\id JHN - Iwal NT [kbm] -Papua New Guinea 1984 (web version -2013 bd) \h JON \toc1 Jon giro ok \toc2 Jon \toc3 Jo \mt1 Binge vie gitangi ebe Jon giro ok \c 1 \p \v 1 Warik gimungg ane Pomate geb nalk ite nangge, be amol (propet) ti ebe ginei Pomate avo ok ei givang givin Pomate gimungg. Amol nok ei Pomate. \v 2 Be ei givang givin Pomate. \v 3 Pomate gipasang gen walang ok ve Amol nok ane gwangne, be gen ti ei ate meng gihlang ite ma. \v 4 Be matawas ane dabe, ebe gilgum be amolmol imbweg matawas ok. \v 5 Be Ei yev ebe giro gen aiweng tumi ane be bogbogo ok. \p \v 6 Bwayage kob Pomate gihlin ane amol kulkul ane ti are Jon be ginme, \v 7 ve ninei yev nok ane yaun nitangi amolmol tepwengge be inaute veik aplos nivin. \v 8 Be Jon ei ate ei yev etok ite ma, ei ginme ve ninei yaun yev nok ane ge nitangi amolmol. \p \v 9 Amol nok atob ninme nalk be ane bogbogo atob niro amolmol nalk ane tepwengge weik ebe yev giro taku be bogbogo ok. \v 10 Amol nok gibweg givin ebe Pomate gipasang nalk ok, bemem amolmol nalk ane tas gisgil ei. \v 11 Ei meng-gihlang ve ane bambamo-nggen nangge as nam, bemem ane bambamo-nggen bwais ve ret indi ei. \v 12 Bemem amolmol ebe iute ei ane yaun be aplos givin ok ge ete tas gitung ei giengk aplos. Beti ei ande giro eisir etok vukir be meihlang ve Pomate ane natu-nggen. \v 13 Eisir meihlang ve Pomate natu-nggen ve tamasgen tis tinasgen as twerk roro ite ma, be eisir tamasgen nalk ane ok ivang, bemem gisov ebe eisir aplos givin Pomate ok ane ge ete Pomate gital eisir ginei natu-nggen. \p \v 14 Amol ebe ginei Pomate avo ok ete meng gihlang weik amolmol be givang givin amei. Amei ali ei ane gwangne ebe Tame tang givin ei be geb gwangne etok gitangi ei ok gikwai. Ei amol bwai bwaya be amol yaun ano ane roro. \v 15 Jon ginei yaun gipil Amol nok be ginei avo bamo ge be ginei; “Amol etenik ebe warik ayeu ganei ane yaun gitangi yem be ganei; ‘Amol ete ve nitau nile ayeu be ninme nik, ei ane gwangne gitlek awangg ok. Ve ayeu ok ma nangge be Amol nok gibweg gimungg givin ebe Pomate geb nalk ite nangge ok.’” \p \v 16 Eitit tepwengge tanggas gen vevies walang ok ginme nangge ei dongke-ngge. \v 17 Ve Mose geb yaun (bingsu) ebe Pomate geb gitangi ei ok ge gitangi eitit. Bemem yaun ano be tis gen vevies walang ok, ebe gitangi ve nemb eitit ru ok ete ginme nangge Yisu Kilisi dongke-ngge. \v 18 Amol ti gili Pomate ite molge ma yapin. Pomate Natu dongke ebe gibweg gibloblo Tame ok ge ete ges Pomate ru gitangi eitit. \s1 Jon ebe ges bui sanggu gipil amolmol ok ginei mateu \p \v 19 Eisir Juda ihlin bambamo da ane be tis Liwi subu nangge Jerusalem be ile be iutani Jon be inei; “Mie amol ret?” \v 20 Jon ges yaun ti ta ite, be giwel eisir avos be ginei; “Ayeu amol (Kilisi) ebe ve namb amolmol dabin ok ite ma.” \v 21 Be eisir iutani Jon vukuri be inei; “Mie gunei mie amol ebe ve nomb amolmol dabin ok ite, be mie amol ret? Mie Elia ebe warik Pomate ginei asonge nihlin be ninme ok me?” Be Jon giwel eisir avos be ginei; “Ayeu Elia ite ma.” Beti eisir inei gitangi Jon be inei; “Wat mie Pomate ane amol ti ebe gunei Pomate avo, weik ebe warik Mose ok me? Ebe Pomate ginei ve atob nihlin be ninme ok?” Be Jon ginei; “Ma, ayeu amol etok ite.” \v 22 Beti eisir inei gitangi Jon be inei; “Dangetok be mie nunei im ate lavo nitangi amei kob nunei mie amol ret? Veik amei andumul ande be anei lavo nitangi amolmol ebe ihlin amei be anme ok?” \v 23 Jon giwel eisir avos be ginei; \q1 “Warik Pomate ane amolmol kulkul ane ti are Aisai ginei yaun ti dang eteik, Amol ti atob nital yaun nangge taku sawa be ninei ‘Unpasang Amol Bamo ane luev ebe ve nivang ok vevie.’ Amol ete gital yaun nangge taku sawa ok ete ayeu nok eteik.” \p \v 24 Beti eisir ebe Parisai ihlin is be ile ve inautani Jon ok, \v 25 inei gitangi Jon be inei; “Mie gunei mie amol ebe ve nomb amolmol dabin ok ite, be mie Elia ite be mie amol ebe ginei Pomate avo ok ite, be nam nambed be mie gos bui sanggu gipil amolmol?” \v 26 Jon giwel eisir avos be ginei; “Ayeu gas bui sanggu gipil amolmol ve bui sin-ge. Bemem amol ti ete galkik givarkei givin yem, bemem yem utpweng ei are ite nik, \v 27 ete amol nok atob nitau nile ayeu be ninme. Amol nok ei amol bamo, be ei ane gwangne gitlek awangg. Ayeu gen molok molok ti gitangi ebe ve nalgum ei ane kulkul ok ite ma.” \v 28 Yaun bambamo etok meng gihlang nangge Betania, gideb bui Joldan tavlu ane nangge taku ebe Jon ges bui sanggu gipil amolmol givang ok. \s1 Yisu ei Pomate ane Amol (bwelk sipsip natu) ebe atob nimat vunu ve amolmol as tiate ane ok \p \v 29 Imdil as mate ti ane be Jon gili Yisu ebe givang gitangi ei gile ok be ginei; “Ta-undi! Pomate ane bwelk Sipsip ebe asonge nemb ate ve da be nimat vunu nangge nalk etenik ve amolmol tepwengge as tiate ane ok ete ginme nik. \v 30 Amol nok etenik ebe ayeu ganei ane yaun be ganei; ‘Amol ti ete atob nitau nile ayeu be ninme ok, ei ane gwangne gitlek awangg. Ve ayeu meng gahlang ite nangge be Amol etenik gibweg gimungg. Be amol nok ete eiate etenik.’ \v 31 Be ayeu ok gali siti ite, asonge ei menihlang nam nambed? Bemem ayeu ganme ve nas bui sanggu nipil amolmol ve bui sin-ge, be nanei Ei ane yaun binge nitangi amolmol Israel ane veik inatpweng ei are.” \p \v 32 Be Jon be ginei; “Ayeu gali Ngalau Yamar ebe geb na gile mank bubu be gisov nangge gulumb ginme giwei Ei ok, \v 33 be tis tangg gisgil ge ve wali amol ret dang etenik. Bemem amol ebe gihlin ayeu be ganme ve nas bui sanggu nipil amolmol ve bui sin-ge ok, ginei gitangi ayeu dang eteik; ‘Atob mie nuli Ngalau Yamar nisov ninme niwei amol ti, ok-ti amol etok ebe ve namb Ngalau Yamar nitangi amolmol ok.’ \v 34 Ayeu ate gali gen etok gikwai beti galkik ganei ane yaun gitangi yem, ve etenik Pomate Natu etenik.” \s1 Yisu ane singamolomb gen ebe gigas ulu ge ok \p \v 35 Imdil tistumi ge be Jon tis ane singamolomb ailu inumul ile ivarkei lavos vukuri. \v 36 Jon gili Yisu ebe givang gitangi sotol gile ok be ginei ve ane singamolomb ailu nok be ginei; “Pomate ane Amol (bwelk Sipsip) ebe atob nimat vunu ve amolmol tepwengge as tiate ane ok ete givang ginme nik.” \v 37 Jon ane singamolomb ailu nok iute ebe Jon ginei dangetok ok, be gabu ile ivang mul ve Yisu. \v 38 Yisu giro na vukir be gili sulu ebe ivang mul ve ei ok, be giutani sulu be ginei; “Amol gabu, yemlu urek ret?” Be sulu iwel Yisu avo be inei; Rabi (Gidung), wali mie guyengk? \v 39 Yisu giwel sulu avos be ginei; “Gabu unme be undi.” Beti sulu ile love imbielk ve nam ebe Yisu gibweg ok be gabu imbweg ivin ei nangge etok. Ve sotol ivang love gibok okob imbielk. \p \v 40 Amol ailu ebe iute Jon ane yaun be gabu ile ivang mul ve Yisu ok, as amol ti are Endru, Saimon Pita male. \v 41 Endru nok gile gili kawe Saimon be ginei gitangi ei be ginei; “Ande amei ali Amol Bamo ebe ve nemb amolmol dabin ok, ebe ital giengk Grik avos ge inei Mesia ok gikwai.” \v 42 Bekob gigas ei be gabu itangi Yisu ile. Yisu gili ei be ginei; “Jon natu Saimon. Mul ane atob intal mie inei Sifas.” Tanro are etok vukir tanei “Pita.” Weik ebe “Vat” ok. \s1 Yisu gital Pilip gabu Natanael \p \v 43 Be imdil kob Yisu ta gitung ve nile Galilaia. Ei gile vunge ve Pilip be ginei gitangi ei; “Utau ile ayeu.” \v 44 Pilip nok ei amol Betsaida ane, nangge Endru gabu Saimon as nam. \v 45 Pilip gile vunge ve Natanael be ginei gitangi ei be ginei; “Ande amei ali Amol ebe warik Mose be tis Pomate ane amolmol kulkul ane inei ane yaun ok gikwai. Amol nok are Yisu Nasaret ane, be Josep ane natu ei.” \v 46 Natanael giwel Pilip avo be ginei; “Gen vie ti gitangi ebe atob menihlang nangge Nasaret ok ite ma yapin.” Be Pilip ginei gitangi Natanael be ginei; “Unme! Tale be uli kob.” \p \v 47 Yisu gili Natanael ebe givang ve ginme ok be ginei yaun gipil ei be ginei; “Amol etenik ei amol Israel ane roro, be yaun bingkasop ane ti giengk ei aplo ite molge.” \v 48 Natanael ginei gitangi Yisu be ginei; “Mie gutpweng ayeu are nam nambed?” Yisu ginei gitangi ei be ginei; “Ayeu gali mie gimungg givin ebe guvarkei ei-nambwel dabe ane lu ok, bekob Pilip gital mie gideb mul ane.” \v 49 Natanael gikuri vunu-ngge be ginei gitangi Yisu be ginei; “Gidung! Pomate Natu mie, be mie Amol ebe ve nomb amolmol dabin nangge Israel ok etenik.” \v 50 Be Yisu ginei; “Ayeu ganei ebe gali mie gimungg givin ebe guvarkei ei-nambwel dabe ane lu ok, beti wat mie aplom givin ayeu me? Asonge kob atob mie nuli gen bambamo subu nitlek etenik.” \v 51 Be Yisu ginei gitangi ei be ginei; “Ayeu nanei bingano ge nitangi yem nanei, asonge yem undi gulumb ponge be atob undi Pomate ane angela atob insov be inpil inme inwei Pomate Natu ayeu ebe meng gahlang ve amolmol ok.” \c 2 \s1 Yisu giro bui vukir be meng gihlang ve wain \p \v 1 As mate ailu gile gikwai be imdil ti ane kob, amolmol ilgum ben avie gabu amol ane nangge nam dabe ti are Kana-an gideb Galilaia ane. Be Yisu tine ok gile ve nili ben bamo etok givin weik etok ge. \v 2 Eisir emb yaun ginme ve Yisu tis ane singamolomb gen amei ve ande be anen ben etok anvin. \v 3 Be amolmol inum wain ivang love ande wain nok ma, bekob Yisu tine gile ginei gitangi ei be ginei; “Ande eisir as wain ebe ve inum ok ma gikwai.” \v 4 Yisu giwel tine avo be ginei; “Avie, gen etenok giengk ayeu ik nangge. Ve saw a ebe ayeu ve nalgum gen bwal-bwale ok meng gihlang ite nangge.” \v 5 Bemem Yisu tine gile ginei gitangi amolmol yev ane be ginei; “Ginei ei ve ninei yaun ti nitangi yem, okob unsov ane lu ge be unalgum.” \v 6 Be eisir Juda as ul nalk bambamo gitangi 6, ebe iker bui gisov be giengk ve ivarguv is ate gitangi Juda as luev ebe ilgum ilgum ok giengk. Ul nalk nok gitangi ebe ve inamsuli bui ul (baket) 10 me 15 nisov ul nok dongke dongke be nituvki nipil ok. \v 7 Yisu ginei gitangi amolmol yev ane be ginei; “Unker bui isov ul nalk bambamo etok.” Eisir yev ane iker bui gisov ul bambamo nok love gituvki gipil ul avo. \v 8 Bekob Yisu ginei gitangi eisir be ginei; “Ande ma be unrau bui nok subu be unvwat untangi amol bwas ane unde.” Beti eisir yev ane isov Yisu ane yaun ane lu ge be irau bui nok subu be ivwat ile emb gitangi amol bwas ane. \v 9 Amol bwas ane ginum bui etok siti be gili weik ebe wain ok roro ngge, bemem ta gisgil ve wali bui nok ginme nangge inend. Bemem amolmol yev ane ebe ilgum kulkul ve irkwev bui etok ok, ge ete ande itpweng are. Beti amol bwas ane nok gital amol ebe ve nemb avie ok gile be ginei gitangi ei be ginei; \v 10 “Amolmol walang ok ilgum ben bambamo be emb wain ebe vevies ok gile gihlang be amolmol inum ulu. Bemem mie, mie gos wain vie etenik ta giengk love vasov gob gile gihlang.” \p \v 11 Yisu ane gen bwal bwale mate ane etok ebe gilgum ulu nangge Kana-an gideb Galilaia ane, be ges ane gwangne ru gitangi amolmol ve indi ok etok. Be ei ate ane singamolomb gen amei ok ali givin be aplongg amei givin ei. \p \v 12 Yisu gilgum gen bwal bwale etok gikwai, bekob tis tine-gen be male-nggen be ane singamolomb gen amei, asov ale Kapenaum be ambweg as mate subu nangge etok. \s1 Yisu gitin amolmol ebe ile be ivgo gen nangge lum yamar aplo ok ile ihlang ikwai \p \v 13 Gibloblo ve amolmol Juda ane inalgum as ben bamo ti ebe ital inei Pasova ok. (Eisir Juda ital as as mate etok inei Pasova, gisov eisir tas gitung as bambamo-nggen ebe warik Pomate ane angela ges is vun-kunu ite ok.) Beti Yisu gireu gile Jerusalem. \v 14 Yisu gisov lum yamar aplo gile love gili amolmol ebe ilgum ivang ve ivgo gen be emb mone giwel ate, be tis eisir ebe inggas as bwelk bulimakao tis sipsip be mank ile ve inavgo ok, ilgum ivang lum yamar aplo. \v 15 Yisu geb bueng ti ve rauk be givin amolmol tis bwelk be mank ebe inggas ile ve inemb ve da ok, tepwengge ile ihlang ikwai lum yamar aplo. Be gitle amolmol mone ane as tebol tis mone vukir gile gitak nalk. \v 16 Be ginei ve amolmol ebe inggas as mank ile ve inavgo ok be ginei; “Unvwat aim gen etok unde unahlang unkwai. Ret ginei beti yem ulgum Tamangg ane nam weik nam (sutua) ebe ve inavgo gen nangge ok?” \v 17 Be givin sawa etok amei singamolomb tangg amei giro yaun ebe giengk Pomate ane kapia ok. Yaun nok ginei dangeteik: \q1 “Ayeu galgum kulkul bamo molge ve ganei Miam nam nimbweg vie ge.” \p \v 18 Eisir bambamo Juda ane ili ebe Yisu gitin eisir ile ihlang ikwai lum yamar aplo ok, beti ile inei gitangi ei be inei; “Mie ulgum gen bwal bwale ti be amei andi kob, veik anatpweng are anei mie gitangi ebe ve nulgum gen dang etenik ok?” \v 19 Yisu giwel eisir avos be ginei; “Atob yem unyaing lum yamar etenik nikwai, bemem atob ayeu napasang vukuri nitangi as mate aitol ge.” \v 20 Be eisir Juda inei gitangi ei be inei; “Mie ebenok, amolmol ilgum kulkul bamo molge ve ipasang lum yamar bamo etenik gitangi Sonda bamo 46 bekob ete emb avwut. Be ande mie gunei atob nupasang lum yamar bamo etenik vukuri tis as mate aitol ge me-rav?” \p \v 21 Bemem Yisu ginei yaun etok gipil ei ate. \v 22 Beti givin ebe Pomate ges Yisu itin vukuri nangge taku gimat ane ok, be givin etok ete amei singamolomb tangg amei gitung gile yaun ebe warik ei ginei ok, be aplongg amei givin Pomate ane yaun ebe giengk ane kapia ok be tis yaun ebe Yisu ei ate ginei ok. \s1 Yisu gitpweng amolmol walang ok are gikwai \p \v 23 Yisu gibweg nangge Jerusalem ve gili Juda as Sonda ebe ital inei Pasova ok, be ei gilgum gen bwal bwale walang ano be amolmol anongge ili love aplos givin ei. \v 24 Bemem Yisu ta gitung eisir as aplos givin etok bamo molge ite ma, \v 25 ve gisov ei gitpweng amolmol tepwengge ar-kare be ma gikwai. Ei gitpweng amolmol walang ok as luev are be ma gikwai, be amol ti gitangi ebe atob ninei amolmol as luev lavo lavo nitangi ei ok ite ma yapin. Ei gitpweng amolmol tepwengge as tas gitung are gikwai. \c 3 \s1 Yisu gabu Nikodimos \p \v 1 Parisai amol ti gibweg etok, are Nikodimos. Be ei Juda as awaga ti. \v 2 Amol nok givang gitangi Yisu gile givin tambok ti be ginei gitangi ei be ginei; “Gidung, amei atpweng are gikwai anei Pomate gihlin mie beti gunme. Ve amol ebeok ti gitangi ebe atob nilgum gen bwal bwale bambamo dang dang ete mie gulgum nik ite ma yapin. Pomate nivang nivin ei be nemb ane gwangne nitangi ei okob.” \p \v 3 Be Yisu ginei gitangi ei be ginei; “Ayeu nanei bingano ge nitangi mie nanei, amol ti ginei giro ate vukir be meng gihlang weik ete nunus muele ok ite, atob ei nili Pomate ane taku ebe gibweg ok ite molge.” \p \v 4 Nikodimos giwel Yisu avo be ginei; “Amol bamo ti gitangi ebe ve nisov tine subwe aplo nile bekob tine nikuv ei vukuri ok nam nambed?” \p \v 5 Yisu giwel ei avo be ginei; “Ayeu nanei bingano ge nitangi mie nanei, amol ti ginei niringk bui sanggu ite be Ngalau yamar ane gwangne niro ei vukir be menihlang weik ete nunus muele ok ite, atob ei nisov Pomate ane taku nile ite molge. \v 6 Gen ete utlas ulis geb ok etok gen ulis ane ge be etok gitangi ite. Bemem gen ete Ngalau geb ok etok gen Ngalau ane, be Ngalau ane gwangne givang givin gen etok. \v 7 Mie avom poke be nulat bagem ve yaun ete ayeu ganei gitangi mie nik ane bwaya. Yem tepwengge unro aim ate vukir be monahlang weik ete nunus muele ok vukuri. \v 8 Wavin gituvki be mie gute ebe vu-vuvunge ok ge, bemem tam gisgil ane dabe ebe gimdil nangge ok, be gile gimat giengk inend etok mie tam gisgil weik etok ge. Be Ngalau Yamar ane kulkul ebe giro amolmol vukir ok ane luev weik ete wavin ok.” \p \v 9 Nikodimos ginei gitangi Yisu be ginei; “Gen etok atob menihlang nam nambed?” \p \v 10 Yisu giwel Nikodimos avo be ginei; “Amolmol Israel ane as gidung mateu ane mie, bemem wat gutpweng gen etenik are ite me? \v 11 Ayeu nanei bingano ge nitangi mie nanei; Amei anei yaun gipil gen ebe ali be atpweng are ok. Bemem yem bwaingg aim be uvkir dumangg aim gitangi yaun ete amei anei ok. \v 12 Ayeu ganei yaun gipil gen nalk ane be yem aplongg aim givin ite. Be ginei ayeu nanei yaun nipil gen gulumb ane, okob atob yem gitangi ebe ve aplongg aim nivin ok me ma? \v 13 Amol ti gile ete gulumb ok ite molge ma yapin. Pomate Natu ayeu dongke-ngge, ebe meng gahlang ve amolmol ok ge ete gasov nangge gulumb meng gatak nalk. \v 14 Warik Mose ges muwat dalgo gireu ei-givsangin nangge taku sawa, veik ginei amol ti matano nitut nimbweg muwat dalgo ete Mose ges gireu ei-givsangin gile ok, okob amol etok atob nimat vunu mang-mangi ge ite ma. Dang etok be asonge amolmol valir ane ines Pomate Natu ayeu ebe meng gahlang ve amolmol ok nireu ei-givsangin weik etok ge. \v 15 Be amolmol tepwengge ebe aplos givin ayeu ok, ete atob inmat vunu mang-mangi ge ite ma, atob matawas be inamdil vukuri be atob inambweg matawas nemb ta ge. \p \v 16 Ve Pomate ta givin amolmol tepwengge nangge nalk gitlek molge, beti geb Natu dongke ge etok ginme veik amolmol aplos nivin ei, be in-gas ebe ve inambweg matawas nemb ta ge ok. \v 17 Pomate gihlin Natu ginme nalk ve niute be nipasang amolmol nalk ane as yaun, weik amol ebe giute giute amolmol as yaun ok ite ma. Ei gihlin Natu be ginme ve nemb amolmol ru. \v 18 Amolmol ebe aplos givin ei ok, ete yaun ti giengk ite. Bemem amolmol ebe aplos givin ei ite ok, ete galkik ivang tis yaun ge ivang nik. Ve gisov eisir bwais ve ret aplos nivin Pomate Natu dongke ge etok ane yaun. \v 19 Pomate atob niute amolmol as yaun be nemb vavavne nitangi amolmol, ve gisov Ei geb ane bogbogo ginme nalk gikwai ve niro amolmol. Bemem amolmol bwais ve invang insov bogbogo etok aplo, eisir tas givin ve invang insov aiweng tumi ge aplo veik inalgum gen ungglus ungglus painge invang. \v 20 Amolmol tepwengge ebe ilgum gen ungglus ungglus ok, eisir bwais ve ret yev niro is velob amolmol indi gen ebe eisir ilgum ilgum ok. \v 21 Bemem amolmol ebe ivang mul ve luev yaun ano ane ok ete emb as kulkul ivang gitip gitip ge, veik amolmol indi be inatpweng are inei Pomate giro eisir ta ve ane gwangne be eisir ivang isov Pomate ane lu ge. \s1 Jon ginei yaun gipil Yisu \p \v 22 Yisu ginei yaun etok gikwai kob tis ane singamolomb-gen amei amdil ale Juda as taku. Be nangge etok amei singamolomb algum kulkul ve as bui sanggu gipil amolmol. \v 23 Be amolmol anongge itangi Jon ile ve inringk bui sanggu, beti Jon ges bui sanggu gipil eisir nangge Inon, gibloblo Salim as taku. \v 24 Givin sawa etok Herodes gitak Jon gisov kapual-lu ite nangge. \p \v 25 Jon ane singamolomb-gen es valir ve yaun ge gitangi amol Juda ane ti, gisov eisir Juda as luev ebe ivarguv is ate gimungg bekob en ben ok ane. \v 26 Bekob eisir singamolomb nok itangi Jon ile be inei Yisu ane yaun gitangi ei be inei; “Gidung, Amol ebe warik yemlu aim gabu uvang dongke nangge Bui Joldan tavlu ane be mie gunei yaun gipil ei ok eteok. Amol nok ges bui sanggu gipil amolmol givin weik etok ge, be ande amolmol tepwengge bwais ve eitit be ivang itangi ei ge ile.” \v 27 Beti Jon giwel ane singamolomb-gen avos be ginei; “Pomate dongke ge ebe gibweg gulumb ok ete geb ane gwangne gitangi ayeu be amolmol subu givin weik etok ge ve analgum ei ane kulkul. \v 28 Be warik ayeu ganei yaun ti gitangi yem dang eteik; ‘Ayeu amol (Kilisi) ebe ve namb amolmol dabin ok ite ma. Bemem Pomate gihlin ayeu be gamungg ganme ve nanei Amol nok binge nitangi amolmol.’ \v 29 Be Jon ginei bing ai ti gipil sulu Yisu be ginei; Amol ebe veve nemb avie ok ti givang be amol nok ane nune ti gibweg love giute ebe ane nune etok ve nemb avie ok binge be ta vevie anongge. Be Jon ginei, dang etok be ande ayeu tangg vevie anongge ve amol ebe ve ninggas ane amolmol gen ok ande ginme gikwai. \v 30 Amol nok ei amol tis are be ayeu gen sin-ge. \s1 Amol gulumb ane ebe gisov ginme nalk ok \p \v 31 Amol ebe ginme nangge ei-goto ok ete geb gen walang ok dabin. Be amol ebe meng gihlang nangge nalk ok, etok ei amol nalk ane be ei ginei yaun gipil gen nalk ane ge. Be gen bambamo etenik as Amol Bamo dongke amol ete ginme nangge gulumb ok. \v 32 Amol nok ginei yaun gipil gen ebe ei gili be giute ok ge, bemem amol ti gipasang yaun bambamo ete ei ginei ginei ok giengk aplo ite molge. \v 33 Bemem amolmol ebe iute ei ane yaun be ipasang giengk aplos ok, ete inei dang etok inei bingano, Pomate ei Amol yaun ano ane. \v 34 Amol ete Pomate gihlin be ginme ok, ei ginei yaun ebe giute nangge Pomate avo ok ge gitangi amolmol. Ve gisov Pomate geb Ngalau Yamar ungglus ge gitangi ei beti ginme. \v 35 Tame ta givin Natu etok gitlek molge be geb gen tepwengge gitangi Natu gile ve nemb dabin. \v 36 Dang etok be amolmol ebe aplos givin Pomate Natu etok ok, ete galkik ande inggas ebe ve inambweg matawas nemb ta ge ok gikwai. Be amolmol ebe isov Ei ane yaun ane lu ite ok, ete gitangi ebe atob inambweg matawas nemb ta ge ok ite ma. Eisir ande ivang isov Pomate ane ta vavis aplo gikwai be ete ivang nik. \c 4 \s1 Yisu kakie givin avie Samaria ane ti \p \v 1 Givin sawa etok eisir Parisai iute inei yaun ti dang eteik inei; “Yisu giro amolmol anongge vukir be meihlang ve ane singamolomb-gen, be ges bui sanggu gipil amolmol anongge molge gitlek Jon.” \v 2 Bemem Yisu ei ate bage ges bui sanggu gipil amolmol ite ma, ei ane singamolomb-gen ge es bui sanggu gipil amolmol. \v 3 Yisu giute ebe eisir Parisai iute yaun avo dangetok ok, beti gimdil gikwai Juda as taku be gilumul gile Galilaia vukuri. \v 4 Yisu ta gitung ve nitau nile luev ebe givang gitangi Samaria as taku ane ok nile. \p \v 5 Ei givang love gibielk ve Samaria as nam dabe ti ital inei Saika. Nam dabe nok giengk gibloblo nalk walo ti ebe warik Jakob geb gitangi natu Josep ok. \v 6 Be bui dedemk ti ebe warik Jakob gitav ok ete giengk taku etok. Yisu givang love ande as mate luvwe be gikwes anongge, beti gile gibweg gibloblo bui dedemk nok. \p \v 7 Be Samaria avie ti gile ve nirkwev bui nangge bui dedemk nok be Yisu ginei ve avie nok be ginei; “Uvwat bui unme be muanum subu kob ve ayeu bui ges-au.” \v 8 Yisu ane singamolomb gen ande imungg ile ihlang ebe nam ok ve ivgo as ben. \v 9 Samaria avie nok giwel Yisu avo be ginei; “Mie Juda, be ayeu avie Samaria ane be nam nambed be mie gutani ayeu ve bui luvus ane?” Eisir Juda tis Samaria en be inum gen gisov dongke ite ma. \v 10 Yisu giwel avie nok avo be ginei; “Ginei mie nutpweng gen vevies bambamo ebe Pomate geb sin sin-ge be nutpweng tis Amol ete giutani mie ve bui luvus ane nik are, atob mie nutani ei be nemb bui matawas ane nitangi mie.” \v 11 Be avie nok ginei; “Amol Bamo, nalk avo ebe bui dedemk etenik meng gihlang nangge ok gile gulunge molge be mie ul ma ebe ve nutu nisov nile be nukating bui ok, be wali atob mie nuvwat bui ebe tis dabe ok nangge inend? \v 12 Eitit tumbund Jakob bamo gipasang bui dedemk etenik be geb gitangi amei, be warik ei ate tis natu-nggen be ane bwelk bulimakao tis sipsip inum bui nangge bui dedemk dongke etenik ge. Be mie wat gulgum ve nulgum im-ate weik ebe amol bamo ti ok nutlek ei me?” \v 13 Beti Yisu giwel avie nok avo be ginei; “Amol ti ginei ninum bui etenik, atob bui nes ei vukuri. \v 14 Bemem ginei amol ti ninum bui ete ayeu ve namb nitangi ei ok, atob bui nes ei vukuri ite. Ve bui ete ayeu ve namb nitangi avie me amol etok ok, atob menihlang weik ebe bui dedemk ok nangge amol me avie etok aplo.” \v 15 Be Samaria avie nok tis ta gisgil ate ge, be ginei; “Amol Bamo, omb bui etok inme ayeu anum ma, veik bui es-au be nanumul nanme etenik ve narkwev bui vukuri bwaya.” \p \v 16 Be Yisu ginei gitangi ei; “Ule utal arwem be gabu undumul unme etenik bekob.” \v 17 Be avie nok ginei; “Ayeu gab amol ite.” Be Yisu ginei gitangi ei; “Mie gunei mie gob amol ite, etok mie gunei gile gitangi roro-ngge. \v 18 Ve warik mie guvang guvin amol bage tavlu, be amol ete galkik mie guvang guvin nik etok miam amol roro ite ma. Be mie gunei gile gitangi ve mie amol ma.” \v 19 Beti avie nok ginei gitangi ei be ginei; “Amol Bamo, ande ayeu gatpweng mie are, mie Pomate ane amol (profet) kulkul ane ti. \v 20 Amei tumbungg amei gen iro is ate sut ile matendubi etok ve inei uiye be es miengk gitangi Ei nangge etok. Bemem yem amolmol Juda ane unei taku ebe ve tanei uiye be tanes miengk nitangi Pomate ok, giengk Jerusalem dongke ge.” \p \v 21 Yisu giwel avie nok avo be ginei; “Avie, aplom nivin awangg yaun ge! Asonge as mate ti atob yem unes miengk nitangi Tamangg nangge matendubi etenik me nangge Jerusalem ite weik etok ge. \v 22 Yem Samaria ane os miengk gitangi amol ebe utpweng ei are vevie ite, be amei Juda amei as miengk gitangi amol ebe atpweng ei are ok. Ve kulkul ebe Pomate gilgum ve nemb amolmol ru ok, kulkul etok meng gihlang nangge amei Juda ulu. \v 23 Bemem ginei sawa etok menihlang, be ande meng gihlang gikwai, be atob ammolmol ebe aplos givin Pomate ok atob inei uiye be ines miengk nitangi Pomate ve Ngalau Yamar tis yaun ano ge. Ve Tamangg ta givin amolmol dang dang etok ge inei uiye be ines miengk nitangi ei. \v 24 Pomate ei Ngalau, dang etok be ginei amolmol veve inei uiye be ines miengk nitangi ei, ok ti inei uiye be ines miengk tis Ngalau be tis yaun ano ror ge nitangi ei.” \v 25 Be Samaria avie nok ginei; “Galkik ande ayeu gatpweng are ganei asonge Amol ebe ve nemb amolmol dabin ok, ebe ital giengk Grik avos ge inei Kilisi ok ginei ninme, atob ei ninei gen walang ok binge nitangi amei.” \v 26 Be Yisu ginei gitangi ei be ginei; “Amol ebe ve nemb amolmol dabin ok ete Ayeu nok ete kakie gavin mie nik.” \p \v 27 Be givin sawa etok ge eisir singamolomb imbielk be ikuri vunungge ve ili ebe Yisu kakie givin avie etok ok. Ve eisir Juda as luev ti giengk dang etok ginei amolmol ebe inei mateu gitangi amolmol ok, atob kakie invin avie gaptol nangge luev sawa ite ma. Bemem eisir singamolomb nok as amol ti giutani avie nok me giutani Yisu ve ebe kakie givin avie etok ve ret ane ok ite ma. \v 28 Bekob avie nok gitak ane bui tis ul giengk be ginumul gile nam ok, gile ginei gitangi amolmol be ginei; \v 29 “Unme tale be undi amol eteik okob, ei ginei awangg gen bambamo ebe warik galgum be gavuaivun ge ok binge gitangi ayeu ate vukuri. Be wat ei amol (Kilisi) ebe ve nemb amolmol dabin ok me?” \v 30 Beti amolmol tepwengge imdil be itangi Yisu ile. \p \v 31 Be eisir singamolomb inei ve Yisu be inei; “Gidung, mie on ben kob ma!” \v 32 Bemem Yisu giwel eisir avos be ginei; “Awangg ben ete giengk nik, yem utpweng awangg ben etok are ite ma.” \v 33 Beti eisir singamolomb inei ve is ate be inei; “Amol ti ande wat giwat ben ve ei ginme me?” \v 34 Beti Yisu ginei gitangi ane singamolomb-gen be ginei; “Awangg ben ebe ve nan ok ete dang eteik: Ayeu nasov Amol ebe gihlin ayeu be ganme ok ane yaun ane lu ge be nalgum kulkul ebe ei geb gitangi ayeu ok love nas vunu kob. \p \v 35 As mate subu yem unei dang eteik unei; ‘Aiweng aivat ge giengk ebe ve tanro ben ano sut nisov nam ben ano ane nile ok.’ Dang etok be ayeu nanei nitangi yem, ta-unemb nangg aim itin be unatlo um walang ok vevie be undi kob, ve ben ande gipasang ate gikwai. \v 36 Amol ebe geb kulkul ve giro ben matawas ane sut ok, atob ninggas ane kulkul etok ane ano. Veik sulu amol ebe givro ben ok atob tas vevias invin is ate. \v 37 Beti yaun ebe amei anei ve amol ti atob nivro ben nimungg nimungg be amol ti atob ninggas ben etok ane ano nitau nile ok, yaun etok ande ano gile. \v 38 Ayeu gahlin yem ve unde be unro ben ano sut nangge um ebe amolmol subu ilgum kulkul ve ivro ok. Be um nok yem ulgum ane kulkul ite ma.” \p \v 39 Amolmol Samaria ane anongge nangge nam dabe etok iute ebe avie etok ginei Yisu ginei ei ane gen bambamo ebe gilgum gilgum ok binge gitangi ei ate vukuri ok, beti eisir aplos givin Yisu. \v 40 Be ile inei gitangi Yisu ve nimbweg nivin eisir siti bekob. Beti Yisu gibweg etok givin eisir gitangi as mate ailu. \v 41 Amolmol anongge molge iute yaun ebe Yisu ei ate ginei gisov avo ok, be aplos givin Yisu, be ile inei gitangi avie galkok be inei; “Amei aplongg amei givin Yisu ve gisov yaun ete mie gunei gitangi amei ok ane ge ite ma. \v 42 Bemem amei ate aute yaun ebe ei ginei ginei ok beti atpweng are anei Amol etenik ebe ve nemb amolmol nalk ane dabin ok bingano ge. \s1 Yisu gilgum amol bamo ti ane amol ti ebe geb amolmol kulkul ane dabin ok, natu be utle vie \p \v 43 As mate ailu etok gile gikwai kob Yisu gimdil nangge nam etok be gile Galilaia. \v 44 Yisu ei ate avo ukwas ti ebe ginei ok dang eteik; “Pomate ane amolmol (profet) kulkul ane ti ginei nile nimbielk ve ane bambamo gen nangge ei ate ane nam, atob ane bambamo gen tas vevias be avos nivwat ei are ite ma.” Beti Yisu ta gitung ve nile Galilaia, ve ei gitpweng are gikwai ginei amolmol Galilaia ane atob tas vevias be avos nivwat ei are. \v 45 Yisu gibielk Galilaia be amolmol ili ei be tas vevias anongge, ve gisov eisir itpweng ei are gikwai givin ebe ireu ile Jerusalem ve Juda as Sonda Pasova ane, be ili gen bambamo ebe ei gilgum ok gikwai. \p \v 46 Bekob Yisu gimdil nangge etok vukuri be ginumul gile Kana-an ebe warik giro bui vukir be meng gihlang weik wain ok vukuri. Be nangge Kapenaum amol bamo (king) ti ane amol ebe geb amolmol dabin ok natu gigas gimat be giengk. \v 47 Amol nok giute ebe ande Yisu gikwai Judaia as taku be ginme gibweg Galilaia ok binge, beti ei givang gitangi Yisu gile be ginei gitangi ei ve nisov nile Kapanaum be nilgum ei natu be utle vie kob. Ve amol nok natu gigas gimat love kasop ge be nimat vunu. \v 48 Yisu ginei gitangi amol nok be ginei; “Yem ulgum ve unei undi gen bwal bwale ebe ayeu galgum ok veik aplongg aim nivin ayeu. Be bwaingg aim ve ret unaute awangg yaun ge be aplongg aim nivin ayeu.” \v 49 Bemem amol nok giwel Yisu avo be ginei; “Amol Bamo, unme be tale seukie-ngge velob amol natu nimat vunu.” \v 50 Beti Yisu ginei gitangi ei be ginei; “Ule! Ve natum atob nimbweg matawe.” Amol nok giute Yisu ane yaun ge be ginumul gile. \v 51 Be givin tistumi amol nok givang luev ge nangge be ei ate ane amolmol kulkul ane ile vunge ve ei nangge luev be inei; “Natum ande utle vie.” \v 52 Beti amol nok giutani eisir ve as matano ret be amol natu ane gimat gituvi. Be eisir inei gitangi ei be inei; “Ei ane gimat gituvi givin nolik as mate luvwe.” \v 53 Beti amol natu nok tame gitpweng are ve nolik as mate luvwe dang etok be Yisu ginei gitangi ei be ginei; “Mie natum atob nimbweg matawe.” Beti amol nok tis arwe-nggen be natu-nggen be ane bambamo-nggen tepwengge aplos givin Yisu. \v 54 Yisu gimdil gikwai Juda as taku be gile Galilaia ok, okob ete gilgum gen bwal bwale bamo etok. \c 5 \s1 Yisu gilgum amol gimat ti be utle vie nangge bui kapul Betesda \p \v 1 Yisu gilgum gen bwal bwale bamo etok gikwai, bekob sawa ebe amolmol Juda ane ve indi as Sonda Pasova ok meng gihlang beti Yisu gireu Jerusalem gile. \p \v 2 Be nangge Jerusalem nok ete bui kapul ti giengk etok gibloblo bwelk sipsip as nam avo ge. Ital bui kapul nok giengk Hibru avos ge inei Betesda. Be nangge bui kapul nok kire ete ipasang samuak gitangi bage tavlu (5) giengk etok. \v 3 Be amolmol anongge ebe tis gimat ok, be tis amolmol ebe matanos bop ok be eisir ebe vas tiate ok, be tis amolmol ebe vas be bais gimat ok, ile ve imbweg samuak nok. (Eisir imbweg etok ve isge bui kapul nok ebe ve vil-vilinge ok. \v 4 Ve givin sawa dongke dongke atob Pomate ane angela ti nisov nile be niyimb nisov bui kapul nok nile be nilgum bui be vil-vilinge. Bui vil-vilinge etok ma nikwai kob ginei amol gimat ti vepie nisov bui nok nile ulu, okob gimat ret ete gigas ei ok atob ma nikwai be atob ei utle vie vukuri.) \p \v 5 Be amol gimat ti gibweg gibweg samuak etok ve gisge gisge bui ebe ve vil-vilinge ok, amol nok ane gimat etok giengk gitangi Sonda bamo 38. \v 6 Yisu gili amol nok be gitpweng are ginei ei gigas gimat etok muang-gane molge. Beti giutani amol gimat nok be ginei; “Mie tam givin ve utlem vie vukuri me ma?” \p \v 7 Amol gimat nok giwel Yisu avo be ginei; “Amol Bamo, awangg nune ti ebe ve nemb ayeu ru be nale nasov bui ulu ok gibweg ite ma. Be ayeu ok lo-longg painge ge ve ganei nale nasov bui ulu, bemem galgum be gitangi ite ve amol ti gitlek ayeu be gile vepie gisov bui ulu.” \p \v 8 Beti Yisu ginei gitangi amol nok be ginei; “Umdil be uvwat am yemb be uvang.” \v 9 Be seukie-ngge amol nok utle vie be givwat ane yemb be givang ve gile. Yisu gilgum gen bamo etok givin Juda as Sonda Sabat. \v 10 Beti eisir Juda ile inei gitangi amol gimat ebe galkik utle vie ok be inei; “As mate etenik, etek Sonda Sabat be gitangi ebe atob mie nulgum kulkul ve nuvwat amb yemb be nuvang luev ok ite ma.” \v 11 Bemem amol nok giwel eisir Juda avos be ginei; “Amol ebe gilgum be ayeu utlangg vie ok ete ginei gitangi ayeu ve navwat angg yemb be navang.” \v 12 Be eisir inei gitangi ei be inei; “Amol ret ete ginei gitangi mie ve nuvwat am yemb be nuvang ok?” \v 13 Bemem amol ebe galkik Yisu gilgum utle be vie ok ta gisgil ge, ve amolmol anongge molge nangge nam dabe etok be Yisu ande gimumu ate ge be gile gikwai. \p \v 14 Bwayage kob Yisu gili amol nok vukuri nangge lum yamar aplo be ginei gitangi ei be ginei; “Ute kob! Ande mie utlem vie gikwai, be nu-numul nule be nulgum tiate vukuri ite. Velob mie nunggas vavavne bamo molge nitlek ete warik mate ane ok.” \v 15 Bekob amol nok gile be ginei gitangi eisir Juda be ginei; “Etok Yisu ete walirik gilgum be ayeu utlangg vie ok.” \p \v 16 Beti eisir Juda imdil be ilgum ve ines Yisu, ve eisir ili etok tiate ve Yisu gilgum gen etok givin Sonda Sabat. \v 17 Bemem Yisu gimdil be giwel eisir avos be ginei; “Tamangg geb ane kulkul painge love galkik as mate etenik ok givin, dang etok be Ayeu ok atob namb angg kulkul painge weik etok ge.” \v 18 Yisu ginei yaun etok gile be gilgum eisir Juda tepwengge aplos tiate molge be veve ines Ei vunu ge nikwai, ve gisov ebe ei gilgum kulkul givin Sonda Sabat ane ge ok ite ma. Bemem gisov ebe ei gilgum ate weik Pomate be ginei Pomate ane Natu ei ok givin. \s1 Pomate Natu Yisu ane gwangne \p \v 19 Beti Yisu giwel eisir avos be ginei; “Ayeu nanei bingano ge nitangi yem nanei Pomate Natu ayeu galgum gen gitangi ebe ayeu ate angg tangg gitung ok ite ma. Ayeu galgum gen ebe Tamangg gilgum be ayeu gali ok ge. Be gen ete Tamangg gilgum ok ete Natu ayeu ok galgum givin weik etok ge. \v 20 Tamangg ta givin Natu ayeu anongge molge, beti ges gen bambamo ete ayeu galgum galgum ok ru gitangi ayeu ve nalgum. Be atob ei nes gen bambamo subu ebe gitlek etenik ok ru nitangi ayeu be nalgum, kob atob yem avongg aim poke ge be tangg aim nitung walang ano. \v 21 Tamangg ges amolmol ebe nolge imat vunkunu ok itin be imbweg matawas vukuri. Dang etok be Natu ayeu ok atob nas amolmol ebe ayeu tangg givin eisir ok itin be inambweg matawas weik etok ge. \v 22 Be Tamangg wat atob nilgum amolmol as yaun vukuri ite ma, ve ande ei geb kulkul ete ve niute amolmol as yaun ok tepwengge gisov Natu ayeu baingg gikwai. \v 23 Be atob amolmol tepwengge avos nivwat Pomate Natu ayeu arengg, dangete avos givwat Tamangg are ok weik etok ge. Amol ti ginei avo givwat Pomate Natu ayeu arengg ite, okob etok weik ebe ei avo givwat Tamangg ebe gihlin Ayeu be ganme ok are ite ok. \p \v 24 “Bingano, Ayeu nanei bingano ge nitangi yem nanei; Amol ete giute awangg yaun be aplo givin Amol ebe gihlin ayeu be ganme ok, amol etok ande gigas ebe ve nimbweg matawe ninggas ta ge ok gikwai. Be Pomate wat nilgum ei ane yaun nindeb mul ane ite ma, ve galkik etenik ande tanmat vunu ane gwangne geb ei ta vukuri ite ma. \p \v 25 Bingano, Ayeu nanei nitangi yem nanei as mate ti atob ninme, be sawa nok ande ginme gikwai. Be atob amolmol ebe asonge inmat vunu mang-mangi ge ok atob inaute Pomate Natu ayeu avongg. Be eisir ebe iute be aplos givin ok ete atob in-gas ebe ve inambweg matawas ok. \v 26 Inambweg matawas ane dabe giengk Tamangg dongke ge. Be ei geb gwangne gitangi Natu ayeu beti ayeu ok luev ebe ve inambweg matawas ok weik etok ge. \v 27 Pomate Natu ayeu roro, meng gahlang weik ebe amolmol ok. Beti Tamangg geb ane gwangne gitangi Ayeu ve nalgum be naute amolmol as yaun be napasang. \v 28 Avongg aim poke bwaya. Sawa etok ginei gibielk, atob amolmol tepwengge ebe iyengk taku gimat ane ok atob inaute Ayeu avongg, \v 29 okob atob inamdil inkwai nalk avo be meinahlang. Amolmol ebe es as luev vie ge ok, atob inamdil be inambweg matawas vie-ngge. Be eisir ebe ivang mul ve luev gen tiate ane ok ete atob inamdil be inde invarkei Pomate na be inei as yaun lavo lavo. \s1 Amolmol ebe inei Yisu lavo ok \p \v 30 Ayeu galgum gen ti gitangi ebe ayeu ate ge angg tangg gitung ok ite ma, ayeu galgum amolmol as yaun gitau gile luev ebe Tamangg geb gitangi ayeu ok ge. Beti awangg luev ebe gapas pasang amolmol as yaun ok vie be roro dongke. Ve gisov Ayeu galgum gen ti gitangi ebe angg tangg gitung ok ite ma. Ayeu galgum gen givang mul ve Amol ebe gihlin ayeu be ganme ok ge ane ta gitung. \p \v 31 Ginei ayeu ate navarkei be nanei au-ate lavo nitangi yem, okob etok gitangi ginei yem undi awangg yaun weik gen sin-ge. \v 32 Bemem amol ti ete givang nik, be amol nok ete ginei ayeu lavo gitangi yem. Be yaun ete ei ginei gitangi yem gipil ayeu ok, yaun etok ano molge ve ayeu ate ok gali givin. Be amol nok ete Pomate ei ate. \p \v 33 Warik yem omb yaun gile ve Jon, be Jon ginei yaun vusa ge gipil yaun ano. \v 34 Ayeu tangg gitung ete amol ve nimdil be ninei yaun nipil ayeu ok bamo molge ite ma. Bemem ayeu tangg givin anongge ve ganei Pomate nemb yem ru ge, beti ganei yaun etenik. \v 35 Jon ei weik ebe yev ok, be ei ane aivi giro yem weik ebe lam giro be ane bogbogo ok be yem tangg aim vevie sawa sitingge ve ei ane gen vevies ebe gilgum ok ane. \p \v 36 Bemem gen ebe vie molge gitlek Jon, be ginei ayeu lavo ok eteik; Kulkul bambamo ebe Tamangg geb gitangi ayeu ve nalgum love nas vunu ok, kulkul etok ete ayeu galgum painge ge gavang nik. Be kulkul etok ge ete ginei ayeu lavo gitangi amolmol be galkik ande eisir itpweng are inei Tamangg gihlin ayeu beti ganme. \v 37 Be Tamangg ebe gihlin ayeu be ganme ok, ei ok ginei ayeu lavo givin weik etok ge, bemem yem ute ei avo siti ite molge. Yem uli ei na ite ma molge, \v 38 be upasang ane yaun ti giengk aplongg aim ite weik etok ge. Ve gisov yem bwaingg aim ve ret aplongg aim nivin amol (ayeu) ete Tame gihlin be ginme ok ane yaun. \v 39 Yem tangg aim gitung dang eteik unei yaun ebe Pomate ane amolmol kulkul ane inei ok ge ete gitangi ebe ve niro yem be unambweg matawangg aim nemb ta ge ok. Beti lolongg aim painge ge ve utau gile yaun bambamo etok. Be yaun bambamo etok ete ginei ayeu lavo givin weik etok ge. \v 40 Bemem yem bwaingg aim ve ret untangi ayeu unme, be un-gas ebe ve unambweg matawangg aim nemb ta ge ok. \p \v 41 Ayeu bwaingg ve ret amolmol avos nivwat ayeu arengg. \v 42 Bemem yem, ayeu gatpweng yem are gikwai ve yem aim tangg aim givin Pomate ane giengk aplongg aim ite yapin. \v 43 Tamangg gihlin ayeu beti ganme, bemem yem bwaingg aim ve unaute awangg yaun. Bemem ginei amol ti nilgum ve avo nivwat ate be nitangi yem ninme, atob yem unpasang aim ate seukie-ngge ve unaute amol etok ane yaun. \v 44 Yem tangg aim givin ve amolmol ge indi yem vie be avos nivwat yem arengg aim, be bwaingg aim ve ret Pomate dongke ge avo nivwat yem arengg aim. Be ginei dang etok, okob atob yem aplongg aim nivin Pomate nam nambed? \v 45 Lob yem tangg aim nitung unei atob ayeu namb yem aim yaun nitangi Tamangg nile, bemem ma. Amol ebe ve nemb yem aim yaun nitangi Pomate nile ok ete Mose, ebe yem tangg aim giluni ei ve nemb aim ru ok. \v 46 Bingano, ginei yem aplongg aim nivin Mose ane yaun, atob yem aplongg aim nivin ayeu weik etok ge. Ve etok awangg yaun bambamo ete Mose giro bwalbwale be geb gitangi yem ok. \v 47 Bemem ginei yem aplongg aim nivin yaun ete Mose giro bwalbwale ok ite, okob atob aplongg aim nivin awangg yaun nam nambed? \c 6 \s1 Yisu givkwen amolmol gitangi 5,000 \p \v 1 Yisu ginei yaun etok gikwai kob tis ane singamolomb-gen es bui kapul Galilaia gili ile ipil tavlu. Bui kapul nok ital are ti inei Taibirias. \v 2 Be Amolmol dubi bamo ti eisir ili gen bwal bwale bambamo ebe ei gilgum ok gikwai beti itau ile ei be ile. \v 3 Be Yisu nok ande gireu matendubi ti gile gibweg givin ane singamolomb gen. \v 4 Be as mate ebe eisir Juda ve indi as Sonda Pasova ane ok ande gibloblo. \v 5 Yisu geb na itin love gili amolmol dubi bamo etok ebe itangi ei ile ok, be ginei gitangi Pilip be ginei; “Wali atob eitit tanvwat ben nangge inend be tanemb nitangi amolmol dubi bamo etenik be inen?” \v 6 Yisu ei ate gitpweng gen ebe atob nilgum ok are gikwai, bemem ei gilgum ve nili ninei atob Pilip ninei yaun ret, beti ei ginei yaun etok gitangi Pilip. \p \v 7 Pilip giwel Yisu avo be ginei; “Ginei eitit tanavgo ben ve aiweng bage tavlu be ano aitol (8) ane mone, weik 200 Kina be tanemb nitangi amolmol dubi bamo etenik inen atob nio is.” \v 8 Be Saimon Pita male Endru, be Endru nok ei Yisu ane singamolomb ti, ei ginei gitangi Yisu be ginei; \v 9 “Nunus natu ti ane ben siti be tis wenk ailu ete giengk ok, bemem ben siti etok gitangi ebe atob amolmol dubi bamo ti dang etenik inen be nitangi ok ite ma molge.” \v 10 Be Yisu ginei gitangi ane singamolomb gen be ginei; “Unei itangi amolmol ve inambweg golonge.” Beti amolmol imbweg golonge ile itak taku dobo-dobo, be eisir nok as amol gaptol ge gitangi 5,000. \p \v 11 Amolmol tepwengge imbweg golonge gikwai kob Yisu geb ben siti etok be ginei ane ta vie gitangi Pomate bekob geb vus-vusa be gibwas gitangi amolmol ve inen. Bekob gilgum dang etok ge gitangi wenk ailu ebok givin weik etok ge. Yisu geb ben tis wenk ailu etok gitangi eisir love gile gitangi ebe eisir ate tas gitung ve inei inen ok. \v 12 Amolmol tepwengge en ben siti tis wenk ailu etok love gibon is gikwai kob Yisu ginei gitangi ane singamolomb-gen ve inro ben dadanis ebe giengk ok sut nisov dongke, veik ben dadanis ebe giengk ok niyaing ate bwaya. \v 13 Beti eisir singamolomb iro ben siti etok ane dadanis ebe amolmol en be giengk ok sut gisov sab bage isgabu be ano ailu (12). \p \v 14 Eisir ili gen bwal bwale ete Yisu gilgum ok love inei; “Pomate ane amol (propet) kulkul ane ebe inei ve ninme nalk ok etenik bingano molge.” \v 15 Be Yisu ande gitpweng are gikwai ginei eisir veve bais nisov ei be in-gas ei inde be inemb ei ve as amol bamo (king) ebe ve nemb is dabin ok. Beti ei gimdil gikwai eisir be gireu matendubi gile vukuri, gile ve givang ane atane ge nangge etok. \s1 Yisu givang giwei bui dobo \p \v 16 Be givin gibok etok eisir singamolomb isov ile itak bui kire \v 17 be ile ipil ei-vovo ti be es bui kapul nok gile ve ile. Eisir tas gitung ve invang nambe Kapenaum ane. Taku ande tumi gikwai be Yisu gibielk ve eisir ite nangge. \v 18 Be wavin givang natu ite be ane tine tiate molge. \v 19 Eisir singamolomb ivwes love ande ile undib ge ikwai alus, bekob ili Yisu ebe givang giwei bui dobo ge gile love ande gile gibloblo eisir tis ei-vovo ok be ipelk anongge. \v 20 Bemem Yisu ginei gitangi eisir be ginei; Unpelk bwaya. Ve ebeik ayeu.” \v 21 Beti eisir ile ve in-gas ei, be seukie-ngge ei-vovo godo gile giro gitung alus. \s1 Amolmol irek Yisu \p \v 22 Givin tistumi kob amolmol ebe nolik imbweg em imbweg bui tavlu ok inei ve is ate be inei nolik ei-vovo ti givwev etenik givin ite ma, be ei-vovo dongke ge. Be Yisu gile gipil ei-vovo etok givin ane singamolomb-gen ite, etok eisir singamolomb ge ete nolik ile ok be Yisu gibweg tavlu etenik yapin. \v 23 Bemem givin sawa etok ete amolmol Taibirias ane subu ilaik as ei-vovo love ile ivwev imbloblo taku ete Amol Bamo geb ben siti etok be ginei ane ta vie gitangi Pomate bekob geb gitangi amolmol dubi bamo etok en imbweg ok. \v 24 Amolmol irek Yisu tis ane singamolomb-gen nangge etok love ili ma, beti ile vepias ipil ei-vovo subu be es bui gili ile ipil bui tavlu be ile ve irek Yisu nangge Kapenaum. \s1 Yisu ei ben matawas ane \p \v 25 Eisir nok ile vunge ve Yisu nangge ete bui tavlu ok be iutani ei be inei; “Gidung. Wali mie guvang dang gunme etenik?” \v 26 Yisu giwel eisir avos be ginei; “Ayeu nanei bingano ge nitangi yem nanei: Yem urek ayeu ve gisov gen bwal bwale ebe ayeu galgum be yem uli ok ane ite ma. Yem urek ayeu ve gisov ben sitingge ebe nolik ayeu gab gitangi yem be on love gibon aim vie-ngge ok ane, beti ete unme nik. \v 27 Yem unalgum gen utlangg aim ulis ane ge ite ma. Yem unalgum gen dalgongg aim matawas ane painge ge. Ve etok ben matawas ane roro. Be ben matawas ane nok, atob Pomate Natu ayeu ebe meng gahlang ve amolmol ok namb nitangi yem. Ve Tamangg Pomate gili ayeu gitangi gikwai be geb ane gwangne gitangi ayeu ve ginei nalgum kulkul etenik.” \p \v 28 Beti eisir nok iwel Yisu avo be inei; “Dang etok be atob amei analgum gen ret veik nilgum be Pomate ta vevie?” \v 29 Yisu giwel eisir avos be ginei; “Pomate ta givin ve yem unalgum gen dang eteik: Aplongg aim nivin Amol (ayeu) ete Pomate gihlin be ginme ok.” \p \v 30 Beti eisir iwel Yisu avo be inei; “Ataob mie nulgum gen bwal bwale ret veik amei andi be aplongg amei nivin mie? \v 31 Amei-mei bambamo gen en ben (mana) nangge taku sawa, be etok gitangi yaun ebe giengk Pomate ane kapia ginei. Ve yaun etok ginei dang eteik: ‘Ei geb ben gulumb ane gitangi eisir be en.’ Dang etok be mie gitangi ebe atob nulgum gen ti weik ete Mose gilgum ok me ma?” \v 32 Be Yisu giwel eisir avos be ginei; “Ayeu nanei bingano ge nitangi yem nanei, Mose ei ate geb ben gulumb ane etok gitangi eisir ite ma. Tamangg dongke ge ete geb ben ano gulumb ane gitangi yem. \v 33 Be ben ete Tamangg geb ok, ete gisov nangge gulumb ginme gitak be gilgum amolmol nalk ane be imbweg matawas.” \v 34 Beti eisir inei gitangi ei be inei; “Amol Bamo, mie nomb ben matawas ane etok nitangi amei nivin as mate walang ok.” \v 35 Be Yisu ginei gitangi eisir; “Ayeu ate ayeu ben matawas ane. Be amolmol ebe itangi ayeu inme ok atob marav-nes is vukuri ite ma, be amolmol ebe aplos givin ayeu ok atob bui luvus nes is vukuri ite. \p \v 36 Ayeu ganei gitangi yem gikwai ganei, yem ok ande uli ayeu gisov matanongg aim gikwai bemem aplongg aim givin ayeu ite ma. \v 37 Amolmol tepwengge ebe Tamangg geb is gitangi ayeu ok, atob invang intangi ayeu ge inme. Be amol ti ginei nitangi ayeu ninme, okob ayeu gitangi ebe ve naitin ei ok ite molge ma yapin. \v 38 Ve ayeu gasov nangge gulumb ganme ve natau nale ayeu ate angg tangg gitung ite ma. Ayeu ganme ve navang mul ve Amol (Pomate) ebe gihlin ayeu be ganme ok ge ane ta gitung. \v 39 Amol nok ta givin ve ayeu nalgum gen dang eteik: Ei bua ve ret ayeu nangg vier ve amolmol tepwengge ebe ande ei geb gitangi ayeu gikwai ok as amol ti be niengk em niengk nalk aplo ite ma. Ayeu atob nas eisir etok tepwengge itin vukuri nindeb mul ane. \v 40 Ve Tamangg ta givin ve ginei amolmol tepwengge ebe ili ei Natu ayeu be aplos givin ei ok, atob in-gas ebe ve inambweg matawas nemb ta ge ok. Be atob ayeu nas eisir itin vukuri nangge taku gimat ane nivin ebe Pomate ve niaing gen walang etenik nikwai ok.” \p \v 41 Bambamo Juda ane iute ebe Yisu ginei ei ben matawas ane ebe gisov nangge gulumb ginme ok, be tas vavis be inei yaun walang ano gipil ei \v 42 be inei; “Etenik Josep natu ebe ital inei Yisu ok etenik. Be eitit tali be tatpweng tine gabu tame are gikwai, be namnambed be ei ginei, ‘Ayeu gasov nangge gulumb meng gatak nalk?’” \p \v 43 Yisu giwel eisir avos be ginei; “Gaptol unei gen etok ane-avo bwaya. \v 44 Ve amol ti gitangi ebe nisu ate sin-gege nitangi ayeu ninme ok ite ma. Tamangg ebe gihlin ayeu be ganme ok dongke ge atob nirwel amolmol intangi ayeu inme. Be atob ayeu nas eisir itin vukuri nindeb mul ane. \v 45 Be yaun ti ebe warik Pomate ane amolmol (profet) kulkul ane iro ok ginei dang eteik, ‘Amolmol walang ok atob inaute Pomate ane yaun love ma.’ Be Yisu ginei, amolmol tepwengge ebe iute Tamangg avo be isov ane lu ge ok, eisir etok ete tas givin ve invang intangi ayeu inme. \p \v 46 Amol ti gili Tamangg ite molge ma yapin. Amol (ayeu) ebe gibweg givin Pomate beti ginme ok dongke ge ete nolge gili Tamangg. \v 47 Ayeu nanei bingano ge nitangi yem nanei, amolmol ebe aplos givin ayeu ok atob in-gas ebe ve inambweg matawas nemb ta ge ok. \v 48 Ayeu ate ik ayeu ben matawas ane. \v 49 Warik yem tumbungg aim gen en mana (ben ti ital inei mana) nangge taku sawa, bemem eisir etok tepwengge nolge imat vun-kunu be ma. \v 50 Bemem ginei amol ti nen ben ete gisov nangge gulumb ginme ok, okob ei ok atob nimat vunu bemem atob niengk em niengk nalk aplo ite ma. \v 51 Ben matawas ane ete gisov nangge gulumb ginme ok ete ayeu ate eteik. Be amol ti ginei nen ben etok, atob ei ninggas ebe ve nimbweg matawe nemb ta ge ok. Be ben ete ayeu ve namb nitangi ei be nen ok, etok ayeu virongg ebe atob namb nitangi amolmol tepwengge nangge nalk be inen veik in-gas ebe ve inambweg matawas nemb ta ge ok ane.” \p \v 52 Yaun etok gilgum bambamo Juda ane aplos, be ivlap yaun gilek be ginme gitangi is ate be inei; “Amol etenik atob nemb utle ulis nitangi eitit be tanen weik ebe ben ok nam nambed?” \p \v 53 Be Yisu ginei gitangi eisir be ginei; “Bingano ayeu nanei bingano ge nitangi yem nanei: Ginei yem unen Pomate Natu ayeu ebe meng gahlang ve amolmol ok virongg be unum angg tuerk ite, atob yem un-gas ebe ve unambweg matawangg aim nemb ta ge ok niengk aplongg aim ite ma yapin. \v 54 Amolmol ebe en ayeu virongg be inum awangg tuerk ok ge ete ande inggas ebe ve inambweg matawas nemb ta ge ok gikwai, be atob ayeu nas eisir itin vukuri nangge taku gimat ane nivin ebe Pomate ve niaing gen walang ok nikwai ok. \v 55 Ve ayeu virongg tis angg tuerk, etok ben ane roro ebe ve amolmol inen be inum ok. \v 56 Amolmol ebe en ayeu virongg be inum awangg tuerk ok ete ivang ivin ayeu be ayeu gavang gavin eisir. \v 57 Matawas ane dabe giengk Tamangg ebe gihlin ayeu be ganme ok, be ayeu gabweg matawangg ve Tamangg ane gwangne ane. Dang etok be amolmol ebe en ayeu virongg ok atob inambweg matawas ve ayeu angg gwangne ane weik etok ge. \v 58 Ben ano roro etok ebe gisov nangge gulumb ginme gitak nalk ok. Be ben nok weik ben ete warik tumbungg aim gen en be imat vun-kunu ok ite ma. Amol ti ginei nen ben ete gisov nangge gulumb ginme ok, atob ei ninggas ebe ve nimbweg matawe nemb ta ge ok.” \v 59 Yisu gibul eisir nangge lum mateu ane ti aplo nangge Kapenaum, be ginei yaun etenik gitangi eisir. \s1 Yaun matawas ane giengk Yisu \p \v 60 Yisu ane singamolomb gen anongge iute yaun etok be inei ve is ate be inei, “Amol ret gitangi ebe atob nipasang yaun etok tepwengge niengk aplo ok, ve yaun etok bunam molge?” \v 61 Bemem Yisu ande gitpweng are gikwai ginei ane singamolomb gen inei yaun walang ano ve yaun galkik ei ginei ginei ok ane, beti ginei gitangi eisir be ginei; “Yaun ete galkik ayeu ganei ok wat geb bunam gitangi yem me? \v 62 Ginei dangetok, okob asonge nivin sawa ebe yem ve undi Pomate Natu ayeu ebe meng-gahlang ve amolmol ok ve nareu nale taku ebe warik gabweg ok okob atob yem tangg aim nitung ret? \v 63 Ngalau Yamar dongke ge gilgum amolmol be imbweg matawas. Be utland ulis gitangi ebe atob nemb it ru ok ite ma molge. Be yaun ete galkik ayeu ganei gitangi yem gile gikwai ok, etok yaun matawas ane be etok Ngalau. \v 64 Bemem yem ate nik aim amolmol subu ete galkik uvang dongke nik aplos givin yaun etok ite ma.” Yisu gitpweng amolmol ebe atob aplos nivin ei ite ok, be tis amol ebe atob ninei ei binge nitangi amolmol valir ane ok are gimungg gikwai. \v 65 Beti warik ei ginei yaun ti dang eteik be ginei; “Ginei Tamangg nemb ane gwangne nitangi amol ti ite, okob gitangi ebe atob amol etok nitangi ayeu ninme ok ite ma.” \p \v 66 Yisu ginei yaun etok be ma gikwai kob, ete ane singamolomb gen be tis amolmol ebe itau gile ei ok ikwai ei be ile ve ivang be itau gile ei vukuri ite. \v 67 Beti Yisu ginei gitangi eisir 12 ebok be ginei; “Yem etenik ok ve unkwai ayeu be unde me?” \p \v 68 Be Saimon Pita giwel ei avo be ginei; “Amol Bamo, atob amei anvang antangi amol ret ande? Ve mie dongke ge am yaun ete gilgum amolmol be atob in-gas ebe ve inambweg matawas nemb ta ge ok. \v 69 Be amei aplongg amei givin be atpweng are anei Pomate geb mie ve ane gen roro.” \p \v 70 Be Yisu ginei gitangi eisir be ginei; “Ayeu gab yem 12 etenik ve unvang unvin ayeu. Bemem galkik ande Sadam givang givin yem aim amol ti be ete givang nik.” \v 71 Yisu ginei yaun etok gipil Saimon Iskariot natu Judas. Be Judas nok ei Yisu ane singamolomb ti, bemem bwayage kob ete ei ginei Yisu binge gitangi amolmol ebe ve ines ei vunu ok. \c 7 \s1 Yisu male gen aplos givin ei ite \p \v 1 Yisu ginei yaun etok gikwai bekob givang gideb Galilaia as taku ane ge ve eisir Juda ilgum ve ines ei vunu, beti ei bua ve ret nivang nambe Juda as taku ane nile. \v 2 Be gibloblo ve eisir Juda indi as Sonda ebe ital inei Sonda lum bes ane ok. \v 3 Beti Yisu male gen itangi ei ile be inei; “Umdil ukwai taku etenik be ule ebe Judaia as taku ok, veik nulgum am kulkul be am amolmolgen nangge taku eteok indi nivin. \v 4 Ve amol ti ginei ta givin ve ane binge nivang nemb taku avwut, okob ei atob nilgum ane gen walang ok nivwaivun ate ge ite ma. Be mie ande ve nulgum gen dang etenik ok-ti nulgum am gen walang ok niengk nitip nitip ge veik amolmol tepwengge indi.” \v 5 Yisu ei ate male gen ok aplos givin ei ite weik etok ge beti inei yaun dangetok gitangi ei. \v 6 Beti Yisu ginei gitangi eisir be ginei; “Sawa ebe ayeu ve nalgum gen dang dangetok ok meng gihlang ite nangge. Be as mate walang etek etok yem ge aim sawa ebe ve unalgum gen ret nitangi ebe tangg aim gitung ok. \v 7 Amolmol tepwengge ebe aplos givin ite ok gitangi ve inemb vavavne nitangi yem ok ite ma, eisir ve inemb vavavne nitangi ayeu ge. Ve gisov as mate walang ok ayeu ganei yaun gipil eisir as luev gen tiate ane bambamo ebe ilgum ilgum ok beti. \v 8 Be yem ate nok unde be undi Sonda etok, be ayeu wat nale ite ma. Ayeu atob nambweg love nali sawa vie ti kob nale.” \v 9 Yisu ginei yaun etok gitangi male gen gikwai, be ma ve gibweg ete Galilaia ok yapin. \s1 Yisu gile gili Juda as Sonda lum bes ane \p \v 10 Yisu male gen ile ikwai kob ete ei gimdil be gitau gile eisir. Bemem ei givang gi-mumu ate ge. \v 11 Givin sawa etok ete eisir bambamo Juda ane nas gitung Yisu ve indi, be inei ve is ate be inei; “Wali ande amol etenik gibweg sawa inend ge?” \v 12 Be amolmol anongge inei Yisu ane yaun bwayage bwayage gitangi is ate be inei; “Ei amol vie molge.” Be eisir subu inei; “Ma! Amol etenok ebe giyo giyo amolmol ok.” \v 13 Eisir ipelk ve amolmol Juda ane beti inei yaun etok gile gihlang be amolmol tepwengge iute ite ma. \p \v 14 Amolmol imbweg ve ili Sonda lum bes ane ivang love ande gile gipil luvwe, bekob ete Yisu gisov lum yamar aplo gile be ginei mateu gitangi amolmol givarkei. \v 15 Eisir Juda ili ebe ei givnawi kapia ane bwalbwale ok be ikuri vunu-ngge be inei; “Amol etenik gisov lum ti ite, bemem ei ane dabe gwet vie molge ba?” \v 16 Beti Yisu giwel eisir avos be ginei; “Yaun ete ayeu gab gitangi yem gilek nok, etok awangg yaun ite ma. Etenok Pomate ebe gihlin ayeu be ganme ok ane yaun. \v 17 Amol ti ginei ta gitung ve nilgum Pomate ane yaun ano nile, atob ei nitpweng yaun ete ayeu ganei nik ane dabe are. Ve yaun etenik ginme nangge Pomate ane, me ayeu ganei gitangi ebe angg tangg gitung ok. \v 18 Amolmol ebe ilgum gen gitangi ebe eisir ate as tas gitung ok, eisir ilgum gen eisir ate ares ane ge. Bemem eisir ebe tas givin ve avos nivwat Amol ebe gihlin ayeu be ganme ok are ok, eisir etok ete amolmol yaun ano ane roro be yaun bingkasop ane ti giengk eisir aplos ite ma. \p \v 19 Be Yisu ginei, “Mose geb yaun (lo, me bingsu) subu gitangi yem gikwai, bemem yem tepwengge bwaingg aim ve ret unvang mul ve yaun ete Mose geb gitangi aim ok. Be yem ulgum veve unes ayeu vunu ve ret ane?” \v 20 Be eisir iwel ei avo be inei; “Gen giwel mie me. Wali ret ve nes mie vunu?” \v 21 Beti Yisu ginei gitangi eisir be ginei; “Ayeu galgum gen bwal bwale ti givin Sonda Sabat, be yem uli love ulat baingg aim be avongg aim poke ge. \v 22 Be warik Mose geb luev ti gitangi yem ve unaure nunus muele utlas ulis. Bingano, bemem luev etok ginme nangge Mose roro ite ma. Luev ete ve inaure utlas ulis ok meng gihlang nangge yem ate aim bambamo-nggen ulu. Be yem ate ok ulgum kulkul ve ure utlangg aim ulis givin Sonda Sabat weik etok ge. \v 23 Yem ulgum ve unei unvang mul ve yaun ete Mose geb gitangi yem ok vie ge, beti ulgum kulkul ve ure nunus muele utlas ulis givin Sonda Sabat ok givin weik etok. Be nam nambed be yem tangg aim vavis ve ayeu ve gisov ebe galgum amol gimat ti be utle vie vukuri givin Sonda Sabat ok? \v 24 Undi amolmol niengk nas ge be unalgum as yaun ite ma. Undi eisir as luev ebe ivang be ilgum ok nimungg bekob unei eisir as yaun.” \s1 Yisu ei amol (Kilisi) ebe ve nemb amolmol dabin ok me? \p \v 25 Amolmol Jerusalem ane subu inei ve is ate be inei; “Amol etenik ebe wat eisir ilgum ve ines ei vunu ok me? \v 26 Bemem taundi ande ei givarkei amolmol nas be ginei ginei yaun bemem amol ti ginei yaun ti gipil ei ite ma molge. Be ande wat eisir awaga ok itpweng ei are inei ei amol (Kilisi) ebe ve nemb amolmol dabin ok me? \v 27 Bemem ginei amol (Kilisi) ebe ve nemb amolmol dabin ok ninme, atob amol ti gitangi ebe ve nitpweng taku ebe ei ginme nangge ok are ok ite ma molge. Be amol etenik eitit tepwengge tatpweng ei ane nam ebe ginme nangge ok are gikwai.” \p \v 28 Yisu givarkei lum yamar aplo ve ginei ginei mateu gitangi amolmol givarkei, be ginei avo bamo ge be ginei; “Yem unei yem ok ande utpweng ayeu be tis angg nam are gikwai. Bemem ayeu ganme gitangi ebe angg tangg givin ok ite ma. Tamangg gihlin ayeu beti ganme. Be Tamangg ei amol yaun ano ane. Bemem yem utpweng ei are ite ma. \v 29 Ayeu dongke ge gatpweng ei are. Be ayeu gabweg gavin ei, beti ve ei gihlin ayeu be ganme.” \p \v 30 Beti eisir Juda as awaga-gen ilgum ve inemb ei ta, ve yaun ete ei ginei ok ane, bemem amol ti gikari bage gipil ei ite ve sawa ebe ve ines ei vunu ok giengk nangge. \v 31 Be amolmol anongge aplos givin ei be inei; “Amol (Kilisi) ebe ve nemb amolmol dabin ok ginei ninme, atob wat ei nilgum gen bambamo subu nitlek gen ete ande amol etenik gilgum ok.” \s1 Eisir Juda ihlin as amolmol kambam tupe subu ile ve inemb Yisu ta \p \v 32 Parisai subu iute ebe amolmol inei yaun walang ano gipil Yisu be ilgum ve avos givwat ei are ok binge be tas vavis anongge. Beti Parisai nok tis bambamo da ane ihlin eisir kambam tupe subu be ile ve inemb Yisu ta. \v 33 Yisu ginei yaun gitangi amolmol givang be ginei; “Atob ayeu navang navin yem sawa siti ge nivin, bekob atob nakwai yem be natangi amol ebe gihlin ayeu be ganme ok nale. \v 34 Be atob yem unalgum ve unrek ayeu bemem atob undi ite, be yem gitangi ebe atob unde taku ete ayeu ve nale nambweg ok ite ma.” \p \v 35 Beti bambamo Juda ane inei ve is ate be inei; “Taku inend ete atob ei nile be eitit tandi ei vukuri ite ok? Ei atob wat nivang taku undib ge ti, nile Grik as taku be ninei mateu nitangi Grik eisir ate be tis Juda ebe ile imbweg etok ok me? \v 36 Ei ginei atob eitit lolond ve tandi ei bemem atob tandi siti ite. Be taku ete ei ve nile ok, eitit gitangi ebe atob tande tanambielk ve taku etok ite ma. Wali ei ta gitung namnambed?” \s1 Yaun gipil bui matawas ane \p \v 37 As mate mul ane ane ebe eisir Juda ve indi as Sonda lum bes ane etok be ma nikwai ok ande meng gihlang. Eisir ili as mate mul ane etok inei as mate bamo be vie molge ti. Be givin as mate etok ete Yisu gimdil givarkei be ginei yaun avo bamo ge be ginei; “Amol ti ginei bui luvus ges be ve ninum bui, ei nivang nitangi ayeu ninme be ninum. \v 38 Ve yaun ebe giengk Pomate ane kapia ok ginei dang eteik: Amol ti ginei aplo givin ayeu, atob ei nimbweg matawe nemb ta ge weik ebe bui tis dabe ok.” \v 39 Yisu ginei yaun etok gipil Ngalau yamar, ve amolmol ebe aplos givin ei ok ete atob in-gas Ngalau Yamar. Ve givin etok Yisu ginumul gireu gile ebe gulumb ok ite nangge, beti Ngalau Yamar ginme nalk ite. \s1 Amolmol emb is ate vusa gile dubi ailu \p \v 40 Amolmol subu iute Yisu ane yaun ebe ginei ginei ok love inei; “Etenik Pomate ane amol kulkul ane (Profet) ti ebe eitit tasge ve atob ninme ok bingano molge.” \v 41 Be eisir subu inei; “Etok Amol (Kilisi) ebe ve nemb amolmol dabin ok.” Bemem eisir subu inei; “Amol (Kilisi) ebe ve nemb amolmol dabin ok gitangi ebe atob menihlang nangge Galilaia as taku ok ite ma. \v 42 Ve yaun ebe giengk Pomate ane kapia ok ginei dang eteik ginei: Amol (Kilisi) ebe ve nemb amolmol dabin ok atob nimdil nangge Dawit ane amolmol-gen, be atob tine nikuv ei nangge Betlehem. Be taku etok ebe warik Dawit gibweg ok.” \v 43 Amolmol inei yaun avo walang ano dangetok gipil Yisu, beti gilgum be eisir emb is ate vusa gile dubi ailu. \v 44 Eisir subu ilgum ve inemb ei ta, bemem amol ti gikari bage gipil ei ite ma. \s1 Juda as awaga-gen aplos givin Yisu ite \p \v 45 Beti eisir kambam tupe ivang sin-ge inumul itangi Parisai be tis awaga Juda ane ile vukuri. Parisai tis eisir awaga ili ebe eisir kambam tupe ivang sin-ge ve inumul ile ok be iutani eisir be inei; “Nam nambed be yem uvang sin-ge unumul unme be unggas Yisu givin ite?” \v 46 Be eisir kambam tupe iwel Parisai tis eisir awaga avos be inei; “Gimungg ane amol ti ginei yaun avo weik ete amol (Yisu) eteok ginei ok ite ma molge.” \v 47 Beti eisir Parisai iwel eisir avos be inei; “Ei giyo giyo yem givin me ma? \v 48 Amei Parisai tis eisir awaga, amei amol ti aplo givin amol etenok ite molge ma yapin. \v 49 Bemem amolmol bambamo ete ande aplos givin ei ok ete ande Pomate gili eisir etok tiate gikwai, ve gisov eisir itpweng yaun ebe warik Mose geb gitangi eitit ok are ite ma. Amei aplongg amei givin amol etenok ite yapin.” \p \v 50 Eisir Parisai nok as amol ti are Nikodimos, amol nok ebe warik gile ve gili Yisu tis tambok be kakie givin ei ok. Nikodimos nok gimdil be ginei; \v 51 “Mose ane yaun ginei gitangi eitit ginei, eitit tanaute amolmol as yaun be tandi gen tiate ret ebe eisir ilgum ok nimungg, bekob tanalgum eisir as yaun.” \p \v 52 Eisir Parisai iwel Nikodimos avo be inei; “Mie amol Galilaia ane ti etenik merav? Ebe gabu Yisu unme nangge etok ok? Ule be uvnawi yaun ebe warik Pomate ane amolmol kulkul ane iro bwalbwale ok vevie be uli kob. Amol (profet) ebe ginei Pomate avo ok ti gitangi ebe atob menihlang nangge Galilaia ok ite ma molge.” \c 8 \s1 Yisu ta viti ve avie wasi ane ti \p \v 1 Amolmol tepwengge ivang itangi as nam ge ile, be Yisu gireu matendubi ebe ei oliv givarkei ok gile ve givang etok. \v 2 Be givin tistumi ge ei gisov nangge matendubi gile gitak be gisov lum yamar aplo gile vukuri, be amolmol iro is ate sut itangi ei ile. Yisu gibweg golonge be ginei ginei mateu gitangi eisir gibweg. \v 3 Be gidung yaun ane subu ebe emb Mose ane yaun dabin ok tis eisir Parisai inggas avie ti ebe ili ei ges luev wasi ane ok isov lum aplo ile itak ei givarkei amolmol tepwengge nas. \v 4 Bekob inei gitangi Yisu be inei; “Gidung, amolmol ili avie etenik givang mul ve luev wasi ane. \v 5 Dangetok be Mose ane yaun ginei dangetok ginei, tanes amolmol ebe ilgum gen dang dang etenik ok vun-kunu ve vat ge. Be wali mie tam gitung nam nambed?” \v 6 Eisir Parisai tis gidung yaun ane nok irek luev ebe ve inemb Yisu ta ok beti inei yaun dangetok gitangi ei. Veik ginei ei ninei yaun ti nitlek, okob atob eisir inemb ei ta. Yisu gituk ve gito gito yaun ve bage kuku gireu nalk gibweg. \p \v 7 Be eisir nok as kulkul ve iutani ei painge ge ivang, beti ei gimdil givarkei be ginei gitangi eisir be ginei; “Yem aim amol ret ebe gilgum gen tiate ti ite molge ok, amol etok nikari vat nipil avie etenik ulu.” \v 8 Yisu ginei yaun etok gikwai be ma ve gibweg golonge be gito gito yaun gireu nalk vukuri gibweg. \v 9 Eisir iute Yisu ane yaun etok, love imdil dongke dongke ile ihlang ikwai lum aplo. Eisir awaga ile ihlang ulu bekob amolmol ebeok itau gile, love ikwai Yisu ei ate ge gabu avie ebe galkik givarkei amolmol tepwengge nas ok. \p \v 10 Yisu gimdil givarkei be giutani avie nok be ginei; “Avie, wali ande amolmol ivang? Eisir as amol ti ande ginei miam yaun me ma?” \v 11 Avie nok giwel Yisu avo be ginei; “Amol Bamo, ma yapin.” Be Yisu ginei gitangi ei; “Ayeu ok atob nalgum miam yaun ite weik etok ge. Be ule, bemem nulgum tiate vukuri bwaya.” \s1 Yisu ei yev nalk ane \p \v 12 Be givin ebe Yisu gibul amolmol vukuri ok, okob ete ginei gitangi eisir be ginei; “Ayeu yev ebe giro nalk be bogbogo ok. Amolmol ebe itau ile ayeu ok gitangi ebe atob invang insov aiweng tumi aplo ok ite ma. Atob matawas ane yev niro nipil eisir.” \v 13 Beti eisir Parisai inei gitangi ei be inei; “Mie gulgum ve mie ate gunei im ate lavo, beti am yaun ete gunei nok ginei lavo ve mie amol bingkasop ane.” \v 14 Yisu giwel eisir avos be ginei; “Bingano ayeu ate ganei au-ate lavo, bemem yaun ete ayeu ganei ik etok yaun ano molge. Ve gisov ayeu gatpweng taku ebe gamdil nangge be ganme ok are, be gatpweng taku ebe atob nanumul nale nambweg ok are givin gikwai. Bemem yem, yem utpweng taku ebe ayeu gamdil nangge be ganme ok are ite ma. Be taku ete atob ayeu nale nambweg ok yem uni-ni weik etok ge. \v 15 Yem ulgum amolmol as yaun gitau gile amolmol ge as luev. Be ayeu galgum amol ti ane yaun ite ma, \v 16 bemem ginei ayeu nalgum amolmol subu as yaun, atob awangg luev ebe galgum yaun ane ok vie be roro dongke. Ve etok ayeu ate ge ete galgum amolmol as yaun ok ite ma. Tamangg ebe gihlin ayeu be ganme ok, ete gilgum kulkul givin ayeu. \v 17 Be yem ate nok aim yaun ti ginei dang-eteik ginei: Ginei amol ailu inei yaun gen ti ane be sulu as yaun avo givang dongke ge, okob yaun ete sulu inei ok etok yaun ano. \v 18 Dangetok be ayeu ganei au-ate lavo, be Tamangg ebe gihlin ayeu be ganme ok ei ginei ayeu lavo givin weik etok ge.” \p \v 19 Beti eisir inei gitangi ei be inei, “Wali mie tamem gibweg taku inend?” \p Be Yisu giwel eisir avos be ginei; “Yem utpweng ayeu are ite, beti atob unatpweng Tamangg are ite. Be ginei unatpweng ayeu are atob unatpweng Tamangg are nivin weik etok ge.” \p \v 20 Yisu ginei yaun etok gitangi eisir givarkei lum yamar aplo ti ebe itak bukuel mone ane giengk giengk ok. Bemem amol ti geb ei ta ite ma, ve sawa ebe ve inemb ei ta ok giengk nangge. \s1 Yem gitangi ebe atob unde unambielk ve taku ete atob ayeu nale nambweg ok ite ma \p \v 21 Bekob ginei gitangi eisir be ginei; “Ayeu ve navang, be atob yem lolongg aim be unalgum ve undi ayeu ok, love undi ma, be atob unmat vunkunu tis aim tiate ge. Be yem gitangi ebe atob unde unambielk ve taku ete atob ayeu nambweg ok ite ma.” \v 22 Beti eisir Juda inei ve is ate be inei, “Ei ginei, ‘Yem gitangi ebe atob unde unambielk taku ete ayeu ve nambweg ok ite.’ Wali ei ta gitung nam nambed? Ei wat atob nes ate vunu me?” \v 23 Be Yisu ginei gitangi eisir be ginei; “Yem unme nangge nalk lu ane, be ayeu, ayeu amol ei goto ane. \v 24 Beti ayeu ganei gitangi yem gikwai ganei, atob yem unmat vunu tis aim tiate ge. Bingano, ginei yem aplongg aim nivin dang etok unei ayeu ate nok eteik ite, okob atob yem unmat vunu tis aim tiate ge.” \p \v 25 Be eisir inei gitangi ei be inei, “Mie amol ret?” Be Yisu giwel eisir avos be ginei, “Ayeu ande ganei gitangi yem gikwai. \v 26 Awangg yaun ebe ve nanei nitangi yem, be tis ebe ve nalgum yem aim yaun ok walang molge ete giengk nik, bemem atob ayeu nalgum ite ma. Yaun ebe gaute nangge Amol ebe gihlin ayeu be ganme ok ge ete ayeu ganei vusa gitangi amolmol nalk ane tepwengge. Be Amol nok ei amol yaun ano ane.” \p \v 27 Yisu ginei yaun etok gipil Tame, bemem eisir itpweng are ite ma. \v 28 Beti ei ginei gitangi eisir be ginei, “Asonge nivin sawa ebe yem ve unrun Pomate Natu ayeu ebe meng gahlang ve amolmol ok itin nile ei-goto ok, okob atob unatpweng are nivin sawa etok unei ayeu ate nok eteik. Kob atob unatpweng are nivin unei ayeu galgum gen walang ok gitangi ebe au-ate angg tangg gitung ok ite ma. Ayeu ganei yaun ebe Tamangg geb gitangi ayeu ok ge. \v 29 Be Tamangg ebe gihlin ayeu be ganme ok, ete givang givin ayeu painge ge. Ei na vier ve ayeu be ayeu ate ge gavang angg gen ite ma. Be as mata walang ok ayeu galgum gen ebe gipasang ei aplo ok gigas ta ge.” \v 30 Ei ginei yaun etok gitangi eisir, love amolmol walang molge aplos givin ei. \s1 Yaun ano atob nilgum be yem unvang aim gen vie ge \p \v 31 Beti Yisu ginei gitangi eisir Juda ebe nolge aplos givin ei gikwai ok be ginei, “Ginei yem un-gas awangg yaun ta gwangne ge niengk aplongg aim, okob etok weik awangg amolmol-gen yem roro. \v 32 Be atob yem unatpweng yaun ano are kob atob yaun ano nilgum yem be unvang aim gen vie-ngge.” \p \v 33 Be eisir iwel Yisu avo be inei: “Ablaham ane vaku amei. Be amei tangg amei gisgil ebe amol ti gigas amei ve ane amolmol kulkul ane tis as mate ti ok, ma molge. Be nam nambed be ande mie gunei atob nunggas amei ankwai be anvang amei gen vie-ngge?” \p \v 34 Yisu giwel eisir avos be ginei; “Ayeu nanei bingano ge nitangi yem nanei: Amolmol tepwengge ebe ilgum tiate ok, ete gen tiate ane amolmol kulkul ane eisir. \v 35 Amol kulkul ane atob nimbweg nam ta ninggas ta ite ma. Bemem nam etok tame ane natu dongke ge ete atob nimbweg nam ta ninggas ta ge. \v 36 Dangetok be ginei Natu nilgum yem be unvang aim gen vie-ngge, atob yem unvang aim gen vie-ngge dangetok ninggas ta ge. \p \v 37 Ayeu ok gali gikwai ganei Ablaham ane vaku-gen yem. Bemem yem utau ule Ablaham ane luev ebe gilgum be givang ok ite ma. Beti yem ulgum gen ve unes ayeu vunu. \v 38 As mate walang ok ayeu ganei yaun gipil gen ebe Tamangg ges ru gitangi ayeu be gali gikwai ok ge. Bemem yem, yem ulgum gen gitau gile luev ebe unggas nangge tamangg aim-gen ok.” \s1 Yem tamangg aim ete Sadam ok \p \v 39 Be eisir iwel Yisu avo be inei, “Amei tamangg amei-gen nangge Ablaham ane amolmolgen.” Beti Yisu giwel eisir avos be ginei, “Ginei Ablaham ane vaku-gen yem bingano ge, atob yem unalgum gen dangete Ablaham gilgum ok. \v 40 Ayeu ganei yaun ano ebe gaute nangge Pomate avo ok ane yaun gitangi yem, be yem ulgum ve unes ayeu vunu ge nakwai. Bemem Ablaham gilgum gen ti dang etenik ite ma. \v 41 Be etenik yem uvang mul ve tamangg aim-gen as luev ete ulgum uvang nik.” \p Be eisir iwel ei avo be inei. “Amei tinangg amei-gen ikuv amei sinsin-ge ite ma. Amei Tamangg amei Pomate dongke ge.” \v 42 Be Yisu ginei gitangi eisir be ginei, “Ginei yem tamangg aim ete Pomate ok bingano ge, okob atob atob yem tangg aim nivin ayeu. Ve ayeu gabweg gavin Pomate beti ganme. Be ayeu ate gamdil be ganme gitangi ebe tangg gitung ok ite ma. Pomate gihlin ayeu beti ganme. \v 43 Yem tangg aim nitung awangg yaun vevie be undi kob ma? Be gen etenik ane dabe gisov yem bwaingg aim ve ret unaute awangg yaun. \p \v 44 “Tamangg aim ete Sadam ok. Beti yem lolongg aim gwangne ge ve unalgum gen ebe tamangg aim etok ta givin ve unalgum ok. Ei are giengk yapin dangetok inei, amol ebe ges amolmol vunu ok. Be ei ta gisgil ebe gitau gile luev yaun ano ane ok ma molge, ve yaun ano ti giengk ei aplo ite ma. Ei ane nok ete ve ninei yaun bing kas-kasop ane ok ge, be etok ete ei ane yaun roro. Ei amol bing-kasop ane, be yaun bing-kasop ane walang ok ane tame ei dongke ge. \v 45 Bemem ayeu, ayeu ganei yaun ano ane yaun bemem yem aplongg aim givin awangg yaun ite ma. \v 46 Yem wat tangg aim gitung unei ayeu galgum gen tiate me? Ginei yem uli dangetok okob etok vie ve yem unalgum awangg yaun ve gen tiate ebe galgum ok ane. Bemem gimdom be ayeu ganei yaun ano ane yaun gitangi yem be yem bwaingg aim ve ret aplongg aim nivin awangg yaun? \v 47 Amolmol ebe meihlang ve Pomate ane natunggen ok, eisir isov Pomate ane yaun walang ok ane lu vie-ngge. Be yem etek ge ete Pomate ane natunggen yem ite, beti bwaingg aim ve ret unaute ei ane yaun.” \s1 Ablaham tine gikuv ei ite nangge be ayeu gabweg gimungg \p \v 48 Eisir Juda iwel Yisu avo be inei, “Amei anei gitangi mie gikwai anei Mie amol Samaria ane ti etenik be ngalau tiate ti wat givang givin mie. Me wat amei ayo me?” \v 49 Yisu giwel eisir avos be ginei: “Ngalau tiate ivang ivin ayeu ite ma molge. Ayeu galgum ve avongg givwat Tamangg are, be yem ulgum ve unei ayeu susweng. \v 50 Ayeu galgum gen arengg ane ite ma. Amol ebe ve avo nivwat ayeu arengg ok ete gibweg nik, be ei amol etok ebe atob nilgum amolmol tepwengge as yaun ok. \v 51 Be ayeu nanei bingano ge nitangi yem nanei: Amol ti ginei gisov awangg yaun ane lu ge, amol etok ande gigas ebe ve nimbweg matawe nemb ta ge ok gikwai, be gitangi ebe atob ei nimat vunu mang-mangi ok ite ma.” \p \v 52 Be eisir Juda inei gitangi ei be inei, “Ande amei atpweng are roro ge anei ngalau tiate givang givin mie. Ablaham noge gimat vunu gikwai, be eisir (profet) ebe inei Pomate avo ukwas binge ok nolge imat vun-kunu weik etok ge. Bemem galkik ande mie gunei ti gunei, ‘Amol ti ginei nisov awangg yaun walang ok ane lu vie-ngge, atob ei nimbweg matawe dangetok me rav?’ \v 53 Nam nambed? Mie wat gulgum ve nulgum im-ate nutlek eitit tumbund Ablaham me? Ei nolge gimat vunu gikwai be eisir ebe inei Pomate avo ok, nolge imat vun-kunu ikwai weik etok ge. Be mie amol ret dangete-nik?” \p \v 54 Yisu giwel eisir avos be ginei: “Ginei ayeu ate nalgum ve avongg nivwat arengg, atob awangg yaun ete ganei gipil au-ate ok weik ebe gen sin-ge ok. Bemem Tamangg ebe yem utal ei unei aim Pomate ok, ei dongke ge ete avo givwat ayeu arengg. \v 55 Bemem yem utpweng ei are ite ma. Be ayeu, ayeu gatpweng ei are gikwai. Ginei ayeu nanei dang etok nanei ayeu gatpweng ei are ite, atob ayeu weik ebe amol bingkasop ane ti weik ete yem ate nik. Bemem ayeu gatpweng ei are gikwai be gasov ei ane yaun walang ok ane lu vie-ngge. \p \v 56 Tumbungg aim Ablaham bamo lolo givang ve nili sawa ebe ayeu ve menahlang ok love gili be ta vie-ngge. \v 57 Be eisir bambamo Juda ane inei gitangi ei be inei, “Mie guli Ablaham ite ve miam Sonda bamo gitangi ei ane ite ma.” \v 58 Be Yisu giwel eisir avos be ginei, “Ayeu nanei bingano ge nitangi yem nanei: Ablaham tine gikuv ei ite nangge be ayeu gabweg gimungg.” \p \v 59 Be Juda as awaga-gen tas vavis be bais gisov vat veve ines Yisu vunu, ve gisov Yisu gilgum ve nilgum ate weik ebe Pomate ok. Bemem Yisu gimumu ate ge be gile gihlang gikwai lum yamar aplo. \c 9 \s1 Yisu gilgum amol ti ebe tine gikuv tis matano bop yapin ge ok be vie \p \v 1 Yisu givang gile love gili amol ti ebe warik tine gikuv ei tis matano bop yapin ok. \v 2 Be ane singamolomb-gen iutani ei be inei, “Gidung, amol ret ane tiate ane vavavne ete gilgum be amol etenik tine gikuv ei tis matano bop ge nik? Ei ate ane tiate me tame gabu tine as?” \p \v 3 Yisu giwel ane singamolomb-gen avos be ginei, “Ei ane tiate me tame gabu tine as tiate gilgum beti ei matano bop ite ma. Bemem ei ve matano bop dangetok yapin veik Pomate nemb kulkul nipil ei be nes ane gwangne ru be amolmol indi. \v 4 Dangetok be eitit tanalgum Amol ebe gihlin ayeu be ganme ok ane kulkul painge ge tis ete as nik, be ginei tambok ninme okob amol ti gitangi ebe atob nilgum kulkul ok ite ma. \v 5 Ayeu gavang nalk etenik be ayeu weik yev ebe aivi be ane bogbogo giro nalk tepwengge ok.” \p \v 6 Yisu ginei yaun etok gikwai kob giluk avo rulu gisov nalk be gilmu nalk tis avo rulu nok love muai muai kob giro gireu amol matano bop nok matano. \v 7 Be ginei gitangi amol nok be ginei, “Ule be uvuk nam isov bui kapul Siloam.” (Are ete Siloam ok, ane dabe dangeteik inei, “Ihlin ei be gile.”) Beti amol nok gile be givuk nalk etok gikwai na, bekob ete matano ponge be gili gen. Bekob ginumul ve gile. \p \v 8 Amol nok ane nune-nggen ebe nangge nam dongke ok be tis eisir ebe ok subu ebe warik ili ei gibweg tis matano bop ge ve giutau-tani mone nangge amolmol ok, ili ei be iutani is ate be inei, “Amol etenik ebe wat warik matano bop, be gibweg ve giutau-tani mone nangge amolmol ok, amol nok etenik me?” \v 9 Be eisir nok as amolmol subu inei, “Gen nok etenik.” Be subu inei, “Ma, etenik amol ebeok ti bemem na love weik amol ete matano bop ok.” Beti amol nok ginei gitangi eisir be ginei, “Ayeu nok eteik.” \p \v 10 Be eisir iutani ei be inei, “Wali mie matanom ponge namnambed?” \v 11 Be ei giwel eisir avos be ginei, “Amol ebe ital are inei Yisu ok, ei gilmu nalk tis bui love muai muai kob giro nalk nok gireu ayeu matanongg bekob gihlin ayeu be ginei nale be navuk nalk nok nikwai nangge bui kapul Siloam. Beti ayeu gale, be givin ebe gavuk nalk etok gikwai matanongg ok, be seukie-ngge ande matanongg ponge be gali taku.” \v 12 Be eisir iwel amol nok avo be inei, “Wali ande amol nok givang?” Be ei giwel eisir avos be ginei, “Ayeu gali ite.” \s1 Parisai ilgum ve indi inei amol matano bop etok matano ponge nam nambed? \p \v 13 Bwayage kob amolmol inggas amol nok itangi eisir Parisai ile. \v 14 Yisu gilgum amol matano bop etok be matano ponge givin Sonda Sabat. \v 15 Beti eisir iutani amol nok vukuri be inei, “Wali mie matanom ponge nam nambed?” Be amol nok ginei lavo gitangi eisir be ginei, “Amol ti giro nalk muai muai siti gireu ayeu nangg, bekob gavuk nalk nok gikwai be seukie-ngge matanongg ponge be gali taku.” \v 16 Beti eisir Parisai subu inei, “Amol ebe gilgum gen etenik ok, Pomate gihlin ei beti ginme ite ma. Ve ei gilgum kulkul ve gilgum amolmol ebe tis gimat ok be utlas vie tis Sonda Sabat givin givin.” Bemem eisir subu inei, “Amol ti ebe gilgum gen tiate ok, gitangi ebe ve nilgum gen bwal bwale ti dang-ete amol etenik gilgum ok ite ma yapin.” Beti eisir emb is ate vusa gile dubi ailu. \p \v 17 Beti eisir nok inei gitangi amol ete warik matano bop ok be inei, “Atob mie nunei ret nipil amol ete gilgum mie matanom be ponge ok?” Be amol nok giwel eisir avos be ginei, “Ei Pomate ane amol (profet) kulkul ane ti ebe ginei Pomate avo ok.” \p \v 18 Bingano, amol ebe warik matano bop ok nok etok, be ande matano ponge be gili gen. Bemem eisir Juda aplos givin inei amol nok etok ite. Beti ital amol nok tine gabu tame ile \v 19 be iutani sulu be inei, “Yemlu natungg aim ebe unei tine gikuv ei tis matano bop yapin ok eteik me? Be nam nambed be ande ei matano ponge be gili taku?” \p \v 20 Amol nok tine gabu tame iwel eisir bambamo Juda ane avos be inei, “Eilu atpweng are anei eilu natungg amei ebe warik tine gikuv ei tis matano bop yapin ok etenik. \v 21 Bemem gen ret gilgum ei beti ande matano ponge be gili taku, etok eilu tangg amei gisgil. Be amol ret gilgum ei matano be ponge, etok ok eilu tangg amei gisgil weik etok ge, be unautani ei ate nok. Ve ei ande bamo gitangi ebe ve ninei ate lavo ok.” \p \v 22 Amol nok tame gabu tine itin yaun etok gireu natus ge ve sulu ipelk ve bambamo Juda. Ve gisov eisir imbiti as yaun ti gimungg gikwai dangetok inei, Ginei amol ti gital Yisu ginei Amol (Kilisi) ebe ve nemb amolmol dabin ok, atob inaitin amol etok nile nihlang be ninei uiye me nes miengk nivin eisir ite. \v 23 Be gisov yaun etok ane ge, beti amol nok tine gabu tame ipelk ve is ate ane, be itin yaun etok gireu natus ge. \v 24 Beti bambamo Juda ane ital amol nok gile vukuri be inei gitangi ei be inei, “Avom nivwat Pomate dongke ge are be nam vier ve Yisu. Ve amei atpweng ei are gikwai anei ei amol tiate ane ti.” \p \v 25 Beti amol nok giwel eisi ande ayeu matanongg ponge be gali taku.” \p \v 26 Be eisir iutani ei be inei, “Wali ei gilgum be mie matanom ponge nam nambed?” \p \v 27 Amol nok giwel eisir avos be ginei, “Ayeu ande ginei gitangi yem gikwai. Bemem yem bwaingg aim ve ret unaute, be yem ve unaute ret vukuri? Wat yem ulgum ve unei monahlang ve ei ane singamolomb gen unvin me?” \p \v 28 Beti eisir inei gitangi ei be inei, “Mie ate nok ete ande mengguhlang ve ei ane singamolomb ti. Bemem amei eteik ete Mose ane singamolomb gen amei. \v 29 Be amei atpweng are gikwai anei warik Pomate ei ate kakie givin Mose. Be wali amol etenok gigas ane gwangne nangge sawa inend ve amei tangg amei gisgil.” \p \v 30 Be amol ebe warik matano bop ok giwel eisir avos be ginei, “Etenik gen nangglus ti etenik. Yem unei yem tangg aim gisgil ei, be wali ei gigas ane gwangne etok nangge inend? Bemem ei gilgum ayeu matanongg be ande gali taku. \v 31 Be eitit tatpweng are gikwai ve Pomate gitangi ebe ve niute amol tiate ti ane yaun ok ite ma. Bemem amol ebe ginei uiye be ges miengk gitangi Pomate, be ta givin ve nilgum Pomate ane yaun walang ok ano nile ok ge, ete atob Pomate niute ei avo. \v 32 Warik gimungg ane be ginme love galkik as mate etenik, eitit taute yaun ti dang etenik gipil amol ti ebe tine gikuv tis matano bop yapin, bekob amol ti gilgum be ponge ok ite ma molge. \v 33 Dangetok be ginei Pomate nihlin Amol etok ite bingano ge, okob gitangi ebe atob ei nilgum gen ti dang etenik ok ite ma.” \p \v 34 Be eisir iwel ei avo be inei, “Tinem gikuv mie tis tiate yapin. Dangetok be mie gitangi ebe atob numbul amei ok ite, gitangi ite molge.” Bekob itin ei gile gihlang gikwai lum mateu ane aplo. \p \v 35 Yisu giute binge ve eisir Parisai itin amol ebe warik matano bop ok. Be bwayage kob ei gile vunge ve amol nok be ginei gitangi ei be ginei, “Mie aplom givin Pomate Natu ebe meng gihlang ve amolmol ok me ma?” \v 36 Amol nok giwel Yisu avo be ginei, “Amol Bamo, os amol etok ru itangi ayeu be ali ma, veik aplongg nivin ei?” \v 37 Be Yisu ginei gitangi ei be ginei, “Amol nok ete kakie givin mie givarkei nik.” \v 38 Be amol nok ginei gitangi Yisu be ginei, “Amol Bamo, ayeu aplongg givin mie. Be giro va dubi supwe gisov nalk be ges miengk gitangi Yisu. \p \v 39 Be Yisu ginei gitangi amol nok be ginei, “Ayeu ganme nalk etenik ve nalgum amolmol as yaun. Be amolmol ebe ili gen bemem itpweng are ite ok, atob inatpweng gen ar-kares, be eisir ebe itpweng gen ar-kares ok, atob inatpweng gen ti are ite ma.” \v 40 Eisir Parisai subu ebe ivarkei be iute yaun etok ok, tas gitung ve inei atob Yisu ninei yaun ret nipil eisir as luev ebe ivang ok, beti iutani Yisu be inei; “Amei ok matanongg amei bop givin me ma?” \v 41 Be Yisu giwel eisir avos be ginei, “Ginei yem matanongg aim bop, atob yem unalgum gen tiate ite ma. Bemem yem unei dangeteik unei, ‘Amei matanongg amei sang-sangas vie molge.’ Dangetok, be yem aim gen tiate ete giengk nik.” \c 10 \s1 Bing-ai gipil bwelk sipsip as el \p \v 1 Be Yisu ginei, “Ayeu nanei bingano ge nitangi yem nanei: Amol ti ebe gisov bwelk as el ane nam avo roro gile ite, be ei ges kiemk gireu sawa ti gile gisov el aplo ok, amol etok ei amol vaina ane ti, be ei amol ti ebe girwel amolmol as gen giriv be gira ok. \v 2 Bemem amol ebe givang gitangi nam avo roro-ngge gile be gile gisov el aplo ok, amol etok ete bwelk as tivias ei bingano ge. \v 3 Be amol ebe geb nam avo dabin ok, atob nes nam avo ponge be amol nok nisov el aplo nile be nital ane bwelk ar-kares, be nitwem is inde inahlang inkwai el aplo. \v 4 Amol nok atob nes ane bwelk inde inahlang inkwai el aplo, bekob atob ei ate nimungg be ane bwelk tepwengge atob intau inde ei, ve eisir itpweng ei avo are gikwai. \v 5 Be bwelk etok wat atob inde intau nile amol ebeok ti sin-ge ite ma, atob inpelk inkwai ve gisov eisir itpweng amolmol ebeok sinsin ge avos are ite ma.” \v 6 Yisu ginei yaun ai etok gitangi eisir Parisai, bemem eisir itpweng yaun etok ane dabe are ite ma. \s1 Yisu ei amol vie ebe geb bwelk sipsip dabin ok \p \v 7 Beti Yisu ginei yaun nok vukuri be ginei; “Ayeu nanei bingano ge nitangi yem nanei: Bwelk sipsip as nam avo ayeu ate eteik. \v 8 Be amolmol bambamo ete warik imungg inme inme ok, etok amolmol vaina ane be amolmol ebe irwel amolmol as gen giriv be gira ok ge tepwe etok. Eisir imungg inme bemem bwelk sipsip iute eisir avos ite ma. \v 9 Bemem ayeu, ayeu nam avo ebe ve insov bwelk sipsip as el aplo inde ok eteik. Dangetok be ginei amol ti nivang nitangi ayeu ninme be nisov el aplo nile, ei wat ninggas tiate ite ma, atob Pomate nemb ei ru be nimbweg vie-ngge. Be atob ei nisov nile be menihlang be nilgum dangetok nivang be atob ninggas ane gen vevies ge. \p \v 10 Amolmol vaina ane inme ve gen ti ane givin ite ma. Eisir inme ve invaina bwelk be tis ebe ve ines bwelk vun-kunu, be ebe ve invin-vin bwelk niriv be nira ok ge. Bemem ayeu, ayeu ganme veik nalgum be eisir inambweg matawas vie-ngge. \v 11 Bwelk sipsip as amol vie ebe geb is dabin ok ete ayeu ik. Be atob namb au-ate nawel bwelk sipsip nok be namat vunu ve eisir ane. \v 12 Amol ebe geb kulkul ve geb bwelk dabin be ei gilgum ve mone ane ge ok, etok bwelk as tivias ei roro ite ma, be etok ei ane bwelk roro ite. Dangetok be ginei ei nili uvun valir ane ebe gituvki gitangi ei tis bwelk gile ok, kob atob nipelk nikwai bwelk be uvun inde be inlat is be in-vinvin is inriv be inra. \v 13 Ve gisov ei geb kulkul ve none ane ge, be ei gitangi ebe ve nemb ta ve bwelk is likok ane ok ite ma. \p \v 14 Ayeu amol vie molge ebe gab bwelk sipsip dabin ok. Be ayeu gatpweng angg bwelk are be eisir ok itpweng ayeu are, \v 15 Dangete Tamangg gitpweng ayeu are be ayeu gatpweng Tamangg are ok. Be atob ayeu namb au-ate natangi tanmat vunu ane gwangne nale nawel eisir. \v 16 Awangg bwelk sipsip dubi ti ete ivang nik. Bemem eisir ivang dongke ivin bwelk etenik ite ma, beti atob ayeu namb kulkul ve nanggas eisir inme inpil dongke kob. Veik eisir inaute ayeu avongg, be invang weik bwelk vu dongke ge be tivias dongke. \v 17 Tamangg ta givin ayeu anongge, ve gisov atob ayeu namb au-ate natangi gimat ane gwangne nale be namat vunu, bekob atob matawangg be namdil vukuri. \v 18 Amol ti gigas ayeu dalgongg matawangg ane gikwai ite ma. Etok ayeu ate angg tangg givin beti gab au-ate gatangi tanmat vunu ane gwangne gale. Ayeu angg gwangne gitangi ebe ve namat vunu, bekob matawangg be namdil vukuri ok. Yaun etenik ayeu gaute nangge Tamangg avo.” \p \v 19 Bambamo Juda ane iute yaun etok love emb is ate vusa gile dubi ailu vukuri. \v 20 Amolmol tavlu bamo ge inei yaun gipil Yisu be inei, “Ngalau tiate givang givin amol etenok beti gilgum ei be wele-wele, be yem ute ei ane yaun ve ret ane?” \v 21 Be eisir subu inei, “Ngalau tiate ginei nivang nivin amol ti, atob amol etok ninei yaun dang-dang etenik be nilgum amolmol ebe matanos bop ok be ponge ok ite ma yapin.” \s1 Eisir Juda bwais ve Yisu \p \v 22 Aiweng ebe warik eisir Juda ilgum ben ve es lum yamar bamo ebe givarkei Jerusalem ok ane nam avo ponge ok ande meng gihlang. Beti eisir veve inalgum ben bamo nok vukuri. Be etok aiweng urwemb ane roro. \v 23 Be Yisu gilauk givang lum yamar bamo nok ane aplo ti ebe ital inei Solomon ane samuak ok. \v 24 Beti bambamo Juda ane ile be ivarkei ile idbul ei be iutani ei be inei, “Atob mie nulgum be amei tangg amei nitung walang walang dangetok anvang love asger kob? Ginei mie amol (Kilisi) ebe ve nomb amolmol dabin ok bingano ge, okob unei im ate lavo itangi amei ma?” \p \v 25 Beti Yisu giwel eisir avos be ginei, “Ayeu ganei gitangi yem gikwai bemem yem aplongg aim givin ite. Kulkul bambamo ete ayeu galgum ve Tamangg ane gwangne ane ok, kulkul etok ete ginei ayeu lavo gitangi yem gikwai. \v 26 Bemem awangg bwelk sipsip subu ete yem nok ite, beti aplongg aim givin ite ma. \v 27 Awangg bwelk sipsip eisir itpweng ayeu avongg are be isov ane lu ge be itau ile ayeu. \v 28 Eisir ande inggas ebe ve inambweg matawas nemb ta ge ok gikwai, be gitangi ebe atob inmat vunu mang-mangi ok ite ma. Be amol ti gitangi ebe atob ninggas eisir nangge ayeu baingg be inde ok ite ma molge. \v 29 Tamangg geb eisir etok gisov ayeu baingg. Be gen walang etenik isov Tamangg dongke ge ane gwangne ane lu ge, dangetok be amol ti gitangi ebe ve ninggas eisir etok nangge ei bage ok ite ma molge. \v 30 Be eilu Tamangg eilu gen dongke ge.” \p \v 31 Yaun etok gilgum eisir bambamo Juda ane be aplos tiate molge, beti bais gisov vat vukuri ve ines Yisu vunu. \v 32 Beti Yisu ginei gitangi eisir be ginei, “Ayeu gas Tamangg ane kulkul vevies walang ano ru gitangi yem be uli gikwai. Be yem ve unes ayeu vunu nisov gen vie ret?” \p \v 33 Be bambamo Juda ane iwel Yisu avo be inei, “Amei algum ve anes mie ve vat gisov gen vevies ete mie gulgum ok ane ite ma. Bemem gisov mie amol ebeok sin-ge ti, bekob guhle Pomate be avom givwat im-ate ve gunei mie Pomate me-rav?” \p \v 34 Yisu giwel eisir avos be ginei, “Yem ate aim yaun ti ginei dang eteik ginei: ‘Ayeu ganei gikwai ganei yem pomate.’ \v 35 Ei gital amolmol ebe warik inggas Pomate ane yaun gimungg ok ginei pomate. Dangetok be yaun ete ande iro bwalbwale gisov Pomate ane kapia gile gikwai ok gitangi ebe atob tansin nikwai ok ite ma, atob niengk be niengk dangetok. \v 36 Be ayeu ok weik etok ge, Tamangg Pomate geb ayeu beti gihlin ayeu be gasov nalk ganme. Be namnambed be yem unei ayeu ganei yaun ungglus ungglus gipil Pomate, gisov ebe ganei Pomate Natu ayeu ok? \p \v 37 Bingano, ginei ayeu nalgum Tamangg ane kulkul ite, okob etok gitangi ginei yem aplongg aim nivin awangg yaun bwaya. \v 38 Bemem ayeu galgum ei ane kulkul, be ginei yem ande bwaingg aim ve ret aplongg aim nivin awangg yaun okob etok gitangi ebe yem undi niengk kulkul bambamo ete ayeu galgum ok be aplongg aim nivin ok. Veik unatpweng are be tangg aim nitung dangeteik unei: Tamangg givang givin ayeu, be ayeu gavang gavin Tamangg.” \p \v 39 Beti eisir bambamo Juda ane ilgum veve inemb Yisu ta vukuri, ve gisov ebe ei ginei dangetok ginei, ‘Ayeu gabweg gavin Tamangg,’ ok, bemem ei geb ate lili gile gikwai. \p \v 40 Yisu ginumul gile vukuri love ges bui Joldan gili gile gipil tavlu be gile gihlang nam dabe ti ebe warik Jon gilgum kulkul ve ges bui sanggu gipil amolmol nangge ok, be gibweg etok. \v 41 Bekob amolmol anongge ivang itangi ei ile, be eisir nok inei ve is ate be inei, “Bingano, Jon ei gilgum gen bwal bwale ti ite ma. Bemem yaun bambamo ete ei ginei gipil amol etenik ok, yaun etok ano molge.” \p \v 42 Be amolmol anongge nangge taku etok aplos givin Yisu. \c 11 \s1 Lasarus gimat vunu \p \v 1 Amol gimat ti are Lasarus nangge nam Betania. Malia gabu mala-vie Mata, sulu as nam etok. \v 2 (Be Malia etok ebe warik gimsuli marasin ukwas ti gireu Yisu utle ulis bekob gisin gibui ve ei ate dabe-lan ok. Be gen nok luvu Lasarus ete gigas gimat ok.) \v 3 Malia gabu mala-vie Mata nok emb yaun gile ve Yisu be inei, “Amol Bamo, am nune ebe tam givin ei gitlek molge ok ete ande gigas gimat be giengk ik.” \v 4 Yisu giute ebe Lasarus gigas gimat ok binge be ginei, “Gimat ete Lasarus gigas ok ebe ve nes amolmol vunu ok ite ma, ei ane gimat etok atob nes Pomate ane gwangne be tis ane bogbogo ru nitangi amolmol be indi, kob atob avos nivwat Pomate Natu ayeu arengg ve ebe gas Lasarus itin ok.” \p \v 5 Yisu ta givin Malia gabu mala-vie Mata be luvus Lasarus anongge. \v 6 Be ei ande giute ebe Lasarus gigas gimat ok binge gikwai, bemem gibweg as mate ailu givin nangge taku ete gibweg ok. \v 7 As mate ailu etok gile gikwai kob ei ginei gitangi ane singamolomb gen amei be ginei, “Eitit tandumul tande Juda as taku vukuri.” \p \v 8 Beti amei singamolomb inei gitangi ei be anei, “Gidung, vasov-nik ge bambamo Juda ane ilgum ve ines mie ve vat, be mie ve nunumul nule eteok ve ret ane?” \p \v 9 Be Yisu ginei bing ai ti gitangi amei singamolomb gipil sawa ebe Pomate geb yapin ve atob ei nimat vunu ane ok be ginei, “As mate ti ane as matano sawa gitangi 12. Dangetok be amol ti ginei nivang tis ebe as givarkei nangge ok, atob ei nirau nile ei dabe me nitut va nipil vat be tis ei wakas ite ma. Ve atob as niro taku be bogbogo be atob ei nile va lavo ebe ve nivang ok vevie. \v 10 Bemem ginei ei nivang tis tambok atob ei ninding taku niriv be nira ve etok tambok aiweng tumi tiate.” \p \v 11 Yisu ginei yaun etok gikwai kob ginei gitangi amei singamolomb vukuri be ginei, “Eitit and nune Lasarus ande giengk, bemem atob tande kob ayeu nas ei itin.” \v 12 Be amei awel ei avo be anei, “Amol bamo, ginei ei matano giengk beti giengk, atob ei matano sang-sangas kob nimdil vukuri.” \v 13 Yisu ginei ebe ande Lasarus gimat vunu ok. Bemem amei singamolomb anei bwat ei ginei Lasarus matano giengk beti giengk. \p \v 14 Beti ei ginei lavo gitangi amei be ginei, “Lasarus ande gimat vunu gikwai. \v 15 Bemem etok vie ve ayeu gabweg gavin tis sawa ete ei gimat vunu ok ite. Be ayeu galgum etok veik yem undi awangg gwangne ebe atob namb kulkul nipil ei ok veik aplongg aim nivin ayeu. Dangetok be unamdil be tale.” \p \v 16 Be Tomas (ebe ital are ti inei bwa-bwak ok) ginei gitangi amei singamolomb subu be ginei, “Unamdil be tale, veik eitit ok tanmat vunu tavin ei.” \s1 Inamdil vukuri nangge taku gimat ane, be inambweg matawas ane dabe Yisu \p \v 17 Yisu givang love gibielk Betania be giute inei ispun Lasarus tis ebe walirik, be ande as-mate aivat gile gikwai. \v 18 Betania nok giengk gile gibloblo Jerusalem ge, \v 19 beti amolmol Juda ane anongge inme ve imbweg ivin Malia gabu mala-vie Mata be emb bing bwai bwaya gitangi sulu veik aplos bunam molge ve luvus ane bwaya. \v 20 Mata giute ebe inei Yisu ete givang ve ginme nik ok, be ei gile gihlang be gile ve niro Yisu ta nangge luev. Bemem Malia ei gibweg ebe nam aplo ok yapin. \p \v 21 Mata gile vunge ve Yisu be ginei gitangi Yisu be ginei, “Amol Bamo, ginei walirik mie numbweg etenik atob ayeu luvungg nimat vunu ite ma. \v 22 Bemem ayeu gatpweng are dangetok ganei gen ret ete galkik mie ve nutani Pomate be nilgum ok, atob Pomate nemb gen etok nitangi mie bingano ge.” \p \v 23 Yisu ginei gitangi Mata be ginei, “Mie luvum atob matawe be nimdil vukuri.” \v 24 Be Mata giwel Yisu avo be ginei, “Ayeu ok gatpweng are, ve asonge ei matawe be nimdil vukuri nindeb mul ane, nivin ebe amolmol ebe imat vun-kunu ok ve inamdil vukuri ok.” \v 25 Be Yisu ginei, “Inamdil vukuri nangge taku gimat ane, ane dabe ayeu. Be inambweg matawas ane dabe ayeu. \v 26 Amolmol ete galkik imbweg nik ginei aplos nivin ayeu, okob eisir ok atob inmat vunu, bemem dalgos atob nimbweg matawe dangetok nindeb mul ane. Mie aplom givin yaun etok me ma?” \p \v 27 Mata giwel Yisu avo be ginei, “Amol Bamo, ayeu aplongg givin ganei mie amol (Kilisi) ebe ve nomb amolmol dabin ok. Be Pomate ane Natu mie, ebe warik Pomate ginei atob ninme nalk ok.” \s1 Yisu giteng \p \v 28 Mata ginei yaun etok gikwai bekob gile gital kawa-vie Malia ginme be gigas ei gile aikawe kob ginei bwaya-gege gitangi ei be ginei, “Gidung ete ande ginme ok, be ei giutani mie.” \v 29 Malia giute yaun etok be seukie-ngge gimdil be gitangi Yisu gile. \v 30 (Ve Yisu gibielk ebe nam ok ite nangge, ei givang taku ebe galkik Mata gile vunge ve ei nangge ok ge nangge.) \v 31 Beti eisir Juda ebe imbweg ivin Malia nangge nam aplo ve emb bing bwai bwaya gitangi ei ok, ili ebe ei gimdil be seukie-ngge gile gihlang ok be ivang mul ve ei ile. Eisir inei bwat Malia gile ve nilgum tangir nangge ebe taku gimat ane ok. \p \v 32 Malia gile love gibielk ve taku ebe Yisu gibweg ok be gili ei, be giro va dubi supwe gisov nalk gibloblo Yisu va be ginei, “Amol Bamo, ginei mie numbweg etenik atob ayeu luvungg nimat vunu ite ma.” \p \v 33 Yisu gili Malia be tis eisir Juda ebe ivin Malia ok iteng ok, be aplo bunam molge be veve niteng. \v 34 Be ginei, “Yem uspun Lasarus giengk inend?” Be eisir inei gitangi ei be inei, “Amol Bamo, unme tale be uli.” \p \v 35 Yisu matano rulu bwal bwale. \v 36 Beti eisir Juda ili be inei ve is ate be inei, “Ta-undi e, ei ta givin amol (Lasarus) etenik gitlek molge.” \v 37 Bemem amolmol subu inei, “Amol etenik ebe gilgum amol matano bop ti be matano ponge ok. Be ei gitangi ebe atob nemb Lasarus ru be nimat vunu ite ok me ma?” \s1 Yisu ges Lasarus itin vukuri nangge taku gimat ane \p \v 38 Yisu aplo bunam molge, be gile love gibielk Lasarus ane umbub. Be nalk avo nok itav gisov vat avo bamo ti, be itak vat tap-tape ti ve gisil nalk avo avut. \v 39 Be Yisu ginei, “Undug-dug vat bamo etok ikwai nalk avo.” Be Lasarus nok luvu-avie Mata ginei gitangi Yisu be ginei, “Amol Bamo, amei aspun ei tis ebe walirik ba ande as mate aivat gile gikwai be atob uve tiate molge.” \v 40 Be Yisu ginei gitangi ei be ginei, “Ayeu ganei gitangi mie gikwai ganei ginei mie aplom nivin, atob mie nuli Pomate ane gwangne nisov matanom. Bemem ande wat mie tam-givalngan yaun ete ayeu ganei gitangi mie ok me?” \p \v 41 Beti eisir indug-dug vat bamo etok gikwai nalk avo. \p Yisu gidank gireu gulumb be ginei, “Tamangg, ayeu ve nanei angg tangg vie nitangi mie ve mie gute awangg tanggir gikwai. \v 42 Ayeu gatpweng are gikwai ganei mie gute awangg yaun tis as mate walang ok gigas ta ge. Bemem gisov amolmol bambamo ete ivarkei meid-bul ayeu ik ane ge, beti ayeu ganei yaun etenok. Veik eisir inatpweng are roro-ngge inei mie guhlin ayeu beti ganme.” \p \v 43 Yisu ginei yaun etok gikwai kob gital avo bamo ge be ginei, “Lasarus, umdil be mohlang.” \p \v 44 Lasarus gimdil be meng gihlang gikwai nalk avo tis kambam den-den ebe idgin ei bage tis va be dabe ta ok ge. Beti Yisu ginei gitangi eisir be ginei, “Unahlang kambam den-den etok ikwai ei be ile.” \s1 Eisir awaga be tis Parisai imbiti Yisu ane yaun ve ines ei vunu \p \v 45 Eisir Juda ebe itau ile Malia be ile ok, ili gen bamo ete Yisu gilgum ok love aplos givin Yisu. \v 46 Bemem eisir Juda nok subu inumul itangi eisir Parisai ile be inei gen ete Yisu gilgum ok binge gitangi eisir. \p \v 47 Beti eisir Parisai be bambamo ebe emb da nangge lum yamar ok, iro eisir awaga sut be inei gitangi eisir be inei, “Amol etenik ande gilgum gen bwal-bwale walang ano molge be atob eitit tanalgum ei nam-nambed? \v 48 Ve ginei eitit nand niro ei ta ge be nilgum ane gen painge ge, atob amolmol tepwengge aplos nivin ei ge. Kob atob amolmol Rom ane as amol bamo atob ninme be niyaing eitit and lum yamar, be ninggas eitit and amolmol gen tepwengge.” \p \v 49 Be givin Sonda bamo etok ete eisir emb amol ti are Kaiapas, ve nemb ane sukus-gen ebe tepwe emb kulkul da ane nangge lum yamar ok dabin. Kaiapas nok gimdil be ginei gitangi eisir be ginei, “Wat yem utpweng are ite me? \v 50 Me wat ande yem tangg aim givalngan yaun etok me? Gen etok vie ve amol dongke etenik ge nimat vunu niwel amolmol tepwengge, veik amolmol tepwengge inambweg matawas.” \p \v 51 Kaiapas ginei yaun etok gitangi ebe ei-ate ta gitung ok ite ma. Ve givin Sonda bamo etok ete emb ei ve nemb ane amolmol gen ebe tepwe emb kulkul da ane nangge lum yamar ok dabin ok, beti ei ginei yaun etok gipil gen ebe atob menihlang nindeb mul ane ok. Ve atob Yisu nimat vunu niwel amolmol Juda ane. \v 52 Be ei atob nimat vunu ve eisir Juda ane ge ite ma. Bemem atob ei nimat vunu veik niro Pomate ane amolmol gen ebe imbweg iriv be ira nangge nalk etenik sut insov dongke be inambweg weik ebe eisir vu dongke ok. \v 53 Be givin as mate etok ge ete eisir ilgum yaun be irek luev ebe ve ines Yisu vunu ok. \p \v 54 Beti Yisu gilek be ginme givang eisir Juda nas vukuri ite ma. Ei tis ane singamolomb gen imdil ikwai taku etok be ile love imbielk nam dabe ti are Epraim be imbweg etok. Nam dabe etok giengk gibloblo taku sawa ebe amolmol ti gibweg ite ok. \p \v 55 Be sawa ebe amolmol Juda ane ve inalgum as ben Sonda Pasova ane ok ande ginme gibloblo. Beti eisir Juda nangge taku walang ok imdil be ireu Jerusalem ile ve in-pasang is ate yapin. \v 56 Eisir Parisai tis bambamo Juda ane nok ilgum ve indi Yisu nangge ete Jerusalem ok, be isov lum yamar aplo ile be iutau-tani is ate be inei, “Yem tangg aim gitung nam-nambed? Atob ei ok ninme ve nili Sonda nivin me ma?” \v 57 Bambamo Juda ane tis eisir Parisai nok ande inei gitangi amolmol tepwengge gikwai inei, Ginei amol ti gili Yisu nangge sawa ti okob nile ninei binge nitangi eisir. Veik inde be inemb ei ta. \c 12 \s1 Malia giro marasin ukwas ti gireu Yisu utle ulis nangge Betania \p \v 1 As mate bage tavlu be ano dongke (6) ge giengk nangge ebe ve Juda as Sonda Pasova menihlang ok. Be givin sawa etok ete Yisu gimdil gile Betania. Be nam dabe nok, ete Lasarus, amol ebe warik Yisu ges itin nangge taku gimat ane vukuri ok ane nam. \v 2 Be givin as mate etok ete eisir ilgum ben ve Yisu tis ane singamolomb gen nangge nam dabe nok. Mata ei geb kulkul ve giro giro ben be luvu Lasarus gile gibweg givin Yisu tis amolmol subu ebe imbweg ve en ben ok. \v 3 Bekob Malia givwat marasin ukwas ti ebe ane vat (mone) bamo molge ok, gisov gen-mate ti be gitangi Yisu gile be giro marasin ukwas nok gireu Yisu va bekob gisin gibui ve ei ate dabe-lan. Marasin etok ane ukwas givir-viri nam aplo ete eisir imbweg ve en ben ok tiate molge. \v 4 Yisu ane singamolomb ti are Judas Iskariot, amol nok ebe atob bwayage kob ninei Yisu binge nitangi amolmol ebe ve ines ei vunu ok, gimdil be ginei, \v 5 “Marasin etenik gitangi ebe ve tanemb nitangi amolmol be inavgo ve mone Sonda bamo ti ane, be tanemb mone nok nitangi amolmol ebe wambal ma ve is ok.” \v 6 Ei ta gitung amolmol ebe wambal ma ve is ok beti ginei yaun avo etok ite ma. Ve ei amol ebe geb eisir singamolomb as ting mone ane dabin ok, bemem ei amol vaina tine ti. Be gen subu subu ebe amolmol bais vier gisov ting etok ok, ete ei givwat givwat gigas ta ge. \p \v 7 Beti Yisu ginei, “Nangg aim vier, ve avie etenik gilgum gen vie etenik ve gipasang ayeu utlangg ulis nalk avo ane yapin. \v 8 Yem asonge unambweg unvin amolmol ebe wambal ma ve is ok ninggas ta ge, kob atob unemb eisir ru. Bemem ayeu gitangi ebe atob navang navin yem ninggas ta ge ok ite ma.” \s1 Bambamo da ane inei ines Lasarus vunu \p \v 9 Eisir Juda dubi bamo ti iute ebe Yisu gibweg nangge Betania ok binge beti imdil be ivang itangi ei ile. Be eisir nok ile ve Yisu ane ge ite ma, eisir ve indi Lasarus ebe warik Yisu ges ei itin nangge taku gimat ane vukuri ok nivin weik etok ge. \v 10 Beti bambamo ebe emb kulkul da ane ok ilgum Lasarus ane yaun be inei atob ines ei vunu nivin weik etok ge. \v 11 Ve gisov eisir Juda anongge molge tas gitung Lasarus ebe gimdil nangge taku gimat ane vukuri ok, beti eisir bwais ve bambamo da ane be aplos givin Yisu. \s1 Yisu gisov Jerusalem gile weik amol (King) bamo ti \p \v 12 Amolmol bamo ge ande imbweg nangge Jerusalem gikwai ebe ve indi Sonda Pasova ane ok, be givin tistumi eisir iute binge inei Yisu atob nireu nile Jerusalem. \v 13 Beti eisir imdil be bais gisov ei-lan tis range tis range be iro Yisu avkavut nangge luev be ital dangeteik inei: \q1 “Avond nivwat Pomate are! \q1 Ve gihlin Amol ebe ve nemb eitit dabin ok, be ginme weik Amol Bamo (King) ti. \q1 Pomate geb ane gwangne gitangi ei, ebe ve nemb eitit dabin ok.” \p \v 14 Be givin etok ete Yisu gibweg giwei bwelk dongki ti be givang ve gile. Be gen etok gitangi yaun ebe giengk Pomate ane kapia ok. Ve yaun etok ginei dang eteik: \q1 \v 15 “Atob yem unei nitangi amolmol Jerusalem ane unei, Unpelk bwaya. Galkik etenik yem aim Amol (King) Bamo ebe ve nemb aim dabin ok, gibweg giwei bwelk dongki vaku ti be gitangi aim gilek.” \p \v 16 Be givin sawa etok ete amei singamolomb tangg amei gisgil yaun etok ane dabe. Bemem givin ebe Yisu matawe be gimdil gikwai taku gimat ane be gigas ane bogbogo ok, okob ete amei atpweng are anei avo ete giengk Pomate ane kapia ok ginei yaun gipil ei bingano ge. Beti amei tangg amei gitung gile gen ebe warik amolmol ilgum gitangi ei ok vukuri. \p \v 17 Amolmol ebe ivarkei ivin, givin ebe Yisu gital Lasarus be gimdil gikwai nalk avo be meng gihlang vukuri be ili gisov matanos givin ok, inei gen ete Yisu gilum ok ane yaun gitangi amolmol subu givin be iute. \v 18 Beti amolmol ebe iute gen bwal bwale etok ane binge ge ok, tepwengge imdil be iro Yisu av-kavut nangge luev ile. \v 19 Beti eisir Parisai inei ve is ate be inei, “Undi kob. Ve eitit and yaun ebe tanei ok atob ano ma. Ve amolmol tepwengge ete ande ivang itangi ei ge ile ok.” \s1 Amolmol Grik ane subu irek Yisu ve indi ei \p \v 20 Amolmol Grik ane subu ivin eisir bambamo ebe ireu ile Jerusalem ve ines miengk nivin Sonda Pasova ane ok be ile. \v 21 Eisir nok ivang itangi Pilip ile be inei, “Amei veve andi Yisu.” (Pilip ei amol Betsaida ane gideb Galilaia ane.) \v 22 Beti Pilip gile ginei ve Endru be gabu ile inei lavo ve Yisu. \v 23 Yisu giwel sulu avos be ginei yaun-ai ti gipil ei ate ebe atob nimat vunu ok be ginei, “Sawa ebe Pomate Natu Ayeu ebe meng gahlang weik amolmol ok ve nanggas angg bogbogo ok ande gibloblo tepwe. \v 24 Be Ayeu nanei bingano ge nitangi yem nanei: Yanggo ano natu dongke ge ginei gisov nalk aplo gile be gipiel ite, atob nes ano ite ma. Ei nisov nalk aplo nile be nipiel nikwai bekob atob tuvu vukuri be nireu love nes ano anongge nitlek ano dongke ete mate ane ok. \v 25 Amolmol ebe tas gitung utlas ulis bamo molge ok, atob inmat vunu vukuri nindeb mul ane be atob inyengk em inyengk nalk aplo. Bemem amolmol ebe tas gitung utlas ulis ite be inggas vavavne be imat vunu ve awangg kulkul ane ok, ete atob inambweg matawas vie-ngge nindeb mul ane ninggas ta ge. \v 26 Amol Grik ane ti me amol ebeok ti ginei ta gitung ve nilgum awangg kulkul, okob ei nitau nile awangg luev ge. Be taku ete ayeu ve nambweg ok ete atob angg amolmol kulkul ane inambweg invin ayeu nangge taku etok invin. Ve ginei amol ti nilgum awangg kulkul, atob Tamangg avo nivwat amol etok are. \s1 Yisu ginei luev ebe atob nimat vunu dang-inend ok lavo \p \v 27 Be Yisu ginei, Ayeu ande atengg giro gireu gireu be gakur-kuri anongge. Be atob ayeu namdom au-ate? Gitangi ebe ayeu nanei ve Tamangg be nanei, ‘Tamangg, omb ayeu ru be uitin gen bunam ete ve menihlang nipil ayeu ok nikwai ok me ma?’ Ma yapin. Ayeu atob nanei yaun dangetok ite. Ve etok awangg gen bunam ebe ve nanggas ok roro. \v 28 Tamangg, ulgum veik am binge nivang nemb taku avut.” Yisu ginei yaun etok gikwai, bekob avo ti gisov nangge gulumb dang eteik: “Ayeu ande galgum be arengg bamo gikwai, be atob nalgum vukuri be menihlang bamo ge.” \v 29 Amolmol ebe tis dubi-dubi ivarkei etok ok iute avo etok be inei, “Ta-unaute walpap bamo ti ebe gitut ok.” Be eisir subu inei, “Angela ti wat ginei yaun gitangi ei me?” \p \v 30 Be Yisu giwel yaun ete eisir inei ok be ginei, “Avo etok meng gihlang ve nemb ayeu ru ite ma. Avo etok meng gihlang ve nemb yem ru. \v 31 Be galkik as mate etenik, etek sawa ebe Pomate ve nilgum amolmol as yaun ok. Be atob ei nitin nalk etenik ane tivie nikwai. \v 32 Galkik etenik ayeu gavarkei gawei nalk, bemem bwayage kob nivin ebe amolmol valir ane veve inrun ayeu itin nale nawei ei-givsangin ok, okob atob ayeu narwel amolmol tepwengge intangi ayeu inme.” \v 33 Yisu ve nes luev ebe atob nimat vunu ane ok ru nitangi amolmol, beti ginei yaun etok. \p \v 34 Beti amolmol iwel Yisu avo be inei, “Mose ane yaun ginei yaun ti gitangi amei dang eteik: Amol (Kilisi) Bamo ebe ve nemb amolmol dabin ok, gitangi ebe atob nimat vunu ok ite molge. Be nam nambed ande mie gunei, ‘Atob eisir inrun Pomate Natu ebe meng gihlang weik amolmol ok itin?’ Be Pomate Natu ete meng gihlang weik amolmol ok, wali nangge?” \p \v 35 Be Yisu giwel eisir avos be ginei: “Ayeu weik yev ebe giro taku be bogbogo ok, be atob niro yem sawa sitingge nivin bekob. Dangetok be yem unalgum aim kulkul tis ete yev giro aim nangge nik. Velob aiweng tumi ninme nisum aim avut. Ve amol ti ginei nimdil be nivang tis tambok aiweng tumi tiate, atob ei ta nisgil taku ebe ve nile ok. \v 36 Dangetok be aplongg aim nivin yev nok, tis sawa ete yev etok giengk givin yem nik. Veik unvang weik amolmol ebe ivang tis yev ge ok. \s1 Amolmol Juda ane anongge aplos givin Yisu ite \p Yisu ginei yaun etok gikwai kob gile be givang givuai-vun ate ge be givang eisir nas gil-kili vukuri ite ma. \v 37 Yisu gilgum gen bwal bwale walang ano molge be eisir ili gikwai, bemem aplos givin ei ite ma. \v 38 Be gen dangetok, beti yaun ti ebe warik Pomate ane amol kulkul ane ti are Aisaia ginei ok ande ano gile. Ve Aisaia ginei dang eteik: “Amol Bamo, Asav ge aplos givin mateu ete amei anei anei ok? \p Be Mie gos am gwangne ru gitangi asav? Ma yapin.” \p \v 39 Eisir aplos givin Yisu ite, ve gisov Aisaia nok ge giro yaun ti vukuri dangeteik; \p \v 40 “Pomate gilgum eisir matanos be avu-avu gikwai, beti eisir ok atob indi gen bemem atob indi gen ano ti ite ma. \p Be gilgum aplos love dad-dani be tulkwe weik ebe vat ok. \p Beti bwais ve ret tas nitung gen vevie niengk aplos be inro is ate vukir, be invang intangi ayeu inme veik nalgum be meinahlang amolmol vie ane.” \p \v 41 Warik Aisaia gili gen ti weik ebe mev ok be gili Kilisi ane gwangne, beti ei ginei yaun etok gipil Kilisi ei ate. \p \v 42 Bingano, eisir awaga subu nangge Juda ok aplos givin Yisu givin. Bemem inei is ate vusa ite ve ipelk ve eisir Parisai. Ve eisir tas gitung inei lob Parisai inaitin eisir inde invarkei dume ane inkwai amolmol bui ane. \v 43 Be givin ve eisir tas givin ve amolmol ge avos nivwat eisir ares, be bwais ve Pomate avo nivwat eisir ares. \s1 Asonge Yisu nilgum amolmol as yaun, ve gisov Ei ate ane yaun ebe ginei ok ane \p \v 44 Yisu ginei yaun avo bamo ge gitangi amolmol be gine; “Amolmol ebe aplos givin ayeu ok, eisir aplos givin ayeu ge ite ma. Bemem etok weik ebe eisir aplos givin Tamangg ebe gihlin ayeu be ganme ok givin weik etok ge. \v 45 Be amolmol ebe ili ayeu ok, etok weik eisir ili Tamangg givin weik etok ge. \v 46 Ayeu ganme nalk etenik weik yev ti ebe giro taku be bogbogo ok. Veik amolmol tepwengge ebe aplos givin ok, invang insov bogbogo etok aplo. \v 47 Be amol ti ginei giute awangg yaun bemem bua ve ret nilgum ano nile, okob ayeu wat nalgum ei ane yaun ite ma. Ve ayeu ganme ve nalgum amolmol as yaun okob-ti, ayeu ganme ve namb eisir ru. \v 48 Bemem amolmol ebe ivkir dumas gitangi ayeu be bwais ve inaute awangg ok, eisir etok ete atob in-gas yaun nindeb mul ane. Be yaun bambamo ebe ayeu ganei ganei ok ete atob nemb vavavne nitangi eisir, nivin ebe gen bambamo etenik ve ma nikwai ok. \v 49 Ve gisov ayeu galgum gen be ganei yaun ti gitangi ebe angg tangg gitung ok ite ma. Tamangg ebe gihlin ayeu be ganme ok, ete ginei yaun be tis gen bambamo ete ayeu galgum be ganei ok, gitangi ayeu ve nalgum be nanei. \v 50 Be ayeu gatpweng are ganei Tamangg ane yaun etok ete gilgum amolmol be atob inambweg matawas nemb ta ge. Beti yaun bambamo ete ayeu ganei ganei ok, ebe ga-gas nangge Tamangg ok ge.” \c 13 \s1 Yisu givuk ane singamolombgen vas \p \v 1 Gibloblo ve eisir Juda inalgum as ben Sonda Pasova ane. Be givin etok Yisu gitpweng are gikwai ginei sawa ebe ei ve nikwai nalk etenik be ninumul nitangi Tame nile ok, ande gibloblo tepwe. Be ei ta viti ve ane amolmol gen ebe imbweg nangge nalk ok, be givang tis aplo bunam ge ve eisir ane painge love gimat vunu sin-ge. \p \v 2 Be givin as mate etok ane gibok Yisu tis ane singamolomb gen amei an ben ambweg. Be Sadam ande gitwep Saimon Iskariot natu Judas gile gikwai, ve ninei Yisu binge nitangi amolmol ebe ve inalgum Ei tiate tiate ok. \v 3 Yisu gitpweng are ginei Tame ande geb gen walang ok gitangi ei gikwai. Be gitpweng are givin ginei Pomate gihlin ei be ginme, beti atob ninumul nitangi Pomate nile vukuri. \v 4 Yisu ve nes ane ta givin amei singamolomb ru nitangi amei beti gimdil nangge lavo ebe gibweg ok be giwaulu ane kup malar ane gikwai be gile giro taol ti. \v 5 Bekob gimsuli bui gisov bele kap-kapul bambe givuk amei singamolomb vangg amei, bekob gisin gibui ve taol ebe galkik giro. \v 6 Yisu gilgum dangetok ge giwei giwei love gibielk ve Saimon (ebe ital are ti inei Pita ok). Be Pita ginei gitangi ei be ginei; “Amol Bamo, mie ve nuvuk ayeu vangg me?” \p \v 7 Yisu giwel Pita avo be ginei; “Mie tam gisgil gen ete ayeu ve nalgum nik. Bemem mul ane kob atob mie nutpweng are.” \p \v 8 Be Pita ginei gitangi Yisu be ginei; “Amol Bamo, ginei dangetok okob mie nuvuk ayeu vangg ge Yisu giwel Pita avo be ginei; “Ginei ayeu navuk mie vam ite, atob ayeu nali mie weik angg singamolomb ti ite ma.” \v 9 Pita giwel Yisu avo be ginei; “Amol Bamo, mie nuvuk ayeu vangg ge ite bemem baingg tis dabangg ok nivin.” \p \v 10 Be Yisu ginei gitangi ei be geb bing ai ti gipil amolmol aplond be ginei: “Ginei amol ti ande giringk bui gikwai atob ei utle tom ite ma, atob ei nivuk va ge be atob utle tepwengge vie. Be yem tepwengge ande utlangg aim vie love amol dongke-ngge.” \v 11 (Yisu gitpweng amol ebe atob ninei Ei binge nitangi amolmol ebe ve inalgum ei tiate tiate ok are gikwai, beti ginei yem tepwengge ande utlangg aim vie gikwai bemem amol dongke ge ete ma). \p \v 12 Yisu givuk ane singamolomb gen amei vangg amei gikwai kob gino ane kup vukuri be ginumul gile gibweg lavo vukuri. Bekob giutani amei be ginei; “Ande yem utpweng gen ete galkik ayeu galgum gitangi yem ok are me ma? \v 13 Yem utal ayeu unei Gidung, be utal ti unei Amol Bamo, yem utal etok ok gile gitangi roro ge. \v 14 Ayeu Gidung be ayeu Amol Bamo, be vasov nik-ge ayeu gavuk yem vangg aim. Dangetok be yem ok unvuk aim nune-nggen vas weik etok ge. \v 15 Ayeu gas luev etok ru gitangi yem, dangetok be yem ok unvang mul ve luev ete galkik ayeu galgum gitangi yem be uli nik ge. \p \v 16 Ayeu nanei bingano ge nitangi yem nanei: Amol kulkul ane ti gitlek ane amol bamo ebe geb ei dabin ok ite, be amol ruer ane ti gitlek amol ebe gihlin ei be gile. \v 17 Dangetok be ginei yem unvang mul ve luev ete galkik ayeu gas ru gitangi yem ok, atob yem unvang tis tangg aim vevie-ngge. \p \v 18 Ayeu ganei yaun etenik gitangi yem tepwengge ite ma. Ayeu gatpweng amolmol ebe gab eisir ve awangg gen ok are gikwai. Bemem yaun ebe giengk Pomate ane kapia ok galkik yaun etok ande ano gile. Be yaun nok dangeteik; ‘Amol ebe eilu an ben gisov bele dongke ok, geb va itin ve nivkwe ayeu pal-palali.’ \p \v 19 Gen etok ano gile ite nangge bemem ande ayeu ganei ane yaun gimungg gitangi yem gikwai. Dangetok be asonge nivin ebe gen etok ve menihlang ok, atob yem unatpweng are roro ge unei Ayeu ate nok eteik. \v 20 Be ayeu nanei bingano ge nitangi yem nanei; “Ginei amol ti ninggas amol kulkul ane ti ebe ayeu gahlin gile ok nipil ane nam nile, etok weik ei gigas ayeu givin. Be amol ete gigas ayeu ok weik ebe gigas Tamangg ebe gihlin ayeu be ganme ok. \s1 Judas atob ninei Yisu binge nitangi amolmol ebe ve inalgum ei tiate tiate ok \p \v 21 Yisu ginei yaun etok givang be aplo bunam molge. Be ginei vusa ge gitangi amei singamolomb be ginei: “Ayeu nanei bingano ge nitangi yem nanei; Yem ate etenik aim amol ti atob ninei ayeu binge nitangi amolmol ebe ve inalgum ayeu tiate tiate ok.” \v 22 Yisu ginei dangetok beti amei singamolomb nangg amei giro amei ate ta avarkei be tangg amei gisgil amei ate ge, ve wali ei ginei yaun etok gipil amol ret roro ge. \v 23 Amei singamolomb amei amol ti ebe Yisu ta givin ei gitlek ok, amol nok gibweg gile gibloblo Yisu. \v 24 Beti Pita giruk na ve amol nok be ginei; “Mie utani Ei ma. Unei Ei ginei yaun etok gipil amol ret?” \v 25 Beti amol nok gile gibloblo Yisu be giutani ei be ginei; “Amol Bamo; Mie gunei yaun galkok gipil amol ret?” \v 26 Yisu giwel amol nok avo be ginei; “Amol etok atob ayeu nasgil ben siti tis rulk be namb nitangi ei.” Bekob Yisu gisgil ben siti tis rulk be geb gitangi Saimon Iskariot natu Judas. \p \v 27 Judas gen ben etok givang nangge, be Sadam ande gitwep ei aplo gile gikwai tis ebe galkik. Be Yisu ginei gitangi ei be ginei; “Gen ret ete mie tam gitung ve nulgum nok, ulgum seukie.” \v 28 Amei singamolomb tavlu ebe ambweg ve an ben ok, tangg amei gisgil yaun ete Yisu ginei gitangi Judas Iskariot ok ane dabe. \v 29 Judas Iskariot nok ei amol ebe geb amei-mei ting mone ane dabin ok, beti eisir singamolomb tavlu inei bwat Yisu ginei gitangi ei ve nile be nivgo ben Sonda Pasova ane, me nemb gen ve amolmol subu ebe gen ma ve is ok. \v 30 Judas gen ben etok gikwai bok-ti gimdil be seukie-ngge gile gihlang gikwai nam aplo, be givin etok ete taku ande tumi ve tambok. \s1 Luev vaku ti \p \v 31 Judas Iskariot gile gihlang gikwai kob Yisu ginei gitangi amei singamolomb tavlu ebe ambweg ok be ginei; “As mate etenik atob Pomate ane Amol ayeu, atob nanggas angg bogbogo. Be atob amolmol avos nivwat Pomate are, ve gisov Pomate ane Amol ayeu ane ge. \v 32 Be ginei Ayeu nalgum be amolmol avos nivwat Pomate are, atob Pomate avo nivwat ane Amol ayeu, be tis Ei ate ok arengg amei. Be kasop ge atob Ei nemb bogbogo nitangi Ayeu. \v 33 Nunus gaptol, gibloblo ve atob ayeu navang nakwai yem. Be atob unrek ayeu love undi ma. Nolge ayeu ganei yaun eteik gitangi eisir Juda gikwai beti ve nanei nitangi yem vukuri nanei; Taku ete ayeu ve nale ok, yem gitangi ebe atob unde ok ite. \v 34 Dangetok be ayeu ve namb luev vaku eteik nitangi yem: Tangg aim nivin aim nune-nggen dangete ayeu tangg givin yem ok. \v 35 Ginei yem tangg aim nivin aim nune-nggen ano molge, atob amolmol tepwengge inatpweng yem are inei awangg singamolomb gen yem bingano molge.” \s1 Yisu ginei atob Pita nes Ei are ta \p \v 36 Pita giutani Yisu be ginei; “Amol Bamo. Wali atob mie nuvang?” \p Yisu giwel ei avo be ginei; “Galkik as mate etenik atob mie gitangi ebe ve nutau nile ayeu love nule taku ete ayeu ve nale ok ite ma. Bemem mul ane kob atob mie nutau nile ayeu.” \p \v 37 Pita giutani Yisu vukuri be ginei; “Amol Bamo, nam nambed beti atob ayeu natau nale mie tis as mate etenik ite? Ayeu gapasang au-ate gikwai ve atob namat vunu navin mie ane?” \v 38 Yisu giwel Pita avo be ginei; “Mie gunei atob numat vunu nuvin ayeu me-rav? Ayeu nanei bingano ge nitangi mie nanei: Atob kav-kavav niteng ite nangge be atob mie nos ayeu arengg ta nitangi bulwer aitol.” \c 14 \s1 Yisu ei luev ebe ve tanvang tan-tangi Tamand (Pomate) tande ok \p \v 1 Be Yisu ginei gitangi amei singamolomb be ginei; “Atengg aim ireu be tangg aim itung walan-walang bwaya. Be aplongg aim nivin Ayeu ge weik ete aplongg aim givin Pomate ok. \v 2 Tamangg ane nam aplo walang molge ete giengk ok. Be ginei dangetok ite, okob nolge ayeu nanei nitangi yem nikwai nanei; Ayeu atob nale be napasang yem lavongg aim yapin. \v 3 Be ginei ayeu nale be napasang yem lavongg aim nikwai, kob atob nanumul nanme be nanggas yem tande unambweg unvin ayeu. Veik taku ete ayeu ve nale ok, ete yem ok atob unambweg unvin ayeu nangge taku etok unvin. \v 4 Yem ande utpweng luev ebe givang gitangi taku ete ayeu ve nale ok are gikwai.” \p \v 5 Be Tomas ginei gitangi ei be ginei; “Amol Bamo, amei tangg amei gisgil taku ete mie ve nule ok, be atob amei anatpweng luev etok are nam nambed?” \p \v 6 Yisu giwel ei avo be ginei: “Ayeu luev, be yaun ano ane dabe ayeu, be inambweg matawas ane dabe ayeu. Amol ti gitangi nisu ate sin-ge nitangi Tamangg nile ite ma yapin. Ayeu navin ei okob. \v 7 Ginei galkik ande yem utpweng ayeu are, okob atob unatpweng Tamangg are weik etok ge. Be galkik etenik ande yem utpweng Tamangg are gikwai, be ande uli Ei gikwai.” \p \v 8 Be Pilip ginei gitangi Yisu be ginei; “Amol Bamo, amei tangg amei givin anei Mie nos Tamem ru be amei andi, veik anautani Mie vukuri bwaya.” \p \v 9 Be Yisu ginei: “Pilip; Ayeu gavang gavin yem tis ebe warik bemem mie gutpweng ayeu are ite me-rav? Amol ti ginei gili Ayeu, etok weik ebe ei gili Tamangg ok. Be nam nambed be mie gunei; ‘Os Tamem ru itangi amei?’ \v 10 Ayeu gavang gavin Tamangg be Tamangg givang givin ayeu. Bemem mie wat aplom givin ite me? Be yaun bambamo ete ayeu ganei gitangi yem ok, etok ayeu ganei gitangi ebe tangg gitung ok ite ma. Tamangg ebe givang givin ayeu ok, ete Ei ate gilgum ane kulkul. \v 11 Dangetok be aplongg aim nivin ge, ve Ayeu gavang givin Tamangg be Tamangg givang givin ayeu. Be ginei ma kob tangg aim nitung nile kulkul bambamo ebe ayeu galgum ok, veik aplongg aim nivin ayeu. \p \v 12 Bingano; Ayeu nanei bingano ge nitangi yem nanei: Amol ti ginei aplo givin ayeu, atob ei nilgum gen bwal-bwale bambamo weik ete ayeu galgum galgum ok. Be atob ei nilgum gen bambamo subu nivin nitlek ete ayeu galgum ok. Ve Ayeu atob natangi Tamangg nale, \v 13-14 be gen ret ret ete yem veve unautani ve ayeu arengg ane ok, atob ayeu nalgum nitangi ete yem unei ok. Be gen walang ete yem utani ayeu ve nalgum nitangi yem ok, atob naute yem aim yaun ge. Veik nas Tamangg ane bogbogo ru nitangi amolmol. \s1 Yisu ginei atob nemb Ngalau Yamar ninme nalk \p \v 15 “Ginei yem tangg aim givin ayeu ano-ngge, okob unsov awangg yaun walang ok ane lu vie-ngge. \v 16 Be ayeu atob nautani Tamangg be nemb amol ebe ve nemb yem avongg aim ru ok be ninme, veik niro yem ta. Be atob nivang nivin yem nemb ta ge. \v 17 Be etok Ngalau Yamar yaun ano ane. Amolmol ebe iute mateu bemem aplos givin ite ok, gitangi ebe atob in-gas Ngalau Yamar nok ok ite ma. Ve eisir ili ei ite be itpweng ei are ite weik etok ge. Bemem yem utpweng ei are gikwai, ve ei givang givin yem, be atob yem un-gas ei be nimbweg nangge aplongg aim. \p \v 18 Ve ayeu bwaingg ve ret navang nakwai yem be unkuk lili weik ebe nunus mandav ok. Beti atob ayeu nanumul natangi yem nanme vukuri. \v 19 Kasop gege atob amolmol ebe dabas ungglus ok indi ayeu vukuri ite ma, bemem yem ge ete atob undi ayeu. Ayeu gabweg matawangg beti atob yem ok unambweg matawangg aim weik etok ge. \v 20 Be nivin sawa etok okob atob yem unatpweng are unei Ayeu gavang gavin Tamangg, be yem uvang uvin ayeu be ayeu gavang gavin yem weik etok ge. \v 21 Amol ti ginei giute awangg yaun be gisov ane lu vie-ngge, amol etok ete ta givin ayeu ano ge, be atob Tamangg ta nivin ei. Be ayeu ok atob tangg nivin ei weik etok ge, be atob nas au-ate ru nitangi ei nivin.” \p \v 22 Yisu ginei yaun dangetok beti Juda ginei gitangi ei be ginei; “Amol Bamo, gimdom beti mie gunei atob amei ge andi mie be amolmol ebe dabas ungglus ok atob indi mie ite?” \v 23 Yisu giwel Juda avo be ginei; “Amol ti ginei ta givin ayeu anongge, okob ei nisov awangg yaun walang ok ane lu vie-ngge. Be atob Tamangg ta nivin ei. Be eilu Tamangg amei-gabu atob anme be anvang anvin ei tis as mate walang ok. \v 24 Amol ti ginei ta givin ayeu ano molge ite, amol etok ei givang mul ve ayeu avongg vevie ite ma. Be yaun (mateu) bambamo ete yem ute ayeu ganei ganei ok, etok ayeu ate angg yaun ite ma. Etok Tamangg ebe gihlin ayeu be ganme ok ane yaun. \p \v 25 Ayeu ganei gen walang ok ane yaun gitangi aim tis ete gavang gavin yem nangge nik. \p \v 26 Bemem yem aim amol ebe ve nemb yem ru be niro yem ta ok ete Ngalau Yamar ei ate. Be atob Tamangg nihlin be ninme ve awangg gwangne ane. Kob atob ninei gen walang ok lavo-lavo nitangi yem. Be atob ei nilgum kob atob yem tangg aim nitung nile yaun bambamo ebe warik ayeu ganei gitangi yem ok. \p \v 27 Ayeu atob navang nakwai yem, beti gab angg yaun bongong gitangi yem gilek ve niengk nivin yem. Awangg yaun bongong ete gab gitangi yem gilek nok, weik ebe amolmol dabas ungglus ane emb ok ite ma. Dangetok be gaptol tangg aim itung walang ano be unpelk bwaya. \v 28 Ayeu ganei gitangi yem gikwai ganei: ‘Atob ayeu nakwai yem be nale, bekob atob nanumul natangi yem nanme vukuri.’ Be warik ginei yem tangg aim nivin ayeu ano molge, okob sawa etenik atob yem tangg aim vevie-ngge, ve gisov ayeu atob natangi Tamangg nale. Ve Tamangg ei Amol Bamo gitlek ayeu. \v 29 Ayeu ande ganei gen bambamo etok ane yaun gimungg gitangi yem be ute gikwai. Be asonge ginei gen etok ano nile be yem undi, kob atob unatpweng are unei awangg yaun ano molge. \p \v 30 Ayeu atob kakie vu-vung gwangne navin yem vukuri ite. Ve nalk etenik ane tivie ete ginme nik ve nes ayeu vunu. Amol nok gitangi ebe ve nilgum gen ti dangetok nitangi ayeu ok ite, ve ei ane gwangne gitangi awangg ite ma. \v 31 Bemem ayeu galgum ve ganei amolmol nalk ane inatpweng are ro-ro ge inei, Ayeu tangg givin Tamangg gitlek molge, beti gasov Tamangg ane yaun ane lu ge. \p Dangetok be unamdil be tale. \c 15 \s1 Yisu ei wain ane dabe \p \v 1 Wain ane dabe Ayeu, be Tamangg ei um wain ane tivie. \v 2 Be Ayeu angg walo ebe ges ano ite ok, ete Tamangg gidbwen gil-kili gikwai, be walo ebe ges ano ok ete Tamangg ges ningge pik-pok be gipasang love sang vie ge veik nes ano anongge. \v 3 Dangetok be yem ande aplongg aim sang gikwai, givin ebe ayeu ganei yaun (mateu) gitangi aim ok. Ve gisov yem aplongg aim givin yaun ete ayeu ganei ok. \v 4 Dangetok be yem unvang unvin ayeu nemb ta ge kob atob ayeu navang navin yem weik etok ge. Ve wain walo sin-ge ti gitangi ebe atob nes ano ok ite ma, walo etok nitu nangge dabe be nile kob atob nes ane ano. Dangetok be ginei yem unvang unvin ayeu ite, atob yem ok unes ano ite weik etok ge. \p \v 5 Ayeu weik wain dabe be yem weik ebe wain nok ane walo ok. Amol ti ginei givang givin ayeu be ayeu gavang gavin ei, atob ei nes ane ano walang ano molge. Ve ginei yem bwaingg aim ve ayeu, okob yem ate ge gitangi ebe atob unalgum gen ti ok ite ma molge. \v 6 Amol ti ginei nivkir dume nitangi ayeu, atob inkari ei nile nihlang nikwai weik wain walo ebe nolge ainggwen gikwai ok. Be um tivie atob niro wain walo ete ainggwen ok sut nisov dongke be nitak yev nisov. \p \v 7 Ginei yem unvang unvin ayeu, be upasang awangg yaun (mateu) vie-ngge giengk aplongg aim okob gen ret ret ete yem tangg aim givin ve un-gas, be utani ayeu ve gen etok ane ok, atob ayeu namb nitangi yem. \v 8 Ginei yem omb aim kulkul love aim kulkul etok ges ane ano vevies ge, atob yem aim gen ete ulgum ok nes Pomate ane bogbogo ru nitangi amolmol be atob ayeu nali yem nanei angg amolmol gen yem roro. \v 9 Tamangg ta givin ayeu, beti ayeu ok tangg givin yem weik etok ge. Dangetok, be yem unvang unsov awangg tangg givin etok ane lu nemb ta ge. \v 10 Ginei yem unsov awangg yaun walang ok ane lu vie-ngge, atob yem unvang unsov awangg tangg givin ebe tangg givin yem ok aplo nemb ta ge. Dangete ayeu gasov Tamangg ane yaun ane lu ge beti gavang gasov Tamangg ane ta givin ebe ta givin ayeu ok ane lu ge ok. \v 11 Ayeu ganei yaun etenik gitangi yem, gisov ayeu tangg givin ve angg tangg-vevie nilek nivang nivin yem be nilgum be yem tangg aim vevie nemb avut ge. \v 12 Be awangg luev ebe tangg givin ve yem unvang mul ok dangeteik: Tangg aim nivin aim ate dangete ayeu tangg givin yem ok. \v 13 Amol ti ginei geb ate giwel ane nune-gen be gimat vunu ve eisir ane, okob amol etok ta givin ane nune-gen anongge gitlek gen subu subu. \v 14 Ginei yem unsov awangg yaun ete ganei gitangi yem ok ane lu ge, atob ayeu natal yem nanei angg nune-nggen. \v 15 Be atob natal yem nanei amolmol kulkul ane vukuri ite ma. Ve gisov amolmol kulkul ane, eisir itpweng gen ebe as amol bamo ta gitung ok are ite ma. Bemem yem, ayeu gatal yem ganei angg nune-nggen ve gisov yaun bambamo ebe ayeu gaute nangge Tamangg ok, ete ganei tepwengge binge gitangi yem be utpweng are gikwai. \p \v 16 Yem omb ayeu ve aim gen ite ma. Ayeu kob gab yem ve angg gen gikwai. Be gatak yem usov kulkul veik unalgum love aim kulkul nok nes ane ano vevies ge. Dangetok be ginei yem utani Tamangg ve gen ti ane, be unei gisov ayeu arengg, atob Tamangg nemb nitangi yem. \v 17 Be ayeu gab luev ti gitangi yem gikwai be ganei: Tangg aim nivin aim nune-nggen bingano ge. \s1 Amolmol dabas ungglus atob bwais ve Pomate ane amolmol gen \p \v 18 Dangetok be ginei amolmol dabas ungglus ane ginei ve inalgum yem tiate tiate, okob atob yem unatpweng are ve eisir ilgum gen etok gitangi ayeu gimungg gikwai. \v 19 Bingano, ginei yem dabangg aim ungglus dangete eisir ok, okob atob eisir indi yem weik as nune-nggen be atob tas nivin yem weik ete eisir ate tas givin is ate ok. Bemem ayeu gab yem ve angg gen gikwai be atob yem unvang mul ve amolmol dabas ungglus ane as luev vukuri ite ma. Beti atob amolmol dabas ungglus ane bwais ve yem be inalgum yem tiate tiate. \v 20 Bemem yem tangg aim nitung nile yaun ebe warik ayeu ganei gitangi yem gikwai ok. Ayeu ganei dang eteik: Amol kulkul ane ti gitangi ebe atob nitlek ane amol bamo ebe geb ei dabin ok ite ma. Eisir emb bunam gitangi ayeu, beti atob inalgum nitangi yem ok weik etok ge. Be ginei eisir inaute awangg yaun be insov ane lu ge, okob gitangi ebe atob inaute yem aim yaun be insov ane lu ok weik etok ge. \v 21 Bemem atob eisir inalgum gen bambamo etok nitangi yem, ve gisov yem ande mohlang ve awangg amolmol gen gikwai. Be givin ve eisir itpweng Tamangg ebe gihlin ayeu be ganme ok are ite weik etok ge. \p \v 22 Bingano, ginei ayeu nale be nanei mateu nitangi eisir ite, okob Pomate atob nili eisir ninei amolmol tiate ane ite ma. Bemem galkik etenik Pomate gili eisir ginei amolmol tiate ane roro, ve gisov ayeu gale be ganei mateu gitangi eisir gikwai. \v 23 Amol ti ginei givkir dume gitangi ayeu, etok weik ebe ei givkir dume gitangi Tamangg ok. \v 24 Amol ti gitangi ebe atob nilgum kulkul bamo dangete ayeu galgum ve eisir ane ok ite ma, be bingano ginei ayeu nalgum kulkul etok ve eisir ane ite, okob Pomate atob nili eisir ninei amolmol tiate ane ite. Bemem ayeu galgum gen bambamo etok be eisir ili gikwai, bemem bwais be ivkir dumas gitangi eilu Tamangg amei gabu. \v 25 Dangetok be eisir as luev etok galkik gilgum yaun ebe giengk Pomate ane kapia ok be ano gile. Yaun nok ginei dang eteik: ‘Eisir ilgum ayeu tiate tiate sin-gege be ane dabe ma.’ \p \v 26 Bemem atob ayeu nahlin amol ebe ve niro yem ta ok be nitangi yem ninme. Amol nok ei gibweg givin Tamangg, be amol nok ei Ngalau Yamar yaun ano ane. Be atob ei ninme kob ninei ayeu lavo nitangi yem. \v 27 Dangetok be yem ok unalgum kulkul ve unei awangg yaun nivin weik etok ge. Ve gisov yem uvang uvin ayeu tis ebe warik vaku ge ok be painge love galkik as mate etenik. \c 16 \p \v 1 Ayeu ganei yaun etenik gitangi yem, ve gisov ayeu tangg givin ganei yem unvarkei gwangne be aplongg aim nivin ayeu gwangne ge. \v 2 Atob eisir inaitin yem unde unahlang unkwai lum mateu ane aplo be unde ve unvang unkwai eisir. Be asonge nivin sawa ebe amolmol ebe ve ines yem vunu ane ok ve menihlang ok, atob eisir tas nitung inei eisir ilgum gen vie gitau gile ebe Pomate ane luev ok. \v 3 Eisir itpweng eilu Tamangg are ite, beti atob inalgum gen bambamo etok nitangi yem. \v 4 Bemem ande ayeu ganei gen bambamo etok ane yaun binge gimungg gitangi yem gikwai, dangetok be ginei nivin ebe eisir ve inalgum gen dangetok nitangi yem ok, okob atob yem unatpweng are unei ayeu ganei gen bambamo etok ane yaun gimungg gitangi yem gikwai. \s1 Ngalau Yamar ane kulkul \p Warik ayeu ate gavang gavin yem beti ganei yaun etenik gitangi yem ite. \v 5 Bemem galkik etenik ayeu ve nanumul natangi Amol ebe gihlin ayeu be ganme ok, nale vukuri. Bemem yem aim amol ti giutani ayeu be ginei; Wali mie ve nuvang? Amol ti giutani ayeu dangetok ite ma. \v 6 Ve gisov yaun ete galkik ayeu ganei gitangi yem ok gilgum yem be aplongg aim bunam molge. \v 7 Bemem ayeu nanei bingano ge nitangi yem nanei; Gen etok vie ve ayeu nakwai yem be nale. Ve ginei ayeu nakwai yem be nale ite, okob Ngalau ebe ve niro yem ta ok atob nitangi yem ninme ite ma. Bemem ginei ayeu nale, okob atob ayeu nahlin ei be ninme. \v 8 Nivin ebe amol nok (Ngalau Yamar) ve ninme ok, okob atob ei nes gen tiate ane dabe ru, be nes luev gen vevies ane ru be luev ebe Pomate gilgum amolmol as yaun ok ane dabe ru nivin nitangi amolmol ebe dabas ungglus ok. \v 9 Be gen ebe gilgum beti eisir ilgum gen tiate ok, ebe atob Ngalau nes ru nitangi eisir ok dang eteik: Eisir aplos givin Ayeu ite. \v 10 Be luev gen vevies ane ane dabe ebe atob ei nes ru nitangi eisir nivin ok dang eteik: Ayeu atob natangi Tamangg nale, be atob yem undi ayeu vukuri ite. \v 11 Be luev ebe Pomate gilgum amolmol as yaun ok ane dabe ebe atob ei nes ru nitangi eisir ok ete dangeteik: Pomate gilgum amol bamo (Sadam) ebe geb nalk etenik dabin ok ane yaun be ande gitin ei gikwai. \p \v 12 Awangg yaun ebe ve namb nitangi yem ok walang molge ete giengk nik. Bemem galkik atob kulkul bamo molge nitangi yem, ebe ve unatpweng awangg yaun bambamo etok tepwengge are ok. \v 13 Bemem nivin ebe Ngalau yaun ano ane ve ninme ok, okob atob ei nitwem yem be unatpweng yaun ano walang ok are be ma. Atob ei ninei yaun nitangi ebe ei ate ane ta gitung ok ite ma, yaun ebe ei giute nangge Pomate ok ge ete atob ninei yaun etok ge nitangi yem. Be atob ninei gen ebe ve menihlang nindeb mul ane ane ok ane yaun binge nitangi yem nivin. \v 14 Atob ei ninggas awangg yaun nilek be ninei nitangi yem. Ei atob nilgum dangetok, kob atob amolmol avos nivwat ayeu arengg. \v 15 Be Tamangg ane gen walang ete giengk givin ei ate ok, etok ayeu angg gen tepwengge. Beti ayeu ganei dangetok ganei: Atob Ngalau Yamar ninggas yaun ebe ayeu gab gitangi ei ok nilek be ninei binge nitangi yem. \s1 Aplos bunam be tas vevias ane yaun \p \v 16 Kasop-gege atob yem undi ayeu vukuri ite nitangi sawa undib siti-ngge, bekob atob undi ayeu vukuri. \v 17 Be eisir singamolomb subu inei ve is ate be inei: Yaun ete ei ginei gitangi eitit ok ane dabe nam nambed? Ei ginei; Kasop-gege atob yem undi ayeu vukuri ite nitangi sawa undib siti-ngge bekob atob undi ayeu vukuri. \v 18 Be ginei ti givin ginei: Ayeu ve navangg Tamangg ane. Be sawa undib siti ete ei ginei ok, ane dabe nam nambed? Eitit tatpweng ei ane yaun ete ginei nik ane dabe are ite ba. \p \v 19 Yisu ande gitpweng are ginei amei singamolomb veve anautani ei. Beti ei ginei gitangi amei be ginei: Wat yem utau-tani aim ate ve yaun ebe galkik ayeu ganei gitangi yem be ganei; Kasop-gege atob yem undi ayeu vukuri ite nitangi sawa undib siti-ngge bekob atob undi ayeu vukuri ok ane me? \v 20 Ayeu nanei roro ge nitangi yem nanei: Atob yem unteng be aplongg aim bunam anongge ve ebe ande ayeu gamat vunu ok ane. Bemem amolmol ebe dabas ungglus ok atob tas vevias ge. Bemem yem aim aplongg aim bunam etok atob nirau-lili kob atob tangg aim vevie anongge. \v 21 Ginei avie ti gitpweng are ginei kasop-gege be atob ei ninggas nunus, atob ei aplo bunam molge ve sawa etok ebe atob ei ninggas vavavne bamo molge ok. Bemem mul ane kob, nivin ebe ande ei vie ve nunus gikwai ok okob atob ei ta nitung gen bunam etok vukuri ite ma. Atob ei ta vevie ge ve ande ei vie ve nunus etok gikwai. \v 22 Dangetok be galkik etenik ande yem aplonggaim bunam. Bemem asonge nivin ebe yem ve undi ayeu vukuri ok, okob atob tangg-aim vevei anongge. Kob atob amol ti gitangi ebe ve nemb yem aim tangg-aim vevie etok nikwai ok ite molge. \v 23 Be Yisu ginei; Sawa etok ma nikwai kob atob yem unautani ayeu vukuri ve gen ane dabe dabe ane ite ma. Be ayeu nanei bingano ge nitangi yem nanei; Ginei yem utani Tamangg ve gen ti ane, be unei gisov ayeu arengg, atob Tamangg nemb nitangi yem. \v 24 Warik yem utani ve gen ti ane bemem unei gisov ayeu arengg ite ma. Bemem galkik ginei yem ve unautani gen be unei nisov ayeu arengg, atob yem un-gas gen ete utani ve un-gas ok. Kob atob tangg aim vevie ge. \s1 Yisu gibweg giwei luev nalk etenik ane gikwai \p \v 25 Ayeu ganei yaun bambamo etenik be ganei gipil bing ai ge gitangi yem. Bemem nindeb mul ane atob ayeu nanei bing ai ti vukuri ite ma. Atob ayeu nanei Tamangg ane yaun be nanei yaun ano vusa bupwe ge nitangi yem. \v 26 Be nivin sawa etok ete atob yem ate ge unautani Tamangg ve gen ane be unei nisov ayeu arengg. Be ayeu wat nautani Tamangg ve yem ane ite ma. \v 27 Ve Tamangg ei ate ta givin yem, be gitangi ebe atob nemb yem ru ok. Be ei ta givin yem ve gisov ebe yem tangg aim givin ayeu, be aplongg aim givin unei ayeu gabweg gavin Pomate beti ganme ok. \v 28 Warik ayeu gabweg gavin Tamangg beti gamdil gakwai ei be gasov nalk ganme, beti galkik ve nakwai nalk be nanumul natangi Tamangg nale vukuri. \p \v 29 Beti amei singamolomb anei; “Ke, ande mie gunei yaun ano vusa roro-ngge, be gunei gipil bingai ite ma. \v 30 Be ande amei atpweng are anei mie gusge ve gunei amol ti niutani mie bekob ok ite ma. Ve mie ate gutpweng gen walang ok are gikwai. Beti amei aplongg amei givin anei Mie gubweg guvin Pomate beti gunme. \p \v 31 Yisu giwel ane singamolomb gen amei avongg amei be ginei: “Galkik etenik ge ete yem aplongg aim givin me-rav? \v 32 Be unaute. Ginei as mate etok menihlang, bingano ande meng gihlang gikwai be atob amolmol invin-vin yem tepwengge be atob unvang ata-tane untangi aim nam dabe ge unde. Be yem tepwengge atob unvang unkwai ayeu be ayeu ate ge atob nambweg. Bemem ayeu ate ge atob nalgum au-ate bwam-bwam nambweg ite ma, Tamangg ei givang givin ayeu. \v 33 Ayeu tangg givin ve ganei yem unvang unvin ayeu gwangne ge be unvang aim gen bongong vie-ngge, beti ganei yaun etok gitangi yem. Be atob amolmol inemb bunam walang ano nitangi yem. Bemem yem unro aim ate ta be unvarkei gwangne ge. Ve ayeu gabweg gawei nalk etenik ane gen walang ok gikwai. \c 17 \s1 Yisu ges miengk ve ane singamolomb gen ane \p \v 1 Yisu ginei yaun etok gikwai bekob gidank gireu gulumb ve nes miengk be ginei; “Tamangg, as mate ebe ayeu ve namat vunu ane ok ande meng gihlang gikwai. Be os Natum ane bogbogo ru itangi amolmol, veik atob Natum nes miam bogbogo ru nitangi eisir. \v 2 Ve mie gob am gwangne gitangi ei gikwai. Be mie gob ei ve nemb amolmol tepwengge dabin, be ei gitangi atob nitak amolmol ebe mie gob eisir gitangi ei ok inambweg matawas nem ta ge ok. \v 3 Be inambweg matawas nemb ta ge, ane dabe dangeteik: Eisir itpweng are inei Mie dongke ge Mie Pomate bingano molge. Be itpweng are givin inei Mie guhlin Yisu Kilisi beti ginme. \p \v 4 Ayeu gas miam bogbogo ru gitangi amolmol nalk ane be ili gikwai. Be kulkul ebe mie gob gitangi ayeu ve nalgum ok, ete ande ayeu galgum be ma gikwai. \v 5 Tamangg, os awangg bogbogo as mate etenik ane ru itangi eisir. Bogbogo ebe warik gabweg gavin mie, givin ebe gupasang nalk ite nangge be gob gitangi ayeu ok. \p \v 6 Ayeu ganei mie arem binge gitangi amolmol nalk eteik ane, ebe mie gob eisir gitangi ayeu ok gikwai. Be etok miam amolmol gen ebe gob eisir gitangi ayeu ok. Be eisir nok ande isov miam yaun ane lu vie-ngge. \v 7 Be galkik ande eisir itpweng are inei gen bambamo ete mie gob gitangi ayeu gikwai ok, gen etok tepwengge ginme nangge mie dongke ge. \v 8 Be yaun bambamo ete mie gob gitangi ayeu ok, ete ande ayeu gab gitangi eisir gikwai, be ipasang vie-ngge giengk aplos. Be itpweng are roro ge inei, warik ayeu gabweg gavin mie beti ganme. Be aplos givin inei mie guhlin ayeu beti ganme. \p \v 9 Ayeu gas miengk ve eisir eteik ge ane, be gas miengk ve amolmol ebe dabas ungglus ane ok givin ite ma. Ayeu gas miengk ve amolmol ebe mie gob gitangi ayeu ok ge. Ve eisir etok ande meihlang ve miam amolmol gen gikwai. \v 10 Be gen bambamo ebe giengk givin ayeu ok, etok miam gen, be ebe giengk givin mie ok etok awangg gen, be mie gos awangg bogbogo ru gitangi eisir gikwai. \p \v 11 Ayeu atob navang nalk eteik vukuri ite ma, Ayeu ve natangi mie nalek bemem eisir eteik ete atob invang ete nalk ik. O Tamangg, Mie nam nuli eisir vie-ngge veik invang insov ares ete mie gob gitangi ayeu ok, ane gwangne ane lu ge. Veik invang weik gen ano dongke dangete tutlu gen ano dongke ok. \v 12 Givin ebe ayeu gavang gavin eisir ok, ayeu gab eisir dabin vie-ngge be ivang isov mie arem ebe gob gitangi ayeu ok ane gwangne ane lu ge. Be eisir as amol ti lavo bun ite ma. Amol dongke ge (Judas Iskariot) ebe are giengk yapin ve atob nimat vunu mang mangi ok, ete ei dongke ge ande lavo bun. Be ei gilgum dangetok, beti yaun ebe giengk miam kapia ok ande ano gile. \v 13 Be Ayeu ete ve natangi mie nalek nok, beti ganei yaun eteik nangge nalk veik awangg yaun bwai bwaya nemb eisir eteik avut be invang tis tas vevie-ngge. \p \v 14 Ayeu ganei miam yaun (mateu) gitangi eisir eteik, be amolmol ebe dabas ungglus ok bwais ve eisir. Ve gisov eisir eteik ivang mul ve luev nalk eteik ane ite dangete ayeu ok, ve ayeu amol ebe gavang mul ve luev nalk eteik ane ok ite ma. \v 15 Ayeu gautani mie ve ganei nunggas eisir inkwai nalk eteik ite ma. Ayeu gas miengk be gautani mie ve ganei nam nuli eisir vie-ngge be invang aikawe inkwai Sadam tis ane gwangne. \v 16 Ayeu amol nalk eteik ane ite ma, beti eisir ok weik amolmol nalk eteik ane ite weik etok ge. \v 17 Miam yaun, etok yaun ano ano molge. Be ayeu tangg givin ve ganei mie nomb am yaun ano nok nisov eisir aplos nile be nemb kulkul nangge eisir aplos love nilgum be inro is ate vukir be meinahlang ve miam amolmol gen bingano ge. \v 18 Warik mie guhlin ayeu ganme be gavang gasov amolmol ebe dabas ungglus ok aplo nangge nalk, beti galkik ayeu ve nahlin eisir ebe mie gob gitangi ayeu ok, ve inde be invang insov amolmol dabas ungglus ane aplo nangge nalk weik etok ge. \v 19 Ayeu atob nawel eisir be namb dalgongg matawangg ane nitangi mie, veik namb eisir ru. Be bingano molge, eisir atob meinahlang ve miam amolmol gen roro. \p \v 20 Be ayeu gas miengk ve eisir eteik ane ge ite ma, ayeu gas miengk ve amolmol ebe iute yaun (mateu) ebe eisir inei, be aplos givin ayeu ok ane givin weik etok ge. \v 21 Ayeu tangg givin ve ganei eisir etok tepwengge invang invin is ate weik gen ano dongke ge, dangete ayeu Tamangg mie guvang guvin ayeu be ayeu gavang gavin mie ok. Dangetok be ayeu tangg givin ve ganei eisir ok invang invin tutlu weik etok ge. Veik amolmol nalk ane subu ebeok tepwengge aplos nivin inei mie guhlin ayeu beti ganme. \v 22 Be miam gwangne ebe gob gitangi ayeu gikwai ok, ete ande ayeu gab gitangi eisir gile veik miam gwangne etok niro eisir ta be invang invin is ate weik gen dongke ge dangete tutlu ok. \v 23 Ayeu gavang gavin eisir be mie guvang guvin ayeu, dangetok be ayeu tangg givin ve mie nulgum eisir be tas nivin is ate anongge be invang weik gen ano dongke. Veik amolmol nalk ane subu ebeok tepwengge inatpweng are roro-ngge inei mie guhlin ayeu beti ganme. Be mie tam givin eisir dangete tam givin ayeu ok. \p \v 24 Tamangg, Ayeu tangg givin ganei amolmol ebe mie gob eisir gitangi ayeu ok, atob inambweg taku ebe ayeu ve nambweg ok invin. Ayeu tangg givin ve eisir indi awangg gwangne ebe warik mie tam givin ayeu be gob gwangne etok gitangi ayeu gimungg bekob gob nalk etenik gideb mul ane ok. \v 25 O Tamangg, Mie amol yaun ano ane bingano molge. Amolmol nalk ane itpweng mie are ite ma. Bemem ayeu ge ete gatpweng mie are. Be amolmol ebe mie gob eisir gitangi ayeu ok ge ete itpweng are inei Mie guhlin ayeu beti ganme. \v 26 Ayeu ganei mie arem vusa gitangi eisir gikwai, be eisir ok atob inei mie arem vusa nitangi amolmol ebeok subu nivin weik etok ge. Eisir atob invang mul ve luev tas nivin is ate ane be atob tas nivin amolmol ebeok subu nivin, weik ete mie tam givin ayeu ok. Be ayeu ok atob navang navin eisir weik etok ge. \c 18 \s1 Amolmol valir ane emb Yisu ta \p \v 1 Yisu ges miengk etok gikwai kob tis ane singamolomb-gen amei as bui Kidron ane kap-kapul gili ale apil tavlu. Be um ti giengk etok beti amei avang ale asov um nok aplo. \v 2 Be Judas, amol ebe atob ninei Yisu binge nitangi amolmol valir ane ok ei ok gitpweng taku etok are gikwai. Ve as mate walang ok Yisu tis ane singamolomb gen amei aro amei ate sut asov taku dongke etok ge. Be ei gitpweng are gikwai ginei Yisu atob nile taku etok. \v 3 Beti Judas nok gitwem amolmol valir ane subu be tis amolmol ebe emb kulkul da ane nangge lum yamar ok, as amolmol kambam tupe ane subu be tis eisir Parisai be ile love imbielk ve taku ete Yisu givang ok. \v 4 Yisu ande gitpweng gen walang ete ve menihlang nipil ei ok are gikwai, beti ei givang gile gibloblo Judas nok tis ane amolmol-gen be ginei: “Yem urek amol ret?” \p \v 5 Be eisir iwel ei avo be inei; “Amei arek Yisu Nasaret ane ete anme nik.” \p Be Yisu ginei gitangi eisir; “Ayeu nok eteik.” Be Judas, amol ebe ve ninei Yisu binge ok, givarkei givin amolmol valir ane nok. \v 6 Be givin ebe Yisu ginei gitangi eisir be ginei; “Ayeu nok eteik” ok, be eisir tepwengge iteru inumul be imbieg ile itak nalk. \p \v 7 Be Yisu giutani eisir vukuri be ginei; “Yem urek amol ret?” Be eisir iwel Yisu avo be inei; “Yisu Nasaret ane.” \p \v 8 Be Yisu giwel eisir avos be ginei: “Ayeu ganei gitangi yem gikwai ganei Ayeu nok eteik. Be ginei yem urek ayeu ete unme nik, okob nangg aim vier ve eisir eteik be inde.” \v 9 Yisu ginei yaun avo etok givang mul ve yaun ake ti ebe warik ginei gimungg ok. Be yaun ake nok dangeteik; “Eisir ebe Mie gob is gitangi ayeu ok, as amol ti lavo bun ite ma.” \p \v 10 Be Pita ane buyag valir ane ti giengk, beti ei bage gisov ane buyag nok be gispe amol bamo ebe geb kulkul da ane nangge lum yamar ok, ane amol kulkul ane ti are Malkus talngelan tavlu gideb bage mol ane gili. \v 11 Beti Yisu ginei gitangi Pita be ginei; “Bagem vier ve am buyag inumul isov lavo ile iengk. Mie wat tam gitung ve gunei ayeu nanggas gen bunam ete ve ninme nik bwaya me?” \s1 Yisu givarkei Anas na \p \v 12 Amolmol valir ane dubi bamo etok tis as amol bamo ebe gitwem is ok, be tis eisir kambam tupe ane subu ebe emb lum mateu ane dabin ok emb Yisu ta be idgin bage ta, \v 13 bekob inggas ei itangi Anas ile gimungg. Anas nok lawe ete Kaiapas ok, Kaiapas nok ei amol bamo ti ebe geb amolmol kulkul da ane dabin givin sawa etok ok. \v 14 Be ei nok ete warik ginei gitangi eisir bambamo Juda ane be ginei; “Etok vie ve amol dongke etenik ge nimat vunu niwel amolmol tepwengge” ok. \s1 Pita ges Yisu are ta \p \v 15 Pita be tis eisir singamolomb nok as amol ti itau ile Yisu be ile. Be amol bamo ebe geb amolmol kulkul da ane subu dabin ok, ei gitpweng amol nune etok are gikwai beti amol nok gile gisov taku ebe ve inalgum amolmol as yaun ok aplo gile givin Yisu. \v 16 Be Pita givarkei dume ane yapin gibloblo nam avo. Beti amol ebe galkik givin Yisu be gabu isov nam aplo ile ok, gile ginei gitangi avie kulkul ane ti ebe geb nam avo dabin ok, be gigas Pita gisov gile. \v 17 Avie nok giutani Pita be ginei; “Amol etok ane singamolomb ti ete mie nik me-rav?” \p Be Pita ginei; “Ma, ayeu ma.” \v 18 Taku luvus bamo molge beti amolmol kulkul ane subu be tis eisir kambam tupe subu imban yev ti be ivarkei ile idbul be imuailuv ivarkei. Be Pita ok givarkei etok givin eisir ve gimuailuv yev. \s1 Amol bamo ebe geb amolmol da ane subu dabin ok, giutani Yisu ve ninei ane yaun lavo \p \v 19 Amol bamo ebe geb amolmol da ane subu dabin ok, giutani Yisu ve ane singamolomb gen ane be tis yaun ebe ei ginei ginei gitangi amolmol ok ane. \v 20 Beti Yisu giwel ei avo be ginei dang eteik: “As mate walang ok ayeu ganei yaun gavarkei amolmol tepwengge nas nangge taku gitip bamo, be gabul amolmol nangge lum mateu ane aplo be nangge lum yamar bamo ebe eisir Juda iro is ate sut isov ok aplo. Be ayeu ganei yaun ti gavuaivun au-ate ge ite ma. \v 21 Be mie gutani ayeu ve ret ane? Mie nutani amolmol ebe iute awangg yaun ebe ganei ganei ok. Ve eisir ok itpweng yaun ebe ayeu ganei ganei ok are. \v 22 Beti eisir kambam tupe as amol ti givtav Yisu be ginei, “Ret ginei beti mie nunei yaun avom dangetok nitangi amol bamo da ane?” \p \v 23 Yisu giwel amol nok avo be ginei; “Ginei ayeu ganei yaun tiate ti, okob mie unei yaun tiate ete ayeu ganei ok vusa itangi amolmol tepwengge be inautema. Bemem ginei ayeu ganei yaun avo roro gitangi ebe ganei ok, okob mie guvtav ayeu sin-gege ve ret ane?” \p \v 24 Bekob ete Anas geb Yisu tis wal ebe geb bage ta ge gitangi Kaiapas gile. \s1 Pita ges Yisu are ta vukuri \p \v 25 Pita givarkei lavo ok ge ve gimuailuv yev givarkei. Beti eisir inei gitangi ei be inei; “Mie etenik ete wat Amol etok ane singamolomb ti givin me?” Be Pita ginei; “Ma, ayeu ite.” \p \v 26 Bekob amol bamo ebe geb amolmol da ane subu dabin ok, ane amol kulkul ane ti, be amol nok ane gwade ete Pita gispe talngelan tavlu gili ok, be ei ginei gitangi Pita be ginei; “Bingano molge, mie amol etenik ete ayeu gali mie guvang guvin amol etenik nangge ete um aplo ok.” \v 27 Be Pita ginei vukuri ginei; “Ma ayeu ite.” Be seukie-ngge kavkavav giteng as bamo ane. \s1 Inggas Yisu itangi Pilata ile \p \v 28 Gn tistumi-ngge amolmol valir ane inggas Yisu nangge Kaiapas ane nam be itangi amol bamo Rom ane, ebe geb eisir dabin ok ile. Be eisir Juda eisir ate isov Rom as amol bamo nok ane simbel aplo ile ite ma, ve eisir iyamar is ate ve atob inatwep amol ebeok ti ane nam inde ite. Eisir ipelk ve ande ipasang is ate gikwai ve inen ben Sonda Pasova ane. \v 29 Beti Pilata gimdil be gitangi eisir gile be giutani is be ginei; “Amol etenik gilgum gen ret beti yem ve unalgum ei ane yaun?” \v 30 Be eisir iwel Pilata avo be inei; “Ginei amol etenik nilgum gen tiate ite, okob atob amei an-gas ei antanggi mie anme ve ret ane?” \p \v 31 Be Pilata ginei gitangi eisir be ginei; “Dangetok be kob yem ate nok unalgum ei ane yaun iatngi yem ate aim luev ebe ulgum ulgum amolmol as yaun ok.” \p Eisir Juda iwel Pilata avo be inei; “Yem Rom unei gikwai unei amei Juda gitangi ebe atob anes amolmol vunu ok ite ma.” \p \v 32 Warik Yisu ginei yaun ebe ve nimat vunu ane ok, be gineuev ebe atob nimat vunu ane ok lavo givin. Beti galkik ei ane yaun etok atob ano nile. Ve luev ete ve ines amolmol nireu ei givsangin ok, etok amolmol Rom ane ge as luev etok. \p \v 33 Beti Pilata ginumul gile givarkei taku ebe ve inaute amolmol as yaun ok, be gital Yisu gile be giutani ei be ginei; “Mie Juda as Amol Bamo (King) ebe gob eisir dabin ok me?” \p \v 34 Yisu giwel Pilata avo be giutani ei be ginei: “Yaun etenok meng gihlang nangge mie ate am tam gitung me lob ubu inei lavo gitangi mie, inei ayeu Amol ti dangetok?” \p \v 35 Pilata giwel Yisu avo be ginei; “Ayeu amol Juda ane ti beti mie gunei yaun dangetok gitangi ayeu e? Mie ate am bambamo gen be tis eisir bambamo ebe emb kulkul da ane nangge lum yamar ok, ete inggas mie itangi ayeu inme. Be wali mie gulgum gen tiate ret?” \p \v 36 Beti Yisu giwel Pilata avo be ginei: “Luev ebe ayeu ve menahlang weik Amol Bamo ok, etok weik ebe luev nalk etenik ane ok ite ma. Ve ginei ayeu ve luev nalk etenik ane, okob awangg amolmol gen atob ines valir nitangi eisir Juda, kob atob amol ti gitangi ebe atob nemb ayeu natangi amolmol valir ane nale ok ite. Bemem luev ete ayeu ve menahlang weik Amol Bamo ok, etok weik luev nalk etenik ane ite ma. \p \v 37 Beti Pilata giwel ei avo be ginei; “Dangetok beti mie Amol Bamo ti ebe gob amolmol dabin ok me-rav?” Yisu giwel Pilata avo be ginei; “Yaun nok ete ande mie ate gunei nok. Ayeu Amol Bamo (King) ebe gab engge dabin ok. Einangg gikuv ayeu be ganme nalk etenik ve gisov gen dongke eteik ge ane: Ayeu ganme ve nanei yaun ano ane yaun nitangi amolmol. Dangetok be amolmol tepwengge ebe ivang mul ve yaun ano ane luev ok, eisir iute awangg yaun be isov ane lu ge.” \v 38-39 Be Pilata ginei gitangi ei be ginei; “Yaun ano, etok gen ret?” \s1 Pilata ginei ines Yisu nireu ei-givsangin \p Pilata ginei yaun etok bekob ginumul gitangi eisir bambamo Juda ane gile be ginei gitangi eisir be ginei; “Ayeu gali amol eteik ane tiate ti ebe gilgum ok ite ma. Bema yem tangg aim givin ve ayeu dabin ok be nitangi aim nilek me nam nambed?” \p \v 40 Be eisir tepwengge iwel Pilata avo be ital yaun avos bambamo ge be inei; “Ma, Amol etenok ite. Amei tangg amei givin anei mie nuhlang Barabas.” (Barabas nok ei amol ti ebe ges amolmol vun-kunu, be girwel amolmol as gen giriv be gira ok.) \c 19 \p \v 1 Beti Pilata ginei be amolmol valir ane irau Yisu ve bidbid, \v 2 bekob inggolong ei weik ebe king ok be ipasang wal du-duli ti ve gululung be es gisov Yisu dabe gile be ino kup muele ti gireu utle ulis. \v 3 Bekob ivang itangi ei na ile be inei; “As mate mie. Juda as amol bamo (king) ebe gob eisir dabin ok.” Be ivtav ei. \p \v 4 Pilata gitangi eisir bambamo Juda ane gile vukuri be ginei; “Taunaute, ayeu gab ei gitangi yem ate gilek vukuri, veik undi be unatpweng are roro ge ve ayeu gali gen tiate ti ebe ei gilgum ok ite.” \v 5 Be Pilata geb Yisu gitangi eisir gile tis gululung ebe ipasang ve wal du-duli ok be tis kup muele ebe ino gireu ei utle ulis ok ge. Be ginei gitangi eisir be ginei; “Taundi Amol e.” \p \v 6 Amolmol bambamo ebe emb kulkul da ane nangge lum yamar ok be tis eisir kambam tupe ane, nas gile giwei Yisu be ital yaun avos bambamo ge be inei; “Os ei ireu ei-givsangin ile, Os ei ireu ei-givsangin ile.” \p Be Pilata ginei gitangi eisir be ginei; “Yem ate nok un-gas ei unde be unes ireu ei-givsangin ile. Ve ayeu gali gen tiate ti ebe ei gilgum ok ite ma.” \p \v 7 Beti eisir bambamo Juda ane iwel Pilata avo be inei; “Amei-mei luev ti giengk dangetok ginei amol etenik nimat vunu nikwai. Ve ei ginei yaun gipil ate be ginei, ‘Pomate ane Natu Ayeu.’” \p \v 8 Pilata giute yaun etok be ta ongo-nge bamo molge. \v 9 Beti ginumul gile givarkei taku ebe ve inaute amolmol as yaun ok vukuri be giutani Yisu be ginei; “Mie amol nam inend ane?” Bemem Yisu ginei yaun ti gitangi ei ite. \v 10 Beti Pilata ginei gitangi ei be ginei; “Namnambed be mie guwel awangg yaun ite? Awangg gwangne gitangi ebe ve nahlang mie be nule ok, be awangg gwangne gitangi ebe ve nas mie nireu ei-givsangin ok. Bemem mie wat gutpweng etok are ite me?” \p \v 11 Yisu giwel Pilata avo be ginei; “Ginei Pomate ebe gibweg einggoto ok nemb gwangne nitangi mie ite, atob miam gwangne etenok gitangi ebe atob numbweg nuwei ayeu ok ite ma. Dangetok be amol ebe gitak ayeu gisov mie bagem ok, ei ane tiate bamo molge gitlek miam.” \p \v 12 Pilata giute yaun etok beti gilgum ve ginei nihlang Yisu be nile. Bemem eisir bambamo Juda ane ital yaun avos bambamo ge gitangi ei be inei; “Ginei mie guhlang amol etenok be gile, atob amei andi mie weik amol ti ebe ges valir gitangi amol bamo Rom ane (Sisa) ebe geb amolmol tepwengge dabin ok. Amol ebe gital ate ginei king ok, amol etok ebe ges valir gitangi amol bamo (Sisa) ebe geb amolmol tepwengge dabin ok.” \p \v 13 Pilata giute yaun etok be gigas Yisu gitangi eisir gile, be ei ate gile gibweg giwei lopong ebe imbweg ve iute iute amolmol as yaun ok nangge taku ebe ital inei vat tap-tape ok. Be ital are etok giengk Hibru avos inei Gabata. \v 14 Be as mate dongke etok ge giengk ebe ve inamdil ti vukuri be Juda undi as Sonda Pasova ane ok. Be givin etok ande as matano gile givarkei luvwe ge, be Pilata ginei gitangi eisir bambamo Juda ane be ginei; “Taundi aim amol bamo (king) ebe geb aim dabin ok e.” \p \v 15 Be eisir ital yaun avos bamo ge ginumul gitangi Pilata be inei; “Os ei vunu ireu ei-givsangin ile ikwai.” \p Beti Pilata giutani eisir be ginei; “Yem tangg aim givin ve ayeu nas yem aim amol bamo (king) ebe geb yem dabin ok nireu ei-givsangin nile me?” \p Be eisir bambamo ebe emb kulkul da ane nangge lum yamar ok iwel Pilata avo be inei; “Amei-mei amol bamo ti ebe geb amei dabin givin ok ti givang ite ma. Be amol bamo ebe geb amei dabin ok, ete Rom as amol bamo (Sisa) ei dongke ge.” \v 16 Beti Pilata geb Yisu gitangi eisir gile ve ines ei nireu ei-givsangin. \s1 Amolmol valir ane es Yisu gireu ei-givsangin \p \v 17 Beti eisir itwem Yisu be ile. Yisu ei ate gigas ane ei-givsangin be amolmol valir ane itwem ei be ile love imbielk ve taku ti ebe ital inei dabas tulkwe ok. Be ital giengk Hibru avos inei Golgada. \v 18 Kob ete es ei gireu ei-givsangin nangge taku etok. Amolmol valir ane es amol ailu gireu ei-givsangin givin, amol ti gikaiwel tavlu be ti gikaiwel tavlu be Yisu gisov luvwe. \p \v 19 Be Pilata giro yaun ake ti bwalbwale dang eteik: Juda as Amol Bamo (King) ebe geb eisir dabin ok etenik. Ei Yisu Nasaret ane. Be es yaun etok gile Yisu ane ei-givsangin gideb dabe ane. \v 20 Be taku ete es Yisu gireu ei-givsangin nangge ok giengk gibloblo nam luvwe ge, be amolmol Juda ane ebe ilauk ilek be inme ok, ili be isam yaun nok. Be Pilata giro yaun nok ve Hibru be tis Rom be Grik as yaun givin weik etok ge. \v 21 Beti eisir Juda as amolmol bambamo ebe emb kulkul da ane nangge lum yamar ok, ile inei gitangi Pilata be inei; “Mie nuro nunei ‘Juda as Amol Bamo (King)’ ite ma. Mie nuro dang eteik nunei, “Amol etenik ginei, ‘Amolmol Juda ane as Amol Bamo (King) ayeu.’” \p \v 22 Be Pilata giwel eisir avos be ginei; “Gitangi ite. Yaun ete ande ayeu garo bwalbwale gikwai ok, atob niengk lavo.” \p \v 23 Amolmol valir ane es Yisu gireu ei-givsangin gile gikwai kob bais gisov ane kup malar ane be isiel gil-kili gile ake aivat, be ivwat ake dongke dongke gitangi is ate ge. Be ivwat ane kup undib bamo ebe nangge savwalo be gisov love gile gitak va ok givin. Bemem Yisu ane kup undib bamo etok ane lavo ebe iril ok giengk ite ma. \v 24 Beti eisir valir ane nok inei ve is ate be inei; “Eitit tanaure kup undib bamo etenik gil-kili bwaya, be tanes bwas be tandi, tanei amol ret atob nivwat kup etenik.” Amolmol valir ane ilgum gen dangetok beti yaun ti ebe giengk Pomate ane kapia ok ande ano gile. Ve yaun nok ginei dangeteik: “Eisir imbwas awangg kup gitangi is ate ge be ivwat. \p Be es bwas ve indi inei amol ret atob nivwat awangg kup undib bamo ebe nangge savwalongg be gisov love gile gitak vangg ok.” \p \v 25 Yisu tine gabu malavie ebe Kilaupas arwe ok be tis Malia Magdala ane, sotol ivarkei imbloblo Yisu ane ei-givsangin ebe gikaiwel. \v 26 Yisu gili tine be tis ane singamolomb ayeu (Jon) ebe ta givin ayeu gitlek ok, ebe avarkei ale ambloblo ei ane ei-givsangin ebe gikaiwel ok, be ginei gitangi tine be ginei: “Ute kob; Galkik etenik ande mie natum etenok.” \v 27 Bekob ginei gitangi ayeu be ginei: “Galkik etenik ande mie tinem etenok.” Beti givin sawa etok ge ayeu gagas Malia gale ebe angg nam ok be gab ei dabin. \s1 Yisu gimat vunu \p \v 28 Yisu gitpweng are ginei ande ei geb ane kulkul walang ok love ande ma gikwai, be ei gilgum veik nilgum yaun ebe giengk Pomate ane kapia ok be ano nile. Beti ginei: “Ayeu bui ges au.” \v 29 Be bui vavis (viniga) gen-mate ti gibweg etok, beti eisir iro gen muai-muai ti weik ebe kol muai-muai ok utuv gisov bui vavis nok bekob idgin gisa kabut ti be isu gireu gitangi Yisu gile ve ninum. \v 30 Yisu ginum bui nok gikwai bekob ginei; “Ande ma gikwai.” Ei ginei yaun etok gikwai be gitle atle dubi butu be gimat vunu. \s1 Amolmol valir ane iro Yisu ve i gisov ra-rali \p \v 31 Be givin as mate etok ete eisir Juda ipasang is ate ve Sonda Pasova ane. Beti eisir ile iutani Pilata veik ninei be eisir inde be ines amolmol ebe ikaiwel ei givsangin ok vas bud-butu, veik inmat vunu seukie-ngge, be inemb eisir inde intak inkwai ei-givsangin. Ve eisir bwais ve amolmol ebe ve inmat vun-kunu ok utlas ulis nikaiwel ei givsangin sinsin-ge nivin ete Sonda Sabat ok. \v 32 Beti amolmol valir ane ile be es amol ailu ebe es is gireu ei ivin Yisu ok vas bud-butu. \v 33 Bekob itangi Yisu ile, bemem ili ebe ande ei gimat vunu gikwai ok beti es ei va butu ite. \v 34 Bemem eisir valir ane nok as amol ti giro Yisu gisov ete ra-rali ok ve i. Be seukie-ngge twerk tis bui givwat dodo-donge gisov i nok lavo. \v 35 Ayeu Jon ebe gali gen etok gisov matanongg ok, ete ganei gen etok ane yaun. Be ayeu ate gali ganei yaun ete ayeu ganei ok, etok yaun ano molge. Dangetok be yem aplongg aim nivin ge. \p \v 36 Gen bambamo etok meng gihlang, beti yaun ebe giengk Pomate ane kapia ok ande ano gile. Ve yaun nok ginei dang eteik: “Atob eisir ines ei tulkwe ti butu ite.” \v 37 Be yaun nok ti vukuri ginei dang eteik: “Atob eisir matanos nitut nimbweg amol ebe warik iro ve i ok.” \s1 Ispun Yisu gisov nalk avo ebe itav nangge vat ok \p \v 38 Bwayage kob Josep Arimatia ane gile be giutani Pilata ve nivwat Yisu utle ulis nile be nispun. Be Josep nok ei amol ti ebe givang mul ve Yisu ane yaun ge ok, bemem ei ginei ate vusa ite ve gipelk ve eisir bambamo Juda ane. Beti Pilata ginei gitangi ei ve nile be nivwat. Josep gile be geb Yisu utle ulis nangge ei givsangin gisov meng gitak nalk. \v 39 Be Nikodimos, amol ebe warik gitangi Yisu gile gimungg mate ge ok, givwat ei ailu ane tui ebe itak gisov gen-mate dongke ge ok be givang givin Josep. Be ei tui etok ane bunam gitlek padi bek ti ane bunam. \v 40 Amol gabu ile be ilgum gen gitangi eisir Juda as luev ebe ispun ispun as gimat ok, be gabu iravu Yisu utle ulis tis ei tui ukwas etok ve kambam bogbogo bamo ti. \v 41 Be nalk avo gimat ane ti giengk gibloblo taku ete es Yisu gireu ei nangge ok. Be nalk avo nok giengk aikawe molge gikwai nam ite, be ispun gimat ti gisov nalk avo nok ite nangge. \v 42 Be as mate etok ete eisir Juda ipas-pasang is ate ve Sonda Pasova ane, be Josep gabu Nikodimos gitangi ebe atob invwat Yisu utle ulis inde sawa ti kob inaspun ok ite, beti gabu itak Yisu utle ulis gisov nalk avo etok tupe ge. \c 20 \s1 Yisu matawe be gimdil vukuri \p \v 1 Givin Sonda tistumi-ngge, tumi gisov nalk ge nangge be Malia Magdala ane be tis avie gaptol subu ile ve invail Yisu ane umbub. Malia Magdala ane nok gili vat bamo ebe giengk gisil Yisu ane nalk avo ok, ande gidug-dug gile giengk aikawe gikwai nalk avo. \v 2 Beti ei gituvki ge gitangi Pita be tis ayeu Jon ebe Yisu ta givin ayeu gitlek ok, ginme be ginei; “Ande ivwat Amol Bamo gikwai nalk avo be amei tangg amei gisgil. Wali ande ile itak ei giengk sawa inend?” \p \v 3 Beti eilu Pita amdil be ale ete nalk avo ok. \v 4 Eilu Pita amei gabu ge atuvki ve ale, bemem ayeu gab tulkwangg vier be gabielk ebe nalk avo ok gimungg bekob Pita. \v 5 Ayeu gabielk be gavarkei ete nalk dobo ok ge be gatlek nangg gisov nalk avo ebe Yisu giengk ok, okob gali kambam bogbogo ebe giengk nalk aplo ok bemem gasov nalk avo nok gale ite. \v 6-7 Be Pita vemul ginme kob mang-mangi gisov nalk avo gile. Pita vepie gisov nalk aplo gile be gili kambam bogbogo bamo ebok be tis kambam den-den subu be tis kambam den ebe iravu Yisu dabe ok ge giengk nalk aplo. Be imual kambam ebe iravu Yisu dabe ok love vie-ngge be itak giengk atane ge. \v 8 Bekob ayeu vepiangg gasov nalk avo gale gavin be gali gen bambamo etok be aplongg givin ge ganei Yisu ande matawe be gimdil vukuri. \v 9 (Givin sawa etok ete eisir itpweng yaun ebe giengk Pomate ane kapia ok are ite nangge.) Ve yaun etok ginei dangeteik; Atob Yisu matawe be nimdil nangge taku gimat ane vukuri. \v 10 Bekob eilu anumul ale ebe nam ok. \s1 Malia Magdala ane gili Yisu \p \v 11 Malia ginumul gile givarkei gibloblo nalk avo be gitlek na gisov nalk avo be giteng giteng givarkei. \v 12 Bekob gili angela ailu ino gen bogbogo ge be ande ile imbweg Yisu lavo ebe giengk ok nangge ebe nalk avo ok. Amol ti gibweg gideb dabe ane be ti gibweg gideb va ane. \v 13 Be sulu iutani Malia be inei; “Mie guteng ve ret?” \p Malia giwel sulu avos be ginei; “Ande amolmol inme be ivwat awangg Amol Bamo gikwai, be ayeu gali taku ebe ande ile itak ei giengk ok ite.” \v 14 Malia ginei yaun etok gikwai be veve niro na vukir ok gili Yisu ete givarkei nik. Bemem Malia gitpweng ei are ite. \p \v 15 Yisu giutani Malia be ginei; “Mie guteng ve ret?” \p Malia gili ei be ginei bwat amol ebe geb taku etok dabin ok, beti giwel ei avo be ginei; “Amol bamo, ginei mie guvwat ei gikwai, kob unei taku ebe gule gutak ei giengk ok binge itangi ayeu, veik nale be navwat ei.” \p \v 16 Yisu ginei gitangi ei be ginei; “Malia.” \p Malia giro na vukir be ginei gitangi ei giengk Hibru avos ge be ginei; “Raboni.” Tanro are etok vukir tanei “Gidung.” \p \v 17 Yisu ginei gitangi ei be ginei; “Bagem inme omb Ayeu bwaya. Ve Ayeu gareu gale ebe Tamangg ok ite nangge. Bemem mie nu-numul nutangi awangg male gen nule be nunei; ‘Ayeu ve nareu natangi Tamangg, be yem Tamangg aim nale. Ayeu atob natangi angg Pomate, be yem aim Pomate nale.’” \p \v 18 Beti Malia Magdala ane nok ginumul gitangi amei singamolomb ginme be ginei; “Ande ayeu gali Amol Bamo gikwai.” Be ei ginei yaun ebe Yisu ginei gitangi ei ok gitangi amei. \s1 Yisu gile gihlang ve ane singamolomb gen \p \v 19 Givin Sonda etok ane gibok, amei singamolomb aro amei ate sut asov nam ebe ayengk ok aplo ale ambweg be as nam avo gile. Ve amei anei bwat atob bambamo Juda ane ines amei vunu nivin, beti apelk be as nam avo gile. Bekob Yisu ginme givarkei gisov amei luvwe butu ge be ginei gitangi amei be ginei; “Aplongg aim bunam bwaya.” \v 20 Ei ginei yaun etok gikwai kob ges bili lavo ebe giengk bage be tis ra-rali ok ru gitangi amei. Beti amei tangg amei vevie-ngge ve ande ali Amol Bamo. \v 21 Be Yisu ginei gitangi amei vukuri be ginei; “Aplongg aim bunam bwaya. Tamangg gihlin ayeu be ganme, dangetok beti atob ayeu nahlin yem be unde weik etok ge.” \v 22 Ei ginei yaun etok bekob giyuw avo ukwas giwei amei be ginei; “Un-gas Ngalau Yamar ilek. \v 23 Ginei yem tangg aim nivalngan amolmol subu as gen tiate ebe ilgum ok, okob eisir as tiate etok atob ma nikwai. Be ginei yem unggas eisir as tiate etok ane yaun ta niengk, okob atob eisir as tiate etok atob niengk dangetok. \s1 Tomas gabu Yisu \p \v 24 Givin ebe Yisu ges ate ru gitangi amei ok, be givin etok ete amei-mei amol ti gibweg givin ite. Amol nok are Tomas, be ital are ti inei (bwa-bwak ve tine vie ve sulu ailu gipil dongke.) \v 25 Beti amei subu ebe ali Yisu gikwai ok, anei gitangi ei be anei; “Ande amei ali Amol Bamo.” \p Bemem Tomas nok ginei gitangi amei be ginei; “Ginei ayeu nali bili lavo ebe giengk ei bage tap-tape ok ite, be natak baingg kuku nisov bili lavo ebe giengk ei ra-rali ok ite, atob ayeu aplongg nivin ite. Ma yapin.” \p \v 26 Amei singamolomb ambweg amei nam aplo ge dangetok love ande Sonda ti gile gikwai. Be givin etok ete Tomas ok gibweg givin amei be tepwe ambweg ebe nam aplo ok be as nam avo gile. Bekob Yisu ginme givarkei gisov amei luvwe butu ge be ginei; “Aplongg aim bunam bwaya.” \v 27 Bekob ginei gitangi Tomas be ginei: “Utak bagem iwei ayeu baingg tap-tape be uli bili lavo ebe giengk ayeu baingg tap-tape ok. Be bagem kuku isov bili lavo ebe giengk ayeu ra-ralingg ok ile be uli. Be aplom ailu ailu bwaya be aplom nivin ge.” \p \v 28 Be Tomas giwel ei avo be ginei; “Amol Bamo, Mie awangg Pomate.” \p \v 29 Yisu ginei gitangi Tomas be ginei; “Ande mie guli ayeu gisov matanom beti aplom givin me-ra? Bemem ayeu avongg nivwat eisir ebe ili gen ano ite, be aplos givin ge ok ares.” \s1 Yaun ete Jon giro bwalbwale gisov kapia etenik ok ane dabe \p \v 30 Yisu gilgum gen bambamo walang molge giengk ane singamolomb-gen amei nangg amei be ali, bemem ayeu Jon garo gen etok tepwengge ane yaun gisov kapia etenik ite ma. \v 31 Bemem ete ande ayeu garo gikwai nik, etok ayeu galgum veik yem aplongg aim nivin unei Yisu ei eitit and Amol Bamo (Mesia) ebe ve nemb eitit dabin ok. Be Pomate ane Natu ei. Dangetok be ginei eitit aplond nivin ei, atob eitit tanambweg matawand nemb ta ge ve ei ane. \c 21 \s1 Yisu ges ate ru gitangi ane singamolomb-gen bage tavlu be ano ailu \p \v 1 Bwayage kob Yisu ges ate ru gitangi ane singamolomb-gen amei dubi ti nangge bui kapul Taibirias. Ei ane luev ebe ges ate ru gitangi amei ok dang eteik; \v 2 Givin sawa etok ete Saimon ebe ital are ti inei Pita ok gabu Tomas ebe ital inei Bwa-bwak ok, be Natanael Kana-an ane nangge Galilaia as taku. Be eilu Jems be tis Yisu ane singamolomb-gen subu as amol ailu ivin. \v 3 Pita ginei gitangi amei be ginei: “Ayeu ve nale ve nalgum wenk.” Beti amei anei gitangi ei; “Tale ma.” Beti amei ale be asu ei-vovo ti gile givwew be ale, bemem tambok undib etok amei anggas wenk natu ti ite molge ma yapin. \p \v 4 Be gibloblo ve niro vusa ane, be Yisu ande gile givarkei ebe alus ok. Bemem amei ali ei be tangg amei gisgil ve anei bwat amol ebeok ti. \v 5 Be bwayage kob Yisu giutani amei be ginei; “Nunus gaptol, ande ulgum wenk subu me ma?” Be amei awel ei avo be anei; “Ma yapin.” \v 6 Be ei ginei gitangi amei be ginei; “Baingg aim vier ve aim wasang isov gielk indeb ei-vovo tavlu ane indeb baingg aim mol ane, be atob un-gas wenk subu.” Beti amei atak amei wasang gisov gielk gile vukuri love ande wenk anongge molge gisov wasang gile, be amei algum ve anarwel wasang nipil bemem gitangi ite. \p \v 7 Beti amei singamolomb amei amol ti ayeu, ebe Yisu ta givin gitlek ok ganei gitangi Pita be ganei; “Amol Bamo nok eteok.” Pita giute ebe, Amol Bamo nok eteok ok, beti givir-viri ane kup ebe galkik giwaulu be giengk ok gireu ate be vepie gisov bui be gikut-kwet. \v 8 Be amei subu avwes ei-vovo be arwel wasang tis wenk ale apil ebe alus ok, ve amei avwew aikawe kasop gege akwai ebe alus ok. \p \v 9 Amei avwes love ale atung alus be ali yev mate ti giengk etok be ande itak wenk gile yev nok be yev gen giengk, be ben subu ok giengk givin. \v 10 Yisu ginei gitangi amei be ginei; “Unde unvwat wenk galk gisov wasang ok subu unme.” \v 11 Beti Pita gile ebe ei-vovo ok, be girwel wenk tis wasang gipil aplo gile. Be wenk ete gisov wasang ok, anongge be bambamo ge. Wenk nok gitangi 153. Wenk etok gitlek molge bemem wasang giti-titip ite ma. \p \v 12 Be Yisu ginei gitangi amei be ginei; “Unme be unen ben kob.” Be amei mei amol ti gitangi ebe ve niutani Yisu be ninei; “Mie amol ret,” ok ite ma. Ve amei atpweng are gikwai anei Amol Bamo nok etenik. \v 13 Bekob Yisu geb ben tis wenk gitangi amei be an. \p \v 14 Yisu matawe be gimdil nangge taku gimat ane gikwai kob ete ges ate ru gitangi ane singamolomb-gen amei. Be etenik ei ges ate ru bulwer aitol ane etenik, ve nolge ei ges ate ru mate ane beti ve luvwe ti ane be amei ali ei gikwai. \s1 Yisu gabu Pita \p \v 15 Amei tis Yisu an ben be ma gikwai kob ei ginei gitangi Pita be ginei; “Jon natu Saimon, Mie wat tam givin ayeu anongge gitlek eisir subu etenik me?” Pita ginei gitangi ei be ginei; “Amol Bamo bingano, mie guli gikwai gunei ayeu tangg givin mie.” Be Yisu ginei gitangi ei be ginei; “Mie nomb ben nitangi awangg bwelk sipsip be nomb eisir dabin vie-ngge.” \p \v 16 Yisu giutani Pita vukuri be ginei; “Jon natu Saimon, mie tam givin ayeu me ma?” Pita giwel Yisu avo be ginei; “Amol Bamo, bingano. Mie guli gikwai gunei ayeu tangg givin mie.” Be Yisu ginei gitangi ei be ginei; “Mie nomb ben nitangi awangg bwelk sipsip be nomb is dabin vie-ngge.” \p \v 17 Yisu giutani Pita bulwer aitol ane be ginei; “Jon natu Saimon, mie tam givin ayeu me ma?” Be Pita aplo bunam ve ebe Yisu gituani ei ve yaun dongke nok ge bulwer ailu gikwai beti ve ti vukuri ok. Beti ei giwel Yisu avo be ginei; “Amol Bamo, mie gutpweng gen walang ok are be ma gikwai, be mie guli gikwai gunei ayeu tangg givin mie.” Be Yisu ginei gitangi ei, “Nam nuli awangg bwelk vie-ngge.” \p \v 18 Ayeu nanei bingano ge nitangi mie nanei: “Mie guvang utlem ulis matas ge ete mie ate gubiti am bika be guvang gitangi ebe am tam gitung ok. Bemem asonge nivin ebe mie babamos amol ok, okob atob mie nurun bagem itin be amol ti atob nidgin mie bagem ta weik ete warik idgin ayeu baingg ta ok. Be atob in-gas mie nule taku ebe mie buam ve nule ok.” \v 19 (Yisu ginei yaun etok ve ges luev ebe asonge Pita nimat vunu nireu ei-givsangin, be nilgum Pomate are menihlang bamo ge ok ru yapin). Yisu ginei yaun etok be ma gikwai kob ginei gitangi Pita be ginei; “Uvang mul ve ayeu.” \s1 Eisir singamolomb as amol ti ebe Yisu ta givin gitlek ok ane yaun \p \v 20 Pita girau na lili be gili eisir singamolomb as amol ti ebe Yisu ta givin ei gitlek ok, gitau gile sulu Yisu ve gile. Amol nok ebe warik gibweg gile gibloblo Yisu be en ben imbweg be giutani Yisu be ginei; “Amol Bamo, amol ret atob ninei mie binge nitangi bambamo valir ane ok.” \v 21 Ete Pita gili amol nok be giutani Yisu be ginei; “Amol Bamo, amol etok atob nam nambed?” \v 22 Yisu giwel Pita avo be ginei; “Ginei ayeu tangg nitung ti ve amol etok atob nimbweg painge love ayeu nanumul nanme sin-ge, okob etok miam gen givin ite ma. Be mie unme be utau ile ayeu.” \p \v 23 Beti yaun ete amol etok atob nimat vunu ite ok, ande eisir singamolomb subu ok iute be ma. Bemem Yisu ginei ete atob amol etok nimat vunu ite ok ite ma. Ei ginei dangeteik ginei; “Ginei ayeu tangg nivin ve amol etok nimbweg love ayeu nanumul nanme kob ok, okob etok miam gen givin ite.” \p \v 24 Be amol etok, ete ayeu ate nok ete ganei gen bambamo etok ane yaun nik. Be ande ayeu garo yaun etenik gisov kapia gikwai. Be ande eitit tatpweng are tanei yaun ete ayeu ganei ok, ano molge. \p \v 25 Yisu gilgum gen bambamo subu givin be amei ali. Bemem ginei amol ta gitung ve niro gen bambamo etok tepwengge ane yaun nitangi ge nisov kapia, atob kapia nok niengk nalk bamo nik avut.