\id 1CO -Kamano-Kafe \ide UTF-8 \h 1 Korint \mt1 1 Korint \mt2 Poli'a Korinti Vahe'mokizmi Nampa 1ni Avonkrezami'nea Naneke \c 1 \s Mono naga'mo'za hafra osu'za knare hu'za manisaza zamofo naneke \p \v 1 Nagra Poli'na Anumzamo Agra'a avesite Krais Jisasi aposol eri'za vahere hu'nemo'na nerafu Sostenesi'ene. \p \v 2 Korinti kumate nemaniza Anumzamofo mono nagamotarega, Krais Jisasi'ma tamazeri avusese hurmantegeta ruotge (saints) huta mani'naza nagatega nevuno, mika vahe kokankoka mani'ne'za, tagri Rantie hu'za agi nehaza vahetegane, zamagri'ene tagri'ene Jisas Kraisi Rantimofo kea kreneramune. \p \v 3 Nafati Anumzantegati'ene, Ranti Jisas Kraistintegati asunkuzane, rimpa fruzamo'a tamagritega vie. \s Poli'a musenke Anumzamofo hunte'nea naneke \p \v 4 Hagi tamagrikura Anumzamofontega musenke huvava nehue, na'ankure Anumzamo'a asunkuzana, Krais Jisasimpi tami'ne. \v 5 Hanki Agripinti, keaga hu'zampine, antahintahi zantamifina knare nehutma, maka'zampina eri avi'netaze. \v 6 Na'ankure Kraisinku'ma huama hu'na tamasmi'noazamo, tamagripina eritamage nese. \v 7 E'izanku maka Avamupi neramia musezampina atupa nosuta, Rantimo Jisas Kraisi'ma eama hanigu, tamagu'areti aveganentaze. \v 8 Hanavea tamisigeta refarera uhanatigahaze. Ana hanigetma Rantimofo Jisas Kraisi'ma esia kna zupa hazenke tamia omnegahie. \v 9 Anumzamo'a ke hunte'nere ana kemofo amage'nentea Ne'mo, Agra'a Nemofo Jisas Kraisi Rantimo'ene trogoteta magopi manisunegu, tagia hu'ne. \s Mono vahe'mokizmi amunompi knaza me'nea naneke \p \v 10 Hagi nenafugata hanaveti'na tamantahinegoe, Rantimofo Jisas Kraisi agifi miko'motma mago tamarimpa ohunte ahunte nehanageno amu'nontamifina atane'zana omneno. Ana hanutma fatgo hutma magoke antahi'zampine, tamagesa antahi'zampinena eri mago hugahaze. \v 11 Nafuhetane nasareheta, mago'a ke ha'ma amu'nontamifima me'nea zankura, Kloesi nagapinti mago'a vahe'mo'za eme nasmi'naze. \v 12 Hagi nagra ama'na kegu nehue, tamagripinti mago'mo huno, nagra Poli amage'nentoe higeno, mago'mo huno nagra Apolosi amage'nentoe higeno, rumo'a huno, nagra Sifasi (Pita) amage'nentoe higeno, eteno rumo'a huno, nagra Kraisi amage'nentoe nehie. \v 13 Hagi Kraisti'a Agra ataneno refako hu'nefi? A'o anara osu'ne. Tamagritekura Poli keka zafarera fri'nefi? A'o anara osu'ne. Tamagra Poli agifi mono tina fre'nazafi? A'o anara osu'naze. \v 14 Nagra Anumzamofona muse huntoe, na'ankure mono tina magore hu'na vahera freoramante'noe. Hianagi Krispusine Gaiusikizni zanagrike fre znante'noe. \v 15 Ana hu'negu mago'mo'a huno Poli agifi mono tina fregante'noe huno osugahie. \v 16 Izo, nagra Stefanasi nompima nemaniza naga mono tina frezamante'noe. Hagi ananteti'ma e'neana, mago'a vahera mono tina frezmante'nesuo antahinagekani'noe. \v 17 Ana hu'negu Kraisi'a mono ti frezamantogura huonante'ne. Hianagi Knare Musenke huama hanane huno hunante'ne. Hagi ama mopafi mareri antahi'zampintira, Kraisi'ma keka zafare fri'nea zamofo hanave'a eriotregahue. \s Kraisti'a Anumzamofo knare antahi'zama'ane himamu'a mani'nea naneke \p \v 18 Hagi fananema hanaza vahe'mo'za keka zafamofo nanekegura neginagi naneke hu'za nentahize. Hu'neanagi tagri'ma tagu'vazino tavre'nea vahe'mota, e'i Anumzamofo himamu'e huta nehune. \v 19 Ana hu'negu korapa avontafe'ma krente'nefina anage hu'ne, \bdit Knare antahi'zane vahe'mofo antahi'zana eri haviza nehu'na, antahi ankere vahe'mofo antahi'zana eri atregahue huno hu'ne.\bdit* (Ais 29:14) \m \v 20 Antahi'zane nera ina mani'ne? Kasege avontafe'ma kre antahi'zane nera ina mani'ne? Ama knafi ke hafra hu nera ina mani'ne? Anumzamo'a ama mopafi antahi'zane vahera, antahintahi'zazmia zamazeri neginagi nehie. \v 21 Anumzamofo antahintahimo'a ama hu'negenokino, zamatrege'za ama mopafi vahe'mo'za zamagra'a antahi'zantetira Agrira antahi amara nosaze. Hianagi Anumzamo'a musema nehiana, vahe'mo'za neginagi naneke hu'za nehaza nanekema huama hunke'za zamentinti nehaza vahe zmahoneke. \v 22 Tamage, Jiu vahe'mo'za avame'za ketete hu'za antahinegazageno, Griki vahe'mo'za antahintahi'zanku nehakrazanagi, \v 23 tagra Kraisina rugeka zafare ahe'za hanti'naza naneke huama nehunazamo'a, Jiu vahe'mokizmia zamagigo zamino zamazeri tanafahu havegna nehuno, megi'a vahetera neginagi nanekegna nehie. \v 24 Hu'neanagi, ana Jiu vahe'ene megi'a (Griki) vahetera, Anumzamo'ma zamagima hu'nea vahe'mo'za, Kraisi'a Anumzamofo hankavene, antahintahizama'e hu'za nehaze. \v 25 Na'ankure Anumzamofo neginagizane hu'za, nehaza zamo vahe'mofo antahintahizana agatenereno, Anumzamofo hanave'a omne'ne hazazamo'a vahe'mofo hanavea agatere'ne. \p \v 26 Nafuheta kama antahiho, inankna vahe mani'nageno tamagia hu'nefi vahe'mofo zamurera antahi'zane vahera omani'nazane, rama'amota hanave vahera omani'nonane, rama'amota zmagine nagapintira omani'nonanagi, \v 27 Anumzamo'a, mopafi vahe'mo'za antahintahizmi omane'ne nehu'za, kefenkami netraza vahepi erizana erino, knare antahintahine vahe mani'none haza vahera, Anumzamo'a zamazeri zamagaze nehuno, hanave'a omne'ne huza haza vahepi eri'zana erino, hanave vahere hu'za haza vahera zamagaze erinezmie. \v 28 Ana nehuno zmagi omnene hu'za ke fenkami atraza vahepi, Anumzamo'a huvazino zamagine hanave vahera zamazeri zamagaze nehie. \v 29 E'ina hu'negu mago'mo'a Anumzamofo avufina avufaga mareorigahie. \v 30 Hu'neanagi, Agrama eri'nea eri'zamo higeta, Krais Jisasimpi mani'naze. Kraisi'a Anumzamofontegati knare antahintahi zantia efore hu'neana, e'i fatgo, mani ruotge huno mani'zane, miza hurante Ne' mani'ne. \v 31 Ana hu'negu Anumzamofo avontafepina anage huno krente'ne, \bdit Avufga antemreriku hanimo'a, Ramofoma antahino keno hu'neazanku avufga antemrerigahie \bdit* hu'ne. (Jer 9:23-24) \c 2 \s Poli'a Korinti vahe'mokizmi zamentintigu hu'nea naneke \p \v 1 Hagi nenfugtane nasareheta, tamagrite'ma e'noana, haganentake ke'ni'areti ene knare antahintahi zanteti Anumzamofo agenke tmasminakura ome'noe. \v 2 Nagra'ma antahi'zama retro hu'noana, tamagrane mani'nufina mago'zankura ontahigahuanki, Jisas Kraisima ahe'za rugeka zafare hanti'naza zankuke antahigahue. \v 3 Tamagri'enema manuana hanave'nia omnege'na, kore nehu'na, nahirahi zampi mani'ne'na, \v 4 rempima hunerami'na, nanekema huama nehuana, tamagri tamagu'a eri vakanenaku knare antahintahi zampintira osu'noanki, Ruotge Avamumo hihamu hanave'a erinte ama nehie. \v 5 E'ina hu'negu tamentintimo'a vahe'mofo knare antahintahi zampina omneno, Anumzamofo himamu hanavefi mesigu anara hu'ne. \p \v 6 Tagrama knare antahintahizamofo keagama nehunana, zmentintifima nena hu'naza vahepi nehune. Hianagi ama knare antahintahigu'ma nehunana, ama knafino, ama mopafi fanane hanaza kva vahetmimofo knare antahintahi zankura nosune. \v 7 Tagrama nehunana Anumzamofo knare antahintahia, korapa oku'a retro huntegeno me'neazanku nehune. Ana antahintahizana mopa fore osu'negeno oku me'neana, e'i ana antahintahizana, menima tagrama knare hanunku retro hunte'ne. \v 8 Ana antahintahizana magore huno meni gnafi kva vahe'mo'za antahi amara osu'naze. Na'ankure antahi ama hu'nazasina, hanave'ane Ramofona ahe'za keka zafarera ohantizasine. \v 9 Hu'neanagi, avontafepi kre'nea kante ante'za, \bdit Avurgamo onkegeno, agesamo ontahigeno, vahe'mo'za antahi'za ke'za osu'nazana Agriku zamavesi nentamokizimi Anumzamo retro huzmante'ne. \bdit* (Ais 64:4) \p \v 10 Hu'neanagi Anumzamo'a, Ruotge Avamu'afi huvazino, tagritera eriama nehie. Na'ankure Avamu'mo'a mikazana hakareno, Anumzamofo oku'a antahi'zama'a erinte ama nehie. \v 11 Na'ankure, iza vahepintira mago vahe'mofo antahi'zampima me'nesia antahi'zana keno antahino hugahie? Agri'a avamu'moke agu'afi me'nesia antahi'zana keno antahino hugahie. Anahukna kante Anumzamofona oku'a agu'agesa mago'mo'e huno antahino keno osugahianki, Anumzamofo Avamu'moke antahino keno hugahie. \v 12 Menina hago Avamura eri'none, ama mopafi avamurompage Anumzamofontegati Avamure, e'ina hu'negu Anumzamo amne neramia zana antahita keta hugahune. \v 13 Mika kema nehunana, vahe'mo rempi huorami'nea antahintahi nosune. Anumzamofo Avamu'mo rempi hurami'nea antahintahireti nehunankino, ana Avamu'mo tazahigeta, avamu antahizampi Avamu'mofo nanekea eri ante mago huta eriama nehune. \p \v 14 Hu'neanagi Anumzamofo Avamu ene omani'nea vahe'mo'a, Anumzamofo Avamutegati esiazana e'origahie. Na'ankure zamagra anazama kesazana neginagi zankna hanige'za, antahi'amara osugahaze. Na'ankure zamagra Avamu'mo zamaza hanige'za antahi ankeregahaze. \v 15 Hu'neanagi aza'o Avamu'ene mani'nesimo'a, mika'zana refko huno antahi ama hugahie. Ana hugahianagi mago'mo'e huno Avamu'ene mani'nesimofona refko huno ageno antahino osugahie. \p \v 16 \bdit Iza Ramofo agu'agesa antahino keno nehuno antahintahia amigahie? \bdit* hu'ne. (Ais 40:13) Hianagi Kraisi antahintahizana, tagra eri'none. \c 3 \s Mono eri'za vahe'mofo eri'zana Anumzamo'ma tevenuti kreno refko huno kesia zamofo naneke \p \v 1 Hagi nenafugatane nasareheta tamagranema ko'ma mani'noana, avamupi nena hu'za mani'naza vahe'mo'za nehazaza huta mani'nagena nagra noramasamue. Hianagi mopafi avu'avazampi mani'nagu Kraisimpina osi mofavregna huta mani'nazage'na neramasmue. \v 2 Nagra rempima huramufina amiri tamiaza nehu'na, hanave ne'zana noramue, na'ankure tamagra hanave ne'zana eriga osu'naze. Tamage, tamagra hanave ne'zana eri avamentera omani'naze. \v 3 Na'ankure mopafi vahe'mo'za nehazankna nehaze. Na'ankure kanive nereta, ke fra amu'nontamifina nehaze. Tamagra ama mopafi vahetfa omani'nafi? Tamagra mopafi avu'avazampi vano hiaza nosazafi? \v 4 Na'ankure mago'mo'a huno, nagra Poli amage nentoe nehigeno, rumo'a nagra Apolosi amage nentoe nehiana, tamagra mono ontahi vahe mani'nazo? \p \v 5 Apolosi'a inanknahu nere? Poli'na iza'ne? Tagra eri'za vahetfa mani'no'e. Ramo hurantegeta tagra eri'zana e'neru'e. Anumzamo'a tagripi huvazino tamaza higeta tamentintia hu'naza eri'za ne' trene. \v 6 Nagra avimaza asogeno, Apolosi'a ti ami'ne. Hianagi Anumzamoke azeri nena nehie. \v 7 Ana higu avimaza kri'nemo' o tima ami'nemo enena razana omne'neanki, Anumzamo maka'zana azeri nena nehie. \v 8 Avimazama ase'nemo'ene tima ami'nemo enena magoke eri'zanke e'neriankino, eri'zama eri'na'a avamente ante'ne mizazani'a erigaha'e. \v 9 Na'ankure tagra Anumzamofo eri'za vahe manuketa, tamagra Anumzamofo hozane, nonkna hutma mani'naze. \p \v 10 Anumzamo'a asunku zama'areti nami'nea avamente, nogi antahi'zane vahekna hu'na nomagi trara eri agafa hunte'noge'za, mago'a vahe'mo'za anante negize. Hianagi magoke magokemo'a, nankna huno kinaku hanuno'a, kva hu'neno ana agofetura nona kino. \v 11 Hianagi mago'mo'e huno ru tratera nona eri agafa huno onkino, ko'ma ki'nea trateke kino, e'i Jisas Kraisi Agrake ana trara mani'ne. \v 12 Anante'ma mago'amo'za kisazana goliretiro, silva retiro, zago'amo mareri'nea haveretiro, zafaretiro, rampa zantetiro, hofareti negizankna nehazankino, \v 13 magoke magokemofona eri'zama'amo'a eama hugahie. Refkoma hania knarera tevereti kreno eri'zama'amofona nena'a eriama hugahie. Na'ankure magoke magokemo e'neria eri'zamofo hanave'a, tevenu kreno eriama huno kegahie. \v 14 Hagi iza ana tra'mofo agofetu eri'za eri'nesia eri'zamo tevema oresigeno'a, mizama'a erigahie. \v 15 Mago'mofo eri'zama tevemo tevagaresigeno'a, ana eri'zamo'a haviza huno fanane hugahianagi, ana ne'mofona, tevefinti ahokeno avreankna hugahie. \p \v 16 Tamagra Anumzamofo mono no mani'nageno, Anumzamofo Avamu'mo'ma tamagu'afima mani'neana ontahi'nazo? \v 17 Iza'o Anumzamofo noma erihaviza hanigeno'a, Anumzamo'a anamofona azeri haviza hugahie. Na'ankure Anumzamofo nomo'a ruotge hu'negenka, kagra ana no mani'nane. \p \v 18 Mago vahe'mo'ma antahintahi huno, nagra knare antahi'zane vahe ama knafina mani'noe hania vahe'mo'a, agra'a ravatga osino. Hanki atrenkeno neginagi vahe maniteno, henka knare antahi'zane vahera efore hino. \v 19 Na'ankure ama mopafi knare antahi'zamo'a neginagi avu'ava Anumzamofo avufina me'ne. Hanki anage huno Anumzamofo avontafepina krente'ne, \bdit Knare antahi'zane vahe'mo'za knare antahi'za zmireti, vahe rezmatga hunaku hazana, Anumzamo'a zamazenerie.\bdit* (Jop 5:13) \v 20 Mago'ane avontafepina anage hu'ne, \bdit Ramo'a knare antahi'zane vahe'mofo agafa'a keno antahino hiana, amnezankna nehie. \bdit* \p (Sam-Zga 94:11) \v 21 Ana hu'negu mago'mo ugota huramante'simofonkura tmavufa ra osiho, na'ankure maka'zana tamagri'zane. \v 22 Poli'nafi, Apolosipi, Sefasipi (Pita), ama mopafi kasefa huno mani'zampi, fri'zampi, meni knafi, henkama esiankna maka tamagri'za me'ne. \v 23 Tamagra Kraisi suza manizageno, Kraisi'a Anumzamofo su'za mani'ne. \c 4 \s Kraisi Aposol naga'mofo naneke \p \v 1 Hagi vahe'mo'zama tagriku'ma antahi ramisazana, Kraisi eri'za vahere hu'za nehu'za, Anumzamofo oku'zama eri ama'ma neha'a netre'ne hugahaze. \v 2 Hanki menima kva hugahane huno antahi ami'nesimo'a, kvahu fatgo nehinkeno, tamage hu'za hugahaze. \v 3 Nagra nagesa nontahue, tamagrama refko hunante'nazano, vahe'mo'za nehaza keagafi (kot) refako'ma hunante'nazana, tamage hu'na nagra'agura refko nosue. \v 4 Nagragu'ma antahuana nagu nagesamo'a ama' hu'ne, hianagi e'izankura nagra'niagura fatgo hu'noe hu'na nosue. E'i Anumzamo'a Agrake refko nagrira hunantegahie. \v 5 E'ina hu'negu refko osuta atreta avega ante'nenkeno, huhamprinte'nea knare'ma Ramo'ma esuno'a, Agra hanimpima oku'a frakino vahe'mofo tumopima me'nesiazana, emeri ama nehuno, vahe'mofo agu'afi me'nesiazana eriama hugahie. E'i anankna, magoke magoke'mofona, Anumzamo'a huzmasga huzmantegahie. \p \v 6 Menina nenfugatane nensarogata nagrare'ene Apolosinte'ene hunte'na nehuana, tamagri'ma tamaza hanigu nehue. Ana hanigeta ama kema nehu'a kemofo agu'agesa keta antahita hugahaze. Avoma krente'nea kante anteramita nemanita, mago'mofo hufenkami netreta, magomofona husga huontegahaze. \v 7 Na'amo vahepintira tamagrira tamazeri ruzahura nehie? Naza tamagra onte'naza zana Anumzamo'a, ontami'ne? Hagi koma tamimi'neana, na'a higeta tamufa erira nehuta e'ori'none huta nehaze? \p \v 8 Tamagri'ma tamesiazana ko eri avite'naze! Tamagra ko tusi'a feno ante'naze. Tagra tamaza osu'nonanagi, tamagra ko kini vahe mani'naze! Tamage nagri'ma navenesiana, tamagra ko kini vahe mani'nesage'na, tagranena anahukna huta kini vahe manigahune. \v 9 Nagrama nagesama antahuana, Anumzamo'a tagri Aposol vahe'mota tazeri henkarfa tante'ne. Vahe'mo'zama ahefrisie hu'za nehazankna nehune, na'ankure ama mopafi vahe'mo'za hunte'za kiza razankna nehunkeno, ankeromo'zane vahe'mo'zanena neragaze. \v 10 Tagra Kraisi agimo'ma marerinia zanku negi vahe mani'none. Hianagi tamagra Kraisimpina antahi'zane vahe mani'naze! Tagrira hanavetia omneanagi, tamagra hanave vahe mani'naze! Tamagri tamagia ahesga nehazanagi, tagri tagia hupri nehaze. \v 11 Hanki meninena, ne'zankura taga'neteno, tinku tave nesino, kukena timo haviza nehigeno, knona neramizageno, noma mani so'e hu'zana nomne. \v 12 Tagra'a tazampinti mraguzatita, eri'za erita ne'zana erifore nehune. Tagri'ma kema huhaviza hurantageta, asomu ke hunezmantone, tahageta oti hanavetita anagna e'nerune. \v 13 Vahe'mo'za havigema hurantageta, anankegura ontahita akoheta eri mago huta nemanune, tagra ama mopamofo kugusopa manineta, vahe'mofo agote'za orogofavegna huta meninena mani'none. \p \v 14 Ama nanekea, tamagaze hinogu kre'noramuanki, nagra navesinentoa mofavre ni'agna hu'na tamavumro nentoe. \v 15 Na'ankure tamagrira 10 tauseni'a vahe'mo'za Kraisimpi kva kriramante'ne'za tamazeri fatgo hugahazanagi, tamagrira rama'a neramafa omanigahie. Na'ankure nagra Krais Jisasimpinti neramafa'za hu'na mani'ne'na, Knare Musenkea neramasamue. \v 16 E'ina hu'negu nagra huhanveti'na nermasamuanki, nagri navu'nava eriho. \v 17 Ama ana agafare Timotina tamagritega huntogeno vie. Ramofompina kentahino amage nentege'na navesinentoa mofavre ni'agino, agra nagrama Kraisimpima mani'na neozana huramagesa nehuno, hakare kaziga maka mono nompi rempima hunermuankna hugahie. \v 18 Mago'a mota nagrikura, Omegahie huta nentahita, tamagra tmavufga erisaga nehaze. \v 19 Hianagi nagra Anumzamofo ave'sizama me'nenige'na ame hu'na esu'na, zamufga rahu vahe'mo'zama nehaza kegera eme ke'na eri fore osugahuanki, nankna himamu eri'nazafi eme zmagegahue. \v 20 Na'ankure Anumzamofo Kumara kege hu'za omne'neanki, hihamu'ane hanave'a me'ne. \v 21 Tamagrira na'anku tamave'nesie? Nagra sefu knone e'na eme tamazeri fatgo hanufi, avesinte'zane rimpa fruzane esue? \c 5 \s Monko avu'avazanku i'o hu'nea naneke \p \v 1 Hagi amanahu naneke eme hazage'na antahi'noe, mago monko avu'ava zamo'a tamagri amunompi fore hu'ne, megi'a vahe'mo'za amanahu havi avu'avara nosaze. Ama ana avu'avamo'a amanahu hu'ne, mago'mo'a nefa a'ma eri'neazanku nehue. \v 2 Higetma tamagaze nehuta, tamasunku hugahazanagi, tusi tamavufga ra nehaze. Anazama hu'nemofona amu'nontmifintira avre atregahaze. \p \v 3 Tamage huno navufgamo'a tamagranena anampina omani'noanagi, avamunimo'a tamagrane mani'nege'na, iza'o anazama hu'nemofona, anampi mani'neno hiaza hu'na hago refko hunte'na ke'noe. \v 4 Tamagrama Rantimofo Jisasi agifima eritruma hanafina, Rantimofo Jisasi hanavefi avamupina tamagrane manigahue. \v 5 Nagrama nehuana, ana nera Sata azampi avre atrenkeno amega avufga azeri haviza nehinkeno, Ramo'ma esnia knarera avamu'a agu'vazigahie. \p \v 6 Tamagra tamagi erisaga nehazageno knarera nosie. Sikonima herazafima, osi'a zistima antageno ana mika'zama azeri zonereana tamagra ontahi'nazafi? \v 7 Korapa zistia erinetretma, tamagra kasefa zo-ore bretigna hutma maniho. E'i ana avamente tamage zo-ore breti mani'naze. Na'ankure Kraisi'ma atama eri'nea zamo'a, kinafinti ozmahe zmagetere'nea knare'ma antahimi'za nenaza (Pasova) sipisipi afu fri'neankna hu'ne. \v 8 Ana hu'negu ana knare'ma muse hanunana, korapa zistima ante'nea bretia, kumi'ene havi avu'avateti osanune. Hianagi ana knare musema hanunana, zo'ore bretia, e'i tamage kene, tamage avu'avateti'ene musena hugahune. \p \v 9 Ko'ma avoma krerami'nofina monko avu'ava zampi mani'nesia vahe'ene tragotetma omaniho hu'na hu'noe. \v 10 Nagra nehuana megi'a vahe'mo'za monko avu'ava nehazampi, vahe'mofo zanku kezamanunu nehaza vahepi, zamagraguke nentahiza vahepi, krunage hu'za musufanesaza vahepi, havi anumzante mono hunentaza vahe'ene tragotetma omanihogura nosue. Tamagrama amanahu vahe'ma zamatre varegahunema hanutma, ama mopa atrevagareho. \v 11 Hu'neanagi nagrama avoma krerami'nofina, mago ne'mo'ma Kraisinte namentinti nehue nehuno, monko avu'avaza nehuno, vahe zante kenunu nehuno, havi anumzante mono hunenteno, vahe huhaviza hunenteno, aka ti neno neginagi nehuno, havige huno kumzafa zante hania vahe'enena tragoteta ne'zana onetfa hiho hu'na hu'noe. \v 12 Megi'a mani'naza vahe'ma refko'ma huzmante eri'zana nagri zana omne'ne. Hianagi mono agu'afima mani'nea vahera, tamagra amne refko huzmantegahaze. \v 13 Hu'neanagi Anumzamo megi'a mani'naza vahera refko huzmantegahie. \bdit Amu'nontamifinti havi avu'ava'ma hania nera, tamagra'a ahenati atreho.\bdit* (Diu-Kas 17:7) \c 6 \s Mono vahe'mo'za kegaga ohunte ahunte osnaza naneke \p \v 1 Hagi mago mono neramafu'ma hazenke huramantesigetma keagare avretma vunaku'ma hanutma, mono kva vahete avaretma vuga'zanagi, nahigetma fatgo osu megi'a kva vahetera avretma nevaze? \v 2 Anumzamofo naga'mo'za ama mopafi vahe'ma mago knazupama refko'ma hanaza zana, tamagra ontahi'nazafi? Hagi mopafi vahera tamagra refko huzmantegahazanki, na'a hanigetma tamagra neonse keagama amunontmifima fore'ma hiankea erifatgo nosaze? \v 3 Tagrama henkama ankero naga'ma refko'ma huzmante'sunana ontahi'nazo? Nahigetma onensa hazenkea refko osugahaze! \v 4 Hu'negu amu'nontamifima mago tamarimpa osu'zama fore'ma higeta, tamagra nahigetma mono nompima zamagima omne'nea vahera huzmantage'za, ana kema refko hutera o'netize? \v 5 Ama kema nehuana tamagaze hinogu nehue! Tamagripina magora keaga refkohu knare antahintahine vahera omani'negeno'ma nehiaza nehaze. \v 6 E'ina hugaragi, mono ne'mo'ma, mono nefuma keaga huntenakura, avreno fegia vahe'mofo zamufi hunente. \p \v 7 Na'a hanigeta ana knazana tamagra'a e'origahaze? Na'a higeta havizama hurmantazana atrenozmantaze? E'inama hazazamo'a tamagerafa huno tamagrira tamazeri fenkami netre. \v 8 Hianagi tamagratmi kefozana nehutma, reramatga nehaze. E'inahu'ma nehazana, mono tmafuhe'ine tamasarehe'ina kefozama hazana atrenozmantaze. \p \v 9 Anumzamofo Kumara fatgo osu veamo'za erisanti oharegahaze hu'nea kea tamagra ontahi'nazafi? Atrenkeno tamagri'a antahintahimo'a tamazeri havia osino! Monko avu'ava'zamo azeri haviama nehia vahe'ma, amema'a omne zante mono'ma hunentea vahe'ma ru vemofo a'nene, aravema hu'nea vemo'o, a'mo'ma atreno ru vene savri nehiane, vene'nemo vene'nene monko'za nehia vahe'mo'zane, \v 10 kumzafa vahe'ene, vahe zante kenunu nehia vahe'ene, aka ti neno havia huno neginagi nehia vahe'ene, vahe'mokizmi zamarimpa zamazeri havizahu ke nehaza vahe'ene, krunage nehaza vahe'mo'za, Anumzamofo Kumapina uofregahaze. \v 11 Mago'amota e'inahu vahe korapara mani'nazanagi, Anumzamo sese hurmanteno, tamazeri ruotge hu'ne. Na'ankure Ramofo Jisas Kraisi Agifine, Anumzantimofo Ruotage Avamupi higetma, tamagra Anumzamofo avufina fatgo vahe mani'naze. \s Tavufgamo'a Anumzamofo su'a me'nea hu'nea naneke \p \v 12 Miko'zana knare hu'neanki'na amne hugahue hunka hugahananagi, anampintira ana miko'zamo'a kaza osugahie. Ana hugahianagi, mago'zantere hu'na kazokzo huontesue. \v 13 Ne'zana narimpamofo suzane, narimpamo'a nezamofo suzanagi, ana taregara Anumzamo'a zanazeri haviza hugahie. Kavufga monko avu'ava'za hunka eri haviza hu'zana omne'neanki, Ramofo suza menegeno Ramo'a, tvufgamofo su'ane. \v 14 Hagi Anumzamo'a Ramofona fripintira azeri oti'neankino, tagri'enena ana zanke huno, Agri'a hanavereti tazeri otigahie. \p \v 15 Tamagri tamavufgamo'a, Kraisi avufgama me'neana tamagra ontahi'nafi? Amane Kraisi avufa eri'na monko avu'ava zante'ma atresuana knare hugahifi? I'o anara osutfa hugahie! \v 16 Huge, iza'o savri a'ene monkozama himo'a, ana a'ene mago zanavufga eri'nesa'ana ontahi'nazafi? Na'ankure avontafepina amanahu ke hu'ne, \bdit Taremokea erimago znavufa segaha'e hu'ne.\bdit* (Jen-Agf 2:24) \p \v 17 Hianagi mago'moma Ramo'ene hagerafino manisimo'a, avamupina zanagra magoke Agranena huke manigaha'e. \v 18 Savari monko avu'ava zampintira atretma freho! Mika kumi'ma mago'mago vahe'mo'ma nehiana, megi'a avufare nehianagi, iza'o savari monko'za nehimo'a, agra'a avufga azeri kumi nehie. \v 19 Tamavufamo'a Ruotage Avamumofo mono no me'negeno, Ruotge Avamuma Anumzamo'ma tamagri'ma tami'nea avamumo'ma anampinkama mani'neana tamagra ontahi'nazo? E'ina hu'negu tamagra'a su'ana omani'naze. \v 20 Na'ankure tamagrira Anumzamo'a ko tusi'a mizanteti miza seramante'ne. E'ina hu'negu tamavufgareti Anumzamofo Agi'a erisaga hugahaze. \c 7 \s Arave hu'zamofo naneke \p \v 1 Hagi mago ne'mo'ma a'ma e'orisiana knare hugahio hutma avompima kre'naza zanku, menina kenona nehue. \v 2 Na'ankure monko avu'ava'za hu'zanku, mago mago vemo'a agra'a, a' antenkeno, mago mago a'nemo'a agra'a ve antegahie. \v 3 Vemo'a agra'a a'ene masenkeno, a'mo'a anazanke huno ve'ane masegahie. \v 4 A'mo'a agra'a avufgamofo kva omani'neanagi vemo kva hu'ne. Ana hukna huno vemo'a agra'a avufga kva osu'neanki, a'amo kva hu'ne. \v 5 Tanavufa eri mago huzankura i'o osi'o. Hianagi mago tanarimpa hutna mago'a kna amne mani'neta, nunamu hanu'e hanuta'a, amne anara hugaha'e. Hianagi anama hutesutna ete ko eme tragoteta mani'o. E'i ana hutna tanavufamofo avesizana kegava nehnakeno, Sata'ma reranaheno ke'niana, evu oramigaha'e. \v 6 Amagema nehuana nagrama nagesa antahiramua kazigatire, hagi ama kema nehuana ana hihogu tutu hunormantoe. \v 7 Nagra nagesama antahuana, nagrama a' e'ori manuankna hu'za hakare vahe'mo'za manisazegu nehue. Hianagi mago mago'mo'za rumofo rumofo museza Anumzamofonpintira eri'naze. \p \v 8 Arave osu vahe'ene, kento vahe'mota knare'ma hurmantesiana, nagrama mani'noaza huta manisazana knare hugahie. \v 9 Hu'neanagi tamavufamofo avesizama kvama hu'za omne'nesige'za, zamatrenke'za ve eri, a' eri hiho. Ana hanagu knare'ma haniana ve eri, a' eri hu'za mani'nesageno monkozamofo zamavesi'zana omanegahie. \p \v 10 Hagi ko'ma arave hu'naza vahe'motarega kasege huneramantoe, nagri kasegeompage Ra Anumzamofo kasege. A'mo'a ve'a otreno. \v 11 (Hu'neanagi anama hanuno'a, atrenkeno ve e'ori amne manino, huge zanarimpa eri mago huke, ete neve'ene, eri hagerafikeno), vemo'a a'amofona otregahie. \p \v 12 Hagi ruga'amotagura anage nehue, Ra Anumzamofo keompage nagra nehue, mago neramafu a'mo amentinti nosnianagi, agri ene muse huno neminsigeno'a, agra nenarona otregahie. \v 13 Anahukna huno mago a'mo eri'nesia vemo, amentinti nosnianagi, agrane muse huno neminsigeno'a, nevena otregahie. \v 14 Ana hu'negu amentinti osu ve'mo'a, nenaro'ene maniazamo azeri avusesea nehigeno, amentinti nosia a'mofona neve enema maniazamo, azeri avusesea nehie. Ana'ma osnigeno'a mofavre zagazniamo'a agrua osisine. Hu'neanagi menina zamagrira zamazeri ruotge nehie. \v 15 Hu'neanagi amentinti nosanimo ve atre, a' atre hukuma haniana, zamaze'ori zmatrenke'za ana hiho, amama mani'naza nomani'zampina nerafuno, neresarono mago'zamo'a kina reozmanteno. Hianagi tarimpa frune manisunegu, Ra Anumzamo'a tagi hu'ne. \v 16 Hu'negu inankna hunka a'moka, vekamofo avu'ava'zana antahigahane? Hifi inankna hunka vemoka, akamofo avu'ava'zana antahigahane? \s Nankna huta mani'nonkeno Anumzamo'a tagi hu'ne, anankante manisuna naneke \p \v 17 Hagi Ra Anumzamo'a magoke magoke'mofoma inankna avamente mani'nesigeno, Anumzamo'ma agima hu'nesimo'a, ana avamente manino. Ama anahukna tra ke miko mono nompina nezamasamue. \v 18 Mago'a vene'nemotma oku tmavufa taga hu'nazageno tamagi hu'nenigetma, tamagra oku tamufgama taga hu'neaza eriso'e hu'zankura maragu'za otiho. Mago'amo'za oku zamufga taga osu'nesage'za, zamagi hu'nesimo'za zamagra oku zamufga taga osiho. \v 19 Avufgama taga hu'zane, avufgama taga osu'zamo'a amane'za me'ne. Hianagi Anumzamofo kasegema amage ante'zamo razana me'ne. \v 20 Zamatrenke'za mago mago vene'nemo'za ina avamente mani'nageno zamagi hu'ne, ana avamenteke maniho. \v 21 Kazokzo eri'za vahe mani'nankeno, Anumzamo'a kagi hu'nefi? E'i zankura kagesa ontahio. Ana hu'neanagi kagrama kankamu me'nesigenka kina vahe'ma omaninaku'ma hanunka, amne kagra anara hugahane. \v 22 Hu'negu izano, kazokzo eri'za vahe mani'nesigeno, Ramo'ma agi hu'nesimo'a, Ramofompina kina vahera omanigahie. Ana kanteke kina vahe'ma omani'nenigeno agi hunesimo'a, Kraisi kazakzo eri'za vahe manigahie. \v 23 Tamagrira tusi'a mizanteti ko miza seramante'neanki, vahe'mokizmi kazokzo eri'za vahera omaniho. \v 24 Inankna kante mago'mo'a mani'negeno agi hu'ne, nenfuga nensaroga, atregeno ana kante Anumzamofompina manino. \s Arave osu vahe'mofo nanake \p \v 25 Arave osu vaheku'ma nantahige'naza zankura Anumzantegatira mago kasegea e'ori'noe. Hu'neanagi nagrira Ramo'a asunku zama'areti huvempa hunantege'na mani'nomo'na, nagrani'a antahi'za huama nehue. \v 26 Hu'negu nagrama antahuana, menima fore nehia hazenke'zampina, ana ne'mo mani'nesia kante'ma mani'nigeno'a, so'e hugahie. \v 27 Ko'ma, a'ma eri'nesunka, a'kamofo atre zankura ontahio. A'ma eritenka atrenesunka, a'ma erizankura ohakro. \v 28 Hu'neanagi arave hu'nesamoka, kumira osu'nane. Hu'negu vene omase mofa'mo aravema haniana, kumira osugahie. Ana hugahianagi, aravema hanimo'a ana nomanizampina rama'a knazampi ufregahie. Tamaza hanigu ama nanekea nehue. \v 29 E'igu amanage hu'na nehue, nenfugata nensarogata, knamo'a atupa hu'negu, aza'o a'ma antenesimo'a, a' onte vahekna huno manino. \v 30 Zamavunu nehanimo'za zavi ote vahekna hu'za maninkeno, musema nehanaza vahe'mo'za muse osu vahe kna hanageno, fenoma mizanesesimo'a, fenoma'a omane vahe kna huno manino. \v 31 Ama mopafi zama eri'nenimofona atrenkeno anazamo'a razana oseno. Na'ankure ama mopane anampima menima me'neazamo'a, fanene hugahie. \p \v 32 Nagrama nentahuana ama mopafi zankura antahintahi hakarea osihogu nehue. Aravema osu'nea ne'mo'a, Ramofonku antahintahi nehuno, Ramofo azeri muse huzankuke nehie. \v 33 Hu'neanagi arave hu'nesia ne'mo'a, ama mopafi zanku antahintahi'amo'a nehigeno nenaro azeri muse huzanku nentahie. \v 34 Ana hu'negenokino ana ne'mofona avesi'zamo'a fako nehie. Arave osu a'mo'o, mofamo'enena Ramofo zanku antahintahi neha'e. Avufgare ene avamupina ruotage huno mani'zankuke nehie. Hu'neanagi arave hu'nenia a'mo'a, ama mopafi zanku antahintahi nehuno, nevena inankna hu'na azeri muse hugahue nehie. \v 35 E'i ama ke'ma nehuana, tamagri'ma tamazeri hanavetinigu nehu'na, i'o hunoramante'na tamazeri amuho nosue. Hu'neanagi mopafizamo tamazeri fako hinketa, havizampina uofreta Ramofonte hanavetita manihogu neramasamue. \p \v 36 Hianagi mago ne'mo'ma vene omase mofa a'erinaku'ma nehanigeno'a, ve erigahie huno huntenesia knamo agateresigeno, a'eri avesizamo'ma ra hanigeno'a, akoheno omaniga osaniana, e'i kumira omneneanki atrenkeno arave hino. \v 37 Hu'neanagi mago ne'mo'ma antahintahi'afi huvempama huno, a' e'origahue huno hu'nesuno'a, agra avesizama kegava nehuno hantka hantako osnigeno'a knare hugahie. \v 38 Hu'negu agra'a vene omase mofa'ma a'ma erigahie hu'nesimofoma a'ma erisiana knare hugahie. Hu'neanagi aza'o a'ma e'orimo'a knare zantfa hu'ne. \p \v 39 Hagi neve'ma ofrino mani'nesigeno'a, nenaro'a neve a' tfa mani'neanangi, neve'ma frisigeno'a amane Ramofonte mani'nesia vea erigahie. \v 40 Hu'neanagi nagrama antahuana, ana a'moma vema e'o'ri'ma amanema manisiana, rama'a muse hugahie. Nagrama antahuana Anumzamofo Avamu'mo nasamianke nermasamue hu'na nehue. \c 8 \s Havi anumzante kresramna vunte'zamofo naneke \p \v 1 Hagi vahe'mo'za kaza osu'za havige anumza zamazanteti tro hunte'ne'za, kresramna vunte'naza ne'zanku krenami'naza zanku tamasami'za hue. Tagra antahi'none ana mikamota antahi'zana eri'none. Antahi'zamo'a tavufa erisaga hianagi, avesinte'zamo'a zamazeri hanavenetie. \v 2 Mago'a vahe'mo'zama hakare'zana antahi vagare'none hu'za antahigahazanagi, zahufa zamagrama antahiga avamentera ontahi'naze. \v 3 Hu'neanagi iza'o Anumzamofonku avesinentemofona, Anumzamo'a agrira antahino keno hu'ne. \p \v 4 E'ina hu'negu vahe'mo'za kaza osu havi anumza zamazanteti tro hunte'ne'za, kresramna vunentaza ne'zama ne'zamofonkura, tagra antahi'none, ama mopafi havi anumzana amnezane. Hagi mago anumzana omani'neanagi, mona mopa tro hu'nea Anumzana, Agra magoke mani'ne. \v 5 Na'ankure rama'a zanku monafine mopafinena anumzane hu'za nehazanagi, tamage hakare'a anumzane, hakare'a ra mani'nazanagi, \v 6 tagrira magoke Anumzana Nerfakino hakare'zana Agri konkompa fore higeta, tagra Agrite manunkeno, Agra magoke Rantia Jisas Kraisi mani'ne. Agripinti mikazana Anumzamo'a tro higeta, tagranena Agripinti tasimura e'nerune. \p \v 7 Hu'neanagi ama ana antahi'zana ana mika'mo'za ontahi'naze. Na'ankure mago'amo'za, havi anumzankura tamage'zane hu'za nentahi'za, antahintahimo'a meninena me'negenokino, ne'zama kresramna hunte'naza ne'zana nenaze. Zamagra zamagesama antahi'zana tamage huta Anumzamofo mono hunentone nehu'za, ne'zana nenageno zamagu zmagesamo'a savri nehie. \v 8 Hu'neanagi ne'zamo hinketa Anumzamofontera uravao osugahune. Ne'za onesunazamo'a, tazeri haviza osuge, ne'za nesunazamo'a tazeri knare osuge hugahie. \v 9 Tamagra antahi oza hutma hanaza zamo, zmentintifi hanave oti'naza vahera zmagigo zami havegna huzankura kva hiho. \v 10 Na'ankure antahintahi zmimo hanave oti'nesaza vahe'mokizmi zamufi knare antahintahine vahe'moka havi anumzamofo mono nompi ne'za nenesanke'za, ru zamagu'afi me'nea zamagu zamagesa eri hankavetisanke'za, kaza osu havige anumzante kresramana vu'naza ne'za nenaze hu'za hugahaze. \v 11 Ana hu'negu mareri antahi'zanka'amo hanave'a omne'nesia antahi'zane mono naga, Kraisi zamagriku huno fri'nesia naga zamazeri haviza hugahie. \v 12 E'ina higu ama ana kazigati hanave'a omne negafuno, negasaroma kumipi avrente'sanana, agu'agesa azeri haviza hu'nanankinka, kagra Kraisintera kumi hu'nane. \v 13 E'ina hu'negu, ne'zamo'ma nenefuno nensaroma kumipi avarenentesige'na, nagra mago'ane kresramna vu'nesia afu'mofo ame'a onesuazamo'a, mago'mofona kumipina avreontegosue. \c 9 \s Poli'a miza e'ori aposol eri'zama eri'nea zamofo naneke \p \v 1 Hagi nagra kina vahe omani'nofi? Nagra Jisasi aposol eri'za vahera omani'nofi? Jisasina Rantimofona onke'nofi? Tamagra Ramofonte eri'za eri'noa raga'a omani'nazafi? \v 2 Hianagi mago'a vahe'mo'zama antahi'zana aposol vahera omani'ne nehazanagi, tamage tamagritera aposol vahe nagra mani'noe. Na'ankure Ramofonte aposol eri'za eri'noa zamofo nena raga'a tamagra mani'naze. \p \v 3 Nagra refkoma hunantaza vahekura amanage hu'na kenona hunezmantoe. \v 4 Mizantigna huta kave ene tinema erisuna zamo'a, e'i knarera osu'nefi? \v 5 Aposol naga'ene Jisasi aganahe'zane Pita'enema hu'nazaza huta zmentintine a'nea eri'neta, zmavareta vanoma hanunana, e'i knarera osu'nefi? \v 6 Hanki, Banabasi'ene nagrane tagra'ake zago eri'za erita kegava hanuke'za, mago'amo'za anara osugahazafi? \v 7 Ha'ma nehia sondia vahera, agra'a eri'zama'arera, agra'a miza senentefi? I'o ru vahe'mo'za mizana nemize. Iza'o waini hozama kri'nemo'a, raga'a krepia tagino nonefi? Iza'o sipisipi afuzaga kegava nehimo'a, ami rima'a tatino nonefi? Ozo agra tatino nene. \p \v 8 Nagra vahe antahi'za avaririna kea nehufi? Anumzamofo kasegemo'ene hu'neaza nehue. \v 9 Na'ankure Mosese kasegefina krente'ne, \bdit Tamagra bulimaka'o afu'mo'ma witi akru'ma nehresifina, agitera ana'okinenkeno anampintira ne'zana zogino neneno witia hareno \bdit* hu'neana bulimakaonku hu'nefi? A'o. (Diu-Kas 25:4) Anumzamo'a bulimakao afukuke ama kea hu'nefi? A'o. \v 10 Ama tamage tagriku hu'nefi? Izo, tagriku huno krente'ne, hoza erisimo ne'zama nesigu amuhara nehanigeno, witi akru hare'nimo enena anampinti'ma ne'zama refko huno erisigu amuhara hugahie. Mono eri'za vahera, mono'ma zamasamisaza vahe'mo'za, miza sezmanteho. \v 11 Tagrama Avamumofo avimzama tamagripima negrita, amega tavufgare zama tamagripinti erisunazamo knarera osugahio? E'inahu avu'ava zamo'a nezama krinonaza vasageankna nehune. \v 12 Hanki mago'amo'za kema eme huama haza ruga'a vahe'ma zamaza nehanuta, tagri'enena tagesga huta mizana ontamigosazafi? Tagra hugazanagi nosune. Na'ankure Kraisi Knare Musenkemofo kama renkni rezanku anaknaza e'nerue. \v 13 Ra mono nompima eri'zama e'neriza vahe'mo'za, kresramana vunaku ra mono nompi eri'za neaza ne'zampinti, ne'zazmia e'nerize. Ana hanige'za kre sramnavu itare eri'za e'neriza vahe'mo'za, ne'za zmia Kresramana vu itareti e'nerizanki tamagra ontahi'nazo? \v 14 E'inahu kna kante, Ramo'a huno, Iza'zo mono ke hanaza vahe'mo'za, zamaza hu'zana, mono kema hanage'za antahisaza vahepinti erigahaze. (Luk 10:7-9) \p \v 15 Hu'neanagi nagra hugazanagi nosue. Nagra ama avoma kreneramuana, mago'za hunantehogura nosue. Na'ankure nagrama agi omane vahekna hu'na frisugeno'a, knare hugahie. \v 16 Na'ankure nagra Knare Musenke hanuazankura nagia e'origahue. Mono kema hu'zana Anumzamo huo huno hunante'nea eri'zanki'na ana eri'zama e'orisuna nagra havizantfa hugahie. \v 17 Nagra navesite'ma Knare Musenkema huama'ma nehusimpaga mizani'a erusine. Hianagi nagra navesitera e'noruanki Anumzamo antahinamino, kegava huo hunante'nea eri'zanki'na e'nerue. \v 18 Nagra na'a mizani'a erigahue? Nagrama Knare Musenkema tmasamua zankura miza seho hunormantoe, ana hu'negu Knare Musenkerera mizana eriga'zanagi e'norue. \p \v 19 Na'ankure mago vahetera kina vahekna osu'noe, nagra hakare vahe'mofo kazokzo eri'za vahe mani'ne'na, rama'a vahera zamavregahue. \v 20 Jiu vahe'ma zmavarenakura zamagrikna hu'na mani'ne'na nezmavroe, nagra'a kasegemofo agorga omani'noanagi, kasegemofo agorga mani namokizmia, kasegemofo agorga mani vahe kna hu'ne'na nezmavroe. \v 21 Kasegema e'ori namokizmima zmavrenakura, kasege e'ori vahe kna hu'na mani'ne'na nezmavaroe. Nagra Anumzamofo kasegema avariri zantera mani'noanagi, nagra Kraisi kasegemofo agorga'a mani'nena, kasegemofo agorga'a omani'namokizmi nezmavroe. \v 22 Hanavezimi omne'nemokizmirera, hanaveni'a omne vahe kna hu'na mani'ne'na nezmavroe. Nagra maka vahetera zamagrama mani'naza avutigati hu'na mani'ne'na nezmavre'na, mago'amokizmia zmagu'vazino zmaho'ma kenigu mika'zana nehue. \v 23 Ama ana miko'zama nehuana, Knare Musenkegu hu'na nehue. E'ina hanige'na anampintira nagra'a asomura erigahue. \p \v 24 Zmagare zokago vahe'mo'za zmagama razafina, hakare vahe'mo'za zmaga nerazanangi, magoke'mo zamagatereno mizana e'nerianki ontahi'nazo? E'ina hukna kante tamaganeretma mizana erigahaze. \v 25 Mika'mo'za zokagopima ufrenaku'ma hazamo'za, zamufamofo zamesizana maka'zampina kegava nehu'za, zamagra zamesi'zana novaririze. Mizama eri'zana osiagnafi meno haviza nehie. Hianagi tagrama erisuna mizamo'a mevava hugahie. \p \v 26 E'ina hu'negu nagrama nagama neroana, uhanatigahue hu'na hu'nore uhanatinaku nagare'na nevue. E'inahu kanteke nagrama nazama atroana, amne zahopina notroanki, ahegahue hu'na huazana nehoe. \v 27 Vahe'mokizmi mono ke zmasamite'na, ru nagrani'a miza e'orizanku, nagrani'a navufga hanaveti'na amasagugeno, nagri navesi'za nevaririe. \c 10 \s Korapa Israeli vahe'mo'za hu'naza havi zmavu'zma hu'zanku kva hanuna naneke \p \v 1 Na'ankure nafuheta, nagrama nentahuana, antahi ama hanazegu nehue, korapara tagehe'za hampomofo agorga'a nevu'za, hagerina takahe'naze. \v 2 E'i ana zamo'a mika vahe'mo'za mono ti freankna hampompine hagerimpina nehu'za, Mosese avariri'nazana, \v 3 ana mika'mo'za ana hukna avamupi ne'za nene'za, \v 4 ana mika'mo'za anahukna hu'za avamumofo tina ne'naze. Na'ankure zamagrama tima ne'nazana, zamagranema ne-ea avamupi havereti ne'nazankino, ana havea Kraisi'e. (Eks-Ati 17:6, Nam-Ham 20:11) \v 5 Hu'neanagi rama'amo'za Anumzamo'a muse osiaza hute'za, ka'ma mopafina ufri efri hu'naze. \p \v 6 E'inahu zama zamagripima fore'ma hu'neazamo'a, tagritera avame'za me'neno huraverina, e'inahu kefo avu'ava'zana kerasane osugahune. \v 7 Tamagra mago'a vahe'mo'za hu'nazaza hutma havige anumzante monora huonteho. Amanage huno Anumzamofo avontafepina krente'ne, \bdit Havige anumzante mono hunente'za, ne'zane tine nene'za, oti'za monko avu'avaza hu'naze.\bdit* (Eks-Ati 32:6) \v 8 Hagi mago'amo'za monko avu'avaza nehu'za, ana zagefinke 23 tauseni'a vahe fri'nazankna hu'zanku, tagra monko avu'ava'zana osanune. \v 9 Ramofoma rehe'nazankna huta tagra reheta onkesune, mago'amo'za anahu kna hazageno, ha osifave'mo zamahe fri'ne. \v 10 Ke hakare hu'nazankna osnune, mago'amo'zama anahu kna hazageno, vahe'ma zmahefri ankeromo zamahe fri'ne. \v 11 Ama ana zantmima zamagrite fore'ma hu'nea zamo'a, tagri'ma rempima huramiza me'neno tazeri fatgo hanigu krente'ne. Ama vagare knafima ehanatisia zanku hu'ne. \v 12 Kagrama oti hanaveti'noe hunka nentahisunka, traka hu'zanku kva huo! \v 13 Antahiho! reramataga zama ne-eana tamagritekera nomeanki, hakare'a vahete neankna huno ne-e. Anumzamo'a Agra knare hu'neankino atresigeno, ana reramata zamo'a hanavetino tamazeri otregahie. Reramatgaza ne-enkeno'a tamatresigeta evuoramigahazanki, kana tamaverina oti hanavetita manigahaze. \p \v 14 E'ina hu'negu knare rone'nimota havige anumzantetira manigneta maniho. \v 15 Nagrama kema nehuana knare antahi'zane vahe'motma neramasamue. Tamagra refko hutma nagra nehua kea antahigahaze. \v 16 Tagrama kapufintima tima nenakura, Anumzamofo susu hunteteta nenone. E'i ana kapufinti tima erifko'ma nehunana, Kraisi korana omne'nefi? Tagra bretima korita, erifko huta nenonana, e'i Kraisi avufga omne'nefi? \v 17 Hianagi magoke breti me'negu, ana maka'mota hakare mani'none nehunanagi, magoke tavufga me'ne. Na'ankure mago bretireti refko huta nenone. \p \v 18 Israeli vahe'mo'za hu'naza zanku tamagesa antahiho, kresramna vu itaretira refko hu'za ne'zana nonazafi? I'o nenaze. \v 19 Hagi nagra na'anku nehue? Havige anumzantaminte kresramna vunentaza zana amnezane, havi anumzana amnezane hu'na nehue. \v 20 I'o hue! Fegi'a vahe'mo'za anankavera Anumzamofontera kresramana vunontazanki, havi avamutaminte kresramna vunentaze. Nagri'ma nave'nesiana havi avamutaminte tragoteta omanihogu nehue. \v 21 Tamagra havi hankromofo\f + \fr 10:21 \fr*\ft Hankrorema hu'neana, havi avamuku hu'ne.\ft*\f* kapufinti tina tagitma nenetma, ete Ramofo kapufinti'enena tagitma onegahaze. Havi hankromofo tafepinti nenetma, ete Ramofo tafepintira onegahaze. \v 22 Tagra Ramofo azeri asivazinaku nehumpi? E'ina'ma hanunana tagri hanavemo'a, Ramofo hankavea agetere'ne nehumpi? I'o. \s Hakare zama hanumpina Anumzamofo agi'a erisaga hanuna naneke \p \v 23 Tagra mika'zana amne hugahunanagi, ana mika'zamo'a taza osugahie. Tagra mika'zana amne hugahaze huta hugahunanagi, ana mika'zamo'a, tazeri hanave otigahie. \v 24 Tagri'ma tazeri knare huzankukera ontahisunanki, tva'ontire'ma nemanizamokizmi zamazeri knare'ma hanunazanku antahisune. \p \v 25 Hagi amne ana miko ame'ama zagore'ma atresazana mizaseta negahazanagi, ana ame'a agura igati eri'naze hutma zmantahiogeho. Ru tmagu tamagesa eri haviza hugahie. \v 26 Na'ankure \bdit Mopane anamiko zama agu'afima me'neazana, Ramofozanke me'ne.\bdit* (Sam-Zga 24:1) \v 27 Mago amentinti osu vahe'mo'ma kagi hanigenka vanunka, afu ame'ama kamisiazana nenenka antahige' antahagera osuo, ru antahintahi ka'a eri savri hugahane. \v 28 Hianagi mago'mo kasamino, havi anumzante kresramna vunte'nea afu ame'e hanigenka onegahane. Na'ankure ana kasamisimofo knare'zanku hunka onegeno, anama kasamisimofo kefozane huno antahigahie. \v 29 Kagrika'a antahintahizankura nosuanagi, rumofo antahintahizanku nehue. Inankna hu'za nagra navesite'ma huazana refko antahintahifina nehaze? \v 30 Hanki nagra Anumzamofo susu huntete'na ne'zama noazankura, na'anku haviza nehie hu'za nehaze? \p \v 31 Hanki, kave nesano tinesano inankna'zama hanunka, Anumzamofo agi erisaga hu'zanke huo. \v 32 Mago'mofone hunka Jiu vahepino, Griki vahepino, Anumzamofo vahepinena, zamazeri tanafa hu havegnara osiho. \v 33 Nagranena anahukna hu'na maka'zama huazampina, maka vahe'mo'zama muse hanazaza nehu'na, nagra knare'zankura nosuanagi, hakare vahe'mokizmi knare'zanku nehanugeno, rama'amokizmia Anumzamo zamagu'vazigahie. \c 11 \s Mono hunte'zamofo naneke \p \v 1 Nagrama Jisas Kraisi nege'na nevararuaza hutma nagri navu'nava negeta avaririho. \v 2 Nagra tamagrira tamazeri antesgahue. Na'ankure ana miko'zama hazafima tamage'sa antahi nenamitma, antahi'zama rempima huramino'a kante azeri antroko hu'naze. \v 3 Hu'neanagi menina tamagrama antahiama hanazegu'ma nehuana, mika vene'nemokizmi aseni'a Kraisi manigeno, a'nemofo asenia vene'ne manigeno, Anumzamo'a, Kraisina aseni'a mani'ne. \v 4 Hagi mika vene'nemo'za tavrave zmanunte'ma refitene'za nunamuma hanazano, kasnampa kema hanaza zamo'a zamagra'a zamasenia zamazeri agaze hugahaze. \v 5 Hianagi mika a'nemo'za zmanunte refi'otene'za nunamu hanazo, kasnampa kema hanazana zamagra'a, zamaseni zamazeri zamagaze nehaze. Na'ankure agra magoke mani'neno, aseni azoka'ma vazagatetre'nea a'negna nehuno, asenimofona agaze erinemie. \v 6 Na'ankure mago a'mo'ma azoka'ma refi'otesuno'a, agra azokara taga hutregahie. Hianagi azoka'ma tagahu zamo'ene, azoka'ma vazagate'zamo'ma a'nemofona agaze'za me'ne hanuno'a, atresageno anuntera refitegahie. \v 7 Na'ankure mago ne'mo'a asenirera refi'oteno, agra Anumzamofo amema'ane ragi ami vahe mani'ne, hu'neanagi a'mo'a ve'mofo ragi vahe mani'ne. \v 8 Na'ankure vemo'a, a'pintira eforera osu'neanki, a'mo ve'mofopintira efore hu'ne. \v 9 A'mofonkure huno vea trora osu'neanki, vemofonku huno a'ra tro hu'ne. \v 10 E'ina hu'negu a'mo'a asenirera avame'za refitenkeno, anazamo'a mago'mofo kvafi mani'ne huno ankeromokizmi zmaveri hugahie. \v 11 Ana hianagi, Anumzamofompina a'mo'a, agra'akera oraoti'neanki, vemofo hanavefi manigeno, vemo'a agrakera oraoti'neanki a'mofo hanavefi oti'ne. \v 12 Na'ankure a'mo'a vahe'mofompinti efore higeno, anahukna huno vemofona a'mo kasenente. E'ina hu'negu, mika'zamo'a Anumzamofompinti efore hu'ne. \v 13 Tamagra'a refko hiho, amne a'mo'a asenirera tvaravenura refiote'neno Anumzamofontera nunamuma haniazamo'a knare hugahifi? \v 14 Vemofoma zanra azoka'ma hunte'nesiana agra agaze hugahifi? \v 15 Hianagi a'mofoma zanra azoka'ma hunte'nesiana agri'a konaririzane. Na'ankure, zanra azoka'ma ami'neana, refitentenogu ami'ne. \v 16 Hu'neanagi mago'mo'ma ke hafra amana kegu'ma haniana, nagrama hanuana, tagra ru tavutva ovaririgahune. Maka Anumzamofo veamo'za anahukna antahi'za erigahaze. \p \v 17 Ama kema avariri hogu'ma kreneramua kefina, tamagrira tamazeri sganosue, na'ankure tamagrama emeri atruma hazafina, knare'zana fore nosianki, havizanke fore nehie. \v 18 Na'ankure ese knare'ma nagrama antahi'noana, tamagra mono kevunaga mani'none hutma etru hazafina, rama'a atane'za megeno mago tamarimpa hu'zana omane'ne. Anankema nentahi'na tamagefi hu'na hu'noe. \v 19 Tamage amu'no tamifina atane'zana me'ne. E'ina hanageno Anumzamo refko huno hu izo huzmante'nesamo'za amu'nontamifina eama hugahaze. \v 20 E'ina hu'negu tamagrama eritruma hazafina mono tivo ne'za (Lord's Supper) nenaku eritru nosaze. \v 21 Na'ankure tamagrama ne'zama neneta ruga'amokizmigura zamavegaonte ko nenaze. Mago a'mo'za zamaga'ene nemanizageno, mago'amo'za negi ti nene'za tusi neginenaze. \v 22 Tamagrira tine ne'zanema nesaza nontamia omne'nefi? Hifi tamagra mono no azeri haviza nehutma, zamunte omne nagamokizmi zamazeri zmagaze hu'naku nehazo? Nagra na'ane ke hurmantegahue? Nagra tamagrira husga hugahufi? I'o. Ama ana zankura tamagrira husga osugahue. \p \v 23 Na'ankure nagrira Ramo rempi hunami'neaza, ete rempi huneramue. Jisas Kraisina komoru hu'za ha' vahe zamazampima avrentenaku haza kenagera, Agra breti erino, \v 24 Anumzamofona susu hunteteno, ana bretia ko'nerino amanage hu'ne, Ama'i Nagri navufagina, tamagriku hu'na neramuanki, neneta antahinamiho hu'ne. (Mat 26:27, Mak 14:24) \v 25 Hagi ne'zana netageno, anahukna huno waini kapu erisaga huno amanage hu'ne. Ama'i waini kapua, kasefa hagerafi ke koraniareti nehue, amana hutma maka knama waini tima nenenutma tamagesa antahinamiho. \v 26 Na'ankure ama bretine, ama kapufinti'ene nesaza zupa, anazamo'a Ramofo friza huama nehanigeno, ete Ramo'a egahie. (Mat 26:26-28, Mak 14:22-24, Luk 22:17-19) \v 27 E'ina hu'negu iza'o havi avu'ava hu'neno, bretine Ramofo kapufinti nesimo'a, Ramofo avufgafine korama'arera kefoza huno, kumi hugahie. \v 28 Mago'mo'ma bretine, kapufinti neku'ma hanuno'a, agra'a avu'ava'zana refko huteno, ana bretine kapufintira negahie. \v 29 Na'ankure mago'mo bretine tine neneno, Ramofo avufga, nenoe huno antahi ama osnimo'a, agra'a azeri haviza nehie. \v 30 E'ina hu'negu, amu'no tamifintira hakare'amo'za hanavea omne amne hige'za, kria erizageno mago'amo'za ko fri'naze. \v 31 Hianagi tagra'ama refko huta tazeri fatgo osu'nesuta, keagafi manigahune. \v 32 Hianagi Ramo'ma tagri'ma refko'ma nehiana, ama mopafi vahe'ma huhampri zmante'nea knazampina uofresunegu tazeri ante fatgo nehie. \p \v 33 E'ina hu'negu, nenfugata nensarogata tamagra mono ne'zama nenaku'ma emeri atruma hanuta, zamavega ante'nenkeno maka etru hutenketa neho. \v 34 Hagi mago'mofoma agamatesigeno'a, agra nonkuma'arega neteno eno. Na'ankure tamagrama etruma hanafina, refko ohunte ahunte zana omnegahie. Hagi mago'azana, henkama esu'na emeri fatgo hugahue. \c 12 \s Ruotge Avamupi ruzahu ruzahu eri'za erisnaza naneke \p \v 1 Hagi nafuhegatane nensarogata avamu'mofo muse zanku'ma hu'naza zamofonku eriama hu'na tamasami'za hue. \v 2 Tamagra ko'ma kaza osu havi anumzante'ma mani'naza no mani'zantmia antahi'naze. Ke osu anumzama antre'za tro hunte'naza zamo tamavazu higetma, avaririta fanane hukante vu'naze. \v 3 E'ina hu'negu nagra anage hu'na antahintahima eriama hanugura neramasamue, magore huno Anumzamofo Avamu'ma agu'afima mani'ne'nia vahe'mo'a Jisasina huhaviza huontegahie. Hagi mago'mo'e huno Jisasi'a Ra mani'ne huno osugahianagi, Ruotge Avamu'mo aza hanigenoke'za anankea hugahie. \p \v 4 Hagi hakare'a ruzahu ruzahu museza me'neanagi, magoke Avamu'moke'za neramie. \v 5 Ruzahu ruzahu mono eri'za me'neanagi, Ramo'a magoke mani'ne. \v 6 Hagi ruzahu ruzahu kankamumpinti eri'zana e'nerianagi, magoke Anumzamoke hakare zampine, mika vahepina e'nerie. \v 7 Hu'neanagi Avamu'mofo eri'zamo'a magoke magoke'mofonte, mikomofo so'eza efore hanigu ko tami'ne. \v 8 Hagi mago'mofona Avamupina knare antahintahiza (wisdom) nemino, mago'mofona ama' antahi'za (knowledge) nemie. Hianagi magoke Avamu'mo, \v 9 mago'mofona amentinti hu'za nemino, mago'mofona vahe'ma azeri knamare museza ami'ne. Hianagi magoke Avamu'mo zanami'ne. \v 10 Hagi mago'mofona ruzahu ruzahu kaguvaza eri fore hu museza nemino, mago'mofona kasnampa ke huamahu museza nemino, mago'mofona avamutmima rezagneno ke museza nemino, mago'mofona ruzahu ruzahu zamegeru'maru museza nemino, hagi mago'mofona ruzahu ruzahu zamageru'ma rukrehe hu museza ami'ne. \v 11 Hianagi magoke ana Avamu'moke, mika'a eri'zana erifore nehie. Hagi agra'a avesite magoke magoke'mofona nazano aminaku'ma hia musezana refko huno nemie. \s Anumzamofo naga'mota Jisasi avufagna huta mani'nona naneke \p \v 12 Anahukna huno vahe'mofona magoke avufa me'neanagi, ru avufgamo ru avufgamo rekanuhegeno, magoke vahera fore huno mani'ne. Kraisi'a anahukna hu'ne. \v 13 Na'ankure mago'amota Jiu vahe manunkeno, mago'amota Griki vahe mani'none. Mago'amota kazokzo eri'za vahe manunkeno, mago'amota amne vahe mani'none. Hianagi tagra magoke Avamupi tina freta, magoke avufafi mani'none. Ana higeta ana miko'mota magoke Avamupinti tazahu'zana e'nerune. \p \v 14 Hagi magoke tavufa me'neanagi, ru tavufa ru tavufamo rekanuhegeno magoke tavufa fore hu'ne. \v 15 Hagi agamo huno, nagra azana omani'noanki'na, mago avufa omani'noe haniana, e'i ana kema haniazamo'a, avufafintira azeri otregahie. \v 16 Hagi agesamo huno, nagra avurga omaninoanki'na, mago avufa omani'noe haniana, e'i ana kema haniazamo'a, avufafintira azeri otregahie. \v 17 Hianagi mika avufamo'ma avurgagema mesigeno'a, inafinti kea antahigahie? Hianagi mika avufamo agesage mesigeno'a, inafinti mna antahigahie? \v 18 Ana hu'negu tamage Anumzamo'a, magoke magoke tavufa eri mago huno ante'neankino, Anumzamo agra'a avesite mesie huno hire mete mete hu'ne. \v 19 Hu'neanagi mika avufamo magoke avufgage'ma measina, avufamo'a inankna huno mesine? \v 20 Ana hu'negu hakare avufgamo eme rekanuhegeno, magoke avufa fore huno me'ne. \v 21 Hagi avurgamo'a azamofonkura huno, kagrama nazama hu'zankura antahi nonkamue huno osugahie. Ana zanke huno asenimo'a agamofonkura huno, kagrama nazama huzankura, nagra antahi nogamue huno osugahie. \v 22 Hianagi mago'a tavufamokizmia hanavezmi omne'ne huta huna tavufamo'za, ra eri'za e'nerize. \v 23 Hagi tagrama knare osu'ne huta huna tavufamofona knare'za hunenteta, hagi tageze tavufe huta huna tavufamofona kukena huzmanteta refi'netone. \v 24 Knare'ma huno amate me'nea tavufamo'za mago'zankura atupara nosaze. Ana nehunanagi, Anumzamo'a ana miko tavufa eri magoke higeno, tavufamofona eri magoke huno knare osu tavufamo'za knare'za nehaze. \v 25 E'ina hanigeno avufamo'a atane'zana amu'nozmifina omanegahie. Hagi anahukna huno amu'no zamifina oza aza huno mani'za megahie. \v 26 Hagi mago kaziga avufamo ata hozama eri sigeno'a, mika'mo'za ana atazana erigahaze. Hagi mago kaziga'a avufamo ra agima erinkeno'a, ana miko avufamo'za muse hugahaze. \p \v 27 Menina tamagra Kraisi avufa mani'naze. Hagi magoke magoke'mota, mago avufga'a manite manite hu'naze. \v 28 Hagi mono eri'za erisagu Anumzamo'ma huhamprizmante'nea vahera, esera aposol nagare, anantera kasanampa vahere, anantera rempi huzami vahere. Ana huteno Anumzamo'a kaguvazama hu vahera zamazeri onetino, mago'amokizmia vahe'ma krifintima zamazeri kanamare muse'za nezamino, mago'amokizmia vahe'ma zamaza hu muse'za nezamino, mago'amokizmia kva eri'za eri muse'za nezamino, mago'amokizmia ruzahu ruzahu ageru ru muse'za zami'ne. \v 29 Mika'mo'za aposol nagake mani'nazafi? Mika'mo'za kasanampa vaheke mani'nazafi? Mika'mo'za rempi huzami vaheke mani'nazafi? Mika'mo'za kaguvaza hu vaheke mani'nazafi? \v 30 Mika'mo'za vahe'ma zamazeri knamare museza eri vaheke mani'nazafi? Mika'mo'za ruzahu, ruzahu zmageru, ru vaheke mani'nazafi? Mika'mo'za zmageru rekrehehu vaheke mani'nazafi? I'o anara osugahaze. \v 31 Hu'neanagi tamagu'areti huta agetere'nea muse zankura tamavesinteho. Nagra mago knare'zantfa huno mareri'nea kana tamaveri hugahue. \c 13 \s Avesinte zamofo naneke \p \v 1 Hagi nagrama vahe zmagerupintiro, ankero vahe'mokizimi zmagerura rugahuanagi, vahe'ma avesinte'zama omne'nenke'na, bero'mo ra ageru riankna nehu'na, zavena ahageno ageru riankna hugahue. \v 2 Hagi kasnampa ke hu muse'zana mika e'neri'na, Anumzamofoma oku'a antahizama'a e'neri'na, mika knare antahi'zana e'neri'na, nagra hanave namentintia hanugeno agona retufega hugahianagi, vahe'ma avesinte'zama omne'nenigeno'a ana miko'za hanua zamo'a amnezankna hugahie. \v 3 Hagi nagrama maka'zani'a zamunte omne vahe nezami'na, atresugeno tevefi navufa krefnane hugahianagi, nagripima vahe'ma avesinte'zama omne'nesigeno'a, ana miko'zamo'a amnezankna hugahie. \p \v 4 Vahe'ma avesinte'zana, agazone huno mani'zane, avesinte'zane so'e avu'ava hu'zane, avesinte'zana kenunu hu'za omneno, ra agi eri'zana omne'ne, avesinte'zana avufga ra hu avu'ava hu'zana omne'ne, \v 5 veganokno'zana omne'ne, agraguke antahi'zana omne'ne, agra ame'ama huno asi ovazi'zane, rumo haviza hunte'nea zanku nontahino agekanino mani'zane. \v 6 Vahe'ma avesinte'zamo'a havi avu'ava'zankura musena nosie. Hagi tamagezanku musena nehie. \v 7 Avesinte'zamo'a, agazone huno mani'neno maka knazana e'nerino, amentinti nehuno, maka'za fore hugahie huno nentahino, maka knazana erino vu'za me'ne. \p \v 8 Vahe'ma Avesinte'zamo'a vagaoregahie. Ana hu'neanagi kasnampa ke huzamo'ene, ru vahe zamageru ru'zamo'ene, knare antahintahi zamo'a vagaregahie. \v 9 Na'ankure tagra osi'a antahi'none. Anama antahi'nona avamente kasnampa kea huama nehune. \v 10 Hu'neanagi ana miko'zamofo fatgo zama esigeno'a, osi'a zama nentahuna zamo'a fanane hugahie. \v 11 Ko'ma mofavre'ma mani'norera, mofavremo nehiaza hu'na nanekea nehu'na, antahintahia nehu'na, nagesa antahi'na refko'ma hu'noana mofavremo'za nehazaza hu'noe. Hu'neanagi rama nese'na, mofavre avu'ava'zana atre'noe. \v 12 E'ina hu'negu kapopima avugosa ke so'e osiankna menina nehunanki, henka'a Anumzamofo avufi oge age hugahune. Menina Agrira osi'a ke'na antahi'na hu'noanagi, henka'a kena antahi'na hugahue. Agrama nagri'ma maka nageno antahini hu'neankna hugahue. \v 13 Hagi ama'i tagufa'a zamo mevava hugahie, amentintihu zane, fore hugahie huno antahi amuha hu'zane, avesinte zane me'ne. Hu'neanagi ana tagufa zampintira, avesinte'zamo agatereno tusi'a zana me'ne. \c 14 \s Kasnampa ke hu muse'zamofone, ru zamageru ru muse zamofo naneke \p \v 1 Hagi tamagra vahe'mokizmia hanavetita tamavesinezmanteta, Avamu'mofo musezantaminkura tusiza huta tamavesinteho. Hianagi Avamumofo musezanpintira, kasnampa ke huama huzanku tamavesinteho. \v 2 Na'ankure mago'mo ru ageru araniana vahetega norie. Hagi Anumzamofontega ru agerura nerie. Na'ankure mago'mo'a ana agerura antahi ama nosianagi, agra'a avamupi frakino oku me'nea ageru nerie. \v 3 Hu'neanagi iza'o kasnampa ke nehimo'a, vahe zamazeri hankavenetino, zmazahuke nezmasamino, zamarimpa zamazeri so'e huke zmasamigahie. \v 4 Iza'o ru ageru nerimo'a, agra'a azeri hanavenetie. Hu'neanagi iza'o kasnampa ke nehimo'a, mono kevumofo zamazeri hanavenetie. \v 5 Nagri'ma navemanesiana, maka'mota ru tamageru'ma aranazegu navenesie. Hu'neanagi ra navesi'zana, maka'motma kasnampa ke hiho nehue. Hagi iza'o kasnampa ke nehimo'a, ru ageru nerimofona azeri agatere'ne. Hu'neanagi ru agerutamima nerimo'ma, ana ageru'mofo agu'agesa eri ama hanigeno'a, mono kevua zamazeri hanavetigahie. \p \v 6 Menina nenfugatane nasareheta, tamagrite ne-ena ru agerutmima ranuana, inankna huta tamaza hu'zana erigahaze? Hagi nagra eriama nehu'na, antahintahi nerami'na, kasnampa kene nehu'na, rempi hunerami'na, eriama hu'na tmasamisugenoke, antahi amara hugahaze. \v 7 E'i asimu omne zantamimo, konkemo'ene zavenamo'ene ageru neriankna huno, ageru ru so'ema osaniana nankna hu'za ana konkene zavenamokea zanageru'ma arana'ana antahi amara hugahaze? \v 8 Hagi ufemo'ma krafa hu so'ema osnigeno'a, iza ha'ma hanigura retro hugahie? \v 9 Tamagranena e'i anahukna hugahaze. Vahe'mo'za nentahisaza zmageru'ma aranageno'a knare hugahie. Ru zmageru'ma aranage'za, nankna hu'za vahe'mo'za ana ketmia antahi amara hugahaze? Ana keka'amo'a amne'zankna hugahie. \v 10 Mopafina hakare'a ruzahu ruzahu zmageru me'ne, anamokizmi zmageru'mofona agafa'a me'ne. \v 11 Hagi ru ageru arania kemofo agafa'ama antahi ama'ma osnuana, nagra agritera ru vahe kna hunentesnugeno, agranena nagritera ru vahekna hunantegahie. \v 12 Tamagra'enena e'inahukna hugahaze. Tamagra Anumzamofo Avamu'mofo musezantminku'ma tusi'a antahintahima hanuta, maka mono kevuma zamaza hania Ruotge Avamumofo musezanku hankavetita eriama hiho. \p \v 13 E'ina hu'negu, iza'o ru ageru aranimo'a, ana kema agra'a rekrehe hu'zankura, nunamu huno Anumzamofo antahigeno. \v 14 Na'ankure nagrama ru agerupinti'ma nunamuma hanuana, avamuni'amo nunamuna nehie. Hianagi antahintahi ni'afina nena'a nomane. \v 15 Hu'negu nagra na'a hugahue? Antahintahini'areti nunamuna nehu'na, Avamuni'areti ene nunamuna hugahue. Avamuni'areti zagamera nehu'na, antahintahini'areti enena zagamera hugahue. \v 16 Ana hu'negu kagrama avamupintike Anumzamofo agima erisaga nehanankeno'a, inankna hu'za ana ageru'ma noranamo'za antahi amara hu'za, kagrama hanana kerera tamage hu'za hugahaze? Na'ankure kagrama agima erisaga hananankea antahi ama' nosaze. \v 17 Na'ankure kagra, knare zantfa hunka Anumzamofo musenke huntegahane. Hu'neanagi rumofona aza hunka azeri hankave otigahane. \v 18 Nagrama mika'motma tamagetere'na rama'a ru agerupinti'ma neruazankura, Anumzamofona susu huntoe. \v 19 Hu'neanagi nagri'ma navemanesiana mono kevufima, antahi ama huga nanekema 5fu'a kema hanugeno, ruga'amokizmima knare antahintahi zami'zamo'a, ru agerupinti'ma (10 tauseni'a) kema hanuana agatere'ne. \p \v 20 Nenafugatane nasarehetma, osi mofavregna huta antahintahia osiho, havi avu'ava huzankura aminte mofavre'gna hiho. Hagi antahintahi tamifina ra vahe kna huta maniho. \p \v 21 \bdit Nagrini'a vahepina ontahi'naza agerupinti kea hunezami'na, ru vahe zamagipi huvazi'na hugahuanagi, ontahigosaze,\bdit* huno Anumzamofo avontafepina hu'ne. (Ais 28:11-12) \m \v 22 Hu'negu ru ageru'ma ru'zana e'i avame'zane, zamentinti hu'naza vahe'mokizmi avame zanompage, zamentinti osu vahe'mokizmi avame'zane. Hu'neanagi kasnampa kema hu'zana, zamentinti osu vahe'mokizmi zamaza hu'zankurompage, zamentinti hu'naza vahe'mokizmi zamaza hugahie. \v 23 E'ina hu'negu maka mono kevumo'zama eme atru nehu'zama ana maka'mozama ru agerutmima neranage'zama, ana ageru'ma noranamo'zo, zamentinti nosnamo'za efresu'za, tamagra neginagi nehaze hu'za hugahaze. \v 24 Hu'neanagi maka'motma kasnampa kema nehanageno, amentinti nosanimo'ene, kasanampa kema nosanimo'ma efresuno'a ana maka'mota hanaza kemo eriama hinkeno, kumi'a agra negeno, nagra kumi vahe mani'noe huno refko hugahie. \v 25 Ana hanigeno agu'afima oku me'ne'nia agu'agesamo'a efore hanigeno, agra arena reno avugosaregati umaseno, Anumzamofona mono hunenteno, hu'ama huno tamage Anumzamo'a tamagrane amu'nontamifi mani'ne huno hugahie. \s Anumzamofonte so'e mono huntesaza zamofo naneke \p \v 26 E'ina hu'negu nenfugatane nasareheheta na'a efore hugahie? Eme atru hanaza zupa, mago'mo mono zagamera nehinkeno, mago'mo rempi huneraminkeno, mago'mo kasefa zama Anumzamo'ma averi haniaza huama nehinkeno, mago'mo ru ageru'ma nerinkeno, mago'mo rekrehe hugahie. Hagi e'i ana maka'zama hanaza zamo'a, knare huno mono kevua zamaza huno, Ramofompina zamazeri hankavetigahie. \v 27 Iza'o ru ageru'ma aranuno'a, taremoke ana znagerura ri'o. Hagi tagufa agetere'amo'za oriho. Mago'mo ru agerura nerina, mago'mo rekrehe hunete'na hiho. \v 28 Hu'neanagi rekrehe hu vahe'ma omani'nena, ru ageru ru vahe'mo'a akoheno taganeno mono kevufina mani'neno, agra'a Anumzamofontega agerura akoheno rugahie. \v 29 Zametrenke'za tareo tagufa kasnampa vahe'mo'za kasnampa kea nehanage'za ruga'amo'za ana nanekea refko hu'za antahiho. \v 30 Hianagi Anumzamo mopafi mani'nesimofonte'ma kasefa'za averi nehina, kotama kema nehanimo'a, kea osu taganeno mani'nenkeno, kea huama hugahie. \v 31 Hagi tamagra maka'mota amne kasnampa kea magoke magoke'mota hutehute nehnageno, maka'mofona antahintahia nezamino, zamazeri hankavetigahie. \v 32 Kasnampa kema hu avamu'mofo agorga'a mani'ne'za, kasnampa vahe'mo'za knazmima esige'za, kasnampa kea hutere hugahaze. \v 33 Na'ankure Anumzamo'a ke'onke'za eri savrisavrahu Anumzana omani'ne, hagi rimpa fru Anumzane. Maka Anumzamofo mono kevu naga zamazeri ruotge hu'neankna hiho. \v 34 Mono kevuma eritru hanafina, a'nemo'za akohe'za vene'nemofo zamagorga maniho. Na'ankure kema hu'zankura hu izo huozmante'naze. Tra kemo'ma hu'nea kante ante'za vene'nemofo zamagorga'a maniho. \v 35 Hagi a'nemo'za mago'a zanku antahisunema hanu'za, nontega nezmave antahigeho, na'ankure a'mo mono kevufi ke hu'zamo'a knarera osu'ne. \v 36 Tamagrama antahi'zana Anumzamofo kema antahizamo'a, tamagripinti agafa huteno, tamagripinke vagaregahie hutma Korinti vahe'mota nehazafi? I'o, tamagra havige nehaze. \p \v 37 Mago'mo'ma huno kasnampa vahe mani'noe huge, avamupi antahi'zane vahe mani'noe huno hanimofona, atrenkeno anamo'a amama kreramua avonkura, Ramo huo huno hunte'nea kasege huno agra'a antahi'ama hino. \v 38 Hagi ama avoma keno antahino osanimofona, agrira ke'za antahi'za osugahaze. \v 39 Ana hu'negu nafu nagnaheta kasnampa ke hu'zankura tusiza huno tamenesinketa, ru agerupinti'ma ru'zana aseovaziho. \v 40 Hianagi maka zama hanaza zamo'a, fatgo hina knare kankamunte eriteta hiho. \c 15 \s Jisasi fri'nefinti oti'nea naneke \p \v 1 Hanki nenfugatane nasarehegata Anumzamofo Knare Musenke ko tamasamugeta eri'neta, oti hanavetita anankere tamentinti hu'naza naneke hurmagesa hunaku nehue. \v 2 Ama'i ana Knare Musenkereti tamahokeno tamagu'vazineanki, tamagrama amama huama nehua kema azeri akonama osnageno'a, tamentintimo'a amne'zankna hugahie. \p \v 3 Na'ankure miko'zama agatere'neazana nagra ko erite'na, neramasmue. E'i anazana Anumzamofo avontafepi kre'nea kante Kraisi'a tagri kumiku huno efri'ne. \v 4 Anumzamofo avontafepima krente'nea kante ante'za asentetageno frino maniteno tagufa knare oti'ne. \v 5 Pitante (Sifas) ufore huteno, ete 12fu'a amage'ma nentaza disaipol nagate ufore hu'ne. \v 6 Ana huteno 500'a agatere'a amage'ante disaipol naga mani'nazafi ufore hige'za ana miko'mo'za ke'naze. Anampintira rama'amo'za menina ofri manizageno, hagi mago'amo'za fri'naze. \v 7 Hanki anante Jemisinte ufore huteno, ete maka aposol nagate efore nehuno, \v 8 hagi henka'arfana, kasentega kna me'negeno ame huno kasenante'nea ne', e'i nagrite efore hu'ne. \v 9 Na'ankure Anumzamofo aposol nagapina nagra henka vahere, nagrikura tamagra Anumzamofo eri'za vahere hutma huga vahera omani'noe. Na'ankure Anumzamofo mono nagamokizmi ha' rezmante'noe. \v 10 Hu'neanagi Anumzamofo asunku'zanteti nagra amanahu kna hu'na mani'noe. Hagi nagri'ma asunku'ma hunante'nea zamo'a amne zankanara osu'ne. Ete ana miko eri'za nagara zmagatere'na eri'zana mago'ane eri'noana nagra'niompage, Anumzamofo asunkuzamo'a nagrane me'nege'na eri'noe. \v 11 Hanki nagra huama hanuo, zamagra eri'za naga'mo'za huama hnazo, tagra ana nanekege huama nehunketa tamagra tamentintia hu'naze. \s Maka fri vahe oti'snaza naneke \p \v 12 Hagi Kraisi'a fripinti oti'ne hu'za huama hu'nazana, inanka huta mago'amota amu'nontmifintira, vahe'mo'za fripintira o'notize huta nehaze? \v 13 Hu'neanagi friteno oti'zama omneneresina, Kraisi'enena ora otisine. \v 14 Anumzamo'a Kraisina fripinti azeri oraoti'neresina, mono nanekema huama hunazamo'a amne'zankna higeno, tamagri tamentintimo'enena amne'zankna hisine. \v 15 Mago ene Anumzamofona havige eri'za vahere huno tazeri fore hisine. Na'ankure Jisasina fri'nefinti Anumzamo azerioti'ne huta tagrama hanuna zamo'a, Anumzamofona ha'rentegahie. Jisasi'a ora'otineresina, fri'namo'za ora'otizaresine. \v 16 Na'ankure fri'nea vahera azeri oranotiasina, Kraisinena azeri ora otisine. \v 17 Hanki Kraisima azeri oraotineasina tamagri tamentintimo'a amnezanka higeta, tamagra kumipi manizasine. \v 18 Hagi Kraisinku zamentinti nehu'za fri'naza vahe'mo'za fanene hazasine. \v 19 Hagi Kraisimpi menima tasimu erita mani'nona nomanizampinke taza hugahie huta tamentinti hanunana, vahe'mo'za zamasunku hunezmantaza vahera zamagatereta, tusi'a zamasunku hurantesaza vahe manigahune. \p \v 20 Hu'neanagi Kraisina fripinti Anumzamo azeri oti'neazamo'a, fri'naza vahe'mokizmia ese ne'za hozafinti eriankna hu'ne. \v 21 Na'ankure magoke ne'pinti fri'zana egeno, anahukna huno friteno oti'zana magoke nepinti e'ne. \v 22 Anahukna hu'za Adamu fri'neaza hu'za maka naga'amo'za frisnageno, anahukna hu'za Kraisi'ma kasefa huno asimu'ma eri'neaza hu'za, naga'amo'za zmasimura erigahaze. \v 23 Hu'neanagi mago magomofona fripinti'ma azeri otisiana kankamuma'a metere hu'ne. Esera Kraisi oti'neankino anantera, Agrama ete esnia knafina, Kraisi naga'moza otigahaze. \v 24 Anantera mika'zama vagare knamo esigeno, Jisasi'a maka hanave kumatamine vahe'ene, ugagota kva vahe'ene mika ama mopafi hanavema zamahe fanane hutenuno'a, Kraisi'a hanave'a Nefa Anumzamofo azampi antegahie. \v 25 Na'ankure miko'zamo'a Kraisi kvafi me'nenigeno, mika ha' vahe'amokizmia zamazeri fenkamitegahie. \v 26 Henkarafama, azeri fanene haniana fri'zamo ha'ma renerantea zana, ahe fanane hugahie. \v 27 Na'ankure avontafepi amanage hu'ne, \bdit Mika'za kegavahu hanavea Anumzamo'a Kraisi ami'ne.\bdit* (Sam-Zga 8:6) Hu'neanagi ana hanavea Anumzamo'a Kraisi ami'neankino, Anumzamo'a Kraisi agorga omanine. \v 28 Mika'zana Kraisi'a agatereteno, Agri'ma hankavema ami'nemofo, Nefa Anumzamofo agorga maninkeno, Anumzamo hakare zampine, mika kaziga manigahie. \p \v 29 Fripinti'ma azeri oti'zama omne'neresina, na'a hugahaze fri vahe zamaza hukure hu'za mono ti nefraza vahe'mo'za? Ana fri vahe'mo'zama o'otisageno'a, hagi na'ante fri vahera zamaza hukure hu'za mono tina nefraze? \p \v 30 Hagi nahigeta tagranena hazenke zampina hakaregna nemnune? \v 31 Tamage hu'na, nenfugata nensarogta neramasmue. Ranti Krais Jisasimpi mani'nena tamagriku muse nehua zamo'a, mika zupa fri'za hutere nehue. \v 32 Efesasi kumapima afi' zagane ha'ma hu'noana, tamagrama antahi'zana nagra na'a eri'noe? Hanki fri vahe'mo'za o'otizaresina, \bdit Menina ne'zane tine negahune, na'ankure okina frigahune.\bdit* \v 33 Hanki negi vahera omaniho. Havi zamavuzmava nehaza vahe'mo'zane utagroteta manisazana tamazeri havige vahe asegahaze. \v 34 Tamagra knare antahintahi enerita kumira osiho. Na'ankure mago'amotma Anumzamofona keta antahita osu'nazagu, ama kema nehuana tamagaze hinogu nehue. \s Fripinti azeri otisia avufgamofo naneke \p \v 35 Hu'neanagi mago'mo'a anage hugahie. Inankna huno fri vahera zamazeri otigahie? Inanknahu zamufgane otigahaze? \v 36 Kagra Neginenane! Avimazama mopafi ase'nankeno'a fritenoke rutaha huno nehage. \v 37 Avimzama nesanana rutareno ko hage'nea zana nonkrine. Hianagi witi avimazampi ru avimazana amne ase'nankeno henka hageno ruzahura nehie. \v 38 Hu'neanagi Anumzamo Agra'a avesite mika avimzamofona, mago mago avimzamofona agri'a avufga'a amite amite hu'ne. \v 39 Maka zagamofona mago'zahu avufga omne'ne. Vahe'mota mago'zahu tavufgane manunkeno, zagagafamo'za ruzahu zamavufaga erizageno, namamo'za ruzahu zamufga erizageno, noza'mo'za ru zamufga eri'naze. \v 40 Anahukna huno monare avufga megeno, mopare avufga me'ne. Hu'neanagi monare avasese zana mago megeno, mopare avasese zana mago ete me'ne. \v 41 Hanki zagemofona mago avasaseza megeno, ikamofona ru avasaseza megeno, hanafitamimofona ru avasase zana me'ne. Na'ankure mago mago hanafi'mo'a, agra'a avasasezane me'ne. \p \v 42 E'inahu kna huno fri vahe'mokizmi zamazeri otisia zupa, kahefa zamufga fore hugahie. Kerifi asentesia avufga fanane hugahie. Hanki fripinti ete otisania avufga, fanane osu mevava hugahie. \v 43 Hanki kasrino knare osu'nenia avufga asentegahie. Hianagi azeri otisia avufga, knare huno masa'ane avufgare azeri otigahie. Hanave'a omne avufga asentegahianagi, hanave nentake avufga azeri otigahie. \v 44 Hagi asentesnia avufga mopafi avufga asentegahie. Azeri otisnia avufga, monare avufga azeri otigahie. Ana hu'negu mopare avufga me'nesigeno'a, anazanke huno monare avufgane megahie. \v 45 Hagi Anumzamofo avontafepina anage huno krente'ne, \bdit Ese nera Adamu tro higeno, asimura erino mani'ne. \bdit* (Jen-Agf 2:7) Hagi henka fore hu'nea Adamu'a zamasimu zami Avamu efore hu'ne. \v 46 Hu'neanagi esera monare avufga fore osu'ne. Hagi esera mopare avufga fore hutegeno, henka monare avufga fore nehie. \p \v 47 Kota nera mopafinti kugupa erino tro higeno asimura erino mani'ne. Hianagi henka nera Kraisikino monafinkati e'ne. \v 48 Anahukna huno mopare nera manigeno, mopafi vahe'enena mani'naze. Hagi anahukna huno monare nera manigeno, monare vahe'enena mani'naze. \v 49 Menina mopare tro hu'nea ne'kna huno tro hurante'neankita, anahukna huta henka'a monafinkati ne' kna hugahune. \v 50 Nenafugata nensarogata amanage hu'na neramasamue, ama tavufgarera Anumzamofo Kumara erisanti oharegahune. Anahu kna huno fananene hu'zamo'a manevava zana erisanti oharegahie. \p \v 51 Oku naneke tmasami'za huanki antahiho, mika'mota ofrigahunanagi tagra ruzahe hugahune. \v 52 Mago knama esigeno'a, tavuraga keramage nehuna kna huno, vagare ufenkrafa hanigeno'a, ana fri'naza vahe'mo'za o'netisageta mika kasefa huta mani'nomota tavufamo'a ruzahe hanigeta onkasari hanave tavufa erigahune. \v 53 Na'ankure kasri avufgamo'a onksari avufga eri hankrenkeno, fri avufgamo'a ofri avufga eri hankregahie. \v 54 Hu'neanagi ana kasri avufgamo'a onkasri avufga erisigeno'a, fri avufgamo'a ofri avufga erina, avontafepi amanage huno kre'nea kemo e'ama hugahie, \bdit Fri'zana Anumzamo ahe fanane hugahie! \bdit* (Ais 25:8) \m \v 55 \bdit Fri'zamoka ina hanaveka'a me'ne? Fri'zamoka atama neminazanka'a ina me'ne? \bdit* \m (Hos 13:14) \v 56 Kumi'mo fri'zamofo atazana eri fore nehigeno, kumi'mo'a hanave'a kasegefinti e'nerie. \v 57 Hu'neanagi Anumzamofo muse huntesune, Rantimofo Jisasimpi Kraisimpi taza higeta hara agatenerone. \p \v 58 E'ina hu'negu tusiza hu'na navesi nermantoa nenfugata nensarogta, oti hanavetita kaza osu maniho. Hakare zupa Ramofo eri'zama eri'zankuke nentahita maniho. Hagi antahio, Ramofo eri'zama tamamu'nama nehagegetma e'neriza zamo'a amnezanknara osugahie. \c 16 \s Anumzamofo amage nentaza vahe'mokizmi zago hage'zamisnaza naneke \p \v 1 Hagi Jerusalemi kumate mani'naza mono naga'mokizmi zagoma eri atruma nehaza zanku hu'za hue, Galesia kaziga mani'naza mono naga'ma hiho hu'na huzmante'noaza hiho. \v 2 Hakare Sontamofona ese knare, tamagra mago mago'mota zago'ma erisafintira, erisnaza avamente refko hutma eri atru hu'nenke'na, nagrama esua knafina eri tru huzankura amuhoa osaneno. \v 3 Nagrama uhanatisu'na huhampri' zmante'nesamokizmia, huzmanta'nena, ana musezamofo agofetura avonkrenta'nena eri'za Jerusalemi kumate vugahaze. \v 4 Hagi nagrama vuga'ma hanugeno'a, zamagra nagrane vugahaze. \p \v 5 Hu'neanagi nagra Masetonia vute'na, henka tamagritega egahue. Na'ankure Masetoniati ru kitagi'na vugahue. \v 6 Tamagrane osi'agna umanisuo, ete zasi ko'ma atu ikampina tamagrane mani vagaresugeta, inantegama vunaku'ma hanurega naza hu'tma hunante'nage'na vugahue. \v 7 Na'ankure nagri'ma navenesiana menima vanu'na tamageme vuku nosuanki, Anumzamofo avesima me'nenke'na mago'a zaza kna tamagrane umani'ne'na vanuegu nehue. \v 8 Hu'neanagi Efesasi kumate mani'nesugeno, Pentikos kna efore hugahie. \v 9 Na'ankure eri'zamo'ma knare huno vuga kana rama'a efore nehigeno, rama'a vahe'mo'zanena ha' renenantaze. \p \v 10 Hanki Timoti'ma esigeta, nagra Ramofo eri'za e'neruankna huno e'neria neki, ke'amofona antahinemita azeri so'e hiho. \v 11 Kva hunenteta agia eri haviza osiho. Hanki ana nehuta aza nehnageno mani'neno, fru huno nagra mani'ne'nurega ehanatisnie. Timoti'ene mago'a nafu naganahe'zane ete esnagu zamavega ante'na mani'noe. \p \v 12 Hu'neanagi Apolosi, nerafu kazigagu hu'za hue. Tamagritegama nerafuzanema esia kazigatira, nagra razampi azeri hanaveti kea nesamue. Hagi menima esiana agri'a avesi omne'neanagi, kankamuma me'nenkeno'a agra egahie. \s Huvagare ke zamazeri hanavetinaku zamasmi'nea naneke \p \v 13 Hagi kava huta nemanita, tamentinti zampi oti hanavenetita, korera osu hanavetita maniho. \v 14 Maka'zama hanaza'zampina tamavesinte avu'ava zampinti hiho. \p \v 15 Nenfugta nensarogta tamagra antahi'naze, (Stefanisi ene noma'afi mani'nazana, ese'ma Akaia kumateti zmagu'a rukrehe hu'naza nagare. Ana hute'za zamagra zamagu'a mono eri'zampi ami vaganere'za mono eri'za e'neri'za nagare). \v 16 Hanki tamagranena e'inahukna vahe'mofo avu'ava avaririta mani'neta, hagi anahukna eri'zama zamaza hu'za erisazamokizmine, nezmavariritma zmagorga'a manihogu neramasamue. \v 17 Stefanasi ene Fotunatusi'ene Akiakusizama aza zankura nagra muse hu'no'e. Na'ankure tamagrama huga'zana osazage'za zamagra eme naza hu'naze. \v 18 Na'ankure knare antahintahi nami'za avamu'nifina nazeri fru nehu'za, tamagri'ene ana hu'naze. E'inahukna vahetmina zamege so'e hiho. \p \v 19 Esia kaziga mani'naza mono naga'mo'za musenke atreramantaze. Akuira'ene Prisila'ene noznifima nemaniza mono naga'mo'zanena anahukna hu'za zamagu'areti musenkea atrenermantaze. \v 20 Maka Anumzamofo naga'mo'za musenkezmia atreramantaze. Hanki tamagranena ana zanke huta mono naga'mota muse ohunte ahunte hiho. \p \v 21 Poli'na nagra, ama musenkea, nagra nazampinti kre neramue. \v 22 Hanki Ramofoma avesi ontesnimo'a, sifnafi manino haviza hugahie. Rantimoka eno! \v 23 Hanki Ramofo Jisasi asunku zamo'a tamagrane mesanie. \v 24 Nagri nevesi'zamo'a maka Krais Jisasimpima mani'naza naga'motarega mesanie. Tamage.