\id EPH - Iwal NT [kbm] -Papua New Guinea 1984 (web version -2013 bd) \h EPESES \toc1 Pol ane kapia gitangi amolmol Epeses ane \toc2 Epeses \toc3 Ep \mt1 Pol ane kapia gitangi amolmol Epeses ane \c 1 \p \v 1 Pomate ane tangg givin beti geb ayeu Pol ve Yisu Kilisi ane amol kulkul ane. Ayeu garo kapia etenik gitangi Pomate ane amolmol-gen nangge Epeses ebe aplos givin Yisu Kilisi ok. \v 2 Ayeu tangg givin ganei Tamand Pomate gabu Amol Bamo Yisu Kilisi inemb as tas-viti be tis as yaun bwaibwaya nilek nivang nivin yem. \s1 Pomate geb gen vevies walang ok gitangi eitit ve gisov Yisu Kilisi ane ge \p \v 3 Eitit avond nivwat Pomate eitit and Amol Bamo Yisu Kilisi Tame are, ve Kilisi ane amolmol-gen eitit beti Pomate geb gen vevies gulumb ane gitangi eitit ve niro dalgond ta. \v 4 Warik vaku ge ei gipasang nalk ite nangge, be ei geb eitit gimungg yapin ve Kilisi ane gen. Veik tanvang vie-ngge be tanalgum gen tiate bwaya, velob ei nili eitit tiate, ve ei tangg givin eitit ano ano-ngge. \v 5 Pomate tang gitung gen etok gimungg yapin ve atob ninggas eitit ve natu-nggen, beti geb Natu Yisu Kilisi ginme be gimat vunu ve eitit ane. Ei gilgum gen etok gitangi ebe ei ate ane tangg givin ok. \v 6 Dangetok be eitit avond nivwat Pomate are ve geb gen vie molge gitangi eitit, ve geb Natu dongke ebe tangg givin gitlek ok gitangi eitit. \v 7 Pomate ta-viti ve eitit bamo molge beti geb Kilisi ginme be gimat vunu ve eitit ane, be ane twerk gisin eitit and gen tiate ebe talgum ok tepwengge gikwai. \v 8 Ei geb gen vevies walang ano gitangi eitit ve gisov Ei Amol tis dabe gwet bamo be gitpweng gen walang ok are. \v 9 Be warik Pomate tang gitung ve ginei atob nes gen ebe givuaivun ate ge ok ru nitangi eitit ve nemb Kilisi ninme nalk. Beti ei gilgum gen gitangi ebe warik ei ate tang gitung gimungg yapin ok. \v 10 Be gen ebe Pomate tang gitung ve nilgum ok eteik, ginei sawa ebe ei tang gitung yapin ok menihlang okob atob ei niro gen walang ok, nangge gulumb be tis nalk sut nisov dongke be nemb Kilisi ve nemb gen walang etok dabin. \p \v 11 Beti gen walang ok ande meng-gihlang gitangi ebe warik ei tang gitung gimungg yapin ok. Pomate geb eitit ebe tavang tavin Kilisi ok ve ane amolmol-gen gisov ei ate ane yaun ebe warik tang gitung gimungg yapin ge ok. \v 12 Dangetok be eitit ebe warik aplond givin Kilisi ok, avond nivwat Pomate ane bogbogo. \v 13 Be yem ebe ute mateu gipil luev ebe Pomate ve nemb eitit ru be aplongg-aim givin Kilisi ok, yem ok weik etok ge, Pomate geb yem ve Kilisi ane amolmol-gen gikwai ve geb Ngalau Yamar ebe warik gibiti ane yaun gimungg ok gitangi yem gikwai. \v 14 Ngalau Yamar etok, etok gen vie ebe warik Pomate gibiti ane yaun gimungg ve nemb nitangi eitit ok ane tuvweng. Be ei geb Ngalau Yamar gitangi eitit ve gisov ei geb eitit ve ane gen gikwai veik tanambweg be tanasge sawa ebe ei ve ninme be ninggas eitit tande tanambweg tanvin ei ok. Dangetok be eitit avond nivwat bogbogo dabe Pomate are. \s1 Pol ane miengk \p \v 15 Ayeu gaute yem aplongg-aim givin Amol Bamo Yisu gwangne molge, be tangg-aim givin amolmol walang ok ebe aplos givin Pomate ok ane binge, \v 16 beti ayeu gas miengk be ganei angg tangg-vie gitangi Pomate ve yem ane gigas ta ge. Be tang-gitung yem gisov angg miengk aplo givin. \v 17 Ayeu gas miengk gitangi eitit and Amol Bamo Yisu Kilisi ane Pomate, eitit Tamand bogbogo ane veik ei nemb Ngalau Yamar nitangi yem be nemb dabas gwet vie nitangi yem love unatpweng ei ane yaun ane dabe arkare veik unatpweng Pomate are bupwe-ngge. \v 18 Be gas miengk gitangi Pomate givin ve niro yem aim tangg-aim gitung ta veik unatpweng gen vie molge ebe ei gilgum ve geb eitit ve ane amolmol-gen be tambweg ve tasge ve asonge nemb nitangi ane amolmol-gen nindeb mul ane ok are. \v 19 Ayeu gas miengk givin veik yem unatpweng ei ane gwangne ebe gitlek gwangne walang etek ok, ebe geb kulkul nangge eitit bui ane aplond ok are. Be ei ane gwangne nok, \v 20 ete warik ges Yisu itin nangge taku gimat ane be gigas ei gireu gile gibweg gibloblo ei ate nangge ane taku ebe gulumb ok. \v 21 Be galkik etek ande Kilisi ge geb amolmol bambamo ebe tis ares ok, be tis amolmol ebe ivarkei mate ve amolmol ok, be amolmol bambamo ebe emb amolmol dabin ok, be amolmol lai ane be tis pomate walang ok dabin. Be tis gen walang ete galkik giengk nik be gen be asonge menihlang nindeb mul ane ok givin. Ei ge geb gen bambamo etok tepwengge dabin. \v 22 Pomate gitak gwangne walang ok gisov Kilisi ane gwangne ane lu, be geb ei weik amolmol bui ane walang ok as twelk be Amol Bamo ebe geb amolmol bui ane tepwengge dabin ok. \v 23 Be amolmol bui ane tepwengge weik Kilisi utle ulis, be Kilisi givang givin gen walang ok gitangi ge. \c 2 \s1 Pomate gilgum amolmol bui ane ebe imat vunu ok be imbweg matawas \p \v 1 Warik yem ulgum gen tiate walang ano beti gen etok ges yem vunu tis dalgongg-aim matawangg-aim ane ge. \v 2 Be givin sawa etok yem uvang usov nalk etenik ane yaun be tis ngalau tiate ane gwangne ane lu. Ngalau tiate nok ete galkik geb kulkul nangge amolmol ebe utlas bua ve inaute Pomate ane mateu ok aplos. \v 3 Be warik eitit ok talgum gen dang ete eisir ok ve tasov eitit ate and tand gitung tiate ebe giengk aplond ok ane yaun ane lu ge be talgum gen gitangi ebe tand gitung ok. Dangetok be eitit ok gitangi ebe atob tan-gas Pomate ane tavavis ane ano ok. \v 4 Bemem Pomate Ei Amol ta-viti bamo ane be ei tang givin eitit gitlek molge. \v 5 Beti givin ebe ande eitit veve tanmat vunu tis dalgond matawand ane ge ve gisov and mongai ane ok, bemem ei gilgum eitit be ande tambweg matawand tavin Kilisi. Be gisov Pomate ane yaun bwaibwaya ane ge beti ei geb eitit ru. \v 6 Be ges eitit tis Kilisi Yisu itin nangge taku gimat ane be gitak eitit tambweg ane taku ebe giengk gulumb ok gikwai tavin Ei ate. \v 7 Pomate gilgum gen etok veik nes ane yaun bwaibwaya ru nitangi amolmol tepwengge be indi nivin as-mate walang ok. Be ei ges ane yaun bwaibwaya bamo etok ru gitangi eitit ve geb Kilisi Yisu ginme nalk ve eitit ane. \v 8 Be gisov Pomate ane yaun bwaibwaya ane ge beti ei geb yem ru ve gisov yem aplongg-aim givin Kilisi. Velob yem unei bwat yem ate ulgum gen etok bemem ma, etok gen ebe Pomate geb sin-gege gitangi yem ok. \v 9 Dangetok be amol ti gitangi ebe ve avo nivwat ate ve gen etok ane ok ite, ve kulkul ebe yem ulgum ok ane ano etok ite. \v 10 Bemem gisov Kilisi ane gwangne ane ge beti Pomate gilgum vie gitangi eitit be geb eitit ve ginei tanambweg matawand be tanalgum kulkul vie ebe warik ei gipasang gimungg yapin ve eitit ane ok. \s1 Pomate gidgin amolmol tepwengge ta ipil dongke weik gen ano dongke-ngge \p \v 11 Yem amolmol ebe nangge Juda ite ok, yem aim bambamo-gen ete eisir Juda ok ite beti yem ate ok weik etok ge. Be eisir Juda ebe iure utlas ulis veik nes ru ve eisir ande ve invang mul ve Pomate ok, eisir ital yem inei ‘Amolmol dabas ungglus.’ Be eisir nok bais iure utlas ulis bemem eisir ivang mul ve Pomate ite. Dangetok be yem tangg-aim nitung aim luev ebe warik uvang gimungg ok, \v 12 ve givin sawa etok yem uvang aikawe ukwai Kilisi be uvang weik Pomate ane amolmol Israel ane ebe geb is ok ite ma. Be uvang aikawe ukwai gen vie ebe warik Pomate gibiti ane yaun gitangi ane amolmol-gen nangge Juda be tis Israel ok. Be uvang nalk etenik be usge gen ti ebe asonge menihlang nindeb mul ane ok ite, be tangg-aim gisgil Pomate. \v 13 Bemem galkik etenik ande Yisu Kilisi gimat vunu be girwel yem amolmol ebe nangge Juda ite be uvang aikawe ukwai Pomate ok ule umbloblo Pomate. \v 14 Kilisi ei ate ge ete gilgum amolmol Juda ane be tis yem amolmol ebe nangge Juda ite ok be tapil dongke weik gen ano dongke-ngge, ve gilgum be eitit tambweg bongong vie. Ei geb ate be gimat be ges gen ebe givarkei amei Juda be yem ebe nangge Juda ite gili ok, gili gikwai. \v 15 Ei ges Juda as yaun balang (luev) walang ok tis ane yaun kulkul ane be ane luev tepwengge gili veik nilgum eitit tepwengge amei Juda be tis yem ebe nangge Juda ite ok tanvang tanpil dongke weik gen dongke-ngge, be tand nivin it ate be tanambweg vie-ngge. \v 16 Kilisi gimat vunu gireu ei givsangin ve ges valir ebe giengk amei Juda be yem ebe nangge Juda ite luvwe ok gili be gilgum be eitit tepwengge metahlang weik gen dongke-ngge, be ges Pomate ane ta-vavis gili be gilgum be eitit tavang vie tavin Pomate. \v 17 Beti Kilisi ginme be ginei mateu gipil yaun bwaibwaya ane binge vie gitangi yem ebe nangge Juda ite ok ebe uvang aikawe ukwai Pomate ok be tis amei Juda ebe avang avin Pomate ok. \v 18 Ve Kilisi nok ete ges eitit tepwengge, amei Juda be tis yem ebe nangge Juda ite ok and luev ve geb Ngalau dongke nok ge ve gitwem eitit tepwengge tatangi Tame tale. \v 19 Dangetok be galkik etenik ande yem amolmol ebe nangge Juda ite ok weik amolmol taku ti ane vukuri ite. Yem ande unme uvang usov Pomate ane amolmol-gen aplo, be yem weik Pomate ane amolmol givin. \v 20 Be Pomate gitav yem weik ebe nam ok, gisov nam lavo ebe Kilisi ane amolmol kulkul ane amei aposel be tis eisir ebe inei Pomate avo ok apasang ok. Be Kilisi ei ate weik twelk nam nok ane. \v 21 Be nam nok ane gen walang ok gigas gireu Kilisi dongke-ngge, be ei gilgum love atob nam nok menihlang weik Amol Bamo ane lum yamar ti. \v 22 Pomate gipasang yem weik ebe ane nam ok, uvin eisir ebe aplos givin ei ok veik Ngalau Yamar be tis Ei ate ok inambweg nam nok aplo. \c 3 \s1 Pol ane kulkul ebe gilgum nangge amolmol dabas ungglus as taku ok \p \v 1 Gisov gen etok ane ge, beti ayeu Pol ebe gabweg kapual-lu ve Kilisi Yisu ane kulkul ane veik namb yem amolmol ebe nangge Juda ite ok ru ok, gas miengk gitangi Pomate ve yem ane. \v 2 Bingano molge, yem ute gikwai ve Pomate gilgum vie molge gitangi ayeu beti geb kulkul vie etenik gitangi ayeu be galgum ve yem ane. \v 3 Pomate ges ane tang gitung ebe warik givuaivun ate ge ok ru gitangi ayeu, gitangi yaun ake ti ebe warik ayeu garo gisov kapia be gab gilek gitangi yem ok. \v 4 Be ginei yem unsam yaun etok vevie-ngge, atob yem unatpweng are ve ayeu gatpweng Kilisi ane yaun bambamo ebe givuaivun ate ge ok are gikwai. \v 5 Be as-mate walang ok, givin ebe warik ok Pomate ginei yaun etenik vusa gitangi amolmol ite. Bemem galkik Pomate ges ane yaun nok ru gitangi ane amolmol kulkul ane vevies amei aposel be tis eisir ebe inei ei ate avo ukwas binge ok, ve geb Ngalau Yamar be ginei vusa gitangi amei. \v 6 Be yaun ebe givuaivun ate ge ok ete dangeteik. Yem amolmol ebe nangge Juda ite ok, yem ute mateu beti ande amei Juda be tis yem ebe nangge Juda ite ok metahlang weik gen ano dongke-ngge givin ebe eitit metahlang ve Kilisi ane amolmol-gen ok. Be eitit tepwengge ande tanggas gen ebe warik Pomate gibiti ane yaun gimungg ok. \v 7 Pomate geb ayeu ve nalgum kulkul ve nanei mateu nitangi amolmol, be ei geb ane yaun bwaibwaya be tis ane gwangne sin-gege gitangi ayeu ve niro ayeu ta be nalgum kulkul etenik. \v 8 Ayeu gen sin-ge ti, gasov Pomate ane amolmol subu ane lu, be Pomate gilgum vie gitangi ayeu ve geb ayeu ve nanggas mateu ebe gipil Kilisi ane gen vevies tepwe ebe gitangi ve tanavnawi ite ok nale be nambul amolmol ebe nangge Juda ite ok. \v 9 Warik Pomate gipasang gen walang etenik be givin etok ei ges yaun etok ta. Be Pomate nok ebe gipasang gen walang etenik ok, ei ges yaun etok ta ebe warik. \v 10 Bemem galkik etenik ei gilgum dangetok veik amolmol bambamo ebe emb amolmol dabin ok be tis amolmol lai ane indi ebe ande amolmol bui ane ivang vie-ngge ivin isate ok, be inatpweng Pomate ane dabe-gwet gen walang ok ane are. \v 11 Ve warik ei tang gitung gimungg ve atob nilgum yaun etok ano nile, beti galkik ande yaun nok ano gile gipil Amol Bamo Kilisi Yisu ane kulkul. \v 12 Dangetok be eitit ebe tavang tavin Kilisi be aplond givin ei ok gitangi atob tantangi Pomate tande tis aplond dongke-ngge. \v 13 Dangetok be yem aplongg-aim bunam ve gen bunam ete ayeu gagas ve yem ane ok bwaya, ayeu gagas yem aim gen bunam veik nalgum be yem unambweg vie. \s1 Kilisi ane tang givin eitit \p \v 14 Bingano, Pomate gilgum yem ebe nangge Juda ite ok be tis amei Juda be tapil dongke weik gen dongke-ngge, beti ayeu gavswen vangg dubi gitangi Tamand \v 15 ebe eitit amolmol tepwengge nangge nalk be nangge gulumb tanggas and gen walang ok nangge ok. \v 16 Be gas miengk gitangi Pomate ve nemb Ngalau Yamar nitangi yem be niro yem ta ve ane gwangne. \v 17 Ayeu gautani Pomate ve yem aplongg-aim givin ei beti Kilisi atob nipasang ane nam ebe ve nimbweg ok nangge yem aplongg-aim. Be gas miengk gitangi Pomate givin veik niro yem ta be unvarkei gwangne be tangg-aim nivin aim ate. \v 18 Veik yem unde unvin Pomate ane amolmol tepwengge ebe aplos givin ei ok be un-gas gwangne love unatpweng Kilisi ane tang givin are. Kilisi ane tang givin eitit bamo molge be gitlek gile molge. \v 19 Be undi Kilisi ane tang givin ebe gitlek gen bambamo etenik ebe gitangi ve tanavnawi ite ok. Ayeu gas miengk gitangi Pomate givin veik ei ate nivang nivin yem tis ane gen vevies walang ok. \v 20 Ei gitangi atob nilgum gen walang ok nitlek gen ete eitit tas miengk be tautani ei ok be tis gen ebe tand gitung ge ok ve ane gwangne ebe geb kulkul nangge eitit aplond ok. \v 21 Pomate ane amolmol be tis Yisu Kilisi inalgum ei are menihlang bamo ge tis asmate walang ok ve Kilisi ane gwangne be niengk nemb ta ge. Bingano. \c 4 \s1 Eitit weik Kilisi utle ulis \p \v 1 Ayeu Pol ebe gabweg kapual-lu ve Amol Bamo ane kulkul ane ok, tang gitung ebe Pomate ande gital yem ok beti ve nas bing nitangi yem be nanei; Unes aim luev nitau nile ete Pomate ane tang gitung be gital aim ok ge. \v 2 Yem undang aim ate bwaya be unei yaun nitangi aim ate tis godongg-aim malk-malk ge. Be ginei yem aim nune-nggen subu emb bunam gitangi yem, okob tangg-aim vavis be un-go eisir bwaya. Bemem unes aim tangg-aim givin ru nitangi eisir be unei yaun vie-ngge nitangi eisir. \v 3 Ngalau Yamar gidgin eitit tepwengge ta tapil dongke weik gen dongke-ngge, dangetok be eitit tanemb kulkul painge-ngge ve tand nivin itate be tand-vavis ve itate bwaya. \v 4 Eitit tepwengge utland ulis dongke be ngalau dongke gitangi gen dongke ebe Pomate gital eitit ve tanasge ok, dangetok be eitit tanvang weik gen dongke-ngge. \v 5 Bingano, Amo Bamo dongke be yaun aplond givin ane ok dongke-ngge be amolmol tepwengge iringk bui sanggu weindongke-ngge ve Yisu are ane. \v 6 Pomate Ei dongke-ngge be amolmol tepwengge Tamas Bamo ebe geb gen walang ok avwut be geb gen tepwengge dabin ok. \v 7 Kilisi geb ane gwangne be tis ane dabe-gwet vevies ge sinsin-ge gitangi amolmol bui ane tepwengge gitang-tangi ge. \v 8 Dangebe yaun ebe giengk Pomate ane kapi ginei ok, \q1 “Ve givin ebe ei gireu gile eingoto ok, ei gigas amolmol kapual-lu ane dubi bamo ti be ivin ei ile, be gibwas gen vevies ge gitangi amolmol sinsin-ge.” \m \v 9 Be yaun ake ete “Gireu einggoto gile ok,” ane dabe namnambed? Yaun ake etok ane dabe dangeteik, Ei gisov ginme nalk be gisov nalk aplo gile gimungg. \v 10 Beti Amol nok ebe warik gisov ginme nalk ok ete ginumul gireu gile ebe einggoto molge ok veik nemb gen walang ok avwut nitangi ge. \v 11 Be yaun ebe giengk Pomate ane kapia ok ginei dangeteik, “Ei geb gen vevies sinsin-ge gitangi amolmol.” Yaun etok ane dabe dangeteik, Ei geb amolmol subu ve ane aposel be geb amolmol subu ve inei yaun ebe meng-gihlang nangge Pomate avo ok. Be geb amolmol subu ve yaengwaga be subu ve ngasaking tis gidungwaga. \v 12 Kilisi gilgum gen etok veik nipasang Pomate ane amolmol kulkul ane yapin be inalgum as gen walang ok nitangi luev ebe Pomate ane amolmol-gen ivang ok. Veik nilgum be Kilisi utle ulis ane binge menihlang bamo ge. Be Kilisi utle ulis etok weik Ei ate ane amolmol-gen. \v 13 Love eitit and aplond givin niro eitit tepwengge sut tanpil dongke be and tand gitung ok menihlang weik gen dongke-ngge be tanatpweng Pomate Natu are bupwe-ngge be tantumk love weik ete Kilisi Ei ate ok. \v 14 Dangetok be galkik ande eitit weik ebe nunus ok vukuri ite, be amolmol bingkasop ane as yaun nitin eitit be tanriv be tanra weik ete wavin tine gikari eivovo gilek be ginme ok ite. Ve amolmol dang dangetok ete itpweng luev ebe ve inyo-inyo amolmol ok are vie molge. \v 15 Be eitit dangetok ite, eitit tand givin itate be tanei yaun ano-ano ge gitangi itate. Beti ande eitit and gen walang ok meng-gihlang vie-ngge be tavang tavin Kilisi Ei ate ebe gen walang ok ane dabe giengk ei ok. \v 16 Be amol nok ete geb utland ulis ane gen walang ok dabin, be utland ulis ane gen walang ok gigas gireu ei dongke-ngge. Eitit bui ane weik ebe Kilisi utle ulis ok. Be ginei utland ulis ane gen natu-natu walang ok nemb ane kulkul nitang tangi ge, atob utland ulis nitumk bamo be gwangne nisov luev tand givin itate ane ge. \s1 Amolmol bui ane ines as luev vaku tis Kilisi ge \p \v 17 Ayeu gas bing ve yem be avongg ges Amol Bamo are givin, be tangg givin ve ganei yem unes aim luev weik amolmol dabas ungglus ane ebe tas gitung gen ano ti giengk aplos ite ok as luev vukuri ite. \v 18 Eisir as tas gitung gitangi gen aiweng tumi ane ge, eisir gitangi ebe atob in-gas dalgos matawas ane ebe Pomate geb ok ite ve eisir aplos dadani molge be itpweng gen ti are ite. \v 19 Be eisir itpweng gen maimayas ane are ite molge, be ilgum gen ungglus-ungglus walang ano gitangi ebe tas gitung giengk aplos ok. \v 20 Bemem imbul yem ve Kilisi ane luev dangetok ite. \v 21 Ei ane singamolomb-gen imbul yaun etenik be tis mateu nok gitangi yem gikwai gipil yaun ano ebe giengk Yisu Ei ate ok. \v 22 Dangetok be yem unkari aplongg-aim muanggane etok nikwai, ve yem aplongg-aim muanggane etok ete gilgum be os aim luev ungglus-ungglus walang ano weik luev bingkasop ane ebe gitangi ve unvalval amolmol as gen ok, gitangi ebe tangg-aim gitung ok. \v 23 Be yem unwel aim tangg-aim gitung be tis aplongg-aim vukuri be vie okob. \v 24 Be unro aimate vukir be monahlang weik amolmol vaku-vaku weik amol vaku ebe Pomate geb ok, be unes aimate ru ve luev yaun ano ane be tis gen yamar. \v 25 Dangetok be yem untau luev yaun bingkasop ane, be unei yaun ano-ano ge nitangi aimate. Ve Kilisi gidgin eitit tepwengge ta tapil dongke weik Ei ate utle ulis. \v 26 Ginei yem tangg-aim vavis, okob unsov aim tangg-aim vavis etok ane yaun ane lu bwaya. Be un-gas aim tangg-aim vavis etok ta love as nile nisov ite. \v 27 Yem unalgum be Sadam nitwep aplongg-aim nile bwaya. \v 28 Amolmol vaina ane invaina gen vukuri ite, eisir indi be inemb kulkul veik invwat as kulkul etok ane ano be inemb nitangi amolmol ebe gen ma ve is ok. \v 29 Be unei yaun ungglus-ungglus bwaya, yem unei yaun vie-ngge nitangi amolmol ete ve inaute yem aim yaun ok veik yaun ete yem unei ok, niro eisir as aplos givin ta be nipasang eisir. \v 30 Yem unalgum Pomate ane Ngalau Yamar be aplo bunam bwaya, ve ei geb Ngalau Yamar gitangi yem veik unatpweng are ve nivin ebe Pomate ve nemb ane amolmol ru be inambweg vie ok, atob ei nilgum be yem unambweg vie weik etok ge. \v 31 Yem unkari luev ebe tangg-aim vadbu be tangg-aim vavis be tis ebe aplongg-aim ges amolmol ok be luev ebe unggo aimate ok be tis ebe uhle aimate be luev yaun bingkasop ane be tis luev gen ungglus ungglus walang ok ane tepwengge nikwai. \v 32 Unpasang aimate vie-ngge be tangg-aim nivalngan aim gen tiate ete ulgum gitangi aimate ok be tangg-aim viti ve aimate, dangete Pomate tang givalngan yem aim gen tiate ve Yisu Kilisi are ane ok. \c 5 \s1 Eitit tanvang tansov bogbogo aplo ge \p \v 1 Yem ande meuhlang ve Pomate natu-nggen ebe tang givin gitlek ok gikwai, dangetok be untau nile Ei ge. \v 2 Be unvang tis tangg-aim nivin aimate ge, dangete Kilisi tang givin eitit be geb ate ve da ebe ane ukwas vie molge ok giwel eitit gitangi Pomate ok. \v 3 Yem ande mohlang ve Pomate ane amolmol-gen gikwai, dangetok be yem kakie nipil yaun ebe vevies ok ge nitangi aim ate, be untau luev wasi be tis kaluek ane. Ve amolmol ebe meihlang ve Pomate ane amolmol-gen ok bwais ve yaun ungglus-ungglus dangdang-etenik. \v 4 Be yaun tiate be tis yaun sinsin-ge be yaun molok subu ebe gitangi ve tanei nivin ite ok yem untau, be unei aim tangg-aim vie nitangi Pomate niwel yaun bambamo etok. \v 5 Yem ate utpweng are gikwai, ve amolmol ebe ilgum gen ungglus-ungglus ok tis eisir ebe tas gitung luev gen tiate ane giengk aplos ok, be tis amolmol ebe kaleuk tinas ok eisir etok ebe inei uie be es miengk gitangi pomate bingkasop ane ok. Eisir etok gitangi ebe atob in-gas gen vie ti nangge Kilisi gabu Pomate ebe emb as amolmol dabin ok ite molge. \v 6 Yem unsov amolmol ebe inei yaun bingkas-kasop ok as yaun ane lu ite, velob inarwel yem unde unsov gen tiate aplo. Ve asonge Pomate nemb vavavne nitangi amolmol ebe mongai ve Ei ane yaun ok. \v 7 Dangetok be yem unvang unvin eisir dang dangetok bwaya. \v 8 Bingano, warik yem uvang usov aiweng tumi aplo bemem galkik ande yem mohlang ve Amol Bamo ane amolmol-gen beti ande uvang usov Amol Bamo ane bogbogo aplo. Dang etok be unes aim luev weik amolmol ebe ivang tis Amol Bamo ane bogbogo ge ok. \v 9 Ve Amol Bamo ane bogbogo ges ane ano vevies walang ano be tis luev yaun ano ane. \v 10 Yem unatpweng gen etok are vevie kob, ve luev inend ete Amol Bamo tang givin. \v 11 Yem unvang unvin eisir ete es as luev aiweng tumi ane ok bwaya, ve luev etok ane ano vie ti giengk ite. Yem unes ru nitangi amolmol ve luev etok tiate. \v 12 Ve gitangi ebe atob tanei gen ebe eisir ilgum ivuaivun ge ok nile nihlang ok ite, ve atob nilgum be mai-mayand. \v 13 Ginei yev niro be gen subu niengk nitip atob amolmol indi be inatpweng are. \v 14 Ve gen subu ebe giengk gitip ok meng-gihlang ve gen bogbogo ane. Ve yaun ebe giengk Pomate ane kapia ok ginei dangeteik: \q1 “Yem amolmol ebe umat vunkunu ok, unamdil nangge taku gimat ane be atob Kilisi nemb ane bogbogo be niro yem.” \m \v 15 Dangetok be yem unemb aim luev dabin vie-ngge, be unvang weik amolmol ebe dabas gwet ma ok ite, yem unvang weik amolmol ebe itpweng gen arkares ok. \v 16 Galkik etenik yem unasge gen ti ite, yem unvang mul ve Pomate ge ve sawa etenik ande gen tiate walang ano meng-gihlang. \v 17 Dangetok be yem unalgum gen niriv be nira weik amolmol ebe dabas gwet ma ok ite. Yem unatpweng gen ebe Amol Bamo tang givin ve yem unalgum ok are vevie kob. \v 18 Unum bui vavis ge ite ve atob niyaing dabangg-aim gwet, yem unemb Ngalau Yamar ve nemb yem dabin be nitwem yem. \v 19 Be kakie nipil uie vevies subu ebe ges Pomate ane luev ru ok, weik pesalem be tis uie vevies subu nitangi aim ate, be unes pesalem be tis uie bwalbwale subu tis avongg-aim nivwat Amol Bamo are ge nangge aplongg-aim. \v 20 Asmate walang ok yem unei aim tangg-aim vie nitangi Tamand Pomate ve gen walang ok ane, ve eitit and Amol Bamo Yisu Kilisi are. \s1 Amolmol ebe tis arwasgen ok as yaun \p \v 21 Unsov aim ate ane lu ge ve yem aplong-aim givin Kilisi. \v 22 Be yem avie gaptol, yem unsov aim amolgen as yaun ane lu ge dangete usov Amol Bamo ane yaun ane lu ok. \v 23 Ve amol atob nemb arwe avie dabin weik ete Kilisi geb ane amolmol-gen dabin ok. Kilisi Ei Amol Bamo ebe geb ane amolmol-gen ru ok, be ei ane amolmol-gen weik ebe Ei ate utle ulis ok. \v 24 Dangetok be avie gaptol insov as amolgen as yaun ane lu vie-ngge dangete Kilisi ane amolmol-gen isov ei ane yaun ane lu ok. \v 25 Be yem amol gaptol, yem tangg-aim viti ve aim avie-nggen weik ete Kilisi ta-viti ve ane amolmol-gen be geb ate giwel eisir ve nemb is ru ok. \v 26 Ei gilgum gen dangetik, ei geb ane yaun gitangi amolmol gimungg be iro is ate vukir bekob iringk bui sanggu ve gisin as gen tiate tepwengge gikwai be geb is gitangi Pomate gile ve ane gen. \v 27 Veik nilgum ane amolmol-gen love invang nitangi ebe ei ate ane tang givin ok. Be luev gen tiate ane ti me yaun bingkasop me gen tiate ane subu niengk nangge eisir aplos vukuri ite. \v 28 Dangetok be Kilisi Ei ate be tis ane amolmol-gen atob menahlang weik gen ano dongke-ngge. Be amol gaptol ok atob tas nivin arwasgen weik ete tas givin isate ok. Amol ti ebe tang givin arwe ok, ei tang givin ei ate weik etok ge. \v 29 Amol ti utle bua ve utle ulis ite molge, ei givkwen utle ulis be geb ate dabin vie molge dangete Kilisi gilgum gitangi ane amolmol-gen eitit ok. \v 30 Ve Kilisi Ei ate be tis ane amolmol-gen eitit weik gen ano dongke-ngge. \v 31 Be gisov yaun etenik ane ge beti yaun ebe giengk Pomate ane kapia ok ginei dangeteik: \q1 “Amol atob nikwai tine gabu tame be nile nivang nivin arwe, be sulu atob invang weik gen ano dongke-ngge.” \m \v 32 Yaun etenik ane dabe bamo molge be ayeu gatpweng are dangetok ganei, yaun etenik gipil Kilisi be tis ane amolmol-gen. \v 33 Bemem yaun etenik gitangi yem givin weik etok ge, amol gaptol atob tas nivin arwas gen be avie gaptol atob insov as amolgen as yaun ane lu ge. \c 6 \s1 Nunus tinas gen be tis tamas gen as yaun \p \v 1 Nunus amol be nunus avie, yem unsov tinangg-aimgen tis tamangg-aimgen as yaun ane lu ge ve Amol Bamo are ane. Ve luev etok ete vie molge be gitangi ebe ve tanvang mul ok. \v 2 Ve yaun ebe giengk Pomate ane kapia ok ginei dangetik: \q1 “Mie nupasang tinem gabu tamem vie-ngge be nusov as yaun ane lu ge.” \m Be yaun etok ete vie molge be tis ane yaun ti givin, ebe warik Pomate gibiti givin ok. \v 3 Be yaun ebe Pomate gibiti givin ok dangeteik: \q1 “Mie nulgum dang etok veik numbweg matawem sawa undib nangge nalk.” \p \v 4 Be yem nunus tamas gen, yem unbul eisir ve luev ebe ve nilgum be eisir tas vavis ok bwaya. Yem unemb eisir dabin vie-ngge be unbul eisir ve Amol Bamo ane yaun. \s1 Amolmol kulkul ane be tis amol bamo ebe geb eisir dabin ok as yaun \p \v 5 Be yem amolmol kulkul ane, yem unsov aim amolmol bambamo ebe emb yem dabin ok as yaun ane lu be unalgum aim kulkul nitangi ete ande yem ate unei ve unalgum ok, dangete usov Kilisi ane yaun ane lu ok. \v 6 Yem unalgum dangetok veik eisir indi yem vie ane ge ite, bemem yem unalgum kulkul tis aplongg-aim tepwengge nitangi gen ebe Pomate tang givin ve Kilisi ane amolmol kulkul ane inalgum ok. \v 7 Be unalgum kulkul vangg-aim pale ge, be unalgum denang ebe omb amolmol as kulkul ok ite, yem unalgum denang ebe omb Amol Bamo ane kulkul ok. \v 8 Yem uli gikwai ve asonge Amol Bamo nemb gen vevies ge nitangi amolmol kulkul ane be tis eisir ebe ivang as gen vie-ngge ok nivin weik etok ge niwel as kulkul vie ebe ilgum ilgum ok. \v 9 Be yem amolmol bambamo ebe omb aim amolmol kulkul ane dabin ok, yem unpasang aim amolmol kulkul ane vie-ngge weik ete galkik ayeu ganei ve amolmol kulkul ane ve ganei insov as bambamo-gen as yaun ane lu ge ok. Be untau ete uyo-uyo eisir be ulgum be aplos bunam ok. Ve yem be tis eisir yem aim Bamo dongke ebe geb yem dabin ok gibweg gulumb, be ei gili amol ti gitlek ti ite amolmol tepwengge gitangi ate ge. \s1 Pomate ane amolmol valir ane \p \v 10 Awangg yaun mul ane ebe ve nanei ok dangeteik; Yem tis Amol Bamo unvarkei unvin aim ate weik gen dongke-ngge, be atob ei niro yem ta ve ane gwangne be unvarkei gwangne. \v 11 Yem untak gen gwangne ebe Pomate geb gitangi yem ok, weik ebe aim lau valir ane ok veik unes valir nitangi Sadam love unambweg unwei ei ane luev tiate walang ok. \v 12 Ve eitit tas valir gitangi amolmol utlas ulis ebe tis twerk ok ite, eitit tas valir gitangi Sadam ane gwangne weik ngalau tiate as amolmol bambamo ebe ivang sawa sin-ge be emb gen aiweng tumi ane dabin ok. \v 13 Dangetok be yem untak Pomate ane lau valir ane ebe geb gitangi yem ok, be yem gitangi ebe atob unambweg unwei Sadam ane gwangne ok. Veik ginei sawa ebe gen tiate etok ve menihlang ok, okob yem gitangi atob unvarkei gwangne be unambweg unwei gen tiate etok. \v 14 Be gen valir ane ete Pomate geb gitangi yem ok dangeteik; Yem un-gas yaun ano ta gwangne ge niengk aplongg-aim be unbiti yaun ano weik ebe umbiti bika giengk luvwangg-aim pale ok. Be unavnu luev roro be vie weik ebe taval ok ve nisil bobongg aim. \v 15 Be unpasang aim ate be unei mateu nipil yaun bwaibwaya ebe Pomate tang givin eitit ok, weik ebe vangg-aim taptape (su) ok. \v 16 Yem aim gen valir ane bambamo etok gitangi ebe atob nemb yem ru be unambweg unwei Sadam ane gwangne ok. Be unro aim aplongg-aim givin ta gwangne ge weik ebe lau valir ane ok. Ve gen etok gitangi ebe atob yem unambweg unwei Sadam ane gwangne ok, weik ebe uitin i tis yev ve lau valir ane ok. \v 17 Yem tangg-aim nitung gen vie ebe Pomate gilgum ve geb yem ru ok, weik aim gululung valir ane. Be unvwat Pomate ane mateu ebe Ngalau Yamar geb gitangi aim ok weik ebe aim buyag valir ane ok. \v 18 Be gen bambamo etok yem unalgum tis miengk ge, unes miengk nitangi Pomate veik nemb yem ru. Ngalau Yamar niro yem ta be unes miengk painge-ngge tis as-mate walang ok be utlangg aim bua bwaya. Be unes miengk ve Pomate ane amolmol tepwengge ane nivin tis as-mate walang ok. \v 19 Unes miengk ve ayeu ane nivin weik etok ge, veik navarkei gwangne be nanei mateu ane dabe ebe givuaivun ate ok vusa nitangi amolmol. \v 20 Ayeu gavang ve nanei mateu nitangi amolmol, beti ayeu gabweg kapual-lu ve kulkul etok ane. Be yem unes miengk nitangi Pomate veik niro ayeu ta be navarkei gwangne be nas valir ve kulkul etok ane, ve ayeu gavang ve nalgum kulkul etok. \s1 Pol ane yaun mul ane \p \v 21 Eitit and nune Tikikas ebe gisov Pomate ane yaun ane lu be gilgum Pomate ane kulkul va pale ge ok, atob ninei ayeu lavo nitangi yem be tis awangg kulkul walang ok ebe galgum ok. \v 22 Beti ayeu gahlin ei be gitangi yem gilek veik niro yem ta be ninei ameimei kulkul ebe algum ok lavo nitangi yem. \p \v 23 Ayeu tangg givin ve ganei Tamand Pomate gabu Amol Bamo Yisu Kilisi atob inalgum awangg nune-nggen yem tepwengge aplongg-aim bwaibwaya. Be atob ei nemb luev tas viti ane be tis aplos givin ane nitangi yem. \v 24 Pomate atob nemb ane yaun bwaibwaya nitangi amolmol ebe tas givin eitit and Amol Bamo Yisu Kilisi ok be niengk nemb ta ge.