\id MAT - Kadiwéu NT -Brazil 1999 (DBL -2013) \h MATEUS \toc1 Notaɡ̶anaɡ̶axi Ane Idí Mateus \toc2 Mateus \toc3 Mt \mt1 NOTAǤANAǤAXI ANE IDÍ MATEUS \ip Jesus eledi enidite Mateus niɡ̶ijo maleekoka iolatedicoace niɡ̶ijoa dooze ɡ̶oneleegiwadi modiotibece. Jesus maleedaɡ̶a eniditeta, Mateus libakedi me dibatibigege dinyeelo anoyajigota ninionigi-eliodi romaanotedi, idaaɡ̶ida me judeu. Odaa joaniɡ̶idaa leeɡ̶odi me neleɡ̶edi eletidi judeutedi. Mateus eledi oyatigi me Levi. (Awiniteloco miditaɡ̶a Mateus 9.9; Marcos 2.14). \ip Mateus me idí naɡ̶adi notaɡ̶anaɡ̶axi didikotibige noiigi judeu me ikeetiogi mewi Jesus niɡ̶ijaaɡ̶ijoa niɡ̶icoa ane niiɡ̶e Aneotedoɡ̶oji me Ǥonewikatitoɡ̶odi. Elioditibece me yalaɡ̶atalo Aneotedoɡ̶oji ane lotaɡ̶a miditaɡ̶a liwai oxiiɡ̶odi Aneotedoɡ̶oji lotaɡ̶anaɡ̶axi ane yalaɡ̶ate Jesus, midiwataɡ̶a notaɡ̶anaɡ̶axiidi ane iditedini Moisés, maditaɡ̶a lotaɡ̶anaɡ̶axi enaco, codaa midiwataɡ̶a notaɡ̶anaɡ̶axiidi anoidí niɡ̶ijo anoyeloɡ̶oditedibece lowooko Aneotedoɡ̶oji. \ip Mateus iditedini liiɡ̶axinaɡ̶aneɡ̶eco Jesus aneneɡ̶egi ida ane jaoɡ̶ate. Liiɡ̶axinaɡ̶aneɡ̶eco Jesus ane yalaɡ̶ata: \io2 (1) Ane leeditibige me ee lewiɡ̶a niɡ̶ina oko Aneotedoɡ̶oji baanaɡ̶a iiɡ̶e laaleɡ̶enali, codaa niɡ̶ica ane yajigotediogi Aneotedoɡ̶oji. \io2 (2) Niɡ̶ica ane iiɡ̶ete Jesus niɡ̶ijo anodiotibece mowo niɡ̶ijo me imonya moyeloɡ̶oditedibece nibodicetedi anele aneetece Jesus, codaa me iiɡ̶e moicilatidi eelotaginadi. \io2 (3) Natematiko Jesus anida ane iciaceeketetege me ɡ̶odiiɡ̶axi. \io2 (4) Liiɡ̶axinaɡ̶aneɡ̶eco Jesus anoyalaɡ̶ata gela loiigi Aneotedoɡ̶oji. \io2 (5) Liiɡ̶axinaɡ̶aneɡ̶eco Jesus anoyalaɡ̶ata niɡ̶icoa owidijedi nokododi, codaa niɡ̶ica anodaaɡ̶ee nige dopitedijo. \ip Mateus eledi yalaɡ̶ata lanikegi Jesus, codaa me loenataka anoikee anijoa. Eledi yalaɡ̶ata anodaaɡ̶ee neloɡ̶ododipi noɡ̶oyakadi moyeloadi, codaa eledi yatemati niɡ̶ica anodaaɡ̶ee naɡ̶a yewiɡ̶atace. \c 1 \s1 Ica jotigide laamipi Jesus Cristo \r (Lucas 3.23-38) \p \v 1 Niɡ̶idi noiigi joaniɡ̶idiaa jotigide laamipi Jesus Cristo. Jesus ida aneetetege licoɡ̶egi Davi, ane licoɡ̶egi Abraão. \q1 \v 2 Abraão jiɡ̶ijaa eliodi Isaque, \q1 Isaque jiɡ̶ijaa eliodi Jacó. \q1 Jacó jiɡ̶ijaa eliodi Judá ijaa nioxoadipi Judá. \q1 \v 3 Judá ijoa itoataale lionigipi ɡ̶oneleegiwadi, onijoteci liboonaɡ̶adi Peres ijaaɡ̶eledi Zera, ajaa eliodo Tamar. \q1 Peres jiɡ̶ijaa eliodi Esrom, \q1 Esrom jiɡ̶ijaa eliodi Arão. \q1 \v 4 Arão jiɡ̶ijaa eliodi Aminadabe, \q1 Aminadabe jiɡ̶ijaa ane eliodi Nasam. \q1 Nasam jiɡ̶ijaa eliodi Salmom. \q1 \v 5 Salmom jiɡ̶ijaa eliodi Boaz, Boaz eliodo liboonaɡ̶adi Raabe. \q1 Boaz jiɡ̶ijaa eliodi Jessé. \q1 \v 6 Jessé jiɡ̶ijaa eliodi Davi, Davi anijo me inionigi-eliodi. \b \q1 Davi eliodi Salomão, eliodo Salomão naɡ̶ajo anijo me lodawa Urias. \q1 \v 7 Salomão jiɡ̶ijaa eliodi Roboão, \q1 Roboão jiɡ̶ijaa eliodi Abias, \q1 Abias jiɡ̶ijaa eliodi Asa. \q1 \v 8 Asa jiɡ̶ijaa eliodi Josafá, \q1 Josafá jiɡ̶ijaa eliodi Jorão, \q1 Jorão jiɡ̶ijaa eliodi Uzias. \q1 \v 9 Uzias jiɡ̶ijaa eliodi Jotão, \q1 Jotão jiɡ̶ijaa eliodi Acaz, \q1 Acaz jiɡ̶ijaa eliodi Ezequias. \q1 \v 10 Ezequias jiɡ̶ijaa eliodi Manassés, \q1 Manassés jiɡ̶ijaa eliodi Amom, \q1 Amom jiɡ̶ijaa eliodi Josias. \q1 \v 11 Josias jiɡ̶ijaa eliodi Jeconias ijaaɡ̶ijo nioxoadipi. Niɡ̶ijo malee yewiɡ̶a Josias, odaa niɡ̶ijo laxakawepodi loiigi Israel joɡ̶oyadeegi loiigi Israel digoida niiɡ̶otedi Babilônia midiaaɡ̶i me niwilogojedipi. \b \q1 \v 12 Niɡ̶ijo noiigi noɡ̶oyadeegiticogi Babilônia, \q1 odaa Jeconias jiɡ̶ijaa eliodi Salatiel, \q1 Salatiel jiɡ̶ijaa eliodi Zorobabel. \q1 \v 13 Zorobabel jiɡ̶ijaa eliodi Abiúde, \q1 Abiúde jiɡ̶ijaa eliodi Eliaquim, \q1 Eliaquim jiɡ̶ijaa eliodi Azor. \q1 \v 14 Azor jiɡ̶ijaa eliodi Sadoque, \q1 Sadoque jiɡ̶ijaa eliodi Aquim, \q1 Aquim jiɡ̶ijaa eliodi Eliúde. \q1 \v 15 Eliúde jiɡ̶ijaa eliodi Eleazar, \q1 Eleazar jiɡ̶ijaa eliodi Matã, \q1 Matã jiɡ̶ijaa eliodi Jacó. \q1 \v 16 Jacó jiɡ̶ijaa eliodi José, \q1 José jiɡ̶ijaa lodawa Maria. \q1 Maria jaɡ̶ajaa eliodo Jesus, ane liboonaɡ̶adi Cristo. \p \v 17 Jiɡ̶idaaɡ̶ee jiɡ̶ijoa catooze noiigi ixomaɡ̶atijo anida aneetege licoɡ̶egi Abraão neɡ̶epaaɡ̶icota Davi, odaa idaaɡ̶ee ijoa catooze noiigi ixomaɡ̶atijo anida aneetege licoɡ̶egi Davi neɡ̶epaaɡ̶icota Jeconias anoyadeegiticogi Babilônia. Idaaɡ̶ee ijoa catooze noiigi ixomaɡ̶atijo anida aneetege licoɡ̶egi Jeconias neɡ̶epaaɡ̶icota José, niɡ̶ijo lodawa Maria eliodo Jesus. \s1 Lanikegi Jesus \r (Lucas 2.1-7) \p \v 18 Jiɡ̶idaaɡ̶ee neɡ̶enitedini Jesus. Maria, ane eliodo Jesus, eka doletibige me lodawa ica José. Pida anaɡ̶a lodawa niɡ̶ipileɡ̶e, codaa Maria aniɡ̶ica daɡ̶a nadi ɡ̶oneleegiwa. Pida Liwigo Aneotedoɡ̶oji eo me ipileɡ̶e. \v 19 José, niɡ̶ijo ane doletibige me lodawa Maria, ɡ̶oneleegiwa ane iɡ̶enaɡ̶a, codaa mele. Ja domaɡ̶a lowoogo me ika Maria, pida adomaɡ̶a yemaa me ibolikatidi Maria lodoe niɡ̶idi noiigi. Joaniɡ̶idaa leeɡ̶odi me domaɡ̶a lowoogo me ika Maria me diɡ̶ica ane yowooɡ̶odi niɡ̶ica oko. \v 20 Niɡ̶ijo naɡ̶a lowoogo me daɡ̶adiaa lodawa Maria, odaa ja dige. Igee ica niaanjo Aneotedoɡ̶oji me dinikeeta. Odaa oneeta, “José, anida anenitege licoɡ̶egi Davi, jinaɡ̶a domaɡ̶a adoiita me ɡ̶adodawa Maria. Igaataɡ̶a Liwigo Aneotedoɡ̶oji aneo nigaanigi catiwedi Maria le. \v 21 Odaa Maria dinigajetece nigaanigawaanigi, odaa awii me liboonaɡ̶adi Jesus, leeɡ̶odi jiɡ̶ijaa napitaɡ̶adi loiigi libeyaceɡ̶eco.” \p \v 22 Odaa jiɡ̶idaaɡ̶ee niɡ̶ica niciagi eo me icotece niɡ̶ijoa lotaɡ̶a niɡ̶ijo ane yeloɡ̶oditedibece lowooko Aneotedoɡ̶oji niɡ̶ijo jotigide, niɡ̶ijo naɡ̶a yalaɡ̶ata aneeteta Ǥoniotagodi, mee, \v 23 “Digawini! Ani awicije anicota me ipileɡ̶e, pida aniɡ̶ica me nadi ɡ̶oneleegiwa. Odaa jiɡ̶idi lionigi, odaa joɡ̶owo me liboonaɡ̶adi ‘Emanuel’.” “Emanuel” niɡ̶ina anejinaɡ̶a iniwa “Aneotedoɡ̶oji mokotaɡ̶a”. \p \v 24 Naɡ̶a nioodi José, odaa jeɡ̶eo niɡ̶ijo niaanjo Aneotedoɡ̶oji ane iiɡ̶eta meo. Odaa José ja lodawa Maria. \v 25 Pida aniɡ̶ica daɡ̶a loomatewa Maria neɡ̶epaa dinigajetece odoejegi lionigi. Odaa José jeɡ̶eo me liboonaɡ̶adi Jesus. \c 2 \s1 Icoa icoɡ̶aɡ̶a anoicoɡ̶oticogi ane icoɡ̶otigi nigoi \p \v 1 Jesus lanikadi aca nigotaɡ̶a Belém ane nipodigi Judéia, niɡ̶ijo me inionigi-eliodi Herodes. Niɡ̶ijoa nokododi icoa ɡ̶oneleegiwadi ane libakedi moiɡ̶oaditalo yotetitedi oicoɡ̶oticogi nigoi, igotibeci nigotaɡ̶a Jerusalém. \v 2 Odaa ja nigikanaɡ̶a, modi, “Igame diɡ̶etigi ica nigaanigawaanigi ane icota me ninionigi-eliodi judeutedi? Jowooɡ̶otaɡ̶a neɡ̶enitini, igaataɡ̶a jinataɡ̶a ajo notedi digoida nigoi. Odaa janagaɡ̶a me joɡ̶eeɡ̶ata.” \p \v 3 Naɡ̶a wajipatalo Herodes lotaɡ̶a niɡ̶ijoa ɡ̶oneleegiwadi, odaa eliodi me doɡ̶owikomata, codaa eliodi okotigi nigotaɡ̶a Jerusalém eledi noɡ̶owikomataaɡ̶a. \v 4 Odaa ja yatecoɡ̶otee niɡ̶ijo anoiiɡ̶e sacerdotitedi, ijaa niiɡ̶axinaɡ̶anadi anodiiɡ̶axinaɡ̶atece lajoinaɡ̶aneɡ̶eco Moisés. Odaa Herodes ja nigetiniwace ica ane lanikadi icoa Cristo, niɡ̶ijoa Aneotedoɡ̶oji ane niiɡ̶e meote me ɡ̶odewiɡ̶atace. \v 5 Odaa joɡ̶oigidi, modita, “Lanikadi Belém nipodigi Judéia, leeɡ̶odi mee anigepidiɡ̶ijo niɡ̶ijo anoyeloɡ̶oditedibece Aneotedoɡ̶oji lowooko, \q1 \v 6 ‘Akaami Belém nipodigi Judéia, \q1 akamaɡ̶akaami akaami ɡ̶oneɡ̶e liwigotigi eletidi nigotadi Judéia. \q1 Igaataɡ̶a digoina makaamitaɡ̶a lanikadi niɡ̶ica ane icota me lacilo, \q1 ane dowediteloco yoiigi Israel micataɡ̶a nowienoɡ̶odi waxacocoli’.” \p \v 7 Odaa Herodes jeɡ̶eniditiogi ica anokegipi anoicoɡ̶oticogi nigoi igo dakapetege me diɡ̶ica ane yowooɡ̶odi. Odaa ja nigetiniwace niɡ̶ica noko noɡ̶onadi naɡ̶aca yotedi ane nodi. \v 8 Odaa niɡ̶idiaaɡ̶idi ja imonyatibigiwaji migotibeci nigotaɡ̶a Belém, meetiogi, “Emiitiwaji, odaa oleetibige mowooɡ̶oti ane diɡ̶etigi niɡ̶ica nigaanigawaanigi. Nigakati, odaa awii yeemidi, amaleeɡ̶aɡ̶a jakadi maɡ̶aɡ̶a ejigo joɡ̶eteta.” \p \v 9 Noɡ̶owajipatalo lotaɡ̶a niɡ̶ini inionigi-eliodi, odaa joɡ̶opitibeci niɡ̶ijoa anokaɡ̶a. Eɡ̶idaa diiticogi me wiajeeɡ̶a, odaa joɡ̶onadi ajaaɡ̶ajo naɡ̶ajo yotedi anonadi diɡ̶etege nigoi. Odaa naɡ̶ajo yotedi jiɡ̶igo lodoe niɡ̶ijoa anokaɡ̶a, odaa ja nicoti ditibigimedi niɡ̶ijo diimicawaanigi aneitice nigaanigawaanigi. \v 10 Noɡ̶onadi naɡ̶ajo yotedi ane idei ditibigimedi niɡ̶ijo diimicawaanigi, odaa eliodi me ninitibigiwaji. \fig |src="CN01629b.tif" size="span" copy="© 1978 David C. Cook Publishing Co." ref="Mateus 2.8-10" \fig* \v 11 Odaa noɡ̶odakatiwece niɡ̶ijo diimicawaanigi, joɡ̶onadi nigaanigawaanigi manitaɡ̶a Maria ane eliodo nigaanigawaanigi. Odaa joɡ̶oyamaɡ̶atedini lokotidi lodoe niɡ̶ijo nigaanigawaanigi, odaa joɡ̶odoɡ̶eteta. Niɡ̶idiaaɡ̶idi joɡ̶oyomoke aca lowoodaɡ̶axi anonadeegi, onoɡ̶a icoa liboonaɡ̶a anonadeegita nigaanigawaanigi. Odaa joɡ̶oyajigo icoa liboonaɡ̶a, oolo, ica namoko ɡ̶odatobi ane liditege lanigi niɡ̶ina moyalegi, idaa ica pomaada ane liditece lanigi codaa dakake loojedi. \v 12 Niɡ̶ijo naɡ̶a niotaɡ̶a, odaa ja nigeeɡ̶a, odaa oigee Aneotedoɡ̶oji me ibodicaxi me daɡ̶adiaaɡ̶idiaa igotinece minitaɡ̶a Herodes. Odaa joɡ̶odioteci eledi naigi mopiticogi niiɡ̶otedi. \s1 José, Maria ijaa lionicawaanigi ialeticogi Egito \p \v 13 Niɡ̶idiaaɡ̶idi noɡ̶opitibeci niɡ̶ijo anokegipi, José ja igee ica niaanjo Ǥoniotagodi Aneotedoɡ̶oji me dinikeeta, odaa meeta, “Adabititini, abaata nigaanigawaanigi, aniaa eliodo, ialeticogi niiɡ̶o Egito! Idiaaɡ̶oni nigepaa jao ɡ̶adeemidi nige yakadi madopilitijo, igaataɡ̶a Herodes doletibige me yeloadi niɡ̶idi nigaanigawaanigi.” \v 14 Odaa José jiɡ̶itibigi, ja nibatine nigaanigawaanigi ajaa eliodo, ijaaɡ̶ijo niɡ̶ijo enoale José jiɡ̶igo Egito. \v 15 Odaa jiɡ̶idiaaɡ̶i Egito neɡ̶epaaɡ̶icota me yeleo Herodes, odaa joaniɡ̶idaa mewi me icotece ane lotaɡ̶a Ǥoniotagodi Aneotedoɡ̶oji, ganigepidiɡ̶ijo niɡ̶ijo anoyeloɡ̶oditedibece Aneotedoɡ̶oji lowooko ane iditedini, “Odaa jiniditalo ionigi me noditicogi Egito.” \s1 Herodes diiɡ̶enatakatiogi monigodi nigaanigipawaanigi \p \v 16 Naɡ̶a nadi Herodes moinaale niɡ̶ijo anokegipi anoicoɡ̶oticogi nigoi, odaa eliodi me deliɡ̶ide. Odaa ja diiɡ̶enatakatiogi monigodi iditawece nigaanigipawaanigi anidiwa itoataale nicaaɡ̶ape, ane niɡ̶eladimigipitigi Belém, codaa me minoataɡ̶a inoa nipodaɡ̶a ane ipegitege nigotaɡ̶a. Eo niɡ̶ida loenatagi leeɡ̶odi yowooɡ̶odi neɡ̶eote itoataale nicaaɡ̶ape naɡ̶ajo yotedi naɡ̶a dinikeetiogi niɡ̶ijo anokegipi. \v 17 Odaa jiɡ̶idaaɡ̶ee naɡ̶a icotece niɡ̶ijoa Jeremias lotaɡ̶a, niɡ̶ijo ane yeloɡ̶oditibece Aneotedoɡ̶oji lowooko, niɡ̶ijo mee, \q1 \v 18 “Manitaɡ̶a nigotaɡ̶a Ramá jajipaaɡ̶ata layaageɡ̶egi oko me nacaagaɡ̶ateloco, \q1 eliodi me agecaɡ̶alodipi. \q1 Jaɡ̶ajaa Raquel ane dacaagetibece leeɡ̶odi lionigipi. \q1 Dacaagetibece, odaa aɡ̶ica ane yakadi me yocaɡ̶aneɡ̶e leeɡ̶odi iditawece ja nigo.” \s1 José ja dopi me icoɡ̶oticogi Egito \p \v 19 Niɡ̶idiaaɡ̶idi Herodes naɡ̶a yeleo, odaa José ja dige digoida Egito. Igee ica niaanjo Ǥoniotagodi Aneotedoɡ̶oji me dinikeeta. \v 20 Odaa niɡ̶ica aanjo jeɡ̶eeta, “Onitibige, anibaatine nigaanigawaanigi aniaa eliodo, odaaɡ̶opiliticogi nipodigi Israel, leeɡ̶odi niɡ̶ijo ane domoɡ̶oyeloadi niɡ̶ini nigaanigawaanigi aɡ̶aleeɡ̶ica, ja nigo.” \v 21 Odaa José jiɡ̶itibigi, nibatine nigaanigawaanigi, ajaa eliodo, odaa ja dopiticogi nipodigi Israel. \v 22 Niɡ̶ijo niɡ̶icoticogi, odaa ja dibodiceta Arquelau, lionigi Herodes, me niɡ̶iniaa diiɡ̶enataka waxodi limedi eliodi. Joaniɡ̶idaa leeɡ̶odi José me doita midiaaɡ̶i. Odaa José ja dige, igee Aneotedoɡ̶oji meote leemidi. Odaa jiɡ̶igo nipodigi Galiléia. \v 23 Odaa jiɡ̶idiaaɡ̶i mani nigotaɡ̶a Nazaré. Odaa jiɡ̶idaaɡ̶ee micotece lotaɡ̶a niɡ̶ijo ane yeloɡ̶oditibece Aneotedoɡ̶oji lowooko niɡ̶ica jotigide, niɡ̶ijo mee, “Oyatedigi me Nazareeno.” \c 3 \s1 Latematigo João Batista \r (Marcos 1.1-8; Lucas 3.1-18; João 1.19-28) \p \v 1 Naɡ̶a ixomaɡ̶atedice icoa nicaaɡ̶ape, ijo ica ɡ̶oneleegiwa ane liboonaɡ̶adi João Batista jiɡ̶igo nipodigi Judéia ane diɡ̶icata niɡ̶eladimigipi. Odaa jeɡ̶eetiogi niɡ̶idi oko anodiita, \v 2 “Adinilaanitece ɡ̶abeyaceɡ̶ecotiwaji! Igaataɡ̶a niɡ̶ica noko ja nipegi Aneotedoɡ̶oji me iiɡ̶e laaleɡ̶enali oko.” \p \v 3 Niɡ̶ica jotigide Isaías ane yeloɡ̶oditedibece Aneotedoɡ̶oji lowooko, yalaɡ̶ata João, niɡ̶ijo mee, \q1 “Ida oko ane igedi me dotaɡ̶a miditaɡ̶a nipodigi ane diɡ̶ica niɡ̶eladimigipi, anee, \q1 ‘Oenitece ligi Ǥoniotagodi me ixomaɡ̶atedijo! \q1 Codaa awiitiwaji naigi ane dixoke nigepaa enotedijo’.” \p \v 4 João dinixotinigi nowoodi gameelo lamodi onibila, codaa ibake goenaɡ̶adi ewacogo, liweenigi ɡ̶onipidi inaa napigo. \v 5 Eliodi oko igotibeci mowajipatalo lotaɡ̶a João, niɡ̶eladimigipitigi nigotaɡ̶a Jerusalém, codaa me nipodigi Judéia, codaa midiwatawece nipodaɡ̶a ane ipegitege akiidi Jordão. \v 6 Odaa niɡ̶ijo oko joɡ̶oyatemati libeyaceɡ̶eco odinilaatece, odaa João nilegetiniwace midi akiidi Jordão (moikee noɡ̶oika mowo ane beyagi). \p \v 7 João nadi me eliodi niɡ̶ijo fariseutedi ijaa saduceutedi anigotibeci midataɡ̶a me dinilegetibigiwaji. Naɡ̶a nadi, odaa jeɡ̶ee, “Niɡ̶ida makaamitiwaji ɡ̶adiciagi niɡ̶inoa laketedi ane diniweneene! Aleetibigetiwaji daɡ̶a ɡ̶adiwokoni niɡ̶ica noko nige iloikatidi Aneotedoɡ̶oji niɡ̶ina oko leeɡ̶odi libeyaceɡ̶eco? \v 8 Pida oleetibige mawii anele mikeeni mewi naɡ̶adinilaanitece ɡ̶abeyaceɡ̶eco. \v 9 Jinaɡ̶aleetibige daɡ̶a ɡ̶adiwokoni niɡ̶ina menitibecetiwaji, ‘Ida anejinaɡ̶atege licoɡ̶egi Abraão.’ Igaataɡ̶a ejitaɡ̶awatiwaji Aneotedoɡ̶oji me yakadi meote niɡ̶idiwa wetiadi me lionigipi Abraão. \v 10 Ja nipegi niɡ̶ica noko Aneotedoɡ̶oji me iloikatidi niɡ̶ina oko leeɡ̶otedi niɡ̶inoa libeyaceɡ̶eco. Jiciaceeketege naɡ̶ana niale anidiwa onateciɡ̶idiwa nokododi, odaa ja nakagidi napalite litodi. Inoatawece niɡ̶inoa niale ane daɡ̶a yajigo ela anele, onakagidi, odaa oyokoletiogi minitaɡ̶a noledi. \v 11 Ǥadilegenitiwaji jatitaɡ̶awa ninyoɡ̶odi me jikee madinilaanitece ɡ̶abeyaceɡ̶eco. Pida ina oko anenagi nigidiaaɡ̶idi ane naɡ̶axatiloco. Niɡ̶ini oko nige ɡ̶adilegenitiwaji, odaa ibake Aneotedoɡ̶oji Liwigo micataɡ̶a daɡ̶a noledi me ɡ̶adapitaɡ̶ati. Daɡ̶axa me notoedi, aiciagi, codaa daɡ̶axa me ɡ̶oneɡ̶egi, caticedi ee, odaa oteɡ̶exaaɡ̶aɡ̶a jakadi me joyaɡ̶adi liwelatedi. \v 12 Ja igo me iolatedice niɡ̶ina oko anele me yawalacetege niɡ̶ina oko ane beyagi. Liciagi niɡ̶ijo oko anani nibeneela libaaɡ̶adi, baanaɡ̶a dinenyaɡ̶adi me iolatice idiwatawece niɡ̶icoa leyeema lapadi. Odaa ja yotete nileyeema manitaɡ̶a lotetenaɡ̶anaɡ̶axi, pida niɡ̶ijoa lapadi baɡ̶a yalegi minitaɡ̶a noledi ane daɡ̶a ipe.” \s1 João naɡ̶a ilege Jesus \r (Marcos 1.9-11; Lucas 3.21-22) \p \v 13 Niɡ̶ijoa nokododi, Jesus ja noditedicogi nipodigi Galiléia. Odaa jiɡ̶igo akiidi Jordão maɡ̶aɡ̶a dinilege midataɡ̶a João. \v 14 Pida João ayakadi mele codaa adomaɡ̶a yemaa me ilege Jesus. Odaa mee, “Akaami anagi meetaɡ̶a maɡ̶aɡ̶a adinilegeni. Pida jeɡ̶epaɡ̶a domaɡ̶a leeditibige madilegeni.” \p \v 15 Pida mee Jesus, “Awii ane jemaa, adiwikodeni adilegeni! Odaa ja jaoɡ̶a Aneotedoɡ̶oji ane yemaa.” Odaa João ja niwoditema. \p \v 16 Niɡ̶idiaaɡ̶idi João ja ilege Jesus, odaa aɡ̶ica daɡ̶a leegi Jesus naɡ̶a daxoditedita ninyoɡ̶odi, naɡ̶a iwitedibigimece ditibigimedi, odaa ja nadi me domoke ditibigimedi, codaa jaɡ̶aɡ̶a naditetege Liwigo Aneotedoɡ̶oji me dinikatelogo dinanatigi yotibi, odaa ja nicotelogo. \v 17 Odaa digawini! Niɡ̶ijo oko joɡ̶owajipata ica nigegi digoida ditibigimedi, anee, “Niɡ̶idoa Ionigi yemaanigi. Eliodi me idinitibeci leeɡ̶odi Idaaɡ̶idoa.” \c 4 \s1 Ǥodaxakawa icaaniɡ̶igotalo Jesus \r (Marcos 1.12-13; Lucas 4.1-13) \p \v 1 Niɡ̶idiaaɡ̶idi Liwigo Aneotedoɡ̶oji ja yadeegitedicogi Jesus miditaɡ̶a nipodigi ane yadilo ane diɡ̶ica niɡ̶eladimigipi, odaa jiɡ̶icaaniɡ̶igotalo ɡ̶odaxakawa me dinetalo Jesus. \v 2 Jesus ayemaa mica ane yeligo niɡ̶ijoa cwareenta nokododi, odaa niɡ̶idiaaɡ̶idi ja nigicile. \v 3 Odaa niɡ̶ijo ɡ̶odaxakawa, niɡ̶icotalo Jesus, odaa meetalo, “Nigewi makaami Lionigi Aneotedoɡ̶oji, awii naɡ̶ani wetiɡ̶a me paon.” \p \v 4 Odaa Jesus ja igidi, meeteta, “Lotaɡ̶anaɡ̶axi Aneotedoɡ̶oji diniditeloco, ‘Me diɡ̶inokina niweenigi meo me yewiɡ̶a oko. Pida leeditibige mowajipatalo codaa mowo inoatawece Aneotedoɡ̶oji ane lotaɡ̶a.’” \p \v 5 Niɡ̶idiaaɡ̶idi ɡ̶odaxakawa ja yadeegitedicogi Jesus digoida nigotaɡ̶a Jerusalém, nigotaɡ̶a anida aneetege Aneotedoɡ̶oji. Odaa ja yadeegitedibigimece ditibigimedi liɡ̶eladi Aneotedoɡ̶oji, niɡ̶ica liwai ane daɡ̶axa me leegitibigimece. \v 6 Odaa ɡ̶odaxakawa meetalo Jesus, “Nigewi makaami Lionigi Aneotedoɡ̶oji, adinaxokitinece digoida natinedi, igaataɡ̶a lotaɡ̶anaɡ̶axi Aneotedoɡ̶oji mee, \q1 ‘Aneotedoɡ̶oji niiɡ̶e niaanjotedi modoweditaɡ̶aloco. \q1 Oilokaditaɡ̶awa me diɡ̶icata ɡ̶ataciledi, \q1 codaa me daɡ̶a etaciloteda ɡ̶adoɡ̶onaka midiwataɡ̶a wetiadi.’” \p \v 7 Odaa Jesus ja igidi, “Pida maditaɡ̶a lotaɡ̶anaɡ̶axi Aneotedoɡ̶oji diniditeloco, mee, \q1 ‘Jinaɡ̶a adineenitalo Ǥaniotagodi Aneotedoɡ̶oji!’” \p \v 8 Niɡ̶idiaaɡ̶idi ɡ̶odaxakawa ja yadeegitedicogi Jesus ditibigimedi naɡ̶ajo wetiɡ̶a ane daɡ̶axa me leegitibigimece, odaa ja ikeetalo iditawece noiigitigi niɡ̶ina iiɡ̶o, codaa me niliicaɡ̶ajetecidi niɡ̶ina iiɡ̶o. \v 9 Odaa ɡ̶odaxakawa meetalo, “Jajigotaɡ̶awa inatawece noiigi niɡ̶ina iiɡ̶o me iiɡ̶eni, nige amakitedini ɡ̶adokotidi moɡ̶eetetiwa.” \p \v 10 Odaa Jesus ja igidi, meeteta, “Emii, opili, Satanás! Igaataɡ̶a diniditeloco lotaɡ̶anaɡ̶axi Aneotedoɡ̶oji, \q1 ‘Oɡ̶eetetalo Ǥaniotagodi Aneotedoɡ̶oji, \q1 codaa ikani miniokiniwateda me ɡ̶adiiɡ̶eni.’” \m \v 11 Odaa ɡ̶odaxakawa ja ika Jesus, odaa aanjotedi jiɡ̶igotibeci, odoweditelogo. \s1 Jesus jiɡ̶idaaɡ̶eyatedigi libakedi midi nipodigi Galiléia \r (Marcos 1.14-15; Lucas 4.14-15) \p \v 12 Jesus naɡ̶a dibodicete João Batista moniwilo, odaa jiɡ̶igo nipodigi Galiléia. \v 13 Aɡ̶idiaaɡ̶itedice nigotaɡ̶a Nazaré, pida igo idiaa liɡ̶eladi nigotaɡ̶a Cafarnaum, ane ipegitege weiigi ane liboonaɡ̶adi Galiléia, nipodigi Zebulom aniaa Naftali. \v 14 Odaa jiɡ̶idaa meo micotece lotaɡ̶a Isaías, niɡ̶ijo ane yeloɡ̶oditedibece lowooko Aneotedoɡ̶oji, niɡ̶ijo mee, \q1 \v 15 “Miditaɡ̶a nipodigi Zebulom aniaa Naftali, \q1 naigi anigo weiigi nipodaɡ̶a aneite daato akiidi Jordão, \q1 nipodigi Galiléia ane liɡ̶eladi niɡ̶ijo ane daɡ̶a judeutedi. \q1 \v 16 Midiwataɡ̶a niɡ̶idiwa nipodaɡ̶a, \q1 niɡ̶ijo noiigi aneiteloco miditaɡ̶a nexocaɡ̶a onadi aca lokokena loniciweɡ̶ena. \q1 Odaa naɡ̶ani lokokena naloteloco iditawece oko aneiteloco niɡ̶idiwa nipodaɡ̶a \q1 ane liciagi nipodigi aneite niɡ̶inoa émaɡ̶aɡ̶a.” \p \v 17 Odaa Jesus jiɡ̶idaaɡ̶eyatedigi me yeloɡ̶oditedibece latematiko, mee, “Adinilaanitece ɡ̶abeyaceɡ̶eco, igaataɡ̶a jiɡ̶ipegiteloco niɡ̶ica noko Aneotedoɡ̶oji nige iiɡ̶e laaleɡ̶enali niɡ̶ina oko.” \s1 Jesus eniditediogi cwaatolo nomiigomigipi modiotece \r (Marcos 1.16-20; Lucas 5.1-11) \p \v 18 Jesus igotetece liniogotibece niweiigi Galiléia, odaa ja nadi itoataale ɡ̶oneleegiwadi dinioxomigi, ijo ane liboonaɡ̶adi Simão (ane eledi oyatigi me Pedro) ijaa André. Odibatalo noɡ̶ojedi moyaa, oyokoletedinibece leelatiidi midi weiigi me nomiigomigipi. \v 19 Odaa Jesus meetediogi, “Anagi, aniwitici! Ǥadiiɡ̶axinitiwaji anemiita oko madeegitalo Aneotedoɡ̶oji, liciagi niɡ̶ina mabaata noɡ̶ojedi madeegitiogi oko.” \fig |src="CN01681B.TIF" size="span" copy="© 1978 David C. Cook Publishing Co." ref="Mateus 4.18-19" \fig* \v 20 Odaa aɡ̶ica daɡ̶a leegi, joɡ̶oikatedice leelatiidi, odaa joɡ̶odiotece Jesus. \p \v 21 Jesus igoawaanigi odoe, odaa ja naditediogi eletidi itoataale ɡ̶oneleegiwadi dinioxomigi, ane liboonaɡ̶adi Tiago ijaa João, lionigipi Zebedeu. Idiaaɡ̶i catinedi niwatece ijaaɡ̶eniodi, onapade icoa leelatiidi. Odaa Jesus jeɡ̶eniditediogi modiotece. \v 22 Odaa aɡ̶ica daɡ̶a leegi jidiaa oyaladi Zebedeu, niɡ̶ijo eniodi, ajaaɡ̶ajo liwatece, odaa joɡ̶odiotece Jesus. \s1 Jesus yeloɡ̶oditedibece latematiko codaa icilatidi eliodi eelotaginadi \r (Lucas 6.17-19) \p \v 23 Jesus igotedeloco idiwatawece nipodaɡ̶a Galiléia. Diiɡ̶axinaɡ̶atedibece minoataɡ̶a liiakanaɡ̶axiidi judeutedi. Yeloɡ̶oditedibece ɡ̶obodicetedi anele micota me iiɡ̶e Aneotedoɡ̶oji ɡ̶odaaleɡ̶enali. Codaa nicilatiditedi ijotawece niɡ̶ijoa eelotaginadi, codaa me ijotawece niɡ̶ijo ane nawikodeeɡ̶a. \v 24 Nibodicetedi aneetece Jesus ilaagiteloco iditawece nipodigi Síria. Joaniɡ̶idaa leeɡ̶odi monadeegitalo Jesus ijotawece niɡ̶ijoa eelotaginadi. Odaa icilatidi inoatawece ane latopaco neelotika, codaa me niɡ̶inoa ane ɡ̶odileenaɡ̶a, inoa anodakatiogi niwicidi abeyacaɡ̶aɡ̶a, codaa nicilatiditedi yetoledi, codaa me alejaadotedi ane daɡ̶adiaa ditineɡ̶e. Jesus nicilatidi ijotawece niɡ̶ijo anenagitibeci midoataɡ̶a. \v 25 Eliodi oko anodiotece. Idi ica noiigi anoicoɡ̶oticogi nipodigi Galiléia, idi anoicoɡ̶oticogi micoataɡ̶a icoa deez nigotadi anei oko anodotaɡ̶atigi nioladi greegotedi, idi anoicoɡ̶oticogi nigotaɡ̶a Jerusalém, codaa me nipodigi Judéia, codaa midiwataɡ̶a nipodaɡ̶a daato akiidi Jordão. \c 5 \s1 Jesus niiɡ̶axitediniwace niɡ̶idi noiigi ane yatecoɡ̶o minitaɡ̶a niɡ̶ijo lojotaɡ̶adi \p \v 1 Niɡ̶ijo naɡ̶a naditetege Jesus niɡ̶ijo noiigi-nelegi anenagitibeci midoataɡ̶a, odaa ja dalaɡ̶atetedibigimece ica lojotaɡ̶adi, odaa ja nicotedini. Odaa niɡ̶ijo oko anodiotece joɡ̶odipegitalo. \v 2 Odaa Jesus jiɡ̶idaaɡ̶eyatedigi me niiɡ̶axinaɡ̶atediniwace. \s1 Niɡ̶ina ane ninitibigiwaji \r (Lucas 6.20-23) \p \v 3 Odaa mee, \q1 “Niɡ̶ina oko anoyowooɡ̶odi me diɡ̶ica ane leeɡ̶odi daɡ̶a dinanetibigiwaji lodoe Aneotedoɡ̶oji, \q1 Aneotedoɡ̶oji icota me iiɡ̶e laaleɡ̶enali niɡ̶idi oko, \q1 joaniɡ̶idaa leeɡ̶odi niɡ̶idi oko midioka limedi me ninitibigiwaji. \q1 \v 4 Niɡ̶ina oko ane agecaɡ̶alodipi niɡ̶ina natigide, \q1 Aneotedoɡ̶oji icota me yocaɡ̶aneɡ̶e niɡ̶idi oko, \q1 joaniɡ̶idaa leeɡ̶odi niɡ̶idi oko midioka limedi me ninitibigiwaji. \q1 \v 5 Niɡ̶ina oko ane diniwikodetibece lodoe Aneotedoɡ̶oji, \q1 Aneotedoɡ̶oji eote me nebi inatawece iiɡ̶o, \q1 joaniɡ̶idaa leeɡ̶odi niɡ̶idi oko midioka limedi me ninitibigiwaji. \q1 \v 6 Niɡ̶ina oko ane doletibige ane iɡ̶enaɡ̶a, \q1 Aneotedoɡ̶oji icota meote meletibigiwaji, \q1 leeɡ̶odi me liciagi niɡ̶ina oko ane nigodi nigigi, \q1 codaa me ecibi. \q1 Odaa nigoyakadi anoyeligo, \q1 codaa anowacipe, \q1 odaa jeɡ̶eletibigiwaji. \q1 Joaniɡ̶idaa leeɡ̶odi niɡ̶idi oko midioka limedi me ninitibigiwaji. \q1 \v 7 Niɡ̶ina oko anoiwikode eledi oko, \q1 Aneotedoɡ̶oji aaɡ̶aɡ̶a niwikodetediniwace, \q1 joaniɡ̶idaa leeɡ̶odi niɡ̶idi oko midioka limedi me ninitibigiwaji. \q1 \v 8 Niɡ̶ina oko ane yapidi laaleɡ̶enali, \q1 icota monadi Aneotedoɡ̶oji. \q1 Joaniɡ̶idaa leeɡ̶odi niɡ̶idi oko midioka limedi me ninitibigiwaji. \q1 \v 9 Niɡ̶ina oko ane ilakidetaciwage niɡ̶ina oko anijo me nidelaɡ̶a, \q1 Aneotedoɡ̶oji eetediogi me lionigipi. \q1 Joaniɡ̶idaa leeɡ̶odi niɡ̶idi oko midioka limedi me ninitibigiwaji. \q1 \v 10 Niɡ̶ina oko anoiatetibece leeɡ̶odi mowo ane iɡ̶enaɡ̶a, \q1 icota Aneotedoɡ̶oji me iiɡ̶e laaleɡ̶enali codaa me yaxawatediogi. \q1 Joaniɡ̶idaa leeɡ̶odi niɡ̶idi oko midioka limedi me ninitibigiwaji. \p \v 11 Niɡ̶ina oko nigodotaɡ̶atibigaɡ̶ajitiwaji, nige etiɡ̶adiatenitibece codaa nige odiwitakatibigaɡ̶ajitiwaji, modi mawii ane beyagi, leeɡ̶odi me aniwiticitiwaji, odaa icota maniniitibecitiwaji. \v 12 Enice aniniitibecitiwaji, igaataɡ̶a Aneotedoɡ̶oji yotetetedaɡ̶adomi digoida ditibigimedi niɡ̶ica ɡ̶anaɡ̶ajegi ane daɡ̶axa mele. Igaataɡ̶a jiɡ̶idaaɡ̶ee moiatetibeci niɡ̶ijo anoyeloɡ̶oditedibece Aneotedoɡ̶oji lowooko niɡ̶ijo jotigide. (Odaa Aneotedoɡ̶oji yajigotediogi naɡ̶ajegi anele.) \s1 Ǥadiciagitiwaji yoci anaa lokokena \r (Marcos 9.50; Lucas 14.34-35) \p \v 13 Niɡ̶ida makamaɡ̶akaamitiwaji ɡ̶adiciagi yoci liwigotigi inatawece oko. Pida niɡ̶ina yoci nige aniaditema loniciwaɡ̶a ane daɡ̶a ika me beyagi niweenigi, odaa aɡ̶aleeɡ̶ica ɡ̶onimaweneɡ̶egi daɡ̶a agelaɡ̶atiti loniciwaɡ̶a. Odaa aɡ̶aleeɡ̶ica ane jaoɡ̶a, alati, odaa oko joɡ̶onipodi. (Odaa jiɡ̶idaaɡ̶enitiwaji ɡ̶adiciagi yoci, leeɡ̶odi aɡ̶ikanitiwaji niɡ̶ina ane beyagi daɡ̶a ibeyacaɡ̶adi oko lewiɡ̶a.) \v 14 Niɡ̶ida makaamitiwaji aaɡ̶aɡ̶a ɡ̶adiciagi naɡ̶ana lokokena ane naloteloco inatawece oko, igaataɡ̶a aɡ̶ica anaɡ̶atitini, leeɡ̶odi mikeeni catiwedi ɡ̶adewiɡ̶a ane yemaa Aneotedoɡ̶oji. Codaa aɡ̶ica ane yakadi me yaɡ̶aditini nigotaɡ̶a anodabiteɡ̶eti ditibigimedi wetiɡ̶a. \v 15 Aɡ̶ica ane yalegi noledaɡ̶axi, oditaɡ̶a yapoɡ̶oditinigi anigetaɡ̶ada naɡ̶aaɡ̶axi. Pida naɡ̶ana noledaɡ̶axi oipeke ditibigimedi, mowo me naloteloco iditawece ane idei catiwedi diimigi. \v 16 Jiɡ̶idaaɡ̶ee ikani ɡ̶anilokokenatiwaji me ídi, amaleeɡ̶aɡ̶a oyakadi niɡ̶ina eledi oko monadi ɡ̶abakedi anele anawiitetiwaji, awii modoɡ̶etetibigimece Ǥadiodi ane ideite ditibigimedi. \s1 Niiɡ̶axinaɡ̶aneɡ̶egi aneetece lajoinaɡ̶aneɡ̶eco Moisés \p \v 17 Jinaɡ̶aleetibige daɡ̶a janagi me jaaɡ̶adi lajoinaɡ̶aneɡ̶eco Moisés, ijaa liiɡ̶axinaɡ̶aneɡ̶eco niɡ̶ijo anoyeloɡ̶oditedibece Aneotedoɡ̶oji lowooko. Ee ajanagi daɡ̶a jaaɡ̶adi liiɡ̶enatakaneɡ̶eco Moisés, pida janagi me jotete codaa me jao me yeloɡ̶o niɡ̶ica anodiiɡ̶axinaɡ̶atece. \v 18 Ejitaɡ̶awatiwaji niɡ̶ina anewi. Nigepaaɡ̶icota me daa ditibigimedi, codaa me iiɡ̶o, aɡ̶ica ane noɡ̶a gaantokaaɡ̶idi niɡ̶inoa liiɡ̶enatakaneɡ̶eco Aneotedoɡ̶oji. Aɡ̶ica gaantokaaɡ̶idi anonoɡ̶a nigepaa owidijegi noko nige ma niɡ̶ina iiɡ̶o. \v 19 Enice niɡ̶ina oko ane daɡ̶a yotete okanicodaaɡ̶ica niiɡ̶enatakaneɡ̶ecawaanigi ane deɡ̶ewi me ɡ̶oneɡ̶egi, codaa nige iiɡ̶axi eledi oko me deɡ̶eyiwaɡ̶adi, odaa niɡ̶ini oko lionigawaanigi liwigotigi niɡ̶ina oko Aneotedoɡ̶oji ane iiɡ̶e. Pida niɡ̶ina oko ane yotete ijoatawece niiɡ̶enatakaneɡ̶eco, codaa maɡ̶aɡ̶a iiɡ̶axi eledi oko me yotete idiwatawece niiɡ̶enatakaneɡ̶eco, niɡ̶ini oko baaniɡ̶iniaa daɡ̶axa me ɡ̶oneɡ̶egi liwigotigi niɡ̶idi oko Aneotedoɡ̶oji ane iiɡ̶e. \v 20 Igaataɡ̶a ejitaɡ̶awatiwaji icota Aneotedoɡ̶oji me iiɡ̶e ɡ̶adaaleɡ̶enali, codaa akaamitiwaji jiɡ̶ida anenitege nige daɡ̶axa me ɡ̶adeɡ̶enakitiwaji caticedi niɡ̶inoa fariseutedi inaa niɡ̶ina niiɡ̶axinaɡ̶anadi anodiiɡ̶axinaɡ̶atece lajoinaɡ̶aneɡ̶eco Moisés. \s1 Ayakadi daɡ̶a ɡ̶odelatema ɡ̶onioxoa \p \v 21 Niɡ̶ida makaamitiwaji jaɡ̶ajipaata niɡ̶ijo Moisés aneeta, aneetiogi jotigide ɡ̶adaamipi, ‘Jineɡ̶eloati eledi oko! Igaataɡ̶a niɡ̶ina ane daije oyadeegiticogi minitaɡ̶a ɡ̶oniwinoɡ̶odi.’ \v 22 Pida ejitaɡ̶awatiwaji niɡ̶ina oko ane yelatema nioxoa me diɡ̶ica leeɡ̶odi, niɡ̶ini ɡ̶oniwinoɡ̶odi iwi niɡ̶ica anodaaɡ̶igota. Nigica aneeta nioxoa, ‘Akaami yetole!’ Joaniɡ̶iniaa oyadeegiticogi miditaɡ̶a seteenta lacilodi noiigi. Niɡ̶ijo aneeta nioxoa me daɡ̶axa me beyagi, aɡ̶aleeɡ̶ica aneetege Aneotedoɡ̶oji, codaa doidetibige Aneotedoɡ̶oji me iiɡ̶etedicogi niɡ̶ini oko minitaɡ̶a noledi ane daɡ̶a ipe. \v 23 Enice nige emii Aneotedoɡ̶oji liɡ̶eladi madeegitalo noɡ̶eedi ditibigimedi nameeja Aneotedoɡ̶oji, odaa analakitibige ɡ̶anioxoa mijo me dinotigimadetaɡ̶agi. \v 24 Idiaaɡ̶anitice ɡ̶aboonigi lodoe nameeja. Odaa ecoɡ̶otace oleetibige me ɡ̶adilakiitege ɡ̶anioxoa, nigidiaaɡ̶idi nige naɡ̶a ɡ̶adilakiitege, odaa jaɡ̶ajicitalo Aneotedoɡ̶oji niɡ̶ica ɡ̶aboonigitalo. \p \v 25 Nigica ane lowoogo me ɡ̶adadeegita ɡ̶oniwinoɡ̶odi me yeloɡ̶odi mida ɡ̶adoenatagi ane beyagi, adinilakidenitege maleediɡ̶icoota ɡ̶oniwinoɡ̶odi. Igaataɡ̶a doidetibige daɡ̶a ɡ̶adadeegiticogi minitaɡ̶a ɡ̶oniwinoɡ̶odi, odaa ɡ̶oniwinoɡ̶odi ja ɡ̶adajicitiogi iodaɡ̶awadi. Odaa iodaɡ̶awadi etiɡ̶adixomitiwece niwiloɡ̶onaɡ̶axi. \v 26 Ejitaɡ̶awatiwaji niɡ̶ina anewi. Aɡ̶anotiticogitiwaji niwiloɡ̶onaɡ̶axi nigepaaɡ̶ediani icoatawece niɡ̶icoa ɡ̶anaaleweta niɡ̶ijo ɡ̶oneleegiwa. \s1 Niiɡ̶axinaɡ̶aneɡ̶egi ane yalaɡ̶ata noɡ̶olaɡ̶atakaneɡ̶egi \p \v 27 Niɡ̶ida makaamitiwaji joɡ̶owooɡ̶oti niɡ̶ijo aneeta Moisés niɡ̶ijo jotigide, neɡ̶ee, ‘Jinaɡ̶a ɡ̶adoomatewa iwaalo wadonaɡ̶a.’ \v 28 Pida ejitaɡ̶awatiwaji, niɡ̶ina ɡ̶oneleegiwa ane iwita iwaalo ane daɡ̶a lodawa, odaa nige yowo me loomatewa, odaa catiwedi laaleɡ̶ena ja doɡ̶olaɡ̶ataka. \v 29 Enice ɡ̶agecooɡ̶eli nigeo mowoo ane beyagi catiwedi ɡ̶adaaleɡ̶ena, odaa anoɡ̶aatice ɡ̶agecooɡ̶e, alati! Igaataɡ̶a daɡ̶axa mele maniatitema ɡ̶agecooɡ̶e, pida aɡ̶oyokoletiogi iditawece ɡ̶adolaadi minitaɡ̶a noledi ane daɡ̶a ipe. \v 30 Ǥabaaɡ̶adi nigeo mawii ane beyagi, akagiti, odaa alati. Igaataɡ̶a daɡ̶axa mele maniatitema onidateci ɡ̶abaaɡ̶adi, pida aɡ̶oyokoletiogi iditawece ɡ̶adolaadi minitaɡ̶a noledi ane daɡ̶a ipe. \s1 Niiɡ̶axinaɡ̶aneɡ̶egi aneetece nalataɡ̶aneɡ̶egi \r (Mateus 19.9; Marcos 10.11-12; Lucas 16.18) \p \v 31 Moditibece niɡ̶ijo jotigide, ‘Niɡ̶ina ane yaladi naɡ̶ana lodawa, odaa leeditibige me yajigota notaɡ̶anaɡ̶axi me ikee naɡ̶a yaladi lodawa.’ \v 32 Pida ejitaɡ̶awatiwaji, inoatawece ɡ̶oneleegiwadi anoiiɡ̶e lodawa mopi, odaa naɡ̶ani iwaalo nige wadotace, odaa niɡ̶ini ɡ̶oneleegiwa nalatoɡ̶odi jeɡ̶eo me doɡ̶olaɡ̶ataka naɡ̶ani iwaalo. Codaa niɡ̶ini gela lodawa naɡ̶ani iwaalo jaɡ̶aɡ̶a doɡ̶olaɡ̶ataka. Idoka yakadi malati ɡ̶adodawa nige ɡ̶adoɡ̶olaɡ̶ati. \s1 Niiɡ̶axinaɡ̶aneɡ̶eco aneetece me leeditibige me jaoɡ̶a niɡ̶ina anejinaɡ̶a me jaoɡ̶a \p \v 33 Codaa owooɡ̶otitiwaji anoditiogi niɡ̶ijo jotigide ɡ̶odaamipi, noɡ̶oditiogi, ‘Jinaɡ̶a inetee niɡ̶ina naɡ̶awii anigida ɡ̶agegi, pida awii niɡ̶ica ane enitalo Ǥoniotagodi Aneotedoɡ̶oji mawii.’ \v 34 Pida ejitaɡ̶awatiwaji, nigawii ɡ̶agegi, jinaɡ̶abakeni liboonaɡ̶adi anigetiɡ̶idi, oteɡ̶exaaɡ̶aɡ̶a eledi oko liboonaɡ̶adi. Jinaɡ̶a aboonaɡ̶ateeni ditibigimedi mawii ɡ̶agegi, igaataɡ̶a ditibigimedi jiɡ̶idiaaɡ̶i me diiɡ̶enataka Aneotedoɡ̶oji. \v 35 Codaa jinaɡ̶abakeni liboonaɡ̶adi niɡ̶ina iiɡ̶o, igaataɡ̶a niɡ̶ina iiɡ̶o liciagi naɡ̶ana baanco aneite Aneotedoɡ̶oji me nipeneɡ̶etedini loɡ̶onaka. Codaa jinaɡ̶abakeni liboonaɡ̶adi Jerusalém, igaataɡ̶a naɡ̶ani nigotaɡ̶a nebi Aneotedoɡ̶oji, minionigi-eliodi. \v 36 Codaa jinaɡ̶abakeni niboonaɡ̶adi makamaɡ̶a ɡ̶adacilo mawii ɡ̶agegi, igaataɡ̶a aɡ̶ica ɡ̶animaweneɡ̶egitece ɡ̶adacilo molii me diɡ̶ica otiɡ̶idatece ɡ̶adamodi me yapacaɡ̶a migetaɡ̶a nabidi. \v 37 Pida nigawii ɡ̶agegi, onexaaɡ̶eni, ‘Jao’, oɡ̶oa domige eni, ‘Ajao’, igaataɡ̶a daɡ̶awii eledi ɡ̶agegi, niɡ̶ida eledi ɡ̶agegi ja icoɡ̶oticogi mijotaɡ̶a niɡ̶ijo ane beyagi, ɡ̶odaxakawa. \s1 Aɡ̶ele daɡ̶a joleeɡ̶atibige me jojeteeɡ̶a \r (Lucas 6.29-30) \p \v 38 Owooɡ̶otitiwaji niɡ̶ijo jotigide moditibece, ‘Anoɡ̶aa ligecooɡ̶e niɡ̶ina ane napoace ligecooɡ̶e eledi oko. Codaa aninokeni lowe niɡ̶ina ane ninoke lowe eledi oko.’ \v 39 Pida ejitaɡ̶awatiwaji jinoɡ̶oojeteeta niɡ̶ina aneo ane beyagitaɡ̶adomi. Nigica ane yabaketigi ɡ̶adajice, odaa ajici eledi ɡ̶adajice maɡ̶aɡ̶a yabake. \v 40 Nigica ane ɡ̶adadeegiticogi minitaɡ̶a ɡ̶oniwinoɡ̶odi me doletibige me dinigaanyetece ɡ̶anoecaɡ̶axi, odaa ikanitece maɡ̶aɡ̶a yadeegi ɡ̶anibalito. \v 41 Nigica iodaɡ̶awa ane iiɡ̶etaɡ̶awa moyaɡ̶ati loyaɡ̶aka onadateci ciloomito, odaa adeegitema nigepaa itoa ciloomito. \v 42 Ediani niɡ̶ina oko ane dipokotibece, codaa jinaɡ̶aciiletema niɡ̶ina ane dadilaɡ̶ataɡ̶awa. \s1 Leeditibige memaani ɡ̶adaxakawepodi \r (Lucas 6.27-28, 32-36) \p \v 43 Owooɡ̶otitiwaji niɡ̶ijo jotigide moditibece, ‘Leeditibige memaani ɡ̶adoiigi, odaa ɡ̶adeleɡ̶edi niɡ̶ina anakaami leleɡ̶edi.’ \v 44 Pida ejitaɡ̶awatiwaji leeditibige memaani ɡ̶aneloɡ̶ododipi. Codaa oeni motaɡ̶aneɡ̶eni niɡ̶ina anetiɡ̶adixoomitiwaji. Codaa otaɡ̶aneɡ̶eni Aneotedoɡ̶oji mipokitalo meote aneletema niɡ̶ina aneo ane beyagitaɡ̶adomitiwaji codaa niɡ̶ina anetiɡ̶adiatenitibece. \v 45 Odaa jiɡ̶ikeenitiwaji mewi makaami lionigipi Ǥadiodi ane ideite digoida ditibigimedi. Iniaaɡ̶iniwa daɡ̶axa meletedoɡ̶odomi, igaataɡ̶a eote naɡ̶ani aligeɡ̶e ane nebi me naloteloco oko anele, codaa me niɡ̶ina oko ane beyagi. Codaa niwakateetedigi ebici niɡ̶ina oko ane iɡ̶enaɡ̶a, codaa me niɡ̶ina ane daɡ̶a iɡ̶enaɡ̶a. \v 46 Igaataɡ̶a nige inoka emaani niɡ̶ina ane ɡ̶ademaanitiwaji, Aneotedoɡ̶oji ayajigotedaɡ̶awatiwaji ɡ̶anaɡ̶ajegi, igaataɡ̶a niɡ̶ina anodibatibigege ninyeelo ninionigi-eliodi romaanotedi, jiɡ̶idiaaɡ̶idi analeetibige doɡ̶owidi libeyaceɡ̶eco, pida idiaaɡ̶idi oyemaa lokaaɡ̶etedi. \v 47 Nige anicenitiwaji codaa nige ikeenitiogi ɡ̶ademaanaɡ̶aneɡ̶egi idiokidi ɡ̶adoiigi, odaa aɡ̶awiitetiwaji anele caticedi niɡ̶idi eledi oko anowo, igaataɡ̶a niɡ̶ina oko ane doɡ̶oyowooɡ̶oditeda Aneotedoɡ̶oji owo liciagi. \v 48 Odaa niɡ̶ida makaamitiwaji leeditibige mawii aneletema inatawece oko liciagi Ǥadiodi ane ideite ditibigimedi, igaataɡ̶a idioka limedi meletetema inatawece oko.” \c 6 \s1 Jesus ɡ̶odiiɡ̶axi anodaaɡ̶ejinaɡ̶a me jaxawanaɡ̶a eledi oko \p \v 1 Jesus eɡ̶idaa diitigi me dotaɡ̶a, odaa mee, “Adinowetitiwaji! Niɡ̶ina nigaxawanitiwaji niɡ̶ina anida lemaɡ̶amatiigi, jinaɡ̶awii lodoe eledi oko, moleetibige metiɡ̶adiweniɡ̶ideni. Igaataɡ̶a nigawiitiwaji me lodoe eledi oko, odaa Ǥadiodi ane ideite ditibigimedi ayajigotedaɡ̶awa ɡ̶anaɡ̶ajegi. \v 2 Enice niɡ̶ina maxawani okanicodaaɡ̶ica oko anida lemaɡ̶amatiigi, jinaɡ̶a adineleɡ̶enitiogi inatawece oko micataɡ̶a niɡ̶ina oko anokowo meletibigiwaji minoataɡ̶a niɡ̶inoa niiakanaɡ̶axiidi, codaa me ladicotiidi nigotaɡ̶a. Niɡ̶idi oko inoka odoletibige moiweniɡ̶ide. Ejitaɡ̶awatiwaji niɡ̶ina anewi, niɡ̶idi oko jiɡ̶idokida moiweniɡ̶ide, odaa aɡ̶odibatege naɡ̶ajegi ane domaɡ̶a yajigotediogi Aneotedoɡ̶oji. \v 3 Pida niɡ̶ina maxawani okanicodaaɡ̶ica oko anida lemaɡ̶amatiigi, awii makamokakaami mowooɡ̶oti! \v 4 Odaa jiɡ̶idaaɡ̶ee aɡ̶ica ane yowooɡ̶odi niɡ̶ina maxawani niɡ̶ina oko anida lemaɡ̶amatiigi. Iniokiniwateda Ǥadiodi me yowooɡ̶odi! Igaataɡ̶a baɡ̶a nadi inoatawece. Odaa yajigotedaɡ̶awa ɡ̶anaɡ̶ajegi lodoe eledi oko. \s1 Niiɡ̶axinaɡ̶aneɡ̶egi anodaaɡ̶ejinaɡ̶a me jotaɡ̶aneɡ̶enaɡ̶a Aneotedoɡ̶oji \r (Lucas 11.2-4) \p \v 5 Niɡ̶ina motaɡ̶aneɡ̶eni Aneotedoɡ̶oji, jinaɡ̶awii liciagi niɡ̶ina oko anokeo mele, ane lemaanigi me dabiditiniwace niɡ̶ina moyotaɡ̶aneɡ̶e Aneotedoɡ̶oji catiwedi liɡ̶eladi Aneotedoɡ̶oji, inaa loɡ̶omoce ladicotiidi, owotibige minatawece oko onadi odaa oiweniɡ̶ide. Ejitaɡ̶awatiwaji niɡ̶ina anewi, aɡ̶odibatege anigetiɡ̶ica naɡ̶ajegi miniwataɡ̶a Aneotedoɡ̶oji, inoka odibatege liweniɡ̶idenaɡ̶aneɡ̶egi niɡ̶ina oko. \v 6 Pida niɡ̶ida makaami, nigotaɡ̶aneɡ̶eni Aneotedoɡ̶oji, akaatiwece ɡ̶adiɡ̶eladi, anibatooni ɡ̶adapoagi, odaa otaɡ̶aneɡ̶eni Aneotedoɡ̶oji Ǥadiodi, leeɡ̶odi iniwa okanicodaaɡ̶ica ane onitice. Jiɡ̶iniaa Ǥadiodi ane ɡ̶adati okanicodaaɡ̶ica ane onitice odaa yajigotedaɡ̶awa ɡ̶anaɡ̶ajegi lodoe eledi oko. \p \v 7 Niɡ̶ina motaɡ̶aneɡ̶eni Aneotedoɡ̶oji, jinoɡ̶opilaɡ̶atitibigeloco ɡ̶agegi ane diɡ̶icata ane niitigi, anee niɡ̶ina oko ane doɡ̶oyowooɡ̶oditeda Aneotedoɡ̶oji. Igaataɡ̶a odiletibige Aneotedoɡ̶oji daɡ̶a wajipatediogi niɡ̶ina meliodi me notaɡ̶anaɡ̶a. \v 8 Jinoɡ̶otaɡ̶aneɡ̶eni Aneotedoɡ̶oji daɡ̶awii liciagi niɡ̶ina oko, igaataɡ̶a Aneotedoɡ̶oji Ǥadiodi ja yowooɡ̶odi anopootibige, maleediɡ̶icatibige diɡ̶ipokitalo. \v 9 Enice nigotaɡ̶aneɡ̶eni Aneotedoɡ̶oji etida alitigi ɡ̶agegi, \b \q1 ‘Ǥodiodi anadeoni digoida ditibigimedi, \q1 jemaanaɡ̶a minatawece oko oiweniɡ̶ide Ǥaboonaɡ̶adi. \q1 \v 10 Iiɡ̶eni laaleɡ̶enali niɡ̶ina oko. \q1 Jemaanaɡ̶a niɡ̶ina oko mowo digoina iiɡ̶o niɡ̶ica anemaani, \q1 digo anee midi anowo anemaani digoida ditibigimedi. \q1 \v 11 Ǥodedianiɡ̶itece ɡ̶oweenigi ane jopooɡ̶atibige niɡ̶ina noko. \q1 \v 12 Ixomaɡ̶ateenitedice ɡ̶obeyaceɡ̶eco, \q1 digo anejinaɡ̶a me jixomaɡ̶ateenaɡ̶atedice libeyaceɡ̶eco eledi oko anowotoɡ̶odomi. \q1 \v 13 Jiniɡ̶ikani niɡ̶ina ane beyagi daɡ̶a ɡ̶odice oditeɡ̶eo me jaoɡ̶a ane beyagi. \q1 Pida ɡ̶odatamaɡ̶ateenitege ane beyagi, \q1 niɡ̶ijo ɡ̶odaxakawa. \q1 Igaataɡ̶a jaɡ̶akamaɡ̶akaami ane iiɡ̶eni laaleɡ̶enali niɡ̶ina oko. \q1 Niɡ̶ida makaami eliodi ɡ̶adoniciwaɡ̶a, \q1 codaa inatawece oko odoɡ̶etetaɡ̶awa. \q1 Odaa jiɡ̶idaaɡ̶ee nigepaa ganigicatibige. \q1 Jiɡ̶idaaɡ̶ee (Amém).’ \p \v 14 Igaataɡ̶a nige ixomaɡ̶ateenitedicetiwaji libeyaceɡ̶eco eledi oko anowotaɡ̶adomi, odaa Ǥadiodi ane ideite ditibigimedi aaɡ̶aɡ̶a ixomaɡ̶ateetedice ɡ̶abeyaceɡ̶eco. \v 15 Pida nige daɡ̶a ixomaɡ̶ateenitedice libeyaceɡ̶eco eledi oko anowotaɡ̶adomi, odaa Ǥadiodi aixomaɡ̶ateetedice ɡ̶abeyaceɡ̶eco. \s1 Jesus diiɡ̶axinaɡ̶atetece ica anodaaɡ̶ee me jikanakawaanigi me jiniodaɡ̶a me jotaɡ̶aneɡ̶enaɡ̶a Aneotedoɡ̶oji \p \v 16 Ele midatibece me daɡ̶a jiniodaɡ̶a niɡ̶ina me joleeɡ̶atibige meneɡ̶egi jipecaɡ̶atege Aneotedoɡ̶oji. Nige ikanawaanigi manioditiwaji motaɡ̶aneɡ̶eni Aneotedoɡ̶oji, jinaɡ̶awii micataɡ̶a daɡ̶akaami agecaɡ̶alo, anee niɡ̶ina anokowo meletibigiwaji. Igaataɡ̶a anapiladaɡ̶a owotibige eledi oko moyowooɡ̶odi moikanawaanigi me niodaɡ̶a. Ejitaɡ̶awatiwaji niɡ̶ina anewi. Niɡ̶idi oko aɡ̶odinigaanyetetece laɡ̶ajedi Aneotedoɡ̶oji, inoka odinigaanyetece liweniɡ̶idenaɡ̶aneɡ̶egi niɡ̶ina eledi oko. \v 17-18 Pida akamaɡ̶akaamitiwaji, niɡ̶ina me daɡ̶aniodi, anapiladi, codaa iteci ɡ̶adamodi, odaa aɡ̶oyowooɡ̶odi niɡ̶ina eledi oko mikanawaanigi maniodi. Pida iniokiniwateda Ǥadiodi ane ideite ditibigimedi codaa ane ideite okanicodaaɡ̶ica ane oni baɡ̶a yowooɡ̶odi. Odaa Ǥadiodi ane nadi anawii okanicodaaɡ̶ica ane oni, yajigotedaɡ̶awa ɡ̶anaɡ̶ajegi lodoe niɡ̶ina oko anigida noko. \s1 Niiɡ̶axinaɡ̶aneɡ̶eco ane yalaɡ̶atalo icoa ɡ̶oniliicaɡ̶ajetecidi ane daɡ̶a daateda \r (Lucas 12.33-34) \p \v 19 Jinaɡ̶a ateciɡ̶i ɡ̶aniliicaɡ̶ajetecidi digoina iiɡ̶o, igaataɡ̶a inoa ipilaɡ̶awaana inaa ligowiiɡ̶a anoyaaɡ̶adi ane ɡ̶oniliicaɡ̶ajetecidi, codaa inoa olicaɡ̶aɡ̶a moyojiketi nibaloote diimigi, odaa ja dakatiobece me nolicaɡ̶a. \v 20 Pida ateciɡ̶i ɡ̶aniliicaɡ̶ajetecidi digoida ditibigimedi ane diɡ̶icoa ipilaɡ̶awaana inaa ligowiiɡ̶a doɡ̶oyaaɡ̶adi ane ɡ̶anepilidi, oteɡ̶exaaɡ̶aɡ̶a olicaɡ̶aɡ̶a aɡ̶oyakadi me dakatiobece daɡ̶a nolicaɡ̶a. Igaataɡ̶a niɡ̶icoa ɡ̶oniliicaɡ̶ajetecidi digoida ditibigimedi aliciaco niɡ̶inoa ane jakataɡ̶ate digoina iiɡ̶o. \v 21 Igaataɡ̶a niɡ̶ida moko ɡ̶odemaanigi midiokaanaɡ̶a limedi me idejonaɡ̶a aneite ɡ̶oniliicaɡ̶ajetecidi. \s1 Aca nilokokena ɡ̶odolaadi \r (Lucas 11.34-36) \p \v 22 Nigoleetibige inokina ane yemaa Aneotedoɡ̶oji, odaa ɡ̶adiciagi niɡ̶ina oko anele ligecooɡ̶eli. Micataɡ̶a nilokokena Aneotedoɡ̶oji daɡ̶a dakatiwece ɡ̶agecooɡ̶eli, odaa idei catiwedi ɡ̶adaaleɡ̶ena me ikeetaɡ̶awa ane iɡ̶enaɡ̶a. \v 23 Pida nige doɡ̶oleetibige mawii ane yemaa Aneotedoɡ̶oji, odaa baɡ̶a ɡ̶adiciagi niɡ̶ina oko ane beyagi ligecooɡ̶eli. Micataɡ̶a nilokokena Aneotedoɡ̶oji daaditaɡ̶a yakadi me dakatiwece ɡ̶adaaleɡ̶ena me ikeetaɡ̶awa ane iɡ̶enaɡ̶a. Odaa nexogotiwe ɡ̶adaaleɡ̶ena. Codaa niɡ̶ica nexocaɡ̶a daɡ̶axa me nexocaɡ̶a, odaa aɡ̶akati doɡ̶owooɡ̶oti niɡ̶ica ane yemaa Aneotedoɡ̶oji. \s1 Ica ane leeditibige me joleeɡ̶atibige \r (Lucas 16.13; 12.22-31) \p \v 24 Aɡ̶ica ane yakadi me dibatema iniwataale necalaixedi, igaataɡ̶a oniniteci yemaa, iniɡ̶eledi baɡ̶a leleɡ̶edi, odaa yoe libakedi niɡ̶ini anepaɡ̶a yemaa. Pida niɡ̶ini eledi baadaɡ̶a deemitetibige. Aɡ̶akatitiwaji mabaatema Aneotedoɡ̶oji, oditaɡ̶aɡ̶a oleetibige mowidi ɡ̶aninyeelo. \v 25 Enice ejitaɡ̶awatiwaji jinaɡ̶aɡ̶owikomataatibige ɡ̶aweenigi, codaa anopootibige me ɡ̶adewiki, codaa jinaɡ̶a aɡ̶owikomataatibige ɡ̶adowoodaɡ̶agi ane leeditibige madinixomitinigi, igaataɡ̶a aɡ̶odewiɡ̶atema diɡ̶idokida me idinixomaɡ̶a. \v 26 Digawini niɡ̶inoa ilaaɡ̶axodi ane wayotiwaji digoina! Aɡ̶enanaɡ̶anaɡ̶a, codaa aɡ̶icoa lawodigijedi doɡ̶onopilaɡ̶aditedio, codaa aɡ̶oyatecoɡ̶otee liweenaɡ̶a. Pida Ǥadiodi ane ideite ditibigimedi aɡ̶ica daɡ̶a ika maniaditibige liweenigi. Odaa niɡ̶ida makaamitiwaji baɡ̶a daɡ̶axa mida ɡ̶aniwalótema Aneotedoɡ̶oji caticedi niɡ̶inoa ilaaɡ̶axodi. \v 27 Aɡ̶ica ane yakadi me iigitice lewiɡ̶a otiɡ̶idatece noko leeɡ̶odi me igecaɡ̶aleɡ̶e niɡ̶ica ane yopotibige me yewiɡ̶a. \p \v 28 Igaamee ina me ɡ̶adigecaɡ̶aleɡ̶enitiwaji ɡ̶adowoodaɡ̶agi? Digawini anodaaɡ̶ee me iliteloco nipodigi niɡ̶inoa niale lawoɡ̶o. Niɡ̶idiwa niale lawoɡ̶o anibaaɡ̶a, codaa aɡ̶icoa lowoodi loenataka modinixotinigilo. \v 29 Pida ejitaɡ̶awatiwaji niɡ̶inoa niale lawoɡ̶o daɡ̶axa me libinienaɡ̶a caticedi niɡ̶icoa lowoodi inionigi-eliodi Salomão anowidi niliicaɡ̶ajetecidi codaa dinixotinigilo nowoodi ane daɡ̶axa me libinienaɡ̶a. \v 30 Digawini niɡ̶ina nadegogo aninaa, icota me yadilo, odaa joɡ̶oyalegi. Aneotedoɡ̶oji eote nadegogo me libinienigi micataɡ̶a daɡ̶a dinixotinigilo niɡ̶inoa nowoodi ane daɡ̶axa me libinienaɡ̶a. Enice nigeote nadegogo me libinienigi, odaa ajawienatakanaɡ̶a maɡ̶aɡ̶a ɡ̶adinixomeɡ̶enitetiwaji idaaɡ̶ida me deɡ̶eliodi ɡ̶atiwaɡ̶atakaneɡ̶egi. \p \v 31 Enice jinaɡ̶aɡ̶owikomataatiwaji, jineɡ̶eni, ‘Igamige jakataɡ̶a ane jelicaɡ̶a?’ codaa jineɡ̶eni, ‘Igamige jakataɡ̶a ɡ̶odowoodaɡ̶agi?’ \v 32 Igaataɡ̶a niɡ̶ina oko ane doɡ̶oyowooɡ̶oditeda Aneotedoɡ̶oji baɡ̶a odoɡ̶owikomatatibige anoyeligo, codaa me lowoodaɡ̶agi. Ǥadiodi ane ideite ditibigimedi yowooɡ̶odi mopootibigetiwaji maniodi, codaa anadinixomitinigi. \v 33 Pida odoejegi oleetibige Aneotedoɡ̶oji me iiɡ̶e laaleɡ̶enali oko, codaa oleetibige minatawece oko owo ane iɡ̶enaɡ̶a, odaa Aneotedoɡ̶oji ja yajigotedaɡ̶awatiwaji inatawece anopootibige. \v 34 Enice jinaɡ̶a ɡ̶adigecaɡ̶aleɡ̶eni niɡ̶ica anopootibige natiinigoi. Igaataɡ̶a anoɡ̶owooɡ̶oti niɡ̶ica ane diɡ̶ica natiinigoi. Jaɡ̶abo niɡ̶inoa ane dakaketaɡ̶adomi niɡ̶ina noko, odaa aɡ̶ele daɡ̶a ɡ̶adigecaɡ̶aleɡ̶eni niɡ̶ica ane dakaketaɡ̶adomi natiinigoi.” \c 7 \s1 Leeditibige me daɡ̶a ɡ̶olaagedi niɡ̶ina oko ane daɡ̶a jowooɡ̶otaɡ̶a anee \r (Lucas 6.37-38, 41-42) \p \v 1 Jesus eɡ̶idaa diitigi me diiɡ̶axinaɡ̶a, odaa mee, “Jinaɡ̶awini anee lewiɡ̶a eledi oko oditaɡ̶a adinanimiɡ̶ita, adaɡ̶aɡ̶akaami laagetedipi Aneotedoɡ̶oji. \v 2 Igaataɡ̶a Aneotedoɡ̶oji ɡ̶adiwini digo aneni me ɡ̶adiɡ̶oatita eledi oko. Anodaaɡ̶emiita eledi oko, odaa Aneotedoɡ̶oji idaɡ̶aɡ̶a igotedaɡ̶awatiwaji. \p \v 3 Igame leeɡ̶odi mawini libatiicawaanigi ɡ̶anioxoa, ane micataɡ̶a daɡ̶a laɡ̶amicaɡ̶ajecawaanigi ɡ̶anioxoa, pida akamaɡ̶a ɡ̶abatiigi aɡ̶anati, ane micataɡ̶a daɡ̶a iwoɡ̶o liwai catiwedi ɡ̶agecooɡ̶elitiwaji? \v 4 Ica mabo ɡ̶adaaleɡ̶ena menita ɡ̶anioxoa, ‘Inoɡ̶ataɡ̶adomi ɡ̶adaɡ̶amicaɡ̶ajegi’, pida idi iwoɡ̶o liwai catiwedi ɡ̶agecooɡ̶e? \v 5 Ǥadiciagi niɡ̶ina anokeo mele! Odoejegi leeditibige manoɡ̶aa iwoɡ̶o liwai ane idei catiwedi ɡ̶agecooɡ̶e, amanagawini anatiteloco manoɡ̶aa laɡ̶amicaɡ̶ajecawaanigi ɡ̶anioxoa. \p \v 6 Jinaɡ̶ajicitiogi niɡ̶idi oko abeyacaɡ̶aɡ̶a niɡ̶ina ane iomaɡ̶aditetema Aneotedoɡ̶oji. Igaataɡ̶a niɡ̶idi oko liciagi necexodi ane diojo, odaa doidetibige deɡ̶etiɡ̶adowacitiwaji. Codaa jineɡ̶enitiogi niɡ̶idi oko niɡ̶inoa notaɡ̶a anele Aneotedoɡ̶oji ane yeloɡ̶oditedaɡ̶awa, igaataɡ̶a niɡ̶inoa notaɡ̶a Aneotedoɡ̶oji ane yeloɡ̶odi liciagi naɡ̶ana wetiɡ̶a ane daɡ̶axa me dakake loojedi. Codaa niɡ̶idi oko abeyacaɡ̶aɡ̶a aaɡ̶aɡ̶a liciagi nigidagiwadi. Nige okolenitiogi nigidagiwadi naɡ̶ani wetiɡ̶a, odaa joɡ̶onipoditibige naɡ̶ani wetiɡ̶a ane dakake loojedi. \s1 Jakataɡ̶a me jipokaɡ̶atalo Aneotedoɡ̶oji niɡ̶ica ane jopooɡ̶atibige \r (Lucas 11.9-13) \p \v 7 Ipokitalo Aneotedoɡ̶oji niɡ̶ica anopootibige, odaa jaɡ̶abaategetiwaji. Oleetibige miniwataɡ̶a Aneotedoɡ̶oji niɡ̶ina anele anepaa yemaa me yajigotedaɡ̶awatiwaji, odaa jaɡ̶akatitiwaji. Atokeni epoagi, odaa Aneotedoɡ̶oji ja yomoke. \v 8 Igaataɡ̶a inatawece oko anodipokotalo, odibatege lipoketegi, codaa inatawece oko anodoletibige anigidi, oyakadi. Codaa yomoketetema epoagi niɡ̶ina ane yatoke. \v 9 Ǥadionigi nige dipokotaɡ̶awa paon, domige ajicita wetiɡ̶a? \v 10 Ina me dipokotaɡ̶awa noɡ̶ojegi, domige ajicita lakeedi? \v 11 Niɡ̶ida makaami anakaami abeyacaɡ̶aɡ̶a, pida owooɡ̶oti majicita ɡ̶adionigipi niɡ̶ina anele. Apiɡ̶ikoa Ǥadiodi ane ideite ditibigimedi yajigotediogi niɡ̶ina anele niɡ̶ina oko modipokotalo. \v 12 Awiitema eledi oko niɡ̶ica anemaanitiwaji modigotaɡ̶awa. Igaataɡ̶a jiɡ̶idaaɡ̶ee me diiɡ̶axinaɡ̶a Moisés niɡ̶ijo naɡ̶a idí niɡ̶ijoa lajoinaɡ̶aneɡ̶eco, codaa jiɡ̶idaaɡ̶ee me niiɡ̶axinaɡ̶anaɡ̶a niɡ̶ijo anoyeloɡ̶oditedibece lowooko Aneotedoɡ̶oji. \s1 Icoa itiwataale naicoli \r (Lucas 13.24) \p \v 13 Adinoniciwaɡ̶ati makaatiwece mida epoacawaanigi. Igaataɡ̶a niɡ̶ida eledi epoagi nelegi codaa me niɡ̶ijo naigi aɡ̶ica laɡ̶aliigi me jiwaɡ̶atece dowiceta miditaɡ̶a ica aneitice niɡ̶ina oko me diɡ̶ica liniogo me nawikodeeɡ̶a. Codaa eliodi oko anodioteci niɡ̶ijo naigi. \v 14 Pida niɡ̶ida epoacawaanigi ijaa niɡ̶ijo naicawaanigi ane dakake me jiwaɡ̶atece, baɡ̶a dowiceticogi miditaɡ̶a niɡ̶ica aneitice niɡ̶ina oko ane newiɡ̶a miniwataɡ̶a Aneotedoɡ̶oji, odaa baadeɡ̶eliodi oko anodioteci niɡ̶ijo naicawaanigi. \s1 Ica awitakegipi anokowo miniɡ̶ina anoyeloɡ̶oditibece lowooko Aneotedoɡ̶oji \r (Lucas 6.43-44) \p \v 15 Anidakitiogi niɡ̶ina anodi moyeloɡ̶oditedibece lowooko Aneotedoɡ̶oji, pida niwitakaɡ̶a. Niɡ̶idi oko anokowo moyeloɡ̶oditedibece Aneotedoɡ̶oji lowooko oinaale niɡ̶ina oko. Liciagi diwilecoɡ̶oni me doide, odinixotinigi lamodi waxacoco moinaale waxacoco. Odaa niɡ̶idi oko liciagi waxacoco. \v 16 Pida icota mowooɡ̶oti anidi leeɡ̶odi niɡ̶inoa loenataka, anodaaɡ̶ee mowooɡ̶oti ane latopagi niale leeɡ̶otedi elali. Igaataɡ̶a naɡ̶ana omiigonaɡ̶a ayajigo uuva, codaa niɡ̶inoa lalepiɡ̶igoli aɡ̶oyajigo fiigo. \v 17 Odaa jiɡ̶idaaɡ̶ee naɡ̶ana niale anele yajigo elali anele, codaa naɡ̶ana niale ane deɡ̶ele yajigo elali ane beyagi. \v 18 Naɡ̶ana niale anele ayakadi daɡ̶a yajigo elali ane beyagi. Codaa naɡ̶ana niale ane beyagi ayakadi daɡ̶a yajigo elali anele. \v 19 Naɡ̶ana niale ane daɡ̶a yajigo elali anele, oyakagidi, odaa joɡ̶oyokoletiogi noledi. \v 20 Joaniɡ̶idaa me jakataɡ̶a me jowooɡ̶otaɡ̶a naɡ̶ana niale leeɡ̶otedi elali ane yajigo. Jiɡ̶idaa maɡ̶aɡ̶a jakataɡ̶a me jowooɡ̶otaɡ̶a niɡ̶idiwa awitakaɡ̶a anodi moyeloɡ̶oditedibece Aneotedoɡ̶oji lowooko, leeɡ̶odi niɡ̶inoa loenataka. \s1 Niɡ̶ica oko Aneotedoɡ̶oji ane dibatetege \r (Lucas 13.25-27) \p \v 21 Eliodi oko idoka etidadatigi, ‘Iniotagodi, Iniotagodi!’ Pida aɡ̶iditawece odakatiwece digoida ditibigimedi aneitedice Aneotedoɡ̶oji me diiɡ̶enataka. Pida inokina niɡ̶ina anowo Eiodi ane yemaa, idiokidi baɡ̶a dakatiobece digoida ditibigimedi aneitedice Eiodi. \v 22 Niɡ̶ica noko nige iwi Aneotedoɡ̶oji anigotediogi inatawece oko, odaa eliodi oko moditiwa, ‘Iniotagodi, Iniotagodi! Eliodi me jibakenaɡ̶a Ǥaboonaɡ̶adi codaa jeloɡ̶otaɡ̶atedibece lowooko Aneotedoɡ̶oji, codaa me jibakenaɡ̶a Ǥaboonaɡ̶adi me jiticodaɡ̶atedice niwicidi abeyacaɡ̶aɡ̶a, codaa me jibakenaɡ̶a Ǥaboonaɡ̶adi me jaoɡ̶ate ɡ̶odoxiceɡ̶etedi.’ \v 23 Pida ejitiogi lodoe eledi oko, ‘Aɡ̶ica daɡ̶a ɡ̶adowooɡ̶oti. Adetecenitice, jaɡ̶akamaɡ̶akaamitiwaji anawii ane beyagi!’ \s1 Icoa itoa latopaco lipodaɡ̶alatedi diimigi \r (Lucas 6.47-49) \p \v 24 Niɡ̶ina ane wajipatalo yotaɡ̶a odaa eyiwaɡ̶adi, niɡ̶ini liciagi niɡ̶ina ɡ̶oneleegiwa anida lixakedi odaa dabiteɡ̶eteloco liɡ̶eladi ditibigimedi wetiɡ̶a. \v 25 Naɡ̶a dinikatini ebici nelegi, odaa neɡ̶enagi abooɡ̶o-ninyoɡ̶odi, codaa niwocotaɡ̶a ane yoniciwadi jiɡ̶icota niɡ̶ijo diimigi, pida aɡ̶enitini. Leeɡ̶odi niɡ̶ijo ɡ̶oneleegiwa dabiteɡ̶etini liɡ̶eladi ditibigimedi wetiɡ̶a, anepeɡ̶ele me diimigi lipodaɡ̶aladi. \v 26 Niɡ̶ina ane wajipatalo yotaɡ̶a pida aɡ̶eyiwaɡ̶adi, baɡ̶a liciagi niɡ̶ina ɡ̶oneleegiwa ane diɡ̶ica lixakedi ane dabiteɡ̶etini liɡ̶eladi midi dotiwadi. \v 27 Naɡ̶a dinikatini ebici nelegi, odaa neɡ̶enagi abooɡ̶o-ninyoɡ̶odi, codaa niwocotaɡ̶a ane yoniciwadi jiɡ̶icota niɡ̶ijo diimigi, odaa ja dojitini, codaa aɡ̶ica ane yeyaɡ̶atice.” \s1 Jesus ibake naɡ̶atetigi me dotaɡ̶a \p \v 28 Naɡ̶a nigotedini Jesus me dotaɡ̶a, odaa ica lapo-nelegi joɡ̶oyopo leeɡ̶odi anodaaɡ̶eeteda me diiɡ̶axinaɡ̶a. \v 29 Leeɡ̶odi adiiɡ̶axinaɡ̶a daɡ̶a liciagi niiɡ̶axinaɡ̶anadi anodiiɡ̶axinaɡ̶atece lajoinaɡ̶aneɡ̶eco Moisés, pida Jesus baɡ̶a ibake epaa naɡ̶atetigi me diiɡ̶axinaɡ̶a. \c 8 \s1 Jesus icilatidi ica ɡ̶oneleegiwa dawace-lolaadi \r (Marcos 1.40-45; Lucas 5.12-16) \p \v 1 Naɡ̶a daxoditedini Jesus me icoɡ̶otedibigimece ica lojotaɡ̶adi, odaa ica noiigi-nelegi joɡ̶odiotece. \v 2 Odaa ica ɡ̶oneleegiwa dawace-lolaadi jiɡ̶icotalo, odaa ja yamaɡ̶atedi lokotidi lodoe Jesus me iweniɡ̶ide, meetalo, “Iniotagodi, jowooɡ̶odi mida ɡ̶adoniciwaɡ̶a madicilatiti, nigemaani.” \p \v 3 Odaa Jesus ja ixoketedice libaaɡ̶adi, naɡ̶a ipeketedeloco niɡ̶ijo ɡ̶oneleegiwa, odaa jeɡ̶eeteta, “Ee jemaa me ɡ̶adicili niɡ̶ina natigide!” Odaa aɡ̶ica daɡ̶a leegi niɡ̶ijo dawace-lolaadi ja icí. \v 4 Odaa Jesus jeɡ̶eete, “Digawini, jiniɡ̶ica aneloɡ̶otita niɡ̶ida anejigotaɡ̶awa. Pida emii, adinikeenita sacerdoti naɡ̶a ɡ̶adicili. Codaa aboonitalo Aneotedoɡ̶oji ɡ̶aboonigi ane liiɡ̶enatakaneɡ̶egi lajoinaɡ̶aneɡ̶egi Moisés, awiitibige me ikeenitiogi iditawece oko naɡ̶a akaami ele. Odaa yakadi mopiliticogi miditaɡ̶a ɡ̶adoiigiwepodi.” \s1 Jesus icilatidi ica liotagi nigoloneegi romaanotedi \r (Lucas 7.1-10) \p \v 5 Jesus igo nigotaɡ̶a Cafarnaum. Naɡ̶a dakatediwece nigotaɡ̶a, odaa ica goloneegi ane iiɡ̶e onaniteci taalia iodaɡ̶awadi, igo midoataɡ̶a, odaa ja dipokotalo me yaxawa. \v 6 Odaa meetalo Jesus, “Iniotagodi, ini iotagi lioneeɡ̶a digoida iɡ̶eladi eliodi me deelotika. Ayakadi oteɡ̶exaaɡ̶aɡ̶a me ditineɡ̶e, eliodi me dawikode.” \p \v 7 Odaa Jesus jeɡ̶ee, “Ejigo jicilatidi.” \p \v 8 Pida niɡ̶ijo goloneegi meetalo, “Aleeditibige deɡ̶emii akaatiwece iɡ̶eladi, Iniotagodi. Igaataɡ̶a daɡ̶axa makaami ɡ̶oneɡ̶egi, caticedi ee. Pida onexaaɡ̶awii ɡ̶agegi me icí, odaa inioneeɡ̶a ja icí. \v 9 Igaataɡ̶a inoa eletidi iodaɡ̶awadi ane leegitibigimece naɡ̶atetigi ane etidiiɡ̶e. Pida ee aaɡ̶aɡ̶a ida inaɡ̶atetigi maɡ̶aɡ̶a jiiɡ̶e onaniteci taalia iodaɡ̶awadi. Jakadi mejita okanicodaaɡ̶ica niɡ̶idiwa iodaɡ̶awadi, ‘Emii!’ Odaa jiɡ̶igo. Iniaa eledi nigejita, ‘Anagi!’ Odaa jeɡ̶enagi. Codaa nigejita niɡ̶ina iotagi, ‘Awii niɡ̶ida ane jiiɡ̶etaɡ̶awa!’ Odaa jeɡ̶eo. Odaa akaami ida ɡ̶anaɡ̶atetigi me iiɡ̶eni iotagi me ele, odaa ja icí.” \p \v 10 Niɡ̶ica Jesus naɡ̶a wajipateta niɡ̶ijoa lotaɡ̶a niɡ̶ijo goloneegi, odaa eliodi me yopo niɡ̶ijo ɡ̶oneleegiwa. Odaa jeɡ̶eetediogi niɡ̶ijo noiigi anodiotece, “Ejitaɡ̶awatiwaji niɡ̶ina anewi. Niɡ̶ida ɡ̶oneleegiwa eliodi meyiwaɡ̶adi Aneotedoɡ̶oji. Aniɡ̶ica jinadi oko oteɡ̶exaaɡ̶aɡ̶a minataɡ̶a ɡ̶odoiigi Israel ane nakato Aneotedoɡ̶oji, digo midataɡ̶a niɡ̶ida ɡ̶oneleegiwa me nakato Aneotedoɡ̶oji. \v 11 Ejitaɡ̶awatiwaji eliodi eledi oko, ane daɡ̶a judeutedi, icota me icoɡ̶oticogi nigoi codaa me ɡ̶ocidi, odaa nicooɡ̶owepodi Abraão, Isaque, Jacó miditaɡ̶a nalokegi Aneotedoɡ̶oji ane yoe digoida ditibigimedi, lalokegi loiigi. \v 12 Pida Aneotedoɡ̶oji aikatediobece eliodi oko loiigi judeutedi me dakatiobece miditaɡ̶a lalokegi. Aikatedio me dakatiobece niɡ̶ina oko ane daɡ̶a yemaa Aneotedoɡ̶oji me iiɡ̶e laaleɡ̶enali. Pida Aneotedoɡ̶oji baɡ̶a yokoletedicogi miditaɡ̶a nexocaɡ̶a anei me noenaɡ̶ateloco, codaa moyacigice lowe leeɡ̶odi me nawikodeeɡ̶a.” \p \v 13 Odaa Jesus jeɡ̶eeteta niɡ̶ijo goloneegi, “Emii opiliticogi ɡ̶adiɡ̶eladi, ɡ̶aotagi ja icí leeɡ̶odi manakatoni Aneotedoɡ̶oji me yakadi me icilatidi.” Odaa aniaaɡ̶ani naɡ̶aca lakata Jesus neɡ̶ee, odaa niɡ̶ica liotagi niɡ̶ijo goloneegi ja icí. \s1 Jesus icilatidi eliodi eelotaginadi \r (Marcos 1.29-34; Lucas 4.38-41) \p \v 14 Odaa Jesus jiɡ̶igo liɡ̶eladi Pedro. Naɡ̶a dakatedio, ja naditedeloco loxiiɡ̶ate Pedro miwotini, dapicoɡ̶o-lolaadi. \v 15 Odaa ja ipeketedeloco libaaɡ̶adi naɡ̶ajo iwaalo, odaa ja icí. Naɡ̶a dabiditini, odaa ja doolaɡ̶a yoe liweenigi Jesus. \p \v 16 Naɡ̶a ɡ̶ocidi, joɡ̶onadeegitalo eliodi oko anodakatiogi niwicidi abeyacaɡ̶aɡ̶a, codaa me eelotaginadi. Odaa Jesus onexaaɡ̶eetediogi mopitibeci niɡ̶icoa niwicidi abeyacaɡ̶aɡ̶a, odaa ijoatawece noditedice miditaɡ̶a niɡ̶idi oko. Odaa ja nicilatiditediniwace iditawece eelotaginadi. \v 17 Jiɡ̶idaaɡ̶ee neɡ̶eote micotece niɡ̶ica aneeta Isaías, niɡ̶ijo ane yeloɡ̶oditibece Aneotedoɡ̶oji lowooko niɡ̶ijo jotigide, neɡ̶ee, “Yadeegi ɡ̶odeelotagi, codaa noɡ̶a ɡ̶odabocaɡ̶a.” \s1 Jesus yajoi oko anoyemaa modiotece \r (Lucas 9.57-62) \p \v 18 Naɡ̶a nadi Jesus ica noiigi-nelegi moyawiile, odaa ja iiɡ̶e niɡ̶ijo anodiotibece me diɡ̶etitacicoace daato niɡ̶ica weiigi. \v 19 Maleedaɡ̶a noditicoaci, odaa onijoteci niɡ̶ijo ane diiɡ̶axinaɡ̶atece lajoinaɡ̶aneɡ̶eco Moisés igo midoataɡ̶a Jesus, odaa jeɡ̶eetalo, “Niiɡ̶axinaɡ̶anaɡ̶a, ja idigo me jiotaɡ̶adici okanicodaaɡ̶icata ane aaticogi.” \p \v 20 Odaa Jesus jeɡ̶eeteta, “Niɡ̶inoa eti inoa libecoli, codaa ilaaɡ̶axodi inoa epaa libatoli. Pida Ee, Ǥoneleegiwa ane jicoɡ̶otibigimece ditibigimedi, baadiɡ̶ica yotokaɡ̶adi.” \p \v 21 Ica eledi ɡ̶oneleegiwa ane diotibece Jesus jeɡ̶ee, “Iniotagodi, jemaa me jiotaɡ̶adici. Pida ecoɡ̶otace jalita eiodi nige yeleo amaleeɡ̶aɡ̶a inaligitini.” \p \v 22 Pida Jesus jeɡ̶eeteta, “Aniwitici! Igaataɡ̶a niɡ̶ina oko liciagi émeɡ̶egi leeɡ̶odi aɡ̶oyemaa moniotici, odaa dioki epaa onaligitedini émaɡ̶aɡ̶a.” \s1 Jesus yamaketedini ica niwocotaɡ̶a \r (Marcos 4.35-41; Lucas 8.22-25) \p \v 23 Niɡ̶idiaaɡ̶idi Jesus ja waxoditedinigi ajo niwatece ijaaɡ̶ijo niɡ̶ijo anodiotibece lixigaɡ̶awepodi. \v 24 Codaaɡ̶ida naɡ̶a enagi ica niwocotaɡ̶a aneo me itedibige ebekadi nelecoli. Odaa niɡ̶ijoa ebekadi ja domaɡ̶a oyapoɡ̶oditi niwatece. Pida idiaa Jesus diote. \v 25 Odaa niɡ̶ijo anodiotibece joɡ̶odipegitalo, oyojietelogo, moditalo, “Ǥoniotagodi, ɡ̶odaxawaneɡ̶egi! Ade jaaɡ̶a!” \p \v 26 Odaa Jesus meetediogi, “Igaamee ina madoiitiwaji? Amewi manakatonitetiwaji Aneotedoɡ̶oji.” Naɡ̶a dabiditedini, odaa ja iiɡ̶e niocodi inaa ebekadi me notokotiniwace. Odaa niɡ̶ijo niocodi ijaaɡ̶ijoa ebekadi ja notokotiniwace. \v 27 Odaa niɡ̶ijo anodiotibece eliodi moyopo, odaa ja dinotaɡ̶aneɡ̶e modi, “Amiidoa icoa ɡ̶oneleegiwa? Aneote niocodi idiaa ebekadi moyiwaɡ̶adi niɡ̶ina ane liiɡ̶enatakaneɡ̶egi!” \s1 Jesus icilatidi itoataale ɡ̶oneleegiwadi anodakatiogi niwicidi abeyacaɡ̶aɡ̶a \r (Marcos 5.1-20; Lucas 8.26-39) \p \v 28 Jesus jiɡ̶icotedicogi daato niweiigi Galiléia, nipodigi aca Gadara. Odaa joɡ̶odakapetege icoa itoataale ɡ̶oneleegiwadi ane dakatiogi niwicidi abeyacaɡ̶aɡ̶a, ja niɡ̶eladimigipitigi midiwa lawimaɡ̶ajetedi-wetiadi, ane onaligite judeutedi némaɡ̶aɡ̶a. Odaa jiɡ̶idiaa oicoɡ̶otiwece niɡ̶ijoa ɡ̶oneleegiwadi. Niɡ̶idiwa ɡ̶oneleegiwadi loidenaɡ̶a, codaa me doide, aɡ̶aleeɡ̶ica ane yakadi me dioteci niɡ̶ijo naigi. \v 29 Noɡ̶onaditege Jesus, odaa ja napaawaɡ̶a, modi, “Igaamee managi ɡ̶odigiwoceɡ̶egi, anakaami Lionigi Aneotedoɡ̶oji? Domige naɡ̶anagi me ɡ̶odiloikatiteɡ̶egi maleediɡ̶icota noko Aneotedoɡ̶oji nige iloikatidi niɡ̶ina oko leeɡ̶odi libeyaceɡ̶eco?” \p \v 30 Onidiwa icoa nigidagiwadi ane noxicoɡ̶onaɡ̶a aona leegitalo. \v 31 Odaa niɡ̶icoa niwicidi abeyacaɡ̶aɡ̶a anodakatiogi niɡ̶ijoa itoa ɡ̶oneleegiwadi moditalo Jesus, “Nige ɡ̶odiiɡ̶eneɡ̶egi me ɡ̶ododiticogi niɡ̶inoa ɡ̶oneleegiwadi, pida ɡ̶odikaneɡ̶egi me jakaɡ̶atiogilo niɡ̶idiwa nigidagiwadi.” \p \v 32 Odaa Jesus meetediogi, “Enice emiitiwaji!” Odaa niɡ̶icoa niwicidi abeyacaɡ̶aɡ̶a ja noditicoaci midiwataɡ̶a niɡ̶ijoa ɡ̶oneleegiwadi, odaa joɡ̶odakatiogilo niɡ̶ijoa nigidagiwadi. Odaa niɡ̶ijoa nigidagiwadi ja daleditedigi, odaa jeɡ̶enitinece ica lilokaɡ̶adi, odaa ja daxaboketiniwace, joɡ̶oceɡ̶aɡ̶a miditaɡ̶a weiigi. \p \v 33 Niɡ̶ijoa ɡ̶oneleegiwadi anodoweditelogo niɡ̶ijoa nigidagiwadi ja daleditibige odeleticogi nigotaɡ̶a, odaa joɡ̶oyatemati niɡ̶ica ane ninyaagi niɡ̶ijoa nigidagiwadi, codaa anee niɡ̶ijoa ɡ̶oneleegiwadi naɡ̶a noditicoaci niwicidi abeyacaɡ̶aɡ̶a anodakatiogi. \v 34 Odaa ijotawece niɡ̶eladimigipitigi naɡ̶ajo nigotaɡ̶a jeɡ̶enagitibeci odakapetege Jesus. Noɡ̶onadi Jesus, odaa joɡ̶odipokotalo me noditedicogi niiɡ̶o. \c 9 \s1 Jesus icilatidi ica alejaado ane daɡ̶adiaa ditineɡ̶e \r (Marcos 2.1-12; Lucas 5.17-26) \p \v 1 Jesus naɡ̶a waxoditedinigi niwatece migo daato weiigi, odaa jiɡ̶icotedicogi manitaɡ̶a epaa nigotaɡ̶a. \v 2 Odaa icoa ɡ̶oneleegiwadi joɡ̶oyadeegitalo ica alejaado ane daɡ̶adiaa ditineɡ̶e ane iwoteloco aca liɡ̶elate. Naɡ̶a nadi Jesus moyiwaɡ̶adi Aneotedoɡ̶oji me yakadi me icilatidi niɡ̶ijo ɡ̶oneleegiwa, odaa jeɡ̶eeteta niɡ̶ijo alejaado, “Jinaɡ̶adoii, ionigi! Ja inapitaɡ̶adi ɡ̶abeyaceɡ̶eco.” \p \v 3 Odaa icoa onateciɡ̶idiwa niiɡ̶axinaɡ̶anadi anodiiɡ̶axinaɡ̶atece lajoinaɡ̶aneɡ̶eco Moisés dinotaɡ̶aneɡ̶etiwage modi, “Niɡ̶idoa ɡ̶oneleegiwa beyagi me dotaɡ̶atedibige Aneotedoɡ̶oji leeɡ̶odi niɡ̶ijoa lotaɡ̶a iniokiniwateda Aneotedoɡ̶oji me yakadi me ligegi.” \p \v 4 Jesus yowooɡ̶oditediwe lowoogo, odaa meetediogi, “Igaameetiwaji mowoo ane beyagi? \v 5 Amiida ica ane dakake mejatigi igegita idi alejaado? Domige eneɡ̶egi dakake deɡ̶ejita, ‘Ja ɡ̶adapitaɡ̶atitece ijoatawece ɡ̶abeyaceɡ̶eco’, oɡ̶oa domige ina deɡ̶ejita, ‘Adabititini, odaa awaligi!’? \v 6 Niɡ̶ida me Ee jikeetaɡ̶awatiwaji me Ee, Ǥoneleegiwa ane jicoɡ̶otibigimece ditibigimedi, ida yoniciwaɡ̶a me inapitaɡ̶adi libeyaceɡ̶eco oko.” Odaa meete niɡ̶ijo alejaado, “Adabititini, odaa anibaatine naɡ̶adi ɡ̶aɡ̶elate, odaa emii digoida ɡ̶adiɡ̶eladi!” \p \v 7 Niɡ̶ijo ɡ̶oneleegiwa naɡ̶a dabiditini, odaa joɡ̶opiticogi liɡ̶eladi. \v 8 Niɡ̶ijo noiigi noɡ̶onadi niɡ̶ijo niciagi, odaa joɡ̶odoɡ̶etetalo Aneotedoɡ̶oji, leeɡ̶odi me yajigotediogi niɡ̶ina oko loniciwaɡ̶a monicilatiditiniwace eelotaginadi. \s1 Jesus enidite Mateus me diotece \r (Marcos 2.13-17; Lucas 5.27-32) \p \v 9 Jesus ja noditedicogi niɡ̶ica aneite, eɡ̶idaa diitedicogi mewaligi, odaa jiɡ̶icote ica diimicawaanigi balaacogo aneitice me nicoti ica ɡ̶oneleegiwa ane liboonaɡ̶adi Mateus. Mateus inaaɡ̶ina ane dibatibigege ninyeelo ninionigi-eliodi romaanotedi. Odaa Jesus jeɡ̶eeteta, “Anagi, aniwitici!” Odaa Mateus ja dabiditini, ja diotece. \v 10 Odaa Jesus jiɡ̶igo liɡ̶eladi Mateus, odaa ja nicotedi maditaɡ̶a aca nameeja. Naɡ̶a niodaɡ̶a menoale, jiɡ̶icotiobece eliodi niɡ̶ijo anodibatibigege ninyeelo ninionigi-eliodi romaanotedi, ijaaɡ̶ijo eliodi eledi oko, judeutedi anoyakadi me abeyacaɡ̶aɡ̶a. Odaa ja nicotiniwace miniwataɡ̶a Jesus ijaaɡ̶ijo anodiotibece maɡ̶aɡ̶a niodaɡ̶a. \v 11 Icoa fariseutedi onadi Jesus me ligiiwepodi niɡ̶idi oko anoyakadi me abeyacaɡ̶aɡ̶a, odaa joɡ̶onigetiniwace niɡ̶ijo anodiotibece Jesus, moditiogi, “Igame leeɡ̶odi ɡ̶aniiɡ̶axinoɡ̶odi me ligiiwepodi idiwa anodibatibigege ninyeelo ninionigi-eliodi romaanotedi, idiaaɡ̶idi idi eledi oko aninoa libeyaceɡ̶eco?” \fig |src="cn01694B.tif" size="span" copy="© 1978 David C. Cook Publishing Co." ref="Mateus 9.10-11" \fig* \p \v 12 Jesus wajipatediogi niɡ̶ijoa fariseutedi monigetiniwace niɡ̶ijo anodiotibece, odaa meetediogi, “Niɡ̶ina oko icileɡ̶egi ayopotibige dotowegi, pida inokina niɡ̶ina ane deelotika baɡ̶a yopotibige dotowegi. \v 13 Oleetibige mowooɡ̶oti ane diitigi niɡ̶ijoa lotaɡ̶a Aneotedoɡ̶oji, anee, ‘Ajemaa niɡ̶ina oko monajigotiwa eijedi monigodi leeɡ̶odi libeyaceɡ̶eco. Pida baɡ̶a jemaa niɡ̶ina oko mowo aneletema eledi oko.’ Igaataɡ̶a ajanagi jiniditiogi niɡ̶ina anoyakadi meletibigiwaji. Pida janagi jiniditiogi niɡ̶inoa abeyacaɡ̶aɡ̶a modopitalo Aneotedoɡ̶oji, igaataɡ̶a oyopotibige Aneotedoɡ̶oji me napitaɡ̶aditediniwace micataɡ̶a niɡ̶ina oko ane deelotika odaa yopotibige dotowegi me icilatidi.” \s1 Ica moikanawaanigi me niodaɡ̶a moikee magecaɡ̶alodipi leeɡ̶odi libeyaceɡ̶eco \r (Marcos 2.18-22; Lucas 5.33-39) \p \v 14 Icoa nioɡ̶ododi João Batista igotibeci midoataɡ̶a Jesus, odaa joɡ̶oige, moditalo, “Oko, idiaaɡ̶idiwa fariseutedi baɡ̶a jikanakawaanigi me jiniodaɡ̶a, jikeenaɡ̶a moko agecaɡ̶alodipi leeɡ̶odi ɡ̶obeyaceɡ̶eco. Igaamee idi ɡ̶anioɡ̶ododipi me doɡ̶oikanawaanigi me niodaɡ̶a?” \p \v 15 Jesus naɡ̶a igidi, meetediogi, “Domige agecaɡ̶alodipi ina nodenigipi migotibeci lalokegi nadoneɡ̶egi ina mini miditaɡ̶a niɡ̶ijo ane wado? Aɡ̶agecaɡ̶alodipi! Pida icota noko monoɡ̶atice niɡ̶ijo ane wado miditaɡ̶a. Odaa niɡ̶ica noko jaɡ̶agecaɡ̶alodipi, odaa joɡ̶oikanawaanigi me niodaɡ̶a. \p \v 16 Aɡ̶ica ane napadeta nowoodaɡ̶agi oxiiɡ̶odi niɡ̶ina lapadenaɡ̶anaɡ̶adi gela anepaɡ̶alee yexogo, igaataɡ̶a niɡ̶idi lapadijegi gela nige dinixigi, odaa ja daa niɡ̶idi nowoodaɡ̶agi oxiiɡ̶odi. Odaa niɡ̶ica laakajegi ja daɡ̶axa me nelegi. \v 17 Codaa aɡ̶ica ane yadotinigi viinyo gela naɡ̶ana laɡ̶aaɡ̶axi ewacogo baanaɡ̶a opake. Nigeo iatinigi viinyo gela, odaa naɡ̶ada laɡ̶aaɡ̶axi opake datope, odaa viinyo jaɡ̶aɡ̶a aniadi. Pida oyatinigi viinyo naɡ̶aca laɡ̶aaɡ̶axi gela, odaa naɡ̶ada laɡ̶aaɡ̶axi abeyagi, codaa me viinyo eledi aɡ̶aleeɡ̶aniadi.” \s1 Jesus icilatidi aca iwaalo acaaɡ̶aca nigaanawaana \r (Marcos 5.21-43; Lucas 8.40-56) \p \v 18 Jesus eɡ̶idaaɡ̶ee me notaɡ̶aneɡ̶etediniwace niɡ̶ijo anodiotibeci João, niɡ̶icotalo ica lacilo judeutedi, odaa ja yamaɡ̶atedini lokotidi lodoe Jesus, meetalo, “Iona ja leedi me yeleo. Anagi ipekeniteloco ɡ̶abaaɡ̶atedi amaleeɡ̶aɡ̶a icí.” \v 19 Odaa Jesus jiɡ̶igo lixigaɡ̶awa, ijaaɡ̶ijo anodiotibece eledi igotibeci odiotece. \p \v 20 Eɡ̶idaa diiticogi migotibeci, odaa aca iwaalo ja nowidila Jesus. Joneɡ̶eote dooze nicaaɡ̶ape mawodina. Naɡ̶a iwidatece Jesus, odaa dibatece nijayogo liniogo. \v 21 Naɡ̶ajo iwaalo eo niɡ̶ida anee, leeɡ̶odi mee me dowooko, “Onexaa jiba-aatece nijayogo liniogo, odaa ja idici.” \p \v 22 Naɡ̶a nilokotedijo Jesus, odaa ja nadi naɡ̶ajo iwaalo. Odaa jeɡ̶eete, “Iona, jinaɡ̶adoii! Ja ɡ̶adicili, leeɡ̶odi me iwaɡ̶ati Aneotedoɡ̶oji me yakadi me ɡ̶adicilatiti.” Naɡ̶ajo iwaalo naɡ̶a dibateloco nijayogo Jesus, odaa ja icí. \p \v 23 Niɡ̶idiaaɡ̶idi Jesus jiɡ̶igo liɡ̶eladi niɡ̶ijo lacilo judeutedi. Niɡ̶icotedio, odaa ja naditediogi niɡ̶ijo anoyatetigi natenaɡ̶aneɡ̶egi lajo émeɡ̶egi monaligitini, idiaaɡ̶idi ica oko ane nacaagaɡ̶ateloco. \v 24 Odaa meetediogi, “Emii anotiticoacetiwaji! Naɡ̶adi nigaanawaana ayeleo, pida diote.” Odaa joɡ̶oilajitedibece. \v 25 Niɡ̶ijo naɡ̶a noditicoaci niɡ̶ijo oko. Odaa Jesus ja dakatediwece ane liotaɡ̶adi naɡ̶ajo nigaanawaana ane yeleo. Naɡ̶a dibatedigi libaaɡ̶adi, odaa ja nicooɡ̶etedi. \v 26 Odaa noɡ̶odibodiceta niɡ̶ida Jesus aneote jiɡ̶ilaagiteloco iditawece nipodigi. \s1 Jesus icilatidi itoataale etoinadi \p \v 27 Jesus naɡ̶a noditedice niɡ̶ijo aneite. Odaa eɡ̶idaa diitedigi migo, icoa itoataale etoinadi joɡ̶oigaalatece, codaa napaawaɡ̶ateloco, moditalo, “Akaami anida anenitege licoɡ̶egi inionigi-eliodi Davi, ɡ̶odiwikodeneɡ̶egi.” \p \v 28 Naɡ̶a icotedicogi Jesus ica diimigi, odaa niɡ̶ijoa etoinadi joɡ̶oigaalatiwece. Naɡ̶a dakatiobece, odaa joɡ̶ototalo. Odaa Jesus jeɡ̶eetediogi, “Domige iwaɡ̶atakani ica me jakadi me ɡ̶adicilatititiwaji?” Odaa joɡ̶oigidi, moditalo, “Ejiwaɡ̶atakanaɡ̶a, Ǥoniotagodi.” \p \v 29 Odaa Jesus ja dibatedeloco ligecooɡ̶eli, odaa meetediogi, “Enice niɡ̶ina natigide ja ɡ̶adicilitiwaji, leeɡ̶odi me iwaɡ̶atakani!” \v 30 Odaa ja yatetibigiwaji, jeɡ̶ele ligecooɡ̶eli. Odaa Jesus ja najoitediniwace, meetediogi, “Jinaɡ̶a domaɡ̶a ica anatematiita niɡ̶ida ane ejigotaɡ̶awatiwaji!” \v 31 Pida noɡ̶opitibeci, joɡ̶oyatematitiogi iditawece niɡ̶idi oko niɡ̶eladimigipitigi niɡ̶idi nipodigi me Jesus nicilatiditediniwace. \s1 Jesus icilatidi ica ewaloɡ̶onaɡ̶a \p \v 32 Niɡ̶ijo noɡ̶opitibeci niɡ̶ijoa itoataale ɡ̶oneleegiwadi, odaa ica eledi oko joɡ̶onadeegitalo Jesus ica ɡ̶oneleegiwa ane dakatiogi niwigo abeyaceɡ̶egi aneo me ewaloɡ̶onaɡ̶a. \v 33 Neɡ̶eote Jesus niɡ̶ijo niwigo abeyaceɡ̶egi me noditice mijotaɡ̶a niɡ̶ijo ɡ̶oneleegiwa, odaa ja dotaɡ̶a. Ijotawece niɡ̶ijo noiigi-nelegi eliodi moyopo, odaa modi, “Aɡ̶ica me jinataɡ̶a digoina ɡ̶oniiɡ̶o Israel ɡ̶oneleegiwa ane yakadi meo ɡ̶odoxiceɡ̶edi liciagi niɡ̶ida aneote niɡ̶idoa ɡ̶oneleegiwa.” \p \v 34 Pida niɡ̶ijoa fariseutedi modi, “Niɡ̶ijo lacilo niwicidi abeyacaɡ̶aɡ̶a jiɡ̶ijaa yajigotalo loniciwaɡ̶a me iticoitedice niwicidi abeyacaɡ̶aɡ̶a.” \s1 Jesus iwikodetediogi ica noiigi \p \v 35 Odaa Jesus igotetece idiwatawece nigotadi codaa me nigotadawaanaɡ̶a, diiɡ̶axinaɡ̶a midiwa niiakanaɡ̶axiidi, yeloɡ̶oditedibece nibodicetedi anele, Aneotedoɡ̶oji me doletedibige me iiɡ̶e laaleɡ̶enali oko, codaa icilatidi inoatawece ane latopaco neelotika, codaa me niɡ̶ina oko ane diɡ̶ica loniciwaɡ̶a. \v 36 Naɡ̶a nadi Jesus niɡ̶ijo noiigi-nelegi, odaa ja iwikodetediogi, leeɡ̶odi me nawikodeeɡ̶a, aɡ̶ica ane yaxawatiogi, iciaceeketetege niɡ̶inoa waxacocoli ane diɡ̶ica nowienoɡ̶odi. \v 37 Odaa Jesus jeɡ̶eetediogi niɡ̶ijo anodiotibece, “Niɡ̶idi oko liciagi niɡ̶ina nixoɡ̶otagi nelegi baanaɡ̶a leeditibige monopilaɡ̶aditio. Pida ane nibaaɡ̶a aɡ̶eliodi. \v 38 Odaa ipokitalo Aneotedoɡ̶oji me niwakatee eletidi nibakecajoli moyaxawa eledi oko monakato Aneotedoɡ̶oji, liciagi niɡ̶ijo anodipokota niɡ̶ini ane nebi nixoɡ̶otagi nelegi me niwakatee eletidi ɡ̶oneleegiwadi monopilaɡ̶aditedio lawodigijedi.” \c 10 \s1 Icoa dooze liiɡ̶exedi Ǥoniotagodi \r (Marcos 3.13-19; Lucas 6.12-16) \p \v 1 Jesus eniditediogi dooze ɡ̶oneleegiwadi modiotibece. Odaa ja yajigotediogi loniciwaɡ̶a moiticoitedice niwicidi abeyacaɡ̶aɡ̶a anodakatiogi niɡ̶ina oko, codaa moicilatidi okanicodaaɡ̶ica ane latopagi neelotagi codaa me nibeyacaɡ̶ajegi. \v 2-4 Digawini ane liboonaɡ̶atedi niɡ̶ijo dooze anodiotibece Jesus: odoejegi Simão, aneledi oyatigi me Pedro, ijaaɡ̶ijo nioxoa ane liboonaɡ̶adi André; Tiago ijaa João dinioxomigipi ane lionigipi Zebedeu; Filipe, Bartolomeu, Tomé ijaa Mateus anijo me dibatibigege ninyeelo ninionigi-eliodi romaanotedi; Tiago lionigi Alfeu, Tadeu, ijaa eledi Simão ane domaɡ̶a lowoogo me iticoiticoace romaanotedi me noditicoaci nipodaɡ̶a judeutedi; ijaa Judas Iscariotes aneyaa Jesus mijotaɡ̶a neloɡ̶ododipi. \s1 Jesus iiɡ̶e niɡ̶ijoa dooze liiɡ̶exedi mowo ica libakedi \r (Marcos 6.7-13; Lucas 9.1-6) \p \v 5 Jesus iiɡ̶e niɡ̶ijoa dooze ɡ̶oneleegiwadi, odaa ja najoitediniwace, meetediogi, “Jineɡ̶emiitiwaji liɡ̶eladi niɡ̶ina ane daɡ̶a judeutedi, codaa jinaɡ̶akaatiwece nigotadi samaritaanotedi. \v 6 Pida oleetibige oko miditaɡ̶a ɡ̶odoiigi Israel, niɡ̶ijo ane aniatagigipi, ane liciagi niɡ̶inoa waxacocoli aneyamaɡ̶aticoace, odaa jaɡ̶aniadi. \v 7 Emiitiwaji atematikani, eni, ‘Niɡ̶ina natigide Aneotedoɡ̶oji jiɡ̶idaaɡ̶eyatedigi me iiɡ̶e laaleɡ̶enali oko.’ \v 8 Icilatititiwaji eelotaginadi, codaa awii émaɡ̶aɡ̶a me newiɡ̶atace. Codaa awii niɡ̶ina oko ane dawace-loolatedi me nicilaɡ̶a. Iticoitedice niwicidi abeyacaɡ̶aɡ̶a anodakatiogi oko. Inoatawece niɡ̶inoa anabaategetiwaji aɡ̶ica loojedi, odaa jinaɡ̶a domaɡ̶a abanoonaɡ̶ani mawii niɡ̶ida ɡ̶abakeditiwaji. \v 9 Codaa jinaɡ̶awii adeegi dinyeelo catinedi ɡ̶aninyeelaɡ̶axi. \v 10 Codaa jinaɡ̶adeegi ɡ̶aniboco maniwiaje, oteɡ̶exaaɡ̶aɡ̶a anigetaɡ̶ani eledi ɡ̶anoecaɡ̶axi, oteɡ̶exaaɡ̶aɡ̶a eletidi ɡ̶awelatedi, oteɡ̶exaaɡ̶aɡ̶a ɡ̶agiilaɡ̶adi. Igaataɡ̶a ewi niɡ̶ina modi, ane diba leeditibige me dibatege ane yopotibige me yewiɡ̶a. \p \v 11 Nigakaatiwecetiwaji anigani nigotaɡ̶a domige nigotakawaana, odaa oleetibige liɡ̶eladi niɡ̶ina oko anodeemitetibige, odaa idiaaɡ̶onitetiwaji nigepaa limedi manotiticogi naɡ̶ani nigotaɡ̶a. \v 12 Nigakaatiwecetiwaji diimigi, odaa anicenitiniwace niɡ̶ica oko niɡ̶eladimigipi. \v 13 Nigele modibataɡ̶agitiwaji niɡ̶idi oko ane liɡ̶eladi niɡ̶ica diimigi, odaa ipokitalo Aneotedoɡ̶oji me ibinietediogi. Pida nige deɡ̶ele modibataɡ̶agi, odaa jiniɡ̶ipokitalo Aneotedoɡ̶oji me ibinietediogi. \v 14 Codaa nige deɡ̶ele modibataɡ̶agi anigini diimigi, domige anigani nigotaɡ̶a, codaa nige doɡ̶oyemaa mowajipatalo ɡ̶adatematiko, odaa niganotiticogi niɡ̶ini diimigi, domige naɡ̶ani nigotaɡ̶a, iticiɡ̶i ɡ̶awelatedi me ikeeni me daɡ̶adiaaɡ̶ica anenitege. \v 15 Ejitaɡ̶awatiwaji niɡ̶ina anewi. Niɡ̶ica noko Aneotedoɡ̶oji nige iloikatidi niɡ̶idi oko leeɡ̶odi libeyaceɡ̶eco, odaa daɡ̶axa me beyagi niɡ̶ica anigotediogi niɡ̶idi oko caticedi me liciagi anigotediogi niɡ̶ijo niɡ̶eladimigipitigi Sodoma ajaa Gomorra niɡ̶ijo naɡ̶a yaaɡ̶adi niɡ̶ijo jotigide, leeɡ̶odi niɡ̶ijoa lakataɡ̶a ane beyagi. \s1 Icoa lawikodico niɡ̶ijo anodiotibece Jesus \r (Marcos 13.9-13; Lucas 21.12-17) \p \v 16 Digawinitiwaji! Ǥadiiɡ̶eni micoataɡ̶a niɡ̶inoa waxacocoli memii liwigotigi oko ane liciagi diwilecoɡ̶oni. Enice ecoɡ̶otace owookoni nigepaa nige awii ane ɡ̶abakedi. Nigawii, odaa abakeni ɡ̶adacilo, me daɡ̶a beyagi ɡ̶adowoogo. \v 17 Anidakitiogi niɡ̶ina oko. Igaataɡ̶a etiɡ̶adiwilotiwaji codaa etiɡ̶adadeegiticogi midiwataɡ̶a lacilodi moiwi anodigotaɡ̶awa, codaa icota metiɡ̶adalakenitibige catiwedi liiakanaɡ̶axiidi judeutedi, oyatitaɡ̶awa lalakenaɡ̶anaɡ̶atedi. \v 18 Leeɡ̶odi maniwitici, odaa etiɡ̶adadeegiticogitiwaji midiwataɡ̶a lacilodi ane niiɡ̶enatakanaɡ̶a, codaa me midiwataɡ̶a inionaɡ̶a-eloodoli, odaa joɡ̶oiwi anigotaɡ̶awa, codaa odiiɡ̶enatakataɡ̶awa metiɡ̶adiloikatiti. Odaa jeɡ̶eniticitiwaji midiwataɡ̶a lacilodi ane niiɡ̶enatakanaɡ̶a, codaa me miditaɡ̶a ane daɡ̶a judeutedi. \v 19 Nigetiɡ̶adadeegiticogi lodoe ɡ̶oniwinoɡ̶odi, jinaɡ̶a ɡ̶adigecaɡ̶aleɡ̶eni ane alitigi ɡ̶agegi. Igaataɡ̶a Aneotedoɡ̶oji eote mowooɡ̶otitiwaji niɡ̶ica ane alitigi ɡ̶agegi nigicota naɡ̶aca lakata nige limedi motaɡ̶ani. \v 20 Igaataɡ̶a nige limedi motaɡ̶anitiwaji, ɡ̶adotaɡ̶a aicoɡ̶otedigi makaamitaɡ̶a, pida icoɡ̶otedigi mijotaɡ̶a Liwigo Aneotedoɡ̶oji ane Ǥadiodi anini makaamitaɡ̶atiwaji. \p \v 21 Niɡ̶ina oko icota moyajigo epaa nioxoadipi monigodi, codaa eniododipi oyajigo lionigipi, odaa nionigipi ja lakapetedi eliododipi, odaa joɡ̶owo monigodi. \v 22 Leeɡ̶odi maniwiticitiwaji, inatawece oko icota moyelataɡ̶adomi. Pida niɡ̶ina ane daɡ̶a ika me niotici, codaa me daɡ̶a ika me idinakato, biɡ̶ida lewiɡ̶a ane diɡ̶ica liniogo. \v 23 Nigetiɡ̶adiatenitibece anigani nigotaɡ̶a, odaa ialeticogi manitaɡ̶a eledi nigotaɡ̶a. Ejitaɡ̶awatiwaji anewi, midioka limedi mani eledi nigotaɡ̶a anei makati mawii niɡ̶ida ibakedi nigepaaɡ̶icota me idopitijo, Ee, Ǥoneleegiwa ane jicoɡ̶otibigimece ditibigimedi. \p \v 24 Aɡ̶ica niiɡ̶axinigi ane naɡ̶axateloco niiɡ̶axinoɡ̶odi daɡ̶a daɡ̶axa me ɡ̶oneɡ̶egi. Codaa aɡ̶ica niotagi ane naɡ̶axateloco niotagodi daɡ̶a daɡ̶axa me ɡ̶oneɡ̶egi. \v 25 Enice niɡ̶ina niiɡ̶axinigi leeditibige me ninitibece niɡ̶ina mododigo digo mijotaɡ̶a niɡ̶ijo niiɡ̶axinoɡ̶odi, codaa niɡ̶ina niotagi leeditibige maɡ̶aɡ̶a ninitibece niɡ̶ina mododigo digo mijotaɡ̶a niɡ̶ijo niotagodi. Nigoditalo niɡ̶ijoa ane nebi diimigi me Belzebu (ane liboonaɡ̶adi Satanás), odaa eledi owote liboonaɡ̶atedi ane daɡ̶axa me beyagi niɡ̶idi loiigi niɡ̶ijoa ane nebi diimigi. \s1 Niɡ̶ica anepaɡ̶a leeditibige me idoiiɡ̶a \r (Lucas 12.2-7) \p \v 26 Jinaɡ̶adoiitiogi niɡ̶ina oko. Igaataɡ̶a inoatawece ane dinapoɡ̶oditedini icota moyowiegi, codaa inoatawece anoyowiegitelogo, icota moyowooɡ̶odi. \v 27 Niɡ̶inoa anejitaɡ̶awatiwaji niɡ̶ina me enoale, eloɡ̶otitiogi niɡ̶ina oko me noko. Codaa niɡ̶ina anajipaata ane dinaɡ̶aditi, eloɡ̶oti anei eliodi oko moyakadi mowajipata. \v 28 Jinaɡ̶adoiita niɡ̶ina anoyakadi mowo anodigo ɡ̶adolaadi, leeɡ̶odi aɡ̶ica loniciwaɡ̶a doɡ̶oyeloadi ɡ̶adiwigo. Pida adoiitalo Aneotedoɡ̶oji anepaɡ̶a yakadi me yaaɡ̶adi ɡ̶adewiɡ̶a minitaɡ̶a noledi ane daɡ̶a ipe. \v 29 Niɡ̶ina oko adakake loojedi moyaa iniwataale ilaaɡ̶axodawaanaɡ̶a, loojedi onaniteci beexo. Pida niɡ̶ina ilaaɡ̶agi inoka enitinigi iiɡ̶o, nige yemaa Aneotedoɡ̶oji ane Ǥadiodi. \v 30 Codaa Aneotedoɡ̶oji yowooɡ̶odi ane liwokodi ɡ̶adamodi aneitigi ɡ̶adacilo. \v 31 Enice jinaɡ̶adoii! Igaataɡ̶a daɡ̶axa mida ɡ̶aniwaló caticedi niɡ̶inoa ilaaɡ̶axodi. \s1 Ica oko anida aneetege Cristo icaaɡ̶ica ane daɡ̶a onigecaɡ̶atema \r (Lucas 12.8-9) \p \v 32 Niɡ̶ina ane dineloɡ̶odi lodoe niɡ̶ina eledi oko mida aneetigi, odaa Ee aaɡ̶aɡ̶a jeloɡ̶oditalo Eiodi ane ideite ditibigimedi mida anejitege. \v 33 Pida niɡ̶ina anee me diɡ̶ica aneetigi lodoe niɡ̶ina oko, odaa Ee eledi eji me diɡ̶ica anejitege lodoe Eiodi ane ideite ditibigimedi. \s1 Oko dawalacetiwage leeɡ̶odi Jesus \r (Lucas 12.51-53; 14.26-27) \p \v 34 Jinaɡ̶aleetibige daɡ̶a janagi digoina iiɡ̶o daɡ̶a jao me ilaɡ̶atiwage inatawece niɡ̶ina oko. Ajanagi daɡ̶a jao me ilaɡ̶atiwage, pida janagi micataɡ̶a niɡ̶ina oko ane nadeegi lodaajo, odaa niɡ̶ina oko idiokiditiwage, pida dawalacetiwage. \v 35 Leeɡ̶odi janagi me jao niɡ̶ina nionigi me lakapetegi eliodi, niona lakapete eliodo, codaa me niiɡ̶ate lakapete loxiiɡ̶ate. \v 36 Odaa dinaxakawepodi niɡ̶idi oko, idaaɡ̶ida me domaɡ̶a dinoiigiwepodi. \s1 Leeditibige me jemaanaɡ̶a Jesus caticedi niɡ̶ina eledi oko \p \v 37 Niɡ̶ina oko ane yemaa eliodi codaa me eliodo caticedi me idemaa, niɡ̶ini oko ayakadi diɡ̶ida aneetigi, codaa niɡ̶ina ane yemaa lionigi codaa me liona caticedi me idemaa, niɡ̶ini ayakadi diɡ̶ica aneetigi. \v 38 Inoka yakadi mida aneetigi niɡ̶ina baanaɡ̶a igo me dawikode nigepaa yeleo leeɡ̶odi me niotibici. \v 39 Niɡ̶ina aninoka doletibige me dowediteloco epaa lewiɡ̶a, codaa epaa dinowedi adinigaanyetece lewiɡ̶a Aneotedoɡ̶oji ane domaɡ̶a yajigote. Niɡ̶ina ane daɡ̶a yewiɡ̶atema epaa lakataɡ̶a, pida ja igo me yeleotomi, joaniɡ̶iniaa dinigaanyetece lewiɡ̶a Aneotedoɡ̶oji ane yajigo. \s1 Ica laɡ̶ajegi Aneotedoɡ̶oji ane yajigo \r (Marcos 9.41) \p \v 40 Niɡ̶ina anele me dibataɡ̶agitiwaji, odaa aaɡ̶aɡ̶a ele me dibatigi. Niɡ̶ina anele me dibatigi, odaa ele me dibatege Aneotedoɡ̶oji ane idimonya. \v 41 Niɡ̶ina anele me dibatege niɡ̶ina ane yeloɡ̶oditedibece lowooko Aneotedoɡ̶oji leeɡ̶odi ane libakegitema Aneotedoɡ̶oji, niɡ̶ini oko dibatege icaaɡ̶ica niɡ̶ica laɡ̶ajegi Aneotedoɡ̶oji ane yajigotediogi niɡ̶ina ane yeloɡ̶oditedibece lowooko. Codaa niɡ̶ina ane dibatege niɡ̶ina oko ane iɡ̶enaɡ̶a leeɡ̶odi me iɡ̶enaɡ̶a, niɡ̶ini oko dibatege icaaɡ̶ica naɡ̶ajegi Aneotedoɡ̶oji ane yajigotediogi niɡ̶ina ane iɡ̶enaɡ̶atibigiwaji. \v 42 Codaa niɡ̶ina ane yacipeɡ̶eta ninyoɡ̶odi ane diwete anigepidiɡ̶ijo niɡ̶ina anoniotici ane daɡ̶a ɡ̶oneɡ̶aɡ̶a, pida leeɡ̶odi me iiɡ̶exegi, ajawienatakanaɡ̶a niɡ̶ini oko me dinigaanyetece naɡ̶ajegi anele ane yajigote Aneotedoɡ̶oji.” \c 11 \s1 Jesus iniaa João Batista \p \v 1 Niɡ̶ijo Jesus naɡ̶a ika me niiɡ̶axitediniwace niɡ̶ijo dooze anodiotibece, odaa ja noditedice, jiɡ̶igo diiɡ̶axinaɡ̶a codaa me yeloɡ̶oditedibece ɡ̶obodicetedi anele midiwataɡ̶a nigotadi niɡ̶idi nipodigi. \s1 Icoa liiɡ̶exedi João Batista igotibeci oige Jesus \r (Lucas 7.18-35) \p \v 2 João Batista idei niwiloɡ̶onaɡ̶axi. Naɡ̶a dibodicetibige niɡ̶icoa ane loenataka Cristo, odaa ja iiɡ̶e itoataale niɡ̶ijo anodiotibeci moige Jesus. \v 3 Noɡ̶ototalo Jesus, moditalo, “Manigakamaɡ̶akaami ica anenagi ɡ̶odewikatidi, oɡ̶oa domigalee jaliiɡ̶atege eledi?” \p \v 4 Jesus naɡ̶a igidi, meetediogi, “Opilitijotiwaji, eloɡ̶otita João anajipaata, codaa eloɡ̶otita yoenataka baanaɡ̶a anati. \v 5 Naɡ̶a yatetacibigiwaji ɡ̶oladi, alejaadotedi jeɡ̶ewaligi, dawace-loolatedi ja nicilaɡ̶a, aticilonadi ja najipaaɡ̶a, émaɡ̶aɡ̶a ja newiɡ̶atace, codaa nibodicetedi anele ane icoɡ̶otedibigimece miniwataɡ̶a Aneotedoɡ̶oji joɡ̶oyeloɡ̶oditiogi madewetedi. \v 6 Nige daɡ̶a ikani madinakatoni, odaa niɡ̶ida makaami jaɡ̶aniniitibecitiwaji.” \p \v 7 Niɡ̶ijo naɡ̶a noditicoaci niɡ̶ijoa liiɡ̶exedi João, odaa Jesus ja yalaɡ̶ate João, meetediogi niɡ̶ica oko, “Niɡ̶ijo neɡ̶emiitiwaji akapetege João midi nipodigi ane yadilo ane diɡ̶ica niɡ̶eladimigipi, amiini ica anemii awinitiwaji? Ejideɡ̶emiitiwaji mawini ɡ̶oneleegiwa aɡ̶amaleɡ̶egi ane diɡ̶ica baɡ̶a lowoogo, micataɡ̶a niɡ̶ina naanyogo ane igiketibece niocodi. \v 8 Enice, amiini ica anemii awinitiwaji? Ejideɡ̶emiitiwaji mawini ɡ̶oneleegiwa liico, ane dinixotinigilo nowoodi libinienaɡ̶a ane dakake loojedi. Niɡ̶ina oko anodinixotinigilo nowoodi libinienaɡ̶a ane dakake loojedi odiɡ̶eladetigilo diimaɡ̶a nelecoli, liɡ̶eladi ɡ̶oneɡ̶aɡ̶a. \v 9 Enice, amiini ica anemii awinitiwaji? Ejime emii mawinitiwaji anigepidiɡ̶ijo niɡ̶ijo anoyeloɡ̶oditedibece lowooko Aneotedoɡ̶oji. Odaa ejitaɡ̶awatiwaji, niɡ̶ijo anemii awinitiwaji daɡ̶axa me ɡ̶oneɡ̶egi caticedi niɡ̶ijo anoyeloɡ̶oditedibece lowooko Aneotedoɡ̶oji. \v 10 Igaataɡ̶a lotaɡ̶a Aneotedoɡ̶oji jotigide naɡ̶akaa yalaɡ̶ata João, mee, ‘Digawini! Ida iiɡ̶exegi, ane datematika maleediɡ̶icatibige diɡ̶icoo. Yoetaɡ̶adomi ɡ̶anaigi.’ \p \v 11 Ejitaɡ̶awatiwaji niɡ̶ina anewi. João Batista daɡ̶axa me ɡ̶oneɡ̶egi, caticedi inatawece oko aninaa codaa natigide. Pida niɡ̶ina Aneotedoɡ̶oji nige iiɡ̶e laaleɡ̶ena oko ane diɡ̶ica naɡ̶atetigi, odaa niɡ̶ini oko daɡ̶axa me ɡ̶oneɡ̶egi caticedi João. \v 12 Niɡ̶ijoa nokododi me yatematitedibece João latematiko, codaa niɡ̶ina noko, niɡ̶ina oko nawikodeeɡ̶a, leeɡ̶odi moikatece Aneotedoɡ̶oji me iiɡ̶e laaleɡ̶enali. Igaataɡ̶a niɡ̶ina oko loidenaɡ̶a odoletibige modinigaanyetece domoɡ̶owotibige me daɡ̶aleeɡ̶oika Aneotedoɡ̶oji me iiɡ̶e laaleɡ̶enali. \v 13 Pida maleediɡ̶icatibige me yatemati João latematigo, ijotawece niɡ̶ijo anoyeloɡ̶oditedibece lowooko Aneotedoɡ̶oji, codaa lotaɡ̶a Aneotedoɡ̶oji, oyalaɡ̶ata niɡ̶ica anodaaɡ̶ee Aneotedoɡ̶oji me doletedibige me iiɡ̶e ɡ̶odaaleɡ̶enali. \v 14 Odaa nigemaanitiwaji me iwaɡ̶ati anoyatemati, João jiɡ̶iniaaɡ̶ini niɡ̶ijo Elias ane leeditibige me dopitijo. \v 15 Nigemaani majipaatalo yotaɡ̶a, enice atacoli! \p \v 16 Amigetiɡ̶ini ica ane jiciaceeketege niɡ̶ina noiigi ane newiɡ̶a niɡ̶inoa nokododi? Liciagi nigaanigipawaanigi ane nicotiniwace dinalokowepodi. Odaa ini lapo ane dapaaweta eledi, meeta, \v 17 ‘Ja jatenaɡ̶anaɡ̶ataɡ̶adomitiwaji nateneɡ̶egi nadoneɡ̶egi jatiiɡ̶a natena, pida aɡ̶emaanitiwaji manibaile. Codaa ja jatenaɡ̶anaɡ̶ataɡ̶adomitiwaji natenaɡ̶aneɡ̶egi lajo monaligitini émeɡ̶egi, pida aɡ̶emaanitiwaji manoeni oteɡ̶exaaɡ̶aɡ̶a akaami agecaɡ̶alodipi.’ \v 18 Jiciaceeketege nigaanigipawaanigi leeɡ̶odi Aneotedoɡ̶oji nimonya João, odaa aɡ̶igo nalokeco daɡ̶a yeligo niweenigi anele, oteɡ̶exaaɡ̶aɡ̶a wacipeta viinyo. Odaa niɡ̶ina noiigi joɡ̶odi, ‘Niɡ̶ida ɡ̶oneleegiwa dakatiogi niwigo abeyaceɡ̶egi.’ \v 19 Odaa Aneotedoɡ̶oji jaɡ̶aɡ̶a idimonya Ee, Ǥoneleegiwa ane jicoɡ̶otibigimece ditibigimedi, odaa baɡ̶a jiitiogi nalokeco, codaa me jeligo niweenigi anele, jacipe viinyo. Odaa niɡ̶ina noiigi modi, ‘Digawini! Niɡ̶iniwa ɡ̶oneleegiwa olade, codaa me acipeɡ̶egi, lokaaɡ̶edi niɡ̶ina anodibatibigege ninyeelo ninionigi-eliodi romaanotedi, codaa me niɡ̶ina oko ane daɡ̶axa me abeyacaɡ̶aɡ̶a.’ Pida oko anida lixakedi ane icoɡ̶otibigimece miniwataɡ̶a Aneotedoɡ̶oji, niɡ̶ina oko idioka limedi meo ane iɡ̶enaɡ̶a.” \s1 Aneotedoɡ̶oji icota me iloikatidi noiigi ane doɡ̶oika mowo ane beyagi \r (Lucas 10.13-15) \p \v 20 Odaa Jesus jiɡ̶idaaɡ̶eyatedigi me yotaɡ̶aneɡ̶etediniwace ɡ̶onitiadi inoa lotaɡ̶atediogi niɡ̶eladimigipitigi nigotadi anei meote owidi ɡ̶odoxiceɡ̶etedi, leeɡ̶odi niɡ̶ijo oko aɡ̶odinilaatece libeyaceɡ̶eco. \v 21 Meetediogi Jesus, “Nagoodi akaamitiwaji, niɡ̶eladimigipitigi nigotaɡ̶a Corazim! Codaa nagoodi akaamitiwaji, niɡ̶eladimigipitigi nigotaɡ̶a Betsaida! Igaataɡ̶a ijoa jaote owidi ɡ̶odoxiceɡ̶etedi anoikee loniciwaɡ̶a Aneotedoɡ̶oji catiwedi ɡ̶anigotaditiwaji, pida idokee aɡ̶ikanitiwaji mawii ane beyagi ane daɡ̶a yemaateda Aneotedoɡ̶oji. Pida daɡ̶a jaote niɡ̶ijoa ɡ̶odoxiceɡ̶etedi niɡ̶ijo jotigide midiwa nigotadi Tiro aniaa Sidom, aneitice niɡ̶eladimigipi ane daɡ̶axa me abeyacaɡ̶aɡ̶a, toɡ̶oika mowo ane beyagi, codaa toɡ̶odinixotinigi jaacogo, codaa toɡ̶oyati lojienigi lacilodi moikee me agecaɡ̶alodipi leeɡ̶odi libeyaceɡ̶eco anowote. \v 22 Pida ejitaɡ̶awatiwaji, niɡ̶ica noko Aneotedoɡ̶oji nige iloikatidi niɡ̶ina oko leeɡ̶odi libeyaceɡ̶eco, odaa daɡ̶axa me ɡ̶adiloikatititetiwaji caticedi niɡ̶idi niɡ̶eladimigipitigi nigotadi Tiro aniaa Sidom. \v 23 Akaami, niɡ̶eladimigipitigi nigotaɡ̶a Cafarnaum. Aneotedoɡ̶oji adoɡ̶etetedaɡ̶awatiwaji, oteɡ̶exaaɡ̶aɡ̶a ɡ̶adadeegitedibigimece ditibigimedi aneite. Pida diiɡ̶enatakatedaɡ̶awatiwaji metiɡ̶adokolenitiogi minitaɡ̶a noledi ane daɡ̶a ipe. Igaataɡ̶a jeɡ̶eliodi me jaote ɡ̶odoxiceɡ̶etedi anoikee loniciwaɡ̶a Aneotedoɡ̶oji, pida idokee aɡ̶ikanitiwaji mawii ane beyagi ane daɡ̶a yemaateda Aneotedoɡ̶oji. Daɡ̶a jaote niɡ̶ijoa ɡ̶odoxiceɡ̶etedi niɡ̶ijo jotigide catiwedi nigotaɡ̶a Sodoma, odaa niɡ̶ijo niɡ̶eladimigipitigi toɡ̶oika mowo ane beyagi, codaa Aneotedoɡ̶oji agotaɡ̶a yaaɡ̶adi naɡ̶ajo nigotaɡ̶a, odaa taɡ̶aleeɡ̶ani codaa ina noko. \v 24 Ejitaɡ̶awatiwaji, niɡ̶ica noko nige iloikatidi Aneotedoɡ̶oji oko leeɡ̶odi libeyaceɡ̶eco, odaa daɡ̶axa me ɡ̶adiloikatititetiwaji caticedi niɡ̶ijo niɡ̶eladimigipitigi nigotaɡ̶a Sodoma.” \s1 Jesus noɡ̶a ligecaɡ̶aloɡ̶o laaleɡ̶enali niɡ̶ina oko ane diitalo \r (Lucas 10.21-22) \p \v 25 Naɡ̶ajo lakata, Jesus meete Aneotedoɡ̶oji, “Eiodi, ane Niotagodi ditibigimedi, codaa me iiɡ̶o. Iniotagodetaɡ̶awa leeɡ̶odi maɡ̶atiti anodaa diitigilo yotaɡ̶atiogi niɡ̶ina oko anodiletibige diɡ̶inoa lixaketedi codaa doɡ̶oyowooɡ̶odi inoatawece. Pida biɡ̶ikeenitiogi ane diitigilo yotaɡ̶a niɡ̶ina oko ane deɡ̶ewi ina ica lixakedi, micataɡ̶a niɡ̶ina nigaanigawaanigi analeedaɡ̶a diwaxinaɡ̶a. \v 26 Joɡ̶etetaɡ̶awa Eiodi, leeɡ̶odi jiɡ̶idaaɡ̶ida niɡ̶ica anemaani mawii.” \p \v 27 Jesus meetediogi, “Eiodi ja yajigote ibaaɡ̶adi inoatawece. Aɡ̶ica ane yowooɡ̶odi Lionigi Aneotedoɡ̶oji, iniokiniwateda Eiodi me idowooɡ̶odi. Codaa aɡ̶ica ane yowooɡ̶odi Eiodi, emokee ane Ee Lionigi, inaa niɡ̶ina oko ane jao monadi Eiodi. \p \v 28 Anagi meetaɡ̶a akaamitawecetiwaji baanaɡ̶a anigaaxetema ɡ̶adewiɡ̶a leeɡ̶odi me micataɡ̶a doɡ̶oyaɡ̶atitiwaji noyaɡ̶aka ane iwaaɡ̶adi, odaa jao manipenitema ɡ̶adawikodico. \v 29 Micataɡ̶a niɡ̶ina ewalaile me yoyaɡ̶adi lotoinaɡ̶atijegi aneo me yakadi me ilakidetice niotagodi me diba, odaa idaaɡ̶eni oleetibige madadiwaɡ̶atitiwaji codaa adiniiɡ̶axinitece iiɡ̶axinaɡ̶aneɡ̶eco, igaataɡ̶a Ee okaaɡ̶egi codaa aɡ̶ee anaɡ̶axakeneɡ̶egi, odaa jaɡ̶akatitiwaji ɡ̶anipenaɡ̶adi anele. \v 30 Igaataɡ̶a ɡ̶adotoinaɡ̶atijegi ane jajigotaɡ̶awa aɡ̶adibeyacaɡ̶ati, codaa ɡ̶adoyaɡ̶agi ane jajigotaɡ̶awa aiwaaɡ̶adi.” \c 12 \s1 Jesus ane Ǥoniotagodi baaniɡ̶iniaa niiɡ̶etedoɡ̶owa ane jaoɡ̶a niɡ̶ina me saabado (noko anodeemitetibige judeutedi leeɡ̶odi niiɡ̶enatakaneɡ̶egi) \r (Marcos 2.23-28; Lucas 6.1-5) \p \v 1 Odaa naɡ̶a saabado, Jesus ja yakagiditedeloco ica nixoɡ̶otagi ane dinanateloco leyeema. Niɡ̶ijo anodiotibece ijo mijoataɡ̶a, ja nigodi nigigi. Odaa joɡ̶onotegi ligegi leyeema oyeligo lolagi. \v 2 Pida ijoa icoa fariseutedi anonadi noɡ̶onotegi ligecidi leyeema. Noɡ̶onadi, odaa moditalo Jesus, “Digawini! Niɡ̶idi anodiotibigaɡ̶adici joɡ̶owo ane yolitoɡ̶odomi ɡ̶onajoinaɡ̶aneɡ̶egi niɡ̶ina me saabado.” \p \v 3 Odaa Jesus ja igiditediogi, mee, “Ajawienataka niɡ̶ica malomeɡ̶eniteloco ane loenatagi Davi niɡ̶ijo jotigide, Davi icaaɡ̶icoa lokaaɡ̶etedi nigodi nigigi. \v 4 Davi naɡ̶a dakatiwece liɡ̶eladi Aneotedoɡ̶oji, odaa ja yeligo niɡ̶ijoa paontedi baanaɡ̶a oibootalo Aneotedoɡ̶oji, ligiiwepodi lokaaɡ̶etedi. Pida ɡ̶onajoinaɡ̶aneɡ̶egi ɡ̶odiiɡ̶e me diɡ̶ica ane yakadi me yeligo niɡ̶ijoa paontedi. Ijokijoa sacerdotitedi moyakadi moyeligo niɡ̶ijoa paontedi. \v 5 Eleditace, midiwa Aneotedoɡ̶oji lotaɡ̶a, idi liwai ane iditini Moisés, iwoteloco sacerdotitedi me yakadi mowo libakedi niɡ̶ina me saabado, odaa jiɡ̶idaaɡ̶ee, aɡ̶oyotete niiɡ̶enatakaneɡ̶egi ane ɡ̶odoli me jibaaɡ̶a niɡ̶ina me saabado, pida anilaagetedipi. Odaa ajawienataka neɡ̶eliodi malomeɡ̶enitibigelogo niɡ̶idiwa notaɡ̶a. \v 6 Ejitaɡ̶awatiwaji digoina ɡ̶adiwigotigi ini oko ane daɡ̶axa me ɡ̶oneɡ̶egi caticedi Aneotedoɡ̶oji liɡ̶eladi. \v 7 Aneotedoɡ̶oji lotaɡ̶a mee, ‘Jemaa niɡ̶ina oko moiwikode eledi oko, pida ajemaa niɡ̶ina oko moyeloadi eijeeɡ̶agi monibootiwa.’ Doɡ̶owooɡ̶otitiwaji ane diitigilo niɡ̶inoa notaɡ̶a, agotaɡ̶a ɡ̶alaagetedipi niɡ̶ijo ane diɡ̶ica leemidi. \v 8 Igaataɡ̶a Ee, Ǥoneleegiwa ane jicoɡ̶otibigimece ditibigimedi, ida inaɡ̶atetigi me idalaɡ̶ata niɡ̶ica ane jakataɡ̶a me jaoɡ̶a niɡ̶ina me saabado.” \s1 Jesus icilatidi ica ɡ̶oneleegiwa me saabado \r (Marcos 3.1-6; Lucas 6.6-11) \p \v 9 Jesus naɡ̶a noditedice niɡ̶ijo aneite, odaa jiɡ̶igo manitaɡ̶a liiakanaɡ̶axi judeutedi. \v 10 Odaa ini ica ɡ̶oneleegiwa beyagi libaaɡ̶adi, alejaado. Pida idi niɡ̶ijoa neloɡ̶ododipi Jesus odoletibige me nilaagedi. Joaniɡ̶idaa leeɡ̶odi moige, moditalo, “Ijo ɡ̶onajoinaɡ̶aneɡ̶egi, domige ɡ̶odika me jicilatitaɡ̶a eelotaginaɡ̶a ina me saabado?” \p \v 11 Odaa ja igidi Jesus, meetediogi, “Diɡ̶ini niɡ̶ina akaamitiwaji anokanitece niwaxacoco, oditaɡ̶a daxaboketinece begi niɡ̶ina me saabado, odaa domigetaɡ̶a dinoniciwaɡ̶aditibece me noɡ̶atice niwaxacoco midataɡ̶a begi. \v 12 Pida niɡ̶ina oko baɡ̶a daɡ̶axa mida niwaló caticedi waxacoco. Odaa jaɡ̶anatitiwaji ɡ̶onajoinaɡ̶aneɡ̶egi me daɡ̶a ɡ̶odoli me jaoɡ̶a anele niɡ̶ina me saabado.” \v 13 Odaa jeɡ̶eete niɡ̶ijo ɡ̶oneleegiwa alejaado, “Ixokenitice ɡ̶abaaɡ̶adi!” Odaa ja ixoketice libaaɡ̶adi, odaa ja icí libaaɡ̶adi, ja liciagi niɡ̶ijo caticedi. \v 14 Odaa niɡ̶ijoa fariseutedi ja noditicoaci, odaa ja dinatecoɡ̶otee odinotaɡ̶aneɡ̶etigi nimaweneɡ̶egi moyeloadi Jesus. \s1 Ica liotagi Aneotedoɡ̶oji ane iolatedice \p \v 15 Niɡ̶ijo Jesus naɡ̶a yowooɡ̶odi modoletibige moyeloadi, odaa ja noditedicogi aneite. Eliodi oko odiotece, codaa nicilatiditedi ijotawece neelotaginadi anoyadeegitalo. \v 16 Pida najoitediniwace me diɡ̶ica anoyeloɡ̶odita. \v 17 Odaa joaniɡ̶idaa neɡ̶eote micotece niɡ̶ijoa lotaɡ̶a Isaías, niɡ̶ijo ane yeloɡ̶oditedibece lowooko Aneotedoɡ̶oji niɡ̶ijo jotigide, me yalaɡ̶atalo Jesus, niɡ̶ijo mee, \q1 \v 18 “Digawini! \q1 Etiniwa Iotagi, \q1 ane jiolatedice. \q1 Jemaa, codaa eliodi meote me idinitibeci. \q1 Jixotiogilo Iwigo. \q1 Odaa ja yatematitediogi niɡ̶ina noiigi niɡ̶ina ane iɡ̶enaɡ̶a, \q1 codaa me eetetece micota me jiwi anejigotiogi niɡ̶ina noiigi \q1 leeɡ̶odi loenataka. \q1 \v 19 Niɡ̶iniwa Iotagi adinotigimadetetege oko, \q1 oteɡ̶exaaɡ̶aɡ̶a yapaawe oko. \q1 Adinigetaɡ̶atee me dotaɡ̶a aneitice me yatecoɡ̶o oko minoa nigotadi. \q1 \v 20 Doweditedeloco oko ane deɡ̶eliodi eliwaɡ̶atakaneɡ̶egi, \q1 ane liciagi naɡ̶ana niale libiwe ane dinoke, \q1 codaa ayaaɡ̶adi eliwaɡ̶atakaneɡ̶egi, \q1 niɡ̶ina oko ane liciagi nadegogo anokexaa doɡ̶ocilaɡ̶ade. \q1 Eote niɡ̶ida libakedi \q1 nigepaa iɡ̶eke inoatawece ane beyagi. \q1 \v 21 Odaa inatawece ane noiigi onibeotege meote me newiɡ̶atace.” \s1 Jesus iniaa Belzebu \r (Marcos 3.20-30; Lucas 11.14-23) \p \v 22 Niɡ̶idiaaɡ̶idi joɡ̶onadeegitalo Jesus ica ɡ̶oneleegiwa ane dakatiogi niwigo abeyaceɡ̶egi aneo me ɡ̶olaɡ̶a codaa mewaloɡ̶onaɡ̶a. Odaa Jesus ja icilatidi, ja yakadi me dotaɡ̶a, codaa me yatetacibece. \v 23 Odaa niɡ̶ijo noiigi-nelegi joɡ̶oyopo, odaa modi, “Manigidaaɡ̶idoa icoa anida aneetetege licoɡ̶egi Davi ane niiɡ̶e Aneotedoɡ̶oji me ɡ̶odaxawa?” \p \v 24 Pida niɡ̶ijoa fariseutedi noɡ̶owajipatalo niɡ̶ijoa lotaɡ̶a niɡ̶ijo noiigi, odaa joɡ̶oigidi, moditiogi, “Yakadi me iticoitedice niwigo abeyaceɡ̶egi leeɡ̶odi Belzebu yajigotalo loniciwaɡ̶a, niɡ̶ijo lacilo niwicidi abeyacaɡ̶aɡ̶a.” \p \v 25 Jesus yowooɡ̶oditediwe lowoogo, odaa meetediogi, “Nigidi noiigi ane dawalacetiwage, odaa dinideleɡ̶e, niɡ̶idi noiigi icota me dinaaɡ̶adi. Codaa nigidi niɡ̶eladimigipitigi nigotaɡ̶a, oɡ̶oa domige dinoiigiwepodi, ane dawalacetiwage, codaa dinideleɡ̶e, icota mepaa dinaaɡ̶adi. \v 26 Odaa niɡ̶inoa ane liotaka Satanás nigoiticoitedice eletidi liotaka Satanás, odaa ja dawalacetiwage, odaa icota me ma loniciwaɡ̶a Satanás. \v 27 Menitiwaji me jiticoitedice niwicidi abeyacaɡ̶aɡ̶a leeɡ̶odi Belzebu, ane Satanás, me najigotiwa yoniciwaɡ̶a. Enice ame yajigotiogi anodiotibigaɡ̶adici loniciwaɡ̶a moiticoitice niwigo abeyaceɡ̶egi? Odaa niɡ̶idi anodiotibigaɡ̶adici oikee makamaɡ̶a adininaalenitiwaji. \v 28 Pida niɡ̶ina me jiticoitice niwigo abeyaceɡ̶egi, jatika loniciwaɡ̶a Aneotedoɡ̶oji Liwigo. Odaa joaniɡ̶idaa me jikee Aneotedoɡ̶oji naɡ̶a iiɡ̶e laaleɡ̶enali oko ɡ̶adiwigotigitiwaji. \p \v 29 Digowoo niɡ̶ina ɡ̶oneleegiwa loniciweɡ̶enigi. Aɡ̶ica ane yakadi me dakatiwece liɡ̶eladi, oditaɡ̶a dolicetalo ane nepilidi nige daɡ̶a odoejegi me oigoetini. Idokida nige oigoetini niɡ̶ini ɡ̶oneleegiwa loniciweɡ̶enigi odaa boɡ̶oyakadi moyadeegi ane nepilidi. \v 30 Niɡ̶ina oko ane daɡ̶a dibatigi, odaa yakapetegi. Codaa niɡ̶ina ane daɡ̶a idaxawa me nadeegitalo Aneotedoɡ̶oji oko, odaa niɡ̶ini oko inibeyacaɡ̶atagodi, codaa eo oko mepaanaɡ̶a leegitalo moyototedice Aneotedoɡ̶oji. \v 31 Joaniɡ̶idaa leeɡ̶odi mejitaɡ̶awatiwaji Aneotedoɡ̶oji me ixomaɡ̶ateetedice inoatawece ane latopaco libeyaceɡ̶eco oko, codaa niɡ̶inoa lotaɡ̶a ane beyagi modotaɡ̶atibige. Pida Aneotedoɡ̶oji baadaɡ̶a ixomaɡ̶ateetedice niɡ̶ina oko modotaɡ̶atibige Liwigo. \v 32 Codaa baɡ̶a yakadi me ixomaɡ̶ateetedice niɡ̶ina oko modotaɡ̶atibigiji, Ee, Ǥoneleegiwa ane jicoɡ̶otibigimece ditibigimedi. Pida Aneotedoɡ̶oji baadaɡ̶a ixomaɡ̶ateetedice niɡ̶ina oko me beyagi modotaɡ̶atibige Liwigo, aixomaɡ̶ateetedice niɡ̶ina natigide, oteɡ̶exaaɡ̶aɡ̶a nigidiaaɡ̶idi. \s1 Jowooɡ̶otaɡ̶a niale leeɡ̶odi ela \r (Lucas 6.43-45) \p \v 33 Naɡ̶ana niale nigele, odaa elali eletidi ele, pida nige deɡ̶ele naɡ̶ada niale, odaa elali idaaɡ̶ee beyagi. Jakataɡ̶a me jowooɡ̶otaɡ̶a niale leeɡ̶odi niɡ̶inoa elali ane yajigo. \v 34 Niɡ̶ida makaamitiwaji ɡ̶adiciagi laketedi ane diniweneene. Akaami abeyacaɡ̶aɡ̶atetiwaji, odaa aɡ̶akati me ɡ̶adalaki anele. Igaataɡ̶a ɡ̶odotaɡ̶a ane icoɡ̶otiwece ɡ̶onioladi, icoɡ̶otiwece ɡ̶odaaleɡ̶ena. \v 35 Niɡ̶ina oko anele, nolee laaleɡ̶ena niɡ̶inoa anele, codaa lotaɡ̶a inokinoa anele. Niɡ̶ina oko ane beyagi laaleɡ̶ena, odaa yalaɡ̶ata inokina ane beyagi. \p \v 36 Ejitaɡ̶awatiwaji niɡ̶ica noko Aneotedoɡ̶oji nige iwi anigote me iloikatidi oko leeɡ̶odi libeyaceɡ̶eco, odaa laagetedipi niɡ̶ina oko anoyalaɡ̶a inokina ane ibeyacaɡ̶adi lewiɡ̶a eledi oko. Codaa leeditibige moyeloɡ̶oditalo Aneotedoɡ̶oji ane leeɡ̶odi modi niɡ̶ijoa notaɡ̶a ane beyagi. \v 37 Igaataɡ̶a niɡ̶ica noko Aneotedoɡ̶oji eetedaɡ̶aloco makaami niɡ̶ica oko anele nige ɡ̶adalakita inokina anele, pida nige inoka ɡ̶adalakita ane beyagi motaɡ̶ani, odaa Aneotedoɡ̶oji eetedaɡ̶aloco makaami oko ane beyagi, odaa ja ɡ̶adiloikatiti.” \s1 Judeutedi odipokotalo Jesus meote ɡ̶odoxiceɡ̶edi me ikee mewi me niiɡ̶e Aneotedoɡ̶oji \r (Marcos 8.11-12; Lucas 11.29-32) \p \v 38 Niɡ̶idiaaɡ̶idi onidiwa onateciɡ̶ijo niɡ̶ijo anodiiɡ̶axinaɡ̶atece lajoinaɡ̶aneɡ̶eco Moisés, icaaɡ̶icoa fariseutedi igotibeci midoataɡ̶a Jesus, odaa moditalo, “Niiɡ̶axinaɡ̶anaɡ̶a, jemaanaɡ̶a mawii ɡ̶odoxiceɡ̶edi bidige anikeenitoɡ̶owa mewi me Aneotedoɡ̶oji ɡ̶adiiɡ̶eni, codaa me yajigotedaɡ̶awa ɡ̶adoniciwaɡ̶a.” \p \v 39 Jesus naɡ̶a igidi, meetediogi, “Niɡ̶ina noiigi aninaa niɡ̶inoa nokododi abeyaceɡ̶egipi, codaa me aɡ̶aleeɡ̶oyiwaɡ̶adi Aneotedoɡ̶oji. Oyemaa Aneotedoɡ̶oji meote ɡ̶odoxiceɡ̶edi ane ikee me najigotediwa yoniciwaɡ̶a, codaa me idiiɡ̶e me jao ibakedi. Pida Aneotedoɡ̶oji aɡ̶eote eledi ɡ̶odoxiceɡ̶edi anakati manatitiwaji. Igaataɡ̶a niɡ̶ijo jotigide akaa ikee Aneotedoɡ̶oji me idiiɡ̶e leeɡ̶odi niɡ̶ijo ninyaagi Jonas, niɡ̶ijo ane yeloɡ̶oditedibece lowooko Aneotedoɡ̶oji. \v 40 Niɡ̶ijo Jonas me idei catiwedi le noɡ̶ojegi nelegi, ane yalitini, odaa idiaaɡ̶i le itoatadiɡ̶ida nokododi, itoatadiɡ̶ida enoaleli. Odaa jiɡ̶idaɡ̶aɡ̶eji Ee, Ǥoneleegiwa ane jicoɡ̶otibigimece ditibigimedi, etidaligiti itoatadiɡ̶ida nokododi, itoatadiɡ̶ida enoaleli. \v 41 Niɡ̶ica noko Aneotedoɡ̶oji nige iwi anigote me iloikatidi oko leeɡ̶odi libeyaceɡ̶eco, niɡ̶ijo oko ane niɡ̶eladimigipitigi nigotaɡ̶a Nínive nige dabiditiniwace me newiɡ̶atace, odaa jaɡ̶akaami nilaagetedipi, leeɡ̶odi mepaɡ̶a odinilaatece libeyaceɡ̶eco niɡ̶ijo noɡ̶owajipatalo lotaɡ̶a Jonas. Jemaa mejitaɡ̶awatiwaji, niɡ̶ida me Ee daɡ̶axa me Ee ɡ̶oneɡ̶egi caticedi Jonas, pida idokee aɡ̶adinilaanitece ɡ̶abeyaceɡ̶eco niɡ̶ijo naɡ̶a ajipaatalo yotaɡ̶a. \v 42 Codaa niɡ̶ica noko naɡ̶ajo iniona, ane icoɡ̶oticogi natinediteloco, nige yewiɡ̶atace, odaa jaɡ̶akaami laagetedipitetiwaji, igaataɡ̶a baɡ̶a leegitece me diniwiaje migo wajipatalo liiɡ̶axinaɡ̶aneɡ̶eco Salomão, niɡ̶ijo anowidi lixaketedi. Odaa digawini! Ee, ane daɡ̶axa me Ee ɡ̶oneɡ̶egi caticedi Salomão, ite Ee digoina makaamitaɡ̶atiwaji. Pida aɡ̶emaanitiwaji majipaatalo iiɡ̶axinaɡ̶aneɡ̶eco. \s1 Anodaaɡ̶ee niɡ̶ina oko noɡ̶opitaceloco niwigo abeyaceɡ̶egi \r (Lucas 11.24-26) \p \v 43-44 Niɡ̶ina niwigo abeyaceɡ̶egi me noditicogi niɡ̶ina oko, odaa jiɡ̶igoteloco nipodaɡ̶a ane yadilo codaa me daxixe, doletibige ane lotokaɡ̶adi. Pida nige diɡ̶ica yakadi lotokaɡ̶adi, odaa mee me dotaɡ̶a, ‘Ejime jopitacicogi iɡ̶eladi ane jicoɡ̶oticogi.’ Nigopitio, odaa jiɡ̶icota liɡ̶eladi me diɡ̶ica ane itidi, yapidi, codaa me ilaaɡ̶atini. \v 45 Odaa jiɡ̶igotiogi eletidi seete niwicidi ane daɡ̶axa me abeyacaɡ̶aɡ̶a modiɡ̶eladetigi niɡ̶ini oko. Odaa jiɡ̶idaa leeɡ̶odi niɡ̶ini oko jeɡ̶epaanaɡ̶a abeyaceɡ̶egi caticedi niɡ̶ijo anee jotigide. Odaa icota midaaɡ̶ee, niɡ̶ina noiigi ane abeyaceɡ̶egipi aninaa niɡ̶inoa nokododi.” \s1 Ica loiigiwepodi Jesus \r (Marcos 3.31-35; Lucas 8.19-21) \p \v 46 Eɡ̶idaa diiticogi Jesus me notaɡ̶aneɡ̶etediniwace niɡ̶ijo noiigi, odaa naɡ̶ajo eliodo, ijaaɡ̶ijo nioxoadipi joɡ̶ototicogi aneite. Odaa idiaaɡ̶iticoaci we niɡ̶ijo diimigi aneitedice Jesus, odoletibige moyotaɡ̶aneɡ̶e. \v 47 Odaa ica ɡ̶oneleegiwa meetalo Jesus, “Ǥadiodo, ɡ̶anioxoadipi etidi we. Domoɡ̶oyemaa metiɡ̶adotaɡ̶aneɡ̶eni.” \p \v 48 Odaa Jesus naɡ̶a igidi niɡ̶ijo ɡ̶oneleegiwa ane ibodicaxi, meeteta, “Amaajo aca eiodo? Codaa amiidi ica inioxoadipi?” \v 49 Odaa ja dikeenatakatediogi niɡ̶ijo anodiotibece, mee, “Digawini! Naɡ̶ani beɡ̶eiodo, codaa niɡ̶idi beɡ̶ewi me inioxoadipi! \v 50 Igaataɡ̶a inatawece niɡ̶ina anowo ane yemaa Eiodi ane ideite ditibigimedi, joaniɡ̶inaa beɡ̶ewi me inioxoadipi, iniwaalepodi, codaa me eiodo.” \c 13 \s1 Jesus yatemati natematigo ane iciaceeketege niɡ̶ina anetanaɡ̶a \r (Marcos 4.1-9; Lucas 8.4-8) \p \v 1 Ijaaɡ̶ijo niɡ̶ijo noko Jesus ja noditedice niɡ̶ijo diimigi, odaa jiɡ̶igo liniogotibece niweiigi Galiléia. Odaa jiɡ̶idiaa nicote me iiɡ̶axi ijo noiigi-nelegi. \v 2 Eliodi oko anototalo, odaa joɡ̶oyawiile. Joaniɡ̶idaa leeɡ̶odi naɡ̶a waxoditedinigi ajo etogawaana, odaa ja nicotedinigi. Pida niɡ̶ijo noiigi baɡ̶a dabiditiniwace liniogotibece ninyoɡ̶odi. \v 3 Odaa Jesus ja iiɡ̶axi niɡ̶ijo noiigi. Naɡ̶a niiɡ̶axitediniwace, yatemati owidi natematiko anida ane iciaceeketetege. Odaa mee me datematika, “Ica ɡ̶oneleegiwa onigo lixoɡ̶otagi etanaɡ̶a, odaa yadeegi nolacidi. \v 4 Naɡ̶a yaladitedibece niɡ̶ijoa nolacidi meyatedini, onicoa lolacidi aneniteloco liniogotibece naigi. Odaa ilaaɡ̶axodi joɡ̶onoɡ̶oja. \v 5 Icoa eletidi lolacidi boɡ̶oneniteloco wetiadawaanaɡ̶a, ane deɡ̶ewi mica iiɡ̶o. Niɡ̶ijoa lolacidi yediiɡ̶a me nokoloɡ̶o leeɡ̶odi iiɡ̶o aleegitinece. \v 6 Pida naɡ̶a dapicoɡ̶o aligeɡ̶e, odaa ja yalegi nawodigijedi, odaa ja yadilo leeɡ̶odi aleegitinece litodi. \v 7 Odaa icoa eletidi lolacidi boɡ̶oneniteloco ipelakijadi. Odaa niɡ̶ijo ipelaɡ̶a naɡ̶a ili, odaa ja yapoɡ̶oditedini niɡ̶ijoa nawodigijedi. \v 8 Pida eletidi lolacidi boɡ̶oneniteloco iiɡ̶o anele. Odaa baɡ̶a ili codaa etaye, yajigo owidi ligecidi. Idatecibece libatadi yajigo onaniteci taalia ligecidi, idaaɡ̶eledi baɡ̶a yajigo seseenta, idatibece baɡ̶a triinta. \v 9 Niɡ̶ina oko ane wajipatalo yotaɡ̶a, leeditibige me watacotece.” \s1 Ane leeɡ̶odi Jesus me yatemati natematiko anida ane iciaceeketetege \r (Marcos 4.10-12; Lucas 8.9-10) \p \v 10 Odaa niɡ̶ijo anodiotibece Jesus joɡ̶ototalo, odaa joɡ̶oige, moditalo, “Igaamee ina mabakeni natematigo anida ane iciaceekenitege, ina matematikanitema ina oko?” \p \v 11 Odaa Jesus ja igidi, meetediogi, “Aneotedoɡ̶oji baɡ̶a yemaa me ikeetedaɡ̶awatiwaji ane nimaweneɡ̶egi me iiɡ̶e laaleɡ̶enali oko, ane diɡ̶ica ane yowooɡ̶odi anodaaɡ̶ee. Odaa baadaɡ̶a ikeetediogi niɡ̶ina eledi oko. \v 12 Odaa Aneotedoɡ̶oji eneɡ̶egi ikeete niɡ̶ina oko baanaɡ̶a oyowooɡ̶odi anodaaɡ̶ee me iiɡ̶e laaleɡ̶enali. Codaa noɡ̶a lixakedi niɡ̶ina oko ane daɡ̶a yemaa me yowooɡ̶odi anodaaɡ̶ee me iiɡ̶e laaleɡ̶enali oko, icaaɡ̶ica nige domiɡ̶iniawaanigi niɡ̶ini oko lixakedi. \v 13 Joaniɡ̶idaa leeɡ̶odi mepaɡ̶a jibake natematiko anida ane jiciaceeketege niɡ̶ina me jatematikatiogi niɡ̶ina oko. Odaa etidadi pida aɡ̶etidowooɡ̶odi. Codaa owajipatalo yotaɡ̶a, pida aɡ̶odibatege, codaa aɡ̶oyowooɡ̶odi ane diitigilo. \v 14 Odaa niɡ̶ida anee joɡ̶owo micotece niɡ̶ijoa lotaɡ̶a Isaías, niɡ̶ijo ane yeloɡ̶oditedibece lowooko Aneotedoɡ̶oji niɡ̶ijo jotigide, niɡ̶ijo naɡ̶a iditini ane ligegi Aneotedoɡ̶oji, neɡ̶ee, \q1 ‘Icota majipaatatiwaji, \q1 pida aɡ̶owooɡ̶oti ane diitigi. \q1 Icota mawinitiwaji, \q1 pida aɡ̶ica daɡ̶a anatitiwaji. \q1 \v 15 Leeɡ̶odi oyakakaɡ̶adi laaleɡ̶enali, \q1 codaa adinajipake, \q1 codaa adoletibigiwaji. \q1 Daɡ̶aleetiɡ̶idaaɡ̶ee niɡ̶idi noiigi, \q1 toɡ̶oyakadi monadi, \q1 codaa mowajipatalo yotaɡ̶a, \q1 codaa toɡ̶oyowooɡ̶odi ane diitigilo, \q1 codaa toɡ̶odopitiwa oditaɡ̶a jinicilatiditiniwaci.’ \p \v 16 Pida aniniitibecetiwaji leeɡ̶odi akati manati, codaa majipaatalo yotaɡ̶a. \v 17 Ejitaɡ̶awatiwaji niɡ̶ina anewi. Eliodi niɡ̶ijo anoyeloɡ̶oditedibece lowooko Aneotedoɡ̶oji codaa eliodi oko ane iɡ̶enaɡ̶atibigiwaji domoɡ̶oyemaa monadi niɡ̶inoa analeeɡ̶anati, pida aɡ̶onadi, codaa domoɡ̶oyemaa mowajipatalo niɡ̶inoa yotaɡ̶a anajipaatalo, pida aɡ̶owajipatalo. \s1 Jesus yeloɡ̶odi anodaa diitigi natematigigi niɡ̶ijo anetanaɡ̶a \r (Marcos 4.13-20; Lucas 8.11-15) \p \v 18 Natigide anajipaatiwaji, codaa adiniiɡ̶axinitece anodaa diitigi natematigigi niɡ̶ijo oko anetanaɡ̶a. \v 19 Niɡ̶ina anowajipata natematigo ane yalaɡ̶ata anodaaɡ̶ee Aneotedoɡ̶oji me iiɡ̶e laaleɡ̶ena oko, pida aɡ̶oyowooɡ̶odi ane diitigilo, niɡ̶ina oko liciagi niɡ̶ijoa lolacidi anenitedini naigi liniogotibece. Leeɡ̶odi ɡ̶odaxakawa neɡ̶enagi, odaa ja noɡ̶atedice lotaɡ̶a Aneotedoɡ̶oji ane ideite catiwedi laaleɡ̶ena digo mijoataɡ̶a niɡ̶ijoa ilaaɡ̶axodi monoɡ̶a niɡ̶ijoa lolacidi midi naigi. \v 20 Niɡ̶ijoa lolacidi anenitedini midiwataɡ̶a wetiadawaanaɡ̶a baɡ̶a liciagi niɡ̶ina oko ane wajipatalo natematiko, odaa dibatege, codaa me ninitibigiwaji. \v 21 Pida liciagi niɡ̶ijoa lolacidi anenitedini midiwataɡ̶a wetiadawaanaɡ̶a naɡ̶a nokoloɡ̶o aleegitinece litodi, jiɡ̶idaaɡ̶ee niɡ̶ina oko ane deɡ̶ewi monakato Aneotedoɡ̶oji, odaa aleegi jeɡ̶eyamaɡ̶aticoace niɡ̶ina menagi lawikodico, codaa niɡ̶ina moiatetibeci. \v 22 Niɡ̶ijoa lolacidi anenitedini miditaɡ̶a ipelakijadi, liciagi niɡ̶ina oko anowajipata natematigo, pida owidi inoa ligecaɡ̶aleɡ̶etedi leeɡ̶odi ane yopotibige, odaa odoletibige mowidi niliicaɡ̶ajetecidi, odaa epaa dininaale. Odaa jiɡ̶idaa leeɡ̶odi aɡ̶alee ewianaɡ̶a oyowo natematigo, odaa natematigo aɡ̶ica daɡ̶a iigi ane lakataɡ̶a me yewiɡ̶a. \v 23 Pida niɡ̶ijoa lolacidi anenitedini miditaɡ̶a iiɡ̶o anele, beɡ̶etaye, idatecibece libatadi yajigo onaniteci taalia ligecidi, codaa idatecibece yajigo seseenta ligecidi, idaaɡ̶eledi yajigo triinta ligecidi. Niɡ̶ijoa lolacidi liciagi niɡ̶ina oko anowajipata natematigo, odaa oyowooɡ̶odi ane diitigi. Odaa natematigo ja iigi lewiɡ̶a niɡ̶ina oko eo mowo anele.” \s1 Jesus yatemati latematigo ane iciaceeketetege nadegogo ane diniweneene \p \v 24 Jesus yatematitediogi niɡ̶ijo noiigi eledi natematigo anida ane iciaceeketetege, meetediogi, “Niɡ̶ina Aneotedoɡ̶oji me iiɡ̶e oko laaleɡ̶ena, liciagi niɡ̶ina ɡ̶oneleegiwa aneyatini nolacidi anele miditaɡ̶a lixoɡ̶otagi. \v 25 Ica enoale naɡ̶a niotaɡ̶a liotaka, odaa jeɡ̶enagi niɡ̶ica laxakawa. Odaa niɡ̶ini laxakawa ja yokoletedice eletidi lolacidi liwigotigi niɡ̶ijo leyeema. Niɡ̶icoa lolacidi one diniweneene, codaa one latopiwa leyeema. Odaa joɡ̶opi niɡ̶ijo laxakawa. \v 26 Naɡ̶a ili niɡ̶ijo leyeema, odaa ja yeloɡ̶o ligecidi. Odaa jaɡ̶aɡ̶a yeloɡ̶o niɡ̶ijo nadegogo ane diniweneene. \v 27 Odaa liimetedi niɡ̶ijo bajendeoodi jiɡ̶igotibeci midataɡ̶a, odaa modita, ‘Ǥonecalailegi, niɡ̶ida makaami geme anitedi lolacidi anele. Enice, igame icoɡ̶oticogi ina nadegogo ane diniweneene?’ \v 28 Odaa ja igidi, meetiogi, ‘Yaxakawa libakedi.’ Odaa liimetedi joɡ̶oige, modita, ‘Emaani me inawacenaɡ̶a ina nadegogo ane diniweneene?’ \v 29 Odaa ja igidi, meetiogi, ‘Oɡ̶oa! Igaataɡ̶a daɡ̶a anawaceni niɡ̶ida nadegogo, doidetibige maɡ̶aɡ̶a anawaceni leyeema libatadi. \v 30 Dioki leyeema epaaɡ̶awatege nadegogo me ili nigepaaɡ̶icota limedi me inopilaɡ̶ataɡ̶atio. Niɡ̶ica noko, ejitiogi anonakagidi leyeema, “Odoejegi manawacenitiwaji niɡ̶ina nadegogo ane diniweneene, codaa awiitibige ligoxe, odaa okolenitiogi noledi. Nigidiaaɡ̶idi jaɡ̶aɡ̶a aladieni leyeema, odaa baɡ̶a anopilaɡ̶atitiwece diimigi aneitice me jotete yawodigijedi.” ’” \s1 Natematigigi lolagi aca “mostaada” icaaɡ̶ica ane yabooɡ̶odi leyeema \r (Marcos 4.30-32, 33-34; Lucas 13.18-19, 20-21) \p \v 31 Jesus yatematitediogi niɡ̶ijo noiigi eledi natematigo anida ane iciaceeketetege, meetediogi, “Niɡ̶ina Aneotedoɡ̶oji me iiɡ̶e oko laaleɡ̶enali, liciagi naɡ̶ana lolacawaana ‘mostaada’ ane dibata ɡ̶oneleegiwa, odaa jeɡ̶eyateloco lixoɡ̶otagi. \v 32 Naɡ̶ani lolagi daɡ̶axa me lionawaana liwigotigi inoatawece eletidi ane niale lolacidi. Pida nige ili, odaa yayoketacedice inoatawece ane ɡ̶odawodigijedi, codaa ili nigepaa icota me niale nelegi. Codaa ilaaɡ̶axodi owote libatoli midoataɡ̶a libiwedi.” \p \v 33 Odaa Jesus ja yatematitediogi eledi natematigo, meetediogi, “Niɡ̶ina Aneotedoɡ̶oji me iiɡ̶e oko laaleɡ̶enali, liciagi niɡ̶ina ane yabooɡ̶odi leyeema anoibake iwaalepodi. Nige yawanaɡ̶aditege itoatadiɡ̶ida baxia leyeema, odaa niɡ̶ica labookojegi jeɡ̶eo me ili, dabo initawece niɡ̶ini leyeema.” \p \v 34 Jesus idioka limedi me yeloɡ̶odi natematiko anida ane iciaceeketetege niɡ̶ina me iiɡ̶axi niɡ̶ina noiigi. Niɡ̶ina me niiɡ̶axitediniwace, aɡ̶ica daaditaɡ̶a ibaketeda natematigo anida ane iciaceeketetege. \v 35 Niɡ̶ijo Jesus me datematika, eote micotece lotaɡ̶a niɡ̶ijo ane yeloɡ̶oditedibece Aneotedoɡ̶oji lowooko niɡ̶ijo jotigide neɡ̶ee, \q1 “Jatemati natematigo anida ane jiciaceeketege, \q1 niɡ̶ina me jatematikatema. \q1 Codaa jeloɡ̶oditiogi niɡ̶ina ane diɡ̶ica moyowooɡ̶odi niɡ̶ijo maleekoka yoeteda Aneotedoɡ̶oji niɡ̶ina iiɡ̶o.” \s1 Jesus yeloɡ̶odi anodaa diitigi niɡ̶ijo natematigigi nadegogo ane diniweneene \p \v 36 Jesus naɡ̶a ibode niɡ̶ijo noiigi-nelegi, odaa jiɡ̶igo minitaɡ̶a ica diimigi. Naɡ̶a dakatedio, niɡ̶ijo anodiotibece joɡ̶odipegitalo, odaa joɡ̶oige, moditalo, “Aneloɡ̶otitoɡ̶owa ane diitigi niɡ̶ijo natematigigi nadegogo ane diniweneene.” \p \v 37 Odaa ja igidi Jesus, meetediogi, “Niɡ̶ijo aneyatedini lolacidi anele jeɡ̶emeɡ̶ee, Ee, Ǥoneleegiwa ane jicoɡ̶otibigimece ditibigimedi. \v 38 Niɡ̶ijo nixoɡ̶otagi baɡ̶a niɡ̶ina iiɡ̶o anejonaɡ̶ateloco. Niɡ̶ijoa lolacidi anele baɡ̶a niɡ̶ina oko anida aneetege Aneotedoɡ̶oji, leeɡ̶odi me iiɡ̶e laaleɡ̶enali. Odaa niɡ̶ijo nadegogo ane diniweneene baɡ̶a niɡ̶ina oko anida aneetege ɡ̶odaxakawa, ane abeyaceɡ̶egi. \v 39 Niɡ̶ijo aneyatini nadegogo ane diniweneene baɡ̶a diaabo, ane ɡ̶odaxakawa. Niɡ̶ijo noko me dinopilaɡ̶aditedio nawodigijedi baɡ̶a niɡ̶ica noko nigicota liniogo niɡ̶ina iiɡ̶o. Odaa niɡ̶ijo anonioda leyeema baɡ̶a aanjotedi. \v 40 Mijoataɡ̶a niɡ̶ijoa niimetedi anonawace nadegogo ane diniweneene, odaa joɡ̶oyalegi mini noledi, odaa jiɡ̶idaaɡ̶ee nigicota me ma niɡ̶ina iiɡ̶o. \v 41 Ee, Ǥoneleegiwa ane jicoɡ̶otibigimece ditibigimedi, jiniiɡ̶e iniaanjotedi anodibatomi moiomaɡ̶adi oko anowo ane beyagi, codaa anowo eledi oko minoa libeyaceɡ̶eco. Odaa iniaanjotedi joɡ̶onoɡ̶aticoace niɡ̶idi oko liwigotigi niɡ̶idi eledi oko anepiɡ̶ida anejitege. \v 42 Odaa joɡ̶oyokoletiwece niɡ̶idi oko catiwedi noledi ane daɡ̶a ipe. Odaa jiɡ̶idiaaɡ̶itice oko me noenaɡ̶ateloco, codaa oyacigice lowe leeɡ̶odi lawikodico. \v 43 Pida niɡ̶ina oko ane iɡ̶enaɡ̶atibigiwaji anida anejitege baɡ̶a dataletibigiwaji lodoe Aneotedoɡ̶oji, ane Eliodi, liciagi aligeɡ̶e me datale. Niɡ̶ina oko ane wajipatalo yotaɡ̶a, leeditibige me watacotece! \s1 Jesus yatemati natematigo ane iciaceeketetege aca nalicexe acaaɡ̶aca wetiɡ̶a ane diniwaloe \p \v 44 Niɡ̶ina Aneotedoɡ̶oji me iiɡ̶e niɡ̶ina oko laaleɡ̶enali, liciagi naɡ̶ana nalicexe aneiteloco nipodigi. Odaa ica ɡ̶oneleegiwa jona yakadi, pida one naligitacini. Odaa eliodi me ninitibece, codaa jeɡ̶eyaa icoatawece ane nepilidi, niɡ̶idiaaɡ̶idi joɡ̶opitacijo migo me dinoojeteta niɡ̶ijo nipodigi eotibige me nebi naɡ̶ajo nalicexe. \p \v 45 Eleditace niɡ̶ina Aneotedoɡ̶oji me iiɡ̶e oko laaleɡ̶enali, liciagi niɡ̶ina anoojetekegi ane doletibige me dinoojeteta wetiɡ̶a ane diniwaloe. \v 46 Odaa naɡ̶ani lakate wetiɡ̶a aneliodi niwaló, odaa jiɡ̶igo meyaa ijoatawece ane nepilidi. Odaa ja dinoojeteta naɡ̶aca wetiɡ̶a ane diniwaloe. \s1 Natematigigi neladi lajo modibatalo noɡ̶ojedi \p \v 47 Niɡ̶ina Aneotedoɡ̶oji me iiɡ̶e oko laaleɡ̶enali, liciagi niɡ̶ina neladi anoyokoletinigi weiigi. Niɡ̶ina neladi dibatalo inoatawece ane latopaco noɡ̶ojedi. \v 48 Odaa niɡ̶ina neladi naɡ̶a nolee noɡ̶ojedi, niɡ̶ina nomiigomigipi oixigiticogi daato, odaa nicotiniwace moiomaɡ̶adi noɡ̶ojedi. Niɡ̶inoa noɡ̶ojedi anele boɡ̶oyexaɡ̶atinigi naɡ̶aaɡ̶axi, pida niɡ̶inoa noɡ̶ojedi ane deɡ̶eleteda me jelicaɡ̶a boɡ̶oyaladi. \v 49 Niɡ̶ica noko nigicota liniogo niɡ̶ina iiɡ̶o, jiɡ̶idaaɡ̶ee. Aanjotedi enagitibeci, moiolaticoace oko, odaa onoɡ̶atedice niɡ̶inoa oko abeyacaɡ̶aɡ̶a liwigotigi niɡ̶ina oko anepaɡ̶a iɡ̶enaɡ̶atibigiwaji. \v 50 Odaa oyokoletiogi niɡ̶idi oko abeyacaɡ̶aɡ̶a catiwedi noledi ane daɡ̶a ipe. Aneitice oko me noenaɡ̶ateloco, codaa oyacigice lowe leeɡ̶odi lawikodico.” \s1 Niiɡ̶axinaɡ̶aneɡ̶eco geladi idiaa icoa niiɡ̶axinaɡ̶aneɡ̶eco laxokodi \p \v 51 Jesus igetediogi niɡ̶ijo anodiotibece, meetediogi, “Migowooɡ̶otitecetiwaji ijoatawece ijoa yatematiko?” Odaa joɡ̶oigidi, moditalo, “Jowooɡ̶otaɡ̶a, Ǥoniotagodi”. \v 52 Odaa meetediogi, “Enice digawini! Inatawece niiɡ̶axinaɡ̶anadi anodiiɡ̶axinaɡ̶atece lajoinaɡ̶aneɡ̶eco Moisés, niɡ̶ina naɡ̶a ikatece Aneotedoɡ̶oji me iiɡ̶e laaleɡ̶ena, ja liciagi niɡ̶ina eniodi anani lotetenaɡ̶anaɡ̶axi aneyate niɡ̶inoa nepilidi ane diniwaloe, odaa yakadi me diba niɡ̶ina ane gela, oɡ̶oa, domige niɡ̶ina baanaɡ̶a oxiiɡ̶odi, me yajigotiogi lionigipi. Jiɡ̶idaaɡ̶ee niɡ̶ijo niiɡ̶axinaɡ̶anaɡ̶a yakadi me diiɡ̶axinaɡ̶atece niɡ̶ina niiɡ̶axinaɡ̶aneɡ̶egi gela, codaa me niɡ̶ina oxiiɡ̶odi niiɡ̶axinaɡ̶aneɡ̶egi.” \s1 Niɡ̶eladimigipitigi nigotaɡ̶a Nazaré aɡ̶onakato Jesus \r (Marcos 6.1-6; Lucas 4.16-30) \p \v 53 Niɡ̶ijo Jesus naɡ̶a ika me yatemati niɡ̶ijoa latematiko aninoa ane iciaceeketege, odaa ja noditedice niɡ̶ijo aneite. \v 54 Odaa joɡ̶opitedicogi manitaɡ̶a epaa nigotaɡ̶a. Niɡ̶ijo naɡ̶a diiɡ̶axinaɡ̶a mani niiakanaɡ̶axi, odaa niɡ̶ijo anowajipatalo joɡ̶oyopo leeɡ̶odi liiɡ̶axinaɡ̶aneɡ̶egi. Odaa ja dinigetiwage, modi, “Igame yakadite icoa lixaketedi? Codaa igame icoɡ̶otigi loniciwaɡ̶a meote ɡ̶odoxiceɡ̶etedi? \v 55 Niɡ̶idoa lionigi niɡ̶ijoda gapinteelegi. Codaa naɡ̶ajoda eliodo ɡ̶odowooɡ̶ota, Maria. Codaa Tiago, José, Simão ijaa Judas nioxoadipi. \v 56 Codaa me niwaalepodi inaa liɡ̶eladi digoina Nazaré. Enice, igamigodaaɡ̶ee ica me yakadi me diiɡ̶axinaɡ̶a, codaa meote ɡ̶odoxiceɡ̶etedi?” \v 57 Odaa aɡ̶ica mowote. Pida Jesus meetediogi, “Idioka limedi moiweniɡ̶ide niɡ̶ina ane yeloɡ̶oditedibece lowooko Aneotedoɡ̶oji. Pida aniokani epaa nigotaɡ̶a codaa me liɡ̶eladi, baadoɡ̶oiweniɡ̶ide.” \v 58 Odaa Jesus onateciɡ̶ijoa ɡ̶odoxiceɡ̶etedi aneote manitaɡ̶a epaa nigotaɡ̶a, leeɡ̶odi niɡ̶idi niɡ̶eladimigipi aɡ̶onakato. \c 14 \s1 Lemeɡ̶egi João Batista \r (Marcos 6.14-29; Lucas 9.7-9) \p \v 1 Niɡ̶ijoa nokododi Herodes, ninionigi-eliodi nipodigi Galiléia, ja dibodicetibige Jesus. \v 2 Odaa meetiogi liotagipi, “Ejime niɡ̶idaa João Batista, ejinaɡ̶a yewiɡ̶atace me idei aneiticoace émaɡ̶aɡ̶a. Odaa leeɡ̶odi naɡ̶a yewiɡ̶atace, odaa jiɡ̶ida loniciwaɡ̶a meote ɡ̶odoxiceɡ̶etedi.” \p \v 3 Herodes eote niɡ̶ijoa lotaɡ̶a leeɡ̶odi jiɡ̶ijaa diiɡ̶enatakata moniwilo João, moigoe libaaɡ̶atedi, odaa joɡ̶oixotiwece niwiloɡ̶onaɡ̶axi. Idiɡ̶igota João leeɡ̶ote Herodias ane lodawa Filipe nioxoa Herodes. (Herodias ja lodawa Herodes ane niniwoodi.) \v 4 João ijo meeta Herodes, “Ǥoniiɡ̶enatakaneɡ̶egi yolitaɡ̶adomi me ɡ̶adodawa naɡ̶ani lodawa ɡ̶anioxoa.” \v 5 Odaa Herodes ja domaɡ̶a yemaa me yeloadi João, pida doitiogi niɡ̶idi noiigi, leeɡ̶odi oyowooɡ̶odi João miniɡ̶ina ane yeloɡ̶oditedibece lowooko Aneotedoɡ̶oji. \p \v 6 Niɡ̶icota ica lanikegi Herodes, odaa ja nalooɡ̶o. Aca liona Herodias ja dinibaile lodoe iditawece nodenigipi, odaa Herodes eliodi me ninitibece. \v 7 Odaa jeɡ̶eo ligegitege naɡ̶ajo awicije meo noɡ̶eedi okanicodaaɡ̶ica ane dipokotibige. \p \v 8 Naɡ̶ajo eliodo ja yeloɡ̶odita ica ane lipoketegita Herodes. Odaa jiɡ̶igo naɡ̶ajo awicije minitaɡ̶a Herodes, odaa meeta, “Jemaa me anajicitiwa lacilo João Batista exakitinigi ɡ̶inogo niɡ̶ina natigide.” \p \v 9 Odaa Herodes, inionigi-eliodi, jaɡ̶agecaɡ̶alo. Pida jeɡ̶eo niɡ̶ijo ligegi ane daɡ̶a yakadi me inoke lodoe niɡ̶ijo lodenigipi me lalokegi lanikegi. Joaniɡ̶idaa leeɡ̶odi meo niɡ̶ijo ane lipoketegi naɡ̶ajo awicije. \v 10 Odaa ja diiɡ̶enatakata moyakagiditice João lacilo manitaɡ̶a niwiloɡ̶onaɡ̶axi. \v 11 Odaa joɡ̶onadeegi lacilo João oyexaɡ̶atinigi ɡ̶inogo, odaa joɡ̶oyajigota naɡ̶ajo awicije, odaa ja yadeegita eliodo niɡ̶ijo ɡ̶inogo. \v 12 Niɡ̶ijo anodiotibeci João jiɡ̶igotibeci, odaa joɡ̶oyadeegi lolaadi monaligitini. Niɡ̶idiaaɡ̶idi jiɡ̶igotibeci oyatematitalo Jesus. \s1 Jesus niodeɡ̶etedini noiigi-nelegi \r (Marcos 6.30-44; Lucas 9.10-17; João 6.1-14) \p \v 13 Niɡ̶ijo Jesus naɡ̶a dibodicetedibige ane ninyaagi João, odaa ja noditedice niɡ̶ijo aneite, waxoditedinigi niwatece, igo mokijoatece miditaɡ̶a nipodigi ane diɡ̶ica niɡ̶eladimigipi. Pida ijo noiigi-nelegi joɡ̶oyowooɡ̶odi ane diitedicogi, odaa ja noditicoaci nigotadi, jiɡ̶igotibeci onewaligitibigiwaji moigaalatece Jesus. \v 14 Igaanaɡ̶a waxoditedice niwatece, odaa ja nadi niɡ̶ijo noiigi-nelegi. Odaa eliodi me iwikodetediogi niɡ̶ijo noiigi, odaa ja nicilatiditediniwace neelotaginadi. \p \v 15 Naɡ̶a ɡ̶ocidi, niɡ̶ijo anodiotibece Jesus joɡ̶odiitalo, odaa moditalo, “Ja ɡ̶ocidi, codaa aɡ̶ica niɡ̶eladimigipi niɡ̶ina nipodigi anejonaɡ̶a. Iiɡ̶eni niɡ̶ina noiigi mopitibeci, amaleeɡ̶aɡ̶a igotibeci minoataɡ̶a niɡ̶inoa nigotadawaanaɡ̶a modinoojetetigi anoyeligo.” \v 16 Pida Jesus naɡ̶a igidi, meetediogi, “Aleeditibige doɡ̶opitibeci. Akamaɡ̶akaamitiwaji ajicitiogi anoyeligo!” \v 17 Odaa niɡ̶ijo anodiotibece joɡ̶oigidi, moditalo, “Idiwa mina ciinco paontedi, idiaa itiwataale noɡ̶ojedi, pida aɡ̶abo!” \p \v 18 Odaa jeɡ̶ee Jesus, “Anadeegitediwa niɡ̶icoa paontedi idiaaɡ̶idioda icoa noɡ̶ojedi!” \v 19 Odaa ja iiɡ̶e niɡ̶ijo noiigi monicoteloco nadegocawaanigi. Odaa Jesus ja dibate niɡ̶ijoa ciinco paontedi ijaaɡ̶ijoa itiwataale noɡ̶ojedi. Odaa naɡ̶a iwitedibigimece ditibigimedi, odaa ja diniotagodete Aneotedoɡ̶oji. Naɡ̶a ninoketedini paontedi, odaa ja yajigotediogi niɡ̶ijo anodiotibece monediatiniwace niɡ̶ijo noiigi. \v 20 Odaa ijotawece niodaɡ̶a, codaa me nitiminaɡ̶a. Niɡ̶idiaaɡ̶idi niɡ̶ijo anodiotibece joɡ̶oniodatece liwailidi ane iiɡ̶otedice. Odaa joɡ̶onoleenaɡ̶adi dooze etacanitedi. \v 21 Niɡ̶ijo noko ejinaɡ̶a domaɡ̶a ijoa ciinco miili ɡ̶oneleegiwadi ane niodaɡ̶a, pida baadoɡ̶oyowooɡ̶odi ane liwokodi iwaalepodi inaa nigaanigipawaanigi ane niodaɡ̶a. \s1 Jesus ewaligitedeloco ditibigimedi ninyoɡ̶odi \r (Marcos 6.45-52; João 6.15-21) \p \v 22 Aɡ̶ica daɡ̶a leegi Jesus ja iiɡ̶e niɡ̶ijo anodiotibece mowaxoditinigi niwatece, odaa jiɡ̶igotibeci daato weiigi, idaa Jesus baɡ̶a nenyaɡ̶atedi ibode niɡ̶ijo noiigi-nelegi. \v 23 Niɡ̶idiaaɡ̶idi naɡ̶a iiɡ̶e mopitibeci niɡ̶ijo noiigi, Jesus ja dalaɡ̶atetedibigimece aca wetiɡ̶a migo yotaɡ̶aneɡ̶e Aneotedoɡ̶oji mokiniwatece. Eɡ̶idiaaɡ̶ite neɡ̶enoale. \v 24 Naɡ̶aca lakata naɡ̶ajo niwatece ja leegita me yototice liniogotibece weiigi. Odaa ebekadi ja igike naɡ̶ajo niwatece, codaa naɡ̶ajo niwatece ja dakapetege niwocotaɡ̶a. \p \v 25 Aniɡ̶icatibige daɡ̶a yeloɡ̶otibige, Jesus ja iwidatediogi, jeɡ̶ewaligitedeloco ditibigimedi ninyoɡ̶odi. \v 26 Niɡ̶ijo anodiotibece noɡ̶onadi Jesus mewaligitedeloco ninyoɡ̶odi, odaa eliodi me nawelatibigiwaji, odaa modi, “Niɡ̶ina niwigo!”. Odaa ja nacaagaɡ̶ateloco codaa doitibigiwaji. \p \v 27 Pida aɡ̶ica daɡ̶a leegi Jesus meetediogi, “Anipeneɡ̶eni ɡ̶adaaleɡ̶ena! Jeɡ̶emeɡ̶ee. Jinaɡ̶adoiitiwaji!” \p \v 28 Odaa Pedro meetalo, “Ǥoniotagodi, nigewi naɡ̶akamaɡ̶akaami, enice adiiɡ̶eni maɡ̶aɡ̶a jawaligiteloco ninyoɡ̶odi mejigo jakapetaɡ̶agi.” \v 29 Odaa Jesus jeɡ̶eeteta, “Anagi!” Odaa Pedro ja waxoditice naɡ̶ajo niwatece, jeɡ̶ewaligiteloco ninyoɡ̶odi migo midoataɡ̶a Jesus. \v 30 Pida naɡ̶a nadi niocodi me yoniciwadi, odaa ja doi, ja domaɡ̶a domololetini. Odaa ja dapaawe, mee, “Iniotagodi, jiniɡ̶ikani deɡ̶ee oceɡ̶egi!” \p \v 31 Odaa aɡ̶ica daɡ̶a leegi Jesus ja ixoketedice libaaɡ̶adi me nolitedini Pedro, odaa meeteta, “Niɡ̶ida makaami aɡ̶eliodi ɡ̶atiwaɡ̶atakaneɡ̶egi! Igaamee ina madawieni?” \fig |src="cn01722B.tif" size="span" copy="© 1978 David C. Cook Publishing Co." ref="Mateus 14.31" \fig* \v 32 Niɡ̶ijo noɡ̶owaxoditinigi naɡ̶ajo niwatece, odaa niɡ̶ijo niocodi ja notokoti. \v 33 Odaa niɡ̶ijo ane ideiticoace catinedi niwatece, joɡ̶odiitalo Jesus modoɡ̶etetalo, moditalo, “Dicewi makaami Lionigi Aneotedoɡ̶oji!” \s1 Jesus icilatidi eelotaginadi midi nipodigi Genesaré \r (Marcos 6.53-56) \p \v 34 Niɡ̶ijo naɡ̶a diɡ̶etacicoace niɡ̶ijo weiigi, odaa joɡ̶otota nipodigi Genesaré. \v 35 Odaa niɡ̶ijo niɡ̶eladimigipi joɡ̶oyowooɡ̶oditege Jesus, odaa joɡ̶owo libodigi iditawece oko monadeegi neelotaginadi midiwataɡ̶a niɡ̶ijoa nipodaɡ̶a anodipegitege. Odaa joɡ̶onadeegitalo ijotawece ane eelotaginadi. \v 36 Odaa joɡ̶odipokotalo mokexaa odibateloco liniogo nijayogo. Odaa ijotawece niɡ̶ijo anodibateloco nijayogo ja nicilaɡ̶a. \c 15 \s1 Jesus yalaɡ̶ate icoa jotigide lakataɡ̶a judeutedi \r (Marcos 7.1-13) \p \v 1 Odaa jiɡ̶igotibeci icoa fariseutedi icaaɡ̶ica anodiiɡ̶axinaɡ̶atece lajoinaɡ̶aneɡ̶eco Moisés, oicoɡ̶oticogi Jerusalém. Igotibeci modinotigimadetege Jesus, odaa joɡ̶oige, moditalo, \v 2 “Igame leeɡ̶odi ina anodiotibigaɡ̶adici me doɡ̶oyiwaɡ̶aditeda liiɡ̶axinaɡ̶aneɡ̶eco ɡ̶odaamipi? Igaataɡ̶a aɡ̶oiwilegi libaaɡ̶atedi niɡ̶ina me niodaɡ̶a, anetiɡ̶odiiɡ̶axitece ɡ̶odaamipi.” \p \v 3 Jesus naɡ̶a igidi meetediogi, “Enice, igaamee ina me daɡ̶aɡ̶a otetenitatiwaji liiɡ̶enatakaneɡ̶egi Aneotedoɡ̶oji? Igaataɡ̶a inoka iwitecetiwaji anakamaɡ̶a ɡ̶adiiɡ̶axinaɡ̶aneɡ̶egi ane dakapetege liiɡ̶enatakaneɡ̶egi Aneotedoɡ̶oji. \v 4 Igaataɡ̶a Aneotedoɡ̶oji diiɡ̶enataka, niɡ̶ijo neɡ̶ee, ‘Eemiteetibige ɡ̶adiodi, codaa me ɡ̶adiodo.’ codaa mee, ‘Leeditibige moyeloadi niɡ̶ina ane beyagi me dotaɡ̶atibige eliodi, codaa me eliodo.’ \v 5 Pida akamaɡ̶akaamitiwaji baɡ̶a iiɡ̶axini niɡ̶ina analeeɡ̶aɡ̶a domiɡ̶ida nimaweneɡ̶egi me yaxawa eliodi codaa me eliodo, leeɡ̶odi jaɡ̶awii me lakatigi, odaa moditiogi eliododipi, ‘Ja jajigotalo Aneotedoɡ̶oji niɡ̶ina ane inepilidi ane domaɡ̶a jajigotedaɡ̶awa’, \v 6 Leeɡ̶odi menitiogi me daɡ̶alee leeditibige me deemitetibige codaa me yaxawa niɡ̶ina eliododipi. Odaa niɡ̶ida aneni aɡ̶aleeɡ̶otetenitiwaji ane iiɡ̶etedaɡ̶awa Aneotedoɡ̶oji, niɡ̶ina me iiɡ̶axinaɡ̶anitece ane ɡ̶adakatigitiwaji. \v 7 Onawiitiwaji makaami oko ane iɡ̶enaɡ̶a. Codaa Isaías niɡ̶ijo ane yeloɡ̶oditedibece lowooko Aneotedoɡ̶oji eetece niɡ̶ina anewi, niɡ̶ijo naɡ̶a yalaɡ̶ataɡ̶awatiwaji. \v 8 Yalaɡ̶ata niɡ̶ica ane ligegi Aneotedoɡ̶oji, neɡ̶ee, \q1 ‘Niɡ̶idi noiigi odoɡ̶etetiwa me notaɡ̶anaɡ̶a. \q1 Pida catiwedi laaleɡ̶ena aɡ̶oyemaa metidowooɡ̶odi. \q1 \v 9 Aɡ̶ica niwaló niɡ̶ina modoɡ̶etetiwa, \q1 leeɡ̶odi odiiɡ̶axinaɡ̶atece inokinoa epaa lakataɡ̶a, \q1 odaa aɡ̶odiiɡ̶axinaɡ̶atece ane jiiɡ̶enatakata.’” \s1 Jesus diiɡ̶axinaɡ̶atetece niɡ̶ica aneo me napioi laaleɡ̶ena oko \r (Marcos 7.14-23) \p \v 10 Jesus eniditediogi niɡ̶ijo noiigi modipegitalo, odaa meetediogi, “Ajipaa amaleeɡ̶aɡ̶a mowooɡ̶otitiwaji! \v 11 Niɡ̶ina ane napioyaɡ̶adi laaleɡ̶ena oko aɡ̶iniɡ̶ina ane dakatiwece nioladi. Pida ane napioyaɡ̶adi laaleɡ̶ena oko baɡ̶a ane icoɡ̶otiwece nioladi.” \p \v 12 Odaa joɡ̶ototalo niɡ̶ijo anodiotibece Jesus, odaa moditalo, “Aɡ̶owooɡ̶oti niɡ̶idi fariseutedi me neliɡ̶ideeɡ̶a leeɡ̶odi niɡ̶ijoa ɡ̶adotaɡ̶a?” \p \v 13 Odaa Jesus ja igidi, meetediogi, “Eiodi ane ideite ditibigimedi icota me nawace inoatawece nawodigijedi ane deɡ̶eyatedini. \v 14 Enice jinaɡ̶a agecaɡ̶aleɡ̶eni niɡ̶idiwa fariseutedi! Igaataɡ̶a niɡ̶idi liciagi niɡ̶ina anonibatege ɡ̶oladi, pida idiaaɡ̶idi aaɡ̶aɡ̶a ɡ̶oladi. Odaa niɡ̶ina ɡ̶olaɡ̶a nige nibatege eledi ɡ̶olaɡ̶a, odaa iditawece enitiniwace mida begi.” \p \v 15 Odaa Pedro jeɡ̶ee, “Enice, aneloɡ̶otitoɡ̶owa ane diitigi niɡ̶ijo natematigo anida ane iciaceekenitege.” \v 16 Odaa Jesus jeɡ̶eetediogi, “Niɡ̶ida makaamitiwaji adaɡ̶axa minoa ɡ̶adixaketedi caticedi niɡ̶ina eledi oko! \v 17 Aɡ̶owooɡ̶otitiwaji? Niɡ̶ina ane dakatiwece nioladi oko, dakatiwece liwokomaɡ̶a, odaa ja noditicogi lolaadi. \v 18 Pida niɡ̶ina ane noditicogi nioladi oko icoɡ̶otiwece laaleɡ̶ena. Odaa niɡ̶ina ane noditicogi catiwedi laaleɡ̶ena beɡ̶eo me napioi laaleɡ̶ena. \v 19 Igaataɡ̶a niɡ̶ina oko yowo niɡ̶ina ane beyagi catiwedi laaleɡ̶ena, odaa ja yeloadi niɡ̶ina eledi oko, codaa loomatewa lodawa eledi oko, codaa niɡ̶ina oko ane loomatewa ane daɡ̶a lodawa, codaa dolice, codaa aneo liwitakeco, codaa ane beyagi me dotaɡ̶atibige eledi oko. \v 20 Niɡ̶ina oko nige yowo meo niɡ̶ina ane beyagi, odaa laaleɡ̶ena niɡ̶ini oko ja napioi. Pida niɡ̶ina oko nige daɡ̶a iwilegiteda libaaɡ̶atedi anoiiɡ̶axitece me lakatigi, baadaɡ̶a napioyaɡ̶adi laaleɡ̶ena.” \s1 Jesus icilatidi liona aca iwaalo ane diɡ̶ica aneetege noiigi judeu \r (Marcos 7.24-30) \p \v 21 Jesus naɡ̶a noditedicogi niɡ̶idi nipodigi, odaa jiɡ̶igo ica nipodigi anipegitege nigotadi Tiro aniaa Sidom. \v 22 Odaa ani aca iwaalo cananéia niɡ̶eladimatigi niɡ̶idi nipodigi. Odaa niɡ̶ipegitalo Jesus, ja dapaawe, mee, “Iniwa-aagodi, anida ane-eenitege licoɡ̶egi Davi, adiwikodeni! Niwigo abeyaceɡ̶egi dakatiogi i-oona, odaa eliodi me dawikode.” \p \v 23 Pida Jesus aɡ̶ica daɡ̶a igidi. Odaa niɡ̶ijo anodiotibece joɡ̶ototalo, odaa joɡ̶odipokotalo, moditalo, “Iiɡ̶eni naɡ̶ada iwaalo mopi, igaataɡ̶a niotibigoɡ̶odici codaa ja ɡ̶odatitata niɡ̶ina me dapaawetibece.” \p \v 24 Jesus meeteta naɡ̶ajo iwaalo, “Aneotedoɡ̶oji idiiɡ̶etediogi loiigi Israel ane liciagi niɡ̶inoa waxacocoli ane nabalaɡ̶a.” \p \v 25 Odaa naɡ̶ajo iwaalo ja diitalo, odaa ja yamaɡ̶atedini lokotidi lodoe Jesus, odaa meetalo, “Iniwa-aagodi, adaxawani!” \v 26 Odaa Jesus meeteta, “Adiitigi niɡ̶ina me jibanoonaɡ̶atece liweenigi nigaanigawaanigi, oditaɡ̶a jokolenaɡ̶atiogi necexodi.” \v 27 Odaa ja igidi naɡ̶ajo iwaalo, meetalo, “Ewi, Iniwa-aagodi! Pida codaa me necexodawaanaɡ̶a oyeligo latijedi niwe-eenigi ane icoɡ̶otibigimece nameeja niwikateenoɡ̶odi.” \p \v 28 Odaa Jesus ja igidi, meeteta, “Iwaalo, niɡ̶ida makaami eliodi ɡ̶atiwaɡ̶atakaneɡ̶egi. Niɡ̶ida anemaani ja jao.” Odaa acaaɡ̶aca naɡ̶aca lakata naɡ̶ajo liona ja icí. \s1 Jesus icilatidi eliodi eelotaginadi \p \v 29 Jesus naɡ̶a noditedicogi niɡ̶ijo aneite, odaa joɡ̶opitacedicogi lipecaɡ̶adi niweiigi Galiléia. Odaa ja dalaɡ̶atetedibigimece ajo wetiɡ̶a, odaa ja nicotedini. \v 30 Odaa eliodi oko joɡ̶odiitalo, oyadeegi aɡ̶atiloɡ̶oladi, alejaadotedi, ɡ̶oladi, ina ewaloɡ̶onadi, codaa mowidi eletidi eelotaginadi. Niɡ̶ijo noɡ̶oyadeegiticogi lodoe Jesus, odaa ijotawece ja nicilatiditediniwace. \v 31 Niɡ̶ijo noiigi eliodi moyopo noɡ̶onadi naɡ̶a notaɡ̶anaɡ̶a niɡ̶ijoa ewaloɡ̶onadi, alejaadotedi naɡ̶aɡ̶a nicilaɡ̶a, ane doɡ̶oyakadi mewaligitibigiwaji neɡ̶ewaligitibigiwaji, codaa me ɡ̶oladi yatetibigiwaji. Odaa joɡ̶odoɡ̶etetibigimece Aneotedoɡ̶oji, Noenoɡ̶odi loiigi Israel. \s1 Jesus niodeɡ̶etedini cwaatolo miili ɡ̶oneleegiwadi \r (Marcos 8.1-10) \p \v 32 Jesus eniditediogi niɡ̶ijo anodiotibece, odaa meetediogi, “Eliodi me jiwikode niɡ̶ina oko, igaataɡ̶a jeɡ̶eote itoatadiɡ̶ida nokododi mina meetaɡ̶a, odaa aɡ̶aleeɡ̶ica gaantokaaɡ̶idi anoyeligo. Ajemaa daɡ̶a jiiɡ̶etibigiwaji mopitibeci daaditiɡ̶icata ane jajigotiogi me jiniodeɡ̶etiniwace, igaataɡ̶a doidetibige diɡ̶ica ane noɡ̶omiwaditiniwace leeɡ̶odi nabocaɡ̶a doɡ̶opiticogi liɡ̶elatedi.” \p \v 33 Odaa niɡ̶ijo anodiotibece joɡ̶oige Jesus, moditalo, “Igametaɡ̶a jakataɡ̶a ica niweenigi nelegi me jiniodeɡ̶enaɡ̶atiniwace iditawece niɡ̶idi oko digoina minataɡ̶a niɡ̶ina nipodigi ane diɡ̶ica niɡ̶eladimigipi?” \p \v 34 Odaa ja nigetediniwace, meetediogi, “Igame liwokodi ɡ̶anipaontedi anidiwa?” Odaa joɡ̶oigidi, moditalo, “Idiwa seete paontedi idiaaɡ̶idiwa noɡ̶ojedawaanaɡ̶a.” \p \v 35 Odaa Jesus ja iiɡ̶e niɡ̶ijo noiigi monicotinigiiɡ̶o. \v 36 Odaa ja dibate niɡ̶ijoa seete paontedi ijaaɡ̶ijoa noɡ̶ojedawaanaɡ̶a, naɡ̶a diniotagodetedibigimece Aneotedoɡ̶oji, odaa ja ninoketedini, odaa ja yajigotediogi niɡ̶ijo anodiotibece monediatiniwace niɡ̶ijo noiigi. \v 37 Odaa ijotawece niɡ̶ijo noiigi niodaɡ̶a, neɡ̶epaa nitiminaɡ̶a. Niɡ̶idiaaɡ̶idi niɡ̶ijo anodiotibece joɡ̶onioda niɡ̶ijoa liwailidi ane iiɡ̶otedice, odaa joɡ̶oyetigilo seete etacanitedi nelecoli. \v 38 Niɡ̶ica noko ejinaɡ̶a domaɡ̶a cwaatolo miili ɡ̶oneleegiwadi ane niodaɡ̶a, we iwaalepodi, inaa nigaanigipawaanigi anaɡ̶aɡ̶a niodaɡ̶a, pida baadoɡ̶onilaaɡ̶aditibigiwaji. \p \v 39 Odaa niɡ̶idiaaɡ̶idi Jesus ja imonya niɡ̶ijo noiigi mopitibeci, odaa jaɡ̶aɡ̶a waxoditedinigi niwatece, jiɡ̶igo midiwa nipodaɡ̶a Magadã. \c 16 \s1 Icoa lacilodi judeutedi domoɡ̶oyemaa Jesus meote ɡ̶odoxiceɡ̶edi ane ikee me liiɡ̶exegi Aneotedoɡ̶oji \r (Marcos 8.11-13; Lucas 12.54-56) \p \v 1 Niɡ̶idiaaɡ̶idi niɡ̶ijoa fariseutedi ijaaɡ̶ijoa saduceutedi joɡ̶ototalo Jesus. Odineetalo, domoɡ̶owo moyakadi gaantiɡ̶idi ane niwokotedini, odaa ja domaɡ̶a nilaagedi. Joaniɡ̶idaa leeɡ̶odi modipokotalo meote ɡ̶odoxiceɡ̶edi ane ikee me liiɡ̶exegi Aneotedoɡ̶oji. \v 2 Odaa Jesus ja igidi, meetediogi, “Niɡ̶ina naɡ̶a ɡ̶ocidi me ixagodi loolatedi, odaa menitiwaji, ‘Natiinigoi adatiode, leeɡ̶odi ɡ̶ocidi diticetinece.’ \v 3 Odaa niɡ̶ina nigoi me ixagoditege codaa me nexocaɡ̶a ditibigimedi, odaa menitiwaji, ‘Datiode, leeɡ̶odi loolatedi ixagodi me nabidi.’ Odaa boɡ̶owooɡ̶otitiwaji domige datiode, oɡ̶oa domige adatiode, niɡ̶ina mawinitibigimecetiwaji ditibigimedi. Pida baadoɡ̶owooɡ̶otitiwaji niɡ̶ica ane diitigi niɡ̶ina manati ɡ̶odoxiceɡ̶etedi ane jaote. \v 4 Niɡ̶ina oko aninaa niɡ̶inoa nokododi abeyacaɡ̶aɡ̶a codaa aɡ̶aleeɡ̶onakato Aneotedoɡ̶oji. Odaa Aneotedoɡ̶oji aɡ̶eote eledi ɡ̶odoxiceɡ̶edi ane ikeetiogi me idiiɡ̶e. Jeɡ̶eote niɡ̶ijo ɡ̶odoxiceɡ̶edi ane ikee me idiiɡ̶e, niɡ̶ijo me ideyate Jonas catiwedi le niɡ̶ijo noɡ̶ojegi nelegi itoatadiɡ̶ida nokododi.” Odaa Jesus ja yototedicoace, joɡ̶opi. \s1 Ica nabookojedi fariseutedi ijaa saduceutedi \r (Marcos 8.14-21) \p \v 5 Niɡ̶ijo naɡ̶a diiɡ̶etita daato weiigi niɡ̶ijo anodiotibece, oyaagiditece doɡ̶oyadeegi paontedi. \v 6 Odaa Jesus meetediogi, “Atacolitiwaji codaa anidakita nabookojedi fariseutedi inaa saduceutedi!” \p \v 7 Odaa niɡ̶ijo anodiotibece joɡ̶odinotaɡ̶aneɡ̶etigi niɡ̶ida aneete, modi, “Eote niɡ̶ida ligegi leeɡ̶odi aɡ̶icoa me inadeegaɡ̶a ɡ̶onipaontedi.” \v 8 Pida Jesus ja yowooɡ̶odi ane lotaɡ̶a, odaa ja nigetediniwace, meetediogi, “Igaamee ina madinotaɡ̶aneɡ̶enitigitiwaji me diɡ̶ica ɡ̶anipaon? Ame iwaɡ̶atitetiwaji Aneotedoɡ̶oji! \v 9 Anoɡ̶owooɡ̶otitiwaji? Naɡ̶a ɡ̶adaagititibige ijoa ciinco paontedi ane jatikatalo me jiniodeɡ̶etiniwace ciinco miili ɡ̶oneleegiwadi, ijaaɡ̶ijoa etacanitedi ane nolee niɡ̶ijoa liwailidi ane iiɡ̶otedice? \v 10 Codaa naɡ̶a ɡ̶adaagititibigetiwaji ijoa seete paontedi ane jatikatalo me jiniodeɡ̶etiniwace cwaatolo miili ɡ̶oneleegiwadi, ijaaɡ̶ijoa etacanitedi nelecoli ane nolee niɡ̶ijoa liwailidi ane iiɡ̶otedice? \v 11 Aɡ̶owooɡ̶otitiwaji me daɡ̶a idalaɡ̶ata paon niɡ̶ijo me ɡ̶adajacaɡ̶atitiwaji manidakita nabookojedi fariseutedi idiaa saduceutedi.” \p \v 12 Odaa joɡ̶oyowooɡ̶odi Jesus me daɡ̶a yalaɡ̶ate modinidakata paon labookojedi, pida modinidakata liiɡ̶axinaɡ̶aneɡ̶eco fariseutedi ijaa saduceutedi. \s1 Pedro mee Jesus niɡ̶iniaaɡ̶iniwa Niɡ̶icoa ane niiɡ̶e Aneotedoɡ̶oji meote me ɡ̶odewiɡ̶atace \r (Marcos 8.27-30; Lucas 9.18-21) \p \v 13 Jesus igo nipodaɡ̶a anipegitege nigotaɡ̶a, ane liboonaɡ̶adi “Cesaréia Filipe ane dabiteɡ̶etini”. Jiɡ̶idiaaɡ̶i naɡ̶a nigetediniwace niɡ̶ijo anodiotibece, meetediogi, “Ee, Ǥoneleegiwa ane jicoɡ̶otibigimece ditibigimedi, odaa ame Ee modi ina oko?” \p \v 14 Odaa joɡ̶oigidi, moditalo, “Inatecibece modi makaami João Batista, codaa inatecibece eledi modi makaami Elias. Codaa ina eledi modi makaami Jeremias, oɡ̶oa, domige anigepidiɡ̶ica niɡ̶ijo anoyeloɡ̶oditedibece lowooko Aneotedoɡ̶oji niɡ̶ijo jotigide.” \p \v 15 Odaa Jesus ja digika, meetediogi, “Biɡ̶ida makaamitiwaji, amakati me Ee?” \v 16 Simão Pedro naɡ̶a igidi, meetalo, “Jaɡ̶akamaɡ̶akaami ane iiɡ̶e Aneotedoɡ̶oji me ɡ̶odewikatiteɡ̶egi. Akaami Lionigi Aneotedoɡ̶oji anidioka limedi me yewiɡ̶a.” \p \v 17 Odaa Jesus ja igidi, meeteta, “Aniniitibeci niɡ̶ida makaami Simão, anakaami lionigi João, leeɡ̶odi aɡ̶oko anoikeetaɡ̶awa ane Ee, pida Eiodi ane ideite ditibigimedi ikeetedaɡ̶awa ane Ee. \v 18 Natigide jao gela ɡ̶aboonaɡ̶adi akaami Pedro (leeɡ̶odi niitege niɡ̶ina mejinaɡ̶a wetiɡ̶a). Odaa ɡ̶adotaɡ̶a me ɡ̶adalakitiwa liciagi naɡ̶ana wetiɡ̶a anodatika moyoe lipodaɡ̶aladi diimigi. Odaa ja jao niɡ̶ina oko anoyiwaɡ̶adi niɡ̶ijoa ɡ̶adotaɡ̶a me micataɡ̶a niɡ̶ina diimigi ane dabiteɡ̶eteloco niɡ̶ina noenatagodi ditibigimedi wetiɡ̶a ane ɡ̶oneɡ̶e. Odaa oteɡ̶exaaɡ̶aɡ̶a némaɡ̶a aɡ̶aleeɡ̶ica loniciwaɡ̶ateloco niɡ̶idi oko. \v 19 Codaa jajigotaɡ̶awa ɡ̶adiiɡ̶enatakaneɡ̶egi me iiɡ̶eni niɡ̶ina oko anida anejitege, micataɡ̶a niɡ̶ina oko anida lakabakenaɡ̶anaɡ̶adi ane dowediteloco diimigi, odaa niɡ̶ica anoliitege digoina iiɡ̶o, Aneotedoɡ̶oji aaɡ̶aɡ̶a yolitetege. Odaa niɡ̶ica anikani mowo niɡ̶ina oko digoina iiɡ̶o, odaa Aneotedoɡ̶oji aaɡ̶aɡ̶a ika.” \v 20 Odaa Jesus ja dipokotediogi niɡ̶ijo anodiotibece me doɡ̶oyeloɡ̶oditiogi niɡ̶ina oko me Niɡ̶ijaaɡ̶ijoa ane niiɡ̶e Aneotedoɡ̶oji meote ɡ̶odewiɡ̶a. \s1 Jesus yalaɡ̶ate me yeleo pida yewiɡ̶atace nigidiaaɡ̶idi \r (Marcos 8.31–9.1; Lucas 9.22-27) \p \v 21 Odaa joaniɡ̶ijaaɡ̶ijotigi niɡ̶ijo noko Jesus jiɡ̶idaaɡ̶eyatedigi me yeloɡ̶oditediogi niɡ̶ijo anodiotibece me leeditibige migo manitaɡ̶a nigotaɡ̶a Jerusalém, codaa me leeditibige meliodi me dawikode libaaɡ̶adi niɡ̶icoa laxokodi lacilodi noiigi judeutedi, ijaaɡ̶ijo anoiiɡ̶e sacerdotitedi, ijaaɡ̶ijo anodiiɡ̶axinaɡ̶atece lajoinaɡ̶aneɡ̶eco Moisés. Codaa me leeditibige me yeleo, pida nige ixomaɡ̶atedijo itoatadiɡ̶ida nokododi, odaa ja yewiɡ̶atace. \v 22 Odaa Pedro ja yadeegitedice Jesus me yapeteɡ̶e, meetalo, “Aneotedoɡ̶oji ɡ̶adiwikodeni, odaa aika daɡ̶awikodee, Ǥoniotagodi.” \p \v 23 Odaa Jesus ja niwiteta Pedro, odaa meete, “Otonitice yodoe, Satanás! Domaɡ̶a adibeyacaɡ̶ati macataɡ̶a naɡ̶ana wetiɡ̶a ane itinece naigi ane ixipe oko, leeɡ̶odi ɡ̶adowoocaɡ̶awa niɡ̶ina oko, pida aɡ̶adowoocaɡ̶awa Aneotedoɡ̶oji.” \p \v 24 Odaa Jesus meetediogi niɡ̶ijo anodiotibece, “Nigica ane yemaa me niotici, leeditibige me daɡ̶adiaa iniokini me dinowo, codaa leeditibige me igotema me diniwikodetibece, codaa me dawikode nigepaa yeleo, odaa ja niotici. \v 25 Igaataɡ̶a niɡ̶ina ane yemaa minoka yewiɡ̶ateloco niɡ̶ina iiɡ̶o, aɡ̶ica lewiɡ̶a ane diɡ̶ica liniogo, pida niɡ̶ina baanaɡ̶a igo me yeleotomi, niɡ̶ini oko baanaɡ̶a ida lewiɡ̶a ane diɡ̶ica liniogo. \v 26 Igaataɡ̶a niɡ̶ina oko nige yakadi inoatawece ane yopotibige digoina iiɡ̶o, pida odaa liwigo baɡ̶a ika me yeleo, niɡ̶ini oko aɡ̶ica anigetiɡ̶ida nigaanye. Igaataɡ̶a aɡ̶ica anigetiɡ̶idi liboonigi me dedianaɡ̶a niɡ̶ina oko oditaɡ̶a eo lewiɡ̶a liwigo. \v 27 Leeɡ̶odi Ee, Ǥoneleegiwa ane jicoɡ̶otibigimece ditibigimedi, idopitijo anigida noko idiaa iniaanjotedi, codaa loniciwaɡ̶a Aneotedoɡ̶oji ane Eiodi, idei meetaɡ̶a. Odaa ja jiwi ane loenataka inatawece oko, codaa jajigotiogi niɡ̶ica loojedi ane loenataka ane beyagi, oɡ̶oa, domige anele. \v 28 Ejitaɡ̶awatiwaji anewi. Ina oko digoina analee daɡ̶a nigo nigetidadi me janagi me Ee inionigi-eliodi ane iiɡ̶e oko laaleɡ̶enali.” \c 17 \s1 Jesus diniigi anodaaɡ̶eeteda naɡ̶a dakapetetege Moisés ijaa Elias \r (Marcos 9.2-13; Lucas 9.28-36) \p \v 1 Naɡ̶a ixomaɡ̶atedijo seis nokododi, Jesus ja yadeegi Pedro, Tiago ijaaɡ̶ijo nioxoa anodita João, idiokidi niɡ̶idi itoatadiɡ̶ida anodiotibece me yadeegi. Odaa ja yadeegitedicogi maditaɡ̶a aca wetiɡ̶a ane leegitibigimece, ane diɡ̶ica oko. \v 2 Odaa noɡ̶oiwitalo, joɡ̶onadi Jesus me diniigi idoatawece, latobi ja datale macataɡ̶a aligeɡ̶e, lowoodi jaɡ̶aɡ̶a yapacaɡ̶a me datale. \v 3 Codaaɡ̶ida noɡ̶onadi me dinikee Moisés ijaa Elias, odaa joɡ̶oyotaɡ̶aneɡ̶e Jesus. \v 4 Odaa Pedro jaɡ̶aɡ̶a dotaɡ̶a, meetalo Jesus, “Ica mele minaaɡ̶ejonaɡ̶a, Ǥoniotagodi. Nigemaani, jaote iniwatadiɡ̶ini nopecetiidi, oniniteci ɡ̶anebi, iniaaɡ̶eledi Moisés nebi, iniaaɡ̶eledi baɡ̶aɡ̶a Elias nebi.” \p \v 5 Eɡ̶idaaɡ̶ee Pedro me dotaɡ̶a, ica lolaadi ane datale ja yapoɡ̶oditiniwace Jesus, Moisés ijaa Elias. Odaa joɡ̶owajipata ica notaɡ̶aneɡ̶egi catiwedi lolaadi, anee, “Niɡ̶idoa Ionigi yemaanigi, aneliodi meote me idinitibeci. Atacolitecetiwaji niɡ̶inoa lotaɡ̶a!” \p \v 6 Niɡ̶ijo noɡ̶owajipata niɡ̶ijo anodiotibece Jesus niɡ̶ijo ane dotaɡ̶a, odaa ja dakagitiniwace oyatedini iiɡ̶o latopidi, leeɡ̶odi eliodi me doitibigiwaji. \v 7 Odaa Jesus ja diitediogi, naɡ̶a dibatedeloco, meetediogi, “Adabititiniwacetiwaji, codaa jinaɡ̶adoii!” \v 8 Odaa naɡ̶a noletibigimoace, noɡ̶oiwitalo, aɡ̶ica anigetiɡ̶ijo eledi anonadi, idokidoateda Jesus monadi. \p \v 9 Naɡ̶a daxoditiniwace naɡ̶ajo wetiɡ̶a, Jesus ja yajoi niɡ̶ijo itoatadiɡ̶ida anodiotibece, meetediogi, “Jinaɡ̶a domiɡ̶ica aneloɡ̶ititatiwaji ananati maditaɡ̶a wetiɡ̶a nigepaa idewiɡ̶atace, Ee, Ǥoneleegiwa ane jicoɡ̶otibigimece ditibigimedi.” \p \v 10 Odaa niɡ̶ijo anodiotibece joɡ̶oige, moditalo, “Igaamee ijo anodiiɡ̶axinaɡ̶atece lajoinaɡ̶aneɡ̶eco Moisés modi menagi Elias maleediɡ̶ica meno Niɡ̶icoa ane niiɡ̶e Aneotedoɡ̶oji meo me ɡ̶odewiɡ̶atace?” \p \v 11 Odaa Jesus ja igidi, meetediogi, “Ewi niɡ̶idaaɡ̶ee Elias menagi maleediɡ̶ica Niɡ̶ijoa ane niiɡ̶e Aneotedoɡ̶oji meo oko me newiɡ̶atace. Elias enagi me ilakidetedice inoatawece. \v 12 Pida ejitaɡ̶awatiwaji Elias jiɡ̶ijo menagi, codaa ɡ̶odacilodi aɡ̶oyowooɡ̶odi, odaa joɡ̶owotema niɡ̶ica anoyemaa modigota. Odaa idaaɡ̶odigotiwa owo me jawikode, Ee, Ǥoneleegiwa ane jicoɡ̶otibigimece ditibigimedi.” \v 13 Odaa niɡ̶ijo anodiotibece joɡ̶oyowooɡ̶odi Jesus me yalaɡ̶ate João Batista niɡ̶ijo naɡ̶a yalaɡ̶ate Elias. \s1 Jesus icilatidi ica lioneeɡ̶a \r (Marcos 9.14-29; Lucas 9.37-43) \p \v 14 Niɡ̶ijo Jesus naɡ̶a diitacediogi niɡ̶ica noiigi-nelegi lixigaɡ̶awepodi niɡ̶ijo itoatadiɡ̶ida anodiotibece, odaa ijo ɡ̶oneleegiwa jiɡ̶ipegitalo Jesus. Naɡ̶a yamaɡ̶atedini lokotidi lodoe Jesus, odaa meetalo, \v 15 “Iniotagodi, iwikodeni ionigi! Ǥatiɡ̶alegi, odaa eliodi me dawikode, elioditibece menitibiga, odaa enitiogi noledi, codaa idatibece daxaboketinigi ninyoɡ̶odi. \v 16 Ja inadeegitiogi niɡ̶idi anodiotibigaɡ̶adici, pida joɡ̶oyapi moicilatidi.” \p \v 17 Odaa Jesus meetediogi, “Jodaɡ̶akamaɡ̶akaamitiwaji niɡ̶ica noiigi ane doɡ̶oyiwaɡ̶aditeda Aneotedoɡ̶oji, codaa akamaɡ̶a adininaalenitiwaji. Niɡ̶ida me Ee aleegi minaaɡ̶ejo makaamitaɡ̶atiwaji, codaa ajakadi deɡ̶eliodi me idinatitaɡ̶awatiwaji. Anadeegitiwa niɡ̶ica lioneeɡ̶a!” \v 18 Noɡ̶onadeegitalo, odaa Jesus ja yapeteɡ̶e niɡ̶ica niwigo abeyaceɡ̶egi, codaa iiɡ̶e me noditice. Odaa aɡ̶ica daɡ̶a leegi, niɡ̶ica niwigo abeyaceɡ̶egi ja noditice mijotaɡ̶a niɡ̶ijo lioneeɡ̶a, odaa ja icí. \p \v 19 Niɡ̶idiaaɡ̶idi niɡ̶ijo anodiotibece Jesus joɡ̶odiitalo noɡ̶okaaniɡ̶idoatece, odaa joɡ̶oige, moditalo, “Igaamee ina daɡ̶a jakataɡ̶a me jiticodaɡ̶atice ijo niwigo abeyaceɡ̶egi?” \v 20 Odaa ja igidi Jesus, meetediogi, “Aɡ̶akatitiwaji miticoitice niɡ̶ijo niwigo ane beyagi leeɡ̶odi aɡ̶eliodi manakatoni Aneotedoɡ̶oji. Ejitaɡ̶awatiwaji niɡ̶ina anewi. Doɡ̶okateciɡ̶ini ɡ̶atiwaɡ̶atakaneɡ̶egi, macataɡ̶a naɡ̶ana lolagi ‘mostaada’ ane daɡ̶axa me lionawaana, taɡ̶akatitiwaji me enita naɡ̶ani wetiɡ̶a, ‘Otonitice, emii digoida!’ Odaa wetiɡ̶a ja alatí. Aɡ̶ica ane apini mawii, nige iwaɡ̶ati Aneotedoɡ̶oji. \v 21 Pida okanicodaaɡ̶ica niwigo liciagi niɡ̶ijo niwigo abeyaceɡ̶egi noditice idokidata nigotaɡ̶aneɡ̶eni Aneotedoɡ̶oji, codaa nige ikanawaanigi maniodi moleetibige meneɡ̶egi otaɡ̶aneɡ̶eni Aneotedoɡ̶oji.” \s1 Jesus yalaɡ̶atace ica me yeleo pida yewiɡ̶atace nigidiaaɡ̶idi \r (Marcos 9.30-32; Lucas 9.43-45) \p \v 22 Niɡ̶ica me yatecoɡ̶o niɡ̶ijo anodiotibece midi nipodigi Galiléia, Jesus meetediogi, “Etidajigota libaaɡ̶adi ɡ̶oneleegiwadi, Ee, Ǥoneleegiwa ane jicoɡ̶otibigimece ditibigimedi. \v 23 Odaa etideloadi, pida nige ixomaɡ̶atedijo itoatadiɡ̶ida nokododi, odaa ja idewiɡ̶atace.” Niɡ̶ijo anodiotibece eliodi magecaɡ̶alodipi noɡ̶owajipatalo niɡ̶ijoa lotaɡ̶a. \s1 Icoa dinyeelo ane leeditibige me dinajigo mini Aneotedoɡ̶oji liɡ̶eladi \p \v 24 Jesus ijaaɡ̶ijo niɡ̶ijo anodiotibece noɡ̶ototicogi nigotaɡ̶a Cafarnaum, niɡ̶ijo ane oniodatema ninyeelo Aneotedoɡ̶oji liɡ̶eladi, joɡ̶otota Pedro, odaa joɡ̶oige, modita, “Idoa ɡ̶aniotagodi domige yajigo dinyeelo ane leeditibige me yajigo minitaɡ̶a Aneotedoɡ̶oji liɡ̶eladi?” \v 25 Odaa Pedro ja igidi, meetiogi, “Yedia.” Odaa ja dakatiwece diimigi. Pida aniɡ̶icatibige daɡ̶a dotaɡ̶a Pedro, niɡ̶ijapaɡ̶a odoejegi me dotaɡ̶a Jesus, odaa ja ige, meete, “Simão, amiida ɡ̶adowoogo? Etiɡ̶odiiɡ̶e me jajicaɡ̶atiogi dinyeelo niɡ̶inoa ɡ̶odaciloditigi niɡ̶ina iiɡ̶o. Pida amiijo ica ane dedianaɡ̶a? Domigepaa loiigi nedianaɡ̶anaɡ̶a, oɡ̶oa, domigina anokegipi anoicoɡ̶oticogi eletidi nipodaɡ̶a?” \v 26 Odaa Pedro ja igidi, meetalo, “Niɡ̶inoa icoɡ̶aɡ̶a boɡ̶oyedia.” Odaa Jesus jeɡ̶eete, “Odaa niɡ̶ida moko anoko loiigi ame leeditibige me jedianaɡ̶a. \v 27 Pida aɡ̶ele daɡ̶a jaoɡ̶a me neliɡ̶ideeɡ̶a niɡ̶idi anetiɡ̶odipiciadi. Natigide, emii miditaɡ̶a weiigi, odaa okolenitini ɡ̶adomiigo. Odaa okeni niɡ̶ica odoejegi noɡ̶ojegi ane ixigi ɡ̶adomiigo. Odaa catiwedi nioladi akati beexo. Odaa anadeegi naɡ̶ani beexo, ediani niɡ̶ica ane leeditibige me jedianaɡ̶a mini Aneotedoɡ̶oji liɡ̶eladi. Naɡ̶ani beexo abotema mediani codaa ane leeditibige maɡ̶aɡ̶a jedia.” \c 18 \s1 Niɡ̶ica ane daɡ̶axa me ɡ̶oneɡ̶egi liwigotigi oko ane iiɡ̶e Aneotedoɡ̶oji \r (Marcos 9.33-37; Lucas 9.46-48) \p \v 1 Jesus eɡ̶idaaɡ̶eeteda me yotaɡ̶aneɡ̶e Pedro, odaa niɡ̶ijo anodiotibece jiɡ̶igotibeci midoataɡ̶a, odaa joɡ̶oige, moditalo, “Amiina ica oko ane ɡ̶oneɡ̶egi ina naɡ̶a iiɡ̶e Aneotedoɡ̶oji laaleɡ̶enali ina oko?” \v 2 Odaa Jesus jeɡ̶enidite ijo nigaanigawaanigi, jiɡ̶ideyate liwigotigi niɡ̶ijo anodiotibece. \fig |src="cn01772B.tif" size="span" copy="© 1978 David C. Cook Publishing Co." ref="Mateus 18.2" \fig* \v 3 Odaa meetediogi, “Ejitaɡ̶awatiwaji anewi. Nige daɡ̶a iigitiwaji aneni me ɡ̶adewiki, codaa nige daɡ̶adiniwikodenitibece micataɡ̶a niɡ̶ini nigaanigawaanigi, Aneotedoɡ̶oji aiiɡ̶e ɡ̶adaaleɡ̶enalitiwaji, odaa aɡ̶ica anenitege. \v 4 Enice, niɡ̶ina oko ane diniwikodetibece, codaa aneo me liciagi niɡ̶ida nigaanigawaanigi, baaniɡ̶iniaa eneɡ̶egi ɡ̶oneɡ̶egi liwigotigi noiigi anida aneetetege Aneotedoɡ̶oji. \v 5 Odaa niɡ̶ina anele me dibatege niɡ̶ina nigaanigawaanigi liciagi anejigo me jibatege niɡ̶idoda nigaanigawaanigi, codaa nige dibatege leeɡ̶odi Iboonaɡ̶adi, odaa niɡ̶ini oko dibatigi. \s1 Leeditibige me jikanaɡ̶a ane ɡ̶odibeyacaɡ̶adi me jakaɡ̶atiwece miniwataɡ̶a Aneotedoɡ̶oji \r (Marcos 9.42-48; Lucas 17.1-2) \p \v 6 Nigica aneo anigepidiɡ̶ica niɡ̶ina nigaanigipawaanigi me ika me idinakato, domaɡ̶a daɡ̶axa mele moigoetece lotoinaɡ̶adi naɡ̶ana wetiɡ̶a nelegi, oditaɡ̶a oyokoletinigi akiidi-eliodi moyoceɡ̶atidi, maleedeɡ̶eo niɡ̶ida loenatagi ane beyagi. \v 7 Niɡ̶ina oko anida aneetege niɡ̶ina iiɡ̶o icota meliodi me nawikodeeɡ̶a leeɡ̶odi niɡ̶inoa loenataka ane beyagi anowo eledi oko moika moyiwaɡ̶adi Aneotedoɡ̶oji. Niɡ̶inoa anodineetoɡ̶owa idioka limedi minoa, pida Aneotedoɡ̶oji icota meote meliodi me nawikodeeɡ̶a niɡ̶ina oko aneo eledi oko moika moyiwaɡ̶adi. \p \v 8 Niɡ̶ina ɡ̶abaaɡ̶adi, idaa ɡ̶adoɡ̶onagi nigowo mabataa, leeditibige maloikatiti ɡ̶abaaɡ̶adi, codaa me ɡ̶adoɡ̶onagi micataɡ̶a daɡ̶akagiti, oditaɡ̶a alati. Igaataɡ̶a daɡ̶axa mele mokidatece ɡ̶abaaɡ̶adi, domigetaɡ̶a ɡ̶adoɡ̶onagi, pida akati makaatiwece miniwataɡ̶a Aneotedoɡ̶oji, odaa idioka limedi me ɡ̶adewiki. Aɡ̶ele diɡ̶idoatawece ɡ̶abaaɡ̶atedi, ɡ̶adoɡ̶onaka, pida etiɡ̶adokolenitiogi noledi ane daɡ̶a ipe. \v 9 Ǥagecooɡ̶e nigeo mabataa, aloikatiti, micataɡ̶a daɡ̶a anoɡ̶aa, odaaɡ̶alati. Igaataɡ̶a daɡ̶axa mele makaatiwece miniwataɡ̶a Aneotedoɡ̶oji, odaa idioka limedi me ɡ̶adewiki mokanitece ɡ̶agecooɡ̶e. Aɡ̶ele diɡ̶idiwatawece ɡ̶agecooɡ̶eli, pida etiɡ̶adokolenitiogi noledi ane daɡ̶a ipe. \s1 Aca waxacoco ananiadi \r (Lucas 15.3-7) \p \v 10 Anidakitatiwaji adaɡ̶aleetibige daatiɡ̶ica ane jaoɡ̶a niɡ̶inoda nigaanigipawaanigi. Ejitaɡ̶awatiwaji niɡ̶icoa aanjotedi anodowediteloco niɡ̶ina nigaanigipawaanigi idioka limedi midi lodoe Eiodi ane ideite ditibigimedi. \v 11 Igaataɡ̶a Ee, Ǥoneleegiwa ane jicoɡ̶otibigimece ditibigimedi, janagi me jopilaɡ̶aditacalo Aneotedoɡ̶oji niɡ̶ina aniatagigipi. \p \v 12 Amiida ica anakatitecetiwaji? Diɡ̶ini ɡ̶oneleegiwa anidiwa onaniteci taalia niwaxacocoli, oditaɡ̶a jaɡ̶aca aniadi. Odaa amigetiɡ̶ida anee? Ejitaɡ̶awa me yoya niɡ̶idiwa noventa-noove waxacocoli madi wetiɡ̶a anei me nadecoɡ̶onaɡ̶a. Odaa jiɡ̶igo doletibige naɡ̶ajo ananiaditibige. \fig |src="BK00005B.TIF" size="span" copy="Horace Knowles revised by Louise Bass © The British & Foreign Bible Society, 1994." ref="Mateus 18.12" \fig* \v 13 Ejitaɡ̶awatiwaji anewi. Niɡ̶ina nige yakadi, eliodi me ninitibece, leeɡ̶odi me yakadi naɡ̶ajo niwaxacoco, odaa daɡ̶axa me ninitibece, caticedi linikegitema niɡ̶ijoa noventa-noove ane daɡ̶aniaditeda. \v 14 Jiɡ̶idaaɡ̶ee Ǥadioditetiwaji aneite ditibigimedi, ayemaa me aniatagigi anigeteɡ̶epidiɡ̶ica niɡ̶ina oko anonakato ane micataɡ̶a niɡ̶ina nigaanigawaanigi meyiwaɡ̶adi eliodi. \s1 Ica ɡ̶onioxoa ane dibatá \p \v 15 Nige dibatá ɡ̶anioxoa, eotaɡ̶adomi ane beyagi, emii minitaɡ̶a mokakaamitece, ikeenita ane libatiigi. Nige niwoditaɡ̶adomi, jaɡ̶anigaanyetece ɡ̶anioxoa. \v 16 Pida nige daɡ̶a niwoditaɡ̶adomi, odaa adeegi eletidi itoa oɡ̶oa domige itoatadiɡ̶ida ɡ̶adixigaɡ̶awepodi motaɡ̶aneɡ̶enitiwaji, awii aneeta Aneotedoɡ̶oji lotaɡ̶a. Igaataɡ̶a mee Aneotedoɡ̶oji lotaɡ̶a, ‘Niɡ̶ina nigica oko ane yeloɡ̶odita eledi oko libeyaceɡ̶eco, leeditibige eletidi itoa oɡ̶oa domige itoatadiɡ̶ida oko midokida ane ligegi.’ \v 17 Pida nige daɡ̶a niwoditema niɡ̶idi oko, enice leeditibige eleɡ̶enitiogi niɡ̶idi lapo anoyiwaɡ̶adi Ǥoniotagodi. Odaa nige daɡ̶aɡ̶a wajipatiogi niɡ̶idi lapo anoyiwaɡ̶adi Ǥoniotagodi, odaa ademii niɡ̶ini ɡ̶anioxoa micataɡ̶a niɡ̶ina oko ane deɡ̶eyiwaɡ̶aditeda Aneotedoɡ̶oji, codaa me laxokegi abataɡ̶a, codaa aɡ̶aleeɡ̶ica anenitege. \s1 Ica niiɡ̶enatakaneɡ̶egi ane yoli, codaa me ika anigica \p \v 18 Ejitaɡ̶awatiwaji anewi. Okanicodaaɡ̶ica anoliitegetiwaji digoina iiɡ̶o, Ǥadiodi ane ideite ditibigimedi aaɡ̶aɡ̶a yolitetege. Codaa okanicodaaɡ̶ica anikanitiwaji midaɡ̶aee digoina iiɡ̶o, Ǥadiodi ane ideite ditibigimedi aaɡ̶aɡ̶a ika midaɡ̶aee. \v 19 Aaɡ̶aɡ̶a ejitaɡ̶awatiwaji, nigidi iniwataale niɡ̶ina akaamitiwaji digoina iiɡ̶o ane dinilakidetiwage odaa idokida ane lipoketegi niɡ̶ina moyotaɡ̶aneɡ̶e Eiodi, odaa Eiodi ane ideite ditibigimedi jeɡ̶eote niɡ̶ica ane lipoketegi. \v 20 Igaataɡ̶a diɡ̶idiwa iniwataale, domige iniwatadiɡ̶ini oko ane yatecoɡ̶o moiweniɡ̶ide Iboonaɡ̶adi, odaa idejo miditaɡ̶a.” \s1 Natematigigi ica niotagi ane daɡ̶a ixomaɡ̶ateetedice naalewe eledi niotagi \p \v 21 Odaa Pedro jiɡ̶icotalo Jesus, ja ige, meetalo, “Iniotagodi, igame liwokodi me leeditibige me jixomaɡ̶ateetice inioxoa libeyaceɡ̶eco aneotomi? Domige leeditibige nigepaa seete me jixomaɡ̶ateetice libeyaceɡ̶eco inioxoa?” \p \v 22 Jesus naɡ̶a igidi, meeteta, “Aɡ̶okexaa seete me ixomaɡ̶ateenitice libeyaceɡ̶eco ɡ̶anioxoa aneotaɡ̶adomi. Pida leeditibige midioka limedi me ixomaɡ̶ateenitice libeyaceɡ̶eco ɡ̶anioxoa aneotaɡ̶adomi, aleeditibige daɡ̶a anilaɡ̶ati. \p \v 23 Igaataɡ̶a niɡ̶ina Aneotedoɡ̶oji me iiɡ̶e oko laaleɡ̶enali, eote liciagi niɡ̶ina inionigi-eliodi ane lowoogo me ilakidetedini naalewe liotagipi. \v 24 Niɡ̶ina naɡ̶a dinilakidetege, jonoɡ̶onadeegita ica liotagi ane dinaalewe deez miili icoa beexotedi oolo. \v 25 Aɡ̶aleeɡ̶ica nimaweneɡ̶egi me yedia niɡ̶ijoa naaleweli anowidi. Odaa niɡ̶ijo niotagodi ja domaɡ̶a diiɡ̶enataka niɡ̶ijo liotagi moyaa dioteci lodawa, lionigipi, moiwotagetibigiwaji, codaa moyaa idiwatawece ane nepilidi me yedianawaanigi naalewe. \v 26 Pida niɡ̶ijo niotagi ja yamaɡ̶atedini lokotidi lodoe niɡ̶ijo niotagodi, odaa ja dipokota, meeta, ‘Aliitatiwa, jedianoda idiwatawece ane inaalewetaɡ̶awa anigida noko.’ \v 27 Odaa niɡ̶ijo niotagodi eliodi me iwikode, odaa ja ixomaɡ̶ateetedice niɡ̶ijoa naalewe, codaa ikatice mopi. \p \v 28 Pida ijaaɡ̶ijo niɡ̶ijo niotagi naɡ̶a noditice, odaa ja dakapetege ica eledi liotagi inionigi-eliodi. Niɡ̶ijo eledi niotagi baɡ̶a dinaalewe onexaa onateciɡ̶idiwa beexotedi naaleweta niɡ̶ijo odoejegi niotagi anowidi naalewe. Pida dibatigi lotoinaɡ̶adi, odaa ja iligice, meeta, ‘Yokaaɡ̶edi adediani niɡ̶ijoa anadinaalewe!’ \v 29 Odaa niɡ̶ijo lokaaɡ̶edi ja yamaɡ̶atedini lokotidi, odaa ja dipokota, meeta, ‘Aliitatiwa, odaa icota me ɡ̶adediani idiodatawece ane inaalewetaɡ̶awa.’ \v 30 Pida ayemaa me ixomaɡ̶ateetedice, odaa ja yadeegi niɡ̶ijo lokaaɡ̶edi mani niwiloɡ̶onaɡ̶axi midiaaɡ̶i nigepaa yediatelogo ane naalewe. \v 31 Niɡ̶ijo noɡ̶onadi eletidi niotaka niɡ̶ida niciagi, eliodi me agecaɡ̶alodipi, odaa jiɡ̶igotibeci oyeloɡ̶odita niotagodi, inionigi-eliodi. \v 32 Odaa niɡ̶ijo niotagodi jeɡ̶enidita niɡ̶ijo liotagi anowidi naalewe, odaa meeta, ‘Ejinaɡ̶a akamaɡ̶akaami niɡ̶ica nimeedi ane daɡ̶axa me agopeloagi! Ijoatawece niɡ̶ijoa dinyeelo owidi ane adinaaleweeni jixomaɡ̶ateetedice leeɡ̶odi manipokitiwa. \v 33 Odaa niɡ̶ida makaami leeditibige me iwikodeni ɡ̶adokaaɡ̶edi, digo anejigotaɡ̶awa me ɡ̶adiwikodeni.’ \v 34 Niɡ̶ijo niotagodi eliodi me yelatema, odaa ja iiɡ̶eticogi niɡ̶ijo limeedi mani niwiloɡ̶onaɡ̶axi moiloikatidi nigepaa yedia icoatawece ane naalewe. \v 35 Odaa jiɡ̶idaɡ̶aɡ̶a igotedaɡ̶awatiwaji Eiodi ane ideite ditibigimedi nige deɡ̶ewi mixomaɡ̶ateenitedicetiwaji anowotaɡ̶adomi ane beyagi ɡ̶anioxoadipi.” \c 19 \s1 Jesus diiɡ̶axinaɡ̶atetece lalataɡ̶aneɡ̶egi wadonadi \r (Marcos 10.1-12) \p \v 1 Niɡ̶ijo Jesus naɡ̶a ika me diiɡ̶axinaɡ̶a, odaa ja noditedicogi nipodigi Galiléia, odaa joɡ̶opitacedicogi liwai nipodigi Judéia, daato akiidi Jordão. \v 2 Eliodi oko anodiotece, odaa nicilatiditedini eelotaginadi. \p \v 3 Icoa fariseutedi igotibeci midoataɡ̶a Jesus modineetalo meote ligegi ane beyagi. Odaa moditalo, “Ǥonajoinaɡ̶aneɡ̶eco domige oika ina ɡ̶oneleegiwa me yaladi lodawa mokanicodaaɡ̶ica ane leeɡ̶odi?” \p \v 4 Odaa Jesus ja igidi, meetediogi, “Ica ina daaditiɡ̶ica malomeɡ̶eniteloco Aneotedoɡ̶oji lotaɡ̶anaɡ̶axi, miditaɡ̶a anee, ‘Maleekoka yoeteda Aneotedoɡ̶oji niɡ̶ina iiɡ̶o, odaa ja yoe oko, ɡ̶oneleegiwa aniaaɡ̶iwaalo.’ \v 5 Odaa Aneotedoɡ̶oji mee, ‘Joaniɡ̶idaa leeɡ̶odi ɡ̶oneleegiwa me ikaticoace eliododipi, odaa ja noiigiwa lodawa, odaa niɡ̶idi iniwataale ja micataɡ̶a doɡ̶okinitece oko.’ \v 6 Odaa aɡ̶aleeɡ̶iniwataale, pida oneniɡ̶initeci. Enice aɡ̶ica ɡ̶oneleegiwa ane yakadi me yawalaceticoace niɡ̶ina ane yexocaɡ̶aditediwage Aneotedoɡ̶oji.” \p \v 7 Odaa niɡ̶ijoa fariseutedi moditalo, “Enice, igame leeɡ̶odi Moisés me iiɡ̶e ɡ̶oneleegiwa me yakadi me iticoitice lodawa nige yajigota naɡ̶ani lodawa notaɡ̶anaɡ̶axi ane ikee naɡ̶a yaladi?” \p \v 8 Jesus ja igidi, meetediogi, “Moisés ɡ̶adikanitiwaji malati ɡ̶adodawa leeɡ̶odi me dakake ɡ̶adaaleɡ̶enali. Pida niɡ̶ijo maleekoka yoeteda Aneotedoɡ̶oji ɡ̶oneleegiwa aniaaɡ̶iwaalo, aniɡ̶idaaɡ̶ee. \v 9 Pida ejitaɡ̶awatiwaji nigica ane yaladi lodawa, odaa ja lodawa eledi iwaalo, niɡ̶ini ja doɡ̶olaɡ̶ataka. Codaa ɡ̶oneleegiwa ane lodawa naɡ̶ana baanaɡ̶a dalataɡ̶a jaɡ̶aɡ̶a doɡ̶olaɡ̶ataka. Niɡ̶ina ɡ̶oneleegiwa idoka yakadi me yaladi naɡ̶ana lodawa niɡ̶ina nige doɡ̶olaɡ̶ataka naɡ̶ani iwaalo.” \p \v 10 Niɡ̶ijo anodiotibece Jesus moditalo, “Nige niɡ̶idaaɡ̶ee, dice daɡ̶axa mele niɡ̶ina ɡ̶oneleegiwa me daɡ̶a wado.” \v 11 Naɡ̶a igidi Jesus, meetediogi, “Aɡ̶inatawece oko oyakadi modibatege niɡ̶ida iiɡ̶axinaɡ̶aneɡ̶egi aneetece nadoneɡ̶egi. Aneotedoɡ̶oji yajigotediogi niɡ̶ida niiɡ̶axinaɡ̶aneɡ̶egi inokina niɡ̶ina ane yakadi modibatege niɡ̶ida niiɡ̶axinaɡ̶aneɡ̶egi. \v 12 Igaataɡ̶a initibece ɡ̶oneleegiwa awado leeɡ̶odi ida ane ibeyacaɡ̶adi. Inoatecibece ɡ̶oneleegiwadi aɡ̶ica lionigi, leeɡ̶odi mina lakatigi. Pida jiɡ̶inatibece eledi aɡ̶ica lionigi leeɡ̶odi me noɡ̶aligijedi. Pida inatecibece eledi mina aɡ̶oyemaa me nadonaɡ̶a oditaɡ̶a eniododipi, leeɡ̶odi moyemaa mowo libakedi Aneotedoɡ̶oji, moyatematitibece anodaaɡ̶ee Aneotedoɡ̶oji me iiɡ̶e laaleɡ̶enali oko. Ane yakadi me dibatege niɡ̶ida iiɡ̶axinaɡ̶aneɡ̶egi, ele me dibatege!” \s1 Jesus ibinietediogi ica nigaanigipawaanigi \r (Marcos 10.13-16; Lucas 18.15-17) \p \v 13 Niɡ̶idiaaɡ̶idi joɡ̶oyadeegitalo Jesus ica nigaanigipawaanigi me ipeketedeloco libaaɡ̶atedi me dipokotedeloco me ibinietediogi Aneotedoɡ̶oji. Pida niɡ̶ijo anodiotibece oyapeteɡ̶e niɡ̶ijo anonadeegi nigaanigipawaanigi. \v 14 Odaa Jesus jeɡ̶eetediogi, “Ikani menagitibeci meetaɡ̶a niɡ̶inoda nigaanigipawaanigi, jinoɡ̶oliitege menagitibeci meetaɡ̶a, igaataɡ̶a Aneotedoɡ̶oji iiɡ̶e laaleɡ̶enali niɡ̶ina oko ane liciagi nigaanigawaanigi me diniwikodetibece.” \v 15 Odaa Jesus ja ipeketedeloco libaaɡ̶atedi niɡ̶ijo nigaanigipawaanigi me dipokotedibigimece Aneotedoɡ̶oji me ibinietediogi. Odaa niɡ̶idiaaɡ̶idi joɡ̶opi. \s1 Ica lioneeɡ̶a liico ane domaɡ̶a doletibige lewiɡ̶a miniwataɡ̶a Aneotedoɡ̶oji \r (Marcos 10.17-31; Lucas 18.18-30) \p \v 16 Ica lioneeɡ̶a enotalo Jesus, odaa ja ige, meetalo, “Ǥoniiɡ̶axinoɡ̶odi anele, amiida ica ane leeditibige me jao, odaa jiɡ̶idaa yewiɡ̶a miniwataɡ̶a Aneotedoɡ̶oji?” \p \v 17 Odaa Jesus jeɡ̶eete, “Igame leeɡ̶odi ina menitiwa me Ee ele? Iniokeleteda Aneotedoɡ̶oji. Pida nigemaani mida ɡ̶adewiɡ̶a ane diɡ̶ica liniogo miniwataɡ̶a Aneotedoɡ̶oji, oteteni liiɡ̶enatakaneɡ̶eco.” \v 18 Niɡ̶ijo lioneeɡ̶a meetalo, “Amiicoa icoa liiɡ̶enatakaneɡ̶eco ane leeditibige me jotete?” Odaa meeteta Jesus, “Jineɡ̶eloati oko, jinaɡ̶a aɡ̶olaɡ̶atakani, jinoɡ̶olice, jinaɡ̶a awitaka deɡ̶eni eledi oko mowo ane beyagi! \v 19 Eemiteetibige ɡ̶adiodi, aniaa ɡ̶adiodo, codaa leeditibige memaani eledi oko digo aneni madinemaani.” \p \v 20 Odaa niɡ̶ijo lioneeɡ̶a ja igidi, meetalo, “Idioka limedi me jeemitetibige ijoatawece niɡ̶ijoa liiɡ̶enatakaneɡ̶eco Aneotedoɡ̶oji. Amaleeɡ̶ida ane leeditibige me jao?” \v 21 Odaa jeɡ̶eeteta Jesus, “Nigemaani me diɡ̶ica ɡ̶abatiigi, emii, aani idiwatawece ane ɡ̶anepilidi, odaa edianitece ɡ̶aninyeelo niɡ̶inoa madewetedi, amaleeɡ̶aɡ̶a yajigotedaɡ̶awa Aneotedoɡ̶oji owidi ɡ̶aniliicaɡ̶ajetecidi digoida ditibigimedi. Odaaɡ̶anagi, aniwitici!” \p \v 22 Niɡ̶ijo lioneeɡ̶a naɡ̶a wajipatalo Jesus lotaɡ̶a, odaa joɡ̶opi, eliodi magecaɡ̶alo, leeɡ̶odi me liico laxokegi, owidi niɡ̶icoa ane nepilidi niliicaɡ̶ajetecidi. \p \v 23 Odaa Jesus jeɡ̶eetediogi niɡ̶ijo anodiotibece, “Ejitaɡ̶awatiwaji niɡ̶ina anewi. Daɡ̶axa me dakake niɡ̶ina liico me ikatece Aneotedoɡ̶oji me iiɡ̶e laaleɡ̶ena. \v 24 Niɡ̶ina liico dakaketibige me ikatece Aneotedoɡ̶oji me iiɡ̶e laaleɡ̶ena, eneɡ̶egi diɡ̶ica laɡ̶aliigi me jixomaɡ̶atiwece niɡ̶ina gameelo catiwedi niɡ̶ina etakado libegi.” \fig |src="HK007B.tif" size="span" copy="Horace Knowles revised by Louise Bass © The British & Foreign Bible Society, 1994." ref="Mateus 19.24" \fig* \p \v 25 Niɡ̶ijo noɡ̶owajipatalo niɡ̶ijo anodiotibece, eliodi moyopo, odaa modi, “Enice, amiijo ica anepaɡ̶a yakadi mida lewiɡ̶a miniwataɡ̶a Aneotedoɡ̶oji?” \v 26 Naɡ̶a iwitediogi Jesus, odaa meetediogi, “Niɡ̶ina oko aɡ̶ica nimaweneɡ̶egi deɡ̶eo mida lewiɡ̶a miniwataɡ̶a Aneotedoɡ̶oji. Pida Aneotedoɡ̶oji baɡ̶a yakadi meote inoatawece.” \p \v 27 Odaa Pedro meetalo, “Niɡ̶ida moko ja jikanaɡ̶atedice ijoatawece ane ɡ̶onepilidi, odaa ja jiwaɡ̶atibigaɡ̶adici. Odaa, amigini ica ɡ̶onoɡ̶eedi?” \p \v 28 Odaa Jesus jeɡ̶eetediogi, “Ejitaɡ̶awatiwaji niɡ̶ina anewi. Ee, Ǥoneleegiwa ane jicoɡ̶otibigimece ditibigimedi, icota me jiiɡ̶e inatawece oko jatikata Aneotedoɡ̶oji loniciwaɡ̶a niɡ̶ica noko nige yoe gela iiɡ̶o. Nige jiiɡ̶enataka, jajigotaɡ̶awa ɡ̶anaɡ̶atetigitiwaji, akaami dooze ɡ̶oneleegiwadi, ananiwitici. Odaa jiɡ̶iiɡ̶enitiwaji niɡ̶ijoa dooze licoɡ̶eco Israel. \v 29 Codaa inatawece niɡ̶ina anoyaladi liɡ̶elatedi, nioxoadipi, niwaalepodi, eliodi, eliodo, lodawa, lionigipi, codaa me niiɡ̶otedi, codaa anoyaladi inoatawece, Ee leeɡ̶odi, Aneotedoɡ̶oji yajigotediogi caticedi niɡ̶ijoa anoyaladi. Codaa jiɡ̶ida lewiɡ̶a miniwataɡ̶a Aneotedoɡ̶oji. \v 30 Codaa eliodi oko niɡ̶ina ane ɡ̶oneɡ̶egipi niɡ̶inoa nokododi, jiɡ̶idiaa onaxaceti liboonaɡ̶adi. Pida eliodi ane diɡ̶ica naɡ̶atetigi niɡ̶inoa nokododi, niɡ̶idi baaniɡ̶idiaa leegitibigimece liboonaɡ̶atedi.” \c 20 \s1 Natematigigi icoa niimetedi anodoweditelogo nawodigijedi uuva \p \v 1 Odaa Jesus jeɡ̶ee, “Niɡ̶ina Aneotedoɡ̶oji me iiɡ̶e oko laaleɡ̶enali, digawini anodaaɡ̶ee. Onica ica ane nebi icoa nawodigijedi uuva. One opedi me noditice, igo doletibige liimetedi me nibaaɡ̶a midi lixoɡ̶otagi. \v 2 Onicoa icoa ɡ̶oneleegiwadi ane dinilakidetege me yedia onaniteci beexo ane loojedi onidateci noko me jibaaɡ̶a. Odaa ja iiɡ̶eticogi midi lixoɡ̶otagi. \v 3 Noɡ̶one noove lakata joniɡ̶igotace niɡ̶ica ane lotokaɡ̶adi ɡ̶oneleegiwadi anodoletibige libakedi. Naɡ̶a nadi icoa ɡ̶oneleegiwadi ane diɡ̶ica libakedi, \v 4 odaa meetiogi, ‘Emiitiwaji abaa midiwa yawodigijedi uuva, odaa ɡ̶adedianitiwaji ɡ̶adoojedi ane iɡ̶enaɡ̶a.’ Odaa jiɡ̶igotibeci. \v 5 Naɡ̶a yaxoɡ̶o-noko jiɡ̶igotace, codaa naɡ̶a iniwatadaɡ̶ani lakata me ɡ̶ocidi, jiɡ̶igotace, odaa jiɡ̶icotiogi eletidi ɡ̶oneleegiwadi anoyemaa me nibaaɡ̶a. Odaa jaɡ̶aɡ̶a iiɡ̶etibigiwaji me nibaaɡ̶a. \v 6 Niɡ̶ijo naɡ̶a nipegi me ciinco lakata, jiɡ̶igotace niɡ̶ijo ane yakadite liimetedi. Odaa jiɡ̶icotiogi eletidi ɡ̶oneleegiwadi anidiaaɡ̶iticoace niɡ̶ijo anei. Odaa ja nigetiniwace, meetiogi, ‘Igaamee ina minaaɡ̶onitetiwaji idatawece noko me diɡ̶ica ɡ̶abakedi?’ \v 7 Odaa joɡ̶oigidi, modita, ‘Inaaɡ̶ejonaɡ̶a digoina leeɡ̶odi aɡ̶ica ane najigotoɡ̶owa ɡ̶obakedi.’ Odaa meetiogi, ‘Emiitiwaji midiwa yawodigijedi, odaa ɡ̶adedianitiwaji ane iɡ̶enaɡ̶a me ɡ̶adoojedi.’ \p \v 8 Niɡ̶ijo naɡ̶a nexogotini, niɡ̶ijo ane nepilidi niɡ̶ijoa uuva jeɡ̶enidita niɡ̶ijo ane dowediteloco niɡ̶ijoa elanigijedi, odaa jeɡ̶eeta, ‘Aniditiogi iimetedipi, odaaɡ̶anedianitiniwace. Odoejegi manedianitiniwace niɡ̶ijo anowidijedipi me nibaaɡ̶a, odaa owidijeeni manedianiti niɡ̶ijo anodoejedipi me nibaaɡ̶a.’ \v 9 Ijoatawece niɡ̶ijoa ɡ̶oneleegiwadi ane nibaaɡ̶a niɡ̶ijo naɡ̶a nipegi me ciinco lakata me ɡ̶ocidi, odibatege onaniteci beexo loojedi me nibaaɡ̶a. \v 10 Odaa niɡ̶ijo anepaɡ̶a opeditibigiwaji me nibaaɡ̶a odiletibige doɡ̶odibatege caticedi. Pida ijotawece odibatege onaniteci beexo ane ligegitege niɡ̶ijo necalailegi. \v 11 Niɡ̶ijo noɡ̶odibatege ninyeelo, odaa ja notaɡ̶anaɡ̶ateloco oyalomeɡ̶e niɡ̶ijo necalailegi. \v 12 Modita, ‘Niɡ̶idiwa ɡ̶oneleegiwadi nibaaɡ̶a onexaa onaniteci lakata. Pida oko baɡ̶a jibaaɡ̶a idatawece noko idinatiiɡ̶ata dapicaɡ̶aligeɡ̶e. Pida mediani ɡ̶odiwokodaɡ̶awepodi ane liwokodi ɡ̶oninyeelo.’ \p \v 13 Odaa niɡ̶ijo necalailegi ja igidi, meetiogi, ‘Yokaaɡ̶etedipi, aɡ̶ica daɡ̶a jaotaɡ̶adomi ane beyagi. Madinilakidenitigi jiɡ̶idaa liwokodi memaani mabaatege onaniteci beexo loojedi onidateci noko mabaa. \v 14 Natigide, abaatege ɡ̶aninyeelo odaaɡ̶opiliticogi ɡ̶adiɡ̶eladi. Emaɡ̶a jemaa me jajigotiogi niɡ̶ijo owidijegi menotibeci me liwokodaɡ̶awa ane jajigotaɡ̶awa. \v 15 Domige jakadi me jao ane jemaa mejigotalo ininyeelo? Oɡ̶oa, anoceetema ina eledi oko ane jemaa me ee libinienigitema?’” \p \v 16 Odaa Jesus nigoditedini me dotaɡ̶a niɡ̶ijo neɡ̶ee, “Joaniɡ̶idaaɡ̶ee niɡ̶ina anowidijedipi jiɡ̶idiaa odoejegi, odaa niɡ̶ina anodoejedipi jiɡ̶idiaa owidijedipi. Igaataɡ̶a Aneotedoɡ̶oji eniditediogi eliodi oko, pida onateciɡ̶idi ane iolatedicoace.” \s1 Jesus yalaɡ̶atace me yeleo pida yewiɡ̶atace nigidiaaɡ̶idi \r (Marcos 10.32-34; Lucas 18.31-34) \p \v 17 Niɡ̶ijo Jesus naɡ̶a dowicetedibigimece nigotaɡ̶a Jerusalém, noɡ̶atedicoace niɡ̶ijo dooze anodiotibece, odaa eɡ̶idaaɡ̶ee mewaligitibigiwaji, neɡ̶eetediogi Jesus, \v 18 “Diganajipaatiwatiwaji! Ja jiiɡ̶ata Jerusalém. Odaa Ee, Ǥoneleegiwa ane jicoɡ̶otibigimece ditibigimedi, etidajigotiogi anoiiɡ̶e sacerdotitedi, ijaaɡ̶ijo anodiiɡ̶axinaɡ̶atece lajoinaɡ̶aneɡ̶eco Moisés. Odaa modi mone jao ane beyagi, codaa me leeditibige metideloadi. \v 19 Codaa metidajigotiogi lacilodi romaanotedi. Odaa metidame, codaa metidalaketibige, codaa etidototeloco nicenaɡ̶anaɡ̶ate. Pida nige ixomaɡ̶atedijo itoatadiɡ̶ida nokododi me ideleo, odaa Aneotedoɡ̶oji jeɡ̶eote me idewiɡ̶atace.” \s1 Ica lipoketegi eliodo Tiago ijaa João \r (Marcos 10.35-45) \p \v 20 Odaa aca lodawa Zebedeu jiɡ̶igo midoataɡ̶a Jesus lixigaɡ̶awadi niɡ̶ijoa itoa lionaɡ̶a, Tiago ijaa João. Odaa ja yamaɡ̶atedini lokotidi lodoe Jesus, odaa ja dipokotalo meote niɡ̶ica liwikodenatakaneɡ̶egi. \p \v 21 Jesus naɡ̶a ige, meeteta, “Amiinoda ica anemaani?” Odaa ja igidi, meetalo, “Awiita niɡ̶inoda ionigipi me nicote ɡ̶awai, oniniteci ɡ̶aba-aaɡ̶adi, iniaaɡ̶eledi deɡ̶e-eetege ɡ̶animagijegi mikeeni me ɡ̶oneɡ̶aɡ̶a, nigo-oota ma-aami inionigi-eliodi.” \p \v 22 Pida Jesus ja igidi, meetediogi, “Aɡ̶owooɡ̶otitiwaji niɡ̶ica anipokitibige. Domigakatitiwaji mawikodee digo aneji nige jawikode?” Odaa joɡ̶oniniɡ̶odi, moditalo Jesus, “Oko jiboɡ̶atege me jawikodeeɡ̶a niɡ̶ica aneni mawikodee.” \v 23 Odaa Jesus jeɡ̶eetediogi, “Ewi makati mawikodeetiwaji, niɡ̶ica aneji me jawikode. Pida aɡ̶ica inaɡ̶atetigi daɡ̶a jakadi mejitaɡ̶awa manicootini ibaaɡ̶adi iniaaɡ̶eledi diɡ̶etege inimagijegi. Pida Eiodi ilakidetedini niɡ̶idiwa nimetiidi, baaniɡ̶iniaa yowooɡ̶odi niɡ̶ica ane nicoteloco.” \p \v 24 Niɡ̶ijo eledi anodiotibece noɡ̶owajipata ane domoɡ̶oyemaa niɡ̶ijo dinioxomigi, odaa joɡ̶oyelatema. \v 25 Odaa Jesus jeɡ̶eniditediogi niɡ̶ijo anodiotibece menagitibeci midoataɡ̶a, odaa meetediogi, “Owooɡ̶otitiwaji anodaaɡ̶ee niɡ̶ina inionigi-eliodi me dakake ane igotiogi niɡ̶idi loiigi ane iiɡ̶e. Codaa owooɡ̶oti anodaaɡ̶ee moibake naɡ̶atetigi niɡ̶inoa ɡ̶odacilodipi moiiɡ̶e eledi oko. \v 26 Niɡ̶ida makaamitiwaji jinaɡ̶a domaɡ̶awii liciagi anowote niɡ̶ina ane niiɡ̶enatakanaɡ̶a. Pida niɡ̶ina ane yemaa me ɡ̶oneɡ̶egi leeditibige me niɡ̶iwatece eledi oko. \v 27 Codaa niɡ̶ina ane yemaa me dibata odoejegi nimedi leeditibige moiwotage niɡ̶ina eledi oko. \v 28 Awii liciagi Ee. Igaataɡ̶a Ee, Ǥoneleegiwa ane jicoɡ̶otibigimece ditibigimedi, ajanagi daɡ̶a jiotage oko. Pida janagi me Ee niotagi, codaa me jajigo yewiɡ̶a me loojedi ane yemaa Aneotedoɡ̶oji me napitaɡ̶adi libeyaceɡ̶eco eliodi oko.” \s1 Jesus icilatidi itoataale ɡ̶oladi \r (Marcos 10.46-52; Lucas 18.35-43) \p \v 29 Jesus ijaaɡ̶ijo anodiotibece ja noditicoaci nigotaɡ̶a Jericó. Odaa eliodi ica noiigi anodiotece Jesus. \v 30 Onidiwa icoa iniwataale ɡ̶oladi onicotinece naigi liniogotibece. Noɡ̶owajipatibece modi me Jesus niɡ̶ijo ane ixomaɡ̶atijo, odaa ja napaawaɡ̶a, modi, “Ǥoniotagodi, anida anenitege licoɡ̶egi Davi, ɡ̶odiwikodeneɡ̶egi!” \v 31 Odaa niɡ̶ijo noiigi-nelegi joɡ̶onapeteɡ̶etiniwace, oiiɡ̶e me notokotiniwace. Pida jeɡ̶epaanaɡ̶a dinigetaɡ̶ateetibigiwaji me napaawaɡ̶a, modi, “Ǥoniotagodi, ɡ̶odiwikodeneɡ̶egi, anida anenitege licoɡ̶egi Davi!” \v 32 Naɡ̶a dabiditedi Jesus, odaa jeɡ̶eniditediogi niɡ̶ijoa ɡ̶oladi. Odaa ja nigetediniwace, meetediogi, “Amiini ica anemaanitiwaji me jaotaɡ̶adomi?” \v 33 Odaa joɡ̶oigidi, moditalo, “Ǥoniotagodi, jemaanaɡ̶a mawii me jatenaɡ̶atibece.” \v 34 Jesus iwikodetediogi, naɡ̶a dibatedeloco ligecooɡ̶eli, odaa aɡ̶ica daɡ̶a leegi joɡ̶oyakadi me doletibigiwaji, odaa joɡ̶odiotece. \c 21 \s1 Jesus dakatediwece nigotaɡ̶a Jerusalém micataɡ̶a niɡ̶ina inionigi-eliodi \r (Marcos 11.1-11; Lucas 19.28-40; João 12.12-19) \p \v 1 Niɡ̶ijo Jesus ijaaɡ̶ijo anodiotibece noɡ̶odipegita nigotaɡ̶a Jerusalém, joɡ̶otota neɡ̶epaa nigotakawaana Betfagé, anipegitege lojotaɡ̶adi ane liboonaɡ̶adi “Oliveira”. Joaniɡ̶idiaaɡ̶i Jesus naɡ̶a iiɡ̶e itoataale niɡ̶ijo anodiotibece migotibeci odoe. \v 2 Meetediogi, “Emiitiwaji manitaɡ̶a nigotakawaana digoida ɡ̶ododoe, odaa maleekokakaatio jaɡ̶aniaa boliico dinigoetini, iniaaɡ̶ini boliicawaanigi manitaɡ̶a. Owileceni, odaa anadeegitediwa! \v 3 Odaa nigica ane ɡ̶adige ane leeɡ̶odi mowileceni naɡ̶ani boliico, enitatiwaji, ‘Ǥoniotagodi yopotedibige. Aleegi odaa nopilaɡ̶aditedaɡ̶awatiwaji.’” \p \v 4 Niɡ̶ida anee eotibige micotece lotaɡ̶a niɡ̶ijo ane yeloɡ̶oditedibece Aneotedoɡ̶oji lowooko niɡ̶ijo jotigide, niɡ̶ijo neɡ̶ee, \q1 \v 5 “Enitiogi niɡ̶idi niɡ̶eladimigipitigi Jerusalém, \q1 ‘Digawinitegetiwaji! \q1 Ǥaninionigi-eliodi jeɡ̶enotedaɡ̶awatiwaji. \q1 Okaaɡ̶egi, \q1 codaa waxoditedeloco niɡ̶inoda boliicawaanigi.’” \p \v 6 Odaa niɡ̶ijo itoataale anodiotibece jiɡ̶igotibeci, odaa joɡ̶owo niɡ̶ijo ane iiɡ̶ete Jesus. \v 7 Joɡ̶onadeegi niɡ̶ijo boliicawaanigi ajaaɡ̶ajo eliodo, odaa joɡ̶oyexaɡ̶ateloco nicaapatedi, odaa Jesus ja waxoditedeloco. \v 8 Eliodi oko oipecetedice nicaapatedi niɡ̶ijo naigitece, inatecibece boɡ̶onakagidi niale laamotiidi, odaa oilaagaɡ̶aditedinece naigi moiweniɡ̶ide Jesus. \v 9 Eliodi oko igotibeci lodoe, codaa eliodi eledi oko boɡ̶odilokotelogo, odaa ijotawece napaawaɡ̶ateloco, modi, \b \q1 “Jemaanaɡ̶a Aneotedoɡ̶oji me iweniɡ̶ide Niɡ̶inoa \q1 anida aneetetege licoɡ̶egi Davi! \q1 Jemaanaɡ̶a Aneotedoɡ̶oji me ibinie Niɡ̶inoa anenagi \q1 anida naɡ̶atetigi me Liboonaɡ̶adi Ǥoniotagodi Aneotedoɡ̶oji! \q1 Joɡ̶eeɡ̶atibigimece Aneotedoɡ̶oji!” \p \v 10 Niɡ̶ijo Jesus naɡ̶a dakatediwece nigotaɡ̶a Jerusalém, eliodi niɡ̶eladimigipi itaɡ̶atibigiwaji, dinigetiwage, modi, “Amiiniwa icoa ɡ̶oneleegiwa?” \fig |src="CN01784B.TIF" size="span" copy="© 1978 David C. Cook Publishing Co." ref="Mateus 21.10" \fig* \v 11 Odaa niɡ̶ijo noiigi-nelegi anijo mijoataɡ̶a Jesus joɡ̶oniniɡ̶odi, modi, “Niɡ̶iniwa joaniɡ̶iniaaɡ̶iniwa Niɡ̶ina ane yeloɡ̶oditedibece Aneotedoɡ̶oji lowooko, Jesus, anelatedibige nigotaɡ̶a Nazaré midi nipodigi Galiléia.” \s1 Ica Jesus loenatagi mini Aneotedoɡ̶oji liɡ̶eladi \r (Marcos 11.15-19; Lucas 19.45-48; João 2.13-22) \p \v 12 Jesus naɡ̶a dakatediwece Aneotedoɡ̶oji liɡ̶eladi, ja niticoitedicoace ijotawece niɡ̶ijo ane enaanaɡ̶anaɡ̶a ijaaɡ̶ijo ane oojeteeɡ̶a. Odaa yamaɡ̶atedini nameejatedi niɡ̶ijo anoiikoaɡ̶e dinyeelo, codaa me nibaancotedi niɡ̶ijo anoyaa yotipitedi. \v 13 Odaa meetediogi, “Maditaɡ̶a lotaɡ̶anaɡ̶axi Aneotedoɡ̶oji, iwoteloco ane ligegi, niɡ̶ijo neɡ̶ee, ‘Idokoyatigi iɡ̶eladi me diimigi anei oko modoɡ̶etetibigimece Aneotedoɡ̶oji.’ Pida akamaɡ̶akaamitiwaji baɡ̶ademii micataɡ̶a daɡ̶a naɡ̶ataɡ̶adi olicaɡ̶aɡ̶a.” \p \v 14 Niɡ̶idiaaɡ̶idi icoa ɡ̶oladi icaaɡ̶icoa alejaadotedi enagitibeci midoa Jesus minitaɡ̶a Aneotedoɡ̶oji liɡ̶eladi, odaa ja nicilatiditediniwace. \v 15 Pida niɡ̶ijo anoiiɡ̶e sacerdotitedi ijaaɡ̶ijo anodiiɡ̶axinaɡ̶atece lajoinaɡ̶aneɡ̶eco Moisés, eliodi me neliɡ̶ideeɡ̶a, noɡ̶onadi niɡ̶ijoa ɡ̶odoxiceɡ̶etedi Jesus aneote, codaa noɡ̶owajipatiogi nigaanigipawaanigi me napaawaɡ̶ateloco mini Aneotedoɡ̶oji liɡ̶eladi, modi, “Jemaanaɡ̶a Aneotedoɡ̶oji me iweniɡ̶ide Niɡ̶iniwa anida aneetetege licoɡ̶egi Davi!” \v 16 Odaa moditalo Jesus, “Ida makaami ajipaata ida ligegi idi nigaanigipawaanigi?” Naɡ̶a niniɡ̶odi Jesus, meetediogi, “Ja jajipatiogi. Pida ajawienataka naɡ̶alomeɡ̶enitelocotiwaji ane diniditeloco Aneotedoɡ̶oji lotaɡ̶anaɡ̶axi, miditaɡ̶a niɡ̶ijo anee, ‘Aneotedoɡ̶oji ja niiɡ̶axitediniwace lionekadawaanaɡ̶a inaa nigaanigipawaanigi anodaaɡ̶ee me joɡ̶eeɡ̶atibigimece Aneotedoɡ̶oji ane eneɡ̶egi ele mejinaɡ̶a me joɡ̶eeɡ̶atibigimece.’” \v 17 Odaa Jesus ja yototedicoace, ja noditedice Jerusalém, jiɡ̶igo nigotakawaana Betânia. Odaa jiɡ̶idiaa limedi. \s1 Jesus ixoo ajo fiigo libatadi \r (Marcos 11.12-14, 20-24) \p \v 18 Neɡ̶eledi noko me nigoitijo, Jesus joɡ̶opitacedicogi Jerusalém, odaa ja nigicile. \v 19 Naɡ̶a nadi ajo libatadi “fiigoigo” liniogotibece naigi, odaa ja diiteta. Pida aɡ̶aca yakadi ela, inokinoa laamotiidi. Odaa meeteta naɡ̶ajo niale, “Aɡ̶aleeɡ̶akati majici fiigo!” Odaa aɡ̶ica daɡ̶a leegi naɡ̶ajo fiigoigo ja yadilo. \p \v 20 Niɡ̶ijo noɡ̶onadi niɡ̶ijo anodiotibece niɡ̶ijo niciagi, odaa eliodi moyopo, modi me notaɡ̶anaɡ̶a, “Niɡ̶ica meo me yediiɡ̶a me yadilo naɡ̶ada niale!” \p \v 21 Jesus ja niniɡ̶odi, meetediogi, “Ejitaɡ̶awatiwaji anewi. Niganakatonitetiwaji Aneotedoɡ̶oji, codaa nige daɡ̶awienatakani, yakadi mawii liciagi niɡ̶ida anejigota naɡ̶ada fiigoigo, codaa yakadi mawii caticeditace ane jao. Yakadi menitatiwaji naɡ̶adi wetiɡ̶a, ‘Alatii, emii adinokolenitinigi akiidi-eliodi!’ Odaa naɡ̶adi wetiɡ̶a jaɡ̶alatí. \v 22 Niganakatonitetiwaji Aneotedoɡ̶oji, yakadi mabaategetiwaji okanicodaaɡ̶ica niɡ̶ica anipokitalo Aneotedoɡ̶oji niɡ̶ina motaɡ̶aneɡ̶eni.” \s1 Icoa lacilodi noiigi oigetece Jesus niɡ̶ica ane yajigotalo naɡ̶atetigi \r (Marcos 11.27-33; Lucas 20.1-8) \p \v 23 Jesus joɡ̶opitacedicogi minitaɡ̶a Aneotedoɡ̶oji liɡ̶eladi, odaa ja niiɡ̶axitediniwace ica noiigi. Niɡ̶ijo naɡ̶a diiɡ̶axinaɡ̶a, jiɡ̶igotibeci midoataɡ̶a niɡ̶ijo anoiiɡ̶e sacerdotitedi ijaaɡ̶ijoa laxokodi lacilodi niɡ̶idi noiigi. Odaa joɡ̶oige Jesus, moditalo, “Amiida ica ɡ̶anaɡ̶atetigi mawiite inoa ane ɡ̶adoenataka? Amiijo ica ane yajigotaɡ̶awa ɡ̶anaɡ̶atetigi?” \p \v 24 Naɡ̶a niniɡ̶odi Jesus, meetediogi, “Ee aaɡ̶aɡ̶a ida igikaneɡ̶egi. Nigadigititiwaji, odaa jaɡ̶aɡ̶a jeloɡ̶oditaɡ̶awa ane najigotiwa inaɡ̶atetigi. \v 25 Enice, amiijo ica ane yajigota naɡ̶atetigi João Batista me nilegetiniwace oko? Mige Aneotedoɡ̶oji, oɡ̶oa, domige oko oyajigota naɡ̶atetigi?” \p Odaa joɡ̶odinotaɡ̶aneɡ̶etigi, modi, “Nigejinaɡ̶a me Aneotedoɡ̶oji ane yajigote naɡ̶atetigi João, odaa jeɡ̶eetedoɡ̶owa, ‘Enice, igaamee ina me diɡ̶iwaɡ̶atiteda lotaɡ̶a João?’ \v 26 Pida deɡ̶ejinaɡ̶a, ‘Me ɡ̶oneleegiwadi oyajigota naɡ̶atetigi João.’ Odaa niɡ̶ina noiigi joɡ̶oyelatoɡ̶odomi, igaataɡ̶a oyiwaɡ̶adi me Aneotedoɡ̶oji niiɡ̶e João me nilegetiniwace oko, odaa geme idoiiɡ̶atiogi niɡ̶idi noiigi.” \v 27 Noɡ̶oniniɡ̶odi Jesus, moditalo, “Ajowooɡ̶otaɡ̶a ane yajigota naɡ̶atetigi João.” Odaa Jesus meetediogi, “Enice Ee ajeloɡ̶oditaɡ̶awatiwaji ane najigotiwa inaɡ̶atetigi me jaote niɡ̶inoa yoenataka. \s1 Natematigigi icoa itoataale nionaɡ̶a \p \v 28 Pida amiida ica anakatitecetiwaji? Ica ɡ̶oneleegiwa onidiwa iniwataale lionaɡ̶a. One diita niɡ̶ica lionigi boɡ̶oxiiɡ̶odi, odaa oneeta, ‘Ionigi, niɡ̶ina noko emii abaa midiwa eyanigijedi uuva!’ \v 29 Naɡ̶a igidi, meeta, ‘Ee aɡ̶ejigo.’ Pida niɡ̶idiaaɡ̶idi ja dinilaatibece, naɡ̶a iigi lowoogo, odaa jiɡ̶igo diba. \v 30 Niɡ̶ijo eliodi jaɡ̶aɡ̶a diita niɡ̶ijo eledi lionigi, jaɡ̶aɡ̶a iiɡ̶e migo diba. Odaa jeɡ̶eeta eliodi, ‘Je iniotagodi! Jeɡ̶ejigo.’ Pida aɡ̶igo. \v 31 Amepidiɡ̶ica ijoa lionaɡ̶a eo ane yemaa eliodi?” Odaa niɡ̶ijoa lacilodi noiigi joɡ̶oniniɡ̶odi, moditalo, “Niɡ̶ijo lionigi liidaɡ̶a.” Odaa Jesus meetediogi, “Ejitaɡ̶awatiwaji niɡ̶ina anewi. Aneotedoɡ̶oji dibatetege codaa me iiɡ̶e laaleɡ̶enali niɡ̶ijo anodibatibigege ninyeelo ninionigi-eliodi romaanotedi, inaa ewocomigipi, niɡ̶ina oko anakatitiwaji meliodi me abeyacaɡ̶aɡ̶a, pida Aneotedoɡ̶oji baadaɡ̶a iiɡ̶eteda ɡ̶adaaleɡ̶enalitiwaji. \v 32 Igaataɡ̶a João Batista enagi, odaa ikee niɡ̶ica anodaaɡ̶ee me ejoɡ̶otalo Aneotedoɡ̶oji, pida niɡ̶ida makaamitiwaji aɡ̶iwaɡ̶ati lotaɡ̶a João. Pida niɡ̶ijo anodibatibigege ninyeelo ninionigi-eliodi romaanotedi ijaaɡ̶ijoa ewocomigipi boɡ̶oyiwaɡ̶adi. Pida niɡ̶ida makaamitiwaji, naɡ̶anati me eniwaɡ̶atakanaɡ̶a codaa modiotece Aneotedoɡ̶oji, idokee aɡ̶adinilaanitibecetiwaji, oteɡ̶exaaɡ̶aɡ̶a iwaɡ̶ati João.” \s1 Natematigigi icoa nawodaɡ̶anadi abeyacaɡ̶aɡ̶a \r (Marcos 12.1-12; Lucas 20.9-19) \p \v 33 Jesus eɡ̶idaaɡ̶ee me dotaɡ̶a, meetediogi, “Digajipaatatiwaji niɡ̶ida eledi natematigo anida ane jiciaceeketege! Onini ica ane nebi icoa iiɡ̶otedi aneyatelogo elanigijedi uuva, odaa ja niotaa. Codaa jonaɡ̶a iwila aca nalice lajo monoɡ̶a uuva liwagedi, codaa dabiteɡ̶etini lipe libeoɡ̶adi ica anoyowie elanigijedi. Niɡ̶idiaaɡ̶idi ja yajigotiogi me niwaiɡ̶awepodi icoa nawodaɡ̶anadi niɡ̶ijoa elanigijedi. Odaa ja diniwiaje. \v 34 Naɡ̶a nipegi monopilaɡ̶aditedio elali, odaa ja iiɡ̶e icoa liotaka, iiɡ̶etiogi niɡ̶ijoa nawodaɡ̶anadi modibatege niɡ̶ica liwai ane nebi. \v 35 Pida niɡ̶ijoa nawodaɡ̶anadi joɡ̶odibatiogi niɡ̶ijoa liotaka. Onica ica ononaxacoɡ̶otibige, ica eledi boɡ̶odaa oyeloadi, ica eledi boɡ̶onexaa onigidatice. \v 36 Odaa niɡ̶ica ane nepilidi enanigijedi ja iiɡ̶e eletidi liotaka, pida niɡ̶ijoa nawodaɡ̶anadi owo liciagi anodigotiogi niɡ̶ijoa odoejedipi ane iiɡ̶e. \v 37 Noɡ̶owidijegi ja iiɡ̶e ica epaa lionigi, meetibige le, ‘Ejime odeemitetibige ionigi.’ \v 38 Pida niɡ̶ijoa nawodaɡ̶anadi noɡ̶onaditege niɡ̶ijo lionigi, odaa modi me dinotaɡ̶aneɡ̶e, ‘Niɡ̶ina anenagi niɡ̶ijo lionigi anicota me nepilidi niɡ̶inoa nawodigijedi eliodaɡ̶ajetecidi. Ele me jeloataɡ̶a, odaa niɡ̶inoa nawodigijedi ja ɡ̶onepilidi!’ \v 39 Odaa joɡ̶odibata niɡ̶ijo lionigi ane nepilidi nawodigijedi, odaa joɡ̶oyadeegiticogi wetice niɡ̶idiwa nawodigijedi, odaa joɡ̶oyeloadi. \p \v 40 Nige limedi menagi niɡ̶ijo ane nepilidi nawodigijedi, amigida ica anigotiogi idiwa nawodaɡ̶anadi?” \v 41 Noɡ̶oniniɡ̶odi Jesus, moditalo, “Eo meliodi me nawikodeeɡ̶a codaa nigodi niɡ̶ijoa ɡ̶oneleegiwadi abeyacaɡ̶aɡ̶a. Odaa yadilaɡ̶aneɡ̶eta lawodigijedi eletidi nawodaɡ̶anadi, anepaɡ̶a oyopilaɡ̶adita niwai anida aneetege nigicota noko monopilaɡ̶aditedio.” \p \v 42 Odaa meetediogi Jesus, “Ajawienataka naɡ̶alomeɡ̶enitelocotiwaji maditaɡ̶a Aneotedoɡ̶oji lotaɡ̶anaɡ̶axi, niɡ̶ijo anee, \q1 ‘Naɡ̶ajo wetiɡ̶a ane diɡ̶ica mowo niɡ̶ijo anodabiteɡ̶etini diimigi, \q1 naɡ̶ani wetiɡ̶a jiɡ̶icota me naɡ̶aca ane eneɡ̶egi oyopotibige. \q1 Pida Ǥoniotagodi Aneotedoɡ̶oji mina igote, \q1 codaa jakataɡ̶a mele niɡ̶ida loenatagi.’ \p \v 43 Joaniɡ̶idaa leeɡ̶odi mejitaɡ̶awatiwaji Aneotedoɡ̶oji me daɡ̶adiaa iiɡ̶e ɡ̶adaaleɡ̶enali, pida ja iiɡ̶e laaleɡ̶enali eledi oko anepaɡ̶a oyoe niɡ̶ica ane yemaa Aneotedoɡ̶oji. \v 44 Nigica oko aneniteloco naɡ̶ani wetiɡ̶a, odaa ja napeegitibige, eote liwailidawaanaɡ̶a. Pida naɡ̶ani wetiɡ̶a niganipaɡ̶a eniteloco oko, iopaaɡ̶adi codaa yeloadi niɡ̶ica oko.” \p \v 45 Niɡ̶ijo anoiiɡ̶e sacerdotitedi ijaaɡ̶ijoa fariseutedi noɡ̶owajipatalo niɡ̶ijoa natematiko anida ane iciaceeketege Jesus meyatemati, odaa joɡ̶oyowooɡ̶odi niɡ̶idiaaɡ̶eetediogi Jesus. \v 46 Odaa ja domoɡ̶oyemaa moniwilo Jesus, pida aɡ̶ica nimaweneɡ̶egi leeɡ̶odi odoitiogi niɡ̶ijo noiigi, igaataɡ̶a niɡ̶ijo noiigi oyakadi Jesus miniɡ̶ina ane yeloɡ̶oditedibece Aneotedoɡ̶oji lowooko. \c 22 \s1 Natematigigi lalokegi ica nadoneɡ̶egi \r (Lucas 14.15-24) \p \v 1 Jesus yatemati eledi natematigo anida ane iciaceeketetege me dotaɡ̶a lodoe niɡ̶ijo ane niiɡ̶enatakanaɡ̶a, meetediogi, \v 2 “Niɡ̶ina Aneotedoɡ̶oji me iiɡ̶e laaleɡ̶enali oko, jiciaceeketege niɡ̶ina inionigi-eliodi ane ilakidetini nalokegi ladoneɡ̶egi lionigi. \v 3 Odaa ja iiɡ̶e liotaka modigotece lodenigipitema lalokegi. Pida anibetibigiwaji, aɡ̶oyemaa migotibeci nalooɡ̶o. \v 4 Odaa ja iiɡ̶e eletidi liotaka, meetiogi, ‘Enitiogi ɡ̶ododenigipi, “Digawinitiwaji! Nalokegi ja limedi. Joɡ̶onigodi waca-lioneke, inaa ɡ̶odinadi ajakalodi, codaa inoatawece ja igo. Anagitiwaji midi nalooɡ̶o!” ’ \v 5 Pida niɡ̶ijo nodenigipi aɡ̶ica mowo, odaa oninitecibeci jiɡ̶igo iwi epaa libakedi. Onica ica anigo nibajeenda, ica eledi biɡ̶igo mani noojetekaxi. \v 6 Icaaɡ̶ica eledi nodenigipi baɡ̶a odibatiogi niɡ̶ijoa liotaka, odaa joɡ̶onaxacoɡ̶otiniwace, joɡ̶onigodi. \v 7 Niɡ̶ijo inionigi-eliodi naɡ̶a dibodiceta niɡ̶ica niciagi, eliodi me deliɡ̶ide, odaa ja iiɡ̶e niodaɡ̶awadi monigodi niɡ̶ijoa aijekaɡ̶a, codaa moyalegi nigotaɡ̶a. \v 8 Niɡ̶idiaaɡ̶idi meetiogi liotaka, ‘Lalokegi nadoneɡ̶egi ja igo, pida niɡ̶ijo oko yodenigipi aɡ̶aleeɡ̶oyakadi menagitibeci, leeɡ̶odi abeyacaɡ̶aɡ̶a. \v 9 Odaa natigide, emii iwitece ladicotiidi, odaa anodenitema nalokegi okanicodaaɡ̶ica oko anakapetege.’ \v 10 Odaa niɡ̶ijoa liotaka joɡ̶odioteci ladicotiidi, oyatecoɡ̶otee inatawece oko anodakapetege, inatecibece oko libinienigipi, codaa minatecibece baɡ̶a abeyaceɡ̶egipi. Odaa naɡ̶aca nalokaxi ja nolee oko. \p \v 11 Pida niɡ̶ijo inionigi-eliodi naɡ̶a dakatiwece nalokaxi me iwitiogi nodenigipi, odaa ja nadi ica ɡ̶oneleegiwa ane daɡ̶a dinixotinigilo icoa nowoodi epoka lajo nalokegi. \v 12 Odaa niɡ̶ijo inionigi-eliodi ja ige niɡ̶ijo ɡ̶oneleegiwa, meeta, ‘Ǥodokaaɡ̶edi, igame ɡ̶animaweneɡ̶egi manakaatio me diɡ̶icoateda ɡ̶adowoodi anepaa lajo nalokegi?’ Pida aɡ̶ica aneteɡ̶eyatigi ligegi. \v 13 Odaa niɡ̶ijo inionigi-eliodi meetiogi liotaka, ‘Agoeni libaaɡ̶atedi, loɡ̶onaka, odaa okoleniticogi wetice midi nexocaɡ̶a, aneite oko me noenaɡ̶ateloco, codaa moyacigice lowe, leeɡ̶odi lawikodico.’ \v 14 Igaataɡ̶a Aneotedoɡ̶oji eniditediogi eliodi oko, pida onateciɡ̶idi ane iolatedicoace.” \s1 Fariseutedi oige Jesus domige leeditibige moyediatece inionigi-eliodi dinyeelo \r (Marcos 12.13-17; Lucas 20.20-26) \p \v 15 Odaa niɡ̶ijoa fariseutedi ja noditicoaci me diniikoetiwage lowooko domoɡ̶owotibige Jesus meote ligegi ane daɡ̶a diitigi, domoɡ̶owotibige doɡ̶oyakadi me nilaagedi. \v 16 Odaa joɡ̶oimonyatalo Jesus niɡ̶ijo anodiotibeci fariseutedi oiwaɡ̶ateetece niɡ̶ijo ane licaajepodi inionigi-eliodi Herodes. Odaa niɡ̶ijoa niiɡ̶exedi moditalo Jesus, “Niiɡ̶axinaɡ̶anaɡ̶a, jowooɡ̶otaɡ̶a makaami oko ane iɡ̶enaɡ̶a, codaa mewi me iiɡ̶axinaɡ̶anitece niɡ̶ica Aneotedoɡ̶oji ane yemaa niɡ̶ina oko mowo. Codaa jowooɡ̶otaɡ̶a me daɡ̶a aniwinita niɡ̶ina oko migida naɡ̶atetigi, oɡ̶oa domige aɡ̶ica naɡ̶atetigi. \v 17 Natigide, enitoɡ̶owa niɡ̶ica anakati. Domige lakapetegi najoinaɡ̶aneɡ̶egi ɡ̶odoiigi me jedianaɡ̶atece César, ninionigi-eliodi romaanotedi, niɡ̶icoa dinyeelo ane leeditibige me jedianaɡ̶a? Domige lakapetegi ɡ̶onajoinaɡ̶aneɡ̶egi, oɡ̶oa, adakapetege?” \p \v 18 Pida Jesus ja yowooɡ̶oditediwe lowooko ane beyagi, odaa meetediogi, “Igame leeɡ̶oditiwaji madineenitiwa? Akaamitiwaji niɡ̶ina anokowo meletibigiwaji. \v 19 Digawii anadeegitiwatiwaji beexo naɡ̶ana anatikani mediani romaanotedi anetiɡ̶adiiɡ̶eni mediani.” Odaa joɡ̶oyadeegitalo aca beexo. \v 20 Odaa ja nigetediniwace, meetediogi, “Ame liwigo aniwoteloco ani beexo? Codaa ame liboonaɡ̶adi ane diniditeloco ani beexo?” \v 21 Odaa joɡ̶oigidi, moditalo, “César, niɡ̶ijo ninionigi-eliodi romaanotedi.” Odaa jeɡ̶eetediogi, “Enice edianitecetiwaji César niɡ̶ica ane nebi, codaa edianitece Aneotedoɡ̶oji niɡ̶ica ane nebi!” \v 22 Noɡ̶owajipatalo niɡ̶ijoa lotaɡ̶a Jesus, eliodi moyopo. Odaa joɡ̶oyakamaɡ̶adi, joɡ̶opitibeci. \s1 Odigikatigi niɡ̶ica noko nige newiɡ̶atace niɡ̶inoa émaɡ̶aɡ̶a \r (Marcos 12.18-27; Lucas 20.27-40) \p \v 23 Ijaaɡ̶ijo niɡ̶ijo noko joɡ̶odiitalo Jesus icoa saduceutedi. Niɡ̶icoa saduceutedi baadoɡ̶oyiwaɡ̶aditeda Aneotedoɡ̶oji micota me yewikatiditace niɡ̶inoa émaɡ̶aɡ̶a anigida noko. \v 24 Odaa joɡ̶oige Jesus, moditalo, “Niiɡ̶axinaɡ̶anaɡ̶a, Moisés diiɡ̶axinaɡ̶atece nigica ɡ̶oneleegiwa ane yeleo, odaa ja nenyaɡ̶aditi lodawa, maleediɡ̶ica lionigitege, odaa nioxoa leeditibige me lodawa naɡ̶ajo wajekalo eotibige mica lionigipi. Odaa diɡ̶icoa lionaɡ̶a micataɡ̶a daɡ̶a lionigipi ijoolatibige nioxoa. \v 25 Odaa onica seete dinioxomigipi aninaa liɡ̶eladi digoina. Niɡ̶ica liidaɡ̶a jonaɡ̶a wado. Pida aona niɡ̶ica lionigi naɡ̶a yeleo. Odaa niɡ̶ijo nioxoa ja lodawa naɡ̶ajo wajekalo. \v 26 Pida jaɡ̶aɡ̶a yeleo maleedaɡ̶aɡ̶ica lionigitege. Odaa ica eledi nioxoa jaɡ̶aɡ̶a lodawa naɡ̶ajo iwaalo. Pida idaaɡ̶ee aniɡ̶ica lionigitege naɡ̶a yeleo. Odaa ijotawece seete dinioxomigipi nigo. Ijotawece nigo maleediɡ̶ica lionigipi. \v 27 Niɡ̶idiaaɡ̶idi naɡ̶ajo iwaalo jaɡ̶aɡ̶a yeleo. \v 28 Enice, nigicota noko Aneotedoɡ̶oji meote me newiɡ̶atace niɡ̶inoa émaɡ̶aɡ̶a, amigepidiɡ̶ica niɡ̶ijo seete dinioxomigi anepeɡ̶ewi me lodawa naɡ̶ajo iwaalo? Igaataɡ̶a ijotawece lodawadi naɡ̶ajo iwaalo.” \p \v 29 Jesus naɡ̶a niniɡ̶odi, meetediogi, “Niɡ̶ida makaamitiwaji eliodi mabataa leeɡ̶odi aɡ̶owooɡ̶oti Aneotedoɡ̶oji lotaɡ̶a, oteɡ̶exaaɡ̶aɡ̶a owooɡ̶oti Aneotedoɡ̶oji notoetiigi. \v 30 Igaataɡ̶a nigeotace Aneotedoɡ̶oji me newiɡ̶atace niɡ̶inoa émaɡ̶aɡ̶a, odaa ja liciagi niɡ̶inoa niaanjotedi Aneotedoɡ̶oji. Aɡ̶alee nadonaɡ̶a, oteɡ̶exaaɡ̶aɡ̶a icoa lionaɡ̶a. \v 31 Pida, niɡ̶ida makaamitiwaji ejiniɡ̶ica malomeɡ̶eniteloco ane ligegi Aneotedoɡ̶oji niɡ̶ijo neɡ̶eetetece me newikatiditacediniwace niɡ̶inoa émaɡ̶aɡ̶a. Mee Aneotedoɡ̶oji, \v 32 ‘Ee Noenoɡ̶odi Abraão, codaa Ee Noenoɡ̶odi Isaque, iniaa Jacó.’ Aneotedoɡ̶oji aNoenoɡ̶odi oko émaɡ̶aɡ̶a, pida Noenoɡ̶odi oko ane newiɡ̶a.” \v 33 Niɡ̶ijo noiigi-nelegi noɡ̶owajipatalo Jesus lotaɡ̶a, eliodi moyopo leeɡ̶odi liiɡ̶axinaɡ̶aneɡ̶egi. \s1 Liiɡ̶enatakaneɡ̶egi Aneotedoɡ̶oji aneneɡ̶egi ida ane jaoɡ̶a \r (Marcos 12.28-34; Lucas 10.25-28) \p \v 34 Niɡ̶ijo fariseutedi noɡ̶odibodicetalo Jesus me yamaketedi saduceutedi. Odaa ja dinatecoɡ̶otee. \v 35 Odaa onini mawatiogi ica ane diiɡ̶axinaɡ̶atece lajoinaɡ̶aneɡ̶eco Moisés. Odaa jiɡ̶ijaa dineetalo Jesus, domaɡ̶a dibatalo diɡ̶ica libatiigi me dotaɡ̶a. Ige Jesus, meetalo, \v 36 “Niiɡ̶axinaɡ̶anaɡ̶a, amiida ica ɡ̶oniiɡ̶enatakaneɡ̶egi ane daɡ̶axa mida ane jaoɡ̶a ane iditini Moisés?” \p \v 37 Naɡ̶a niniɡ̶odi Jesus, odaa meete, “‘Emaani Ǥaniotagodi Aneotedoɡ̶oji manitawece ɡ̶adaaleɡ̶ena, midatawece niɡ̶ica ɡ̶alidekegi, codaa minitawece ɡ̶adowoogo.’ \v 38 Joaniɡ̶idaaɡ̶ida odoejegi liiɡ̶enatakaneɡ̶egi Aneotedoɡ̶oji, codaa jiɡ̶idaaɡ̶ida ane daɡ̶axa mida ane jaoɡ̶a. \v 39 Naɡ̶a lowidi niɡ̶ida ɡ̶oniiɡ̶enatakaneɡ̶egi, ida eledi ɡ̶oniiɡ̶enatakaneɡ̶egi ane daɡ̶axa mida ane jaoɡ̶a, liciagi niɡ̶idi odoejegi. Niɡ̶ijo anee, ‘Leeditibige memaani okanicodaaɡ̶ica oko, digo aneni madinemaani.’ \v 40 Nigoteteni niɡ̶idoa itoataale ɡ̶oniiɡ̶enatakaneɡ̶eco, odaa joɡ̶oteteni ijoatawece eletidi ɡ̶oniiɡ̶enatakaneɡ̶eco ane iditedini Moisés, codaa me niɡ̶idiwa niiɡ̶enatakaneɡ̶eco aaɡ̶aɡ̶a oiditedini niɡ̶ijo anoyeloɡ̶oditedibece Aneotedoɡ̶oji lowooko.” \s1 Jesus digikatetece Niɡ̶icoa ane niiɡ̶e Aneotedoɡ̶oji meo lewiɡ̶a niɡ̶ina oko \r (Marcos 12.35-37; Lucas 20.41-44) \p \v 41 Niɡ̶ijo malee yatecoɡ̶o niɡ̶ijoa fariseutedi, odaa Jesus ja nigetediniwace, meetediogi, \v 42 “Amiida ica ɡ̶adowoogotece anodaaɡ̶ee Niɡ̶icoa ane niiɡ̶e Aneotedoɡ̶oji me yatamaɡ̶ateetege ɡ̶odoiigi lawikodico? Amiida ica licoɡ̶egi?” Odaa joɡ̶oigidi, moditalo, “Ida aneetege licoɡ̶egi Davi.” \v 43 Jesus ja nigetacediniwace, meetediogi, “Enice, igame leeɡ̶odi ina Davi meeta, ‘Iniotagodi’? Davi mee, ‘Iniotagodi’ niɡ̶ijo naɡ̶a dakatiogi Aneotedoɡ̶oji Liwigo, odaa Aneotedoɡ̶oji Liwigo eo me dotaɡ̶a. Igaataɡ̶a Davi mee me dotaɡ̶a, \q1 \v 44 ‘Aneotedoɡ̶oji Inoenoɡ̶odi meete Iniotagodi, \q1 “Anicooti iwai ibaaɡ̶adi nigepaaɡ̶icota me jao manigaanyetece ɡ̶aneloɡ̶ododipi.” ’ \m \v 45 Davi nigeyatigi me Niotagodi. Enice, igamodaaɡ̶ee Niɡ̶icoa ane niiɡ̶e Aneotedoɡ̶oji anida aneetege licoɡ̶egi Davi?” (Igaataɡ̶a noiigi judeu aɡ̶ica aneeta lionigi me Niotagodi.) \v 46 Odaa aɡ̶ica ane yakadi me igidi Jesus. Codaa jiɡ̶ijaaɡ̶ijotigi niɡ̶ijo noko aɡ̶aleeɡ̶ica anabo laaleɡ̶ena me ige Jesus me dineetalo. \c 23 \s1 Jesus yalaɡ̶ate niɡ̶ijoa fariseutedi ijaaɡ̶ijo anodiiɡ̶axinaɡ̶atece lajoinaɡ̶aneɡ̶eco Moisés \r (Marcos 12.38-40; Lucas 11.45-53; 20.45-47) \p \v 1 Niɡ̶idiaaɡ̶idi Jesus jeɡ̶eetediogi niɡ̶ijo noiigi-nelegi, ijaaɡ̶ijo anodiotibece, \v 2 “Niɡ̶ina anodiiɡ̶axinaɡ̶atece Moisés lajoinaɡ̶aneɡ̶eco inaaɡ̶inoa fariseutedi ida naɡ̶atetigi modiiɡ̶axinaɡ̶atece codaa moyeloɡ̶odi ane diitigilo niɡ̶inoa ane diiɡ̶enatakatalo Moisés mowote. \v 3 Enice, okanicodaaɡ̶ica anodiiɡ̶enatakata, iwaɡ̶atitiwaji codaa awii. Pida jinaɡ̶awii liciagi ane lakataɡ̶a, igaataɡ̶a odiiɡ̶enatakata moyiwaɡ̶adi ane diiɡ̶enatakata najoinaɡ̶aneɡ̶eco, pida idiaaɡ̶idi baadoɡ̶oyiwaɡ̶adi. \v 4 Odiiɡ̶enatakata mowote niɡ̶inoa ane dakake me jiwaɡ̶atece, micataɡ̶a doɡ̶oyexaɡ̶ateloco leláɡ̶a oko loyaɡ̶agi ane iwaaɡ̶adi, pida aɡ̶oyaxawa moyoyaɡ̶adi, oteɡ̶exaaɡ̶aɡ̶a oyadodi! \v 5 Inoatawece anowote, owote modinikeenaɡ̶aneɡ̶etema niɡ̶ina oko. Oyexocaɡ̶aditeloco libaaɡ̶adi, codaa me latocolodi Aneotedoɡ̶oji lotaɡ̶a owotibige niɡ̶ina oko modiletibige deɡ̶eliodi moyotaɡ̶aneɡ̶e Aneotedoɡ̶oji, codaa oyocaɡ̶atee liniogo niɡ̶inoa nijayogoli owotibige niɡ̶ina oko modiletibige diɡ̶iniɡ̶ina niiɡ̶axinaɡ̶anadi aninoa lixaketedi. \v 6 Niɡ̶ina me nalooɡ̶o oyemaa monicotelogo niɡ̶icoa ane daɡ̶axa mele nimetiidi, codaa me niɡ̶icoa nibaancotedi ɡ̶oneɡ̶aɡ̶a midiwataɡ̶a niiakanaɡ̶axiidi. \v 7 Oyemaatibige niɡ̶ina oko monicetibigiwaji, codaa lemaanigi niɡ̶ina oko moikee modeemitetibige niɡ̶ina modakapetibigege, codaa oyemaatibige niɡ̶ina oko moditiogi me ‘Niiɡ̶axinaɡ̶anadi!’. \v 8 Pida akaamitiwaji baɡ̶a jinaɡ̶a domiɡ̶ikani doɡ̶oditaɡ̶awa niɡ̶ina oko makaami ‘Niiɡ̶axinaɡ̶anadi’, igaataɡ̶a iniwa oniniwatece ɡ̶aniiɡ̶axinoɡ̶odi ane Cristo. Codaa akaamitawece akaami diniciamico, anakaami dinioxomigipi. \v 9 Codaa jinaɡ̶a domiɡ̶ica anenita me ɡ̶adiodi digoina iiɡ̶o. Igaataɡ̶a oniniwatece Ǥadiodi, ane ideite ditibigimedi. \v 10 Jiniɡ̶ikani niɡ̶ina oko doɡ̶oditaɡ̶awa, ‘Iniotagodi’, igaataɡ̶a oniniwatece Ǥaniotagoditiwaji, Cristo ane niiɡ̶e Aneotedoɡ̶oji. Codaa jeɡ̶emeɡ̶ee ane niiɡ̶e Aneotedoɡ̶oji. \v 11 Pida niɡ̶ina aneneɡ̶egi ida niwaló ɡ̶adiwigotigitiwaji, jiɡ̶iniaa ɡ̶aotagi. \v 12 Codaa niɡ̶ina anepaa ilecatiditibigimece liboonaɡ̶adi, Aneotedoɡ̶oji icota meote me diɡ̶ica jaoɡ̶a. Pida niɡ̶ina ane diniwikodetibece, Aneotedoɡ̶oji icota meote me leegitibigimece liboonaɡ̶adi. \s1 Jesus yapeteɡ̶e niɡ̶ina anokowo me eletibigiwaji \r (Marcos 12.40; Lucas 11.39-42, 47-52; 20.47) \p \v 13 Nagoodi akaamitiwaji, anakaami niiɡ̶axinaɡ̶anadi ane iiɡ̶axinaɡ̶anitece lajoinaɡ̶aneɡ̶eco Moisés, codaa akaami anakaami fariseutedi, anokawii makaami eletetiwaji! Igaataɡ̶a aɡ̶ikanitiwaji diɡ̶ica oko ane ikee anodaaɡ̶ee Aneotedoɡ̶oji me iiɡ̶e laaleɡ̶ena. Codaa akamaɡ̶akaamitiwaji aɡ̶emaani Aneotedoɡ̶oji daɡ̶a iiɡ̶e ɡ̶adaaleɡ̶enali, codaa aɡ̶ikani niɡ̶ina eledi oko moyowooɡ̶odi anodaaɡ̶ee Aneotedoɡ̶oji anigote, niɡ̶ina oko anodoletibige Aneotedoɡ̶oji me iiɡ̶e laaleɡ̶enali. \v 14 Nagoodi akaamitiwaji, anakaami niiɡ̶axinaɡ̶anadi, codaa anakaami fariseutedi, anokawii makaami eletetiwaji! Igaataɡ̶a aniboloiteeni iwaalepodi ane wajekalodipi, odaa abanoonitece niɡ̶inoa liɡ̶elatedi, codaa olicetalo niɡ̶inoa ane nepilidi. Odaa niɡ̶idiaaɡ̶idi ocaɡ̶ateeni motaɡ̶aneɡ̶eni Aneotedoɡ̶oji, pida mina adinikeenaɡ̶aneɡ̶eni. Joaniɡ̶idaa leeɡ̶odi Aneotedoɡ̶oji me ɡ̶adiloikatititetiwaji caticedi niɡ̶ina eledi oko ane iloikatidi. \p \v 15 Nagoodi akaamitiwaji, anakaami niiɡ̶axinaɡ̶anadi codaa anakaami fariseutedi, anokawii makaami eletetiwaji! Igaataɡ̶a aɡ̶eetitatiwaji akiititedi-eloodoli, codaa aniwiajeetelogo owidi nipodaɡ̶a moleetibige mawii mini oko ane dioteci ɡ̶adiiɡ̶axinaɡ̶aneɡ̶eco. Odaa niɡ̶ina mini anakati mawii me diotaɡ̶adici, jiɡ̶icaaɡ̶awiitibigetiwaji Aneotedoɡ̶oji me iloikatidi niɡ̶inida oko caticedi anigotedaɡ̶awatiwaji minitaɡ̶a noledi ane daɡ̶a ipe. \p \v 16 Nagoodi akaamitiwaji! Igaataɡ̶a ɡ̶adiciagitiwaji niɡ̶ina oko ɡ̶olaɡ̶a ane domoɡ̶odoletibige moikeeta naigi niɡ̶ina eledi ɡ̶olaɡ̶a. Meni me iiɡ̶axinaɡ̶anitiwaji, ‘Nigica aneo ligegi meo okanicodaaɡ̶ica me liboonaɡ̶adi liɡ̶eladi Aneotedoɡ̶oji, odaa aibeyacaɡ̶adi nige deɡ̶eote niɡ̶ijo ane ligegi. Pida nige ligegi meo okanicodaaɡ̶ica me liboonaɡ̶adi nioolo Aneotedoɡ̶oji liɡ̶eladi, odaa baɡ̶a leeditibige meo ane ligegi.’ \v 17 Ǥadiciagitiwaji niɡ̶ina oko yetoledi codaa me ɡ̶oladi! Amiida ica aneneɡ̶egi ida ane jaoɡ̶a, oolo ane idei Aneotedoɡ̶oji liɡ̶eladi, oɡ̶oa iniaaɡ̶ini Aneotedoɡ̶oji liɡ̶eladi aneo niɡ̶idiwa oolo anidiwa catiwedi liɡ̶eladi me nepilidi Aneotedoɡ̶oji? \v 18 Codaa eledi meni me iiɡ̶axinaɡ̶anitecetiwaji, ‘Nigica oko aneo ligegi meo okanicodaaɡ̶ica me liboonaɡ̶adi nameeja Aneotedoɡ̶oji niɡ̶ina me dotaɡ̶a, odaa baadaɡ̶a ibeyacaɡ̶adi nige deɡ̶eo niɡ̶ijo ane ligegi. Pida niɡ̶ina nigeo ligegi me liboonaɡ̶adi niɡ̶ijo liboonigi ane idei madi nameeja Aneotedoɡ̶oji, odaa baɡ̶a leeditibige meo niɡ̶ica ane ligegi.’ \v 19 Ǥadiciagitiwaji yetoledi inaa ɡ̶oladi! Amiida ica aneneɡ̶egi ida ane jaoɡ̶a, mige ɡ̶oboonigi, oɡ̶oa, domige nameeja aneo me dibatetege Aneotedoɡ̶oji ɡ̶oboonigi? \v 20 Enice oko aneo ligegi me liboonaɡ̶adi Aneotedoɡ̶oji nameeja niɡ̶ina me dotaɡ̶a, niɡ̶ini oko aɡ̶idokida me ibake liboonaɡ̶adi nameeja, pida aaɡ̶aɡ̶a ibake liboonaɡ̶adi okanicodaaɡ̶ica ane liboonigi madi nameeja. \v 21 Odaa niɡ̶ina oko meo ligegi me liboonaɡ̶adi Aneotedoɡ̶oji liɡ̶eladi, niɡ̶ina me dotaɡ̶a, niɡ̶ini oko aɡ̶idokida me ibake liboonaɡ̶adi Aneotedoɡ̶oji liɡ̶eladi, pida aaɡ̶aɡ̶a ibake Liboonaɡ̶adi Aneotedoɡ̶oji aniniwa catiwedi liɡ̶eladi. \v 22 Niɡ̶ina oko aneo ligegi me liboonaɡ̶adi niɡ̶ica ditibigimedi, niɡ̶ina me dotaɡ̶a, niɡ̶ini oko ewi me ibake liboonaɡ̶adi naɡ̶aca Aneotedoɡ̶oji nibaanco ɡ̶oneɡ̶e, codaa me Liboonaɡ̶adi Aneotedoɡ̶oji, ane nicotedeloco. \p \v 23 Nagoodi akaamitiwaji anakaami niiɡ̶axinaɡ̶anaɡ̶atema lajoinaɡ̶aneɡ̶eco Moisés codaa anakaami fariseutedi anokawii makaami eletetiwaji! Igaataɡ̶a aboonitalo Aneotedoɡ̶oji ane nebi, codaa majici liwai niɡ̶inoa anokateciɡ̶inoa me ɡ̶anidiizimo, niɡ̶inoa niale laamotiidi ane jexakajoɡ̶otinigi niweenigi me lanigi. Pida jiɡ̶ikani me iwitece najoinaɡ̶aneɡ̶eco aneneɡ̶egi ida ane jaoɡ̶ate midiwa lajoinaɡ̶aneɡ̶eco Moisés. Niɡ̶idiwa najoinaɡ̶aneɡ̶eco onikeetoɡ̶owa anodaaɡ̶ejinaɡ̶a me jaoɡ̶a ane iɡ̶enaɡ̶a, codaa moko eletema eledi oko, codaa onikeetoɡ̶owa me leeditibige mejiwaɡ̶ataɡ̶a Aneotedoɡ̶oji. Pida domaɡ̶a leeditibige me iwitecetiwaji niɡ̶inoa najoinaɡ̶aneɡ̶eco ane daɡ̶axa mida ane jaoɡ̶ate, codaa maɡ̶aɡ̶a awiite niɡ̶inoa ane deɡ̶ewi ina mica ane jaoɡ̶ate. \v 24 Niɡ̶ida makaamitiwaji ɡ̶adiciagi niɡ̶ijo oko ɡ̶oladi anodoletibige moikeetece naigi eletidi ɡ̶oladi. Codaa ɡ̶adiciagi niɡ̶ina oko ane yaago viinyo me noɡ̶a ɡ̶onoodo, pida baɡ̶a yalitini gameelo, igaataɡ̶a adowetiteloco niɡ̶inoa anicinoa ane diɡ̶ica ane jaoɡ̶ate, pida aɡ̶oeni niɡ̶inoa anida ane jaoɡ̶ate ane niiɡ̶etedoɡ̶owa Aneotedoɡ̶oji. \p \v 25 Nagoodi akaamitiwaji anakaami niiɡ̶axinaɡ̶anadi ane iiɡ̶axinaɡ̶anitece najoinaɡ̶aneɡ̶eco, codaa makaami fariseutedi, anokawii makaami eletetiwaji! Niɡ̶ida makaamitiwaji ica ina daɡ̶a akaami eletetiwaji, ɡ̶ademaanigitiwaji mele me iwileci wetice ɡ̶anigoopa idaa ɡ̶aniginogo, pida micataɡ̶a daaditaɡ̶a iwileci le ɡ̶anigoopa idaa ɡ̶aniginogo. Codaa micataɡ̶a daɡ̶a nolee ɡ̶anigoopa idaa ɡ̶aniginogo niɡ̶ina ane ɡ̶adolicaɡ̶aditiwaji codaa akaami adodigomadadi, leeɡ̶odi aɡ̶akati madinajacaɡ̶ati. Leeditibige maɡ̶aɡ̶a iwilecitiwaji catiwedi ɡ̶adaaleɡ̶ena. \v 26 Anakaami fariseutedi, akaami ɡ̶oladi! Odoejeeni miwileci catiwedi akaamitiwaji, micataɡ̶a diɡ̶iwileci le ɡ̶anigoopa codaa me ɡ̶aniginogo, odaa jaɡ̶aɡ̶a yapidi wetice. \p \v 27 Nagoodi akaamitiwaji ane iiɡ̶axinaɡ̶anitece najoinaɡ̶aneɡ̶eco, codaa anakaami fariseutedi, anokawii makaami eletetiwaji! Ǥadiciagitiwaji niɡ̶ina émeɡ̶egi libegi, ane libinienigi inokina we, leeɡ̶odi onadineɡ̶eta nadinaɡ̶ajegi ane yapacaɡ̶a niɡ̶idiwa wetiadi. Pida catiwedi niɡ̶ida begi, baɡ̶a nolee ɡ̶obitaka inaa neladaɡ̶a. \v 28 Niɡ̶ina me ɡ̶adiwineɡ̶egitiwaji ica ina daɡ̶a ɡ̶adeɡ̶enakitiwaji, pida onawiitetiwaji makaami libinienigipi, codaa ɡ̶adaaleɡ̶enali nolee niɡ̶ica ane beyagi. \p \v 29 Nagoodi akaamitiwaji ane iiɡ̶axinaɡ̶anitece najoinaɡ̶aneɡ̶eco, codaa anakaami fariseutedi, anokawiitiwaji makaami eletetiwaji! Igaataɡ̶a ipekeniteloco wetiadi libinienaɡ̶a anonaligite niɡ̶ijoa émaɡ̶aɡ̶a, liotagipi Aneotedoɡ̶oji baanaɡ̶a nigo anoyeloɡ̶oditedibece lowooko Aneotedoɡ̶oji. Codaa awii ɡ̶adiwilanigitiwaji ocaɡ̶ataɡ̶a manalakitibige malee newiɡ̶a niɡ̶ijo oko ane iɡ̶enaɡ̶atibigiwaji niɡ̶ijo jotigide. \v 30 Odaa menitiwaji, ‘Daɡ̶a ɡ̶odewiɡ̶a malee newiɡ̶a ɡ̶odaamipi, agotaɡ̶a inigotaɡ̶a liotagipi Aneotedoɡ̶oji anodigotiogi ɡ̶odaamipi niɡ̶ijo liotagipi Aneotedoɡ̶oji.’ \v 31 Odaa niɡ̶ida anenitiwaji jiɡ̶ikeeni mida anenitege licoɡ̶egi niɡ̶ijo anonigodi Aneotedoɡ̶oji liotaka. \v 32 Odaa jaɡ̶agotitiwaji niɡ̶ijo nibakedi ane beyagi anoyojogotini ɡ̶adaamipi. \v 33 Ǥadiciagitiwaji niɡ̶inoa laketedi ane diniweneene. Niɡ̶ida makaamitiwaji aɡ̶aleeɡ̶ica ɡ̶animaweneɡ̶egi daɡ̶a ɡ̶adiwokoni Aneotedoɡ̶oji nige iloikatidi niɡ̶ina oko leeɡ̶odi libeyaceɡ̶eco, codaa nige limedi me imonyatedicogi minitaɡ̶a noledi ane daɡ̶a ipe. \v 34 Codaa Emeɡ̶ee jiiɡ̶eticogi makaamitaɡ̶atiwaji niɡ̶ina anoyeloɡ̶oditedibece Aneotedoɡ̶oji lowooko, inoa aninoa lixaketedi, inaaɡ̶ina anodiiɡ̶axinaɡ̶atece niɡ̶ica ane yemaa Aneotedoɡ̶oji mowo niɡ̶ina oko. Pida ijo ananigotitiwaji, ijo anotonitelocotiwaji nicenaɡ̶anaɡ̶ate manigoti. Ica eledi baɡ̶a analakenitiniwace catiwedi ɡ̶adiiakanaɡ̶axiiditiwaji, codaa me iatenitibece, odaa jaɡ̶awii me daleditibigimoace odeletalo eletidi nigotadi. \v 35 Joaniɡ̶idaa leeɡ̶odi Aneotedoɡ̶oji makaami laagetedipi leeɡ̶odi lemeɡ̶egi ijotawece niɡ̶ijo oko ane iɡ̶enaɡ̶atibigiwaji anonigodi, odoejegi moyeloadi Abel ɡ̶oneleegiwa ane iɡ̶enaɡ̶a, lionigi niɡ̶ijo odoejegi ɡ̶oneleegiwa Adão, neɡ̶epaaɡ̶otota moyeloadi Zacarias, lionigi Baraquias, naiigo ɡ̶adoiigitiwaji, anoyeli wetice Aneotedoɡ̶oji liɡ̶eladi, ipegitege Aneotedoɡ̶oji nameeja. \v 36 Ejitaɡ̶awatiwaji anewi. Aneotedoɡ̶oji iloikatidi niɡ̶ina noiigi aninaa niɡ̶inoa nokododi leeɡ̶odi laijedi. \s1 Jesus eliodi me iwikode niɡ̶eladimigipitigi Jerusalém \r (Lucas 13.34-35) \p \v 37 Eliodi me ɡ̶adigecaɡ̶aleɡ̶enitiwaji, anakaami niɡ̶eladimigipitigi Jerusalém! Leeɡ̶odi manigotitiwaji niɡ̶ijo anoyeloɡ̶oditedibece Aneotedoɡ̶oji lowooko, codaa anigidaatiniwace manigoti niɡ̶ijo ane niiɡ̶etedaɡ̶awatiwaji Aneotedoɡ̶oji. Elioditibece me domaɡ̶a jemaa me ɡ̶adatecoɡ̶oteenitiwaji me idoweditaɡ̶aloco, macataɡ̶a naɡ̶ana okoɡ̶okoodi me yatecoɡ̶otee lionaɡ̶a catiwedi labadi, pida aɡ̶emaanitiwaji. \v 38 Natigide, liɡ̶eladi Aneotedoɡ̶oji anini makaamitaɡ̶atiwaji icota moyaladi, leeɡ̶odi me diɡ̶icoateda Aneotedoɡ̶oji ane nebi. \v 39 Ejitaɡ̶awatiwaji anewi. Icota me daɡ̶adiaaɡ̶ica madatitiwaji nigepaaɡ̶icota niɡ̶ica noko nigenitiwaji, ‘Jemaanaɡ̶a Aneotedoɡ̶oji me ibinie Niɡ̶inoa anenagi anida naɡ̶atetigi Liboonaɡ̶adi Ǥoniotagodi Aneotedoɡ̶oji.’” \c 24 \s1 Jesus yalaɡ̶ate micota moyojiketini Aneotedoɡ̶oji liɡ̶eladi \r (Marcos 13.1-2; Lucas 21.5-6) \p \v 1 Jesus noditedicogi Aneotedoɡ̶oji liɡ̶eladi. Niɡ̶ijo noɡ̶opi, niɡ̶ijo anodiotibece joɡ̶odipegitege, odaa joɡ̶oyalaɡ̶ata Aneotedoɡ̶oji liɡ̶eladi me nelegi codaa me libinienigi. \v 2 Odaa Jesus ja niniɡ̶oditediogi, mee, “Jaɡ̶anatitiwaji niɡ̶ini diimigi libinienigi. Ejitaɡ̶awatiwaji anewi. Icota anigida noko me daɡ̶aca wetiɡ̶a ane yeyaɡ̶ateloco eledi wetiɡ̶a, leeɡ̶odi initawece oyaaɡ̶adi niɡ̶ini diimigi.” \s1 Jesus yalaɡ̶ate icoa nawikodico anenagi \r (Marcos 13.3-13; Lucas 21.8-19) \p \v 3 Jesus idiaa nicote minitaɡ̶a lojotaɡ̶adi ane liboonaɡ̶adi “Lojotaɡ̶adi Oliveira”. Odaa niɡ̶ijo anodiotibece joɡ̶oyatecoɡ̶otelogo, odaa joɡ̶oige, oniboloite maleediɡ̶ica eledi oko, moditalo, “Igaatigi ica nigoyojiketini Aneotedoɡ̶oji liɡ̶eladi? Codaa igamodaaɡ̶ee ica me ikee Aneotedoɡ̶oji nigadopilitijo, codaa igaatigi ica nige daa ina iiɡ̶o?” \p \v 4 Jesus ja niniɡ̶odi, meetediogi, “Adinowetitiwaji adiɡ̶ica ane ɡ̶adinaaleni. \v 5 Igaataɡ̶a eliodi oko enagitibeci, odaa oibake Iboonaɡ̶adi, codaa modi, ‘Jeɡ̶emeɡ̶ee ane niiɡ̶e Aneotedoɡ̶oji me jiɡ̶eke inatawece ɡ̶odaxakawepodi.’ Odaa joɡ̶oninaaletiniwace eliodi oko. \v 6 Codaa jinaɡ̶aɡ̶owikomataatiwaji nigajipaata layaco witidi, codaa nigabodicetibige noiigi me nidelaɡ̶a. Igaataɡ̶a leeditibige minoa nidelakadi. Pida anaɡ̶a ipegiteloco liniogo niɡ̶ina iiɡ̶o. \v 7 Igaataɡ̶a niɡ̶ina noiigi dinideleɡ̶etiwage, codaa niɡ̶inoa inionaɡ̶a-eloodoli dinideleɡ̶etiwage. Odaa eliodi mina nigigi, codaa me neelotika ane waxodi, codaa datalale iiɡ̶o, aɡ̶icaadeɡ̶ite. \v 8 Inoatawece niɡ̶inoa nawikodico liciaco odoejedi lileenaɡ̶aneɡ̶egi iwaalo me dinigaje. \p \v 9 Nigidiaaɡ̶idi niɡ̶ina ɡ̶aneloɡ̶ododipi etiɡ̶adiwilotiwaji, odaa etiɡ̶adajicitiogi ane niiɡ̶enatakanaɡ̶a metiɡ̶adiloikatiti codaa metiɡ̶adeloati. Codaa inatawece noiigi akaami neleɡ̶etedipi leeɡ̶odi maniwiticitiwaji. \v 10 Odaa eliodi oko eyamaɡ̶atice eliwaɡ̶atakaneɡ̶egi, odaa joɡ̶oyajigo niɡ̶ina anepaɡ̶alee etidadiwaɡ̶ati, oyajigotiogi neloɡ̶ododipi, odaa neleɡ̶etedipi niɡ̶ijo anoniotici. \v 11 Codaa eliodi awitakaɡ̶aɡ̶a anicota menotibeci, odaa modi moyeloɡ̶oditedibece Aneotedoɡ̶oji lowooko, odaa joɡ̶oninaaletiniwace eliodi oko. \v 12 Odaa niɡ̶ina oko jeɡ̶epaa noɡ̶owo niɡ̶inoa ane beyagi, odaa jiɡ̶idaa leeɡ̶odi niɡ̶ina oko aɡ̶alee dinemaa. \v 13 Pida niɡ̶ina ane dinatitalo inoatawece ane lawikodico, codaa ane daɡ̶a ika me idadiwaɡ̶adi, joaniɡ̶iniaa biɡ̶ida lewiɡ̶a ane diɡ̶ica liniogo meetaɡ̶a. \v 14 Odaa joɡ̶oyadeegitedibece nibodicetedi anele anoditece niɡ̶ica anodaaɡ̶ee Aneotedoɡ̶oji nige iiɡ̶e laaleɡ̶enali oko, codaa oyatematitedibece niɡ̶inoa nibodicetedi anele. Oyatematitiogi inoatawece nipodaɡ̶a, oyeloɡ̶oditiogi noiigi me yemaa Aneotedoɡ̶oji me iiɡ̶e laaleɡ̶enali. Odaa jeɡ̶epaanaɡ̶a icota liniogo niɡ̶ina iiɡ̶o. \s1 Ica nawikodigi nelegi \r (Marcos 13.14-23; Lucas 21.20-24) \p \v 15-16 Daniel, niɡ̶ijo ane yeloɡ̶oditedibece Aneotedoɡ̶oji lowooko niɡ̶ijo jotigide, mee moyojogotini ica niwigo ane ɡ̶oneleegiwadi liwilanigi minitaɡ̶a Aneotedoɡ̶oji liɡ̶eladi. (Niɡ̶ina ane yalomeɡ̶eteloco niɡ̶inoa notaɡ̶a leeditibige me yowooɡ̶odi ane diitigilo.) Enice, nigicota manati niɡ̶ida niwigo minitaɡ̶a Aneotedoɡ̶oji liɡ̶eladi, niɡ̶ina oko aneitelogo nipodaɡ̶a Judéia, leeditibige me daleditibige, odeletibigimece wetiadi. \v 17 Codaa niɡ̶ina ane anipetini ditibigimedi liɡ̶eladi, leeditibige me diɡ̶igo dakatiwece liɡ̶eladi me dibatalo ane nepilidi, pida leeditibige me dinagetice melodi. \v 18 Codaa niɡ̶ina ane ideitice lixoɡ̶otagi, aɡ̶ele daɡ̶a dopitijo me dibata nibalito. \v 19 Nagoodoli niɡ̶ina iwaalepodi ipilaɡ̶aɡ̶a codaa niɡ̶ina baɡ̶alee oilipeɡ̶e lionigi nigicotalo niɡ̶icoa nokododi ane doide! \v 20 Ipokitalotiwaji Aneotedoɡ̶oji me daɡ̶adaletitibige me limedi niwetaɡ̶a, oteɡ̶exaaɡ̶aɡ̶a niɡ̶ina saabado. \v 21 Igaataɡ̶a niɡ̶ica nawikodigi anenagi eliodi me ɡ̶onitiɡ̶a. Aniɡ̶icoa nawikodico liciaco niɡ̶icoa anenagi, niɡ̶ijo maleekoka dinoe niɡ̶ina iiɡ̶o. Codaa aɡ̶icota micoa eletidi nawikodico liciaco niɡ̶icoa nawikodico. \v 22 Aneotedoɡ̶oji noxopanatidi nokododi niɡ̶icoa nawikodico. Daaditaɡ̶a noxopanatiditeda niɡ̶icoa nokododi, agotiɡ̶ica ane dinatitalo niɡ̶icoa nawikodico. Pida leeɡ̶odi niɡ̶idi oko ane iolatedicoace me nepilidi, Aneotedoɡ̶oji noxopanatidi niɡ̶icoa nokododi niɡ̶icoa nawikodico. \p \v 23 Nigica aneetaɡ̶awatiwaji, ‘Digawini, etidoa niɡ̶ijoa ɡ̶odacilo Aneotedoɡ̶oji ane niiɡ̶e me iɡ̶eke ɡ̶odaxakawepodi!’, oɡ̶oa, domigetaɡ̶a eetaɡ̶awa, ‘Etidoa digoida!’ Pida jinaɡ̶a domaɡ̶a iwaɡ̶ati. \v 24 Igaataɡ̶a icota mowidi anodinanatigi me ɡ̶odacilodi, codaa icota meliodi anodi miniɡ̶ina anoyeloɡ̶oditedibece Aneotedoɡ̶oji lowooko, pida niwitakaɡ̶a. Codaa owote ɡ̶odoxiceɡ̶etedi anoikee loniciwaɡ̶a, odoletibige moninaaletiniwace niɡ̶ina oko Aneotedoɡ̶oji ane iolatedicoace me nepilidi, odineetiogi doɡ̶oyakadi moninaaletiniwace. \v 25 Atacolitiwaji! Igaataɡ̶a jao ɡ̶abodigi maleediɡ̶icotalo niɡ̶icoa nawikodico. \p \v 26 Niɡ̶ina nigodi, ‘Digawinitiwaji! Niɡ̶ijoa ane niiɡ̶e Aneotedoɡ̶oji etidoa midi nipodigi ane yadilo ane diɡ̶ica niɡ̶eladimigipi.’ Jinaɡ̶a domeɡ̶emii! Oɡ̶oa, domigetaɡ̶a niɡ̶ina nigodi, ‘Etiniwa dinaɡ̶aditedini digoina liɡ̶eladi’, jinaɡ̶a domaɡ̶a iwaɡ̶atitiwaji. \v 27 Igaataɡ̶a Ee, Ǥoneleegiwa ane jicoɡ̶otibigimece ditibigimedi, nigicota me idinikee, micataɡ̶a niɡ̶ina nalebepaɡ̶a ane ídi digoida ditibigimedi, dalebepe digoida nigoi nigepaa ane diiticogi aligeɡ̶e me dalimeti. \v 28 Igaataɡ̶a jowooɡ̶otaɡ̶a ane diɡ̶etigi anigidi émeɡ̶egi, leeɡ̶odi opoedi. \s1 Lanokegi Jesus, Ǥoneleegiwa ane icoɡ̶otibigimece ditibigimedi \r (Marcos 13.24-27; Lucas 21.25-28) \p \v 29 Nige leecawaanigi me ixomaɡ̶atedijo niɡ̶icoa nawikodico, odaa aligeɡ̶e ipe, codaa epenai aɡ̶alee datale. Yotetitedi enitedini, icoɡ̶otedibigimece ditibigimedi, odaa Aneotedoɡ̶oji ja itineɡ̶e niɡ̶ica loniciwaɡ̶a ditibigimedi. \v 30 Odaa Aneotedoɡ̶oji jaɡ̶aɡ̶a ikee ganigica digoida ditibigimedi, ane ikee naɡ̶a limedi me dinikee niɡ̶ijoa Ǥoneleegiwa ane icoɡ̶otedibigimece ditibigimedi. Odaa inatawece oko niɡ̶ina iiɡ̶o doitibigiwaji, codaa agecaɡ̶alodipi nigonadi niɡ̶ica ane ikee Aneotedoɡ̶oji digoida ditibigimedi. Codaa inatawece oko onadi niɡ̶ijoa Ǥoneleegiwa ane icoɡ̶otedibigimece ditibigimedi nige limedi menagi, niotedinece lolaadi. Nigenagi, nadeegi epaa loniciwaɡ̶a, codaa datale liciagi Aneotedoɡ̶oji. \v 31 Odaa ja iiɡ̶e niaanjotedi, odaa inatawece oko owajipata layaageɡ̶egi aca goloneeta. Odaa aanjotedi joɡ̶odigoteloco inoatawece ane liwailidi iiɡ̶o, oyatecoɡ̶otee inatawece oko Aneotedoɡ̶oji ane iolatedicoace me nepilidi, anilaagiteloco inatawece iiɡ̶o. \s1 Ica ane ɡ̶odiiɡ̶axitece fiigoigo \r (Marcos 13.28-31; Lucas 21.29-33) \p \v 32 Atacolitece ane ɡ̶odiiɡ̶axitece libatadi fiigo. Niɡ̶ina naɡ̶a dione libiwedi, ina laamotiidi naɡ̶a nokoloɡ̶o, odaa joɡ̶owooɡ̶otitiwaji naɡ̶a nipegi me dioneteloco nipodigi. \v 33 Jiɡ̶idaaɡ̶ee niganatitiwaji micota niɡ̶ida anejita, odaa joɡ̶owooɡ̶oti me daɡ̶alee eliodi ɡ̶animedi, odaa jeɡ̶enagi niɡ̶icoa nawikodico. \v 34 Ejitaɡ̶awatiwaji anewi. Niɡ̶ica oko ane newiɡ̶a niɡ̶icoa nokododi oixomaɡ̶ateetedijo icoatawece niɡ̶icoa nawikodico anenagi. \v 35 Ditibigimedi codaa me iiɡ̶o icota me ma, pida yotaɡ̶a biɡ̶idioka limedi midiwa, codaa icota micotece ane igegi. \s1 Ica noko nige dopitedijo Jesus \r (Marcos 13.32-37; Lucas 17.26-30, 34-36) \p \v 36 Aɡ̶ica ane yowooɡ̶odi niɡ̶ica noko oteɡ̶exaaɡ̶aɡ̶a naɡ̶aca lakata nige janagitace. Oteɡ̶exaaɡ̶aɡ̶a aanjotedi digoida ditibigimedi aɡ̶oyowooɡ̶odi, oteɡ̶exaaɡ̶aɡ̶a Ee, Lionigi Aneotedoɡ̶oji. Pida iniokiniwateda Aneotedoɡ̶oji ane Eiodi baɡ̶a yowooɡ̶odi. \v 37 Ee, Ǥoneleegiwa ane jicoɡ̶otibigimece ditibigimedi, nige janagi, anee me newiɡ̶a niɡ̶ica oko liciagi niɡ̶ijo jotigide niɡ̶ica oko malee yewiɡ̶a Noé. \v 38 Igaataɡ̶a maleediɡ̶ica abooɡ̶o-ninyoɡ̶odi niɡ̶ica oko niodaɡ̶a, nacipaɡ̶a, nadonaɡ̶a, codaa moyajigo lionigipi moyadoneɡ̶e neɡ̶epaaɡ̶icota noko niɡ̶ijo Noé naɡ̶a dakatiwece etogo-nelegi. \v 39 Odaa niɡ̶ijo oko aɡ̶oyowooɡ̶odi niɡ̶ica anicota me ninyaagi, neɡ̶epaaɡ̶icota menagi abooɡ̶o-ninyoɡ̶odi, odaa ijotawece oceɡ̶egipi. Jiɡ̶idaaɡ̶ee lakataɡ̶a niɡ̶ica oko nige nipegi me idopitijo, Ee, Ǥoneleegiwa ane jicoɡ̶otibigimece ditibigimedi. \v 40 Niɡ̶ica noko iniwataale ɡ̶oneleegiwadi odibateloco nipodigi. Odaa aanjotedi onidateci oyadeegi, ideɡ̶eledi baɡ̶a nenyaɡ̶ati. \v 41 Iniwataale iwaalepodi oyojogo leyeema. Odaa aanjotedi oyadeegi onaniteci, pida aniaaɡ̶eledi baɡ̶a nenyaɡ̶atini. \p \v 42 Enice adinenyaɡ̶atitiwaji! Igaataɡ̶a aɡ̶owooɡ̶oti niɡ̶ica noko nigeno Ǥaniotagodi. \v 43 Ajawienatakanaɡ̶a niɡ̶ina ane nebi diimigi daɡ̶a yowooɡ̶odi noko micotio oliceɡ̶egi, daɡ̶a yowooɡ̶odi taɡ̶a dinowedi agotaɡ̶a ika oliceɡ̶egi me yawime nibaloote me dakatio. \v 44 Enice adinenyaɡ̶atitiwaji! Igaataɡ̶a Ee, Ǥoneleegiwa ane jicoɡ̶otibigimece ditibigimedi, janagi niɡ̶ica noko maleedaɡ̶anibeoonitege me janagi. \s1 Ica nimeedi aneo ane iiɡ̶eta necalailegi icaaɡ̶ica eledi ane deɡ̶eo \r (Lucas 12.41-48) \p \v 45 Odaa ica niotagi aninoa lixaketedi, anoyakadi monakato, joaniɡ̶ijaaɡ̶ijo niɡ̶ijo ane yajigota niotagodi me dowediteloco eletidi liotaka. Yajigotiogi anoyeligo niɡ̶idiwa eletidi niimetedi ditibigimedi lakata. \v 46 Niɡ̶ijo niotagi eliodi me ninitibece nigenota necalailegi leeɡ̶odi meo ane iɡ̶enaɡ̶a. \v 47 Ejitaɡ̶awatiwaji anewi. Niɡ̶ini niotagodi icota me yajigota niɡ̶ijo limeedi me doweditelogo idiwatawece ane nepilidi. \v 48 Pida niɡ̶ijo nimeedi anoyajigota me nowienaɡ̶anaɡ̶a niginiɡ̶ina ane beyagi, odaa meetibige le, ‘Iniotagodi leegi nige dopitijo.’ \v 49 Oditaɡ̶a nalaketiniwace lokaaɡ̶etedi me niba, ligiiwepodi codaa lacipaɡ̶awepodi niɡ̶inoa acipaɡ̶aɡ̶a. \v 50 Odaa niɡ̶ini niotagodi dopitijo niɡ̶ica noko maleedaɡ̶a nibeotege, codaa me naɡ̶aca lakata me daɡ̶a eetibige niɡ̶ijo liotagi. \v 51 Odaa niɡ̶ijo niotagodi niwiigitibige, odaa eote lawikodigi liciagi lawikodigi niɡ̶ina anokowo me libinienigipi. Odaa niɡ̶ica oko nacaagaɡ̶ateloco codaa moyacigice lowe leeɡ̶odi lawikodico. \c 25 \s1 Jesus yatemati natematigigi ica deez awicijipi \p \v 1 Niɡ̶ica noko nige janagi me jiiɡ̶e inoatawece, digawini ane jiciaceeketege. Jiciaceeketege deez awicijipi ane nodenigipi migotibeci ica lalokegi nadoneɡ̶egi, noɡ̶odibatalo loledaɡ̶axiidi, odaa jiɡ̶igotibeci odakapetege niɡ̶ijo ane wado. \v 2 Ciinco niɡ̶idi awicijipi yetoledi, pida icoa eletidi ciinco baɡ̶a niwaxinaɡ̶anaɡ̶a. \v 3 Niɡ̶icoa yetoledi oyadeegi loledaɡ̶axiidi, pida aɡ̶oyadeegi lajidi. \v 4 Pida niɡ̶ijo awicijipi ane niwaxinaɡ̶anaɡ̶a boɡ̶oyadeegi loledaɡ̶axiidi me nolee codaa ida najidi ane iiɡ̶otice. \v 5 Niɡ̶ijo ane wado naɡ̶a dinopaɡ̶adi meno, odaa ijotawece nibaciɡ̶ateloco, odaa ja niotaɡ̶a. \p \v 6 Naɡ̶a liwigo-enoale jiɡ̶ida ica ane dapaawe, onee, ‘Digawinitege! Niɡ̶ijo ane wado jeɡ̶eno, anagi akapetetegetiwaji!’ \v 7 Odaa ijotawece niɡ̶ijo awicijipi ja niwoditibigiwaji, odaa joɡ̶oyalegi loledaɡ̶axiidi. \v 8 Odaa niɡ̶ijo awicijipi yetoledi moditiogi niɡ̶ijo ane niwaxinaɡ̶anaɡ̶a, ‘Ǥodedianeɡ̶egodi okateciɡ̶ida ɡ̶anajidi, igaataɡ̶a ɡ̶odoledaɡ̶axiidi ja dineliotedini.’ \v 9 Odaa niɡ̶ijo awicijipi ane niwaxinaɡ̶anaɡ̶a joɡ̶oniniɡ̶odi, moditiogi, ‘Aɡ̶ica ɡ̶onimaweneɡ̶egi! Aɡ̶eliodi ɡ̶onajidi, aɡ̶abo-oo me joweenaɡ̶ataɡ̶adomitiwaji. Emiitiwaji manitaɡ̶a oojetekaxi, anoojeteeta ɡ̶anajidi!’ \v 10 Odaa niɡ̶ijo awicijipi yetoledi jiɡ̶igotibeci odinoojetetigi najidi. Odaa aniɡ̶ica me dopitijo, neɡ̶eno niɡ̶ijo ane wado. Niɡ̶ijo awicijipi ane niwaxinaɡ̶anaɡ̶a baanaɡ̶a nigomaɡ̶a, odaa joɡ̶odiotiwece niɡ̶ijo ane wado midi lalokegi nadoneɡ̶egi. Odaa epoagi ja dinoxoco. \p \v 11 Niɡ̶idiaaɡ̶idi jeɡ̶enotibeci niɡ̶ijo eledi awicijipi, odaa ja napaawaɡ̶ateloco, modi, ‘Ǥoniwa-aagodi! Ǥoniwa-aagodi! Omokenitoɡ̶odomi epoagi!’ \v 12 Pida naɡ̶a niniɡ̶odi niɡ̶ijo ane wado, meetiogi, ‘Ejitaɡ̶awatiwaji anewi. Niɡ̶ida mee aɡ̶akaami yowooɡ̶otagipi.’” \p \v 13 Odaa meetediogi Jesus, “Enice adinowetitiwaji! Igaataɡ̶a aɡ̶owooɡ̶otitiwaji niɡ̶ica noko oteɡ̶exaaɡ̶aɡ̶a naɡ̶aca lakata nige idopitijo Ee, Ǥoneleegiwa ane jicoɡ̶otibigimece ditibigimedi.” \s1 Natematigigi icoa itoatadiɡ̶ida niimetedi \r (Lucas 19.11-27) \p \v 14 Odaa Jesus eɡ̶idaa diitigi me dotaɡ̶a, meetediogi, “Digawini ane jiciaceeketege nige janagi me jiiɡ̶e inoatawece. Jiciaceeketege ica ɡ̶oneleegiwa ane diniwiajeticogi ditigedi. Odaa maleedaɡ̶a noditice, jeɡ̶eniditiogi liimetedi, odaa ja yajigotiogi modoweditelogo ane nepilidi. \v 15 Ica odoejegi yajigota ciinco jaaco nolee beexotedi oolo, ica eledi baɡ̶a yajigota itoataale jaaco nolee beexotedi oolo, ica eledi baɡ̶a yajigota onadateci jaaco. Eote niɡ̶ida anigotiogi leeɡ̶odi yowooɡ̶odi onidateci limeedi ida epaa lixakedi adiniciamico. Odaa niɡ̶idiaaɡ̶idi ja diniwiaje. \v 16 Aɡ̶ica daɡ̶a leegi niɡ̶ijo ane dibatege ciinco jaacotedi ja ibake niɡ̶ijoa dinyeelo meo nigaanye. Odaa ja dinigaanyetece eletidi ciinco jaacotedi dinyeelo. \v 17 Niɡ̶ijo nimeedi ane dibatege itoataale jaacotedi jaɡ̶aɡ̶a ibake niɡ̶ijoa dinyeelo, odaa ja dinigaanyetece eletidi itoataale jaaco nolee beexotedi oolo. \v 18 Pida niɡ̶ijo ane dibatege onadateci jaaco baɡ̶a naligitini, odaa jiɡ̶idaaɡ̶igota naɡ̶ajo jaaco ane nolee beexotedi oolo, jiɡ̶idaa nimaweneɡ̶egi me yaɡ̶aditedini me yotete ninyeelo necalailegi. \p \v 19 Igaanaɡ̶a ixomaɡ̶atedijo owidi nokododi, niɡ̶ijo niotagodi niɡ̶ijoa niimetedi ja dopitijo, odaa ja ilakidetedini naalewe. \v 20 Niɡ̶ijo nimeedi ane dibatege ciinco jaaco beexo niɡ̶icotio, ja yopilaɡ̶adi niɡ̶ijoa dinyeelo ane dibatege, codaa iwaɡ̶ateetece eletidi ciinco jaacotedi ane dinigaanyetece. Odaa mee, ‘Iniotagodi, geme anajicitediwa ciinco jaaco nolee beexotedi oolo. Odaa inigaanyetece eletidi ciinco jaacotedi dinyeelo. Digawini, etinoa idiwatawece!’ \v 21 Odaa niɡ̶ijo niotagodi meeta, ‘Eliodi mele ɡ̶abakedi! Akaami ɡ̶owotagi anele ane jakataɡ̶a me jinakatonaɡ̶a. Jiɡ̶ikeeni me jakadi me ɡ̶adinakatonitema niɡ̶ina anokateciɡ̶ini. Natigide ɡ̶adixomitio madowetiteloco niɡ̶ina aneliodi. Anagi, akaami inikaɡ̶awa!’ \p \v 22 Niɡ̶ijo niotagi ane dibatege itoataale jaaco beexotedi jaɡ̶aɡ̶icotio, odaa mee, ‘Iniotagodi, geme anajicitediwa itoataale jaaco beexotedi oolo, odaa inigaanyetece eletidi itoataale jaaco dinyeelo. Digawini, etinoa idiwatawece!’ \v 23 Odaa niɡ̶ijo niotagodi jeɡ̶eeta, ‘Eliodi mele ɡ̶abakedi! Akaami niotagi anele ane jakataɡ̶a me jinakatonaɡ̶a. Jiɡ̶ikeeni me jakadi me ɡ̶adinakatonitema niɡ̶ina anokateciɡ̶ini. Natigide ɡ̶adixomitio me iiɡ̶eni anowidi. Anagi, akaami inikaɡ̶awa!’ \p \v 24 Niɡ̶idiaaɡ̶idi jaɡ̶aɡ̶eno niɡ̶ijo niotagi ane dibatege onadateci jaaco dinyeelo, odaa mee, ‘Iniotagodi, jowooɡ̶odi makaami ɡ̶oneleegiwa ane dakake laaleɡ̶ena, odaa idoitaɡ̶awa. Anoteci codaa matecoɡ̶oteeni niɡ̶ina ane daɡ̶a ɡ̶atanigijegi. \v 25 Joaniɡ̶idaa leeɡ̶odi me idoi, odaa jeɡ̶ejigo, jaɡ̶aditedini niɡ̶ijoa ɡ̶aninyeelo, inaligitedini. Digawini, etinoa ɡ̶aninyeelo!’ \p \v 26 Odaa niɡ̶ijo necalailegi jeɡ̶eeta, ‘Akaami niɡ̶ica nimeedi ane beyagi codaa me nigojigo! Menitiwa me ee ɡ̶oneleegiwa ane dakake laaleɡ̶ena, codaa me inopilaɡ̶aditedio ane daɡ̶a yawodigijedi, codaa me jatecoɡ̶otee ane daɡ̶a eyanigijedi. \v 27 Odaa akaami daɡ̶aleeɡ̶aɡ̶a ixomitiwece baanco ininyeelo, daɡ̶anagawini jibatege ininyeelo codaa me lionaɡ̶a naɡ̶a idopitijo.’ \v 28 Odaa niɡ̶ijo necalailegi meetiogi icoa eletidi liotaka, ‘Abaatege ninyeelo, odaa ajicita niɡ̶ijo anidiwa deez nijaaco dinyeelo! \v 29 Igaataɡ̶a jajigota caticedi niɡ̶ijo anidiwa nepilidi, odaa jeɡ̶epaanaɡ̶a owidi ane nepilidi. Pida niɡ̶ijo ane diɡ̶ica nebi, jibanootece, codaa niɡ̶inoa anokateciɡ̶inoa ane nepilidi eletidi jibanootece. \v 30 Natigide okoleniticogi niɡ̶ini niotagi ane diɡ̶ica aneletema digoida wetice midi nexocaɡ̶a ane lawikodadi oko. Odaa jiɡ̶idiaaɡ̶i oko me nacaagaɡ̶ateloco codaa moyacigice lowe leeɡ̶odi lawikodico.’ \s1 Aneotedoɡ̶oji icota me iwi anigotediogi oko codaa me iloikatidi \p \v 31 Ee, Ǥoneleegiwa ane jicoɡ̶otibigimece ditibigimedi, janagi me Ee inionigi-eliodi, ixigaɡ̶awepodi iniaanjotedi. Nige janagi, idicoteloco baanco ɡ̶oneɡ̶e me jiiɡ̶e codaa me jiwi anejigota niɡ̶ina oko leeɡ̶odi loenataka. \v 32 Odaa inatawece oko minoataɡ̶a digawinitelogo ane latopaco noiigi yatecoɡ̶o yodoe. Odaa jiolaticoace oko micataɡ̶a niɡ̶ina nowienoɡ̶odi waxacocoli me iomaɡ̶aditege waxacocoli, waxigidatedi. \v 33 Odaa idejate niɡ̶ina oko ane iɡ̶enaɡ̶atibigiwaji ane jiciaceeketege lapo waxacocoli iwai ibaaɡ̶adi, odaa niɡ̶ina oko abeyacaɡ̶aɡ̶a ane jiciaceeketege waxigida baɡ̶a ideja inimagijegi. \v 34 Odaa Ee, ane Ee inionigi-eliodi, ejitiogi niɡ̶idi ane idei ibaaɡ̶adi, ‘Anagitiwaji ane ɡ̶adibinieni Eiodi! Anakaatiobece miniwataɡ̶a Eiodi, miditaɡ̶a ane ilakidetedaɡ̶adomitiwaji maleediɡ̶icatibige me yoe niɡ̶ina iiɡ̶o. \v 35 Aneotedoɡ̶oji ɡ̶adibinienitetiwaji leeɡ̶odi niɡ̶ijo me idigicile, odaa adedianitece ane jeligo. Niɡ̶ijo me ideloadi ecibi, odaa ja adacipeɡ̶eni ninyoɡ̶odi. Niɡ̶ijo me iciagi niɡ̶ina icoɡ̶egi, odaa ele mabaatigitiwaji ɡ̶adiɡ̶eladi. \v 36 Niɡ̶ijo me daɡ̶adiaaɡ̶ica yowoodaɡ̶agi, odaa jaɡ̶adinixomeɡ̶eni. Niɡ̶ijo me jeelotika, odaa jaɡ̶anootiwatiwaji madaxawani. Codaa niɡ̶ijo me idiniwilo, odaa jaɡ̶adaliitiwatiwaji.’ \p \v 37 Odaa niɡ̶idi oko aneletibigiwaji etidige, moditiwa, ‘Ǥoniotagodi, igaatigi ica me ɡ̶adateɡ̶egi manigicile, odaa ja jajicaɡ̶ataɡ̶awa anelici, codaa igaatigi ica me ɡ̶adeloati ecibi, odaa ja jajicaɡ̶ataɡ̶awa ninyoɡ̶odi? \v 38 Igaatigi ica me ɡ̶adateɡ̶egi me ɡ̶adiciagi icoɡ̶egi, odaa ele me jibaɡ̶ataɡ̶agi catiwedi ɡ̶odiɡ̶eladi? Codaa igaatigi ica me ɡ̶adateɡ̶egi me diɡ̶icoa ɡ̶adowoodi, odaa ja ɡ̶adinixomeɡ̶eneɡ̶egi? \v 39 Codaa igaatigi ica me ɡ̶adateɡ̶egi me eelotikani, odaaɡ̶ejoɡ̶otaɡ̶awa me ɡ̶adaxawaneɡ̶egi? Codaa igaatigi ica me ɡ̶adateɡ̶egi madiniwilo, odaa ja idaliiɡ̶ataɡ̶awa?’ \v 40 Odaa nige jigidi, ejitiogi, ‘Ejitaɡ̶awatiwaji anewi. Niɡ̶ijo maxawanitiwaji niɡ̶ijo ane daɡ̶axa me iwikodadipi liwigotigi inioxoadipi, micataɡ̶a daanteɡ̶emaɡ̶a aniɡ̶iwaatici.’ \p \v 41 Odaa Ee, ane Ee inionigi-eliodi, ejitiogi niɡ̶ijo ane idei iwai inimagijegi, ‘Adeteceniticetiwaji, anakaami laagetedipi Aneotedoɡ̶oji! Emiitiwaji minitaɡ̶a noledi ane yoetetema Aneotedoɡ̶oji diaabo idiaa niwicidi abeyacaɡ̶aɡ̶a! \v 42 Aneotedoɡ̶oji yelatedaɡ̶adomi leeɡ̶odi niɡ̶ijo me idigicile, aɡ̶anajicitiwa ane jeligo. Niɡ̶ijo me ideloadi ecibi, aɡ̶anajicitiwa ninyoɡ̶odi me jacipe. \v 43 Niɡ̶ijo me iciagi niɡ̶ina icoɡ̶egi, aɡ̶ele mabaatigitiwaji catiwedi ɡ̶adiɡ̶eladi. Niɡ̶ijo me daɡ̶adiaaɡ̶ica yowoodaɡ̶agi, aɡ̶ica daɡ̶a adinixomeɡ̶eni. Niɡ̶ijo me jeelotika codaa niɡ̶ijo me idiniwilo, aɡ̶ica daɡ̶adaliitiwatiwaji.’ \p \v 44 Odaa etidige, moditiwa, ‘Ǥoniotagodi, igaatigi naɡ̶a ɡ̶adateɡ̶egi manigicile, codaa me ɡ̶adeloati ecibi? Igaatigi ica me ɡ̶adateɡ̶egi me ɡ̶adiciagi icoɡ̶egi, codaa me diɡ̶icoateda ɡ̶adowoodi, oɡ̶oa migetaɡ̶a eelotikani, oɡ̶oa migetaɡ̶a madiniwilo, odaa aɡ̶adaxawaneɡ̶egi?’ \v 45 Odaa ejitiogi, Ee, ane Ee inionigi-eliodi, ‘Ejitaɡ̶awatiwaji anewi. Niɡ̶ijo me daɡ̶a axawanitatiwaji niɡ̶ina oko iwikodadipi, odaa micataɡ̶a me daɡ̶a adaxawani.’ \v 46 Odaa niɡ̶idi oko igotibeci miditaɡ̶a ane lawikodadi oko, aneitice nawikodigi ane diɡ̶ica liniogo, leeɡ̶otedi libeyaceɡ̶eco. Pida niɡ̶ina oko ane iɡ̶enaɡ̶atibigiwaji biɡ̶idioka limedi me newiɡ̶a miniwataɡ̶a Aneotedoɡ̶oji.” \c 26 \s1 Icoa lacilodi noiigi judeu dinilakidetiwage moyeloadi Jesus \r (Marcos 14.1-2; Lucas 22.1-2; João 11.45-53) \p \v 1 Niɡ̶ijo naɡ̶a nigotedini Jesus me yalaɡ̶ate idiwatawece niɡ̶ijoa niiɡ̶axinaɡ̶aneɡ̶eco, odaa meetediogi niɡ̶ijo anodiotibece, \v 2 “Joɡ̶owooɡ̶otitiwaji aniaditibige itoataale nokododi, odaa ja nakatio nalokegi ‘Páscoa’. Odaa jiɡ̶icota metidajigo metidototeloco nicenaɡ̶anaɡ̶ate metideloadi, Ee, Ǥoneleegiwa ane jicoɡ̶otibigimece ditibigimedi.” \p \v 3 Odaa ja yatecoɡ̶o niɡ̶ijo anoiiɡ̶e sacerdotitedi, ijaaɡ̶ijo anodiiɡ̶axinaɡ̶atece lajoinaɡ̶aneɡ̶eco Moisés, icaaɡ̶icoa laxokodi lacilodi judeutedi. Yatecoɡ̶otibigiwaji minitaɡ̶a liɡ̶eladi-nelegi niɡ̶ijo lacilo-sacerdotitedi, anodita Caifás. \v 4 Odaa joɡ̶odinotaɡ̶aneɡ̶etigi ane nimaweneɡ̶egi moniwilo Jesus codaa odinotaɡ̶aneɡ̶etigi moyeloadi me diɡ̶ica ane yowooɡ̶odi niɡ̶idi noiigi-nelegi. \v 5 Pida modi, “Ajakataɡ̶a daɡ̶a jibaɡ̶atalo niɡ̶ina malee nalooɡ̶o ade jaoɡ̶a magecaɡ̶alodipi niɡ̶ina noiigi codaa ade jaoɡ̶a metiɡ̶odideleɡ̶e.” \s1 Aca iwaalo yadotelogo Jesus ica nadokojegi \r (Marcos 14.3-9; João 12.1-8) \p \v 6 Niɡ̶ijo Jesus midiaaɡ̶ite manitaɡ̶a nigotakawaana ane liboonaɡ̶adi Betânia, liɡ̶eladi Simão ane nikoxeedi me “Dawace-lolaadi”, \v 7 jiɡ̶icotalo ajo iwaalo ane yadeegi aca naɡ̶aaɡ̶axi, wetiɡ̶a anodita “alabastro”. Naɡ̶ajo naɡ̶aaɡ̶axi nolee ladokojegi ane dakake loojedi, anoibake moyatita lolaadi émeɡ̶egi. Niɡ̶ijo Jesus naɡ̶a dawaketedeloco nameeja maniodi, odaa naɡ̶ajo iwaalo ja yadotedeloco ladokojegi lacilo. \v 8 Niɡ̶ijo anodiotibece noɡ̶onadi, ja neliɡ̶ideeɡ̶a, odaa ja dinige, modi me dinotaɡ̶aneɡ̶etiwage, “Igaamee ada iwaalo me yaaɡ̶adi ida nadokojegi? \v 9 Daɡ̶aleeɡ̶aɡ̶a eyaa niɡ̶ida nadokojegi me yakakaɡ̶adi loojedi, oditaɡ̶a iboo ninyeelo me yaxawatiogi madewetedipi.” \p \v 10 Jesus yowooɡ̶oditediwe lowoogo, odaa meetediogi, “Igame leeɡ̶odi ina malomeɡ̶eni ada iwaalo leeɡ̶odi ida aneo? Eotomi niɡ̶ida ane daɡ̶axa me libinienigi. \v 11 Igaataɡ̶a niɡ̶ina madewetedipi idioka limedi mina makaamitaɡ̶atiwaji, pida Ee baadiɡ̶idioka limedi minaaɡ̶ejo makaamitaɡ̶atiwaji. \v 12 Niɡ̶ijo me yadoteloco yolaadi niɡ̶ijo ladokojegi, ja ideyaɡ̶aditema nigetidaligitini. \v 13 Ejitaɡ̶awatiwaji anewi. Niɡ̶ina oko moyeloɡ̶oditedibece nibodicetedi anele okanicodaaɡ̶ica aneitice niɡ̶ina iiɡ̶o, oyatemati niɡ̶ina monalaɡ̶atibige niɡ̶ida loenatagi naɡ̶ada iwaalo.” \s1 Judas dinilakidetege niɡ̶ijoa lacilodi judeutedi neloɡ̶ododipi Jesus \r (Marcos 14.10-11; Lucas 22.3-6) \p \v 14 Niɡ̶idiaaɡ̶idi onijoteci niɡ̶ijo dooze anodiotibece, niɡ̶ijo ane liboonaɡ̶adi Judas Iscariotes, jiɡ̶igo yotaɡ̶aneɡ̶e niɡ̶ijo anoiiɡ̶e sacerdotitedi. \v 15 Odaa meetiogi, “Igametaɡ̶a liwokodi madedianitiwaji, daɡ̶a jajigotedaɡ̶awa Jesus?” Odaa joɡ̶onilaɡ̶adi triinta beexotedi, moyedia. \v 16 Ijaaɡ̶ijoa niɡ̶ijoa nokododi, Judas ja doletibige nimaweneɡ̶egi me yajigo Jesus. \s1 Jesus ijaaɡ̶ijo niɡ̶ijo anodiotibece oyeligo liweenigi Páscoa \r (Marcos 14.12-21; Lucas 22.7-14, 21-23; João 13.21-30) \p \v 17 Noɡ̶odoejegi noko nalokegi anodita “Paon ane diɡ̶ica labookojegi”, odaa niɡ̶ijo anodiotibece Jesus joɡ̶odiitalo, odaa joɡ̶oige, moditalo, “Igamemaani mejonaɡ̶a me joenaɡ̶a ɡ̶oweenigi me Páscoa?” \v 18 Odaa ja niniɡ̶odi, meetediogi, “Emiitiwaji nigotaɡ̶a, oleetibige jiɡ̶icaa ɡ̶oneleegiwa, odaaɡ̶enita, ‘Ǥoniiɡ̶axinoɡ̶odi mee, “Jiɡ̶icota noko Aneotedoɡ̶oji ane nibikotatedomi. Jeligo liweenigi Páscoa me igiiwepodi anoniotibici digoina ɡ̶adiɡ̶eladi.” ’” \v 19 Niɡ̶ijo anodiotibece joɡ̶owo ane iiɡ̶ete Jesus, odaa joɡ̶oyoe liweenigi Páscoa. \p \v 20 Igaanaɡ̶a enoale, Jesus ijaaɡ̶ijo niɡ̶ijo anodiotibece ja nicotiniwace me niodaɡ̶a. \v 21 Eɡ̶idaaɡ̶ee me niodaɡ̶a, Jesus neɡ̶eetediogi, “Ejitaɡ̶awatiwaji anewi. Ini niɡ̶ina akaamitiwaji ane idajigotiogi ineloɡ̶ododipi.” \v 22 Odaa eliodi magecaɡ̶alodipi, odaa oninitecibeci ige, meetalo, “Iniotagodi, manige emeɡ̶ee ane ɡ̶adajici?” \v 23 Odaa ja niniɡ̶odi, meetediogi, “Niɡ̶ini ane jibotege me jititinigi liwagedi inipaon, joaniɡ̶iniaa idajigo. \v 24 Aneotedoɡ̶oji lotaɡ̶anaɡ̶axi akaa yalaɡ̶ata Ee, Ǥoneleegiwa ane jicoɡ̶otibigimece ditibigimedi me ideleo. Pida nagoodi niɡ̶ina ɡ̶oneleegiwa ane idajigotiogi ineloɡ̶ododipi, igaataɡ̶a Aneotedoɡ̶oji ewi me iloikatidi. Domaɡ̶a daɡ̶axa mele daaditiɡ̶ica menitini niɡ̶ini ɡ̶oneleegiwa!” \v 25 Odaa Judas, niɡ̶ijo ane yajigo Jesus, jaɡ̶aɡ̶a ige, meetalo, “Iniiɡ̶axinoɡ̶odi, manige emaɡ̶a ɡ̶adajici?” Odaa Jesus jeɡ̶eeteta, “Adomaɡ̶a leeditibige madigee!” \s1 Anodaaɡ̶ejinaɡ̶a niɡ̶ina ɡ̶odalaɡ̶atibige lemeɡ̶egi Jesus \r (Marcos 14.22-26; Lucas 22.15-20; 1 Coríntios 11.23-25) \p \v 26 Eɡ̶idaaɡ̶ee me niodaɡ̶a, Jesus ja dibate ijo paon, odaa diniotagodetedibigimece Aneotedoɡ̶oji. Odaa ja inoke me yajigotediogi niɡ̶ijo anodiotibece, odaa meetediogi, “Abaatege, odaa elici niɡ̶idi paon! Ane micataɡ̶a daɡ̶a yolaadi.” \v 27 Niɡ̶idiaaɡ̶idi ja dibate ajo goopa ane nolee viinyo, odaa ja diniotagodetedibigimece Aneotedoɡ̶oji. Odaa jaɡ̶aɡ̶a yajigotediogi niɡ̶ijo anodiotibece naɡ̶ajo goopa, meetediogi, “Acipeta akaamitawecetiwaji! \v 28 Igaataɡ̶a niɡ̶ida viinyo micataɡ̶a daɡ̶a yawodi ane inadooɡ̶odi, jaotibige Aneotedoɡ̶oji mida gela nimaweneɡ̶egi me dinilakidetetege niɡ̶ina oko. Odaa natigide Aneotedoɡ̶oji yakadi me iwilegi libeyaceɡ̶eco inatawece oko. \v 29 Ejitaɡ̶awatiwaji anewi. Me daɡ̶adiaa jacipe daɡ̶akaami igiiwepoditece niɡ̶ida viinyo. Pida jacipeta niɡ̶ica gela viinyo makaami igiiwepodi nige jatecoɡ̶ojoɡ̶o miditaɡ̶a niɡ̶idi anejonaɡ̶a ane laɡ̶ajegitetema Aneotedoɡ̶oji loiigi.” \v 30 Odaa niɡ̶idiaaɡ̶idi joɡ̶odigaanaɡ̶atibigimece Aneotedoɡ̶oji. Odaa jiɡ̶igotibeci minitaɡ̶a Lojotaɡ̶adi Oliveira. \s1 Jesus ibodicaxi Pedro \r (Marcos 14.27-31; Lucas 22.31-34; João 13.36-38) \p \v 31 Odaa Jesus meetediogi, “Niɡ̶ina enoale akaamitawecetiwaji adalati moka eetece, igaataɡ̶a Aneotedoɡ̶oji lotaɡ̶anaɡ̶axi yalaɡ̶ata ane ligegi Aneotedoɡ̶oji, niɡ̶ijo mee, ‘Jeloadi nowienoɡ̶odi waxacocoli, odaa idiwatawece niwaxacocoli ilaagitedibece.’ \v 32 Pida nige idewiɡ̶atace, odaa ejigo idinewade miditaɡ̶a nipodigi Galiléia.” \v 33 Pida Pedro naɡ̶a niniɡ̶odi, meetalo, “Icaaɡ̶ica niginatawece etiɡ̶adalati, pida ee baadaɡ̶a ɡ̶adalati.” \v 34 Odaa Jesus meeteta, “Ejitaɡ̶awa anewi. Niɡ̶ina enoale, aniɡ̶icatibige daɡ̶a anoe okoɡ̶okoodi, odaa niɡ̶ida makaami itoatadiɡ̶ida meni me daɡ̶adowooɡ̶oti.” \v 35 Pedro meetalo, “Icaaɡ̶ica nige leeditibige makaami yemaɡ̶awa, pida baadaɡ̶a adakatiwece yacilo deɡ̶eji me daɡ̶a ɡ̶adowooɡ̶oti.” Odaa ijotawece niɡ̶ijo eledi anodiotibece idaɡ̶aɡ̶a oyatigi ligegi. \s1 Jesus igo midiwataɡ̶a enanigijedi “oliveira” ane liboonaɡ̶adi Getsêmani \r (Marcos 14.32-42; Lucas 22.39-46) \p \v 36 Odaa Jesus ja lixigaɡ̶awepodi niɡ̶ijo anodiotibece midiwataɡ̶a icoa enanigijedi “oliveira” anodita Getsêmani. Odaa meetediogi, “Inaaɡ̶anicootetiwaji digoina. Ejigawaanigi digoida odoe jotaɡ̶aneɡ̶e Aneotedoɡ̶oji.” \v 37 Odaa ja yadeegi Pedro me lixigaɡ̶awa ijaaɡ̶ijoa itoataale lionaɡ̶a Zebedeu, João ijaa Tiago. Odaa eliodi Jesus magecaɡ̶alo, codaa eliodi me doɡ̶owikomata. \v 38 Odaa meetediogi, “Eliodi me Ee agecaɡ̶alo codaa jeemitetece mica ina daantaɡ̶a doletibige me ideleo. Inaaɡ̶onitetiwaji digoina codaa adinowetitiwaji.” \p \v 39 Odaa Jesus jiɡ̶igoawaanigi odoe, naɡ̶a yamaɡ̶atedini lokotidi, odaa ja yotaɡ̶aneɡ̶e Aneotedoɡ̶oji, mee, “Eiodi, nige yakadi, jiniɡ̶ikani deɡ̶eliodi me jawikode. Pida ajemaa daɡ̶a jao ane emaɡ̶a jemaa, pida jemaa me jao niɡ̶ina anemaani.” \p \v 40 Niɡ̶idiaaɡ̶idi ja dopitetege niɡ̶ijo itoatadiɡ̶ida anodiotibece, odaa jiɡ̶icotediogi me niotaɡ̶a. Odaa meeteta Pedro, “Agodaɡ̶akati doɡ̶okateciɡ̶iniawaanigi maɡ̶aɡ̶a adinowetitiwaji? \v 41 Adinoweti, codaa otaɡ̶aneɡ̶eni Aneotedoɡ̶oji, bidige aɡ̶ikani madinakatoni leeɡ̶odi ɡ̶adawikodico. Catiwedi ɡ̶adaaleɡ̶enali beɡ̶emaani maniwitici, pida ɡ̶adolaadi aɡ̶ica loniciwaɡ̶a otaɡ̶ateciɡ̶ini.” \p \v 42 Jesus jiɡ̶igotace yotaɡ̶aneɡ̶e Aneotedoɡ̶oji, odaa mee, “Eiodi, nige leeditibige me jixomaɡ̶ateetedijo inoatawece ane yawikodico ane dakake, Ee daɡ̶axa me jemaa mawii anemaani.” \v 43 Odaa ja dopitacetege niɡ̶ijo anodiotibece, odaa icotacediogi me niotaɡ̶a, leeɡ̶odi eliodi liotaɡ̶a, odaa aɡ̶oyakadi me noleticoace. \p \v 44 Odaa ja yoyatace, odaa jiɡ̶igotace yotaɡ̶aneɡ̶e Aneotedoɡ̶oji, odaa yopilaɡ̶ateetedeloco ijaaɡ̶ijo niɡ̶ijo ane ligegite Aneotedoɡ̶oji. \v 45 Niɡ̶idiaaɡ̶idi Jesus ja dopitacetege niɡ̶ijo anodiotibece, odaa meetediogi, “Eɡ̶idaaɡ̶enitiwaji me iote, anigaaxe? Digawini! Jiɡ̶icota lakata Aneotedoɡ̶oji ane nibikotatedomi. Natigide, Ee, Ǥoneleegiwa ane jicoɡ̶otibigimece ditibigimedi, jeɡ̶etidajigotiogi libaaɡ̶adi ɡ̶oneleegiwadi abeyacaɡ̶aɡ̶a. \v 46 Adabititiniwacetiwaji, jopilaɡ̶a! Digawinitege! Jiɡ̶inaa niɡ̶ijo ane idajigotiogi ineloɡ̶ododipi.” \s1 Jesus diniwilo \r (Marcos 14.43-50; Lucas 22.47-53; João 18.3-11) \p \v 47 Jesus eɡ̶idaaɡ̶eeteda me dotaɡ̶a niɡ̶icotalo Judas, niɡ̶ijo ane-diotibece Jesus, lokaaɡ̶etedipi niɡ̶ijo anodiotibece. Odaa Judas lixigaɡ̶awepodi ijo noiigi-nelegi onadeegi nodaajoli-ocaɡ̶atedi inaa laxacoɡ̶onaɡ̶atedi. Niɡ̶ijo anoiiɡ̶e sacerdotitedi ijaaɡ̶ijoa laxokodi lacilodi judeutedi joaneɡ̶epaaɡ̶oimonya niɡ̶ijo noiigi-nelegi. \fig |src="cn01814B.tif" size="span" copy="© 1978 David C. Cook Publishing Co." ref="Mateus 26.47" \fig* \v 48 Niɡ̶ijo ane yajigo Jesus akaa dinilakidetege niɡ̶ica anodaaɡ̶ee me ikee ane diɡ̶etedigi Jesus. Meetiogi, “Niɡ̶ica ane inapicoɡ̶o me idecoaditece, jiɡ̶idaaɡ̶idoa niɡ̶ijoa ɡ̶oneleegiwa anoleetibigetiwaji. Odaaɡ̶aniwiloteda!” \v 49 Niɡ̶ijo Judas niɡ̶icotiogi, ja dowicetelogo Jesus, odaa meetalo, “Ele ɡ̶ocidi, iniiɡ̶axinoɡ̶odi?” Odaa ja napicoɡ̶o. \v 50 Naɡ̶a niniɡ̶odi Jesus, meeteta, “Yokaaɡ̶edi, ageniteloco niɡ̶ica ane ɡ̶abakedi managi!” Odaa joɡ̶ototelogo Jesus, joɡ̶odibatalo moniwilo. \v 51 Pida anigepidiɡ̶ica niɡ̶ijo anodiotibece nixigitice lodaajo-ocaɡ̶ataɡ̶a, odaa ja yakagidi napaaɡ̶ate ane diɡ̶eticogi libaaɡ̶adi liotagi niɡ̶ijo lacilo-sacerdotitedi. \v 52 Pida Jesus meeteta, “Ixomitinece ɡ̶adodaajo ɡ̶anaɡ̶aaɡ̶axi. Igaataɡ̶a niɡ̶ina ane nixigitice lodaajo me didele, aɡ̶oiwoko moyeloadi oyatita nodaajo-ocaɡ̶ataɡ̶a. \v 53 Agodoɡ̶owooɡ̶oti daɡ̶a jemaa me jipokotalo Eiodi, odaa agotaɡ̶a leegi, taɡ̶a niwakatee anigetaɡ̶a liwokodi miili aanjotedi modoweditiloco? \v 54 Pida daɡ̶a idoɡ̶atedicogi libaaɡ̶adi niɡ̶ina ineloɡ̶ododipi, agotiɡ̶icotece niɡ̶ijoa lotaɡ̶a Aneotedoɡ̶oji anoyalaɡ̶atiwa.” \p \v 55 Odaa naɡ̶aca lakata, Jesus meetediogi niɡ̶ijo noiigi-nelegi, “Igame leeɡ̶odi manadeegi inoa ɡ̶adodaajoli-ocaɡ̶atedi inaaɡ̶inoa ɡ̶adaxacoɡ̶onaɡ̶atedi managi adiwilotiwaji? Domige Ee ɡ̶oneleegiwa ɡ̶onematagodi? Niɡ̶ijoa nokododi eliodi me idejotibige minitaɡ̶a Aneotedoɡ̶oji liɡ̶eladi, anei me idicotini odaa jiniiɡ̶axitiniwace noiigi-nelegi, pida aɡ̶adiwilotiwaji. \v 56 Pida natigide inoatawece niɡ̶inoa ɡ̶adoenatakatiwaji eotibige micotece ane diniditeloco Aneotedoɡ̶oji lotaɡ̶anaɡ̶axi moyalaɡ̶atiwa niɡ̶ijo anoyeloɡ̶oditedibece Aneotedoɡ̶oji lowooko.” Odaa ijotawece niɡ̶ijo anodiotibece Jesus joɡ̶oyaladi, jiɡ̶ialetibigiwaji. \s1 Lacilodi judeutedi oiwi anodigotalo Jesus \r (Marcos 14.53-65; Lucas 22.54-55, 63-71; João 18.12-14, 19-24) \p \v 57 Odaa niɡ̶ijo anoniwilo Jesus joɡ̶oyadeegitedicogi minitaɡ̶a diimigi-nelegi liɡ̶eladi Caifás, ane lacilo idiwatawece sacerdotitedi. Jiɡ̶idiaa latecaɡ̶adi niɡ̶ijo anodiiɡ̶axinaɡ̶atece lajoinaɡ̶aneɡ̶eco Moisés, ijaaɡ̶ijoa laxokodi lacilodi judeutedi. \v 58 Pedro diotece Jesus, pida aɡ̶ipegitece. Diotece neɡ̶epaa niogóteloco liɡ̶eladi lacilo-sacerdotitedi. Naɡ̶a dakatio, odaa jiɡ̶idiaa nicotini awatege icoa nowienaɡ̶anadi, yemaa me iwi niɡ̶ica anodigotalo Jesus. \v 59 Niɡ̶ijo anoiiɡ̶e sacerdotitedi ijaaɡ̶ijoa lacilodi judeutedi idiaaɡ̶idiwa icoa lilokaɡ̶awadi iditawece odoletibige me nilaagedi Jesus. Odoletibige oko ane diwitaka anee mica Jesus loenatagi ane beyagi, domoɡ̶owotibige mida ane leeɡ̶odi moyeloadi. \v 60 Pida idaaɡ̶ida meliodi oko awitakaɡ̶aɡ̶a anidiaaɡ̶i miditaɡ̶a, pida aɡ̶ica oteɡ̶exaaɡ̶aɡ̶a itoataale oko ane itiwage liwitakeco niɡ̶ina modotaɡ̶atibige Jesus. Niɡ̶idiaaɡ̶idi jiɡ̶ijoa itoataale ɡ̶oneleegiwadi anototicogi lodoe. \v 61 Odaa modi, “Ijo me jajipaaɡ̶atalo mee, ‘Jakadi me jojiketini Aneotedoɡ̶oji liɡ̶eladi, odaa idabiteɡ̶etacini catiwedi itoatadiɡ̶ida nokododi.’” \p \v 62 Odaa niɡ̶ijo lacilo-sacerdotitedi ja dabiditini, odaa ja ige Jesus, meetalo, “Ida makaami aɡ̶otaɡ̶ani? Niɡ̶idoa itoataale ɡ̶oneleegiwadi migoyeloɡ̶odi anewi ina modakapetaɡ̶agi?” \v 63 Pida Jesus aɡ̶ica anigetiɡ̶ida ligegi. Odaa niɡ̶ijo lacilo-sacerdotitedi meetalo, “Jibake Liboonaɡ̶adi Aneotedoɡ̶oji me ɡ̶adiiɡ̶eni me aneloɡ̶otitoɡ̶owa! Naɡ̶akamaɡ̶akaami icoa Lionigi Aneotedoɡ̶oji, ane niiɡ̶e me ɡ̶odatamaɡ̶ateetetege ɡ̶odaxakawepodi?” \p \v 64 Jesus naɡ̶a niniɡ̶odi, meeteta, “Analiiki ɡ̶agegi, jeɡ̶emeɡ̶ee. Pida ejitaɡ̶awatiwaji nigidiaaɡ̶idi adati nige idopitijo, Ee, Ǥoneleegiwa ane jicoɡ̶otibigimece ditibigimedi. Icota me idicotini liwai libaaɡ̶adi Aneotedoɡ̶oji aneliodi notoetiigi, odaa idaxoditini jicoɡ̶otibigimece ditibigimedi, jiniotinece lolaadi.” \p \v 65 Odaa niɡ̶ijo lacilo-sacerdotitedi yaawidigidice lowoodi me ikee me yakadi me beyagi niɡ̶ijoa lotaɡ̶a Jesus. Odaa mee, “Beyagi me dotaɡ̶atedibige Aneotedoɡ̶oji, igaataɡ̶a diniciaceeketetege Aneotedoɡ̶oji. Odaa aɡ̶alee jopooɡ̶atibige eledi oko nakataɡ̶anadi moyeloɡ̶odi minoa loenataka ane beyagi. Igaataɡ̶a jaɡ̶ajipaatalotiwaji lotaɡ̶a me beyagi me dotaɡ̶atedibige Aneotedoɡ̶oji. \v 66 Enige, amiida ica ane iniɡ̶atalo?” Odaa joɡ̶oniniɡ̶odi, modita, “Niɡ̶idoa idokida me nilaagedi, odaa leeditibige me yeleo.” \v 67 Odaa joɡ̶oyawaletigi latobi Jesus, codaa onalaketedibige. Odaa niɡ̶ijo anonaxacoɡ̶otedibige moditalo, \v 68 “Natigide, niɡ̶ida makaami ane eni me ɡ̶adiiɡ̶eni Aneotedoɡ̶oji. Nigewi me ɡ̶adiiɡ̶eni Aneotedoɡ̶oji, aneloɡ̶otitoɡ̶owa niɡ̶ica ane ɡ̶adaxaciɡ̶i!” \s1 Pedro mee me diɡ̶icoateda me yowooɡ̶odi Jesus \r (Marcos 14.66-72; Lucas 22.54-62; João 18.15-18, 25-27) \p \v 69 Pedro nicote digoida niogóteloco liɡ̶eladi niɡ̶ijo lacilo-sacerdotitedi. Aca awicije liimete lacilo-sacerdotitedi niɡ̶icota Pedro, odaa meeta, “Niɡ̶ida ma-aami icaa ina daɡ̶a ado-ooni mijoataɡ̶a Jesus ane icoɡ̶otedicogi nipodigi Galiléia.” \p \v 70 Pida Pedro mee me niwitakegi lodoe iditawece niɡ̶ijo oko, mee me dotaɡ̶a, “Aɡ̶ica daɡ̶a jowooɡ̶odi ica ane ɡ̶adalakita.” \v 71 Niɡ̶idiaaɡ̶idi jiɡ̶igo midataɡ̶a ijo epoagi me jiniiɡ̶atiwece niogó liɡ̶eladi niɡ̶ijo lacilo-sacerdotitedi. Odaa aca eledi awicije niimete meetiogi niɡ̶ijo oko, “Niɡ̶ini aaginaɡ̶a lixigaɡ̶awa Jesus ane icoɡ̶otedicogi nigotaɡ̶a Nazaré.” \v 72 Odaa Pedro ja diwitakatace mee me daɡ̶a yowooɡ̶oditeda Jesus, odaa mee me dinigetaɡ̶atee, “Aɡ̶icoa daɡ̶a jowooɡ̶odi niɡ̶idoa ɡ̶oneleegiwa!” \p \v 73 Aɡ̶ica daɡ̶a leegi anigepidiɡ̶ica niɡ̶ijoa ɡ̶oneleegiwadi anidiaaɡ̶i, niɡ̶ipegita Pedro, odaa meeta, “Icaa ina daɡ̶akaami anigepidiɡ̶ica niɡ̶ijo ane idei mijoataɡ̶a Jesus, igaataɡ̶a ɡ̶adotaɡ̶anaɡ̶awa niɡ̶ina oko ane icoɡ̶oticogi nipodigi Galiléia.” \v 74 Odaa Pedro jeɡ̶ee me yakadi Aneotedoɡ̶oji me iloikatidi nige diwitaka, odaa jeɡ̶ee, “Ewi me diɡ̶icoateda me jowooɡ̶odi niɡ̶idoa ɡ̶oneleegiwa, ajiwitaka!” Odaa aɡ̶ica daɡ̶a leegi, jaɡ̶anoe okoɡ̶okoodi. \v 75 Odaa Pedro ja nalaɡ̶atibige niɡ̶ijo ane ligegite Jesus, niɡ̶ijo neɡ̶eete, “Aniɡ̶icatibige daɡ̶a anoe okoɡ̶okoodi, odaa itoatadiɡ̶ida meni me daɡ̶a adowooɡ̶oti.” Odaa ja noditicogi we niogó niɡ̶ijo diimigi, eliodi magecaɡ̶alo, codaa anoetibece. \c 27 \s1 Oyadeegitedicogi Jesus lodoe Pilatos \r (Marcos 15.1-5; Lucas 23.1-5; João 18.28-38) \p \v 1 Naɡ̶a yeloɡ̶otibige, ijotawece anoiiɡ̶e sacerdotitedi, ijaaɡ̶ijoa laxokodi lacilodi judeutedi joɡ̶odinilakidetigi niɡ̶ica ane nimaweneɡ̶egi moyeloadi Jesus. \v 2 Oigoe libaaɡ̶atedi Jesus, odaa joɡ̶oyadeegi, oyajigotalo Pilatos, lacilo romaanotedi ane iiɡ̶e nipodigi Judéia. \s1 Lemeɡ̶egi Judas \r (Atos 1.16-19) \p \v 3 Judas, niɡ̶ijo ane yajigo Jesus miditaɡ̶a neloɡ̶ododipi, nadi naɡ̶a nilaagedi Jesus niɡ̶ijoa lacilodi codaa moyemaa moyeloadi, odaa jaɡ̶agecaɡ̶alo, odaa jiɡ̶igo miditaɡ̶a niɡ̶ijo anoiiɡ̶e sacerdotitedi ijaaɡ̶ijoa niɡ̶ijoa laxokodi lacilodi judeutedi, odaa ja yopilaɡ̶adi niɡ̶ijoa triinta beexotedi. \v 4 Odaa meetiogi, “Ica me jao ica ibeyaceɡ̶egi me jajigo ɡ̶oneleegiwa ane diɡ̶ica loenatagi ane beyagi odaa natigide ja leedi moyeloadi.” Odaa joɡ̶oigidi, modita, “Aɡ̶ica anejinaɡ̶ataɡ̶agi. Akamaɡ̶a ɡ̶abeyaceɡ̶egi.” \p \v 5 Odaa Judas ja yokoletedinigi iiɡ̶o niɡ̶ijoa beexotedi mini Aneotedoɡ̶oji liɡ̶eladi. Naɡ̶a noditice, odaa jiɡ̶igo dineloadi, diniɡ̶iwoola. \p \v 6 Niɡ̶ijo anoiiɡ̶e sacerdotitedi odibatalo niɡ̶ijoa beexotedi, odaa modi, “Ǥonajoinaɡ̶aneɡ̶eco etiɡ̶odoli me jokolenaɡ̶atinigi ɡ̶oniwokodaɡ̶axi, leeɡ̶odi loojedi ɡ̶odawodi.” \v 7 Odaa ja dinilakidetiwage modinoojeteta nipodigi, oibake niɡ̶ijoa dinyeelo. Niɡ̶ica nipodigi liboonaɡ̶adi “Nipodigi ica niwilanaɡ̶anaɡ̶a”. Niɡ̶idi nipodigi owo me napiiɡ̶o niɡ̶inoa icoɡ̶aɡ̶a. \v 8 Joaniɡ̶idaa leeɡ̶odi codaa me niɡ̶inoa nokododi idokoyatigi, “Nipodigi ɡ̶odawodi”. \p \v 9 Odaa jiɡ̶icotece niɡ̶ijoa lotaɡ̶a Jeremias, niɡ̶ijo ane yeloɡ̶oditedibece Aneotedoɡ̶oji lowooko niɡ̶ijo jotigide, niɡ̶ijo mee, \q1 “Odibatalo niɡ̶ijoa triinta beexotedi, \q1 ane lica me dinilakidetiwage loiigi Israel me loojedi modinoojetetalo. \q1 \v 10 Oibake niɡ̶idiwa dinyeelo modinoojeteta nipodigi niwilanaɡ̶anaɡ̶a. \q1 Joaniɡ̶idaa ane niiɡ̶etediwa Iniotagodi Aneotedoɡ̶oji me jao.” \s1 Pilatos iwi ica anigotalo Jesus \r (Marcos 15.2-5; Lucas 23.3-5, 13-25; João 18.33-38) \p \v 11 Jesus idiaa dabidite lodoe Pilatos, niɡ̶ijo lacilo romaanotedi ane iiɡ̶e niɡ̶idi nipodigi. Odaa niɡ̶ijo lacilo romaanotedi ja ige Jesus, meetalo, “Akaami ninionigi-eliodi judeutedi?” Naɡ̶a niniɡ̶odi Jesus, meeteta, “Jiɡ̶idaaɡ̶ee digo analeeɡ̶enita.” \v 12 Pida aɡ̶ica daɡ̶a igiditediogi Jesus, niɡ̶ijo noɡ̶odakapetege niɡ̶ijo anoiiɡ̶e sacerdotitedi ijaaɡ̶ijoa laxokodi lacilodi niɡ̶idi noiigi, \v 13 Odaa Pilatos jeɡ̶ee, “Aɡ̶ajipaatalo inoa ɡ̶anotaɡ̶a? Igaataɡ̶a owidi lotaɡ̶a modakapetaɡ̶agi makaami nilaagedi.” \v 14 Pida Jesus aniniɡ̶odi, otiɡ̶idatece ligegi, odaa niɡ̶ijo lacilo romaanotedi eliodi me yopo. \p \v 15 Niɡ̶ina me lalokegi Páscoa, niɡ̶ijo lacilo romaanotedi ligileɡ̶egi me ikatice okanicodaaɡ̶ica niwilogojegi anodipokota niɡ̶idi noiigi. \v 16 Niɡ̶ijoa nokododi onini ica niwilogojegi aniboonaɡ̶ategimadaɡ̶a, liboonaɡ̶adi Barrabás. \v 17 Niɡ̶ijo me yatecoɡ̶o niɡ̶ijo noiigi, Pilatos ja nigetiniwace, meetiogi, “Amiijo ica anemaani me jikataɡ̶adomitiwaji, Barrabás oɡ̶oa Jesus, niɡ̶idoa anodi me niiɡ̶e Ǥanoenoɡ̶oditetiwaji?” \v 18 Igaataɡ̶a Pilatos yowooɡ̶odi niɡ̶ijoa lacilodi judeutedi moyadeegi Jesus minitaɡ̶a leeɡ̶odi monocetema. \p \v 19 Niɡ̶ijo Pilatos naɡ̶a nicotini aneitice me iwi anigota niɡ̶ina oko, odaa naɡ̶ajo lodawa ja dajoinaɡ̶ata, meeta, “Jinaɡ̶a domaɡ̶awii ane beyagitema niɡ̶idoa aaginaɡ̶a anele. Le-eeɡ̶odi jotigenoale idigee, meliodi me jawikode le-eeɡ̶odi niɡ̶ica ane ninyaagi niɡ̶idoa aaginaɡ̶a.” \p \v 20 Odaa niɡ̶ijo anoiiɡ̶e sacerdotitedi ijaaɡ̶ijoa laxokodi lacilodi judeutedi joɡ̶odinigaanyetece niɡ̶ijo noiigi modipokota Pilatos me ikatice Barrabás, pida baɡ̶a diiɡ̶enatakatalo Jesus moyeloadi. \v 21 Odaa niɡ̶ijo lacilo romaanotedi nigetiniwace, meetiogi, “Apiɡ̶ijo inoa itoataale ɡ̶oneleegiwadi anemaani me jikaticetiwaji?” Odaa joɡ̶oigidi, modita, “Ikanitice Barrabás!” \v 22 Odaa Pilatos jeɡ̶eetiogi, “Enice, amiida ica anejigotalo Jesus, ane enitalotiwaji me liwaaɡ̶aditedibigaɡ̶aji Aneotedoɡ̶oji?” Odaa ijotawece oigidi, modita, “Otonitedeloco nicenaɡ̶anaɡ̶ate meloati!” \v 23 Odaa niɡ̶ijo lacilo romaanotedi ja nigetiniwace, meetiogi, “Amiida ica loenatagi ane beyagi?” Pida dinigetaɡ̶ateetibigiwaji, modi, “Otonitedeloco nicenaɡ̶anaɡ̶ate meloati!” \p \v 24 Niɡ̶ijo Pilatos naɡ̶a nadi me daɡ̶a yakadi meo ane domaɡ̶a yemaa, codaa niɡ̶ijo noiigi naɡ̶a domaɡ̶aɡ̶a odakapetege, odaa ja dibata ninyoɡ̶odi, ja iwilegi libaaɡ̶atedi lodoe niɡ̶ijo noiigi-nelegi. Odaa jeɡ̶eetiogi, “Ajemaa deɡ̶ee nilaagedi leeɡ̶odi lemeɡ̶egi niɡ̶idoa ɡ̶oneleegiwa anele. Pida akapaɡ̶akaamitiwaji nilaagetedipi.” \v 25 Ijotawece niɡ̶ijo noiigi oigidi, modita, “Anikanitoɡ̶odici yakadi moko nilaagetedipi, codaa me ɡ̶odionigipi leeɡ̶odi lemeɡ̶egi niɡ̶idoa ɡ̶oneleegiwa.” \v 26 Odaa Pilatos ja ikatice Barrabás. Odaa ja diiɡ̶enatakatalo monalaketedibige Jesus, odaa niɡ̶idiaaɡ̶idi ja yajigo midiwataɡ̶a niodaɡ̶awadi moyototedeloco nicenaɡ̶anaɡ̶ate moyeloadi. \s1 Iodaɡ̶awadi oyametibigo Jesus \r (Marcos 15.16-20; João 19.2-3) \p \v 27 Odaa niɡ̶ijoa niodaɡ̶awadi niɡ̶ijo lacilo romaanotedi joɡ̶oyadeegitedicogi Jesus minitaɡ̶a diimigi-nelegi, liɡ̶eladi lacilo romaanotedi. Odaa ja yatecoɡ̶o ijoatawece iodaɡ̶awadi onawiile Jesus. \v 28 Niɡ̶idiaaɡ̶idi joɡ̶onoɡ̶a Jesus lowoodi, odaa joɡ̶onixomeɡ̶etedinigi aca caapa lixagotoɡ̶ogo. \v 29 Codaa joɡ̶owo aca lale, anitawece lalepiɡ̶igo, joɡ̶onixotinece Jesus lacilo. Odaa owo me nolitedini ligiilaɡ̶adi. Niɡ̶idiaaɡ̶idi onowo moyamaɡ̶atedini lokotidi lodoe, odaa joɡ̶oyame, modi, “Viiva, Niɡ̶idoa one ninionigi-eliodi judeutedi!” \v 30 Odaa joɡ̶oyawaletigi latobi, noɡ̶oibanootece niɡ̶ijo ligiilaɡ̶adi, odaa joɡ̶oyaxacoɡ̶otigi lacilo. \v 31 Noɡ̶oika moyametibigo Jesus, odaa niɡ̶ijoa iodaɡ̶awadi joɡ̶onoɡ̶a naɡ̶ajo caapa lixagotoɡ̶ogo, odaa joɡ̶onixomeɡ̶etacedinigi niɡ̶ijoa epaa lowoodi. Niɡ̶idiaaɡ̶idi joɡ̶oyadeegi Jesus moyototedeloco nicenaɡ̶anaɡ̶ate moyeloadi. \fig |src="cn01827B.tif" size="span" copy="© 1978 David C. Cook Publishing Co." ref="Mateus 27.27-31" \fig* \s1 Jesus oyototedeloco nicenaɡ̶anaɡ̶ate \r (Marcos 15.21-32; Lucas 23.26-43; João 19.17-27) \p \v 32 Niɡ̶ijoa iodaɡ̶awadi anoyadeegi Jesus naɡ̶a noditicoaci nigotaɡ̶a Jerusalém, joɡ̶odakapetege ica ɡ̶oneleegiwa ane liboonaɡ̶adi Simão, ane icoɡ̶oticogi nigotaɡ̶a Cirene. Odaa niɡ̶ijoa iodaɡ̶awadi joɡ̶oiedeɡ̶etege Simão me yoyaɡ̶adi naɡ̶ajo nicenaɡ̶anaɡ̶ate. \v 33 Odaa joɡ̶otota ijo lojotaɡ̶adi ane liboonaɡ̶adi Gólgota. Niɡ̶ida boonaɡ̶adi amina anejinaɡ̶ata, “Ǥodacilo libitagi”. \v 34 Niɡ̶idiaaɡ̶idi domoɡ̶oyacipeɡ̶etalo Jesus viinyo awatege ligiti. Pida naɡ̶a napi, odaa ayemaa me wacipete. \p \v 35 Niɡ̶idiaaɡ̶idi joɡ̶oyototedeloco Jesus nicenaɡ̶anaɡ̶ate, odaa joɡ̶oiwi anepaɡ̶a dinetetece niɡ̶ijoa lowoodi. Joaniɡ̶idaa niɡ̶icotece lotaɡ̶a niɡ̶ijo ane yeloɡ̶oditedibece Aneotedoɡ̶oji lowooko niɡ̶ijo jotigide, niɡ̶ijo mee, “Odinawalacetigi yowoodi, codaa joɡ̶oiwi anepaɡ̶a dinetetece inicaapa.” \v 36 Niɡ̶idiaaɡ̶idi ja nicotiniwace moyowie. \v 37 Odaa joɡ̶oyototi taaboa-liwai ditibigimedawaanigi lacilo Jesus ane diniditeloco ane leeɡ̶odi moyeloadi. Diniditeloco niɡ̶ica taaboa, \b \qc \sc “NIǤIDOA JESUS, NINIONIGI-ELIODI JUDEUTEDI.”\sc* \m \v 38 Niɡ̶ijoa iodaɡ̶awadi eletidi oyototedi itoataale ɡ̶oneleegiwadi olicaɡ̶aɡ̶a, onidateci diɡ̶etege nimagijegi idaaɡ̶eledi diɡ̶etege libaaɡ̶adi Jesus. \p \v 39 Niɡ̶ina oko ane ixomaɡ̶ateloco aneite Jesus me dinototedi, oyame. Nabalenaɡ̶anaɡ̶a, odaa modi, \v 40 “Niɡ̶ida makaami geemeni makati mojikenitini Aneotedoɡ̶oji liɡ̶eladi, odaa meni me domaɡ̶a adabiteɡ̶enitacini catiwedi itoatadiɡ̶ida nokododi! Axotitice naɡ̶ada nicenaɡ̶anaɡ̶ate! Nigewi makaami Lionigi Aneotedoɡ̶oji, odaaɡ̶axotitice!” \p \v 41 Niɡ̶ijo anoiiɡ̶e sacerdotitedi ijaaɡ̶ijo anodiiɡ̶axinaɡ̶atece lajoinaɡ̶aneɡ̶eco Moisés, ijoa laxokodi lacilodi judeutedi idaɡ̶aɡ̶a lamenaɡ̶aneɡ̶egitema Jesus, modi, \v 42 “Eliodi meetedibece me yakadi meote eledi oko me newiɡ̶atace, pida Idaaɡ̶idoa ayakadi me dinatamaɡ̶ateetetege lemeɡ̶egi! Daantiɡ̶idaaɡ̶idoa niɡ̶icoa ninionigi-eliodi Israel, taɡ̶a waxoditedice naɡ̶ada licenaɡ̶anaɡ̶ate, odaa teɡ̶ejiwaɡ̶ataɡ̶a. \v 43 Codaa nakato Aneotedoɡ̶oji, odaa natigide jiwinaɡ̶a Aneotedoɡ̶oji nige yemaa me noɡ̶atedice me daɡ̶a yeleoteda. Igaataɡ̶a mee me Lionigi Aneotedoɡ̶oji.” \v 44 Niɡ̶ijoa olicaɡ̶aɡ̶a anoyototelogo nicenaɡ̶anaɡ̶ate anodipegitege Jesus, idaɡ̶aɡ̶aee, oditibigelogo. \s1 Lemeɡ̶egi Jesus \r (Marcos 15.33-41; Lucas 23.44-49; João 19.28-30) \p \v 45 Igaanaɡ̶a yaxoɡ̶o-noko, ja nexocaɡ̶a neɡ̶epaa iniwatadaɡ̶ani lakata me ɡ̶ocidi, odaa inatawece iiɡ̶o nexocaɡ̶a. \v 46 Naɡ̶a iniwatadaɡ̶ani lakata me ɡ̶ocidi, Jesus ja dinigetaɡ̶atee me dapaawe, mee me dotaɡ̶a, \q1 “Eli, Eli, lemá sabactani!” \m Niɡ̶idiwa notaɡ̶a amina anejinaɡ̶a, “Inoenoɡ̶odi, Inoenoɡ̶odi, igame leeɡ̶odi madikanitice?” \p \v 47 Niɡ̶ijo oko anowajipatalo lotaɡ̶a Jesus, modi, “Dapaawetedigi Elias.” \v 48 Odaa aɡ̶ica daɡ̶a leegi anigepidiɡ̶ijo niɡ̶ijo anowajipatalo ja walokodi, odaa ititinigi lawaadi ica viinyo ane daɡ̶a dakake loojedi. Naɡ̶a igoetece iwoɡ̶o, odaa ja domaɡ̶a ilipeɡ̶etece Jesus niɡ̶ijo lawaadi. \v 49 Pida ica eledi oko modi, “Ikani! Jiwinaɡ̶a Elias migenagi noɡ̶atedicogi aneite.” \p \v 50 Jesus naɡ̶a dinigetaɡ̶ateetace me dapaawe, odaa ja yeleo. \p \v 51 Odaa naɡ̶aca lipegeteɡ̶e nelegi ane nanyoti minitaɡ̶a Aneotedoɡ̶oji liɡ̶eladi ane iomaɡ̶adi niɡ̶ica aneite Aneotedoɡ̶oji, naɡ̶aca lipegeteɡ̶e ja daawidigidicetigi liwigotigi icoɡ̶otibigimece ditibigimedi neɡ̶epaa natinedi me daa. Codaa datalale iiɡ̶o, odaa wetiadi dawalace. \v 52 Libecoli émaɡ̶aɡ̶a domoke, odaa eliodi oko baanaɡ̶a nigo anida aneetege Aneotedoɡ̶oji ja newiɡ̶atace. \v 53 Noditicoaci niɡ̶inoa libecoli. Niɡ̶idiaaɡ̶idi naɡ̶a yewiɡ̶atace Jesus, niɡ̶ijoa émaɡ̶aɡ̶a ane newiɡ̶atace joɡ̶odakatiwece nigotaɡ̶a Jerusalém, nigotaɡ̶a Aneotedoɡ̶oji ane iomaɡ̶aditedice mepoka nebiteda. Odaa joɡ̶odinikeetiogi eliodi oko. \p \v 54 Niɡ̶ijo jajeentegi ijaaɡ̶ijoa niodaɡ̶awadi anoyowie Jesus noɡ̶onadi me datalale iiɡ̶o ijaaɡ̶ijoa eletidi loanico niɡ̶ijo noko, odaa eliodi me doitibigiwaji, odaa modi, “Dicewi, niɡ̶idoa ɡ̶oneleegiwa me Lionigi Aneotedoɡ̶oji!” \p \v 55 Idiaaɡ̶i eliodi iwaalepodi aneite Jesus, anoniotece, oicoɡ̶oticogi Galiléia anelioditibece moyaxawa. Pida leegitiogi moiɡ̶oaditalo. \v 56 Liwigotigi niɡ̶ijo iwaalepodi ani Maria Madalena, ajo eledi Maria ane eliodo Tiago ijaa José, ajaaɡ̶ajo eliodo lionigipi Zebedeu. \s1 Onaligitedini Jesus \r (Marcos 15.42-47; Lucas 23.50-56; João 19.38-42) \p \v 57 Niɡ̶ijo naɡ̶a doletibige me dalimeti aligeɡ̶e, jiɡ̶icotio ica ɡ̶oneleegiwa liico liboonaɡ̶adi José, ane icoɡ̶oticogi nigotaɡ̶a Arimatéia. Inaaɡ̶ina ane-diotibece Jesus. \v 58 José igo minitaɡ̶a Pilatos, dipokota lolaadi Jesus. Odaa Pilatos ja diiɡ̶enataka moyajigota. \v 59 Odaa José ja yadeegi Jesus lolaadi, ilipaditigi niɡ̶elate gela, lipegeteɡ̶e anodita nigitikonaɡ̶adi. \v 60 Odaa ja ixotediwece Jesus niɡ̶ijo anepaa domaɡ̶a libegi José ane nenyaɡ̶adi, lawimaɡ̶ajegi-wetiɡ̶a, gela moigodi me diiɡ̶enatakata José. Odaa ja yawililetio wetiɡ̶a nelegi me noxoco lapoagi niɡ̶ijo lawimaɡ̶ajegi-wetiɡ̶a. Odaa joɡ̶opitio. \v 61 Idiaa nenyaɡ̶ate Maria Madalena ajaaɡ̶ajo eledi Maria. Nicotiniwace lodoe niɡ̶ijo lawimaɡ̶ajegi-wetiɡ̶a. \s1 Icoa iodaɡ̶awadi anoyowie anonaligite Jesus \p \v 62 Naɡ̶a saabado, ja ixomaɡ̶atijo onijoteci noko modinenyaɡ̶aditege lalokegi Páscoa. Niɡ̶ijo anoiiɡ̶e sacerdotitedi ijaaɡ̶ijoa fariseutedi jiɡ̶igotibeci minitaɡ̶a Pilatos. \v 63 Odaa modita, “Iniotagodi, nalaɡ̶atibigoɡ̶oji niɡ̶ijo malee yewiɡ̶a niɡ̶ijoa awitakegi, meetedibece, ‘Nige ixomaɡ̶atedijo itoatadiɡ̶ida nokododi, odaa ja idewiɡ̶atace.’ \v 64 Odaa iiɡ̶eni iodaɡ̶awadi modowediteloco lawimaɡ̶ajegi-wetiɡ̶a anoyatice lolaadi nigepaa ixomaɡ̶atedijo itoatadiɡ̶ida nokododi, adoɡ̶odoliceta niɡ̶ijo anodiotibece lolaadi, oditaɡ̶a oditiogi niɡ̶ina noiigi, ‘Ja yewiɡ̶atace!’ Igaataɡ̶a doɡ̶oyakadi mowo, tiɡ̶ida eledi niwitakegi daɡ̶axa me beyagi caticedi niɡ̶ijo odoejegi niwitakegi mijaaɡ̶ee me yewiɡ̶atace.” \v 65 Odaa Pilatos jeɡ̶eetiogi, “Awii adeegitetiwaji iodaɡ̶awadi. Emii, odaa adowetiteloco libegi, codaa awii niɡ̶ica aneneɡ̶egi akati mele me ɡ̶animaweneɡ̶egi.” \v 66 Odaa jiɡ̶igotibeci, joɡ̶oyatitaɡ̶aditi naɡ̶ajo wetiɡ̶a ane noxoco niɡ̶ijo lawimaɡ̶ajegi-wetiɡ̶a, owo me diɡ̶icata ane yakadi me itineɡ̶e naɡ̶ajo wetiɡ̶a. Odaa jiɡ̶idiaaɡ̶oyoyate iodaɡ̶awadi me nowienaɡ̶anadi. \c 28 \s1 Jesus yewiɡ̶atace \r (Marcos 16.1-10; Lucas 24.1-12; João 20.1-10) \p \v 1 Naɡ̶a ixomaɡ̶atijo saabado, ja yapacaɡ̶atege nigoi me nakatio domiingo, Maria Madalena ajaaɡ̶ajo eledi Maria jiɡ̶igotibeci odalita niɡ̶ijo libegi Jesus. \v 2 Maleediɡ̶icotibeci, jonaɡ̶a datalale iiɡ̶o, leeɡ̶odi niaanjo Ǥoniotagodi Aneotedoɡ̶oji me dinikatini, odaa ja noɡ̶atice naɡ̶ajo wetiɡ̶a nelegi ane noxoco niɡ̶ijo lawimaɡ̶ajegi-wetiɡ̶a aneitice lolaadi Jesus, odaa ica aanjo ja nicoteloco naɡ̶ajo wetiɡ̶a. \v 3 Niɡ̶ijo aanjo datale liciagi nalebepaɡ̶a, icoa lowoodi one daɡ̶axa me yapacaɡ̶a. \v 4 Odaa niɡ̶ijoa nowienaɡ̶anadi eliodi me doitibigiwaji, nawigicaɡ̶ateloco, odaa ja liciagi niɡ̶ina oko baanaɡ̶a yeleo. \p \v 5 Odaa niɡ̶ijo aanjo meetiogi niɡ̶ijo iwaalepodi, niɡ̶icotiobeci, “Jinaɡ̶adoii! Jowooɡ̶odi managi oleetibige Jesus, niɡ̶ijoa anoyototedeloco nicenaɡ̶anaɡ̶ate moyeloadi. \v 6 Aɡ̶aleeɡ̶icoa digoina, leeɡ̶odi ja yewiɡ̶atace, jiɡ̶icota niɡ̶ijo ane ligegi. Anagi, awini niɡ̶ijo anoyatedice. \v 7 Natigide ɡ̶adediiki memiitiwaji, enitiogi niɡ̶ijo anodiotibece naɡ̶a yewiɡ̶atace, codaa jiɡ̶igo dinewadetedicogi digoida nipodigi Galiléia. Odaa jiɡ̶idiaaɡ̶i manatitetiwaji. Odaa jiɡ̶idaaɡ̶ee, jeɡ̶ejitece ijoatawece anetidiiɡ̶e me jeloɡ̶odi.” \p \v 8 Odaa niɡ̶ijo iwaalepodi ja yediiɡ̶atibigiwaji me noditicoaci niɡ̶ijo lawimaɡ̶ajegi-wetiɡ̶a, eliodi me doitibigiwaji, pida niɡ̶idiaaɡ̶idi ninitibigiwaji. Waleditibigiwaji migotibeci oibodicaxi niɡ̶ijo anodiotibece Jesus. \p \v 9 Odaa naigitece codaa noɡ̶onidoateda Jesus naɡ̶a dakapetetege niɡ̶ijo iwaalepodi, odaa ja nicetediniwace, meetediogi, “Inibeotege mele ɡ̶adaaleɡ̶enali!” Odaa joɡ̶odiitalo, oibedotece loɡ̶onaka, codaa odoɡ̶etetalo. \v 10 Odaa Jesus jeɡ̶eetediogi, “Jinaɡ̶a adoiitiwaji! Pida emii, odaa enitiogi inioxoadipi migotibeci nipodigi Galiléia. Jiɡ̶idiaaɡ̶i metidadi.” \s1 Ica liwitakegi icoa iodaɡ̶awadi \p \v 11 Eɡ̶idaa diiticogi mewaligitibigiwaji niɡ̶ijo iwaalepodi, onateciɡ̶ijoa niɡ̶ijoa iodaɡ̶awadi anoyowie niɡ̶ijo lawimaɡ̶ajegi-wetiɡ̶a joɡ̶opitibeci manitaɡ̶a nigotaɡ̶a. Odaa joɡ̶oyeloɡ̶oditiogi niɡ̶ijo anoiiɡ̶e sacerdotitedi ijoatawece niɡ̶ijoa anonadi. \v 12 Odaa niɡ̶idiwa lacilodi joɡ̶odinatecoɡ̶oteetege niɡ̶ijoa laxokodi lacilodi judeutedi, odinilakidetege. Odaa owidi dinyeelo oyajigotiogi niɡ̶ijoa iodaɡ̶awadi. \v 13 Odaa moditiogi, “Jemaanaɡ̶a menitiwaji, ‘Niɡ̶ijo anodiotibece enagitibeci jotigenoale naɡ̶a jiotaɡ̶a. Odaa joɡ̶odoliceta lolaadi Jesus.’ \v 14 Odaa nige wajipata niɡ̶inoa ɡ̶adotaɡ̶a niɡ̶ijo lacilo romaanotedi, odaa jaoɡ̶a me diletibige me daɡ̶awii ane beyagi, odaa aleeditibige daɡ̶akaami agecaɡ̶alodipitetiwaji.” \p \v 15 Odaa niɡ̶ijoa iodaɡ̶awadi joɡ̶oyadeegi niɡ̶ijoa dinyeelo owidi, odaa joɡ̶odi niɡ̶ijo nigegi anoiiɡ̶etiogi niɡ̶ijoa lacilodi. Odaa niɡ̶ida niwitakegi jiɡ̶ilaagiteloco iditawece judeutedi codaa niɡ̶ina noko. \s1 Jesus dakapetetege niɡ̶ijo oonze anodiotibece odaa ja yajoitetece ane leeditibige mowote \r (Marcos 16.14-18; Lucas 24.36-49; João 20.19-23; Atos 1.6-8) \p \v 16 Odaa niɡ̶ijo oonze anodiotibece Jesus jiɡ̶igotibeci nipodigi Galiléia, odaa joɡ̶otota niɡ̶ijo lojotaɡ̶adi aneetediogi Jesus me dakapetetege. \v 17 Noɡ̶onadi Jesus, odaa joɡ̶odoɡ̶etetalo. Pida ijoawaanigi onateciɡ̶ijo ane dinawietibigiwaji mewi niɡ̶idaaɡ̶idoa. \v 18 Odaa Jesus niɡ̶ipegitediogi, meetediogi, “Aneotedoɡ̶oji najigotediwa iiɡ̶enatakaneɡ̶egitema inoatawece, aninoa ditibigimedi codaa minatawece iiɡ̶o. \v 19 Natigide, emiitecetiwaji inatawece noiigi, odaa aniiɡ̶axinitiniwace moniotici, codaa anilegenitiniwace niɡ̶ina anetidadiwaɡ̶adi. Abakeni Liboonaɡ̶adi Aneotedoɡ̶oji Ǥodiodi, Liboonaɡ̶adi Lionigi, iniaa Liwigo Aneotedoɡ̶oji niɡ̶ina milegenaɡ̶ani. \v 20 Iiɡ̶axinitece mowo inoatawece ane jiiɡ̶etedaɡ̶awa mawii. Codaa idioka limedi me idejo makaamitaɡ̶atiwaji nigepaa owidijedi nokododi.”