\id ROM - Iwal NT [kbm] -Papua New Guinea 1984 (web version -2013 bd) \h ROM \toc1 Pol ane kapia gitangi amolmol Rom ane \toc2 Rom \toc3 Ro \mt1 Pol ane kapia gitangi amolmol Rom ane \c 1 \p \v 1 Yisu Kilisi ane amol kulkul ane Ayeu Pol, ebe Pomate gital ayeu ve nalgum kulkul aposel ane ok. Pomate Ei ate geb ayeu ve nanei ane binge vie vusa. \v 2 Be binge vie nok ebe warik Pomate gibiti ane yaun gimungg be geb gitangi ane amolmol ebe inei Ei avo ukwas binge ok, ve inei binge be iro bwalbwale gisov Pomate ane kapia yamar ok. \v 3 Be yaun nok gipil Ei ate Natu Yisu Kilisi eitit and Amol Bamo ebe meng gihlang nangge Dawit ane vaku gen ok. \v 4 Pomate ges Ei itin be gimdil tis ane gwangne ge nangge taku gimat ane beti galkik eitit tatpweng Ei are tanei Pomate Natu Ei. Be Ei Amol yamar ane. \v 5 Be gisov Ei ane ge beti Pomate gili ayeu gitangi, be geb kulkul aposel ane gitangi ayeu ve nalgum Kilisi ane kulkul veik naro amolmol Juda ane be tis eisir ebe nangge Juda ite ok aplos vukir be tas nivin Pomate be insov Ei ane yaun ane lu-ngge. \v 6 Be yaun etenik gitangi yem amolmol ebe nangge Juda ite be unme umbweg nangge Rom ok givin weik etok ge, Pomate gital yem gikwai ve unvang mul ve Yisu Kilisi ane yaun unvin. \v 7 Beti ayeu garo kapia etenik gitangi yem amolmol tepwengge ebe umbweg nangge Rom ok, ebe Pomate tang-givin be gital yem ginei natunggen ok. Ayeu tang-givin ganei Tamand Pomate gabu Amol Bamo Yisu Kilisi atob inemb as tas viti be tis as yaun bwaibwaya nilek nivang nivin yem. \s1 Pol ta-vie gitangi Pomate ve amolmol Rom ane \p \v 8 Awangg yaun mate ane ebe ve nanei ok dangeteik: Amolmol tepwengge nangge nalk iute yem aplongg-aim givin Pomate ane binge, beti ayeu ganei angg tangg-vie gitangi angg Pomate ve yem tepwengge ane gisov Yisu Kilisi are. \v 9 Ayeu gab kulkul ve ganei mateu gipil Ei ate Natu, be Ei gitpweng are gikwai ve yaun ete ayeu ganei nik etok yaun ano molge. Be Ei gili ginei ayeu tangg gitung yem painge ge tis as mate walang ok, \v 10 givin ebe gas miengk ok. Ayeu gas miengk be gautani Pomate veik ginei Ei ta nivin okob atob ayeu narngav nalek nali yem. \p \v 11 Bingano, ayeu tangg givin anongge ve nalek nali yem veik nas Ngalau Yamar ane kulkul subu ru nitangi yem veik niro yem ta. \v 12 Be awangg tangg gitung dangeteik, eitit tepwengge tanemb it-ate ru dangeteik, yem aim aplongg aim givin nemb ayeu ru, be awangg aplongg givin nemb yem ru veik tanro and aplond givin nok ta. \p \v 13 Angg nune-nggen, ayeu tangg givin ve ganei yem unatpweng gen etok are vevie kob, ayeu ganei gitangi yem gikwai ve as mate walang ok ayeu lolongg painge ge ve nalek nali yem. Ayeu tangg givin ve nali angg kulkul ebe galgum galgum ok nes ane ano nile nangge yem ane weik ebe nangge eisir ebe nangge Juda ite ok. Bemem ayeu galgum ve natangi yem nalek be gitangi ite molge ve kulkul geb ayeu avwut painge-ngge. \v 14 Ayeu gavang ve kulkul etenik ane roro, ve namb kulkul nangge Grik be tis amolmol ebe nangge Grik ite ok nivin weik etok ge. Be tis amolmol ebe tis dabas-gwet bambamo ok be eisir ebe dabas-gwet ma ok. \v 15 Beti ayeu atob nalek be nanei mateu nitangi yem amolmol ebe umbweg nangge Rom ok nivin. \s1 Mateu ane gwangne \p \v 16 Dangetok beti ayeu maimayangg ve mateu ite, ve etok Pomate ane gwangne ebe gitangi ve nisin amolmol tepwengge ebe aplos givin Pomate ok as gen tiate nikwai be inambweg matawas nemb ta-ngge ok. Amolmol Juda ane nimungg bekob eisir ebe nangge Juda ite ok weik etok ge. \v 17 Ve mateu ei ginei binge ginei Pomate gipasang amolmol as yaun love gili eisir amolmol vie ane gisov luev aplos givin ane ebe nangge dabe be gile den ok. Ve yaun ebe giengk Pomate ane kapia ok ginei dangeteik, Amol ebe Pomate gipasang ei ane yaun love gili ei amol vie gisov ane aplo givin ane ok, amol etok atob nimbweg matawe. \s1 Amolmol tepwengge as gen tiate \p \v 18 Pomate ane ta vavis meng gihlang nangge gulumb be gisov ginme gitangi amolmol tepwengge, ve ebe ivkir dumas gitangi Pomate be tis yaun ano be ilgum gen tiate giriv be gira ok. \v 19 Ve gen subu-subu ebe ginei Pomate lavo gitangi amolmol ok ete amolmol itpweng are gikwai bemem ivkir dumas gitangi Pomate, beti atob Pomate nemb vavavne nitangi amolmol. Be Pomate Ei ate ok ginei ate lavo gitangi eisir givin weik etok ge. \v 20 Pomate ane dabe givuaivun ate, bemem eisir ebe itpweng gen walang ebe Pomate geb ok are gikwai ok, ete itpweng Ei ane gwangne be tis ane bogbogo are gikwai. Givin ebe Ei gipasang gulumb tis nalk ok be ginme love galkik as mate etenik, gen etok giengk gitip ge be amolmol itpweng are gikwai. Be eisir gitangi ebe atob inei Amei tangg amei gisgil Pomate ok ite. Gitangi ite molge. \v 21 Eisir itpweng Pomate are gikwai, bemem ili Ei inei as Pomate be avos ges Ei be inei as tas-vie gitangi Ei ite. Eisir tas gitung yaun ungglus-ungglus walang ano giengk aplos love gen aiweng tumi ane geb eisir aplos avwut. \v 22 Be inei bwat eisir amolmol ebe tis dabas-gwet bambamo ane ok bemem eisir dabas-gwet ma molge. \v 23 Eisir ivkir dumas gitangi Pomate ebe gibweg matawe geb ta ge ok, be inei uye be es miengk gitangi gen sinsin-ge weik amolmol be bwelk tis mank be muat dalgos ebe asonge inmat vunkunu ok. \v 24 Beti Pomate bage vier ve eisir be iyaing utlas ulis gipil luev wasi ane ebe tas gitung giengk aplos ok gitangi is ate. \v 25 Eisir iro Pomate ane yaun ano vukir ve as yaun bingkasop ane, be inei uye be es miengk gitangi gen bambamo ebe Pomate geb ok giwel Pomate Ei ate ebe ve eitit avond nivwat Ei are ninggas ta ge ok. Bingano. \p \v 26 Beti Pomate geb eisir itangi luev gen tiate ane ile. Eisir as avie gaptol bwais ve luev ebe avie be amol ve inemb is ate ane ok, be emb is ate gitangi luev wasi ane ile. \v 27 Be as amol gen ok weik etok ge, eisir bwais ve luev etok be emb is ate itangi luev wasi ane ile. Amol gaptol ivang mul ve luev wasi ane gitangi is ate beti inggas ane vavavne gitangi as gen tiate ebe ilgum ok. \v 28 Eisir bwais ve inatpweng Pomate are beti Pomate geb eisir itangi as tas gitung tiate etok ile love ilgum gen gitangi ebe ve amolmol tanalgum ok ite. \v 29 Be gen tiate bambamo eteik ete gingik giengk eisir aplos; Es as luev vie ite, ivang mul ve luev wasi ane. Be yaun bambamo eteik ete gingik giengk eisir aplos givin; Aplos tiate, es amolmol vunkunu, inggo is ate, inei yaun bingkas-kasop gipil is ate, inei amolmol susueng, ili amolmol tiate, \v 30 inei yaun bingkasop gipil amolmol, ivkir dumas gitangi Pomate, inei yaun ungglus-ungglus, ili is ate toto, indang is ate be kokwangg be avos bambamo, be inggas luev gen tiate ane vaku-vaku menggivin, be mongai ve tamasgen tis tinasgen as yaun. \v 31 Eisir dabas-gwet ma molge be ilgum as yaun ebe imbiti gili ok ano gile ite. Be tas gitung amolmol me tas viti ve amolmol ite yapin. \v 32 Dangetok be yaun ebe giengk Pomate ane kapia ok ginei dangeteik; “Amolmol ebe ilgum gen dang-dangetok ok atob inmat vunu tis dalgos matawas ane ge.” Eisir itpweng yaun etok are gikwai, bemem ilgum gen ungglus-ungglus gigas ta ge. Be gen etok ge ite, eisir avos givwat amolmol ebe ilgum gen ungglus-ungglus ivin eisir ok ares givin weik etok ge. \c 2 \s1 Pomate ane luev ebe gilgum amolmol as yaun ok roro dongke \p \v 1 Dangetok be ayeu nanei nitangi yem amolmol ebe ulgum amolmol subu as yaun ok, yem gitangi ebe atob unvuaivun aim tiate etok ok ite. Ve givin ebe yem ulgum amolmol subu as yaun ok, yem ulgum yaun etok gipil aim ate givin weik etok ge, ve yem ate ok ulgum gen tiate etok givin. \v 2 Eitit tatpweng are gikwai tanei Pomate Ei dongke-ngge gilgum amolmol ebe ilgum gen tiate ok as yaun ane luev roro dongke. \v 3 Ve yem ate ok ulgum gen tiate etok givin bemem kob os aim tiate etok ta giengk be umdil ve ulgum amolmol ebe ilgum tiate ok as yaun. Namnambed; Yem gitangi ebe atob unvang unatlek Pomate ane ta vavis ok me? \v 4 Pomate Ei Amol ta-viti ane beti giro ate ta be gigas amolmol as yaun ta, bemem yem uli gen etok weik gen sin-ge ti. Yem uli; Pomate ta-viti ve amolmol be gigas as yaun ta veik inatpweng is ate are be inro is ate vukir. \v 5 Bemem yem aplongg aim dadani molge be uro aim ate vukir ite beti gilgum be Pomate ane ta vavis atob menihlang bamo-ngge. Be asonge nivin ebe Pomate Ei ate ve nilgum amolmol tepwengge as yaun ok, okob atob yem ate un-gas vavavne ve aim tiate ete ulgum ok ane. \v 6 Ve nivin sawa etok atob Pomate nimbwas amolmol as kulkul ebe ilgum gitang-tangi ge ok ane ano nitangi eisir ate. \v 7 Amolmol subu ebe es as luev vie-ngge ivang, be irek bogbogo nangge Pomate ane be tas givin ve Pomate nilgum eisir ares bamo, be tis ebe irek luev inambweg matawas ane ok, eisir etok ete atob Pomate nitak eisir inambweg matawas nemb ta ge. \v 8 Be eisir subu ebe kaleuk tinas be ivkir dumas gitangi Pomate ane yaun ano be ivang mul ve luev gen tiate ane ok, ete atob Pomate nilgum ane ta vavis ane ano nipil eisir. \v 9 Amolmol tepwengge ebe nangge Juda ok be tis eisir ebe nangge Juda ite ok, atob in-gas gen bunam tis vavavne ve as tiate ebe ilgum ok ane. \v 10 Bemem Pomate atob nemb ane bogbogo be tis ane yaun bwaibwaya nitangi amolmol tepwengge nangge Juda be tis eisir ebe nangge Juda ite ok, be nilgum eisir ares bamo ve as gen vevies ebe ilgum ok ane. \v 11 Ve Pomate gili amol ti gitlek ti ite, Ei gili amolmol tepwengge gitangi ate ge. \v 12 Be amolmol ebe nangge Juda ite be inggas Mose ane yaun ite be ilgum gen tiate ok ete atob in-gas vavavne ve as gen tiate etok ane nangge Pomate ane, ve eisir itpweng Mose ane yaun are ite. Bemem amolmol Juda ane ebe nolge inggas Mose ane yaun gikwai be itpweng are bemem kob ilgum gen tiate ok, ete Pomate atob nilgum ane ta vavis ane ano nipil eisir ve gisov eisir iparkar Mose ane yaun. \v 13 Ve amolmol ebe iute Mose ane yaun bemem ili weik gen sin-ge ok, ete Pomate gili eisir ginei amolmol tiate ane. Bemem eisir ebe ilgum Mose ane yaun ano gile ok ete Pomate gili eisir ginei amolmol vie ane. \v 14 Be amolmol ebe nangge Juda ite ok eisir inggas Mose ane yaun ite, bemem ginei eisir inalgum gen ebe Mose ane yaun ginei ok ano nile, okob etok weik ebe eisir ate emb is ate dabin gitau gile Mose ane yaun ok. \v 15 Be eisir as luev vie etok ges ru ve Pomate ande gitak Mose ane yaun ane kulkul ane gisov eisir aplos gile gikwai. Be eisir ate ok as tas gitung be tis as tas givin giro eisir ta givin weik etok ge. \v 16 Be gen bambamo etok atob menihlang nivin sawa ebe Pomate ve nemb Yisu Kilisi be nilgum amolmol as yaun ebe gi-vuaivun ate ge ok, weik ete binge vie ete ayeu ganei nik ginei ok. \s1 Amolmol Juda ane be tis Mose ane yaun \p \v 17 Dangetok be yem ete utal aim ate unei Juda be uli Mose ane yaun unei yaun etok gitangi ebe atob nemb yem ru nivin ebe Pomate ve nilgum amolmol as yaun ok, beti undang aim ate be unei Pomate ane amolmolgen yem, \v 18 be yem utpweng gen ebe Pomate ta givin ve yem unalgum ok are gikwai, be utpweng Mose ane yaun are givin beti tangg aim givin luev gen vevies ane \v 19 be unei yem gitangi ebe ve unatwem amolmol ebe matanos bop ok, be unei yem weik amolmol ebe imbweg aiweng tumi ok as dau. \v 20 Be unei luev ebe ve inatpweng gen arkares ok be tis yaun ano meng-gihlang nangge Mose ane yaun, beti yem gitangi ebe atob unbul amolmol ebe dabas-gwet ma ok be tis nunus natu-natu. \v 21 Yem ulgum gen vie ve umbul amolmol subu, bemem gimdom be umbul aim ate ite? Yem unei mateu gitangi amolmol be unei, Tanvaina amolmol subu as gen ite, bemem yem ate ok uvaina gen givin me ma? \v 22 Be unei, Tanalgum gen ungglus-ungglus bwaya, bemem yem ate ok ulgum gen ungglus-ungglus givin me ma? Yem uli pomate bingkasop ane unei etok gen tiate, bemem yem ulgum ve unggas pomate bingkasop ane nok as gen vevies ebe giengk as lum yamar aplo ok givin me ma? \v 23 Yem avongg aim givwat aim ate be unei yem utpweng Pomate ane yaun ebe geb gitangi Mose ok are gikwai, bemem givin ebe yem uparkar Mose ane yaun etok ok, okob etok weik ebe yem uyaing Pomate are ok! \v 24 Ve yaun ebe giengk Pomate ane kapia ok ginei dangeteik: \q1 “Amolmol ebe nangge Juda ite ok inei yaun ungglus-ungglus gipil Pomate, ve gisov yem amolmol Juda ane.” \m \v 25 Bingano, ginei yem unsov Mose ane yaun ane lu vie-ngge be iure utlangg aim ulis, okob etok gen vie molge. Bemem ginei iure yem utlangg aim ulis gikwai, be yem ulgum ve uparkar Mose ane yaun subu, okob etok weik ebe iure yem utlangg aim ulis ite ok. \v 26 Dangetok be ginei amol ti ebe nangge Juda ite ok nes ane luev vie-ngge nitau nile Mose ane yaun, atob Pomate nili amol nok weik amol ti ebe nolge iure utle ulis ok. \v 27 Bingano, yem Juda uvang mul ve Mose ane yaun ebe iro bwalbwale gisov kapia ok be iure utlangg aim ulis, bemem yem usov yaun etok tepwengge ane lu ite. Beti ginei amol ti ebe nangge Juda ite be iure ei utle ulis ite ok, ginei nisov Mose ane yaun walang ok ane lu vie-ngge, okob amol etok atob nilgum yem aim yaun. Ve gisov yem unggas Mose ane yaun be iure utlangg aim ulis gikwai bemem ulgum yaun etok tepwengge ano gile ite. \v 28 Dangetok be amol ti ebe amolmol ili ei giengk na ge be itpweng are inei ei Juda ti ok, amol etok ei Juda roro ite. Beti atob luev ebe ve inaure utlas ulis ane ok atob weik etok ge, ve etok gen utlas ulis sin-ge ane ite ma. \v 29 Dangetok be amol ebe givang mul ve Juda as luev be gipasang Juda as luev walang ok na gili ge ok, amol etok ete ei Juda roro. Be luev ebe ve inaure utlas ulis ok weik etok ge, ve luev etok meng gihlang nangge Mose ane yaun ite, etok Ngalau ane gen. Dangetok be ginei amol ti nilgum dangetok, okob atob Pomate avo nivwat ei are. \c 3 \p \v 1 Yem tangg aim gitung namnambed? Amolmol Juda ane atob in-gas gen vevies anongge nitlek amolmol ebe nangge Juda ite ok me? Be luev ete ve inaure utlas ulis ok ane ano namnambed? \v 2 Bingano, gen vevies walang ano molge, ve warik vaku-nge Pomate geb ane mateu gitangi amolmol Juda ane gimungg ve inemb dabin. \v 3 Be bingano, ginei eisir as amolmol subu aplos givin Pomate ite, bemem gitangi ebe atob eisir inyaing Pomate ane luev ve eisir ate as luev tiate ete ilgum ok ite ma. \v 4 Gitangi ite molge. Ve amolmol tepwengge amolmol yaun bingkasop ane, bemem Pomate Ei Amol yaun ano ane roro. Be yaun ebe giengk Pomate ane kapia ok ginei dangeteik; \q1 “Miam yaun ebe gunei ok ninei lavo nitangi amolmol ve mie amol yaun ano ane. Be ginei amolmol ve inalgum miam yaun, atob mie numbweg nuwei eisir.” \m \v 5 Dangetok be ginei eitit tanalgum gen tiate, atob amolmol indi be inei etenik Pomate ane luev ite, ve Pomate Ei ate Ei gilgum ane gen walang ok vie-ngge. Bemem ginei Pomate nemb vavavne nitangi eitit ve gen tiate ebe talgum ok ane, okob atob eitit tanei ret? Tanei Pomate gilgum gen tiate me? (Yaun ete ayeu ganei nik, etok gitangi ebe amolmol ge as tas gitung ok.) \v 6 Ma yapin! Ginei Pomate ei Amol tiate ane, okob atob Ei nilgum amolmol tepwengge as yaun nindeb mul ane ite. \v 7 Be ginei ayeu nas angg luev bingkasop ane bemem awangg luev tiate etok gitangi ebe ve nilgum Pomate are tis ane yaun ano be menihlang bamo ge ok, okob namnambed be Pomate gili ayeu tiate ve gen etok ane? \v 8 Amolmol subu atob inei dangeteik inei; “Eitit tanalgum gen ungglus-ungglus veik amolmol indi be avos nivwat Pomate are.” Bemem eitit gitangi ebe atob tanei yaun dangeteok ok ite, gitangi ite molge. Bemem amolmol subu inei yaun sin-ge gipil ayeu be inei ayeu ganei yaun etok. Dangetok be asonge Pomate nemb vavavne nitangi eisir etok nindeb mul ane. \s1 Amol vie ti givang ite \p \v 9 Dangetok be namnambed, eitit Juda eitit vie molge gitlek amolmol ebe nangge Juda ite ok me? Ma yapin! Eitit Juda be amolmol ebe nangge Juda ite ok, eitit tepwengge gitangi ate ge, ve eitit tepwengge tasov gen tiate as yaun ane lu ge. \v 10 Be yaun ebe giengk Pomate ane kapia ok ginei dangeteik: \q1 “Amol vie ti givang nalk etenik ite molge, ma molge. \q1 \v 11 Be amol ti ebe tis dabe-gwet vie ok givang ite, me amol ti ebe girek Pomate ok givang ite weik etok ge. \q1 \v 12 Amolmol tepwengge ivkir dumas gitangi Pomate be isov gen tiate aplo ile gikwai. Be amol ti ebe ges ane luev vie-ngge ok ti givang ite, ma yapin. \q1 \v 13 Eisir avos weik umbub ebe avos givkwav ge nangge taku gimat ane ok, gen tiate walang ok gingik giengk eisir giblus den ge. Be amblas inei yaun bingkas-kasop walang ano, be avos weik muat valir as marasin. \q1 \v 14 Eisir avos tiate molge gitangi amolmol. \q1 \v 15 Be as ete ve ines amolmol vunkunu ok yapin, \q1 \v 16 eisir iyaing amolmol as gen nangge taku walang ok be ilgum amolmol be aplos bunam gigas ta-ngge. \q1 \v 17 Eisir ivkir dumas ve luev tas givin is ate ane, \q1 \v 18 be ipelk ve Pomate ite molge.” \p \v 19 Dangetok be yaun bambamo ete Mose ane yaun ginei ok, etok gipil amolmol tepwengge ebe isov Mose ane yaun ane lu ok. Beti amol ti gitangi ebe atob ninei; “Ei amol vie dongke ok ite.” Ma molge. Ve Pomate gili amolmol nalk ane tepwengge ginei amolmol tiate ane ge. \v 20 Pomate gili amol ti vie gisov ebe givang mul ve Mose ane yaun ok ite, ve Mose ane yaun etok ebe ges eitit and gen tiate ru gitangi itate ok. \s1 Luev ebe Pomate gili amolmol vie molge ok \p \v 21 Bemem galkik etenik ande luev ebe Pomate gili amolmol vie ane ok ande meng-gihlang be giengk gitip ge. Be luev nok meng-gihlang nangge Mose ane yaun ite, ei meng-gihlang nangge luev ti atane ge. Be Mose ane yaun be tis Pomate ane amolmol kulkul ane as yaun ebe warik iro bwalbwale gisov kapia ok, ete ginei yaun gipil luev vie etok. \v 22 Be luev vie nok dangeteik; Amol ebe aplo givin Yisu Kilisi ok, ete atob Pomate nital ei ninei amol vie. Pomate atob nilgum dangetok ge nitangi amolmol tepwengge ebe aplos givin Yisu Kilisi ok, be ei gili amol ti vie molge gitlek ti ite. \v 23 Ve amolmol tepwengge nangge nalk talgum tiate beti tavang aikawe takwai Pomate ane bogbogo. \v 24 Bemem gisov Pomate Ei ate ane ta viti be tis ane gen vie ebe geb sin-gege gitangi amolmol ok ane ge beti ei gili amolmol ginei amolmol vie, gisov ebe Kilisi Yisu geb eisir ru nangge as gen tiate aplo ok. \v 25 Pomate geb Kilisi ginme veik nimat vunu be ane tuerk nisin amolmol ebe aplos givin Ei ok as tiate nikwai. Pomate gilgum gen dangetok beti ande ane luev ebe gili amolmol vie ane ok ande giengk gitip ge. Be ei geb vavavne seukie seukie gitangi amolmol ve as tiate ebe ilgum gimungg gimungg ok ane ite. \v 26 Pomate ta gitung ve nes ane luev ebe gili amolmol vie ane ok ru tis sawa etenik, veik eitit tanatpweng are tanei; Pomate Ei Amol yaun ano ane be Ei Amol vie molge. Be amolmol ebe aplos givin Yisu ok ete atob ei nital eisir ninei amolmol vie ane weik etok ge. \p \v 27 Dangetok be gimdom beti eitit gitangi ebe atob avond nivwat itate ok ite? Wat Mose ane yaun givarkei eitit and luev avwut me? Ma yapin! Yaun aplond givin ane ete givarkei eitit and luev avwut. \v 28 Ve eitit tatpweng are gikwai tanei Pomate gilgum amolmol as yaun love gili eisir vie gisov ebe aplos givin Yisu ok, be gisov ebe ilgum Mose ane yaun ano gile ok ite. \v 29 Be namnambed, Pomate Ei amolmol Juda ane ge as Pomate me amolmol ebe nangge Juda ite ok as Pomate givin? Bingano, amolmol ebe nangge Juda ite ok as Pomate Ei givin. \v 30 Pomate Ei dongke-ngge, be atob ei nemb amolmol Juda ane be tis eisir ebe nangge Juda ite ok tepwengge ru nipil dongke. \v 31 Be namnambed, eitit ande aplond givin beti ve bwaind ve Mose ane yaun me? Ma yapin! Eitit tanggas Mose ane yaun ta painge-ngge ete tavang nik. \c 4 \s1 Pomate gital Ablaham ginei amol vie \p \v 1 Dangetok be wali atob eitit tanei yaun ret nipil tumbund Ablaham? \v 2 Ablaham gisov Pomate ane yaun ebe geb gitangi Mose ok tepwengge ane lu vie-ngge beti Pomate gital ei ginei amol vie, beti Ablaham gitangi ebe ve avo nivwat ate ok. Bemem ei gitangi ebe ve avo nivwat ate nangge Pomate na ok ite. \v 3 Yaun ebe giengk Pomate ane kapia ok ginei dangeteik; “Ablaham aplo givin Pomate beti Pomate gital ei ginei amol vie.” \v 4 Amol ti ginei geb kulkul be ivgo ei, atob tandi tanei etok gen vie ebe emb sinsin-ge gitangi amolmol ok ite, etok ivgo ei giwel kulkul ebe ei gilgum ok. \v 5 Bemem ginei amol ti nilgum Mose ane yaun walang ok ano nile ite, bemem ei aplo givin ginei Pomate gitangi nipasang amolmol tiate ane as yaun love nili eisir ninei amolmol vie ane ok, amol etok ete atob Pomate nital ei ninei amol vie. \v 6 Dangeteik; Amol ti ginei gisov Mose ane yaun ane lu ite bemem ei aplo givin, okob Pomate atob nital ei ninei amol vie ve ane aplo givin etok ane. Be Dawit ok ginei yaun ake ti gipil amolmol ebe isov Mose ane yaun ane lu ite, bemem Pomate gital eisir ginei amolmol vie ane ok be ginei eisir etok atob tas-vevias ge. \v 7 Dawit ginei: \q1 “Amolmol ebe nolge Pomate gisin eisir as gen tiate gikwai be ta givalngan ok, eisir etok tas vevias ge. \q1 \v 8 Ginei Amol Bamo ande ta givalngan amol ti ane tiate ebe gilgum ok, okob amol etok ta vie-ngge.” \p \v 9 Namnambed, Dawit ginei yaun etok gipil amolmol ebe nolge iure utlas ulis ok ge me ei ginei gipil amolmol ebe iure utlas ulis ite ok givin? Eitit tand nitung be tandi kob, ve eitit tanei dangeteik tanei; “Ablaham aplo givin beti Pomate gital ei ginei amol vie.” \v 10 Dangetok, be Pomate gital Ablaham ginei amol vie gimungg bekob iure ei utle ulis, me iure ei utle ulis gimungg bekob Pomate gital ei ginei amol vie gideb mul ane? Ma yapin! Iure Ablaham utle ulis ite nangge be Pomate gital ei ginei amol vie gimungg. \v 11 Givin ebe iure Ablaham utle ulis ite nangge ok, be ei aplo givin beti Pomate gital ei ginei amol vie ve ane aplo givin etok ane. Beti Pomate ve nes ru nitangi amolmol ninei Ablaham ei amol vie, beti ginei be iure Ablaham utle ulis. Beti galkik Ablaham weik amolmol ebe iure utlas ulis ite, bemem eisir aplos givin Pomate be Pomate gital eisir ginei amolmol vie ane ok tumbus. \v 12 Be ei weik amolmol ebe iure utlas ulis ok tumbus givin weik etok ge. Bemem amolmol ebe iure utlas ulis sinsin-ge ok ite, ei weik amolmol ebe iure utlas ulis be ivang mul ve ei ane luev be aplos givin ok tumbus, weik ebe ei ate gilgum givin ebe iure ei utle ulis ite nangge ok. \s1 Amolmol ebe aplos givin Pomate ok, atob in-gas gen vie ebe Pomate gibiti ane yaun ve atob nemb ok \p \v 13 Pomate gibiti yaun gikwai ve atob nemb nalk tepwengge nitangi Ablaham tis ane vaku-ngen, gisov ebe Ablaham givang mul ve Mose ane yaun ok ite. Bemem gisov ebe Ablaham aplo givin Pomate ok ane ge beti Pomate ginei atob nemb nalk tepwengge nitangi ei tis ane vaku-ngen. \v 14 Ve ginei amolmol ebe isov Mose ane yaun ane lu ok ge in-gas gen tepwengge, okob yaun aplond givin ane be tis gen ebe Pomate gibiti ane yaun ve nemb ok atob ano ma. \v 15 Eitit tatpweng are gikwai ve yaun ebe Pomate geb gitangi Mose ok ete girwel Pomate ane ta vavis meng-gihlang. Bemem ginei Pomate nemb yaun etok nitangi Mose ite, atob eitit tand nisgil yaun ebe ve tanparkar Pomate ane yaun ok. \v 16 Dangetok be gisov yaun aplond givin ane ge beti gen ebe Pomate gibiti ane yaun ve nilgum ok, atob ano nile. Veik amolmol tanatpweng are tanei Pomate geb ane gen vevies sinsin-ge gitangi Ablaham ane vaku-ngen ebe meihlang gideb mul-mul ane ok givin. Be Ei geb ane gen vevies gitangi amolmol ebe ivang mul ve Mose ane yaun ge ok ge ite, bemem geb gitangi amolmol ebe aplos givin Ei weik Ablaham ok givin weik etok ge. Ablaham weik eitit tepwengge tumbund. \v 17 Ve yaun ebe giengk Pomate ane kapia ok ginei dangeteik: “Ayeu gab mie weik amolmol avo ti-avo ti ane tumbus.” \p Be yaun etok galkik giengk be atob niengk nemb ta-ngge. Ablaham aplo givin ginei Pomate Ei Amol ebe ges amolmol itkitin nangge taku gimat ane be matawas vukuri ok. Be gitangi ninei be gen ebe giengk ite ok atob menihlang. \p \v 18 Ablaham gili gen ebe Pomate ginei ve atob nilgum ok ano ite, bemem ei aplo givin gwangne molge weik ebe gili ano gikwai ok. Beti galkik ei weik amolmol avo ti-avo ti ane tumbus ei dongke-ngge, ve Pomate ginei gikwai ginei “Atob miam vaku-ngen meinahlang anongge molge weik ebe viteuk-awe ok.” \v 19 Gibloblo ve Ablaham ane Sonda bamo nitangi 100, bemem ei ta gitung ete ande ei babamos gikwai be arwe Sara gitangi ebe ve nikuv nunus ite ok be ta gitung ailu ailu ite ma. \v 20 Ei ta gitung yaun ebe Pomate ginei gitangi ei ok be aplo givin yaun etok gwangne molge be avo givwat Pomate are. \v 21 Ei gili ginei atob Pomate nilgum yaun ebe ginei gitangi ei ok ano nile. \v 22 Beti Pomate gital ei ginei amol vie gisov ei aplo givin gwangne molge. \v 23 Be yaun ake ete ginei dangeteik; “Pomate gili ei ginei amol vie.” Yaun etok ginei gipil Ablaham ge ite. \v 24 Yaun etok ginei gipil eitit tepwengge ok givin weik etok ge. Eitit aplond givin ve Pomate ges eitit and Amol Bamo Yisu itin vukuri nangge taku gimat ane gikwai, beti Pomate atob nili eitit and aplond givin etok be nital eitit ninei amolmol vie ane. \v 25 Pomate gihlin Yisu ginme ve nimat vunu veik nisin eitit and gen tiate ebe talgum ok tepwengge nikwai. Beti Pomate ges Ei itin vukuri nangge taku gimat ane, veik Ei nital eitit ninei amolmol vie ane. \c 5 \s1 Yaun gipil luev ebe Pomate gipasang amolmol as yaun ok \p \v 1 Beti galkik Pomate gital eitit ginei amolmol vie ane gisov eitit aplond givin yaun ebe Ei gibiti ok. Be atob tanambweg vie-ngge tanvin Ei ve gisov gen ebe eitit and Amol Bamo Yisu Kilisi gilgum ok ane. \v 2 Eitit aplond givin beti galkik Ei gigas eitit tasov Pomate ane ta viti be tis ane yaun bwaibwaya aplo tale. Dangetok be eitit tand vevie-ngge be tanasge Pomate ane bogbogo ebe atob tan-gas ok. \v 3 Bemem eitit tat vevie ve gen etok ane ge ite, eitit tat vevie ve gen bunam ebe tanggas ok ane nivin weik etok ge. Veik tanatpweng are ve gen bunam etok geb eitit ru ve gen bunam mul-mul ane, ane. \v 4 Dangetok be ginei eitit tanro it ate ta be tan-gas gen bunam, atob eitit tanatpweng luev ebe amolmol iro is ate ta be inggas gen bunam bunam ok are. Be ginei eitit tanatpweng luev etok are nikwai, atob eitit aplond nivin Pomate be tanasge gen ebe Ei geb ve nemb nitangi eitit ok. \v 5 Be gen ete eitit tasge ok atob nilgum be eitit mai-mayand ite, ve Pomate ta givin eitit gitlek molge beti geb ane Ngalau Yamar sin-gege gitangi eitit be gimsuli Pomate ane ta givin ane ano gisov eitit aplond. \p \v 6 Be warik gimungg ane givin ebe eitit tavang tis and tiate ge nangge ok, givin sawa etok ete Kilisi gimat vunu givin sawa ebe Pomate geb yapin ok ve eitit ebe tavkir dumand gitangi Pomate ok ane. \v 7 Be gen etok bunam molge ve amol ti gitangi ebe atob nimat vunu ve amol vie ane ti ok ite. Wat amolmol dongke dongke-ngge gitangi ebe ve inalgum dangetok ok. \v 8 Bemem givin ebe eitit tavang tis and tiate ge nangge ok ete Kilisi giwel eitit be gimat vunu ve eitit ane. Dangetok be yaun etenik ginei lavo gitangi eitit ve Pomate ta givin eitit gitlek molge. \v 9 Be gisov Kilisi ane tuerk ebe gimsuli gisov ei givsangin ok ane ge, beti Pomate gital eitit ginei amolmol vie ane. Be Kilisi nok ge ete asonge nemb eitit ru nangge Pomate ane ta vavis ebe asonge menihlang ok weik etok ge. \v 10 Be warik gimungg ane eitit tavang be tas valir gitangi Pomate, bemem galkik ande Ei ate Natu gimat vunu be gilgum eitit be metahlang ve Pomate ane natu-nggen. Eitit ande metahlang ve Pomate natu-nggen gikwai, be Ei ate Natu ande matawe be gimdil vukuri nangge taku gimat ane be atob nemb eitit Dabin vie-ngge. \v 11 Bemem eitit tat vevie ve ebe ande metahlang ve Pomate ane natu-nggen ok ane ge ite! Eitit tat vevie ve kulkul ebe and Amol Bamo Yisu Kilisi gilgum beti ande metahlang ve Pomate natu-nggen ok nivin weik etok ge. \s1 Adam be tis Kilisi \p \v 12 Gen tiate meng-gihlang nangge nalk, gisov amol dongke-ngge. Be gen tiate nok ete girwel tanmat vunu meng-gihlang. Beti amolmol tepwengge ande inggas ebe ve inmat vunu ok gitang-tangi-ngge ve gisov amolmol tepwengge ilgum tiate. \v 13 Pomate geb ane yaun gitangi Mose ite nangge be gen tiate giengk nalk gimungg. Bemem ginei Pomate ane yaun ete geb gitangi Mose ok ma, atob tanatpweng gen tiate are ite. \v 14 Bemem tanmat vunu ane gwangne meng-gihlang givin ebe Adam meng-gihlang ok be ginme love Mose meng-gihlang sin-ge. Be tanmat vunu ane gwangne nok givang givin amolmol tepwengge. Bingano amolmol subu iparkar Pomate ane yaun weik ete Adam gilgum ok ite, bemem tanmat vunu ane gwangne givang givin eisir givin weik etok ge. Adam ei weik Amol ebe asonge menihlang ok ane tuvweng. \v 15 Bemem tiate ebe ginme nangge Adam ok be tis Pomate ane ta viti sulu weindongke ite, ve amolmol anongge imat vunu ve gisov amol dongke-ngge ane tiate. Bemem Pomate ane ta viti be tis ane gen vevies ebe geb sinsin-ge gitangi amolmol walang ano ve gisov Amol dongke-ngge Yisu Kilisi ane ta viti ane ok, etok gen bamo molge. \v 16 Dangetok be Pomate ane gen vevies ebe geb sinsin-ge gitangi amolmol ok, be tiate ebe ginme nangge amol dongke-ngge ane ok, sulu gitangi ate ite ma. Amol dongke-ngge gilgum tiate beti Pomate gilgum ei ane yaun be ges ei vunu. Bemem gen vie ebe Pomate geb sinsin-ge ok, ete gipasang amolmol anongge ebe iparkar Pomate ane yaun ok be meihlang amolmol vie ane. \v 17 Bingano, amolmol walang ano atob inmat vunu ve amol dongke-ngge ane tiate ane. Bemem amolmol tepwengge atob in-gas Pomate ane gen vie ebe geb sin-ge ve tang-givalngan amolmol as tiate ok, ete atob inambweg matawas. Be atob eisir inambweg weik ebe King ok ve amol dongke-ngge Yisu Kilisi ane. \p \v 18 Dangetok be eitit tand nitung yaun eteik vevie be tandi kob: Amol dongke-ngge ane tiate ete gilgum be amolmol tepwengge atob inmat vunu. Be Amol dongke-ngge gilgum gen vie beti Pomate gipasang amolmol tepwengge as yaun love gili eisir vie be atob inambweg matawas. \v 19 Amol dongke-ngge ane mongai ete gilgum be amolmol tepwengge ilgum tiate. Be amol dongke-ngge gisov yaun ane lu beti Pomate gili amolmol tepwengge vie. \p \v 20 Be mul ane kob ete Pomate geb ane yaun gitangi Mose, beti luev ebe iparkar Pomate ane yaun ok meng-gihlang bamo-ngge. Bingano, luev gen tiate ane ginme gihlang bamo-ngge, bemem Pomate ane ta viti meng-gihlang bamo molge be geb taku walang ok avwut. \v 21 Be gen tiate etok ete girwel luev tanmat vunu ane meng-gihlang, bemem Pomate ane ta viti girwel luev ebe ve tanambweg matawand nemb ta-ngge ok meng-gihlang. Pomate gilgum gen dangetok ve gisov kulkul ebe eitit and Amol Bamo Yisu Kilisi gilgum ok ane. \c 6 \s1 Tanmat vunu ve gisov gen tiate, bemem tanambweg matawand ve gisov Kilisi \p \v 1 Dangetok be atob eitit tanei ret? Tanei tanes and luev gen tiate ane painge-ngge veik nilgum be Pomate ane ta viti atob menihlang bamo-ngge me? \v 2 Ma yapin! Eitit weik ebe ande tamat vunu be tavkir dumand gitangi luev gen tiate ane ok gikwai, dangetok be eitit tanvang tis tiate-ngge ve ret ane? \v 3 Yem utpweng are gikwai ve givin ebe eitit taringk bui sanggu ok, ete bui sanggu etok gidgin eitit ta tavin Yisu Kilisi. Dangetok be givin ebe Ei gimat vunu ok, ete etok weik ebe eitit ok tamat vunu tavin ok weik etok ge. \v 4 Eitit taringk bui sanggu gikwai, beti etok weik ebe eitit tamat vunu tavin Ei be ispun eitit ok, veik nivin ebe Tamand Pomate ane bogbogo ane gwangne ve nes Kilisi itin nangge taku gimat ane ok, okob eitit ok tanes and luev vaku ebe ve tanambweg matawand ane ok nivin weik etok ge. \v 5 Ve ginei eitit tanmat vunu tanvin Ei, okob atob eitit matawand be tanamdil vukuri weik ete Ei matawe be gimdil vukuri ok. \v 6 Dangetok be eitit tanatpweng gen etok are vevie, eitit and luev tiate ebe warik talgum talgum ok, ete tas gireu Kilisi ane ei givsangin gile gikwai. Veik Ei nisin eitit and tiate nikwai ba tanvang tansov gen tiate ane gwangne ane lu vukuri ite. \v 7 Ve amol ebe gimat vunu ok, etok weik ebe gen tiate ane gwang-ne geb ei ta ok vukuri ite ma. \v 8 Dangetok be ginei eitit ande tamat vunu tavin Kilisi okob aplond nivin ge ve atob tanambweg matawand tanvin Kilisi weik etok ge. \v 9 Ve eitit tatpweng are gikwai tanei, Pomate ges Kilisi itin vukuri nangge taku gimat ane gikwai, be gitangi ebe atob nimat vunu vukuri ok ite. Be tanmat vunu ane gwangne gitangi ebe atob nemb Ei ta ok ite. \v 10 Yisu ande gimat vunu gikwai be gitangi ebe atob nimat vunu ti vukuri ok ite. Be Ei ane gimat etok ande gitin gen tiate walang ok ane gwangne gikwai. Be galkik etenik Ei gibweg matawe gisov Pomate ge. \v 11 Dangetok be yem ok tangg aim nitung unei yem ok ande umat vunu givin weik etok ge, be gen tiate ane gwangne geb yem ta vukuri ite. Bemem Kilisi gidgin yem ta uvin Ei ate, beti yem umbweg matawangg aim ve gisov Pomate ane ge. \p \v 12 Dangetok be yem unsov gen tiate ane yaun ane lu vukuri ite, be unvang mul ve gen ebe utlangg aim ulis ta givin ok bwaya weik etok ge. \v 13 Unemb utlangg aim ulis ane gen walang ok nitangi gen tiate nile vukuri ite, yem unemb utlangg aim ulis ungglus ge nitangi Pomate nile, weik Amol ebe gimdil vukuri nangge taku gimat ane ok, be unemb utlangg aim ulis tepwengge nitangi Pomate ane yaun ano nile. \v 14 Be gen tiate ane gwangne nemb yem dabin vukuri ite, ve galkik etenik yem uvang usov Mose ane yaun ane lu ite ma, yem ande uvang usov Pomate ane yaun bwaibwaya aplo gikwai. \s1 Eitit weik yaun ano ane amolmol kulkul ane \p \v 15 Dangetok be galkik etenik Mose ane yaun geb eitit dabin vukuri ite, eitit ande tavang tasov Pomate ane yaun bwaibwaya aplo gikwai, be tanalgum gen tiate vukuri ite. \v 16 Bingano, yem ate utpweng are gikwai ve ginei amol ti nemb yem dabin, okob yem weik amol etok ane amolmol kulkul ane. Dangetok be ginei yem unsov gen tiate ane yaun ane lu painge ge, okob etok weik gen tiate ane amolmol kulkul ane yem, be atob un-gas ane ano ve unmat vunu. Bemem ginei yem unemb kulkul ve unsov luev ebe isov yaun ane lu ge ok, okob Pomate atob nital yem ninei amolmol vie ane. \v 17 Dangetok be yem unei aim tangg-aim vie binge nitangi Pomate, ve warik yem omb gen tiate ane kulkul, bemem galkik ande yem ute mateu be usov yaun ane lu be omb aplongg aim tepwengge gitangi Pomate gile. \v 18 Kilisi gihlang yem ukwai gen tiate ane gwangne, beti galkik ande yem mohlang weik yaun ano ane amolmol kulkul ane. \v 19 Yem aim tangg aim gitung gen gitangi ite beti atob ayeu nanei yaun nitangi yem weik ebe eitit amolmol and yaun ok ge bekob. Warik yem omb utlangg aim ulis tepwengge gitangi gen tiate gile be ulgum gen ungglus ungglus walang ano molge. Dangetok be galkik etenik ok yem unemb utlangg aim ulis tepwengge nitangi luev yaun ano ane nile weik etok ge, be unalgum gen vie-ngge weik ebe Pomate ane amolmol gen as luev ok. \p \v 20 Givin sawa ebe yem uvang weik gen tiate ane amolmol kulkul ane ok, be givin sawa etok yem usov yaun ano ane luev ane lu ite. \v 21 Okob wali yem unggas aim kulkul etok, ete ande maimayangg aim gitangi nik ane ano nam nambed? Yem aim kulkul tiate etok ane ano dangeteik; Tanmat vunu. \v 22 Bemem galkik ande Pomate gihlang yem ukwai gen tiate ane gwangne, be geb yem ve Ei ate ane amolmol kulkul ane. Be kulkul nok ane ano dangeteik: Pomate atob nital yem ninei amolmol vie ane be atob unambweg matawangg aim nemb ta-ngge. \v 23 Ve luev gen tiate ane, ane ano Tanmat vunu. Bemem Pomate ane gen vie ebe geb sinsin-ge gitangi eitit ok ane ano dangeteik; Tanambweg matawand nemb ta-ngge ve and Amol Bamo Yisu Kilisi ane. \c 7 \p \v 1 Angg-nunenggen, ayeu garo yaun eteik gitangi yem amolmol ebe utpweng Mose ane yaun are gikwai ok. Yem utpweng are gikwai ve Mose ane yaun geb amolmol dabin gitangi ebe ivang matawas ane ok ge. \v 2 Ayeu atob namb luev etok tuvweng nipil avie gaptol ebe tis arwasgen ok. Avie gaptol ebe tis arwasgen ok atob invang nitangi luev ebe emb is ate ane ok, bemem ginei eisir as amol gen imat vunu ikwai eisir, okob atob eisir invang sinsin-ge nitangi ebe tas gitung ok. \v 3 Bemem ginei avie ti ane amol gibweg matawe nangge be avie nok gile geb amol ti vukuri, okob atob amolmol indi avie etok weik avie wasi ane ti. Bemem ginei ei ane amol gimat vunu gikwai, okob atob ei nivang ane gen nitangi ebe ta gitung ok. Beti ginei ei gile geb amol ti vukuri, okob atob amolmol indi ei weik avie wasi ane ti ite. \p \v 4 Angg nune-nggen, dangetok be yem ok weik etok ge. Warik yem uvang usov yaun ebe Mose geb gitangi eisir Juda ok ane lu. Bemem galkik ande yaun etok geb yem dabin vukuri ite, dangetok beti ande yem weik ebe umat vunu ok. Be galkik ande yem uvang mul ve Yisu ane luev. Yisu gimat vunu bekob matawe be gimdil vukuri be yem uvang uvin Ei veik Pomate ane luev vie walang ok nemb eitit tepwengge avwut. \v 5 Warik eitit tas and luev muanggane ane ge tavang, be givin sawa etok ete Mose ane yaun ginme be girwel gen tiate ebe tand gitung giengk aplond ge ok be meng-gihlang bamo-ngge love ano gile ve Tanmat vunu. \v 6 Bemem galkik ande eitit takwai Juda as luev be tis gen tiate walang ok, be eitit weik ebe ande tamat vunu ok. Dangetok beti gen ti ande givarkei eitit and luev gili vukuri ite, eitit tanes and luev muanggane ebe warik tavang mul ve Juda as luev ok vukuri ite, eitit tanes and luev vaku tis Ngalau Yamar ge. \s1 Luev gen tiate ane giaing eitit \p \v 7 Dangetok be wali atob eitit tanei ret, tanei Mose ane yaun etok tiate me? Ma yapin. Ginei yaun etok nes gen tiate ru nitangi ayeu ite, okob atob ayeu natpweng gen tiate ebe tangg gitung giengk aplongg ge ok are nanei etok gen tiate namnambed? Ve yaun etok ginei dangeteik; “Mie nurwel amolmol as gen sinsin-ge ite.” Bemem ginei yaun etok ninei gen ti dangetok nitangi ayeu ite, okob atob ayeu natpweng luev etok are ite. \v 8 Ginei Pomate ane luev etok niengk ite, atob luev gen tiate walang ok ane niaing ayeu ite. Bemem Mose geb yaun etok gitangi eitit, beti gen tiate ebe eitit tand gitung giengk aplond ge ve tanalgum ok meng-gihlang bamo-ngge. Bemem ginei yaun etok ma, atob gen tiate niengk ite. \p \v 9 Be warik eitit tand gisgil luev etok be tanei bwat eitit tavang vie, bemem galkik etenik ande eitit tatpweng Pomate ane luev are gikwai beti gen tiate ebe eitit tand gitung giengk aplond ok girwel eitit tatangi luev ebe ve tanmat vunu tis dalgond matawand ane ge ok tale. \v 10 Mose ane yaun ginei gitangi eitit ginei tanvang mul ve luev ebe ve tanambweg matawand ane ok ge. Beti yaun ete Mose geb gitangi eitit ok girwel eitit tatangi luev tanmat vunu ane tale. \v 11 Ve luev gen tiate ane meng-gihlang nangge yaun ete Mose geb gitangi eitit ok, be gio-gio eitit love ges it vun-kunu. \v 12 Eitit tatpweng are gikwai ve yaun ete Mose geb gitangi eitit ok etok gen vie molge. \v 13 Be luev vie etok ges eitit vunu ite, bemem gen tiate ebe eitit tand gitung giengk aplond ok ete geb na gile gen vevies nas be ges eitit vun-kunu. \v 14 Eitit tali, Pomate ane Ngalau ges gen ebe Pomate ta givin ok ru gitangi eitit giengk yaun ete Mose geb ok aplo. Bemem eitit amolmol nalk ane be luev gen tiate ane geb eitit avwut be tavang tasov gen tiate as yaun ane lu-ngge. \v 15 Beti ayeu gatpweng gen ebe galgum ok are ite, ve gen ebe ayeu tangg givin ve nalgum ok ete giengk be gale galgum gen ebe bwaingg ve nalgum ok. \v 16 Dangetok be ginei ayeu nalgum gen ebe bwaingg ve nalgum ok, okob atob ayeu natpweng are ve yaun ete Mose geb gitangi eitit ok etok gen vie molge. \v 17 Be atob ayeu natpweng are roro-ngge nanei etok ayeu ate tangg givin ve nalgum gen etok ite, bemem gen tiate ebe ayeu tangg gitung giengk aplongg ok ete ginei be ayeu galgum. \v 18 Ayeu amol sin-ge ti be ayeu gatpweng are ganei ayeu tangg gitung gen vie ti giengk aplongg ite molge. Ayeu ok tangg givin ve nalgum gen vevies bemem galgum ite. \v 19 Be luev vie ebe ayeu tangg givin ve navang mul ok ete giengk be gale gavang mul ve luev tiate ane ebe bwaingg ok. \v 20 Ginei ayeu nalgum gen ebe bwaingg ve nalgum ok, okob etok weik ayeu ate tangg givin beti galgum ite ma. Bemem gen tiate ebe tangg gitung ok ete ginei beti ayeu galgum. \v 21 Beti galkik ayeu gatpweng are ve ayeu ok tangg givin ve nalgum gen vie, bemem ayeu galgum gen tiate ebe tangg gitung ok gigas ta-ngge. \v 22 Be nangge ayeu aplongg, ayeu tangg givin anongge ve nalgum gen ebe Pomate gili vie ok, \v 23 bemem gen tiate ebe giengk ayeu aplongg ok ete ges valir gitangi gen vie ebe ayeu tangg gitung ve nalgum ok painge-ngge be geb ayeu ta weik amolmol ebe imbweg kapual-lu ok. \v 24-25 Oie ayeu likok e. Amol ret gitangi ebe atob nemb ayeu ru be ninggas ayeu nakwai utlangg ulis gimat ane etenik ok! Ayeu nanei angg tangg-vie nitangi Pomate ve Ei gihlin Yisu Kilisi, eitit and Amol Bamo ebe ve nemb eitit dabin ok be ginme beti ande geb ayeu ru. Beti ayeu tangg gitung ve navang mul ve Pomate ane luev, bemem gen tiate ebe giengk ayeu aplongg ok ta-nggivin ve ayeu navang mul ve luev gen tiate ane painge-ngge. \c 8 \s1 Eitit tanes and luev tis Ngalau ge \p \v 1 Dangetok be galkik etenik atob amolmol ebe Kilisi Yisu gidgin eisir ta ivin Ei ate ok, atob nivin ebe Pomate ve nilgum amolmol tepwengge as yaun ok, atob eisir etok in-gas vavavne ite. \v 2 Ve Ngalau ebe gilgum be eitit tambweg matawand ve Yisu Kilisi ane ok, ete gikaiwel eitit takwai gen tiate be tis luev ebe ve tanmat vunu ane ok gikwai. \v 3 Be gen ebe eitit aplond muanggane etok givarkei gili be Mose ane yaun gitangi ve nilgum ite ok, ete Pomate gilgum gen etok gikwai. Ei gipasang gen tiate ebe giengk amolmol aplos muanggane etok ok, love gisin gikwai ve gihlin Ei ate Natu tis utle ulis nalk ane weik eitit amolmol ete tavang nalk nik, be ginme ve nisin amolmol as tiate nikwai. \v 4 Pomate gilgum gen dangetok veik eitit ebe tas and luev tis Ngalau ge ok, tanpasang Mose ane yaun nand tandi. Be tanvang mul ve utland ulis ane tangg givin vukuri ite. \v 5 Amolmol ebe ivang mul ve aplos muanggane ge nangge ok, eisir tas gitung gen aplos muanggane ane ge. Be eisir ebe ivang mul ve Ngalau ok, eisir tas gitung gen Ngalau ane. \v 6 Ginei eitit tand nitung gen aplond muanggane ane painge-ngge tanvang, atob eitit tanmat vunu. Bemem ginei eitit tand nitung gen Ngalau ane, atob tanambweg matawand tis yaun ma-ngge tanvin Pomate. \v 7 Dangetok be ginei amol ti nes ane luev nitau nile ane aplo muanggane, amol etok atob nes valir nitangi Pomate. Ve ei gisov Pomate ane yaun ane lu ite be gitangi ebe atob nilgum gen nitau nile Pomate ane yaun ok ite weik etok ge. \v 8 Amolmol ebe ilgum gen gitau gile utlas ulis ane ta givin ok, ete Pomate gili eisir weik amolmol tiate ane roro. \v 9 Bemem yem, Yem os aim luev gitau gile utlangg aim ulis ane ta givin ite, yem uvang mul ve Ngalau ane ta givin ge. Bingano, ginei Pomate ane Ngalau nivang nivin yem, atob yem unalgum gen vevies ge weik ete ulgum nik. Be amol ti ginei ninggas Kilisi ane Ngalau ite, okob amol etok weik Kilisi ane amol ti ite. \v 10 Bingano, yem utlangg aim ulis atob nimat vunu ve gisov gen tiate, bemem ginei Kilisi givang givin yem, atob Pomate nili yem ninei amolmol vie ane be atob dalgongg aim matawas ane atob nimbweg matawe nemb ta-ngge. \v 11 Ginei Pomate ebe ges Kilisi Yisu itin nangge taku gimat ane ok, ane Ngalau givang givin yem, okob atob nilgum be yem utlangg aim ulis ete galkik giengk bemem asonge nimat vunu nik, atob nimbweg matawe ninggas ta-ngge. Bingano, Ei ane Ngalau ebe givang givin yem ok ete atob niro yem ta be unambweg matawangg aim. \s1 Ngalau Yamar ge gilgum beti eitit metahlang weik Pomate natu-nggen \p \v 12 Angg nune-nggen, dangetok be galkik eitit and kulkul ti ete giengk nik. Bemem eitit tanvang mul ve and aplond muanggane vukuri ite. \v 13 Ginei yem ve unvang mul ve utlangg aim ulis ane ta givin, okti atob unmat vunu. Bemem ginei yem omb aim ate usov Ngalau Yamar ane yaun ane lu ge, okob yem gitangi ebe atob unes aim gen tiate ane luev vunkunu nikwai ok, be atob unambweg matawangg aim. \v 14 Amolmol ebe Pomate ane Ngalau gitwem is ok, ete weik Pomate natu-nggen. \v 15 Ve Ngalau ete Pomate geb gitangi yem ok, gilgum be yem omb kulkul sinsin-ge, me upelk ve aim ate vukuri ite. Ngalau nok ete gilgum be yem mohlang ve Pomate ane natu-nggen. Be Ngalau nok ge ete ane gwangne giro eitit ta be avond ges Pomate are tanei; “Pomate, Mie ayeu Tamangg” bingano. \v 16 Ngalau dongke nok ge ete gisov eitit aplond gile be ginei lavo gitangi eitit ginei ande eitit metahlang ve Pomate natu-nggen gikwai. \v 17 Be ginei eitit ande metahlang weik Pomate natu-nggen gikwai, okob atob eitit tan-gas gen vevies ebe Pomate gipasang yapin ve nemb nitangi ane amolmol-gen ok tanvin Kilisi. Bingano; Ginei eitit tan-gas vavavne tanvin Kilisi, okob atob tan-gas bogbogo tanvin Ei weik etok ge. \s1 Bogbogo ebe asonge menihlang ok \p \v 18 Ayeu gali ganei gen bunam ete galkik eitit tanggas tis sawa etenik ok, etok natu molge. Bemem bogbogo ebe asonge tan-gas nindeb mul ane ok, etok gen bamo molge gitlek gen bunam as mate etenik ane. \v 19 Be gen bambamo ebe Pomate gipasang ok, eisir nas giengk ge be isge ge ve indi sawa ebe Pomate ve nes ane amolmolgen ru ok. \v 20 Gen bambamo ete Pomate gipasang nik, eisir as luev inmat vunu ane ok giengk, bemem eisir ate emb is ate isov luev etok ane lu ile ite ma! Etok Pomate Ei ate-ngge geb eisir dabin be gipasang eisir as luev etok yapin, veik eisir inambweg be inasge luev eteik: \v 21 Pomate atob nihlang wal nikwai gen bambamo ebe gipasang ok be ninggas gen walang ok meinahlang inkwai gimat ane gwangne. Veik gen walang ok invang vie-ngge be in-gas bogbogo invin eitit ebe metahlang Pomate natu-nggen ok invin. \p \v 22 Eitit tatpweng are gikwai ve gen bambamo ete Pomate gipasang ok, eisir inggas vavavne tis bunam bamo molge weik ebe avie gaptol ve inkuv nunus ok, tis ebe warik be painge love galkik as mate etenik be likok is iteng anongge. \v 23 Be gen bambamo etok ge inggas bunam tis vavavne ite, eitit ebe tanggas Ngalau weik Pomate ane gen vie ebe geb sin-gege gitangi eitit gimungg ok weik etok ge. Eitit tanggas bunam tis vavavne be tateng giengk aplond ge be tasge sawa ebe Pomate ve nilgum eitit be metanahlang weik natu-nggen veik nemb it ru ok givin. \v 24 Eitit tasge Pomate beti Ei geb eitit ru, ve eitit gitangi ebe atob tanasge gen ebe nolge tali gikwai ok ite ma. Amol ti gitangi ebe ve nisge gen ebe nolge gili gikwai ok ite. \v 25 Dangetok be ginei eitit ve tanasge gen ti ebe tali ite nangge ok, okob atob tanasge dangetok tanvang love tandi ano okob. \p \v 26 Dangetok beti Ngalau Yamar ei ginme ve nemb amolmol ebe tulkwas ma ok ru nivin weik etok ge. Ve eitit ate-ngge gitangi ebe atob tanes miengk vevie nitangi Pomate ok ite, bemem Ngalau ge ete ges eitit and miengk gitangi Pomate be ginei yaun bunam bunam ebe eitit gitangi ve tanei ite ok gitangi Pomate givin. \v 27 Bemem Pomate ebe gili be gitpweng amolmol aplos are ok, Ei gitpweng Ngalau ane ta gitung are gikwai ve Ngalau ei giwel Pomate ane amolmol-gen be ges miengk gitangi Pomate, gitangi ebe Pomate Ei ate ta gitung ok. \p \v 28 Be eitit tatpweng are gikwai ve Pomate gipasang gen walang ok ane luev love vie-ngge veik nipasang amolmol ebe tas givin ei ok. Pomate geb eisir etok gimungg yapin ge beti gital is itangi Ei ate ile. \v 29 Pomate gitpweng are beti gitak eisir etok ivarkei atane-ngge be gital eisir ginei natu-nggen weik ete Kilisi ok. Be Kilisi Ei ate weik Pomate natu-nggen walang ok as kawe bamo. \v 30 Be amolmol ebe warik Ei geb is yapin ok ete gital eisir ginei natu-nggen givin. Be eisir nok ete Pomate gipasang eisir as yaun love gili eisir ginei amolmol vie ane be geb ane bogbogo gitangi eisir. \s1 Pomate ta givin eitit ve gisov Kilisi Yisu dongke-ngge \p \v 31 Dangetok be atob eitit tanei ret nipil gen vevies bambamo ete Pomate gilgum ok? Ginei Pomate nivang nivin eitit, atob gen ti gitangi ebe ve niaing eitit ok ite molge. \v 32 Ei gigilgili Natu ite ma, Ei geb Natu ve taval giwel eitit tepwengge, dangetok be atob nemb gen walang ok sinsin-ge nitangi eitit nivin weik etok ge. \v 33 Amol ret gitangi ebe ve nilgum Pomate ane amolmolgen as yaun ok? Ma yapin! Pomate Ei ate gipasang eisir as yaun gikwai love ande gital eisir ginei amolmol vie ane. \v 34 Dangetok be amol ti gitangi ebe ve nilgum eisir as yaun vukuri love nes eisir vunkunu nikwai ok ite. Ve gisov Kilisi Yisu ebe gimat vunu bekob matawe be gimdil vukuri nangge taku gimat ane ok, ete gile gibweg gibloblo Pomate be giwel eitit tepwengge be ges miengk gitangi Pomate ve nemb eitit ru. \v 35 Be amol ti gitangi ebe atob nemb eitit ponge tankwai Kilisi ane ta givin ok ite. Bingano, atob eitit tande vunge ve gen bunam walang ano weik, tan-gas vavavne, me amolmol inalgum eitit tiate tiate, me marav nes it, be kup tis gen subu-subu ma ve it, me gen bunam niaing eitit, me valir menihlang nangge eitit and nam. \v 36 Ve yaun ebe giengk Pomate ane kapia ok ginei dangeteik: \q1 “Amolmol iaing amei tis as mate walang ok ve mie ane. Be ilgum amei weik bwelk sipsip ebe ve ines vunu ok.” \p \v 37 Bemem eitit tandi gen bunam bambamo etok weik ebe gen sin-ge ok. Ve Kilisi ta givin eitit gitlek molge be as mate walang ok Ei giro eitit ta be tambweg tawei gen dang-dangnetok ane gwangne. \v 38 Be ayeu gatpweng are roro-ngge ganei tanmat vunu me tanambweg matawand, me angela me nalk etenik ane tivie-nggen me gen galkik ane be tis gen ebe asonge ninme ok me gen bunam bambamo subu, \v 39 me gen einggoto ane be tis gen ebe giengk nalk lu ane ok, me gen subu dang dangetok. Gen bambamo etok tepwengge gitangi ebe atob inemb eitit ponge tankwai Pomate ane ta givin ve eitit and Amol Bamo Yisu Kilisi ane ok ite molge. Gitangi ite molge. \c 9 \s1 Pomate ane amolmol ebe geb eisir ok as yaun \p \v 1 Kilisi ane amol ti ete ayeu ik be yaun ret ete ayeu ve nanei ik, etok yaun ano molge, ve Ngalau Yamar ebe gibweg ayeu aplongg ok ei gitpweng are be geb ayeu avongg ru givin. \v 2 Awangg yaun nok dangeteik: As mate walang ok ayeu tangg gitung angg amolmolgen ebe amei utlangg amei ulis dongke be twerk dongke ok, love aplongg bunam molge ve eisir ane. \v 3 Bingano, ayeu tangg givin anongge ve ganei ginei gitangi, okob ayeu atob nas miengk nitangi Pomate be nitin ayeu nakwai Kilisi, ve eisir ane. \v 4 Be eisir nok ete eisir Israel ane ge ebe Pomate geb is ve ane amolmolgen be ges ane bogbogo ru gitangi eisir ok. Pomate gibiti ane yaun givin eisir be geb ane yaun gwangne gitangi Mose be geb gitangi eisir. Be ges luev Sonda ane ru gitangi eisir be geb ane yaun bambamo ebe gibiti ok gitangi eisir givin. \v 5 Eisir tamasgen as tamasgen as vaku-nggen eisir. Be Kilisi, Ei meng-gihlang nangge eisir vu etok. Dangetok be eitit avond nivwat Pomate ebe geb gen walang etek dabin ok are. Bingano. \p \v 6 Ayeu atob nanei ete Pomate ane yaun gile giaing ate sin-ge ok ite, ve amolmol ebe tumbus nangge Israel ok, eisir etok Israel roro ite. \v 7 Be amolmol ebe meihlang nangge Ablaham ane amolmol-gen ok weik etok ge, eisir tepwengge weik Pomate natu-nggen roro ite. Ve Pomate ginei gitangi Ablaham be ginei; “Miam vaku-nggen atob meinahlang nangge Isak ane amolmol-gen.” \v 8 Yaun etok ane dabe dangeteik: Nunus ebe meihlang nangge amolmol as twerk ok, etok Pomate ane natu-nggen roro ite. Bemem nunus ebe Pomate gibiti as yaun gili ve atob tinas gen inkuv is ok, ete Ablaham ane vaku-nggen eisir roro. \v 9 Be yaun ete Pomate gibiti ok ginei dangeteik: “Ginei sawa ebe Ayeu gab yapin ok menihlang, okob atob Ayeu nanumul nanme be atob Sara nikuv nunus amol ti.” \p \v 10 Be etok ge ite, Rebeka ok weik etok ge. Ei natu amol ailu, sulu tamas dongke Isak eitit tumbund. \v 11 Bemem Pomate ta givin ve nilgum dangeteik: Ei ate-ngge atob nemb ane amolmol nitangi ebe ta givin ok, be ei wat nili kulkul ebe amolmol ilgum ok bekob nemb is nindeb mul ane ite ma. Beti givin ebe Rebeka vie ve nunus ailu etok, be gabu ilgum gen tiate me vie ok ite nangge, \v 12 be Pomate ginei gitangi Rebeka dangeteik: “Amol mate ane, atob nisov amol mul ane, ane lu-ngge.” \v 13 Ve yaun ti ebe giengk Pomate ane kapia ok ginei dangeteik: “Ayeu tangg givin Jakob, bemem bwaingg ve Isau.” \p \v 14 Dangetok be atob eitit tanei yaun ret nipil Pomate? “Tanei Pomate gilgum gen gitangi ite me wali dang?” Ma yapin! \v 15 Pomate ginei gitangi Mose be ginei; “Ginei ayeu tangg givin ve aplongg bwaibwaya ve amol ti, atob ayeu nalgum, be ginei tangg viti ve amol ti, atob nalgum weik etok ge.” \p \v 16 Dangetok beti Pomate geb eitit ve ane amolmol-gen gisov eitit ate and tand givin me and kulkul ebe talgum ok ane ite, Ei geb eitit ve ane amolmol-gen gisov Ei ate ane ta viti ane. \v 17 Ve yaun ti ebe giengk Pomate ane kapia ok ginei Pomate ginei gitangi Palao be ginei; “Ayeu ve nas angg gwangne ru nipil mie beti gab mie ve nomb amolmol dabin, veik Ayeu arengg nivang nemb taku walang ok avwut.” \p \v 18 Eitit tali, ginei Pomate ta givin ve ta viti ve amol ti atob Ei nilgum, be ginei ve nilgum amol ti aplo be dadani, atob nilgum weik etok ge. \s1 Pomate ane ta vavis be tis ane ta viti \p \v 19 Dangetok be tangg aim itung vevie be undi kob, atob yem ate aim amol ti ninei nitangi ayeu dangeteik; “Ginei Pomate nilgum gen dangetok, okob atob Ei nitin eitit tankwai ve ret ane? Be amol ret gitangi ebe ve nitin Pomate ane yaun ebe ta gitung ok nikwai?” Ma yapin! \v 20 Mie gitangi ebe ve nundang im ate be nuwel Pomate ane yaun dangeteok nikwai ok ite. Ul nalk ti gitangi ebe ve niutani avie ebe gipasang ei ok be ninei; “Mie gupasang ayeu dangeteik ve ret ane ok ite?” Gitangi ite molge. \v 21 Avie ete gipasang ul ok, ei gen etok ane tivie be ei gitangi ebe atob nemb nalk ete gipasang ul ok be nipasang ul ailu gili nitangi ebe ei ate ane ta givin ok. Ul ti ve gen bambamo ane be ti ve as mate walang ok ane. \p \v 22 Yem wat utpweng gen dangetok are ite me? Pomate ok gilgum gen weik etok ge. Ei ta givin ve nes ane ta vavis ru nitangi amolmol veik inatpweng Ei ane gwangne are. Bemem Ei giro ate ta be gigas amolmol ebe Ei ane ta vavis gitangi eisir be ve nitin is nikwai ok as yaun ta-ngge. \v 23 Ei ta givin ve nes ane bogbogo ru nitangi eitit ebe Ei ta viti ve eitit be geb eitit yapin ve tan-gas ane bogbogo bamo etok tanvin ok. \v 24 Ve Ei gital eitit ok givin weik etok ge, Ei gital amolmol Juda ane subu be tis eisir ebe nangge Juda ite ok subu givin gipil dongke. \v 25 Ve yaun ebe Pomate ane amol yaun ane ti giro ok ginei dangeteik: \q1 “Eisir ebe meihlang ve awangg amolmol-gen ite ok, ete atob ayeu natal eisir nanei angg amolmol-gen. Be amolmol ebe ayeu tangg givin eisir ite ok, ete atob ayeu nali eisir weik angg amolmol-gen ebe tangg givin eisir ok. \q1 \v 26 Be nangge taku ebe ayeu gatal eisir ganei angg amolmol-gen eisir ite ok, ete atob ayeu natal eisir nanei Pomate matawe ane, ane natu-nggen eisir.” \p \v 27 Be Pomate ane amol yaun ane ti vukuri are Aisaia, ginei yaun gipil amolmol Israel ane be ginei: “Amolmol Israel ane ginei natus-gen meinahlang anongge molge weik ete yangawe gielk aplo ane ok, bemem Pomate atob nemb eisir dongke dongke-ngge ru. \v 28 Ve Amol Bamo atob ninme seukie-ngge weik ebe bilip geb ok be nilgum amolmol nalk ane tepwengge as yaun be nimbwas amolmol as kulkul walang ok ane ano nitangi eisir ate.” \v 29 Be warik Aisaia nok ginei yaun ti gipil gen etenik be ginei: “Ginei amolmol valir ane ebe imbweg gulumb ok as Amol Bamo nitau eitit and amolmol subu be inambweg ite, atob eitit weik ebe amolmol Sodom tis Gomora ane ok.” \s1 Yaun gipil amolmol Israel ane be tis Binge Vie \p \v 30 Dangetok be atob eitit tanei ret? Tanei dangeteik tanei amolmol ebe nangge Juda ite ok, eisir aplos givin beti luev gen vevies ane givuaivun ate gitangi eisir ite me. Ve luev gen vevies ane meng-gihlang nangge aplos givin dongke ge. \v 31 Bemem amolmol Israel ane eisir ilgum kulkul bamo molge ve insov Mose ane yaun ane lu veik invang mul ve luev gen vevies ane, bemem eisir ilgum Mose ane yaun walang ok ano gile ite. \v 32 Ve eisir bwais ve ret aplos nivin Pomate veik Pomate nital eisir ninei amolmol vie ane, bemem ma, eisir inei bwat atob Pomate nital eisir ninei amolmol vie ane ve gisov eisir ivang mul ve Mose ane yaun, bemem etok gitangi ite. Eisir ande itut vas gipil ebe amolmol itut itut vas gipil ok be imbieg gikwai. \v 33 Ve yaun ebe giengk Pomate ane kapia ok ginei dangeteik: \q1 “Unaute kob, Ayeu ande gaspun vat gwangne ti ebe ve amolmol intut vas nipil be in-gas kubuk ok giengk Saion gikwai. Amol ti ginei aplo givin vat etok, atob ei nimbweg vie-ngge.” \c 10 \s1 Amolmol Israel ane ivang mul ve Pomate ane luev ite \p \v 1 Angg nune-nggen, ayeu aplongg givin be tangg givin anongge ve ganei Pomate nemb amolmol Israel ane ru. As mate walang ok ayeu gas miengk gitangi Pomate painge-ngge ve eisir ane. \v 2 Ayeu gatpweng eisir as luev ebe ivang ok are gikwai beti ganei. Ve eisir ivang mul ve Pomate ane luev vie molge. Bemem eisir ilgum gen be itpweng are ite. \v 3 Eisir tas gisgil luev ebe Pomate gital amolmol ginei amolmol vie ane ok, be ilgum gen gitangi ebe as tas gitung ok be isov luev etok ane lu ite. \v 4 Dangetok be eitit ok tanatpweng gen etok are vevie kob, ve Yaun ebe Pomate geb gitangi Mose ok, giengk painge love ginme gipil sawa ebe Kilisi gibielk ok. Dangetok beti amolmol ebe aplos givin Kilisi ok, ete atob Pomate nital eisir ninei amolmol vie ane. \s1 Pomate ta givin ve nemb amolmol tepwengge ru \p \v 5 Mose giro yaun eteik gipil luev ebe Pomate gili amolmol vie gisov ebe isov ane yaun ane lu-ngge ok. Be yaun nok dangeteik: “Amol ti ginei nisov Pomate ane yaun walang ok ane lu vie-ngge, atob ei nimbweg matawe.” \v 6 Bemem luev ebe ve aplond nivin be Pomate nital it ninei amolmol vie ane ok ginei dangeteik: “Mie tam nitung niengk aplom ge dangeteik nunei, ‘Amol ret atob nireu nile gulumb?’” Mie nunei yaun dangetok bwaya. Ve yaun avo etok atob ninggas Kilisi nisov ninme. \v 7 “Me nunei, ‘Amol ret atob nisov taku ebe yev bamo giengk ok nile?’” Mie nunei yaun avo etok bwaya weik etok ge, ve atob ninggas Kilisi nireu ninme. \v 8 Be yaun ebe luev etok ginei ok dangeteik: Pomate ane yaun gilek givang givin mie gikwai nangge aplom tis avom. Be yaun aplond givin ane nok ebe tanei mateu gipil tavang tavang ok. \v 9 Be ginei mie nunei nisov avom nunei Yisu Ei Amol Bamo, okob atob Pomate nemb mie ru. \v 10 Ve eitit and aplond givin meng-gihlang nangge aplond, beti Pomate gital eitit ginei amolmol vie ane. Be tanei and aplond givin vusa meng-gihlang nangge avond, beti Pomate geb eitit ru. \v 11 Ve yaun ebe giengk Pomate ane kapia ok ginei dangeteik: \q1 “Amol ti ginei aplo givin Pomate, atob ei aplo bunam ite ve Pomate atob ninggas ei itin.” \p \v 12 Yaun etenik ginei gipil amolmol tepwengge, ve amolmol Juda ane be tis eisir ebe nangge Juda ite ok, eisir tepwengge gitangi ate-ngge. Be amolmol tepwengge as Pomate Ei dongke-ngge. Ei gitangi atob nemb amolmol tepwengge ebe avos ges Ei are ok dabin vie-ngge. \v 13 Ve yaun ti ebe giengk Pomate ane kapia ok ginei dangeteik: \q1 “Amolmol tepwengge ebe ital Amol Bamo are ok, ete atob Pomate nemb eisir ru.” \p \v 14 Dangetok be ginei amolmol aplos nivin Ei ite, okob atob inaute Ei ane yaun be aplos nivin be avos nivwat Ei are namnambed? Ginei amol ti nile be ninei mateu nitangi eisir ite, okob atob eisir inaute yaun be inatpweng are namnambed? \v 15 Be ginei Pomate nihlin ane amol kulkul ane ti ebe gigas mateu gitangi nam nam ge gile ok be nitangi eisir nile ite, okob atob eisir inei mateu avos namnambed? Ve yaun ebe giengk Pomate ane kapia ok ginei: “Eitit tanggas Pomate ane amolmol kulkul ane ebe inggas mateu itangi nam nam ge ile ok tis tand vevie-ngge.” \p \v 16 Bemem amolmol tepwengge ivang mul ve yaun ete mateu ginei ok ite. Ve yaun ti ebe Aisaia ginei ok ginei dangeteik: “Amol Bamo, amol ret aplo givin mateu ete amei anei anei ok?” \p \v 17 Eitit tatpweng are gikwai ve gen ete aplos givin nik, ei meng-gihlang nangge yaun ete taute ok. Be yaun ete taute ok, ginme gihlang nangge Kilisi Ei ate avo. \p \v 18 Dangetok be ayeu ve nautani yem; Eisir iute mateu gikwai me ma? Bingano, eisir iute gikwai. Ve yaun ebe giengk Pomate ane kapia ok ginei dangeteik: \q1 “Eisir avos givang geb taku walang ok avwut, be inei eisir as bing nangge taku walang ok be ma gikwai.” \p \v 19 Ayeu ve nautani yem vukuri; Amolmol Israel ane wat iute yaun etenik ite nangge me? Ma yapin! Eisir iute be itpweng are gikwai. Ve warik Mose ginei Pomate ginei dangeteik ginei, \q1 “Atob ayeu nanggas amolmol gitip ane be atob yem undi ebe ande ayeu gagas eisir be gapasang eisir ok, okob atob tangg aim vadbu. Be atob nanggas amolmol gitip ane ebe itpweng gen are ite ok. Be atob yem undi be tangg aim vavis.” \p \v 20 Be Aisaia ok ginei weik etok ge, ei gipelk ite be ginei yaun giengk gitip ge be ginei: \q1 “Amolmol ebe emb kulkul ve irek Ayeu ite ok, ete ande ili ayeu gikwai. Be eisir ebe iutani amolmol subu ve Ayeu ane ite ok, ete ande Ayeu gas auate ru gitangi eisir be ili gikwai.” \p \v 21 Be Aisaia nok ge ginei yaun eteik gipil amolmol Israel ane be ginei: “Amol Bamo ginei; Ayeu gab amolmol ebe mongai tinas be iwel amolmol avos ve yaun ungglus ungglus walang ano ok gikwai.” \c 11 \s1 Pomate ta viti ve amolmol Israel ane \p \v 1 Ayeu veve nautani yem vukuri; Pomate gitin ane amolmol tepwengge gikwai me ma? Ma yapin! Ve ayeu ok ayeu amol Israel ane ti weik etok ge, ayeu meng-gahlang nangge Benyamin ane amolmol-gen, gideb Ablaham ane vaku-nggen ane. \v 2 Pomate Ei gitin ane amolmol-gen ebe warik geb eisir yapin ve ane gen ok tepwengge gikwai ite. Ma. Yem wat utpweng Ilaija ane yaun ebe giengk Pomate ane kapia ok are ite me? Ilaija ges miengk be geb amolmol Israel ane as yaun gitangi Pomate be giutani Pomate dangeteik: \q1 \v 3 “Amol Bamo; Eisir es miam amolmol kulkul ane (Profet) ebe inei mie avom ukwas vusa ok vunkunu be iaing miam taku da ane gikwai love ma be ayeu dongke-ngge ete gabweg nik. Bemem eisir lolos painge ete ivang nik ve ines ayeu vunu nivin weik etok ge.” \p \v 4 Bekob Pomate giwel Ilaija avo be ginei ret gitangi ei? Pomate ginei: “Ayeu gali angg amolmol-gen gitangi 7,000 ete ivang nik nangge, eisir nok inei uie be es miengk gitangi pomate Bal ite. Ma.” \p \v 5 Be Pol ginei; Dangetok be galkik etenik ok weik etok ge. Ve gisov Pomate ane ta viti ane ge beti galkik ane amolmol tavlu ete ivang nik. \v 6 Gisov Pomate ane ta viti ane ge beti gital amolmol ginei natu-nggen, be Ei gital amolmol ginei natu-nggen gisov gen vevies ebe amolmol talgum ok ane ite. Ma. Ve ginei Ei nital amolmol ninei natu-nggen gisov gen vevies ebe amolmol talgum talgum ok, okob atob Ei ane ta viti etok weik ebe gen sin-ge ti ok. \p \v 7 Dangetok be atob eitit tanei ret? Gen ebe amolmol Israel ane ilgum ve in-gas ok, ete eisir inggas ite. Bemem amolmol tavlu ebe Pomate gili eisir ginei amolmol vie ane ok ge, ete inggas gikwai. Bemem amolmol tavlu bupwe-ngge aplos dadani gikwai. \v 8 Ve yaun ebe giengk Pomate ane kapia ok ginei dangeteik: \q1 “Pomate gilgum eisir aplos be dadani gikwai, be gilgum matanos tis talngas avo gitangi ebe ve indi gen be inaute yaun ok ite. Eisir ivang dangetok ge ebe warik be painge love galkik as mate etenik.” \q1 \v 9 Be Dawit ok ginei yaun ti givin gipil eisir etok weik etok ge be ginei: \q1 “Eisir as ben ebe en ok ete atob niluel savualos weik ete wal mate ges bwelk ok. \q1 \v 10 Be matanos indi gen bwaya. Be numual dumas tulkwe love kumb be invang tis dumas kumb dangetok nemb ta-ngge.” \s1 Pomate geb amolmol ebe nangge Juda ite ok ru \p \v 11 Ayeu ve nautani vukuri. Givin ebe amolmol Juda ane ipalkuti be imbieg ok, eisir imbieg mang-mangi be as amolmol subu imbweg, ebe ve meinahlang Pomate ane amolmol-gen ok ite me ma? Ma yapin! Eisir ivkir dumas ve Pomate ane yaun be Pomate geb amolmol ebe nangge Juda ite ok ru. Beti amolmol Israel ane ili ebe ande Pomate geb amolmol ebe nangge Juda ite ok ru be tas vadbu. \v 12 Bingano. Amolmol Juda ane ivkir dumas gitangi Pomate ane Yaun, beti Pomate geb amolmol nalk ane tepwengge ru. Be eisir bwais ve Pomate ane luev beti Pomate geb amolmol ebe nangge Juda ite ok ru. Bemem ginei eisir Juda insov yaun ane lu-ngge, atob Pomate nemb amolmol tepwengge ru. \p \v 13 Be Pol ginei; Galkik etenik ayeu ve nanei angg yaun nitangi yem amolmol ebe nangge Juda ite ok. Yem amolmol ebe nangge Juda ite ok, yem aim amol kulkul ane ayeu. Ayeu tangg vevie-ngge ve ganei navang navin yem be nalgum kulkul. \v 14 Ayeu tangg givin ve nalgum be ayeu ate angg amolmol-gen aplos nimdil ve kulkul ete ayeu galgum gitangi yem nik ane, veik ayeu namb eisir as amolmol subu ru nivin weik etok ge. \v 15 Bingano. Pomate gitin amolmol Israel ane, beti galkik amolmol tepwengge nangge nalk imbweg vie. Bemem ginei Pomate ninggas eisir Israel vukuri, okob atob tandi weik ebe amolmol taku gimat ane matawas be imdil vukuri ok. \v 16 Ginei tanavse beret ti nimungg be tanemb nitangi Pomate, okob beret ete ve tanavse nindeb mul ane ok, etok Pomate ane gen givin weik etok ge. Be ginei ei wakas ti etok Pomate ane gen, okob Pomate ane ei nok ane range givin weik etok ge. \p \v 17 Pomate gitwel ei oliv ebe weik lalip ok range subu gikwai be gile givwat ei oliv bumue ane range ginme be gitak gile ei oliv roro ane range ebe galkik gitwel gikwai ok. Dangeteik; Mie ebe nangge Juda ite ok, mie weik ebe ei oliv bumue ane range ok. Bemem galkik ande mie gugas ben vie guvin ei oliv roro ane range ebe ginme nangge ane wakas ok. \v 18 Dangetok be mie nundang im ate nitangi ei range ete ande Pomate gitwel subu gikwai ok bwaya. Be ginei mie ve nundang im ate, okob tam nitung vevie be nuli kob. Ve mie ei range guro ei wakas ta ite, ei wakas kob giro mie ta. \v 19 Velob yem unei bwat Pomate gitwel ei range etok gikwai veik nitak yem unde unambweg eisir lavos bemem dangetok ite. \v 20 Bingano. Eisir aplos givin ite, beti Pomate gitin eisir gikwai be yem aplongg aim givin beti Pomate gitak yem ule umbweg eisir lavos. Dangetok be yem tangg aim nitung ete ve undang aim ate ok bwaya, yem tangg aim nitung aim ate be unpelk ve aim ate ane. \v 21 Ve ginei Pomate ta viti ve amolmol Juda ane, ebe weik ei oliv roro ane range ok ite, atob ei ta viti ve yem ite weik etok ge. \v 22 Dangetok be yem unatpweng Pomate ane ta viti be tis ane luev are vevie. Ve amolmol ebe ivkir dumas gitangi Ei ok, ete Ei gitin eisir gikwai. Dangetok be ginei yem unvang unsov Pomate ane ta viti aplo painge-ngge, atob ei ta viti ve yem. Be ginei ma, okob atob Ei nitin yem unkwai weik etok ge. \v 23 Be ginei amolmol Israel ane inkari as luev ebe aplos givin Pomate ite ok nikwai, okob atob Pomate ninggas eisir indumul inde lavos vukuri. \v 24 Yem amolmol ebe nangge Juda ite ok, ebe weik ei oliv bumue ane range ebe ivwat inme be itak gile ei oliv roro ane range ane lavo ok, yem lavongg aim etok roro ite, ma. Dangetok be ginei Pomate ve ninggas eisir Juda ane, ebe weik ei oliv roro ane range ebe itwel gikwai ok be nitak nile lavo vukuri, atob Ei nilgum bwayagege ve gen etok bunam gitangi Pomate ite. \s1 Pomate ta viti ve amolmol tepwengge \p \v 25 Angg nune-nggen. Ayeu tangg gitung ve ganei nanei yaun ano ebe givuaivun ate-ngge ok lavo nitangi yem okob. Velob yem tangg aim nitung unei yem amolmol ebe tis dabangg aim gwet vie molge ok. Yaun nok dangeteik: \p Amolmol Israel ane tavlu ebe aplos dadani ok, atob invang tis aplos dadani etok painge-ngge ite. Bemem nivin sawa ebe yem amolmol ebe nangge Juda ite ok, tepwengge unro aim ate vukir untangi Pomate unde ok, \v 26 okob atob Pomate nemb eisir ru. Ve yaun ebe giengk Pomate ane kapia ok ginei dangeteik: \q1 “Amol ebe ve nemb amolmol ru ok, atob menihlang nangge Saion. Be atob Ei ta nivalngan Jakob ane vaku-nggen as gen tiate ebe ilgum ve ivkir dumas gitangi Pomate ok. \q1 \v 27 Be atob nambiti angg yaun eteik navin eisir: \m Atob Ayeu nasin be tangg nivalngan eisir as gen tiate walang ok.” \p \v 28 Eisir Juda ivkir dumas gitangi mateu beti Pomate gitin eisir, beti galkik Pomate geb yem amolmol ebe nangge Juda ite ok ru. Bemem gisov eisir tumbus gen ane ge beti Pomate geb eisir gimungg ve ane amolmol-gen. \v 29 Ve Pomate ginini ete giwel avo vukuri ve gen ebe ande geb be giuv avo ukwas giwei gikwai ok. \p \v 30 Be yem amolmol ebe nangge Juda ite ok weik etok ge, warik yem uvkir dumangg aim ve mateu, bemem galkik etenik ande Pomate geb yem ru ve gisov amolmol Juda ane ivkir dumas gitangi Ei. \v 31 Eisir Juda ivkir dumas gitangi Pomate, bemem bwayage kob atob Pomate ta viti ve eisir weik ete ande yem nik. \v 32 Dangeteik; Pomate geb bunam gitangi amolmol tepwengge ebe ivkir dumas gitangi ei ok, veik nes ane ta viti ru nitangi amolmol tepwengge. \s1 Eitit avond nivwat Pomate are \p \v 33 Pomate Ei gen vevies walang ok be tis dabas-gwet ebe ve inatpweng gen walang are ok ane dabe. Amol ti gitangi ebe atob nitpweng Ei ane dabe-gwet are ok ite. Be amolmol gitangi ebe ve inatpweng Ei ane luev are ok ite. \v 34 Ve yaun ebe giengk Pomate ane kapia ok ginei dangeteik: \q1 “Amol ret gitangi ebe atob ninei Pomate lavo ok? \p \v 35 Be nolge amol ret geb gen ti ve Pomate gimungg. Beti atob Pomate nemb gen etok ane den nitangi ei ve niwel?” \p \v 36 Ma yapin. Gen bambamo etenik ginme nangge Pomate, be gen walang etok tamas Pomate dongke-ngge. Ei ate gipasang be gilgum be meihlang be imbweg. Dangetok be eitit avond nivwat Pomate are ninggas ta-ngge. Bingano. \c 12 \s1 Tanemb utland ulis ve taval nitangi Pomate \p \v 1 Angg nune-nggen. Pomate ta viti ve eitit bamo molge. Beti ayeu ve nanei dangetok nitangi yem nanei; Unemb aim ate weik da ebe emb tis matawe-ngge gitangi Pomate ok nitangi Pomate nile. Be unemb utlangg aim ulis nitangi luev ebe Pomate gili vie be ta givin ok nile. Ginei yem unalgum dangete ayeu ganei nik, atob yem unvang mul ve Pomate ane luev roro-ngge. \v 2 Bemem yem unvang mul ve amolmol nalk ane as luev bwaya, yem unro aim ate vukir be unes aim luev vaku vukuri, veik unatpweng Pomate ane yaun ebe ve nilgum ano nile ok are. Be unatpweng gen vevies be tis gen ebe Pomate gili ginei vie ok arkares, be tis gen ebe Pomate gipasang love vie molge ok. \p \v 3 Pomate ta viti ve ayeu, dangetok beti ayeu ve nanei nitangi yem tepwengge dangeteik nanei; Unalgum utlangg aim ulis nireu-nireu ge be undi aim ate weik amolmol ebe tis ares ok ite. Yem unatpweng aim gwangne ebe Pomate geb gitangi aim ok are nitang-tangi ge be unalgum gen nitangi aim aplongg aim givin ane gwangne ete Pomate geb gitangi aim ok roro-ngge. \v 4 Eitit tali, utland ulis ane gen natu natu walang molge giengk, be ilgum as kulkul gitang-tangi ge. \v 5 Dangetok be eitit amolmol ok weik etok ge, eitit anongge molge, bemem Kilisi gidgin eitit tepwengge tale tapil dongke tavin Ei ate weik gen ane dongke. Bemem utland ulis dongke etok ane gen natu natu walang molge giengk aplo. \v 6 Dangetok be eitit tepwengge tanalgum and kulkul ebe Pomate gibwas gitangi eitit ok nitang-tangi ge. Ginei eitit tanggas kulkul ebe ve tanei Pomate avo ukwas binge ok, okob tanalgum kulkul etok roro-ngge nitangi ebe and aplond givin ok. \v 7 Be ginei eitit tanggas kulkul ebe ve tanalgum Pomate ane kulkul ok, okob tanalgum me ginei tanggas kulkul ebe ve tanbul amolmol ok, okob tanalgum and kulkul etok roro-ngge. \v 8 Me ginei amol ti gitpweng luev ebe ve niro amolmol ta ok are, okob ei nilgum nitangi ebe ei gitpweng are ok. Be ginei amol ti gibwas gen ve amolmol, okob ei nilgum kulkul etok tis aplo dongke-ngge. Me ginei amol ti menihlang weik amolmol bui ane as amol ti (awaga), okob amol nok nilgum ane kulkul roro-ngge be nilgum vie-ngge. Be ginei amol ti ta viti ve amolmol, ei nilgum tis ta vevie-ngge. \s1 Luev roro ebe ve tand nivin it ate ok \p \v 9 Tangg aim nivin aim ate ano roro-ngge tis aplongg aim dongke-ngge, be unavkir dumangg aim nitangi gen tiate be un-gas gen vevies ane luev ta. \v 10 Yem tangg aim nitung Kilisi be tangg aim nivin aim ate ano molge weik ebe kawe be male ok, be avongg aim nivwat aim ate niwel ate. \v 11 Unalgum aim kulkul walang ok tis vangg aim pale-ngge be wayam tinangg aim bwaya. Be unalgum Amol Bamo ane kulkul vangg aim pale-ngge. \v 12 Be unasge Amol Bamo tis tangg aim vevie-ngge. Be ginei gen bunam ti meng-gihlang, okob unvarkei gwangne be unes miengk ninggas ta-ngge. \v 13 Ginei amolmol bui ane subu gen ma ve is, okob unemb eisir ru. Be un-gas amolmol taku ti ane inpil aim nam. \v 14 Yem unes miengk nitangi Pomate ve amolmol ebe ilgum yem tiate ok ane nivin veik Pomate nitin eisir bwaya be nemb is ru. \v 15 Tangg aim vevie unvin eisir ebe tas vevie ok, be uteng unvin eisir ebe iteng ok weik etok ge. \v 16 Be undi aim ate unei yem arengg aim bamo gitlek eisir subu ite. Ve yem tepwengge gitangi ate-ngge. Be unalgum aim ate weik ebe amolmol tis ares ok ite, yem unvang unvin amolmol ebeok sinsin. Be tangg aim nitung niengk aplongg aim ge unei yem amolmol ebe dabangg aim-gwet vie ane ok ite. \v 17 Ginei amol ti gilgum tiate gitangi mie, uli ve nomb tiate niwel. Mie nulgum gen ebe ve nipasang amolmol ok. \v 18 Unalgum gen nitangi ebe amolmol talgum talgum ok ge nitangi aim ate, be unvang vie-ngge unvin amolmol walang ok. \v 19 Angg nune-nggen; Unemb tiate niwel tiate ebe ilgum gitangi yem ok bwaya, bemem baingg aim vier nitangi Pomate Ei ate nile. Ve yaun ebe giengk Pomate ane kapia ok ginei dangeteik: \p Amol Bamo ginei: “Ayeu ate-ngge atob namb vavavne nitangi amolmol ebe ilgum tiate ok.” \p \v 20 Dangetok be ginei amolmol ebe ilgum mie tiate ok ginei marav-nes is, mie nomb ben nitangi eisir be inen, me ginei eisir bui ges is okob nomb bui be eisir inum. Ve ginei mie nulgum dangetok nitangi ei, atob ei maimae anongge ve gen ete gilgum gitangi mie ok ane. \v 21 Bemem nuli im ate-ngge velob luev gen tiate ane nirwel mie nule nusov gen tiate aplo nuvin. Dangetok be mie nulgum gen vie-ngge veik numbweg nuwei luev gen tiate ane. \c 13 \s1 Tansov amolmol bambamo ebe emb eitit dabin ok, as yaun ane lu-ngge \p \v 1 Amolmol tepwengge insov as amolmol bambamo (Gavman) as yaun ane lu-ngge. Ve eisir nok emb is ate gitangi ebe tas givin ok ite, Pomate Ei ate geb eisir. Be amolmol bambamo ete emb amolmol dabin nangge nalk nik, as dabe giengk Pomate dongke-ngge. \v 2 Dangetok be ginei amol ti nisov eisir ebe emb amolmol dabin nangge nalk ok as yaun ane lu ite, okob ei gisov Pomate ane yaun ane lu ite weik etok ge. Dangetok be amol nok atob ninggas vavavne ve ane mongai etok ane. \v 3 Amolmol ebe ilgum gen vie-ngge ok, eisir ipelk ve amolmol bambamo ebe emb amolmol dabin ok ite. Bemem eisir ebe ilgum gen tiate ok, ete ipelk ve bambamo ebe emb amolmol dabin ok. Dangetok be ginei mie buam ve eisir bambamo ebe emb amolmol dabin ok inalgum miam yaun, okob mie nulgum gen vie-ngge veik amolmol indi be avos nivwat mie arem. \v 4 Ve amol ebe geb amolmol dabin nangge nalk ok, ei Pomate ane amol kulkul ane ti, be ei geb kulkul ve nemb amolmol tepwengge ru be inambweg vie-ngge. Bemem ginei mie gulgum gen tiate ti, okob atob amol ebe geb amolmol dabin ok atob nilgum miam yaun. Ve etok Pomate ane mol kulkul ane ti ete ei ok be atob nilgum Pomate ane ta vavis ane ano nipil amolmol ebe ilgum gen tiate ok. \v 5 Dangetok be yem unsov eisir as yaun ane lu ge. Bemem unsov eisir as yaun ane lu ge ve ebe upelk ve eisir ane ok bwaya, yem unalgum weik yem tangg aim givin eisir anongge beti usov as yaun ane lu. \p \v 6 Be gen dangetok beti yem ukari takes givin weik etok ge, ve gisov eisir etok weik Pomate ane amolmol kulkul ane. \v 7 Be ginei yem uvwat gen subu be ane den giengk nangge, okob unes aim gen ete uvwat ok ane den vunkunu. Be unkari takes nitangi amol ebe geb kulkul ve gigas takes ok, be unavgo aim amolmol ebe emb yem dabin ok as takes tavlu nivin weik etok ge. Be unsov eisir as yaun ane lu ge be avongg aim nivwat eisir ebe tis ares ok ares. \s1 Yaun tand givin ane \p \v 8 Unemb aim ate dabin vie-ngge, unvwat amolmol as gen sinsin-ge ite. Gen dongke eteik ge ete yem unemb niwel ate: Unemb tangg aim givin nitangi aim ate niwel ate. Amol ti ginei ta givin ane nune-nggen, amol etok ei gisov Pomate ane yaun ane lu. \v 9 Ve Pomate ane yaun ginei dangeteik ginei: \q1 “Mie nuyaing luev ebe amol be avie emb is ate ane ok ite. \q1 Be nos amolmol vunu ite. Nuvaina gen ite, nuvalval amolmol as gen ite.” Pomate ane yaun etenik be tis yaun subu ane dabe tulkwe dongke eteik: “Tam nivin am nune-nggen ebe imbweg imbloblo mie ok weik ete mie ate tam givin im ate ok.” \m \v 10 Amol ti ginei ta givin ane nune-nggen ebe imbweg imbloblo ei ok, okob gitangi ebe atob nilgum eisir tiate ok ite. Dangetok be ginei eitit tand nivin amolmol, atob eitit tanalgum Pomate ane yaun walang ok ano nile. \p \v 11 Namnambed beti ayeu ganei gitangi yem ve unalgum gen nitau nile yaun bambamo ete galkik ayeu ganei gitangi yem ok? Bingano. Yem utpweng sawa etenik are gikwai, ve sawa etenik ebe ve tanambweg matanond sang-sangas ok, be wat tanyengk vukuri ite. Ve givin ebe eitit aplond givin Pomate vaku-ngge ok, ete sawa ebe Ei ve nemb eitit ru ok giengk aikawe kasop ge. Bemem galkik as mate etenik ande sawa etok ginme gibloblo tepwe. \v 12 Tambok ande ve ma nikwai, be gibloblo ve as bamo nok eteik. Dangetok be tankari gen tambok ane nikwai be tano gen as ane nireu utland ulis. \v 13 Be tanes and luev vie-ngge weik amolmol ebe ivang isov bogbogo as ane aplo ok. Tansov yaun ane lu ge, tanum bui vavis ite, tanes luev wasi ane ite, tansov gen tiate ane yaun ane lu ite. Tan-go it ate me tan valval amolmol as gen ite. \v 14 Eitit tanautani Amol Bamo Yisu Kilisi ve nemb eitit ru be tanvang vie-ngge, be tanalgum gen ebe utland ulis ge ta givin ve nilgum ok bwaya. \c 14 \s1 Tanalgum and nune-nggen as yaun ite \p \v 1 Ginei amol ti ane aplo givin gwangne ite, okob yem un-gas ei ninme nivang nivin yem. Bemem unei yaun walang ano nitangi ei bwaya. \v 2 Ve amol ti ei aplo givin gwangne molge, be ei gitangi ebe ve nen wenk be tis gen walang etenik ok. Bemem amol ti, ei aplo givin gwangne ite be ei gen wer ge. \v 3 Dangetok be mie ret ete gitangi ve non gen walang etok ok, mie nuli amol ete gen wer ge ok tiate ite. Be mi ret ete gon wer ge ok, mie nuli amol ete gen gen walang ok gitangi ge ok tiate bwaya. Ve Pomate gital ei ginei natu givin weik etok ge. \v 4 Mie amol ret beti ve nulgum amol bamo ti ane amolmol kulkul ane as yaun? Ginei ei nivarkei gwangne me nimbieg ok, bemem etok ei ane amol bamo ane kulkul be atob nilgum ane amolmol kulkul ane as yaun. Bingano. Amol Bamo gitangi atob niro ei ta be nivarkei gwangne. \p \v 5 Amol ti ei gili as mate ti vie molge gitlek as mate subu, be amol ti gili as mate walang ok gitangi ate-ngge. Amolmol walang ok ilgum gen gitangi ebe as tas gitung ok gitang-tangi ge. Amol ebe gili as mate ti vie molge gitlek subu ok, ei gilgum ve avo ges Amol Bamo are. \v 6 Be amol ebe gen wenk tis gen walang ok, ei ok gilgum ve avo ges Amol Bamo are be ginei ane ta-vie gitangi Pomate ve gen etok ane. Be amol ebe gen wer ge ok, ei giamar gen subu ve ta gitung Amol Bamo, be ei ok ginei ane ta-vie gitangi Pomate givin weik etok ge. \v 7 Dangetok be eitit tatpweng are gikwai ve amol ti gibweg matawe ve ei ate ane gwangne ane ite. Be amol ti gimat vunu ve ei ate ane gwangne ane ite. \v 8 Be ginei eitit tanambweg matawand, me tanmat vunu, etok Amol Bamo ge ane gen. Dangetok be ginei eitit tanambweg matawand me tanmat vunu, etok Kilisi ane amolmol-gen ete eitit nik. \v 9 Beti Kilisi gimat vunu be gimdil vukuri be gibweg weik amolmol ebe imat vunu ok be tis eisir ebe imbweg matawas ok as Amol Bamo. \p \v 10 Be mie amol ret beti gulgum am nune ane yaun? Be mie ret beti guli am nune tiate? Eitit tepwengge atob tanvarkei Pomate na be nilgum eitit and yaun. \v 11 Ve yaun ebe giengk Pomate ane kapia ok ginei dangeteik: \q1 “Amol Bamo ginei. Bingano. Ayeu gabweg matawangg, be amolmol tepwengge atob inro vas dubi supwe nisov nalk nitangi ayeu. \q1 Be amolmol tepwengge atob intal Ayeu inei Pomate ano.’ \p \v 12 Be Pol ginei; Dangetok beti atob eitit tepwengge tanvarkei Pomate na be tanei and yaun nitangi Ei nitang-tangi ge. \s1 Tanalgum and nune-nggen tiate ite \p \v 13 Dangetok be eitit tanalgum and nune-nggen as yaun bwaya. Undi velob unemb bunam nitangi eisir be invang tis bunam ge ok, velob Pomate nitin eisir. \v 14 Amol Bamo Yisu givang givin ayeu be gilgum be ayeu gatpweng gen walang etenik are gikwai ganei gen etok tepwengge ti tiate ite. Bemem ginei amol ti gili ginei gen walang etok subu tiate, okob etok gitangi ebe ei ate ane ta givin ok. \v 15 Dangetok be ginei mie non gen ti ebe am nune gili tiate ok, okob atob mie nutpweng are ve mie guvang mul ve luev tas givin is ate ane ite. Namnambed? Kilisi Ei gimat vunu ve miam nune-nggen ane givin weik etok ge, dangetok be mie nuyaing eisir ve am ben ete gon ok bwaya. \v 16 Unemb aim gen vevies dabin vie-ngge velob amolmol inei yaun ungglus-ungglus nipil aim gen vevies etok. \v 17 Ve Pomate geb amolmol dabin gisov gen ebe en be inum ok ite. Bemem gisov ebe es as luev vie-ngge be ivang tis tas vevie-ngge ok ane. Ve luev etok, etok Ngalau Yamar ane luev. \v 18 Amol ti ginei nilgum Kilisi ane kulkul be nes ane luev vie-ngge dangetok, atob Pomate nili ei weik amol vie ti be atob amolmol avos nivwat ei are. \v 19 Dangetok be eitit tanvang mul ve luev tas givin is ate ane, be tis luev ebe ve tanro and nune-nggen ta ok. \v 20 Mie nuyaing Pomate ane kulkul ve gen walang ete tan be tanum ok bwaya. Bingano. Gen walang etok vie ve tanen be tanum, bemem ginei mie gon gen ti ebe gilgum am nune tiate ok, okob mie non gen etok bwaya, mie nuli weik ebe gen tiate ti ok. \v 21 Ginei mie gon bwelk me gunum wain, me gulgum gen ti ebe gitangi ve nilgum am nune aplo tiate ok, okob vie ve mie nulgum gen dangetok vukuri bwaya. \v 22 Mie tam nitung am aplom givin ebe giengk mie ate ane ok, ve etok mie ate be tis Pomate ge aim gen. Amol ti ginei ta gitung ane luev ebe givang ok love gili vie, be ei ate ok ges ane luev vie-ngge, amol etok atob ta vevie-ngge. \v 23 Bemem amol ti ginei nen gen ti be aplo ailu ailu ve gen ete gen ok ane, atob Pomate nilgum amol etok ane yaun. Ve ei gilgum gen etok tis aplo givin ite. Ve gen walang ete amolmol aplos givin ite be ilgum ok, gen etok tiate. \c 15 \s1 Eitit tand nitung it-ate ge ite, tand nitung and nune-nggen nivin \p \v 1 Eitit amolmol ebe aplond givin gwangne molge ok, eitit and kulkul giengk ve tanemb and nune-nggen ru be tan-gas as gen bunam tanvin. Be tand nitung nipil it ate ge ite. \v 2 Eitit tepwengge tanemb and nune-nggen ru nitang-tangi ge veik eisir inatpweng luev vie are be aplos nivin gwangne-ngge. \v 3 Ve Kilisi ei tanggitung ei ate ge ite. Ei gilgum gen walang ok gitau gile yaun ebe giengk Pomate ane kapia ok ge. Be yaun nok ginei dangeteik: \q1 “Givin ebe amolmol inei yaun tiate gipil mie ok, etok inei gipil mie ite inei gipil Ayeu.” \p \v 4 Be Pol ginei, yaun bambamo ebe warik Pomate ane amolmol kulkul ane iro gisov kapia ok, eisir iro yaun etok gitangi eitit veik yaun nok nimbul eitit be tanvarkei gwangne ge be tanasge sawa ebe Pomate ve ninggas eitit ok. \v 5 Dangetok be Pomate Ei Amol ebe giro amolmol ta be ivarkei gwangne ok, be ayeu gali gikwai ganei Ei atob niro yem ta be tangg aim nitung yaun dongke-ngge weik ete Kilisi Yisu ok. \v 6 Veik yem tepwengge tangg aim nivin aim ate be avongg aim nisov dongke be avongg aim nivwat eitit and Amol Bamo Yisu Kilisi Tame Pomate are. \s1 Kilisi geb eisir Juda ane be tis eisir ebe nangge Juda ite ok ru givin weik etok ge \p \v 7 Dangetok be yem un-gas aim nunenggen tis tangg aim vevie-ngge weik ete Kilisi gigas eitit ok, veik unalgum Pomate are be menihlang bamo-ngge. \v 8 Ayeu ve nanei dangeteik nitangi yem nanei: Kilisi ginme ve nemb amolmol Juda ane ru. \v 9 Veik niro Pomate ane yaun ano ta be nilgum Pomate ane yaun bambamo ebe gibiti givin eisir tumbusgen ok ano nile. Veik amolmol ebe nangge Juda ite ok indi Pomate ane ta givin ane ano, be avos nivwat Pomate are. Ve yaun ebe giengk Pomate ane kapia ok ginei dangeteik: \q1 “Dangetok be atob ayeu navang nasov amolmol ebe nangge Juda ite ok aplo be avongg nes mie arem. \q1 Be atob nas mie arem nisov uie.” \p \v 10 Be yaun nok ti vukuri ginei dangeteik: \q1 “Yem amolmol ebe nangge Juda ite ok, Yem tangg aim vevie unvin Pomate ane amolmol-gen.” \p \v 11 Be ti vukuri dangeteik: \q1 “Yem amolmol tepwengge ebe nangge Juda ite ok, Yem avongg aim nivwat Amol Bamo are.” \p \v 12 Be Aisaia ok ginei yaun ti givin dangeteik: \q1 “Jesi ane vaku ti atob menihlang. Amol nok atob nimdil be nemb amolmol ebe nangge Juda ite ok dabin. \q1 Be atob eisir inambweg be nas niengk ei ge.” \p \v 13 Dangetok be ayeu (Pol) ve nanei nitangi eitit nanei; Eitit and aplond givin ane dabe giengk Pomate. Dangetok be eitit tanambweg be nand niengk Ei ge, ebe ve ninme be ninggas eitit ok. Yem aplongg aim givin Ei beti atob Ei nilgum be yem tangg aim vevie-ngge be unvang tis aplongg aim vie-ngge. Be Ngalau Yamar atob niro yem ta be nangg aim niengk Ei ninggas ta-ngge. \s1 Pol ane dabe ebe gipelk ite be givarkei gwangne ge be giro yaun ok \p \v 14 Angg nune-nggen, Ayeu ok gatpwengg are ganei yem aim luev vevies walang ano giengk be yem utpweng gen walang ok are gikwai, be gitangi ebe atob unbul aim ate ok. \v 15 Bemem ayeu gapelk ve au-ate ane ite, ayeu garo yaun gwang-ne gwang-ne subu gitangi yem, veik niro yem aim aplongg aim givin ta be tangg aim nitung yaun etok painge-ngge. Be yaun nok dangeteik: Pomate geb ane yaun bwaibwaya gitangi ayeu, \v 16 be geb ayeu ve Kilisi Yisu ane amol kulkul ane ve nalgum kulkul nangge amolmol ebe nangge Juda ite ok as taku. Be ayeu weik amolmol da ane ebe emb da gitangi Pomate nangge lum yamar ok, ayeu gab kulkul ve ganei Pomate ane mateu gitangi amolmol. Ayeu tangg givin ve natwem amolmol ebe nangge Juda ite ok natangi Pomate nale, veik Ngalau Yamar niro eisir vukir be meinahlang amolmol yamar ane. Ayeu atob namb eisir nitangi Pomate nile weik da ebe Pomate gili vie molge ok. \p \v 17 Dangetok beti ayeu gavang gavin Kilisi Yisu be gab kulkul gavin Ei, beti ayeu gitangi ebe ve tangg vevie ve kulkul ebe Pomate geb gitangi ayeu ok ane. \v 18 Ayeu atob nanei yaun nipil gen ti ite, ayeu ve nanei yaun nipil gen ebe Kilisi gilgum nangge awangg kulkul be tis angg yaun aplo ok ge, veik amolmol ebe nangge Juda ite ok insov Pomate ane yaun ane lu-ngge. \v 19 Ei geb ane gwangne gitangi ayeu be galgum gen bwalbwale be tis gen bambamo walang ano molge. Be Ngalau Yamar ok giro ayeu ta givin weik etok ge. Ayeu gamdil nangge Jerusalem be gavang gatangi nam dabe walang ok be ganei Kilisi ane binge vie (mateu) gitangi amolmol love gabielk Ilirikam as taku. \v 20 Ayeu tangg givin anongge ve nanei mateu nitangi amolmol ebe iute Kilisi are ite nangge ok, ayeu bwaingg ve natak nam ano niwei twelk ebe nolge amol ti gispun gikwai ok. \v 21 Ve yaun ebe giengk Pomate ane kapia ok ginei dangeteik: \q1 “Amolmol ebe iute Kilisi are ite ok, atob indi Ei. \q1 Be eisir ebe iute Ei ane yaun ite ok, atob inatpweng Ei ane yaun are.” \s1 Pol ta gitung ve nirngav amolmol Rom ane \p \v 22 Beti kulkul etok geb ayeu avwut be galek gali yem ite. \v 23 Givin Sonda Bamo walang ok, ayeu galgum ve nalek nali yem love gali ma molge, bemem galkik etenik ande ayeu galgum angg kulkul be ma gikwai nangge taku eteik. \v 24 Ayeu tangg givin ve nalek nali yem be nambweg navin yem sitingge bekob namdil nale Spen as taku. \p \v 25 Bemem ayeu atob nale Jerusalem ok be namb Pomate ane amolmol-gen ru nangge eteok bekob. \v 26 Ve amolmol bui ane nangge Masedonia be tis Akaia eisir imbiti yaun ti gili ve inemb Pomate ane amolmol-gen ebe imbweg Jerusalem be gen ma ve is ok ru, be inemb as gen tavlu nitangi eisir. \v 27 Bingano. Eisir ate tas givin ve inalgum gen dangetok, bemem eisir as gen ebe warik inggas nangge eisir Juda ok, ane den ete giengk nik nangge. Warik amolmol Juda ane emb eisir ebe nangge Juda ite ok ru be emb gen aplos ane gitangi eisir. Beti eisir ebe nangge Juda ite ok ve inemb eisir Juda ane ru be inemb gen utlas ulis ane nitangi eisir. \v 28 Dangetok beti atob ayeu navwat gen etok be nale namb nitangi eisir nangge Jerusalem ok nikwai bekob natangi yem nalek, be bwayage kob namdil nale Spen as taku. \v 29 Ayeu gatpweng are gikwai ve asonge nivin ebe ayeu ve nalek nali yem ok, atob ayeu nalek tis Kilisi ane gen vevies walang ok. \p \v 30 Angg nune-nggen. Ayeu tangg givin ve ganei yem tangg aim nitung eitit and Amol Bamo Yisu Kilisi be tis Ngalau Yamar ebe giro eitit vukir ok. Be unemb kulkul ve unes miengk gwangne ge nitangi Pomate ve ayeu ane unvin. \v 31 Yem unes miengk nitangi Pomate veik niro ayeu ta be navang navin amolmol Juda ane ebe aplos givin Pomate ite be veve ines ayeu vunu ok. Be unes miengk ve awangg kulkul ebe ve nalgum nangge Jerusalem ok ane nivin weik etok ge, veik Pomate ane amolmol ebe imbweg etok ok tas nivin awangg kulkul. \v 32 Veik ginei Pomate ta givin, kob atob ayeu natangi yem nalek tis tangg vevie-ngge be nambweg navin yem be nayap siti bekob. \p \v 33 Pomate Ei yaun bwaibwaya ane dabe, be atob ei nivang nivin yem tepwengge. Bingano. \c 16 \s1 Pol avo ges amolmol Rom ane \p \v 1 Ayeu ve nanei eitit luvund avie Fibi ane yaun lavo nitangi yem be unaute kob. Ei geb kulkul ve geb amolmol bui ane ru nangge Senkria as taku. \v 2 Dangetok be yem un-gas ei vie-ngge nitangi ebe Pomate ane amolmol-gen as luev ok nipil aim nam ve Amol Bamo are ane. Be ginei ei ane gen bunam ret giengk okob yem unemb ei ru, ve avie nok geb amolmol anongge ru love geb ayeu ate ik ru givin weik etok ge. \p \v 3 Yem unei nitangi awangg nune-nggen Priska gabu arwe Akwila ebe eitol algum Kilisi ane kulkul avin amei ate ok, be unei ayeu avongg ges sulu. \v 4 Sulu nok ipasang is ate gikwai ve ginei gitangi, okob gabu atob inmat vunu ve ayeu ane. Ayeu ganei angg tangg-vie bamo molge gitangi sulu. Be ayeu ge ite, amolmol bui ane tepwengge ebe nangge Juda ite ok emb as tas-vie gitangi sulu givin weik etok ge. \v 5 Ayeu avongg ges amolmol bui ane tepwengge ebe iro is ate sut isov sulu as nam ile be inei uie be es miengk ok givin. \p Be unei nitangi awangg nune Epinitas, amol ebe giro ate vukir be meng-gihlang amol bui ane ulu nangge Esia as taku ok: Unei ayeu avongg ges ei. \p \v 6 Ayeu avongg ges Malia givin weik etok ge. Avie etok ebe geb kulkul bamo molge ve geb yem ru ok. \v 7 Be avongg ges Andronaikas gabu Junias givin weik etok ge. Sulu amol Juda ane weik ete ayeu ik, be gabu imbweg kapual-lu givin, ivin ayeu. Eisir aposel nolge itpweng sulu are gikwai, sulu iro is ate vukir be meihlang amol bui ane ulu bekob ayeu. \p \v 8 Ayeu avongg ges angg nune Amplieatas ebe Amol Bamo gidgin eilu ta apil dongke ok. \p \v 9 Yem unei nitangi Eban, amol ebe eilu algum Kilisi ane kulkul avin amei ate ok, unei ayeu avongg ges ei. Be avongg ges angg nune Stekis ebe tangg givin ei gitlek ok givin. \p \v 10 Ayeu avongg ges Apelis, amol ebe givang mul ve Kilisi ane luev vie-ngge ok, be tis Aristobyulas ane amolmol-gen. \v 11 Ayeu avongg ges angg dani Herodion be tis amolmol bui ane ebe imbweg Nasisas ane nam ok. \p \v 12 Be unei nitangi avie ailu eteik, Traifina gabu Traifosa unei ayeu avongg ges sulu. Sulu avie ailu etok ebe ilgum Amol Bamo ane kulkul ok. Be avongg ges angg nune Pesis givin weik etok ge, ei ok gilgum Amol Bamo ane kulkul givin. \v 13 Be unei nitangi Rufus unei ayeu avongg ges ei. Ei amol vie ti ebe givang mul ve Amol Bamo ok, be avongg ges Rufus nok tine ebe givkwen ayeu weik natu ok givin. \p \v 14 Ayeu avongg ges Asintrikas gabu Fligon be Hemis gabu Patrobas, be tis angg nune-nggen subu ebe imbweg ivin sotol ok. \p \v 15 Be unei nitangi Filologas gabu Julia be Nerias gabu luvu avie be Olimpas, be tis Pomate ane amolmol tepwengge ebe imbweg ivin sotol ok, be unei ayeu avongg ges eisir tepwengge. \p \v 16 Yem tangg aim nivin aim ate be ungas aim ate nitangi ebe Pomate ane amolmol-gen as luev ok. Kilisi ane amolmol bui ane tepwengge nangge eteik avos ges yem. \s1 Pol ges bing ve amolmol \p \v 17 Angg nune-nggen. Ayeu nanei nitangi yem nanei; Unemb aim ate dabin vie-ngge, ve amolmol subu ebe bwais ve amolmol bui ane be ilgum ve inyaing yaun ete yem ute be unggas ta nik. Yem unavkir dumangg aim nitangi eisir etok. \v 18 Ve amolmol dang-dangetok ete ivkir dumas gitangi eitit and Amol Bamo ane kulkul, be ilgum gen gitangi ebe utlas ulis ane ta givin ok ge. Eisir ilgum ve irwel amolmol subu ebe tas gitung gen tiate giengk aplos ite ok ve as yaun bingkas-kasop ebe inei ok, be ile isov eisir as luev tiate etok aplo. \v 19 Amolmol tepwengge iute ebe yem ande uvang mul ve Pomate ane yaun ok binge, beti gilgum be ayeu tangg vevie anongge ve yem ane. Bemem ayeu tangg givin ve yem unkari luev gen tiate ane nikwai be unvang mul ve luev gen vie ane ge. \v 20 Pomate Ei yaun bwaibwaya ane dabe, be kasop-gege atob ei nitak Sadam nisov yem vangg aim (aim gwangne) ane lu nile. \p Eitit and Amol Bamo Yisu ane yaun bwaibwaya atob nilek nivang nivin yem. \p \v 21 Timoti, amol ebe ei lu amei gabu algum kulkul avin amei ate ok, be Lusias gabu Jeson, be Sosipata, ei amol Juda ane ti, sotol avos ges yem. \p \v 22 Be Ayeu Tetias ebe gagas yaun etenik nangge Pol avo be garo bwalbwale gisov kapia ok, avongg ges yem givin weik etok ge ve Amol Bamo are ane. \v 23 Be Gaius, amol ebe geb ayeu dabin be geb ane nam ve amolmol bui ane as kasa lavo ok, avo ges yem givin. Be Erastas, amol ebe geb amolmol bui ane nangge taku etok as mone dabin ok, gabu eitit and male Kwotas, sulu avos ges yem. \p \v 24 (Eitit and Amol Bamo Yisu Kilisi ane yaun bwaibwaya nilek nivang nivin yem tepwengge. Yaun Ano.) \s1 Pol ane yaun mul ane ebe ges miengk be avo ges Pomate ok \p \v 25 Eitit avond nes Pomate are, ve Ei gitangi atob nilgum yem be aplongg aim nivin gwangne ge, weik Yisu Kilisi ane mateu ete ayeu ganei ganei ok. Be mateu nok ete warik givuaivun ate painge love galkik ande meng-gihlang be giengk gitip ge. \v 26 Be galkik ande yaun etok giengk gitip ge dangeteik; Pomate ebe gibweg dangetok ok, ginei be ane amolmol kulkul ane ebe inei Ei avo ok iro yaun nok bwalbwale gisov kapia veik amolmol tepwengge ebe nangge Juda ite ok, inaute be inatpweng are be tas nivin be insov yaun nok ane lu ge. \v 27 Eitit avond nivwat Pomate dongke-ngge, ebe gen walang etek ane dabe ok, are ve Yisu Kilisi ane nemb ta-ngge. Yaun Ano.