\id MAT - Iwal NT [kbm] -Papua New Guinea 1984 (web version -2013 bd) \h MATYU \toc1 Matai Giro ok \toc2 Matyu \toc3 Mt \mt1 Matyu \c 1 \s1 Yisu ane bambamo-nggen ares \p \v 1 Yisu ane luev ebe tine gikuv ok dang-eteik, Dawit ane vaku Yisu, be Ablaham ane vaku Dawit, be givang mul ve atengge ve gile \v 2-16 Malia gikuv Yisu be Yisu ei Amol ebe Pomate geb ve nemb amolmol ru ok, be Josep tame Jekop, be Jekop tame Matan, be Matan tame Eliesa, be Eliesa tame Eliat. Eliat tame Ekin, be Ekin tame Sedok, be Sedok tame Eso, be Eso tame Eliakim, be Eliakim tame Abiat, be Abiat tame Serababel, be Serababel tame Sialtial, be Sialtial tame Jekonaia. Be givin etok amolmol nangge Isrel be tis Jekonaia tis malenggen ile imbweg kapual-lu nangge nam bamo Babilon, be Jekonaia tame Josia. Be Josia tame Emos, be Emos tame Manasa, be Manasa tame Hesekia, be Hesekia tame Ehas, be Ehas tame Jotam, be Jotam tame Asaia, be Asaia tame Joram, be Joram tame Jihosafat, be Jihosafat tame Esa, be Esa tame Abaisa, be Abaisa tame Riaboam be Riaboam tame Solomon, Devit girwel Yuria arue bekob ei gikuv Solomon. Be Solomon tame Devit ebe geb Isrel dabin ok. Devit tame Jesi, be Jesi tame Obet, be Rut gikuv Obet. Obet tame Boas, be Rehap gikuv Boas. Be Boas tame Salmon, be Salmon tame Nason, be Nason tame Aminadap, be Aminadap tame Ram, be Ram tame Hesron, be Hesron tame Peres, Tema gikuv Peres gabu Sara. Be Peres tame Juda, be Juda nok tis malenggen tamas Jakop. Be Jakop tame Isak, be Isak tame Ebraham. \p \v 17 Be Ablaham natunggen as natusgen weik etok ge gile gitangi bulwer 14, be Devit natunggen as natusgen weik etok ge gile gitangi bulwer 14 be ile imbweg kapual-lu nangge Babilon. Be eisir ete imbweg kapual-lu ok natusgen as natusgen weik etok ge gile gitangi bulwer 14 be Malia gikuv Amol ebe Pomate geb ve nemb amolmol ru ok. \s1 Malia gikuv Yisu \p \v 18 Malia gikuv Yisu Kilisi ane luev dang eteik. Yisu tine Malia be amolmol bambamo inei Malia nok ane yaun ve atob nemb Josep, bemem sulu emb isate ite nangge. (Be Malia ande gitpweng are gikwai ginei atob ei nikuv nunus ti, ve Pomate ane Ngalau Yamar gilgum gen bambo etok gitangi ei). \v 19 Josep ei amol vie be as-mate walang ok ei gilgum gen gitangi ebe amolmol ili vie ane ok ge, be ei ginei bwat Malia gili amol ti beti ei bua ve ret nilgum Malia maimae beti veve nitin ei bwaya-gege. \v 20 Josep ta gitung yaun etok giengk aplo ge givang be Pomate gisu mev gitangi ei be geb ane ngalau kulkul ane ti gitangi Josep gile be ginei, “Josep, Dawit ane vaku mie. Tam itung walang ano bwaya be omb Malia ve am avie, ve nunus ete giengk Malia subwe aplo ok, etok Pomate ane Ngalau Yamar ane gwangne geb gitangi ei. \v 21 Atob ei nikuv nunus amol ti be mie nutal nunus etok are Yisu, ve atob Ei nikaiwel ane amolmol-gen inkwai gen tiate aplo.” \p \v 22 Gen bambamo etok atob ano nile dang ebe warik Pomate ginei gitangi ane amol ebe ginei Pomate avo ok, \v 23 “Ve avie vuivuei ti atob tis ta be nikuv nunus amol ti be atob intal are inei Emanyuel.” Emanyuel ane dabe dang eteik Pomate givang givin eitit. \v 24 Josep gimdil be gile gigas arue Maria ginme gibweg givin ei, gitangi ebe galkik Pomate ane ngalau kulkul ane ginei gitangi ei ok, \v 25 bemem Josep giyamar ate be givang givin arue ite love Malia gikuv nunus nok be Josep gital are ginei Yisu. \c 2 \s1 Amolmol bambamo nangge as gireu ile ve indi Yisu \p \v 1 Malia gikuv Yisu nangge Betlehem nangge Judia as taku, givin ebe amol bamo Herodes geb amolmol dabin ok. Be bwayage kob amolmol bambamo subu nangge as giru ebe ili viteukawe be kakie gipil gipil ok, ili viteukawe vaku ti mang-gihlang be imdil ile ve indi ane ano. \v 2 Eisir imbielk Jerusalem be iutani amolmol be inei, “Wali nunus amol ebe atob nemb amolmol dabin nangge Juda ok giengk inend? Amei ali ei ane viteukawe vaku meng-gihlang givin ebe ambweg as gireu ok, be amei atpweng are anei amol bamo ti (King) ebe ve nemb amolmol dabin ok, ande meng-gihlang, beti amei anme ve anro vangg-amei dubi supwe be anei uye be anes miengk nitangi ei.” \v 3 Givin ebe Herodes giute yaun etok ok be gikuri vunungge be aplo bunam ve atob amol vaku etok ninggas ei ane amolmolgen, be amolmol tepwengge nangge Jerusalem ok ikuri givin weik etok ge. \v 4 Herodes geb yaun ve bambamo ebe emb lum yamar bamo dabin ok be tis didung subu ebe emb Mose ane yaun dabin ok, be ile ipil dongke be giutani eisir be ginei, “Wali Mesia amol ebe Pomate geb ve nemb amolmol ru nangge Judia ok, atob tine nikuv nangge inend?” \v 5 Be eisir iwel Herodes avo be inei, “Nunus etok atob tine nikuv nangge Betlehem nangge Juda as taku. Be gen etenik gitangi yaun ebe warik Pomate ane amol ebe ginei Pomate avo ok, giro ok, \q1 \v 6 ‘Ve amolmol nangge Betlehem ebe imbweg Juda as taku ok, yem gitangi ebe atob untau unde Juda as amol bamo ebe geb amolmol dabin ok ite, ve amol ti atob menihlang nangge yem, be amol nok atob menihlang weik amol bamo ti be atob Ei nemb awangg amolmol Israel ane dabin.’” \p \v 7 Beti Herot geb yaun ve amolmol bambamo ebe nangge as gireu ok bwaya-gege ve intangi ei inde be niutani eisir ve asger eisir ili nunus etok ane viteukawe ebe meng-gihlang ok. Herodes giutani eisir ve nitpweng are ve nunus etok ane aiweng aivir ande gile gikwai. \v 8 Bekob gihlin eisir ve inde Betlehem be ginei gitangi eisir be ginei, “Yem unde be unrek nunus etok love ginei ule vunge ve nunus nok okob unemb yaun nitangi ayeu ninme ve ayeu ok ve nali ei be nanei uye be nas miengk nitangi ei nivin.” \p \v 9 Amolmol bambamo ebe nangge as gireu ok iute Herodes ane yaun gikwai be ile, be viteukawe ebe eisir ili nangge as gireu ok, viteukawe nok gimungg be eisir itau ile, love viteukawe etok gile givarkei nam ebe Yisu giengk ok dobo. \v 10 Eisiri ili viteukawe ebe gile givarkei nam ebe Yisu giengk ok dobo be tas veviasge. \v 11 Be isov nam aplo ile be ili Malia gabu natu Yisu imbweg be iro vas dubi supwe gitangi Yisu be inei uye be es miengk gitangi ei gikwai kob ivier gol be tis ei tui ukwas ukwas subu be marasin ukwas subu givin nangge as vak be emb gitangi Yisu. \p \v 12 Givin tambok Pomate gisu mev gitangi eisir ve indumul inde be inei Yisu binge nitangi Herodes bwaya, beti eisir imdil be ivang luev ti ile ve ivang as nam ane. \s1 Josep gigas Malia gabu natu Yisu be ile Isip \p \v 13 Amolmol bambamo ebe nangge as gireu ok ivang ikwai kob Josep giengk mev be Pomate ane ngalau kulkul ane ti ginme be ginei gitangi ei, “Umdil be unggas Malia gabu natu be unpelk unde unambweg Isip love ayeu nanei kob yem unkwai Isip. Ve Herodes gilgum ve ninei yaun nitangi ane amolmol valir ane ve inrek mie natum vaku ebe tine gikuv ok be ines vunu.” \v 14 Josep gimdil seukie-ngge be gigas Malia gabu natu be ivang tambok ile Isip. \v 15 Malia gabu natu Yisu be Josep imbweb Isip love Herodes gimat vunu gikwai kob, be yaun ebe warik Pomate ginei gitangi ane amol ebe ginei ei avo ok, ano gile. Ve Pomate ginei, “Ayeu gagas Natungg gikwai Aigipten.” \s1 Herodes ginei be ane amolmol valir ane es nunus vunkunu \p \v 16 Givin ebe Herodes gitpweng are ve amolmol bambamo ebe nangge as gireu iyo ei ok, beti ei ta vavis anongge be gihlin ane amolmolgen ve inde be ines nunus amol ebe as Sonda bamo gitangi ailu ok be tis eisir ebe as Sonda bamo ma nangge ok, tepwengge vun-kunu nangge Betlehem be tis nam dabe subu ebe gibloblo Betlehem ok nivin. Ve ei giute aiweng ebe Yisu ane viteukawe meng-gihlang ok bing gikwai ve nolge Sonda bamo ailu gile gikwai. \v 17 Beti yaun ebe warik Pomate ane amol ebe ginei ei avo ok are Jelemia ginei ok ande ano gile dang eteik. \q1 \v 18 “Amolmol iteng tangir bwal nangge Rama, be ingas bunam be yayai be avos bambamo-ngge. Be Resel giteng ve natunggen ane be amolmol ilgum ve emb bing bwaibwaya gitangi ei, bemem gitangi ite. Ve ei natunggen tepwengge imat vunu.” \s1 Josep gilas Malia gabu natu Yisu be ilumul ile Isrel as taku \p \v 19 Herodes gimat vunu gikwai kob Josep giengk mev nangge Aigipten be Pomate ane ngalau kulkul ane ti gitangi ei gile, \v 20 be ginei, “Umdil be unggas Malia gabu natu be undumul unde Isrel as taku, ve Herodes ebe gilgum ve ines nunus vunkunu ok, ande gimat vunu gikwai.” \v 21 Josep gimdil be gigas Malia gabu natu be ilumul ile Isrel as taku. \p \v 22 Josep giute ebe Akeleas giwel tame Herodes be gigas tame ane kulkul ok binge be gipelk ve tis natunggen inambweg ete Juda as taku ok, bekob ete Pomate gisu mev ti gitangi Josep be ginei gitangi ei ve ninggas Yisu gabu tine be invang Galili ane. \v 23 Josep tis natunggen ile ihlang nam dabe ti are Nasaret be imbweg etok, gitangi ebe warik amolmol ebe inei Pomate avo be inei yaun gipil Yisu ok, be yaun nok ande ano gile, “Ve atob amolmol intal ei inei amol Nasaret ane.” \c 3 \s1 Jon ebe ges bui sanggu gipil amolmol ok ginei mateu gitangi amolmol \p \v 1 Givin ebe Jon ebe ges bui sanggu gipil amolmol ok meng-gihlang be ginei mateu givang taku sawa ebe Juda as taku ok, \v 2 be ginei gitangi amolmol be ginei, “Unro aim ate vukir unkwai tiate aplo ve gibloblo ve Pomate nemb amolmol dabin.” \v 3 Jon ebe ges bui sanggu gipil amolmol ok ei amol etok ebe warik amol ti are Aisaia ebe ginei Pomate avo ok ginei yaun gipil ok. Ve Aisaia ginei dangeteik; \q1 “Amol ti atob nital yaun nangge taku sawa be ninei, ‘Unpasang Amol Bamo ane luev ebe ve nivang ok vevie.’” \p \v 4 Jon ei ate gino kup vei ti ite, ei gino kup ebe ipasang ve bwelk kamel buplu ok be gibitit bika bwelk ulis gibagi luvwe pale, be gen sapauk tis munei ve ane ben. \v 5 Jon givang taku sawa etok bekob amolmol nangge nam bamo Jerusalem be nangge Juda as taku, be nange taku Jodan ane, iro isate sut itangi ei ile, \v 6 be inei as tiate vusa gitang ei bekob ges bui sanggu gipil eisir nangge bui Jodan. \p \v 7 Jon gili Farisai subu be tis Sadukai subu ebe itangi ei ile ve nes bui sanggu nipil eisir ok, beti ginei yaun gwangne molge gitangi eisir be ginei, “Ret ginei beti yem upelk ve gen bunam ete asonge Pmate nemb nitangi yem ok. Yem amolmol tiate ane. Ret ginei beti usu aim ate sin-ge utangi ayeu unme ve nas bui sanggu nipil aim? \v 8 Yem unro aim ate vukir unkwai tiate aplo be unalgum gen weik ebe amolmol vie ane ok okob, veik amolmol indi yem aim gen vie ebe ulgum ok. \v 9 Yem unei bwat Ablaham ane dani yem beti etok weik ebe Pomate ane amolmol-gen yem ok, bemem etok gitangi ite. Pomate gitangi ebe atob nipasang vat bambamo etenik be menihlang weik Ablaham natu-nggen ok.” \v 10 Jon ginei yaun gitangi Parisai tis Sadukai be ginei, “Yem weik ben ebe givarkei um ok ve atob um tivie nile be nili ane ben etok anos ma kob atob nivwat buyag nile be nispe ben etok gilkili be nikari nireu yev nile. \v 11 Ayeu gas bui sanggu gipil yem ve bui sin-ge ve nes ru nitangi amolmol ve yem ande uro aim ate vukir be uvkir dumangg aim gitangi gen tiate gikwai, bemem amol ete atob nivang mul ve ayeu be ninme ok amol etok ane gwangne gitlek awangg, be atob nemb Ngalau Yamar ebe ve nisin yem aim gen tiate nikwai ok, nitangi yem. Amol etok ei amol bamo ti be ayeu weik gen sin-ge. \v 12 Amol nok atob ninme be nimbwas amolmol tepwengge, bekob ninggas ane amolmol ebe aplos givin ei ok be atob nitak eisir ebe aplos givin ei ite ok inreu yev bamo ebe giengk dang etok painge-ngge ok inde. \s1 Jon ges bui sanggu gipil Yisu \p \v 13 Givin sawa etok Yisu nangge Galilaia be gitangi Jon gile ve Jon nes bui sanggu nipil Ei nangge bui Jodan. \v 14 Bemem Jon gilgum ve nes ate gili beti ginei gitangi Yisu be ginei, “Ginei mie nos bui sanggu nipil ayeu okob vie, be ayeu gitangi ebe ve nas bui sanggu nipil mie ok ite, be nam-nambed be mie gutangi ayeu gunme?” \v 15 Bemem Yisu ginei gitangi Jon be ginei, “Nute awangg yaun ge, ve tutlu gitangi tanalgum Pomate ane yaun walang ok ano nile.” Beti Jon giute Yisu ane yaun ge be ges bui sanggu gipil Ei. \v 16 Jon ges bui sanggu gipil Yisu gikwai kob Yisu gipil gile givarkei bui kire love gili gulumb sawa gisov, be Pomate ane Ngalau Yamar geb na gile mank bubu be gisov ginme giwei Ei. \v 17 Be Pomate ginei yaun ti nangge gulumb, dang eteik, “Ayeu Natungg dongke etenok, ebe gali Ei vie be tangg givin Ei gtlek ok.” \c 4 \s1 Sadam gitpungi Yisu \p \v 1 Givin sawa etok Ngalau Yamar gitwem Yisu gile taku sawa ve Sadam nitpungi Ei. \v 2 Yisu givang taku sawa etok gitangi asmate 40 be tambok 40 be gen ben ite love marav ges vunu-ngge. \v 3 Be Sadam gile gibloblo Yisu be ginei, “Ginei Pomate Natu mie okob nunei be vat bambamo etenik menihlang ve ben be non.” \v 4 Yisu giwel Sadam avo be ginei, “Yaun ebe warik Pomate ane amol ebe ginei Pomate avo ginei ok ginei, ‘Ben dongke-ngge giro amolmol ta ite, yaun ebe meng-gihlang nangge Pomate avo ok ete giro amolmol ta givin.’” \p \v 5 Bekob Sadam gigas Yisu be gabu ile taku ebe itav lum yamar bamo givarkei ok be Sadam gitak Yisu gile givarkei giwei lum yamar bamo etok nangge ebe ei-nggoto ok. \v 6 Be ginei gitangi Yisu be ginei, “Ginei mie Pomate Natu okob vepiem usov motak ete nalk ik, be atob nos imate ite ve yaun ebe giengk Pomate ane kapia ok ginei dang-eteik ginei, \q1 ‘Atob Pomate nihlin ane ngalau kulkul ane inme be inrun mie itin ve bais veik nutut vam nipil vat etenik bwaya.’ \p \v 7 Be Yisu giwel Sadam avo be ginei, “Ayeu atob nalgum dang-etenok ite, ve yaun ebe warik Pomate ane amol ebe ginei Pomate avo ginei ok ginei ‘Mie nuhle Pomate miam Pomate ite.’ \p \v 8 Bekob Sadam gigas Yisu vukuri be gabu ireu matendubi undib ti ile. Be Sadam ges taku walang ok tis ane gen vevies tepwengge ru gitangi Yisu. \v 9 Bekob ginei, “Ginei mie nusov awangg yaun ane lu ge be nos miengk nitangi ayeu atob ayeu namb gen bambamo etok tepwengge nitangi mie be nomb dabin.” \v 10 Yisu giwel Sadam avo be ginei, “Sadam. Ule ukwai. Yaun ebe giengk Pomate ane kapia ok ginei, ‘Nusov am Pomate dongke-ngge ane ayun ane lu be nos miengk nitangi Ei dongke-ngge.’” \p \v 11 Beti Sadam na vier ve Yisu be gile ve givang be Pomate ane ngalau kulkul ane inme ivang ivin Yisu be emb Ei dabin. \s1 Yisu ges vu ane kulkul mateu ane nangge Galilaia \p \v 12 Yisu giute ebe eisir itak Jon gibweg kapual-lu ok binge, be Ei gilumul gile Galilaia. \v 13 Ei gikwai Nasaret be gile gibweg Kapanaum gibloblo bui kapul nangge Galilaia nangge Sebulon gabu Naptali as taku. \v 14 Beti yaun ebe warik amol ebe ginei Pomate avo are Aisaia ginei ok ande ano gile. Ve Aisaia ginei dang-eteik: \q1 \v 15 ‘Sebulon gabu Naptali as nalk gile gitangi bui kapul Galili be gile gipil bui Jodan tavlu ane givin. Be nangge Galilaia amolmol anongge nangge taku undib undib ane inme imbweg etok. \q1 \v 16 Amolmol ebe imbweg isov aiweng tumi aplo ok atob indi gen bogbogo bamo ti be amolmol ebe ibweg isov taku tiate ebe ve inmate vunu ane ok atob gen bogbogo nok niro eisir.” \p \v 17 Be givin sawa etok ge ete Yisu geb kulkul vaku-ngge ve ginei mateu gitangi amolmol be ginei, “Unro aim ate vukir unkwai tiate aplo, ve sawa ebe Pomate ve nemb amolmol dabin ok ande gibloblo.” \s1 Yisu gital amolmol wenk ane aivat \p \v 18 Yisu gilauk givang bui kapul Galilaia ane kire be gili Saimon ebe ital inei Pita ok, gabu male Endru. Sulu itak as wasang wenk ane ivang ve sulu isgabu amol wenk ane. \v 19 Be Yisu ginei gitangi sulu, “Gabu unme unvang mul ve ayeu be atob ayeu nambul yemlu ve unro awangg amolmolgen sut, dang ete gabu uro wenk sut gisov aim wasang ok.” \v 20 Sulu iute Yisu avo be seukie-ngge gabu imdil ikwai as wasang be ile ivang mul ve Yisu. \p \v 21 Sotol ivang kasop-gege ile be Yisu gili Sebedi natunggen Jems gabu male Jon. Sulu imbweg as ei-vovo ivin tamas be iyumi as wasang. Yisu gili Jems gabu male Jon be ginei gitangi sulu, “Gabu unme be unvang mul ve ayeu.” \v 22 Be seukie-ngge Jems gabu male Jon ivang ikwai as ei-vovo be tis tamas Sebedi bamo be gabu ile ivang mul ve Yisu. \s1 Yisu gilgum gen vie gitangi amolmol \p \v 23 Yisu givang geb taku avut nangge Galilaia be gibul amolmol ve Pomate ane yaun nangge as lum yamar aplo gitang-tangi ge, be ginei yaun ebe Pomate ve nemb eisir dabin ok lavo lavo gitangi eisir. Be gilgum amolmol ebe inggas gimat walang ano ok be utlas vie vukuri. \v 24 Yisu ane binge geb taku avut nangge Siria as taku beti amolmol iute be inggas eisir ebe tis gimat walang ano be inggas vavavne bamo molge ok be tis amolmol be tulkwas giru bingbleng ok be eisir ebe ngalau tiate givang givin is ok, itangi Yisu ile be Yisu gilgum eisir tepwengge be utlas vie vukuri. \v 25 Be amolmol anongge nangge Galilaia be nangge nam dabe bage isgabu be nangge Jerusalem be Judia be nangge taku ebe giengk bui Joldan tavlu ane ok, eisir itau ile Yisu. \c 5 \s1 Yisu ginei mateu gitangi amolmol nangge matendubi \p \v 1 Yisu gili amolmol anongge ebe iro isate sut itangi ei ile ok beti gireu matendubi ti gile gibweg. Be ane singamolomb-gen itangi ei ile. \v 2 Be ginei yaun (mateu) gitangi eisir be ginei; \s1 Yaun tas vevias ane \p \v 3 “Amolmol ebe aplos givin Pomate be ilgum is-ate tiate tiate ve inaute Pomate ane mateu ok, tas vevias ge ve Pomate geb eisir dabin. \v 4 Eisir ebe aplos bunam ok tas vevias ge ve atob Pomate nilgum eisir aplos vie. \v 5 Amolmol ebe induel is-ate love weik gen sin-ge ok tas vevias ge ve atob eisir in-gas gen vie ebe Pomate gibiti ane yaun yapin ok. \v 6 Eisir ebe aplos givin anongge ve insov Pomate ane yaun ane lu ge ok tas vevias ge ve atob Pomate nipasang eisir be na nili eisir vie-ngge. \v 7 Eisir ebe tas viti ve amolmol ok tas vevias ge ve atob Pomate ta viti ve eisir. \v 8 Amolmol ebe tas gitung inei ve inalgum gen vie-ngge ok tas vevias ge ve atob eisir indi Pomate. \v 9 Eisir ebe inei yaun bwaibwaya gitangi amolmol ok tas vevias ge ve atob Pomate nital eisir ninei natu-nggen. \v 10 Eisir ebe amolmol emb bunam gitangi eisir ve ebe ilgum Pomate ane yaun ano gile ok tas vevias ge ve Pomate geb eisir dabin. \p \v 11 Yem amolmol ebe amolmol subu inggo aim be inei yaun ungglus ungglus be yaun bing kas-kasop gipil aim be ilgum aim tiate tiate ve ebe uvang mul ve ayeu ok, yem tanggaim vevie-ngge. \v 12 Yem tanggaim vevie-ngge ve asonge yem un-gas gen vevies ebe giengk Pomate ane taku ok. Warik amolmol tiate ane ilgum gen dang etenik gitangi Pomate ane amolmol ebe inei ei avo ok givin. \s1 Yaun gipil gielk tis yev \p \v 13 “Yem weik amolmol as gielk. Gielk ei gen vavis vie bemem ginei gielk vavis ma be bwalum weik ebe bui ok, okob gen ti giengk ebe atob tanalgum be gielk etok vavis vukuri ok ite. \v 14 Yem weik yev ebe giro amolmol tepwengge ok. Ginei amolmol nangge nam dabe ti inambweg matendubi ti, okob eisir etok gitangi ebe atob inmumu is-ate ok ite. \v 15 Amol ti gitangi nitung lam be nivandung kilkiel niwei ok ite. Atob ei nitak lam etok niengk nitip ge veik niro amolmol tepwengge nangge nam aplo. \v 16 Dang-etok yem unes aim luev vie weik etok ge, veik amolmol indi gen vevies ebe yem ulgum ok be avos nivwat Pomate ebe gibweg gulumb ok.” \s1 Yisu gibul amolmol ve Pomate ane luev \p \v 17 “Yem tanggaim nitung unei ayeu ganme ve nayaing Mose ane yaun be tis Pomate ane yaun ebe warik ane amolmol ebe inei ei avo ok inei ok ite ma. Ayeu ganme veik nalgum yaun etok ano nile. \v 18 Ayeu nanei bingano-ngge nitangi yem, gulumb tis nalk asonge ma nikwai bemem Pomate ane yaun ake natu ti wat ma nikwai ite ma yapin, atob niengk dang etok love yaun tepwe-ngge ano nile. \v 19 Amol ti ginei giro Pomate ane yaun ake natu ti vukir be gile gibul amolmol subu ve inalgum gen weik ete ei ate ane ta gitung ok, atob amol etok nisov Pomate ane taku ebe ve nemb amolmol dabin ok nile bemem atob ei nimbweg vie molge ite. Be ginei amol ti aplo givin Pomate be gibul amolmol ve invang mul ve Pomate ane yaun, amol etok atob nimbweg vie molge nangge Pomate ane taku ebe ve nemb amolmol dabin ok. \v 20 Ayeu nanei bingano-ngge nitangi yem, ginei yem aplongg-aim givin Pomate be ulgum ei ane ayun ano gile gitlek ebe Parisai be tis gidung ebe emb Mose ane yaun dabin ok ilgum ok, atob yem unsov Pomate ane taku ebe ve nemb yem dabin ok unde.” \s1 Yisu ginei yaun gipil gen ebe gilgum amolmol be tas vavis ok \p \v 21 “Yem utpweng yaun ebe warik eitit tumbud-gen iute ok are gikwai, ve Pomate ane amolmol kulkul ane inei, ‘Unes amolmol vunu ite.’ \p \v 22 Bemem ayeu nanei nitangi yem, amol ti ginei ta vavis ve ane nune atob amol etok ninggas yaun bamo molge nang-ge bambamo yaun ane. Be ginei amol ti ninei yaun ungglus-ungglus nipil amol ti, okob amol etok atob nivarkei bambamo yaun ane nas. Be ti ginei gigo ane nune ti ginei, ‘Mie gen singe be dabem gwet ma,’ amol etok kasopge nireu yev bamo ebe giengk dang etok painge ge ok nile. \v 23 Ginei mie guvwat am ben gutangi taku da ane gule ve nomb da nitangi Pomate be seukie-ngge mie tam giro yaun ebe yemlu am nune ti ung-go aim ate ok, \v 24 okob nutak am da ningk nimbloblo taku da ane be nunumul nule be gabu am nune etok unpasang aim yaun etok be ma nikwai kob nule be nomb am da nitangi Pomate. \v 25 Ginei amol ti ve ninggas mie nutangi eisir ebe ilgum amolmol as yaun ok nule, okob gabu unpasang aim yaun seukie-ngge tis ete gabu uvang luev ve ule ok, veik am nune etok ning-gas mie nutangi bambamo ebe ilgum amolmol as yaun ok nule ite, velob eisir etok inemb mie nutangi amolmol ebe emb kapual-lu dabin ok nule. Kob atob eisir ebe emb kapual-lu dabin ok, intak mie nusov kapual-lu nule numbweg. \v 26 Ayeu nanei bingano-ngge nitangi mie, atob mie menuhlang nukwai kapual-lu ite love nos am gen bambamo ebe gulgum ok ane den vunu kob atob menuhlang nukwai kapual-lu.” \s1 Yisu ginei yaun wasi ane \p \v 27 “Yem ute warik Pomate ane amolmol kulkul ane inei unalgum gen wasi ane ite. \v 28 Bebem ayeu nanei nitangi yem, amol ti ginei gili avie ti ve matano ge, be ta gitung ve nes luev wasi ane nitangi avie nok, okob etok weik ebe ande ei gilgum wasi ok nang-ge ei ate aplo. \v 29 Ginei mie matanom tavlu gilgum be mie gulgum gen tiate, okob nuptit vurupwe be nukari. Be etok vie ve utlem ane gen ti nikwai be tiate ve nureu yev tis utlem ane gen walang ok nule. \v 30 Be ginei mie bagem tavlu gilgum be mie gulgum gen tiate, okob nudbwen gili nikwai, be gen etok vie ve mie nuvang tis bagem tavlu ge, bemem tiate ve nureu yev tis bagem isgabu nule.” \s1 Yaun ebe amolmol bwais ve aruasgen ok \p \v 31 “Pomate ane amolmol kulkul ane inei yaun ti givin dang-eteik; Amol ti ginei bua ve arue, okob amol nok atob niro yaun ebe ve bua ve arue ok nireu kapia den ti, be nemb nitangi arue nile. \v 32 Bemem ayeu nanei nitangi yem, amol ti ginei bua ve arue be gitin ei bemem avie nok gilgum gen wasi ane ite be mul-ane avie nok gile geb amol vaku ti vukuri, okob amol etok gilgum arue avie weik ebe avie wasi ane ti ok. Be amol ti ginei gile geb avie ti ebe warik arue amol bua ve ane be gitin ok, okob amol etok gilgum gen wasi ane weik etok ge.” \s1 Yaun ebe amolmol irusu bais ok \p \v 33 “Yem ute yaun ti ebe warik Pomate ane amolmol kulkul ane inei ok be inei, ‘Amol ti ginei gibiti yaun ti be girusu bage, okob ei nilgum ane yaun ano nile ve gisov ei gibiti yaun be girusu bage gitangi Pomate.” \v 34 Bemem ayeu nanei nitangi yem, unei yaun be unrusu baingg-aim nivin ite molge. Unrusu baingg-aim nitangi gulumb ite ve etok Pomate ane taku ebe geb amolmol dabin ok. \v 35 Be unrusu baingg-aim nitangi nalk ite ve etok Pomate ane taku givin. Be unrusu baingg-aim nitangi Jerusalem ite ve etok Amol Bamo ebe geb amolmol dabin ok ane nam. \v 36 Be nurusu bagem nitangi dabem tulkwe ite nivin weik etok ge ve mie gitangi ebe atob nulgum dabem lan ano donke-ngge be menihlang bogbogo me tumtumi ok ite. \v 37 Yaun ebe yem ve unei ok eteik, ‘E-e, atob ayeu nalgum,’ me ‘Ma, atob ayeu nalgum ite.’ Be ginei yem une yaun subu givin, okob ayun etok ginme nang-ge Sadam ane.” \s1 Yaun ebe amolmol emb gen giwel ate ok \p \v 38 “Yem ute Pomate ane amolmol kulkul ane inei yaun ti givin dang-eteik, ‘Amol ti ginei ges mie matanom, okob mie nos ei ane niwel. Be ginei amol ti ges mie nivom be gible, mie nos ei ane ve nitung.’ \p \v 39 Bemem ayeu nanei nitangi yem; Unemb tiate niwel tiate ite. Amol ti ginei givtav mie paptem tavlu, mie nomb tavlu be ei nivtav nivin. \v 40 Amol ti ginei ta gitung ve nilgum miam yaun nitangi eisir ebe ilgum amolmol as yaun ok ve nivwat miam kup, be eisir nok inei gitangi mie ve nomb am kup nitangi ei, okob mie nomb am kup malar ane nitangi ei nivin. \v 41 Be ginei amol valir ane ti lolo ve mie nuvwat ei ane wambal nuvang luev ake dongke-ngge, mie nuvang luev ake ailu nuvin ei. \v 42 Be amol ti ginei giutani gen ti nang-ge mie, okob nomb gen etok nitangi ei. Be ginei amol ti ta givin ve nivwat gen ti nangge mie be mulane kob ei nemb gen ti niwel miam gen etok, okob mie nuvkir dumem nitangi ei bwaya.” \s1 Yaun ebe ve tand-nivin amolmol valir ane ok \p \v 43 “Yem ute Pomate ane amolmol kulkul ane inei tam nivin am nune-nggen be nuvkir dumem nitangi amolmol ebe ilgum mie ok. \v 44 Bemem galkik ayeu nanei nitangi yem; Tangg-aim nivin amolmol ebe ilgum yem tiate tiate ok be unes miengk nitangi Pomate ve eisir ebe ilgum gen ungglus ungglus gitangi yem ok ane nivin, \v 45 veik atob Tamangg-aim ebe gibweg gulumb ok nili yem ninei natu-nggen. Ve Ei geb ane as tis ur ve amolmol vie be tiate ane givin. \v 46 Ginei yem tangg-aim nivin amolmol ebe tas givin yem ok ge, okob gitangi ebe atob Pomate nemb gen vevies ge nitangi yem ok ite, ve amolmol tiate ane ok ilgum gen etok givin. \v 47 Be ginei yem kakie unvin aim nune-nggen ge, okob gen etok ok vie ite weik etok ge ve amolmol tiate ane ilgum gen etok givin. \v 48 Unemb aim ate dabin vie-ngge weik ete Pomate geb ate dabin vie-ngge nangge gulumb ok.” \c 6 \s1 Yaun ebe ve tand-nivin amolmol ok \p \v 1 “Yem undi aim ate-ngge. Unemb Pomate ane kulkul be unalgum gen vevies ge nangge amolmol nas ite velob amolmol indi be avos nivwat aim. Ginei yem ulgum dang etok okob atob un-gas gen vie ti nangge Pomate ebe gibweg gulumb ok ane ite. \v 2 Ginei yem ve unemb gen ve amolmol ebe gen ma ve is ok, okob unalgum unvwaivun ge velob amolmol subu indi be avos nivwat yem arengg-aim, dang ebe amolmol binkasop ane subu ilgum nangge lum mateu ane aplo be nangge luev gil-kili ok. Eisir ilgum dang-etok veik amolmol indi be avos nivwat eisir ares. Bemen ayeu nanei nitangi yem, eisir etok ande ivwat as gen vie gikwai, ve amolmol avos givwat eisir be gitangi ebe atob eisir in-gas gen vie ti vukuri nindeb mulane ok ite ma. \v 3 Dang-etok be ginei yem ve unemb gen ve amolmol okob unalgum bwaya-gege veik amolmol ebe imbweg imbloblo aim ok indi bwaya. \v 4 Be yem aim kulkul vie ete ulgum ok atob nivwaivun ate-ngge. Be Tamangg-aim ebe gili gen ebe givwaivun ate-ngge ok, atob nemb gen vevies ge nitangi yem.” \s1 Yaun miengk ane \p \v 5 “Ginei yem ve unes miengk nitangi Pomate, okob unalgum weik ete amolmol bingkasop ane ilgum ilgum ok bwaya. Eisir etok tas givin ve ines miengk invarkei lum mateu ane aplo be nangge kasa lavo veik amolmol indi e avos nivwat eisir. Bemen eisir ande inggas as gen vie gikwai, ve amolmol avos givwat eisir. \v 6 Bemem ginei yem ve unes aim miengk nitangi Pomate, okob unsov aim nam aplo unde be unes nam-avo nile kob unes aim miengk nitangi Pomate ebe givang givwaivun ate-ngge ok, kob atob Ei nili gen ebe yem ulgum ok be nemb gen vevies ge nitangi yem. \p \v 7 “Ginei yem ve unes miengk okob unei yaun walang ano be undib bamo dang ete amolmol dabas ungglus ane ilgum ok bwaya. Eisir tas gitung dang-eteik inei atob Pomate niute eisir as yaun ve gisov eisir es miengk undib molge. \v 8 Dang-etok be yem unalgum weik ete eisir ok bwaya, ve Pomate ei gitpweng gen walang ete yem tangg-aim givin be ve unautani ei ok are gimungg gikwai. \v 9 Dang-etok be yem unes aim miengk dang eteik: \q1 ‘Tamangg-amei ebe gubweg gulumb ok, amei tangg-amei givin anei amolmol avos nivwat mie arem nemb ta-ngge ma. \q1 \v 10 Mie nomb amei dabin ve am gwang-ne be amei anvang mul ve miam tam givin ge nangge nalk, denang ebe nangge gulumb ok. \q1 \v 11 Amei-mei ben asmate walang ok ane galkik etek mie gob gitangi amei. \q1 \v 12 Mie tam nivalngan amei-mei tiate ebe algum ok, dang ete amei tangg-amei givalngan tiate ebe amolmol ilgum gitangi amei ok. \q1 \v 13 Mi nung-gas amei antangi gen tiate ande bwaya, be nung-gas amei ankwai Sadam tis ane gen tiate. (Mie-ngge gitangi ve nob amolmol dabin, be Amol gwangne be Amol bogbogo ane, be asonge numbweg dang etok nemb ta-ngge. Bingano.’) \p \v 14 “Be unaute kob. Ginei yem tangg-aim givalngan gen tiate ebe amolmol ilgum gitangi aim ok, okob Tamangg-aim ebe gibweg gulumb ok atob ta nivalngan yem aim gen tiate ebe ulgum ok weik etok ge. \v 15 Be ginei yem tangg-aim givalngan amolmol as gen tiate ebe inei gipil yem ok ite, okob Pomate ok atob ta nivalngan yem aim gen tiate ebe ulgum be unei ok ite weik etok ge.” \s1 Yaun ebe ve tanyamar ben be tanes miengk ok \p \v 16 “Ginei yem ve unyamar ben ve miengk ane, okob unalgum nangg-aim tiate weik ete amolmol binkasop ane ilgum ok bwaya. Eisir etok ilgum ve ilgum nas tiate veik ines is-ate ru nitangi amolmol, veik amolmol indi be inei eisir iyamar is ate ve miengk ane. Bemem ayeu nanei nitangi yem; Eisir ande inggas as gen walang ok gikwai, be gitangi ebe atob Pomate nemb gen ti vukuri nitangi eisir nindeb mulane ok ite ma. \v 17 Dang-etok be ginei yem ve unyamar aim ate ve miengk ane, okob unrau dabangg-aim lan be unvuk nangg-aim, \v 18 veik unes aim ate ru nitangi amolmol be indi denang ebe yem uyamar aim ate ve miengk ane ok ite. Bemem Tamangg-aim ebe uli ite ok ete atob nili gen ebe yem ulgum uvwaivun ge ok, be atob nemb gen subu niwel gen ete yem ulgum uvwaivun ge ok nitangi aim.” \s1 Yaun ebe amolmol tas gitung gen nalk ane gitlek Pomate ok \p \v 19 “Yem unro aim gen vevies nalk etenik ane sut niengk nalk etenik ite, ve gwaleseng atob nidbwen be gen subu atob galgale. Be atob amolmol vaina ane inme be invaina nikwai. \v 20 Yem unro aim gen vevies sut niengk gulumb veik atob gwaleseng nidbwen me galgale ite, be amolmol vaina ane atob inme be invaina nikwai ite. \v 21 Ve taku ete yem uro aim gen vevies sut gienk ok, ete atob yem ate ok tangg-aim nivin taku etok nivin weik etok ge.” \s1 Gen ebe gilgum amolmol be ivang vie ok \p \v 22 “Yem ginei tanggaim nitung gen vie-ngge niengk aplongg-aim atob unalgum gen vevies ge. \v 23 Be ginei tanggaim gitung gen tiate giengk aplongg-aim atob unalgum gen tiate weik etok ge. Be gen tiate ete yem tanggaim gitung ok atob unalgum nemb ta-ngge.” \s1 Yaun ebe tamb tivie ailu as kulkul gipil dongke ok \p \v 24 “Amol ti gitangi nemb tivie ailu as kulkul nipil dongke ite ve atob ei bua ve tivie ti be ta nivin tivie dongke-ngge. Be tivie ailu nok dang eteik Pomate ane kulkul be kulkul mone ane. Dang-etok be unemb tivie ailu as kulkul nipil dongke ite.” \s1 Gen ebe gilgum amolmol be aplos bunam be tas gitung walang ano ok \p \v 25 “Dang-etok be ayeu nanei nitangi yem. Aplongg-aim bunam be tanggaim nitung walang ano unei atob unen be unum gen ret ebe ve niro aim ta be tis gen ebe ve uno be unro ok bwaya. Ve tanambweg matawand etok gen vie molge gitlek ben, be utland ulis etok gen vie molge gitlek kup tis babal. \v 26 Yem uli mank bambamo ete ilwep ilwep ivang nik, eisir ivro ben me iro ben sut gisov as nam aplo gile ite, bemem Pomate be gibweg gulumb ok ete givkwen eisir. Be yem gen vie molge gitlek mank, be atob Pomate nemb gen walang ok nitangi yem ite me? \v 27 Amol ti gitangi ebe ta nitung dang-eteik ninei asonge ei nimbweg sawa undib siting-ge nivin nangge nalk ok ite. Ma yapin. \v 28 Yem tanggaim nitung kup tis kambam bamo molge ite. Tau yem undi monok bambamo ebe geb taku walang ok avut ok, eisir emb kulkul ben ane me ipasang kup tis kambam ti ite. \v 29 Bemem ayeu nanei nitangi yem; Warik amol ti are Solomon, ei amol bamo ti ebe tis wambal walang ok bemem ei ane gen ti bwalbwale vie molge weik ete monok ok ite ma. \v 30 Monok ei gen galkik ane ge be asongkob atob ainggwen be nes ulur nikwai. Be yem amolmol yem gen vie molge gitlek monk. Bemem yem aplongg-aim givin Pomate ano molge ite, \v 31 beti tanggaim gitung walng ano unei atob unen be unum gen ret be uno kup tis kambam ret. \v 32 Amolmol ebe aplos givin Pomate ite ok, eisir atob tas nitung gen dang dang-etenik. Bemem yem Tamangg-aim ebe gibweg gulumb ok ei gitpweng gen walang ete yem tangg-aim givin ve un-gas ok are gimungg gikwai, be atob ei nemb yem dabin vie-ngge. \v 33 Bemem ginei yem aplongg-aim givin dang-etok unei Pomate geb yem dabin bingano ge, be ulgum ei ane yaun ano gile, okob atob ei nemb gen subu subu nitangi yem nivin weik etok ge. \v 34 Dang-etok be aplongg-aim bunam be tanggaim nitung walang ano ve gen bunam asongkob ane ite, ve etok gen asongkob ane-ngge. \c 7 \s1 Yaun ebe talgum amolmol subu as yaun ok \p \v 1 “Yem undi aim ate unei yem vie molge gitlek be unalgum amolmol subu as yaun ite, \v 2 ve atob Pomate nilgum yem aim yaun nivin weik etok ge. Be gen ete yem ulgum gitangi amolmol subu ok ete atob Pomate nilgum nitangi yem nivin. \v 3 Mie nam be nuli am luev ebe guvang be gulgum ok nimungg, bekob nunei amol ti ane tiate ane yaun. \v 4 Be uli ve nunei amol ti ebe gilgum tiate ok ane yaun ve mie ok gilgum gen tiate walang ano gitlek ei. \v 5 Mie amol binkasop ane. Mie nupasang am tiate ebe gulgum ok nimungg be ma nikwai kob nulgum amol ti ebe gilgum tiate ok ane yaun. \v 6 Ginei amolmol subu tas givin ve inaute Pomate ane yaun, okob yem unbul eisir ve Pomate ane binge vie. Be ginei eisir bwais, okob unei yaun ti nitangi eisir bwaya ve atob indi yaun etok denang gen sin-ge be inei yaun ungglus ungglus nipil aim.” \s1 Yaun ebe ve tanau-tani gen nangge Pomate ok \p \v 7 “Ginei eitit tanau-tani Pomate ve gen ti ane, atob Ei nemb nitangi eitit. Be ginei tanrek gen atob tandi, be ginei tantal Pomate atob Pomate nemb eitit avond ru. \v 8 Ve amol ti ginei giutani Pomate ve gen ti ane, atob Pomate nemb, be amol ti ginei girek gen atob nili. Be ti ginei gital Pomate atob Pomate nemb ei avo ru. \v 9 Nunus ti ginei niutani tine ve bat ane, atob tine nemb vat nitangi ei ite. \v 10 Be nunus ti ginei giutani tame ve wenk ane, atob tame nemb mwat nitangi ei ite ma. \v 11 Amolmol tiate ane nangge nalk tas givin natus-gen be emb gen vevies-ge gitangi eisir, bemem yem Tamangg-aim ebe gibweg gulumb ok ei ta givin amolmol gitlek molge be ginei yem unautani ei ve gen vie ti ane, atob ei nemb. \v 12 Be gen walang ete yem tangg-aim givin ve amolmol inalgum nitangi yem ok, ete unalgum gen etok nitangi eisir. Ve Mose ane yaun be tis Pomate ane amolmol ebe warik inei ei avo ok as yaun ane dabe etenik.” \s1 Luev ebe gitangi Pomate ane taku ebe geb amolmol dabin gile ok, etok natu molge \p \v 13 “Tansov Pomate ane taku ebe geb amolmol dabin ok tande, ane nam avo natu molge, be luev ebe gitangi yev bamo ebe giengk dang etok gile ok, ete gen ti givarkei avut ite ma. Be atob amolmol anongge invangg luev bamo etok intangi yev bamo ebe gienk dang etok ok inde. \v 14 Be luev natu ebe gitangi Pomate ane taku ebe geb amolmol dabin ok gile ok, ete bunam molge be atob amolmol dongke dongke-ngge invang intangi luev etok inde.” \v 15 “Nangg-aim undi aim ate-ngge ve amolmol bingkasop ane ebe iyo inei eisir inei Pomate avo ok. Eisir nok atob invang be inalgum as gen weik ebe amolmol vevies ane ok, veik amolmol indi eisir vie. Bemem nangge eisir aplos eisir tas-gitung gen tiate walang ano molge. \v 16 Yem atob unatwpeng eisir are niengk as luev ete ivang ok ge. Wal duduli gitangi ebe nes ano weik weiwei ok ite, \v 17 be ei ebe ges ano vevies ok gitangi ebe nes ano tiate ok ite. \v 18 Be ei ebe ges ano tiate ok gitangi ebe atob nes ano vevies ok ite. \v 19 Be ei ebe ges ano tiate ok ete atob um tivie nile be nitle nile nitak be nikari nireu yev nile. \v 20 Dang etok be atob yem unatpweng amolmol bingkasop ane nok are niengk as leuv ete ivang ok ge.” \s1 Pomate ta gisgil amolmol bingkas-kasop ane \p \v 21 “Velob yem tangg-aim nitung dang-eteik unei; Amolmol tepwengge ebe ital ayeu inei, ‘Pomate, mie awangg Amol Bamo ok,’ ete atob tepwengge insov taku gulumb ane inde, bemem dang-etok ite ma. Eisir be iute Tamangg ane yaun be tas givin ve inalgum ano nile ok, eisir etok ge ete atob insov Pomata ane taku ebe ve nemb amolmol dabin ok inde. \v 22 Asonge nindeb mul-ane nivin ebe ayeu ve nanumul name nalk ok, atob amolmol anongge intangi ayeu inme be inei, “Amol Bamo, amei anei Pomate ane avo be anei gisov mie arem, be aitin ngalau tiate anongge gikwai amolmol ve miam gwangne, be algum gen bwalbwale anongge ve miam gwang-ne.” \v 23 Bemem atob ayeu nanei roro-ngge nitangi eisir nanei, ‘Ayeu ganini yem. Yem amolmol tiate ane, be unkwai ayeu.” \s1 Yaun gipil amol ailu ebe itav as nam ok \p \v 24 “Amolmol ebe iute awangg yaun be tas givin ve inalgum ano nile ok, eisir etok weik amol ebe gitpweng gen are be gitav ane nam tis twelk ok. \v 25 Be ur bamo gisov be bui vot bamo molge, be wavin bamo givang bemem ges nam etok butu ite, ve nam etok ane twelk gisov nalk aplo gile beti giro ta be nam givarkei gwangne. \v 26 Be amolmol ebe iute awangg yaun eteik be ilgum ano gile ite ok, ete weik amol ti ebe gitpweng gen are ite be gitak ane nam giwe nalk dobo sin-ge ok. \v 27 Be ur bamo gisov be bui vot bamo giriv, be wavin bamo givang be ges namb etok be gihlu gile gitak nalk, ve nam nok ane twelk ma ebe ve niro ta be nivarkei gwangne ok.” \p \v 28 Yisu ginei ane yaun bambamo etok love ma, be amolmol tepwengge ikuri vunu-ngge ve ei ane yaun ebe ginei ok, \v 29 ve Ei gibul eisir weik gidung ebe emb Mose ane yaun dabin ok ite ma. Yisu gibul eisir tis ane gwang-ne ge. \c 8 \s1 Yisu gilgum amol ti ebe tis bid namvu ok be utle vie vukuri \p \v 1 Yisu gisov nangge matendubi gile be amolmol ano-ngge itau ile ei. \v 2 Be amol ti ebe tis bid namvu ok gitangi Yisu gile be giro va-ndubi supwe gisov nalk gideb Yisu na ane be ginei gitangi Yisu. “Ginei mie tam givin kob nulgum ayeu utlangg be vie vukuri.” \v 3 Yisu gito bage gile be gitak bage giwei amol nok be ginei, “Ayeu tag givin ve nalgum mie utlem be vie vukuri, be ande ayeu galgum mie utlem be vie.” Be seukie-ngge amol nok utle gile lavo vukuri. \v 4 Bekob Yisu ginei gitangi ei; ‘Uli ve nunei gen etenik binge nitangi amolmol, bemem mie nuvang roro-ngge nutangi amol bamo ebe geb da nangge lum yamar ok nule be nos imate ru nitangi ei, bekob nomb am da nitangi Pomate, dang ebe warik Mose ginei ok veik atob amolmol tepwengge inatpweng are inei ande mie utlem vie gikwai.” \s1 Yisu gilgum amol bamo tiebe geb amolmol valir ane dabin ok ane amol kulkul ane ti be utle vie vukuri \p \v 5 Yisu gile gihlang Kapanaum be amol Rom ane ti ebe geb amolmol valir ane dabin ok gile vunge ve ei be ginei yaun gwang-ne gitangi ei be lolo ve nilgum ei ane amol kulkul ane be vie vukuri, \v 6 be ginei, “Awangg amol kulkul ane ti gigas gimat tiate-ngge be va be bage tulkwe giru bingbleng, be gitangi ebe ve nilauk ok ite. Be ei gigas vavavne bamo molge be giengk nam aplo ge.” \v 7 Be Yisu ginei gitangi amol ebe geb amolmol valir ane dabin ok, “Atob ayeu nale be nalgum miam amol kulkul ane etok be utle vie vukuri.” \v 8 Be ei giwel Yisu avo be ginei, “Bemem ayeu amol vie ite gitangi ebe atob nanggas mie be tande awangg nam ok ite. Be mie gitangi ebe atob nunei yaun ve avom ge be awangg amol kulkul ane etok utle vie ok. \v 9 Ve ayeu ok ayeu gasov amol ebe tis are ok ane lu, be ei geb ayeu dabin be ayeu gab angg amolmol valir ane dubi ti dabin. Be ginei ayeu nanei nitangi angg amol ti be nanei ‘Ule!’ atob ei nile. Be ginei nanei nitangi angg amol kulkul ane ti ve nilgum gen etok, atob ei nilgum.” \v 10 Yisu gikuri vunu-ngge ve amol etok ane yaun ebe ginei ok, be ginei gitangi amolmol ebe ivang mul ve ei ok be ginei, “Ayeu nanei nitangi yem. Ayeu gali amol ti aplo givin ayeu dang ete amol etenik ok nangge Isrel be tis taku subu givin ite molge. \v 11 Dang-etok be ayeu nanei nitangi yem, amolmol nangge taku walang ok atob inme be inambweg invin Ablaham gabu Isak be Jakop be inen ben nangge Pomate ane taku ebe ve nemb amolmol dabin ok ebe gipasang ve eisir ane yapin ok. \v 12 Bemem eisir ebe aplos givin Pomate ite ok, ete atob Pomate nitin eisir inde insov aiweng tumi aplo. Be nangge taku etok atob eisir in-gas bunam be inteng ano-ngge.” \v 13 Bekob Yisu ginei gitangi amol galkok be ginei, “Uvang am nam ane ve mie aplom givin beti atob nilgum be am amol kulkul ane utle vie vukuri.” Be seukie-ngge amol nok ane amol kulkul ane utle vie vukuri. \s1 Yisu gilgum amolmol anongge ebe inggas gimat walang ano ok utlas vie vukuri \p \v 14 Yisu gile Pita ane nam be gili Pita lawa-vie ebe gimat utle vavavne be giengk nam aplo ok. \v 15 Yisu geb ei gibweg bage be seukie-ngge gimat gihlang gikwai ei be gimdil be gipasang ben ve tis Yisu inen. \p \v 16 Givin gibok etok amolmol inggas eisir ebe ngalau tiate givang givin is ok be itangi Yisu ile. Be Yisu ginei yaun ve avo ge gitangi ngalau tiates nok be ile ihlang ikwai amolmol, be gilgum eisir ebe tis gimat ok be utlas vie vukuri. \v 17 Yisu gilgum gen dang-etok beti ande gilgum yaun ebe warik Pomate ane amol ebe ginei Pomate avo ok are Aisaia ginei ok be ano gile. Aisaia ginei dang-eteik: ‘Ei ate gigas eitit and gen bunam tis vavavne.’ \s1 Yaun ebe ve tanvang mul ve Yisu ok \p \v 18 Yisu gili ebe amolmol ano-ngge ivarkei meidbul ei ok be ginei gitangi ane singamolomb-gen ve ines bui gili inde inpil bui tavlu ane. \v 19 Be gidung ti ebe geb Moses ane yaun dabin ok ginme be ginei gitangi Yisu be ginei, “Gidung, taku walang ete mie ve nule ok atob ayeu navang mul ve mie painge-ge.” \v 20 Yisu giwel ei avo be ginei, “Uruv tis as nalk avo be mank walng etenik tis as niu bemem Pomate Natu Ayeu, ebe meng-gahlang weik amolmol ok, angg taku ti giengk ebe ve nayap nambweg ok ite.” \v 21 Be eisir sigamolomb as amol ti gile be ginei gitangi Yisu be ginei, “Ayeu nale be naspun tamangg nikwai kob nanme be navang mul ve mie.” \v 22 Bemem Yisu giwel ei avo be ginei, “Gitangi ite! Amolmol ebe aplos givin ayeu ite ok inaspun eisir ete imat vun-kunu ok be mie nunme be nutau nile ayeu.” \s1 Yisu ginei yaun gitangi wavin tine be bongong \p \v 23 Yisu tis ane singamolomb-gen ile ipil ei-vovo be ile, \v 24 be seukie-ngge wavin givang bamo molge be ane tine bamo tiate nangge bui kapul be ngal gikari gisov ei-vovo aplo. Bemem Yisu ande giengk kukwe gikwai. \v 25 Be ane singamolomb-gen itangi ei ile es ei itin be inei, “Omb eitit ru ma! ve kasop ge atob tansov gielk be tanmat vunu.” \v 26 Yisu ginei gitangi ane singamolomb-gen be ginei, “Yem upelk dang etok ve ret ane? Yem wat aplongg-aim givin ayeu ano molge ite me?” Bekob Yisu gimdil givarkei be ginei yaun ve avo ge gitangi wavin tis ngal be wavin bongong be ngal gitak love bongong vie molge. \v 27 Eisir singamolomb ili love ilat bais be inei gitangi is ate be inei, “Amol ret dang etenik, ve wavin tis ngal ok be iute ei avo ge ba?” \s1 Yisu gilgum amol ailu ebe ngalau tiate givang givin is ok be utlas vie \p \v 28 Yisu tis ane singamolomb-gen ile isov Gadara as taku gideb bui kapul tavlu ane be amol ailu ebe ngalau tiate givang givin is ok meihlang nangge taku gimat ane, be ile vunge ve Yisu. Amol ailu nok as gwang-ne gitlek molge be amolmol ipelk ve is ate ane be ivang luev etok ite. \v 29 Ngalau tiate etok ili Yisu be yayai be inei, “Pomate Natu mie, sawa ebe mie ve nulgum amei-mei yaun ok giengk nangge, be mie wat gunme ve nomb vavavne nitangi amei nok etenki me?” \v 30 Be amolmol ebe emb bwelk dabin ok ivkwen bwelk dubi bamo ti ivang imbloblo taku ete Yisu tis amol ailu etok ivarkei ok. \v 31 Beti ngalau tiate etok inei gitangi Yisu be inei, “Ginei mie tam givin ve nuitin amei ankwai taku etenik, okob mie nuhlin amei be ande anatwep bwelk bambamo etok aplos ande.” \v 32 Be Yisu ginei, “Unde!” Ngalau tiates nok ile ihlang ikwai amol ailu etok be ile itwep bwelk etok aplos ile, love ilgum be bwelk etok tepwengge ituvki isov matendubi ile isov bui be tepwengge inum bui be imat vunkunu. \v 33 Amolmol ebe emb bwelk nok dabin ok ipelk be ituvki ile ve ivang nam ane, be inei bwelk nok as yaun be tis gen ebe Yisu gilgum gitangi amol ailu ebe ngalau tiate givang givin is ok lavo gitangi amolmol. \v 34 Bekob ete amolmol tepwengge nangge nam dabe etok iro Yisu avkavut nangge luev ile, love imbielk ve Yisu be inei gitangi ei ve nikwai eisir as taku be nile ve nivang. \c 9 \s1 Yisu gilgum amol ti ebe gigas gimat be va tis bage dubi giru bingbleng ok be vie vukuri \p \v 1 Yisu tis ane singamolomb-gen ile ipil as ei-vovo vukuri be ilumul ile ipil bui tavlu ane vukuri, be ile imbielk ve ei ate ane nam roro. \v 2 Be amolmol nangge nam dabe etok inggas amol ti ebe gigas gimat be va tis bage dubi giru bingbleng ok giwei ane yemb be itangi Yisu ile. Yisu gili eisir as aplos givin ei, beti ginei gitangi amol gimat nok be ginei, “Natum. Aplom bunam bwaya, ve miam gen tiate ebe gulgum ok ande ayeu gasin gikwai.” \v 3 Be gidung subu ebe emb Mose ane yaun dabin ok iute be inei ve isate, “Amol etenik wat ve nilgum molok nile Pomate me?” \v 4 Bemem Yisu ande gitpweng yaun ete eisir tas gitung be inei ve is ate ok are gikwai beti ginei gitangi eisir be ginei; \v 5 “Ginei ayeu nanei ve yaun ge nitangi amol gimat etenik be nanei, ‘Umdil be uvwat am yemb be uvang,’ bemem awangg yaun etok ano ma, atob ayeu mai-mayangg ano-ngge. Bemem ginei ayeu nanei; ‘Ande ayeu gasin miam gen tiate gikwai,’ be awangg yaun etok ano gile ite, okob atob ayeu mai-mayangg ite. Ve amolmol gitangi ebe atob indi gen etok ane ano be inatpweng are ok ite ma. \v 6 Bemem ayeu tangg givin ganei yem unatpweng yaun eteik are vevie kob. Pomate Natu ayeu ebe meng-gahland weik amolmol ok angg gwangne gitangi ebe ve nasin amolmol as tiate nikwai nangge nalk etenik ok.” Bekob Yisu ginei gitangi amol gimat etok be ginei, “Umdil be uvwat am yem be uvang am nam ane.” \v 7 Amol gimat etok gimdil be givwat ane yemb be givang ane nam ane. \v 8 Amolmol ili gen etok be ikuri vunungge love yaun ok ma be avos givwat Pomate are ve ebe geb ane gwangne dang dang-etok gitangi amolmol. \s1 Yisu gital Matai \p \v 9 Yisu tis ane singamolomb-gen ikwai taku etok be ivang ve ile be Yisu gili amol ti ebe geb kulkul takes ane ok, are Matai gibweg ane nam aplo kulk ane. Be Yisu ginei gitangi ei, “Unme be uvang mul ve ayeu.” Matai gimdil be gitau gile Yisu. \p \v 10 Givin sawa ti Yisu tis ane singamolomb-gen en ben nangge Matai nok ane nam be amolmol subu ebe emb kulkul takes ane be iyo iyo amolmol be inggas as mone subu sinsin-ge givin ok be tis amolmol tiate ane subu ile be en ben ivin Yisu tis ane singamolomb-gen. \v 11 Be amolmol subu nangge Parisai ili be ile iutani Yisu ane singamolomb-gen be inei, “Nam-nambed be yem aim gidung gen ben givin amolmol ebe emb kulkul takes ane be iyo iyo amolmol be inggas as mone subu singsin-ge givin ok, be tis eisir tiate ane bambamo etok?” \v 12 Yisu giute Parisai as yaun etok be giwel eisir avos be ginei, “Amolmol ebe utlas vie ok itangi amol marasin ane ile ite ma, eisir ebe tis gimat ok ge ete ivang itangi amol marasin ane ile. \v 13 Unde be unatlo Pomate ane yaun (ebe warik ane amol ebe ginei ei avo ok, ginei ok vevie be undi kob). Ayeu tag givin ve ganei yem unemb da ge nitangi ayeu ite, bemem ayeu tag givin ganei yem tangg-aim viti ve aim ate be unambweg vie-ngge. Ayeu ganme ve amolmol vie ane ge ite ma, ayeu ganme ve amolmol tiate ane givin. \s1 Yaun ebe ve tan-yamar ben ve miengk ane ok \p \v 14 Be givin sawa etok ge Jon ane singamolomb-gen itangi Yisu ile be iutani ei be inei; “Nam-nambed be amei tis parisai ayamar ben givin as-mate subu be as miengk be miam singamolomb-gen ilgum ite. \v 15 Yisu giwel eisir avos be ginei, “Ginei ayeu nambweg navin angg amolmol-gen atob eisir aplos bunam ite bemem ginei ayeu navang nakwai eisir, kob atob aplos bunam be atob inen ben ite. \v 16 Amol ti gitangi ebe nivwat waingg mwanggane ti be nidgin ane ei-vovo vaku ti ok ite. Ginei ei nilgum, atob ngal niyuki ei-vovo nok okob atob waingg niti-titip kob atob ei-vovo nile nitav gielk. \v 17 Be amol ti gitav nam vaku ti be gitak ark mwanggane gireu ane nam vaku etok ite. Ginei ei nilgum dang etok okob atob ur tis wavin nilgum be ark muanggane etok niti-titip kob atob ur nisov nam aplo. Tanemb gen vaku isgabu kob atob isgabu ge niengk vie.” \s1 Yisu gilgum Juda as amol bamo ti are Jairus natu avie be tis avie ebe bage gile Yisu ane kup ge ok, be utlas vie vukuri \p \v 18 Yisu ginei yaun gitangi amolmol givang, be amol ti ebe geb lum mateu ane dabin ok ginme be giro vandubi supwe gisov nalk gitangi Ei be ginei, “Ayeu natungg avie ande gimat vunu gikwai bemem ayeu tag givin ganei mie nunme be nutak bagem niwei ei veik matawe vukuri.” \v 19 Yisu tis ane singamolomb-gen imdil be itau ile amol bamo nok be tepwe ile. \v 20 Be avie ti ebe gigas avie as gimat be giengk dang etok gitangi Sonda bamo 12 ok, gile gibloblo Yisu dume be bage gile Yisu ane kup ge, \v 21 be ta gitung dang etok ginei, “Ginei ayeu baingg niwei Yisu utle ulis me ane kup ge, okob etok gitangi ebe atob nilgum be ayeu utlangg vie vukuri ok.” \v 22 Yisu giro na vukir be gili avie nok bekob ginei, “Avie natu. Aplom bunam bwaya, mie aplom givin beti gilgum be utlem vie vukuri.” Be seukie-ngge avie nok utle vie vukuri. \p \v 23 Yisu tis ane singamolomb-gen imbielk ve amol bamo galkok ane nam be Yisu gili ebe amolmol ilgum tangir be es uye be avos bambamo-ngge ok, \v 24 be ginei, “Unde unahlang unkwai! Avie natu etnok gimat vunu ite, etenok ei matano giengk beti giengk.” Be amolmol tepwengge imalk be inei yaun ungglus ungglus gipil Yisu. \p \v 25 Amolmol tepwengge ile ihlang ikwai kob Yisu gisov nam aplo gile be geb avie natu nok gibweg bage be seukie-ngge avie natu matawe be gimdil vukuri. \v 26 Be gen etok ane binge givang geb taku walang ok avut. \s1 Yisu gilgum amol ailu ebe matanos bop ok be vie \p \v 27 Yisu gikwai taku etok be givang ve gile be amol ailu itau ile ei, sulu ailu nok matanos bop ge isgabu. Be gabu ital yaun avos bamo-ngge gitangi Yisu, be inei, “Devit ane dani mie, tam viti ve eilu ma.” \v 28 Yisu gisov nam aplo gile gibweg bekob ete amolmol subu inggas matanos bop ailu nok itangi ei ile. Be Yisu ginei gitangi sulu be ginei, “Yemlu aplongg-aim givin unei atob ayeu nalgum yemlu matanongg-aim be vie vukuri me ma?” Be sulu inei, “Amol Bamo, eilu aplongg-amei givin.” \v 29 Beti Yisu gitak bage giwei sulu matanos be ginei; “Yemlu aplongg-aim givin ayeu beti atob gen ebe gabu tangg-aim givin ve un-gas ok atob ano nile.” \v 30 Beti gabu matanos ponge be ili taku. Be Yisu geb yaun gwangne molge gitangi sulu be gine, “Gabu undi ge! Unei gen etenik ginge nitangi amolmol be inaute bwaya.” \v 31 Bemem sulu ile be inei Yisu ane binge gitangi amolmol nangge taku etok be nangge taku subu givin. \s1 Yisu gilgum amol avo ma ti ebe ginei yaun ite ok be ginei yaun vusa \p \v 32 Yisu tis ane singamolomb-gen ivang ve ile be amolmol subu inggas amol ti ebe ngalau tiate gilgum be gitangi ve ninei yaun ite ok, itangi Yisu ile. \v 33 Yisu gitin ngalau tiate etok be gile gihlang gikwai amol nok bekob ete ginei yaun vusa. Amolmol tepwengge ili be ilat bais be inei, “Eitit tali gen bamo ti dang etenik nangge Israel ite molge.” \v 34 Bemem amolmol subu nangge Parisai inei, “Ei gitin ngalau tiate etok ve ngalau tiates as amol bamo ebe geb eisir dabin ok ane gwangen.” \s1 Yisu ta viti ve amolmol \p \v 35 Yisu givang geb taku etok avut, be gibul amolmol nangge as lum mateu ane aplo gitang-tangi ge, be ginei yaun ebe Pomate ve nemb amolmol dabin ok lavo lavo gitangi eisir. \v 36 Be gilgum amolmol ebe inggas gimat walang ano ok utlas vie vukuri, be ta viti ve eisir ano-ngge ve gili ebe eisir aplos bunam be imbweg vie ite molge, weik bwelk ebe tivie ma ok. \v 37 Be ginei gitangi ane singamolomb-gen be ginei, “Um etenik ande ane ben gipasang ate gikwai bemem amolmol ebe ve inro ben sut ok aitol ge. \v 38 Dang etok be yem unes miengk be unau-tani um tivie veik nihlin ane amolmol kulkul ane subu inme be inro ane ben ano sut nisov ane nam ben ano ane nile.” \c 10 \s1 Yisu geb ane amolmol kulkul ane gitangi 12 \p \v 1 Yisu gital ane amolmol kulkul ane gitangi 12 be itangi ei ile. Be geb ane gwangne gitangi eisir ve inaitin ngalau tiate nikwai amolmol, be inalgum amolmol ebe tis gimat walang ano ok be utlas vie vukuri. \v 2 Yisu ane singamolomb-gen 12 etok nok ares eteik: Saimon, ebe ital are ti inei Pita ok, gabu male Endru, be Sebedi natu-nggen Jems gabu male Jon. \v 3 Pilip gabu Batolomyu be Tomas gabu Matai ebe warik geb kulkul takes ane ok. Be Alfias natu Jems gabu Tadias, \v 4 be Saimon gabu Judas Iskariot ebe asonge ninei Yisu binge nitangi amolmol valir ane ok. \s1 Yisu ane singamolomb-gen em kulkul mateu ane \p \v 5 Yisu gihlin ane singamolomb-gen 12 etok ve inde be inbul Pomate ane yaun nitangi amolmol be ginei gitangi eisir, “Unde amolmol ebe nangge Juda ite ok be tis Samaria as taku bwaya. \v 6 Yem unvang nambe Israel as taku ane unde ve eisir etok imbweg weik ebe bwelk as tivie ma be isov sangas ok. \v 7 Be unbul eisir ve Pomate ane mateu be unei, ‘Gibloblo ve Pomate nemb ane amolmol-gen dabin.’ \v 8 Yem unalgum amolmol ebe inggas gimat walang ano ok be tis eisir ebe ngalau tiate givang givin is ok, be eisir ebe inggas gimat bid namvu ok, be utlas vie vukuri. Be unes amolmol ebe imat vunkunu ok itin vukuri. Pomate geb ane gwangne gitangi yem sin-gege be uvgo ite ma, dang etok be atob yem unalgum kulkul sinsin-ge. \v 9 Untak mone ti nisov aim vak ite, \v 10 be unvwat ben me kup ti nivin ite, uno aim su be unvwat aim kabut luev ane nivin ite. Ve amolmol ete yem ve unemb kulkul ve eisir ane ok atob inemb gen ve yem.” \p \v 11 Ginei yem umbielk nam dabe ti be amol vie ti nangge nam etok ve ninggas yem unpil ane nam unde, okob yem unambweg uvin ei ge love nitangi ebe ve unkwai nam etok ok. \v 12 Ginei yem upil nam ti ule, okob avongg-aim nes amolmol nam etok ane be unemb yaun bwaibwaya ane nitangi eisir. \v 13 Be ginei eisir tas givin ve in-gas yem unpil as nam unde, okob yem unautani Pomate ve nipasang eisir. Bemem ginei bwais ve ret in-gas yem unpil as nam, okob yem unalgum gen ti bwaya. \v 14 Be ginei eisir ivkir dumas ve yem be bwais ve ret inaute yem aim yaun, okob unrau nangg-aim lili be guni nitangi eisir be kuku ninumul, be unkwai nam etok. Be atob yem unes eisir as gen tiate ebe ilgum ilgum ok ru nitangi eisir ate. \v 15 Ayeu nanei bingano-ngge nitangi yem, asonge nindeb mulane nivin ebe ayeu ve nanumul nanme be nalgum amolmol as yaun ok atob nam dabe etok in-gas bunam tis vavavne bamo molge nitlek ebe warik amolmol tiate ane nangge Sodom tis Gomora inggas ok.” \s1 Yisu ane amolmol kulkul ane atob in-gas vavavne \p \v 16 “Be unaute. Ayeu gahlin yem weik bwelk sipsip ebe ivang isov uvun utap aplo ok. Dang etok be unemb aim ate dabin vie-ngge weik ebe amolmol bwaibwaya ane ok. \v 17 Be undi aim ate-ngge ve atob amolmol inemb aim ta be ingas aim unde be inalgum aim yaun. Be atob inrau aim nangge as lum mateu ane aplo, \v 18 be intak aim unvarkei amolmol bambamo ebe emb amolmol dabin ok nas, be inalgum yem aim yaun ve gisov ebe ulgum awangg kulkul, be unei Pomate ane binge vie gitangi eisir be tis amolmol gitip ane ok. \v 19 Ginei eisir inggas yem ule be iutani yem ve unei aim yaun lavo, okob aplongg-aim bunam ve ebe atob unei yaun ret ok bwaya, me tanggaim nitung walang ano ve atob wali unei aim yaun dang inend ok ite. Ve atob nivin ete yem ve unvarkei amolmol bambambo nas ok atob Pomate nemb yaun ebe yem ve unei ok nitangi yem. \v 20 Be yaun ete yem ve unei ok, atob Pomate ane ngalau ninei. \p \v 21 Be atob amolmol tas nitung as male-nggen ite be inemb eisir nitangi amolmol valir ane be ines eisir vunkunu. Be nunus tamas-gen ok atob inalgum weik etok ge nitangi natus-gen, be nunus atob bwais ve tamas-gen tis tinas-gen be atob amolmol valir ane ines eisir vunkunu. \v 22 Amolmol subu atob bwais ve yem ve gisov ebe ulgum awangg kulkul ok, bemem amol ti ginei ta gitung ayeu be giro ate ta be gigas vavavne painge love gen bunam bamo etok ma, atob Pomate ninggas ei be nimbweg vie nindeb mulane. \v 23 Ginei amolmol nangge namb dabe ti bwais ve yem be inei yaun ungglus ungglus gipil yem, okob unkwai nam etok be unde nam dabe ti. Ayeu nanei bingano-ngge nitangi yem, yem gitangi ebe atob unemb Pomate ane kulkul unemb Israel as nalk etenik avwut ok ite, be atob Pomate Natu ayeu ebe meng-gahlang weik amolmol ok atob nanumul nanme.” \p \v 24 Nunus lum ane gitangi inatlek as gidung ite. Ginei eisir inaute as gidung ane yaun ge kob atob eisir meinahlang weik ete as gidung ok. \v 25 Amol kulkul ane ti gitangi nitlek ane amol bamo ebe geb ei dabin ok ite. Ginei amol etok niute ane amol bamo ane yaun ge kob atob ei menihlang weik ete ane amol bamo ok. Be ginei amolmol intal ngalau tiate tamas are nipil amol bamo ti, okob atob intal ngalau tiate ares nipil amol bamo nok natu-nggen nivin weik etok ge.” \s1 Eitit tanpelk ve Pomate dongke-ngge \p \v 26 “Dang etok be eitit tanpelk ve amol ti ite. Gen walang ebe givwaivun ate ok atob niengk nitip ge be yaun bambamo ebe giengk aplo-ngge ok atob amolmol inatpweng are be ma. \v 27 Be yaun ebe ayeu ganei gitangi yem bwaya-gege ok, yem unei nile nihlang. Be yaun ebe ayeu ganei be yem ate-ngge ute ok, yem unei nitangi amolmo nivin. \v 28 Be unpelk ve Pomate ebe asonge nitin amolmol tis dalgos matawas ane ge insov taku tiate ebe tis yev bamo ebe gienk dang etok inde ok. \p \v 29-30 Tamangg-aim Pomate ei gitpweng gen nalk ane are tepwengge love givnawi amolmol dabas lan ok givin. Be gitpweng gen natu natu ebe ve inmat vunkunu ok are givin weik etok ge. \v 31 Dang-etok be yem unpelk ve aim ate bwaya, ve yem gen vie molge gitlek mank be tis gen walang ok.” \s1 Yaun ebe ve tanei Yisu are vusa ok \p \v 32-33 “Amol ti ginei ninei ayeu arengg binge nitangi amolmol, atob ayeu nanei amol etok are vusa nitangi Pomate nindeb mulane. Be ginei amol ti maimae ve ayeu ite be ninei ayeu binge nitangi amolmol, atob ayeu mai-mayangg ve amol etok ite ma be atob nanei ei binge nitangi Pomate ebe gibweg gulumb ok.” \s1 Yisu ginme ve nimbwas amolmol \p \v 34 “Ayeu ganme ve nalgum gen bwaibwaya ane ite ma, ayeu ganme ve nambwas amolmol. \v 35 Kob atob amolmol subu bwais ve tamas-gen ve gisov ebe tamas-gen aplos givin ayeu ok, be avie gaptol subu ok atob bwais ve tinasgen be tis lawas avie-nggen ve gisov ebe aplos givin ayeu ok. \v 36 Eisir vu ti ginei tepwengge aplos nivin Pomate atob eisir inabweg vie-ngge. Bemem ginei eisir subu aplos givin Pomate ite, atob eisir vu etok inemb is-ate vus-vusa be bwais ve isate. \p \v 37 Amol ti ginei ta givin tame me tine ano-ngge gitlek ayeu, atob ayeu nali amol etok weik angg amol ti ite. Be ti ginei ta givin natu-nggen ano-ngge gitlek ayeu, atob ayeu nali amol etok weik angg amol ti ite. \v 38 Amol ti ginei bua ve ret ninggas gen bunam tis vavavne nivin ayeu, atob Pomate nital ei ninei natu ite. \v 39 Amol ti ginei ta gitung utle ulis bamo molge gitlek ayeu atob amol etok nimbweg vie ite nindeb mul ane. Be ti ginei aplo givin ayeu be ta givin ve nilgum awangg yaun ano nile, be ei gimat vunu ve awangg kulkul, atob amol etok nimbweg vie nideb mulane nangge Pomate ane taku.” \s1 Asonge Pomate ane amolmol-gen ebe aplos givin ei ok in-gas gen vie nindeb mul ane \p \v 40 “Amolmol ebe inggas mie gupil as nam gule ok weik ebe inggas ayeu be tis Amol ebe gihlin ayeu be ganme ok. \v 41 Amolmol ebe ili amol ebe ginei Pomate ane avo ok ti be itpweng are inei etok Pomate ane amol kulkul ane ti, be inggas ei gipil as nam gile ok, eisir etok atob in-gas gen vie ete amol etok atob ninggas nindeb mul ane ok invin. Be amolmol ebe inggas amol vie molge ti ipil as nam ile ve gisov ebe ei amol vie ane ok, ete atob in-gas gen vie ete amol mok ve niggas nindeb mul ane ok invin ei. \v 42 Amol ti ginei gili awangg singamolomb ti be gitpweng are ginei etok awangg singamolomb-gen ti be geb bui luvus ge ve ei ginum, atob amol etok ninggas gen vie nindeb mul ane.” \c 11 \s1 Jon gihlin ane singamolomb-gen subu be itangi Yisu ile \p \v 1 Yisu geb yaun kulkul ane gitangi ane singamolomb-gen 12 etok gikwai, kob ete gimdil gikwai taku etok be gile ve gibul be ginei mateu ve amolmol nangge nam dabe subu ebe gibloblo taku etok ok. \p \v 2 Givin ebe Jon ebe ges bui sanggu gipil amolmol ok gibweg kapual-lu be ei giute gen bwalbwale bambamo ebe Kilisi gilgum ok binge, be gihlin ane singamolomb-gen subu be itangi Yisu ile be iutani ei be inei, \v 3 “Mie amol etenik ebe warik Jon ginei asonge ninme ok, me amol etok givang nangge?” \v 4 Yisu giwel eisir avos be ginei, “Undumul unde be unei gen ete ande uli be ute nik binge itangi Jon. \v 5 Be unei amolmol ebe matanos bop ok ande ili gen vukuri, be ebe vas dubi bingbleng ok ande ivang vie vukuri, be eisir ebe inggas bid namvu be tis eisir ebe talngas-avo gitu ok ande utlas vie be iute yaun vukuri. Be amolmol ebe imat vunkunu ok imdil vukuri be Pomate ane amolmol imbul ei ane binge vie gitangi amolmol ebe aplos givin Pomate gwangne ite ok givin. \v 6 Be ginei amol ti aplo ailu ailu ve ayeu ane ite, amol etok atob nivang tis ta vevie-ngge.” \p \v 7 Jon ane singamolomb-gen ile ikwai kob Yisu ginei yaun gipil Jon gitangi amolmol be gine, “Warik yem ule taku sawa ve undi amolmol me gen sin-ge ti? \v 8 Me yem ule ve undi amol ti ebe gino kup vevies ge ok? Ma yapin. Amolmol ebe ino kup vevies ge ok eisir imbweg nangge amol bamo ebe geb amolmol dabin ok ane nam ge. \v 9 Be yem ule ve undi gen ret, ve undi Pomate ane amol ti ebe ginei ei avo ok me? Bingano. Ayeu nanei nitangi yem. Amol etok ei gitlek Pomate ane amolmol kulkul ane walang ok. \v 10 Be amol nok etok ebe warik Pomate ane amolmol ebe inei ei avo ok inei yaun gipil ei ok. Ve Pomate ginei gitangi Kilisi. Amol ebe ve nemb amolmol ru ok be ginei; ‘Atob ayeu nahlin angg amol yaun ane ti be nimungg nile be nipasang miam liev yapin.’ \v 11 Dang etok be ayeu nanei bingano-ngge nitangi yem nanei, Jon ebe ges bui sanggu gipil amolmol ok ei amol vie molge gitlek amolmol tepwengge nangge nalk. Bemem amol sin-ge ti ginei ta givin ano-ngge ve Pomate nemb ei dabin, okob amol etok ei vie molge gitlek Jon. Ve Jon ei gisov taku ebe ve Pomate nemb ei dabin ok gile ite nangge, be ei ginei ane yaun ge. \p \v 12 “Givin ebe Jon ebe ges bui sanggu gipil amolmol meng-gihilang ok be ginme love galkik asmate etenik, amolmol walang ano lolos ve insov taku ebe Pomate ve nemb amolmol dabin ok inde. \v 13 Amolmol ebe inei Pomate avo be tis Mose ane yaun ok, inei yaun binge gipil taku ete Pomate ve nemb amolmol dabin ok painge ginme love Jon ebe ges bui sanggu gipil amolmol ok ande meng-gihlang. \v 14 Be ginei yem aplongg-aim nivin eisir as yaun ge atob yem unatpweng are unei Jon ei weik Ilaija ebe warik Pomate ane amolmol kulkul ane inei ‘Asonge ninme’ ok. \v 15 Ginei yem talngangg-aim avo giengk be unaute awangg yaun ma.” \p \v 16 “Ayeu atob namb bing-ai ti nipil yem bekob. Yem weik nunus ebe ivang as nam luvwe ok be atob eisir intal nitangi nunus dubi ti be inei, \v 17 ‘Amei as amb benmem yem tangg-aim givin ve unes uye ite. Be amei as uye tangir ane bemem yem tanggaim givin ve unalgum tangir ite.’ \v 18 Jon ebe ges bui sanggu gipil amolmol ok ginme be gen ben be ginum bui vavis ite, be amolmol ili be inei ngalau tiate ti wat givang givin amol etenik. \v 19 Be Pomate Natu ayeu ebe meng-gahlang weik amolmol ok ganme be gan be ganum kob amolmol ili be inei; ‘Ta-undi amolmol ebe ilgum kulkul takes ane ok tis amolmol tiate ane as nune ebenik bom-tine tiate molge.’ Bemem Pomate ges ane dabe-gwet ru gitangi eitit gipil ane kulkul ebe gilgum ok, beti eitit tatpweng are tane Pomate ane yaun, etok yaun ano molge.” \s1 Amolmol ebe aplos givin Pomate ite ok \p \v 20 Yisu ta vavis be gigo amolmol ebe nolge ili gen bwalbwale ebe warik ei gilgum ok gikwai, bemem iro is-ate vukir ite ok be ginei; “Ayeu galgum gen bwalbwale ano-ngge nangge yem aim taku be uli gikwai, bemem aplongg-aim givin ayeu be uro aim ate vukir ukwai aim tiate aplo ite molge ba. \v 21 Yem amolmol nangge Korasin be nangge Betsaida, asonge yem un-gas vavavne bamo molge. Gen bwalbwale ete ayeu galgum nangge yem aim taku ok, ginei ayeu nalgum nangge amolmol tiate ane as taku nangge Taia tis Saidon, atob eisir aplos nivin be inro is-ate vukir inkwai as tiate aplo seukie-ngge. \v 22 Asonge nindeb mul ane atob Pomate nipasang amolmol nangge Taia be Saidon vie molge nitlek yem. \v 23 Be yem amolmol nangge Kapenaum, yem ulgum ve avongg-aim givwat aim ate bemem asonge yem unreu yev. Gen bwalbwale ete ayeu galgum nangge yem aim taku nik ginei ayeu nalgum nangge Sodom as taku, atob eisir inambweg nik nangge. \v 24 Bemen ayeu nanei bingano-ngge nitangi yem, asonge nindeb mul ane atob yem un-gas vavavne bamo molge nitlek ebe amolmol Sodom ane ve in-gas ok.” \s1 Yisu ginei amolmol intangi ei inde kob atob inambweg vie \p \v 25 Givin sawa etok Yisu ges miengk gitangi Pomate be ginei, “Tamangg. Mie Amol bamo ebe gob gulumb tis nalk dabin ok. Ayeu tag vie-ngge gitangi mie ve amolmol ebe tas gitung inei eisir dabas-gwet vie molge ok, ete iute miam yaun bemem itpweng are be aplos givin mie ite. Bemem eisir ebe ili is-ate weik nunus ok ete iute miam yaun be itpweng are be aplos givin mie. \v 26 Tamangg, gen etok ano gile gitangi ebe mie ate tam gitung ok.” \p \v 27 Be Yisu ginei gitangi eisir, “Tamangg ei geb gen walang ok gitangi ayeu gikwai, be amol ti gitpweng Pomate Natu are ite. Tamangg ei dongke-ngge, be amol ti gitpweng Tamangg are ite, Ayeu dongke-ngge gatpweng Tamangg are. Be amolmol ebe ayeu ganei Tamangg ane yaun binge gitangi eisir be tas givin ve inalgaum yaun etok ano nile ok, eisir etok ete itpweng Tamangg are givin. \v 28 Amolmol ebe ivang be inggas bunam walang ano ok, ginei intangi ayeu inme be invang mul ve ayeu, atob inambweg vie-ngge. \v 29 Ve ayeu amol bwaibwaya ane be ayeu amol ebe gab amolmol dabin nangg gali ok, be atob yem unambweg luvus vie. \v 30 Be gen bunam ete ayeu ve nanggas ok atob yem un-gas nivin. Bemem gen etok bunam molge ite ma.” \c 12 \s1 Yaun gipil Juda as Sonda \p \v 1 Givin Sonda Sabat luvwe ti Yisu tis ane singamolomb-gen ilauk ivang um ti aplo. Be eisir singamolomb marav ges is be ile ipis yanggo ebe givarkei um aplo ok be en. \v 2 Be Farisai subu ili be ile inei gitangi Yisube inei, “Miam singamolomb-gen ilgum gen gitangi ebe ve tanalgum nivin Sonda ok ite.” \v 3 Yisu giwel eisir avos be ginei, “Yem uvnauwi (usam) yaun be Dawit tis ane amolmol-gen marav ges is be ilgum ok gikwai me ma? Dawit tis ane amolmol-gen ben ma be marav ges is. \v 4 Be Dawit gisov Pomate ane nam mateu ane aplo gile be amol bamo ebe geb lum yamar dabin ok geb ben ebe Juda emb ve da gitangi Pomate ok, gitangi Dawit be givwat gile be tis ane amolmol-gen en. Be ben etok gitangi ebe amolmol ebeok sinsin-ge inen ok ite, etok bambamo ebe emb kulkul da ane nangge lum yamar ok ge gitangi inen ben etok. \v 5 Be usam Mose ane yaun gikwai me ma? Givin Sonda walang ok amolmol ebe emb kulkul da ane nangge lum yamar ok, eisir ilgum kulkul tis Sonda givin. Bemem eisir ilgum gen tiate ti ite ma. \v 6 Ayeu nanei bingano-ngge nitangi yem. Gen ebe vie molge gitlek lum yamar ok ete galkik giengk yem nangg-aim gili nik. \v 7 Bemem ginei yem unatpweng yaun eteik: ‘Ayeu bwaingg ve ret yem unemb da ge. Ayeu tangg givin ganei yem tangg-aim nivin aim ate be unvang vie-ngge,’ are vevie okob atob gitangi ebe ve unemb bunam nitangi amolmol ebe ilgum tiate ite ok ite ma. \v 8 Be Sonda tivie Pomate Natu ayeu ebe meng-gahlang weik amolmol ok givin.” \s1 Yisu gilgum amol ti ebe bage tavlu tiate (gimat) ok be vie vukuri \p \v 9 Yisu gikwai taku etok be gile gisov eisir nok as lum mateu ane aplo gile. \v 10 Be amol ti ebe bage tavlu gimat ok gisov lum aplo gile givin ve niute Yisu ane yaun ebe ginei ginei ok. Be amolmol ebe irek Yisu ane luev ve inemb ei ta ok, itangi Yisu ile be iutani ei be inei. “Gitangi ebe tanalgum amolmol ebe tis gimat ok be utlas vie vukuri nivin Sonda ok me ma?” \v 11 Yisu giwel eisir avos be ginei, “Ginei yem ate aim amol ti ane bwelk ti gibieg gisov nalk avo undib ti givin Sonda, okob amol nok atob nile be nemb kulkul ve nirwel ane bwelk nok nikwai nalk avo etok tis Sonda me ma? \v 12 Yem amolmol, yem gen vie molge gitlek bwelk dang-etok be gitangi ginei tanalgum amolmol ebe tis gimat ok be utlas vie vukuri tis Sonda ok nivin.” \p \v 13 Bekob Yisu ginei gitangi amol bage gimat ebok be ginei: “Uto bagem!” Amol nok gito bage be bage vie vukuri weik ebe bage tavlu ok. \v 14 Beti eisir Parisai imdil be ile ihlang ikwai lum aplo ve kakie gipil luev ebe ve ines Yisu vunu ok. \s1 Pomate gihlin ane amol kulkul ane vie ti be ginme \p \v 15 Yisu gitpweng Parisai as yaun ebe ilgum ok are gikwai beti gikwai taku etok be gile. Be amolmol anongge itau ile ei ve ile be Yisu gilgum amolmol ebe tis gimat ok be utlas vie vukuri. \v 16 Be ginei yaun gwangne molge gitangi eisir ve inei ete Pomate Natu ei ok binge nitangi amolmol subi bwaya. \v 17 Beti yaun ebe warik Pomate ane amol ebe ginei ei avo ok, Aisaia ginei ok ande ano gile. Ve Pomate ginei dang-eteik; \q1 \v 18 “Ayeu angg amol kulkul ane dongke etenok ebe gab ei be gali ei vie molge ok. Atob ayeu namb angg ngalau vie nile nivang nivin ei be atob ei ninei yaun ebe asonge ayeu nalgum amolmol as yaun ok binge nitangi amolmol tepwengge. \q1 \v 19 Be ei gitangi ebe ve ninggo amolmol me avo bambamo nitangi amolmol nangge luev bambamo ok ite ma. \q1 \v 20 Atob ei na nili eisir ebe tulkwas ma ok be nipasang eisir vie-ngge. Be gitangi ebe atob niyaing eisir ok ite. Ei atob nilgum kulkul dang-etok painge viek nilgum be luev yaun ano ane menihlang bamo ge. \q1 \v 21 Be amolmol gitip ane atob aplos nivin ei, be inambweg be nas niengk ei ge.” \s1 Yisu be tis ngalau tiate tamas Belsebul \p \v 22 Givin sawa etok ge amolmol subu inggas amol matano bop ti ebe ngalau tiate givang givin ei be gitangi ve ninei yaun ite ok itangi Yisu ile. Yisu gilgum amol nok be matano ponge be gili taku be ginei yaun vusa. \v 23 Amolmol tepwengge ili be ikuri vunungge be inei, “Etenik wat Dawit ane vaku ebe ve nemb eitit ru ok me?” \v 24 Parisai subu iute be inei, “Amol etenik gitin ngalau tiate ve ngalau tiate tamas (Belsebul) ane gwangne.” \v 25 Yisu ande gitpweng eisir as yaun are gikwai beti ginei, “Nam dabe ti ginei inemb is-ate vusa be ines is-ate, atob eisir etok inambweg vie ite. Be eisir vu ti ginei inemb is-ate vusa be ines is-ate atob inambweg vie ite. \v 26 Be Sadam ane amolmol-gen ok weik etok ge. Ginei eisir inemb is-ate vusa be ines valir nitangi is-ate, atob eisir indi is-ate inei eisir vu ti ite ma. \v 27 Yem unei ayeu gaitin ngalau tiate ve Sadam ane gwangne, be amol ret geb ane gwangne gitangi yem aim amolmol-gen ete itin ngalau tiate gikwai amolmol ok? Kob yem ate aim amolmol-gen inei yaun etok lavo itangi yem. \v 28 Bemem ginei ayeu gaitin ngalau tiate ve Pomate ane Ngalau Yamar ane gwangne, atob yem unatpweng are unei Pomate ande geb yem dabin asmate etenik.” \p \v 29 Be Yisu ginei yaun ti vukuri be ginei, “Amol ti gitangi nisov Sadam ane nam aplo nile be nivwat ei ane wambal nikwai ite. Ei nidgin amol lai etok ta okob atob nisov amol etok ane nam aplo nile be nivwat ei ane wambal nikwai. \v 30 Amol ti ginei ta nivin ayeu ite, amol etok ebe gili ayeu tiate be ve nes valir nitangi awangg amolmol-gen ok. Be amol ti ginei giute awangg yaun, bemem bua ve ret nemb awangg amolmol-gen ru, amol etok weik ebe ve nitin awangg amolmol-gen be nivin-vin is niriv be nira ok. \v 31 Dang-etok be ayeu nanei bingano-ngge nitangi yem nanei, Pomate gitangi ebe atob nisin amolmol as gen tiate ebe ilgum be inei ok tepwengge nikwai ginei eisir inei as tiate vusa nitangi Pomate. Bemem amol ti ginei ninei yaun tiate ti nipil Ngalau Yamar. Atob Pomate nisin ei ane tiate etok nikwai ite ma yapin. \v 32 Be amol ti ginei ninei yaun tiate nipil Pomate Natu Ayeu ebe meng-gahlang weik amolmol ok, atob Pomate nisin ei ane tiate etok nikwai. Bemem ti ginei ninei yaun ungglus ungglus nipil Ngalau Yamar, okob Pomate gitangi ebe atob nisin amol etok ane tiate etok nikwai ti galkik be mul ane ok ite, ei ane tiate etok atob niengk dang etok.” \s1 Yaun gipil ei ebe ges ges ano ok \p \v 33 “Ei ebe vie ok ges ane ano vie, be ei ebe tiate ok ges ane ano tiate weik etok ge. Amolmol itpweng ei ebe vie be tiate ok are giengk ei nok ane ano be inei, ei etok vie be etok taite. \v 34 Be yem weik ebe mwat valir ane ok. Yem amolmol tiate ane roro be gitangi ebe atob unei yaun vie ti menihlang avongg-aim ok ite ma yapin. Amolmol tas gitanung yaun walang ano nangge aplos bekob inei gile gihlang. \v 35 Amol ti ginei ta gitung yaun vie-ngge giengk aplo atob ei ninei yaun vie-ngge menihlang avo. Be amol ti ginei ta gitung yaun tiate giengk aplo, atob ei ninei yaun tiate menihlang avo weik etok ge. \v 36 Bemem ayeu nanei nitangi yem. Asonge nindeb mul ane nivin ebe Pomate ve nilgum amolmol tepwengge as yaun ok, atob Ei niutani amolmol ve yaun bambamo ebe inei inei ok ane. \v 37 Be ginei amol ti ginei yaun vie-ngge, atob Pomate nital ei ninei amol vie, be ginei amol ti ginei yaun tiate-ngge, atob Pomate nital ei ninei amol tiate.” \s1 Amolmol subu iutani Yisu ve indi gen bwalbwale \p \v 38 Givin sawa etok gidung subu ebe emb Mose ane yaun dabin ok be tis Parisai subu ile inei gitangi Yisu be inei; “Gdung amei tanggamei givin anei mie nulgum gen bwalbwale ti be amei andi kob veik anatpweng are anei mie nangge Pomate ane be gunme.” \v 39 Yisu giwel eisir avos be ginei, “Yem wasi tinangg-aim. Yem utani ayeu ve gen bwalbwale ane, bemem ayeu wat nalgum gen bwalbwale ti be yem undi ite. Gen bwalbwale dongke ebe warik Pomate gilgum gitangi ane amol kulkul ane Jona ok ge, ete atob ayeu nas ru nitangi yem. \v 40 Warik Jona giengk wenk (bagola) bamo ti aplo gitangi tambok aitol be asmate aitol. Dang-etok be atob Pomate Natu Ayeu ebe meng-gahlang weik amolmol ok atob namat vunu be nayengk nalk aplo nitangi tambok aitol be asmate aitol weik etok ge. \v 41 Be unaute! Asonge nindeb mul ane nivin ebe amolmol tepwengge ve invarkei Pomate na ok, atob amolmol Niniwe ane inamdil be inalgum amolmol galkik ane as yaun invarkei Pomate na. Ve eisir iute Pomate ane yaun ebe Jona ginei gitangi is ok be iro is-ate vukir seukie-ngge ikwai as tiate aplo. Be Pomate Natu Ayeu, Ayeu gatlek Jona bemem yem ute awangg yaun be aplongg-aim givin be uro aim ate vukir ukwai aim tiate aplo ite molge. \v 42 Be gen dang etok ve asonge nindeb mul ane atob avie bamo ti (kwin) ebe geb amolmol dabin nangge as gireu ok atob nivarkei Pomate na be ninei amolmol as-mate etenik ane as tiate bambamo ebe ilgum ilgum ok binge nitangi Pomate. Ve gisov avie bamo nok ei gibweg taku undib molge gibweg ebe nalk ane den ok, bemem ei gimdil nangge taku undib etok be ginme ve niute Solomon ane avo ukwas. Be ayeu nanei nitangi yem, Pomate Natu Ayeu ebe meng-gahlang weik amolmol gatlek Solomon bemem yem ute awangg yaun be aplongg-aim givin awangg yaun ite.” \s1 Ngalau tiate gilumul gile ane nam vukuri \p \v 43 “Ngalau tiate ti ginei gile gihlang gikwai amol ti, atob ngalau tiate nok nile ve nivang taku raras ane ve nirek taku ebe ve nimbweg ok. Bemem ginei ei nili taku ti ebe ve nimbweg ok ite, \v 44 okob atob ninei ve ate be ninei, “Ayeu nanumul nale angg nam ebe warik meng-gahlang nangge ok vukuri.” Be ginei ei nimbielk ve ane nam warik ok vukuri be nili ane nam nok ebe aplo sawa viengge giengk ok, \v 45 okob atob ninumul nile be ninggas ngalau tiate 7 vukuri ebe as gwangne gitlek ngalau tiate mate ane etok ane ok, be inde tepwe inambweg invin ei. Kob atob amol etok nimbweg vie ite nitlek ebe warik gimungg ane ok. Amolmol tiate as-mate etenik ane atob invang weik etok ge.” \s1 Yisu tine tis male-nggen \p \v 46 Yisu ginei yaun gitangi amolmol givang ge be tine tis male-nggen mimbielk ve nam ete Yisu gibweg ok be ile ivarkei sagin dume, be ilgum ve inei yaun nitangi ei. \v 47 Beti amol ti gile ginei gitangi Yisu be ginei, “Tinem tis am male-nggen ete ande inme be ivarkei sagin dume ok, be tas givin ve indi mie.” \v 48 Yisu giwel amol etok avo be ginei, “Ayeu nanei tinangg-gen tis angg male-nggen lavo nitangi yem be unaute okob,” \v 49 be girusu bage gitangi ane singamolomb-gen be ginei. “Ayeu tinangg-gen be tis angg male-nggen eisir nok etenik. \v 50 Amolmol ebe iute Tamangg ebe gibweg gulumb ok ane yaun be tas givin ve inalgum ano nile ok, eisir etok ete ayeu tinangg-gen be angg male-nggen.” \c 13 \s1 Yisu geb bing-ai gipil amol ti ebe gidawi ben uve ok \p \v 1 Givin sawa etok ge Yisu nangge nam aplo gile gitak be gile ve givang alus ane. \v 2 Be amolmol anongge iro is-ate sut itangi ei ile love ile isung-sungi ei ge, beti gile gipil ei-vovo natu ti be gile giivwev aikawe gikwai alus den. Be amolmol tepweng ivarkei alus. \v 3 Yisu ginei yaun avo walang ano gitangi eisir, be ginei gipil bing-ai ge be ginei, “Amol ti gile be gidawi ben uve nangge ane um. \v 4 Ei gidawi givang be ben uve subu beleinge gile gitak luev, be gisov nalk aplo gile ite, beti mank ile be en gikwai. \v 5 Be ben uve subu beleinge gile gitak nalk ebe tis vat ok, be nalk etok sisi ma, be ben nok gireu bemem wakas gisov nalk aplo gile ite. \v 6 Be as gireu be ges ben etok love ainggwen be gimat. \v 7 Be subu beleinge gisov euk dabe dabe, be euk gireu love ges vunu be ben etok ges ano ite. \v 8 Be ben uve subu gisov nalk ebe vie ok be gireu love ges ano vevies ge. Subu ges ano gitangi 100, be subu ges gitangi 60, be subu ges ano gitangi 30.” \v 9 Be Yisu ginei gitangi eisir, “Ginei yem talngangg-aim avo gienk okob unaute yaun etok vevie.” \p \v 10 Bwayage kob Yisu ane singamolomb-gen itangi ei ile be inei, “Namnambed be mie gob yaun gipil bing-ai ge gitangi eisir?” \v 11 Yisu giwel eisir avos be ginei, “Pomate geb dabas-gwet ebe ve inatpweng gen are ok gitangi yem gikwai beti yem utpweng yaun ebe givwaivun ate-ngge nangge Pomate ane taku ebe geb amolmol dabin ok are gikwai, bemem eisir etenik ge ete itpweng are ite. \v 12 Amol ti ginei gitpweng luev ebe Pomate ve nemb amolmol dabin ok are, atob ei nitpweng Pomate ane kulkul walang ok are. Bemem amol ti ginei gitpweng luev ebe Pomate ve nemb amolmol dabin ok are ite, atob ei nitpweng Pomate ane kulkul are ite weik etok ge. \v 13 Bing-ai bambamo ete ayeu ganei gitangi eisir ok, gisov eisir matanos ok giengk bemem bwais ve ret indi gen vevie. Be talngas-avo ok giengk bemem bwais ve ret inaute yaun vevie be inatpweng are. \v 14 Beti ande yaun ebe warik Pomate geb gitangi ane amol kulkul ane Aisaia be ginei vusa ok ande ano gile. Aisaia ginei dang-eteik: \q1 ‘Yem ok atob lolongg-aim ve unaute yaun bemem atob tanggaim nisgil yaun ane dabe. Be matanongg-aim ok atob undi gen bemem atob undi gen ti ano ite. \q1 \v 15 Eisir etenik aplos dadani gikwai, be talngas-avo bua ve ret niute yaun, be imbiti matanos avwut be bwais ve ret indi gen. Eisir iute yaun bemem tas gisgil yaun ane dabe. Be ginei eisir aplos dadani ite be talngas-avo inaute yaun be matanos indi gen be inatpweng gen ar-kare, atob eisir invang intangi ayeu inme be ayeu nalgum eisir be vias.’ \m \v 16 Bemem yem, yem unvang tis tanggaim vevie-ngge ve yem matanongg-aim gili gen be talngangg-aim avo giute yaun. \v 17 Ayeu nanei bingano-ngge nitangi yem. Warik Pomate ane amolmol kulkul ane ebe inei ei avo ok be tis amolmol vevies ane subu, ilgum ve indi gen ete ayeu galgum nik, bemem ili ite. Be eisir ilgum ve inaute yaun ete ayeu ganei nik, bemem iute ite.” \s1 Yisu ane bing-ai ane dabe \p \v 18 “Be unaute. Bing-ai etok ane dabe dang-eteik: \p \v 19 Amolmol ebe iute yaun ebe Pomate ve nemb amolmol dabin ok bemem itpweng are ite ok, eisir etok ete weik ben uve ebe beleinge gile gitak luev ok, be Sadam ginme be girwel mateu ete eisir iute ok gikwai eisir aplos. \v 20 Be ben uve ebe gisov nalk tis vat ok, ete weik amolmol ebe iute mateu, \v 21 be tas vevias ge, bemem givin ebe amolmol subu inggo eisir gisov mateu ok, eisir ivkir dumas gitangi mateu etok seukie-ngge. \v 22 Be ben uve ebe gisov euk dabe ok, ete weik amolmol ebe iute mateu ok iute bemem gen nalk ane geb eisir nas lili be tas gitung yaun mone ane gitlek ok. Be mateu ete eisir iute ok, gitangi ebe atob inbul nitangi amolmol subu nivin ok ite. \v 23 Be amolmol ebe iute Pomate ane mateu be itpweng are be tas givin ve inalgum ano nile ok, ete weik ben uve ebe gisov nalk vie be ges ano gitangi 100, be subu gitangi 60, be subu gitangi 30 ok.” \s1 Bing-ai gipil vuavwe \p \v 24 Yisu ginei bing-ai ti vukuri gitangi eisir be ginei, “Pomate geb amolmol dabin ane luev weik amol ebe gidawi ben uve nangge ane um ok. \v 25 Be givin tambok amolmol tepwengge iengk ikwai kob amol ebe ta vavis ve amol etok ok gile be givro taku ebeok sinsin-ge gile givin ben uve ebe um tivie gidawi ok be gile ve givang. \v 26 Ben etok gireu givang love ve nes ano be um tivie ane amolmol kulkul ane ili ebe taku ebeok sinsin givarkei givin ben ok, \v 27 be ile inei gitangi um tivie inei, “Mie gudawi ben uve vevies ge gisov am um bemem wali taku tiate bambamo ete givarkei givin ben ok ginme nangge inend?” \v 28 Um tivie giwel eisir avos be ginei, “Etok amol tiate ane ete gilgum gen etok.” Be eisir inei gitangi ei, “Amei ande be anaival taku tiate bambamo etok be ankari nikwai.” \v 29 Be um tivie ginei, “Untau velob unalgum be unaival tis ben subu nivin. \v 30 Be nangg-aim vier be ivarkei tis taku ge dang etok love aiweng ebe ve inro ben ano sut ok, okob atob ayeu nanei nitangi angg amolmol kulkul ane, “Unde be unaival taku tiate bambamo etok nimungg, be unadgin tis vorko tis vorko be unkari nireu yev nile nimungg, bekob unro ben ano sut nisov awangg nam ben ano ane nile.” \s1 Bing-ai gipil wer sivsiev ano ane vatu \p \v 31 Yisu ginei bingai ti vukuri gitangi eisir be ginei, “Pomate geb amolmol dabin weik ete wer sivsiev ano ane vatu ok. Wer sivsiev ano ane vatu etok gen natu molge gitlek gen subu. Be amol ti givwat gile be gispun gisov ane um, \v 32 be bwayage kob gen etok gireu love bamo weik ebe ei ok, be mank ile ipasang as niu gile range.” \p \v 33 Be Yisu ginei bing-ai ti vukuri be ginei, “Pomate geb amolmol dabin weik ete gielk ok. Avie ti giker siti-ngge gisov ane ul tis ben bekob gitak gile yev, be bwayage kob gielk etok gilgum ben tepwengge be kavkavse.” \s1 Yisu ginei yaun gipil bing-ai ge ane dabe \p \v 34 Yisu ginei yaun gipil bing-ai ge gitangi amolmol, be ei ginei yaun ti ano vusa gitangi eisir ite. \v 35 Yisu gilgum gen dang-etok veik nilgum be yaun ebe giengk Pomate ane kapia ok ano nile. Ve yaun ebe giengk Pomate ane kapia ok ginei dang-eteik: \q1 ‘Atob ayeu nanei yaun nipil bing-ai ge nitangi amolmol be atob nanei yaun ebe givwaivun ate-ngge givin ebe Pomate gipasang nalk tis gulumb ok nitangi eisir.’ \s1 Bingai ebe gipil vwavwe ok ane dabe \p \v 36 Yisu gimdil gikwai amolmol be gisov nam aplo gile bekob ane singamolomb-gen itani ei ile be inei, “Mie unei bing-ai ete gipil vuavwe ok ane dabe itangi amei kob.” \v 37 Yisu giwel eisir avos be ginei, “Amol ebe gidawi ben uve vie nangge um ok, etok Pomate Natu Ayeu ebe meng-gahlang weik amolmol ok. \v 38 Be um etok weik nalk etenik, be ben uve vie etok weik amolmol ebe Pomate geb is dabin ok. Be vwavwe etok weik Sadam ane amolmol gen. \v 39 Be amol ebe givro taku tiate etok gile givin ben ok etok Sadam ei ate. Be aiweng ebe ve inro ben ano sut ok, etok weik ebe asonge nindeb mul ane ok. Be amolmol ebe ve inro ben ano sut ok, etok Pomate ane ngalau kulkul ane. \v 40 Be Taku tiate ete ve inkari nireu yev nile ok, ete asonge nindeb mul ane atob Pomate nilgum weik etok ge nitangi Sadam ane amolmol-gen. \v 41 Atob Pomate Natu Ayeu ebe meng-gahlang weik amolmol ok atob nahlin angg ngalau kulkul ane be inde be in-gas amolmol ebe imbul amolmol subu ve gen tiate be tis eisir ebe ilgum tiate ok inkwai Pomate ane amolmol-gen nangge ane taku ebe geb amolmol dabin ok. \v 42 Be atob inkari eisir etok tepwengge inreu yev bamo etok aplo inde, be atob eisir inteng be ingas vavavne bamo molge. \v 43 Be amolmol ebe aplos givin Pomate be tas givin ve inalgum ei ane yaun ano nile ok, atob inambweg tis tas vevias ge be as bogbogo atob niro nangge Tamas Pomate ane taku. Ginei yem talngangg-aim avo giengk okob unaute yaun etenik vevie.” \s1 Bing-ai gipil gen vie molge ti ebe givwaivun ate ok \p \v 44 Pomate geb amolmol dabin weik gen vie molge ti ebe givwaivun ate giengk nalk sawa ti ok. Be amol ti gile love gili gen vie etok ebe giengk ok, be gile givwaivun vukuri. Bekob givang ane nam ane tis ta vevie-ngge ve gile be geb ane gen walang ok be amolmol ivgo. Be bwayage kob givwat gen etok ane mone gile be givgo nalk sawa etok be gigas tis gen vie etok givin.” \s1 Bing-ai gipil gen ebe vie molge ok \p \v 45 Yisu ginei bing-ai ti givin be ginei, “Pomate geb amolmol dabin weik ebe amol ti girek gen vie molge ti ve nivgo ok. \v 46 Be givin ebe amol nok gili gen vie etok ok, ei gilumul gile be geb ane gen walang ok gitangi amolmol be ivgo. Bekob givwat gen etok ane mone be gile givgo ane gen vie etok.” \s1 Bing-ai gipil wasang \p \v 47 “Pomate geb amolmol dabin weik ebe amol ti geb kulkul ve gitak ane wasang gisov gielk be giro wenk walang ok sut gisov ane wasang gile, \v 48 love ane wasang etok gingik ve wenk ge ok. Be bwayage kob ei girwel ane wasang tis wenk etok tepwengge gipil alus gile, bekob givli wenk ebe vevies ok be gitak giengk atane, be wenk ebe tiate ok ei gikari gikwai. \v 49 Dangetok be asonge nideb mul ane atob Pomate nilgum weik etok ge nitangi amolmol. Atob Ei ninei nitangi ane ngalau kulkul ane be atob inme be inavli amolmol ebe aplos givin Pomate ok inkwai eisir ebe ilgum gen tiate nangge nalk etenik ok. \v 50 Be atob inkari amolmol tiate ane etok tepwengge inreu yev bamo eb giengk dang etok ok inde. Be nangre tok atob eisir ingas vavavne bamo molge be atob inteng anongge nangge yev bamo etok aplo.” \p \v 51 Bekob Yisu giutani eisir be ginei, “Ande utpweng yaun bambamo etok are me ma?” Be eisir iwel Yisu avo be inei, “Ande amei atpweng are.” \v 52 Be Yisu ginei, “Dangetok be amolmol bambamo ebe emb Mose ane yaun dabin ok ebe itpweng yaun ebe gipil Pomate ane taku ebe geb amolmol dabin ok are gikwai ok, atob eisir etok weik amolmol ebe itpweng yaun mwanggane be tis yaun vaku galkik ane are ok.” \s1 Yisu ane bambamo-nggen bwais ve ei nangge Nasaret \p \v 53 Yisu ginei bing-ai etok be ma gikwai kob gikwai taku etok be gile. \v 54 Yisu gibielk ve ei ate ane nam roro be ginei mateu gitangi amolmol nangge as lum mateu ane aplo. Be amolmol tepwengge ikuri vunungge be inei, “Ei gigas dabe-gwet vie be tis gen bwalbwale bambamo ete gilgum nik nangge inend? Ve ei amol sin-ge ti weik ete eitit nik. \v 55 Amol etenik wat kapenda ti natu me? Be wat tine ete Malia ok be male-nggen ete Jems gabu Josep, be Saimon gabu Judas ok me. \v 56 Be luvu avie-nggen ete wat imbweg ivin eitit nik. Be gen walang etok wali ei gigas nangge?” \v 57 Eisir inei yaun walang ano love gilgum be tas vavis gitangi Yisu be bwais ve ret inaute ane yaun. Bemem Yisu ginei gitangi eisir be ginei, “Amolmol nangge nam dabe subu tas givin Pomate ane amol ebe ginei ei avo ok, bemem nangge ei ate ane nam roro amolmol bwais ve ei.” \v 58 Be Yisu gilgum gen bwalbwale ti vukuri nangge ane nam ite ve gili amolmol aplos givin ei ite. \c 14 \s1 Jon ebe ges bui sanggu gipil amolmol ok, gimat vunu \p \v 1 Givin ebe Herodes geb amolmol dabin nangge Galilaia ok, be ei giute Yisu ane binge \v 2 be ginei gitangi ane amolmol kulkul ane be ginei, “Amol etok ei Jon ebe ges bui sanggu gipil amolmol ok bingano molge. Be ande wat matawe be gimdil nangge taku gimat ane vukuri me, beti meng-gihlang tis ane gwangne ge be gilgum gen bwalbwale bambamo dang dang-etok. \v 3-5 Eisir itak Jon gibweg kapual-lu ve gisov Herodes geb male Pilip arue Herodias ponge, beti Jon ebe ges bui sanggu gipil amolmol ok ginei gitangi Herodes nok be ginei; “Mie gulgum gisov ve gob am male Pilip arue ponge.” Beti Herodes ta vavis be ve nes Jon vunu bemem gipelk ve amolmol, ve amolmol ili Jon inei Pomate ane amol ti ebe ginei ei avo ok. \p \v 6 Givin ebe Herodes gilgum ben ve ei ate ane aiweng ebe tine gikuv ok, be ei geb yaun gile ve amolmol bambamo subu nangge Galilaia ve inme be inen ben etok invin. Be Herodias natu avie gile gihlang be ges uye givarkei amolmol tepwengge nas. Herodes gili love ta vevie anongge, \v 7 beti gile ginei gitangi Herodias natu avie nok be ginei, “Ayeu nanei bingano-ngge nitangi mie, ginei mie nutani ayeu ve gen ret ret ane, atob ayeu yab-ge be namb nitangi mie.” \v 8 Herodias ginei yaun gisov natu avie be ginei, “Mie nutani ve Jon ebe ges bui sanggu gipil amolmol ok dabe tulkwe ane, veik ayeu nali be natpweng are nanei ande Jon gimat vunu gikwai.” Beti avie natu gile be ginei gitangi Herodes, “Ayeu tangg givin ganei galkik etenik ge mie nudbwen Jon ebe ges bui sanggu gipil amolmol ok savwalo gili be nomb dabe tulkwe nisov bele taptape ti nitangi ayeu.” \v 9 Herodes giute yaun etok be aplo bunam molge bemem ei ta gitung ane yaun ebe galkik ginei nangge amolmol bambamo nas be ginei bingano molge ok. Beti ginei be ane amolmol valir ane ilgum ei ane yaun ano gile. \v 10 Herodes gihlin ane amolmol valir ane be ile idbwen Jon savwalo gili nangge ete kapual-lu ok, \v 11 be itak dabe tulkwe gisov bele taptape ti ile emb gitangi Herodias natu avie, be avie natu givwat gile geb gitangi tine. \v 12 Bwayage kob Jon ane singamolomb-gen ile ivwat ei utle ulis ile ispun, bekob ile inei binge gitangi Yisu. \s1 Yisu givkwen amolmol gitangi 5000 \p \v 13 Yisu giute ebe Jon gimat vunu ok binge, be gikwai taku etok be tis ane singamolomb-gen ile ipil ei-vovo be es bui kapul gili ile ipil bui tavlu ane ve invang as sawa ti atane-ngge. Amolmol nangge nam nam iute Yisu binge be imdil nangge as nam gitang-tangi ge be itaumul Yisu tis ane singamolomb-gen be ivang ve alus. \v 14 Yisu tis ane singamolomb-gen ile itung alus, be Yisu gile gitak gikwai ei-vovo love gili amolmol anongge ebe itangi ei ile ok, be ta viti ve eisir, be gilgum amolmol ebe inggas gimat walang ano ok, be utlas vie vukuri. \p \v 15 Givin gibok etok eisir singamolomb itangi Yisu ile be inei, “Ande as gile gikwai be taku etenik taku sawa, be uhlin amolmol be invang intangi nam dabe subu inde veik inavgo ben be inen ma?” \v 16 Yisu giwel ane singamolomb-gen avos be ginei, “Eisir atob invang ite, be yem ate-ngge kob unemb ben ve eisir inen.” \v 17 Be eisir singamolomb inei gitangi Yisu, “Amei mei ben siti-ngge be tis wenk ailu-ngge ete giengk ik.” \v 18 Be Yisu ginei gitangi ane singamolomb-gen, “Unvwat gen etok untangi ayeu unme kob.” \v 19 Be ginei gitangi amolmol ve inambweg golonge inwei taku dobo dobo. Yisu geb ben siti tis wenk ailu etok be gidank gireu gulumb be ges miengk gitangi Pomate gikwai kob gible ben tis wenk etok vusvusa be geb gitangi ane singamolomb-gen ve inbwas nitangi amolmol. \v 20 Amolmol tepwengge en ben siti tis wenk ailu-ngge etok love gibon is vie-ngge, bekob eisir singamolomb iro ben dadanis ebe giengk ok sut gisov sab 12. \v 21 Amolmol ebe en ben etok ok gitangi 5000, bemem ivnawi avie gaptol tis nunus givin ite. \s1 Yisu givang giwei bui dobo \p \v 22 Yisu gihlin ane singamolomb-gen ve inde inpil bui tavlu ane vukuri. Be ei ate ve nimbweg be nihlin amolmol be invang inkwai kob atob nitau nile ane singamolomb-gen. \v 23 Yisu gihlin amolmol be ivang ikwai kob ei gireu matendubi ti gile givang ane atane-ngge nangge etok ve nes miengk. \p \v 24 Be eisir singamolomb tis as ei-vovo ande ile love ile ivwev bui luvwe ge be wavin gituvki be giro is ta tiate molge. \v 25 Kavkavav giteng gikwai kob Yisu givang giwei bui dobo ge gitangi ane singamolomb-gen gile. \v 26 Eisir singamolomb ili Yisu ebe givang giwei bui dobo ge gitangi eisir gile ok, be ikuri vunu-ngge be inei bwat taku ate ti ete gitangi eisir gile ok, beti ipelk be yayai. \v 27 Be Yisu ginei, “Atengg-aim ireu be unpelk dangetok bwaya, ve ebeik ayeu.” \v 28 Pita giwel Yisu avo be ginei, “Ginei mie Amol Bamo bingano ge okob nunei be ayeu navang nawei bui dobo ge natangi mie nalek.” \v 29 Be Yisu ginei gitangi Pita, “Unme ma.” Pita gikwai ei-vovo be givang giwei bui dobo ge gitangi Yisu gile. \v 30 Bemem Pita gili wavin ane tine be gipelk love gile ges vuew bui dobo be ginei gitangi Yisu, “Amol Bamo, omb ayeu itin.” \v 31 Yisu gito bage gile geb Pita itin be ginei gitangi ei, “Mie aplom givin ayeu ano molge ite ve mie aplom ailu ailu.” \v 32 Bekob gabu ile ipil ei-vovo be wavin gituvi, \v 33 be eisir singamolomb tavlu ebe imbweg ei-vovo ok, avos givwat Yisu are be inei, “Mie Pomate Natu bingano molge.” \s1 Yisu gilgum amolmol ebe tis gimat ok, be utlas vie vukuri nangge Genesaret \p \v 34 Yisu tis ane singamolomb-gen es bui kapul gili ile ipil alus nangge Genesaret. \v 35 Be givin ebe amolmol taku etok ane itpweng Yisu are ok, be emb yaun gitangi nam dabe walang ok gile. Be amolmol inggas eisir ebe tis gimat walang ano ok itangi Yisu ile. \v 36 Be iutani ei ve inei eisir ebe tis gimat ok bais nile ei utle ulis me ane kup ge. Beti amolmol ebe bais gile Yisu utle ulis me ane kup ge ok tepwengge utlas vie vukuri. \c 15 \s1 Bambamo as tumbu \p \v 1 Givin sawa etok ge Parisai subu be tis gidung subu ebe emb Mose ane yaun dabin ok nangge Jerusalem inme be itangi Yisu ile be iutani ei be inei, \v 2 “Nam-nambed be miam singamolomb-gen ilgum gen gitangi ebe bambamo as luev ok ite, be ivuk bais kob ite be en ben?” \v 3 Yisu giwel eisir avos be ginei, “Be yem ate ete uvang mul ve aim bambamo-nggen as luev nik, yem bwaingg-aim ve Pomate ane luev weik etok ge. \v 4 Pomate ginei dang etok ginei, “Nusov tamem gabu tinem as yaun ane lu vie-ngge, be Amol ti ginei ninei yaun ungglus ungglus nipil tame me tine, atob ines amol etok vunu. \v 5 Bemem yem unei dang etok unei, “Gen etok vie ve amol ti ginei ane gen subu weik mone me gen subu subu giengk ebe ve nemb nitangi tame gabu tine ok, bemem atob amol nok ninei nitangi tine gabu tame, ‘Gen galkok atob ayeu namb ve da nitangi Pomate.’ \v 6 Okob etok gitangi, be tame me tine ok ininem.” Ke, yem ulgum gen dang-etok beti uli yem ate aim luev weik gen vie molge be bwaingg-aim ve Pomate ane luev. \v 7 Yem amolmol bingkasop ane roro. Pomate ane amol ebe ginei ei avo ok are Aisaia ginei yaun eteik vusa gipil yem etenik bingano ge. Ve Pomate ginei: \q1 \v 8 ‘Amolmol nangge taku etenik avos givwat ayeu arengg ve giblus den ge, be aplos giengk aikawe molge gikwai ayeu. \q1 \v 9 Eisir aplos givin ayeu ano ite, be ivang mul ve eisir ate as luev be iyo innei, ‘Etenik Pomate ane luev.’ \s1 Gen ebe gilgum amolmol be isov tiate aplo ile ok \p \v 10 Bekob Yisu gital amolmol be itangi ei ile be ginei gitangi eisir be ginei, “Unaute vevie ge. \v 11 Gen ete gisov amolmol avos gile ok giaing amolmol ite ma, bemem gen ete meng-gihlang nangge amolmol avos be inei ok, ete giaing amolmol.” \v 12 Eisir singamolomb itangi Yisu ile be inei, “Eisir Parisai iute yaun ete mie gunei nok be gilgum aplos tiate molge, be mie ate ok wat ande gutpweng are gikwai.” \v 13 Yisu giwel ane singamolomb-gen avos be ginei, “Amolmol ebe aplos givin Tamangg ebe gibweg gulumb ok ite ok, ete asonge nindeb mul ane atob ei nitin eisir etok insov yev bamo ebe giengk dang etok ok inde. \v 14 Be nangg-aim vier be invang as gen, ve eisir etok weik ebe amolmol matanos bop ok. Amol matano bop ti ginei nitwem matano bop nune atob sulu isgabu ge invang inriv be inra sinsin-ge love ok-ti gabu inambieg insov bui kapkapul.” \v 15 Be Pita ginei gitangi Yisu, “Mie unei bing-ai galkok ane dabe itangi amei kob.” \v 16 Yisu ginei gitangi ane singamolomb-gen be ginei, “Yem ok weik ete eisir Parisai ok, yem utpweng gen are vevie ite, nangge. \v 17 Ben ete amolmol en ok, gisov amolmol aplos gile ok bekob gile gihlang vukuri, \v 18 bemem gen ebe amolmol tas gitung giengk aplos be inei gile gihlang ok, ete gilgum amolmol tiate. \v 19 Ve nangge amolmol aplos eisir tas gitung gen tiate walang ano giengk aplos dang-eteik: ines amolmol vunu, invaina gen, inyo inyo amolmol, inei yaun ungglus ungglus nipil amolmol, bwais ve aruas-gen be emb avie gaptol vaku vaku be tis gen ungglus ungglus subu givin. \v 20 Gen bambamo etok ete giaing amolmol. Bemem ginei tanen ben tis baind tomtom ge, atob nilgum eitit tiate ite ma.” \s1 Avie ti aplo givin Yisu anongge \p \v 21 Yisu tis ane singamolomb-gen ikwai taku etok be ile nam dabe ti ebe gibloblo Taia tis Saidon as taku ok. \v 22 Be avie Kana-an ane ti ebe gibweg taku etok ok gitangi Yisu gile be ginei, “Amol Bamo, Dawit ane vaku mie, tam viti ve ayeu be uitin ngalau tiate ikwai ayeu natungg avie ma, ve ngalau tiate nok gilgum avie natu tiate molge.” Be avie nok ei avie gitip ane ti. \v 23 Bemem Yisu ginei yaun ti gitangi avie nok ite, beti eisir singamolomb ile inei gitangi Yisu be inei, “Uhlin avie ete gitau gile eitit be giteng painge-painge ge nik be ile ve ivang ma!” \v 24 Yisu giwel avie nok avo be ginei, “Pomate gihlin ayeu ganme ve amolmol Israel ane ge ve eisir etok ivang weik ebe bwelk as tivias ma ok, be amolmol gitip ane ite.” \v 25 Bemem avie nok ginme be giro va dubi supwe gisov nalk gitangi Yisu be ginei, “Amol Bamo, omb ayeu ru ma.” \v 26 Yisu giwel avie nok avo be ginei, “Gitangi ebe tanemb nunus as ben be tankari nitangi uvun be inen ok ite.” \v 27 Be ei giwel Yisu avo be ginei, “Yaun etenok bingano. Bemem uvun subu ok en ben suksukus ebe amolmol ilgum be beleinge gile gitak lir ok givin.” \v 28 Yisu giwel ei avo be ginei, “Mie avie etenik aplom givin ayeu gwangne molge. Beti gen ret ete mie tam givin ve ayeu nalgum nitangi mie ok, atob ano nile.” Be sawa etok ge avie nok natu avie utle vie vukuri. \s1 Yisu gilgum amolmol anongge ebe tis gimat ok be utlas vie vukuri \p \v 29 Yisu tis ane singamolomb-gen ikwai taku etok be ivang ito ivin bui kapul Galilaia ane ge ve ile. Yisu gireu matendubi ti gile gibweg, \v 30 be amolmol dubi bamo ti inggas amolmol kubuk ane, be tis eisir ebe matanos bop ok, tis amolmol ebe inggas gimat walang ano ok, be itangi ei ile be itak eisir imbweg imbloblo Yisu. Be Yisu gilgum eisir ebe tis gimat ok tepwengge be utlas vie vukuri, be eisir ebe avos ma ok inei yaun vusa vukuri. \v 31 Amolmol tepwengge ili ebe ande avos ma inei yaun, be kubuk ane ivang vie, be matanos bop ili gen ok, be tis eisir ebe inggas gimat walang ano be ande utlas vie vukuri ok, be ilat bais be avos givwat Israel as Pomate. \s1 Yisu givkwen amolmol gitangi 4000 \p \v 32 Yisu gital ane singamolomb-gen be itangi ei ile be ginei gitangi eisir, “Ayeu tangg viti ve eisir etenik ane anongge, ve eisir ivang ivin ayeu gitangi asmate aitol, love ande as ben ebe ve inen ok ande ma gikwai. Be ayeu bwaingg ve ret nahlin eisir be invang as nam ane tis marav nes is ge, velob inde love matanos tumtumi nangge luev be inambieg.” \v 33 Eisir singamolomb inei gitangi Yisu be inei, “Wali atob eitit tanvwat ben nangge inend be tanemb nitangi amolmol dubi bamo etenik be inen, ve etenik taku sawa?” \v 34 Be Yisu giutani ane singamolomb-gen be ginei, “Yem aim ben siti giengk me ma?” Be eisir iwel ei avo be inei, “Amei mei ben siti be tis wenk natu dongke-ngge ete giengk ik.” \v 35 Beti Yisu ginei gitangi amolmol ve inambweg golonge, \v 36 bekob geb wenk tis ben siti etok be ges miengk gitangi Pomate gikwai kob gible vusvusa be geb gitangi ane singamolomb-gen ve inbwas nitangi amolmol. \v 37 Amolmol tepwengge en ben etok love gibon is vie-ngge, bekob eisir singamolomb iro ben dadanis ebe giengk ok sut gisov sab 7. \v 38 Amolmol ebe en ben etok ok gitangi 4000, be ivnawi avie gaptol tis nunus givin ite. \v 39 Yisu gihlin amolmol be ivang as nam ane ikwai kob tis ane singamolomb-gen ile ipil as ei-vovo vukuri be es bui gili ile ipil Magadan as taku. \c 16 \s1 Parisai tis Sadukai iutani Yisu ve indi geb bwalbwale \p \v 1 Eisir Parisai be tis Sadukai subu itangi Yisu ile, be eisir nok ebe ilgum ve inemb Yisu ta ok. Beti iutani Yisu ve nilgum gen bwalbwale ti be eisir indi, veik inatpweng are inei Pomate ane gwangne givang givin ei. \v 2 Bemem Yisu giwel eisir avos be ginei, “Yem uli taku vie givin gibok be unei, ‘Atob taku vie molge,’ \v 3 be givin tistumi uli gulumb dabe ande tumtumi gavul be unei, ‘Atob wavin tis ur ninme.’ Yem uli gen be utpweng are seukie-ngge bemem yem gitangi ebe atob unatpweng gen ete ayeu galgum givin sawa etenik ok are ok ite molge. \v 4 Yem amolmol nangge taku etenik aplongg-aim givin ayeu ite molge. Yem amolmol tiate ane roro, yem unei ve undi gen bwalbwale, bemem atob undi gen bwalbwale ebe Pomate gilgum gitangi Jona ok ge. Warik Jona giengk wenk bamo ti (bagola) aplo gitangi asmate aitol be tambok aitol bekob meng-gihlang vukuri.” Be Yisu gikwai eisir be gile. \s1 Yisu ginei yaun gipil Parisai tis Sadukai as luev \p \v 5-12 Yisu tis ane singamolomb-gen es bui gili ile ipil bui tavlu ane, be Yisu geb Parisai tis Sadukai as luev tiate subu tuvweng gipil yis be ginei gitangi ane singamolomb-gen be ginei, “Nangg aim undi aim ate-ngge ve Parisai tis Sadukai as yis.” Beti eisir singamolomb iute be inei ve isate, “Ei wat ginei yaun etenik ve gisov ebe eitit tavwat ben subu givin ite ok me?” Yisu gitpweng yaun ete eisir inei ok are gikwai be ginei, “Yem tangg-aim gitung ete uvwat ben givin aim ate ite ok ve ret ane? Yem wat aplongg-aim givin ayeu ano molge ite me, beti utpweng gen are ite. Yem tanggaim gitung ben tis wenk siti ebe warik ayeu gab gitangi amolmol 5000 en ok me ma? Be yem uro ben etok ane dadanis ebe en be giengk ok sut gisov sab aivir? Be tis ben be wenk siti ebe ayeu gab gitangi amolmol 4000 en ok, be uro ben etok ane dadanis sut gisov sab aivir? Yem uli gen etok gikwai bemem utpweng are ite, beti unei yaun walang ano gisov ebe uvwat ben subu givin ite ok. Ayeu ganei, Unemb aim ate dabin vie-ngge ve Parisai tis Sadukai as luev.” Be givin etok ge ete eisir singamolomb itpweng are ve Yisu ginei yaun etok gipil eisir Parisai be tis Sadukai as luev ebe ivang ok, be ei ginei yaun ben ane ite. \s1 Pita ginei Yisu Ei Amol ebe ve nemb eitit dabin ok \p \v 13 Yisu tis ane singamolomb-gen ile Sisaria Filipai as taku be Yisu ginei gitangi ane singamolomb-gen be ginei, “Amolmol ital Pomate Natu Ayeu ebe meng-gahlang weik amolmol ok, inei ret?” \v 14 Be eisir singamolomb iwel Yisu avo be inei, “Amolmol subu ital mie inei Jon ebe ges bui sanggu gipil amolmol ok, be subu inei Ilaija, be eisir subu inei Jeremaia me wat Pomate ane amol ti ebe warik gimungg ane ginei Pomate avo ok.” \v 15 Be Yisu giutani ane singamolomb-gen be ginei, “Be yem ate utal ayeu unei ret?” \v 16 Be Pita ebe ital are ti inei Saimon ok giwel Yisu avo be ginei, “Mie Amol ebe ve nemb amolmol ru ok, be Mie Pomate ebe gibweg einggoto ok ane Natu.” \v 17 Yisu giwel Pita avo be ginei, “Jon natu Saimon, mie tam vevie-ngge ve yaun ano ete mie gunei nok, amol ti ginei gitangi mie ite bemem Tamangg ebe gibweg gulumb ok, ginei gitangi mie ginei Ayeu Pomate ane Natu. \v 18 Be ayeu nanei nitangi mie, mie arem Pita ane dabe vat, be asonge ayeu natak angg amolmol-gen invarkei inwei vat nok. Be Sadam ane gen tiate ti gitangi ebe atob nihlu awangg amolmol-gen ponge inkwai vat etok ok ite. \v 19 Be atob ayeu namb gwangne nitangi mie ve nomb Pomate ane amolmol-gen dabin nangge nalk etenik. Be nangge Pomate ane taku atob ei nemb mie dabin weik etok ge. Mie gitangi unei amolmol as luev vie ebe eisir ve invang ok, be luev tiate gitangi ebe tanvang mul ite ok nitangi eisir. Mie gitangi ebe atob nunei ve amolmol be intau luev etok ok. Be Pomate atob nilgum weik etok ge.” \v 20 Be Yisu ges bing gwangne molge gitangi ane singamolomb-gen ve inei ete Ei Amol ebe geb amolmol ru ok binge nitangi amolmol bwaya. \s1 Yisu ginei ebe asonge nimat vunu be nimdil vukuri ok binge \p \v 21 Givin sawa etok ge Yisu ginei ate lavo gitangi ane singamolomb-gen be ginei, “Atob Ayeu nareu nale Jerusalem ok, okob atob bambamo ebe emb lum mateu ane dabin ok, tis gidung subu ebe emb Mose ane yaun dabin ok, be tis eisir bambamo ebe emb da gitangi Pomate ok, atob inalgum awangg yaun ve ines ays beu vunu, be as-mate ebe ve aitol ane ok okob atob ayeu matawangg be namdil vukuri.” \v 22 Pita gigas Yisu gile aikawe kob ginei, “Amol Bamo, ayeu tangg givin ganei Pomate nivarkei gen etok gili, ve ayeu bwaingg ve ret inalgum gen dang etok nitangi mie.” \v 23 Yisu giraulili be gigo Pita be ginei, “Sadam, ule aikawe ukwai ayeu. Mie gunei yaun etenok gitangi ebe amolmol ge as tas gitung ok, bemem Pomate ta gitung yaun dang etenok ite ma molge.” \v 24 Be Yisu ginei gitangi ane singamolomb-gen be ginei, “Amol ti ginei ta givin ve nivang mul ve ayeu, okob nipasang ate ve ninggas gen bunam tis vavavne ete ve nipil ayeu ok nivin. \v 25 Be ti ginei ta gitung utle ulis bamo molge, atob nindeb mul ane atob amol etok nimat vunu. Bemem amol ti ginei gimat vunu ve awangg kulkul ane, atob nindeb mul ane amol etok atob nimbweg matawe. \v 26 Gen etok vie ite ginei amol ti ninggas gen nalk ane tepwengge be nireu yev nile. Be gen vie ti giengk ebe ve amolmol inemb nitangi Pomate niwel dalgos matawas ane ok ite. \v 27 Pomate Natu Ayeu ebe meng-gahlang weik amolmol ok, gibloblo ve nanumul nanme tis Pomate ane bogbogo tis ane gwang-ne be ane ngalau kulkul ane vevies invin. Kob atob ayeu nalgum gen ebe amolmol ilgum nangge nalk ok nitangi eisir ate vukuri. \v 28 Ayeu nanei nitangi yem, amolmol subu ete imbweg nik, atob eisir inmat vunu ite nangge, be atob indi Pomate Natu Ayeu ebe atob nanumul nanme tis angg gwangne ebe ve namb amolmol dabin ok.” \c 17 \s1 Yisu utle ulis giro ate vukir \p \v 1 Asmate 6 gile gikwai kob, Yisu gigas Jems gabu male Jon be Pita be ireu matendubi undib ti ile ivang atane-ngge nangge eteok. \v 2 Be sotol singamolomb aitol nok ili Yisu utle ulis ebe giro ate vukir ok, be na ringenk molge weik ebe as-matano ok. Yisu utle ulis ringenk molge be ane kup bogbogo molge weik etok ge. \v 3 Bekob eisir singamolomb aitol nok ili Mose gabu Ilaija ebe ande nangge gulumb inme be kakie ivin Yisu ok. \v 4 Be Pita ginei gitangi Yisu be ginei, “Eitit tavang taku etenik be vie molge, be ginei mie tam givin kob ayeu napasang bes natu aitol, ti ve mie, be ti ve Mose, be ti ve Ilaija.” \p \v 5 Givin ebe Pita ginei yaun gitangi Yisu givang ok be umbim bogbogo ti ginme be gitav tulu ve sotol, be yaun ti nangge umbim etok ginme, be yaun etok nangge Pomate avo be ginei, “Ayeu Natungg dongke etenok ebe tangg givin ei be gali ei vie molge ok, be unaute ei ane yaun ge.” \v 6 Eisir singamolomb iute yaun etok be ikuri vunungge love imbieg ile itle nas gile lu giwei nalk. \v 7 Bekob Yisu gitangi sotol gile gitak bage giwei is be ginei, “Unamdil be unpelk dang-etok bwaya.” \v 8 Eisir singamolomb emb nas itin bemem ili amol ti ite, be Yisu ei ate-ngge givarkei. \p \v 9 Givin ebe Yisu tis ane singamolomb-gen aitol nok isov nangge matendubi ile ok, be Yisu ges bing ve sotol ve ginei inei gen ete gaptol ili ok nitangi amol ti ite love Pomate Natu Ei ebe meng-gihlang weik amolmol ok nimdil vukuri nangge taku gimat ane nikwai kob. \v 10 Be sotol iutani Yisu be inei, “Nam-nambed be gidung subu ebe emb Mose ane yaun dabin ok inei atob Ilaija nimungg ninme bekob amol ebe ve nemb amolmol ru ok, ve ret?” \v 11 Yisu giwel sotol avos be ginei, “Ilaija atob nimungg ninme ve nipasang gen walang ok yapin. \v 12 Bemem ayeu nanei nitangi yemtol, Ilaija ginme gikwai bemem amolmol itpweng ei are ite be inei yaun ungglus gipil ei be ilgum gen gitangi ebe tas gitung ok. Be galkik etenik ok atob amolmol inalgum weik etok ge nitangi Pomate Natu Ayeu ebe meng-gahlang weik amolmol ok.” \v 13 Be givin etok ete sotol itpweng are ve Yisu ginei yaun etok gitangi sotol gipil Jon ebe ges bui sanggu gipil amolmol ok. \s1 Yisu gilgum nunus amol ti ebe ngalau tiate givang givin ok be utle vie \p \v 14 Yisu tis ane singamolomb-gen aitol nok imbeilk ve eisir singamolomb tavlu be tis amolmol dubi bamo ti ebe imbweg ok. Be amol ti gitangi Yisu gile be giro va-ndubi supwe gisov nalk gideb Yisu na ane, \v 15 be ginei, “Amol Bamo, tam viti ve ayeu natungg, ve ngalau tiate gilgum amol natu be gibweg vie ite molge. Ei gikari ate gireu yev be gisov bui tis as-mate walang ok. \v 16 Ayeu gagas ei gatangi miam singamolomb-gen gale ve inaitin ngalau tiate etok nikwai amol natu bemem eisir ilgum be gitangi ite.” \v 17 Yisu giwel amol nok avo be ginei gitangi amolmol tepwengge be ginei, “Yem amolmol nangge taku etenik aplongg-aim givin ayeu ite molge, yem amolmol tiate ane roro. Ayeu gavang gavin yem ebe warik be gagas yem aim gen bunam ebe warik, be asger kob yem aplongg-aim nivin ayeu subu? Un-gas amol natu unme kob.” \v 18 Yisu ginei yaun gwangne gitangi ngalau tiate etok be gile gihlang gikwai amol natu nok, be givin sawa etok ge amol natu nok utle vie vukuri. \p \v 19 Bekob eisir singamolomb itangi Yisu ile iutani ei bwaya-gege be inei, “Nam-nambed be amei algum ve anaitin ngalau tiate etok nikwai bemem gitangi ite?” \v 20 Yisu giwel eisir avos be ginei, “Yem gitangi ebe ve unaitin ngalau tiate nikwai amolmol ok bemem yem aplongg-aim givin Pomate ano molge ite. Dang etok be ayeu nanei nitangi yem, ginei yem aplongg-aim givin Pomate ano molge, okob yem gitangi ebe atob unei nitangi matendubi etok be nemb ate itin nangge etenik be nile niengk taku sawa ti ok. Be gen walang ok gitangi ebe atob yem unalgum ok, \v 21 (bemem ginei yem un-yamar ben be unes miengk gwang-ne ge nitangi Pomate, atob yem gitangi ebe ve unaitin ngalau tiate dang dang etenik nikwai amolmol ok. Be gen ti ebe yem ve unalgum nivin ok giengk ite.”) \s1 Yisu ginei ebe ve nimat vunu ok binge vukuri \p \v 22 Yisu tis ane singamolomb-gen ivang nangge ete Galilaia as taku ok ge nangge be Yisu gine gitangi eisir be ginei, “Gibloblo ve inemb Pomate Natu Ayeu ebe meng-gahlang weik amolmol nitangi amolmol ebe ve ines ayeu vunu ok nale, \v 23 bemem atob as-mate ebe ve aitol ane ok okob atob Pomate nes Ayeu itin vukuri nangge taku gimat ane.” Eisir singamolomb iute yaun etok be aplos bunam molge. \s1 Yaun mone lum yamar ane \p \v 24 Yisu tis ane singamolomb-gen imbeilk Kapenaum be amolmol ebe inggas mone lum yamar ane ok itangi Pita ile be inei, “Atob yem aim gidung nemb mone lum yamar ane nivin me ma?” \v 25 Be Pita giwel eisir avos be ginei, “Atob ei nivgo nivin.” Givin ebe Pita gisov nam aplo gile ok be seukie-ngge Yisu ginei gitangi ei be ginei, “Mie tam gitung nam-nambed? Amolmol bambamo ebe emb amolmol dabin ok inggas mone takes ane nangge asav? Nangge eisir ate as amolmol-gen me nangge amolmol taku ti ane?” \v 26 Be Pita giwel Yisu avo be ginei, “Nangge amolmol taku ti ane” Beti Yisu ginei, “Amok dang etok be atob eisir ate natus-gen inemb mone ite ve ayeu ok nangge taku etenik givin beti atob ayeu navgo ite. \v 27 Bemem eitit tanalgum eisir aplos be inei yaun walang ano bwaya, dang etok be mie uvwat golgol be ule bui ok. Be wenk ete mie ve nurwel ulu ok mie nomb wenk etok avo ponge be atob nuli mone ti niengk wenk nok avo. Be mone etok gitangi tutlu be mie nuvwat nule nomb nitangi amolmol ebe inggas mone lum yamar ane ok.” \c 18 \s1 Amol ret ei amol bamo \p \v 1 Givin sawa etok ge eisir singamolomb itangi Yisu ile be iutani ei be inei, “Pomate gili amol ret ginei amol bamo nangge eisir ete ei ve nemb is dabin ok?” \v 2 Yisu gital nunus natu ti gitangi ei gile, be gitak nunus nok givarkei ane singamolomb-gen nas, \v 3 be ginei, “Ayeu nanei bingano-ngge nitangi yem nanei, amol ti ginei gisov yaun ane lu-ngge be meng-gihlang weik nunus eteik ite, atob nisov Pomate ane taku ebe ve nemb amolmol dabin ok nile ite molge. \v 4 Amol ti ebe ges ane luev vie-ngge be gilgum gen vie-ngge gitangi amolmol bemem ei bua ve ret amolmol avos nivwat ei are ok, amolmol dang dang-etok ete atob nimbweg weik amol bamo nangge amolmol ebe Pomate ve nemb eisir dabin ok. \v 5 Be ti ginei ta gitung ayeu be geb nunus ti weik eteik dabin, ete weik ebe gilgum gen vie gitangi ayeu ok.” \s1 Gen ebe gilgum amolmol be isov tiate aplo ile ok \p \v 6 “Amol ti ginei ta gitung ve nirwel nunus ti me amol bamo ti ebe aplos givin Pomate ok be isov tiate aplo ile, okob etok vie ve amolmol inadgin vat bamo ti nile amol nok savwalo be inkari ei nisov kaumb gimil nile. Bemem tiate ve amol nok nilgum amolmol ebe aplos givin Pomate ok be insov gen tiate aplo inde. Ve atob ei ninggas vavavne bamo molge nitlek ete mate ane ok nangge Pomate ane nindeb mul ane.” \v 7 Be Yisu ginei “Ayeu tangg-viti anongge ve amolmol ete imbweg nalk nik, ve gisov amolmol subu ilgum ve inarwel Pomate ane amolmol-gen inde insov gen tiate aplo. Bemem amolmol ebe ilgum gen dang dang-etok ok, ayeu tangg viti ve eisir anongge. \p \v 8 “Ginei mie vam me bagem tavlu gilgum mie be gusov tiate aplo gule, okob nudbuen vam me bagem tavlu ete gilgum mie be gusov tiate aplo gule ok gili be nukari nikwai. Be etok vie ve mie numbweg matawem tis bagem me vam dongke-ngge, bemem tiate ve nureu yev bamo ebe giengk dang etok ok nule tis vam be bagem isgabu ge. \v 9 Be ginei mie matanom tavlu gili gen tiate, okob nuptit vurupwe nikwai be nukari. Be etok vie ve mie nusov Pomate ane taku nule tis matanom tavlu-ngge, bemem tiate ve nureu yev bamo ebe giengk dang etok ok nule tis matanom isgabu ge.” \s1 Bing-ai gipil bwelk sipsip ti ebe gisov sangas ok \p \v 10 “Undi aim ate-ngge, velob undi nunus natu natu etenik weik gen sin-ge. Ayeu nanei nitangi yem nanei, nangge gulumb Pomate ane ngalau kulkul ane ebe emb nunus natu natu weik etenik dabin ok, eisir ili Tamangg ebe gibweg gulumb ok na geb ta-ngge be atob eisir inei yem aim gen tiate ebe ulgum ulgum ok binge nitangi ei. \v 11 (Ve Pomate Natu Ayeu ebe meng-gahlang weik amolmol ok ganme ve namb amolmol ebe isov gen tiate aplo ile ok ru.) \v 12 Ayeu nanei nitangi yem, amol ti ginei geb ane bwelk sipsip dubi ti gitangi 100 dabin love ti gisov sangas, atob ei na vier ve ane bwelk subu be invarkei be nile ve nirek bwelk ete gisov sangas ok love nili kob. \v 13 Ayeu nanei bingano-ngge nitangi yem nanei, amol nok ginei nirek ane bwelk nok nivang love nile nili, atob ei ta vevie anongge ve ane bwelk dongke etok ane nitlek bwelk subu ebe isov sangas ite ok. \v 14 Dang-etok be Pomate ebe gibweg gulumb ok ginei bua ve ret ane nunus ti nisov gen tiate aplo nile.” \s1 Luev ebe ve tanpasang amolmol ebe ilgum tiate ok as yaun ok \p \v 15 “Amol ti ginei gilgum gen tiate gitangi mie, mie nutangi ei nule be nupasang gen tiate ete ei gilgum gitangi mie ok ane yaun, bemem gabu unpasang yaun nitangi aim ate nangg-aim bwaya-gege. Be ginei amol etok giute miam yaun okob gabu undi aimate weik kawe be male vukuri. \v 16 Be ginei ei gute miam yaun ite, okob mie nule be nunggas amol dongke me ailu meinvin mie dang ete Pomate ane kapia ginei ok, veik sulu ailu me sotol aitol etok inaute miam yaun be inro ta nivin. \v 17 Be ginei amol etok giute sotol as yaun ite, okob mie nunei nitangi Pomate ane amolmol-gen. Be ginei ei giute amolmol bambamo as yaun ite, okob mie nuli ei weik ebe amol gitip ane ti ebe gilgum gen tiate ok.” \s1 Yaun gipil luev tiate be tis luev vie \p \v 18 “Yem gitangi ebe unei amolmol as luev vie ebe ve invang ok, be tis luev tiate ebe gitangi ve tanvang mul ite ok. Yem gitangi ebe atob unei ve amolmol be intau luev tiate etok ok. Be Pomate atob nilgum weik etok ge. \v 19 Ayeu nanei nitangi yem, ginei yem aim amol ailu nangge nalk etenik aplos gisov dongke be tas givin gen ti be gabu es miengk gitangi Pomate ve gen etok ane, atob Pomate nilgum gen etok ano nile nitangi sulu. \v 20 Be ginei amol ailu me aitol ipil dongke be es miengk gitangi Pomate ve awangg gwangne, atob ayeu nambweg navin sotol.” \s1 Yaun gipil amol kulkul ane tiate ti \p \v 21 Pita gitangi Yisu gile be giutani ei be ginei, “Amol ti ginei nilgum gen tiate nitangi ayeu, okob atob ayeu tangg nivalngan ei ane gen tiate etok bulwer aivir? \v 22 Yisu giwel Pita avo be ginei, “Ayeu nanei nitangi mie, mie tam nivalngan amol etok ane tiate nitangi asmate walang ok.” \p \v 23 “Pomate gilgum amolmol ebe ei ve nemb is dabin ok as yaun weik ebe amol bamo ti ve nili ane amolmol kulkul ane as gen ebe ivwat nangge ei be es as gen etok ane den vunu ite ok. \v 24 Ei gimdil ve nilgum kulkul etok, be ane amolmol kulkul ane inggas amol ti ebe ges ane gen ane den vunu ite, be gen etok ane mone bamo molge ok, itangi as amol bamo ebe geb eisir dabin ok ile. \v 25 Bemem amol nok ane mone gitangi ebe atob nes ane gen bambamo etok vunu ok ite, beti amol bamo ebe geb eisir dabin ok ginei in-gas amol nok gabu arue be natus-gen be tis as wambal tepwengge inde be amolmol inavgo, be invwat mone etok inde ines ei ane gen ebe givwat givwat ok ane den vunu. \v 26 Bemem amol nok giro vandubi supwe gisov nalk gitangi ane amol bamo be ginei, “Tam viti ve ayeu be nusge ge, ve atob ayeu nas angg gen walang ok ane den vunu.” \v 27 Beti ei ane amol bamo nok ta viti ve ei be gihlin ei be gile. \v 28 Amol nok gile love gile vunge ve ane nune ti ebe emb kulkul ivin isate ok, be amol nok ebe givwat gen nangge ei be ges ane gen etok ane den vunu ite be ei ane gen etok ane mone bamo molge ite. Beti amol galkok geb ei ta be ginei, “Os am gen ebe givwat ok ane den vunu okob.” \v 29 Be amol etok ginei gitangi ei, “Mie tam vavis bwaya, be asonge kob atob ayeu nas angg gen walang ok ane den vunu.” \v 30 Bemem amol etok giute ane nune ane yaun ite, be gile gitak ei gibweg kapual-lu. Be amol nok atob nimbweg kapual-lu dang-etok love nes ane gen etok ane den vunu okob.” \p \v 31 “Bwayage kob amol galkok ane nune-nggen subu ili gen etok be tas vavis anongge be ile inei gen etok tepwengge binge gitangi as amol bamo. \v 32 Beti amol bamo gital amol nok ginumul ginme be ginei gitangi ei, “Mie amol tiate molge. Ayeu tangg givalngan miam gen tiate walang ok ve miam tangir ane, \v 33 dang-etok be mie ok nulgum dang etok ge nitangi am nune etok weik ete ayeu galgum gitangi mie ok ma.” \v 34 Amol nok ane amol bamo ebe geb ei dabin ok ta vavis anongge be geb ei gitangi amolmol ebe emb kapual-lu dabin ok gile ve intak ei nisov kapual-lu nile nimbweg. Be eisir ebe emb kapual-lu dabin ok atob inalgum amol nok tiate molge, love nes ane gen bambamo etok ane den vunu tepwengge kob.” \v 35 Be Yisu ginei, “Ginei yem tangg-aim nivalngan gen tiate ebe ulgum gitangi aim ate ok ite, atob Pomate ebe gibweg gulumb ok ta nivalngan yem aim gen tiate ebe ilgum ok ite weik etok ge.” \c 19 \s1 Yisu ginei yaun ebe amolmol bwais ve aruasgen be itin is ok \p \v 1 Yisu ginei yaun bambamo etok be ma gikwai kob tis ane singamolomb-gen ikwai Galilaia as taku be es bui Joldan gili ile ipil Judia as taku. \v 2 Be amolmol dubi bamo ti itau ile Yisu tis ane singamolomb-gen be ile, be nangge etok ete Yisu gilgum amolmol ebe tis gimat ok be utlas vie vukuri. \v 3 Bekob Parisai subu itangi Yisu ile be ilgum ve inyo inyo ei, beti iutani ei be inei, “Eitit and luev giengk dang etok ve atob amol ti ginei bua ve arue kob atob nitin me ma?” \v 4 Yisu giwel eisir avos be ginei, “Yem usam yaun ebe giengk Pomate ane kapia ok gikwai me ma? Warik mate ane Pomate gipasang amol ti be avie ti, \v 5 be ginei, “Amol atob nikwai tame gabu tine be nile nivang nivin arue, be atob gabu invang weik gen ano dongke-ngge. \v 6 Be gen ete ande Pomate gidgin gikwai ok, gitangi ebe atob sulu as ti nidbwen gen etok gili ok ite ma.” \v 7 Be eisir Parisai iutani Yisu vukuri be inei, “Be nam-nambed be Mose geb yaun ti gitangi amei be ginei, ‘Amol ti ginei bua ve arue be ve nitin okob niro yaun ebe ve bua ve arue ok, nireu kapia den ti be nemb nitangi arue nile?’” \v 8 Yisu giwel eisir avos be ginei, “Mose geb yaun etok gitangi yem ve gili yem aplongg-aim dadani molge be gitangi ebe ve unatpweng gen arkares ok ite. Bemem warik gimungg ane luev ti dang etok giengk ite molge. \v 9 Be ayeu nanei nitangi yem, amol ti ginei bua ve arue be ve nitin ei bemem avie nok gilgum gen wasi ane ite, be amol etok gile geb avie vaku ti, okob amol etok giyaing luev ebe ve inemb isate ane ok.” \v 10 Bekob eisir singamolomb itangi Yisu ile be inei, “Ginei amolmol ilgum gen dang dang-etok gitangi aruasgen, okob gen etok vie ve amol be avie nemb isate bwaya.” \v 11 Yisu giwel ane singamolomb-gen avos be ginei, “Yaun etenok gitangi ebe atob amolmol tepwengge inatpweng are ok ite ma, bemem amolmol ebe Pomate ginei yaun etenik ane dabe gitangi eisir ok ge, gitangi atob inatpweng are. \v 12 Ve yaun ete amol be avie inemb isate ite nik ane dabe walang giengk. Amolmol subu tinas-gen ikuv is be gitangi ebe atob inemb avie ok ite, be subu ete amolmol iro eisir vukir be be tas gitung ete ve nemb avie ok ite ma. Be eisir subu bwais ve inemb avie giwei eisir tas gitung Pomate ane kulkul ebe ve nemb amolmol dabin ok. Amol ti ginei gitpweng yaun etenik are atob nilgum.” \s1 Yisu geb yaun vie giwei nunus \p \v 13 Amolmol subu inggas nunus natu natu itangi Yisu ile ve nitak bage niwei is be nes miengk niwei eisir, bemem eisir singamolomb inggo eisir nok. \v 14 Bemem Yisu ginei gitangi ane singamolomb-gen be ginei, “Untau nunus etenok be intangi ayeu inme, be unvarkei eisir avut bwaya. Ve Pomate ane taku giengk ve amolmol dang dangetenok ane. \v 15 Bekob gitak bage giwei nunus nok dabas be geb avo ukwas giwei eisir gikwai kob tis ane singamolomb-gen ile. \s1 Amol singamolomb ti ebe tis wambal ok \p \v 16 Be seukie-ngge amol singamolomb ti gitangi Yisu gile be giutani ei be ginei, “Gidung, gen vie ret giengk ebe ve ayeu nalgum veik nambweg matawangg dang etok ok?” \v 17 Yisu giwel ei avo be ginei, “Nam-nambed be mie gutani ayeu ve gen vie ane? Gen vie dongke-ngge ete giengk nik; Pomate dongke-ngge ei Amol vie, be ginei mie tam givin ve numbweg matawem nemb ta-ngge, okob nusov Ei ane yaun ane lu ge.” \v 18 Be amol nok giutani Yisu, “Yaun ret?” Be Yisu ginei, “Nos amolmol vunu ite, nulgum gen wasi ane ite, nunei yaun bingkas kasop nipil amolmol ite, nuvaina gen ite, \v 19 nusov tamem gabu tinem as yaun ane lu ge, be tam nivin am nune-nggen weik ete mie ate tam givin imate ok.” \v 20 Be amol nok ginei, “Ayeu galgum yaun walang etok ano gile gikwai, be gen ret giengk ebe ve ayeu nalgum vukuri ok?” \v 21 Yisu ginei gitangi ei, “Ginei mie gupasang gen walang etok love gitangi ge okob vie, be nule be nomb am wambal tepwengge be amolmol inavgo. Bekob nuvwat am gen etok ane mone nule be numbwas nitangi amolmol ebe gen ma ve is ok, be nindeb mul ane atob mie nunggas am gen vevies ge nangge Pomate ane taku. Bekob nunme be nuvang mul ve ayeu.” \p \v 22 Givin ebe amol nok giute yaun etok ok be givang gikwai tis aplo bunam ge ve gile, ve gisov ei amol ti ebe tis wambal bamo ok be ei bua ve ret nikari ane gen ti. \v 23 Be Yisu ginei gitangi ane singamolomb-gen be ginei, “Ayeu nanei bingano-ngge nitangi yem, gen etok bunam molge gitangi amolmol ebe tis wambal ok ebe ve insov Pomate ane taku ebe ve nemb amolmol dabin inde ok. \v 24 Ayeu nanei vukuri. Gen etok bunam ve gen bamo ti weik bwelk ok nisov gen avo natu ti weik nil avo ok nile, bemem bunam molge gitangi amolmol ebe tis wambal ok, ebe ve insov Pomate ane taku ebe ve nemb amolmol dabin inde ok.” \v 25 Eisir singamolomb iute yaun etok be tas gitung walang ano be ile iutani Yisu be inei, “Ginei dang-etok, okob amol ret gitangi ebe atob nimbweg vie ok?” \v 26 Yisu na giro ane singamolomb-gen be ginei, “Amol ti gitangi nilgum gen dang-etok ite, bemem Pomate ei dongke-ngge gitangi atob nilgum gen walang ok.” \p \v 27 Be Pita ginei gitangi Yisu, “Amei avang akwai amei gen walang ok be anme avang mul ve mie. Be asonge amei an-gas gen vie ret?” \v 28 Be Yisu ginei gitangi eisir, “Asonge nindeb mul ane nivin ebe gen walang ok ve menihlang vaku vukuri ok, atob Pomate Natu Ayeu ebe meng-gahlang weik amolmol ok atob nambweg nawei angg lopong tis angg bogbogo ve naute amolmol as yaun. Be nivin etok atob yem ete uvang mul ve ayeu nik, atob unambweg unvin ayeu be unalgum amolmol nangge Israel as yaun. \v 29 Amolmol ebe ivang ikwai tamas-gen tis tinas-gen be as nam tis natus-gen be luvus avie-nggen be as male-nggen tis as taku, ve awangg kulkul ane ok, atob in-gas gen walang molge nitlek as gen etok nindeb mul ane, be atob inambweg matawas nemb ta-ngge. \v 30 Bemem amolmol ete galkik imungg nik atob inde indeb mul ane, be eisir ete mul ane ok atob inde inmungg.” \c 20 \s1 Amolmol ebe emb kulkul wain ane ok \p \v 1 “Pomate geb amolmol dabin weik ebe um wain ti ane tivie ok. Givin tistumi-ngge amol nok gimdil be gile ve ninggas amolmol subu ve inde be inemb kulkul wain ane nangge ane um. \v 2 Be um tivie nok tis ane amolmol kulkul ane inei yaun gisov dongke love ande vie, ve um tivie atob nivgo eisir nitangi ebe mone as-mate dongke-ngge ane ok. Bekob gihlin eisir be ivang kulkul ane. \v 3 As gireu ginme kasopge be um tivie gile be gili amolmol subu ebe tas gisgil ei ane yaun ge be iriv be ira sinsin-ge ivang nam luvwe ok. \v 4 Be ginei gitangi eisir; “Unde be unalgum awangg kulkul wain ane unvin be atob ayeu navgo yem nivin.” Beti eisir nok ile be ilgum kulkul givin. \v 5 Be givin as mate luvwe be tis ebe as gile ve nile nisov ok, be um tivie gilumul gile be gilgum weik etok ge gitangi amolmol subu givin.” \v 6 Be givin ebe as giro ringenk ok um tivie gilumul gile be gili amolmol subu ebe ilauk ivang nam luvwe sinsin-ge ok, be giutani eisir be ginei, “Nam-nambed be yem omb wayam ve aim ate be uvang kulkul ane uvin ite?” \v 7 Be eisir iwel ei avo be inei, “Amol ti giutani amei ebe ve ande be analgum kulkul ok ite.” Be ei ginei gitangi eisir, “Amok dang-etok be yem unde be unalgum awangg kulkul unvin.” \p \v 8 “Givin gibok um tivie gitangi amol ebe geb eisir kulkul ane dabin ok gile be ginei, “Mie nuvgo eisir ebe ile isov kulkul givin gibok ok nimungg bekob nuvgo eisir ebe imungg ile emb kulkul givin tistumi-ngge ok nindeb mul ane.” \v 9 Amolmol ebe ile isov kulkul tis gibok ok imungg ile be inggas as mone gitangi ebe as-mate dongke-ngge ane ok, \v 10 bekob amolmol ebe emb kulkul givin tistumi-ngge ok ile be inei bwat atob eisir in-gas mone nireu siti, bemem eisir tepwengge inggas mone gitangi ate-ngge. \v 11 Eisir inggas as mone gikwai kob ile be tas vavis be inei yaun ungglus ungglus gipil um tivie be inei, \v 12 “Eisir etok emb kulkul siti-ngge givin gibok ge be amei amb kulkul givin tistumi-ngge be as givse amei love ande gibok sin-ge be akwes anongge. Bemem mie guvgo amei tepwengge gitangi ate-ngge.” \v 13 Be um tivie giwel eisir as amol ti avo be ginei, “Ayeu galgum gen ti tiate gitangi yem ite ma, bemem yem ate unei gikwai unei atob yem tepwengge ungas mone nitangi as-mate dongke-ngge ane, \v 14 be unvwat aim mone be unvang aim nam ane unkwai. Ayeu tangg givin ve ganei navgo yem tepwengge ve mone nitangi ate-ngge.” \v 15 Be um tivie ginei gitangi eisir, “Mone etenik awangg gen be ayeu gitangi nalgum gen nitangi ebe tangg givin ok nipil mone etenik. Be yem uli aim ate tiate gisov etok ve ret ane?” \v 16 Beti Yisu ginei, “Amol ti ginei gilgum Pomate ane kulkul be ta gitung ve ginei atob ei nimbweg weik ebe amol bamo ti ok, ete atob ei nile nindeb mul ane. Bemem amol ti ginei geb Pomate ane kulkul be ta gitung yaun ti dang-etok giengk aplo ite, atob amol etok menile nimungg be atob ei nimbweg weik amol bamo ti nangge Pomate ane taku.” \s1 Yisu ginei yaun ebe ve nimat vunu bekob nimdil vukuri ok vukuri \p \v 17 Yisu ve nireu nile Jerusalem beti gigas ane singamolomb-gen 12 ebok ivin be tepwe ile ve invang dang-eteok ane inde, be ginei gitangi ane singamolomb-gen be ginei; \v 18 “Unaute kob. Atob eitit tanreu tande ete Jerusalem ok, okob atob bambamo ebe emb da gitangi Pomate nangge lum yamar aplo ok be tis gidung subu ebe emb Mose ane yaun dabin ok, atob inalgum yaun nipil Pomate Natu Ayeu ebe meng-gahlang weik amolmol ok ve ines ayeu vunu. \v 19 Be atob inemb ayeu nitangi amolmol ebe nangge Juda ite ok be inei yaun ungglus ungglus nipil ayeu, be inrau ayeu, bekob ines ayeu nareu ei givsangin nale. Be as-mate ebe ve aitol ane ok okob atob matawangg be namdil vukuri.” \s1 Sebedi arue giutani Yisu ve nilgum gen vie ti nitangi natu-nggen \p \v 20 Sebedi natu-nggen Jems gabu Jon be tis tinas bamo itangi Yisu ile be tinas giro vandubi supwe gisov nalk gitangi Yisu, be giutani ei ve nilgum gen vie ti nitangi natu-nggen. \v 21 Beti Yisu ginei gitangi ei be ginei, “Mie tam givin gen ret?” Be ei giwel Yisu avo be ginei, “Asonge nindeb mul ane nivin ebe mie ve nomb amolmol dabin ok, okob nunei be ayeu natu-nggen eilu eteik indek inambweg inambloblo mie invin. \v 22 Yisu giwel ei avo be ginei, “Yemtol ebenok, gaptol utpweng yaun ete unei nok are ite, yemlu gitangi ebe atob un-gas gen bunam ete atob ayeu nanggas ok unvin me ma?” Be sulu iwel Yisu avo be inei, “Eilu gitangi.” \v 23 Be Yisu ginei, “Vie molge. Bemem ayeu gitangi ebe atob nalgum gen dang etok nitangi yemlu ok ite. Ve gen etok Pomate ei ate-ngge atob nilgum.” \p \v 24 Givin ebe eisir singamolomb tavlu iute yaun etok ok be tas vavis anongge gitangi Jems gabu male Jon. \v 25 Beti Yisu gital ane singamolomb-gen tepwengge ile ipil dongke be ginei ve is be ginei; “Yem uli, Amolmol bambamo ebe emb amolmol dabin ok ve eisir ate as gwangne, be lolos be avos gwangne molge gitangi amolmol ve inei amolmol inaute eisir avos ge. \v 26 Bemem yem unalgum gen dang-etok bwaya. Ginei yem aim amol ti ta gitung ve menihlang weik yem aim amol bamo, okob ei nilgum ate love weik ebe yem aim amol kulkul ane ti ok. \v 27 Be ginei amol ti ta gitung ve menihlang weik amol bamo ti, okob ei nilgum ate weik amolmol tepwengge as amol kulkul ane singe singe ti. \v 28 Dang-ete Pomate Natu Ayeu ebe meng-gahlang weik amolmol ok. Ayeu ganme ve amolmol inalgum kulkul ve ayeu ane ite ma. Ayeu ganme ve namb amolmol walang ok ru, be galgum kulkul be gab au-ate ve amolmol walang ok ane.” \s1 Yisu gilgum amol ailu ebe matanos bop ok be ponge \p \v 29 Yisu tis ane singamolomb-gen imdil nangge Jeriko be ile be amolmol dubi bamo ti itau ile eisir. \v 30 Be amol matanos bop ailu imbweg luev bane be iute ebe amolmol avos bambamo be inei ane avo ve Yisu ebe givang ginme ok. Beti gabu ital avos bamo ge be inei, “Amol bamo, Dawit ane vaku mie. Tam viti ve eilu ma.” \v 31 Beti amolmol inggo sulu be inei, Gabu tumi-ngge. Bemem sulu ital avos bamo-ngge vukuri be inei, “Amol Bamo, Dawit ane bwatlus mie. Tam viti ve eilu ma.” \v 32 Yisu givarkei va ta be gital sulu be itangi ei ile be giutani sulu be ginei, “Yemlu tanggaim givin ve ayeu nalgum ret nitangi yemlu?” \v 33 Be sulu iwel Yisu avo be inei, “Gidung, eilu tangg-amei givin ve mie mulgum eilu matanongg-amei be ponge.” \v 34 Yisu ta viti ve sulu be gitak bage giwei sulu matanos, be seukie-ngge sulu matanos ponge be gabu ili taku. Be gabu ivang mul ve Yisu be ile. \c 21 \s1 Yisu gisov Jerusalem gile weik amol bamo (King) \p \v 1 Yisu tis ane singamolomb-gen ile imbloblo Jerusalem be ile ihlang nam dabe ti are Betfasi ebe giengk matendubi ebe ei oliv anongge givarkei ok. Be Yisu gihlin ane singamolomb-gen ailu ve inmungg inde inahlang ebe nam ok \v 2 be ginei gitangi sulu. “Gabu unde be unvang roro-ngge untangi nam ete givarkei mate ane ok, be nangge etok atob gabu undi bwelk dongki ti gabu natu be amolmol idgin ta be iro wal gile twelk nam ane be ivarkei. Be gabu unahlang isgabu ge be unatwem unme etenik. \v 3 Be ginei amol ti ve niutani yemlu be ninei, yemlu ve unamdom, okob gabu unei nitangi amol etok unei, “Amei-mei Amol Bamo ta givin.” Kob atob amol nok nihlin yemlu be unatwem bwelk etok undumul unme etenik seukie-ngge.” \p \v 4 Gen etenik meng-gihlang dang-etok veik nilgum be yaun ebe warik amol ebe ginei Pomate avo ok ginei ok ano nile. Ve Pomate ginei dang-eteik: \q1 \v 5 ‘Unei ve amolmol Jerusalem ane unei, Galkik etenik yem aim Amol Bamo ebe ve nemb amolmol dabin ok ve nitangi aim nilek. Ei Amol bwaibwaya ane be gibweg giwei bwelk dongki vaku ti.’ \m \v 6 Yisu ane singamolomb-gen ailu etok imungg ile be ilgum gen walang ok gitangi ebe galkik Yisu ginei gitangi sulu ok. \v 7 Be gabu itwem bwelk dongki etok gabu natu itangi Yisu ile be iwaulu as kup malar ane be ival giwei bwelk dongki nok dume tulkwe, bekob Yisu gipil gile gibweg giwei. \v 8 Amolmol anongge ival as kup giwei luev be eisir subu ile ispe niuk lan be ile ival giwei luev givin. \v 9 Be amolmol ebe ivang mate ane ok be tis eisir ebe ivang mul ane ok ital dang eteik inei, \q1 ‘Eitit avond nivwat Amol ebe nangge Dawit ane dani ok ebe ve nemb eitit dabin ok, be avond nivwat Pomate are. Pomate geb ane gwangne gitangi ei, eitit avond nivwat ei.’ \m \v 10 Givin ebe Yisu gile gihlang Jerusalem ok be amolmol tepwengge ebe imbweg nam ok ikuri vunungge be iutani, “Amol ret etenik?” \v 11 Be amolmol ebe itau gile Yisu ok iwel eisir avos be inei, “Etenik Pomate ane Amol ebe ginei Pomate ei avo ok, are Yisu. Ei amol Nasaret ane gideb Galilaia as taku ane.” \s1 Yisu gisov lum yamar aplo gile \p \v 12 Yisu gisov lum yamar aplo gile be gitin amolmol ebe ile ve ivgo gen be emb gen giwel ate nangge lum yamar aplo ok ile ihlang ikwai, be gitle amolmol ebe emb mone giwel ate ok as tebol mone ane vukir be gitut as lopong ebe imbweg be ivgo mank ok giriv be gira. \v 13 Be ginei gitangi eisir, “Yaun ebe giengk Pomate ane kapia ok ginei dang eteik, Pomate ginei, ‘Awangg nam atob tantal tanei amolmol tepwengge as nam miengk ane.’ Bemem ande yem ulgum love weik ebe amolmol vaina ane as taku ok.” \v 14 Yisu givang ete lum yamar aplo ok, bekob amolmol ebe matanos bop ok be tis eisir ebe tulkwas giru bingbleng ok itangi Ei ile be gilgum eisir tepwengge be utlas vie vukuri nangge ete lum yamar aplo ok. \v 15 Be bambamo mateu ane subu be tis gidung subu ebe emb Mose ane yaun dabin ok ili gen bambamo ete Yisu gilgum nangge lum yamar aplo ok, be iute ebe nunus avos bambamo-ngge nangge lum yamar aplo be inei, “Avond nivwat Dawit ane dani” ok, be eisir tas vavis anongge. \v 16 Beti itangi Yisu ile be inei, “Ande mie gute yaun ete eisir inei ok me ma?” Yisu giwel eisir avos be ginei, “Ande ayeu gaute. Be namnambed? Yem ok nolge usam Pomate ane yaun ebe warik ok gikwai me ma? Yaun etok ginei dang-eteik: ‘Mie gob nunus natu natu subu be tis nunus ebe godos gisa rur ge nangge ok avos ponge be eisir avos givwat mie arem vie molge.’” \p \v 17 Be Yisu gikwai eisir be gile giengk nam dabe ti are Betani. \s1 Yisu ginei yaun gitangi ei-nambwel ve nes ano vukuri ite \p \v 18 Givin tistumi-ngge Yisu tis ane singamolomb-gen imdil nangge Betani be ilumul ile Jerusalem vukuri. Be Yisu ande marav-ges vunu-ngge, \v 19 be na gile gili ei-nambwel dabe ti givarkei luev bane be givang gitangi ei-nambwel dabe nok gile ve nili ano ebe yu ok be nipis ve nen. Bemem gili ei-nambwel nok ano ti gikaiwel ite be lan sin-ge. Yisu ta-vavis be ginei yaun gwang-ne molge gitangi ei-nambwel dabe etok be ginei; “Asonge mie nos ano vukuri ite ma.” Be seukie-ngge ei-nambwel dabe etok lan ges ulur gikwai be gimat. \v 20 Eisir singamolomb ili gen etok be avos poke-ngge be iutani is-ate be inei; “Nam-nambed be ei-nambwel dabe etok vasov nik-ge lan matas be givarkei be ande aing-gwen seukie-ngge?” \v 21 Yisu giwel ane singamolomb-gen avos be ginei: “Ayeu nanei bingano-ngge nitangi yem nanei, Ginei yem aplongg-aim givin Pomate ano molge be aplongg-aim ailu ailu ite, yem gitangi atob unalgum gen weik ete ayeu galgum gitangi ei-nambwel dabe etok ok. Be gen etok ge ite. Yem gitangi atob unei nitangi matendubi etok be unei, “Umdil ule ukari im-ate isov gielk,” be atob nilgum. \v 22 Be ginei yem aplongg-aim givin anongge unei atob un-gas gen ete utani gisov aim miengk aplo ok, atob un-gas.” \s1 Amolmol iutani Yisu ane gwang-ne ane dabe \p \v 23 Yisu tis ane singamolomb-gen inumul ile Jerusalem vukuri be Yisu gisov lum yamar aplo gile be gibul amolmol givang. Be bambamo ebe emb lum mateu ane dabin ok be tis amolmol bambamo ebe emb amolmol dabin angge Juda as taku ok, itangi ei ile be inei; “Mie gulgum gen walang etenik ve amol ret ane gwang-ne? Be amol ret geb ane gwang-ne gitangi mie?” \v 24 Yisu giwel eisir avos be ginei; “Atob ayeu nautani yem ve yaun ti ane bekob. Be ginei yem unei yaun eteik ano vusa nitangi ayeu, okob atob ayeu nanei amol ebe geb ane gwang-ne gitangi ayeu be galgum gen walang etenik ok lavo nitangi yem. \p \v 25 Wali Jon gigas gwang-ne nangge inend, beti ges bui-sanggu gipil amolmol? Nangge Pomate ane, me nangge amolmol as?” Beti eisir nok inei ve is-ate be inei, “Atob eitit tanei ret? Ginei eitit tanei dang-etok tanei ‘Nangge Pomate ane.’ Be atob ei ninei, ‘Be nam-nambed be yem aplongg-aim givin Jon ane yaun ite?’ \v 26 Be ginei eitit tanei, ‘Nangge amolmol as.’ Atob amolmol in-go eitit. Ve gisov amolmol tepwengge ili Jon inei Pomate ane amol ti ebe ginei Pomate ei avo ukwas binge ok. \v 27 Beti eisir iwel Yisu avo be inei, “Amei tangg-amei gisgil.” Be Yisu ginei, “Dang-etok be atob ayeu ok nanei amol ebe geb ane gwang-ne gitangi ayeu ok, binge nitangi yem ite weik etok ge.” \s1 Bing-ai gipil amol ti natu ailu \p \v 28 Be Yisu ginei gitangi eisir be ginei; “Unaute kob. Amol ti natu ailu imbweg. Be amol bamo nok ginei ve amol mate ane be ginei, ‘Mie ule be ulgum kulkul nangge awangg um-wain tis as-mate etek.’ \v 29 Be amol nok giwel tame avo be ginei, ‘Ayeu bwaingg.’ Bemem bwayage kob ei ta-gitung tame ane yaun be givang kulkul ane. \v 30 Beti amol bamo nok gile be ginei yaun nok ge gitangi amol mul ane, be amol mul ane giwel tame avo be ginei, ‘Ec-e, kob ayeu ale.’ Bemem giyo be gile ite. \v 31 Be Yisu ginei; ‘Sulu ailu etok as amol ret gilgum tamas ane yaun ano gile?’ Be eisir iwel Yisu avo be inei, “Amol mate ane.” Be Yisu ginei gitangi eisir, “Ayeu nanei bingano-ngge nitangi yem: “Eisir ebe emb kulkul takes ane be iyo iyo amolmol be inggas as mone subu givin sinsin-ge ok, be tis avie-gaptol ebe emb is-ate gitangi amol-gaptol ve mone ane ok, asonge insov Pomate ane taku ebe ve nemb amolmol dabin ok inde inmungg bekob yem. \v 32 Ve Jon ebe ges bui-sanggu gipil amolmol ok ginme be gibul yem ve luev vie ebe ve yem unvang mul ok, bemem yem aplongg-aim givin ei ane yaun ite. Bemem amolmol ebe iyo iyo amolmol be inggas as gen subu sinsin-ge givin ok be tis avie gaptol ebe emb is-ate itangi amol gaptol ve mone ane ok, eisir etok ete aplos givin Jon ane yaun. Yem uli gen ebe Jon gilgum ok gikwai, bemem uro aim ate vukir be aplongg-aim givin ei ite.” \s1 Bing-ai gipil amolmol ebe emb um wain ane dabin ok \p \v 33 Yisu ginei bing-ai ti vukuri gitangi amolmol be ginei, “Amol ti givro um wain ti be givkwe-el gile gidbul, be gitav nalk avo ebe ve ingig wain ane ano nisov ok yapin, bekob gitav nam va tulkwe undib ti ebe ve nimbweg be nemb wain dabin velob amolmol vaina ane inde be invaina wain ano. Bekob geb um wain etok gisov amolmol ebe ve inemb kulkul etok dabin ok bais be ei-ate gile ve givang taku undib ge ti. \v 34 Gile love aiweng ebe ve inpis wain ano ok meng-gihlang kob gihlin ane amolmol kulkul ane subu be ile ve invwat wain ane ano tavlu nangge amolmol ebe emb wain dabin ok. \v 35 Be eisir ebe emb wain dabin ok irau amol bamo nok ane amolmol kulkul ane nok subu, be es subu vunu, be es subu ve vat. \v 36 Beti um tivie gihlin ane amolmol kulkul ane dubi bamo ti vukuri gitlek ete mate ane ok be ile. Bemem amolmol ebe emb wain dabin ok ilgum dang-etok ge gitangi eisir. \v 37 Be mul ane kob ete um tivie gihlin ei-ate natu be gile. Be ei tangg gitung dangeteik ginei; “Eteik ayeu natungg be atob eisir ebe emb um wain dabin ok nas indi ei vie-ngge.” \v 38 Bemem givin ebe eisir ili um tivie natu ebe gitangi eisir gile ok be inei ve is-ate, “Um tivie natu ete ginme nik be tanes ei vunu nikwai veik tan-gas ei ane gen vie etenik ve it.” \v 39 Beti eisir emb ei ta be ikari gile gihlang gikwai um aplo be es ei vunu.” \v 40 Be Yisu giutani amolmol be ginei; “Ginei um tivie ninme, kob atob nimdom nitangi amolmol ete emb ei ane um wain ane dabin ok?” \v 41 Be eisir iwel Yisu avo be inei, “Atob ei nes amolmol tiate ane etok tiate molge be nemb kulkul etok nisov amolmol subu ebe vevies ok bais. Ve eisir etok okob gitangi ebe atob inemb um tivie ane gen dabin vie-ngge love ane aiweng ebe um tivie ve ninggas ane wain ane ano ok.” \p \v 42 Be Yisu ginei gitangi eisir, “Yem usam yaun ebe giengk Pomate ane kapia ok gikwai me ma? Yaun etok ginei dang-eteik: \q1 ‘Twelk ebe warik amolmol gimungg ane itav as nam giwei ok ande amolmol bwais be itin. Bemem galkik etenik ande twelk nok meng-gihlang be weik gen vie molge ti. Beti ande eitit tali gen vie molge ebe Pomate gilgum ok.’ \m \v 43 Be Yisu ginei, dang-etok be ayeu nanei nitangi yem, Pomate atob nivkir dume nitangi yem ebe aplongg-aim givin ei ite ok, be nemb amolmol ebe iute ei ane yaun be tas givin ve inalgum ano nile ok ge dabin. \v 44 (Amol ti ginei bua ve awangg yaun atob ei nimbweg vie ite. Bemem ginei ayeu ve nas amol ti, atob amol etok nile suk-sukus weik gen molok-molok natu ti.) \v 45 Bambamo ebe emb lum mateu ane dabin be tis eisir Parisai iute Yisu ane bing-ai ete ginei ok be itpweng are inei Yisu ginei yaun etok gipil eisir roro-ngge. \v 46 Beti eisir ve inemb Yisu ta bemem ipelk ve amolmol, ve gisov amolmol ili Yisu inei Pomate ane amol kulkul ane ti ebe ginei Pomate avo ok. \c 22 \s1 Bing-ai gipil ben avie gabu amol ane \p \v 1 Yisu ginei mateu be ginei gipil bing-ai ge gitangi amolmol vukuri be ginei: \v 2 “Pomate geb amolmol dabin weik ebe amol bamo ti ve nilgum ben ve natu ebe ve nemb avie ok ane. \v 3 Be ei gihlin ane amolmol kulkul ane subu ve inde be inei yaun nitangi amolmol ebe warik ei geb yaun ve eisir yapin ok be inme. Bemem amolmol ebe inggas yaun ben etok ane gikwai ok, bwais ve inde. \v 4 Beti amol bamo nok gihlin ane amolmol kulkul ane subu vukuri be ginei, “Unde be unei nitangi eisir ebe ayeu gab yaun gitangi eisir ok be unei, ben tis wenk be gen walang ok ande ayeu gapasang gikwai, be inme be inen amol gabu avie as ben.” \v 5 Bemem eisir etok iute ei ane yaun ite be ile ve ivang iriv be ira. Amol ti givang ane um ane be ti gile ve geb ane kulkul mone ane. \v 6 Be eisir nok as amolmol subu emb amol bamo nok ane amolmol kulkul ane ta be ilgum is tiate tiate, be es is vunkunu. \v 7 Amol bamo nok ande ta-vavis vunu-ngge be gihlin ane amolmol valir ane ile be es amolmol ete es ei ane amolmol kulkul ane vunkunu ok, be itak yev gisov as nam be yev gen givin. \v 8 Bekob ei gital ane amolmol kulkul ane ile be ginei, “Ayeu ande gapasang angg ben gikwai bemem amolmol ebe ayeu gab yaun ve eisir ok tas givin awangg ben ite be bwais ve ret inme. \v 9 Dang-etok be yem unde unvarkei luev bamo walang ok avwut, be unei nitangi amolmol ebe ile vunge ve aim ok be inme be inen ben bamo etenik nivin.” \v 10 Beti ei ane amolmol kulkul ane etok ile be ilgum gitangi ebe galkik ei ginei ok be iro amolmol anongge molge sut, amolmol vie ane be tiate ane gipil dongke. Love amol bamo nok ane nam aplo gingik ve amolmol ge. \v 11 Bekob ei gisov nam aplo gile ve na nitung amolmol be gili amol ti ebe gino kup ben dang dang-etok ane ok ti ite gibweg givin. \v 12 Be amol bamo nok ginei gitangi amol etok, “Nam-nambed be mie guli ben etenik weik gen sin-ge be gusov nam-aplo etenik gunme be guno kup ben dang dang-etenik ane ti ite?” Bemem amol etok ginei yaun ti ite be tumi-ngge gibweg. \v 13 Beti amol bamo nok ginei be ane amolmol kulkul ane idgin amol nok bage tis va ta be ikari ei gile gihlang aiweng tumi aplo. Be taku etok ebe amolmol inggas vavane be yayai be iteng anongge nangge ok.” \v 14 Be Yisu ginei gitangi amolmol be ginei, “Asonge Pomate nital amolmol anongge weik etok ge, bemem atob amolmol dongke dongke ebe aplos givin Pomate ok ge, ete atob insov Pomate ane taku ebe ve nemb amolmol dabin ok inde.” \s1 Yaun takes ane \p \v 15 Eisir Parisai irek luev ebe ve inemb Yisu ta ok. Beti ihlin as amolmol kulkul ane subu be tis Herodes ane amolmol subu be itangi Yisu ile be iutani ei be inei, \v 16 “Gidung amei atpweng mie are anei mie amol yaun ano ane, be mie gubul amolmol ve luev yaun ano ane ebe Pomate tang-givin ok ge. Be mie tam vadbu ve yaun ebe amolmol inei me tam givin yaun ete amolmol inei inei ok ite ma. \v 17 Be unei itangi amei kob, gitangi ebe amei anavgo takes nitangi Rom as amol bamo ok me ma?” \v 18 Yisu ande gitpweng eisir as yaun bingkasop etok are gikwai be ginei, “Yem amolmol tiate ane yem wat veve inyo inyo ayeu me? \v 19 Unemb mone nok ti inme be ayeu ali kob.” Be eisir emb mone ti gile Yisu gili, bekob giutani eisir be ginei, \v 20 “Amol ret dalgo be tis are eteik?” \v 21 Be eisir iwel Yisu avo be inei, “Etenok Rom as amol bamo are be tis dalgo etenok.” Be Yisu ginei gitangi eisir, “Dang-etok okob unemb Rom as mone ninumul nitangi eisir as amol bamo nile, be unemb Pomate ane gen nitangi Pomate.” \v 22 Givin ebe eisir iute yaun ete Yisu ginei ok, be ikuri vunu-ngge be ihlang ikwai Yisu. \s1 Yaun ebe amolmol imat vunu be ve inamdil vukuri ok \p \v 23 Givin as-mate etok ge Sadukai subu itangi Yisu ile. Be eisir etok ebe inei amolmol ebe imat vunu ok atob inamdil vukuri ite ok. \v 24 Eisir nok ile be inei gitangi Yisu, “Gidung. Mose giro yaun ti gitangi amei be ginei, ‘Amol ti ginei geb avie ti be sulu natus ma be amol etok gimat vunu gikwai areu, kob atob amol etok male nemb avie tupe etok veik ei nes nunus vier niwel kawe ebe gimat vunu ok.’ \v 25 Dang-etok be amol ti tis male-nggen imbweg eisir nok gitangi bage tavlu be ano ailu (7). Be amol mate ane geb avie ti be gabu natus ma be amol nok gimat vunu. Be bwayage-kob amol nok male geb avie tupe etok vukuri. \v 26 Bemem gen weik etok ge gipil sotol kawe be male etok tepwengge. \v 27 Be mulane kob avie nok gimat vunu weik etok ge. \v 28 Dang-etok be wali atob nindeb mulane nivin ebe amolmol ebe imat vunu ok ve inamdil vukuri ok, okob eisir etok as amol ret atob nemb avie etok ve arue? Ve eisir bage tavlu be ano ailu etok tepwengge emb avie dongke etok ge?” \p \v 29 Be Yisu giwel eisir avos be ginei, “Yem unei yaun etenok gitlek molge. Yem wat utpweng yaun ebe giengk Pomate ane kapia ok be tis Pomate ane gwang-ne are ite me? \v 30 Asonge nindeb mulane nivin ebe amolmol tepwengge ve inamdil vukuri ok, atob eisir meinahlang weik ebe Pomate ane ngalau kulkul ane ebe ivang gulumb ok. Be atob amol be avie inemb isate vukuri ite ma. \v 31 Be yaun ete amolmol imat vunu be inamdil vukuri ane ok, ane dabe dang eteik. Yem utpweng yaun ebe Pomate ginei gitangi yem ok gikwai me ma? Pomate ginei dang-eteik ginei: \v 32 ‘Ablaham gabu Isak be Jakop as Pomate Ayeu.’ \p Be Yisu ginei, Pomate ei amolmol ebe asonge inambweg matawas ok ge as Pomate. Be amolmol ebe asonge inmat vunu vukuri nindeb mul-ane ok as Pomate ite ma.” \p \v 33 Amolmol tepwengge iute yaun etok ok love ikuri vunu-ngge. \s1 Yaun ebe gwangne be vie molge ok \p \v 34 Parisai subu iute ebe Yisu ges eisir Sadukai avos avut ok, be eisir iro is-ate sut ile ipil dongke. \v 35 Be as amol ti ebe geb Mose ane yaun dabin ok gitangi Yisu gile be gilgum ve niutani Yisu be ginei. \v 36 “Gidung, wali Pomate ane yaun ake inend ete gwangne be vie molge?” \v 37 Yisu giwel ei avo be ginei, “Tam nivin am Amol Bamo Pomate tis aplom be dabem-gwet tepwengge.” \v 38-39 Yaun etenik ete vie molge. Be ti vukuri eteik; ‘Tam nivin am nune-nggen weik ete mie ate tam givin imate ok.’ \v 40 Mose ane yaun be tis Pomate ane amolmol kulkul ane as yaun walang ok gigas gireu yaun ake ailu etenik ge.” \s1 Yisu ginei yaun gipil amol ebe ve nemb amolmol ru ok \p \v 41 Parisai iro is-ate sut imbweg be Yisu giutani eisir be ginei. \v 42 “Yem tangg-aim gitung nam-nambed gipil amol ebe ve nemb amolmol tepwengge ru ok? Be ei ane bambamo-nggen asav?” Be eisir iwel Yisu avo be inei, “Amol etok ane bambamo-nggen ete Dawit ane amolmol-gen ok.” \p \v 43 Be Yisu ginei gitangi eisir, “Pomate ane Ngalau Yamar geb Dawit avut be Dawit gital amol etok ginei, Amol Bamo, be ginei dang-eteik. \q1 \v 44 ‘Pomate ginei gitangi awangg Amol Bamo. Umbweg umbloblo ayeu love amolmol valir ane tepwengge inatwep miam gwangne ane lu kob.’ \m \v 45 Be Yisu ginei, Ginei Dawit nital amol ebe ve nemb amolmol ru ok ninei ane Amol Bamo, okob atob tandi amol nok tanei Dawit natu nam-nambed?” \v 46 Bemem eisir Parisai as amol ti gitangi ebe ve niwel Yisu avo be ninei yaun ti ok ite. Be givin sawa etok ge amol ti gile giutani Yisu ve yaun ti ane vukuri ite. \c 23 \s1 Gidung yaun ane be tis Parisai as luev \p \v 1 Yisu ginei yaun gitangi amolmol be tis ei-ate ane singamolomb-gen givin be ginei. \v 2 “Eisir Parisai be tis gidung, ebe emb Mose ane yaun dabin ok, ginei ve inei yaun nitangi yem, \v 3 okob unaute eisir as yaun ge, be unalgum gen walang ok nitangi ete eisir inei gitangi yem ok. Bemem gen ret ete eisir ve inalgum ok, yem unalgum nivin ite. Ve yaun ete eisir inei ok, eisir inei ve avos ge be ilgum ano gile ite, \v 4 bekob avos gwang-ne molge gitle amolmol gili, be inei amolmol invang mul ve eisir as luev ge. Bemem kob eisir ate ok ivang mul ve as yaun ete inei ok ite ma yapin. \v 5 Be Gen walang ete eisir ilgum ok, eisir ilgum veik amolmol indi eisir vie ane ok ge. Be ivnu gen weik ven-venu ok ve isbang Pomate ane kapia ebe ginei ane luev lavo ok gisov, be inggolong as kup tis kambam denden. \v 6 Be as ete ve inambweg mate-ngge nangge taku ben ane be nangge lum mateu ane aplo ok yapin. \v 7 Be tas givin ve inei amolmol avos nes eisir nangge nam luvwe-luvwe be intal eisir inei ‘Gidung.’ \p \v 8 Bemem yem, yem undi aim-ate weik ‘Gidung’ ite ve yem tepwengge weik ebe kawe be male ok be aim gidung dongke-ngge. \v 9 Be undi amol ti nangge nalk etenik unei ei amol bamo be untal ei unei ‘Tamangg-aim’ ite. Ve yem tepwengge ‘Tamangg-aim’ dongke ebe gibweg gulumb ok. \v 10 Yem undi amol ti unei amol bamo ite ma, amol dongke-ngge ebe geb amolmol ru ok ete ei Amol Bamo. \v 11 Be ginei yem aim amol ti ta gitung ve menihlang weik amol bamo ti, okob amol etok nilgum ate weik ebe yem tepwengge aim amol kulkul ane ti ok. \v 12 Amol ti ginei avo givwat ate, atob Pomate nili ei weik gen sin-ge. Be amol ti ginei gili ate weik gen sin-ge atob Pomate nili ei weik ebe amol bamo ok. \s1 Yaun gipil gidung ebe emb Mose ane yaun dabin ok be tis eisir Parisai as luev \p \v 13 “Yem Parisai be tis gidung ebe omb Mose ane yaun dabin ok, yem amolmol bingkasop ane roro. Asonge nindeb mul ane atob yem un-gas vavavne bamo molge, ve yem uvarkei luev ebe gitangi Pomate ane taku gile ok avut ve amolmol. Amolmol ok ilgum ve invang mul ve Pomate ane yaun bemem yem uvarkei eisir gili. Bemem yem ate ok gitangi ebe atob unsov Pomate ane taku unde ok ite weik etok ge. \v 14 (Yem Parisai tis gidung ebe omb Mose ane yaun dabin ok, yem amolmol bingkasop ane. Yem ulgum ve uvaina avie gaptol, ebe aruas-gen imat vunkunu ok as nam be uvaina as wambal tis as mone givin, bekob usum aim tiate etok ve miengk undib bambamo molge gitangi Pomate. Bemem asonge yem un-gas vavavne bamo molge nindeb mul ane.) \p \v 15 Yem Parisai be tis gidung ebe omb Mose ane yaun dabin ok, yem undi aim-ate ge. Yem uvang omb taku avwut be urwel amolmol ilek ve invang mul ve yem aim luev ge. Bemem undi kob, ve eisir ete yem urwel is inme isov yem aim gen tiate aplo ok, atob inalgum gen tiate molge nitlek yem. \p \v 16 Yem Parisai be tis gidung ebe omb Mose ane yaun dabin ok, yem weik amolmol ebe matanos bop ok. Yem umbul amolmol be unei, ‘Amol ti ginei ninei yaun ti be nital lum yamar are be ninei bingano molge,’ ok bemem atob yem unei etok gen sin-ge. Bemem ginei amol ti ninei yaun ti be nital gen vie ebe giengk lum yamar aplo ok are be ninei bingano molge, okob ei nilgum ane yaun etok ano nile. \v 17 Yem utpweng gen are ite molge, yem weik amolmol ebe matanos bop ok. Yem uli gen vie ebe giengk lum yamar aplo ok unei gen vie molge gitlek gen bambamo etok. \v 18 Be amol ti ginei ninei yaun ti be nital taku da ane are be ninei bingano molge, bemem yem unei etok gen sin-ge. Be ginei amol ti ninei yaun ti be nital da ebe giengk taku da ane ok are be ninei bingano molge, okob ei nilgum ane yaun etok ano nile. \v 19 Be Yisu ginei, Bemem gen ebe vie molge gitlek da ok ete taku da ane. \v 20 Beti ginei amol ti ninei yaun ti nipil taku da ane, okob ei ginei yaun gipil taku da ane be tis da ebe giengk taku etok ok givin. \v 21 Be amol ti ginei gibiti yaun ti be gital lum yamar are, okob ei gital lum yamar be tis Pomate are givin weik etok ge. \v 22 Amol ti ginei gibiti yaun ti be gital Pomate ane taku are, ei gital Pomate ane taku be tis Pomate are givin. \p \v 23 Yem Parisai be tis gidung ebe omb Mose ane yaun dabin ok, yem avongg-aim kire ailu. Yem ulgum vie ve uvwat aim gen walang ok nangge um be omb gen walang ok ane ano dongke dongke gitangi ge gitangi 10-10 ve da gitangi Pomate, bemem luev vie molge ebe ve tangg-aim nivin amolmol be aplongg-aim nivin Pomate ok, ete yem bwaingg-aim. Bemem gitangi ebe ve tanalgum gen ti be bwaind ve ti ok ite ma. \v 24 Yem matanongg-aim bop, yem ulgum ve unatwem amolmol be yaun natu natu walang ok yem ulgum vie ve usov ane lu, bemem yaun ebe vie be gwangne molge ok ete yem bwaingg-aim. \p \v 25 Yem Parisai be tis gidung ebe omb Mose ane yaun dabin ok, asonge yem un-gas gen bunam molge, ve yem unei yaun bingkasop walang ano. Bekob upasang utlangg-aim ulis love vie molge ve ebe amolmol indi yem vie ane ok ge, bemem gen tiate walang ano gingik giengk yem aplongg-aim. Be gen tiate nok ete subu dang-eteik: Tangg-aim givin ve un-gas amolmol as gen, be ulgum gen gitangi ebe yem ate aim tangg-aim givin ok. \v 26 Yem matanongg-aim bop. Ginei yem aplongg-aim vie atob amolmol indi yem vie weik etok ge. \p \v 27 Yem Parisai be tis gidung yaun ane, yem weik umbub ti ebe itak pen bogbogo gipil love vie molge ok, bemem nangge nalk aplo ane gingik ve amolmol ebe imat vunu ok tulkwas be tis gen tiate walang ano. \v 28 Be yem ok weik etok ge. Yem upasang utlangg-aim ulis love vie molge veik ebe amolmol indi yem vie ane ok ge, bmeme luev bingkasop ane be tis mongai tinas ane gingik nangge yem aplongg-aim. \s1 Asonge nindeb mul ane atob amolmol ebe ivkir dumas ve Pomate ok in-gas vavavne bamo molge \p \v 29 Yem Parisai be tis gidung ebe omb Mose ane yaun dabin ok, yem amolmol bingkasop ane. Asonge nindeb mul ane atob yem un-gas vavavne bamo molge. Yem omb Pomate ane amolmol ebe inei Pomate avo be tis amolmol ebe aplos givin Pomate ok as umbub dabin vie molge. \v 30 Be yem unei, ginei yem unambweg nivin sawa ete tumbungg-aim gen imbweg ok, atob yem gitangi ebe unes Pomate ane amolmol ebe inei ei avo ok vunkunu ok ite. \v 31 Bemem yem aim yaun etenok ete ginei lavo, ve amolmol ebe es Pomate ane amolmol ebe inei ei avo ok vunkunu ok, ete natus-gen yem etenik. \v 32 Unde be unvang mul ve tumbungg-aim gen as luev ungglus ungglus etok ile beleinge yapin kob. \v 33 Yem weik muat tine ti tis natu-nggen, yem gitangi ebe atob unpelk unkwai gen bunam ete asonge Pomate nemb ninme ok nam-nambed? Likok-aim, asonge unreu yev bamo ebe giengk dang etok ok unde. \v 34 Be unaute! Atob ayeu nahlin angg amolmol ebe inei ayeu avongg ok subu be tis amolmol mateu ane subu be gidung subu ebe emb Mose ane yaun dabin ok be inme. Kob atob yem unes eisir etok subu vunkunu, be unes subu inreu ei-givsangin, be unrau eisir subu nangge aim lum yamar aplo, be unvinvin subu nangge nam dabe walang ok. \v 35 Dang-etok be atob yem un-gas vavavne ve yem ate aim tiate ebe ulgum ok ane, be tis amolmol mate ane as tiate ebe warik es Pomate ane amolmol kulkul ane vunkunu ok as vavavne nivin. Eisir es Abel vunu gimungg be ginme love es Berekia natu Sakarias vunu nangge lum yamar aplo be tis taku da ane ane luvwe ok givin. \v 36 Dang-etok be ayeu nanei bingano-ngge nitangi yem nanei, gen bambamo etok ete atob amolmol as-mate etenik ane in-gas ane vavavne nivin.” \s1 Yisu ta givin amolmol nangge Jerusalem bamo molge \p \v 37 “Yem amolmol nangge Jerusalem, yem os Pomate ane amolmol kulkul ane be os amolmol ebe inei Pomate binge gitangi amolmol ok ve vat. Be ayeu galgum ve naro yem sut unme unambweg unambloblo ayeu weik ebe kavkavav tine ti giro natu-nggen sut gisov bage lan ane lu gile ok, bemem yem bwaingg-aim ve ayeu. \v 38 Dang-etok be unaute kob! yem aim taku asonge niengk bun sin-ge. \v 39 Be galkik as-mate etenik be asonge niengk dang-etok, atob yem undi ayeu vukuri ite, love sawa ebe ayeu ve nanumul nanme nalk ok, okob atob yem unei, ‘Avond nivwat Pomate Natu are ve ginme tis Tame ane gwang-ne.’” \c 24 \s1 Yisu ginei asonge lum yamar bamo etok tiate \p \v 1 Yisu gile gihlang gikwai lum yamar aplo, be ane singamolomb-gen itangi ei ile ve ines lum yamar bamo etok ru nitangi Ei. \v 2 Beti Yisu ginei gitangi ane singamolomb-gen be ginei, “Ayeu nanei nitangi yem, lum yamar bamo ete ande uli nik, asonge ane gen ti nivarkei vie be nivarkei lavo ite, atob tepwengge tiate nikwai.” \s1 Gen bunam asonge menihlang \p \v 3 Yisu gile gibweg matendubi ebe ei oliv anongge givarkei ok, be ane singamolomb-gen itangi ei bwaya-gege ile be inei, “Unei itangi amei kob ve wali gen etok atob menihlang tis asger? Be gen ret atob amei andi nimungg veik anatpweng sawa ete mie ve nunumul nunme nalk ok are?” \v 4 Yisu giwel eisir avos be ginei, “Undi ge, velob amolmol subu inme be inyo inyo aim. \v 5 Asonge amolmol anongge inme be intal ayeu arengg nipil is ate be inei, “Ayeu amol ebe ve namb amolmol ru ok eteik,” kob atob eisir inyo inyo amolmol anongge. \v 6 Be ginei yem ute valir ebe giengk taku undib undib ok be tis taku ebe gibloblo yem ok binge, okob unkur-kuri bwaya, ve gen dang-etok atob menihlang bemem gulumb tis nalk ane aiweng ite nangge. \v 7 Atob nam dabe ti inamdil be ines valir nitangi nam dabe ti, be eisir vu ti atob inamdil be ines valir nitangi eisir vu ti, be atob gikuri nes nemb taku avut, be amolmol marav nes is anongge. \v 8 Be gen tiate walang ano dang-etok atob menihlang, be vavavne etok atob nimungg ninme bekob. \p \v 9 “Be atob sawa ebe ve gen tiate bambamo etok ve menihlang ok, atob amolmol inemb yem ta be intak yem unambweg kapual-lu, be atob ines aim vunkunu. Atob amolmol anongge nangge taku walang ok atob bwais ve yem ve gisov awangg kulkul. \v 10 Amolmol anongge atob inavkir dumas nitangi Pomate, be atob tas nitung as nune-nggen ite be inemb is-ate nitangi amolmol valir ane be ines is vunkunu. Be eisir ate ok atob inalgum dang-etok ge nitangi is-ate. \v 11 Be amolmol anongge atob inme be inyo inei eisir Pomate ane amolmol-gen ebe inei Pomate avo ok, okob atob inyo inyo amolmol anongge. \v 12 Be atob amolmol inalgum gen ungglus ungglus walang ano nemb taku avut, be atob inalgum be amolmol wat tas-viti is-ate ane vukuri ite ma. \v 13 Bemem amol ti ginei giro ate ta be gigas gen bunam etok painge love gen bunam etok gile ma, atob amol etok nimbweg matawe nangge Pomate ane taku nindeb mulane. \v 14 Atob inei mateu nipil luev ebe Pomate ve nemb amolmol dabin ok be amolmol nalk ane tepwengge inaute be ma nikwai kob atob sawa ebe nalk tis gulumb ma nikwai ok menihlang.” \s1 Gen bunam molge atob menihlang \p \v 15 (Amolmol ebe isam yaun etenik ok inatpweng are vevie.) \p Yisu ginei, “Atob yem undi Sadam ane gen tiate bamo ti atob nisov lum yamar aplo nile nivarkei, dang ebe warik Pomate ane amol ti ebe ginei ei avo ok, are Daniel ginei ok. \v 16 Kob atob amolmol ebe imbweg Juda as taku ok atob inpelk inreu matendubi-dubi inde. \v 17 Be eisir ebe imbweg as nam luvwe ok gitangi ebe atob insov as nam aplo inde ve invwat as gen ok ite. \v 18 Be eisir ebe ivang as um aplo ok gitangi ebe atob indumul inde as nam ve invwat as kup tis as kambam ok ite. \v 19 Be sawa ete gen bunam etok ve menihlang ok atob avie gaptol ebe tis tas ok be tis eisir ebe emb rur ve natus-gen ge nangge ok atob in-gas vavavne bamo molge. \v 20 Dang-etok be unes miengk gwang-ne ge nitangi Pomate veik gen bunam etok menihlang tis urwemb me nivin sawa ebe eisir Juda ve indi as Sonda ok bwaya. \v 21 Givin ebe Pomate gipasang gulumb tis nalk vaku ge ok, be ginme love galkik as-mate etenik gen bunam ti dang-etenik meng-gihlang ite. Ma molge. Be asonge nindeb mulane ok atob gen bunam ti vukuri dang-etenik menihlang ite ma. \v 22 Ginei Pomate nes gen bunam etok gili seukie ite, atob amolmol tepwengge in-gas tiate be inmat vunkunu be ma. Bemem gisov amolmol ebe Pomate ande geb is yapin ve ane gen ok ane ge, beti atob ei nes gen bunam etok gili seukie-ngge. \p \v 23 Dang-etok be ginei nivin sawa etok ginei amol ti ginme be ginei, ‘Taundi. Amol ebe Pomate gihlin ve nemb amolmol ru ok ande ginme, ei meng-gihlang nangge taku eteok.’ Ginei amol ti ginme be ginei yaun dang-etok gitangi yem, okob tangg-aim nivin ei ane yaun bwaya. \v 24 Ve atob amolmol bingkasop ane anongge inme, be atob inyo inei eisir amolmol ebe emb amolmol ru ok be tis amolmol ebe inei Pomate avo ok, be atob inalgum gen bwalbwale anongge nangge yem nangg-aim. Be ginei eisir gitangi ebe ve inalgum gen dang-etok ok, okob gitangi atob inro amolmol ebe aplos givin Pomate ok vukir nivin weik etok ge. \v 25 Be unaute. Ande ayeu ganei gen bambamo ebe asonge tepwe menihlang ok binge gitangi yem gimungg gikwai. \v 26 Be ginei amolmol subu ve inei ei meng-gihlang nangge taku sawa etok, be yem unde ite molge. Me ginei eisir inei ei gimumu nangge taku etok yem aplongg-aim nivin eisir as yaun ite. \v 27 Ve Pomate Natu Ayeu, ebe meng-gahlang weik amolmol ok, atob nanumul nanme weik ebe bilip geb ok. \p \v 28 Asonge nindeb mulane nivin ebe ayeu ve nanumul nanme nalk ok atob weik ebe man-gilavie iro isate sut itangi taku ebe gen gimat giengk ile ok.” \s1 Pomate Natu ebe meng-gihlang weik amolmol ok atob ninumul ninme \p \v 29 “Gen bunam etok nile ma nikwai, bekob atob as-matano tis aiweng atob niro ite, be viteukawe atob bingbleng nangge gulumb, be gen gwang-ne gwang-ne tepwe ebe giengk gulumb ok atob gigikie-ngge. \v 30 Bekob atob amolmol indi Pomate Natu ayeu ebe meng-gahlang weik amolmol ok, angg tuvweng menihlang nangge gulumb, be atob amolmol tepwengge inteng weik ebe tangir gimat ane ok. Be atob indi Pomate Natu Ayeu ebe meng-gahlang weik amolmol ok atob nambweg nasov umbim aplo be nanumul nanme tis angg gwang-ne be tis angg bogbogo. \v 31 Be atob nahlin angg ngalau kulkul ane tis tavulk be invang intangi nalk ane den ge inde, be inro Pomate ane amolmol tepwengge sut nangge gulumb tis nalk ane den. \s1 Yaun gipil ei-ambla \p \v 32 “Yem uli ei-ambla ebe lan gireu vaku ok, be utpweng are unei asausa gibloblo. \v 33 Dang-etok, be atob gen weik etok ge. Ginei yem uli gen bambamo ete galkok ve menihlang, okob tangg-aim nitung unei sawa ebe Pomate Natu Ayeu ebe meng-gahlang weik amolmol ok ve nanumul nanme ok ande gibloblo tepwe. \v 34 Ayeu nanei roro-ngge nitangi yem nanei: ‘Gen bambamo etok atob menihlang bekob amolmol as-mate etenik ane inmat vunkunu be ma.’ \v 35 Gulumb tis nalk asonge ma nikwai, bemem awangg yaun atob niengk dang etok.” \s1 Amol ti gitpweng sawa be tis as-matano ebe Yisu ve ninumul ninme ok are ite \p \v 36 Be Yisu ginei; “Amol ti gitpweng sawa ebe ayeu ve nanumul nanme ok are ite. Pomate ane ngalau kulkul ane be tis ei ate Natu Ayeu ok be anini givin weik etok ge. Pomate ei ate-ngge gitpweng are. \v 37 Nivin ebe Pomate Natu Ayeu ebe meng-gahlang weik amolmol ok ve nanumul nanme ok, atob weik ebe warik Noak tis ane amolmol-gen ok. \v 38 Ve bui meng-gihlang ite nangge, be amolmol en be inum be ivang ti tas vevie-ngge. Be givin ebe Noak gisov ane ei-vovo aplo gile ok, \v 39 be amolmol tas gisgil isate ge love bui girun be gitimb amolmol tepwengge be bui gitun is be imat vunkunu be ma. Dang-etok be asonge sawa ebe Pomate Natu Ayeu ebe meng-gahlang weik amolmol ok ve nanumul nanme ok atob weik etok. \p \v 40 Nivin sawa etok atob amol ailu inemb kulkul invin is-ate nangge um aplo, be atob Pomate ninggas amol ti, be amol ti atob nimbweg em. \v 41 Be avie ailu atob inemb kulkul ve indu ben nisov dongke invang, be atob Pomate ninggas avie ti be avie ti atob nimbweg em. \v 42 Dang-etok be unpasang aim-ate yapin be unemb aim-ate dabin vie-ngge, ve yem tangg-aim gisgil sawa ebe Amol Bamo atob ninumul ninme ok. \v 43 Yem uli be utpweng are gikwai, ve nam ti ane tivie ginei gitpweng are ginei atob tambok etenik amolmol vaina ane atob inme be inpil ei ane nam inde be invaina ei ane wambal, kob atob ei niengk ite ma, atob ei nimbweg be na niengk painge love nemb amolmol vaina ane etok ta kob. \v 44 Dang-etok be unpasang aimate weik etok ge. Ve Pomate Natu Ayeu ebe meng-gahlang weik amolmol ok atob nanme nivin sawa ebe yem unei bwat ayeu ve nanme ite ok.” \s1 Bing-ai gipil amol kulkul ailu, ti vie be ti tiate \p \v 45 “Amol kulkul ane vie ti ei gisov ane amol bamo ane yaun ane lu ge, be geb ane kulkul vie-ngge, be ei ane amol bamo geb ei ve nemb ane amolmol kulkul ane subu dabin be nemb ben nitangi eisir nivin. \v 46 Be givin ebe amol bamo etok ginumul ginme ok, be ei ta vevie-ngge ve ane amol kulkul ane etok ebe geb ane kulkul vie-ngge ok. \v 47 Be Yisu ginei, ayeu nanei nitangi yem, amol bamo nok atob nemb ane amol kulkul ane etok ve nemb ei ane gen walang ok dabin. \p \v 48 Bemem ginei amol kulkul ane tiate ti, atob ei ninei nitangi ate, ‘Ayeu angg amol bamo gitangi ebe atob ninme seukie ok ite.’ \v 49 Be atob ei nes ane amolmol kulkul ane subu, be nile ve nen be ninum nivin amolmol bui vavis ane nivang. \v 50 Be amol bamo atob ninme tis sawa ebe ei ginei bwat atob ninme ite ok. \v 51 Okob atob amol bamo nok nes ane amol kulkul ane etok tiate ge be nitin ei nile nimbweg nivin amolmol bingkasop ane. Be nangge taku etok atob eisir inteng be in-gas vavavne bamo molge.” \c 25 \s1 Bing-ai gipil avie vwivwei bage isgabu \p \v 1 Be Yisu ginei, “Sawa ebe Pomate ve nemb amolmol dabin ok, weik ebe avie vwivwei bage isgabu ivwat as lam be iro amol ebe ve nemb avie ok, avkavut nangge luev ile ok. \v 2 Eisir bage tavlu dabas-gwet ma be bage tavlu eisir tis dabas-gwet vie be itpweng gen are. \v 3 Sotol bage tavlu ebe itpweng gen are ite ok, ivwat as lam bemem ivwat karasin subu givin ite. \v 4 Be sotol ebe itpweng gen are ok, ete ivwat as lam be tis karasin subu gisov gen mate givin is-ate. \v 5 Amol ebe ve nemb avie ok ginme seukie ite, be avie gaptol bage isgabu nok matanos bunam molge be iengk. \p \v 6 Be givin tambok luvwe amol ti gital ginei, “Amol ebe ve nemb avie ok ete ginme nik be unamdil be unro ei avkavut unde.” \v 7 Beti eisir imdil be itung as lam gitang-tangi ge. \v 8 Be sotol bage tavlu ebe itpweng gen are ite ok inei gitangi as nune-nggen be inei, ‘Unemb karasin subu ve amei kob ve ande amei karasin ma. \v 9 Be eisir ebe itpweng gen are ok inei, ‘Karasin eteik gitangi eitit tepwengge ite. Be unde be unavgo karasin ve aim.’ \v 10 Beti sotol ebe itpweng gen are ite ok ile ve inavgo karasin ve is. Be givin ebe sotol ile ok, be amol ebe ve nemb avie ok gibielk. Be sotol bage tavlu ebe ipasang is-ate yapin ok, ile isov nam aplo ivin amol ebe ve nemb avie ok, be es nam avo avwut. \p \v 11 Be givin ebe avie gaptol tavlu ebe ile ve inavgo as karasin ok, imbielk be ital ve amol ebe ve nemb avie ok be inei, ‘Amol bamo os nam avo ponge ve amei.’ \v 12 Bemem amol ebe ve nemb avie ok ginei, ‘Ayeu tangg gisgil yem.’ Be Yisu ginei; \v 13 “Dang-etok be yemunpasang aim-ate yapin, ve yem unini sawa ebe atob ayeu nanumul nanme ok.” \s1 Bing-ai gipil amol bamo ti ane amol kulkul ane aitol \p \v 14 “Asonge nindeb mulane atob weik ebe amol bamo ti ve nivang taku undib ge ti, be ei gital ane amolmol kulkul ane inme be geb ane gen walang ok gisov eisir bais ve inemb dabin ok. \v 15 Ei geb K5,000 gitangi amol ti, be K2,000 gitangi amol ti, be K1,000 gitangi amol ti. Ei geb gen etok gitangi ane amolmol kulkul ane ve inalgum kulkul nipil bekob givang. \v 16 Amol ebe gigas K5,000 ok gile be geb kulkul gipl mone etok be gigas K5,000 vukuri meng-givin. \v 17 Be amol ebe gigas K2,000 ok gile be gilum weik etok ge be gigas K2,000 meng-givin. \v 18 Bemem amol ebe gigas K1,000 ok gile be gitav nalk avo be givwaivun ane amol bamo etok ane mone giengk nalk aplo. \p \v 19 Bwayage kob amol bamo nok ginumul ginme ve nili ane mone ebe geb gitangi ane amolmol kulkul ane ok ane ano. \v 20 Beti amol ebe gigas K5,000 ok gitangi ane amol bamo gile be givwat mone ebe geb kulkul be gigas ok givin ei ate be gile. Ei ginei gitangi ane amol bamo be ginei, ‘Mie gob K5,000 ge gitangi ayeu be ayeu gale be gab kulkul gipil be gagas K5,000 eteik ginme givin.’ \v 21 Be amol bamo ginei gitangi ei, ‘Mie amol vie molge be amol kulkul ane vie ti be gob gen siti-ngge etok dabin vie molge. Beti atob ayeu namb mie ve nomb gen walang ok dabin. Unme be umbweg tis tam vevie-ngge nuvin ayeu.’ \v 22 Be amol ebe gigas K2,000 ok ginme be ginei gitangi ane amol bamo, ‘Mie gob K2,000 ge gitangi ayeu, be ayeu gab kulkul gipil be gagas K2,000 eteik ginme givin.’ \v 23 Be ei ane amol bamo ginei gitangi ei, ‘Mie amol kulkul ane vie molge be gob gen siti-ngge etok dabin vie molge. Usov unme be umbweg tis tam vevie-ngge uvin ayeu. Be atob ayeu namb gen walang ok nitangi mie ve nomb dabin.’ \p \v 24 Be bwayage kob amol ebe gigas K1,000 ok gitangi ane amol bamo gile be gine, ‘Amol bamo. Ayeu gatpweng mie are ganei mie amol gwang-ne be amol tis arem ti, be gen ebe amolmol subu ivro ok, bemem mie gugas ane ano. \v 25 Dang-etok beti ayeu gapelk be gale gaspun miam mone etok gisov nalk, be am gen nok etebeik.’ \v 26 Be ei ane amol bamo ginei gitangi ei, ‘Mie amol tiate be amol wayam ane roro. Ginei mie gutpweng ayeu are gunei ayeu amol ebe gagas gen ebe amolmol subu emb ane kulkul ok ane ano, \v 27 okob etok vie ve mie nomb mone etenok nitangi amolmol ebe emb mone giwel ate ok veik atob mie nunggas mone subu nile nivin mone ete ayeu gab gitangi mie ok, be nomb nitangi ayeu. \v 28 Dang-etok be unemb mone etok ikwai ei be unemb itangi amol ebe gigas K10,000 ok, \v 29 ve amol ti ginei geb ane gen dabin vie-ngge atob ei ninggas subu nile nivin. Be amol ti ginei geb ane gen dabin vie ite, atob in-gas ei ane gen siti ebe giengk givin ei-ate ok nikwai weik etok ge. \v 30 Be unkari amol wayam ane etok isov aiweng tumi aplo ile, be nangge etok atob ei yayai be niteng anongge.’ \s1 Asonge Yisu nilgum amolmol tepwengge as yaun nindeb mulane \p \v 31 “Asonge Pomate Natu Ayeu ebe meng-gahlang weik amolmol, nanumul nanme weik amol bamo ebe ve nemb amolmol dabin ok be angg bogbogo tis angg ngalau kulkul ane tepwengge atob nivin ayeu. Be atob ayeu nambweg taku ebe ve naute amolmol as yaun ok. \v 32 Be amolmol nalk ane tepwengge atob inro is-ate sut inme be invarkei nindeb ayeu nangg ane. Be atob ayeu namb amolmol vusa nile dubi ailu-ngge. \v 33 Amolmol ebe aplos givin Pomate ok ete atob inambweg nindeb ayeu baingg mol ane, be amolmol tiate ane atob inambweg nindeb ayeu baingg kase ane. \v 34 Be atob ayeu nanei nitangi amolmol ebe Tamangg gili eisir ginei amolmol vie ane ok be nanei; ‘Unsov unme be unabweg taku vie ebe warik Tamangg gipasang nalk tis gulumb vaku-ngge be gipasang ve yem yapin ok. \v 35 Ve ayeu marav ges au be bui ges au, be yem omb ben tis bui luvus ve ayeu gan be ganum, ayeu amol taku ti ane bemem yem unggas ayeu gapil aim nam gale. \v 36 Ayeu kup ma be yem omb kup ve ayeu gano, gimat gilgum ayeu be yem omb ayeu dabin vie-ngge, ayeu gabweg nangge kapual-lu be ule ve utlek nangg-aim ve ayeu.” \v 37 Be atob amolmol ebe aplos givin ayeu ok atob inwel ayeu avongg be inei, ‘Amol Bamo, asger amei ali mie marav ges im be avkwen mie, mie bui ges im be amb bui luvus ve mie gunum? \v 38 Be asger amei ali mie weik amol taku ti ane be anggas mie gupil amei nam me mie kup ma be amei amb kambam ve mie guro? \v 39 Be asger mie gumat me gubweg nangge kapual-lu be amei alek atlek nangg-amei ve mie?’ \v 40 Be atob ayeu nawel eisir avos be nanei. ‘Gen bambamo ebe yem ulgum gitangi awangg amol sin-ge ti ok, ete weik ebe ulgum gitangi ayeu givin ok.’ \v 41 Bekob narau-lili be nanei nitangi eisir ebe ivkir dumas gitangi Pomate ok, ‘Unde ebeok unkwai ayeu. Yem amolmol tiate ane. Unkwai ayeu be untangi yev bamo ebe giengk dang-etok ok unde. Ve Pomate gipasang yev bamo etok ve Sadam tis ane amolmol-gen tiate ane yapin. \v 42 Ayeu marav ges au bemem yem uvkwen ayeu ite, bui ges ayeu be yem omb bui ve ayeu ganum ite. \v 43 Ayeu amol taku ti ane be yem unggas ayeu gapil yem aim nam ite. Ayeu kup ma bemem yem omb kambam ve ayeu garo ite. Ayeu gamat be gabweg nangge kapual-lu bemem yem omb ayeu dabin ite.’ \v 44 Kob atob amolmol tiate ane nok inei nitangi ayeu dang-eteik, ‘Amol Bamo, asger amei ali mie marav ges im, be bui ges im, be kup ma, me gimat gilgum mie, me gubweg nangge kapual-lu be amei amb mie ru ite?’ \v 45 Be atob ayeu nawel eisir avos be nanei, ‘Givin ebe yem uvkir dumangg-aim gitangi awangg amol sin-ge ti ok, ete yem uvkir dumangg-aim gitangi ayeu givin weik etok ge. \v 46 Dang-etok be gen ret ret ete yem ulgum ulgum ok ete atob ni-itin aim unde unsov yev bamo ebe giengk dang-etok ok aplo unde. Be amolmol ebe aplos givin ayeu be ilgum awangg yaun ano gile ok ge, ete atob inambweg matawas dang etok invin ayeu nangge Pomate ane taku vie.” \c 26 \s1 Bambamo subu irek luev ebe ve ines Yisu vunu ok \p \v 1 Yisu ginei yaun bambamo etok love ma gikwai kob ginei gitangi ane singamolomb-gen amei be ginei. \v 2 “Yem utpweng are gikwai ve ande as-mate ailungge giengk ebe ve Juda inalgum ben Pasova ane ok. (Eisir Juda ital as ben bamo etok inei Pasova, ve gisov eisir tas gitung as bambamo-nggen ebe warik Pomate ane ngalau kulkul ane ges is vunkunu ite ok.) Be atob amolmol inalgum awangg yaun ve ines ayeu nareu ei-givsangin.” \p \v 3 Givin sawa etok eisir bambamo ebe ilgum amolmol as yaun ok iro isate sut isov amol bamo mateu ane ti ane nam. Eisir ital amol bamo nok inei Kaiafas. \v 4 Be irek luev ebe ve inemb Yisu ta be ines ei vunu bwaya-gege ok. \v 5 Bemem inei, “Eitit tanalgum gen etenik nivin ben Pasova ane bwaya, velob eitit tanalgum amolmol aplos tiate.” \s1 Avie ti giro marasin ukwas ti gireu Yisu utle ulis nangge Betani \p \v 6 Yisu gibweg amol ti ebe warik gigas bid namvu, be Yisu gilgum ei be utle vie vukuri ok ane nam nangge Betani. Amol nok are Saimon. \v 7 Be avie ti givwat marasin ukwas ti gisov gen mate ti be gitangi Yisu gile. Marasin ukwas etok ane mone bamo molge. \p Givin ebe Yisu gen ben gibweg ok, be avie nok gile be gimsuli marasin ukwas etok giwei Yisu dabe tulkwe. \v 8 Eisir singamolomb ili gen etok be tas vavis anongge be inei gitangi avie etok, “Mie gukari mone bamo molge gipil marasin ukwas etenok bekob guyaing ve ret ane? \v 9 Ginei tanemb marasin ukwas etenok nitangi amolmol subu be inavgo, atob tan-gas mone bamo molge be tanemb mone etok nitangi amolmol ebe wambal ma ve is ok.” \v 10 Yisu ande gitpweng ane singamolomb-gen as yaun are be ginei, “Unalgum ei be aplo bunam bwaya ve ei gilgum gen vie molge gitangi ayeu. \v 11 Yem asonge unvang unvin eisir ebe wambal ma ve is ok nemb ta-ngge, bemem ayeu atob navang navin yem nemb ta-ngge ite. \v 12 Be avie etenik gilgum vie ve gimsul marasin ukwas etok gireu ayeu utlangg ulis ve gipasang ayeu utlangg ulis nalk avo gimat ane yapin. \v 13 Ayeu nanei bingano-ngge nitangi yem nanei; “Atob amolmol inei awangg binge nemb taku avut. Be avie etenik ane yaun ok atob inei nemb taku avut nivin veik amolmol tas nitung ei nivin.” \s1 Judas Iskariot gibiti yaun ve atob ninei Yisu binge nitangi amolmol ebe emb lum mateu ane dabin ok \p \v 14 Bekob eisir singamolomb 12 etok as amol ti are Judas Iskariot gitangi bambamo ebe emb lum mateu ane dabin ok gile, \v 15 be ginei, “Atob yem unemb gen ret ve ayeu, ginei ayeu natak Yisu nisov yem baingg-aim?” Be eisir emb mone siliwa gitangi 30 ve Judas Iskariot. \v 16 Givin sawa etok ge Judas Iskariot gilgum ve nili sawa vie-ngge ti kob nile ninei Yisu binge nitangi amolmol valir ane. \s1 Yisu gen Pasa givin ane singamolomb-gen \p \v 17 Givin ebe amolmol ipasang is-ate ve inalgum as ben bamo etok ok. Be eisir singamolomb itangi Yisu ile be inei, “Mie tam givin gunei amei anpasang ben nangge nam inend ve eitit?” \v 18 Be Yisu ginei gitangi ane singamolomb-gen, “Unde unahlang nam bamo Jerusalem ok be undi amol ti be unei nitangi ei be unei, ‘Amei-mei gidung ginei gibloblo ve ei nimat vunu, be ei tis ane singamolomb-gen ve inen ben inambweg miam nam.’” \v 19 Beti esir singamolomb ile be ilgum gitangi ebe galkik Yisu ginei gitangi eisir ok be ipasang tepwe tis Yisu as ben nangge etok. \p \v 20 Givin gibok Yisu tis ane singamolomb-gen imbweg be en ben. \v 21 Eisir en ben imbweg bekob ete Yisu ginei gitangi eisir be ginei; “Ayeu nanei bingano-ngge nitangi yem, yem aim amol ti atob ninei ayeu binge nitangi amolmol valir ane.” \v 22 Eisir singamolomb iute yaun etok be aplos bunam molge be emb is-ate dongke dongke itangi Yisu ile be iutani ei be inei, “Mie tam gitung gunei atob ayeu nalgum me?” \v 23 Be Yisu giwel eisir avos be ginei, “Amol ti ete gibweg gisov yem aplo nik, amol nok eilu an ben gisov bele dongke. \v 24 Pomate Natu Ayeu ebe meng-gahlang weik amolmol ok atob namat vunu nitangi ebe warik Pomate ane amolmol ebe inei ei avo ok inei ok. Bemem amol ete ve ninei Pomate Natu Ayeu binge nitangi amolmol valir ane ok likok, atob ninggas vavavne bamo molge. Gen etok vie ve amol nok tine nikuv ei bwaya ma.” \v 25 Judas Iskariot giutani Yisu be ginei, “Gidung, mie guli gunei atob ayeu nalgum me?” Be Yisu giwel ei avo be ginei, “Nok ete ande Mie ate gunei imate vusa nok.” \s1 Yisu tis ane singamolomb-gen en Pasa gimungg ane \p \v 26 Givin ebe Yisu tis ane singamolomb-gen en ben imbweg ok, be Yisu geb ben siti be ges miengk be ginei ane ta-vie gitangi Pomate bekob geb ben etok vusvusa be gibwas gitangi ane singamolomb-gen be ginei, “Unemb ilek unen. Etenik weik ebe ayeu virongg ok.” \v 27 Bekob geb wain tis kap be ges miengk be ginei ane ta-vie gitangi Pomate bekob geb gitangi ane singamolomb-gen be ginei, \v 28 “Tepwengge unemb ilek be unum. Etenik weik awangg tuwerk ebe atob nilgum Pomate ane yaun ebe warik gibiti ok ane nile ok. Awangg twerk atob nimsuli ve nisin amolmol tepwengge as tiate nikwai. \v 29 Be Ayeu nanei bingano-ngge nitangi yem nanei, atob ayeu nanum wain etenik vukuri ite love Pomate nemb amolmol dabin nangge ane taku okob atob ayeu nanum wain vaku etok navin yem nangge Tamangg ane taku.” \v 30 Yisu tis ane singamolomb-gen inei uye mateu ti gikwai kob imdil ile ihlang be ile ireu matendubi ebe ei oliv anongge givarkei ok ile. \s1 Yisu ginei ve Pita ginei atob Pita nes ei ate ta \p \v 31 Yisu ginei gitangi ane singamolomb-gen be ginei; “Atob tambok etenik atob yem tepwengge unpelk unkwai ayeu. Ve warik Pomate ane amolmol ebe inei ei avo ok inei yapin inei, \q1 ‘Atob Pomate nes amol ebe geb bwelk sipsip dabin ok vunu kob atob bwelk etok invang inriv be inra nangge taku walang ok.’ \p \v 32 Bemem atob ayeu namdil vukuri nangge taku gimat ane be atob namungg nale bui kapul ebe Galilaia ok, bekob yem.” \v 33 Be Pita ginei gitangi Yisu, “Eisir tepwengge ginei bwais ve mie be inpelk inkwai mie ok inde, bemem ayeu wat bwaingg ve mie be napelk nakwai mie ite.” \v 34 Be Yisu ginei gitangi ei, “Ayeu nanei bingano-ngge nitangi mie nanei, atob tambok etenik kavkavav atob niteng bulwer aitol ane ite nangge be atob mie nos ayeu arengg ta be nunei, ‘Ayeu ganini amol etenok.’” \v 35 Be Pita giwel Yisu avo be ginei, “Ayeu ganei bingano ganei atob ayeu namat vunu navin mie, be ayeu gitangi ebe atob nas mie arem ta ok ite.” Be eisir singamolomb tepwengge ok inei yaun avo ete Pita ginei ok givin. \s1 Yisu ges miengk nangge Getsemani \p \v 36 Yisu tis ane singamolomb-gen imbielk ve taku ti are Getsemani, be Yisu ginei gitangi ane singamolomb-gen, “Unambweg etenik be ayeu ve nale nas miengk nangge eteok.” \v 37 Be gigas Pita be Sebedi natu-nggen Jems gabu Jon ivin ei be ile. Yisu aplo bunam molge, \v 38 be ginei ve sotol; “Ayeu gagas bunam walang ano be bunam bambamo etok gisak ayeu love kasop ge be namat vunu. Dang-etok be unambweg matanongg-aim sang-sangas unvin ayeu nangge etenik.” \v 39 Yisu givang siti-ngge gile be gikari ate gile gitak nalk be ges miengk gitangi Pomate ve ginei gen bunam etok nipil ei bwaya. Yisu ge miengk dang-eteik: “Tamangg. Mie gitangi atob nuitin gen bunam etok nikwai ayeu. Bemem mie nulgum nitangi ebe ayeu tangg givin ok ite. Nulgum nitangi miam tam gitung.” \v 40 Yisu gilumul gitangi Pita gabu Jems be Jon gile be gili sotol ande iengk, be ei ginei gitangi Pita be ginei; “Yemtol gitangi ebe atob unambweg matanongg-aim sang-sangas unvin ayeu nitangi as-matano sawa dongke-ngge ok me ma? \v 41 Unambweg matanongg-aim sang-sangas be unes miengk veik gen bunam etok nipil yem nivin ite. Yem tangg-aim givin ve unalgum gen dang-etok bemem matanongg-aim ge bunam beti gilgum be utlangg-aim bua.” \v 42 Yisu gilumul gile ve nes miengk vukuri be ginei, “Tamangg. Mie gitangi atob nuitin gen bunam etok nikwai ayeu. Bemem miam yaun atob ano nile.” \v 43 Yisu gilumul ginme be gili ane singamolomb-gen aitol ebok ande iengk ikwai. Sotol gitangi ebe ve inambweg matanos sang-sangas ok ite. \v 44 Yisu gikwai sotol be gilumul gile ve nes miengk vukuri be ginei yaun dongke nok ge vukuri. \v 45 Bekob gilumul gitangi ane singamolomb-gen gile be ginei, “Ande uyengk be uyap gitangi be unamdil be tanvang. Ve sawa ebe amol ebe ve nemb Pomate Natu Ayeu nitangi amolmol tiate ane bais ok etenik. \v 46 Taundi-e. Amol ebe ve ninei ayeu binge ok etenik.” \s1 Amolmol valir ane emb Yisu ta \p \v 47 Yisu ginei yaun gitangi Pita gabu Jems be Jon givang ge be Judas Iskariot gibielk. Judas Iskariot nok ei Yisu ane singamolomb ti. Be bambamo ebe emb lum mateu ane dabin ok be tis juda as amolmol ebe ipasang amolmol as yaun ok ihlin amolmol valir ane dubi bamo ti be ivwat buyag valir ane tis as kumungg be ivang mul ve Judas Iskariot be ile. \v 48 Be ande Judas Iskariot ginei yaun ve amolmol valir ane nok yapin be ginei; “Tande be ginei uli amol ete ayeu gavang gatangi gale ve nasavi ei ok, okti amol nok etok ebe yem tangg-aim givin ve unemb ei ta ok. Be baingg-aim nisov ei be un-gas ei unde.” \p \v 49 Givin ebe Judas Iskariot givang roron-gge gitangi Yisu gile ok be ginei, “Tambok vie Gidung,” be gisavi Yisu. \v 50 Be Yisu giwel Judas Iskariot avo be ginei, “Angg nune. Ulgum am gen ete ve nulgum nok seukie ma?” Be amolmol valir ane ebok bais gisov Yisu be emb ei ta gwang-ne ge be inggas ei be ile. \v 51 Be amolmol ebe ivang ivin Yisu ok as amol ti bage gisov ane buyag valir ane be ges amol bamo ebe geb kulkul da ane ok ane amol kulkul ane ti talngelan tavlu gili. \v 52 Beti Yisu ginei gitangi amol nok, “Utak am buyag inumul isov ile iengk lavo, ve eisir tepwengge ete ivwat buyag valir ane nik asonge inmat vunkunu ve buyag etok ane. \v 53 Mie wat gutpweng are ite me? Ginei ayeu nautani Tamangg ve nemb ayeu ru, atob ei nihlin ane ngalau kulkul ane walang ano be inme. \v 54 Bemem gisov yaun ebe warik Pomate ane amolmol ebe inei ei avo ok inei gimungg gikwai ok ane ge, beti atob yaun etok ano nile.” \v 55 Be Yisu ginei gitangi amolmol valir ane be ginei; “Yem uvang tis buyag valir ane be tis kumungg bambamo etenik be unme ve un-gas ayeu weik ebe amol vaina ane ti ok ba? Asmate walang ok ayeu gabweg gavin yem be gabul yem nangge lum yamar bamo eteok aplo bemem yem omb ayeu ta ite ve ret ane? \v 56 Bemem galkik gen walang etenik meng-gihlang gitangi yaun ebe warik Pomate ane amolmol ebe inei Pomate avo ok inei yapin ok. Beti atob yaun etok ano nile.” Be eisir singamolomb tepwengge ikwai Yisu be ipelk iriv be ira. \s1 Yisu givarkei amolmol bambamo nas \p \v 57 Amolmol valir ane ebe emb Yisu ta ok inggas Yisu itangi amol bamo ti ebe geb amolmol ebe emb kulkul da ane dabin ok, are Kaiapas ane nam ile. Ve nangge etok gidung ebe emb Mose ane yaun dabin ok be tis bambamo ebe emb lum mateu ane dabin ok ande iro is-ate sut isov taku dongke etok yapin be imbweg. \v 58 Pita gitau gile Yisu bemem ei givang aikawe kasopge. Ei gisov Kaiapas ane simbel aplo gile be gibweg givin Kaiapas ane amolmol kulkul ane ve niute ninei yaun ret ete eisir ve inalgum nipil Yisu ok. \v 59 Amolmol ebe emb lum mateu ane dabin ok be tis eisir ebe ipas-pasang amolmol as yaun ok inei yaun bingkasop walang ano gipil Yisu be ilgum veik ebe ines ei vunu ok. \v 60 Amolmol anongge imdil be inei yaun bingkasop anongge, bemem eisir as yaun ti ano gile ite. Be bwayage-kob amol ailu imdil, \v 61 be inei, “Amol etenik ginei ei gitangi ve niyaing Pomate ane lum yamar nikwai bekob nitav vukuri nitangi as-mate aitol ge.” \v 62 Be Kaiapas gimdil be ginei gitangi Yisu, “Mie gitangi ebe atob nuwel amolmol bambamo etenik avos ok me ma?” \v 63 Bemem Yisu tumi-ngge be ginei yaun ti ite. Beti Kaiapas giutani ei vukuri be ginei, “Mie unei itangi amei kob. “Mie amol etenik ebe ve nomb amolmol dabin ok me? Be Pomate Natu mie me ma?” \v 64 Yisu giwel Kaiapas avo be ginei, “Yaun nok ete ande mie ate gunei nok. Bemem ayeu nanei nitangi yem. Asonge nindeb mulane atob yem undi Pomate Natu Ayeu ebe meng-gahlang weik amolmol ok atob nambweg nambloblo Tamangg nangge Tamangg ane taku vie. Be atob ayeu nambweg nawei umbim gulumb ane be nanumul nanme.” \p \v 65 Givin sawa etok ge Kaiapas ande tavavis anongge be gisiel ei ate ane kup be ginei, “Eitit tanasge amol ti vukuri ebe ve inei yaun nipil Yisu ok vukuri ite, ve ande eitit tepwe taute yaun ungglus ungglus ebe ei ginei gipil Pomate ok gikwai. \v 66 Be yem tangg-aim gitung nam-nambed?” Be amolmol tepwengge iwel Kaiapas avo be inei, “Ei gilgum gen tiate be tanes ei vunu nikwai.” \v 67 Amolmol tepwengge inei yaun etok gikwai kob subu iluk gireu Yisu na be subu isumsumi bais be es ei, be subu ivtav ei, \v 68 be inei, “Mie amol ebe gob amolmol ru ok etenik mera? Be dang mie unei itangi amei unei amol ret ete ges mie nik?” \s1 Pita ges Yisu are ta \p \v 69 Pita gibweg nam luvwe be na giengk gen ebe eisir ilgum gitangi Yisu ok, be Kaiapas ane avie kulkul ane ti gitangi ei gile be gine, “Mie amol etenik ebe guvang guvin Yisu ebe nangge Galilaia ok mera?” \v 70 Bemem Pita ginei gitangi eisir tepwengge be ginei, “Ayeu tangg gisgil yaun ete yem unei nok.” \v 71 Pita gile givarkei sagin dume bekob Kaiapas ane avie kulkul ane ti gili ei vukuri be ginei gitangi amolmol ebe ivarkei ok, “Amol etenok ebe givin Yisu Nasaret ane ok.” \v 72 Bemem Pita ginei yaun gwangne molge be ginei, “Bingano molge, ayeu tangg gisgil amol etenok.” \p \v 73 Be bwayage-kob amolmol ebe tepwe ivarkei etok ok inei gitangi Pita be inei; “Bingano molge, mie Yisu ane amol ti, ve ande amei atpweng mie are giengk miam yaun ebe gunei ok.” \v 74 Bemem Pita ginei yaun gwangne molge be girusu bage givin be ginei, “Bingano molge, ayeu tangg gisgil amol etenok.” Pita ginei yaun etok givang ge be kavkavav giteng. \v 75 Beti ei ta giro yaun ebe warik Yisu ginei gitangi ei ok ve, “Atob kavkavav niteng bulwer aitol ane ite nangge be atob mie nunei mie tam gisgil ayeu.” Beti Pita givang gile gihlang gikwai Kaiapas ane nam avo be giteng anongge. \c 27 \s1 Amolmol valir ane inggas Yisu itangi Pilata ile \p \v 1 Givin tistumi-ngge bambamo ebe emb lum mateu ane dabin ok be tis eisir yaun ane irek luev ebe ve ines Yisu vunu ok. \v 2 Beti idgin Yisu bage ta ve seng be inggas itangi amol bamo Pilata ile. \s1 Judas Iskariot gimat vunu \p \v 3 Givin ebe Judas Iskariot amol ebe gitak Yisu gisov amolmol valir ane bais ok, gili ebe amolmol ilgum Yisu ane yaun avo vie ite ok, love gitangi ei aplo ite beti givwat mone ebe bambamo lum yamar ane ivgo ei ok ginumul gile geb gitangi eisir ate vukuri be ginei. \v 4 “Ayeu galgum tiate ve gatak amol vie molge etenik gisov amolmol valir ane bais.” “Be eisir iwel Judas Iskariot avo be inei “Gen etenik amei-mei gen ite, etenik miam gen.” \v 5 Be Judas Iskariot gikari mone etok gile gitak lum yamar aplo be gikwai eisir be gile gig-luen ve ate be gimat vunu. \v 6 Bekob bambamo lum yamar ane bais gisov mone etok be inei, “Etenik mone twerk ane, be gitangi ebe atob tantak niengk nivin mone lum yamar ane ok ite.” \v 7 Beti bambamo ebe emb lum yamar dabin ok be tis amolmol yaun ane subu inei yaun gisov dongke be ile ivgo amol ebe gipasang ul ve nalk ok ane nalk sawa ti ve mone etok, ve inaspun amolmol taku ti ane inyengk nalk sawa etok. \v 8 Be ital taku nok are inei taku twerk ane love galkik asmate etenik ok givin. \v 9 Beti yaun ebe warik Pomate ane amol ebe ginei Pomate avo ok are Jelemia ginei ok ande ano gile. Ve Pomate ginei dang-eteik; ‘Atob amolmol invwat mone siliwa nitangi 30, ebe amolmol nangge Israel emb ve inavgo ei ok, \v 10 be inde inavgo amol ebe gipasang ul ve nalk ok ane nalk sawa ti.’ \s1 Pilata giutani Yisu \p \v 11 Yisu givarkei nangge Pilata na be Pilata giutani ei be ginei, “Mie amol bamo ebe gob amolmol dabin nangge Juda as taku ok etenik me?” Be Yisu giwel Pilata avo be ginei, “Yaun nok ete ande miate gunei nok.” \v 12 Be Pilata ginei gitangi Yisu, “Be bambamo ebe emb lum yamar dabin ok tis amolmol yaun ane subu inei yaun bingkas-kasop gipil mie. \v 13 Kob ande gute yaun bambamo ete eisir inei gipil mie ok me ma?” \v 14 Bemem Yisu ginei yaun ti vukuri ite ok. Be Pilata gikuri vunu-ngge ve gili ebe Yisu ginei yaun ti vukuri ite be tumi-ngge givarkei ok. \s1 Pilata ginei amolmol valir ane ines Yisu nireu ei-givsangin \p \v 15 Givin Sonda bamo walang ok Juda ilgum ben Pasova ane, be amol bamo ebe geb amolmol dabin ok atob nihlang amolmol ebe imbweg nangge kapual-lu ok dongke dongke nitangi ebe amolmol tas givin ok be menihlang nikwai kapual-lu. \v 16 Be givin sawa etok ete amol tiate ti gibweg nangge kapual-lu givin, amol nok are Barabas. \v 17 Amolmol tepwengge iro isate sut gikwai kob, Pilata giutani eisir be ginei; “Yem tangg-aim givin ve ayeu nahlang amol ret nangge kapual-lu be nitangi yem nilek? Barabas me Yisu ebe amolmol ital ei inei Amol ebe geb amolmol ru ok?” \v 18 Pilata ande gitpweng are gikwai ginei bambamo ebe emb lum yamar dabin ok inggas Yisu itangi ei ile ve gisov eisir tas vadbu ve ebe amolmol tas givin Yisu anongge gitlek eisir ok. \p \v 19 Givin ebe Pilata gile gibweg taku ebe ve niute amolmol as yaun ok be arue geb yaun gitangi ei gile be ginei, “Uli ve nulgum gen ti nitangi amol vie etenok, ve galkik tambok etenik ayeu gayengk mev giro amol etenok, be ayeu aplongg bunam molge.” \p \v 20 Bambamo ebe emb lum yamar dabin ok be tis amolmol yaun ane inei yaun gisov amolmol ve inei nitangi Pilata be nihlang Barabas nitangi eisir nile, be ines Yisu vunu. \v 21 Pilata giutani eisir vukuri be ginei, “Amol ailu ete imbweg kapual-lu imbweg nik, be yem tangg-aim givin ve ayeu nahlang sulu as amol ret nitangi yem nilek?” Eisir iwel Pilata avo be inei, “Mie nuhlang Barabas nitangi amei ninme.” \v 22 Be Pilata ginei, “Be atob ayeu namdom nitangi Yisu ebe amolmol ital ei inei Amol ebe geb amolmol ru ok?” Be amolmol tepwengge iwel Pilata avo be inei, “Tanes Ei nireu ei-givsangin nile.” \v 23 Bemem Pilata giutani eisir vukuri be ginei, “Yisu gilgum gen tiate ret?” Be amolmol tepwengge ital yaun iro av-kavut ge inei, “Tanes Ei nireu ei-givsangin. Tanes Ei nireu ei-givsangin.” \v 24 Pilata gilgum ve nilgum amolmol aplos vie, beti gile givuk bage nangge amolmol tepwengge nas be ginei, “Ayeu gitangi ebe nanei be yem unes amol etenik vunu ok ite, be yem aim gen.” \v 25 Be amolmol tepwengge iwel Pilata avo be inei, “Amei tis natungg-amei-nggen gitangi atob an-gas amol etenik ane twerk ane den.” \v 26 Be Pilata gihlang Barabas gitangi eisir gile, be geb Yisu gitangi amolmol valir ane gile ve inrau ei bekob ines ei nireu ei-givsangin. \s1 Amolmol valir ane inei yaun ungglus ungglus gipil Yisu \p \v 27 Pilata ane amolmol valir ane inggas Yisu isov amol bamo ebe geb eisir dabin ok ane simbel aplo ile, be amolmol valir ane tepwengge iro isate sut ile idbul Yisu. \v 28 Bekob iwaulu Yisu ane kup gikwai be ino kup mwele ti gireu, \v 29 be ipasang gululung ti ve wal duduli subu be es gisov Yisu dabe, be emb kabut ti gile bage tavlu bekob ilgum molok gile ei be iro vas dubi supwe gisov nalk gitangi be inei yaun ungglus ungglus gipil ei be inei. “As-mate mie. Mie amol bamo ebe gob amolmol dabin nangge Juda as taku ok etenik mera?” \v 30 Amolmol iluk gireu Yisu be irau ei ve kabut nok gisov dabe. \p \v 31 Eisir valir ane ilgum gen ungglus ungglus bambamo etok gipil Yisu gikwai kob, iwaulu kup mwele etok gikwai ei be ino ei ate ane kup gireu vukuri be inggas ile ve ines nireu ei-givsangin. \s1 Amolmol valir ane es Yisu gireu ei-givsangin gile \p \v 32 Amolmol valir ane inggas Yisu ile ve ines nireu ei-givsangin be ile vunge ve amol ti are Saimon nangge luev. Amol nok ei nangge Sairini as taku. Be amolmol valir ane avos girau ei ve nemb Yisu ru be nivwat ane ei-givsangin. \v 33 Eisir inggas Yisu ile taku ti are Golgada, are etok ane dabe dangeteik; Taku ebe amolmol dabas tulkwe anongge giengk ok. \v 34 Be emb wain tis gen vavis ti ve Yisu ninum veik nili ebe es ei be viti ok ite, bemem Yisu bua ve ninum. \v 35 Eisir valir ane es Yisu gireu ei-givsangin gile gikwai kob es bwas ve indi inei atob amol ret nivwat Yisu ane kup. \v 36 Be eisir imbweg etok ve nas ginal Yisu ebe gikaiwel ok. \v 37 Be eisir iro yaun ake ebe es ei vunu gisov ok bwalbwale dang eteik inei, ‘Amol etenik are Yisu. Amol Bamo (King) ebe geb amolmol dabin nangge Judia as taku ok.’ Be es gireu Yisu ane ei-givsangin giengk einggoto ane. \v 38 Be amolmol valir ane nok es amol ailu ebe as amolmol vunkunu be ivaina gen ok gireu ei-givsangin gile givin ivin Yisu. Amol ti gikaiwel gideb Yisu bage mol ane be ti gikaiwel gideb kase ane. \v 39 Amolmol ebe ilek be inme ivang luev sawa etok ok indank be ili be ilailai dabas be inei: \v 40 “Mie amol etenik ebe gunei nuyaing lum yamar nikwai, bekob nutav vukuri nitangi as-mate aitol ge ok etenik mera? Dang-etok, be ginei Pomate Natu mie bingano, okob omb im ate ru be usov motak ukwai ei-givsangin ma?” \v 41 Be bambamo lum yamar ane be tis eisir ebe emb Mose ane yaun dabin ok inei yaun ungglus ungglus gipil Yisu weik etok ge be inei. \v 42 “Ei gitangi ve nemb amolmol ebe ok ge ru, be gitangi ebe ve nemb ate ru ok ite. O Israel as amol bamo ebe geb eisir dabin ok, galkik etenik ginei ei geb ate ru be gisov meng-gitak gikwai ei-givsangin okob atob eitit tandi be aplond nivin ei. \v 43 Ei aplo givin Pomate be ginei Pomate ane Natu ei mera? Dang-etok okob tanasge be tandi, tanei atob Pomate ta nivin ei be nemb ei ru me ma?” \v 44 Be amol ailu ebe amolmol valir ane es sulu gireu ei-givsangin givin ok inei yaun ungglus ungglus gipil Yisu weik etok ge. \s1 Yisu gimat vunu \p \v 45 Givin as-mate luvwe taku tumi bamo molge geb taku avut. \v 46 Be givin as-matano aitol givin gibok Yisu gital yaun avo bamo dongke be ginei, “Eli Eli lama sabatani.” Yaun ake etok ane dabe dangeteik; “Pomate, awangg Pomate nam-nambed ete ande mie ve tam nivalngan ayeu nik?” \v 47 Beti amolmol ebe ivarkei etok ok inei, “Ei gital Ilaija mera?” \v 48 Beti amol ti gituvki seukie-ngge gile be giro gen mwaimuai ti utuv gisov bui vavis ti be gidgin gisa kabut ti be gisu gireu gitangi Yisu gile ve ninum. \v 49 Bemem amolmol subu inei, “Utau ge. Be eitit tanvarkei ge be tandi kob, velob Ilaija ninme be nemb ei ru.” \v 50 Be Yisu gital avo bamo ti vukuri be gimat vunu. \v 51 Be babal bamo ebe gikaiwel lum yamar aplo ok gisiel vusa gile ailu. Givin sawa etok ge gikuri ges bamo molge be vat bambamo gipuek vusvusa gile ailu ailu. \v 52 Be nangge taku gimat ane nalk avo pingpong be Pomate ane amolmol gimungg ane ebe warik imat vunkunu ok matawas be imdil vukuri. \v 53-56 Eisir etok imdil vukuri nangge taku gimat ane, be bwayage Yisu gimdil gikwai taku gimat ane, kob ete tepwengge ile taku ebe lum yamar bamo givarkei ok be amolmol tepwengge matanos gitut gipil eisir. Be avie gaptol subu ebe ivang mul ve Yisu nangge Galilaia be emb ei dabin ok ivarkei aikawe ge be nas ile ili. Avie gaptol nok subu are eteik. Malia Magdala, be Jems gabu Josep tinas Malia be Sebedi natu-nggen Jems gabu Jon tinas. Givin ebe amolmol valir ane tis as amol bamo ebe gitwem eisir ok ivarkei ve emb Yisu utle ulis dabin ok, be ili gikuri bamo ebe ges ok be tis gen bambamo ebe meng-gihlang ok be ikuri vunu-ngge be inei, “Amol etenik Pomate Natu bingano molge.” \s1 Ispun Yisu gisov nalk avo ebe itav nangge vat bambamo ok \p \v 57 Givin gibok etok amol ti ebe tis wambal walang ok gibielk. Amol nok are Josep be ei nangge Arimatia as taku. Josep nok ei Yisu ane amol singamolomb ti. \v 58 Ei givang gitangi Pilata gile be giutani Pilata ve nivwat Yisu utle ulis nile nispun. Beti Pilata ginei gitangi ane amolmol valir ane ve inemb Yisu utle ulis nitangi Josep. \v 59 Josep givgo kambam bogbogo vaku ti be gile gisum Yisu utle ulis gisov. \v 60 Bekob givwat gile gispun gisov nalk avo vaku ti ebe Josep ei ate gitav ok. Be gidugdug vat bamo ti gile giengk giwei nalk avo ebe Yisu giengk ok. \v 61 Malia Magdala be Jems gabu Josep tinas Malia, sulu imbweg etok be nas giengk umbub ebe Josep gispun Yisu gisov ok. \s1 Amolmol valir ane emb Yisu ane umbub dabin nangge taku gimat ane \p \v 62 As-mate ebe Juda ipasang isate ve indi as Sonda ok gile gikwai kob, be imdil tistumi ti ane kob, bambamo ebe emb lum mateu ane dabin ok be tis eisir Parisai itangi Pilata ile \v 63 be inei, “Amol bamo, amei tangg-amei gitung yaun ebe amol bingkasop ane etok ginei givin ebe gimat vunu ite nangge ok, ve ei ginei atob nivin as-mate ebe ve aitol ane ok, okob atob ei matawe be nimdil vukuri. \v 64 Dang-etok be unei yaun itangi am amolmol valir ane, be inde inemb ei ane umbub dabin love as-mate aitol etok ma nikwai kob. Velob ei ane singamolomb-gen inde be invwat ei utle ulis nikwai nalk avo, bekob inde inei nitangi amolmol inei Yisu ande gimdil vukuri nangge taku gimat ane. Kob atob yaun bingkasop ete eisir ve inei nitangi amolmol ok atob nivang nemb taku walang ok avut nitlek mate ane.” \v 65 Beti Pilata ginei gitangi eisir be ginei, “Un-gas amolmol valir ane subu be unde be unvarkei umbub avwut love gwang-ne nitangi ebe ulgum ulgum ok. \v 66 Beti eisir ile be runggwei gile Yisu ane umbub love gwang-ne, be emb eisir valir ane subu ve inemb umbub dabin. \c 28 \s1 Yisu matawe be gimdil vukuri \p \v 1 Juda as Sonda ma gikwai be givin Sonda tistumi-ngge givin ebe tumi gisov nalk ge nangge ok, be Malia Magdala be Jems gabu Josep tinas Malia sulu ile ve invail Yisu ane umbub. \v 2 Be seukie-ngge gikuri ges bamo molge be Pomate ane ngalau kulkul ane ti gisov nangge gulumb ginme be gidugdug vat bamo ebe giengk giwei Yisu ane umbub dobo ok gikwai be gibweg giwei vat bamo nok. \v 3 Pomate ane ngalau kulkul ane nok utle ulis ringenk weik ebe bilip geb be ringenk ok, be ane kup bogbogo molge. \v 4 Be amolmol valir ane ebe emb Yisu ane umbub dabin ok ikuri vunu-ngge love dalgos givang be imbieg ile itak nalk be iengk weik ebe gen gimat ok. \v 5 Be angela galkok ginei yaun gitangi avie ailu ebok be ginei, “Gabu unpelk bwaya. Ayeu ande gatpweng are gikwai ve yemlu urek Yisu Nasaret ane ebe warik amolmol valir ane es ei gireu ei-givsangin ok. \v 6 Bemem ei giengk etenik ite, ei ande matawe be gimdil vukuri dang ebe warik ginei gitangi ane singamolomb-gen ok. Tau gabu unme be undi lavo ebe Josep gitak ei giengk ok okob.” \v 7 Bekob angela ginei gitangi sulu, “Gabu seukie unde be unei nitangi Yisu ane singamolomb-gen unei Yisu ande matawe be gimdil vukuri nangge taku gimat ane. Be atob ei nimungg nile Galilaia ok bekob yem, be atob undi ei nangge eteok. Yaun nok ete ande ayeu ganei gitangi yemlu nok.” \p \v 8 Be Malia Magdala be Jems gabu Josep tinas Malia, sulu ipelk anongge be ile ihlang ikwai taku gimat ane seukie-ngge bemem sulu tas vevias ge be gabu ituvki ge ile ve inei yaun lavo nitangi Yisu ane singamolomb-gen. \v 9 Be seukie-ngge Yisu gile vunge ve sulu nangge luev be ginei, “Gabu atengg-aim ireu bwaya!” Be sulu ile imbloblo Yisu be bais gile emb Yisu va ta be gabu iro vas dubi supwe gisov nalk gitangi Yisu. \v 10 Be Yisu ginei gitangi sulu “Gabu unpelk bwaya be unde be unei nitangi awangg singamolomb-gen be unei inde Galilaia ok, okob atob indi ayeu nangge eteok.” \s1 Amolmol valir ane as yaun \p \v 11 Malia Magdala be Jems gabu Josep tinas Malia ivang nangge be amolmol valir ane ebe emb Yisu ane umbub dabin ok imungg ile imbielk nam be inei gen bambamo ete meng-gihlang nangge taku gimat ane ok binge gitangi bambamo ebe emb lum mateu ane dabin ok. \v 12 Be bambamo ebe emb lum mateu ane dabin ok be tis eisir ebe ipas-pasang amolmol as yaun ok iro isate sut be inei yaun gisov dongke ve inavgo amolmol valir ane ebe emb Yisu ane umbub dabin ok ve mone bamo molge, \v 13 be inei gitangi eisir ebe emb Yisu ane umbub dabin ok ve inei nitangi amolmol dang eteik inei, “Amei ayengk be ali ite be Yisu ane singamolomb-gen inme be ivaina ei utle ulis givin tambok.” \v 14 Be ginei amol bamo ebe geb eitit dabin ok niute yaun etenik nivin, okob amei gitangi ebe atob analgum ei aplo bwaibwaya ok, be yem atob unvang vie-ngge. \v 15 Amolmol valir ane ebe emb Yisu ane umbub dabin ok ivwat mone etok be ile be ilgum yaun ebe galkik amolmol bambamo inei gitangi eisir ok ano gile. Beti galkik as-mate etenik yaun bingkasop etok geb taku avut nangge Juda as taku. \s1 Yisu gile gihlang ve ane singamolomb-gen \p \v 16 Amei singamolomb 11 etok amdil ale Galilaia be areu matendubi ebe warik Yisu ginei gitangi amei yapin ok ale. \v 17 Be givin ebe amei ali Yisu ok be ale aro vangg-amei dubi supwe gisov nalk gitangi Ei, bemem amei aplongg-amei ailu ailu. \v 18 Be Yisu ginme gibloblo amei be ginei, “Tamangg geb ane gwang-ne gitangi ayeu ve namb gulumb tis nalk dabin. \v 19 Dangetok be unde be unro awangg amolmol tepwengge sut nangge taku walang ok be unes bui sanggu nipil eisir ve eilu Tamangg be Ngalau Yamar arengg-amei. \v 20 Be unbul eisir be unei invang mul ve yaun walang ete ayeu ganei gitangi yem ok. Be unaute. Ayeu atob navang navin yem dang-etok love nalk tis gulumb ane den ma ge.”