\id MRK - Iwal NT [kbm] -Papua New Guinea 1984 (web version -2013 bd) \h MALAKA \toc1 Malaka Giro ok \toc2 Malaka \toc3 Ml \mt1 Malaka \c 1 \s1 Jon ebe ges bui sanggu gipil amolmol ok ginei mateu \p \v 1 Kapia etenik ginei Pomate Natu Yisu Kilisi ane kulkul be tis ane yaun binge vie lavo. \v 2 Warik Pomate ane amol yaun ane ti are Aisaia, ei giro yaun ebe Pomate ginei gipil Jon ok dang-eteik ginei; Pomate ginei: \q1 ‘Atob ayeu namb angg amol ti nimungg ve mie be ninei binge nitangi amolmol. Ei atob nimungg ve nipasang miam luev yapin. \q1 \v 3 Amol nok atob nital yaun nangge taku sawa, be atob nital dang-etok ninei, Unpasang Amol Bamo ane luev ebe ve nivang ok vevie!’ \p \v 4 Bwayage kob Jon ei ate meng-gihlang nangge taku sawa, taku etok amolmol ti gibweg ite ma. Ei ginei yaun giengk gitip ge gitangi amolmol be ginei, “Unavkir dumangg-aim nitangi gen tiate be unro aim ate vukir be unringk bui sanggu, veik Pomate nisin yem aim tiate nikwai.” \v 5 Be amolmol anongge nangge ete Juda as taku ok be nangge nam bamo Jerusalem itangi Jon ile be inei as tiate binge gitangi ei, bekob ges bui sanggu gipil eisir nangge bui Joldan. \p \v 6 Jon ane babal tis kup bwelk kamel buplu, be gibiti bika bwelk ulis gibagi luvwe pale be gen sapauk tis munei tine sangas ane ve ane ben. \v 7 Be ginei yaun ve amolmol be ginei; “Amol ti atob nitau nile ayeu be ninme. Amol nok ane gwang-ne gitlek ayeu angg. Be ayeu gasov ei ane lu. \v 8 Ayeu gas bui sanggu gipil yem ve bui sin ge, bemem amol etok atob nemb Ngalau Yamar nitangi yem.” \s1 Jon ges bui sanggu gipil Yisu \p \v 9 Givin sawa etok Yisu nangge Nasaret gideb Galilaia ane be gitangi Jon gile ve Jon nes bui sanggu nipil ei nangge bui Joldan. \v 10 Yisu gipil gikwai bui love gili gulumb ponge be Ngalau Yamar geb na gile mank bubu be gisov menggiwei ei. \v 11 Be yaun ti ginme nangge Pomate avo nangge gulumb dang-eteik, “Ayeu Natungg mie ebe gali mie vie be tangg givin mie anongge ok.” \s1 Sadam gitpungi Yisu \p \v 12 Manang ite be Ngalau Yamar gitwem Yisu gile taku sawa avuavu sin-ge ti bui ma be ei ma. \v 13 Yisu givang taku sawa etok gitangi as 40, be Sadam ane kulkul ve gitpungi ei. Yisu givang givin bwelk kusing bemem angela emb ei dabin. \s1 Yisu ges vu ane kulkul mateu ane nangge Galilaia \p \v 14 Amol bamo Herodes ginei be ane amolmol valir ane itak Jon gibweg kapual-lu gikwai bekob ete Yisu gimdil gile Galilaia be geb kulkul ve ginei Pomate ane binge vie (mateu) gitangi amolmol be ginei; \v 15 “Galkik etenik ande gibloblo ve Pomate nemb amolmol dabin, be unro aim ate vukir unkwai gen tiate, be aplongg-aim nivin binge vie.” \s1 Yisu gital amolmol wenk ane aivat \p \v 16 Yisu givang gito givin bui kapul Galilaia ane kire ge ve gile be gili Saimon gabu male Endru itak wasang ivang ve sulu isgabu amol wenk ane. \v 17 Be Yisu ginei gitangi sulu, “Gabu unme be unvang mul ve ayeu. Be atob ayeu nambul yemlu ve unro amolmol sut dangete uro wenk sut gisov wasang ok.” \v 18 Sulu imdil ikwai as wasang be giengk em giengk be gabu ivang mul ve Yisu. \p \v 19 Yisu givang kasop gege gile be gili Sebedi bamo natu-nggen Jems gabu male Jon. Sulu imbweg as ei-vovo ve iyumi as wasang imbweg. \v 20 Be Yisu ginei gitangi sulu, ve ginei gabu inde be invang mul ve ei. Beti sulu imdil ikwai tamas Sebedi bamo tis ane amolmol kulkul ane, be gabu ile ivang mul ve Yisu. \s1 Yisu tis ane amolmol-gen \p \v 21 Nangge etok be ile ihlang Kapanaum. Be givin Sonda Sabat Yisu gisov lum mateu ane aplo gile be ginei mateu ve amolmol givang. \v 22 Ei ginei mateu givang be amolmol iute love ikuri vunungge ve ei ane yaun ebe ginei ginei ok ane. Ve ei gibul eisir weik ebe Juda as gidung subu ok ite ma, ei gibul eisir tis Pomate ane gwang-ne ge. \v 23 Givin sawa etok amol ti ebe ngalau tiate givang givin ei ok gibweg lum aplo givin ve giute giute yaun ebe Yisu ginei ginei ok. Ngalau tiate etok gilgum amol nok be gital yaun avo bamo ge be ginei; \v 24 “Yisu Nasaret ane, mie gunme ve nulgum ret nitangi amei? Mie gunme ve nos amei me? Ayeu gatpweng mie are ganei mie Pomate ane amol yamar.” \v 25 Be Yisu ginei gitangi ngalau tiate etok be ginei, “Kamoke be unde unahlang nukwai amol etenok.” \v 26 Ngalau tiate etok gilgum amol nok tiate molge be yayai avo bamo ge be gile gihlang gikwai ei. \v 27 Amolmol tepwengge ili be ikuri vunungge be inei ve isate, “Gen ret dang-etenik? Etek wat yaun vaku ti me? Amol etenik ane gwang-ne gitlek ngalau tiate, beti ei ginei yaun ge gitangi ngalau tiate be iute ei avo ge.” \v 28 Be Yisu ane binge geb taku avut nangge Galilaia. \s1 Yisu gilgum amolmol anongge ebe tis gimat ok be utlas vie vukuri \p \v 29 Eisir ile ihlang ikwai nam mateu ane be tepwe tis Jems gabu Jon ok ile ipil Saimon gabu Endru as nam. \v 30 Be Saimon lawavie gimat utle vavane bamo molge be giengk. Amolmol iute ebe Yisu ande ginme ok binge be ile inei gimat nok binge gitangi ei. \v 31 Yisu gitangi ei gile be geb ei gibweg bage be girun ei itin ve ginei nimdil be nimbweg. Be seukie-ngge gimat vavavne bamo etok gihlang gikwai ei bekob ete geb kulkul ve gipasang eisir as ben. \v 32 Givin gibok as gile gisov okob amolmol inggas eisir ebe tis gimat ok be tis amolmol ebe ngalau tiate givang givin is ok, itangi Yisu ile. \v 33 Amolmol nam dabe etok ane iro isate sut ile ivarkei nam avo. \v 34 Be Yisu gilgum eisir ebe tis gimat walang ano ok be utlas vie vukuri, be gitin ngalau tiate gikwai amolmol ebe ngalau tiate givang givin is ok givin. Ngalau tiate nok ande itpweng Yisu are gikwai, beti Yisu geb yaun gwang-ne gitangi eisir ve ginei inei yaun ti bwaya. \s1 Yisu ginei mateu givang Galilaia \p \v 35 Givin tistumi-ngge Yisu gimdil be gile taku sawa ti ebe amolmol ma ok ve nes miengk. \v 36 Be Saimon tis ane sukus-gen imdil be irek ei. \v 37 Eisir ile vunge ve Yisu be inei gitangi ei, “Amolmol iutau-tani mie giriv be gira anongge.” \v 38 Be Yisu giwel eisir avos be ginei, “Nangg-aim vier. Be eitit tande ete nam dabe eteok subu nivin be Ayeu nanei Pomate ane yaun nitangi eisir nivin, ve ayeu ganme ve kulkul etenik ane.” \v 39 Yisu givang geb taku avwut nangge Galili be ginei mateu ve amolmol nangge as lum mateu ane aplo gitang-tangi ge givang, be gitin ngalau tiate gikwai amolmol ebe ngalau tiate givang givin is ok. \s1 Yisu gilgum amol ti ebe tis bid namvu ok be utle vie vukuri \p \v 40 As-mate ti amol tis bid namvu ti gitangi Yisu gile be giro va dubi supwe gisov nalk be ginei gitangi Yisu. “Ginei mie tam givin kob nulgum ayeu utlangg ulis be vie vukuri.” \p \v 41 Yisu ta viti ve ei be gitak bage giwei ei be ginei, “Ayeu tangg givin ve nalgum mie be utlem vie vukuri. Be ande ayeu galgum mie utlem be vie gikwai.” \v 42 Be seukie-ngge gimat bid namvu tiate etok ge ulur gikwai amol nok be givang vie. \v 43 Yisu ges bing ve ei gikwai, bekob amol nok ve nivang ane be Yisu geb yaun gwang-ne gitangi ei be ginei; \v 44 “Uli ve nule be nunei gen bamo etenik nitangi amolmol ti be ti ite. Mie nuvang roro-ngge nutangi amol bamo ebe geb kulkul da ane ok nule be nos imate ru nitangi ei, bekob nomb am da utlem vie ane nitangi Pomate dang-ebe Mose ginei ve yem unalgum ok. Bekob atob amolmol inatpweng are inei ande miam gimat ma gikwai.” \v 45 Bemem amol nok gile be ginei gen etok binge gitangi amolmol, ve ande Yisu gilgum ei be utle vie vukuri. Ei ginei yaun etok gitangi amolmol tepwengge be iute love geb taku avwut. Beti Yisu gitangi ebe ve nile nam dabe subu be nivang ao-nmolmol nas dang-ebe warik gilgum gilgum ok ite ma. Ei givang taku bage bage ane ge ebe amolmol ma ok, bekob amolmol nangge taku walang ok iro isate sut itangi ei ile. \c 2 \s1 Yisu gilgum amol ti ebe va be bage dubi giru bingbleng ok be vie vukuri \p \v 1 As-mate subu gile gikwai kob Yisu ginumul gile Kapenaum vukuri. Be amolmol anongge iute ebe ande Yisu gibiek ok binge, \v 2 beti iro is ate sut isov nam aplo ile love sawa mamolge be ivarkei meidbul sagin dume ane givin be Yisu ginei mateu gitangi eisir. \v 3 Be amol aivat inggas amol gimat ti giengk giwei ane yemb be itangi Yisu ile. Amol nok gigas gimat va be bage dubi giru bingbleng be giengk ge. \v 4 Nam aplo gingik ve amolmol anongge be luev ma ebe sotol in-gas ei insov inde inambloblo Yisu ok. Beti sotol ireu ile nam dobo be emb ark ponge gitangi ete Yisu givarkei ok bekob itu amol gimat nok tis ane yemb ge gisov gitangi Yisu gile. \v 5 Yisu gili sotol be gitpweng are ginei sotol aplos givin ei anongge. Beti Yisu ginei gitangi amol gimat etok be ginei; “Ande ayeu gasin miam gen tiate tepwengge gikwai.” \v 6 Gidung subu ebe emb Mose ane yaun dabin ok imbweg ivin be iute yaun ete Yisu ginei ok be tas vavis anongge be tas gitung giengk aplos ge inei; \v 7 “Amol etenik wat ve ninei yaun bing kasop me? Amol ti gitangi ebe nisin amolmol as tiate nikwai ok ite, Pomate ei dongke-ngge.” \v 8 Bemem Yisu ande gitpweng yaun ete eisir tas gitung ok are gikwai be ginei gitangi eisir be ginei; \v 9 “Ginei ayeu nanei ve yaun ge nitangi amol gimat etenik be nanei, ‘Umdil be uvwat am yemb be uvang,’ bemem ginei awangg yaun etok ano ma, atob ayeu mai-mayangg anongge. Bemem ginei ayeu nanei ‘Ande ayeu gasin miam gen tiate gikwai,’ be awangg yaun etok ano gile ite, atob ayeu mai-mayangg ite ve amolmol gitangi ebe atob indi gen etok ane ano be inatpweng are ok ite ma. \v 10 Bemem ayeu tangg givin ve ganei yem unatpweng gen etok are kob. Ve Pomate Natu Ayeu, awangg gwang-ne gitangi ebe nilgum gen bamo ti dang etenik ok.” Bekob Yisu ginei gitangi amol gimat bage be va dubi mwaimwai nok be ginei. \v 11 “Ayeu nanei ve mie, Umdil be uvwat am yemb be uvang am nam ane.” \v 12 Amol nok gimdil be gimwal ane yemb givarkei amolmol tepwengge nas be givang gikwai. Amolmol tepwengge ili be ikuri vunungge be avos givwat Pomate be inei, “Eitit tali gen ti dang etenik ite ebe warik.” \s1 Yisu gital Liwi \p \v 13 Yisu ginumul gile bui kapul vukuri be amolmol dubi bamo ti itangi ei ile be Yisu gibul eisir ve Pomate ane yaun. \v 14 Yisu givang gile be gili Alapai natu Liwi ebe geb kulkul takes ane ok gibweg ane nam aplo kulkul ane. Be Yisu ginei gitangi ei, “Utau ile ayeu.” Liwi gimdil be givang mul ve Yisu. \v 15 Bwayage kob Yisu tis ane singamolomb-gen en ben nangge Liwi nok ane nam. Be amolmol ebe emb kulkul takes ane be iyo iyo amolmol be inggas as mone subu sinsin ge givin ok be tis amolmol tiate ane dubi bamo ivang mul ve Yisu ile. Eisir nok as amolmol subu ile imbweg ivin Yisu tis ane nune-ngge be tepwe en ben gisov dongke. \v 16 Bekob gidung Parisai ane subu ebe emb Mose ane yaun dabin ok, ili ebe Yisu gen ben givin amolmol tiate ane be tis eisir takes ane ebe iyo iyo amolmol be inggas as mone subu sinsin ge ok, bmem ei gilgum gen gitangi ebe Juda as luev ite ok. Beti ile iutani Yisu ane singamolomb-gen be inei, “Nam-nambed be ei gile gibweg be gen ben givin amolmol tiate ane bambamo etok be tis eisir takes ane ebe inggas amolmol as mone subu sinsin ge givin ok?” \p \v 17 Yisu giute yaun etok be giwel eisir avos be ginei; “Amolmol ebe utlas vie ok tas givin dokta ite ma. Amolmol ebe tis gimat ok ge ete tas givin dokta. Ayeu ganme ve amolmol ebe tas gitung inei eisir amolmol vie ane ok ite, ayeu ganme ve amolmol ebe itpweng are inei eisir tiate ane ok.” \s1 Yaun tan yamar ben ane \p \v 18 As-mate ti Jon ane singamolomb-gen ebe imbul Pomate ane yaun gitang-tangi amolmol ok, be tis Parisai subu iyamar ben. Bekob amolmol ebe ok subu itangi Yisu ile be iutani ei be inei; “Nam-nambed be Jon ane singamolomb-gen be tis Parisai subu iyamar ben, be miam singamolomb-gen ilgum ite?” \v 19 Be Yisu giwel eisir avos be ginei, “Ginei ayeu nambweg navin angg amolmol-gen atob eisir aplos bunam ite, \v 20 bemem ginei ayeu navang nakwai eisir, kob atob eisir aplos bunam. \p \v 21 Amol ti gitangi nivwat waingg mwanggane ti be nidgin ane eivovo vaku ti ok ite. Ginei ei gilgum atob wavin ane tine niyuki eivovo etok okob atob waingg niti-titip. \p \v 22 (Be galkik etek amol ti gitangi nisov Pomate ane taku nile tis ane tiate ge ite. Ei niro ate vukir be menihlang weik nunus muele ok okob.)” \s1 Yaun Juda as Sonda ane \p \v 23 Sonda ti Yisu tis ane singamolomb-gen ilauk ivang um aplo love marav ges is be ile ipis yanggo be en. \v 24 Be Parisai subu ili be ile inei gitangi Yisu be inei; “Miam singamolomb-gen ilgum gen gitangi ebe ve tanalgum nivin Sonda Sabat ok ite.” \v 25 Yisu giwel eisir avos be ginei, “Yem uvnawi (usam) yaun ebe Dawit gilgum ve tis ane amolmol-gen marav ges is be ilgum ok gikwai me ma? Ve givin sawa etok amol bamo ebe geb eisir da ane tepwengge dabin ok are Abiata gibweg ge. \v 26 Be Dawit gisov Pomate ane nam mateu ane aplo gile be givwat ben ebe emb ve da gitangi Pomate ok gile be geb gitangi ane amolmol-gen be tepwe en. Be ben etok gitangi ebe atob amolmol ebeok sinsin inen ok ite ma. Amolmol ebe emb kulkul da ane nangge lum yamar ok ge gitangi inen ben ete emb ve da ok.” \v 27 Be Yisu ginei gitangi eisir vukuri be ginei; “Pomate gitak as-mate ete Sonda ok gile givarkei be geb gitangi amolmol veik amolmol inambweg be inyap. Be amolmol eisir gen vie molge gitlek as-mate ete Sonda ok. \v 28 Be Pomate Natu Ayeu ebe meng-gahlang weik amolmol ok, ete Sonda ane tivie ayeu givin.” \c 3 \s1 Yisu gilgum amol bage tiate ti be vie vukuri. \p \v 1 Yisu gisov lum mateu ane aplo gile vukuri be amol ti ebe bage tavlu tiate (gimat) ok gisov lum aplo givin gile gibweg. \v 2 Be Amolmol anongge ilgum ve indi velob Yisu nilgum amol nok bage be vie vukuri tis Sonda me ma. Eisir ilgum etok ve gisov eisir irek luev ebe ve inemb Yisu ta ok. \v 3 Yisu ginei gitangi amol ebe bage tiate ok be ginei, “Umdil be unme uvarkei ebe mate ane ik.” \v 4 Bekob Yisu giutani amolmol be ginei, “Eitit taute yaun ret givin Sonda? Tanalgum gen vie me tanalgum gen tiate tis Sonda? Tanpasang amolmol me tanes amolmol vunkunu?” Bemem eisir inei yaun ti ite. \v 5 Yisu ta vavis be gitlo eisir giwei giwei, be gili ebe iute yaun siti ite ok be ta viti ve is anongge. Bekob ginei gitangi amol bage tiate ebok be ginei, “Uto bagem!” Ei gito bage be seukie-ngge bage vie vukuri. \v 6 Parisai ili be imdil ile ihlang ikwai lum aplo be ile ivin Herodes ane amolmol subu, be kakie gipil luev ebe ve ines Yisu vunu ok. \s1 Amolmol anongge iro sut isov bui kapul ile \p \v 7 Yisu tis ane singamolomb-gen ikwai nam etok be ivang bui kapul Galilaia ane be amolmol anongge itaumul ei be ile. Eisir nok nangge Galilaia be nangge Juda, \v 8 be Jerusalem tis Idumia, be nangge bui Joldan tavlu ane, be Taia tis Saidon as nam dabe subu givin. Eisir iute gen ebe Yisu gilgum ok binge, beti itangi Yisu ile. \v 9-10 Yisu gilgum amolmol anongge utlas vie vukuri be eisir ebe gimat gitun is tiate tiate molge ok isu isate itangi Yisu ile ve bais nile ei. Beti Yisu ginei gitangi ane singamolomb-gen ve indi eivovo ti be insu ei tis eivovo nok nile nivwev aikawe nikwai alus veik amolmol inde insung-sungi ei ge bwaya. \p \v 11 Be amolmol ebe ngalau tiate ivang ivin is ok ili Yisu be ikari is ate ile itak itak nalk gideb Yisu na ane be yayai be ital yaun avos bambamo-ngge be inei, “Pomate ane Natu mie.” \v 12 Beti Yisu geb yaun gwang-ne molge gitangi ngalau tiates nok ve ginei intal ei are vusa bwaya. \s1 Yisu geb ane amolmol kulkul ane gitangi 12 \p \v 13 Bekob Yisu gireu matendubi ti gile be gital eisir 12 ebe ei tang givin ve inalgum ei ane kulkul ok, be itangi ei ile. \v 14 Yisu geb amolmol 12 etok ile ivarei bekob ginei gitangi eisir be ginei; “Ayeu gab yem ve unemb kulkul unvin ayeu, be atob ayeu naro yem ta be unbul amolmol ve Pomate ane yaun (mateu). \v 15 Be atob ayeu namb gwang-ne nitangi yem ve unaitin ngalau tiates nikwai amolmol nivin weik etok ge.” \v 16 Yisu geb ane singamolomb-gen 12 etok be gital ares ginei Aposel. Be eisir nok ares eteik: Saimon, (be Yisu gital are ti Pita), \v 17 be Sebedi natu-nggen Jems gabu Jon. (Be Yisu gital sulu ares ti ginei Boanesis weik walpap, ve sulu ivang be avos bambamo sinsin ge). \v 18 Be Endru gabu Pilip, be Batolomai gabu Matai, Tomas gabu Alapai natu Jems be Tadai gabu Saimon. \v 19 Be Judas Iskariot ebe asonge nitak Yisu nisov amolmol valir ane bais ok. \s1 Yisu be tis Belsebul \p \v 20 Yisu ginumul gile ane nam ebe giengk ok vukuri be amolmol anongge iro isate sut ile ipil dongke vukuri. Be Yisu tis ane singamolomb-gen ve inen ben bemem sawa ma molge. \v 21 Beti Yisu tine be tis male-nggen iute yaun etok be inme ve inggas ei, ve amolmol inei dang-etok inei gen ti wat gilgum ei. \v 22 Gidung subu ebe emb Mose ane yaun dabin ok nangge Jerusalem inme be inei Belsebul givang givin Yisu. Belsebul etok Sadam are ti be ei ngalau tiate as tamas. \v 23 Beti Yisu gital amolmol be itangi ei ile be ginei ve bingai gitangi eisir be ginei; “Sadam gitangi ebe nitin ei ate ok ite ma. \v 24 Be nam dabe ti ginei inemb isate vusa be ines isate atob amolmol inambweg vie ite. \v 25 Eisir vu ti ginei inemb isate vusa atob inambweg vie ite weik etok ge. \v 26 Be ginei Sadam ane amolmol-gen ok ines valir nitangi isate be inemb isate vusa nile dubi ailu, atob eisir indi isate weik eisir vu dongke ite ma.” \p \v 27 “Amol ti gitangi nisov amol lai ti ane nam aplo nile be nivwat amol etok ane wambal nikwai ite. Ei nidgin amol lai etok ta nikwai okob atob nisov amol nok ane nam aplo nile be nivwat ei ane wambal nikwai.” \p \v 28 “Bingano, Ayeu nanei bingano-ngge nitangi yem. Pomate atob nisin amolmol as tiate ebe ilgum be inei ok nikwai, \v 29 bemem amolmol ebe ital Sadam are gipil Pomate ane Ngalau Yamar ok, ete Pomate atob nisin eisir as tiate etok nikwai ite ma yapin.” \v 30 Yisu ginei yaun etok gitangi eisir, ve gisov gidung subu ebe emb Mose ane yaun dabin ok inei Yisu gitin ngalau tiate gikwai amolmol ve Sadam ane gwang-ne. \s1 Yisu tine be tis male-nggen. \p \v 31 Yisu tine be tis male-nggen ile ve indi ei be ivarkei ebe sagin dume ok ge be emb yaun gile ve Yisu. Eisir tas givin ve Yisu ninme nile eisir kob. \v 32 Amolmol anongge imbweg meidbul Yisu love sawa ma molge. Bekob ete amol ti ginei gitangi Yisu be ginei, “Tinem be tis am male-nggen ete ande inme ok ve indi mie, be ete ivarkei sagin dume ivarkei ok.” \v 33 Be Yisu ginei gitangi amolmol tepwengge be ginei, “Ayeu anei angg bambamo-nggen lavo itangi yem be unaute kob.” \v 34 Yisu na giro amolmol bambamo ebe imbweg meidbul ei ok ta be ginei, “Awangg bambamo-nggen yem nok ete tepwengge etenik. \v 35 Amolmol ebe tas givin Pomate ane yaun be ilgum ei ane kulkul ok, eisir etok ete awangg bambamo-nggen.” \c 4 \s1 Bingai gipil amol ebe gidawi ben uve ok \p \v 1 Kob Yisu gilumul gile be gibul amolmol vukuri gibweg alus den gibloblo bui kapul Galilaia vukuri, be amolmol anongge molge iro isate sut itangi ei ile love ivarkei ile isung-sungi ei ge. Beti Yisu gipil eivovo ti gile gibweg be isu ei tis eivovo nok gile givwev aikawe kasop gege gikwai alus, be amolmol tepwengge ivarkei ebe alus ok. \v 2 Yisu geb yaun anongge gitangi eisir be ginei gipil bingai ge be ginei; \p \v 3 “Unaute kob. Amol ti gile ve nindawi ben uve nangge ane um. \v 4 Ei gidawi givang be subu beleinge gisov luev be mank inme be en gikwai, \v 5 be ben uve subu gisov nalk tis vat, be nalk etok sisi ma, be ben gireu bemem wakas gisov nalk aplo gile ite. \v 6 Be givin ebe as gwang-ne givse taku ok be as ges love ainggwen be gimat. \v 7 Be subu gisov vwavwe aplo be vwavwe gireu love ges vunu be ben ges ano ite. \v 8 Be subu gisov nalk vie be gireu love ges ano vevies ge. Subu ges ano 30, be subu ges gitangi 60, be subu ges ano gitangi 100.” \v 9 Yisu ginei gitangi eisir; “Ginei talngangg-aim avo giengk okob unaute vevie.” \s1 Yisu ane bingai ane dabe \p \v 10 Givin ebe Yisu ge givang ane atane-ngge ok, okob ete ane singamolomb-gen tis amolmol ebe ivang ivin ei ok itangi ei ile be iutani bingai nok ane dabe. \v 11 Beti Yisu ginei gitangi eisir be ginei, “Pomate ges ane kulkul ebe geb yem dabin ok ru gitangi yem gikwai, bemem amolmol ebe isov Pomate ane yaun ane lu ite ok, ete iute denang ebe bingai sin-gege ok. \p \v 12 Eisir ok ili be iute, bemem itpweng gen ti are ite. Dang-etok be ginei eisir inro isate vukir ite, atob Pomate nisin eisir as gen tiate ebe ilgum ok nikwai ite ma yapin.” \s1 Bingai ben uve ane ane dabe \p \v 13 Bekob Yisu giutani eisir be ginei; “Yem utpweng bingai etok ane dabe are ite, be wali atob unatpweng bingai subu ane dabe are nam-nambed? \v 14 Unaute. Amol ebe gidawi ben uve ok ei gidawi Pomate ane mateu. \v 15 Be ben uve ebe gisov luev ok, ete weik amolmol ebe iute Pomate ane yaun, bemem itak giengk aplos ite be givin ebe iute mateu ok Sadam ginme be girwel gikwai eisir aplos painge ge ok. \v 16 Be amolmol subu ete weik ben uve ebe gisov nalk tis vat ok. Eisir iute mateu be tas vevias ge, \v 17 bemem yaun etok eisir itak giengk aplos ite ma, ve ginei gen bunam ti me amol ti ginei ninggo eisir ve Pomate ane mateu ane, atob eisir inavkir dumas nitangi Pomate seukie-ngge. \v 18 Be ben uve ebe gisov vwavwe aplo ok ete weik amolmol ebe iute Pomate ane mateu \v 19 bemem gen nalk ane geb eisir aplos avut be tas gitung mone be tas gitung gen utlas ulis ane gitlek molge ok. \v 20 Be amolmol ebe iute mateu be ipasang giengk aplos be tas givin ve inalgum ano nile ok, ete weik ben uve ebe gisov nalk vie ok. Be ben etok ete ges ano subu gitangi 30, be subu ges gitangi 60, be subu ges gitangi 100. \s1 Bingai gipil lam ebe ivandung ve kilkiel ok \p \v 21 Be Yisu ginei bingai ti vukuri gitangi amolmol be ginei; “Yem utung lam be uvandung ve kilkiel ite ma. Yem uravi lam giengk gitip ge. \v 22 Be gen walang ete giengk givwaivun ate ok, atob niengk nitip ge, be gen walang ebe idbwem ok atob menihlang. \v 23 Amolmol talngas-avo ginei giengk okob inaute vevie.” \v 24 Be Yisu ginei; “Yaun ete yem ute nik tangg-aim nitung vevie-ngge. Ve gen ret ret ete yem ulgum gitangi amolmol subu ok, gen etok ge ete atob Pomate nilgum nitangi yem vukuri be atob ei nemb nitlek ete yem ulgum gitangi amolmol ok. \v 25 Amol ti ginei dabe gwet giengk atob nitpweng gen subu are nivin, be amol ti ginei dabe gwet ma atob nitpweng gen ti are ite molge.” \s1 Bingai gipil ben uve ebe gireu ok \p \v 26 Be Yisu ginei, “Amolmol ebe Pomate geb is dabin ok weik amol ebe gidawi ben uve nangge ane um ok. \v 27 Ei giengk givin tambok, be as ei gimdil be givang. Be ben etok gireu love bamo be amol nok gitpweng are ite. \v 28 Nalk ei ate gilgum be ben gireu. Ben gireu aitine gimungg bekob vue gile bekob ete ano gile gikaiwel. \v 29 Ben etok ano be yu, okob um tivie atob nemb kulkul ve ninggas ane gen. \s1 Bingai gipil wer sivsiev ano ane vatu \p \v 30 Yisu ginei gitangi eisir be ginei; “Ayeu atob nanei yaun nipil amolmol ebe Pomate geb is dabin ok, be nanei nipil bingai ge. \v 31 Pomate geb amolmol dabin weik wer sivsiev ano ane vatu. Wer sivsiev ano ane vatu nok, ei gen natu molge gitangi gen subu vatu ite. \v 32 Bemem tanavro nisov nalk nile be bwayage kob atob nireu love bamo nitlek ben subu, bekob atob niro range nile be mank inde inalgum as niu nile be inambweg ane tulu.” \s1 Yisu ginei mateu be ginei gipil bingai ge \p \v 33 Yisu ginei mateu gitangi amolmol be ginei gipil bingai anongge gitangi ebe ve eisir inatpweng are ok. \v 34 Ei ginei yaun ti ano vusa gitangi eisir ite ma, ginei gipil bingai ge. Bemem bwayage be tis ane singamolomb-gen ivang as sawa ge kob ete ei ginei yaun walang etok lavo gitangi eisir. \s1 Yisu ginei yaun ge gitangi wavin ane tine be bongong \p \v 35 Givin as-mate etok ane gibok Yisu ginei gitangi ane singamolomb-gen be ginei; “Eitit tanes gili tande tanpil bui kapul tavlu ane.” \v 36 Yisu tis ane singamolomb-gen ivang ikwai amolmol ebe ivarkei alus ok, be eivovo subu ivin eisir. \v 37 Givin etok wavin givang be ane tine bamo molge, be bui gikari gisov eivovo aplo. \v 38 Be Yisu ande gitak lopong be gisov be giengk ebe eivovo mul ok. Eisir singamolomb ile es ei itin be inei gitangi ei, “Mie guli ebe atob eitit tansov bui ok me ma?” \v 39 Yisu gimdil be ginei ve avo ge gitangi wavin tis ngal be ginei; “Kamoke!” Be wavin gituvi be ngal gitak love bongong vie molge. \v 40 Bekob girau lili be ginei gitangi ane singamolomb-gen be ginei, “Yem upelk dang-etok ve ret ane? Yem wat aplongg-aim givin ayeu ano molge ite me?” \v 41 Eisir singamolomb ande dalgos givang be inei ve isate be inei; “Amol ret dang-etenik, ete wavin tis ngal ok be iute ei ane yaun ge nik?” \c 5 \s1 Yisu gilgum amol ti ebe ngalau tiate givang givin ok be utle vie vukuri \p \v 1-10 Yisu tis ane singamolomb-gen es bui kapul Galilaia gili ile isov Gerasa as taku. Be Yisu vepie nangge eivovo gile gitak alus love gile vunge ve amol ti ebe ngalau tiate givang givin ei ok. Amol nok ei amol lai ti be amolmol gitangi ebe inemb ei ta ok ite. As-mate walang ok amolmol idgin ei bage be va ta ve bidbid tis seng, bemem ei giati seng tis bidbid etok be ngalau tiate nok inggas ei be ivang taku gimat ane. Ei gibweg nam ta ite ma, ei gile ve givang matendubi dubi be tis taku gimat ane gigas ta-ngge, yayai be giure giure ate ve vat. Ei gili Yisu aikawe ge be gituvki gile be giro va dubi supwe gisov nalk gitangi Yisu. Be Yisu ginei gitangi ngalau tiate nok be ginei; “Unkwai amol etenok!” Be ngalau tiate nok ti gital yaun avo bamo-ngge ginei, “Yisu, mie Pomate ane Natu. Mie ve nulgum ret nitangi ayeu? Ayeu nanei bingano-ngge nitangi mie nanei, uli ve nomb vavavne nitangi amei.” Be Yisu giutani amol nok be ginei; “Mie arem ret?” Be ngalau tiate etok ti ginei, “Amei arengg-amei amolmol anongge, ve amei walang molge ete avang avin amol etenik.” Be ngalau tiate etok as ti ginei gitangi Yisu, “Mie nuhlin amei be anvang ankwai taku etenik bwaya.” \v 11 Be taku etok bwelk nam dubi bamo ti en rual ivarkei papte tavlu. \v 12 Beti ngalau tiate nok ti ginei gitangi Yisu be ginei; “Mie nuhlin amei antangi bwelk eteok ande be anatwep eisir aplos ande.” \v 13 Be Yisu ginei, “Unde!” Ngalau tiate nok meihlang ikwai amol etok be ile itwep bwelk bambamo etok aplos ile. Ngalau tiate nok ilgum bwelk bambamo etok be ituvki isov matendubi ile love vepias isov bui be inum bui be imat vunu be ma. Bwelk nok tepwengge gitangi 2,000. \v 14 Amolmol ebe emb bwelk bambamo etok dabin ok ituvki ile be inei binge gitangi amolmol nam ane be tis taku subu givin, beti amolmol anongge imdil be ile ve indi gen etok. \v 15 Amolmol anongge itangi Yisu ile be ili amol ebe warik ngalau tiate givang givin ok ande gibweg kamoke be gino kup, be ipelk anongge. \v 16 Be amolmol ebe ivarkei be ili gen etok givin ok inei lavo gitangi eisir ebe inme ve indi ok. \v 17 Beti eisir tepwengge ile inei yaun gwang-ne gitangi Yisu ve nikwai eisir as taku be nile ve nivang. Ve gisov ebe ei gilgum gen dang dang-etok ok. \p \v 18 Yisu gile gipil eivovo be amol ebe warik ngalau tiate givang givin ok ginei gitangi Yisu be ginei; “Ayeu ve navin mie.” \v 19 Bemem Yisu ginei gitangi ei, “Ulumul ule am nam be nunei gen bamo ete Pomate ta viti ve mie be gilgum gitangi mie ok lavo itangi amolmol.” \v 20 Beti amol nok gile be ginei gen bamo ete Yisu gilgum gitangi ei ok binge gitangi amolmol nangge nam bage isgabu. Amolmol tepwengge iute yaun etok love ikuri vunungge be yaun ok ma. \s1 Jairus natu avie be tis avie ebe bage gile geb Yisu ane kup ok \p \v 21 Yisu gile gipil eivovo be ges bui gili gile gipil tavlu vukuri. Be amolmol anongge iro sut itangi ei ile, nangge ete bui kire ok. \v 22 Bekob amol ti are Jairus, ei amol bamo ti ebe geb lum mateu ane dabin nangge nam etok ok, ginme be gili Yisu love gikari ate gile gitak Yisu va ane. \v 23 Be ginei yaun gwang-ne molge gitangi Yisu be ginei; “Ayeu natungg avie gimat tiate molge be kasop gege atob nimat vunu. Dang-etok be unme tale be utak bagem iwei avie natu veik gimat etok ihlang ikwai ei be ivang vie.” \v 24 Beti Yisu gimdil be gabu ile. Be amolmol anongge itau ile Yisu be ivang ile isung-sungi ei ge. \p \v 25 Be avie ti ebe gigas gimat aiweng be giengk gitangi Sonda bamo 12, \v 26 be gikari ane mone tepwengge gipil amolmol marasin ane subu, bemem gimat etok ma ite, be gimat meng-gihlang bamo ge. \v 27 Avie nok giute Yisu binge be gile givang gisov amolmol dubi bamo etok aplo be givang gile gisa ete Yisu dume mul ok ge. \v 28 Be ta gitung, “Ginei ayeu natak baingg niwei Yisu utle ulis me ane kup ge, atob ayeu viangg vukuri.” \v 29 Ei bage gile geb Yisu ane kup be gimat etok gikwai ei seukie-ngge. Be ei gitpweng are ginei gimat etok ande gikwai ei. \v 30 Yisu ande gitpweng are ve ei ane gwang-ne subu ande gikwai ei be gile, beti givarkei va ta be giutani, “Amol ret bage gile geb awangg kup?” \v 31 Be ane singamolomb-gen inei gitangi ei be inei, “Mie guli ebe amolmol anongge ile isung sungi mie-ngge ok ite me, beti gutani gunei ‘ret bage gile awangg kup?’ \v 32 Bemem Yisu na gitung amolmol vevie ve nili amol me avie ret ete bage gile ei ane kup ok. \v 33 Be avie ebe gilgum gen etok ok ande gitpweng ate are gikwai be givang tis ate gireu gireu ge gile be gikari ate gile gitak Yisu na ane, be ginei ane yaun tepwengge binge gitangi Yisu. \v 34 Bekob ete Yisu ginei gitangi ei, “Mie aplom givin ano molge, beti gilgum be utlem vie, be nule tis aplom bwaibwaya be nuvang vie-ngge. Miam gimat ande ma gikwai.” \p \v 35 Yisu ginei yaun gitangi avie nok ge nangge be amolmol subu nangge Jairus ane nam inme be inei gitangi Jairus, “Natum avie ande gimat vunu, be gen ti giengk ginei Yisu nile ite.” \v 36 Yisu giute eisir as yaun bemem geb gile mulane be ginei gitangi Jairus be ginei, “Nupelk bwaya be aplom nivin ge.” \v 37 Bekob ginei be amolmol tepwe imbueg be gigas Pita be Jems gabu male Jon ge invin ei be ile. \v 38 Eisir imbielk Jairus ane nam be Yisu gili ebe amolmol iteng be ilgum uye tangir bambamo ok. \v 39 Yisu gisov gile be ginei gitangi eisir, “Yem ulgum tangir bwal bamo etenik ve ret ane? Avie natu etenik gimat vunu ite, etenik ei matano giengk beti giengk.” \v 40 Be eisir imalk ve ei anongge, bekob ete gitin eisir tepwengge ile ihlang ikwai nam aplo, be gigas avie nok tine gabu tame ge be tis ane singamolomb gen aitol ebok be isov ile nam aplo itangi ebe gimat giengk ok. \v 41 Yisu gile geb avie natu nok gibweg bage be ginei, “Avie natu, umdil.” \v 42 Avie natu pumue gimdil be gilauk givang ebe nam aplo ok. Be sotol singamolomb aitol ebok be tis gen nok tine gabu tame ili be ikuri vunungge. \v 43 Be Yisu ginei gwangne ge gitangi sotol, “Ve ginei inei yaun ti nitangi amolmol subu bwaya. Bekob ginei gitangi avie natu tine ve nemb ben nile avie natu nen. \c 6 \s1 Yisu ane bambamo-nggen nangge Nasaret bwais ve ret indi ei \p \v 1 Yisu gikwai taku etok be tis ane singamolomb-gen ivang ei ate ane nam Nasaret ane. \v 2 Givin Sonda Yisu ginei Tame ane yaun (mateu) gitangi amolmol ebe imbweg lum mateu ane aplo ok be iute love ikuri vunu-ngge be inei. “Amol etek gigas yaun etenik nangge inend, be dabas-gwet ete ei gigas ok wali nangge? Be gen bwalbwale ete ei gilgum gilgum ok ane dabe namnambed? \v 3 Amol etenik wat kapenda ti me, be tine ete Malia ok be male-nggen ete Jems gabu Josep be Judas gabu Saimon ok, be luvu avie gen ete ivang ivin eitit nik me?” Eisir tas gitung yaun dang-etok beti gilgum be bwais ve ret indi ei. \p \v 4 Be Yisu ginei gitangi eisir be ginei, “Amolmol nangge nam dabe subu tas givin Pomate ane amol (propet) ebe ginei Pomate avo ukwas vusa ok, be iute ei ane yaun, bemem nangge amol etenik ane nam ei ane bambamo-nggen tas givin ei be iute ei ane yaun ite.” \v 5 Beti Yisu bua ve ret nilgum gen bwalbwale subu nangge etok, bemem gitak bage giwei amolmol dongke dongke ebe tis gimat ok ge be utlas vie vukuri. \v 6 Yisu gili eisir love aplo bunam molge, ve gili ebe aplos givin ite ok. \s1 Yisu gihlin ane singamolomb gen 12 be ivang kulkul ane \p Yisu givang gitangi nam dabe ge gile be gibul amolmol. \v 7 Bekob gital ane singamolomb gen 12 ebok itangi ei ile, be gihlin eisir ivang ailu ailu itangi nam dabe ge ile, Yisu geb ane gwang-ne gitangi eisir ve inaitin ngalau tiate nikwai amolmol, \v 8 be ginei gitangi eisir, “Unvwat gen subu nivin aim ate ite, ben ma, vak ma be mone ma, bemem unvwat aim kabut luev ane ge. \v 9 Uno aim vangg-aim taptape (su) bemem uno kup ailu ailu ite, uno kup dongke dongke.” \v 10 Yisu ginei gitangi eisir givin be ginei; “Ginei yem umbielk nam ti be amolmol nam etok ane inei, ‘Unambweg etok,’ okob yem unambweg unvin eisir nitangi ebe ve unkwai nam etok ok. \v 11 Ginei yem umbielk nam dabe ti be amolmol inggas aim upil as nam ule ite, be iute yem aim yaun ite, okob unrau nangg-aim lili be guni nitangi eisir be kuku ninumul, be gen etok atob nes eisir as tiate ru nitangi eisir ate.” \v 12 Bekob ete eisir singamolomb imdil ivang gitangi ebe Yisu galkik ginei gitangi ok, ile be inei mateu gitangi amolmol veik amolmol inro isate vukir inkwai as tiate. \v 13 Eisir singamolomb ile be itin ngalau tiate gikwai amolmol anongge, be es miengk be itak wel gipil amolmol ebe tis gimat ok dabas be ilgum eisir utlas vie vukuri. \s1 Jon ebe ges bui sanggu gipil amolmol ok gimat vunu \p \v 14-29 Herodes gilgum gen gisov molge ve geb male Filip arue Herodias ponge. Beti Jon ebe ges bui gipil amolmol ok ginei gitangi Herodes nok be ginei, “Mie gulgum gen gisov molge ve gob am male Pilip ane avie ponge.” Beti Herodias ta vavis ve Jon be ve nes ei vunu, bemem Herodes ginei gitangi ite. Beti ginei be ane amolmol valir ane itak Jon gibweg kapual-lu ge ve Herodes gipelk ve Jon, ve Jon ei Pomate ane amol kulkul ane vie ti. Beti geb ei dabin be gibweg matawe. Herodes ta givin anongge ve niute Jon ane yaun ebe ginei ginei ok, bemem aplo bunam molge ve ei ate ane ve ei gili ginei ei amol tiate. \p Bwayage kob Herodes gilgum ben bamo ti ve ei ate ane aiweng ebe tine gikuv ok ane, be gital amolmol bambamo subu nangge Galilaia be inme ve inen ben etok. Be Herodias natu avie gile gihlang be ges uye be Herodes tis amolmol bambamo nok imbweg be ili ei ges uye vie molge be tas vevias anongge. Beti Herodes ginei gitangi ei be ginei, “Ginei mie tam givin awangg gen ti me tam givin ve nunggas awangg nalk tavlu atob ayeu namb nitangi mie.” Avie natu gituvki seukie-ngge gitangi tine gile be ginei, “Mie tam givin ve ayeu nanggas gen ret nangge Herodes?” Be tine ginei, “Ayeu tang givin ganei mie nunggas Jon ebe ges bui sanggu gipil amolmol ok dabe tulkwe.” Be avie natu gituvki gitangi Herodes gile be ginei, “Ayeu tang givin ve galkik etenik ge mie nomb Jon ebe ges bui sanggu gipil amolmol ok dabe tulkwe nisov bele taptape ti be nomb nitangi ayeu.” Herodes giute yaun etok be aplo bunam molge, bemem galkik ei gibiti yaun etok gimungg be amolmol bambamo iute gikwai, beti ei gili ma be gihlin ane amol valir ane ti gile be gidbwen Jon savwalo gili nangge nam kapual-lu ane, be gitak dabe tulkwe gisov bele taptape ti be givwat gile geb gitangi avie natu. Be avie natu givwat gile geb gitangi tine. Bwayage kob Jon ane singamolomb-gen iute ebe ei gimat vunu ok binge be inme ivwat ei utle ulis ile ispun nangge taku gimat ane. \p Be gideb mul ane kob ete amolmol subu iute ebe Yisu gilgum gen bambamo etok ok ane binge, be inei yaun gipil Yisu nok be inei Jon ebe ges bui sanggu gipil amolmol ok ande gimdil vukuri. Be amolmol subu inei etok Ilaija, be subu inei etok profet gimungg ane ti ebe warik ginei Pomate avo ukwas vusa ok. Yisu ane binge givang geb taku avut be Herot giute be ginei, “Etok Jon ebe ges bui sanggu gipil amolmol ok ebe warik awangg amol valir ane ti gidbwen ei savwalo gili ok bingano ge. Ete ande matawe be gimdil vukuri ok.” \s1 Yisu givkwen amolmol 5,000 \p \v 30 Yisu ane singamolomb-gen inumul itangi ei ile be inei gen bambamo ebe eisir ilgum be imbul ok gitangi Yisu. \v 31 Be givin sawa etok molmol anongge itlek isate ilek be inme be Yisu tis ane singamolomb-gen ve inen ben bemem sawa ma molge. Beti Yisu ginei gitangi ane singamolomb-gen be ginei, “Unamdil be tale taku sawa ti ebe amolmol ma ok be unyap siti bekob.” \v 32 Beti eisir ile ipil eivovo ti be ile ve ivang taku sawa ti atane-ngge. \p \v 33 Amolmol ili eisir ebe ile ok be itpweng eisir are gikwai, beti amolmol nangge nam dabe walang ok ituvki ivang alus imungg ile imbeilk ve taku ebe Yisu tis ane singamolomb-gen atob inde insov ok gimungg. \v 34 Yisu gile gitak gikwai eivovo be gili amolmol dubi bamo etok love ta viti ve is anongge, ve gili eisir weik bwelk ebe tivias ma ok. Beti Yisu gibul eisir ve gen walang ano. \v 35 As gile ve nile nisov beti eisir singamolomb itangi Yisu ile be inei, “Ande gibok gikwai, be etenik taku sawa ete eitit tavang nik, \v 36 be me uli be uhlin eisir etenik inde nam dabe subu eteok be inavgo as ben bekob ma?” \v 37 Yisu giwel ane singamolomb-gen avos be ginei. “Yem ate kob undi eisir etenik ve ben ane.” Be eissir singamolomb inei, “Ginei K400 niengk ok bemem etok gitangi ebe atob amei anavgo ben ve amolmol dubi bamo etenik inen be nitangi ok ite.” \v 38 Be Yisu giutani ane singamolomb-gen be ginei, “Unde be undi kob, unei yem ate aim ben siti giengk me ma?” Eisir ile ili gikwai be inme inei gitangi Yisu, “Ameimei ben siti be tis wenk ailu ete giengk ik.” \p \v 39 Be kob Yisu ginei gitangi ane singamolomb-gen ve intak amolmol inambweg dubi atatane inwei taku dobo dobo. \v 40 Amolmol imbweg tis dubi dubi, dubi ti ane amolmol gitangi 100, be subu gitangi 50. \v 41 Yisu geb ben siti tis wenk ailu etok be gidank be ges miengk gitangi Pomate. Bekob gible ben tis wenk etok vusvusa be geb gitangi ane singamolomb gen be imbwas gitangi amolmol tepwengge. \v 42 Amolmol tepwengge en ben etok love gibon is. \v 43 Bekob eisir singamolomb ivwat sab bage isgabu be ano ailu (12) be isbang ben be wenk dadanis ebe giengk ok. \v 44 Amol gaptol ge ebe en ben etok ok gitangi 5,000. \s1 Yisu givang giwei bui dobo \p \v 45 Yisu gihlin ane singamolomb gen ve ginei inde inpil eivovo be ines bui gili inmungg inde insov Betsaida, be Yisu ei ate gibweg ve nihlin amolmol be invang inkwai kob. \v 46 Yisu gihlin amolmol tepwengge be ivang ikwai kob, ei gireu matendubi ti gile ve nes miengk. \v 47 Givin gibok tumi eisir singamlomb ile love ande ile ivwev bui luvwe ge, be Yisu ei ate givarkei ebe alus ok. \v 48 Yisu gili ane singamolomb gen ebe wavin giro is ta tiate molge ok, be kavkavav giteng gikwai be gibloblo ve as bamo ane kob ete ei givang giwei bui dobo ge gitangi ane singamolomb gen gile be ve ve nitlek eisir. \v 49 Bemem eisir ili ei ebe givang giwei bui dobo ge ok be ipelk be yayai avos bambamo ge. \v 50 Eisir tepwengge ili ei be inei bwat guk me taku ate, be ipelk be yayai anongge. Bekob ete Yisu geb avo ponge be ginei gitangi eisir be ginei, “Atengg-aim ireu be unpelk dangetok bwaya ve ebeik ayeu.” \v 51 Be Yisu gile gipil eivovo ve ane singamolomb gen be wavin gituvi be bongong. Be eisir ikuri vunungge be avos poke-ngge imbweg. \v 52 Ve eisir aplos dadani molge, be itpweng ben tis wenk siti ebe Yisu geb be amolmol anongge en love gibon is vie-ngge ok are ite. \s1 Yisu gilgum gimat anongge nangge Genesaret be utlas vie vukuri \p \v 53 Yisu tis ane singamolomb gen es bui gili ile ipil Genesaret be idgin eivovo ta gikwai kob, \v 54 ile itak ikwai eivovo be ile bemem amolmol tepwengge ande itpweng Yisu are seukiengge. \v 55 Beti emb yaun gile ve taku walang ok be inggas amolmol ebe tis gimat ok giwei as yemb be itangi taku ebe iute Yisu gibweg ok ile. \v 56 Be taku walang ete Yisu givang gile ok, amolmol itak eisir ebe tis gimat ok iengk itangi nam luvwe ge, be inei gitangi Yisu ve eisir ebe tis gimat ok bais nile ei utle ulis me ane kup den ge. Beti amolmol ebe bais gile emb Yisu ane kup ge ok, tepwengge utlas vie vukuri. \c 7 \s1 Bambamo as tumbu \p \v 1 Parisai be tis gidung subu ebe emb Mose ane yaun dabin ok nangge inme Jerusalem, be iro isate sut itangi Yisu ile. \v 2 Eisir ili Yisu ane singamolomb gen subu ebe ilgum gen gitangi ebe eisir ate as bambamo-nggen as luev ok ite, \v 3 ve eisir ivuk bais ite be en ben. Ve Parisai be tis eisir Juda subu ivang mul ve as bambamo-nggen as luev painge ge ete ivang nik. \v 4 Eisir en ben ite love ivuk bais gikwai okob, be ben ete ivgo nangge taku ben ane (maket) ok eisir ivuk okob en. Be ivang mul ve as bambamo-nggen as tumbu subu givin weik ivuk bele, kap, ul, be yemb. \v 5 Beti Parisai be tis gidung yaun ane nok iutani Yisu be inei, “Namnambed be miam singamolomb gen itaugile ameimei bambamo nggen as tumbu ite, be ivuk bais kob ite be en ben?” \v 6 Yisu giwel eisir avos be ginei, \q1 “Warik Pomate ane amol ti ebe ginei Pomate avo ukwas vusa ok are Aisaia, ei giro yaun eteik gipil yem bingano molge ve, yem amolmol bingkasop ane roro. Ve Aisaia ginei dang eteik. ‘Eisir etenik avos givwat Pomate are ve giblus den ge be aplos giengk aikawe molge. \q1 \v 7 Eisir inei uye be inei mateu sinsin ge, be ivang mul ve as bambamo-nggen as tumbu, be iyo inei etenik Pomate ane luev.’ \p \v 8 Be Yisu ginei gitangi eisir, “Yem bwaingg-aim ve Pomate ane luev be uvang mul ve luev ebe amolmol ipasang be itak ok.” \p \v 9 Be Yisu ginei vukuri, “Yem tangg-aim givin anongge ve unvang mul ve amolmol ge as luev, be uitin Pomate ane luev. \v 10 Ve Mose ane ginei ginei dang eteik, ‘Nusov tamem gabu tinem as yaun ane lu ge, be amol ti ginei ninei yaun tiate nipil tine me tame atob bambamo ines amol etok vunu.’ \v 11 Bemem yem uro yaun etok vukir be unei, ‘Ginei amol ti ane gen subu giengk be ve nemb nitangi tine gabu tame, bemem atob amol etok ninei nitangi tinei gabu tame, ‘Gen eteik ande ayeu gab ve namb ve da nitangi Pomate.’ \v 12 Okob atob amol etok niute tine gabu tame avos vukuri ite. \v 13 Ke, yem ulgum gen dang dang-etok, beti uvang mul ve aim bambamo nggen as tumbu painge ge, be uli Pomate ane luev denang gen sin ge, be umbul amolmol ve yem ate aim tumbu be tis gen walang ebe ulgum ulgum ok.” \s1 Gen ebe gilgum amolmol be isov tiate aplo ile ok \p \v 14 Yisu gital amolmol be iro sut itangi ei ile vukuri, be ginei yaun gitangi eisir be ginei, “Tepwengge unaute be unatpweng are! \v 15 Pomate gili ben ti ebe amolmol en be gilgum eisir tiate weik ete Parisai be tis eisir Juda subu as luev ginei ok ite ma. Bemem gen ebe amolmol tas gitung giengk aplos ok ete gilgum amolmol tiate. \p \v 16 (Ginei yem talngangg aim avo giengk okob inaute be unatpweng ane vevie!”) \p \v 17 Yisu gikwai amolmol be gisov nam aplo gile kob ete ane singamolomb-gen ile iutani ei ve bing-ai etok ane dabe ane. \v 18 Be Yisu ginei gitangi ane singamolomb-gen ginei, “Namnambed be yem utpweng yaun etok are ite? Ben ti amolmol en be gilgum amolmol tiate ite ma, \v 19 ve ben etok gisov amolmol subwas gile bekob gile gihlang vukuri.” “Ben tepwengge gitangi ve tanen.” \v 20 Be Yisu ginei, “Gen ebe giengk amolmol aplos yapin ok ete gilgum amolmol tiate. \v 21-22 Ve nangge amolmol aplos eisir tas gitung gen tiate walang ano weik vaina, yaun bingkasop, es amolmol vunu, bwais ve aruasgen be emb avie gaptol vakuvaku, ivalval amolmol as gen, ihle amolmol, inei amolmol susweng, es luev wasi ane tas vavis, isov yaun ane lu ite, tas gitung gen tiate giengk aplos, be tis gen tiate subu givin. \v 23 Gen tiate bambamo etok ebe amolmol tas gitung giengk aplos ok ete gilgum amolmol be isov tiate aplo ile, beti Pomate gili gen etok tiate. \s1 Avie ti aplo givin Yisu anongge \p \v 24 Yisu gikwai nam etok be gile Taia as taku. Be gipil nam ti gile gibweg be gilgum ve ginei amolmol indi ei ru ebe gibweg etok ok bwaya, bemem gilgum be gitangi ite. \v 25 Avie ti giute ebe Yisu gibweg nam etok ok binge beti givang gitangi Yisu gile. Avie nok ngalau tiate givang givin natu avie beti ei givang gitangi Yisu seukie-ngge gile be giro vandubi supwe gisov nalk gibloblo Yisu va. \v 26 Be avie nok ei Juda ti ite, ei nangge Finisia gideb Siria ane. Ei giutani Yisu ve ginei nitin ngalau tiate nikwai ei natu avie. \v 27 Beti Yisu ginei bingai ti gitangi ei be ginei, “Eitit tanavkwen nunus nimungg. Be gitangi ebe atob tanemb nunus as ben be uvun inen ok ite ma.” Yisu ginei bingai etok ane dabe dang-eteik. Eisir Juda in-gas Pomate ane yaun nimungg, be bwayage kob amolmol gitip ane in-gas ve mul. \v 28 Be avie nok giwel Yisu avo be ginei, “Amol Bamo! Mie gunei bingano, bemem uvun subu ok en ben suksukus ebe nunus ilgum be bingbleng gile gitak nalk ok.” Avie etok ginei yaun etok ve gisov ei gitpweng are ginei ei nangge Juda ite, bemem ei ta givin ve ginei Yisu nemb ei ru. \v 29 Beti Yisu ginei gitangi ei, “Mie gunei yaun etenok vie molge, be ule. Ve ande ayeu gaitin ngalau tiate gikwai mie natum avie gikwai.” \v 30 Avie nok ginumul gile ane nam ok be gili natu avie ande vie be giengk ve ngalau tiate ande gile gihlang gikwai ei. \s1 Yisu gilgum amol talngavo mongai be avo ma ti be ginei yaun vusa \p \v 31 Yisu nangge Taia as taku be gile Saidon as taku be gile love gile gihlang taku ebe ital inei nam bage isgabu ok, bekob gile gihlang bui kapul Galilaia. \v 32 Be amolmol subu inggas amol ti talngavo mongai be avo ma itangi Yisu ile be inei gitangi Yisu ve nitak bage niwei amol nok veik talngavo golonge be avo ninei yaun vusa. \v 33 Yisu gigas amol nok be gabu ile aikawe ikwai amolmol tepwengge, kob Yisu gitak bage kuku gisov amol nok talngavo isgabu be giluk avo rulu giwei bage be bage giwei amol nok amble. \v 34 Yisu gidank gireu gulumb be ongonge giro gireu bekob ginei gitangi amol nok be ginei; “Talngavom tis avom ponge!” \v 35 Be seukie-ngge amol nok talngavo tis avo ponge be giute be ginei yaun vusa. \v 36 Bekob Yisu ginei yaun gwangne molge gitangi amolmol ve ginei inei gen etok binge nitangi amolmol bwaya. Bemem eisir iute Yisu ane yaun ite be ile be inei gen etok binge gitangi amolmol be iute love geb taku avut. \v 37 Amolmol tepwengge ebe iute gen etok binge ok ikuri be ilat bais be inei ei gilgum ane gen walang ok vie molge be gilgum amolmol ebe talngas-avo gitu be avos ma ok, be iute yaun be inei yaun vukuri. \c 8 \s1 Yisu givkwen amolmol gitangi 4,000 \p \v 1 Givin sawa etok ge amolmol dubi bamo ti iro isate sut itangi Yisu ile vukuri, be ivang love ande as ben ebe ve inen ok ande ma. Beti Yisu gital ane singamolomb-gen itangi ei ile be ginei; \v 2 “Ayeu tangg viti anongge ve amolmol dubi bamo etenik ane. Ve eisir ivang ivin ayeu love ande asmate aitol gile gikwai, be ande as ben ebe ve inen ok ma gikwai. \v 3 Be ginei ayeu nahlin eisir be invang as nam ane tis marav nes is ge inde, atob matanos tumtumi be inambieg nangge luev kob atob ines is ate vunkunu, ve amolmol subu nangge taku undib undib ane ivin.” \v 4 Be eisir singamolomb iutani ei be inei, “Eitit tavang taku sawa etenik, be atob wali eitit tanvwat ben nangge inend be tanemb ve eisir etenik inen?” \v 5 Be Yisu giutani eisir be ginei, “Yem aim ben subu giengk me ma?” Be eisir inei, “Ameimei ben siti ete giengk ik.” \v 6 Bekob Yisu ginei gitangi amolmol ve inambweg golonge, bekob geb ben siti etok be ges miengk gitangi Pomate, be geb ben etok vusvusa bekob geb gitangi ane singamolomb-gen ve inbwas nitangi amolmol be inen, be eisir singamolomb ilgum. \v 7 Be eisir nok subu as wenk natu natu subu giengk givin. Yisu ges miengk ve wenk etok ane bekob ginei gitangi ane singamolomb-gen ve inbwas nitangi amolmol nivin. \v 8 Amolmol tepwengge en ben etok be gile gitangi bekob eisir singamolomb ivwat sab gitangi 7 be isbang ben dadanis ebe giengk ok. \v 9 Be eisir ebe en ben etok ok tepwengge gitangi 4,000. Bekob ete Yisu gihlin is be ivang as nam ane ikwai kob, \v 10 tis ane singamolomb-gen ile ipil ei-vovo seukie-ngge be ile Dalmanuta as taku. \s1 Parisai iutani Yisu ve indi gen bwalbwale \p \v 11 Parisai subu inme be es valir ve avos ge gitangi Yisu, be inei gitangi ei ve nilgum gen bwalbwale ti be eisir indi veik inatpweng are inei ei gilgum gen bambamo etok ve Pomate ane gwangne. \v 12 Yisu giute yaun etok be aplo bunam be ginei gitangi eisir, “Nam-nambed be amolmol as-mate etenik ane iutani ve indi gen bwalbwale? Bingano, ayeu nanei nitangi yem, atob ayeu nalgum gen bwalbwale ti be amolmol indi nivin sawa etenik ite ma molge.” \v 13 Be Yisu gikwai eisir be tis ane singamolomb-gen ile ipil ei-vovo vukuri be es bui gili ile ipil bui tavlu ane vukuri. \s1 Bing-ai gipil eisir Parisai be tis Herodes as luev tiate subu \p \v 14-17 Eisir singamolomb tas givalngan ebe ve invwat ben subu nivin nisa isate ok, be ivwat beret dongke-ngge. Be Yisu ginei bing-ai ti gitangi ane singamolomb-gen be ginei yaun gwangne molge gitangi eisir be ginei, “Undi aimate-ngge! Unemb aimate dabin viengge. Ve Herodes be tis eisir Parisai as yis.” Yisu ginei yaun gipil eisir Parisai be tis Herodes as luev tiate subu be ginei ve bing-ai ge gipil yis ebe ivse givin beret veik nilgum be beret nirun be bamo ok. Beti eisir singamolomb inei bwat Yisu ginei yaun etok gipil eisir ve gisov ebe tas givalngan ve invwat ben nisa isate ok. Yisu ande gitpweng yaun ete ane singamolomb-gen inei ve is ate ok are gikwai, be ginei, “Nam-nambed be yem unei yaun walang ano gitangi aimate gisov ebe uvwat ben subu gisa aimate ite ok? Yem dabangg-aim gwet ma be utpweng gen etok are ite nangge. Yem wat aplongg-aim dadani ge nangge me? \v 18 Yem matanongg-aim ok giengk bemem uli gen ti ano ite. Be talngangg-aim avo ok giengk bemem ute yaun be utpweng are ite ma. Yem wat ande tanggaim givalngan gen, \v 19 ebe warik ayeu galgum ve gab beret bage tavlu ve amolmol gitangi 5,000 en ok me? Be yem usbang ben etok ane dadanis gisov sab aivir?” Be eisir singamolomb inei, “Sab 12.” \v 20 “Be givin ebe ayeu gab ben siti-ngge ve amolmol 4,000 en ok, okob yem usbang ben nok ane dadanis gisov sab aivir?” Be eisir inei, “Sab 7.” \v 21 Be Yisu ginei gitangi ane singamolomb-gen, “Bemem yem wat utpweng gen etok are ite nangge me?” \s1 Yisu gilgum amol matano bop ti nangge Betsaida be vie \p \v 22 Yisu tis ane singamolomb-gen imbielk Betsaida be amolmol subu inggas amol matano bop ti itangi ei ile be inei gitangi ei ve nitak bage niwei amol nok. \v 23 Yisu geb amol nok gibweg bage be gigas ei be gabu ile ihlang ikwai nam luvwe. Yisu avo rulu gile amol matano bop nok matano gikwai kob gitak bage giwei ei be ginei. “Ande mie guli gen me ma?” \v 24 Be amol nok ginei, “Ande. Bemem gali amolmol subu ilek be inme weik ei ebe givarkei sangas ok.” Ei matano avwavu nangge, \v 25 beti Yisu gitak bage giwei amol nok matano vukuri bekob ete gili gen walang ok giengk gitip ge. \v 26 Bekob Yisu gihlin ei ve nivang be ginei gitangi ei. “Uvang am nam ane, be nunumul nunme Betsaida vukuri ite.” \s1 Pita ginei Yisu ei amol ebe geb eitit dabin ok \p \v 27 Yisu tis ane singamolomb-gen imdil be ivang itangi Sisaria Pilipai as nam dabe subu ile, ivang ete luev ok ge be Yisu giutani ane singamolomb-gen be ginei; “Amolmol ital ayeu inei ret?” \v 28 Eisir singamolomb iwel Yisu avo be inei, “Amolmol subu ital mie inei Jon ebe ges ges bui sanggu gipil amolmol ok, be subu inei mie Ilaija, be subu inei mie profet gimungg ane ti ebe warik ginei Pomate avo ukwas binge ok.” \v 29 Bekob Yisu giutani ane singamolomb-gen vukuri be ginei; “Be yem ate utal ayeu unei ret?” Pita giwel ei avo be ginei, “Mie Kilisi. Mie Amol ebe Pomate gihlin ginme ve nemb amei Juda dabin ok.” \v 30 Be Yisu ginei gitangi eisir ve ginei inei ei binge nitangi amolmol subu bwaya. \s1 Yisu ginei ebe ve nimat vunu be nimdil vukuri ok binge \p \v 31 Yisu gibul ane singamolomb-gen be ginei. “Pomate Natu ayeu ebe meng-gahlang weik amolmol ok atob nanggas vavavne bamo molge nangge eisir, bambamo mateu ane be amolmol ebe emb da nangge lum mateu ane ok be tis eisir ebe emb Mose ane yaun dabin ok bais, bekob atob ines ayeu vunu. Be nivin as-mate ebe ve aitol ane ok okob atob matawangg be namdil vukuri.” \v 32 Yisu ginei yaun etok vusa bupwe ge gitangi ane singamolomb-gen. Bekob ete Pita gigas ei be gabu ile aikawe kob gigo ei. \v 33 Bemem Yisu girau lili be gitlo ane singamolomb-gen be gigo Pita be ginei; “Sadam ule ukwai ayeu! Mie guvang mul ve Pomate ane ta gitung ite ma. Etenok mie guvang mul ve amolmol ge as tas gitung.” \p \v 34 Bekob Yisu gital ane singamolomb-gen be tis amolmol tepwengge itangi ei ile be ginei gitangi eisir be ginei; “Ginei amol ti ta givin ve ginei nivang mul ve ayeu, okob ei nipasang ate ve ninggas vavane ete ayeu ve nanggas ok nivin. \v 35 Amol ti ginei ta gitung utle ulis bamo molge, atob ei nimat vunu nindeb mul ane. Be amol ti ebe gimat vunu ve ayeu tis angg binge vie ane ok, amol etok atob nimbweg matawe nindeb mulane. \v 36-37 Gen etok vie ite ve amol ti ninggas ane gen nalk ane walang ok be nireu yev bamo ebe giengk dangetok ok nile nindeb mulane. Be Gen ti giengk ebe ve amolmol inemb niwel dalgos be inambweg matawas vukuri ok ite ma molge. \v 38 Galkik as-mate etenik amolmol ilgum gen ungglus ungglus walang ano, bemem amol ti ginei nivkir dume nitangi ayeu be tis angg yaun, atob nindeb mulane nivin ebe Pomate Natu ayeu ebe meng-gahlang weik amolmol ok ve nanumul nanme tis Tamangg ane bogbogo be tis angela vevies invin ok, atob ayeu navkir dumangg nitangi ei weik etok ge.” \c 9 \p \v 1 Be Yisu ginei gitangi eisir, “Bingano, ayeu nanei nitangi yem nanei; Amolmol subu ete ivarkei nik atob inmat vunu ite love indi Pomate ane gwangne ebe ve nemb amolmol dabin ok okob. \s1 Yisu utle ulis giro ate vukir be meng-gihlang denang gen ringenk ti \p \v 2 As-mate 6 gile gikwai kob Yisu gigas Pita gabu Jems be Jon invin ei. Be gigas sotol ireu matendubi undib ti ile ivang atane-ngge nangge eteok, be sotol ili ebe Yisu utle ulis giro ate vukir ok. \v 3 Be ane kup ringenk be bogbogo molge. Amol ti nangge nalk etek gitangi ginei nivuk ane kup love bogbogo dangetok ok ite ma. \v 4 Bekob sotol ili ebe ande Ilaija gabu Mose inme ivarkei be kakie ivin Yisu ivarkei ok. \v 5-6 Pita gabu Jon be Jems ili Yisu utle ulis ebe giro ate vukir be ringenk molge ok, be gaptol ipelk anongge, be inei wali atob inei yaun avos nam-nambed? Pita gili ma be ginei yaun giengk gublu den ok ge gitangi Yisu be ginei, “Gidung, Eitit tavang taku etenik be vie molge. Be ginei mie tam givin kob amei anpasang bes natu aitol, ti ve mie, ti ve Mose, be ti ve Ilaija. \v 7 Pita ginei yaun etok gikwai be umbim ti ginme gitav tulu ve sotol be Pomate ginei yaun ti nangge umbim etok aplo be ginei, “Ayeu Natungg dongke etenok ebe tangg givin ei gitlek ok. Be unaute ei ane yaun ge.” \v 8 Sotol singamolomb aitol ebok nas welewele seukie-ngge bemem ili amol ti ite, be Yisu ei ate ge givarkei givin sotol. \v 9 Bekob tis ane singamolomb-gen aitol nok isov nangge matendubi ile be Yisu ginei gitangi sotol be ginei; “Undi velob unei gen ete galkik gaptol uli be ute ok nitangi amolmol. Love Pomate Natu ayeu ebe meng-gahlang weik amolmol ok namdil vukuri nangge taku gimat ane kob.” \v 10 Sotol iute Yisu ane yaun be isov ane lu ge. Bekob inei ve is ate be inei; “Wali yaun ete galkik ei ginei “Nimdil vukuri” ok ane dabe nam-nambed?” \v 11 Bekob ete iutani ei be inei; “Nam-nambed be amolmol bambamo ebe emb Mose ane yaun dabin ok inei atob Ilaija nimungg ninme bekob ve ret ane?” \v 12 Be Yisu ginei gitangi sotol; “Bingano, Ilaija atob nimungg ninme ve nipasang gen walang ok yapin ge. Bemem gimdom be amolmol gimungg ane ebe iro Pomate avo ukwas bwalbwale ok inei, ‘Asonge Pomate Natu ebe ve menihlang weik amolmol ok atob ninggas vavane be atob amolmol bwais ve ei be inaitin ei?’” \v 13 Be Yisu ginei; “Ilaija ande ginme gikwai, be gen ret ret ete amolmol ilgum gitangi tas gitung ok gipil ei ok, etok gitau gile yaun ebe giengk Pomate ane kapia ok.” \s1 Yisu gilgum amol natu ti ebe ngalau tiate givang givin ok be vie vukuri \p \v 14 Yisu tis ane singamolomb-gen aitol ebok ile vunge ve amolmol dubi bamo ti be tis eisir singamolomb tavlu ebe tis gidung subu ebe emb Mose ane yaun dabin ok es valir ve avos ge gitangi is ate ivang ok. \v 15 Givin ebe Yisu gile gihlang ok be amolmol ili be ikuri vunungge, be ituvki itangi ei ile be inei, “Asmate Mie.” \v 16 Bekob Yisu giutani ane singamolomb-gen be ginei; “Yem avongg-aim bambamo ete galkok gitangi aim ate ve ret ane?” \v 17 Be amolmol dubi bamo etok as amol ti gitlek ate be ginei gitangi Yisu be ginei; “Gidung, Ayeu gagas natungg gatagni mie ganme ve nagalau tiate ti givang givin ei be gilgum be amol natu gitangi ebe ve ninei yaun vusa ok ite. \v 18 Be asmate walang ok ngalau tiate nok ges amol natu be gikari ei gile gitak nalk be avo vurvurk meng-gihlang avo be gilat nivo gipil ate be roro gwangne tiate. Be ayeu ganei gitangi miam singamolomb-gen ve inaitin ngalau tiate nok nikwai, bemem ilgum be gitangi ite.” \p \v 19 Be Yisu ginei gitangi eisir tepwe be ginei; “Yem etenik ge aplongg-aim givin ayeu ite molge ba. Ayeu gavang gavin yem ebe warik, be asger ge kob yem aplongg-aim nivin ayeu subu? Omb amol natu inme kob.” \v 20 Be eisir inggas amol natu itangi Yisu ile. Ngalau tiate etok gili Yisu be gikari amol natu nok gile gitak Yisu va be gimwalmwal gilek be ginme be avo vurvurk gisov avo. \p \v 21 Be Yisu giutani amol natu nok tame be ginei, “Asger ngalau tiate gigas mie natum?” Be Amol natu tame giwel Yisu avo be ginei; “Ebe warik ei nunus ge ok. \v 22 Be As-mate walang ok nagalau tiate etok gilgum ve nes ei vunu be gikari ei gireu yev be gisov bui gigas ta-ngge. Be ginei mie gitangi kob tam viti ve amei be omb amei ru.” \v 23 Be Yisu giwel ei avo be ginei, “Ayeu gitangi! Be nam-nambed be mie gutani ayeu lili dangetok? Gen walang etenik gitangi ebe ve amolmol inalgum ok, ginei eisir aplo givin Pomate ano molge.” \v 24 Be Amol natu tame ginei yaun gwangne molge be ginei, “Ayeu aplongg givin Pomate, bemem ayeu gitangi ite nangge be mie omb ayeu ru veik ayeu aplongg nivin Pomate gwangne ge.” \v 25 Yisu gili amolmol anongge ebe itangi ei ile ok, beti ginei yaun gitangi ngalau tiate etok be ginei; “Mie ngalau tiate, avom itu be talngem-avo itu. Ayeu gahlin mie ve ganei nule nuhlang nukwai amol natu etenok, be nunumul nunme nuvang nuvin amol natu etenok vukuri ite.” \v 26 Be ngalau tiate etok gilgum amol natu nok be yayai tiate molge bekob gile gihlang gikwai ei. Be amol natu giengk weik ebe amolmol imat vunu ok, beti amolmol tepwengge inei, “Ande ei gimat vunu.” \v 27 Bemem Yisu geb amol natu nok be girun itin be gimdil givarkei. \v 28 Yisu gisov nam aplo gile kob ane singamolomb-gen iutani ei bwaya gege be inei; “Nam-nambed be amei algum ve aitin ngalau tiate etok nile nihlang be gitangi ite?” \v 29 Yisu giwel eisir avos be ginei; “Miengk dongke-ngge gitangi nitin gen dangetok nikwai, be gen ti givin ite.” \s1 Yisu ginei yaun ebe ve nimat vunu bekob nimdil vukuri ok vukuri \p \v 30 Yisu tis ane singamolomb-gen ikwai nam etok be ivang nambe Galilaia ane ile. Yisu bua ve ret amolmol inaute ebe ei givang etok ok binge, \v 31 ve ei gilgum ve nimbul ane singamolomb-gen. Yisu ginei ve eisir singamolomb be ginei; “Atob amolmol bambamo inemb Pomate Natu ayeu ebe meng-gahlang weik amolmol ok nitangi amolmol ebe be ines ayeu vunu ok. Be atob eisir ines ayeu vunu be nivin as-mate ebe ve aitol ane ok okob atob ayeu matawangg be namdil vukuri.” \v 32 Bemem eisir singamolomb itpweng yaun etok are ite be ipelk ve inautani Yisu vukuri. \s1 Amol ret ei amol bamo? \p \v 33 Yisu tis ane singamolomb-gen imbielk Kapenaum be isov nam aplo ile kob Yisu giutani ane singamolomb-gen be ginei; “Yem unei yaun ret ve aim ate nangge luev?” \v 34 Bemem eisir iwel Yisu ane yaun ite, ve gisov eisir inei yaun ve isate nangge luev inei, “amol ret nangge eitit atob menihlang weik amol bamo?” \v 35 Yisu gibweg golonge kob gital ane singamolomb-gen 12 ebok itangi ei ile be ginei gitangi eisir be ginei; “Ginei amol ti ta givin ve menihlang weik amol bamo, okob nemb ate nile mul be nemb kulkul ve amolmol tepwengge ane.” \v 36 Bekob Yisu bage gisov nunus natu ti be gile gitak ei givarkei amolmol tepwengge nas gideb mate ane be gimwal bage gitle nunus natu nok gili be ginei gitangi amolmol. \v 37 “Amol ti ginei ta gitung ayeu arengg be geb nunus natu ti dang-eteik dabin, etok weik ebe gilgum gen vie gitangi ayeu ok. Be amol ti ginei gilgum gen vie gitangi ayeu, okob etok weik ebe gilgum gen vie gitangi Pomate ebe gihlin ayeu be ganme ok.” \s1 Amolmol ete es valir gitangi eitit ite ok, ete weik eitit and nune-nggen \p \v 38 Bekob Jon ginei gitangi Yisu be ginei, “Gidung, Amei ali amol ti gilgum kulkul ve gitin ngalau tiate gikwai amolmol ve mie arem ane. Bemem amei anei gitangi ei ve nitau, ve miam singamolomb ti ei ite.” \v 39 Be Yisu ginei; “Untau! Amol ti ginei gilgum gen bwalbwale ti ve awangg gwangne, okob ei gitangi ebe atob ninei yaun tiate nipil ayeu ok ite ma. \v 40 Be amol ti ginei ges valir gitangi eitit ite, okob etok weik eitit and nune ti ete ei ok. \v 41 Amol ti ginei gitpweng yem are ginei awangg amolmol-gen yem be geb bui luvus ve yem unum, atob amol etok ninggas gen vie nindeb mul ane.” \s1 Gen ebe gilgum amolmol be isov tiate aplo ok \p \v 42 “Amol ti ginei ta gitung ve nilgum nunus me amol bamo ti ebe aplos givin Pomate ok be nisov tiate aplo nile, okob vie ve amolmol inadgin vat bamo ti nile amol nok savwalo be inkari ei nisov gielk nile. Bemem etok tiate ve amol nok ebe ve nilgum amolmol ebe aplos givin Pomate ok be insov gen tiate aplo inde ok. Ve atob ei ninggas vavavne bamo molge nitlek ete mate ane ok nangge Pomate ane nindeb mulane. \v 43 Ginei mie bagem tavlu gulgum gen tiate, okob nudbuen gili nikwai be etok vie ve mie numbweg matawem tis bagem tavlu ge. Bemem tiate ve nureu yev bamo ebe giengk dangetok be gimat ite ok nule tis bagem isgabu ge. \v 44 (Be mwatmwat ebe en amolmol ebe imat vunu ok utlas ulis ok ete ivang etok givin bemem eisir imat vunu ite.) \v 45 Ginei mie vam tavlu gilgum gen tiate okob nudbwen gili nikwai, be etok vie ve numbweg matawem tis vam tavlu ge bemem tiate ve nureu yev nule tis vam isgabu. \v 46 (Taku ebe mwatmwat en amolmol ebe imat vunu utlas ulis ok ete ivang etok bemem eisir imat vunu ite.) \v 47 Ginei mie matanom tavlu gili gen tiate okob nuptit vurupwe nikwai, be etok vie ve mie nusov Pomate ane taku ebe ve nemb mie dabin ok nule tis matanom tavlu ge, bemem tiate ve nureu yev nule tis matanom isgabu ge. \v 48 Be yev etok tis mwatmwat ebe en amolmol ebe imat vunu ok utlas ulis ok ete ivang etok bemem eisir imat vunu ite ma. \v 49-50 Gielk ei gen vavis vie molge ebe ve nilgum ben be kavkavse ok, bemem ginei gielk vavis ma be bwalum weik ete bui ok, okob atob nilgum ben be kavkavse nam-nambed? Dangetok be amolmol tepwengge tas nitung taku ebe yev giengk ok be as tas gitung etok ete atob nilgum be inpelk ve isate ane be atob inalgum gen vie-ngge, weik ete gielk gilgum ben be kavkavse ok. Yem tangg-aim nitung taku ete yev giengk ok be unvang vie-ngge tis tanggaim vevie-ngge, be tanggaim nitung aim ate nivin.” \c 10 \s1 Yaun ebe amolmol bwais ve aruas-gen ok \p \v 1 Yisu tis ane singamolomb-gen ikwai taku etok be ile Juda be tis nam dabe subu ebe giengk bui Joldan tavlu ane ok givin. Be amolmol anongge iro isate sut itangi Yisu ile vukuri be ei gibul eisir weik ebe gilgum gilgum gitangi amolmol ok. \p \v 2 Bekob Parisai subu itangi ei ile be ilgum ve inyo inyo ei be inei; “Eitit and luev ti giengk dangetok ve amol ti ginei bua ve arue kob atob nitin ei me ma?” \v 3 Yisu giwel eisir avos be giutani eisir be ginei; “Mose geb yaun ret gitangi yem?” \v 4 Be eisir inei, “Mose ginei gitangi ameidang-eteik ginei; Amol ti ginei bua ve arue, okob ei niro kapia ti be nemb nitangi arue nile be nitin ei.” \v 5 Beti Yisu ginei gitangi eisir be ginei; “Mose geb yaun etok gitangi yem ve gili yem aplongg-aim dadani molge. \v 6 Bemem warik gimungg ane, Pomate gipasang gulumb tis nalk be ‘gipasang avie ti be amol ti.’ \v 7 Dangetok be atob amol nikwai tame gabu tine be nile nivang nivin arue, \v 8 be sulu atob invang weik gen ano donke be wat invang weik gen ailu vukuri ite ma. \v 9 Be gen ete Pomate ande gidgin gikwai ok gitangi ebe atob amol ti nidbwen gili ok ite gitangi ite molge.” \p \v 10 Yisu tis ane singamolomb-gen ilumul ile ebe nam ok bekob eisir singamolomb iutani Yisu ve yaun etok ane vukuri. \v 11 Beti Yisu ginei gitangi ane singamolomb-gen be ginei; “Amol ti ginei bua ve arue be gitin gikwai, bekob gile geb avie vaku ti vukuri, amol etok giyaing luev ebe amol be avie emb isate ane ok. \v 12 Be ginei avie ti bua ve ane amol be gile geb amol ti vukuri, okob avie etok giyaing luev ebe amol be avie emb isate ane ok givin weik etok ge.” \s1 Yisu geb avo ukwas giwei nunus \p \v 13 Amolmol subu inggas nunus natunatu itangi Yisu ile ve nitak bage niwei eisir, bemem eisir singamolomb inggo eisir nok. \v 14 Yisu gili be ta vavis be ginei gitangi ane singamolomb-gen be ginei; “Untau nunus be intangi ayeu inme. Be unvarkei eisir gili bwaya. Ve Pomate ta givin ve nemb amolmol dang dang-etenik dabin. \v 15 Bingano. Ayeu nanei nitangi yem nanei, amol ti ginei aplo givin Pomate ane yaun dang ete nunus aplos givin amolmol as yaun ok ite, atob Pomate nemb ei dabin ite ma.” \v 16 Bekob Yisu gitak bage giwei nunus nok dabas be geb avo ukwas giwei eisir. \s1 Amol ti ebe tis wambal walang ok \p \v 17 Yisu gimdil ve nivang ane be amol ti gituvki gitangi ei gile be giro vandubi supwe gisov nalk gideb ei na ane be giutani ei be ginei; “Gidung vie. Ayeu nalgum ret veik nambweg matawangg nemb ta-ngge?” \v 18 Be Yisu ginei gitangi amol nok be ginei; “Nam-nambed be mie gutal ayeu gunei gidung vie? Pomate dongke-ngge ei amol vie. \v 19 Be mie gute Pomate ginei: Nos amolmol vunu ite, nuyaing luev ebe amol be avie emb isate ane ok ite, nuvaina ite, nuyo nuyo amolmol ve yaun bingkas-kasop be nuvwat as gen ite, nusov tinem gabu tamem as yaun ane lu-ngge.” \v 20 Be amol nok ginei gitangi Yisu be ginei; “Gidung, ayeu nunus ge be gaute be galgum yaun etok tepwengge ano gile be ma.” \v 21 Yisu na giro amol nok ta be ta givin ei anongge beti ginei gitangi ei be ginei; “Mie tam givin gen dongke-ngge nangge. Nule be nomb am wambal tepwengge be amolmol inavgo be nomb gen etok ane mone nitangi amolmol ebe wambal ma ve is ok, be bwayage kob atob mie nunggas am gen vevies ge nindeb mul ane. Be unme be uvang mul ve ayeu.” \v 22 Amol nok giute yaun etok love aplo bunam be givang gikwai tis aplo bunam ge, ve gisov ei amol ti ebe tis wambal bamo ok. \p \v 23 Yisu na giro ane singamolomb-gen ta bekob ginei gitangi eisir be ginei; “Gen etok bunam ve amolmol ebe tas givin wambal ok, ebe ve insov taku ebe Pomate ve nemb eisir dabin ok inde ok.” \v 24 Eisir singamolomb iute Yisu ane yaun etok be ikuri vunu-ngge. Bemem Yisu ginei gitangi eisir vukuri be ginei; “Angg nune-nggen, amolmol ebe tas givin ve Pomate nemb eisir dabin ok, atob inalgum kulkul bamo molge invang bekob atob insov taku etok inde. \v 25 Gen etok bunam ve gen bamo ti weik bwelk kamel ok nisov gen natu ti weik ulank avo ok nile, bemem etok bunam molge ve amolmol ebe tas givin wambal ok ve insov Pomate ane taku inde ok.” \v 26 Eisir singamolomb ikuri vunu-ngge be inei ve is ate be inei; “Ginei dangetok okob amol ret gitangi ebe atob nimbweg matawe ok?” \v 27 Yisu gitlo eisir be ginei; “Amol ti gitangi nilgum gen dangetok ite ma. Pomate dongke-ngge gitangi nilgum gen walang ok.” \p \v 28 Be Pita ginei gitangi Yisu be ginei, “Tauli, amei avang akwai amei gen walang ok be avang mul ve mie.” \v 29-30 Be Yisu ginei gitangi eisir, “Bingano, ayeu nanei nitangi yem. Amol ti ginei geb awangg kulkul be givang gikwai ane nam be tis ane bambamo-nggen be gikwai ane kulkul be gilgum kulkul mateu ane, atob ei ninggas gen walang ano niwel ane nam be malenggen tis luvu avie-nggen be tame gabu tine be tis ane kulkul. Bemem atob ei ninggas vavavne be tis bunam nivin be nisov mul ane atob ei nimbweg matawe nemb ta ge. \v 31 Bemem amolmol subu ebe tis ares gimungg ane ok ete atob inde indeb mul ane be eisir ebe mul ane ok atob inde inmungg.” \s1 Yisu ginei ebe ve nimat vunu bekob nimdil vukuri ok vukuri \p \v 32 Yisu tis ane singamolomb-gen ireu ve inde Jerusalem. Yisu gimungg be ane singamolomb-gen itau ile ei. Eisir singamolomb tas gitung walang ano be aplos bunam molge, be amolmol ebe itaumul eisir ok ipelk anongge. Bekob Yisu gigas ane singamolomb-gen 12 ebok vukuri ile be ginei gen ebe atob amolmol inalgum nipil ei ok binge gitangi eisir. \v 33 Yisu ginei gitangi ane singamolomb-gen be ginei; “Atob eitit tanreu tande Jerusalem ok okob atob amolmol mateu ane subu be tis gidung ebe emb Mose ane yaun dabin ok, atob inalgum awangg yaun ve ines ayeu vunu, bekob inemb ayeu natangi amolmol gitip ane nale. \v 34 Be atob eisir etok inei yaun ungglus ungglus nipil ayeu, be inluk nireu ayeu, be inrau ayeu, bekob ines ayeu vunu. Bemem as-mate ebe ve aitol ane ok, okob atob ayeu matawangg be namdil vukuri.” \s1 Jems gabu Jon inei gisov Yisu ve nilgum sulu ares bamo \p \v 35 Sebedi natu-nggen Jems gabu Jon sulu itangi Yisu ile be inei; “Gidung. Eilu tangg-amei givin anei mie nulgum gen vie ti nitangi eilu.” \v 36 Be Yisu ginei gitangi sulu; “Yemlu tangg-aim givin ve ayeu nalgum ret nitangi yemlu?” \p \v 37 Be sulu inei gitangi Yisu be inei; “Eilu tangg-amei givin anei mie nutak eilu anambweg anvin mie nangge miam taku nivin ebe mie ve nomb amolmol dabin ok. Amol ti nimbweg nindeb mie bagem mol ane be ti nimbweg nindeb bagem kase ane.” \p \v 38 Be Yisu ginei gitangi sulu be ginei; “Amol gabu, Yemlu utpweng yaun ete unei nok are gikwai me ma? Yemlu gitangi ebe atob un-gas vavavne ete atob ayeu nanggas ok unvin me ma?” \v 39 Be sulu iwel Yisu avo be inei; “Eilu gitangi.” Be Yisu ginei gitangi sulu; “Bingano, yemlu ok gitangi ebe atob un-gas gen bunam tis vavavne ebe atob ayeu nanggas ok nivin. \v 40 Bemem ayeu gitangi ebe atob natak yemlu amol ti nimbweg nindeb baingg mol be ti nimbweg baingg kase ok ite ma. Ve etok Pomate ei ate-ngge atob nemb amolmol intangi taku ebe ei gipasang ve eisir ane yapin ok.” \p \v 41 Eisir singamolomb 10 ebok iute yaun etok be tas vavis anongge gitangi Jon gabu Jems. \v 42 Beti Yisu gital ane singamolomb-gen tepwengge ipil dongke be ginei gitangi eisir be ginei; “Yem uli, amolmol bambamo subu nangge nalk etek emb amolmol dabin be imbweg amolmol vovo be emb eisir dabin ve eisir ate as gwangne be as tas gitung. \v 43 Bemem nangge yem ane, ginei amol ti ta gitung ve menihlang weik amol bamo, okob ei nemb kulkul ve amolmol tepwengge ane. \v 44 Be amol ti ginei ta gitung ve menihlang weik yem aim amol mate ane ti, okob amol nok nilgum ate weik ebe amolmol tepwengge as amol kulkul ane sin-ge ti ok. \v 45 Pomate Natu ayeu ebe meng-gahlang weik amolmol ok ganme ve yem unemb kulkul ve ayeu ane ite ma. Ayeu ganme ve namb kulkul ve yem ane be namb au-ate niwel amolmol veik nanggas eisir intangi Pomate inde vukuri.” \s1 Yisu gilgum amol matano bop ti be vie \p \v 46 Yisu tis ane singamolomb-gen imbielk Jeriko, be givin ebe eisir imdil ve invang ok be amolmol dubi bamo ti itaumul Yisu tis ane singamolomb-gen nok be ile. Be Timias natu matano bop ti are Batimai ei gibweg luev bane be giutau-tani gen nangge amolmol ebe ilek be inme ivang luev ok. \v 47 Amolmol subu ande inei Yisu binge gitangi Batimai nok gikwai, beti ei gital dang-eteik ginei; “Yisu Nasaret ane, Dawit ane dani mie, tam viti ve ayeu ma!” \v 48 Be amolmol inggo ei be inei, “Tumingge!” Bemem Batimai gital avo bamo-ngge vukuri be ginei; “Dawit ane dani mie, tam viti ve ayeu ma!” \v 49 Yisu givarkei va ta be ginei; “Untal ei inme!” Be amolmol ital amol matano bop nok be inei gitangi ei, “Umdil tis tam vevie-ngge ve Yisu gital mie.” \v 50 Batimai gikari ane kup malar ane giengk be gimdil be givang gitangi Yisu gile. \v 51 Be Yisu ginei gitangi ei be ginei; “Mie tam givin gunei ayeu nalgum gen ret nitangi mie?” Be ei giwel Yisu avo be ginei; “Gidung, ayeu ve nali gen vukuri.” \v 52 Yisu ginei gitangi ei, “Ule! Mie aplom givin ayeu beti gilgum be matanom ande ponge.” Be seukie-ngge amol nok matano ponge be ma ve givang mul ve Yisu nangge ete luev ok. \c 11 \s1 Yisu gisov Jerusalem gile weik amol bamo (king) ti \p \v 1 Yisu tis ane singamolomb-gen ile imbloblo Jerusalem be ile ihlang nam dabe ailu ares Betpasi tis Betani nangge matendubi ebe ei oliv anongge givarkei ok. Be Yisu gihlin ane singamolomb ailu ve inmungg inde inahlang Jerusale, \v 2 be ginei gitangi sulu be ginei; “Gabu unde unahlang nam luvwe be unvang roro-ngge untangi nam ete givarkei mate ane ok unde. Atob yemlu unambielk eteok okob atob undi bwelk dongki ti iro wal gile be givarkei. Be bwelk dongki nok amol ti gibweg giwei ite molge, be gabu unahlang wal nikwai be unatwem unme etenik. \v 3 Be ginei amol ti ve niutani yemlu be ninei yemlu ulgum gen etok ve ret ane, okob gabu unei nitangi amol nok unei; ‘Amol Bamo ta givin.’ Kob atob ei nihlin yemlu be unatwem bwelk dongki nok seukie-ngge undumul unme etenik vukuri.” \v 4 Yisu ane singamolomb-gen ailu nok ile be ili bwelk dongki vaku ti be bwelk nok ane tivie giro wal gile be giro wal dani gile tuelk nam ane be givarkei gibloblo luev. Sulu ile ve inahlang wal nikwai bwelk nok. \v 5 Be amolmol subu ebe ivarkei imbloblo etok ok iutani sulu be inei; “Yemlu ve unamdom beti uhlang wal gikwai bwelk etenok?” \v 6 Be sulu inei yaun gitangi ebe galkik Yisu ginei ve sulu ok gitangi eisir, beti amolmol nas vier ve sulu be gabu itwem bwelk nok be ile. \v 7 Sulu itwem bwelk dongki nok be itangi Yisu ile bekob iwaulu as kup malar ane be ivwal giwei bwelk nok dume tulkwe be Yisu gipil gile gibweg giwei. \v 8 Amolmol anongge ivwal as kup giwei luev be subu ile itwel ei lan tis range tis range be niuk lan be, be ile ivwal giwei luev. \v 9 Be amolmol ebe ivang mate ane ok be tis eisir ebe itau gile ok ital avos bambamo ge inei; “Vie molge! Pomate gitangi ebe atob nemb eitit and Amol Bamo ebe ve nemb eitit dabin ok, be ei ginme tis Pomate ane gwangne ge. \v 10 Pomate geb ane gwangne gitangi ei be gitangi ebe atob nemb eitit dabin ok. Dangebe warik Dawit geb eitit tumbud-gen dabin ok. Avond nivwat Amol Bamo are niengk einggoto ge.” \p \v 11 Yisu gile gihlang Jerusalem be gisov lum yamar aplo gile be na gitung gen walang ok. Bemem ande as gile gikwai beti tis ane singamolomb-gen ivang Betani ane ile iengk etok. \s1 Yisu ginei yaun gitangi ei-nambwel ve nes ano vukuri bwaya \p \v 12 Givin tistumi-ngge Yisu tis ane singamolomb-gen imdil be inumul ve inde ebe Jerusalem ok vukuri, be Yisu ande marav ges vunu-ngge. \v 13 Be givarkei aikawe-ngge kob na gile gili ei-nambwel dabe ti givarkei beti gile gibloblo ve nili velob ano subu nikaiwel. Yisu gile gibloblo be gili ei-nambwel nok ano ti gikaiwel ite be lan singe, ve ei etok ane aiweng ebe ve nes ano ok nangge. \v 14 Beti Yisu ginei gitangi ei-nambwel dabe nok be ginei; “Mie wat nos vukuri ite ma!” Be eisir singamolomb ok ivarkei be iute yaun ete Yisu ginei gitangi ei-nambwel dabe etok ok givin. \s1 Yisu gisov lum yamar aplo gile be givinvin amolmol ile ihlang ikwai \p \v 15 Yisu tis ane singamolomb-gen imbielk Jerusalem ok bekob ete Yisu gisov lum yamar aplo gile be givinvin amolmol ebe ile ve ivgo gen be emb gen giwel ate ivang lum yamar aplo ok ile ihalng ikwai. Yisu ta vavis anongge be gitin amolmol ebe ilgum Tame ane lum yamar weik ebe maket ok ile ihlang ikwai be gitle as tebol mone ane vukir be gitut eisir as lopong ebe imbweg ve ivgo mank ok giriv be gira. \v 16 Be geb yaun gwangne molge gitangi amolmol ve ginei invwat gen dang dang-etok insov lum yamar aplo inde vukuri ite. \v 17 Bekob ete gibul eisir be ginei yaun ebe giengk Pomate ane kapia ok gitangi eisir be ginei; “Pomate ane nam atob tantal tanei amolmol tepwengge as nam mateu ane. Bemem ande yem ulgum love weik ebe amolmol vaina ane as taku ok.” \p \v 18 Bambamo ebe emb kulkul da ane ok subu be tis gidung ebe emb Mose ane yaun dabin ok iute yaun etok be irek luev ebe ve ines ei vunu nikwai ok. Ve eisir tas vadbu ve Yisu ve ei ane yaun ebe ginei ginei ok gilgum be amolmol walang ano tas gitung walang ano. \v 19 Givin gibok Yisu tis ane singamolomb-gen ikwai Jerusalem be inumul ile iyengk Betani vukuri. \s1 Yisu ginei yaun gipil ei-nambwel dabe ebe ande aingwen ok \p \v 20 Tistumi-ngge Yisu tis ane singamolomb-gen imdil vukuri be ile love imbielk ve taku ebe ei-nambwel dabe etok givarkei ok, be ili ei-nambwel dabe nok ande ainggwen gisov love gile ebe wakas ok. \v 21 Beti Pita ta giro yaun ebe nolik Yisu ginei ok be ginei gitangi Yisu be ginei; “Gidung, Tauli ei-nambwel dabe ebe nolik mie gunei yaun gwangne gitangi ok ande ainggwen.” \v 22 Be Yisu ginei gitangi eisir be ginei; “Bingano, Ayeu nanei nitangi yem nanei, ginei yem aplongg-aim givin Pomate ano molge, \v 23 okob yem gitangi ebe unei nitangi matendubi etok be unei, ‘Umdil be ule ukari imate isov gielk.’ Be ginei yem aplongg-aim ailu ailu ite be aplongg-aim nivin yaun ete unei ok ve atob ano nile, okob atob ano nile. \v 24 Be ayeu nanei nitangi yem: Ginei yem os miengk be utani gen ti nangge Pomate be aplongg-aim givin ge unei atob un-gas gen etok, atob yem un-gas. Be atob Pomate nemb gen walang ok nitangi yem nivin weik etok ge. \v 25 Be ginei yem ve unes miengk nitangi Pomate ebe gibweg gulumb ok be seukie-ngge yem tangg-aim giro amol ti ane gen tiate ebe gilgum gitangi yem ok, okob tangg-aim nivalngan ei ane tiate etok be tangg-aim nitung vukuri ite. Ginei yem unalgum gen dang etok, okob Tamangg-aim ebe gibweg gulumb ok atob ta nivalngan yem aim tiate ebe ulgum ok weik etok ge. \v 26 (Ginei mie tam givalngan tiate ebe amolmol ilgum gitangi mie ok ite, okob Pomate ok atob ta nivalngan miam tiate ebe gulgum ok ite weik etok ge.”) \s1 Amolmol iutani Yisu ane gwangne ane dabe \p \v 27 Yisu tis ane singamolomb-gen ilumul ile Jerusalem. Be Yisu gile givang givang ebe lum yamar aplo ok, be bambamo subu ebe emb da gitangi Pomate ok be tis gidung ebe emb Mose ane yaun dabin ok tis bambamo mateu ane subu itangi ei ile, \v 28 be iutani ei be inei; “Mie gulgum gen walang etok ve amol ret ane gwangne be amol ret geb ane gwangne gitangi mie?” \v 29 Be Yisu giwel eisir avos be ginei, “Atob ayeu nautani yem ve yaun ti ane bekob, be ginei yem unei vusa, kob atob ayeu nanei amol ebe geb gwangne gitangi ayeu be galgum gen walang etok ok binge nitangi yem. \v 30 Unei kob, Wali Jon ebe ges bui sanggu gipil amolmol ok gigas gwangne nangge inend? Nangge Pomate me nangge amolmol?” \p \v 31 Be eisir tepwengge inei yaun ve isate be inei; “Wali atob eitit tanei etok avond nam-nambed? Ginei eitit tanei Jon gigas gwangne nangge Pomate ane, okob atob ei ninei nitangi eitit ninei; ‘Be nam-nambed be yem aplongg-aim givin Jon ite?’ \v 32 Bemem ginei eitit tanei Jon gigas gwangne nagge amolmol as, atob nitangi ite.” Eisir inei dangetok ve gisov eisir ipelk ve amolmol, ve amolmol tepwengge ili inei Jon ei Pomate ane amol yaun ane ti roro. \p \v 33 Beti eisir ili ma be iwel Yisu avo be inei; “Amei tangg-amei gisgil.” Be Yisu ginei gitangi eisir; “Dangetok be ayeu ok atob nanei gwangne ebe giro ayeu ta be galgum gen walang etenik gipil ok lavo nitangi yem ite weik etok ge.” \c 12 \s1 Bing-ai gipil amol ebe geb um wain ane dabin ok \p \v 1 Bekob Yisu ginei bin-gai ti gitangi amolmol be ginei; “Amol ti givro um wain ti be givkwe el meng-gidbul be gitav nalk avo ebe ve in-gig wain ano nisov ok yapin be gitav nam va tulkwe undib ti ebe ve nimbweg be nemb wain dabin velob amolmol invaina wain ano ok. Bekob geb kulkul etok gisov amolmol ebe ve inemb kulkul etok dabin ok bais be ei ate gile ve givang taku undib ge ti. \v 2 Gile love aiweng ebe amolmol kulkul ane ve inpis wain ano ok meng-gihlang kob ete um tivie nok gihlin ane amol kulkul ane ti be gile ve nivwat kulkul etok ane ano nagge amolmol ebe emb wain dabin ok. \v 3 Be amolmol ebe emb wain dabin ok emb amol nok ta be es ei bekob ihlin be givang bage apo ginumul gile. \v 4 Beti um tivie gihlin ane amol kulkul ane ti vukuri be gile bemem amolmol ebe emb um dabin ok es amol nok weik etok ge gisov ete dabe ok be ilgum ei tiate tiate molge. \v 5 Bemem um tivie gihlin ane amol kulkul ane ti vukuri be gile be amolmol ebe emb wain dabin ok es ei vunu. Be ilgum weik etok ge gitangi amol bamo nok ane amolmol kulkul ane subu givin. Eisir es amolmol subu tiate molge be es subu vunkunu. \v 6 Love ma be amol dongke-ngge gibweg, etok um tivie nok natu ebe ta givin ei gitlek ok. Bekob ete gihlin natu etok vemul ge gitangi eisir gile be ta gitung giengk aplo ge ginei; “Atob ei nile kob amolmol ebe emb um dabin ok atob tas nitung inei etok ayeu natungg be atob nas indi ei vie-ngge.” \v 7 Bemem givin ebe eisir ebe emb um dabin ok ili amol nok ebe gitangi eisir gile ok, be inei ve isate inei; “Um tivie natu ete ginme nik, be unme tanes ei vunu nikwai, be tan-gas um wain etenik ve it.” \v 8 Beti eisir imdil ile bais gisov amol nok be es ei vunu, bekob ikari utle ulis gile gihlang gikwai um wain aplo. \p \v 9 Be Yisu ginei gitangi amolmol be ginei; “Atob um tivie ninme kob atob nemb um wain nok nikwai eisir etok be nemb nitangi amolmol subu be inemb dabin, be atob ei nes eisir ete es ei ane amolmol kulkul ane vunkunu ok vunkunu nikwai. \v 10 Yem ok nolge usam yaun ake ti ebe giengk Pomate ane kapia ok gikwai me ma? Yaun nok ginei dang-eteik: \q1 ‘Twelk ebe warik amolmol gimungg ane itav nam giwei ok ete ande amolmol bwais be itin gikwai. Bemem galkik etek ande twelk etok meng-gihlang be ande vie molge ve nam ane. \q1 \v 11 Pomate gilgum gen etok be meng-gihlang be eitit tali tanei vie molge.’” \p \v 12 Bekob amolmol bambamo subu nangge Juda ilgum ve inemb Yisu ta ve ande eisir itpweng are inei Yisu ginei bing-ai etok gipil eisir roro-ngge. Bemem eisir ipelk ve amolmol velob amolmol ines is beti ikwai Yisu be ile. \s1 Yaun takes ane \p \v 13 Parisai subu be tis Herodes ane amolmol subu itangi Yisu ile be ilgum ve inyo inyo ei be inei; \v 14 “Gidung, amei atpweng are anei mie amol yaun ano ane roro, be mie tam gitung yaun ete amolmol inei ok bamo molge ite ma. Be mie guli amolmol be gutpweng eisir are rorongge be gubul amolmol gitangi ebe Pomate ane ta gitung ok roro-ngge. Be mie unei itangi amei kob ve ameimei luev ti giengk dang etok ve atob amei ankari takes nitangi Rom as amol bamo. Bemem mie unei nitangi amei kob, ve gen etok gitangi me gitangi ite?” \v 15 Bemem Yisu ande gitpweng eisir as yaun ete tas gitung giengk aplos ok are gikwai be ginei gitangi eisir be ginei; “Yem ulgum ve unyo unyo ayeu etenik. Unemb mone nok ti inme be ayeu ali kob!” \v 16 Be eisir emb mone ti gile Yisu gili bekob ginei; “Amol ret dalgo be tis are eteik?” Be eisir inei, “Etenok amolmol Rom ane as amol bamo are be tis dalgo etenok.” \v 17 Beti Yisu ginei gitangi eisir be ginei; “Amok dangetok be unemb Rom as mone ninumul nitangi eisir ate nile, be unemb Pomate ane gen nitangi Pomate nile.” Amolmol tepwengge ikuri vunu-ngge be ilat bais ve Yisu ane yaun ebe ginei ok ane. \s1 Yaun ebe amolmol imat vunu be ve inamdil vukuri ok \p \v 18 Eisir Sadukai ebe inei dang etok inei amolmol ebe imat vunu ok atob inamdil vukuri ite ok, as amolmol subu itangi Yisu ile \v 19 be inei; “Gidung, Mose giro yaun ti gitangi eitit dang-eteik: ‘Amol ti ginei gimat vunu gikwai arue be sulu natus ma, okob amol nok male nemb avie tupe etok veik nes nunus vier niwel amol ete gimat vunu ok.’ \v 20 Dang etok be eisir vu ti imbweg, eisir nok gitangi bage tavlu be ano ailu (7). Be amol mate ane geb avie ti be gimat gikwai arue be sulu natus ma. \v 21 Bekob male ebe gile gisa ei ok geb avie nok vukuri bemem gimat vunu weik etok ge be sulu natus ma. Be luev dongke nok ge gipil male luvwe ti ane, \v 22 be tis sotol aivat ebok. Sotol kawe be male etok tepwengge emb avie dongke-ngge etok bemem imat vunu ikwai avie etok be antus-gen ma. Be mulane kob avie nok gimat vunu.” \v 23 Be eisir Sadukai inei gitangi Yisu be inei; “Atob mulane nivin ebe amolmol tepwengge ve inamdil vukuri ok okob atob eisir vu etok as amol ret nemb avie etok vukuri ve arwe ve eisir bage tavlu be ano ailu etok tepwengge emb avie dongke etok ge?” \p \v 24 Be Yisu ginei gitangi eisir be ginei; “Yem utpweng yaun ebe giengk Pomate ane kapia ok are ite be utpweng Pomate ane gwangne are ite givin weik etok ge. Beti yem unei yaun etenok gitlek molge. \v 25 Be unaute! Nivin ebe amolmol tepwengge matawas be inamdil vukuri ok, atob eisir meinahlang weik angela ebe ivang gulumb ok. Be atob wat amol be avie inemb isate vukuri ite ma.” \v 26 Bekob Yisu ginei yaun gipil amolmol ebe imat vunu be ve inamdil vukuri ok be ginei; “Yem wat usam yaun ebe giengk Mose ane kapia ok ite me? Ebe gipil yev ebe meng-gihlang nangge ei natunatu aplo bemem yev gen ei etok ite ok? Ve yaun etok ginei dang-eteik: Pomate ginei gitangi Mose be ginei; ‘Ablaham gabu Isak be Jakob as Pomate ayeu!’ \v 27 Pomate gili eisir ete imat vunu ok ginei imbweg matawas, beti ei ginei; ‘Eisir ete imbweg matawas ok ge as Pomate ayeu.’ Be yem unei yaun etenok gitlek molge.” \s1 Yaun ebe gwangne molge ok \p \v 28 Gidung ebe emb Mose ane yaun dabin ok as amol ti giute yaun etok be gili Yisu ebe ginei yaun avo vie-ngge gitangi eisir Sadukai ok, beti ei gitangi Yisu gile ve niutani ei be ginei; “Pomate ane yaun ake inend ete vie molge gitlek yaun subu subu?” \v 29 Be Yisu ginei gitangi ei be ginei; “Yaun ebe vie molge ok eteik ebe Moses giro bwalbwale ok. Be yaun nok ginei dang-eteik: ‘O Israel, Unaute kob! Eitit and Pomate dongke-ngge ei Pomate ano. \v 30 Be mie tam nivin am Pomate tis aplom be dabem gwet be tis am gwangne tepwengge.’ \v 31 Be yaun ake ti vukuri ebe vie molge ok eteik: ‘Tam nivin am nune-nggen weik ete mie ate tam givin imate ok.’ Be yaun ti vie molge gitlek yaun ailu etenik ite ma.” \p \v 32 Bekob amol nok ginei gitangi Yisu be ginei; “Gidung, Bingano, mie gunei yaun ano. Ve Pomate ei dongke-ngge ei Amol Bamo be amol ti ebe bamo weik ei ok givang ite ma yapin. \v 33 Dang etok be eitit tand nivin ei tis aplond be daband gwet be and gwangne tepwengge. Be tand nivin and nune-nggen dang ete tand givin itate ok. Eitit amolmol tamb da gitangi Pomate etok vie. Bemem ginei eitit tansov yaun ailu etok ane lu vie-ngge nivin atob vie molge nitlek.” \v 34 Yisu giute amol nok ebe ginei yaun vie-ngge ok be ginei gitangi ei; “Gibloblo ve Pomate nemb mie dabin.” Yaun etok ma gikwai, bekob ete amolmol ipelk be inautani Yisu vukuri ve gen ti ane ite ma. \s1 Yisu ginei yaun gipil Amol (Kilisi) ebe ve nemb amolmol dabin ok \p \v 35 Givin ebe Yisu givang lum yamar aplo ok be ginei gitangi amolmol be ginei; “Gidung mateu ane t ane bambamo-nggen. \v 36 Bemem ayeu nanei nitangi yem: Pomate ane Ngalau Yamar geb Dawit avut be ginei; \q1 Pomate ginei gitangi awangg Amol Bamo ebe ve nemb amolmol dabin ok dang-eteik: ‘Umbweg umbloblo ayeu ge love ayeu natak amolmol ebe ve ines valir nitangi mie ok tepwengge insov miam gwangne ane lu inde kob.’ \m \v 37 Be Yisu ginei, Ginei Dawit ei ate nital amol etok ninei awangg ‘Amol Bamo’ okob atob amol nok menihlang nangge Devit ane vaku namnambed?” Amolmol iute Yisu ane yaun be tas vevias anongge ve Yisu ginei yaun tis dabe gwet ge. \s1 Gidung yaun ane as luev \p \v 38 Yisu gibul amolmol givang be ginei gitangi eisir be ginei; “Undi aimate-ngge ve gidung subu emb Mose ane yaun dabin ok. Eisir iro kambam undib bambamo be ivang amolmol nas gilkili nangge taku ebe amolmol iro isate sut isov ok veik amolmol indi eisir be inei eisir tis ares be avos nivwat eisir ares. \v 39 Be ginei eisir as kasa ti nangge lum mateu ane aplo atob eisir nok inde inambweg as atane-ngge, be nangge taku ebe ilgum ben bambamo ok givin weik etok ge. \v 40 Eisir nok ilgum ve inggas avie gaptol ebe aruas-gen imat ikwai is ok as nam be ivaina as mone, bekob isum as tiate etok ve es miengk undib molge veik amolmol indi be inei eisir amolmol mateu ane roro. Eisir etok atob nindeb mulane atob in-gas vavavne bamo molge.” \s1 Avie tupe ti geb ane da gitangi Pomate \p \v 41 Yisu gisov lum yamar aplo gile be gibweg gibloblo nam aplo mone ane be na giengk amolmol ebe itak itak as mone gisov ting mone ane ok. Be amolmol anongge ebe tis mone bamo ok itak as mone bamo gisov ting mone ane gile. \v 42 Bemem avie tupe ti ei ane mone mwele natu ailu gili ge giengk, bemem ei gitak ane mone nok tepwengge gisov ting aplo gile. \v 43 Bekob Yisu gital ane singamolomb-gen ipil dongke be ginei gitangi eisir be ginei; “Ayeu nanei nitangi yem, avie tupe etok gitak ane mone tepwengge gisov ting da ane gile gitlek eisir subu, \v 44 ve eisir subu emb as mone be tavlu giengk ve eisir as mone bamo. Bemem avie tupe etok ei ane mone bamo ite bemem geb ane mone nok tepwengge gile be ti giengk ite.” \c 13 \s1 Yisu ginei asonge lum yamar bamo etok tiate \p \v 1 Yisu nangge lum yamar aplo be meng-gihlang kob ete ane singamolomb ti gile ginei gitangi ei be ginei; “Gidung, tauli nam bamo etok ebe ipasang ve vat vevies ge ok.” \v 2 Be Yisu ginei gitangi ei, “Nam bamo etok ane gen vevies tepwe ete ande guli nik, asonge vat nam etok ane ti nivarkei lavo ite ma. Asonge tepwengge tiate be nes ulur love ma.” \s1 Gen bunam asonge menihlang \p \v 3 Yisu gile gibweg matendubi ebe ei oliv givarkei ok, be na gile gipil taku ebe lum yamar givarkei ok. Bekob Pita gabu Jems be Jon gabu Endru itangi ei ile be inei; \v 4 “Unei lavo itangi amei kob. Gen ete galkik mie gunei ane yaun ok asger kob menihlang. Be gen ret atob nes gen bambamo ete ve tiate ok ru nitangi amei nimungg veik andi be anatpweng are?” \p \v 5 Bekob Yisu gibul eisir be ginei; “Gaptol unemb aim ate dabin vie-ngge, velob amolmol subu inme be inyo inyo aim. \v 6 Asonge amolmol anongge inme be ital ayeu arengg nipil is ate be inei ‘Ayeu nok etenik,’ okob atob inro amolmol anongge aplos vukir. \v 7 Ginei yem ute valir ebe giengk taku undib undib ok be tis taku ebe gibloblo yem ok binge, okob atengg-aim nireu be unkur-kuri bwaya. Ve gen dangetok ok atob menihlang bemem nalk tis gulumb ane as-mate ite nangge. \v 8 Mulane kob atob nam dabe ti inamdil be ines valir nitangi nam dabe ti, be atob gikuri nes nangge nam dabe subu, be amolmol atob marav nes is nemb taku avwut. Gen etok atob menihlang nimungg be ane vavavne atob weik ebe avie gaptol ve inkuv nunus ok. \p \v 9 Dang etok be unemb aim ate dabin vie-ngge, ve atob amolmol intak yem unvarkei amolmol bambamo nas, be ines yem nangge lum mateu ane aplo. Be atob intak yem unvarkei amolmol bambamo nas ve awangg kulkul ane, kob atob yem unei awangg yaun nitangi eisir. \v 10 Be Pomate ane yaun atob nivang nemb taku walang ok avut be amolmol inaute nimungg. \v 11 Be ginei nivin ete amolmol ve inme in-gas yem unde be inautani aim ve unei aim yaun lavo ok, okob aplongg-aim bunam be unpelk bwaya. Ve atob Ngalau Yamar nemb yaun ete yem ve unei ok nitangi yem be unei. \v 12 Be amolmol atob tas nitung as male-nggen ite be atob inemb eisir intangi amolmol valir ane be ines eisir vunkunu. Be atob amolmol inalgum weik etok ge nitangi natus-gen, be atob natus-gen bwais ve tamas-gen tis tinas-gen. \v 13 Amolmol tepwengge atob bwais ve yem ve awangg kulkul ane. Bemem amol ti ginei niro ate ta be ninggas vavavne be ta nitung ayeu painge love gen bunam bamo etok ma ge, atob Pomate ninggas ei be nimbweg vie-ngge.” \s1 Gen bunam molge atob menihlang \p \v 14 Be atob yem undi Sadam ane gen tiate bamo ti atob nisov lum yamar aplo nile nivarkei. (Yem unsam yaun etenik be tangg-aim nitung vevie-ngge). Amolmol ebe imbweg Juda as taku ok atob inpelk inreu matendubi dubi inde. \v 15 Be ginei gen bunam etok meng-gihlang, be yem umbweg ve kakie umbweg ebe aim nam luvwe ok, okob yem gitangi ebe atob undumul unsov aim nam aplo unde vukuri ve unvwat aim gen ok ite ma. \v 16 Me ginei yem uvang ebe aim um aplo ok, okob tanggaim nitung ve undumul unde aim nam ok ve unvwat kambam tis kup ite ma. \v 17 Nivin sawa etok atob avie gaptol ebe tis subwas ok be tis avie gaptol ebe emb rur ve natus-gen ge nangge ok, atob in-gas vavavne bamo molge. \v 18 Dang etok be yem unes miengk gwangne ge nitangi Pomate veik gen bunam etok menihlang tis ebe urwemb ok bwaya. \v 19 Nivin sawa etok atob amolmol tepwengge in-gas tiate. Givin ebe Pomate geb nalk tis gulumb vaku ge ok be painge love galkik as mate etenik, gen bunam ti dang etok meng-gihlang ite ma. Be asonge nindeb mul ane ok atob gen bunam ti vukuri dang-etenik menihlang ite ma. \v 20 Ginei Pomate nes gen bunam etok gili ite atob amolmol tepwengge in-gas tiate be inmat vunkunu be ma. Bemem gisov amolmol ebe Pomate geb is gikwai ve ane gen ane ok ge, beti atob ei nes gen bunam bamo etok gili seukie-ngge. \v 21 Ginei sawa etok amol ti ginme be ginei gitangi yem be ginei, ‘Taundi e, Amol (Kilisi) ebe Pomate gihlin ginme ve nemb eitit dabin ok ande ginme,’ be ginei amolmol subu inei, ‘Ei meng-gihlang nangge taku etok.’ Okob aplongg-aim nivin eisir as yaun ite. \v 22 Ve atob amolmol anongge inme be inei yaun bingkas kasop nitangi yem be inei; ‘Ayeu Amol (Kilisi) ebe ve namb amolmol dabin ok’ me ‘ayeu amol (propet) ebe ganei Pomate avo ukwas vusa ok.’ Be atob inalgum gen bambamo be tis gen bwalbwale walang ano. Be ginei gitangi, okob atob inro Pomate ane amolmol-gen ok aplos vukir nivin weik etok ge. \v 23 Dang etok be unemb aim ate dabin vie-ngge. Ande ayeu ganei gen bambamo ebe asonge menihlang ok tepwengge binge gitangi yem gimungg gikwai. Be unpasang aim ate yapin ve gen bunam ete ve ninme ok ane.” \s1 Pomate Natu ebe meng-gihlang weik amolmol ok atob ninme \p \v 24 “Gen bunam etok nile ma nikwai kob atob as matano niro vie ite, be aiweng ok atob niro ite weik etok ge. \v 25 Be gen gwangne gwangne tepwe ebe giengk gulumb ok atob gigikie ge be viteukawe atob bingbleng. \v 26 Be nivin sawa etok atob amolmol indi Pomate Natu ayeu atob nambweg nasov umbim aplo be nanumul nanme tis Pomate ane gwangne be ane bogbogo. \v 27 Atob ayeu nahlin angg angela be invang itangi nalk ane kuni walang ok be inro awangg amolmol ebe aplos givin ayeu ok sut inpil dongke. Atob angela invang love inambielk ebe gulumb tis nalk ane den ok be inro eisir etok tepwengge sut.” \s1 Yaun gipil ei-ambla \p \v 28 Be Yisu ginei; “Ayeu nanei bing-ai ti nipil ei-ambla viek yem unatpweng are: Ginei yem uli ei-ambla lan ges ulur be ningge gireu vukuri atob yem unatpweng are unei asausa ande gibloblo tepwe. \v 29 Dang etok be asonge ginei yem uli gen bambamo ete galkok ve menihlang, okob tangg-aim nitung sawa ebe ayeu ve nanumul nanme ok ande gibloblo tepwe.” \v 30 Yisu ginei yaun etok gitangi eisir be ginei; “Amolmol subu ete ande imbweg nik atob inmat vunu ite love gen walang etok menihlang bekob. \v 31 Gulumb tis nalk atob ma nikwai, bemem awangg yaun atob niengk dang etok be niengk.” \s1 Amol ti gitpweng sawa be tis as matano ebe Yisu ve ninumul ninme ok are ite \p \v 32 “Amol ti gitpweng sawa ebe Yisu ve ninumul inme ok are ite ma. Angela tepwengge ebe ivang gulumb ok inini, be Ayeu ate ok ganini weik etok ge. Tamangg ei ate ge gitpweng sawa ebe ve niyaing gen tepwengge nangge nalk be gulumb nikwai ok are. \v 33 Dang etok be unemb aim ate dabin vie-ngge, ve yem unini sawa ebe ayeu atob nanumul nanme ok. \v 34 Ayeu ve nanei bing-ai ti nitangi yem nipil amol ti ebe geb ane nam be tis ane gen walang ok gitangi ane amolmol kulkul ane ve inemb dabin ok. Ei geb kulkul walang ok gisov amolmol dongke dongke bais gitangi ge. Be givin ebe nam tivie gimdil gile ve nivang taku undib ge ti ok, be ei ginei gitangi ane amol kulkul ane ti ve nemb ei ane nam dabin, bekob gile ve givang. Be amol nok ta gisgil sawa ebe atob nam tivie ninumul ninme ok. \v 35 Dang etok be yem unambweg matanongg-aim sang sangas be nangg-aim niengk nam tivie ge. Yem unini, atob nam tivie nimbielk vukuri nivin sawa inend. Ayeu atob nalek tis gibok, me tambok luvwe, me ayeu atob nalek tis ebe kavkavav giteng ok me tistumi. \v 36 Me ginei ayeu galek gakuri yem ge, okob ayeu bwaingg ve ret nali yem unambweg weik amolmol ebe ande iengk ikwai ok. \v 37 Ayeu ganei yaun etenik gitangi yem, be ganei gatangi amolmol walang ok givin weik etok ge. Gaptol unambweg be unasge ayeu ge.” \c 14 \s1 Bambamo subu irek luev ebe ve ines Yisu vunu ok \p \v 1 Givin sawa etok bambamo subu ebe emb kulkul da ane nangge lum yamar aplo ok, be tis eisir ebe emb Mose ane yaun dabin ok, irek luev ebe ve ines Yisu vunu ok. Eisir ilgum ve inei invwaivun gen etok ge ve amolmol. Be givin sawa etok ande as-mate ailu ge giengk ebe ve eisir inalgum as ben bamo ebe ital inei Pasova ok, be atob amolmol tepwengge inro isate sut insov Jerusalem dongke-ngge inde. Eisir Yuda ital ben bamo etok inei Pasova ve eisir tas gitung as bambamo-ngen ebe warik Pomate ane ngalau kulkul ane (angela) ges eisir ite be ges amolmol Aigipten ane ge vunkunu ok, beti eisir ilgum ben bamo etok. \v 2 Beti eisir bambamo nok inei ve is ate be inei; “Wali atob eitit tanalgum nam-nambed veik tanemb amol etenik ta be tanes ei vunu nikwai? Bekob inei, eitit tanes Yisu vunu nivin ete ve tanalgum ben Pasova ane ok bwaya, ve atob amolmol inamdil be ines eitit.” \s1 Avie ti giro marasin ukwas ti gireu Yisu dabe lan nangge Betani \p \v 3 Givin sawa etok Yisu gibweg nangge Betani, ei gibweg amol ti ane nam, amol nok ebe warik gigas bid namvu ok are Saimon. Be givin ebe eisir tis Yisu en ben imbweg ok, be avie ti givwat marasin ukwas ti gisov gen mate ti be marasin nok ane mone bamo molge. Avie nok gitangi Yisu gile be ges gen mate ane gao ponge be gimsuli marasin ukwas etok gisov Yisu dabe. \v 4 Be amolmol subu ebe imbweg imbloblo etok ok ili be tas vavis anongge be inei ve isate, “Ei gikari mone bamo molge gipil marasin ukwas etok bekob giyaing ve ret ane? \v 5 Ginei tanemb nitangi amolmol be inavgo atob ane mone bamo molge nitlek K300, be tanemb mone etok nitangi amolmol ebe gen ma ve is ok.” Be eisir inei yaun ungglus ungglus gipil avie nok. \v 6 Bemem Yisu ginei gitangi eisir be ginei; “Unggo ei bwaya, ve ei gilgum gen ukwas vie molge etok gitangi ayeu. \v 7 Yem asonge unemb amolmol ebe gen ma ve is ok dabin unvang nitangi ebe yem tangg-aim givin ok nemb ta ge. Bemem ayeu wat navang navin yem nemb ta ge ite ma. \v 8 Be avie etenik gilgum gen gitangi ebe ei ta gitung ve nilgum ok ete ande gilgum gikwai nik. Ei gimsuli marasin ukwas etok giwei ayeu utlangg ulis ve nipasang ayeu utlangg ulis taku gimat ane yapin.” (Yuda as luev giengk dangetok ve ginei amolmol inmat vunu, atob eisir inamsuli marasin ukwas etok nireu amolmol ete imat vunu ok utlas ulis, veik inyengk be utlas nipiel ite). \v 9 “Ayeu nanei bingano ge nitangi yem. Awangg yaun atob amolmol inei nemb taku avut, be avie etenik ane yaun ok atob nemb taku avut nivin veik amolmol insam be tas nitung ei nivin.” \s1 Yudas Iskariot gibiti yaun ve atob ninei Yisu binge nitangi bambamo ebe emb lum yamar dabin ok \p \v 10 Givin sawa etok ete eisir singamolomb 12 etok as amol ti are Judas Iskariot gitangi bambamo ebe emb kulkul da ane ok gile ve ninei ebe atob nitak Yisu nisov eisir bais ok lavo nitangi eisir. \v 11 Amolmol bambamo ebe emb kulkul da ane ok iute Judas Iskariot ane yaun be tas vevias ge, be eisir tas gitung ve inemb mone subu ve ei. Beti Judas Iskariot nok ta gitung ve ginei nili sawa vie-ngge ti okob ninei Yisu binge nitangi amolmol valir ane. \s1 Yisu gen Pasa givin ane singamolomb-gen \p \v 12 Givin ebe amolmol ve inalgum ben bamo ebe ital inei Pasova ok, ve eisir tas gitung tumbus-gen ebe warik Pomate ane ngalau kulkul ane ges is ite ok. Beti amolmol es bwelk sipsip vunkunu ve inalgum ben, be eisir singamolomb ile inei gitangi Yisu be inei; “Mie tam givin gunei atob amei anpasang eitit and ben nangge nam inend?” \v 13 Beti Yisu gihlin ane singamolomb-gen ailu ve inmungg inde inahlang ebe Jerusalem ok be ginei gitangi sulu be ginei; “Yemlu unde unahlang nam ok be atob undi amol ti atob nivwat bui nisov ul bamo ti, be gabu untaumul amol nok unde. \v 14 Be nam ete atob amol etok nile nipil ok, okob gabu unautani nam tivie be unei; ‘Ameimei gidung ginei wali nam aplo ebe atob ei tis ane singamolomb-gen inen ben Pasova ane inambweg ok giengk inend?’ \v 15 Kob atob nam tivie ninggas yemlu unde be nes nam aplo ti ebe giengk ei goto ane ok ru nitangi yemlu. Be nam aplo nok nam tivie gipasang love vie yapin, be gabu unpasang eitit and ben nangge nam aplo etok.” \v 16 Beti eisir singamolomb ailu nok imungg ile ebe Jerusalem ok be gabu ili gen walang ok gitangi ebe galkik Yisu ginei gitangi sulu yapin ok, be gabu ipasang ben Pasova ane nangge nam aplo etok. \v 17 Givin gibok okob Yisu tis ane singamolomb-gen imbielk ve sulu ailu ebok nangge nam nok. \v 18 Eisir singamolomb 12 etok tis Yisu en ben imbweg, be Yisu ginei gitangi eisir be ginei; “Ayeu nanei bingano-ngge nitangi yem. Yem aim amol ti atob ninei ayeu binge nitangi amolmol ebe ve ines ayeu vunu ok, amol etok ete eilu amei gabu an ben gisov dongke ok.” \v 19 Eisir singamolomb iute yaun etok love aplos bunam molge be emb isate dongke dongke itangi Yisu ile be iutani ei be inei; “Mie tam gitung gunei atob ayeu nalgum me?” \v 20 Be Yisu giwel eisir avos be ginei; “Amol ti ete gibweg gisov yem aplo nik, amol etok eilu an ben gisov dongke. \v 21 Bingano, Pomate Natu ebe meng-gihlang weik amolmol ok atob nimat vunu nitangi ete warik Pomate ane amolmol kulkul ane inei atob ei nimat vunu ok. Bemem amol ete ve ninei Pomate Natu Ayeu binge nitangi amolmol valir ane ok likok e. Atob likok ninggas tiate molge. Gen etok vie ve amol nok tine nikuv ei bwaya ma!” \s1 Yisu tis ane singamolomb-gen en Pasa gimungg ane \p \v 22 Yisu tis ane singamolomb-gen en ben imbweg, bekob Yisu geb ben siti be ges miengk gitangi Pomate bekob gible ben etok vusvusa be gbiwas gitangi ane singamolomb-gen be ginei; “Monemb ilek unen. Etenik weik ebe ayeu virongg ok.” \v 23 Bekob geb wain tis kap be ges miengk gitangi Pomate bekob geb gitangi eisir tepwengge be inum. \v 24 Bekob ginei gitangi ane singamolomb-gen be ginei; “Wain etenik weik awangg twerk. Awangg twerk atob nimsuli ve nisin amolmol tepwengge as tiate nikwai. Be awangg twerk nok atob nilgum Pomate ane yaun ebe warik gibiti ok ano nile. \v 25 Ayeu nanei bingano-ngge nitangi yem, atob ayeu nanum wain etenik vukuri ite, love Pomate nemb amolmol dabin nangge ane taku, okob atob ayeu nanum wain vaku etok nangge Pomate ane taku.” \v 26 Yisu tis ane singamolomb-gen inei uye mateu ben ane ti gikwai kob imdil ile ihlang be ile ireu matendubi ebe ei oliv anongge givarkei ok ile. \s1 Yisu ginei ve Pita ginei atob Pita nes ei are ta \p \v 27 Yisu ginei gitangi ane singamolomb-gen be ginei; “Atob tambok etenik, atob yem tanggaim nitung ayeu ite, be atob tepwengge bwaingg-aim ve ayeu. Atob yem unalgum weik yaun ti ebe warik Pomate geb gitangi ane amol yaun ane ti are Sakarias be ginei vusa ok. Ve Sakarias ginei dang-eteik: ‘Atob ayeu nas bwelk sipsip as amol ebe geb eisir dabin ok vunu, kob atob bwelk sipsip nok inpelk inriv be inra nangge taku walang ok.’ \v 28 Be Yisu ginei; Bemem atob ayeu namdil vukuri nangge taku gimat ane, be atob namungg nale Galilaia ok bekob yem.” \v 29 Be Pita ginei gitangi Yisu be ginei; “Eisir tepwengge atob bwais ve mie bemem ayeu wat bwaingg ve mie ite ma.” \v 30 Yisu ginei gitangi Pita be ginei; “Ayeu nanei bingano-ngge nitangi mie nanei, Atob tambok etenik atob kavkavav niteng bulwer ailu ane ite nangge be atob amolmol valir ane inautani mie ve ayeu ane kob atob mie nos ayeu arengg ta be nunei, ‘Ayeu ganini amol etenok’ nitangi bulwer aitol.” \v 31 Bemem Pita giwel Yisu avo be ginei gwangne molge ginei; “Ayeu ganei yaun ano ganei ayeu atob namat vunu navin mie. Be ayeu wat nas mie arem ta ite ma yapin.” Be eisir singamolomb tavlu ok inei yaun weik ete Pita ginei ok. \s1 Yisu ges miengk nangge Getsemani \p \v 32 Yisu tis ane singamolomb-gen imbielk taku ti are Getsemani, be Yisu ginei gitangi ane singamolomb-gen be ginei; “Unambweg etenik, be ayeu ve nale nas miengk.” \v 33 Be gigas Pita gabu Jems be Jon ivin ei be ile. Yisu aplo bunam molge \v 34 be ginei gitangi sotol be ginei; “Ayeu ande aplongg bunam tiate molge be gitangi ginei namat vunu ge nakwai. Be gaptol unambweg nangg-aim sang sangas unambweg etenik.” \v 35 Yisu givang siti gile be gikari ate gile gitak nalk be ges miengk ve ginei gitangi okob ei ninggas gen bunam etok bwaya. \v 36 Yisu ges miengk dang-eteik ginei; “Tamangg, mie gitangi nulgum gen walang ok be ano nile. Dang etok be ayeu tangg givin ganei mie nuitin gen bunam eteik nikwai ayeu. Bemem mie nuvang mul ve awangg tangg givin ite ma. Mie nulgum nitangi ete mie ate am tam givin ok.” \v 37 Yisu gilumul gile be gili ane singamolomb-gen aitol ebok ande iengk, be Yisu ginei gitangi Pita, “Saimon, mie guengk e? Mie gitangi ebe atob numbweg matanom sang sangas nitangi as matano sawa dongke-ngge ok me ma?” \v 38 Bekob gine ve sotol tepwe be ginei; “Unyengk bwaya be unes miengk veik yem unsov gen tiate etok aplo unvin ite. Yem tanggaim givin ve unalgum gen dangetok, bemem matanongg-aim giengk beti gilgum be utlangg-aim bua.” \v 39 Be Yisu gilumul gile ve nes miengk vukuri be ginei yaun ebe galkik ginei gimungg ok vukuri. \v 40 Bekob gilumul gitangi ane singamolomb-gen gile vukuri be gili sotol ande iengk, sotol matanos bunam beti iengk, be tas gisgil yaun ebe ve inei nitangi Yisu ok. \v 41 Yisu gile ve nes miengk vukuri bekob gilumul ginme be ginei gitangi ane singamolomb-gen aitol nok be ginei; “Ande uyengk be uyap gitangi, be tande be tandi ve atob amol ebe ve ninei ayeu binge ok, atob ninggas Pomate Natu ayeu natangi amolmol valir ane nale. \v 42 Unamdil be tale. Taundi e, amol ebe ve ninei ayeu binge ok ete ginme nik.” \s1 Amolmol valir ane emb Yisu ta \p \v 43 Yisu ginei yaun nangge be Judas Iskariot gibielk. Judas Iskariot nok ei Yisu ane singamolomb ti gibielk. Be bambamo ebe emb kulkul da ane dabin ok be tis gidung ebe emb Mose ane yaun dabin ok be tis amolmol ebe ilgum amolmol as yaun ok emb amolmol valir ane dubi bamo ti. Be ivang ivin Judas Iskariot nok be ivwat kumungg tis buyag valir ane givin givin. \v 44 Be Judas Iskariot ande ginei gitangi amolmol valir ane yapin be ginei; “Tande be undi amol ete ayeu ve nasavi ei ok, ok-ti amol nok etok ebe yem tanggaim givin ok be unadgin ei bage ta be ungas unde.” \v 45 Givin ebe Judas Iskariot gibielk ok, ei gitangi Yisu gile be ginei, “Gidung.” be gisavi Yisu bage, \v 46 be amolmol valir ane bais gisov Yisu be emb ei ta love gwangne. \v 47 Bemem amol ti ebe givang givin Yisu ok bage gisov ane buyag valir ane be ges amol bamo ebe geb kulkul da ane nangge lum yamar ok ane amol kulkul ane ti talngelan tavlu gili. \v 48 Bekob ete Yisu geb avo ponge be ginei gitangi amolmol valir ane be ginei; “Yem unme ve un-gas ayeu be uvwat buyag valir ane tis kumungg givin givin weik ebe ve un-gas amol vaina ane ti ok ba. \v 49 As mate walang ok ayeu gabweg gavin yem nangge lum yamar bambamo aplo be yem omb ayeu ta ite ve ret ane? Bemem galkik atob yaun ebe warik Pomate ane amolmol kulkul ane inei ok atob ano nile.” \v 50 Be eisir singamolomb ikwai Yisu be ipelk ile ve ivang. \p \v 51 Be amol ti giro babal ge be givarkei be gili ebe amolmol valir ane inggas Yisu be ile ok, beti ei gitaumul eisir gile, be amolmol valir ane ilgum ve inemb ei ta, \v 52 bemem emb ei ane babal ge ta be ei gipelk be ve nituvki beti ane babal beleinge gile gitak, be gituvki tis tavo rial ge ve gile. \s1 Yisu givarkei amolmol bambamo nas \p \v 53 Amolmol valir ane inggas Yisu itangi amol bamo ebe geb amolmol da ane subu dabin ok ane nam ile, be amolmol ebe emb kulkul da ane ok be tis gidung ebe emb Mose ane yaun dabin ok be amolmol bambamo ebe ilgum amolmol as yaun ok iro isate sut ile, ve inalgum Yisu ane yaun. \v 54 Pita gitau gile eisir, bemem ei givang aikawe kasop gege. Ei gisov amol bamo nok ane simbel aplo bwaya gege gile gibweg gibloblo yev. \v 55 Be amolmol ebe emb kulkul da ane ok tis eisir ebe ilgum amolmol Juda ane as yaun ok ilgum yaun bamo molge gipil Yisu. Eisir ilgum ve indi Yisu ane tiate ti ebe gilgum ok veik ines ei vunu, bemem ilgum be ili ma. \v 56 Amolmol anongge inei yaun bingkas kasop walang ano gipil Yisu bemem eisir as yaun bambamo etok gitangi ate ite ma. \v 57 Bekob amolmol subu imdil be inei as yaun bingkasop ti gitangi amolmol ebe ve inatpweng yaun are ok be inei; \v 58 “Amei aute Yisu ginei asonge ei niyaing lum yamar ebe amolmol ipasang ok nikwai bekob atob nipasang lum yamar nok ti vukuri, be atob weik ete amolmol ipas-pasang ok ite ma.” \v 59 Bemem yaun walang ete eisir inei ok ano ite, be eisir ilgum yaun gitlek ate painge-ngge. \v 60 Bekob amol bamo ebe geb eisir da ane subu dabin ok gimdil givarkei amolmol tepwengge nas be giutani Yisu be ginei; “Miam yaun ti giengk ebe ve nuwel yaun bambamo ete amolmol emb gitangi mie gilek ok me ma?” \v 61 Bemem Yisu tumi-ngge be ginei yaun ti ite. Be amol bamo nok giutani Yisu vukuri be ginei; “Mie amol etenik ebe ve nomb amolmol dabin ok me? Be Pomate Natu mie me ma?” \v 62 Yisu giwel amol nok avo be ginei; “Ayeu ate nok eteik. Be bwayage kob atob yem tepwengge undi Pomate Natu ayeu ebe meng-gahlang weik amolmol ok atob nambweg nambloblo Tamangg ebe ane gwangne gitlek gwangne walang etenik ok. Be atob ayeu nambweg nasov umbim aplo be nanumul nanme. \v 63 Amol bamo nok ande ta vavis anongge be gisiel ei ate ane kup be ginei; “Eitit tanautani amolmol subu ebe ve inei Yisu ane yaun ok vukuri ite, \v 64 ve ande yem ute yaun ungglus ungglus ebe ei ginei gipil Pomate ok gikwai. Be yem tanggaim gitung nam-nambed?” Be amolmol tepwengge inei Yisu ane yaun dangeteik, “Ei gilgum gen tiate be tanes ei vunu nikwai.” \v 65 Bekob ete amolmol subu iluk gireu ei, be isum ei matano avwut ve babal be es ei be inei; “Unei itangi amei kob, unei amol ret ete ges mie nik?” Be amolmol valir ane inggas ei ile be ivtav ei. \s1 Pita ginei, “Ayeu tangg gisgil Yisu” \p \v 66 Pita gimwailuv yev gibweg nam etok ane lu, be amol bamo ebe geb kulkul da ane ok ane avie kulkul ane ti ginme, \v 67 be gili Pita ebe gimwailuv yev gibweg ok be na giro Pita ta be ginei; “Mie amol ti etenik ebe guvang guvin Yisu Nasaret ane ok?” \v 68 Bemem Pita ginei “Iye! Ayeu ganini amol etenok. Be ayeu tangg gisgil yaun ete mie gunei nok.” Be Pita givang gile gihlang be kavkavav giteng bulwer mate ane. \v 69 Bekob avie kulkul ane galkok gili Pita be gile ginei gitangi amolmol ebe ivarkei imbloblo ei ok vukuri be ginei; “Yisu ane amol ti etenok mera?” \v 70 Bemem Pita ginei vukuri gitangi eisir be ginei; “Ayeu tangg gisgil amol etenok.” Be bwayage kob amolmol ebe ivarkei imbloblo ei ok inei, “Bingano molge, mie Yisu ane amol ti ve mie amol Galilaia ane ti etenik.” \v 71 Be Pita ginei gwangne molge be ginei; “Bingano molge. Ginei ayeu nanei yaun bingkasop okob Pomate nes ayeu vunu nikwai. Ayeu tangg gisgil amol ete yem unei ane yaun nok.” \v 72 Be kavkavav giteng ti vukuri be Pita ta giro yaun ebe warik Yisu ginei gitangi ei ok, “Ve atob kavkavav niteng bulwer ailu ane ite nangge, be atob mie nos ayeu arengg ta nitangi bulwer aitol.” Be Pita gile be giteng anongge. \c 15 \s1 Yisu givarkei Pilata na \p \v 1 Givin tistumi-ngge bambamo da ane be tis amolmol yaun ane subu be tis eisir ebe emb Mose ane yaun dabin ok be amolmol ebe ilgum amolmol as yaun ok, ilgum yaun ve inei inadgin Yisu ta ve seng be in-gas ei intangi Pilata inde. \v 2 Pilata giutani Yisu be ginei; “Mie amol bamo ebe gob amolmol dabin nangge Juda ok etenik me?” Be Yisu giwel Pilata avo be ginei; “Yaun nok ete ande miate gunei nok.” \v 3 Be bambamo da ane ilgum yaun bingkas-kasop walang ano gipil ei. \v 4 Be Pilata giutani ei vukuri be ginei; “Amolmol inei yaun bingkasop anongge gipil mie, bemem mie guwel eisir avos ite ve ret ane?” \v 5 Bemem Yisu ginei yaun ti ite be tumi ge givarkei. Beti Pilata ta gitung walang ano ve gili ebe Yisu ginei yaun ti ite be tumi ge givarkei ok. \s1 Pilata ginei amolmol valir ane ines Yisu nireu ei givsangin \p \v 6 Givin Sonda bamo walang ok Juda ilgum as ben bamo ti ebe tas gitung as bambamo-nggen as natus gen ebe warik angela es eisir vunkunu ite ok, be Pilata atob nihlang amolmol kapual-lu ane ti be nitangi amolmol nile gitangi ebe amolmol eisir ate as tas givin ok. \v 7 Be givin sawa etok ete amol ti gibweg nam kapual-lu ane givin, amol nok are Barabas. Ei gibweg kapual-lu ve gisov ei ok gibweg givin amolmol ebe ilgum yaun ve inaitin Rom as amol bamo ebe geb eisir dabin ok nikwai, be eisir es amolmol subu nangge Rom vunkunu givin. \v 8 Be givin ebe amolmol tepwengge iro isate sut ok, be inei gitangi Pilata ve nilgum dang ebe warik gilgum gilgum ok nitangi eisir, ve nihlang amol kapual-lu ane ti be nitangi eisir nile. \v 9 Beti Pilata giutani eisir be ginei; “Yem tanggaim givin kob ayeu nahlang Juda as amol bamo ebe geb eisir dabin ok nikwai kapual-lu be nile.” \v 10 Pilata gitpweng are ginei amolmol bambamo ebe emb kulkul da ane ok tas vadbu ve ili ebe amolmol tas givin Yisu anongge gitlek eisir ok beti ilgum yaun bamo etok sin-gege gipil Yisu. \v 11 Bemem bambamo da ane inei gisov amolmol be gilgum amolmol be tas vavis anongge be inei gitangi Pilata ve nihlang Barabas nitangi eisir nile. \v 12 Be Pilata ginei gitangi eisir be ginei; “Yem tanggaim givin ve ayeu nalgum ret nitangi amol ebe yem utal unei amol bamo ebe geb yem dabin ok?” \v 13 Be amolmol tepwengge ital avos bambamo ge be inei; “Nos ei nireu ei givsangin!” \v 14 Bemem Pilata ginei; “Ei gilgum gen tiate ret?” Be amolmol tepwengge ital avos bambamo ge vukuri be inei; “Nos ei nireu ei givsangin!” \v 15 Pilata gilgum ve nilgum amolmol aplos vie ane beti gihlang Barabas gitangi eisir gile. Be geb Yisu gitangi amolmol valir ane gile ve inrau ei bekob ines ei nireu ei givsangin nile. \s1 Amolmol valir ane inei Yisu susweng \p \v 16 Amolmol valir ane inggas Yisu isov amol bamo ebe geb amolmol dabin ok ane simbel aplo ile, be iro amolmol valir ane tepwengge sut ile ipil dongke. \v 17 Bekob ise molok gile Yisu be inggolong ei weik amol bamo (king) ti be iro kambam mwele ti gile ei be ipasang gululung ti ve wal duduli be es gisov Yisu dabe gile. \v 18 bekob imdil be itle dabas gitangi ei be inei; “Asmate mie. Mei amol bamo ebe gob Juda dabin ok.” \v 19 Be irau gisov ete dabe ok ve bweng be iluk gireu ei, be iro vas dubi supwe gisov nalk gitangi ei. \v 20 Amolmol ilgum gen bambamo etok gitangi ei gikwai kob iwaulu kambam mwele etok gikwai ei be ino ei ate ane kup gireu vukuri be inggas ei ile ve ines ei nireu ei givsangin. \s1 Amolmol valir ane es Yisu gireu ei givsangin gile \p \v 21 Amolmol valir ane inggas Yisu ile ve ines nireu ei givsangin be ile vunge ve amol ti are Saimon nangge luev. Ei amol Sairini ane, be natu-nggen ete Aleksanda gabu Rufus ok. Saimon nok givang ve nile nihlang ebe nam ok, beti amolmol valir ane avos girau ei ve nemb Yisu ane ei givsangin ru. \v 22 Eisir inggas Yisu ile taku ti are Golgada. Are etok ane dabe dang-eteik: Taku ebe amolmol dabas tulkwe anongge giengk ok. \v 23 Amolmol valir ane ve inemb wain tis gen vavis ti nitangi Yisu be ninum veik nile ebe es ei be viti ok ite, bemem Yisu bua ve ret ninum gen etok. \v 24 Eisir valir ane es Yisu gireu ei givsangin gile gikwai kob es bwas ve indi inei atob amol ret nivwat ei ane kup. \v 25 As matano givarkei gitangi bage tavlu be ano aivat (9 kilok) tistumi be amolmol valir ane es Yisu gireu ei givsangin gile. \v 26 Be eisir as luev ti giengk dang etok ve atob inro amolmol as gen tiate ebe es eisir vunu gosov ok bwalbwale niengk ei givsangin den ei goto ane. Beti eisir iro yaun ebe es Yisu vunu gisov ok bwalbwale gireu Yisu ane ei givsangin giengk einggoto ane dang-eteik inei; “Juda as amol bamo ebe geb eisir dabin ok etenik!” \v 27 Be eisir es amol ailu ebe es amolmol vunkunu be ivaina gen ok ireu ei givsangin ivin Yisu, amol ti gikaiwel gideb Yisu bage mol ane be ti gikaiwel gideb bage kase ane. \v 28 (Beti yaun ti ebe warik Pomate ane amol yaun ane ti ginei vusa ok ande ano gile Ve yaun nok ginei dang-eteik: ‘Atob Yisu nimat vunu nivin amolmol tiate ane.’) \v 29 Be amolmol ebe ivang ilek be inme ok ile imbloblo Yisu ebe gikaiwel ok, be inei be imalk be ilailai dabas be inei; “Mie amol etenik ebe gunei nuyaing lum yamar bamo ebe givarkei Jerusalem ok nikwai bekob nupasang vukuri nitangi as mate aitol ge ok etenik mera? \v 30 Ok omb imate ru be usov motak ukwai ei givsangin ma!” \v 31 Be bambamo ebe emb kulkul da ane ok, be tis gidung ebe emb Mose ane yaun dabin ok, ise molok gile Yisu be inei ve isate be inei; “Ei gitangi ebe ve nilgum amolmol ebe imat ok ge be vias vukuri, bemem gitangi ebe ve nemb ate ru ok ite.” \v 32 Eisir ihle ei be inei yaun ungglus ungglus gipil ei dang dang etok be inei; “Mie amol etenik ebe Pomate gihlin gunme ve nomb amolmol dabin ok mera? Be tau usov nangge ei givsangin etenok motak, okob amei andi be aplongg amei nivin mie.” Be amol ailu ebe amolmol valir ane es sulu gireu ei ivin ok inei yaun ungglus ungglus gipil Yisu givin weik etok ge. \s1 Yisu gimat vunu \p \v 33 Givin as mate luvwe taku tumi bamo molge geb taku avut, \v 34 be as matano aitol (3 kilok) givin gibok okob Yisu gital avo bamo ge be ginei; “Eloi Eloi, lama sabatani?” Yaun etok ane dabe dang-eteik: “Pomate, awangg Pomate. Mie ande tam givalngan ayeu ve ret ane?” \v 35 Be amolmol subu ebe ivarkei etok ok iute be inei; “Taunaute! Ei wat gital Ilaija me?” \v 36 Be amol ti gituvki gile givwat gen mwaimwai ti weik ebe kol gielk ane ok be gile giro utuv gisov bui vavis ti, be gidgin gireu kabut ti be gisu gireu gitangi Yisu avo gile ve ninum, be amolmol subu inei; “Utau be tanvarkei ge be tandi kob ve atob Ilaija ninme be niru ei nangge ei givsangin nisov menitak me ma?” \v 37 Bekob Yisu gital yaun avo bamo ge vukuri be gimat vunu. \p \v 38 Be babal bamo ebe gikaiwel lum yamar aplo ok gisiel vusa gile ailu. \v 39 Be amolmol valir ane as amol bamo ebe gitwem is ok givarkei gile gibloblo Yisu ebe gikaiwel ok, be gili Yisu ebe yayai avo bamo be gimat vunu ok, bekob ginei; “Bingano, amol etenik Pomate ane Natu bingano ge!” \p \v 40 Be avie gaptol subu ivarkei aikawe-ngge be nas gile ili. Avie gaptol nok ti are Malia Magdala, be Jems kuti gabu Josep tinas Malia be Salomi. \v 41 Givin ebe Yisu givang Galilaia ge ok be sotol avie aitol etok itau ile ei be emb ei dabin. Be avie gaptol subu ebe warik ivang ivin Yisu be ireu Jerusalem ile ok ivarkei ivin sotol. \s1 Josep gispun Yisu gisov nalk avo ebe itav nangge vat bambamo ok \p \v 42 Givin gibok amol bamo ti nangge Arimatia are Josep ginme. \v 43 Ei Juda as amol ti ebe ili ei inei amol vie molge ti ok, be ei ok gisge Amol (Kilisi) ebe Pomate ve nihlin be be ninme ve nemb amolmol dabin ok. Be givin etok eisir ande ipasang isate gikwai ve ebe asongkob Soki be eisir atob inalgum kulkul ti nivin Soki ite ok, ve etok eisir as Sonda. Beti Josep gipelk ite be givang gitangi Pilata gile be giutani ei ve nivwat Yisu utle ulis nile be nispun. \v 44 Pilata giute ebe ande Yisu gimat vunu ok be gikuri vunungge be gital amolmol valir ane as amol mate ane ti gile be giutani ei be ginei; “Asger Yisu gimat vunu?” \v 45 Be amol nok ginei lavo gitangi Pilata gikwai kob ete Pilata ginei ve Josep ve nile be nivwat Yisu utle ulis. \v 46 Josep givgo kambam bogbogo vaku ti be gile be geb Yisu utle ulis nangge ei givsangin gisov meng-gitak be gisum ve kambam bogbogo etok. Bekob givwat gile gispun gisov nalk avo ti ebe itav nangge vat bambamo ok. Be gidugdug vat taptape bamo ti gile gisil nalk avo ete Yisu giengk ok. \v 47 Be Malia Magdala gabu Josep tine Malia ili taku ebe Josep gitak Yisu giengk ok givin. \c 16 \s1 Yisu gimdil vukuri \p \v 1 Amolmol ili Sonda gikwai bekob Malia Magdala gabu Jems tine Malia be Salomi, sotol imdil tistumi ge be ivwat marasin ukwas subu, ebe ivgo ok, be ile ve inro nireu Yisu utle ulis. \v 2 Givin Sonda tistumi ge sotol imdil be ve invang taku gimat ane. \v 3 Be gaptol inei ve isate nangge luev be inei; “Atob ret nemb eitit ru be nindugdug vat taptape bamo etok nikwai nalk avo ebe Yisu giengk ok.” \v 4 (Sotol iutani isate dang etok, ve vat etok bamo molge be sotol gitangi ebe atob indugdug nikwai ok ite). Bekob nas gile be ili vat bamo nok ebe ande gidugdug gikwai nalk avo ebe Yisu giengk ok. \v 5 Be gaptol iwav isov nalk avo ile be ili amol ti gino kup bogbogo ge be gibweg, love ikuri vunu-ngge be ipelk. \v 6 Be amol nok ginei gitangi sotol be ginei; “Unpelk bwaya! Ve Ayeu ande gatpweng yemtol are gikwai. Yemtol urek Yisu Nasaret ane, ebe warik amolmol valir ane es ei gireu ei ok. Bemem ei giengk etenik ite ma. Ei ande gimdil gikwai. Taundi e. Lavo ebe Josep gitak ei giengk ok ande bun. \v 7 Be unde be unei nitangi Pita be tis eisir singamolomb tavlu be unei; Yisu atob nimungg nile Galilaia ok bekob yem. Be atob yem undi ei nangge eteok dang ebe warik ginei gitangi aim ok.” \v 8 Beti sotol ile ihlang ikwai nalk avo be ituvki ile ihlang ikwai taku gimat ane seukie-ngge, ve sotol ikurkuri be ipelk tiate molge. Be inei yaun ti gitangi amolmol ite ve ipelk. \s1 Malia Magdala gili Yisu \p \v 9 Yisu gimdil tis Sonda tis tumi ge gikwai kob ete Malia Magdala ebe warik Yisu gitin ngalau tiate 7 gikwai ei ok gili ei ulu. \v 10-11 Bekob gile be gili eisir singamolomb ebe aplos bunam ve Yisu ane be ilgum tangir imbweg ok, be ginei gitangi eisir be ginei; “Yisu ande matawe be gimdil vukuri. Be Ande ayeu gali ei gikwai.” Bemem eisir singamolomb aplos givin Malia ane yaun ite. \s1 Yisu gile gihlang ve ane singamolomb ailu nangge luev \p \v 12 As mate ailu gile gikwai kob eisir singamolomb as amol ailu imdil be ivang ve ile. Bekob Yisu geb na gile amol ebeok ti be gile gihlang ve sulu nangge luev. \v 13 Bekob ete gabu ile be iput yaun etok gitangi eisir singamolomb tavlu, bemem eisir aplos givin sulu as yaun ite weik etok ge. \s1 Yisu gile gihlang ve ane singamolomb-gen 11 \p \v 14 Bwayage kob givin ebe eisir singamolomb 11 etok en ben imbweg nam aplo ok, okob Yisu ei ate gibielk ve eisir. Be gigo is gisov ebe iute amol be avie ebe ili ei gimdil vukuri ano ok as yaun ite ok. \v 15 Bekob ginei gitangi eisir be ginei; “Yem unvang untangi taku walang ok unde, be unbul amolmol tepwengge ve awangg yaun. \v 16 Amol ti ginei aplo givin ayeu ano ge be giringk bui sanggu atob amol etok nimbweg matawe nindeb mulane. Be ginei amol ti aplo givin ayeu ite be giringk bui sanggu ite, atob amol etok ninggas yaun bamo molge be nireu yev bamo ebe giengk dang etok painge-ngge ok nile. \v 17 Amolmol ebe aplos givin ayeu ok eisir gitangi inalgum gen gwangne ti weik inaitin ngalau tiate nikwai amolmol ve ayeu arengg ane. Be eisir gitangi ebe atob inei yaun niengk amolmol walang ok as yaun ok. \v 18 Be ginei eisir emb mwat me inum marasin ebe gitangi ve nes amolmol vunu ok, bemem gen etok gitangi ebe atob niaing eisir ok ite ma. Be eisir gitangi ebe atob ines miengk nitangi Pomate be intak bais niwei amolmol ebe tis gimat ok be utlas vie vukuri ok. \s1 Yisu gireu gulumb gile \p \v 19 Amol Bamo Yisu kakie givin ane singamolomb-gen gikwai kob ete Pomate gigas ei gireu gulumb gile gibweg gibloblo Pomate be gigas Pomate ane gwangne. \v 20 Be eisir singamolomb ivang emb taku walang ok avut be imbul amolmol ve Yisu ane yaun. Be Pomate geb kulkul givin eisir be geb ane gwangne gitangi eisir be inei Yisu ane yaun gitangi amolmol. Be amolmol ili gen bwalbwale bambamo ebe Yisu ane singamolomb-gen ilgum ok beti itpweng yaun etok are inei yaun ano molge.