mopafima nemaniza vahe'mota refko huta keho. \v 4 Nagrama waini hoza'nimofoma huntega zana hago hunte'noanki, na'a nagra mago'zana huonte'noe? Knare krepi raga rente'nefi hu'nama ome koana, na'a hu'negenopi agra akake krepi raga rente'ne. \v 5 Hanki menina ana waini hoza'nimofona na'a huntegahufi tamasamigahue. Ana hozamofo kegina kana eri netre'na, hozamofo have kegina tapage hutresnugeno, afizaga gafamo'za ufre'za ana wainia zamagiareti rentrantru ahe'za eri havizantfa hugahaze. \v 6 Ana nehanage'na ana hoza mopa eri haviza ha'nena, ka'makoka fore hugahie. Ana hanugeno mago vahe'mo'e huno mopa rehakorige, krepi nofi'mofo azanku namanku'a rosegara nosanigeno, havi trazamo'ene ave've tra'zamo'a ana hozafina hageno marerigahie. Ana nehina hampomofona huntenugeno, ana hozafina kora ruontegahie. \v 7 Hanki Israeli vahe'ene Juda vahe'mo'zanena Hankavenentake Ra Anumzamofo waini hozagna hu'za mani'naze. Ana hu'nazageno fatgo huno refko hu avu'avaza hanafi huno zamagripina ke'neanagi, vahe'ma aheno korama eri tagi zamo avinetegeno, fatgo avu'avaza hanafi huno'ma ke'neanagi, vahe'ma zamahe friza krafagege antahi'ne. \s Havi zamavu'zmava nehaza vahe'mokizmi koro ke huzmante'nea naneke \p \v 8 Hanki hazenkefi manigahazanki antahiho, ko'ma nompima mani'naza vahe'ma zamahenati netreta nozamima mizaseta enerita, ko'ma hozama ante'naza mopama mizaseta zamahenati netraza vahe'mota maka vahe'mo'za tamatre'za fresageta ana mopafina tamagrake manigahaze. \v 9 Hianagi nagra nentahugeno hankavenentake Ra Anumzamo'a amanage huno huvempa kea hu'ne. Tamagerfa huno ama ana knare'nare ranra nontamimo'a havizantfa hina, mago vahe'mo'e huno ana nontamimpina omanitfa hugahie. \v 10 Hagi rama'a waini hoza antesazanagi, osi'a raga rentena tagita regatatia hugahaze. Ana nehina 10ni'a kupinti fraguvazita witi avimzana hankregahaze. Hianagi vasagesazana magoke kuke eririgahaze. \v 11 Hagi nanterampima otita aka tima nenaza vahe'motane, kinagama aka tima nenazageno'ma vuno kenege'ma nesegeta neginagima nehaza vahe'mota hazenke erigahaze. \v 12 Hagi ana vahe'mo'za wainine aka tine ne'zanema kre'za nene'za musenkasema hazafina, lailiema nehaza zavenane hapu zavenane nasenasepane konkene nere'za musena nehaze. Hianagi zamagra Ra Anumzamofo avu'ava zanku'ene, azampinti'ma tro'ma hu'nea zanena nege'za agrira antahi nomize. \v 13 E'ina hu'negu Ra Anumzamo'a huno, Tamagerfa hu'za nagri vahe'mo'za nagrira antahi amara osazagu, ha' vahe'zamimo'za eme zamavare'za ru moparega ome kina huzmantegahaze. Hagi zamagima me'nea vahe'zamimo'za ne'zanku nefrisage'za, vea kevumo'za tinkura havizantfa hugahaze. \v 14 Hagi Jerusalemi kumapima mani'naza kva vahe'ene, vea kevumota aka tima neneta musenkasema nehuta, tamagima erisgama nehaza vahe'ma tamasgahu nakrinakura, fri vahe kerimo'a razampi agira eri aka nehie. \v 15 Ana nehuno mika vahera zamazeri fenkami tregahie. Hagi zamagima me'nea vahera zamazeri fenkami netreno, zamavufaga rama nehaza vahera zamazeri fenkami atregahie. \v 16 Hianagi fatgoma huno refko'ma hu avu'ava zama'agu hu'za hankavenentake Ra Anumzamofona agi'a erisga nehanageno, ruotage'ma hu'nea Ra Anumzamo'a ruotage hu'noe huno fatgo avu'ava zana zamaveri hugahie. \v 17 Hagi ana knafina sipisipi afumoza knare trazana hake'za nene'nageno, afovage sipisipine agaho meme afumo'zanena havizama hu'nea kumapina vano nehu'za trazana negahaze. \v 18 Hagi havigema hu avu'ava zanu'ma kumima renteta avazuma huta nevaza vahe'mota, tamagra ra hazenke erita havizantfa hugahaze. \v 19 Hagi tamagra amanage nehaze, Israeli vahete'ma ruotage'ma hu'nea Anumzamo'ma eri'zama eri'naku'ma nehiana ame huno erisigeta negesunkeno, antahintahi'ama retroma hu'nea zana ame huno eri fore hanigeta tagra'a tavufinti ke'nune hutma nehaze. \v 20 Hagi tamagra kefo zanku'ma knare zane nehutma, knare zanku'ma kefo zane nehutma, haninkuma masae nehutma, masagu'ma hanine nehutma, aka zankuma haga zane nehutma, haga zanku'ma aka zanema nehaza vahera hazenke erigahaze. \v 21 Hagi tamagra hutma, knare antahintahi eri'neta mago'a vahe'ma zamagate re'nonema hutama nehaza vahera hazenke erigahaze. \v 22 Hagi aka tima ne'zante'ene, aka tima eri haviama hu' zante'ma ugagotama nehaza vahera, tamagra hazenke erigahaze. \v 23 Hagi nanekema refko'ma hu' zupa, hazenke'ma hu'naza vahe'mo'za masave hu'za zagoa tamizageta, zamatrazage'za fru hu'za nevazageta, hazenkezmima omne'nea vahe'mofo kea refko hutma keso'e osuta kna nezamize. \v 24 E'ina hu'negu, hagagema hu'nea trazama tevemo tefanane hiaza huno ana maka te fanana hanige'za, zafamofo rafu'namo hagage higeno ani'namo harari huneramigeno, flaua'ma renteana zaho'mo eripopo hutreaza hugahaze. Na'ankure Israeli vahete'ma ruotage'ma huno hankavenentake'ma hu'nea Ra Anumzamofo kasegea amagera onte'nazagu anara hugahaze. \v 25 E'ina hu'negu Ra Anumzamo'a agri'a vahera rimpa ahenezmanteno azana rusuteno zamazeri haviza nehie. Hagi azana rusuteno agonaramina eri tore'vare nehuno, vahera zamahe frigeno, fri vahe zamavufagamo'a kumapima me'nea ne'onse kantamimpina amne zankna huno avite'ne. Ra Anumzamo'a agra ana hu'neanagi rimpa ahe'zamo'a frua osu'negeno azana erisga huteno mani'ne. \v 26 Hagi Ra Anumzamo'a mago avameza erisga hanige'za kokankoka vahe'mo'za eme atru nehanageno, mopama ome atretegama mani'naza vahera hoge hanige'za tragiza egahaze. \v 27 Hanki ana vahera hankavenentake vaheki'za mago zamimo'e huno avesragura nosanigeno, mago'mo'a trakara huno nomasenigeno, mago zamimo'e hunora avutokora huno nomasenigeno, magomofo amu' nofimo'a krekora nosanigeno ina, zamagia nomofo nofi'mo'a magore huno akamprura osugahie. \v 28 Ana vahe'mokizmi kevemofo agona'amo'a roro hu'nege'za, ati zami'a erigri krarape'za keve ahe'are tro hu'za mani'naze. Hagi hosi afuzamimofo agiamo'a hankavenentake havegna higeno, karisimofo wilimo'a kagikagi zahomo'ma ame'ma huno kagiankna huno kagigagi hu'ne. \v 29 Hagi laionimo krafama huno'ma eaza hu'za neageno, mago kasefa laionimo mago zaga azampi azeriteno, avazu huno fregeno mago vahe'mo'ma agu'ma ovaziankna huza krafa hu'za egahaze. \v 30 Hanki anama ha'ma eri'za esaza zupa, ana vahe'mo'zama krafama hu'za esaza krafa kemo'a hagerimo havere eme rupokraseteno, sasa huno eramiaza nehanige'za egahaze. Hagi vahe'mo'ma kegamateno ama mopafima kesniana, kumamo'a havizantfa hina, hanizamo refite'nesnigeno kegahaze. Ana nehanigeno zagemofona hampomo avuga rufitesnigeno remsa osuno hanintiri hugahie. \c 6 \s Kasnampa ne' Aisaia'ma ava'nagna zama ke'nea naneke \p \v 1 Hagi kini ne' Uzia'ma fria kafufina, Ra Anumzamo'a kini tra'are onagamu manisga huno mani'nege'na, mago avana'gna zana ke'noe. Ana hu'negeno zaza kukena'amo'a ra mono nompina ruvite'nege'na ke'no'e. \v 2 Hagi Anumzamofona anaga kaziga, serafimie nehaza ankeromo'za oti kagiza mani'nazage'na ke'noe. Ana ankeromokizmia 6si'a zamageko'na huzmantetere hu'nege'na zamage'noe. Hagi tare zamageko'naretira zamavugosa rufi'nete'za, tare zamageko'naretira zamagia refinete'za, tare zamageko'naretira ru tafratafra hu'za hare'za vano hu'naze. \v 3 Hanki ana ankeromo'za ranke hu'za Hankavenentake Ra Anumzamo'a ruotage hu'ne, ruotge hu'ne, ruotage hu'ne hu'za nehu'za, agri hihamu masa'amo'a ama mopafina avitene hu'za hu'naze. \v 4 Hagi ana ankeromo'zama ra zamageru'ma raza zamagasasamo higeno, ra mono nomofo kafa zafamofo tra'amo'a tore tore nehigeno, noma azeri oti'naza have ramimo'enena tore'vare nehigeno, ra mono nompina toki'mo avite'ne. \v 5 Hanki anama nehige'na nagra hu'na, hago hazenkefi mani'noe hu'na nentahina amanage hu'na hu'noe, Tamagerfa hu'na nagra menina haviza hugahue. Na'ankure maka zupa nagipina havi keagamo avite'nea ne' mani'ne'na, havi keagamo zamagipi avite'nea vahe amu'nompi mani'noe. E'ina hu'neanagi nagra navufinti Kini Nera Hankavenentake Ra Anumzana negoe. \v 6 Hagi anante mago ankeromo'a ofama hu itareti, teve nerea tankanu'za tuzareti hampageno erino nagritega hareno e'ne. \v 7 Hanki ana ankeromo'a ana tankanu'za nagitera eme nenteno, amanage huno hu'ne, Ko, ama tankanu'za kagite'ma antogeno kumika'a eri atreankinka agru hunka manigahane hu'ne. \s Anumzamo'ma Aisaiama eri'zanke'ma hunte'nea naneke \p \v 8 Hanki anama hutege'na Ra Anumzamofo ageru antahugeno amanage huno hu'ne, iza huntegahue? Iza Tagri nanekea erino vugahie? Anagema hige'na amanage hu'na hu'noe, Nagra ama mani'noanki, nagri hunantege'na va'neno hu'na hu'noe. \v 9 Hagi anante Ra Anumzamo'a amanage huno hu'ne, kagra vunka vea nagara amanage hunka ome zamasamio, maka kna kea antahigahazanagi, antahi amara osugahaze. Maka kna tamavua kegahazanagi, ke'amara osugahaze. \v 10 Hagi menina ana vahe zamagu'a eri hankavenetinka, zamagesa erinkaninerenka, zamavua eri asu huo. Hanki anama osnanke'za zamavua ke so'e nehu'za, zamagesa antahini nehu'za, zamagu'ama rukrahe'ma hu'za Nagrite'ma esnage'na zamazeri kanamaregahue. \v 11 Higena Ra Anumzamoka nama'a knafi ama ana zamo'a meno vugahie hu'na antahige'noe. Anage hugeno kenona huno, Ama ana zamo'a me'nesnigeno, maka ranra kumatamimo'a haviza huvagaresnigeno, ana kumatamimpina vahera omanitfa hanageno, nontamimpina vahera omanitfa hanigeno, maka hoza zamifina magore huno ne'zana omnetfa hugahie. \v 12 Nagra Ra Anumzamo'na mopazamifintira zamavare atresuge'za afete moparega umanigahaze. Ana hanugeno mopazamifina vahera omanisnageno, mopazamimo'a ka'ma koka megahie. \v 13 Hagi ana'ma hutesnige'za 10ni'a nagapima mago naga'ma manisaza naga'mo'zanena havizantfa hugahaze. Hianagi terebinti zafane, oki zafama antagitazageno agafa'ama tevemo'ma tetegeno'ma agafa'a me'nefintima Nagrama huhampri'noa vahe'mo'za ruotage vahe'nia ete hage'za efore hugahaze. \c 7 \s Jerusalemi vahe'ma ha'ma eme huzmante'naza zamofo naneke \p \v 1 Hanki Uzia negeho, Jotamu nemofo Ahasi'ma Juda vahe kinima mani'nea knafina, Siria kini ne' Resini'ene, Israeli kini ne' Remalia nemofo Pekakea, marerike Jerusalemi kumate vahera hara eme huzmante'na'e. Hianagi zanagra hara huzamagate ore'na'e. \v 2 Hanki Siria kini ne'mo'ma Efraemi naga'enema eri mago'ma hia nanekema, Deviti naga'mo'zama nentahiza antri nehazageno, zahomo zafa eri toretore hiankna hu'za zamahirahiku hu'naze. \v 3 Hanki anante Ra Anumzamo'a amanage huno Aisaiana asami'ne, kagrane negamofo ne' Siar-Jasubu'enena\f + \fr 7:3 \fr*\ft Siar-Jasubu'ema hu'neana agafa'a, osi'ama ofri mani'naza naga'mo'za ete egahaze hu'ne. \ft*\f* atiramita vuta, tiru'ma henkanite'za Jerusalemi kumapima tima avre'za erami'naza tinkante vutetna, kukenama sese'ma nehaza kante kini ne' Ahasina ome ke'o. \v 4 Hanki ome kenunka amanage hunka asamio, kagra kva hu'nenka karimpa frune nemaninka korora osuo. Siria kini ne' Resenine, Jerusalemi kini ne' Peka kazinigura antahintahi hakarea osuo. Zanagri zanarimpa ahe'zamo'a tevemo'ma tegege vazigeno kumoke'ma nehiaza huno amne zankna hugahie. \v 5 Na'ankure Siria vahe'mo'zane, Efraemi naga'mo'zane, Remalia mofavre naga'mozanena, amanage hu'za kagri'ma kazeri havizama hanaza nanekea anaki'naze. \v 6 Tagra Juda mopafi vuta kumate marerita vahera zamazeri koro nehuta, hahu zamagatereta mopazamia e'nerita, Tabeli nemofona azeri otita huhamprintesnunkeno, Juda vahe kinia manigahie hu'za hu'naze. \v 7 Hianagi Nagra hankavenentake Ra Anumzamo'na amanage hu'na nehue, anazamo'a forera huno eamara osugahie. \v 8 Na'ankure Siria mopamofo ugota ran kumara Damaskasi kuma megeno, kini ne' Reseni'a Damaskasi kumapinke mani'neno kegava hu'ne. Higeno Israeli mopamofo rankumara Samaria me'ne. Hianagi 65'a kafua agateore'nesnigeno, Israeli mopamo'a havizantfa hugahie. Hanki Ahasi'ene eri'za naga'amo'za Nagri ke'ma ontahisazana, zamazeri haviza hutregahaze. \v 9 Hagi Efraemi nagamokizmi ugota rankumazamia Sameria me'ne. E'ina higeno Sameria kuma'ma kegavama hu'neana, Remalia nemofo kegava hu'ne. Hanki kamentintifima kagrama oti hankavema otisnanana, kagra oti hankavea otigahane. \s Anumzamo'ma tagrane mani'ne hu'zama keama'ma hanaza avame zamofo naneke \p \v 10 Hanki mago'ene Ra Anumzamo'a Ahasinkura amanage huno asami'ne, \v 11 Ra Anumzana kagri Anumzamo'ma mani'nema hunka hanunka mago amuhoma hu'nenia avame zanku antahigegeno, amefenkame fri vahe kumapintiro, ame nagame monafintira avame'zana erifore hanigenka ko. \v 12 Hianagi Ahasi'a kenona amanage hu'ne, nagra Ra Anumzamofona e'inahura hu'na antahinege'na, Agri hankave'a rehe'na onkegahue. \v 13 Higeno Aisaia'a kenona'a amanage hu'ne, Deviti naga nofimota tamagesa anteta antahiho. Nagrama fruma huramante'na manua zankura renaheta negeta, Ra Anumzamo'ma anazanke huno arimpa fru huramante vava huno vugahie hutma tamagesa nentahita, antahigesageno'ma avame'zama eri fore'ma hanigeta kesaza zankura antahi'nogaze. \v 14 E'ina hu'negu Ra Anumzamo'a Agra'a mago avame'zana tamaveri hugahie. Ana avamezamo'a amanahu hugahie, mago vene omsenesnia mofa'mo amu'ene huno mago ne' mofavre anteno,\f + \fr 7:14 \fr*\ft Imanueli'ema hu'nea agafa'a, Anumzamo'a tagrane mani'ne huno hu'ne.\ft*\f* Imanueli'e huno agi'a antemigahie. \v 15 Hagi ana mofavremo'a nenama huno e'i havi zanki knare zankima huno ke'ama'ma hania knafina, bulimakaomofone, sipisipi afu'mofo amirinteti tro hu'naza ne'za sisi neneno, tumerine negahie. \v 16 Hagi ana mofavremo'ma e'i havi zanki knare zankima huno keama'ma osu'nesnia knafina, kagra Ahasigama koro'ma hunezanantana kini netremokizni mopamo'a havizantfa huno mago'zana omanetfa hugahie. \v 17 Hianagi kagrite'ene, veaka'are'ene, kagri naga nofitera, Ra Anumzamo'a mago knaza atrenigeno egahie. Hagi ana knazana, ko'ma Efraemi naga'mozama Juda naga'ma zamatre'za zamagragu'ma mani'naza knareti'ma eno meninte'ma egeno'a, fore osu'neankna knaza fore hugahie. Anama hanigeno'a, Ra Anumzamo'a Asiria kini ne' avreno Juda mopafina egahie. \v 18 Hagi ana knama esanigeno'a, Ra Anumzamo'a hoge hanige'za, kosimo'za hazaza hu'za sauti kaziga tinkenaregama nemaniza Isipi sondia vahe'mo'za vazintagu hu'za ne-esage'za, tumemo'za nehazaza hu'za Asiria sondia vahe'mo'za ruherafi'za egahaze. \v 19 Anama hanige'za ana maka Juda mopafine, krahopine, agona mopafine, have kampine, knare trazama me'nesnia mopafine, ave'ave trazama me'nesnia mopafine, tinkerifinena emani avitegahaze. \v 20 Hagi ana knafina Ra Anumzamo'a Yufretisi rantimofo kantu kazigati, eri'za vahe'a Asiria kini nera miza huntesnigeno resa kazina erino eno, tamaseni tamazoka'ene tamagi tamazoka'ene tamavufga tamazokara vazagate atregahie. \v 21 Hagi ana knafina ha' vahe'mo'za afu krazamia zamahe hana hugahaze. Hianagi mago mago vahe'mo'a mago anenta bulimakaone tare meme afu antetere hugahie. \v 22 Hanki zamagra rama'a amirima zamisaretira, sisiema nehaza ne'zama eri kragefenesaza ne'za negahaze. Hagi ana mopafima osi'a naga'ma manisamo'za sisi ne'zane tumerinena me'nesige'za negahaze. \v 23 Hanki ana knafina 1tauseni'a waini zafa me'nenige'za 1tauseni'a silva zago (sekels) enerisaza waini hozafinagi, ave'ave trazamo'ene trazamo'enena hageno marerino eri haviza hugahie. \v 24 Ana hanigeno ana hozafima vuku'ma hania vahe'mo'a ati kevene eri'neno vugahie. Na'ankure ana maka mopafina ave'ave trazamo hageno refite vagaregahie. \v 25 Hagi osi agona ramimpima, ko'ma hozama hankorita anteta nevazafinagi, anampina ave'ave trazamoke avite'nenigetma koro hutma ovugahaze. Ana nehutma ana hoza atre'nage'za bulimakaone memene sipisipi afutamimo'za anampina vano nehu'za trazana negahaze. \c 8 \s Ra Anumzamo Asiria vahe'ma zamaza hanige'za, Israeli vahe'ma zamazeri haviza hanaza naneke \p \v 1 Hagi anante Ra Anumzamo'a amanage huno nasami'ne, Kagra ra avontafe eritenka, ana avontafepina avo zotareti amatfama hu'are ranra avompinti, Maher-Salal-Has-Bazie hunka krento. \f + \fr 8:1 \fr*\ft Ame hunka rohu omerenka maka fenozama'a erinka vuo huno hu'ne. \ft*\f* \v 2 Hagi ana avoma negrana nanekenema eme keteke huama'ma hana'a netre'na, pristi ne' Uriane, Jeberekia nemofo Zekaraiakizini huznantanena emani'neke kegaha'e. \v 3 Hagi anankema hutege'na a' ni'amo'a kasnampa a'kina agrane umasogeno amu'ene huno ne' mofavre kasente'ne. Ana higeno Ra Anumzamo'a amanage huno nasami'ne, Ana mofavremofona Maher-Salal-Has-Bazi'e hunka agi'a antemio hu'ne. \v 4 Na'ankure ana mofavremo'a nena huno nenfage nenrerage huno kea osu'nesnigeno, Damaskasi kuma'ene Sameria kumapinti fenozana, Asiria kini ne'mo ha' eme huzamagatereno ana maka erino mopa'arega vugahie. \v 5 Hagi mago'ene Ra Anumzamo'a amanage huno nasami'ne, \v 6 Siloa timo'ma akoheno fru huno'ma eneviaza hu'na Nagra Ra Anumzamo'na ama vahera fru huzmante'na neoanagi, zamagra anazana ke amara osu'za zamefi hunenami'za kini ne' Resinine Remalia nemofo Israeli kini ne'enena razampi antahi musena huznante'naze. \v 7 E'ina hu'negu tamagerfa hu'na, Nagra Ra Anumzamo'na Asiria kini nera hunte'nugeno, Yufretisi rantimo'ma tusi ti hageno ne-eno ana maka'zama refite vagareaza huno, rama'a sondia vahe'ane eno hara eme huzmantegahie. \v 8 Hagi timo hageno ne-eno vahe'ma eme azeri anakrigeno anankempi eme atreaza huno, ana maka Juda mopafina ha' vahe'moke'za mani avitegahie huno hu'ne. Ana hu'neanagi [Imanueli] Ra Anumzamo'a tagrane mani'neankino, Agra agekona rutareno mopatamia refiteno kegava hugahie. \v 9 Hagi ha' vahetima tva'onte'ene afete'enema mani'naza vahe'mota tamagesa anteta antahiho, tamagra sondia vahetamia eri tru hutma hara eme hurantegahaze. Hianagi kasamreta hara osnage'za, tamagrira tamahe'za rehapatitregahaze. \v 10 Tamagra atru hutma e'ina hugahune hutma kea anakigahaze. Hianagi ana nanekemo'a nena'a fore osuno, amne zankna hugahie. Na'ankure Ra Anumzamo'a tagrane mani'ne. \s Ra Anumzamofo koro'ma hunte'zamofo naneke \p \v 11 Hagi Ra Anumzamo'a hankavenentake azanuti nagofetu nenteno koro ke hunanteno, kagra ama vahe'mokizmi zamavu zamavara amagera onto huno huhankavetino nehuno, amanage hu'ne. \v 12 Ama vahe'mo'za hu'za, mago'a vahe'mo'zama Juda vahe'ma zamazeri haviza hunaku ke ananekizema hu'zama hanaza nanekegura, tamage huta korora osiho. Ana nehuta zamagrama koro'ma nehazaza huta, koro'ma hanaza zantera tamagra korera osiho. \v 13 Hianagi hanavenentake Ra Anumzamo'a huno, tamagrama keta antahitama hanazana Nagrikura ruotage hu'nea Ra Anumzana mani'ne hutma nentahita, Nagrikuke korora hiho. \v 14 Ana hu'neanki'na Nagra fra'maki havega mani'ne'na, Israeline Juda vahetera ra kampi mago tanafa'ma hu'za masesaza havegna hu'na mani'nesnuge'za, maka vahe'mo'za tanafa hu'za masegahaze. Ana nehu'na Jerusalemi kumapima mani'naza Israeli vahetera kukone krifumo zamazeriankna hu'na kama vanoma hanafina manigahue. \v 15 Hagi ana hu'nesnuge'za maka vahe'mo'za ana have agofetu tanafa hu'za masesage'za zamazeriza kina rezmantegahaze. \v 16 Hagi nagra Aisaia'na, Ra Anumzamo'ma nanekema nasamige'nama krentoa avontafera erigite'na, ana agofetura nazanko avona antete'na namage'ma [disaipol] nentaza nagara zami'noe. \v 17 Hagi nagra Israeli vahe'ma amefima huzami'nea Ra Anumzamofonku avega ante'na mani'nena agrite amuhara hugahie. \v 18 Saioni agonafima nemania Hankavenentake Ra Anumzamo, nagranema amama mani'naza mofavreramina nami'ne. E'ina hu'neankino tagri'ma tatregetama mani'nonana, Israeli vahete'ma henkama erifore'ma hania zantamimofonte mago avame'zankna huta menina mani'none. \v 19 Hanki mago'a vahe'mo'za tamagrikura hu'za, sumisumi'ma nehu'za fri vahe hankro'enema keagama nehaza vahete vuta antahintahi ome eriho hu'zama nehazana, inankna huno fri'nenia vahe'mo'a kasefa'ma huno mani'nea vahera antahintahia amigahie? Na'a hunege'za vahe'mo'za Anumzamofontega nunamuna hu'za antahia nonkaze? \v 20 Vahe'mo'zama keagama hanafima, Anumzamofo kasegene trakemo'ma hu'nenia kante'ma ante'zama keagama osnazana, e'i ana vahe'mo'za hanizampi mani'naze. \v 21 Tusi zamata negrina zamagakura nehanage'za, kokankoka ama mopafina vano vano hugahaze. Zamagazamo'ma tusizama hanige'za, eri zamarimpahe'za, kini zamimofone Anumza zamimofona huhaviza hugahaze. Ana nehu'za monafi zamavua ke nagamutegahaze. \v 22 Ana nehu'za mopafima kesnazana hazenke zamo'ene, atazamoke meni'geno korozamo zamazeri antrako hugahie. Ana hanigeno ana knazamo zamaretufeno hanizampi ome zamatregahie. \c 9 \s Rimpa fru kini ne'ma kasentesia naneke \p \v 1 Hianagi knazampine hanizampima nemaniza vahe'mo'za mago'enena zamatagura osugahaze. Hagi Naftaline Zebuluni mopafima nemaniza vahera, korapara Ra Anumzamo'a zamazeri fenkami atrege'za zamagazegu hu'naze. Hianagi henkama esania knafina, Galili kumara megi'a vahe ku'ma me'neanagi, Ra Anumzamo'a ragi amigahie. Ana hanige'za Jodani timofo kantu kazigama nemaniza vahe'ene, Mediterenia ra hagerimofo ankenaregama evu'nea rankamofo tavaonte'ma nemaniza vahe'mokizminena zamagesga hugahaze. Ana hanage'za knazama eneriza zamo'a vagaresige'za fru hu'za manigahaze. \v 2 Hagi hanimpima nemaniza vahe'mo'za tusi'a masa kegahaze. Tusi'a hani zamo'ma refitege'zama nemaniza mopafi vahe'mokizmia, masazamo remsa huzmantegahie. \v 3 Ra Anumzamoka Israeli vahera zamazeri rama'a nehunka, rama'a museza antevite zamantegahane. Ana nehanke'za hozafinti ne'zama nehamare'za muse nehazankna hu'za musena nehu'za, hapinti'ma rohure'za fenozama e'neriza musema nehazankna muse kagri kavuga hugahaze. \v 4 Na'ankure bulimakao afumofo anankempi kare'namare zafama nentaza zafagna hu'za kinama huzmante'neza knama nezami'za vahera, Midieni vahe'ma hu'nanaza hunka knama zamiza zamazeri haviza nehaza vahera zamahe pasaru nehunka, knazama nezamiza zama eri atrenka zamagu'ma vazi'nana zanku anara hugahaze. \v 5 Ana nehunka maka hankave sondia vahe'mo'zama hapima antani'nezama ha'ma hu'naza zamaga none, korampima ante'za regazari'naza kukenanena tevefi hanavazinka kresnankeno tevemo te fanene hugahie. \v 6 Na'ankure tagriku huno mago mofavrea tamigahiankino, ana mofavrema efore'ma hanigeno'a, agri afunte kamania me'nenkeno kegava hugahie. Ana hu'neankino agima ahesnazana, Knare zantfa huno Antahintahi tamisia nere nehu'za, Hankavenentake Anumzane nehu'za, Manivava Nafatie nehu'za, Tarimpa fruzamofo Kinie hu'za hugahaze. \v 7 Hagi Agri hankavemo'a vagaore mevava hanigeno, ha'ma hu'zana omanetfa hugahie. Ana nehuno kini ne' Deviti no erino kinia mani'neno, Deviti'ma kegava hu'nea kumatamina kegava hugahie. Hagi ana knareti'ma agafama huteno'ma vuvavama hanigeno'a, fatgo avu'ava zanteti'ene knare'ma huno refko'ma hu avu'ava zanteti, agra kamania hugahie. Hagi Hankavenentake Ra Anumzamo'a vahe'amo'zama knare hu'za manisnazegu, hankave antahintahi hu'neankino, ama ana zantamina eri fore huvagaregahie. \s Ra Anumzamo'ma Israeli vahe zamazeri haviza hania zamofo naneke \p \v 8 Hagi Jekopumpinti'ma fore'ma hu'naza vahera Israeli vahete'ma knazama atre'nigeno esania zanku Ra Anumzamo'a koro ke huzmante'ne. \v 9 Hagi ana maka Efraemi naga'ene Sameria rankumate'enema nemaniza vahe'mo'za, ana zamofona ko antahi'naze. Hianagi zamagrira zamarimpamo'a hankavenetige'za zamavufaga erisga nehu'za amanage hu'naze. \v 10 Brikireti'ma kinona nontamina ru fragu vazitre'nazanagi, tagra havea kasefa taga huta nontia negita, sikamo fiki zafaramima antagi'naza nontera, eteta sida zafa hankregahune. \v 11 Hu'neanagi Israeli vahe'mokizmi ha' vahe Resinima ha'ma renentaza vahe Ra Anumzamo'a azeri otisigeno hara Israeli vahera eme huzmantegahie. \v 12 Hanki Anumzamo'a zage hanati kazigatira Siria (Aramia) vahe hunezmanteno, zage fre kazigatira Filistia vahe huzmantesnige'za e'za Israeli vahera eme hara huzmagateregahaze. Ama anazana forera hugahianagi Anumzamofo rimpa ahe'zamo'a Israeli vahetera me'nesnigeno, azana rusuteno zamazeri haviza huvava huno vugahie. \v 13 Hianagi monafi hankavenentake sondia vahe'mofo Ra Anumzamo'ma zamazeri havizama hu'nea zankura, zamagesa nentahiza agritera ete'za zamagu'a rukrahera hu'za ome'naze. \v 14 E'ina hu'negu magoke knafinke'za Ra Anumzamo'a Israeli vahera zamasenine zamarisonanena runekafrino, magoke knafinke'za tofe ani'na rukafrino nompintima nehagea varozana rukafri atregahie. \v 15 Hanki zamagima me'nea vahe'ene, ranra vahe'mo'za e'i ana zamasenia manizageno, kruna kasnampa kema nehaza vahe'mo'za e'i ana zamarisona mani'naze. \v 16 Hagi ugota huzmante'neza kegavama huzmante'naza vahe'mo'za zamavare'za havi kampi vazage'za, anama zamavariri'za nevaza vahe'mo'za kana atre'za hazagre'naze. \v 17 E'ina hu'neankino Ra Anumzamo'a nehazave raminkura musena hunozmanteno, megusa mofavre naga'ene kento a'nenena asuragi ozmantegahie. Na'ankure maka vahe'mo'za neginagi nanekege nehu'za, Anumzamofo avu'avara amagera nonte'za havi zamavu'zamava hu'naze. E'ina rimpa ahe'zamo'a vagaoresnigeno, azana erisga huno rusuteteno manigahie. \v 18 Tamagerfa huno veamokizmi kefo zamavu zamava'mo'a mago afe teve nereno, zafa tanopane avo'no traza neregeno toki'mo vemagu vemagu huno ame'nagame mareneriaza nehie. \v 19 Hankavenentake Ra Anumzamofona tusi arimpa aheankino, ama mopafi maka vahetamina zamazeri haviza hanige'za, tevemofo ne'za segahaze. Anama hanigeno'a mago'mo'e huno mago'mofona aza osugahie. \v 20 Ana nehu'za tamaga kazigane hoga kazigama nemanisaza vahera zamahe'za negahazanagi zamura osanige'za zamagra'a mofavre zamahe'za negahaze. \v 21 Manase naga'mo'za Efraemi nagara zamahe'za nesageno, Efraemi naga'mo'za Manase nagara zamahe'za negahaze. Anama huteke eri mago'ma hana'ana, Juda nagamokizmia hahu zamantegaha'e. Anumzamo'a ama anazana atrenigeno zamagritera egahianagi, Agri rimpa ahe'zamo'a vaga oresanigeno, azana erisga huno rusuteteno manigahie. \c 10 \s Anumzamo'ma Asiria vahe'ma huzmantesige'zama ha'ma eme hanaza naneke \p \v 1 Tamagra izagato keagafima vahe'ma zamazeri savri nehuta havigema huta kasegema tro'ma hu vavama nehaza vahe'mota ko hazenkefi mani'naze. \v 2 Anama hazazamo higeta zamunte omne vahe'ene, feno zanku'ma atupa'ma nehaza vahera fatgo tamavu'tamavara huozmanteta fenozmia zamazeri savri huta e'nerita, kento a'nanemofo zana frakineta rerakaureta e'nerita, megusa mofavre'ramimofo zantamina musufa e'nerize. \v 3 Hanki tamagrama hu'naza avu'avazante'ma Anumzamo'ma knazama tamisia zupa tamagra na'a hugahaze? Tamagri'ma tamazeri havizama hu knazama afeteti'ma ne-esnigetma, tamagra izante tamaza hinogura nevuta, feno zantamina izante atresnageno kegava hugahie? \v 4 Hagi mago'zana omnetfa hanigeta kinama huzmante'nesaza vahe amu'nompi harononte huta manige, fri vahe amu'nompi frita manige hugahaze. E'ina hu'zana hugahazanagi Agri rimpa ahe'zamo'a me'nenigeno azana erisga huno rusuteteno manigahie. \s Ra Anumzamo'ma Asiria mopa eri haviza hania naneke \p \v 5 Ra Anumzamo'a amanage huno hu'ne, Asiria vahe'ma Nagri kumpa knonknama hu'nazage'na tamagripima huvazina narimpa ahe'zama eri amama nehua vahera hazenkefi mani'naze. \v 6 Asiria vahe huntesnigeno Anumzamofoma amage'ma nonte'za agri'ma azeri arimpama nehaza vahera hara eme hunezmanteno, feno zazamia zamaheno nehanareno ana vahera kampi hapakna huno agianu zamare hapatigahie. \v 7 Hianagi Asiria kini ne'mo'a Anumzamo hunantegena ama eri'zana e'nerue huno ontahigahie. Agra agesama antahiana maka vahera hara huzmante'na zamahe fanane hanue huno anara hu'ne. \v 8 Hagi Asiria kini ne'mo'a huno, sondia vahete'ma ugagotama hu'naza vahenimoza kinia manigahaze hu'ne. \v 9 Hagi Kalno kuma'ma hu'noaza hu'na Kakemisi kumara eri haviza nehu'na, Hamati kuma'ma hu'noaza hu'na, Arpatia kumara erihaviza nehu'na, Sameria kuma'ma hu'noaza hu'na, Damaskasi kumara eri haviza hu'noe. \v 10 Hanki Jerusalemine Sameria kumate'ma havi anumzantamimofo amema'ama me'neana agatereno rama'a havi anumzantamimofo amema'a me'nea kumatamina eri haviza hu'noe. \v 11 Hanki Sameria kuma'ene anampima me'nea havi anumzantamimofo amema'araminena eri havizama hu'noaza hu'na, Jerusalemi kuma'ene anampima me'nea havi anumzantamofo amema'a eri haviza hugahue. \v 12 Hagi Nagra Ra Anumzamo'nama ana maka'zama huoma hu'nama hunte'noa zama Saioni agonare'ene Jerusalemi kumate'ma huvagama retesnige'na, Nagra agrira azeri haviza hugahue. Na'ankure agra avufga erisga nehuno, agrama agesama antahiana knare hu'noe huno antahi'ne. \v 13 Ana nehuno agra amanage hu'ne, Nagra hanavereti'ene knare antahizanteti ama ana maka zana huvagare'noe. Na'ankure nagra ama' antahi'zanireti, mago'a kumatmimofo mopama umetre emetrema hu'neama'a, eri netre'na hara huzmante'na fenozazmia hanare'noe. Nagra hankavenentake neki'na, kini zamia ha' huzamagatere'noe huno antahi'ne. \v 14 Hagi namamofo amu'aramima anoma'afintima azanuma erinaku'ma nehiaza hu'na kokankoka kumatamimpintira fenozmia zogi tru hu'noe. Anama nehugeno'a namamofo amu'ma e'nerigeno krara krara huno avuma e'neriaza hunora mago'mo'e huno kea osu'ne. \v 15 Hagi sasumemo'o somo'a azampima erineno eri'zama eneria nemofo hanavea agatere'noe huno hugahifi? Hagi kumpa knomo'a, agra'a avesitera vahera ahegahieo? Azompamo'a agra'a avesitera kana vugahifi? \v 16 E'ina hu'negu Monafi sondia vahe'mofo Hankavenentake Ra Anumzamo'a Asiria sondia vahetera mago kefo kri atresigeno eno eme zamazeri haviza hugahie. Ana nehuno ana maka knarenare feno zazamia teve taginte'nigeno hagna hagna huno tefanane hugahie. \v 17 Hagi ruotage'ma hu'nea Ra Anumzamo'a, Israeli vahetera mago tavi mani'ne. Hianagi ave'ave trazankna hu'neza Israeli vahe'ma knazama nezamiza Asiria vahera, mago teve anefa kna huno magoke zupage ana havi trazana tefanane hugahie. \v 18 Hagi Ra Anumzamo'a zafa tano'pane tretrema hu'nea mopazmia eri haviza hugahie. Ana hanigeno mago ne'mofoma mago krimo'ma azeri haviza higeno, avufgamo hariri hiaza huno mopazmimo'a haviza hugahie. \v 19 Ana hanigeno Asiria vahe'mokizmi zafa tanopamo'a, osi'a akavoza zafa me'nenkeno, amne osi mofavremo ana zafaramina hamprigahie. \s Israeli vahera osi'a naga'mo'za ete mopa zamire esaza zamofo naneke \p \v 20 Hanki ana knafina Jekopu agehemo'za Israeli vahepinti'ma ofri'ma osi'ama mani'naza naga'mo'za, zamahe hana'ma hu'naza vahekura mago'enena zamaza hu'zankura antahi ozamigahaze. Hianagi Israeli vahe'mokizmi ruotge'ma hu'nea Ra Anumzamofonteke zamazama hanigura antahimigahaze. \v 21 Hanki osi'a Jekopu naga'ma ofri'za mani'namo'za, Hankavenentake Ra Anumzamofontega ete'za egahaze. \v 22 Hagi Israeli vahe'mota rama'a huta hagerinkenafi kahepankna hu'nazanagi, osi'a naga'ma ofri'za mani'zamo'za ete'za egahaze. Hagi zamagrama havi zamavu'zamavama hanageno e'inahu'za fore'ma hugahiema hu'nea kante anteno, Ra Anumzamo'a zamazeri haviza hugahie. \v 23 Hagi Monafi sondia vahe'mofo Hankavenentake Ra Anumzamo'a huvempa huno, mika ama mopafima mani'naza vahera knaza zami'na zamazeri haviza hugahue huno hu'ne. \v 24 E'ina hu'negu Monafi sondia vahe'mofo Hankavenentake Ra Anumzamo'a amanage hu'ne, Jerusalemi kumapima nemaniza vahe'ni'amota, Isipima hu'nazaza hu'za, Asiria vahe'mo'zama hegi kanonteti'ma erisgama hu'za sefu'ma tamisnageta korora osiho. \v 25 Hianagi kofta'a knafi tamagri'ma narimpama aheneramantoa zamo'a vagaregahie. Ana hanige'na ana narimpa ahe'zana erimare'na Asiria vahete atre'na zamazeri haviza hugahue. \v 26 Ana nehu'na Orebi have tvaonte'ma Midieni vahe'ma sefu'ma zami'noaza hu'na, Asiria vahera hegi kanonteti sefu zamigahue. Hagi hagerimofo agofetu'ma hankaveni'ama eri amama hu azomparetima huge'za Isipi vahe'ma tima nakri'nazaza hu'na Asiria vahera zamazeri huviza hugahue. \v 27 Hagi tamafuntetira knazana eri netrena, karenamare zafa tamanankempintira eritrenugetma knare hutma manigahaze. \p \v 28 Hagi tagri ha' vahe'mokizmi sondia vahe'mo'za Migroniti efre'za Aiti kumate ehanatite'za, ana maka kutuzmia Mikmasi emeri atru hu'naze. \v 29 Hagi anama hute'za agonamofo kitagifafinti kreramiza kantu kaziga uhanatite'za, mareri'za ana kenagera Geba kumate umase'naze. Anama hazageno'a Rama kumate vahera tusi zamahirahite'ne. Ana nehazage'za Soli kumapima Gibiama nemaniza vahe'mo'zanena koro fre'naze. \v 30 Hagi tamagra Galimi kumate vahe'mota rankrafage hiho, Laisa kumate vahe'mota tamagesa anteta antahi so'e hiho, Anatoti vahe'mota tusi tamasu zampi mani'naze. \v 31 Matmena kumate vahe'mo'zane, Gebimi kumate vahe'mo'za kumara atre'za koro fre'za fra'maki kumaku hakre'za vu'naze. \v 32 Hagi tagri'ma ha'ma hurantesnaza sondia vahe'mo'za menina Nobu kumatera seli nonkumara eme antegahaze. Ana nehu'za kegamate'za Saioni agona nege'za, Jerusalemi kumara ha'hunteku trotra hu'none hu'za zamazana erisga hu'za erinakigahaze. \v 33 Hianagi keho, Monafi sondia vahe'mofo Hankavenentake Ra Anumzamo'a, ra zamagima eri'za hakavemati'naza Siria vahera zafama antagi atreankna huno zamazeri fenkami atregahie. Za'za huno ra zafagna hu'neanagi, zafama antagi atreno azanku namanku'ma rukafari atreankna hugahie. \v 34 Ana maka zafaramina saumeretima antagi atrazankna huno Hankavenentake Anumzamo'a Lebanoni vahera zamahe vagaregahie. \c 11 \s Jesi nagapinti kasefa zafa agata hageno marerisia zamofo naneke \p \v 1 Hanki Jesi naga'mo'za mago zafa agafagna hu'nazankino, henka mago kasefa agata ana zafamofo agafafintira hageno azanku'na omereno raga rentegahie. \v 2 Ana'ma hanigeno'a Ra Anumzamofo Avamu'mo'a ana ne'pi emani'neno, knare antahi'zane ama' antahi'zane ami'nigeno, fatgo huno hihamu'ane refko nehuno, Ra Anumzamofona antahino keno nehuno, koro hunteno agoraga'a manigahie. \v 3 Hagi agra Ra Anumzamofoma koro hunteno agorga'a manizanku tusi musena hugahie. Hagi agrama nanekema refko'ma haniana, agra avufinti'ma ke'nesnia zante'ene, vahe'mo'zama asami'nesnaza kema antahisia nanekegura huno refkoa osugahie. \v 4 Hianagi zamunte omne vahera fatgo avu'ava huno refkoa hunezmanteno, vahe'mo'zama zamazeri havizama nehaza vahera magoke avamenteke anteno refko huzmantegahie. Hagi agra keagareti vahera zamazeri haviza nehuno, agipinti zahonu kefo avu'ava'ma nehaza vahera zamahe frigahie. \v 5 Ana kini ne'mofo fatgo avu'avazamo'a, amu'nofi reankna nehanigeno, ke'are'ma oti'neno anankema amage'ma ante avu'avazamo'a, efeke kukena azo'naregati ante kreramigeno asoparega evuramiaza hu'ne. \v 6 Afi kra'mo'a sipisipi afu' anenta'ene magopi mani'nakeno, Lepatimo'a anenta meme afutamine magopi maseno manisnigeno, anenta bulimakaone kasefa laionimokea magoka vano nehuke ne'zana nenesakeno, osi mofavremo zamavareno vano hugahie. \p \v 7 Hagi bulimakao afu'ene beamokea magopi vano nehuke, trazana nenesakeno anenta zanimo'za magopi mase'za manigahaze. Hagi laionimo'a bulimakao afu'mo'za tra'zama nenazaza huno negahie. \v 8 Hagi amima nenesania mofavremo'a, kobra osifavemofo kerigantera amne zokagora neresnigeno, ha' osifavemo'ma noma kino mase'nesifina osi mofavremo'a amne azanura avako hugahie. \v 9 Hagi Ra Anumzamo'na ruotage'ma hu'nea agonanirera, mago zamo'e huno eme eri havizana osanigeno, ana agonarera mago hazenkemo'enena ometfa hugahie. Ana hanigeno Ra Anumzamofoma keno antahinoma hu antahizamo'a, maka mopafima hagerimo ru viteaza huno avitegahie. \v 10 Hagi ana knafina Jesi naga nofipinti'ma fore'ma hania ne'mo'a, mago avame'zankna huno maka vahetera otigahie. Ana hu'nesnige'za ama mopafi vahe'mo'za agrite e'za emanigasa hugahaze. Ana hanigeno agrama mani'nia kumamo'a knare zantfa hugahie. \v 11 Hagi ana knama efore'ma hanigeno'a, Ra Anumzamo'a hankavenentake azana rusuteno, Agri vahe'ma osi'ama ofri'za Asiria moparegane, Isipine, Patrosine Kusi moparegane, Elamu moparegane, Sinari moparegane, Hamati moparegane, hageri amunompi me'nea moparegama umani'naza vahe'a ete mago'ane zamavareno nonkumazamire egahie. \v 12 Ana nehuno Agra mago avame'za erisga hanige'za ama mopafi vahe'mo'za negesnageno, Israeli vahe'ma ru moparegama kinama ome hu'naza vahera ete zamavare tru nehuno, Juda vahe'ma maka kazigama panani hu'zama ama mopafi umani emanima hu'naza vahera ete zamavare atru hugahie. \v 13 Ana'ma hanigeno'a, Efraemi vahe'mo'zama kanivema neraza zamo'a vagaresigeno, Juda vahe'ma ha'ma renezmantaza zamo'a vagaregahie. Efraemi vahe'mo'za Juda vahera kanivea reozmante'nageno, Juda vahe'mo'za Efraemi vahera hara reozmantegahaze. \v 14 Hanki anara nosu'za eri mago'ma hanazana, zage fre kazigama me'nea ne'onse agonaramimpima nemaniza Filistia vahera ame hu'za eramiza hara hunezmante'za, zage hanati kazigama nemaniza vahera hara huzmante'za, feno zazamia hanare'za erigahaze. Ana nehu'za Idomu vahe'ene Moapu vahe'ene Amoni vahe'enena hara huzamagatere'za kegava huzmante'nage'za zamagri zamagorga manigahaze. \v 15 Hagi Isipima me'nea hagerimo'ma efreneama'a Ra Anumzamo'a eri hagege nehuno, azana rusuteno amuhonentake zaho hunte'nigeno eno Yufretisi rantina eri ho'mu nehuno, ana tina 7ni'afi refko hanigeno, osi osi huno enevina, vahe'mo'za hagege mopare vugahaze. \v 16 Ana'ma hania zamo'a ranka efore hanige'za, Asiriati'ma agri vahe'ma ofri'zama osi'ama manisaza vahe'mo'za ko'ma Isipiti'ma Israelima e'nazaza hu'za egahaze. \c 12 \s Ra Anumzamofoma susuma hunenteno'ma nehia zagamere \p \v 1 Hagi anankna zupa tamagra amanage hugahaze, Ra Anumzamoka nagra susu hu'na musenkase hugantegahue, Kagra karimpa ahenante'nane. Hianagi ana karimpa ahe'zana netrenka, nazeri so'e hu'nane. \v 2 Tamagerfa huno Ra Anumzamo'a ete nagu'vazino navre'ne. Nagra Agrite namentintia nehu'na, korora osugahue. Na'ankure Ra Anumzamo'a hankaveni'ane zagameni'a mani'neankino, nagu'ma nevazino ete navresia nera Agrake mani'ne. \v 3 E'ina hu'negu muse nehuta tima hanatipinti'ma tima nefizaza hutma, tamagu'ma vazi'nea zankura Ra Anumzamofona musena huntegahaze. \v 4 Ana zupa tamagra amanage hugahaze, Ra Anumzamo'ma hu'nea avu'ava zankura agi'a ahentesga huta musenkea huntesnune! Agrama tagrite'ma tro'ma hu'nea avu'ava zankura kokankokama mani'naza vahera huama huta nezamasamita, zamage'ma akani zankura Agri agimo'a ame'nagame mareri'ne huta huama hugahaze. \v 5 Ra Anumzamo'ma knare zantfama hurante'nea zankura, zagamera huta agi'a ahentesga hanune. Ama ana zankura huama huta maka ama mopafima mani'naza vahera zamasami vagaresnune. \v 6 Saionima mani'naza vahe'motma zagamera ranke huta nehuta musenkasea hiho. Na'ankure marerisa ne'ma ruotage'ma hu'nemo'a, Israeli vahe'mota amu'nompi tamagrane mani'ne. \c 13 \s Babiloni vahe'mo'zama knazama erisaza zamofo kasnampa naneke \p \v 1 Hagi Babiloni vahete'ma fore'ma hania zana avana'gna zampi Ra Anumzamo'a Amosi nemofo Aisaiana averi higeno ke'neana amanahu hu'ne. \v 2 Hagege agonafi mago avame'za eri oti'nenka ranke hunka kezanetinka, kazanu avame'name huge'za zamagima me'nea vahe'mo'zama rankumapima unefraza kafanteti ufreho. \v 3 Nagra zamazeri ruotage'ma hu'noa vaheni'ama hankavenentake sondia vahera huzamantesnuge'za, Nagri narimpahe'zana eriama hu'za Babiloni vahera hara huzmantegahaze. Hagi ana sondia vahe'mo'za muse nehu'za hara hugahaze. \v 4 Kagesa antenka agonaramimpinti'ma neria agasasankea antahio, ana agasasana rama'a vahe'mofo agasasankino, kokankoka vahe'mo'za hate vunaku sondia vahetami zamavare'za emeri atru nehu'za nerazankna agasasa nerianki kagesa antenka antahio. Hagi ana sondia vahera, Monafi sondia vahe'mofo Ra Anumzamo ha' hunaku sondia vahe zamavare tru nehie. \v 5 Ana sondia vahera afete moparegati e'naze. Ra Anumzamo'a ana sondia vahepi huvazino arimpa ahe'zana eriama nehuno, ana maka mopa eri haviza hugahie. \p \v 6 Hagi Ra Anumzamofo knamo'a hago erava'o nehianki zavi krafage hiho. Ana knazana Hankavenentake Ra Anumzamo'a tusi'a knaza atre'nigeno egahie. \v 7 E'ina hu'negu mika vahe'mo'za zamazana erisga hugara osanageno, tumo'zamimo'a hapatigahie. \v 8 Ana nehina zamagra tusi koro nehu'za, mago a'mo mofavre anteku atagu nehiaza hu'za zamatagura nehu'za, zamagra zamagogogu nehu'za ovufi avufi nehanageno zamavugosamo'a korankifa hegahie. \v 9 Hanki antahiho, tamagerfa huno Ra Anumzamofo kna ne-eankino ana knama efore'ma hanigeno'a, Agra tusi'a rimpa ahenezmanteno ama mopa eri ka'ma kokaneseno, ama mopafima mani'naza kumike vahera ranknaza zamino zamahe vagaregahie. \v 10 Hagi ana knafina monafima me'nea hanafitamine, atruma huterema hu'za nemanaza hanafi'mo'za remsa osugahaze. Ana nehanigeno zahufama hanatinoma marerisia zagemo'a ete rehani nehina, ikamo'a remsa osugahie. \v 11 E'inahu hu'na Ra Anumzamo'na ama mopafi vahe'mo'zama havi zamavu'zamava'ma nehu'za, kefo zamavu'zamava nehaza zantera zamazeri haviza hugahue. Ana hukna hu'na zamavufaga rama nehaza vahera zamazeri haviza nehu'na, vahe'ma zamazeri haviza nehaza vahera zamahe vagaranena ana zamavu'zamava zana omanegahie. \v 12 Hagi vahera knare goligna hu'za osi'a vahe mani'nageno, Ofiriti'ma knare golima ke'zanku'ma amuhoma hu'za nehakazankna hu'za vahekura hakegahaze. \v 13 E'ina hu'negu Monafi sondia vahe'mofo Ra Anumzamo'na tusi narimpa aheanki'na ana zupa mona azeri kazakaza nehu'na, mopa eri tore hanugeno tore'vare hugahie. \v 14 Hagi ana knafina vahe'mo'za Gazeriema nehaza dia afu ahenaku nehigeno koro huno nefreaza nehanageno, kva vahe omanigeno sipisipi afutamimo panani huno freaza hu'za, vahe'mo'za panani hu'za vahezmiregane mopa zamiregane fre'za vugahaze. \v 15 Hanki izano ha' vahe'mo'ma azerisnia vahera bainati kazinteti zamarenefri'za, izano ha' vahe'mo'ma azerisimofona bainati kazinteti zamahe frigahaze. \v 16 Ana nehu'za ne'onse mofavre nagara, negesnage'za a'nanemokizmi zamazampinti hanare'za ruragati'za mopafi zamavuga atresnage'za frigahaze. Hagi nozamia tapage hu'za fenozamia eneri'za, a'nanezamia zamazeri havi'za hugahaze. \s Midia vahepima huvazino Babiloni vahe'ma Anumzamo'ma zamazeri haviza hania naneke \p \v 17 Hagi ko, Nagra Ra Anumzamo'na Midia vahera zamazeri o'netuanki'za e'za Babiloni vahera hara eme huzmantegahaze. Zamagra silvagu'ene goligu'enenkura hu'za Babiloni vahera hara eme huozmantegahaze. \v 18 Hagi zamagra kevereti nehazaveramina zamahe nefri'za, amima nenesaza mofavre naga'ene, ne'onse mofavre nagara zamasunkura huozmante zamahe vagaregahaze. \p \v 19 Hagi Babiloni rankumamofo konaririmo'a, knare zantfa huno ruga'a kumatamina agatere'neane. Ana hu'nege'za Kaldia vahe'mo'za ana kumakura tusi muse nehazane. Hianagi Ra Anumzamo'a Sodomune Gomora kumatre'ma hu'neaza huno, Babiloni kumara eri haviza hugahie. \v 20 Hagi ana kumapina meninteti'ma agafama huteno'ma nevanigeno, henkama forehu anante anante'ma hu'za mani'za vanaza vahe'mo'za magore hu'za ana kumapina nona kiza nomanisnage'za, anampina Arapu vahe'mo'za seli nonkuma'zamia eme ante'za omanigahaze. Ana nehanage'za sipisipi afu kva vahe'mo'za sipisipi afu'zamia anampina atre'nage'za e'za tra'zana onegahaze. \v 21 Hianagi anampina afi zagagafamo'zane afi kramo'za nozamifina enemanisnage'za, komutomo'zane Ostretiema nehaza namamo'zanena anampina emanigahaze. Ana nehanage'za anampina afi meme afu tamimo'za takaure takaure hu'za vano hugahaze. \v 22 Hagi Hainema nehaza afi kramo'za vihufi emani'neza krafagea nehanageno, Zekoriema nehaza afi kramoza kini vahe nompina emanine'za krafagea hugahaze. Tamagerfa huno Babiloni kumamo'ma havizama hania knamo'a hago eme kofta nehiankino, zazatera manino ovugahie. \c 14 \s Ra Anumzamofo vahe'mo'zama henkama, mopazamire'ma ete'za esaza naneke \p \v 1 Hanki Ra Anumzamo'a Jekopu nagara asunku hunezmanteno, nagri vahe fatgo mani'naze huno ete Israeli vahera zamavaregahie. Ana nehanage'za megi'a vahe'mo'za Jekopu naga'ene eme hagerafi'za manigahaze. \v 2 Hagi mago'a mopafi vahe'mo'za Israeli vahera zamaza hanage'za mopa zamirera ete egahaze. Anama hanage'za Israeli vahe'mo'za ana vahera fenozama hiaza hu'za erisantihare'za ve kazokzo eri'za vahe nezmante'za, a' kazokzo eri'za vahe nezmante'za, zamazeri haviza nehu'za kinama huzmante'naza vahe'ene knazama zami'naza vahera Ra Anumzamofo mopafina kegava huzmantegahaze. \p \v 3 Hanki ananknama esanigeno'a, kinafima mani'nazagenoma tutuma huramantageta, tamatagu'ma nehuta amuho hutama eri'zama eri'naza zampintira, Ra Anumzamo'a mani fru tamigahie. \v 4 Ana'ma hanigeta Babiloni kini ne'mofona zagamepinti amanage huta ki'za zokago kea huntegahaze, tazeri havizama hu'nea nera hago evuramianki keho. Hagi tagri'ma arimpama aheneranteno ha'ma renerantea zana amare eme vagareankino, mago'enena anara osugahie huta hugahaze. \v 5 Kefo zamavu'zmavama nehaza vahe'mofo azompama zamazampima me'negezama hihamu eri'nazema nehaza azompane, kini vahe'mo'zama zamazampima eri'nage'zama kini mani'nazema hu'za zamagesgama nehaza azotanena, Ra Anumzamo'a refutagitregahie. \v 6 Na'ankure ana kini vahe'mo'za vahe'ma tusi zamarimpa ahenezmante'za, ozamatre kazikazi hu'za maka mopafi vahera hara huzmante vava hu'naze. \v 7 Hianagi menina maka mopafina ha'zana omege'za, akohe'za mani'naze. Ana hu'negu maka vahe'mo'za ranke hu'za zagamera nehu'za musena nehaze. \v 8 Ana'ma nehazage'za Saipresi zafa'mo'zanena muse nehazageno, Lebanoni Sida zafamo'za hu'za, kagrikura hago evuramiankino, zafama antagi vahe'mo'a eno tagrira antagi otregahie hu'za hu'naze. \v 9 Fri vahe kumamo'a, maka zana trotra huno kamarara huno vanankenoma kavre'nigura kavega anteno mani'ne. Fri'naza vahe'mokizmi avamura zamazeri retro nehuno, maka fri'naza mopafi kini vahetamina zamazeri oti vagaregahie. \v 10 Hagi makamo'za eme negage'za amanage hugahaze, Tagri'ma hiaza huno kagri'enena hankaveka'a omne'ne. Ana hu'neankinka tagrama manunaza hunka manigahane hu'za hugahaze. \v 11 Kora avasase'ane kukena hu'nanke'za, vahe'mo'za hapu zavena nehe'za zagamera hu'za kamarara hu'za rankagima negamiza zamo'a fri vahe kumapi uneramina, kanimo mase tafeka'a nemanesigeno, hagirafamo rufitegantegahie. \v 12 Kagra nantera ofunkna hunka remsa nehunka, maka kuma'ma hankavetinka hara hunka rama'a vahe zamagatere'nana ne' mani'nananagi, inankna hutenka monafintira menina mopafina evurami'nane! \v 13 Ana nehunka kagra kagu'afina amanage hunka antahi'nane, Nagra monafinka mareri'na, Anumzamofo hanafi tamimofona agatere'na, onaga'a kini trani'a ome ante'na manigahue. Ana hute'na noti kaziga afete, miko kazigati'ma eme atruma nehaza agonafi kini trani'a ante'na manigahue hunka hu'nane. \v 14 Hagi nagra hampona agatere'na onagame marerite'na, Marerisa Anumzamo'ma mani'neankna hu'na umanigahue hu'nane. \v 15 Ana hugahue hu'nananagi menina kazeri atregenka evuraminka amefenkame fri vahe kumapi urami'ne. \v 16 Hagi ana fri vahe kumapima mani'naza vahe'mo'za kagene'ne nehu'za, ama nera maka mopafi vahe'ma zamazeri kazama nehuno, maka kuma'ma azeri tore nehia nepi ru nere hu'za hugahaze. \v 17 Ama ana ne'mo ranra kumara eri haviza nehuno, ama mopanena eri haviza higeno ka'ma kokama fore hu'nea nere. Ana nehuno hapinti'ma zamazeria vahera zamatrege'za kumazamirega novazageno, kina huzmante'nea nere hu'za hugahaze. \v 18 Maka ama mopafi kini vahe'ma nefarizage'za, zamagri'a matipi eri so'e hu'za knare avasese zampi asenezmantaze. \v 19 Hianagi kagrira matipina aseogante'za, kasagafe atresagenka zafa zankuna'a kitagi atrazaza hunka, bainati kazinteti zamahe fri'nesnaza vahe'ene karanka mase'nesnanke'za zamagiareti krehapati'za vano hugahaze. Hagi hakare'a vahe'ma hapinti zamahe frizage'za, rehagagi'za kerifima asenezmantazafi asegante'nagenka amefenkame uramigahane. \v 20 Kagrama frisnanke'za mago'a kini vahe'ma eriso'ema hu'za asenezmantazaza hu'za kagrira eriso'ea hu'za aseogantegahaze. Na'ankure kagra mopaka'a eri haviza nehunka, vaheka'a zamahe fri'nane. E'ina hu'negu kefo avu'ava'ma nehaza vahepinti'ma fore'ma hanaza vahera zamagimo'a fanane hina zamagekani zamantegahaze. \v 21 E'ina hu'negu zamafahe'zama hu'naza kumimofo nona'a mofavre naga'zmia zamavaretma ome zamahe frisaza kumara retro huzmanteho. Ana'ma osnage'za ra hu'za mopa eri nafa'a nehu'za, ranra kuma ante'za ama mopafina eri hakare hugahaze. \v 22 Hagi Monafi sondia vahe'mofo Ra Anumzamo'a amanage hu'ne, Nagra Babiloni vahera hara huzmante'na zamahe vaganere'na, manisaza vahe'enena zamagi'a eri fanene nehu'na, henkama fore'ma hanaza mofavre nagazminena zamahe fanene hugahue. \v 23 Monafi sondia vahe'mofo Ra Anumzamo'a amanage hu'ne, Anampima mani'naza vahera knaza zami'na, ruharafi hunetre'na, Babiloni kumara eri hapa hanugeno komutomo'za anampina emenigahaze. \s Asiria mopamo'ma havizama hania zamofo kasnampa naneke \p \v 24 Hagi Monafi sondia vahe'mofo Ra Anumzamo'a amanage huno huvempa kea hu'ne, tamagerfa hu'na nazano hugahuema hu'na hu'noa zamo'a fore nehinkeno, nazanoma retroma hu'noa zamo'a fore hugahie. \v 25 Nagri mopafima mani'naza Asiria vahera miko zamazeri haviza nehu'na, Nagri agonaramimpima mani'naza vahera nagiareti zamarehapatigahue. Bulimakao afu'mofo anankempima nentaza karenamare zafagna huno, Israeli vahe'ma knazama nezamiza zana zamafuntetira eri atregahue. \v 26 E'inahu avu'ava hunaku antahintahia retro hu'neankino, Anumzamo'a azana erisga huno maka kaziga ama mopafima me'nea kumatmina eri haviza hugahie. \v 27 Hagi Monafi sondia vahe'mofo Ra Anumzamo'ma antahintahima retro'ma huno hugahuema hu'nesnia zana, iza eri atregahie? Hagi azama rusute'nesnia azana, iza eri anakegahie? \s Filistia vahe'ma havizama hanaza zamofo kasnampa naneke \p \v 28 Hanki kini ne' Ahasi'ma fria kafufina, Ra Anumzamo'a amanahu naneke nasami'ne, \v 29 Filistia vahe'mota sefu'ma neramia heginknoma rufutagia zankura musena osiho. Na'ankure osifavemofo mofavremo ha' osifavea fore hugahie. Anama huteno'a, ageko'na me'nea osifave efore huteno hareno vano hugahie. \v 30 Zamunte'ma omne vahera ne'zana zamisuge'za nenesage'na, atupa'ma hu'naza vahe'mokizmia kegava huzmantesuge'za knare hu'za manigahaze. Hianagi mago'a Filistia vahera zamagazanku hu'za nefrisageno, osi'ama manisazama'a zamahe frigahaze. \v 31 Filistia ran kumapima mani'naza maka vahe'mota ran kumamofo kafante manineta rankrafa hutma zavira netenkeno tamasumnamo'a hapatino. Na'ankure noti kazigatira tusi sondia vahe'mo'za magopi manumanu hu'za neazageno, zamefitira kumo'a tusiza nehige'za neaze. \v 32 Hagi ha' vahetamimofo kema eri'za esaza kato vahe'mo'zama eme tamantahigesageta, amanage hutma zamasamiho, Ra Anumzamo'a Saioni kumara agri vahe'mo'zama ome zamagu'ma vazisaza kuma retro hunte'ne hu'ne. \c 15 \s Moapu mopama havizama hania zamofo naneke \p \v 1 Hanki Moapu mopama havizama hania zankura Anumzamo'a amanahu naneke nasami'ne, ha' vahe'mo'za mago kenage e'za Moapu mopafima me'nea Ari ran kuma'ene Kiri rankumatrena eri haviza hazageno, Moapu mopamo'a havizantfa hu'ne. \v 2 Ana maka Diboni rankumapima nemaniza vahe'mo'za, havi anumzante'ma mono'ma hunentaza noma me'nea agonarega mareri'za zavi krafa hu'naze. Moapu vahe'mo'za Nebo rankumaku'ene Medeba rankumakura zamasunku hu'za zavira nete'za, zamagi zamazoka'ene zamaseni zamazokara vazagate tre'naze. \v 3 Kumamofo ne'onse kampina zamasunku kukena hu'za vano hu'naze. Nozami agofetu nemani'za atruma hu'za nemaniza kumatamimpina tusi zavi krafa nehazageno, zamavunumo'a tusiza hu'ne. \v 4 Hesboni ran kumateti'ene Eleale rankumateti'ma zavi krafama haza agasasankea ogantu Jahasi rankumate vahe'mo'za antahi'naze. E'inama hiazanku Moapu hankave sondia vahe'mo'za zamahirahiku nehu'za hanavezamia omnege'za, tusi zavi krafa hu'naze. \v 5 Nagra Moapu vahekura nagu'areti hu'na tusi zavi ate'noe. Na'ankure vahe'mo'za mopazamia atre'za koro fre'za, Zoari ran kuma'ene Eglat-Silisia ran kumate vu'naze. Luhiti ran kuma'ma me'nea karanka mareneri'za zavira nete'za vu'naze. Horonaimi ran kuma'ma me'nea karankanema nevu'za, kuma'ma havizama hiazankura tusi zavi krafage hu'za vu'naze. \v 6 Nimrimi tintamina tanageno, tinkenaregama me'nea trazamo'enena hagege hu'ne. Ana higeno anampina trazamo'ene zafamo'enena hagege higeno, kasefa huno zafaninage zana omnene. \v 7 E'ina hu'negu Moapu vahe'mo'za feno zazamima eri truma hu'nazana eri'za, ana zantamine korora fre'za, zafamoke'ma hu'nea tinkagomupinti rukatagi'za Moapu mopa atre'za vu'naze. \v 8 Moapu mopafinti'ma zavi krafama nehaza agasasamo'a, Moapu mopama ome atre'nea atumpare me'na'a kumatre, Eglaimi rankuma'ene Be-elim rankumate vige'za antahi'naze. \v 9 Na'ankure Dimoni timpina koramo aviteno e'ne. Hianagi Ra Anumzamo'a huno, mago'ene Moapu vahera zamazeri haviza hugahue nehuno, laioni hunta'nena vuno koro'ma fre'za vanaza Moapu vahe'ene Moapuma osi'ama mani'naza vahera zamaheno tagnavazino negahie. \c 16 \s Mago'ene Moapu mopare hazenke'za esania zamofo naneke \p \v 1 Moapu vahe'mota koro freta vuta Idomu vahe'mokizmi rankumate Sela umani'none. E'ina hu'neta kinimofona takisi zago amisnune nehuta, sipisipi anenta atronkeno Juda vahe kinima Jerusalemi kumate'ma mani'nere vu'za hu'none. Ana sipisipima avre'zama vanazana, hagege kokampima vu'nea karanka vu'za Saioni agonare vugahaze. \v 2 Hagi nama anenta'mo anoma'a atreno megi mani'neno tahaza tahaza hiaza hu'za, Moapu mofa'nemo'za Arnoni tina taka hegahaze. \v 3 Hagi Juda vahera zamasami'za, Antahiso'e huranteta taza hiho, ha' vahetimo'zama tarotago hazagetama koro'ma freta vu'nona vahera, hanimo'ma feru zagema resoma nehiaza huta tonara huneranteta, tamefira huoramiho. Ana nehuta ha' vahe'mofo zamazampina tavre onteho. \v 4 Tazeri havizama nehaza vahe'mokizmigura korora freta onanki tamagra hankotigna huta mani'nenketa, tagra tamagrane manisune. Hagi tagra antahi'none, tazeri havizama nehaza vahera atre'za vanageno, knazamo'a vagaregahie. Ana hanige'za ha' vahetimo'za mago'ene hara hunorante'za mopatia atre'za vuho huta hugahaze. \v 5 Hanki ana'ma hutena ana knafina Deviti nagapinti fatgoma huno'ma keagama refkoma hania nera mago efore hugahie. Ana ne'mo'a vahe'a avesi nezmanteno, fatgo avu'ava huno kegava hunezmanteno, vea'amokizmi nanekea antahi so'e huteno, mago avamenteke anteno refko hugahie. \s Zamavufgama erisgama nehaza Moapu vahe'mo'za hazenke eri'naza naneke \p \v 6 Hagi Moapu vahe'mo'zama zamavufaga rama hu'naza nanekea hago tagra antahi'none. Zamagra mago'a vahera zamagatere'none nehu'za, ra zamagi eri nanekege nehu'za, havige hu'za vahe'mokizmia ki'za zokago ke hunezmantaza vahe mani'naze. Ana hu'negu Moapu vahera havigehu vahe mani'nazanki, ke'zamia antahi ozamiho. \v 7 E'ina hu'negu zamatrenke'za Moapu vahe'mo'za Moapu mopagura zavira nete'za, Kir-Haresetiti'ma krepi rgama tagi'za eri hagege hu'za nenaza zankura zamagesa nentahi'za zavi krafa hiho. \v 8 Hanki Hesbonima me'nea hozaramimo'a hagege nehigeno, Sibmanema me'nea waini hozamo'a ana zanke huno hagege hu'ne. Hagi mago'a kumapi kini vahe'mo'za ana waini hozafina e'za knare'ma hu'nea waini raga'aramina eme regatati hu'naze. Ana waini hozamofo agema'ama ometre emetrema hu'neana, Hesbonine Sibma rankumateti agafa huteno vuno, noti kaziga Jazeri ran kumate vuteno, zage hanati kazigama me'nea hagege kokantega vuteno, vuvava huno zage fre kaziga Fri'nea hagerinte uhanati'ne. \v 9 E'ina hu'negu Jaseli kumate vahe'mo'zama, Sibmama me'nea waini hozagu'ma zavi'ma atazankna hu'na nagranena zavirate'noe. Hesboni kumaku'ene Eleale kumakura navunu hu'ne. Na'ankure ko'ma kezati kantu kamama huta, ne'zama nevasagetama musema nehazaza huta musena osugahaze. \v 10 Ne'zama vasagetama hozaregati'ma ne-etama tusi musema nehaza zana omanegeno, waini hozafinti'ma muse zagame'ma nehuta kezaneti'za zanena omanegeno, krepima rentra'ma nehe'zama muse kezama neti'za zane, kezankema nehu'za musema nehaza zana omnegahie. Na'ankure Ra Anumzamo'a eri atre vagare'ne. \v 11 Ana'ma hige'na Moapu vaheku'ene Kir-Heresiti vahekura nasuragi zmantogeno, mago vahe'mo asuzampi mani'neno hapu zavena neheno zavi'ma ateankna hu'na nagu'areti hu'na zavirate'noe. \v 12 Hanki Moapu vahe'mo'za kaza osu havi anumzamofo mono noma me'nea agonarega mareri'za mono'ma hunte'nazana, amne zante hanavezmia atre'za monora hunte'naze. \v 13 Hanki ama'i Moapu mopamo'ma havizama hania zamofo nanekea, ko Ra Anumzamo keaga hunte'nea naneke. \v 14 Hianagi menina Ra Anumzamo'a amanage huno nehie. 3'a kafufima zagore eri'za erigahaze huzama kema anakite'za, vahe'ma zamavrazage'za eri'zama enerige'zama ana kema eri knare'ma nehazaza hu'na Moapu mopamofo ra agine avasase zanena atresugeno zazatera menora ovanige'na zamazeri zamagaze hugahue. Ana hanige'za osi'amo'za ofri'za kasefa hu'za manigahaze. Hianagi zamagrira hanavezmia omanegahie. \c 17 \s Damaskasi rankuma'ma havizama hania zamofo kasnampa naneke \p \v 1 Hanki Damaskasi rankuma'ma havizama hania zamofo nanekea Ra Anumzamo'a amanage huno hu'ne, Damaskasi rankuma'mo'a knare'ma huno menima me'nea zana huno omaneno, haviza huramino mopafi hihi huno megahie. \v 2 Ana nehanigeno Aroerima me'nea kumatamimpintira vahe'mo'za atre'za vu'za e'za nehanageno, anampina sipisipi afu'mozage mani'nesnage'za, zamazeri korora osugahaze. \v 3 Hanki ha' vahe'mo'za e'za Efraemi mopafima me'nea kumate'ma hankavenentake vihuma hu'naza zana eri haviza nehu'za, Damaskasi kumate'ma kinima nemaniza zana eri netre'za, osi'a naga'ma ofri'za manisaza Aramu vahera zamazeri fanene hugahaze. Ana hanage'za Israeli vahe'mokizmima hiaza huno hankavezmia omenegahie huno Monafi sondia vahe'mofo Ra Anumzamo'a huvempa hu'ne. \p \v 4 Hanki ana knama esigeno'a, Israeli vahera hanavezmimo'a evuramisnigeno, zamavufagamo'a hariri huno zaferinare akamregahie. \v 5 Ana nehina mago vahemo Refaimi agupofinti witi raga vasageno, e'nerino mago mago atreankna hu'za osi'a vahe manigahaze. \v 6 Ana nehina olivi zafare kanonteti amasagino ruharari higeno amuzare'ma osi'a olivi raga tareo 3'o 4'o 5fu'a meaza hu'za osi'a vahe manigahaze huno Israeli vahe'mokizmi Ra Anumzamo'a huvempa hu'ne. \v 7 Hagi e'i ana knafina zamagu'a rukrahe hu'za tro'ma huzmante'nea ne' Israeli vahe'mokizmi Ra Anumzama Ruotage'ma hu'nea ne'teke zamavua nege'za antahi amigahaze. \v 8 Zamagra Asera havi anumzamofo amema'a zamazanteti'ma antre'za tro hunte'naza havi anumzantera zamena nonte'za, ana havi anumzante'ma ofama hu' itama tro'ma hunte'narera mnanentake zantamina kre mna vuontegahaze. \v 9 Hagi ana knafina ha' vahe'mokizmi ranra kumara Israeli vahe'mo'za hahu zamagatenere'za, ana kuma tamimpima nemaniza vahera zamahenati atregahaze. Ana hina ana kumatamimpina vahera omanisigeno, zafa tanopamo hageno marerino refitegahie. \v 10 Na'ankure Israeli vahe'mota tamagu'ma vazi'nea Anumzana tamefi hunemita fraki havegantamia tamefi humi'naze. E'ina hu'negu megi'a onke'naza vahe'mofo havi anumzamofo knare waini hoza erita antegahaze. \v 11 Hagi ana wainima hankresaza knazupa, ana nanteranke'za ana wainimo'a agata rehakrufeno marerino amosrea ahentegahianagi, tusi'a atama kri knama esigeno'a, ana wainimo'a raga rente so'ea osugahie. Na'ankure zamagra haviza hugahaze. \p \v 12 Hanki kokankoka kumategati sondia vahe'ma emeri atru nehaza vahe'mo'za zamagasasama neraza agasasankemo'a, tiramo'ma agasasama neriankna nehie! \v 13 Hagi rama'a tiramo sasa huno zamagasasama neriaza hu'za krafa hugahazanagi, hankavetino zamarotago hanige'za, ete rukrahe hu'za e'narega vugahaze. Ana nehu'za agonafima zaho'mo vemagu vemagu huno raisi hona'ama eri hareno viankna huno zamarotgo hanige'za fregahaze. \v 14 Hanki kinagama sege'za veamo'za tusi zamagogogu hu'naze. Hianagi nanterana ha' vahera omanizageno, ana korozana omane'ne. Hagi ha'ma hurante'za maka zantima eri'naza vahera Anumzamo'a e'inahu huno mizana zamigahie. \c 18 \s Itiopia mopare'ma knazama esania zamofo naneke \p \v 1 Kusi timofo kantu kazigama zamageko'nama hunte'nea ne'onse zagaramimo'zama hare'za vanoma nehaza mopafima me'nea kumataminkura nasunku huramantoe. \v 2 Hagi Isipi vahe'mo'za barozanteti ventea tro hute'za, Naeli timpi zamatrage'za nanekema eri'za vu vahe'mo'za kea eri'za neaze. \p Hanki neazage'za amanage hu'za huzmante'naze, zaza hu'za zamavufagamo'ma hentofaza hige'za, mopa'zamifina ranra timo'ma tusiza higeno, ana mopafima nemaniza vahe'mo'zama, vahe'ma zamazeri haviza nehazageno maka mopafi vahe'mo'zama tusi koro hunezmantaza vahetega, ame huta viho hu'za huzmante'naze. \v 3 Hagi maka kokankoka mopafima nemaniza vahe'motane, maka zamotanena tamagesa antetma antahiho, agonafima mago avame'zama efore'ma hanigetma kesnagura tamavua keso'e nehutma, ufema resnagura tamagesa anteta manineta antahiho. \v 4 Na'ankure Ra Anumzamo'a amanage huno nasami'ne, Nagra nemanua kuma'nire mani'ne'na akohe'na, feru zagemo akoheno renteaza hu'na zamagegahue. Ana nehu'na ata ko'mo ne'za vasage knazupa hozafi ko runteaza hu'na, akohe'na maninena zmagegahue hu'ne. \v 5 Na'ankure ana kumamo'a, waini zafamo knare huno marerino amosre ahenteteno, raga rentegeno raga'amo afurenaku hiaza nehie. Hianagi waini ragamo afu orenefi vahe'mo, azanku'nama nekafria kazinteti azankunatamin'a roneseno ranra azankunatamina kitagi atregahie. \v 6 Itiopia vahera ha' eme huzmante'za sondia vahe'zamia zamahe hana hanage'za fri'za mopafina me'nenage'za, fri'naza zamavufaga tumpamo'za zagegnafina eme ne'nenage'za, zasi knafina afi zagaramimo'za eme negahaze. \v 7 Ana knafina Monafi sondia vahe'mofo Anumzantega musezana eri'za esazana, Itiopia vahera zaza hu'za, zamavufagamo'ma hentofaza hige'za, ranra timo'ma tusiza higeno, ana mopafima nemaniza vahe'ma zamazeri haviza nehazageno, maka mopafi vahe'mo'za tusi koro hunezmantaza vaheki'za Hankavenentake Ra Anumzamofo agima erisgama nehaza mono nonte, Saioni agonare muse zazamia eri'za egahaze. \c 19 \s Isipi mopama haviza hania zamofo naneke \p \v 1 Hanki Isipi mopare'ma fore'ma hania zankura Ra Anumzamo'a amanage huno nasami'ne, Ra Anumzamo'a hampomofo agofetu mani'neno ame huno Isipi mopare nevie. Ana nehanigeno Isipi mopafi havi anumzantamimo'a, Agri agiafi zamahirahiku nehu'za nemase'nageno, Isipi vahe'mofona hanavezmia omnena, kore nehanageno zamagu'amo'a hapatigahie. \v 2 Ra Anumzamo'a huno, Nagra Isipi vahera zamagu'a zamazeri otisuge'za zamagra zamagra ha' ohunte ahunte hugahaze. Nefu'a otino negnana hara hunentesnigeno, tava'oma'arema nemanisimo'a otino tvaoma'are'ma nemanisimofona hara huntegahie. Ana nehanigeno mago ran kumapi vahe'mo'za oti'za mago ran kumapi vahera hahu nezmantesnage'za, mago kini ne'mofo naga'mo'za oti'za mago kini ne'mofo nagara hara huzmantegahaze. \v 3 Ana hanigeno Isipi vahera hankavezmia omanena, mago'azama hunaku'ma kema retro'ma hu'nesaza zana Nagra eri savri hanuge'za, ana zana osugahaze. Ana hanuge'za antahintahima erinakura, zamazanteti tro hu'nesnaza havi anumzante'ene, zamavune vahete'ene, fri vahe hankro'enema keagama nehaza vahete zamagra vugahaze. \v 4 Hagi ana nehu'na Isipi vahera, vahe'ma zamazeri havizama nehia kini ne'mofo azampi zamavare ante'nugeno, vahekura asunku nosia hankave kini nekino, ana ne'mo kegava huzmantegahie. Nagra Monafi sondia vahe'mofo Ra Anumzamo'na ama'na nanekea nehue. \v 5 Hagi hagerimo'a taneno hagege nehanigeno, Naeli ran timo'a tanesigeno hagege huno ho'mu hugahie. \v 6 Hanki ne'onse tintamima tanenigeno, hinimnamo'a tusiza hanigeno, Isipima me'nea tintamimo'za tane'za omanegahaze. Ana nehina timpima nehagaza varozamo'za kasriza himna vugahaze. \v 7 Hagi Naeli tinkenaregama me'nea varozane, hozama ante'naza zamo'enena hagege hanigeno, zaho'mo emeri hareno vanigeno, mago zana omanegahie. \v 8 Hagi Naeli timpinti'ma nozamezama nehaza vahe'mo'za zavi krafa nehanageno, Naeli timpima nozame huku'ma netresaza vahe'mo'za zamasunku hu'za zavitegahaze. Kukoma timpima atresaza vahe'mo'za nozamea aze'orisageno, zamarimpamo'a evuramigahie. \v 9 Ana nehina tra'zama eri'za tavaravema tro nehaza vahe'mo'za, zamarimpa kna nehanage'za, osi nofiteti'ma efeke tavaravema tro nehaza vahera, amuha zazamia omanegahie. \v 10 Hagi zago eri'zama eneriza vahe'mo'za na'a hugahuneha nehu'za neginagi nehanage'za, efeke kukenama hati'za tro'ma nehaza vahe'mo'za haviza hugahaze. \p \v 11 Hanki Zoani ran kumate'ma nemaniza kva vahera mago knare vahera omani'nazanki, negi nagi vahe mani'naze. Hagi knare antahi'zane vahe'mo'zama Isipi kini ne' Feroma antahi'zama ami'nazana, havi antahizanke ami'naze. Tamagra na'a agafare Ferona amanage huta nesamize? Tagra antahi'zane vahe'mofo mofavre mani'neta, ko'ma antahi'zane kinima fore hu'za mani'naza nagapinti vahe mani'none huta nehaze. \v 12 Hianagi menina antahi'zane vaheka'a iga mani'naze? Zamatrege'za Hankavenentake Ra Anumzamo'ma Isipi mopare'ma nazano tro'ma hunaku'ma retro'ma nehia zana eme eriama hu'za kasamiho. \v 13 Hagi Zoani ran kumate kva vahe'mo'za neginagi nehazage'za, Memfisi rankumate kva vahe'mo'za zamagra'a orevataga arevatga nehazageno, Isipi mopare kva vahe'mo'za Isipi mopa kegava hu so'ea osu'naze. \v 14 Hagi Ra Anumzamo'a neginagi avamu huntegeno, Isipi vahe antahi'zana eri savari hu'ne. Ana hu'neanki'za aka ti neteno neginagi hu'nea vahe'mo agra'a amuti atrenefi, re hapahapa hiaza nehu'za Isipi vahera zamavare'za havi kante vu'naze. \v 15 Hagi Isipia zamagi me'nea vahera manisnigeno, zamagi omne vahera manisnigeno hugahianagi, magomo'e huno Isipi mopa eriso'ea osugahie. \v 16 Hanki e'i ana knafina Isipi vahe'mokizmia a'negna huno hanavezmia omane amne hanige'za, tusi'a knaza erigahaze. Ana nehanageno Monafi sondia vahe'mofo Ra Anumzamo'a azana erisga huno zamazeri haviza hunaku nehanige'za, tusi koro nehu'za zamahirahiku hugahaze. \v 17 Anama nehu'za Isipi vahe'mo'za Juda vahe'mokizmi zamagima nehesage'za nentahi'za tusi koro hugahaze. Na'ankure Hankavenentake Ra Anumzamo'ma zamagrite'ma fore'ma haniazama retro'ma hu'nea zanku anara hugahaze. \p \v 18 Hagi e'i ana knafina Isipi mopafima me'nea 5fu'a ranra kumapima nemaniza vahe'mo'za, Kenani vahe'mokizmi zamageru neru'za, Monafi sondia vahe'mofo Ra Anumzamofo agifi huvempa hu'za, Anumzamofo agorga manigahune hu'za hugahaze. Ana 5fu'a kumapinti mago kumamofo agi'a Zagemofo Kumare hu'za agi'a ahegahaze. \v 19 Hanki ana knafina Isipi mopamofo amu'nompina Ra Anumzamofoma Kresramana vunte ita mago megahie. Ana nehanigeno Isipi mopama ometre atuparega, nege'zama Ra Anumzamofo agima erisgama hu'zana agri agifi huhampri'za mago have retru rentesnageno megahie. \v 20 Hagi Isipi mopafina ana zamo'a mago avame'za me'neno, Hankavenentake Ra Anumzamo'a Isipi mopafina mani'ne huno huzmagesa hugahie. Ana hu'nesnigeno ha' vahezmimo'zama eme zamazeri havizama nehanageno, zavi krafama nehanageno'a Ra Anumzamo'a mago zamagu'vazi ne' huntesigeno eno eme zamaza huno zamagu vazigahie. \v 21 Ana hanigeno Ra Anumzamo'a Isipi vahetera Agra'a erinte ama hanige'za, ana knafina Isipi vahe'mo'za ke'za antahi'za nehu'za, monora hunente'za kresramna vu'zane ofanena eri'za eme huntegahaze. Ana nehu'za Ra Anumzamofo agifi huvempa nehu'za, anama huvempama hanaza zana amage ante fatgo hugahaze. \v 22 Tamage, Ra Anumzamo'a Isipi vahera knazanteti sefu'zamino zamazeri haviza hugahie. Hianagi zamazeri havizama hutesuno'a, ete zamazeri knamaregahie. Ana hanige'za ete Agrite rukrahe hu'za nunamu hanageno, Ra Anumzamo'a nunamuzmia nentahino, zamazeri so'e hanige'za knare hu'za manigahaze. \v 23 Hanki ana knafina Isipitira mago ranka fore huno Asiria vugahie. Ana hu'nesnige'za ana kantera Asiria vahe'ene Isipi vahe'mo'za vu'za e'za nehu'za, Ra Anumzamofona Agriteke magoka monora huntegahaze. \v 24 E'i ana knafina Isipi mopane Asiria mopamokema ha'aza huno, Israeli mopamo'a eama huno zanagrite eme tragotegahie. Ana hanage'za zamagripinti kokankoka mopafima nemani'za vahe'mo'za asomura erigahaze. \v 25 Hanki Monafi sondia vahe'mofo Ra Anumzamo'a ana 3'a kumara amanage huno asomu kea huzmantegahie. Isipi vahera Nagri vahe mani'nagu asomu hunezmante'na, Asiria vahera Nagra nazampinti tro huzmante'nogu asomu hunezmante'na, Israeli vahera Nagrani'a vahere hu'na erisanti'ma hare'noa vahekina asomu huzmantegahue. \c 20 \s Isipi vahe'ene Itiopia vahe'mofonte'ma fore'ma hania zamofo naneke \p \v 1 Hanki ana kafufina Asiria kini ne' Sargoni'a sondia vahe'are ugota hu'nea kva ne'a huntegeno sondia vahera zamavareno vuno, Astodi kumate vahera hara ome huzmanteno zamazeri zamagatere'ne. \v 2 Hagi anama hia knafina, Ra Anumzamo'a Amosi nemofo Aisaiana amanage huno nanekea asami'ne, kasunku kukenama hu'nana zana kavufaretira ome zafi netrenka, kagia noma vazi'nanana ome kazufe atro. Higeno kema hiaza huno zafi netreno, avufa avapako agia nona agiafina omanenegeno amne vano hu'ne. \v 3 Hagi anante Ra Anumzamo'a amanage hu'ne, eri'za vahe'ni'a Aisaia'ma avufga avapako'ene agianoma ontani'ma 3'a kafufima vanoma hu'neana, e'i Isipi kumamo'ene Itiopia kumamoke'ma knazampima ufresnanke'zama nege'za kva hanazegu, e'i ana avame'zana tro hu'ne. \v 4 Ana hu'negu Asiria kini ne'mo'a vuno ana tare kumatmimpinti vahera ha' ome huzmagatereteno, tavava ozafaramine, kasefa veatamine, zamavufaga avapako zamagia nona omanesiaza zamavareno kina ome huzmanteku vugahie. Ana hanige'za Isipi mopare zamavufaga zamavapako mani'ne'za tusi zamagazegu hugahaze. \v 5 Hanki anama hanage'za Itiopia vaheku'ma amuha'ma nehu'za, Isipi vaheku'ma zamimizama runafe'ma nehaza vahe'mo'za, tusi koro nehu'za, zamagazegu hugahaze. \v 6 Hanki ana knafina hagerimofo ankenaregama mani'za vu'naza vahe'mo'za amanage hugahaze, keho, Asiria kini neku'ma koro'ma freta vanunke'zama tagu'vazigahazema huta antahima nezamuna vahera hago haviza hu'naze. E'ina hu'neankita Asiria kini ne'mofo azampintira atreta ofregahune huta hugahaze. \c 21 \s Babiloni kumate'ma fore'ma hania zamofo naneke \p \v 1 Hagi hagerimofo ankenaregama me'nea hagege kokamo'ma havizama hania zamofo nanekea Ra Anumzamo'a amanage huno nasami'ne, Vahe'mo'za tusi koro hu'za novaza hagege kokampinti tusi'a zahomo'a vemagu vemagu huno otigahie. Ana huteno hagege kokampinti hankave zaho'mo otiteno avunenteno eaza huno kumama eri haviza hu vahe'mo'a egahie. \v 2 Hagi mago havizantfa hu'nea ava'na Ra Anumzamo'a naveri hige'na ke'noe. Vahe'ma zamazeri havizama nehia vahe'mo'a vahera zamazeri haviza hu vava nehigeno, vahe'ma havigema huno rezamatga nehia vahe'mo'a, vahera rezmavataga hu vava nehie. E'ina hu'negu Elamu sondia vahe'mota ete Babiloni vahera hara eme hunezmantenke'za, Midia vahe'mota eta kumazmia eme avazagi kagiho. Ra Anumzamo'a huno, Babiloni vahe'mo'zama mago'a vahe'ma zamazeri havizama nehaza zana, nagra ana maka knazana eri atregahue. \v 3 Hagi ana avanagna zama nege'na, tusi koro nehu'na nahirahiku hu'noe. Ana nehugeno a'nemo'za mofavre anteku nehazageno, zamarimpa zamata negriankna huno natagri'ne. Nagra ana zankura tusi koro nehugeno, antahintahinimo'a knarera osu'ne. Ana hige'na mago'zama kezanku'ene mago kema antahi zankura nave'osige'na pri hu'noe. \v 4 Nasenimo'a kagigagi nehige'na, koro nehugeno nahirahire'ne. Kenagera mase so'e hugaragi tusi koro nehugeno nahirahire'ne. \v 5 Hanki nagra nezmagoge'za mago'a vahe'mo'za ne'zama nenaza trara retro nehu'za, mopafina tavarave eri tare'za tafera nehu'za ne'zana retro hu'naze. Anama hute'za ne'zane tinena nene'za mani'naze. Hianagi mago ne'mo amanage huno kezati'ne, sondia vahete kva vahe'mota antahiho, ha' vahera hago azanki, ha'ma hu'zana hankotamia erita masavena freta retrotra hiho. \v 6 Na'ankure Ra Anumzamo'a amanage huno nasami'ne, kuma'ma kegava hania vahe mago huntegeno vuno naza fore nehifi ome keteno, na'a kegahifi eme kasamino hu'ne. \v 7 Hagi ana ne'mo'ma kesinigeno, hosi afu agumpima mago mago vahe'ma manitere hu'nesnage'za tare hosi afutrema taragoteterema hu'zama ne-esnage'za, donki afu'ene kemoli afutamimofo agumpima vahe'ma mani'nezama avazuhumpi huza ne-esageno'ma nezmagesuno'a naza fore hugahifi agesa anteno antahi so'e hino. \v 8 Hanki anama huntazageno'ma ome avuma anteno kesia ne'mo'a laionimo krafa hiaza huno amanage hugahie, Ra Anumzamoka ha' vaheku'ma mani'neza kvama nehaza nonte mani'nena maka feru'ene kenage'enena kegava huvava nehue. \v 9 Hagi menima koana, hosi afu agumpina rama'a vahe'mo'za mani'ne'za kantigama tare tragotetere hu'za maniza neazage'na negogeno, mago agerumo amanage hu'ne, Babiloni kumamo'a hago haviza huno evuramie, Babiloni kumamo'a hago haviza huno evuramie huno hu'ne. Ana higeno Babiloni vahe'mofo havi anumzantamimofo amema'a tro hu'zama retru re'naza zantamimo'a evuramino mopafi rutma tamanu hu'ne! \v 10 Tamagra nagri vahera witi refuzafupazankna huno knazamo'a tamazeri havizantfa hu'ne. Hianagi Hankavenentake Ra Anumzana Israeli vahe'motma Anumzamo'ma nasamia nanekea hago huama hugeta antahize. \s Idomu mopare'ene Arabia mopare'ma fore'ma hania zamofo naneke \p \v 11 Ra Anumzamo'a Duma ran kumate'ma fore hania zankura amanage huno kea nasami'ne, Seiri mopafintira mago vahe'mo amanage huno kezatino nantahige'ne, ha' vahe esnagu'ma kavuma antenka negana ne'moka, nama'a kna manino kora tugahie. Nama'a kna manino kora tugahie, huno nantahige'ne? \v 12 Anage'ma higeno'a ha' vaheku'ma avuma atenoma mani'nea ne'mo'a amanage huno kenona hunte'ne, hago kora atugahianagi, hanimo'enena egahie. Hanki nantahigenaku'ma hanuta henka eta eme nantahigegahaze. \p \v 13 Hagi Arabia kumate'ma fore'ma hania zankura Ra Anumzamo'a amanage huno nasami'ne, Dedani vahe'mota feno zantamia kemoli agumpi erinteta vutma, Arabia mopafima osi traza akavozafi ome anteta masegahaze. \v 14 Hanki tinku'ma tusiza hu'za hagege hanaza vahera, Tema kumate vahe'motma tina afinezmita, hapinti'ma atre'za fresaza vahera ne'zana zamiho. \v 15 Na'ankure ana vahera ha' vahe zamimo'za bainati kazinteti'ene ati kevereti zamahe'za zamarotago hazage'za hapinti koro fre'za e'naza vahe mani'naze. \v 16 Na'ankure Ra Anumzamo'a amanage huno nasami'ne, zagore'ma mago kafufi eri'za erigahaze hu'zama kema anakite'za vahe'ma zamavrazage'za, eri'zama enerige'zama ana kema eri knare'ma nehazaza hu'na, ama ana kafumofona mago mago kna hamparintere nehuankino, ana knama efore'ma hanigeno'a, Kedari kumate'ma me'nea hentofa zantamimo'a haviza hugahie. \v 17 Hanki Kedari kumate sondia vahera atiretira knare hu'za hara nehaza vahe mani'naze. Hianagi zamahe hana hanage'za, osi'a naga manigahaze. Ra Anumzana Israeli vahe Anumzamo ama ana nanekea hu'ne. \c 22 \s Jerusalemi kumate'ma fore'ma hania zamofo naneke \p \v 1 Hanki Ava'nagnazane nehaza agupofima fore hania zamofo nanekea Ra Anumzamo'a amanage huno nasami'ne, Na'a higeta mika vahe'mota nontamimofo agofetura marenerize? \v 2 Rankumapima nemaniza vahe'mota tusi tamagasasa neruta kereso nehaza vahe mani'naze. Hagi kuma karampima fri'za mase'naza vahera, bainati kazinteti zamahazage'za frige, hapinti zamahazage'za frigera osu'naze. \v 3 Hagi maka tamagri kva vahe'mo'za magoka koro fre'za afete vu'nazanagi, ha' vahe'mo'za ati keveretira hara huoramante amne akohe'za tamazeri'naze. Hagi koro freta afete vunazanagi, hake'za tamavre'za mika kina huramante'naze. \v 4 E'ina hu'negu amanage hu'na tamagrikura nehue, nagrikura kea osuta natrenke'na mani'nena vahe'nimo'zama havizama nehaza zanku zavi krafa nehu'na manigahuanki, nazeri fruma hu'zankura antahintahi hakarea osiho. \v 5 Na'ankure Ava'nagnazanema nehaza agupofima fore'ma hania zamofonkna Monafi hankavenentake sondia vahe'mofo Anumzamo'a huhampri ante'neankino, ana knama esigeno'a vahe'mo'za kezankege nehu'za agasasankemo'ma hania zankura koro nehanageno, ha' vahe'mo'za e'za kuma kegina eme tapage nehanage'za, agonaramintega kezati anagamu atregahaze. \v 6 Hagi Elamu sondia vahe'mo'za ati kevezamia zamazampi eri'ne'za hosi afu zamine, karisi zamine eri'za hahunaku neaze. Ana nehazage'za Kiri ran kumate vahe'mo'za ha'ma hanaza hanko zamia eri'za neaze. \v 7 Knare zantfama hu'nea agupo mopatamifina, karisimoke'za avite'ne. Ana nehige'za hosi afu agumpima mani'nezama ha'ma nehaza sondia vahe'mo'za ran kumamofona ranra kafaramintera ha'hunaku retrotra hu'za mani'naze. \v 8 Juda vahe'ma zamagu'ma nevaziza zana Anumzamo'a e'inahu huno eri atregahie. Ana hanigeta ana knafina Zafa tanope hu'za nehaza nompima ante'naza ha' zantaminte amuhara hugahaze. \v 9 Hagi tamagrama kazana Jerusalemi ran kumamofo keginafina, rama'a kantamimo ankronkru hu'negetma ke'naze. Ana hu'negetma fenka kaziga Deviti rankumapima me'nea tirupi tina henkani'naze. \v 10 Ana nehutma tamagra Jerusalemi kumapima me'nea nontamina nehampritma, mago'a nona tapage hutma ana noma ki'naza haveraminteti kuma kegina eri hankavetita tro hu'naze. \v 11 Hanki tamagra anama huteta, ko'ma me'nea tirupinti'ma tima avrentenakura kuma keginamofo amu'nompi tima eme marevazi kumara retro hu'naze. Hianagi Anumzamo'ma korapa'ma e'inahu'za fore hugahie huno'ma kema hunte'nere'ma ama ana zamo'ma eforema nehia ne'mofona antahimita amagera onte'naze. \s Zavi krafama hu knamofo naneke \p \v 12 E'ina hu'negu Monafi sondia vahe'mofo Ra Anumzamo'a ana knafina huzmanteno zavi krafa nehuta, tamaseni tamazokara vazagate netreta, tamasunku kukena erintaniho hu'ne. \v 13 Hianagi tamagra anara nosutma bulimakao afutamine, sipisipi afutamine aheta ne'zana kreta nenetma, waini tinena neta musenkase nehutma amanage nehaze, okina frisnunku enketa ne'zane tinena neneta, musenkasea hamneno nehaze. \v 14 Hianagi nentahugeno Monafi sondia vahe'mofo Ra Anumzamo'a eama huno amanage hu'ne, tamagrama hu'naza kumira eri atre oramantesugeta mani'neta frigahaze huno hu'ne. \p \v 15 Hanki Monafi sondia vahe'mofo Ra Anumzamo'a amanage huno hu'ne, Kini ne'mofo nompima kvama hu'nea ne' Sibnante evunka amanage hunka ome asamio, \v 16 Sibnaga kagra amafina na'a nehane? Kagra izaga have agonafina huzmantanke'za havea taga hu'za unefraze. Ama ana havegamo'a kagri'ma asegantesnaza mati megahie. \v 17 Hagi kva huo! Kagra hankave ne' mani'nananagi Ra Anumzamo'a kazeriteno kavazu huno vuno matevuno katregahie. \v 18 Hagi kagrira mago baligna huno kazeri kagigagi huno kazeri antumo huteno, mago vahe omani ka'ma kokampi matevuno katregahie. Ana hanigenka anantega frisnankeno, konariri'ane karisikamo'a anantega megahie. Kagra kinimofo eri'za vahe mani'nananagi, kinimofo nagara zamagaze eri zamigahane. \v 19 Hagi Ra Anumzamo'a huno, kagrama enerina eri'zampintira kazeri henkami netre'na kahegasope tregahue. \v 20 Hagi ana knafina eri'za vaheni'a Hilkia nemofo Eliakimina ke hanugeno esanige'na, \v 21 kagrama nentanina zaza kukena Nagra eri'na agri antanintegahue. Ana nehu'na kagrama kratimpafima renentana kamu nofira, eri'na agri renente'na, kagri eri'zana agri erimigahue. Ana hanugeno maka Jerusalemi kumapima nemaniza vahete'ene, ana maka Juda vahera nafa zamigna huno manigahie. \v 22 Ana hutena Nagra agri azo'narera Deviti naga'mofo ki nofira anakintegahue. Ana hanugeno, agrama erinagi'nia kahana mago vahe'mo'a eri onkinigeno, agrama erigi'nia kahana mago vahe'mo'a eri onagigahie. \v 23 Hanki ana eri'zama aminu'a eri'zampina, seli nomofo nofi avazuhumpi hu'za mopafi aini azota ahazageno ufreno azeri kona hiaza huno, ana eri'zampina mani hankavetino manigahie. Ana hanige'za Eliakimima erisnia erizantera agri naga'mo'za knare zamagi erigahaze. \v 24 Ana hanige'za naga'amo'za agriteke zamazama hanigura zamavua antegahaze. Naga'amo'zane agrama kasezmante'nimo'za, kavoramine kapuraminema azotare'ma hantintazaza hu'za agriteke hanti'za manigahaze. \v 25 Hagi Monafi sondia vahe'mofo Ra Anumzamo'na amanage nehue, Ana knafina ana azeri konama hu'nea azotamo'a hantagi ramigahie. Ana hanige'za agrite'ma hagerafine'zama knama nemiza naga'mo'za, kurarampe'za uramigahaze. Ra Anumzamo'na ama'na nanekea nehue huno hu'ne. \c 23 \s Tairi kuma'ma haviza hania zamofo naneke \p \v 1 Hagi Tairi kumate'ma fore'ma hania zamofo kasnampa naneke ama'ne, Tasisi kumate ventemotma zavi krafa huta zaviteho. Na'ankure Tairi kumamo'ene ventemo'ma enemania kumamo'a havizantfa hu'ne. Hagi ana kuma'ma havizama hu'nea zamofo nanekea hageri amunompi me'nea kuma Saiprusiti eme zamasami'naze. \v 2 Hagerimofo ankenaregama nemaniza vahe'motane, Saidoni rankumate'ma fenozama zagore'ma netraza vahe'motanena tamasunku nehuta akoheta maniho. Tamagrite'ma fenoma eriza zagore'ma eme atrenakura hagerimpi neaze. \v 3 Hagi kagripintira feno vahe'mo'za hagerimofo agofetu vano nehu'za, nanazana zagore kokankona ome atre'za vano nehaze. Naeli timofo ankenaregati witia eri'za zagoa eme retro nehaze. Tairi kumamoka maka mopafi vahe'mo'za e'zama maka'zama zagore'ma netraza kuma me'nane. \v 4 Saidoni kumamoka tusi kagazegu huo, na'ankure hagerimo'ene hanave vihuma hu'nea hagerimo'enena amanage nehie, nagra mofavrema antenaku'ma atagu'ma nehiazana nosu'na, mofavrea nontena, mofa'nene ne' mofavreraminena kegava osu'noe. \v 5 Hagi Isipi vahe'mo'zama Tairi rankumate'ma fore'ma hia zamofo agenkema antahisu'za, tusi antahintahi hakare hugahaze. \v 6 Hagerimofo ankenaregama nemaniza vahe'mota, tamasunku huta zavi neteta, koro freta hagerina takaheta Tasisi kumate viho. \v 7 Tairi kumara hentofa kuma korapa menege'za ana kumapina tusi musenkase nehaza kuma me'ne. Korapara ana kumapi vahe'mo'za mago'a vahera huzmantage'za afete moparega vu'za e'za hu'za, ranra kumatmina ome azeri oti, eme azeri oti hu'naza kuma me'ne. \v 8 Ina vahe'mo ana knazana retro hu'nea knazamo Tairi kumatera forera nehie? Ama ana kumapintike'za kini vahera zamazeri fore nehie. Ama ana kumapi zago vahera mani'nage'za, kokankokatira ra zamagia nezamiza kuma me'ne. \v 9 Monafi sondia vahe'mofo Ra Anumzamo ama ana knazana fore hugahie huno retro hunte'nea zamo efore hu'ne. Na'ankure hankavezamigu zamagesa nentahi'za zamagi erisga nehaza vahe'ene, kokankokati'ma ra zamagima nezamiza vahe zamazeri zamagaze hunaku Anumzamo'a anara hu'ne. \v 10 Naeli timo'ma tima hagenoma eri harafi'ma huno eviaza huta Tasisi vahe'mota mago'zamo'a tamaze orinigeta mopatamifina amne vuta eta hugahaze. \v 11 Ra Anumzamo'a azana hagerimofo agofetu rusuteno, kini vahe'mo'zama kegavama hu'naza kumatmina azeri tore nehuno, Kenani mopafima hankavenentake fraki kuma'ma ki'naza kumatamina eri haviza hugahue hu'ne. \s Tairi kuma'ma zamefi humisnaza zamofo naneke \p \v 12 Hagi Agra amanage hu'ne, Saidoni kumamoka ko'ma nehazaza hu'za husga huogantegahaze. Na'ankure evuraminka havizantfa hu'nane. Menina otitma hageri amu'nompi me'nea kumate Saiprusi vugahaze. Hianagi ana kumate'enena mani frua huta omanigahaze. \p \v 13 Hanki menina Kaldia vahe mopa keho. Anampina vahera magore hu'za omani'naze. Na'ankure Asiria vahe'mo'za e'za kumazamia eri haviza hazageno, mopazamifina afi zagagafamo'za avite'naze. Asiria vahe'mo'za kuma kegina zamimofo tvaontera zaza no ki'za mani'ne'za hara huzmante'za hankavenentake vihu zamia tapage tapagu hu'za eri haviza hu'naze. \v 14 Tasisi kumate ranra ventema hageri agofetu'ma vanoma nehaza ventemota tamasunku huta zavi ateho. Na'ankure hankavenentake vihuma hu'naza kumatmimo'a hago haviza hu'ne. \v 15 Hagi ana zama fore huno evutesanige'za, mago kini ne'moma nemania kna huno 70'a kafumofo agu'afi, Tairi kumara zamagera kanintegahaze. Hianagi ana 70'a kafuma evutesnigeno'a, mago monko a'mofo agire vare zagame'ma nehaza zagamemo'a, Tairi kumamofo avate fore hugahie. Ana zagamepina amanage hu'ne. \v 16 Monko a'moka vahe'mo'za antahiogamizanki mago hapue nehaza zavena eritenka, ran kumamofo amu'nompi vano nehunka, zavena aheso'e hunka nehenka, rama'a zagame nehuge'za vahe'mo'za ete antahigamiho. \v 17 Hagi ana 70'a kafuma evutesnigeno'a, Ra Anumzamo'a Tairi kumara atresanigeno, monko a'mo'ma nehiaza huno maka ama mopafi kini vahe'ene zagore savri huno vano hugahie. \v 18 Hianagi Tairi kumamo'ma eri'nia zagomofo ante agofetuma huno'ma aminia amema'a, agra erinte ruotage hanigeno Ra Anumzamofo su'zane huno ruotage huno megahie. Ana'ma hanageno'a ne'zana rama'a me'nesnige'za Ra Anumzamofo pristi vahe'mo'za nene'za, knare'nare kukena rama'a me'nesnige'za antanigahaze. \c 24 \s Ra Anumzamo ama mopama eri haviza hania zamofo naneke \p \v 1 Antahiho, Ra Anumzamo'a ama mopa eri haviza hanigeno, ama mopamo'a ka'ma mopa megahie. Ana nehuno Agra ama mopamofo avugosa eri ruzahe zahu nehuno, vahetamina zamazeri panani hugahie. \v 2 Hagi pristi vahe'ma amne vahe'ma, eri'za vahe'ene kva vahe'ene, eri'za a'nanene kva a'nanenena anahu knazanke enerisageno, fenozama mizanesaza vahe'mo'zane, zagore'ma fenozama netraza vahe'mo'zane, zagoma nofi'ma nehaza vahe'mo'zane zagoma nofite'ma netraza vahe'mo'zanena anazanke hu'za anahu knazanke erigahaze. Ana zanke hu'za vahe'zama erite'za nezamiza vahe'mo'zane, vahe'zama eneriza vahe'mo'zanena anahu' knazanke erigahaze. \v 3 Ama mopamo'a havizantfa huno mago'zana omanena, ka'ma koka megahie. Ra Anumzamo ama ana nanekea hu'ne. \v 4 Ama mopamo'a hagege huno haviza nehina, asunku nehuno zavi krafa hugahie. Ana nehina ama mopafima zamagine vahe'ma nemaniza vahe'mokizmi zamagimo'a fanane hugahie. \v 5 Ama mopafima nemaniza vahe'mo'za ama mopa eri haviza hu'naze. Na'ankure zamagra Anumzamofo kasegene tra kenena runetagre'za Anumzamo'ma zamagranema mevava huhagerafi huvempa kema huhagerafi'nea kea ruhantagi'naze. \v 6 E'ina hu'negu Anumzamo'a ama mopa sifna hunteno azeri haviza nehige'za, ama mopafima mani'naza vahe'mo'zama havi zamavu'zamava'ma hu'naza zamofo nona'a knazana eri'za fri vagarazage'za osi'a naga mani'naze. \v 7 Hagi kasefa wainimoza zavi krafa nehazageno, waini nofimo'enena kasrine. Ana hige'za waini tima nene'za muse zagame'ma nehaza vahe'mo'za karagi ru'naze. \v 8 Hagi nase'nasepamofo agasasamo'a vagaregeno, hapu zavenanema nehe'zama musema nehaza zana vagare'ne. \v 9 Hagi waini tina ne'nazanagi muse zagamera osu'naze. Na'ankure waini timo'a zamagitera akahe'ne. \v 10 Hazenke zamo'ma avimate'nea kumamo'a fragu vazino evuramigeno ka'ma koka megeno, nontamimofo kafaramimo'a erigi vagare'neankino, mago vahe'mo'a ana nontamimpina uofregahie. \v 11 Ama mopafima musenkasema nehaza zana hago vagare'ne. Ana hige'za kumamofo karampi mani'ne'za musema nehaza wainigura krafa hu'za kezati'naze. \v 12 Hagi rankumamo'a havizantfa higeno, ana kumamofo kahamo'a tamana tamanu huno evurami'ne. \v 13 Anahu kna avu'ava zamoke, ana maka mopafima nemaniza vahepina fore hutere hugahie. Olivi rgama tagige, grepi rgama tagite'za osi'a ragama atrazageno zafare menege'za neragizankna hu'za osi'a vahe manigahaze. \s Fatgoma huno refkohu Anumzamofo Agima hentesgama hanuna naneke \p \v 14 Hagi anama hanige'za zamagra zamagerura erisga hu'za muse zagame hugahaze. Ana nehanage'za zage fre kazigama nemaniza vahe'mo'za Ra Anumzamofo hihamu hankave'agura ranke hu'za Agi'a ahentesga hugahaze. \v 15 E'ina hu'negu maka vahe'ma zage hanati kazigama nemani'za vahe'mota Ra Anumzamofona agi'a ahentesga nehinkeno, hageri ankenama nemaniza vahe'mota Ra Anumzana Israeli vahe'mokizmi Anumzamofona Agi'a ahentesga huta ra agi amigahaze. \v 16 Hagi mopama ome atre eme atrema hu kazigatira muse zagame'ma nehazana, amanahu zagame nehazanki antahiho. Fatgo avu'avazama nehia Anumzamofona agi'a ahentesga nehune hu'za hu'naze. Hianagi nagra amanage hu'na hu'noe, nasunku huanki'na musena nosu'na haviza hu'na amne zankna hugahue. Na'ankure nagrama koana, havi zamavuzmava nehu'za havige nehaza vahe'mo'za, mago'ene vahera rezmatga nehu'za, zamazeri haviza nehazanki, ina vaheku knare vahera mani'ne huta antahimigahune. \s Koro'ma fre kama omanenia zamofo naneke \p \v 17 Ama mopafima mani'naza vahe'mota tamagri'ma tamazeri tamagogofe'nia zamo'ene krifumo'ene kukomo'enena tamazerinaku tamavega ante'naze. \v 18 Hagi knazama esania zamofo agasasankema nentahino koro'ma freno vania vahe'mo'a, kerifi uramigahie. Ana hanigeno iza'o ana kerifinti'ma atiramino koro'ma fre'nia vahera kukomo azeri antarako hugahie. Anami monamo'a ruhagaro nehanigeno, ama mopamo'ma rigama anteno me'nea tramo'a kaza hugahie \v 19 Ana nehanigeno mopamo'a kekokako huno atamana huneraminigeno, mopamo'a rutragino vuno eno nehanigeno, tusiza huno mopamo'a tore tore hugahie. \v 20 Anama nehanigeno'a ama mopamo'a, vahe'mo negi ti ne'neno antifi omere emere hiaza nehuno, tusi'a zaho'mo mago osi nonte zaho erigeno, masete otite hiaza hugahie. Hagi ama mopafi vahe'mofo ke ontahi zamavu'zmavamo hanigeno, mopamo'a evuramino mago'enena ete oraotigahie. \v 21 Hagi ana knafina Ra Anumzamo'a anami monafima nemaniza havi ankero vahe'ene, ama mopafi kini vahetamina zamazeri haviza hugahie. \v 22 Ana nehuno murigampi vahe zamavare vazi'za kina huzmantazaza huno, Ra Anumzamo'a magopi zamavare atru huno kina huzmantegahie. Ana hanige'za zazate manitesnageno, henka knazana zamigahie. \v 23 Hagi ikamo'a kizmankizma nehanigeno, zagemo'a agazegu hugahie. Na'ankure Monafi sondia vahe'mofo Ra Anumzamo'a Saioni agonafi Jerusalemi kumate kinia emanino vahera kegava hugahie. Ana hanigeno Agri masazamo'a, Jerusalemi kumate ugota kva vahe'amofo zamavuga me'nesnige'za kegahaze. \c 25 \s Anumzamofoma humusema hunte zagamere \p \v 1 Ra Anumzana kagra nagri Anumzanki'na, nagra kagika'a ahentesga nehu'na, musenkase hu'na susu hugantegahue. Na'ankure kagra korapa retro huntenka huvempa hu'nana kante amage antenka, so'e kavukvara hunka hentofa zana tro hunerantane. \v 2 Kagra ranra kumatamina eri haviza hankeno kugusopamo hihi hiaza nehigenka, hankave vihuma hu'naza ranra kumatmina eri haviza nehunka, megi'a vahe'mokizmi ranra kumara eri haviza hananke'za ete'za ana kumara eri orati'za onkigahaze. \v 3 E'ina hu'negu hankave vahe'mo'za Kagri kagi'a ahentesga nehanage'za, kefo zamavu'zmavama hu'za osuga zama nehaza vahe'mokizmi ranra kumapima nemaniza vahe'mo'za Kagrikura tusi koro hugahaze. \v 4 Na'ankure Kagra zamazama hugama osaza vahe zamaza nehunka, zamunte omane vahe'ene keonke zanku'ma atupa nehaza vahe'mokizmia kegava hunezmantenka, komopa komo'ma zamazeri havizama nehia vahera Kagra nonkna hunka refitenezmantenka, amuho knafina turunara hunezmantane. Na'ankure hazenke vahe'mo'za tusi ununkomo'ma nehiaza hu'za neazagenka reso hunerantane. \v 5 Ru kumateti vahe'mo'zama feru zagemo tusi amuho hiaza hu'za, tazeri haviza hunaku hu'nazanagi, hampomo zagemofoma reso higeno hankave'a omaneaza hunka resohurantake'za, kefo zamavu'zmavama nehaza vahe'mo'za ha'ma hugate nere'zama nehaza zagamera osu'naze. \s Ra Anumzamo taguvazi'nea zamofo naneke \p \v 6 Hagi Monafi sondia vahe'mofo Ra Anumzamo'ma, ama Saioni agonare'ma ne'zama retro'ma haniana, knare'ma hu'nesnia afu ame'ane, zaza knafima retroma huntazageno knare zantfama hu'nesnia waini tine retro hanige'za, kokankokama mani'naza vahe'mo'za eme eritru hu'za tusi'a ne'za negahaze. \v 7 Hagi maka ama mopafi vahe'ma frizamo'ma refi'matenezmantea zana, Ra Anumzamo'a ama Saioni agonare eri atregahie. \v 8 Hankavenentake Ra Anumzamo'a fri'zamofo hankavea eri haviza hutrenigeno vaga nerena, maka vahe'mokizmi zamavunura eri ho'mu hugahie. Ana nehina Agri naga'ma ama mopafima zamazeri havizama nehaza zana anara osugahaze. Ra Anumzamo ama'na kea hu'ne. \v 9 Hagi ana knafina amanage hugahaze, Ra Anumzana tagri Anumza mani'negeta Agrite tamentintia nehuta avega ante'nonane. Ana hu'neanki otinketa Agrama tagu'vazino etema tavre'nea zankura musena huntamneno hu'za hugahaze. \v 10 Ra Anumzamofona hankavenentake azamo'a Saioni agona kegava hugahie. Hianagi Moapu vahera Agra'a agiafi zamazeri atre'nige'za, ha' vahe'mo'za e'za ha' eme huzmante'za, zamazeri haviza hanage'za, bulimakao afu'mo hagege trazante rifa'a agiareti rehapa hiaza hugahaze. \v 11 Ana hanige'za timpima zamazama rutare'zama zanagoma nerazaza hugahazanagi Anumzamo'a zamavufaga rama nehaza zane, vahe'ma rezmavatgama nehaza zana eri fenkami atregahie. \v 12 Ranra kuma zamimofo zaza vihu kegina'zamia, eri haviza hanigeno, faragu vaziramino mopafinke kugusopa segahie. \c 26 \s Anumzamo'ma kegava huzmantenigu antahinemi'za hanaza zagamere \p \v 1 Hagi ana knama efore'ma hanige'za, Juda mopafima nemaniza vahe'mo'za ama zagame hugahaze. Rankumatimo'a hankaveti'ne hu'za hugahaze. Ra Anumzamo'ma tagu'ma nevazia zamo'a hankave kuma keginagna huno kegava hurantegahie. \v 2 Rankumamofo keginare kafantamina anagita eri hagaro hinke'za, fatgo veamo'za efreho. Ana maka zupa Anumzamofona amagenentaza vahe mani'naze. \v 3 Hagi maka zupa Kagrikuma antahintahima nehia vahe'mofona, knare zamarimpa frua nezamine. Na'ankure Kagrite zamentintia nehaze. \v 4 Ra Anumzamofonku maka knafina antahi nemita tamentintia Agritera hanune. Na'ankure Ra Anumzana tagri Ra Anumzamo'a mevava hanavetia Agrake mani'ne. \v 5 Hagi zamavufaga rama nehaza vahera zamazeri fenkami netreno, rankumazmia ahe pasru higeno mopafi evuramino kugusopase'ne. \v 6 Hagi zamunte omne'ne vahe'ene, knazama e'neriza vahe'mo'za, zamagiareti rentrako hu'za rankumamo'ma haviza higeno kugupama me'nefina vano nehaze. \s Ra Anumzamofo antahinemino amentinti hunte zamofo naneke \p \v 7 Hagi fatgo vahe'mo'zama vanoma nehaza kamo'a pehe hu'nege'za kana nevazagenka, fatgo vahe'mo'zama vanoma hanaza kana Ra Anumzamoka erinte fatgo nehane. \v 8 Ra Anumzamoka tagra Kagri kasegemo'ma hihoma hu'nea kante amage nenteta kavega nentone. Ana nehuta Kagri kagima ahentesgama huzankura tagu'areti tavesinentone. \v 9 Kenagera nagu'amo'a tusiza huno kavesinegantegeno, nanterana avamunimo'a kagrane manisia zankura tusiza huno ave'nesie. Hagi kagrama fatgo hunka'ma refko'ma nehana kavukvazamo'a ama mopafina me'nege'za, fatgoma huno mani avu'ava zana ama mopafi vahe'mo'za rempi hu'za nentahize. \v 10 Hianagi kefozama nehaza vahe'ma kasumantagi nezmantanke'za, fatgoma huno mani avu'ava zana rempi hu'za nontahize. Fatgo vahe'ma nemaniza mopafi mani'nazanagi, kefo avu'avaza huvava hu'za nevu'za, Kagri hihamu hankaveka'agura zamagesa nontahize. \v 11 Ra Anumzamoka Kagra kazana erisga hunka zamazeri haviza hunaku nehananagi, zamagra anazana nonkaze. Kagra zamazeri zamagaze nehunka, vaheka'ama tusizama hunka kavesi nezmantana zana erinte ama hananke'za negesnagenka, ha' vahekama te fanane hanie hunkama retro'ma hunte'nana tevemo ana vahera te fanane hugahie. \v 12 Ra Anumzamoka Kagrake'za tarimpa frua tagrira neramine. Na'ankure maka zama nehuna zana Kagri hankaveretike nehune. \v 13 Ra Anumzana tagri Anumzamoka, ru vahe'mokizmi kva vahe'mo'za tagrira kegava hurante'naze. Hianagi Kagri kagige husga hunegantone. \v 14 Hagi fri'naza vahe'mo'za kasefara hu'za omanisageno, fri'zama vu'namo'za ete oraotigahaze. Kagra zamazeri haviza nehunka, zamazeri fenkami atranke'za haviza hu'naze. Zamazeri fanene hanke'za vahe'mo'za zamagekani nezmante'za, zamagesa antahi nozamize. \v 15 Hianagi Ra Anumzamoka mopatia eri ra nehunka, tazeri rama'a nehunka, mopatimofo ometre emetrema hu'nea agema'a miko erira nehunka eri za'za nehanketa, Kagrira rankagi negamune. \p \v 16 Ra Anumzamoka, kagra vahekama zamazeri havizama hanke'za hankavezamia nomane. Hianagi zamagra zamasunku nehu'za, ete kagrite e'za sumisumi hu'za nunamuna Kagritega hu'naze. \v 17 Hagi amu'ene hu'nea a'mo mofavre kasente'naku nehuno ata negrigeno maseno rukrahe krahe nehuno krafa nehiaza huta, Ra Anumzamoka kagri kavurera tusi'a knaza enerita tatazanku hu'none. \v 18 Hagi tagranena tamu'ene hu'neta tata negrigeta rukrahe krahe nehunanagi, zaho kasente'none. Ana nehuta ama mopafi vahera zamagura novazune. Ana higeta ama mopafima manisaza vahera kase ozmante'none. \v 19 Hianagi Kagri vahe'mo'zama fri'nafintira oti'sageno, zamavufagamo'a kasefa hanige'za manigahaze. Hagi fri'za kugupama se'naza vahe'mo'za oti'za muse zagame hugahaze. Na'ankure nanterama osi ata ko neriaza hunka ama mopa ru kasefa nehunka, fri'naza vahera fri'nafintira zamazeri otinka zamasimura zamigahane. \v 20 Nagri vahe'mota nontamifi unefreta, tamefira kafana erigiho. Osi'a knafi frakita mani'nenkeno Anumzamofo arimpa ahe'zamo'a evino. \p \v 21 Keho Ra Anumzamo'a agrama nemania kuma'afinti atiramino, ama mopafima nemaniza vahe'mokizmi kumi'mofo nona huno zamazeri haviza hunaku ne-e. Hagi mago'a vahe'mo'ma vahe'ma aheno eriragi'nesnia korana ama mopamo'a erinte ama hugahie. Iza'zo ra hazenkema hu'nesnaza vahera zamazeri ante ama hanige'za kegahaze. \c 27 \s Israeli vahe'ma Ra Anumzamo'ma zamavare'nea zamofo naneke \p \v 1 Hagi ananknafina hagerimpi vanoma nehia osifavegu'ma Leviataniema nehaza osifavea Ra Anumzamo'a hankavenentake huno asanenea bainati kazima vahe'mofoma amanoviziga bainati kazinu hagerimpima vanoma nehia osifavea ahe frigahie. \p \v 2 Hagi ana knafina knare waini hozagura amanage huno zagamera hugahie. \v 3 Nagra Ra Anumzamo'na ana waini hoza kegava nehu'na, mika zupa tina ami vava nehu'na, vahe'mo'ma eno emeri haviza hu'zankura zagene haninena kegava huvava nehue. \v 4 Hagi menina ana waini hozagura narimpa ahenontoe. Hagi Nagrama kesnugeno havi trazamo'ene ave've trazamo'ma ana hozafima hageno marerisnige'na, ha' huzmantena zamarehapatitena ana trazana tevefi hanavazi'na kre fanane hugahue. \v 5 Hianagi nagriku'ma kegava hunantegahie huno'ma hania vahe'mo'a, Nagrane arimpa fru huno nemaniankino, e'i anamo'a tamage huno nagrane arimpa fru huno manigahie. \v 6 Hagi mago kna neankino ana knama esanige'za, Jekopu naga'moza waini zafamo'ma hiaza hu'za rafuna nere'za, agata hage'za amosare ahe'za raga ahentesagano maka ama mopafina avitegahie. \v 7 Hagi Ra Anumzamo'a Israeli vahe'mokizmi ha' vahe'ma zamazeri haviza hu'neaza huno, Israeli vahera zamazeri havizana nosuno, Israeli nagamokizmi ha' vahe'ma zamahe fri'nea zana huno, Israeli vahera zamahe nefrio? I'o, anara nosie. \v 8 Ra Anumzamo'a naga'a arimpa ahezamanteno zamatrege'za vu'za vahe moparega kina ome hu'naze. Agra arimpa ahenezamanteno, zage hanati kazigati hankave zaho atufeno eno maka'za eri harafi huno viaza huno zamazeri harafi huno vu'ne. \v 9 E'ina hu'negu (Jekopu) Israeli vahe'mokizmi kefozamo'ene kumi'mo'enema vagamaresniana magoke kanke me'ne. Havi anumzante'ma ofama nehaza have ita ru tamana tamanu nehu'za, Asera havi anumzamofo amema'ama zafarema antrente'nezama mono'ma hunentaza kumatamina eri haviza nehu'za, mnanentake'za insensima kre manama nevaza ita ru tamana tamanu hutreho. \p \v 10 Na'ankure hankavenentake vihuma me'nea kumamo'a menina haviza huno me'ne. Ana higeno ana kumapima nemaniza vahe'mo'za koro fre'za omanizageno, mago ka'ma kokankna higeno anampina bulimakao afu anentamo'za emanine'za traza nene'za, ne'onse zafamofo ani'naramina vatari'za nevaga neraze. \v 11 Hanki ana zafa azankuna tamimo'ma hagegema huteno'a hantagino mopafi evu neramige'za a'nemo'za zogi'za tevefi krazageno nere. Na'ankure ana vahe'mo'za ke ontahi vahe mani'naze. E'ina agafare azeri fore'ma hu'ne'mo'a zamasunkura huozmantegahie. Ana hu'neankino tro'ma huzmante'nea ne'mo'a asunkura huno zamatresnige'za omanigahaze. \v 12 Hagi ana knafina Ra Anumzamo'a maka mopafima Israeli vahe'ma mani'nazana zamavare tru hugahie. Yufretisi tinteti agafa huteno vuno, Isipi tinkenarega vanigeno, vahe'mo witi refuzafupeno zogiaza huno vahe'a magoke magoke zogi tru hugahie. \v 13 Hagi ana knafina ufemo'a rankrafage nehanigeno, Israeli vahe'ma Asiria mopare'ene Isipi mopare'ma vu'za kinama ome hu'naza vahe'mo'za Jerusalemi kumate e'za Ra Anumzamofona ruotage'ma hu'nea agona'are monora eme huntegahaze. \c 28 \s Sameria kumate'ma knazama esania zamofo naneke \p \v 1 Tasunku hugantone. Efraemi naga'mo'zama nemaniza rankumamoka, knare'nare kavasase zankamo nehigenka mani'nanke'za, Efraemi naga'mo'za aka ti nene'za zamavufaga erisga nehaze. Hagi ana rankumamoka tra'zamo knare avasase renteaza hunka, agona kaziga knare agupo mopafi hentofa waini hoza ante'nane. Hianagi kavufgama erisgama nehana zana, mago zupa zagemo traza te vamagiaza hunka haviza hugahane. \v 2 Hanki ko, Ra Anumzamo'a hankavenentake sondia vahera ko huhampri'neankino ana vahe huzmantesige'za e'za tusi ko'mopa komo'ene tusi'a zahomo'ene timo'ene hageno refiteaza hu'za ame hu'za zamahe'za mopafi refitegahaze. \v 3 Hagi Efraemi naga'mozama aka tima nene'za, Sameria kumaku'ma zamimizama runafe'ma nehaza vahera ha' vahe'mo'za zamagiareti eme rentrako hu'za zamare hapatigahaze. \v 4 Hagi kagra knare agona mopafi flauamo avasase zama'ane me'neankna hunka mani'nane. Hianagi zafa raga tagi knama zahufama ome'negeno, ame huno mago fiki zafa ragamo afure'negeno, mago vahe'mo keteno ame huno tagino neankna hugahaze. \v 5 Hanki ana knafima osi'a naga'ma ofri'ma manisnaza nagatera Monafi sondia vahe'mofo Ra Anumzamo'a zamasenire'ma kini fetorima avasasezama anteaza huno Agra'a manigahie. \v 6 Ana nehuno trate'ma mani'neno kema refkoma hanimofona, fatgoma huno kema refko hu avamu Anumzamo'a nemino, hankavemati'za ha'ma hu'za kuma'ma aguvazisnaza sondia vahera hankave zamisige'za kuma kafantera otigahaze. \v 7 Hagi kasnampa vahe'ene pristi vahe'mo'za zamagranena waini tine aka tine nene'za tusi neginagi nehu'za, umasete emasete hu'za kana nevaze. Hagi Anumzamo'ma zamaveri'ma nehia kasnampa vahe'mo'za keso'ea nosazage'za, pristi naga'moza vahe'mokizmi knazama refkoma hazafina kezmifina hantga nehaze. \v 8 Hagi mani'naza tratera amu'mati'naza zamo avitegeno, magore huno amne kankamuna omanetfa hu'ne. \v 9 Ana vahe'mo'za amanage nehaze, agra iza antahi'zana rempi hunemino, naneke'a izante eri ama huno asaminakura nehuno, iza aminte osi mofavrea mani'nea mofavremofo asaminakura nehie hu'za nehaze. \v 10 Agra maka zupa ana nanekege'za nehie. Mago ne'mo'ma osi mofavremofoma eri amatfa huno osite osite isare isare, trate trate e'ina huo huteno, amana huo huteno'ma hiaza nehie. \v 11 Ana hu'negu Ra Anumzamo'a ru vahe zamagipi huvazino, ontahi'nesnaza zamagerupinti vahe'amofona nanekea huzamigahie. \v 12 Hagi ana vahekura Anumzamo'a amanage huno zamasami'ne, ama kumara mani fruhu kumaki, zamatrenke'za knazama eneriza vahe'mo'za mani fru hiho. Hianagi ana kea ontahi'naze. \v 13 E'ina hu'negu osi mofavrema rempi hunezamizaza huno, Ra Anumzamo'a agra'a eri amatfa huno isare isare, trate trate e'ina hiho huteno, amana hiho huteno osite osite fru huno kea nezmasamina zamefira rukrahe hu'za traka hu'za hazenke eri'za mase'nesage'za eme zamazeri'za vugahaze. \p \v 14 E'ina hu'negu Jerusalemi rankumate'ma mani'netama ki'za zokago kema nehaza kva vahera Ra Anumzamofo nanekea antahiho. \v 15 Na'ankure tamagra amanage hutma nehaze, tagra fri'zane huvempa nehuta, fri vahe kuma'ene keaga huhagerafi'none nehaze. Hagi henka knazama esania knazamo'a, tavakora osugahie. Na'ankure tagrama havigema nehuna kemo, tagu'vazina manigahune nehuta, vahe'ma rezmavatgama nehuna zamo frakirantegahie huta nehaze. \v 16 E'ina hu'negu Ra Anumzamo'a amanage huno nehie, Antahiho, noma renagentete'ma asenentaza havea hanavenentake higeno zago'amo'a mareri'nea havea Saioni agonare asente'noankino, iza'o ana havere'ma amentintima hanimo'a agazegura huno antahintahi hakarea osugahie. \v 17 Hagi fatgoma huno kema refkohu avu'avara, kema refkoma hu'za nente'na, fatgoma huno refkoma hu avu'ava zana, fatgoma huno refkoma hu'za antegahue. Ana hanugeno havigema nehu'za framanekiza kumazmia, tusi ununko'mo runo tina hageno eno emeri haviza huno vugahie. \v 18 Hagi ofrigahunema huta fri'zanema huvempama hu'naza nanekea eri atresugeno, fri vahe kuma'enema huhagerafi'naza nanekemo'a amne zankna hugahie. Ana nehanigeno henkama esania knazamo'a, eme tamazeri haviza huno tamare hapatigahie. \v 19 Ana knazamo'a tamagerfa huno tamatreno ovuno, hanine zagene maka knafinena tamagrane meno vugahie. Hagi ama ana kemofo agafa'ama antahi ama'ma hanutma antri nehutma tamagogogu hugahaze. \v 20 Hagi mase sipamo'a atupa higeno, kofino'ma mase kafe'mo'ma atupa hu'negeno vahe'mo kenage mase so'e nosiaza hutma mase so'ea osugahaze. \v 21 Na'ankure Perasimi agonafine, Gibioni agupofima ko'ma hu'neaza huno hankave'ane Ra Anumzamo'a eno eri'zama'a erigahuema huno hu'nea eri'zana emerigahie. Hianagi ana eri'zama erisniana tamagrama antahi'naza kantera e'orino, ruzahu kna eri'za erigahie. \v 22 E'ina hu'negu kiza zokago kema nehaza zana atreho. Hagi anama osnazana ko'ma mani'naza avamena agatereta tusi'a knazampi ufregahaze. Na'ankure Ra Anumzana Monafi sondia vahe'mofo Anumzamo'a, ama maka mopa eri haviza hugahue huno hu'nea naneke nehue. \p \v 23 Hagi menina tamagesa ante so'e hu'neta, nagrama hanua nanekea antahiho. \v 24 Hagi magora hozama nentea ne'mo'a hozama ante'nakura mopage'za rehankori vava huno nevifi? Anara nehuno mopage'za rupopo huvava huno vugahifi? \v 25 Hagi mopama rehankorino eri ante fatgoma huteno'a, anampina haninke mepo nehankreno, witia kankamunte erinte fatgo huno nehankreno, balia kankamu'are nehankreno, hozamofo ankinarega raisia kri kanegiaza me'ne. \v 26 Hozama erinte fatgoma huno ante antahintahia Anumzamo'a rempi hunemie. \v 27 Hagi haninke mepo'a, witima refuzafumanepea zafaretira, refuzafuranope. Witima refuzafupe zafama donki afumo'ma renteno vano nehia zafaretira kohera refuzafunope. Hianagi mepoma amasaginakura osi kanonteti nemasagino, ra kanontetira nomasagiaza me'ne. \v 28 Hagi witi raga refuzafupeno bretia tro nehie. E'ina hu'negu zazatera refuzafupe vava osugahie. Na'ankure hosi afutema rentesia karisiretima witima zazate'ma refuzafumapeniana haviza hugahie. \v 29 Hagi ana maka eri'zama eri antahi'zana, Monafi sondia vahe'mofo Ra Anumzamofontegati ne-e. Vahe'ma azeri fatgoma hu kaziga knare hu'neno, knare antahi'zampina avite'ne. \c 29 \s Jerusalemi kumamo'ma kva hinogu avumro ke hunte'nea naneke \p \v 1 Ra Anumzamo'a amanage hu'ne, Arieli kumamoka kva huo, Arieli kumamoka Devitima kumama eme ante'noma mani'nea kuma me'nane. Hagi kafugu kafugu'ma musenkasema hu nezama krenka nenana zana huvava hunka vuo. \v 2 Nagra Ra Anumzamo'na knaza atresugeno Arieli kumamokarega egahie. Ana hanuge'za kagripima nemaniza vahe'mo'za tusi zavi krafa hugahaze. Anama hanaza zamo hanigenka kagra Arieli kumamoka kresramna vu itani'agna nagritera hugahane. \v 3 Nagra ha' vahera huzmantesuge'za e'za eme miko asoparegati kavazagi kagigahaze. Ana nehu'za mani'nezama ha'ma hugantesnaza zana, kuma keginamofo tvaontera mopa kate'za erinte hihi hanageno marerisige'za, zaza no kiza mareriza manine'za hara hugantegahaze. \v 4 Hagi kagrira mopafi kazeri fenkamu atresnagenka kamuragufati kugusopafi mase'nenka anampinti sumisumi ke hugahane. Kagerumo'ma kugusopafinti'ma osi'osi'ma huno esania zamo'a, mago hankro'mo mopa agu'afinti keaga hiaza hugahie. \v 5 Hianagi ha' vahekamo'za tusi'a kugusopagna hu'za tusi'a vahe'mo'za hara eme hugantegahaze. Hagi kema ontahi'za hazenkema eri hakarema nehaza sondia vahera mago hankave zaho'mo witimofo hona'a eri harafi huno viaza hu'za ame hu'za vugahaze. \v 6 Nagra Monafi sondia vahe'mofo Ra Anumzamo'na mona kereti'ene, iminti'ene tusi'a agasasane zahoteti'ene ununkoteti'ene maka'za te fanane hu tevereti'ene hu'na zamahe fanene hugahue. \v 7 Hagi ru moparegati tusi'a sondia vahe e'za Arieli (Jerusalemi) kumara eme avazagi kagine'za, fraki'za nemaniza ha'ma eme hunte'za azeri havizama hanaza zamo'a, kenage'ma ava'na keaza hu'za eme zamazeri haviza hute'za omanigahaze. \v 8 Anahu kna huno mago agazanku nehia ne'mo mase'neno ava'na keana, ne'za neneno ke'neanagi, o'matiana aga zamo'a vaga noregeno, tinku ave'nesia ne'mo mase'neno ava'na keana, ti neneno ke'neanagi, otiana tinku ave'nesigeno traka huno mase'ne. Maka moparegati tusi'a sondia vahe'ma e'za Saioni agonamofoma ha'ma eme hunte'naza vahetera e'ina huknaza fore hugahie. \p \v 9 Hanki antri nehuta antahintahi hakare nehuta, tamavu sukita tamavu asuhu vahekna huta maniho. Tamagra waini tima nenaza vahe'mo'zama nehazaza huta neginagia hunazanagi, aka tina one'naze. Tamagra umasete emeset huta traka traku hu'nazanagi, aka tina one'naze. \v 10 Na'ankure Ra Anumzamo avu mase avamu huntesigeno tamagritera egahie. Ana hanigeno kasnampa vahe'mokizmi zamavua erisu nehuno tamasenirera rufitegeta kega'zana onke'naze. \v 11 E'ina hu'negu Ra Anumzamo'ma eri kaveri'ma higenkama kenanana, fuki rekamarente'naza avontafe knaza me'negenka ke'nane. Ana hunesigeno mago vahe'mo erino avoma nehamprisania vahe nemino hamprio hanigeno'a, a'o fuki rekamare neanki'na eri vakare'na hamprigara osu'noe huno hugahie. \v 12 Hagi ana'ma hutena avoma nohamprisnia vahe'ma ana avontafe'ma eri neminka, ama avona hamprioma hanankeno'a, nagra avoma hampri'zana ontahi noanki'na ohamprigahue huno hugahie. \v 13 Hanki Ra Anumzamo'a amanage huno hu'ne, ama vahe'mo'za kereti'ene zamagiteti hu'za nagia ahentesga nehaze. Hianagi zamagu'amo'a nagritera omane afete me'ne. Nagri'ma antahi'namiza mono'ma hunenanta zana vahe'mo'zama ante'naza kasege amage ante'za monora hunenantaze. \v 14 E'ina hu'negu nagra mago'ene hentofaza zamagritera eri fore hanuge'za kegahaze. Anama nehu'na knare antahi'zane vahe'mokizmi antahi'zana eri netre'na, antahi zane vahe'mokizmi antahi'zana eri atregahue. \v 15 Hagi havi zamavu'zamava'mahu antahintahima eri franeki'za, mago vahe'mo'a tageno antahino osugahie hu'za nehu'za Ra Anumzamofo avure franekune hu'za nehaza vahe'mo'za kva hiho. \v 16 Tamagra miko zana eri rukrahe nehaze. Hagi mopa kavoma tro'ma nehia ne'mo'a, mopagna hu'ne nehaze. Hagi mago zama tro'ma hunte'nesnia zamo'a, azama avako'ma huno tro'ma hunte'nesnia venafona, asamino kagra trora nagrira huonte'nanema haniana, e'i knare hugahifi? Hagi mopa kavoma tro'ma hu'nesnia ne'ma, mopa kavomo'ma asamino kagra mago'zana ontahi'nanema huno haniana, e'i knare antahi'zana e'origahie. \s Azeri fatgoma hutegeno'ma asomuma eneria zamofo naneke \p \v 17 Hagi osi'a knafi Lebanoni zafa tanopamo'a rukrahe huno masavenke hoza mopa fore hugahie. Ana hanigeno hozamo'a tretre huno zafa tanopagna hugahie. \v 18 Hagi e'i ana knafina zamagesa ankanire vahe'mo'za avontafepi me'nea nanekema hamprisnazana antahigahaze. Hagi zamavu asuhu vahe'ma tusi'a hanimpima mani'naza vahe'mo'za ruhari hu'za ete zamavua kegahaze. \v 19 Vahe'mozama zamazeri havizama nehaza vahe'ene keonke zanku'ma atupa'ma nehaza vahe'mo'za, Ra Anumzana Israeli vahe'mokizmi ruotage'ma hu'nea Anumzamofona musenkase hunte'za agi'a erisga hugahaze. \v 20 Hianagi kema ontahi'za hazenke'ma nehaza vahe'ene, Anumzamofo kegu'ma kiza zokago kema nehaza vahera fanane hu'za omanigahaze. Ana nehanage'za kefo zamavu'zmava huzankuke'ma nehaza vahe'mo'za tamage hu'za fanane hugahaze. \v 21 Hagi vahe'ma havige huzmante'za keagafi zamavare nente'za, hazenkema hu'naza vahe'ma havige hu'za keagafima zamaza nehu'za, fatgo vahe'ma keagafima zamavarenentaza vahe'mo'za ana zanke hu'za knazana erigahaze. \v 22 E'ina hu'negu Abrahamuma agu'vazino avre'nea Ra Anumzamo'a amanage huno Israeli vahekura nehie, tamagra Jekopu agehe agehemota tamagazegura nosinkeno tamavugosamo'a evuoramino. \v 23 Hianagi Nagri nazanko avoma agri mofavre naga'ma amu'nompima mani'naza vahe'ma negenu'za, Nagri nagimo'a ruotge hu'ne nehu'za, Jekopu Anumzana ruotage hu'ne nehu'za, Israeli vahe Anumzamofona koro hunte'za agorga manigahaze. \v 24 Hagi antahintahi zamimo'ma hazama negrea vahe'mo'za tamage nanekea antahi ama' hugahaze. Hagi ke hakare nehu'za ke ontahi vahe'mo'za e'ina hihoma hu'na rempima huzamisnua kea amage antegahaze. \c 30 \s Juda vahe'ene Isipi vahe'enema hagerafiza omanisaza zamavumro naneke \p \v 1 Ra Anumzamo'a amanage huno hu'ne, ke ontahi mofavre nagani'a Juda vahera haviza hugahazanki kva hiho. Nagri kea nontahita tamagra'a kea retro nehutma, megi'a vahe'ene kea ome eri hagenerafize. Hianagi Nagri Avamutegatira nome. E'ina nehuta kumira tamagra'a tamavufare eri agofetu agofetu nehaze. \v 2 Nagrira nantahige'za nanekea e'nori'za, Isipi moparega zamazahu vaheku hake'za Isipi kini ne' Ferontega unerami'za, Isipi vahe kvafi mani'naku nevaze. \v 3 E'ina hu'negu Fero'ma kegavama huramantesnia zamo'a, tusi tamagaze'za fore hugahie. Isipi kini ne'mo'ma kegava hurantesie hutama amuha'ma hanazana tamagazegu hugahaze. \v 4 Na'ankure Juda mopare'ma ugota hu'naza kva vahera Zoani mani'nazage'za, eri'za vahe'amo'za Hanesi kumate vu'naze. \v 5 Hianagi Juda naga'moza tusi zamagazegu hugahaze. Na'ankure Isipi vahe'mo'za mago knare zana hu'za zamaza nosu'za, zamagaze eri nezami'za zamazeri fenkami atregahaze. \v 6 Hagi ama nanekea sauti kazigama Negevi ka'ma kokampi nemaniza afizagaramimofo naneke. Tamagra Juda kva vahe'mota donkine kemoli afu'mofo agumpina fenozana erinteteta, tamaza huga'ma osu'naza vahetega musezana erita hagege kokampina nevaze. Hagi ana kokampina hazenke eriga koka me'negeno, laionima, ha' osifa'vema, agekona hunte osifavemo'ma avite'nea kokampi nevaze. \v 7 Isipi vahera tamaza hugahune nehu'za, havige nehaze vahe mani'naze. E'ina hu'negu Isipi kumakura, mago zama'a omaneno, hagerimpima nemania zagagu'ma Rehapu'e nehaza tusi zaga mani'ne hu'na nehue. \v 8 Hanki Ra Anumzamo'a vahe'agura nasamino, Zamagrama haza zamavu zamavakura menina vunka avontafepine, have tafete'ene ome krento. E'ina hu'nesnankeno ana nanekemo'a mevava huno nevuno, henka'anena keaga huzmanteno vino huno hu'ne. \v 9 Na'ankure zamagra ama ana vahera ke ontahi vahe mani'ne'za, havige mofavre naga nemani'za, Ra Anumzamo'ma rempima huzamia nanekea amage'ma ante'zankura zamavesra nehia vahe mani'naze. \v 10 Ana nehu'za zamagra ava'nama negaza vahekura ava'na onkeho hu'za nehu'za, kasnampa vahekura mani fatgoma huta manisuna zankura kasnampa nanekea orasamiho huza nehu'za fru nanekege nerasamita, havige kasnampa kege tasamiho huza nehaze. \v 11 Hagi tagri kana rehiza osutma, ogantu afete maniho nehutma, Israeli vahe'mofo Ruotage Ra Anumzankura erava'o huta orasamiho nehaze. \v 12 E'ina hu'negu Israeli vahe'mofo Ruotage Ra Anumzamo'a amanage huno hu'ne, Tamagra Nagri nanekea eri netreta, hazenke avu'ava'ene havige kegura taza hugahie hutma amuhara nehaze. \v 13 E'ina hu'negu tamagra kumi hu'nazankino, ana kumi'mo'a zazate mareri agatere'nea keginamofo asenire osi ka fore huteno, ana kamo omera hume vuno ranka fore higeno keginamo ame huno faragu vaziaza huno, ana kumimo'a tamazeri havizantfa hugahie. \v 14 Hagi ana havizama hanaza zamo'a, vahe'mo'zama mopa kavoma rufuzafupea kna hu'za haviza hugahaze. Hanageno ana kavofima tevema nerefintira tevea erinonteta, tinkerifintima tima ofiankna huta tamagra havizantfa hugahaze. \s Ra Anumzamofoma antahimi zamofo naneke \p \v 15 Israeli vahe'mofo Hankavenentake Ruotage Ra Anumzamo'a amanage huno hu'ne, Tamagrama tamagu'a rukrahe hutma nagrite'ma eta tamarimpa frunema mani'sanuta tamaguvazi zana erigahaze. Nagra kegava huramantegahue. Hanki tamagrama akoheta mani'neta Nagri'ma antahi namisnazana, Nagra tamazeri hankavetigahue. Hianagi tamagra ke'ni'a antahinamita amagera nonteta, \v 16 anage nehaze, Tagra agareno nevia hosi afu'mofo agumpi mani'neta, koro freta vugahune huta nehaze. E'ina hu'negu tamagri'ma tamarotago'ma hanazana ame hu'za tamavaririza tamefira vugahaze. \v 17 Magoke ne'mo'a amne 1 tauseni'a vahera zamarotago hanige'za korora fregahaze. Hagi ha' vahe kazigati'ma 5fu'a vahe'mo'zama e'za eme kezankema hanage'za ran kumapima mani'nesaza vahera ana maka'mo'za kumara atre'za koro fregahaze. Ana hanageno agonafi (fleki) krauefa renentaza zafa atrazageno zafa rampage otiaza huno, kumapina vahera omanigahie. \p \v 18 Ana hu'neanagi Ra Anumzamo'a arimpa fruzane asunku zana tamagrite eri ama hunaku tusiza huno avenesigeno tamavega anteno mani'ne. Na'ankure Ra Anumzana fatgo avu'avaza hu Anumza mani'ne. Hagi agrite'ma zamentintima nehaza vahemota muse hugahaze. \v 19 Hagi Saioni vahe'ma Jerusalemi rankumapima menima mani'naza vahe'mota, tamasunkura hutma zavira otegahaze. Tamagrama zavi netesageno Anumzamo'ma nentahisuno'a tamagerfa huno asunku huramanteno tamaza hugahie. \v 20 Tamage Ra Anumzamo'a nezankna huno knazana neramino, tinkna huno hazenkea tamigeta havizantfa hu'naze. Hianagi rempima huneramia vahe'mo'a amate tamagrane mani'nesanigeta, tamavufinti kegahaze. \v 21 Hagi kama nevanafinti'ma atretma ufrete efrete'ma nehanageno'a, tamefi mani'neno amanage huno tamasamigahie. Kana ama me'neanki, amare viho huno hugahie. \v 22 Anama hanigeta silvareti'ene golireti'ma eri anoma vazinoma tro'ma hunte'nea havi anumzantamimofo amema'ama, mago agru osu'noma pehanagezama matevu atreaza huta matevu netreta, henka'ane ontamagesnunku tatreta viho hutma hugahaze. \v 23 Hagi anama hanageno'a, hozafima avimzama hankresnaza zantera, kora atrenigeno runtegahie. Ana hanigetma hozafinti'ma ne'zama vasagesnaza knarera, ne'zana vasagesnageno ne'zamo'a amporegahie. Hagi ana knafina tamagri bulimakao afutamimo'za rama'a traza me'nesnifi mani'ne'za trazana negahaze. \v 24 Hagi mopama rehankoneriza bulimakao afutamine donki afutamina anoma'a hare'za eri so'e hu'nesaza witi raga'a zami'nage'za negahaze. \v 25 Hagi ana knafina tamagri ha' vahera rama'a zamahe nefrisageno, za'za nonte'ma mani'ne'za kuma'ma kegavama nehaza nomo'ma fragu vazino evuneramina, mareri agatere'nesania agonaramimpinti'ene ne'onse agonaramimpintira tintamimo hanatino egahie. \p \v 26 Hagi ana'ma hania knafina, ikamofo masa zamo'a zagemofo masagna hanigeno, magoke zupa remsa hania zagemo'agi, 7ni'a knafima remsama huvava huno viankna huno remsa hugahie. Ra Anumzamo'a vahe'ama knazama zamino zamavufagama ru tragama hu'nea zana, Agra'a anaki zmanteno zamazeri kanamregahie. \v 27 Hagi Ra Anumzamo'ma afeteti'ma neana keho. Rimpa ahezamo'a tusi tevenefakna nehigeno, tevegumpi ne-e. Ana nehigeno Agripina tusi rimpa ahezamo avinetegeno, mika zama te fananehu tevemo agefunafintira atineramie. \v 28 Hagi Anumzamo'ma asimu'ma antegeno'a, ti hageno makaza eri harafi huno vahe'mofo ananke avamente eviaza nehie. Ama mopafi vahera Anumzamo'a zamazeri haviza nehige'za, zamahirahiku nehaze. Hagi hosi afumofo agipi aini atupa rentete'za, ovuku'ma hazarega zamavare'za vazaza huno, Anumzamo'a antahi antahi'zamia zamazeri savri huno ovuku hanarega vanige'za ome haviza hugahaze. \v 29 Hianagi tamagra Ra Anumzamofo vahe'mota mono'ma hu knare'ma musema nehazaza huta muse zagame hugahaze. Ana nehuta konkema neraza vahe'mo'zama Ra Anumzamo'ma Israeli vahe'mokizmi fraki havema mani'nea agonare Jerusalemima nevazage'za musema nehazaza huta musena hugahaze. \v 30 Hagi Ra Anumzamo'a vahe'mokizmi zamagesa eri hagaro hanige'za, hankavenentake ke'zanke'a nentahisnageno, zamavua eri hari hanige'za zamaheku'ma erisgama nehia azana nege'za, arimpa he'zamo'ma mika'za teno eri fanane nehia tevegna huno'ma ne-ea zane monagemo'ma tusiza nehigeno komopa komo'ma faragu vaziramino'ma eneramia zana kegahaze. \v 31 Hagi Ra Anumzamofo ageru'mo Asiria vahera zamazeri zamagogo nefesigeno, Agra hegi kanonteti sefura zamigahie. \v 32 Hagi Ra Anumzamo'ma hegi kanonteti'ma Asiria vahe'ma mekizami mekizamima nehanige'za, ana kanomofo agerute ante'za agri vahe'mo'za zozopane hapu zavenane nehe'za eri verave korave nehanageno zamahegahie. \v 33 Hagi tevema hanavazi'za Asiria kini ne'ma kresnageno tesia keria, korapa retro hunte'naze. Hagi ana keria rankeri ofenkame kafiza urami'naze. Ana nehu'za ana kerifima kresnaza tevea rama'a harente'naze. Ana hu'neankino Ra Anumzamo Agra'a zaho'areti huhu hanigeno ana tevemo'a rukaru huno salfa havere tevea tagintegeno teaza huno agafa huno tegahie. \c 31 \s Ra Anumzamo'ma hanave'ama maka mopafi vahe zamaveri hu'nea naneke \p \v 1 Hagi Isipi vahe'mo'za taza hugahaze hutma uneramita, hosi afumofo hankavegu'ene, Isipi vahe karisigu'ene, hosi afu agumpima mani'za nevaza hankave sondia vahe'ma mani'naza zanku'ma hutama nevaza vahera kva hiho. E'ina nehazanagi Israeli vahe'mofo Ruotage Ra Anumzamofona haketa nonketa, tamazama hanigura antahi nonkaze. \v 2 Hagi Ra Anumzamo'a agranena knare antahintahigu atupa osu'neankino, nazano hugahuema huno hu'nea ke'a amage anteno nehia nekino, havi zamavu zamava'ma nehaza vahe'mokizmi naga nofi'ene, ana havi zamavu'zmava'ma nehaza vahe'ma zamazama nehaza vahe'enena Agra zamazeri haviza hugahie. \v 3 Hagi Isipi vahera Anumzana omani'nazanki, ama mopafi vahetfa mani'naze. Hagi hosizmimo'a hosi mani'nazanki avamura omani'naze. Ana hu'neankino Ra Anumzamo'a azama erisga huno Isipi vahera zamazeri haviza nehuno, agripinti'ma zamazahu zama eneriza vahe'enena zamazeri haviza hanige'za haviza hugahaze. Ana hanigeke taregamokea omanike magoka fanane hugaha'e. \p \v 4 Na'ankure Ra Anumzamo'a amanage huno nasami'ne, koro zama'a omane'nea laionimo takaureno sipisipi afu aheno azerino tapage huno nenenigeno, agu'vaziku sipisipi afute kva vahe'mo'za kezankege nehazageno korora osiaza huno, Saioni agonare'ene agri tvaonte'ma megagi'nea agonaramintera Monafi sondia vahe'mofo Ra Anumzamo'a eramino hara eme huzmantegahie. \v 5 Hagi namamo'ma noma'amofo agofetuma hareno eme tafratafra'ma nehuno, noma'a avunteno kegavama nehiaza hu'na, Nagra hankavenentake Ra Anumzamo'na Jerusalemi kumara kegava huntegahue. Ana hu'ne'na maka zupa navunte'na nege'na, agu'vazigahue. \v 6 Hagi tamagra Israeli vahe'mota Ra Anumzamofona ha' renenteta atreta vu'nazanki, ete rukrahe huta Agrite eho. \v 7 Hagi mago kna ne-eankino ananknama esanigeta, kumike tamazanteti'ma avako huta, silvareti'ene golireti'ma havi anumzantamima tro'ma hu'naza zana, miko'mota matevu netretma tamefi humigahaze. \v 8 Asiria vahera mago bainati kazimo zamahe fanane hugahie. Ana bainati kazina mago vahe'mofo kazina omne'neanki, Nagra Ra Anumzamo'na atresanugeno egahie. Ana hanige'za ana bainati kazimofo koro hu'za nevnage'za, nehazave nagazamia zamavarenage'za kazokazo eri'za erigahaze. \v 9 Zamagra tusi koro nehanageno hankave vihu zamimo'a, faragu vaziramigahie. Ana nehanige'za sondia vahe zamire'ma ugota hu'naza vahe'mo'zama ha'mofo avame'zama nege'za koro atre'za fregahaze. Saioni agonarema tevema neregeno Jerusalemi kumapima tevenefa'anema mani'nea Ra Anumzamo ama ana nanekea huama hu'ne. \c 32 \s Knare zama henkama fore'ma hania zamofo naneke \p \v 1 Hagi antahiho, mago zupa mago kini ne' efore huno fatgo avu'avazanteti vahera kegava nehanigeno, kva vahe'amo'za mago avamente ante'za vahera kegava huzmantegahaze. \v 2 Hagi mago mago vahe'mo'za tusi zahoku'ma ome fra'ma neki'za kuma kna nehu'za, ununko'matigeno vahe'mo'zama ome frama nekiza kumakna nehu'za, ti omane hagege kokampima neonse tintami hanatino eankna nehu'za, ka'ma kokampi ra havemo zage reso huntegeno turuna hunteankna hu'za manigahaze. \v 3 Ana nehanige'za zamavufinti'ma kesnaza vahe'mo'za zamavua kesu nokisnage'za, zamagesama ante'za antahisnaza vahe'mo'za, antahi ankeregahaze. \v 4 Hagi antahintahi osu ame hu'za nanazama nehaza vahe'mo'za, menina ama' antahi'za eneri'za miko zampina refkohu so'e hugahaze. Ana nehanage'za zamagi'mo'ma kna nehige'za keagama hu so'ema nosaza vahe'mo'za keaga hu so'e hugahaze. \v 5 Hagi havi vahe'ene neginagi zama nehaza vahe'ma ra zamagima nezamiza zamo'a vaganerena, havi zamavu'zmava'ma hu'za eri'naza zama vahe'ma nezmizage'za, husgama hunezmante'za ra zamagima nezamiza zamo'a vagaregahie. \v 6 Na'ankure negi vahe'mo'za neginagi naneke nehantagaze. Mika zupa kumi'ma hu zankuke nehake'za, Ra Anumzamofona ave'osia avu'avaza nehu'za, Anumzamofonkura rama'a havige nehaze. Ana nehu'za zamagaku'ma nehaza vahera ne'zana nozami'za, tinku'ma zamavesia vahera tina nozamize. \v 7 Hagi havige vahe'mofo asenifina havi antahi'zamo avite'ne. Zamagra vahe'ma zamazeri havizama hunakura, havige eri'za kankamu retro hu'za havige kereti zamunte omne vahera rezmatga nehaze. Ana nehu'za nanekere'ma otiza zupa, zamunte omane vahe'mo'za tamage nehazanagi, zamagra havige hu'za keagafina zamazeri havia nehaze. \v 8 Hianagi knare antahi'zane vahe'mo'za knare zanke retro nehanage'za, vahe'mo'za antahi zamigahaze. Ana nehu'za maka zupa anama retro'ma hu'naza antahizante oti hakaveti'neza knare avu'ava zanke hugahaze. \p \v 9 Jerusalemi a'nemota, menina noma mani zantamifina so'e huta mani'netma, tamagrama antahi'zana anazanke huta manigahune hutma nentahize. Hianagi menima hanua nanekere tamagesa anteta antahiho. \v 10 Menina mago'zana forera osigeta, so'e huta mani'naze. Hianagi mago kafu huteta osi'a kna manita vanageno, grepi ragamo'a zahufafi harari huraminigeta ne'za raga'a oragigahaze. \v 11 Hagi mago zana fore osanigeta so'e huta manigahune hutama nehaza a'nemota, menina antri huta koro nehuta, kukenatamia tagato tagatu nehuta tamasunku kukena eri rugagita masiho. \v 12 Knare nare hoza tamigu'ene waini hozatamigura tamazana kofita tamasunku huta tamamizare nemasagita zavi ateho. \v 13 Nagri vahe'mokizmi mopagura tamasunku huta zavi ateho. Na'ankure ave'ave nofi'mo'ene havi tra'zamo ana mopafina hageno pogigahie. Hagi musema huta nemaniza nontamine, musema huta nemaniza ran kumamo'a omanegahie. \v 14 Na'ankure maka vahe'ma rankumapima mani avitene'zama kegekege'ma hu'za vanoma nehaza zana atre'za fresnageno, vahe kugoa origahie. Onagamu mesga hu'nege'za mani'neza kuma kegava nehaza none, kini vahe nomo'a amne meno haviza hanigeno, tonki afutamimo'za muse nehu'za anampina vano nehanageno, sipisipi afu'mo'za anampina vano hu'za trazana negahaze. \v 15 Ana huta mani nesnunkeno, Ra Anumzamo'a Avamu'a eri tagitrenigeno tagritera eramigahie. Ana hanigeno ana knafina ka'ma kokamo'a, masavenke huno tretre mopa fore nehanigeno, ana masaventretre hunenia mopafintira mago zafa tanopagna hugahie. \v 16 Hagi fatgoma huno refko hu avu'avazamo ka'ma kokampina fore huno meno nevina, tretre'ma hania mopafina fatgo avu'ava zamo efore huno meno vugahie. \v 17 Hagi fatgo avu'ava zamofo ne'za raga'ama efore'ma haniana, veamo'za korora osu'za akohe'za fru hu'za nemaniza maka zupa oti hankavetigahaze. \v 18 Ana hanigeno Nagri vahe'mo'za kuma zamifine, nozamifina mago zamo'a zamazeri koro osanige'za zamarimpa frune nemaniza, mago'a zamofo agasasankea ontahi'za akohe'za manigahaze. \v 19 Ko'mopa ko'mo eramino zafa tanopa ru puraru nehuno, rankumara ahe fragu vazinigeno fragu vaziramino mopafi masegahie. \v 20 Ra Anumzamofo vahe'mota maka zupa muse hugahaze. Ana nehuta ne'onse timofo tvaonte ho'za anteta avimzana runeranita, bulimakao afutamine, tonki afutamia zamatresnage'za zamesite amne vano hu'za trazana negahaze. \c 33 \s Knafima mani'nenageno zamazama hania zamofo naneke \p \v 1 Hagi tamagrama vahe'ma zamazeri havizama nehaza vahe'mota tamagrira zahufa tamazeri havizana osu'nazanki kva hiho. Vahe'ma komoru hunka ha' vahe zamazampima zamavarenentana vahera kagrira komoru hu'za ha' vahe zamazampi kavre antegahaze. Hagi kagrama vahe'ma zamazeri havizama huvagama retesnanke'za, henka kagrira kazeri haviza hugahaze. Kagrama vahe'ma komoru hunka ha' vahe zamazampima zamavarente vagama retesnanke'za, henka kagrira komoru hu'za ha' vahe zamazampina kavre antegahaze. \v 2 Ra Anumzamoka kasunku huranto. Na'ankure kagrama tazama hanankura kavega anteta mani'none. Maka nanterana tazeri hankavenetinka, knafima une fresnunkenka Kagra tagu'vazio. \v 3 Hagi kagrama kageru'ma nerankeno'a monagegna nehige'za, vahe'mo'za koro nefragenka, Kagrama o'netinke'za ama mopafi vahe'mo'za panani hu'za nefraze. \v 4 Hagi anama hanke'zama atre'za fraza vahe'mokizmi fenozana, tusi kenutami'moza eme atru hu'za hozafi ne'zama neza eri fanane nehazaza hu'za ana fenozana eri vagaregahaze. \v 5 Ra Anumzamo'a mika vahera zamagatereno monafinka mani'ne. Ana hu'neankino Jerusalemi kumapina knare'ma huno refko'ma hu avu'ava zama'areti'ene, fatgo avu'ava zama'areti ante avitegahie. \v 6 Ana nehuno manitama vanaza kna'afina, Agra maka zupa hankave'areti tamagura nevazino, muse huno neramavreno, antahi'zana neramino, knare antahintahi zanena tamagrira tamigahie. Hagi Ra Anumzamofonku'ma koro'ma hu'zamo'a agritera mareri feno zankna huno me'ne. \p \v 7 Hagi keho, Jerusalemi kumapi harfa sondia vahe'mo'za kumamofo karampi vano nehu'za, zavi krafa nehaze. Ana nehazage'za vahe'ma zamazeri mago zamarimpa hunakuma eri'zama eneriza vahe'mo'za tusi krafa hu'za zavi ate'naze. \v 8 Hagi ranra kamo'a amne megeno, ana kampima vanoma nehaza vahe'mo'za vano osu'naze. Hara osugahune hu'zama huhagerafi'naza naneke'a eri netre'za, mago'a vahe kumamofona huhaviza nehu'za, vahera zamage fenkami atre'naze. \v 9 Hagi mopamo'a zavi krafa nehuno hagege huno havizantfa hu'ne. Ana nehigeno Lebanoni zafa tanopamo'a agazegu nehuno hagege higeno, Saroni agupo mopamo'a hagege kokankna nehigeno, Basani kokampine Kameli agonafima me'nea zafaramimofo anina'amo'a harari hurami vagare'ne. \v 10 Hianagi Ra Anumzamo'a amanage huno hu'ne, Nagra menina oti'na hankave'nia erinte ama' hanuge'za husga hunenante'za Nagri nagi'a ahentesga hugahaze. \v 11 Tamagra Nagri'ma ha'ma renenantaza vahe'mota havigema nehaza zamo'a, tamu'enema nehiaza nehazankita, kasentesazana traza rampa kasentesageno, tamagrama zamasimu'ma antesaza zamo'a tevegna huno tamagrira te fanane hugahie. \v 12 Tamagrira tevemo te tanefa nesena, ave've traza tevefi krazageno teno ta'nefa aseaza hugahaze. \v 13 Hagi Nagrama eri fore'ma hu'noa erizankura afete'ma mani'naza vahe'mota tamagesa nentahinkeno, tvaonte'ma mani'naza vahe'mota Nagri hankavegura keta antahita nehuta huama hiho. \p \v 14 Kumi vahe'ma Saionima nemaniza vahe'mo'za tusi koro nehanage'za, Anumzamofoma amage'ma nontaza vahe'mo'za zamahirahiku nehu'za tagra inankna huta maka'zama tefanenema nehia tevefina manigahune hu'za nehaze? Hagi iza tevavama huno nevia tevefina manigahie hu'za hugahaze. \v 15 Hianagi iza'zo fatgoma hu'za kama vanoma nehu'za, tamage kegema nehu'za, mago'a zante'ma masavema hu'za zami'naza zagoma e'nori'za, vahe'ma aheno korama eri taginogu'ma kema eme anankisaza kea nontahiza, kefozama huzanku'ma zamavuma ke amnema nehaza vahe'mo'za, \v 16 knare hu'za asgama hunerega manisga hu'za manigahaze. Ana nehu'za zamagra agonafi hankavenentake fraki kuma me'nefi mani'nesnage'za, mika zupa bretia eme zamisage'za nenenageno timo'enena knare huno me'nesnige'za negahaze. \p \v 17 Hagi Masa'nentake huno konariri'ane kini nera tamagra tamufinti kegahaze. Ana nehutma kegavama hania mopamo'ma maseno afete'ma vuno eno hu'neama'a kegahaze. \v 18 Hagi ko'ma tamagrite'ma fore'ma hu'nea knazankura ete tamagesa antahintahi nehuta tamagu'afina amanage hutma tamagra'a tamagenoka hugahaze. Inantega tagripinti'ma takesi zagoma eri'za nehampriza vahera mani'naze? Hagi tagri kumapima ha' vaheku'ma mani'neza kegavama nehaza zaza nontamima hampari'naza kva vahetamina iga mani'naze? \v 19 Hagi vahe'ma zamazeri koro nehu'za hazenkema nehu'za ru vahe zamageru'ma antahi ama' osuga nanekema nehaza vahera, zamavugosafina onketfa hugahaze. \v 20 Hagi kesga huta Saioni agonare tamavua keho, ana kumatera ne'zama kreta neneta musema hanaza kuma huhamprinte'ne. Ana hu'neankino Jerusalemi kumate'ma masaza vahetera mago zamo'a zamazeri havizana osanige'za, knare huza mani'nesageta kegahaze. Mago seli nomo oti hanavetinege'za tagana vaziza reonamagige, zafa'a eri okasige, nofi'amo ruru ovaziankna huno Jurusalemi kuma'mo'a oti hankavetigahie. \v 21 Hianagi Hihamu Hankave'ane Ra Anumzamo'a anantega Agra ranra tine ne'onse tinkna huno mani'nenigeno ne'onse ventegi, ranra venteramimo'za ana timpina omegahaze. \p \v 22 Na'ankure Ra Anumzamo'a keagatima refko hania nera agra'a nemanino, Agra kasegea neramino, kinitia mani'neankino, Agra'a tagura vazigahie. \v 23 Hagi tamagri ha' vahe'mo'za amanahu hu'naze, mago ventemofoma amu'nompi zafamo oti fatgo osu'negeno selima anaki nofitamimo'a ru kreko vako nehigeno selia ruta oreankna hu'naze. E'ina hu'nazankita tamagra vuta feno zazamia ome refko huta enerisnage'za, zamagia keni zamaza keni vahe'mo'za henka vu'za ome kesnazana mago'a fenozana me'nesnige'za zamagranena eri'za vugahaze. \v 24 Hagi Jerusalemi kumapima nemaniza vahera Ra Anumzamo'a kumitamia atre ramantegahie. Ana hugahiankino magomo'e huno nagra kri eri'noe huno osugahie. \c 34 \s Maka ama mopafi vahe'ma Ra Anumzamo'ma keaga huzmantesnia zamofo naneke \p \v 1 Maka kokankokama mani'naza vahe'mota erava'o hu'neta tamagesa anteta antahi so'e hiho. Anama nehanagetma ama mopamokane, ama mopafima ana maka'zama me'nana zamokanena ama nanekea kagesa antenka antahio. \v 2 Ra Anumzamo'a maka kokankokama nemaniza vahekura rimpa ahenezamanteno, sondia vahezmigura tusi arimpa ahezmanteankino, zamahe hana hugahie. Ana nehuno ana vahera zamatrenige'za zamahe'za rugitagi atregahaze. \v 3 Hagi anama hanigeno'a tamagerfa hu'za fri'naza zamavufaga eri'za asezmantegara osugahie. Ana hanigeno fri zamavufagamo'a amne zankna huno me'neno hinimna vugahie. Hagi korazamimo'a agonafina avitegahie. \v 4 Hagi monafinti hanafi tamimo'a atafari neramisnigeno, mago avontafe'ma regazariaza huno monamo'a regazarino vugahie. Ana nehina monafima me'ne'za remsama nehaza zantamina, zagema ikama hanafi tamimo'zanena, wainimofo ani'namo harari huramiaza nehanigeno, fiki zafamo hagege huno mopafi evuramiaza hugahaze. \p \v 5 Hagi Ra Anumzamo'a huno, Bainati kazinimo'a monafima me'nea zantamintera eri'zama'a eri vagareteno, Edomu kumate vahe'ma zamazeri haviza hugahue hu'nama hu'noa vahe zamahe fri vagareku uramianki keho. \v 6 Sipisipi afutamine meme afutmima ofama hunaku'ma ahenegizageno, koramo'ene kre'areti afo'va'amo'ma kazintegama hantohantoma nehiankna kazi Ra Anumzamo'a eri'neankino, e'inahukna huno Ra Anumzamo'a rama'a vahe Bozra rankumapi nezmaheno ana maka Edomu mopafima mani'naza vahera ana zanke huno tusi'a vahe zamahegahie. \v 7 Hagi afi bulimakao afutamine, anenta ve bulimakao afutamine, hankave bulimakao afutaminena ana zanke huno zamahe frigahie. Ana hanigeno mopazmifina koramo'a tagiramino avinetesnigeno, zamafova'amo'a kugusopafina avitegahie. \v 8 Na'ankure Ra Anumzamo'a mago kna ko huhampri'ne. Ana hu'neankino ana kafuma esanigeno'a, Jerusalemi kuma'ma ha'ma rente'naza Idomu vahera nona huno hara renezmanteno, (Saioni) Jerusalemi kumara agu'vazigahie. \v 9 Hagi Idomu mopafima me'nea tintamimo'a evuno fukinkna hugahie. Ana nehanigeno kugusopamo'a evuno salfa havere teve reaza nehanigeno, mopazamimo'a fukimo tevefi reaza huno teveregahie. \v 10 Hagi feru'ene kenage enena ana tevemo'a tevava nehanigeno, tusi toki huvava hugahie. Ana hanigeno Idomu mopafina henkama fore hu anante anante'ma hu'za vanaza knafinena vahera omanitfa hina, ana mopafina mago vahe'mo'e huno vano vano osutfa hugahie. \v 11 Ana nehina ka'ma kopima nemaniza komutomo'ene, kotkoti namamo'zane tumpa namaramimo'ene kazin tumpamo'zanena ana mopa eri nafa'a hugahaze. Ra Anumzamo'a ana mopa atreni'geno havizantfa huno, mago have kevu eri tru hunteaza hugahie. Hagi agra nomofo za'za'ane mareri'anema eri fatgoma hu'zama negaza nofikna huno kumara eri haviza hutresigeno ka'ma koka fore huno mago'zana omanegahie. \p \v 12 Hagi Idomu mopafima zamagima me'nea vahe'ene kva vahe'enena omanitfa hanageno, kinima maniga vahetamina magore hu'za omanigahaze. \v 13 Mani'nezama vaheku'ma kegavama nehaza zaza nontamintera ave've trazaramimo hageno marenerisigeno, agaso trazane havi tra'zamo'zanena hankave vihu keginazmirera hage'za marerigahaze. Ana nehanigeno anampina afi kraramimo'ene ostretiema nehaza mananinkna namamo'za e'za no eme ki'za manigahaze. \v 14 Hagege kokampima nemaniza afi zagagafaramimo'za, anampina e'za eme atru nehanage'za, afi meme afutamimo'za anampina emani'neza krafage hugantu hugama hugahaze. Ana nehanageno kenage'ma vanoma nehia zaga lilitiema nehaza zagamo anampina emasegahie. \v 15 Hanki anampina ko'mutomo no eme kino amura anteteno kegava hu'nesnigeno, horahora hina agekona'areti rutareno refitentegahie. Ana nehanigeno tumpamo'za veate veate e'za anampina emanigahaze. \v 16 Hagi Ra Anumzamofo avontafepi me'neanki haketa hampriho. Ana maka kema hunte'nea zagagafa maka evaga neresnage'za, mago'mo'e huno ana zagagafamo'a agrakura omeno, tare tare huno etere hugahie. Na'ankure Ra Anumzamo agra'a agipinti e'ina huo huno huntesnigeno, Agri'a Avamu'mo zamavare atru huno zamavareno egahie. \v 17 Hanki inante manitere hugahazafi, Ra Anumzamo Agrake nofira mesarimi huno erinte fatgo huno keteno mopa refko huno zamisnige'za, mofavre kase anante anante hu'za mani'neza henka'anena mani vava hu'za vugahaze. \c 35 \s Ra Anumzamo Agra'a vahe zamazeri so'e hania zamofo naneke \p \v 1 Ka'ma kokamo'ene hagege kokamokea muse hugaha'e. Hagi hagege kokampina krokasiema nehaza flauamo marerino amosrea ahentesnigeno, ana hagege kokamo'a muse hugahie. \v 2 Hagege kokantamimpine maka kaziga flauamo'a amosre aheno avinetesigeno, ana kokamo'a muse zagame huno muse hugahie. Ana kokamofo avasase'amo'a, Lebanoni zafa ta'nopamofo konaririgna nehina, Kameli agonane Saroni agupomofo konaririgna hugahie. Ana hanige'za Ra Anumzana tagri Anumzamofo hankave'ane masa'anena kegahaze. \p \v 3 Hanki hanavezmima omne'nea zamazana zamazeri hankavenetino, zamarenamo'ma havizama hunege'zama zamahirahiku'ma nehaza zamare'nanena zamazeri hankavetinke'za oti hankavetigahaze. \v 4 Antahintahi hakarema nehu'za koroma nehaza vahera amanage hutma zamasamiho. Koro osutma oti hankavetiho. Na'ankure tamagri Anumzamo'a eno nona huno tamagri ha' vahera eme zamazeri haviza nehuno, tamagu vazigahie. \v 5 Hanki zamavu asuhu vahe'mo'za zamavua negesnage'za, zamagesa ankanire vahe'mo'za, zamagesa antahigahaze. \v 6 Ana nehina zamagama haviza hu'nesnia vahe'mo'za, dia afu'mo haru huno marerino tamino nehuno vano hiaza hu'za vano hugahaze. Hagi keagama osu vahe'mo'za ranke hu'za muse zagamera hugahaze. Na'ankure hagege kokampintira timo'a restisti huno tina hageno ka'ma kokampina vuno eno hugahie. \v 7 Zagemo'ma te hagegema hu'nea kokampina tiru efore hugahie. Hagegema higeno tima omane'nea mopafintira, kampui tintamimo nehanatisnigeno, kora hagege mopa me'nege'za afi kramo'za nomagi'za mani'nafina, trazamo'ene barozamo'ene hageno marerigahie. \p \v 8 Hagi anantera rankarega me'nesnige'za, ana rankankura Ruotage Avu'ava'mofo Rankane hu'za agia ahegahaze. Hanki ana kantera agruma osu'nesnaza vahe'mo'za kana vano osugahaze. Anumzamofo vahe'mo'zage ana kampina vano hugahaze. Ana nehanage'za neginagi zamavu zamava'ma nehaza vahe'mo'za ana kantera vano osugahaze. \v 9 Laionimo'ene afi zaga kafamo'za ana kampina vano osugahaze. Hianagi Ra Anumzamo'ma zamagu vazino ete zamavare'nesnia vahe'mo'za ana kampina zamagrake vano hugahaze. \v 10 Ra Anumzamo'ma zamagu vazino ete zamavare nesnia vahe'mo'za muse hume ne-eza, Jerusalemi kumapina muse zagame hu'za efregahaze. Hagi mevava musezamo zamasenirera kini fetorikna huno megahie. Tusi'a musezamo zamagripina aviteteno varehi ramigahie. Ana hina zamasu zamo'ene zamarimpa kna hu'zamo'a zamatreno fregahie. \c 36 \s Asiria vahe'mo'za Juda vahe zamazeri koro ke huzmante'naza naneke \p \v 1 Hanki Hezekaia'ma kinima manino egeno 14nima hia kafufina, Asiria kini ne' Senakeribi'a marerino Juda mopafima hankavenentake vihuma hu'naza ranra kumatmina ha' eme huzmanteno eri vagare'ne. \v 2 Ana hu'neankino Asiria kini ne'mo'a Lakisi kumate mani'nereti sondia vahete kva vahe'ene rama'a sondia vahe'ene huzmantege'za kini ne' Hezekaia'ma Jerusalemi kumate'ma mani'nerega vu'naze. Hagi Jerusalemi vute'za sondia vahete kva ne' Rabsaki'a vuno kumamofo anaga kazigama me'nea tirupinti'ma mopama kafi'za tima avre'za Jerusalemi kumapima urami'nazare oti'ne. Hagi anama kafi'za tima avre'naza tinkamo'a, kukenama sesema nehazaregama vu'nea kamofo tva'onte me'ne. \v 3 Hagi anante kinimofo nompi kva ne' Hilkia nemofo Eliakimiki avontafe'ma kre eri'zama eneria ne' Sibnaki, kinimo'ma tro'ma nehiazama avompima krenentea ne' Asapu nemofo Joaki hu'za ana ne'ma mani'nerega e'naze. \v 4 Hanki ana Asiria sondia vahete ugota kva ne' Rebsaki'a ana 3'a nagara amanage huno zamasami'ne, Hezekaiana amanage huta ome asamiho, marerisa Asiria kini ne'mo'a amanage hu'ne, kagra inankna hankaveka'agu antahintahia nehunka knare hu'noe hunka nehane? \v 5 Hagi keagage'ma hu'zampintira magora hara agateregahampi? Iza naza hugahie hunka kagesa nentahinka nagrira hara renenantane? \v 6 Hanki ko, menina Isipi vahe'mo'za naza hugahaze hunka kagra antahi amuha nehane. Hianagi Isipi kini ne' Fero avu'avamo'a, mago hakemo hagege hiaza hu'neankino, ana kanonte'ma azama erino rempimpima hanimofona ana azotamo'a futagino azampi kota aheaza hugahie. Hagi Feronte'ma amuha'ma hunemiza vahe'mo'za e'inahu hu'za haviza hugahaze. \v 7 Hianagi Hezekai'a menina Ra Anumzana tamagri Anumzamofonku antahi nemifi? Na'ankure kora Hezekaia'a Ra Anumzamofoma agonaramimpima mono'ma hunentaza kumatamine kresramna vu itaraminema me'neana, eri atre vaganereno, Juda vahe'ene Jerusalemima nemaniza vaheku'ma zamasamino, Jerusalemima magoke'ma me'nea kresramna vu itareke ofa hiho huno hu'nea ne' mani'ne. \v 8 Hagi tamagrama antahintahi tamima rukrahe'ma hanaza nanekea menina kvani'a Asiria kini ne'mo'a amanage hu'ne, tamagrama sondia nagatamima knare'ma hu'nesnage'na, hosi agumpima mani'nezama ha'ma hanaza zana 2 tauseni'a hosi afutami tamigahue hu'ne. \v 9 Hagi tamagra Isipi vaheku'ma antahizamita karisiramine hosi afutaminena eme taza hanageta hara hugahune hutma nentahize. Hianagi nagri kva ne'mofo sondia vahe'mokizmi kva vahepinti mago agi omane kva ne'mo tamagrira hara huramagateregahie. \v 10 Tamagrama antahi'zana agra'a antahi'zanteti e'no hara huranteno mopatia eri haviza huku nehie hutma nentahizafi? I'o. Ra Anumzamo hunanteno marerinka vunka ama kumara hara ome huntenka eri haviza huo huno hunante'ne. \v 11 Hagi anante Eliakimiki, Sibnaki, Joaki hu'za anankema nentahi'za, Asiria sondia vahete kva nera amanage hu'za asami'naze. Tagra eri'za vahekamota muse hugantonanki, Aramu kea antahi'nonanki, antahinoma kefinti tasamio, na'ankure kagrama Hibru tagerupinti'ma nerasaminanke'za, kuma keginamofo agofetu'ma mani'naza vahe'mo'za anankea antahigahaze. \v 12 Hianagi Asiria sondia vahete kva ne' Rebsakia amanage hu'ne, nagri kva ne'mo'ma ama'na kema atrege'nama eri'na e'noana, tamagri kva nete'ene tamagriteke'za atrege'na ome'noanki, anamu kuma kegina agofetu'ma mani'naza vahe'mo'zanena ama nanekea antahigahaze. Na'ankure ha'ma erita eta Jerusalemi kuma'ma eme avazagi kagisanunketa tamagra kva vahe'ene maka vahe'motanena rifane avinena retma negahaze. \v 13 Anage nehuno ana Asiria sondia kva ne'mo'a Hibru kefinti kezatino amanage hu'ne, marerisa Asiria kini ne'mo'a amanage hu'neanki antahiho. \v 14 Tamagra atrenkeno Hezekaia'a reramataga osino, na'ankure Hezekai'a tamagrira hara huno tamagura vazigara osu'ne. \v 15 Hezekaia'ma huno Ra Anumzamo'a taza hanigeta Asiria vahera hara huzmagatereta Jerusalemi kumara agu'vazigahune huno'ma hania kegura tamentintia osiho. \v 16 Hagi Hezekaia nanekea tamagra antahi omiho. Asiria kini ne'mo'a amanage hu'neanki antahiho. Tamagrama fru huta mani'neta tamagra'a waini hozafinti tagita neneta, tamagra'a fiki zafareti tagita neneta, tamagra'a tinkerifinti'ma tima afitama nesanunema hanutma, atretma nagrite enketa tarimpa fru hutama manisnuna nanekea erinte fatgo hamneno. \v 17 Hagi anama huta mani'nesnage'na nagra eme tamavre'na mago mopa tamagri mopagna moparega ome tamantegahue. Ana mopafina waini tima tro hu'zana, waini hoza rama'a megeno, bretima tro hu'zana, witi hoza rama'a me'ne. \v 18 Hagi Hezekaia'ma tamagriku'ma huno Ra Anumzamo'a taza hanigeta Asiria vahera hara hu zamageteregahune huno nehiana reramatga nehianki kva hiho. Hianagi ama mopafina mago'a vahe'mofona ru anumzamo'a aza higeno, Asiria kini nera hara hugatere'nefi? I'o. \v 19 Hagi Hamati vahe'ma Arpati vahe'ma Sefarvaimi vahe'ma huta ko'ma ha'ma hu zamagtere'nonana anumzazmimo'a iga mani'neno zamaza osu'ne. Ana hige'na Sameria kuma'enema ha'ma hunte'noana anumza'zmimo'a zamaza osige'na, hara hugaterogeno Sameria kumamo'a nagri nazampi me'ne. \v 20 Hanki tagra rama'a kumatmi hara hu zamagate re'nonanagi, anumza zamimo'za zamaza osazageta mopazmia eri'none. E'ina hu'negu inankna huno Ra Anumzamo'a tamaza hanigeta, hara hutma Jerusalemi rankumara agura vazigahaze? \v 21 Hianagi Asiria sondia vahete kva ne'mo'ma hia nanekerera magore hu'za kenona'a osu'naze. Na'ankure kini ne' Hezekaia huzmanteno magore hutma ke'arera kenona osiho huno huzmante'nege'za anara hu'naze. \v 22 Anante kini ne'mofo nompima kegavama nehia ne' Hilkia nemofo Eliakimiki, avontafe'ma erinte fatgoma huno negrea ne' Sibnaki, kinimo'ma tro'ma nehia zamofoma avompima krenentea ne' Joaki hu'za, kukena zamia tagato tagutu hute'za kini ne' Hezekaiante vu'za, Asiria sondia vahete kva ne' Rabsaki'ma hu'nea nenekea ome asami'naze. \c 37 \s Hezekaia'a antahintahi erinaku kasnampa ne' Aisaia antahige'nea naneke \p \v 1 Hagi anankema kini ne' Hezekaia'ma nentahino'a, ame huno kukena'a tagato tagatu nehuno asunku kukena nehuno, Ra Anumzamofo ra mono nompinka ufre'ne. \v 2 Ana nehuno kini ne'mofo nompi kva ne' Eliakimine avontafe kre eri'zama eneria ne' Sibnane ugotama hu'za pristi eri'zama eneriza vahe'enena huzmanteno, zamasunku kukena hu'neta vuta kasnampa ne' Amosi nemofo Aisaia ome keho huno huzmante'ne. \v 3 Hagi Aisaia avure uhanatite'za, Hezekaia'a amanage hu'ne hu'za ome asami'naze, Menina ama knafina tusi'a knazamo'ene, tazeri fatgo hu'zamo'ene, tagaze hu'zamo tagritera e'ne. E'inama hu'neana mago a'mo mofavre'za negegeno mofavre anteku hianagi, hankave'a omneaza huno hankavetia omne'ne. \v 4 E'ina hianagi Ra Anumzana kagri Anumzamofontega nunamu hunka antahigegeno, Asiria sondia vahete kva ne' Rabsakima kva'amo Asiria kini ne'mo'ma huntegeno eno, kasefa'ma huno mani'nea Anumzamofoma huhavizama hunte'nea nanekerera antahino ete agrira azeri haviza hugahifi antahigenka nunamu hunka taza hugeta osi'a naga'ma mani'nomota ofrita mani'mneno. \v 5 Hagi Hezekaia eri'za vahe'mo'zama Aisaiante'ma neazageno'a, \p \v 6 Aisaia'a amanage huno zamasami'ne, Ra Anumzamo'a amanage hie huta kvatamimofona ome asamiho, Asiria kini ne'mofo eri'za vahe'mo'zama Nagri'ma eme huhavizama hunantaza nanekea nentahinka korora osuo. \v 7 Hanki antahio, Nagra Asiria kinimofo agu'afina mago avamu ante'nugeno mago naneke eme asaminageno nentahino, ete rukrahe huno mopa-arega nevanige'na, mago vahe azampi avrentesnugeno bainati kazinteti ahe frigahie. \v 8 Hagi Asiria sondia vahete kva ne' Rabsakima antahiama, Asiria kini ne' Senakeribi'a Lakisi rankumara atreno vu'ne nehazageno'a, Jerusalemi kumara ete atreno vuno ome antahiana kini ne'mo'a Libna kumate vuno hara ome nehie hazageno anantega ome ke'ne. \v 9 Hanki anante Asiria kini ne' Senakeribi'ma antahiama, Kusi kumateti Itiopia kini ne' Tirhaka'a hahugantenaku ne-e hu'za hazageno nentahino'a, ke'ma erino vu vahera amanage huno huzmantege'za Hezekaiantega kea eri'za vu'naze, \v 10 Amanage huta ome asamiho, kagrama kamentintima hunentana Anumzamo'ma huvempa huno, Asiria kini ne'mo'a eno hara hugagetereno Jerusalemi kumara e'origahiema hu'neana, regavataga hu'neanki anankegura kagesa ontahio. \v 11 Tagrama Asiria kini vahe'motama mago'a kuma'ma hahu zamagateretama maka zama eri havizama hu'nonana, kagra ko antahi'nane. Hanki kagrama antahinana mago'a vahe'ma zamazeri havizama hu'noa zana hu'na, kagrira kazeri havizantfana osugahufi? \v 12 Hagi Gosani kuma'ma, Harani kuma'ma, Rezefi kuma'ene, Edeni vahe'ma Tel-Asari kumate'ma nemaniza vahe'enema, ko'ma nagehe'mozama ha'ma huzmante'zama zamazeri havizama hu'nazana, anumza zamimo'a magore hunora zamaza osu'ne. \v 13 Hagi Hamati kini ne'ene Arpati kini ne'ene Sefarvaim rankumate kini ne'ene Hena kini ne'ene Ivva kini ne'enena inantega mani'naze? \s Ra Anumzamofontega Hezekaia'ma nunamu hu'nea naneke \p \v 14 Asiria kini ne'mo'ma kretre'nea avona, ke'ma eri'za e'naza vahe zamazampinti Hezekaia'a erino hamprino keteno, Ra Anumzamofo ra mono nontega ana avona erino marerino Ra Anumzamofo avure omeri atarente'ne. \v 15 Anama huteno'a Hezekaia'a amanage huno Ra Anumzamofontega nunamuna hu'ne, \v 16 Ra Anumzana Israeli vahe'mota Anumzamoka Kagra hankavenentake hu'namoka, serabimi ankeroramimofo amunompi kini traka'a me'ne. Kagrake'za tamage Anumzana mani'nenka, maka ama mopa kva hu'nane. Na'ankure monane mopanena kagrake tro hu'nane. \v 17 Ra Anumzamoka kavua negenka kagesa antenka nunamuni'a nentahinka, Asiria kini ne' Senakeribi'ma kasefa'ma hunka mani'nana Anumzamoka'ma kazanava kema atregeno'ma e'neana antahio. \v 18 Tamage huno Ra Anumzamoka, Asiria kini vahe'mo'za mago'a kumatmimpi vahe'ene mopazaminena eri haviza hu'naze. \v 19 Ana nehu'za anumza zaminena tevefi hanavazi'za kre'naze. Na'ankure zamagra tamage anumzana omani'nazanki, vahe'mo'za havi anumzantamina zafareti'ene havereti erite'za zamazanteti tro hu'naza zantaminki'za anara hu'naze. \v 20 E'ina hu'negu menina Ra Anumzana Anumzantimoka taza hunka Senakeribi azampintira tagu'vazio. Anama hananke'za maka ama mopafima mani'naza vahe'mo'za nege'za Ra Anumzana Agrake tamage Anumzana mani'ne hu'za kagrira kage'za antahi'za hugahaze. \s Hezekaia nunamunte Ra Anumzamo ke nona'a hunte'nea naneke \p \v 21 Hanki anante kasnampa ne' Amosi nemofo Aisaia'a amanage huno Hezekaintega kea atrentegeno, kema erino vu vahe'mo'a erino vu'ne, Ra Anumzana Israeli vahe'mota Anumzamo'a amanage hu'ne, Asiria kini ne' Senakeribi'ma hia zanku'ma nunamu hunka antahiganku, \v 22 Ra Anumzamo'a amanage huno hu'ne, Senakeribiga Saioni mofa'mo'a kazanava ke nehuno, kiza zokago ke huneganteno Jerusalemi mofa'mo'a koro'ma atrenka nefresnankeno'a agena rugahie. \v 23 Senakeribigama azanvanke hunentenka, huhaviza hunentenka, ranke hunka kavufga erisga hu keaga nehunka, kagrama kana kavugura nagra so'e hu'noe nehunka, Israeli vahete'ma Ruotage'ma hu'noa Anumzamo'na nazeri haviza hu kea hu'nane. \v 24 Kagra eri'za vaheka'a huzmantanke'za e'za, Ra Anumzamo'na nazeri havizahu kea hu'naze. Hagi kagra'agura amanage hunka hu'nane, nagra karisiramini'afi mani'ne'na, marerigatere'nea agonaramimofo morusapi vano nehu'na, Lebanoni zafa tanopafina vahe ovu'afi ufre'na knare'nare sida zafaramine, saipresi zafaraminena antagi'noe hunka hu'nane. \v 25 Anage nehunka inantego vanoma huana nagra'a tinkerirami kafina anampinti tina nene'na, Isipi mopafima maka'ma me'nea tintamina nagareti rerane'noe hunka hu'nane. \v 26 Ana hu'nananagi Senakeribiga menina antahio, Nagra Ra Anumzamo'na e'ina hu'za fore hugahie hu'na korapa retro hunte'noa zamo menina efore nehianki ontahi'nano? Nagra e'ina huo hu'na hugenka hankave vihu keginama hu'naza kumatmina tapage hunka, eri mopafi atrankeno kugupaseno hihi huno mareri'ne. \v 27 Ana nehige'za ana kumapi vahera hankavezamia omanege'za antahintahi hakare nehu'za zamagazegu hu'naze. Ana nehu'za hozafi ne'zamo mensi amumpa anteno nehagegeno, nomofo agofetu nehagea trazamo hageno ra osu'negeno zagemo te vamagiankna hu'naze. \v 28 Hianagi kagrama noma nemaninazane, kama vanoma nehanazane, Nagri'ma tusi karimpama ahenantana zanena, nagra ko kage'na antahi'na hu'noe. \v 29 Na'ankure kagrama tusi krimpama ahenenantenka, veganokno kavukvama hu'nana zana, nagra hago antahi'noe. E'ina hu'negu Nagra hukuni'a kagonagampi vazi rusi nehu'na, hosimofo agipima nentaza aini atupa kagipina ante'na kavazu hanugenka, ete e'nana kantega vugahane. \v 30 Hanki Hezekaiaga kagritera amanahu avame'za fore hugahie. Meni kafufina agra'ama hageno marerisnia witireti erita neneta, anaga'a kafufina ana witifinti'ma taniramino hageno rentesnia witireti erita negahaze. Hianagi nampa 3 kafurera tamagra'a hoza erita anteta neneta, waini hozanena nenteta raga'a tagita negahaze. \v 31 Hagi Juda vahe'ma zamahe nefri'za osi'ama eme zamatrage'zama mani'naza naga'mo'za, waini zafamo hiaza hu'za, rafuna atresnageno mopafi uramisnige'za hage'za mareriza raga rentegahaze. \v 32 Na'ankure ha' vahe'mo'za nezmahe'za osi'ama zamatresnaza naga'mo'za Jerusalemi kumapintira atiramiza ne-enageno, knazampintima ofrizama osi'a naga'ma manisnamo'za Saioni agonaretira egahaze. Hankavenentake Ra Anumzamo'na e'ina hu'za fore hugahie hu'na hankave antahintahi retro hu'noankino, tamagerfa huno ana zana efore hugahie. \v 33 E'ina hu'negu Ra Anumzamo'a Asiria kini nekura amanage hu'ne, Agra ama Jerusalemi rankumapina eofrege, magore huno keve'a aheotrege, hanko'a erino erava'o osuge, mani'neno'ma ha'ma hania nonkumara have kegina tvaontera eme trora osugahie. \v 34 Agra Jerusalemi rankumapi efreku egahianagi, ete rukrahe huno anama enesia kantega vugahie huno Ra Anumzamo'a ama ana nanekea huama hu'ne. \v 35 Ra Anumzamo'na ra nagigu'ene, eri'za vahe'ni'a Devitima huvempama hunte'noa kegu nagesa nentahi'na, Jerusalemi rankumara agu'vazina kegava hugahue! \s Asiria kini ne' Sinakeribi'ma fri'nea zamofo naneke \p \v 36 Ra Anumzamo'a mago Ankero huntegeno Asiria vahe'ma seli nonkuma'ma eme ante'za mani'nafi vuno, ana kenageke'za 1hantret 85 tauseni'a Asiria sondia vahera zamahe fri vagare'ne. Ana higeno nanterama masama higeno ana kumapima kazana fri'nea vahe'mofo zamavufagamoke'za avite'ne! \v 37 Ana higeno Asiria kini ne' Senakeribi'a seli nonkumama eme ante'noma mani'neana atreno kuma'arega Asiria viazamo, Ninive rankumate umani'ne. \v 38 Mago knazupa Nisroku'e nehaza anumza'amofo mono nompi Senakaribi'a mono hunenteno mani'negeke, tare mofavre'a Adrameleki'ene Sareselikea vuke bainati kazinteti ome ahe friteke, koro freke va'azamoke Ararati moparega umani'na'e. Ana hutakeno mago mofavre'a Esarhadoni agri nona erino kinia mani'ne. \c 38 \s Hezekaia'ma kri'ma eriteno kanamare'nea zamofo naneke \p \v 1 Hagi ana knafina Hesekaia'a kri eriteno fri'za hu'ne. Ana higeno kasnampa ne' Amosi nemofo Aisaia'a agrite eazamo, Ra Anumzamo'a amanage hie huno eme asami'ne, Krikamo'a vaga oresnigenka frigahananki, nagaka'a kehu atru hunka mika eri'zanka'a erinte fatgo huo. \v 2 Higeno Hezekaia'ma anankema nentahino'a, avugosa rukrahe huno nozafarega hunenteno, Ra Anumzamofontega amanage hu'ne, \v 3 nunamuna hu'ne, Ra Anumzamoka kagri kavure'ma maka nagu'areti'ma hu'na keka'ama ruotagre'na amage'ma nente'nama, kagri kavure'ma knare navu'nava'ma hu'noa zankura kagesa antahi namio, nehuno Hezekaia'a krafage huno tusi zavi ate'ne. \v 4 Anama higeno'a, Ra Anumzamo'a ete Aisaiana amanage huno kea asami'ne, \v 5 Kagra ete vunka, Ra Anumzana negageho Deviti Anumzamo'a amanage hie hunka Hezekaiana ome asamio, Nagra nunamunka'a ko nentahi'na zavi'ma atana kavunura ko koanki'na, 15ni'a kafuka'a erinte zaza ha'nena manitenka henka frigahane. \v 6 Ana nehu'na Asiria kini ne'mofo azampintira hara hu'na kagura nevazi'na, Jerusalemi rankuma'enena kegava hugahue. \v 7 Hagi Ra Anumzamo'ma avame'zama eri fore'ma hanigenkama negesunka, Ra Anumzamo'ma huvempama hu'nea zana tro hugahie hunka kagesa antahio. \v 8 Hagi Ahasi'ma latama ahentenege'za zagemofo kna'ama negaza latamofo amema'amo'ma ko'ma evu'neana ete 10ni'a zupa kamefiti renakerenka ete vuo huankino, ana huno ete vugahie, higeno kema hiankante anteno anazana efore hu'ne. \s Kini ne' Hezekaia'ma muse zagame hu'nea naneke \p \v 9 Higeno Hezekaiama kri'amo'ma atrentegeno'a amanage huno avona kre'ne, \v 10 Nagrama antahuana zahufa kasefa vahe mani'nena fri'na vu'na kasefa'ma hu'na maniga knani'a, fri vahe kumapi umanigahue hu'na nagesa antahi'noe. \v 11 Nagrama antahuana kasefa'ma huzama mani'naza vahe'mofo mopafina Ra Anumzana Anumzanimofona onkegahue nehu'na, ama mopafima kasefa'ma hu'za mani'naza vahera zamavufina onkegahue hu'na nagesa antahi'noe. \v 12 Hagi nagri nomanizamo'a sipisipi afute kva vahe'mo osi seli no ki'nea eri anafe huno viaza nehuno, kukena hati nofi'nu anaki antrako hiaza hige'na ko fri'noanagi ana nofipintira ahekano hutreno nazeri fru hu'ne. Anumzamoka zagene haninena knani'a eri atupa hanke'na nasimura atre'za hue. \v 13 Nagra akohe'na mani'nogeno nantera se'ne. Hianagi laionimo zaferina eri rarupeaza huno maka zaferinani'a nazeri rarupe'ne. Hagi feru'ene kenage'enena kagra nazeri haviza nehane. \v 14 Hagi kisave namamo'ene afi patomoke ha'aza hu'na krafa nehu'na, maho namamo'ma zavi'ma neteaza hu'na zavira ate'noe. Monafinkama kenagamutoa zamo higeno navumo'a nata negrigeno navunu hu'ne. Ra Anumzamoka hazenke zampi manuanki eme naza huo hu'na hu'noe! \v 15 Hianagi nagra na'ane hu'na kea hugahue? Ra Anumzamo'ma agrama nasami'nea kemofo amage anteno ana zana eri fore hu'ne. E'ina hu'negu nagrama kasefa'ma hu'nama mani'nama vanua kafu'afina, knazama namitenka nazeri knare'ma hu'nana zankura antahi kamigahue. \v 16 Ra Anumzamoka amanahu' zama vahete'ma eri fore'ma nehanana, vahe'mofo avu'ava azeri rukrahe hankeno kasefa asimu e'nerie. Nagrite'ma amanahu' zama efore'ma hia zamo'a avamunimofona nazeri kasefa hu'ne. Ra Anumzamoka krini'a eri atrenka, nazeri so'e hanke'na ofri'na kasefa hu'na manue. \v 17 Tamage hunka nagri knare zanku hunka natrankena ana knazampina vu'noe. Ra Anumzamoka kagra kavesi nante'nanankinka natranke'na havizana hu'na kerifina uorami'noe. Ana nehunka maka kuminia eri atre'nane. \v 18 Na'ankure fri vahe kumapima nemanisaza vahe'mo'za Ra Anumzamoka hu muse hunogantesageno, fri vahe'mo'zanena kagia ahentesga osugahaze. Hagi fri vahe kumapima nemani'naza vahe'mo'za knare eri'zama enerina zankura amuhara huogamigahaze. \v 19 Nagrama menima musema hunegantoaza hu'za kasefa'ma hu'za mani'naza vahe'mo'zage humusea hugantegahaze. Hagi mago ne'mofonte'ma knare avu'ava zama hunte vava hu'nenana zamofo agenkea, mofavre'amofona asamitere huno vugahie. \v 20 Ra Anumzamo'a tamage huno nagu vazigahie. Ana hugahiankita kasefa'ma huta manisuna kna'afina maka zupa Ra Anumzamofo mono nompi vuta zavena neheta, zagame huta agia ahentesga hugahune. \s Aisaia'ma kini ne' Hesekaima antahintahi ami'nea naneke \p \v 21 Hanki anante Aisaia'a amanage huno Hezekaia eri'za vahera zamasami'ne, fiki zafa raga ante hagege huta regripeteta erita Hezekaia usagentera ome antenkeno teganino. \v 22 Higeno Hezekaia amanage huno Aisaiana antahige'ne. Inankna avame'zamo nagritera efore hanige'na nege'na, Ra Anumzamofo mono nontega ete mareri'na monora ome huntegahue? \c 39 \s Hezekaia'ma knare'nare zantamima zamaveri'ma hu'nea naneke \p \v 1 Hanki ana knafina Babiloni kini ne' Baladani nemofo Merodak-Baladani'a Hezekaia'ma krima erino mase'nefinti'ma kanamre'ne hu'zama haza nanekema nentahino'a, mago avonkreno nanekema eri'za vu'za e'za hu vahe nezamino, muse zanena antentege'za eri'za Hesekaiantega vu'naze. \v 2 Hesekaia'a ana vahe'ma azageno'a, muse nehuno zamazeri frufra huteno zagoma nentea nonki, silvane goline mnanentake zantamine knare'nare masavene ha' zama nentea none, ana maka fenozama nentea nontamina zamaveri huvagare'ne. Hagi Hesekaia'ma kegava hu'nea mopa'afima me'nea zantamine, kinimofo nompima me'nea zantaminena magore huno otreno ana maka zamaveri huvagare'ne. \v 3 Anante kasnampa ne' Aisaia'a, kini ne' Hesekaiante eno amanage huno antahige'ne, Amama ete'zama vaza vahera igati ete'za, na'ane hu'za eme hute'za vaze. Anage higeno Hesekaia'a kenona'a huno, afete mopa Babiloni moparegati e'naze. \v 4 Anage higeno Aisaia'a amanage huno antahige'ne, Kinimoka nompina na'a ke'naze? Higeno Hesekaia'a kenona huno, Kinimo'na nompima me'nea zantamina ana maka kevagare'naze. Ana nehu'na zago fenoma nentoa nontamina magore hu'na otre'na ana maka zamaverihu vagaroge'za kevagare'naze. \v 5 Hagi anante Aisaia'a amanage huno Hesekaiana asami'ne, Monafi sondia vahe'mofo Hankavenentake Ra Anumzamo'a amanahu naneke hianki kagesa antenka antahio, \v 6 tamagerfa huno mago kna ne-eankino ananknama ehanatisnigeno'a, ana maka kinimoka nompima me'nea marerisa feno zantamine, kafahe'mozama ko'ma eritruma hazageno meno eno meninema me'nea zantaminena magore hu'za otre'za ana maka eri'za Babiloni moparega vugahaze huno Ra Anumzamo'a hu'ne. \v 7 Ana nehu'za kagripinti'ma fore'ma hanaza mofavrerampinti mago'a zamavare'za Babiloni moparega vute'za, zamagonknaza ome harisnage'za mani'ne'za Babiloni kini ne'mofo nompi eri'zana erigahaze. \v 8 Hanki anagema higeno'a Hesekaia'a antahiteno, agrama antahiana Aisaia'ma eme hia zantamimo'a, agrama manisnia kna'afina ha' zana forera osina mani fru huta manigahune huno agesa nentahino, amanage huno Aisaiana asami'ne, Ra Anumzamofo nanekema kagrama eme nasamina nanekemo'a knare hie. \c 40 \s Ra Anumzamo'ma naga'amokizmi zamazeri knare'ma hania zamofo naneke \p \v 1 Vahe'nimota mani so'e huta maniho, huno tamagri Anumzamo'a hu'ne. \v 2 Jerusalemi vahe'mofona fru kefinti nanekea zamasamio, Hapima manita neaza zamo'a amare eme vagare hunka kezatinka zamasamio. Na'ankure Ra Anumzamo'a kumi'ma hu'naza zantera knazana ante agofetu huno ranknaza zamigahie. Hianagi menina maka kumi'zmia ko atrezmante'ne. \p \v 3 Mago vahe'mofo ageru'mo kezatino amanage nehie, Ra Anumzamo'ma esania kana ka'ma kokampina retro nehuta, hagege kokampina Anumzamo'ma esania rankana varita eripehe hiho. (Matiu 3:3, Maki 1:3, Joni 1:23) \v 4 Ana nehutma maka urami erami hu'nesnia agupofina mopa kateta ante pehe nehutma, ranra agonaramine ne'onse agonaramina kafitma eri agupo nehutma, marerino tamino'ma hu'nesiama'a erinte fatgo hu so'e hiho. \v 5 Anama hanageno'a Ra Anumzamofona hankavenentake masa'amo'a eama hanige'za, maka ama mopafima mani'naza vahe'mo'za kevagaregahaze. E'i ama ana nanekea Ra Anumzamo'a agra'a agipinti huama hu'ne. (Luk 3:4-6.) \s Anumzamofo nanekea fanane osu' mevava hania naneke \p \v 6 Hagi mago kezankemo'a huno, Ranke hunka kezatio huno higeno, Na'ane huna kezatigahue huno magomo'a higeno, Maka ama mopafima mani'naza vahera trazankna hu'nazankino, tanopafi me'nea trazaramimo amosre aheteno rutri huramiaza huno, ra zamagima eneriza zamo'a fanene hugahie. \v 7 Trazamo'a hagege nehigeno, amosre'amo'a mopafi evuneramie. Na'ankure Ra Anumzamo'a agra'a zahora huhu hutregeno eno eme zamazeri tore hige'za mopafi evuneramize. Tamagerfa hu'za maka vahe'mo'za trazankna hu'naze. \v 8 Hanki trazamo'a hagege nehanigeno, trazamofo amosre'amo'a mopafi evuramigahie. Hianagi tagri Anumzamofo nanekemo'a, vaga oreno mevava hugahie. (1 Pita 1:24-25.) \p \v 9 Saioni rankumapinti'ma knare musenkema huama'ma nehana vahe'moka, agonarega marerinka kagerura erisga hunka hankavetinka ana musenkea huama huo. Jerusalemi rankumapima mani'neta musenkema huama'ma nehaza vahe'mota, korora osutma kezatitma, Juda mopafima me'nea rankumatmimpima nemaniza vahera tamagri Anumzana ama'nagi keho hutma zamasamiho! \v 10 Keho, Hihamu hankave'ane Ra Anumzamo'a egahiankino Agra'a hankave'areti vahera eme kegava hugahie. Ana hugahiankino mizama zamisia zana azampi eri'neno egahie. \v 11 Sipisipi afu kva vahe'mo nehiaza huno, agra vahe'a kegava hu so'e nehuno, Sipisipi afute kva vahe'mo sipisipi afu anenta'a asagufinka avrenteaza huno, agra vahe'a asagufinka zamavarenenteno, anenta'ma ante'naza sipisipi afutamina akoheno zamavareno vugahie. \p \v 12 Hanki mago vahe'mo'a maka hagerina afino azampina erinteno refko'a huno kege, azamofo atumpa'aretira anteno mona refkoa huno kegahifi? I'za maka mopa kateno mago ekaeka kupina erinte vaga nereno, agonaramimofo kna'a erintenora refko huno negeno, ne'onse agonaramimofo kna'anena erinteno refko huno kegahie? \v 13 Iza Ra Anumzamofo antahi'zana keno antahino nehuno, e'ina hunka maka zana trora huo hunora antahi'zana ami'ne? \v 14 Ra Anumzamo'a izampinti ama' antahi'zana enerino, antahintahi'zanena e'nerie? Antahi'zane fatgoma huno refkoma hu avu'ava zanena, iza rempia hunemie? \v 15 Tamagerfa huno ama mopafi vahe'ma Ra Anumzamo'ma zamageana, kavofinti timo osi'a pake huramiaza nehazageno, nanaza erinte'za kna'a negaza sigerire kugusopa meaza nehaze. Ana nehigeno hageri amu'nompima me'nea moparamina erinteno refko huno keana amne zankna hu'za osi kugusopagna hu'naze. \v 16 Lebanoni mopafima ana maka mani'naza bulimakao afutminteti'ene, Lebanonima me'nea zafaramina ana maka antagita Ra Anumzamofontega tevefi kre fanane hu ofa huntegahaze. Hianagi anazamo'a Ra Anumzamo'ma antahi'nea kantera ovugahie. \v 17 Agri avurera mika ama mopafi vahe'mo'za amane zaga mani'naze. Agrama zamageana amane zagama zamageaza huno nezmage. \v 18 Ina vahete huntenka Anumzanena mago avame hu'ne hunka hugahane? Inazamofo amema'amo agriknara hu'ne hunka hugahane? \v 19 Mago'zamofo amema'a zafareti antreza tro hute'za golireti eri anovazinte'za silvareti seni nofira tro hu'za avasase'a hunte'naza havi anumzankna, Ra Anumzamo'a hu'nefi? \v 20 Hagi amunte omane vahe'mo'a havi anumzamofo amema'ama miza segama osia vahe'mo'a hankave zafa erino ana zama tro'ma nehaza eri'za vahe amigeno, ana havi anumzamofo amema'a zafare antreno tro hutegeno erinte fatgo huno antegeno me'neno avugosaregatira mopafina evunoramie. \p \v 21 Kagra ontahi'nampi? Kagrira onkasmi'nafi? Ra Anumzamo'ma mopamofo agafa'ama erigafa huno tro'ma hu'neazana kora kasamigenka ontahi'nampi? \v 22 Ra Anumzamo'a kini tra'are monafi manisga huno mani'nege'za, ama mopafi vahe'mo'za kenu taminkna hu'naze. Anamifima me'nea monaramina, selinoma hiaza huno eri atarentegeno enevigeno, vahe'ma mani seli noma eri atareno kintegeno meaza huno noma'a kintene. \v 23 Ama mopafi kva vahetmina, Ra Anumzamo'a zamazeri fenkami atrege'za amane zankna nehaze. \v 24 Mago vahe'mo mensintfa avimza avina vati krigeno rafu'namo zahufa mopafi uorami'negeno, Ra Anumzamo'a amuho nentake zaho atregeno ame huno eno ana avimza eri hagege higeno, kagikagi zaho'mo witi hona'ama eri harafi huno freaza nehaze. \v 25 Ruotge'ma hu'nea Ra Anumzamo'a amanage huno nehie, Ina vahete hunteta nagrikna vahe mani'ne huta hugahaze? \v 26 Kavua kesga hunka monafima me'nea hanafitmina iza trora hu'nefi ko? Ra Anumzamo agrake tro huzmanteteno, nama'a hanafitami me'neana, ana maka keno antahino nehuno, mago magomofona agi'a amitere hu'ne. Agrira tusi'a hankave'a me'negu huno kegava higeno, mago'mo'e huno fananea nosie. \p \v 27 Hagi na'a higeta tamagra Israeli vahera Jekopu naga'mota amanage hutma ke hakarea nehaze, Ra Anumzamo'a knazantia nonkeno fatgo avu'avara hunorante hutma nehaze. \v 28 Tamagra ontahi'nazafi? Tamagrira ontamasami'nazafi? Ra Anumzamo'a fanane osuno manivava Anumza mani'ne. Ama mopafima maka zama me'nea zantamina, agrake tro hu'ne. Magore huno agrira kasrora ahege, avesra hugera osugahie. E'ina hu'neankino mago vahe'mo'a agri antahi'zana hakenora eri forera osugahie. \v 29 Hankavezmima omne'nea vahera Ra Anumzamo'a hankavea nezamino, hankavezamima omanegezama kasrokasarama nehaza vahera mago'ene hihamua sotu huno nezamie. \v 30 Kasefa mofavreramimo'za zamavesra kosara hugahaze. Hankave kasefa vahe'mofonena hankavezmia omanesige'za traka hugahaze. \v 31 Hianagi Ra Anumzamofonte'ma, amuha nehu'za zamentintima nehaza vahe'mo'za, kasefa hankave eneri'za tumpamo hiaza hu'za haresga hu'za vano nehu'za, zamagama resnazana zmasafekura nosu'za, kama vanazana zamavesra osugahie. \c 41 \s Ra Anumzamo'ma Israeli vahe'ma zamazama hania zamofo naneke \p \v 1 Ra Anumzamo'a amanage hu'ne, Hageri amu'nompima me'nea mopafima mani'naza vahe'mota, tamagasasana eritaganeta mani'neta, nagri kea antahiho. Kokankokama mani'naza vahe'mota hanave eneritma, erava'o huta nanekea hiho. Hagi keagama eri fatgoma hu kumate enketa, keaga eri fatgo hamneno. \v 2 Zage hanati kaziga kini nera iza azeri otigeno vuno maka kaziga hara huzmagatenere? Iza mago'a kumate kini vahera azampina zamavarentegeno, zamazeri havizana nehuno bainati kazinteti'ene ati keveretira zamahe hanara nehie? Ana hige'za zaho'mo witi hona'a eri hareno freanknara huno ati'aretira zamahe hanara hu'ne. \v 3 Korapara agra vanoa osu'nea kante Agra ame huno zamarotago huno vu'ne. Anama nehuno'a agra hazenkea e'ori'ne. \v 4 Iza ese agafarera ama ana zantamina forera huo higeno forera hu'ne? Iza ese agafaretira vahera fore huo higeno fore huteno manino ne-e. Ese agafa Nagra Ra Anumzamo'na mani'ne'na, vagarera nagrake mani'noe. \v 5 Hageri amu'nompima mani'naza vahe'mo'za anazama nege'za zamahirahi nerege'za koro nehaze. Ana nehazage'za afete mopafima mani'naza vahe'mo'za zamagogogu nehu'za magopi eme atru hu'naze. \p \v 6 Hagi maka tavao'zamirema mani'naza vahera zamazeri hankaveneti'za, korora osu hankavetita maniho hu'za zamasami'naze. \v 7 Zafareti'ma antre'zama keonke'zama tro'ma nehaza vahe'mo'zane, golima aeni trate'ma ante'za ru kutama nehaza vahemo'zanena, zamagra'a ozamazeri hankaveti azamazeri hankaveti hu'za knare eri'za enerune hu'za nehu'za, nirireti ana zama tro'ma hu'naza zana ahentrako hazageno evunoramie. \v 8 Hianagi tamagra Israeli vahera Nagri eri'za ne' Jekopu naga'mota, nagri roneni'a Abrahamumpinti efore hu'naza naga mani'nazage'na, nagri eri'za vahe manisnaze hu'na tamagrira ko huhampri ramante'noe. \v 9 Mopa ome atre eme atre hutegati tamagrira tamavre'na e'noe. Ana nehu'na nagri eri'za vahe mani'naze hu'na huhampri neramante'na, namefira huorami'noe. \v 10 E'ina hu'negu korora osiho, na'ankure nagra tamagrane mani'noe. Nagra tamagri Anumza mani'noanki, antahintahi hakarea osiho. Nagra tamazeri hankaveneti'na, tamaza hugahue. Nagra tamagerfa hu'na hankavenentake tamaga nazampi tamazerigahue. \v 11 Hanki antahiho, tamagri'ma zamarimpa aheneramantaza vahe'mo'za zamagazegu nehanage'za, zamagefenkami atregahaze. Ana nehanage'za tamagrima ha'ma reneramantaza vahe'mo'za fanane hu'za amne zankna hugahaze. \v 12 Hagi keha'ma reneramantaza vahekura keganti kegama hugahazanagi, ozmagetfa hugahaze. Ana nehanage'za ha'ma reneramantaza vahe'mo'za amne zankna hu'za fanane hugahaze. \v 13 Nagra Ra Anumzana tamagri Anumza mani'noe. Ana hu'noanki'na tamaga tamazante tamazerine'na kegava huneramantoanki'na tamaza hugahuanki korora osiho hu'na neramasamue. \v 14 Israeli vahera Jekopu nagara hagirafagna huta hankavetamia omane vahemota korora osiho. Na'ankure nagrake'za tamaza hugahue. Nagra Ra Anumzana tamagu'ma vazina tamavre'noa Anumzankina, Israeli vahetema Ruotgema hu'noa Anumza mani'noe. \v 15 Antahiho, witima refuzafu nepaza zafare'ma, kasefa ave'ama antegeno witima refuzafuma nepeaza hu'na tamagrira tamazeri retro ha'nena, agonaramina refuzafu'nepeta, ne'onse agonaramina witi akruma hareaza hugahaze. \v 16 Witima harenaku zahopi matevigeno, zaho'mo hona'ama erino viaza huta zamazeri panini hanage'za vugahaze. Hianagi Ra Anumzana Israeli vahetema Ruotage'ma hu'noa Anumzamo'na nagi erisga nehutma, nagri hihamu hankavegura musena hugahaze. \v 17 Zamunte omne vahe'ene, nana zanku'ma atupa'ma nehaza vahe'mo'za tima ne'zankura zmanankemo'a tusiza huno hagege hanige'za tinkura hakegahazanagi onkegahaze. Hianagi nagra Israeli vahe'mofo Ra Anumza mani'noanki'na atupama hanaza zana nezami'na namefira huozmigahue. \v 18 Nagra hanugeno hagegema hu'nea agonaramimpintira ranra tintamimo hageno ne-esnigeno, krahopintira kampui tintamimo'a nehanatisnige'no, hagegema hu'nea ka'ma kokampina hanugeno timo'a hanatino tirutamina marenevazisigeno, hagege huno kekokakoma hu'nesia mopafina tina evugahie. \v 19 Hagegema hu'nea ka'ma kokampina, sida zafama, akasia zafama, meni zafama, olivi zafama, saipresi zafane, agigu agigu zafaramina nagra hanugeno magoka hageno marerigahie. \v 20 Anama hanige'za ana zantamima ke'za antahi'zama nehu'za, Ra Anumzamo'a agra'a azanteti tro hune hu'za nehu'za, Israeli vahetema Ruotage'ma hu'nea Anumzamo agra'a tro hu'ne hugahaze. \s Anumzamo'ma havi anumzantamima keaga huzmantesia zamofo naneke \p \v 21 Ra Anumzamo'a huno, Keagatamia erita eme huama hiho. Israeli vahe kinimo'a keagafima ke hamaresaza nanekea erineta eho hu'ne. \v 22 Kaza osu havi anumzamofo amema'ama tro'ma hunte'nazana keagare'ma ne-eta eri'netma enke'za, na'a fore hugahifi eme tasamiho. Ko'ma evu'nea zamofo nanekea nerasamisageta, na'a fore hugahifi rezaganeta kamneno. Ana nehu'za henkama fore'ma hania zana hu fore hu'za tasamisageta antahisune. \v 23 Hanki ana nehu'za henkama fore'ma hania zankura tasamisageta nentahita mani nesanunkeno, anazama fore'ma hanigeta, tamage anumza mani'naze huta hugahune. Havi zano knare zano tro hinketa negeta, antahintahi hakare nehuta korora hamneno. \v 24 Ana hu'neanagi zafare'ma antre'za tro'ma hu'naza havi anumzamota tamagra amneza manizageno, hankavetamia omne'ne. Hagi ana havi anumzante'ma mono'ma hunentaza vahera haviza hu'za himanage avu'ava'ene vahe mani'naze. \v 25 Nagra noti kazigati mago nera ko huhampri ante'noankino, zage hanati kazigati ne-eno agra nagri nagi aheno husga hunantegahie. Ana nehuno mopa kavo tro nehaza vahe'mo'za zamagareti mopa henerazaza huno, zamagima me'nea kva vahera mopafi zamazeri atre vagaregahie. \v 26 Mago'a kumamofo anumzamota, tamagripintira ina anumzamo, ko'ma maka'zama agafa huno fore'ma hu'neregati'ma, menima fore hania zamofonkura tasamigeta ko antahitonkeno ana zamo'a eforera nehigeta, e'i tamage hu'ne huta nehumpi? I'o magomo'e huno anara osigeno, mago vahemo'e huno kema hazankea ontahitfa hu'ne. \v 27 Nagra Ra Anumzamo'na nagrake, Saioni kumara asami'na, amanahu'za fore hugahianki ko hu'na hugeno ketege'na, Jerusalemi ran kumatera musenkema erino e'nia vahera huntogeno e'ne. \v 28 Hianagi nagrama koana ana havi anumzampintira mago'mo'e huno keaga huge, knare antahi'zana vahera amige, zamantahima kesuana mago'mo'e huno ke'niarera nona osugahie. \v 29 Hagi ko, zamagra amnezanki'za mago zana tro osugahaze. Ana havi anumzamofo zamema'a vahe'mo'za tro hu'naza zanki'za mago'zana osu'za fanane hu'za amne zankna hugahaze. \c 42 \s Ra Anumzamo'a eri'za vahe'agu hu'nea naneke \p \v 1 Ra Anumzamo'a huno, Nagrama huhampri ante'ne'nama azeri hankavemaneti'na musema hunentoa eri'za vahe'ni'a ama'nagi keho. Nagra avamuni'a agripi antesanugeno, ama mopafima kokankoka mani'naza vahetera fatgoma huno refkohu avu'ava zana erino vugahie. \v 2 Agrama ke'ma haniana rankea nosuno, vahe zamavufina keaga osugahie. \v 3 Keta'mo futaginaku rupagagi hiaza hugahianagi, rufura otaginigeno, tavi'mo asu huku ome osi'osi hiaza hugahianagi, asura osugahie. Agra kazigazi huno tamage ke'mo'ma hu'nea kante anteno fatgo avu'ava zana erinte ama hugahie. \v 4 Agra avesra osu hanavetino mani'neno kazigazi huno ama mopafine maka kaziganena, fatgo avu'ava zana eri fore hugahie. Ana nehina hageri amu'nompima me'nea mopafima nemaniza vahe'mo'za agri kasege'agu avega ante'za manigahaze. (Matiu 12:18-21.) \p \v 5 Hagi Ra Anumzana Anumzamo'a monaramina tro huteno, eri rutareno enevuno ama mopa tro huteno agigu agigu zama me'nea zantamina eri fore nehuno, vahera zamasimura nezamino, avamu'ma zamige'zama vanoma nehaza Anumzamo eri'za vahe'agura amanage nehie. \v 6 Nagra Ra Anumzamo'na, fatgo navu'navaza vahera zamaveri huo hu'na kagi hu'noe. Ana hu'noanki'na kazante kazerine'na kegava hugantegahue. Ama mopafi vahe'enena kagri kagofetu huvempa hu'na huhagerafigahue. Ana nehanugenka kokankokama mani'naza vahetera tavi masazami manigahane. \v 7 Zamavuma asuhu'nesnia vahera zamavua eri hari nehunka, kinama hu'naza vahera katufe nezmantenka, hanintiri kina nompima mani'naza vahera zamazeri atre'snanke'za fru hu'za vugahaze. \v 8 Nagrake'za Ra Anumzana mani'noe, Ra Anumzanema hu'neana e'i nagri nagie. Hagi atre'nuge'za nagri'ma husgama hunenantaza za hu'za zafare'ma antre'za tro'ma hu'naza havi anumzantamina husga huozmantegahaze. \v 9 Hagi keho, ko'ma tamasami'na henkama efore'ma hugahie hu'nama tamasami'noa zantamina, ko efore huno evie, ana hige'na kasefa zantamima henkama efore'ma hania zamofo menina erinte ama hu'na neramasamue. Ana zantamima efore osu'nesnige'na ko tamasami'nugeta antahitesnageno, henka anazana efore haniegu neramasamue. \s Ra Anumzamofoma husgama huntesaza zagamemofo naneke \p \v 10 Kokankoka mopafima mani'naza vahe'mota, Ra Anumzamofona kasefa zagame huta agi'a ahentesga hiho. Hagerimpima vano nehaza vahe'motane, hagerimpima nemaniza zaga kafamotane, hageri amu'nompima me'nea mopafima nemaniza vahe'motanena, kasefa zagame huta Ra Anumzamofona agia ahentesga hiho. \v 11 Hagege kokampima nemaniza vahe'motane, hagege kokampima me'nea ranra kumatmimpima nemaniza vahe'motane, Kedari kuma tvaonte'ma me'nea ne'onse kumatmimota ranke huta agi'a ahentesga hiho. Ana nehinke'za Sela ran kumate'ma nemaniza vahe'mota agonaramimofo morusapi marerita muse zagamera ranke huta nehuta agi'a ahentesga hiho. \v 12 Ra Anumzamofona zamagra husga hunteho. Ana nehinkeno hageri akenama nemaniza vahe'mota agi'a ahentesga hiho. \v 13 Hankave sondia ne'mo hate vunaku rimpa nehegeno otino ivimo agazamo huno viaza huno, Ra Anumzamo'a atiramino ha' vahe'a zamahenaku nevie. \p \v 14 Ra Anumzamo'a huno, Zazate kea osu narimpa fru hu'na mani'nena, narimpa ahe'zana erinte ama hu'na mago zana osu'noe. Hianagi menina mago a'mo mofavre kasentenaku higeno atakriaza huno nata negrige'na krafa nehu'na, nasimu'ma ante'zankura nasafeku hugahue. \v 15 Nagra ranra agonaramine ne'onse agonaramina aherava nehena, mika trazantamina eri hagege hugahue. Ana nehu'na ranra tintamina eri tanesnugeno, hagege mopa nesena, tirutamina eri hagege huvagaregahue. \v 16 Zamavuma asuhu'nea vahera zamagrama ke'za antahi'zama osu'naza kante zamavare'na nevu'na, ke'za antahi'zama osu'naza kantera kegava huzmante'na zamavare'na vugahue. Hagi hanizana eri atresuge'za masa negesage'na, marerino tamino'ma hu'nesnia zana eri pehe hugahue. Hagi ama ana zantamina otre'na ana maka zana huvagaregahue. \v 17 Hianagi kaza osu havi anumzante zamentinti nehu'za, kre maramra hu'za tro'ma hu'naza amema'a raminku'ma hu'za anumzanti mani'nane huzama nehaza vahe'mo'za tusi zamagazegu hugahaze. \p \v 18 Hagi Ra Anumzamo'a huno, Tamagesa ankanire vahe'mota tamagesa nentahinkeno, tamavu asu vahe'mota tamavua keho. \v 19 Tamagra nagri eri'za vahe mani'nazanagi tamavua asu hu'ne. Hagi agesa ankanire vahe'ma huntogenoma kema eri'noma via vahekna huta, tamagesa ankanire vahe mani'naze. Nagri eri'za vahe maniho hu'nama huhampri zamante'noa vahera zamavu asu hu'ne. \v 20 Tamagra rama'a zantami ke'nazanagi kenira nosutma, tamagesa anteta antahinazanagi mago nanekea antahinira nosaze. \v 21 Ra Anumzamo'a fatgo avu'ava zama'agu muse nehuno, hihamu hankave'ane kasege'a azeri sga hugahie. \v 22 Hianagi menina ha' vahetamimo'za ha' eme huramante'za fenozama eri'za vazaza hu'za tamavre'za vu'za kina nompi kina ome huneramante'za, mago'a kerifi ome tamatregahaze. Hanigeno mago vahe'mo'ma ete zamavareta ehoma nosiankna hugahaze. \v 23 Hagi tamagri amu'nompintira iza agesa anteno ama nanekea antahigahie? Ama knareti'ma agafama huno'ma vaniana, nagri kea tamagra antahiteta amage anteho. \v 24 Iza ha' vahera huzmantege'za Jekopu nagara rohura zamare'za fenozazmia eri'za nevu'za, Israeli vahe'mota hara eme huneramante'za, maka feno zantamina emeri'za vu'naze? Ra Anumzamofo kasegema rutagreta kumi'ma agri avure'ma hu'naza zanku, agra atregeno anazana fore hu'ne. Na'ankure tagra agri avu'avara novaririta, agri amage'ma onte'nona zanku huno atregeno ana zana efore hu'ne. \v 25 Ana hu'negu Ra Anumzamofona tusi arimpa ahegeno, ha' vahe huzamantege'za e'za ha' eme hurantazageno, maka kaziga tevemo te kagiaza hu'ne. Ana hu'neanagi anazana keta antahita osu'none. \c 43 \s Ra Anumzamo agra vahe'a zamaza huno zamagu vazi'nea naneke \p \v 1 Hianagi Jekopu naga'ma tamagri'ma tro'ma huneramanteno, Israeli vahe'ma tamazeri fore'ma hu'nea Ra Anumzamo'a huno, Korora osiho, Nagra tamagu'vazi'na tamavre'noe. Na'ankure tamagra nagri su'za mani'naze hu'na tamagi ahe'na tamavre'noe. \v 2 Hanki tintamima takama ahenage'na nagra tamagrane mani'nenugeno tima hagenia timo'a tamazeri onakrigahie. Hagi teve neresifi ufregahazanagi, tevemo'a tamare orasagegahie. \v 3 Nagra Ra Anumzana tamagri Anumza mani'noe. Israeli vahete'ma ruotage'ma hu'ne'na tamagu'vazi'na tamavre'noa Anumza mani'noe. Isipi vahe'ma, Kusi vahe'ma, Seba vahe'enena tamagri nona hu'na miza nezamina tamagrira tamavre'noe. \v 4 Na'ankure tamagra nagri navurera knare zantfa hu'nazage'na tamage sga hu'nena, navesi neramantoe. Ana hu'noanki'na tamagri'ma tamagu'ma vazi'na tamavrenakura mago'a vahe zamatroge'za tamagri nona eri'za nefrizage'na tamagrira tamavre'noe. \v 5 Nagra tamagrane mani'noanki korora osiho. Tamagri'ene mofavre nagatamima zage hanati kazigane zage fre kazigama mani'nazana nagra magopi tamavre atru hugahue. \v 6 Ana nehu'na noti kazigama mani'naza vahekura zamatrenke'za eho nehu'na, sauti kazigama mani'naza vahekura zamaze'ori zamatrenke'za eho hu'na hugahue. Hagi afete kokantegatira ne'mofavre naga'ni'a zamavare'na ne-e'na, mopamo ome atretegatira mofa'ne nagani'a ete zamavare'na egahue. \v 7 Nagriku'ma Anumzantie hu'zama nagima nehaza vahe'mo'za eme atru hugahaze. Na'ankure ra nagi namisaze hu'na trohu zmante'noanki'na, Nagrake'za zamazeri fore hu'na tro huzmantoge'za mani'naze. \s Israeli vahe'mo'za Anumzamofonku'ma huama'ma hanaza naneke \p \v 8 Hagi Ra Anumzamo'a huno, Zamavuma ke'zana zamavurga megeno, kema antahi'zana zamagesa me'neanagi, zamavu asuhu vahe nese'za, zamagesa ankanire vahe'ma nesaza vahera ke hutru hiho. \v 9 Maka kokankokama ama mopafima mani'naza vahe'mo'za magopi eme eri atru nehaze. Hagi ana vahe amu'nompintira iza otino ama ana zankura huamara nehuno, ko'ma evu'nea zantamina taveri hugahie. Keagare'ma oti knazupa zamasaminke'za tamage nehaze hu'zama keagafima zamazama hanaza vahera zamavare'ne'za eho. Anama hanage'za mago'a vahe'mo'za nentahi'za e'i tamage nehaze hu'za hugahaze. \v 10 Hianagi maka'zama hu'noa zanku'ma tamage nehiema huta huamama hanaza vahera tamagra Israeli vahe mani'naze huno Ra Anumzamo'a hu'ne. Nagri eri'za vahe mani'naze hu'na huhampri tamante'noa vahe mani'nazankita, Nagrira nageta antahita huta tamentintia nehuta nagrikura Ra Anumza mani'ne huta hugahaze. Korapara nagrikna anumzana tro huntageno omani'neankino, henka'a nagrikna anumzana tro huontegahaze. \v 11 Nagrake Ra Anumzana mani'noankino, nagrira nagatereno mago'mo'a anumzana manino tamagura ovazigahie. \v 12 Nagra erinte ama hu'na, tamagura vazite'na huama hu'noe. Ana hu'neankino magore huno ru anumzana tamagranena omani'ne. E'ina hu'negu tamagra Nagriku'ma Anumza mani'ne huta huama'ma hanaza vahe mani'naze. Nagrake'za Anumzana mani'noe. \v 13 Korapara Nagrake mani'na e'noa Anumzana mani'noakino, mago zamo'a nazampima azerinesua vahera avre otregahie. Nagrama mago zama hanugeno'a, mago vahe'mo'a eri otregahie. \s Babiloni vahe'ma zamazeri haviza hania zamofo naneke \p \v 14 Israeli vahe'motare'ma Ruotage'ma hu'neno, ete tamavre'nea Ra Anumzamo'a amanage hu'ne, Tamagrama knare huta manisagu hu'na sondia vahera huzmantesnuge'za vu'za, Babiloni vahera ha' ome huzmantesnage'za, musema nehu'za ra zamagima eneriza ventefi koro fre'za vugahaze. \v 15 Nagra tamagri Ra Anumzana Ruotage'ma hu'noa Anumza mani'noe. Ana hu'noanki'na nagrake Israeli vahera tamazeri fore hu'nena, tamagri kinia mani'noe. \v 16 Ra Anumzamo'a huno, Iza hagerimpina kana eri fore nehuno hanavenentake timpina kana vari'ne. \v 17 Ana hige'za ana kampina hankave sondia vahetamine, hosi afutamine, karisiraminena huzmantoge'za e'naze. Ana hu'nazanagi lamu tavi husu higeno asu hiaza hu'za zamagra otigara osu'za timpi urami'za fri'naze. \v 18 Hianagi korapa'ma fore'ma hu'nesnia zankura tamagesa ontahiho. Ko'ma evu'nesnia zankura antahintahia osiho. \v 19 Hagi nagra menina kasefa'za tro nehuanki keho. Hagi ana zamo'a tima hanatiaza huno efore nehianki, tamagra nonkazo. Nagra ka'ma kokampina kana nevari'na, hagege kokampina hanugeno timo'a hanatino evugahie. \v 20 Ana hanige'za afi zagagafamozane afi kramo'zane, mananinkna nama ostretimo'zanena nagi'a erisga hugahaze. Na'ankure hagege kokampine, ka'ma kokampinena Nagra hanugeno tina hanatino egahiankiza, nagrama huhampri'noa vahe'mo'za tina negahaze. \v 21 Nagri vahe manisaze hu'nama tro huzmante'noa vahe'mo'za nagri nagi huama nehu'za ahentesga hugahaze. \v 22 E'ina hu'neanagi tamagra Jekopu naga'mota nagri nagia aheta monora hunontaze. Hianagi Israeli nagamota Nagrira tamavesra hunentaze. \v 23 Tamagra sipisipi afutamina avreta eta nagritega tevefina kre fananehu ofa nosuta, mago'a ofanena huta nagri nagia erisga osu'naze. Hianagi mago'a ofane, mnanentake'za insensia nagritera kreta ofa hunanteho hu'na tutu hu'na tamagrira knazana ontami'noe. \v 24 Hagi tamagra mnanentake'za insensia zagoretira mizaseta ofa huontege, ofama haza afutamimofo afovaretira nazeri musena osu'naze. Hianagi tamagra kumi huta kna nenamita, kefo tamavu tamava'ma hazazamo nazeri navesra nehie. \v 25 Hianagi Nagra Ra Anumzamo'na nagimofo knare zanku nagesa nentahi'na, maka kumitamia eri atre vaganere'na mago'enena nagesa ontahigahue. \v 26 Hanki keagare enketa magopi keaga huta eri fatgo nehanunketa, hazenketia omane'nea vahe mani'none huta keagafi huama hinketa, e'i tamage nehazafi antahimneno \v 27 Korapara tamagehe'za kumira nehazageno, tamagri tamagi'ma eriza keagama nehaza vahe'mo'za ha' renenante'za nagri kea rutagre'naze. \v 28 E'ina hu'negu tamagri pristi vahe'ma mono nompima eri'zama eneriza vahera, zamazeri zamagaze nehu'na, Jekopu nagara zamazeri havizantfa hanuge'za, Israeli vahera kiza zokago ke huramantesnageta tamagaze zanku hugahaze. \c 44 \s Ra Anumzamo Israeli vahe'ma huvempa huzmante'nea naneke \p \v 1 Hianagi menina tamagra Israeli vahera Jekopu naga'mota Ra Anumzamo'a amanage hianki antahiho, Nagri eri'za vahe manigahaze hu'na ko huhampari tamante'noe. \v 2 Hagi tamagri'ma tro'ma huno tamazeri fore'ma hu'nea Ra Anumzamo'a amanage nehie, antatamimofo rimpafina Nagra tamazeri fore hu'noanki'na, kegava huramantegahue. Nagri eri'za vahe Jekopugagu'ma Jeshurumu'ema\f + \fr 44:2 \fr*\ft Jeshurum hu'neana Hibru kefina fatgo eriza vahere hu'ne. \ft*\f* nehazage'nama huhampri'noa ne'moka korora osuo. \v 3 Na'ankure hagege huno tima omane'nea mopafina tina tagi netre'na, hagege mopafina hanugeno tina evugahie. Ana nehu'na tamagrama kase zamantesnaza mofavre nagatera avamuni'a eri herafinetrena henkama zamagripinti'ma efore hunante anante'ma hu'za vanaza vahera asomu huzmantegahue. \v 4 Zamagra trazamo tretre huno hageaza nehu'za, tinkenare me'nea popra zafamo hageaza hugahaze. \v 5 Mago'mo'a huno, Ra Anumzamofo suza mani'noe nehanigeno, mago'mo'a huno nagra Jekopu suza mani'noe nehanigeno, mago'mo'a huno Ra Anumzamofo suza nagra mani'noe huno azantera krenentenigeno, mago'a vahe'mo'za hu'za tagra Israeli vahe mani'none hu'za zamagia erisga hugahaze. \v 6 Ra Anumzamo'a amanage hu'ne, Nagra Israeli vahe'mota kini mani'nena tamagu'ma vazi'noa Anumzankina Monafi sondia vahe'mofo Ra Anumza mani'noe. Ana hu'neankina Nagra'a ese agafa hu mani'nena, Nagra'a vagare'enena mani'noe. Magore huno Nagrikna Anumzana omani'ne. \v 7 Iza Nagri knara hu'nefi huama hino. Nagrikna vahe'ma mago'ma mani'nesniana hinkeno, nagri navure eno Nagrama vahe'ni'ama huhamprima zamante'noa vahetera korapara na'a fore hu'nefi eme huama nehu'za, henkama ne-ea zane henkama fore'ma hania zanena eme huama hino. \v 8 Nagri vahe'mota tamahirahikura nehuta korora osiho, ama ana zantamima fore'ma osu'nege'na e'inahuza fore hugahie hu'na ko'ma tamasami'noana tamagra ontahi'nazafi? Tamagra Nagrira ko keta antahita hu'nazanki, nagrikna Anumzana magora mani'neno, Nagrama huaza huno hankave havegnara huno mani'nage'na nagra ontahi'nofi? \p \v 9 Hanki havi anumzamofo amema'a zafare'ma antre'za tro'ma nehaza vahera amne'za mani'naze. Ana nehu'za ana zanku'ma mareri fenoza ante'none nehaza zantamina amneza me'ne. Ana havi anumzante'ma mono'ma hunentaza vahera, zamavu suhuno neginagi vahe mani'nazanki'za, tusi zamagazegu hugahaze. \v 10 Zafareti'ma antreno havi anumzama tro'ma huge, golireti'ma kreno havi anumzamofo amema'ama tro'ma nehia vahera, ana anumzamo'a mago zana aza osugahie. \v 11 Hagi antahiho, havi anumzantamima troma nehia vahe'ene azama hu'za ana anumzama tro'ma nehaza vahe'mo'zanena zamagazegu hugahaze. Na'ankure ana havi anumzamofo ame'ma'a vahe'mo'za zamazanteti tro hu'naze. E'ina hu'negu zamatrenke'za eme eri atru hute'za amare eho. Tamagerfa hu'na nagra zamazeri koro hanuge'za, zamagazegu hugahaze. \v 12 Ainireti'ma eri'zama eri antahi'zama eri'nea vahe'mo'a hama eri'neno hankave'a atreno ainia runtra aheno ana havi anumzamofo amema'a tro nehie. Hagi ana eri'zama e'neriana aganegeteno hankave'a omne amne nehigeno, tinkura ave'nesigeno ana zana tro nehie. \v 13 Hagi magora zafareti'ma antreno keonke zama tro'ma nehia vahe'mo'a, nofi avazu hu'neno, anante avona eri vakakino krenteno evuteno, ananka avaririno siselireti hanagatino vahe amema'a avaseseane tro huteno erino nompi ome nente. \v 14 Ana zantamima tro hunakura sida zafama, saipresi zafama oki zafareti'ene erino tro nehie. Ana nehuno menizafa, zafa tanopafi krinegeno ana zafafina kora runentegeno hageno mareneria zafa antagino ana zana tro nehie. \v 15 Mago'a ana zafaramina, kave'ma kreno nesnia teve nehareno, mago'a tevema hugreno tohisigu nehare. Mago'a ana zafafintira erino havi anumzamofo amema'a tro hunteteno, monora hunente. \v 16 Ana zafa mago'a apapu huno afu ame'a kreno neneno muse nehie. Ana nehuno mago'a zafa erino tevefi kregeno neregeno teve tonehino, tevemo'a knare huno navufga temuho hie huno muse nehie. \v 17 Hianagi mago'a zafa erino havi anumzazamimofo amema'a antreno tro hunteteno ana zante monora hunenteno, amanage huno nunamuna nehie, kagra anumzani'a mani'nanku naza nehunka nagu'vazio huno nehie. \v 18 Tamagerfa hu'za havi anumzante'ma mono'ma hunentaza vahe'mo'za neginagi nehu'za, ama antahi'zana e'norize. Anazamo zamavua anteso hige'za nonke'za, antahintahi zamimo'a ankanire'neanki'za ama' antahi'zana e'norize. \v 19 Mago'mo'e huno amanahu antahi'zana e'norie. Mago zafa eri'na teve hegre'na bretia krege afu ame'anena krena ne'noe. Ana nehu'na mago'ama mesia zafaretira kasrino haviza huno agoterfa zana trora hutena ana zafa atuparera narena re'na monora huntegahufi? \v 20 Inankna hu'za vahe'mo'za negia nene'za tanefa'ma ase'nia zantera zamentintia nehaze? Ana vahera havi antahi'zazmimo rezamavatga hige'za havi kante nevazankiza, zamagra'a zamagura ovazigahaze. Ana nehu'za tamaga kazigama eri'naza zankura havige'za eri'none hu'za ke'za antahi'zara osugahaze. \p \v 21 Ra Anumzamo'a amanage huno nehie, Israeli vahera Jekopu nagamota ama zantaminkura tagera okaniho, nagra tamazeri fore hugeta nagri eri'za vahe mani'naze. Hagi Israeli vahe'mota Nagra nagera akani oramantegahue. \v 22 Zaho'mo hanintiri hampo erino eviaza hu'na, tamagri kefozana eri netre'na, kna'ane anafru huramia ata ko zahomo eri huhu huno eviaza hu'na kumi tamia eri atre'noe. Ana hu'negu Nagrite rukrahe huta eho, na'ankure nagra ko tamagu'vazina tamavre'noe. \v 23 Ra Anumzamo'ma ama anazama tro'ma hu'nea zama negetma, anami monaramimoka muse zagame nehugeno, mopa agu'afima me'nea zamoka muse nehugeno, agonaramimokane zafa tanopafima me'nana zafaramimotanena ranke huta muse zagamera hiho. Na'ankure Jekopu naga'ma aguvazino ete avre'nea Ra Anumzamo Israeli vahetera agra hankave'a erinte ama' nehie. \p \v 24 Israeli vahe'mota ha' vahetmimofo zamazampinti'ma tamagu'mavazino neramavreno, antatamimofo zamarimpafima tamazeri fore'ma hu'nea Ra Anumzamo'a amanage hu'ne, Nagrake Ra Anumzana mani'nena maka zana tro nehu'na, anami monaramimpine ama mopafima me'nea zantamina nagrake tro hu'na erimporogeno me'ne. \v 25 Havi kasnampa kema nehaza vahera ana kasnampa kea eri atrogeno nena'a forera nosigeno, henkama fore hania zanku'ma zamema eri nentaza vahera antahintahi zamia zamazeri neginagi nehue. Ana nehu'na antahi'zane vahe'mokizmi antahi'zana eri atroge'za, neginagi vahe nemanize. \v 26 Nagri kasnampa vahe'ene, nagri kema erino vu vahe'mo'zama henkama fore hania zanku'ma huama'ma hu'naza zantamina, Nagra ana zantamina erifore nehua Anumza mani'noe. E'ina hu'negu menina amanage nehue, Jerusalemi rankumapina mani avinete'za, Juda mopafima me'nea kumatmina negi'za havizama hu'nea kumatamina nagra hanuge'za ete erioti vagare'za kigahaze. \v 27 Nagra hugeno hagerimo'a hagege hu'nea Anumzankina, nagra hanugeno tirantamimo'za tanegahaze. \v 28 Nagra Sairusina huhamparugeno nagri sipisipi kva vahe mani'neankino, Nagri'ma nave'nesia zana ana maka agra eri fore hugahie. Ana hu'neankino agra hanige'za Jerusalemi ran kumara ete eri kasefa hu'za negi'za, Nagri mono noma azeri oti'za ki tra'a agafa hu'za kigahaze. \c 45 \s Ra Anumzamofo kema Sairusi'ma amage ante'nea zamofo naneke \p \v 1 Masavema frenteno azeri ruotage'ma hu'nea ne' Sairusinkura Ra Anumzamo'a amanage hu'ne, Nagra tamaga kaziga azante azerine'na hankavea nemisanugeno, ina kuma'mo ha'ma eme huntesniana hara hugate'nereno, kini vahera hara huzmagatereno hankavezamia eri atregahie. Nagra ranra kumatmimofo kafana anagi'na eri hagro hunentesugeno mago vahe'mo'a ana kafana eri onkigahie. \v 2 Nagra Sairusiga kavuga vugota hugante'na nevu'na, agonaramina aherava hu'na eri pehe hu'na nevu'na, bronsireti tro'ma hu'naza kuma kafantamine, ainireti'ma tro'ma hu'naza azotama kafantema rentroko'ma hunte'naza azotanena eri anafe hutregahue. \v 3 Ana nehu'na zago fenoma vahe'mo'zama hanintiririma hu'nefinkama oku'ama fraki'zama ante'naza fenona eri kamigahue. Anama hanugenka nagrikura Ra Anumza mani'neno Israeli vahe'mokizmi Anumzankino, nagi aheteno huhampari nante'ne hunka, kenka antahinka hugahane. \v 4 Eri'za vahe'ni'a Jekopunku'ene Israeli vahe'ma nagri vahere hu'nama huhampri zamante'noa vahe'mokizmigu nentahi'na, Nagrira kenka antahinka osu'nananagi, kagrira kagia ahete'na, kavre'na kva kagia kaminoge'za husga hunegantaze. \v 5 Nagrake'za Ra Anumzana mani'noankino, magore huno nagrikna anumzana omani'ne. Nagrira kenka antahinka osu'nananagi, nagra hankavea kamigahue. \v 6 E'inama hanuge'za, zage hanati kazigati'ma evuno, zage fre kazigama mani'naza vahe'mo'za, Nagrikura agrake Ra Anumzana mani'neankino, magore huno agrikna anumzana omani'ne hu'za ke'za antahi'za hugahaze. \v 7 Nagra masa tro nehu'na, nagra haninena eri fore hu'noe. Nagra huge'za knare nomanizana nemanizage'na, Nagra huge'za vahe'mo'za knafina unefraze. Nagra Ra Anumzamo'na ama ana maka zana hugeno forera nehie. \v 8 Anami monaramina asamigeno, ne'onse ko'mo'ma nehiaza huno fatgo avu'avazamo'a kora runo eramino, kankamuna erifore hanigeno, tagu'ma vazizamo'a hageno ome ra nehina, fatgo avu'avazamo'a magoka hageke marerigaha'e. Nagra Ra Anumzamo'na ana zana eri fore nehue. \p \v 9 Hagi tro'ma hunte'nemofoma ke ha'ma renentea vahe'mo'a kva hino. Mopa kavomo'a tro'ma hunte'nemofona hafra huntegahifi? Hagi mopamo'a kavoma tro'ma nehia nekura, na'a hu'za nehane huno huge, kazana omnene huno hugahifi? \v 10 Mago mofavremo'ma nefama antahigeno, mofavrea na'a nentane nehuno nereranku'ma antahigeno, mofavrea na'a kasenentanema huno'ma hania mofavremo'a hazenkefi mani'neanki kva hino. \v 11 Israeli vahetema ruotage'ma hu'neno, Israeli vahe'ma zamazeri fore'ma hu'nea Ra Anumzamo'a amanage nehie, Israeli vahete'ma henkama fore'ma hania zanku'ene nazampinti'ma tro'ma hu'noa zankura nagri nantahigeta keho. \v 12 Nagra ama mopa tro hute'na ana agofetura vahe tro hu'na ante'noe. Nagra nazampinti anami monaramina tro hu'na rufanara hunentena, maka zantamine, zagene, ikane hanafitamina tro huzmante'noe. \v 13 Nagri fatgo navu'navaza amage ante'nogu Sairusina azeri oti'noe. Ana hu'negu kama vania kana eri fatgo hu'na eri pehe hugahue. Ana hanugeno agra Nagri rankumara eri kasefa huno negino, nagri vahe'ma zamavare'za ome kinama huzmante'naza vahera zagoa e'ori ana vahera katufe zamantegahie huno Monafi sondia vahe'mofo Ra Anumzamo'a hu'ne. \p \v 14 Ra Anumzamo'a amanage hu'ne, Isipi vahe'mo'zama tro hu'naza zantamimo'ene Kusi vahe'mofo zago fenomo'ene zamagima mareri'nea Seba vahe'mo'zanena tamagrike zanke segahaze. Ana nehanageta seni nofiteti kina rezmante'nesage'za tamagri tamefi ne-eza tamagiafi zamarena eme nere'za anage hugahaze, tamagerfa huno Anumzamo'a tamagrane mani'neankino Agrikna anumzana magore huno omani'ne hu'za hugahaze. \v 15 Israeli vahe'mokizmi Anumzamoka, vaheka'a Israeli vahera ete nezamavrana Anumza mani'nane. Ana nehunka mago'a vahetera eamara nosane. \v 16 Havi anumzamofo amema'ama zamazanteti'ma tro'ma nehaza vahe'mo'za tusi zamagazegu hugahaze. \v 17 Hianagi Israeli vahemota fanane osu manita vanazegu, Ra Anumzamo'a tamagu vazino ete tamavrene. Ana hu'neankita vahe zamavurera tamagazegura osuta, mani vava huta vugahaze. \p \v 18 Hagi monane mopanema tro huno erinte fatgo huteno, noma'arera antegeno mefatgo hunegeno amne omanenianki agigu agigu zamo mani avitesie huno tro hunte'nea Ra Anumzamo'a amanage hu'ne, Nagrake Ra Anumzana mani'noanki, magore huno nagrikna Anumzana omani'ne. \v 19 Nagra fraki'na hanintirima hu'nea mopafina mani'nena Jekopumpinti'ma fore hu'naza Israeli nagara oku'a nanekea tamasami'na, vahe omani kokampina nagrikura hakeho hu'na osu'noe. Nagra Ra Anumzamo'na tamage nehuankino, maka nanekema nehuana fatgo nanekege nehue. \v 20 Tamagra ru kumapinti'ma fretama esaza vahe'mota magopi eri tru huteta erava'o hiho. Mago vahe'mo'ma havi anumzama azampi erineno zamagu'ma ovazi anumzante'ma nunamuma nehia vahera antahintahi'a omane'nea vahe mani'ne. \v 21 Ana vahe'mota eta eme atru magopi huteta zamatrenke'za ana havi anumzantmimo'za zamagra zamagra keaga hute'za huamara hiho, Iza menima fore'ma hania zankura kora huama hu'nea zamo eforera nehie? Nagra Ra Anumzamo'na ama anazankura huamara hutogeno eforera nehie. Nagrake fatgo navu'navara nehu'na, vaheni'a ete nezamavroa Anumza mani'noankino, magore huno Nagrikna anumzana omani'ne. \v 22 Maka ama mopafi vahe'mota Nagrite rukrahe huta enke'na tamagura vazi'nena maniho. Na'ankure Nagrake Ra Anumzana mani'noankino, magore huno nagrikna anumzana omani'ne. \v 23 Nagra Ra Anumzamo'na nagra nagifi huvempa huankino, nagipinti'ma fatgo nanekema huama'ma nehua kemo'a, amne zanknara osuno nena raga rentegahie. Ana nehina Nagri nagifi maka vahe'mo'za zamare'na eme nere'za, Nagri nagorga manigahune hu'za huvempa hugahaze. \v 24 Zamagra Nagrikura amanage hu'za hugahaze, Ra Anumzamofona agripinke fatgo avu'ava zane hankavenena me'ne hu'za hugahaze. Ana nehanage'za Anumzamofoma zamarimpama ahente'naza vahera esnageno zamazeri zamagaze hugahie. \v 25 Hianagi Jekopumpinti'ma fore'ma hu'naza Israeli vahe'mo'za, Ra Anumzamo'ma zamazeri fatgo hu'nea zanku ra zamagia erigahaze. \c 46 \s Babiloni vahe havi anumzane tamage Anumzamofo naneke \p \v 1 Hagi Beli havi anumzamo'a arenaregeno, Nebo havi anumzamo'a urami'ne. Ana havi anumzantremofo amema'a zafareti antre'za tro hazageno knanentake hu'neankino, tonki afutamimofo agumpi erintazage'za, knagu nefri'za eri'za nevaze. \v 2 Ana havi anumzane ana havi anumzama kofiza vanoma nehaza vahe'mo'zanena zamarena re'za kepri hugahaze. Hagi ana havi anumzamo'a erino'ma vanoma nehaza vahera agura ovazinigeno erino'ma vanoma nehia vahe'mo'a ana havi anumzana agura ovazigahiankino, taregamokiznia zamavare'za kina ome huzmantegahaze. \v 3 Osi'a Israeli vahe'ma Jekopu naga'ma ofri'ma mani'naza nagamota kama antahiho, ese'ma fore'ma osu'nage'na Nagra hugeta forera hu'naze. Anama neramarera rimpafinti'ma fore'ma haza zupa agafa hu'na nazampi tamazeri sga hu'na tamavre'na e'noe. \v 4 Hagi tamagrira efe tamazoka resnigetma tavava ozafa regahazanagi, Nagra zahera osu'na magoke avamenteke manina vugahue. Tamagra ozafa tavava omeregahazanagi, Nagra nazampi tamavresga hu'nena, kegava huramante'na knazantamia eri o'za nehu'na, tamagura vazigahue. \v 5 Iza nagrikna vahera mani'nesnia vahete refkoa huta negeta, ama vahe'mofo avu'avamo'a Ra Anumzane mago'za hu'ne huta hugahaze? \v 6 Mago'a vahe'mo'za kuzamifinti golia eri henerafi'za, Silvanena erinte'za sigerire kna'a kete'za, golireti ne'onezama tro'ma hu eri'zama antahi'naza vahe, zago miza sezamante'naku zuruna hazage'za havi anumzamofo amema'a tro hutazage'za, ana zante zamarena re'za monora hunentaze. \v 7 Ana havi anumzamofo amema'a zamafunte erisga hu'za vu'za, noma'are ome retru rentazageno neme. Ana amema'amo'a kana vuno enora osugahiankino, retruma rentazageno mere megahie. Mago vahe'mo'a ana amema'are'ma naza huo huno'ma krafagema hanigeno'a, ana kerera nona huno knazampintira agura ovazigahie. \v 8 Tamagra amama hanua kea tamagera okanita antahintahifi erinteho. Tamagra kumi vahe mani'nazanki, ama ana nanekea tamagu'afi erinteho. \v 9 Korapa'ma evu'nea knafima tro'ma hu'noa zankura tamaganera okanita tamagesa antahiho. Nagrake Anumzana manugeno, Nagri namefira mago anumzana omani'ne. Nagrake Ra Anumzana manugeno, magore huno nagrikna Anumzana omani'ne. \v 10 Mago zana forera osu'nege'na, inankna huno anazamo'a eforera huteno ome vagaregahie Nagra korapa knafi ko huama hutogeno, kema hu'noa kante anteno, anazamo'a henka eforera nehie. Nagrama nazano hugahuema hu'na retroma hunte'nesua ke'mo'a amne zankna osugahie. Nazano huku'ma hanua zana amne hugahue. \v 11 Nagra afete zage hanati kazigati mago vahera ke hu'noankino, agra mago tumpa namamo mago'zaga aheno nenaku eri fafukino eramiaza huno eno, Nagrama antahintahima retro'ma hu'noa zana agra emeri fore nehuno, Nagrama tro hugahuema hu'na hu'noa zantamina agra eme tro nehuno, e'inahu eri'za erigahue hu'nama huhampari'noa zana agra emeri vagaregahie. \v 12 Hagi keontahi vahe'mota tamagrama antahi'zana, Nagriku'ma fatgo avu'ava'ma huno ete tavresnia knama huhampari'nea knamo'a afete me'ne huta nehaza vaheki, Nagri ke antahiho. \v 13 Nagra fatgo navu'nava zani'a avrerava'o nehuankino afetera omanene. Ana hu'neankina ame huna tamagrira tamagu vazigahue. Nagra hu izo hanugeno Saioni kumatera agu'vazizana fore nehina, Israeli vahera ra zamagi zamigahaze. \c 47 \s Babiloni kuma'mo'ma haviza hania zamofo naneke \p \v 1 Babiloni kumamoka vene omase mofaknama hu'nana kumamoka eraminka kugusopafi manio. Babiloni mofamoka kini traka'a atrenka mopafi umanio, Babiloni vahe'mokizmi mofamoka ko'ma nehana zana hunka kavasasea hunka vanoa nehananke'za vahe'mo'za kagenunua osugahaze. \v 2 Ana nehunka witima refuzafuma nepaza have erinka witia refuzafu nepenka, kavugosare'ma rufite'nana tavaravea eri netrenka, kenaka'a hatenetrenka, kagia anona zafi netrenka tina takahegahane. \v 3 Vahe'moza kukenaka'a hate atresnageno kagaze kavufgamo'a amate megahie. Kagrama hu'nana zante nona hu'na narimpa ahegante'na kazeri haviza nehu'na, mago vahere hu'na otregahuankina zamahe vagaregahue. \v 4 Tagri'ma Tagu'vazino tavre'nea Anumzamofo agi'a, Monafi sondia vahe'mofo Ra Anumzane huno me'ne. Ana hu'neankino Israeli vahe'mokizmi Ruotage hu'nea Anumza mani'ne. \v 5 Babiloni kumamoka kuini mofaknama hunanke'za, kegavama hunana kumamo'zama kagesgama nehaza kumamoka kagira hamunkinka hani zampi manio. Na'ankure mago'anena kagesga osugahaze. \v 6 Nagra vaheni'amokizmi narimpa ahezamante'na, Nagri vahe manisaze hu'na hu'noa vahera zamazeri haviza hanane huna kagri kazampi zamavare antogenka, kasunkura huozmante'nane. Ana nehunka tavavaneramine ozafaraminena tusi'a knaza eri zamagofetura ante'nane. \v 7 Kagrama antahinana zaza kna kuinia mani vava hu'na vugahue hunka antahi'nane. Hianagi henkama kagrite fore'ma hania zankura kagesa antahi so'ea osu'nane. \v 8 E'ina hu'negu kama antahio, mago zana nagritera fore osanigena knare hu'na manigahue nehunka, muse hunka manizankuke nehunka, nagrake mani'noankino magore huno nagrikna vahera omanine hunka nehane. Nagra kento ara omanige, mofavre nagani'a ofrigahaze hunka hu'nane. \v 9 Hianagi ama tare zantre'moke ame huke kagrite eke magoke zupage kazeri fenkami atregaha'e. Negave'ene mofavre nagakamo'za magoke zupage frigahaze. Kagrama antahinka ruzahu ruzahu avua tagazane avune zanema ante'noa zamo kegava hunantegahie hunka'ma nehana zantamimo'a, kza osanigenka ra hazenkefi ufregahane. \v 10 Kagrama hana kefo kavukva zampi frakinka mani'nenka, vahe'mo'a nonage hunka nehane. Kagrama hunka knare antahi'zane ama' antahintahi eri'noema hunka hanazamo, kazeri havi kampina atregenka, kagra kagu'afina hunka nagrake'za maka hankavea eri'noankino magore huno nagrikna vahera omani'ne hunka nehane. \v 11 Hianagi tusi'a knamo kagrite esanigenka, mago'a safezana hunka ana knazana eri amnea osugahane. Kagrama antahinka e'inahu knazana forera osugahie hunkama antahi'nesnana knazamo, kagritera ame huno efore hanigenka mago zantetira miza hunka ana kana rehizara osugahane. Hagi antahinka kenka osu'nana knazamo, ame huno kagritera egahie. \v 12 Kagrama kasefa'ma mani'nenka'ma avuataga zane avunezanema antahi'nana zantamimo kaza hugahifi, avamera antenka negenka ha' vaheka'a azeri korora huo. \v 13 Vahe'mozama antahintahima kami'naza zamo higeno kavesra nehie. Hagi ke huge'za monafima me'nea zantamima refkoma hu'zama negaza vahe'mo'zane, hanafitamima nege'za kasefa ikante'ma fore'ma hania zanku'ma kasnampa kema nehaza vahera huge'za, oti'za kagrite'ma fore'ma hu'zama nehia hazenke zampintira kagura vaziho. \v 14 Trazama tevemo tetegeno agafa'a meankna zamagra hu'naze. Ana hu'neankino ana tevemofo hanavefintira zamagra'a zamagura ovazigahaze. Hu'neankino ana tevemofo tankanuza me'nesige'za tevea tohige ana teve tavaontera manigera osugahaze. \v 15 Kagrama osi'ma mani'nantegati'ma eno menima ege'za kagranema mani'neza antahintahi negami'za, henkama fore hania zanku havi kasnampa kema nehaza vahe'mo'za kagrira katre'za rure rure uvu evu hanageno kazama hania vahera omanigahie. \c 48 \s Israeli vahe'mokzimi zamagu'amo'ma hanaveti'nea zamofo naneke \p \v 1 Tamagra Jekopu naga'ma Israeli vahere huno'ma tamagima me'negeta, Juda nagapinti'ma efore'ma hu'naza vahe'mota ama'na nanekea antahiho. Tamagra Ra Anumzamofo agifi huvempa huta Israeli vahe'mota Ra Anumzamo'a Ra Anumza mani'ne hutma huama nehazanagi, tamagra havige tamagiteti nehuta, fatgo tamavutamavara nosaze. \v 2 Tamagra Ra Anumzamo huhamparintegeno ruotge hu'nea Jerusalemi kumapi vahe mani'nonankino, Israeli vahe Anumzamo'a taza hugahie huta antahintahia nehuta, ana Anumzamofo agi'a Monafi sondia vahe'mofo Ra Anumzane huta nehaze. \v 3 Hagi henkama efore'ma hania zankura korapa huama hutogeno, ana zantamimo'a ame huno fore huno ko evu'ne. \v 4 Na'ankure tamagrira ko tamage'na antahi'na Nagra hu'noankino tamagu'amo'a hankavetigeno, tamanankemo'a hankavetino ainigna higeno, tamasenimo'a hanavetino bronsigna hu'ne. \v 5 E'ina hu'neanki'na ama anazama tamagritera forera osu'nege'na, ko huama hu'na tamasami'noe. Na'ankure ana zamo'ma tamagrite'ma efore'ma hanigeta, havi anumzamofo amema'a zafarero, ainireti'ma tro'ma hunte'naza zamo eri forera nehie huta hu'zanku ko tamasami'noe. \v 6 Ko'ma tamasami'na henkama fore hugahie hu'nama hu'noa zantamina ko fore higeta ke'naze. Hianagi tamagra tamage hu'ne huta ana zankura huamara osu'naze. Ana hu'neankina kora ontamasami'noa zantami kasefa zantaminku menina neramasamina, oku'ama frakinoma megeta onke'naza zantamina eri ama hu'na tamasamigahue. \v 7 Korapara fore higeta onke'nazaza menina kasefa'za eri fore nehue. Ana nehuankita tamagra huta, antahi'nonaza eri fore nehie huta osugahaze. \v 8 Hagi korapatima eno menima e'neana tamagesamo'a ankani renegetma ke ontahi vahe mani'nazanki'na, ama ana zankura huamara hu'na ontamasami'noe. Na'ankure Nagrama tamage'na antahi'nama hu'noana, esema fore'ma hunazaregatima manitama e'nazana keontahi vahe mani'naze. \v 9 Hianagi Nagra tamagrira narimpa aheramante'na tamahe fanane hunaku hu'noanagi, Nagrani'a nagimofo so'e zanku nagesa nentahi'na anara osu narimpama ahe'zana netroankiza, ana zankura nagia husga hugahaze. \v 10 Hanki antahiho, Nagra tamagri'ma tamazeri agruma hu'noana amuhonentake tevefima silvama kreno eri agruma nehiazana hu'na tamazeri agrua osu'noe. Hianagi nagra amuhonentake knaza tami'na tamazeri agrua hu'noe. \v 11 Nagra nagimofo so'e zanku nagesa nentahi'na, nagia huhaviza osnaze hu'na e'inahu zana hu'noe. Ana hu'noanki'za nagrike'za ra nagia namigahaze. \v 12 Israeli vahera Jekopu nagamota nagri keaga antahiho, nagra tamagri'ma kema hu'noa Anumzamo'na nagrake Ra Anumzana mani'noe. Nagrake ese agafa manine'na, nagrake vagarera mani'noe. \v 13 Nagra nazampinti erivako hu'na ama mopamo'ma regri'nea tra'a trora hu'noe. Tamaga nazanteti mona tro hu'na eri atarentogeno me'ne. Nagrama e'ina hi'o hu'nama huanke antahike monamo'ene mopamokea oti fatgo neha'e. \v 14 Tamagra maka'mota amare magopi emetru hu'netma nagrama hanua kea antahiho. Mago havi anumzamo'a henkama fore hania zankura amanagea huno tamasami'neo? Ra Anumzamo'a avesinentea ne' huntesnigeno eno, Babiloni kumate fore hanie huno'ma agesama nentahia zana emeri forera hanigeno, Ra Anumzamo'a Agra'a azanteti Babiloni vahera zamazeri haviza hugahie hunora tamasami'nefi? \v 15 Nagra hu'noankina, ana nera ke hute'na avre'na esanugeno eri'zama eme erinia zamo'a knare hugahie. \v 16 Nagrite erava'o hutma amama hanua nanekea antahiho. Ese agafarera nagra oku'a nanekea osu'noe. Anazama efore'ma nehigena nagra anante ko mani'noe. Hagi menina Ra Anumzamo'a Avamu'a nenamino hunantege'na e'noe. \v 17 Israeli vahe'motare'ma Ruotage'ma hu'neno, tamagu vazino tamavre'nea Ra Anumzamo'a amanage huno nehie. Nagra knare huno tamaza hania zama rempi hunerami'na, knare kante'ma tamavre'na nevua Ra Anumzana tamagri Ra Anumza mani'noe. \v 18 Tamagrama Nagri kasegema antahitama amage'ma antaresina, timo'ma hageno evu'vava hiaza huno maka zupa tamarimpa frumo'a mevava nehina, fatgo tamavu tamava'mo'a, hagerimo ankenarega eme runagraseaza hisine. \v 19 Tamagripinti'ma fore'ma haza vahe'mo'za, hageri ankenaregama me'nea kahepankna hu'za hamprigara osazasine. Ana nehazagena Nagri navugatira zamagia eri fananea osusine. \v 20 Babiloni kumara atretma atiramiho, Babiloni vahera zamatreta fretma viho. Tamagra muse nehutma kezatita, Ra Anumzamo'a eri'za vahe'a Israeli vahera Jekopu nagara ete zamagu vazino zamavare hutma, kea atrenkeno ama mopafina maka kaziga vuno eno hino. \v 21 Ko'ma Ra Anumzamo'ma vahe'ama zamavareno ka'ma kokampima e'neana, tinkura hagegea osu'naze. Agra havea rutanegeno timo'a herafiramige'za ne'naze. \v 22 Ra Anumzamo'a amanage nehie, Havi zamavu zamava'ma nehaza vahe'mo'za mani so'e hu'za zamarimpa frunena omanigahaze. \c 49 \s Ra Anumzamofo eri'za vahe'mo'ma eri'zama erisnia zamofo naneke \p \v 1 Tamagra hageri amu'nompi me'nea mopafima nemaniza vahe'mota nentahinkeno, afete moparegama mani'naza vahe'motanena tamagesa anteta antahiho, anta'nimofo arimpafi mani'nogeno Ra Anumzamo'a Agri eri'za vahe mani'nuegu nagrira kea hu'neankino, kasema nenantegeno'a nagia ahente ama hu'ne. \v 2 Hagi bainati kazinkna huno nagira eri nesaneno, Agra azanteti refitentege'na mani'noe. Kevema tro huteno kaneno eri fatgo huno ahe'arema retro huno kevegupi eririaza huno nazeri frakine. \v 3 Ra Anumzamo'a amanage hu'ne, nagrira nasami'ne, Israeliga Nagri eri'za vahe mani'nanankina, nagra hankaveni'ane masazani'anena kagrite eri ama hanuge'za, maka vahe'mo'za kegahaze. \v 4 Hianagi nagra amanage hu'na hu'noe, nagra tusi maragu'zati'na eri'zana eri'noanagi, ana eri'zamo'a amne zankna higeno, ne'zama'a forera osu'ne. Hianagi ana eri'zama eri'noana Ra Anumzamo keno antahino hu'neankino, agrake ana eri'zantera mizana namigahie. \v 5 Hagi Ra Anumzamo'a amanage hu'ne, Nagri eri'za vahe mani'nenka Jekopu naga Israeli vahera Nagrite zamavarenka esane huno'ma, nenrera arimpafima tro'ma hunente'nea Ra Anumzamo'a nagrira ra nagi nenamino, nagri Anumzamo'a hankavea nami'ne. \v 6 Ana hu'neankino Ra Anumzamo'a nagrikura amanage hu'ne, Nagri eri'za vahe mani'nenka Israeli vahe'ma Jekopu naga'ma zamazeri frakuge'za ofri mani'nazama'a zamazeri hankavetio hu'na osi eri'za kami'noe. Hianagi e'i ana eri'zankera omne'neanki, menina Nagra kazeri ante'ama hu'na ra eri'za kamisugenka, mago tavikna hunka mani'nenka, maka ama mopafi vahera zamaza hananke'na, ete zamagu'vazi'na zamavaregahue. \v 7 Vahe'mo'zama azeri haviza nehu'za kokankoka vahe'mo'zama agomatenentazageno kva vahe'mokizmi eri'zama eneria nekura Israeli vahetema Ruotge'ma hu'neno, zamagu'ma vazi'nea Ra Anumzamo'a amanage hu'ne, Kini vahe'mo'za kagrira kagesga hu'za onetisageno, kva vahe'mo'za kagri kagiafi eme kepri hugahaze. Na'ankure Israeli vahete'ma ruotage'ma hu'nea Anumzana, hugahuema huno hu'neaza nehia Ra Anumzamo kagrira ko huhamprigante'ne. \v 8 Ra Anumzamo eri'za vahe'agura amanage huno hu'ne, Nagrama knama huhampri'noa kna zupa nasunku hugante'na, nunamunka'a antahinegami'na kaza hu'noe. Ana hu'negu maka ama mopafi vahetera, kagra mago huhagerafi huvempa keni'a mani'nenankena, kegava hugante'nena kagriteti maka ama mopafi vahe'enena huhagerafigahue. Ana nehananke'na Israeli mopa ete eri'soe hanuge'za, erisantima hare'naza mopa'zamima menima, vahe'ma omani'naza mopa'zamia ete eri'za manigahaze. \v 9 Hagi kinama hu'za hanimpima mani'naza vahekura, kinafintira atiramita fru huta viho hunka nehunka, karanka havege agonaramimpina ne'zamo'a ampore'nena neneta vugahaze hunka zamasamio. \v 10 Zamagakura nosu'za, tinkura nofrisnageno, zagehakura ofrigahaze. Na'ankure asunku'ma hunezmantea Anumzamo kampu'i tintamima me'nere zamavareno vutere hugahie. \v 11 Nagra agonaramini'a aherava nehe'na mopa ante marerinugeno, rankana fore hugahie. \v 12 Anama hanuge'za Nagri vahe'mo'za afete moparegati egahaze. Mago'a vahera noti kazigati ne-esnage'za, mago'a vahera zage fre kazigati ne-esnage'za, mago'a vahera Aswani ran kumateti'ene egahaze. \v 13 Anami monaramimota, ranke huta muse zagamera nehinkeno, ama mopamoka muse nehugeno, agona ramimokanena muse zagame huo. Na'ankure Ra Anumzamo'a hazenkema eri'za mani'naza vahe'a asunku huzamanteno zamazeri so'e hugahie. \v 14 Hianagi Saioni kumate vahe'mo'za hu'za, Ra Anumzamo'a agekaniranteno amefi huneramie hu'za nehaze. \v 15 Hianagi Ra Anumzamo'a anankemofo nona'a amanage hu'ne, Mago a'mo'ma mofavrema anteno avre'neno amima nemisnia mofavrea agerakanintegahifi? Agrama kasente'nesia mofavregura asunkura hunteno aza osugahio? Hianagi Nagra maka zupa namefira huozamigahue. \v 16 Hagi kamema'ane kaginena naza agusare eri vakaki'na krentogeno me'nege'na, maka zupa nege'na antahinegamue. \v 17 Mofavre nagakamo'za ete ne-esnage'za, kagri'ma eme kazeri havizama hu'naza vahe'mo'za katre'za koro fregahaze. \v 18 Kavua keganti kegama hunka kesnanana, maka mofavre nagaka'amo'za eri atru hute'za kagritega ne-esnagenka zamagegahane. Nagra kasefa hu'na mani'noa Ra Anumzamo'na huama nehuankinka, mago a'mo ve nontega vuku avasase hiaza hunka, zamavare kagrarega nezmantenka tusi muse hugahane. \v 19 Tamagerfa huno mopa tamimo'a havizantfa higeno, Jerusalemi kumapina vahera omanitfa hu'ne. Hianagi etema esnaza mofavre nagakamo'za Jerusalemi kumara eme mani titipa hanageno kankamuna omanena, kagri'ma ha' eme hugante'za kazeri havizama hu'naza vahe'mo'za tvaonka'arera ome'za afete manigahaze. \v 20 Afete kotegama kina nompima umanine'za kasezmante'naza mofavre nagakamo'za esu'za amanage hu'za eme kasamigahaze, ama kumamo'a osi hianki, kenka mago'a kankamunku eri fore hugeta anampi manisnune hu'za hugahaze. \v 21 Anagema hanagenka kagu'afina amanage hunka antahigahane, nagra naravo mani'na mofavrea kase ozmante'noanki, ama mofavre nagara iza nami'ne? Ha' vahe'mo'za eme kina hunante'za navre'za vazage'na nagrake umani'noanki, igati ama mofavre nagara e'naze? hunka hugahane. \v 22 Ra Anumzamo'a amanage hu'ne, Nagra mago avame'za nazampina erisga hu'nesnuge'za, ru mopafi vahe'mo'za nege'za, ne' mofavretamia zamazampi nevre'za, mofa'netamia zamazo'nare zamavarente'za eme kamigahaze. \v 23 Kini vahe'mo'zane kuini a'nemo'za tamagri eri'za vahe mani'neza maka zantamintera kegava hugahaze. Kagiafi eme zamarena nere'za kepri hu'za husga hunegante'za kagiareti kugupa hami'za negahaze. Anama hanagenka nagri'ma kenka antahinkama hananana, Nagrake Ra Anumzana mani'noankino, iza'o nagrite'ma amentinti nehuno amuha'ma hania vahe'mo'a agazegura osugahie. \v 24 Hanki hankavenentake ha' vahe'mo'zama rohu'ma eme zamare'za eri'za vanaza fenozana, iza ome zamaheno hanarege, vahe'ma kina ome huzmantenaku zamavare'za vanaza vahera, iza ome zamagura vazino zamavaregahie? \v 25 Hianagi Ra Anumzamo'a Jerusalemi kumakura amanage hie, Ha' vahekamo'zama hankavenentake sondia vahekama nezmavre'za feno zantaminema rohu'ma re'za eri'za vu'naza zantamina ete erigahue. Ana nehu'na tamagri'ma ha'ma eme huramantesia vahera hahunezmante'na, mofavre nagaka'a zamagu'vazi'na ete zamavaregahue. \v 26 Ana nehu'na kagri ha' vahetamina hanuge'za zamagra'a zamavufaga nene'za, waini tima neneno neginagi hiaza hu'za, zamagra'a korana nene'za neginagi hugahaze. E'inama hania zana maka ama mopafi vahe'mo'zama nege'za, Nagrikura hu'za Jekopu nagamofona hankavenentake Anumzana Agrake Ra Anumzana mani'neankino naga'a zamagu'vazino ete nezamavarea Anumza mani'ne hu'za ke'za antahi'za hugahaze. \c 50 \s Ra Anumzamo'ma eri'za vahe'a aza hu'nea naneke \p \v 1 Ra Anumzamo'a amanage hu'ne, A'ma atre avona kre'za nezamarera'ma ami'naza avona Nagra kete'na neramarerana avre netrena, nofi'ma hu'noa zante apasenakura tamagrira zagorera otre'noe. Hianagi tamagrane neramarera'enema hu'naza kumimofo nona hu'na tamatroge'za, ru vahe'mo'za eme tamavre'za kina ome huramante'naze. \v 2 Nagra tamagriku'ma e'na eme hake'noana na'a higeno mago vahera mani'nege'na eme onke'noe. Kezama emeti'noana, na'a higeta ke'nirera, ke nona osu'naze. Tamagrama antahi'zana azamo'a atupa hu'neankino oravregahie nehuta hankave'a omane'neankino tagura ovazigahie huta nehazo? Nagra hankave kea hugeno hagerimo'a hagege nehigena, tintamina hugeno hagege higeno ka'ma koka fore hu'ne. Ana higeno timpima mani'naza nozamemo'za tinku hu'za fri'za kasriza hinimna vu'naze. \v 3 Nagra kento kukenama nehiaza hu'na hanireti mona ramina kukena huzmante'noe. \v 4 Hankavenentake Ra Anumzamo'a keagama hu kaziga rempi hunami'neanki'na, knazama eneriza vahera knare ke hu'na zamazeri hankavetigahue. Maka nanterana nazeri o'netino, nagesa eri ankazo nehige'na, agrama rempi hunenamia zana avonoma rempima nehaza mofavremozama nehazaza hu'na nentahue. \v 5 Ra Anumzamo'a nanekeni'a antahio huno, nagesa eri ankazo hige'na nagra ke'a eri netre'na ete namefitira atre'na ofre'noe. \v 6 Nagra namefi huzamuge'za, namagenafina sefura nenami'za, nameragena zamuge'za nagi'nazokara zanefi'naze. Navugosarera rufira ote'noge'za, kiza zokago ke hunenante'za avetura ahenante'naze. \v 7 Hianagi Ra Anumzamo naza hige'na ana zankura nagazegura osu'noe. Na'ankure nagra havegna hu'na hankavetina agri eri'zana erigahue. E'ina hu'negu ana eri'zama eri'noa zankura nagazea osugahue. \v 8 Nagri'ma nazama huno keaganima refko huno negeno tamage nehie hania nera tvaonte mani'neanki, iza nagrikura haviza hu'nane hunora keaga hunantenakura nehie? Hagi atrenkeno navareno keagarera vuno, ama agafare keaga hunegantoe huno keagafi huama hinketa antahimneno. \v 9 Hankavenentake Ra Anumzamo nagrira naza nehiankino, ina vahe'mo nagrikura huno hazenkeka'a me'ne hunora hugahie. Havigema hunantaza vahe'mo'za, tvaravemo frupa re'negeno hakanomo anoseno eri vagareaza hu'za vagare'za haviza hugahaze. \v 10 Ra Anumzamofoma koro hunenteno Agri eri'za vahe'amofo kema amage'ma nenteno tavima omanenigeno hanimpima vanoma nehanimo'a, Ra Anumzamofo agire amentintia nehuno, Anumzanimo'a naza hugahie huno amuhara hino. \v 11 Hianagi tamagra'a teve hugreta rekru hutma manineta tamagra'ama hugraza tevere tevema toma nehiaza vahemota kva hiho. Nagra knaza tamisugeta rama'a tamataza erigahaze. \c 51 \s Ra Anumzamo vahe'ama zamagu'ma vazisia zamofo naneke \p \v 1 Ra Anumzamo'a amanage hie, Fatgo avu'avazama kazigazi hutma nevaririta, Nagriku'ma hake vavama nehaza vahe'motma antahiho, ra havereti rutmana hu'na tamagri'ma tro'ma huramante'noa havere tamavua nenteta, mopama kafi'na tamavre'noa kerire tamavua keho. \v 2 Agripinti'ma fore'ma hu'naza ne' Abrahamu negeta kaseramante'nea a' Seranena keho. Abrahamuma kema hu'noana agrike ke hu'noe. Ana hute'na asomu huntogeno agripinti ohampriga'a vahera fore huhakare hu'naze. \v 3 Ra Anumzamo'a Saioni vahera zamazeri knare nehuno, havizama hu'nea mopa eri knare nehuno, hagegema hu'nea mopa'a eri knare hanigeno Ideni hozagna hugahie. Ana nehuno kama kokana eri knare hanigeno, Anumzamofo hozagna hugahie. Ana hanige'za zavena nehe'za, musenkase zagame hu'za, Ra Anumzamofo agia ahentesga hu'za susu huntegahaze. \v 4 Hagi Nagri vahe'mota tamagesa anteta antahiho, Nagriteti kasegemo'a nevanigeno, fatgoma huno refkohu avu'avazamo'a tavi'mo hiaza huno maka kokankoka mopafina remsa huno vuno eno hugahie. \v 5 Nagrama fatgo navu'nava zama hu'na vahe'ma ete zamagu'vazi'na zamavaresnua knamo'a hago erava'o nehie. Nagra hankavenentake nazanteti fatgo navu'nava huna maka ama mopafima me'nea kumatmina kegava hugahue. Hageri amu'nompima me'nea kumamo'za Nagri hankavegura zamentinti nehu'za, hankave nazama rusute'na zamazama hanugu navega ante'za manigahaze. \v 6 Tamavua kesga hutma monarega negeta, anazanke hutma mopafina keho, tevegumo hiaza huno, monaramimo'a vaganeresnigeno, tavaravemo hiaza huno ama mopamo'a atafa neresnigeno, ama mopafima mani'naza vahe'mo'za kosima friaza hu'za frigahaze. Hianagi fatgo navu'nava'ma hu'na vahe'ma zamagu vazi'na ete zamavare navu'nava zamo'a vagaore mevava hugahie. \v 7 Fatgo avu'avazama keta antahitama nehuta Nagri kasegema tamagu'afi azeri antarako'ma hu'naza vahe'motma, nagri nanekea antahiho. Vahe'mo'zama huhavizama huramantesaza zankura korora huta antahintahi hakarea osiho. \v 8 Na'ankure ana vahe'mokizmi zamavufaga, hakanomo kukena taga huno neaza huno taga huno negahie. Hianagi Nagri fatgo navu'nava zamo'a vaga oreno mevava hugahie. Ana nehanigeno nasunku'ma hu'na ete vahe'ma zamagu'ma vazisua zamo'a, henkama forehu anante nante'ma hu'za vanaza vahetera meno vugahie. \v 9 Otio, Otio! Ra Anumzamoka otinka hankave ka'a eri ama hunka, korapa'ma evu'nea knafima tagri naga'ma zamazama hu'nanaza hunka, menina taza huo. Hagerimpima nemania afi'zaga Rehapuna kagra kanonteti reharuharu hutenka, kazinteti kitagi osi'osira hu'nane. \v 10 Kagrake'za hagerina eri hagege nehunka, hageri amu'nompina kana eri fore nehunka, zamagu'ma vazinka ete zamavranke'za kagri vahe'mo'za ana kante e'naze. \v 11 Ko'ma zamagu'ma vazinka zamavare'nana vahe'mo'za, muse zagame nehu'za Saioni kumatega ete egahaze. Mevava musezamo'a kini fetorigna huno zamasenirera me'nesnigeno, tusi musenkase zamo zamagu'afina avitegahie. Ana nehanigeno asunku'ma huno zavi'ma ate'zana zamagripina omnegahie. \v 12 Nagrake'za Ra Anumzamo'na tamazeri hankaveneti'na, knazana eri atrena tamazeri knarera nehue. E'ina hu'negu maka vahe'mo'za amne vahetfa mani'nazanki'za trazamo'ma ame huno hagege hiankna hugahazanki, mago vahekura korora osiho. \v 13 Nagra mona tro huntogeno nemege'na, mopamo'ma oti fatgoma hu'nea tra'a trora hu'noe. Hianagi tamagri Ra Anumzama tamagri'ma tamazeri fore'ma hu'noa Anumzamonagura tamaganekanize. Tamagri'ma zamarimpa aheramante'za tamazeri havizama haza vahekura maka zupa na'a higeta tamagogogura nehaze? Anama tamarimpama aheneramantaza vahera menina iga mani'nazagetma nezamagaze? \v 14 Kinafima mani'naza vahe'mo'za kinafina mani'ne'za ofrigahazanki, ame hu'za kinafintira atre'za fru hu'za vugahaze. Ana nehu'za ne'zankura atupara osu rama'a me'nesige'za negahaze. \v 15 Nagra Ra Anumzana tamagri Anumza mani'noanki'na, hagerina eri kranto kranto hugeno ra agasasana nerie. Ana nehiankino Monafi sondia vahe'mofo Ra Anumzane huno nagi'a me'ne. \v 16 Nagra tamagite nanekeni'a nente'na nazanteti refite'ramante'noe. Nagrake'za monaramina tro hunente'na mopama oti'nea trara trohu'noe. Ana nehu'na Saioni kumapima mani'naza vahekura Nagri vahe fatgo mani'naze hu'na nehue. \v 17 Jerusalemi kumapima nemaniza vahe'mota otiho, otita ru tamavuna nehutma, oti hankavetiho. Ra Anumzamofo arimpa ahe'zana, waini tima hiaza huno kapufi tamigeta nevagareteta tusiza huta neginagi nehuta, tamagia reso'e osu'naze. \v 18 Hagi kagrama kasezamantenka kegavama hu'nana ne' mofavre nagapintira magomo'e huno kazantera azerino kana kaverira osu'ne. \v 19 Kagrira tare knazamo eme kazeri haviza hune. Iza asunkura huganteno karimpa eri fruhu kea hugahie? Ana knazana ha'zamo'ene agatonto zamo'ene eme kazeri haviza hugahianki, Nagra inankna kampinti kazeri so'ea hanugenka karimpa frua hunka manigahane? \v 20 Kagri ne' mofavre naga'mo'za zamavu evuevu huno hankavezamia omanege'za, kukomo dia afu azerinteaza hu'za maka kantu hanarera mase vagare'naze. Ra Anumzamo'a ana vahera zamazeri ko'nerino, zamazeri havizantfa hugahie. \v 21 E'ina hu'negu hazenkefima mani'naza vahe'mota kama antahiho, tamagra neginagima nehazana waini ti neta neginagia nosaze. \v 22 Hankavenentake Ra Anumzamo'ma, kazama higenka'ma ha' vaheka'ama ha'ma huzamagatenerana Anumzankamo'a amanage hie, Nagri narimpa ahe'zamo'ma kapufima me'negenka'ma kazampi eri'nenkama nenenka neginagima hu'nana kapua ko eritre'noe. Ana hu'neanki'na henka'anena atrenugenka ana kapufintira narimpa ahe'zana onegahane. \v 23 Hianagi kagri'ma kazeri haviza nehu'za, kavugosaregati mopafi maso hazagenka mase'nanke'za, mopafima hiaza hu'za kamagenafina zamagiareti rentrako'ma hu'za vanoma hu'naza vahe'mokizmi zamazampi ana kapua antegahue. \c 52 \s Jerusalemi kumamo'ma musema hania zamofo naneke \p \v 1 Otio, Otio Jerusalemi kumamoka otinka hankaveka'a eri kavugato. Knare'ma hu'nesnia avasase'ane kukenaka'a eri hankrenka so'e zantfa huo. Ruotage'ma hu'nana Jerusalemi kumamoka Ra Anumzamofo vahe'ma omaninesaza vahera eofregahaze. \v 2 Jerusalemi kumamoka kinama hugantagenka mani'nampintira otinka kugupa rupopo hutro. Saioni mofa'moka knankempima seni nofi'ma rente'za kinama hugante'nafintira eri netrenka fru hunka manio. \v 3 Na'ankure Ra Anumzamo'a amanage huno hie, Tamagrira zagorera atroge'za mizase'za tamavre'za ovu'nazanki, amne tamavre'za vu'naze. Ana hu'neanki'na tamagrira zagoretira antesi'na ontamavregahuanki, amane tamagu'vazi'na ete tamavregahue. \v 4 Ra Anumzamo'a amanage hu'ne. Esera nagri vahe'mo'za Isipi moparega urami'za kraga vahe umani'naze. Hagi Asiria vahe'mo'za amane zampi zamazeri haviza hu'naze. \v 5 Hagi menina amafina na'a ante'nogeta negaze? Nagri vahera hazenkezmia omane'neanagi amane zampi zamavare'za vu'naze. Ana hazage'za kegavama hunezmantaza vahe'mo'za tusi kiza zokago ke nehu'za, mika kna nagia huhaviza nehaze. \v 6 E'ina hu'negu Nagri nagia ke'za antahiza hugahaze. Ana hu'negu ana knarera kema hurami'nea Anumzane hu'za Nagrira ke'za antahiza hugahaze. Tamage e'i Nagra ama mani'noe. \v 7 Knare musenkema agonaramimpima erinoma ne-eno rimpa fruma huno manizamofo ke'ma huama nehuno, so'e huno'ma manizamofo kema huama'ma nehuno, agu'vazino avrezamofo kema huama'ma nehuno, Saioni kumapima nemania vahe'mofonku'ma kagri Anumzamo'ma kinima mani'neno kegava hugahiema huno'ma nehia vahe'mofo agia agusamo'a hentofaza hu'ne. \v 8 Hagi antahiho, ran kuma keginamofo agofetu'ma mani'neza kegavama nehaza vahe'mota, magoka kezatita muse zagamera hiho. Na'ankure tamagra tamavufinti'ma nege'sageno Ra Anumzamo'ma Saioni kumate'ma ete ne-esige'za anara hugahaze. \v 9 Jerusalemi kuma'ma havizama hu'nea kazigama mani'naza vahe'mota, magoka tamagerura eri mago huta ranke huta muse zagamera hiho. Na'ankure Ra Anumzamo'a vahe'a zamazeri so'e nehuno, Jerusalemi kumara agu'vazino ete nevare. \v 10 Ra Anumzamo'a hankavenentake huno ruotge'ma hu'nea azana ama mopafi vahetera erinte ama nehianki'za, maka kaziga ama mopafi nemaniza vahe'mo'za kegahaze. Ana hu'neanki'za maka ama mopafima mani'naza vahe'mo'za, tagri Ra Anumzamo'ma vahe'ama zamagu vazino'ma zamavaresnia zana kegahaze. \v 11 Babiloni kumara atreta atiramita eho, atreta atiramita ne-etma, agruma osu'nesnia zana avakora osiho. Ana nehutma Ra Anumzamofo mono nompima eri'zama e'neriza zantamina eritama esnaza vahe'mota, tamagra'a tamazeri agru huteta ana zantamina erita eho. \v 12 Hianagi tamagra ame'amara hutma Babiloni kumara atretma vuge, korora freta vugera osiho. Na'ankure Ra Anumzana Israeli vahe Anumzamo vugota huramanteno ne-eno, ehenka huno kegava huramanteno vugahie. \p \v 13 Hagi keho, maka zama nagri eri'za vahe'mo'ma haniana, knare antahizanteti nehanigeno, anazamo'a knare zanke hugahie. Ana nehanige'za vahe'mo'za nege'za ra agi nemiza, agri agia husga hugahaze. \v 14 Hagi agri'ma ahazageno koramo'ma hu'nea zanku nege'za vahe'mo'za anthintahi hakarea hu'naze. Ana higeno vahe'mo'zama azeri haviza hazageno, avugosamo'a havizantfa huno vahe'mofo avugosagnara osu'ne. \v 15 E'ina hu'negu huno Nagri eri'za nemo'a hakare'a ama mopafi vahera zamazeri otisanige'za Nagrira monora hunantegahaze. Agrama haniaza nege'za kini vahe'mo'za keaga osugahaze. Na'ankure korapara ama ana zankura zamasamige'za ontahi'naza za nezamasamino, zamaveri hazage'za onke'nazaza zamaveri hanige'za nege'za, antahi amara osu'nazaza zamasamige'za ama' antahi'zama eri'za zanku anara hugahaze. \c 53 \s Ra Anumzamofo eri'za vahemo'ma atama erisia zamofo naneke \p \v 1 Ra Anumzamo'ma hankavenentake azanuti'ma eri'za vahe'are'ma hankave'ama erinte ama'ma hu'nea zanku'ma, tagrama menima huama'ma huta tamasamisuna zankura, iza tamage hunora amentintia hugahie? \v 2 Hagi agra ana ne'mo'a, mago zafa agatamo avofage huno retuheno hagege kokampi hageno mareriaza hugahie. Ana nera vahe'mo'za agenunu hugara osu'ne. \v 3 Ana nera vahe'mo'za zamefi hunemi'za, zamavesra huntazageno, tusi'a rimpa knane nemanino, asunku zampi mani'ne. Ana nehige'za vahe'mo'za avufima ke'zankura ke amne amne nehu'za keamara hu'za onke'naze. \p \v 4 Tamagerfa huno ana ne'mo'a tagri knazane, tasunku zanena agra'a erigofi'ne. Tagrama antahunana Anumzamo'a kna amino azeri haviza hunaku atregeno knazamo'a azeri havizantfa nehie huta antahi'none. \v 5 Hianagi tagri kumitigu hu'za avufagafina karugrua nere'za, tagri kefo zantigu hu'za ahe'za avufga agu'za ru'naze. Agri'ma kanama nemi'za, atama ami'naza zamo tagritera tarimpa frua avreno ne-egeno, agri avufgama rutraga trago'ma hu'naza zamo, tagrira tazeri kanamre'ne. \v 6 Tagra maka vahe'mota sipisipi afu'mo hiaza huta kana atreta, tavesia kampi ufre efre nehunkeno, tagrama hu'nona hazenke'mofo nona'a, tagra'a knazana erigaragi, Ra Anumzamo'a knazana ana ne'mofo agofetu erintegeno eri'ne. \v 7 Vahe'moza ana nera azeri haviza nehu'za, atazana ami'nazanagi agira reakara huno keaga osu'ne. Ana nehuno sipisipi afumofo anenta'a ahenaku avre'za vuge, sipisipimofo azoka harenaku avre'za nevazageno akoheno viaza huno agira reakara huno kea osuno akoheno vu'ne. \v 8 Ana nera azerite'za keagare avre'za vu'nazanagi, keaga'a refkohu so'e hu'za onke'za frigahie hu'za hu'naze. Hagi iza huama huno ana nekura ama naga nofipinti eforera hu'ne hunora hugahie? Ana hu'neankino nagri vahe'mota ke ontahi kumi tamavutamava zamofo nona'a agri agofetu erinte'za sefura nemi'za, ama mopafintira ame hu'za azeri atre'naze. \v 9 Ana nera havi zamavu zamava'ma nehaza vahe'ma zamahe nefri'za kante ante'za ahe friteza, zago feno vahe'mofo matipi ome asente'naze. Na'ankure agra mago hazenkea nosuno havigea osu'negu anara hu'naze. \p \v 10 E'ina hu'neanagi Ra Anumzamo'a Agra'a avesite ana nera azeri henkamu atreno knazana amigeno asunkuzampina mani'ne. Ana ne'mo'ma vahe'mota kumimofo nonama huno frinegu huno agra zazate ofri manino nevuno, agigo azankomofona kegahie. \v 11 Ana ne'mo'ma erisnia knazamo'ma vagama retesigeno'a, so'e huno manigahie. Ra Anumzamo'a huno Nagri eri'za ne'mofo avu'avazamo'a fatgo hu'neankino, antahintahi zama'areti maka vahera zamazeri fatgo vahera neseno, kumi zamimofo knazana erigofigahie. \v 12 E'ina hu'negu zamagima me'nea vahe'mo'zama fenoma erisafintira agrama erisiama'a nagra eri amigahue. Ana hanugeno hapinti'ma erisia zantamina harafa vahe'ene refko huno erigahie. Na'ankure agra maka avufga atre vagareno maka vahe kumiku huno frige'za, kumi nere hu'za zamagesa antahi'naze. Hianagi agra rama'a vahe'mofo kumi enerino, kema rutrage'za kumi'ma nehaza vahe'mofontega anteno nunamuna hunezmante. (Luku 22:37.) \c 54 \s Ra Anumzamo kegavama hurantesania zanku huvempa hu'nea naneke \p \v 1 Jerusalemi kumakura Ra Anumzamo'a huno, Mofavre onte naravo a'moka ranke hunka musena huo. Kagra mofavrema nezamante'za zamatagu nehaza zana ontahi'nananki, ranke hunka zagamera nehunka musena huo. Na'ankure vere'ma mani'nesia a'mo'ma antesnia mofavre nagara, kagri mofavre naga'moza ohampriga'a fore hu'za zamagateregahaze. \v 2 E'ina hu'negu seli nonka'a erira nehunka, seli nonka'afima nerafina tavaravea eritarenka erira nehunka, seli nonte'ma anaki nofitamina eri zaza huo. Ana nehunka seli noma avazuhumpi huno'ma nofi'ma rente zafaramina asentenka eri hankavetio. \v 3 Na'ankure kagri kagehemo'za henka'a ome rama'a hanu'za, tamaga kaziga mopafine, hoga kaziga mopafinena mani vite'za vugahaze. Ana nehu'za maka kokankoka kumatamina kegava nehu'za, vahe kugoma orisnia ranra kumatmina eri'za manigahaze. \v 4 Tamagra korora osiho, na'ankure tamagrira tamazeri tamagazea osugahie. Kagraka'a antahi amne zanknara osuo. Na'ankure kagra kagazegura osugahane. Hianagi kasefa a'ma mani'nenka kentoma mani'nanke'zama, kazeri kagazema hu'naza zankura mago'ane antahintahia osuo. \v 5 Na'ankure kagri'ma tro'ma hu'nea ne'mo'a kagri negave knara huno mani'ne. Ana ne'mofo agi'a Monafi sondia vahe'mofo Hankavenentake Ra Anumzane huno me'ne. Agra kagri'ma kaguma vazino kavre'nea nekino, Israeli vahete'ma Ruotage hu'nea Anumza mani'ne. E'ina hu'neankino agra maka ama mopafi vahe'mofo Anumzane hu'za agia ahegahaze. \v 6 Na'ankure kagra mago kasefa a'mo mensintfa vea eri'neanagi, neve'a atregeno, tusia asunku zampima maniaza hunka mani'nankeno, Ra Anumzamo'a kagia hu'ne huno kagri Anumzamo'a nehie. \v 7 Na'ankure osi'a knafi namefira hugami'noe. Hianagi tusi nasunku hugante'na ete kavregahue. \v 8 Nagra tusi narimpa ahenegante'na kagri kavufima ke'zankura, osi'a knafi keamne hu'noe. Hianagi maka knafina vagaore navesizanteti nasunku hugante'na, navesigante vava hugahue huno Ra Anumzana kagu'ma vazi'nea Anumzamo'a nehie. \v 9 Noa knafina Nagra huvempa hu'na, ama mopa mago'ene tintetira eri havizana osugahue hu'na hu'noe. Ana hu'noanki'na meninena ana zanke hu'na mago huvempa kema hanuana, mago'enena narimpa aheneramantena tamazeri kora origahue. \v 10 Hagi agonaramimo'a noma'arera omnesigeno, ne'onse agonaramimo'a torevarera hugahie. Hianagi Nagrama navesi neramantoa navesi'zamo'a hankavetino nemesanigeno, tamagranema narimpa fru hu'na manisnue hu'nama huvempama hu'noa kea mago'zamo'e hunora eri otretfa hugahie huno asunku'ma hunegantea Ra Anumzamo'a hu'ne. \v 11 Jerusalemi kumamoka tusi'a knazampi ufrenka katagura hu'nane. Hagerimpi ventemo nevigeno zaho'mo retufe kantu te retufegma te hiaza huno, knazamo'a kazeri haviza higeno mago vahe'mo'a asunkura huogante'ne. Hianagi Nagra mizama'amo marerisa havea takosie nehaza havereti Jerusalemi kumara negina, safire nehaza havereti Jerusalemi kumamofo trara antegahue. \v 12 Rabie nehaza havereti sondia vahe'mo'zama manisnaza za'za nona negi'na, rankumamofo kafaramina belie nehaza havea avasase'amo'a marave'age netrea haveraminteti tro nehu'na, marerisa haveraminteti kuma kegina tro hugahue. \v 13 Ra Anumzamo'na Nagrake'za mofavretamia rempia huzamisuge'za, tusi'a zamarimpa fru hu'za nemaniza makazampina knare hugahaze. \v 14 Fatgo avu'avazampina kazeri hanavetina kazeri nena hugahue. Ana hanugeno mago vahe'mo'e hunora kata kamino kazeri havizana osanigenka, mago zankura korora osugahane. Na'ankure kazeri koro'ma huga zantamimo'a kagritera eravao osugahie. \v 15 Hanki mago vahemo'ma ha'ma hugante'naku'ma esaniana, e'i ana vahera Nagra hara erita viho hu'na huozmante'noe. Ana hu'negu ha'ma eri'za esnaza vahe'mo'za hara osu tamagri agorga manisune hu'za hugahaze. \v 16 Hagi antahiho, ainireti'ma agigu agigu zama tro'ma nehaza vahera Nagra'a nazampinti zamazeri fore hu'noe. Ana hunoge'za ana ainia tevefi krete'za runtrantru ahe'za ha'ma huzantamina tro hunage'za ana zanteti hara nehaze. Ana hu'noanki'na ana ha' zantamina eri'nezama ha'ma hu'za mago'a vahe'ma zamazeri havizama nehaza sondia vahera Nagra zamazeri fore hu'noe. \v 17 Hianagi eri'nezama ha'ma hugante'naku'ma nehaza ha'zamo'a amne zankna hugahie. Ana nehina havigema hu'zama keagafima kavrentesnagenka, oti hankaveti'nenka keagama hugantesaza vahera keagafina zamagateregahane. E'i ana zantamina Ra Anumzamofo eri'za vahete fore hanige'na rezagane'na nege'na zamagra knare hu'naze hu'na hugahue huno Ra Anumzamo'a hu'ne. \c 55 \s Ra Anumzamo tagi hu'nea zamofo naneke \p \v 1 Hagi antahiho, tinku'ma kavenesinimoka enka tina eme no. Zagoma omne'nesanimota eta zagoa ate'osita amne ne'zana neneta, waini tine bulimakaomofo amirinena zagoretira teosita amne neho. (Revalesen Hufo hu'ne 21:6, 22:17) \v 2 Na'a higeta ne'za ne'zanterompage amne zantera zagoa netraze. Ana nehutma eri'zama erita eri fore'ma nehaza zagoa tamazama osu'zantera netraze? Nagri nanekere kama tamagesa anteta nentahitma, knare nezanke nenenkeno tamu nehanigetma musena hiho. \v 3 Tamagesa antetma Nagri kea nentahita Nagritega eho. Hagi Nagri kema antahita amage'ma antesuta ofri manigahaze. Nagra ko'ma Devitinku'ma vagaore navesi zanteti'ma navesi kante vava hugahuema hu'na huvempa hunte'noaza hu'na, tamagri'enena anahukna hu'na vagaore navesizanteti hugarerafi huvempage hugahue. (Aposolo 13:34, Hibru 13:20) \v 4 Keho, agrira kva vahe Nagra azeri otugeno ugota huno maka vahera kegava hunezmanteno Nagri hihamu hankavea kokankoka vahetera eri ama hu'ne. \v 5 Tamagerfa huta ru moparega vahe'ma tamagra keta antahita osage'za, tamagri'ma ke'za antahi'za osu'nesnaza vahe'ma ke'ma hanage'za zamagare'za tamagritega egahaze. Na'ankure Israeli vahe'mota ruotage Ra Anumzana tamagri Anumzamo'na, Nagrama hu'noa zanku hu'za rantamagia tamigahaze. \s Ra Anumzamofo nanekemofo hankave'agu hu'nea naneke \p \v 6 Ra Anumzamo'a tamagri tva'onte mani'nesire, haketa azeri fore nehuta, tamagri tva'onte'ma mani'nesire, agrikura kea hiho. \v 7 Kefo tamavu tamava'ma nehaza vahe'mota ana tamavu tamava'zana netrenke'za, fatgo osu antahintahima e'neri'za vahe'mota ana antahintahitamia netretma rukrahe huta Ra Anumzana tagri Anumzamofonte eho. Ana'ma hanageno'a Anumzamo'a tusi'a asunku huneramanteno kumitamia atreramantegahie. \v 8 Na'ankure Nagri antahi'zamo'a tamagri antahizanknara osigeno, tamagri tamavu tamavamo'a, Nagri navu'nava knara osu'ne huno Ra Anumzamo'a hu'ne. \v 9 Monamo'ma mopama agatereno onagamuma meaza huno, Nagri navunavamo'ene Nagri antahizamo'a, tamagri tamavu tamava'ene tamagri antahi'zanena agatereno onagamu me'ne. \v 10 Ko'mo'ma monafinti'ma ama mopafima runenteana, amnea eteno novianki, mopamofona rufru higeno, hozafi ne'zamo'a agata hageno marenerie. Ana nehuno hu'zama nentea vahe'mofona avimzana nemino, vahe'mofona ne'zana amigeno nene. \v 11 E'ina hu'negu Nagrama nehua nanekemo'a, ete rukrahera huno Nagritera amne avapara omegahianki, Nagri'ma navesi'nea eri'zana erivaga nereno, na'a agafare ana nanekea atrogeno e'ne, anazana erinte ama huvagaregahie. \s Ra Anumzamofo vahe'mo'za musenkase hanaza naneke \p \v 12 Hagi tamagra tamarimpa frune atiramita nevuta musenkase hugahaze. Ana nehanage'za tamavugama me'nea ranra agona ramimo'zane, ne'onse agonaramimo'za muse zagame nehanage'za, karankama me'nea zafaramimo'za zamaza ahe'za musenkase hugahaze. \v 13 Menima ave'ave trazamo'ma me'nefina, saipresi zafamo agri nona erino hageno marenerisigeno, ave'ave nofi'ma me'nefina, zagasefage mentoli zafamo agri nona erino hageno marerigahie. E'i ana zamo'a mago mevava avame'za me'nesnige'za, ana zama nege'nu'za Nagrira antahinami vava hugahaze. \c 56 \s Anumzamofo kema antahi'za amage'ma antesaza vahe'mo'za mizama erisaza naneke \p \v 1 Ra Anumzamo'a amanage huno hu'ne, Tamagra knare'ma huno refkohu avu'ava'zane, fatgo avu'ava'zane hiho. Na'ankure tamagri'ma ete tamagu'ma nevazina fatgo navu'navama erinte ama hanua knamo'a hago kofta nehie. \v 2 Iza'o mani fruhu kna Sabatimofo kasegema amage'ma nenteno, havi avu'avazama nosania vahe'mo'a asomu erigahie. \v 3 Ru moparega vahe'mo'ma Ra Anumzamofo amage'ma nentesania vahe'mo'a huno, Ra Anumzamo'a tagrira hu izora hanigeta Agri vahe'enena omanigahune hu'za zamagesa ontahiho. Ana nehanage'za zamagonknaza hari'nesnaza vahe'mo'za hu'za, tagra hagege hu'nea zafagna hu'none hu'za zamagesa ontahiho. \v 4 Na'ankure e'inahu vahekura Ra Anumzamo'a amanage huno nehie, Tamagonknazama hari'nea vahe'mota mani fruhu kna Sabati kasegea amage nenteta, Nagri'ma navenesia avu'avazama nehuta, huhagerafi huvempa ke'niama azeri antrakoma hanage'na, \v 5 Nagra ana vahe'mokizmia zamagia noni'amofo agu'afine asopareganena krentenesnuge'za, vahe'mo'za nege'za antahi zamigahaze. E'i ana zamagia tamagri ne'mofamokizmi zamagia agatre'nesia zamagi zamisugeno ana zamagimo'a vagaore mevava hugahie. \v 6 Ru moparega vahe'mo'ma Ra Anumzamofoma amage'ma nenteno, Agri eri'zama e'nerino Ra Anumzamofo agigu avesi avesi nehuno, Anumzamofo mono hunenteno, mani fruhu kna Sabatimofo kasegema amage nenteno, huhagerafi huvempa kenima azeri antrakoma nehania vahera, \v 7 Nagra avre'na ruotage'ma hu'nea agona'niarega vu'na, Nagritegama nunamuma nehaza noni'afi vanugeno musenkase hugahie. Ana nehu'za Nagritegama kresramnama nevaza itare'ma tevefi kre fanane hu ofane mago'a ofanema hanage'na, Nagra nege'na muse hugahue. Na'ankure Nagri nomo'a maka ama mopafi vahe'mo'za nunamu eme hanaza no megahie hu'za hugahaze. \v 8 Israeli vahe'ma zamavare'za kinama ome huzmante naregati'ma ete zamavare atruma hu'nea Ra Anumzamo'a amanage nehie, Ko'ma Israeli vahe'ma zamavroge'za emani'naza vahepina, mago'ene ru vahera zamavaresnuge'za zamagrane emanigahaze. \s Israeli kva vahe'mo'zama Anumzamofoma amagema onte'naza zamofo naneke \p \v 9 Hagi tanopafima nemaniza afi zagagafamotanena ne-enkeno, zafa tanopafima nemaniza afi zagagafamota eta ne'zana eme neho. \v 10 Israeli vahe'mokizmi kva vahera zamavu asuhu vahe manine'za, antahintahigura atupa hu'naze. Zamagra zuka kragna hu'nazankiza zamavu'ma mase'zankuke zamavenesige'za zamagira hamunkiza masene'za ava'na kevava nehaze. \v 11 Zamagra amu osu kramo'ma agraguke nentahino ne'zama nevava nehiaza hu'za zamagraguke nentahiza, ama' antahi'za omane sipisipi kva vahe mani'naze. Ana nehu'za mago mago'moza zamagra zamavesite vanovano nehu'za, zamagra havige hu'za vahera rezmataga hu'za fenozana e'nerize. \v 12 Ana vahe'mo'za hu'za enketa waini tina neneta aka tina rama'a nesune hu'za nehaze. Ana nehuta okinena aka tina negahunanagi amama nenona avamena agatereta rama'a negahune huza nehaze. \c 57 \s Kefo zamavu'zmava'ma nehaza kva vahe zamazeri korinia naneke \p \v 1 Fatgo zamavu'zmavama nehaza vahe'ma nefrige'za, ana zankura vahe'mo'za antahinozamize. Anumzamofo avu'ava'ma nevaririza vahe'ma nefrizage'za, vahe'mo'za antahi amara nosaze. Na'ankure fatgo avu'ava zama nehia vahe'ma nefrizana kefo avu'ava zampina oufresaze huno Anumzamo'a zamatrege'za nefrize. \v 2 Fatgo zamavu zamava'ma nehaza vahe'ma nefrizana, matipi umase'za mani fru nehaze. \p \v 3 Hianagi tamagra havi kasnampa kema nehia a'mofo mofavre naga mani'neta, savri avu'ava nehuno monkote nehia a'mo kaseramante'nea mofavre mani'nazanki amare eravao hiho. \v 4 Tamagra izanku kiza zokago kea hunentaze? Tamagra izanku tamagira akara huta tamagefu'na rehakanara hunemize. Tamagra ke ontahi havige vahe'mofo mofavre mani'naze. \v 5 Hagi monko avu'avazama hu tamagu tamagesamo'a teve akrukru huno teaza nehigeta, havi anumzante'ma mono'ma hunentaza zafa agafarega vuta savari avu'ava zana nehuta, mofavre nagatamia zamaheta osi tinkagomupine, havegampinena havi anumzamofontega kresramna nevaze. \v 6 Hagi tinkagomupinti pehema hu'nea haveramima me'nefintira mago erita eme antazageno me'negeta, ana zante wainia tagitreta ofa nehuta, witi ofanena nehaze. Ana zama nehuta tamagra tamagesama antahi'zana Nagrikura muse hurantegahie huta nehazafi? \v 7 Tamagra mareri agatere'nea agonarega marerita monko avu'ava zana ome nehuta, anante havi anumzantega ofa kresramna nevaze. \v 8 Tamagra tamefi Nagrira hunenamita, kafantamimofo amefiga'ane, kafa zafarera havi anumzamofo amema'a tro hunenteta, savri anegna huta tafe'ma eritareta masi'naza tafetera tamavufga avapako mase'neta tamavufga oge age nehuta, havi avu'vazana nehaze. \v 9 Tamagra olivi masavenuti eri maseve huta nefreta, mnanentake paurana rama'a tamavufgarera rutritri huteta vuta, Moleki havi anumzantera monora ome hunentaze. Ana nehuta mono'ma huntesnaza havi anumzankura vahe huzmantazage'za afete moparega nevu'za, fri vahe matipinena ana havi anumzankura ome nehakaze. \v 10 Tamagra tusi afete nevazageno tamavesra nehianagi, amazama nehuna zamo'a amne zankna nehie huta tamagesa nontahizanki tamagra kasefa hankave enerita, kazikazi huta anazana huta nevaze. \v 11 Tamagra izanku korora nehuta, Nagrira renavatga huta tamefira hunamita antahionami'naze? Nagrama akohe'na zaza knafima kema osuma manua zanku Nagrikura korora nosazafi? \v 12 Hagi maka tamavu tamava'zane, fatgo tavutava nehunema nehaza zanena, Nagra erinte ama hugahuanagi, ana zamo'a tamaza osugahie. \v 13 Hanki tamagrama hazenkefima unefreta, havi anumzantamima zogi atruma nehaza anumzantamina kehinke'za eme tamaza hiho. Ana hugahazanagi ana anumzaramina osi zaho'mo zamazeri faki hutresigeno zamavareno fregahie. Hianagi Nagripima frakino nemanisnia vahe'mo'a ama mopa erisanti hareno nemanino, Nagri ruotage agonani'a eri nafa'a huno manigahie. \s Zamagra'a zamaza osnaza vahe Ra Anumzamo zamaza hania naneke \p \v 14 Ra Anumzamo'a amanage hu'ne, Nagri vahe'mo'za ete egahazanki, kana varita eri ante fatgo nehuta, kampima me'neno zamazeri tanafa huga zantamina eritreho. \v 15 Ra Anumzana mani ruotage hu'neno manisga huno monafinka mani'neno manivava nehigeno agi'amo'ma ruotgema hu'nea Anumzamo'a huno, Nagra mareri agetere'nea kumate mani'noanagi, iza'o avufgama erinte neramino, kumi'agu asunku'ma nehia vahe'ene nemanina, izano agu'amo'ma uramia vahe'ene mani'nena azeri hankavea netue. \v 16 Nagra vaheni'a narimpa ahezmante vava osugahue. Hagi e'inama hanuana nezmagesugeno hanavezmia omnena, Nagrama zami'noa zamasimura fri'za atre vagaregahaze. \v 17 Nagrama narimpama ahezmante'na zamazeri havizama hunoana, na'ankure zamagrama havigema hu'za maka zantamima eri zamagrafinke'ma atre'za kumi'ma haza zanku anara hu'noe. Hianagi zamagra'a zamavesite rukrahe hu'za ko'ma hu'naza kumi huvava hu'za nevaze. \v 18 Hagi zamagrama haza zamavu'zamavara hago Nagra zamage'noe. Hianagi Nagra zamazeri neganamrena zamazeri so'e hu'na kegava huzmante'na zamavare'na nevu'na, zamasunku zampima mani'neza zavi'ma netaza vahe'enena nasunku huzmante'na zamazeri hankavetigahue. \v 19 Ana hanuge'za ana vahe'mo'za zagamera hu'za Nagri nagia ahentesga hugahaze. Afete'ene tvaonte'enema me'nea mopafima nemaniza vahe'mo'za, mani fru hu'za Nagri narimpa fruzampi manigahaze. Ana nehanage'na krifintira zamazeri knamaregahue huno Ra Anumzamo'a hu'ne. \v 20 Hianagi havi zamavu zamava'ma nehaza vahe'mo'za, hagerimo kranto kranto nehuno, havi hava zantamine hapa'ene erino ankenarega eme ruvati treaza hu'za ana zamavu zamavara otre'za huvava nehaze. \v 21 Hagi havi avu'avazama nehaza vahe'mo'za knarera hu'za zamarimpa frunena omanigahaze huno Nagri Anumzamo'a hu'ne. \c 58 \s Ne'zana a'o huno mani'neno nunamuma hu'zamofo naneke \p \v 1 Ra Anumzamo'a amanage hu'ne, Kagra akohenka ke'zana otinka ranke hunka ufema reaza hunka kezatinka, Nagri kema rufu'netagiza vaheni'a kea nezmasaminka, Jekopu naga'mo'zama nehaza kumi zamavu zamava zankura zamasamio. \v 2 Hianagi fatgo zamavu'zmavama nehaza vahe'mo'zama nehazankna hu'za maka zupa Nagritega nunamuna nehu'za, Nagri navu'navaza'ma keama hu'zanku musena nehaze. Anumzazmimofo kasegea zamefi hunomiza, Nagri tava'onte'ma erava'oma huzankuke musena nehaze. \v 3 Ana nehu'za tagrama ne'za a'o nehuta, tavufgama anteramita nemanunana nonkano hu'za nehaze. Ana kema haza nona'a Ra Anumzamo'na amanage nehue, anama ne'zama a'o huta nunamuma haza zupa, tamagra'ama tamazeri muse hu'zankuke tamagesa nentahita, eri'za vahetamia tutu huzmantazage'za eri'zana e'nerize. \v 4 Tamagra ne'zana atreta nunamuna nehazanagi, tamagra kehakare huta hafra nehuta, tamazana anakita hara nehaze. Hagi ne'zama a'oma haza zupa e'inahu avu'ava'ma hanazana, Nagra monafinkatira nunamuntamia ontahigahue. \v 5 Tamagrama antahi'zana, ne'zama a'o hu'na zupa, zaho'mo traza eri pagagi higeno mopafi agona reaza huta tavufama eri anteneramita, tasunku kukena eri nehuta, tanefapi mase'neta nunamuma nehuna zankura, Ra Anumzamo'a muse nehie huta nehazanagi, tamagra havige nehaze. \v 6 E'ina huta ne'zama a'o huta nunamuma nehaza zankura nave'nosianki, Nagri'ma navenesiana, havigema huta kinafima zamavarente'naza vahera katufenezmanteta, knazama zamita zamazeri havizama nehaza vahera zamatrenke'za fru hu'za nevanageta, bulimakao afu'mofo anankempima karenamare zafama antazaza hutama vahe'ma knama nezamiza zana maka atre vagareho. \v 7 Nagri'ma navenesiana amanahu tamavutamava hiho, Ne'zanku'ma atupa'ma hanaza vahera ne'zana nezamita, zamunte omane vahe'mo'zama nonku'ma nehakesageta, nontamifi zamavare nenteta, kukenagu'ma atupa'ma hu'nesnaza vahera kukena zamiho. Ana nehutma tamagri koramo'zama knafima mani'nesanageta, ozamatreta zamaza hiho. \v 8 Tamagra ana avu'ava'ma hanaza zamo'a nantera zagemo'ma hanatino remsa hiaza nehina, ame hu'na tamazeri knamaresugeno fatgo tamavu tamava zamo'a ugota huno nevanigeno, Anumzamofo hihamu masazamo'a tamefira remsa huramanteno ne-eno kegava huramantegahie. \v 9 Hagi kezamatita nunamuma hanageno'a, Ra Anumzamo'a kenona huramantegahie. Hagi tamagra taza huo hutama krafama hanageno'a, Nagra ama mani'noe huno hugahie. Hagi vahe'ma knama nezamiza zana netretma, vahe zamavufina tamazana asuteta zamavufintankema nehaza zama netreta, \v 10 ne'zanku'ma atupa'ma nehaza vahe'ene knafima mani'naza vahe'ma zamazama hanageno'a, ana tamavu tamava zamo'a hanimpinti tavimo remsa nehiaza nehina, hanimpi manisazanagi zage ferupima maniaza huta manigahaze. \v 11 Ana nehanageno Ra Anumzamo'a maka knafina kegava huramanteno nevuno, hagege kokampina nazankuro atupa'ma hanazana tamazeri knare hugahie. Ana nehuno zaferinatamia azeri hankavetisanigeta, tretre huno nehagea hozagna nehuta, kampu'i timo oraneno evu vava hiaza hugahaze. \v 12 Hanki ko'ma havizama hu'nea ranra kumatamina tamagra ete eri so'e huta negita, tamagehe'zama korapa'ma noma ki'naza marufi eri zugage huta nona kigahaze. Ana nehanage'za vahe'mo'za tamagrikura hu'za, havizama hu'nea keginane, nontamine, kumapi ne'onse kantamina eri zugage hu'za ki vahere hu'za hugahaze. \v 13 Ra Anumzamo'a huno, Nagrama mani fruhu knani'e hu'nama huhampari'noa kna Sabatimofo kasegea rutagreta tamagra'a tamavesi'zana amagera onteho. Ana nehuta Sabati knagura Ra Anumzamofo kna me'ne huta antahinemita, tamagra'ama tamazeri musema hanaza zankura nohaketa, amunte omane nanekenena osiho. \v 14 Tamagrama mani fruhu kna Sabatimofo kasegema amage'ma antesageno'a, Ra Anumzamo'a asomu huramantegahie. Ana hanigeta neramageho Jekopuma eri santi haregahanema huno Ra Anumzamo'ma huhamparinte'nea mopafima me'nea agonafi tamatrenigeta mani so'e nehuta, ne'zana neneta musenkasea hugahaze. Ra Anumzamo'a agra'a agipinti ama nanekea huama hu'ne. \c 59 \s Kumi'ma hutegeno Ra Anumzamo'ma kumi'ma atre'nentea zamofo naneke \p \v 1 Antahiho tamagerfa huno Ra Anumzamofo azamo'a atupara osu'neankino, tamagu nevazino, agesa akaniore Anumza omani'neankino nunamuma hanazana antahiramigahie. \v 2 Hianagi tamagrama nehaza kumi'mo, tamagri Anumzamofona refkohu afete netre. Ana hu'neankino tamagri kumi'mo'a Anumzamofo avua rehiza higeno, tamagri nunamuna nontahie. \v 3 Tamagri tamazampina vahe'ma zamahe friza vahe'mofo koramo avitegeno, kefo avu'ava'zamo tamazankofina hareki'ne. Tamagipina havigema hu'zamo avitegeno, tamagefunafina kefo ke'ma hantagezamo avite'ne. \v 4 Mago vahe'mo'ma magomofoma keagama hunteana havige huno keaga hunentegeno, keagafima avrentea vahemo'enena agrama agu'ma vazinakura havige nehie. Ana nehuta tamagra'ama vahe'ma zamazeri haviza haza zamo'a, mofavre amu'ene nehiankna nehuta, kumima hazana mofavre kasenteankna nehaze. \v 5 Ana nehazageno havi antahintahi tamimo'a, ha' osifavemofo anenta'mo amu'afinti horaho huno eviankna nehigeno, pamponkemofo nofi'mo ne'onse zagaramima anomagino eri antrakoma nehiaza nehie. Ana hu'neankino iza'o ana osifavemofo amu'ama nesanimo'a nefrisnigeno, mago amu'amo'ma rutako'ma hanigeno'a, mago ha' osifave horaho hugahie. \v 6 Tamagrama nehaza havi tamavu tamavamo'a vahera zamaza nosiankino, pamponkemofo nofi'mo haviza hu'negeno, kukenama tro'ma hu so'e osiankna hu'ne. Ana hu'neankino havi tamavu tamava'ma nehuta, hazenkema hu' zamo tamazampina avite'ne. \v 7 Ana vahe'mo'za kumi'ma huzante zamagi'a eri'za nevu'za, kezami omane vahe korana ame hu'za zamahe'za eri neragi'za, kumi'ma huzankuke antahintahia nehu'za, maka'zana eri haviza hu'za vanovano nehaze. \v 8 Ana hu'neankitma vahe'enema tamarimpa fruma huta mani'zana nontahita, kama vanoma nehazafina, fatgoma huno refkohu avu'ava zana nosaze. Ana nehazage'za tamagri tamagiakafima rente'za nevaza vahe'mo'za zamarimpa fru hu'za omanigahaze. \s Vahe'mo'za kumi'zami huama hu'naza naneke \p \v 9 E'ina hu'negu fatgo huno refko hu avu'ava zamo'a tatreno afete me'negeta fatgo avu'avara nosune. Masaza kegahunanki huta amuhara hunanagi, hanizamo refinete. Masa kegahunanki huta amuhara hunanagi, hanimpi vano nehune. \v 10 Ana knazamo higeta avu asuhu'nea vahe'mo kanku nehakeno azanteti asarega erieri huno eneviaza huta vano nehune. Ana nehuta zage ferupi vano nehunanagi, hanimpima vano hia vahe'mo'ma masete otite huno vanoma nehiaza huta vano nehune. Hankavezmima me'nea vahe'ma manizafina, fri vahekna huta nemanune. \v 11 Ana knazamo higeta beamo'za vahe amprinaku'ma regazigazi nehazaza nehuta, maho namamo'za kragima nerazankna nehune. Ana nehuta fatgoma huno refko hu'zanku amuhara hu'nanagi afete nemegeta, tagu'mavazi zanku tavua anteta nehakonanagi afete me'ne. \v 12 Na'ankure Ra Anumzamoka Kagri kavurera rama'a hazenke hu'nonankino, tagri kumi'mo eriama huno kumi vahe mani'naze huno keaga hunerante. Ana nehigeta tagra kumi vahe mani'none huta keta antahita nehune. \v 13 Ra Anumzamoka kagri kea ruhanentagita, havige huta kagrira kageta antahita osu'none huta nehune. Ana nehuta Anumzantimoka tamefi hunegamita, vahera huhaviza hunezmanteta, tusi hazenke erifore nehuta, tarimpafima me'nea havigea tagipinti huama nehune. \v 14 Hagi fatgoma huno refkomahu avu'ava zamo'a ete rukrahe huno nevigeno, fatgo avu'avazamo'a ogantu afete onetie. Ana nehigeno tamage'ma hu avu'ava zamo'a karampi masete otite nehie. Ana higeno anazamo'a tamage avu'ava zana retufenetre. \v 15 Tamagema hu'zamo'a inaregafi fregeno, havi avu'avazama atrea vahera vahe'mo'za hatati'za azeri haviza nehaze. \p Hagi Ra Anumzamo'ma fatgo huno'ma refko hu avu'avazama nonkeno'a musena nosie. \v 16 Hagi agrama kegeno, zamazeri havizama nehaza vahe'ma mago vahe'mo'ma efreno azama hugama osigeno'a, antri nehuno Agra'a azanuti ete agu'vazino nevreno, agra fatgo avu'ava huno zamazeri knare hige'za nemanize. \v 17 Hagi fatgo avu'ava zana amimizare ha' kukenagna huno nentanino, agu'vazino etema avre'zana asenire kankrikna huno nentanino, havizama nehaza vahe'ma zamazeri havizama hania zana rimpa ahezana kukenagna huno nentanino, kazigazima huno fatgo avu'avazama hu'zana nakre kukna huno antanine. \v 18 Zamagrama hu'naza zamavu zamavate anteno ha' vahe'a arimpa ahezmanteno nona huno zamazeri haviza nehuno, agri'ma ha'ma renentaza vahera nona huzmantegahie. Ana nehuno hageri ankenaregama maniza vu'naza vahe'enena nona huno zamazeri haviza hugahie. \v 19 Anama hanige'za zage fre kazigama nemaniza vahe'mo'za Ra Anumzamofonku koro hunte'za agorga nemanisageno, zage hanati kazigama nemaniza vahe'mo'za Agri hihamu hankave'agura husga huntegahaze. Na'ankure Ra Anumzamo'a asimu nentegeno zaho'amo ti hageno ne-eaza huno ne-esanige'za nege'za anara hugahaze. \v 20 Zamagu'ma vazinia ne'mo'a Saioni eno, Jekopu naga'ma kumi'ma atre'za zamagu'a rukrahe'ma hu'naza nagara eteno eme zamavaregahie huno Ra Anumzamo'a hu'ne. \v 21 Nagra Ra Anumzamo'na tamagranena mago huhagerafi huvempa kea amanage hu'na hu'noe, Nagra Avamuni'a tamagripi nente'na, nanekeni'a tamagipima ante'noa nanekemo'a me'ne''na huama huvava huta vugahaze. \c 60 \s Jerusalemi kumate'ma knare knama esania zamofo naneke \p \v 1 Jerusalemi kumamoka otinka remsa huo, na'ankure kagri masamo'a ko e'ne. Ana nehugeno, Ra Anumzamofona hankavenentake masa zama'amo'a kagritera remsa hino. \v 2 Hagi ko, maka ama mopafina hanizamo refi'netegeno, tusi haninkino vahera rufitezmante'ne. Hianagi Ra Anumzamo'a zage hanatiaza huno kagritera eama hanigeno, hihamu masa'amo'a kagrite remsa hugahie. \v 3 Ana nehanige'za kokankoka vahe'mo'za ana masa nege'za kagritega ne-esnage'za, kini vahe'mo'za ana zanke hu'za ana tavi'mofo masare egahaze. \v 4 Kavua kesga hu'nenka keganti kegama hunka ko, mofavre nagakamo'za magopi eri atru hute'za erimago hu'za kagritega neaze. Ne' mofavre nagakamo'za afete moparegati ne-esnage'za, mofa'ne nagaka'a zamavaresga hu'za neazanki ko. \v 5 Ana zama negesnankeno'a, kavugosafintira rumsa nehanigeno tumokamo'a fakifaki nehina, tusi'a musezamo kagu'afina avitegahie. Na'ankure fenozana eri'za hagerimpi kagrite ne-esageno, ana zanke hu'za maka ama mopafi vahe'mo'za feno zazamia eri'za kagritega egahaze. \v 6 Hagi rama'a kemoli afu'mo'za avi'netesageno, Midiani vahe'ene Efa vahe'mokizmia, ohampariga'a agaho kemoli afutamimo'za Seba mopafi vu'za goline, mnanentake zantamima kremnama vu'zana ome eneri'za, Ra Anumzamofo husgama hunte'zamofo knare musenkenena eri'za egahaze. \v 7 Ana nehanage'za Kedari kumate zagagafaramina rama'a zamavare atru hute'za zamavare'za kagritera ne-esage'za, Nabaioti kumateti ve sipisipi afutamina maka avre'za kresramnavu itare marerigahaze. Anama hanaza sipisipiramina aheta ofama nehaza itare'ma nagritegama ofama hanage'na Ra Anumzamo'na nege'na muse hugahue. Ana nehu'na mono noni'a hihamu hanavenireti avasesena hunte'na eri so'e zantfa hugahue. \v 8 Iza'za hampomo eaza hu'za neageno, maho namamo noma'arega hareno'ma eaza hu'za neaze? \v 9 Tamagerfa hu'za hageri ankenaregama nemaniza vahe'mo'za Ra Anumzamo'nama zamazama hanugura nagrite zamavua kete'za nemani'nageno, Tasisi kumate vahe'mo'za egota hu'za ne-eza ne'mofavre nagaka'a afeteti ventefi zamavarente'za ne-eza, ana ventefina rama'a silvane golinena erinente'za egahaze. E'inama hazana kagri'ma kazeri so'ema hugenka'ma so'e kagima eri'nanaza nege'za, Ra Anumzana tamagri Anumzama Israeli nagamotare'ma ruotage'ma hu'noa Anumzamo'na ra nagi namiku anara hugahaze. \p \v 10 Jerusalemi kumamoka, kuma keginaka'a megi'a vahe'mo'za e'za emeri zugege hu'za neginageno, kini vahe zamimo'za kagri eri'za erigahaze. Kora kagrira narimpa ahenegante'na knazana kami'noe. Hianagi menina nasunku hunegante'na navesigantegahue. \v 11 Jerusalemi kumamoka, kuma kafankamo'a feru'ene kenage'enena hagro huteno me'nesnige'za, afete moparegati vahe'mo'za feno zamia eri'za kagritega ne-esnage'za, kini vahe'zamimo'za ugota huzmante'za zamavare'za ana vahera kagritega egahaze. \v 12 Hianagi mago kumapi vahe'mo'o, mago kini ne'mo'ma kegavama hu'nesia mopafi vahe'mo'zama kagri kagorgama mani'neno kagri eri'zama eri'zanku'ma ave'osinia vahe'mo'a, haviza huno fanane hugahie. \v 13 Lebanoni mopafima me'nea zafa ta'nopafintira, meni zafane saipresi zafane mago'a knare'nare huno za'zama hu'nea zafaramina antagi'za eri'za kagritega egahaze. Hagi ana zafa ramintetira nagri mono nona eri zugege hu'za kisnageno knare zantfa hugahie. Ana hu'nesnige'na kini tra'ni'are mani'ne'na, nagia antesnua no me'neno nagri hankavea erinte ama' hugahie. \v 14 Ana hu'nesnige'za korapa'ma kazeri havizama hu'naza vahe'mokizmi mofavre naga'mo'za kagrite e'za, kagiafi zamarena eme nere'za kagrikura amanage hugahaze. Ra Anumzamofo ran kumakino, Saioni kumara Israeli vahe'mokizmi Anumzama ruotage'ma hu'nea Anumzamofo kumare hu'za hugahaze. \v 15 Jerusalemi kumamoka havizantfa hu'nanke'za, vahe'mo'za kavesi nogante'za zamefi hunegami'za, anampina mareriza atiramiza osu'naze. Hianagi nagra Ra Anumzamo'na kazeri so'e zantfa hu'nesnuge'za vahe'mo'za muse nehanage'za, henkama mani'za vanaza vahe'mo'zanena kagrikura muse hugante vava hugahaze. \v 16 Mofavremo nerera ami anivazu hiaza nehunka, maka kokantega vahe'mokizmi knare'nare feno zantamine kini vahemokizmi feno zanena erigahane. E'inama nehanagenka kagrama kenka antahinkama hananana, Jekopu nagamofo hankave nentake Anumzankino, nagu nevazino nahokeno ete navre'nea Ra Anumzane hunka hugahane. \v 17 Hagi bronsi eri'na egaragi goli erina ne-ena, aini erina egaragi, silva eri'na ne-ena, zafa eri'na egaragi, bronsi eri'na ne-ena, have eri'na egaragi, aini eri'na egahue. Ana nehu'na rimpama fru huno mani avu'ava zana huntenugeno kegava hunegante'na, fatgo avu'ava'zamo'a ugota huno mika zana kegava hugahie. \v 18 Tamagrama mani'naza mopafine, mopa tamimofo agema'ama ometre emetrema hu'nea atumpareganena, ha'mofo agenkene, ha'ma nehuno keonke zama eri havizama hu'zamofo agenkenena magore hutma ontahitfa hugahaze. Hianagi kuma kegina ka'agura, Ra Anumzamo'a ete ko nagu vazino navre'ne hunka agia anteneminka, kuma kafanka'agura Ra Anumzamofo agia husga hanune hunka agi'a antemigahane. \v 19 Hanki zagemo'a koma ferupima remsa huneganteazana huno remsa nosanigeno, ikamo'ma kenage'ma remsa hunegantea zana huno remsa huogantegahie. Na'ankure Ra Anumzamo'a mevava taviareti remsa huneganteno kagri Anumzamo'a hankave masaka'a manigahie. \v 20 Hanki kagrite'ma remsama hania zagemo'ene ikamokea magore huke tami ofregaha'e. Na'ankure Ra Anumzamo agra mevava tavika'a manisanigeno, maka kasuzamo'a vagaregahie. \v 21 Ana hanige'za kagri vahe'mo'za fatgo avu'avake nehu'za, mopa eri'za manivava hugahaze. Nagra'a nazampinti zafa avima kriaza hu'na hankre noanki'za, nagri nazanko avo mani'nesage'za vahe'mo'zama nezamage'za nagri nagia husga hugahaze. \v 22 Hagi menina osi'a naga nofi mani'nazanagi, henka tusi'a vahe eforehu hakare huteta hankavenentake vahe efore huta manigahaze. Ra Anumzamo'na ama nanekea huankino, nagrama ko huhampari'noa knare ama anazamo'a ame huno efore hugahie. \c 61 \s Ra Anumzamo vahe'ma zamaza hania knama esania zamofo naneke \p \v 1 Ra Anumzamofo Avamumo'a nagrite emani'ne. Na'ankure Ra Anumzamo nagrira nanunte masave tagino frenenanteno, knama zamiza zamazeri havizama nehaza vahera knare musenke ome huama hunka zamasamio huno hunantege'na e'noe. Ana nehuno rama'a knazampima mani'naza vahera zamarimpa fru nezaminka, hapinti'ma zamazeri'za kinama huzmante'naza vahera zamazeri netrenka, kinama hu'naza vahera kinafintira atreta fruhuta viho hunka zamasamio huno hunante'ne. \v 2 Hagi Ra Anumzamo'a naga'ama so'e avu'avazama huzmanteno zamazeri so'ema hania kafugura huama hunka nezmasaminka, vahe'ama knama zamiza zamazeri havizama hu'naza vahera arimpa ahenezmanteno zamazeri haviza haniankna ome huama hunka nezamasaminka, zamasunku nehu'za zavi krafa nehaza vahera zamarimpa fru zamio huno hunantege'na e'noe. \p \v 3 Saioni kumapima mani'neza zavi krafama nehaza vahera zamarimpa fru nezaminka, zamanunte'ma kugusopama erinte'nezama zavi'ma netaza zana ome erinetrenka, avasase'ane tavaravereti anaki zamanto. Ana nehunka zavi'ma netaza zana eri netrenka, musema hu'zana masavema nehiaza hunka fre nezmantenka avesra gosrama nehiazana eri netrenka, kukenama nehiaza hunka Ra Anumzamofo agima ahentesgama hu'zana ante'zamanto. Anama hananke'za ete hankavea eri'za muse zagame nehu'za, Ra Anumzamofona muse huntegahaze. Ana nehanage'za vahe'mo'za nezamage'za, Ra Anumzamo oki zafa hankre'negeno oti hankave ti'neankna hu'naze hu'za nehu'za, Ra Anumzamofo agia ahentesga hugahaze huno hunantege'na e'noe. (Matiu 11:5, Luku 4:18, 19, 7:22) \v 4 Anama hutesuge'za korapa'ma havizama hu'nea rankumazmia zamagra eri zugage hu'za kigahaze. Ana nehu'za maka zantamimo'ma havizama huno za'za knama meno'ma e'nea zantamina eri kasefa hu'za kigahaze. \v 5 Keta antahita osu'nesaza vahe'mo'za e'za tamagri sipisipi afutamina eme kegava nehanage'za, hozatamifine waini hozatamifina afete moparegati vahe'mo'za eri'zana eme eri ramantegahaze. \v 6 Hianagi tamagrikura Ra Anumzamofo pristi eri'za vahere hu'za nehu'za, tagri Anumzamofo avuga eri'za eneriza vahere hu'za tamagrikura hugahaze. Ana nehanageta kokankoka vahe'mo'za eri'za eme tamamisnaza zagofenoreti ne'zana neneta, ana vahe'mokizmi feno zante rantamagia enerita tamimiza runafage hugahaze. \v 7 Nagri vahe'mota tamagazegu hu'nazanagi ante agofetu hu'na tami'nugeta rama'a zantami eri santiharegahaze. Tamazeri tamagaze hu'nazanagi, ranke huta zagamera huta ana fenozama tami'nua zantera musena hugahaze. E'ina hu'negu mopatamifina rama'a zantami eri agofetu huta erita manigahaze. Ana nehutma tusi'a muse nehanageno ana muse zamo'a vaga oreno mevava hugahie. \p \v 8 Na'ankure fatgoma huno refkoma hu avu'ava zanku Ra Anumzamo'na nave'nesie. Musufamase avu'avazane, vahe'ma azeri havizama hu avu'ava zankura tamagerafa huno nave'nosie. Nagri naga'mo'za rama'a knaza eneri'za hazenke eri'nazagu, nagrama zamigahuema hu'nama hu'noa kante amage ante'na musezana nezami'na, mevavama hania huhagerafi huvempa kea zamagrane huhagerafigahue. \v 9 Hagi zamagripinti'ma henkama efore'ma hanaza vahera, maka ama mopafi vahe'mo'za zamagesga hu'za antahizamigahaze. Anama zamagesgama hanaza vahe'mo'zama zamage'za antahi'zama hanazana, Ra Anumzamofo vahe mani'nazageno agra'a asomu hunezmante hu'za hugahaze. \p \v 10 Ra Anumzamofonkura tusiza hu'na muse nehanugeno, nagu'amo'a Anumzanimofonkura muse zagame hunteghie. Na'ankure Agrama nagu'mavazino navre'nea zana kukenagna huno antaninenanteno, fatgo avu'ava zanu, zaza kukenagna huno antaninante'ne. Ana'ma hige'na mago vemofo a'masiminaku higeno asenire knare tavrave anakiankna nehu'na, zagoamo'ma marerisa zantaminteti a'mofoma avasese hunteankna hu'noe. \v 11 Mopafinti keonke zamo rehakarufeno hageno marenerigeno, hozafi avimzamo amumpa anteno mareriaza huno, Ra Anumzamo'a hanigeno, fatgo avu'avazamo'ene Agri'ma husgama huntezamo kokankoka vahe'mofo avurera hageno marerigahie. \c 62 \s Saioni kumamo'ma kasefa agima erisnia zamofo naneke \p \v 1 Na'ankure Saioni kumamoka kagri knare zanku hu'na nagira hamunki'na omani kea huvava nehu'na, Jerusalemi kumamoka knare zankura akohe'na omanigahue. Ana hu'na nevanugeno nanterampi zage hanatino remsa hiaza huno, fatgo avu'avazamo'a kagripintira remsa nehanigeno, agu'mavazi zamo'a kenage tavi tagi karugaru huno nevigeno remsa hiaza huno remsa hugahie. \v 2 Maka ama mopafi vahe'mo'za fatgo kavukvazana negesnage'za, kini vahe'mo'za kagri hihamu masazana kegahaze. Ana nehu'za Ra Anumzamo'ma kasefa kagima antegamisnia kagi ahegahaze. \v 3 Kagra Ra Anumzamofo azampi mago avasese'amoke hu'nea kini fetori meankna nehunka, kinimo'ma nentania fetori Ra Anumzankamofo azampi meankna hugahane. \v 4 Ra Anumzamo'a amefi humine hu'za kagia nehe'za, mopa'amo'a hagage koka fore hu'ne hu'za kagia ohegahaze. Hianagi mago kasefa kagima ahesazana, nagra agrikura muse hunentoe hu'za kagia nehe'nageno, vere'ma mani'nea a'mo'ma muse nehuno neve'enema maniaza huno mopakamo'a so'e huno mesigeno, Anumzamo'a muse hugantegahie. \v 5 Mago kasefa ne'mo vene omase'nea mofa a' eriankna hu'za, kagri ne'mofavre naga'mo'za kagrane eri hagerafigahaze. Ana nehanageno menima a'ma e'neria ne'mo'ma, ana a'ma musema hunenteaza huno kagri Anumzamo'a kagrira musena hugantegahie. \v 6 Jerusalemi kumamoka kuma keginare'ma mani'neza kvama hanaza vahera ko huhampri zamante'noe. Ana hu'noanki'za kenage'ene feru'enena zamagira hamunkite'za omanigahaze. E'ina hu'negu Ra Anumzamofontegama nunamuma hanana vahe'mokane, kezanke'ma hanana vahe'mokanena mani frua osunka kezati vava huo. \v 7 Ana huta Ra Anumzamofontega kezati vava huta nevinkeno, Jerusalemi kumara ete eri hankavetisnigeno, maka ama mopafi vahe'mo'za anazama negesu'za husga huntegahaze. \v 8 Ra Anumzamo'a hankavenentake tamaga azana erisga huno huvempagea hu'neankino, ha' vahetamimo'za e'za tamu'na sisima huta hankre'naza witine, tamu'na sisima huta hankre'naza waini hozafintira afete moparegati vahe'ene tamagri ha' vahe'enena zamatrenuge'za e'za eme eri'za onetfa hugahaze. \v 9 Hianagi witi ragama hamare'nazana tamagra'a neneta, Ra Anumzamofona agia husga huntegahaze. Ana nehanage'za waini rgama tagisnaza vahe'mo'za ana wainia Nagri mono kumapina negahaze. \v 10 Jerusalemi kumapima menima mani'naza vahe'mota kumara atreta, kuma kafaramimpinti atiramita vuta vahe'ma esnaza kana eri ra nehuta, mopa kateta antemrenerita, kampima haveramima me'neana eritreho. Ana nehuta maka vahe'mo'zama kesnaza avame'zana, krauefa erisga hiho. \v 11 Jerusalemi kumamoka antahio, Ra Anumzamo'a maka ama mopafi vahera zamasami'neanki'za, kagrikura amanage hu'za hugahaze. Saioni kumamoka kagri'ma kaguvazino'ma kavresnia nera ne-eankino, musezane nonama huno kamisnia mizana magoka eri'neno ne-e. \v 12 Ana hu'neanki'za kagri vahekura hu'za, Ra Anumzamo'a zamagu vazino zamavare'nea vahe mani'nazanki'za ruotge vahe mani'naze hu'za hugahaze. Anage nehu'za kagrikura hu'za, Ra Anumzamo'a amefira huomi'nea kumaki haketa vanune hu'za Jerusalemi kumamokagura hugahaze. \c 63 \s Ra Anumzamofo arimpa ahe'zamo ama mopafi vahete esania zamofo naneke \p \v 1 Idomu kaziga Bozra kumateti'ma za'za kukena'are'ma korankrema hunegeno'ma ne-ea nera iza'e? Iza kini ne'mofo za'za kukena hu'neno hihamu hankaveanena agatre azatrea huno masia hunora ne-e? E'i ana nera Nagragi'na fatgo navu'nava zampinti nanekea nehuanki'na hihamu hankavenireti zamagura vazigahue. \v 2 Hanki waini rgama rentra'ma nehazafima wainima rentra ahe'nea vahe'mofo kukenaregama hiazama huno, tamagri kukenaregama kora penimoke'ma hu'neana nazamo anara hu'ne? \v 3 Mago vahe'mo'a nagranena mani'neno naza osige'na nagrake waini raga rentra ahe'na regatati hu'noe. Nagrira tusi'a narimpa ahege'na ha' vaheni'a krepima regatiti'ma nehiaza hu'na zamahe'na zamarehapa hugeno, kora zamimo'a rugatati huno maka kukenanirega koramoke hu'ne. \v 4 Nagra vaheni'ama zamagu vazi'na ete'na zamavaregahue hu'nama huhampari'noa kna nagu'afi antahinoankina, zamagu vazi'na ete zmavrenua kafua hago e'ne. \v 5 Nagrama koana Nagri vahe'ma zamazama hanaza vahera omani'zagena antri hu'noe. E'ina hige'na tusi'a narimpa ahenezmante'na Nagra'a nazanteti zamagu vazi'na ete zamavare'noe. Ana nehugeno Nagri narimpa ahezamo'a mareri'ne. \v 6 Tusi'a narimpa ahenezmante'na maka kokankoka vahera zamahe'na rehapati'noe. Ana nehu'na narimpama ahe'zana aka tima nehiaza hu'na zamuge'za nene'za neginagia hu'naze. Ana nehazage'na zamagri korana mopafi eri tagi atre'noe. \p \v 7 Ra Anumzamo'ma tavesi neranteno so'e avu'avazama hunerantea zanku'ene Ra Anumzamofo agima husgama hunte'zankura huramagesa hugahue. Tamagerfa huno Ra Anumzamo'a asunku zama-areti'ene vagaore avesi zanteti Israeli vahera zamazeri so'e hu'ne. Maka'zama Anumzamo'ma tagri'ma hurante'nea kante anteno tusi'a asunku huranteno taza hu'ne. \v 8 Ra Anumzamo'a huno, Ama ana vahera tamagerfa hu'za Nagri vahe fatgo mani'naze. E'ina hu'neanki'za zamagra nagri navurera havi kea osugahaze. Ana nehuno Agra zamagu'vazi ne' mani'ne. \v 9 Hanki zamagrama knazama eneri'za zamatafima nemani'zageno'a, Ra Anumzamo'enena ana knaza enerino, atazampi mani'ne. Ana nehigeno Agri tavaonte'ma nemania ankeromo zamagrane mani'neno zamagu vazi'ne. Ra Anumzamo'a avesizama'areti'ene asunku zama'areti huno ete zamavare'ne. Hagi korapa'ma mani'za e'naza knafina, maka zupa Ra Anumzamo'a azampi zamavaresga huno e'ne. \v 10 Hianagi Ra Anumzamofona ke'a rutagre'za zamefi hunemi'za Ruotage Avamu'amofona arimpagna erimi'naze. Ana hazagu huno ete rukrahe huno Ra Anumzamo'a zamagri ha' vahe fore huno Agra'a hara huzmante'ne. \v 11 Anama hutege'za Mosese knafima korapa'ma fore'ma hu'nea zankura zamagesa ete nentahi'za amanage hu'za hu'naze. Hageri amu'nompima kama erifore huno vahe'ane naga'are'ma kegavama nehaza vahe'enema zamavareno'ma e'nea Anumzana iga mani'ne hu'za nehu'za, Agra Ruotage Avamu'ama atregeno amunozamifima enemanino, \v 12 hankavenentake azanu Mosesena azantamaga kaziga hankavea nemino, hagerina refkohu kanti kama huno kana erifore hige'za kantu kazigama vu'nazana, Ra Anumzamo'a agri agimo'ma agi'ama mevava hanigu anara hu'ne. \v 13 Hagerimo'ma amefenkame'ma tami'nefina agra'a ugota huno nevuno zamavareno vu'ne. Hagi hosi afumo'za hagege kokampima viaza hu'za vu'nazanagi, trakara hu'za omase'naze. \v 14 Hagi bulimakao afumo'za agupofi umani fru hazankna huno, Ra Anumzamofo Avamumo'a mani fru zami'ne. E'inahu avu'avaza hunka vaheka'a kegava hunka zamavarenka ne-enka Rankagia eri'nane. \s Nunamu hanigeno Ra Anumzamo'ma asunku huntesnia zamofo naneke \p \v 15 Ra Anumzamoka monafinka masanentake huno hankave'ane kumapintira, kefenkma atenka tagrira tago. Inantega tusia hihamu hankaveka'a me'ne? Kagra kasunkura hurantenka knare kavukvara hunorantane. \v 16 Abrahamu'a tageno antinora osigeno, Israeli'a tagenira osu'neanagi, kagra nerfaga mani'nane. Kagra Ra Anumzamoka tagri nerfaga mani'nenka, korapama tagu'vazinka tavre'nana ne' mani'nane. \v 17 Ra Anumzamoka na'a higenka tatranketa kagri kana novaririta, tagu'a kafana erinegita, kagrira korora huganteta kagorga nomanune? Hagi nagri eri'za vahe mani'neta, Nagri naganofi mani'nazema hanunka, rukrahe hunka tagritega ete eno. \v 18 Ruotage'ma hu'nea mono nonka'a osi'a knafi ruotge vahekamota erita mani'nonane. Hianagi menina tagri ha' vahe'mo'za ha' eme huranteza ana mono nona eme eri haviza nehu'za, zamagiareti renkrare re'naze. \v 19 Kagra hunka nagri vahe mani'naze hunka tagi nehunka kegava hurante'nananagi, ana'ma huozmante'nana vahe'mo'zama nehazankna tavutava nehuta, kagri kagima nohaza vahe'mo'za nehazankna tavutava nehu'ne. \c 64 \p \v 1 Ra Anumzamoka nagri'ma navesiana anami mona eri anafe hutrenka eramigeno, ama mopafima me'nea agonaramimo'a kagri kavurera tore'vare hino. \v 2 Tevemo zafare tevenereno ti tegrakra hiaza nehanagenka, kagra eraminka ha' vaheka'arera kagika'a eme eri ama nehuge'za, maka ama mopafima mani'naza ha' vahekamo'za nege'za kagri kavurera zamahirahiku hiho. \v 3 Na'ankure tagra e'inahu'zana forera osugahie huta hu'nonaza fore higeta konana, kagra monafinti eneraminkeno, ama mopafima me'nea agonaramimo'a kagri kavurera tore'vare hu'ne. \v 4 Hagi korapara magora Kagri kna Anumzana mani'neno, kagrite'ma zamentintima nehu'za, kavegama antaza vahetera hankave'a erinte ama huno zamaza hu'ne hu'zama haza nanekea zamagesafintira nontahi'za, ana anumzana zamavufintira onke'naze. \v 5 Hagi musema hu'zama fatgo zamavu'zamava nehu'za, kagri kavukava'ma zamagema okaniza amage'ma nentaza vahera kagra zamaza nehane. Hianagi tagrama kumi'ma huvava hunkenka, kagra karimpa aherantenane. E'ina hu'neankino ina vahe'mo tagrira taguvazino taza hugahie? \v 6 Maka vahe'mota agruma osu'nea vahekna hunone. Tagrama fatgo tavutava nehune hutama nehu'na tavutavamo'a, pehanama regriri tavravegna hu'none. Tagrama hu'na hazenkemofo kumi'mo higeno, zafa ani'namo uza re'negeno zaho'mo eri hareno viaza huno tagri kumi'mo tavareno afete vu'ne. \v 7 Mago vahe'mo'e huno kagri kagia aheno nunamuna osuge, kagritera erava'oa huno kamagera onte'ne. Tagri kumi'mo higenka kamefi huraminkeno, tagrama huna kumi'mo tazeri haviza higeta havizantfa huta mani'none. \v 8 Ana hu'neanagi Ra Anumzamoka tagri nerfaga mani'nane. Tagra higo mopagna huta manunkenka, kagra mopa kavoma tro nehia nekna hunka mani'nane. Kagraka'a kazampinti makamota tro hurantanketa mani'none. \v 9 Ra Anumzamoka zazatera krimpa ahenerantenka, tagri kumikura kagesa antahi vava osuo. Tagra kagri vahe mani'neta nunamu nehunanki kavua antenka tago. \v 10 Kagri routage rankumatamimo'a ka'ma kokankna higeno, Saioni kumamo'enena ka'ma kokankna higeno, Jerusalemi kumamo'enena haviza higeno anampina vahera omanitfa hu'ne. \v 11 Konariri amoke'ma huno ruotage'ma hu'nea mono nontima, me'nege'zama tagehe'moza anampima vu'za Kagri kagima ahentesgama nehaza mono nona, tevemo teno eri fanane nehigeno, ana maka knare narezanti'ma anampima me'nea zane, maka nontaminena tevemo te fragu vazigeno hihi huno marerino amne'za se'ne. \v 12 Ra Anumzamoka ama ana maka zama nehanazana, eri amnea osugahampi? Kagra amanea kea osu mani'nenka tazeri havizana huvava hunka vugahano? \c 65 \s Keontahi vahe Ra Anumzamo knaza zamisnia naneke \p \v 1 Hagi Ra Anumzamo'a huno, Nagra nunamuma hu'za nantahima nonkaza vahe'mo'zama nunamuma hu'za nantahima kesagu zamavega antena mani'noe. Nagriku'ma nohake'za Nagri nagi'ma nohaza vahe'mo'za nagrira nage'za eri fore hazage'na Nagra ama mani'noe, ama mani'noe hu'na nehue. (Rom 10:20, 21) \v 2 Nagri kema runetrage'za knare osu kante'ma nevu'za, zamagra'a antahintahima nevarariza vahetera zamazama hunakura nazana rusutetena maka knafina mani'noe. \p \v 3 Ana havi zamavu zamava'ma huvava Nagri navufina nehu'za, nazeri narimpa nehe'za, hoza zamifina havi anumzante kresramna nevuza, simenire'ma tro'ma hunte'naza itarera mananentake'zana kremna vu'naze. \v 4 Ana nehu'za matipi maniza vano nehu'za, kenagera oku'a havi avamute monora nehu'za, afu'mofo ame'a nene'za, Anumzamo'na navure'ma agruma osu'nea zagagafama kre'naza tima'anena ne'naze. \v 5 Ana vahe'mo'za mago'a vahekura hu'za, tagri tavufgamo'a ruotage hu'neanki, tagri tavaontera omanita ogantu'a maniho hu'za nehaze. E'inahu zamavu zamava'ma nehaza zamo'a tevegumo nagonagampi fregeno kumagumaguma hiankna maka knafina nehie. \v 6 Keho, Ra Anumzamo'na maka tamagri havi tamavutamavara avontafepi krentogeno me'ne. Ana hu'negu nagra akohe'na omani'na, maka kumitamimofo avamente antena nona hu'na mizana tamente tamente tamitere hugahue. \v 7 Ana hanuge'za zamagri kumi'ene zamagehe'i kumimofo knazanena erigahaze. Na'ankure zamagra agonaramintega vu'za, havi anumzante tevefi ofa ome nehu'za, nagri nagia eri haviza hu'naze. E'ina hu'nazanki'na ana kumi'ma hu'naza zamofontera, nona hu'na mizazmia zami fatgo hutere hugahue. \v 8 Ra Anumzamo'a amanage huno hu'ne, Mago vahe'mo krepi raga regatiti huno tima'a eriteno akru'a atreaza nehigeno, mago vahe'mo huno matera ovuo. Na'ankure mago'a tima'a me'negenka regatiti hu so'e osu'nane huno nehiaza hu'na, nagri eri'za vaheni'a Israeli vaheku nagesa nentahi'na zamazeri haviza huvaga oregahue. \v 9 Nagra Jekopu naga'ene Juda vahepinti rama'a vahe zamazeri fore hanuge'za, nagri agonaramina eri nafa'a hu'za anampi manigahaze. Nagri eri'za vahe manigahaze hu'na ama ana vahera huhampari'noa vaheki'za, ana mopa erisanti hare'za manigahaze. \v 10 Ana hanigeno ana mopafina sipisipi afu zamimo'ene bulimakao afu'zamimo'za avite'za nemaninageno, Saroni agupomo'a sipisipi afu kevumo'zama ne'zama nesaza agupo fore hinkeno, Akori agupomo'a bulimakao afu kevumo'zama manigasama hanaza mopa megahie. Nagriku'ma nehakaza vahetera e'inahu'za fore hugahie. \v 11 Hianagi Ra Anumzamo'na tamefi hunenamita, ruotge'ma hu'nea agonani'a tamage akaninenteta, Gati havi anumzante ne'za retro hunenteta waini tinena tagi havia huta Meni'e nehaza havi anumzante ofa nehaze. \v 12 E'ina nehazanagi ha' vahe kazinkante tamavrentesnuge'za, ha' vahe'mo'za tamazeri pri huza bainati kazinteti tamahegahaze. Na'ankure nagrama kezamatuana nagri kea antahita nona nosuta, kema tamasamuana, nagri kea antahi so'ea osu'naze. Ana nehuta nagri navurera havi tamavu tamavaza nehuta, nagri'ma nave'nosia avu'avaza amage ante'naze. \v 13 E'ina hu'negu Ra Anumzamo'na amanage hu'na nehue, Nagri eri'za vahe'mo'za ne'zana negahazanagi, tamagra tamagaku hugahaze. Nagri eri'za vahe'mo'za tina negahazanagi, tamagra tinku hugahaze. Nagri eri'za vahe'mo'za muse hugahazanagi, tamagra tamagazegu hugahaze. \v 14 Nagri eri'za vahe'mokizmi zamagu'afina musezamo avitesanige'za, muse zagame hugahaze. Hianagi tamagri tamagu'afina tamasuzamo avinetena, tumotamimo'a netanesnigeta zavi krafa hugahaze. \v 15 Ana hu'nesnuge'za Nagri eri'za vahe'mo'zama vahe'ma sifnagema huzmantekura, tamagri tamagi ahe'za sifna kea huzmantegahaze. Na'ankure Ra Anumzamo'a tamagrira tamahe fanene nehuno, eri'za vahe'aramina ru zamagi zamigahie. \v 16 Hanki iza'o ama mopafima mani'neno, agra'ama asomu erigahue huno'ma hanimofona tamage huno Anumzamo'a asomura huntegahie. Iza'o mopafima huvempama hanimo'a, tamage Anumzamofonte huvempa hugahie. Na'ankure ko'ma hu'naza hazenkeramina Nagra nagekani zamante'noe. \s Ra Anumzamo'ma kasefa monane kasefa mopanema tro hania zamofo naneke \p \v 17 Hanki antahiho, Nagra kasefa monane kasefa mopanena tro hugahuanki'za, ko'ma fore'ma hu'nea zamo'a antahintahi zamifina mago'enena omanesanige'za zamagesa ontahigahaze. (2 Pita 3:13, Revalesen-Hufo hu'nea naneke 21:1) \v 18 Hianagi Nagrama kasefa'zama tro'ma hanua zanku muse huvava nehuta manigahaze. Nagra Jerusalemi kumara vahe'mo'zama musema hu'za manisaza kuma retro hugahue. Ana kumapima manisnaza vahe'mo'za tusi muse huvava hugahaze. \v 19 Nagranena Jerusalemi kumakura muse hunente'na, vaheni'agura antahi so'e huzmantegahue. Ana nehanugeno Jerusalemi kumapima zavi krafama nentahiza zana hu'za mago'enena ontahitfa hugahaze. \v 20 Mofavre nentamo'ma osi'ma mani'neno'ma nefriazana osugahie. Maka vahe'mo'za zazate manite'za tavava ozafa re'za 100'a kafu hanazanagi, kasefa vahe mani'naze hu'za hugahaze. Hanki 100'a kafuma agateore'neno'ma ame huno'ma frisnia vahekura sifna ahentegeno frie hu'za hugahaze. \v 21 Nagri vahe'mo'za zamagra nontamina ki'za ana nontamimpi nemaniza, zamagra waini hoza ante'za raga'a negahaze. \v 22 Nagri vahe'mo'zama ko'ma noma kinage'za, ru vahe'mo'zama emerizama mani'nazanknara nosnageno, waini hozama ante'nage'za ru vahe'mo'zama eme tagi'za nenazanknara osugahaze. Na'ankure Nagri vahe'mo'za zafamo'ma nehiaza hu'za zazate maniza nevu'za, zamazampinti zamu'na sisima hu'za eri fore'ma hu'naza zantamina nene'za musenkase hu'za maniza vugahaze. \v 23 Zamagrama erisnaza eri'zamo'a amne zanknara osugahie. Ana nehanage'za kasezmantesaza mofavre naga'zamimo'za hazenkea e'origahaze. Na'ankure ana naga'mokizmi mofavre nagara Ra Anumzamo'a asomu huzmante'neankino zamagripinti'ma henkama kase anante nante'ma hanaza vahe'enena asomu huzmantegahie. \v 24 Hagi zamavesinia zanku'ma nantahima onke'nenage'na, Nagra kenona huzmantegahue. Ina zankuro nunamuma nehanage'na nentahi'na, zahufa nunamuna nehanage'na ana zana zamigahue. \v 25 Afi kramo'ene sipisipi anentamokea magopi mani'neke trazana nenesakeno, laionimo'ene bulimakao afumo'enena magopi mani'neke hagege trazana negaha'e. Hianagi osifavemo'a kugusopa negahie. Ana hu'neanki'za Nagri ruotage agonafina havi avu'ava zana nosnageno, magomofoma azeri havizama hu'zana omanegahie. Ra Anumzamo'na amana nanekea nehue. \c 66 \s Mona kumamo'a Anumzamofo tra me'ne hu'nea naneke \p \v 1 Ra Anumzamo'a amanage huno hu'ne, Mona kumamo'a Nagrama nemanue tra megeno, ama mopamo'a nagiama nentoa tra me'ne. E'ina hu'neankita Nagri nona inantega kinantesnage'na, nagra mani frua hugahue? \p (Matiu 5: 34, 35. Aposolo 7: 49, 50) \v 2 Na'ankure Nagra Ra Anumzamo'na monane mopane maka zantamina nazampinti tro huntogeno me'ne huno Ra Anumzamo'a hu'ne. Hagi zamavufagama anteramiza nemaniza, zamasunku hu'za zamagu'a rukrahe nehu'za, nagri nanekegu'ma koroma hunte'za zmahirahiku'ma nehaza vaheku nagrira nave'nesie. \p \v 3 Hianagi ve bulimakaoma ahe'za ofama nehaza zamo'a vahe'ma ahe friaza nehu'za, sipisipi anenta'ma ahe'za ofama nehaza zamo'a, krama ananke eri vamigino ofama nehazankna nehaze. Hagi witi ofama nehaza zamo'a, nagri navurera afumofo korama ofama hazankna nehu'za, mna nentake'zama ofama haza zamo'a, nagrama koana havi anumzante kre mna nevazankna nehaze. Ana nehu'za zamagra'a zamavesite kasarino'ma agoterfa avu'ava zana nehu'za, kana atre'za zamagra'a zamavesi nevaririze. \v 4 E'ina hu'negu zamagrama koro'ma nehaza knazana ko huhampri zamante'noanki'na, atrenugeno zamagrite egahie. Na'ankure Nagrama kema hu'noana mago'mo'e huno kenona osigeno, kema nehugeno'a mago'mo'e huno nagri kea ontahine. Nagri navurera kefo avu'ava nehu'za nagrama musema nosua zamavuzmava nehaze. \v 5 Hagi iza'o Ra Anumzamofo kegu'ma ahirahiku'ma nehania vahe'mo'a Ra Anumzamofo kea agesa anteno antahino. Nagri nagireku hu'za neramafu'za zamavesra huneramante'za kiza zokago ke huneramante'za Ra Anumzamo'a hankave'ane eno eme zamazeri muse nehina, kamaneno hu'za nehaze. Hianagi tamagerfa hu'za ana kema nehaza vahe'mo'za tusi'a zamagazegu hugahaze. \v 6 Rankumapinti'ma tusi agasasankemo'ma nehiana nentahita, ra mono nompinti'ma nehaza agasasankea antahiho. E'i ana agasasankea Ra Anumzamo'a agri'ma ha'ma rente'naza vahe nona huno miza nezamige'za nehaza agasasamo'e! \v 7 Jerusalemi rankumamo'a mago a'mo mofavre anteku nehigeno ata negrigeno ne' mofavre omenteaza osu'neanki, ame huno ne' mofavre anteankna hu'ne. \v 8 Hanki e'ina hu'zana kora negeta nentahita hu'nazafi? Mago kumamo'a mago zupagera ame hunora eforera nehia zampi? Mago kumate vahe'mo'a ame hunora vahera forera huno eri hakare nehia zampi? I'o. Ana hu'neanagi Saioni kumamo'ma mofavrema antenakura agafa huno atama negrisnigeno'a, ame huno ne' mofavreramina kasezamantegahie. \v 9 Nagra hanugeno mofavrema kasentezama nehaniretira mofavrea kase ontegahifi? Nagrama mofavrema fore hinoma hu'na hugeno'ma fore nehia Ra Anumza mani'noanki'na, nagra zamarimpa eri kugeno mofavrea nontaze hu'na tamagri Ra Anumzamo'na nehue. \s Jerusalemi kuma'mo'ma henkama musema hania zamofo naneke \p \v 10 Jerusalemi kumaku'ma avesinentamota, agrane tusi musena hiho. Maka vahe'ma Jerusalemi kumaku'ma tamasunku huta zavi'ma netaza vahe'mota, menina agrane musena hiho! \v 11 Ana nehinkeno mofavrema ami amiaza tamagrira nehina, agripintira amima anivazu huno neaza huta anivazu huta rama'aza enerita mani so'e huta manigahaze. \v 12 E'ina hu'negu Ra Anumzamo'a amanage huno hu'ne, Antahiho, Nagra hanugeno tima hageaza huno maka ama mopafi vahe'mokizmi feno zamo'a Jerusalemi kumapina eme avitenigeno, mago zankura atupara osugahie. Ana zantamima erinutma tusi muse hugahaze. Mago a'mo mofavre'a azampi avre'neno ami amigeno neneno muse hiaza nehuta, nerera'a amote avrenteneno zokago renenteaza hugahaze. \v 13 Mago a'mo mofavre'a kvahu so'e hu'neno avavaseaza hu'na, kegava huzmantegahue. Ana hanugeta Jerusalemi kumapina fru huta manigahaze. \v 14 Anazama eri fore'ma hanua zama negesnageno'a, tamagu'afintira tusi muse nehanigeta, trazamo hageno amosre ahenteaza huta hankave vahe fore hugahaze. Ra Anumzamo'a hankave'a, agra'a eri'za vahe'are erinte ama hugahie. Hianagi ha' vahe'amokizmia arimpa ahezmantegahie. \v 15 Hanki tamagra negesnageno, Ra Anumzamo'a teve anefa'ene ne-eno, kagikagi zahomo'ma hiaza huno karisi'afi mani'neno ame huno egahie. Ana nehuno tusi arimpa ahezmanteno tevereti ha' vahe'a zamazeri haviza hugahie. \v 16 Ra Anumzamo'a tevereti'ene bainati kazinteti'ene maka ama mopafi vahera kumi zamimofo nona huno zamahe vagaregahie. Ana hanige'za rama'a vahe frigahaze. \v 17 Ra Anumzamo'a huno, havi anumzante'ma vu'za hozafima mono ome hunteku'ma nehu'za, zamagra'a zamazeri agru hu avu'avaza nehazageno, amu'nozamifinti mago vahemo'ma afu'mofo ame'a neneno, kafane mago'a Ra Anumzamo'ma i'oma higeno agruma osu'nea zagaramima nenea vahekura, Ra Anumzamo'a zamazeri haviza hanuge'za fanane hugahaze huno hu'ne. \v 18 Ra Anumzamo'a huno, Vahe'mokizmi antahintahi'zane zamavu zamava zanena ko ke'na antahi'na hu'noanki'na, kokankoka vahe'ene maka ruzahu ruzahu zamageru'ma neraza vahe'enena, e'na eme zamazeri atru hugahue. Anama hanuge'za zamagra e'za Nagri hihamu hankaveni'a kegahaze. \v 19 Hanki ama ana nanekema eri tamagema senakura, ofri'ma mani'naza vahera huzmantesnuge'zama mago'a ru kumategama vanazana, Tasisima, Putima, Ludima, Mesekima, Tubalima, Javani kumate'ene hageri amu'nompima me'nea kumatamimpine huzmantesnuge'za vu'za Nagri'ma nageza antahi'za osu'naza vahetera nagri hankavegura ome huama hugahaze. \v 20 Hanki maka tamagri naga'ma umani'naza moparegati vahe'mo'za maka tamagri nagara zamagra hosi afu zamifine, tonki afu zamifine, kemoli afu zamifine, karisi zamifine zamavarentete'za zamavare'za nagri ruotge agona Jerusalemia egahaze huno Ra Anumzamo'a hu'ne. Israeli vahe'mo'zama witi ofama hunaku'ma, nagri navure'ma agruma hu'nea zuompafima witima erinte'za nagri mono nompima vazaza hu'za zamagrira zamavare'za egahaze. \v 21 Anama hutesnage'na mago'a nagara pristi erizante huhampari nezmante'na, mago'a nagara huhampari zamantesnuge'za Livae naga manigahaze huno Ra Anumzamo'a hu'ne. \v 22 Nagra Ra Anumzamo'na amanage hu'na nehue, Kasefa monane kasefa mopama tro'ma hanua monane mopamokea nagri navure mevava hugaha'e. E'ina hukna huno tamagripinti'ma fore'ma hanaza vahe'mo'za mani vava hu'za vanageno, zamagri zamagimo'a fananea osuno mevava hugahie. \v 23 Mago kasefa ikanteti vuno mago ikante vutere hanigeno, mago Sabati knareti vuno mago Sabati knare'ma vuterema hanige'za, maka ama mopafi vahe'mo'za e'za nagri navuga zamarena eme re'za mono hunantegahaze huno Ra Anumzamo'a hu'ne. \v 24 Ana'ma hute'za atirami'za vu'za, nagri kema ruhantagi naza vahe'ma fri'naza zamavufaga ome zamagesnazana, anama fri'naza vahe zamavufagafima mani'naza kanimo'za nofrisnageno, tevema nezamarea tevemo'enena asura osugahie. Maka vahe'mo'zama ana vahe zamavufagama kesnazana, hinimnage huno zamagotegahie.