\id ROM - Capanahua NT -Peru 2008 (DBL -2013) \h ROMANOBO \toc1 Romanobo qui Pablonen raanni joi \toc2 Romanobo \toc3 Ro \mt1 ROMANOBO \mt2 Romanobo qui Pablonen raanni joi \c 1 \s1 Roma janin jihuetaibo qui Pablonen joi raanai \p \v 1 Hea Pablo Jesucriston joni hihxon tah hen mato qui raannoxon nea joi huishahi, hea huetsabaan. Heen tee hea hinanquin ta Jesucristonen hea yohinishqui, Papan joi siri hean yohibonascanon. Jaa copi tah hen huishahi. \p \v 2 Jahuen joi yohinicabo huishamaquin ta neateman bi res Papan yohinishqui, noquen Hihbo Cristo jan raanyaxihqui yohiquin. \v 3 Jan raanscai ta jahuen baque qui, Cristo. Tsoa jahuen xohtabo quin hihxon ta toponpaquexon quiquin hapo yamanica David jahuen xohta coin hihpahonishqui, non honanah. \v 4 Noquen naihoh queha Papan ta jahuen coshiyaxon noque jismanishqui, jahuenahbi jahuen baque Cristo hihqui non honannon. Jan hihquipi bi hahquirihbi teehihmaxon huenixon ta Papan noque jismanishqui. Jaa jahuen baque Jesucristo ta noquen Hihbo qui. \v 5 Jaan ta heen tee hea hinannishqui, jahuen raanti sca hea janon. Jatihibi jonibo yohinon ta hea raanihqui. Jaabo queyoyamanox mananon tah hen jato nincacointi yohihi, Criston jihuetahbo jaábo. \v 6 Mato rihbi tah man jascapahbo qui, hea huetsabaan. Jesucriston caisahbo tah man qui. Man Roma jema janin jihuetai noque huetsabohon ta Papan hihti shinanihqui. \p \v 7 Mato tah man caisahbo scah qui, jahuenahbi man janon. Noquen Hihbo Jesucristo betanbi ta Papan mato mehehiqui. ¿Jahuen yoshin siripan mato mehehah man sirijaquin shinanyamahin, hea huetsabaan? \s1 Roma janin Pablo cacatsihqui \p \v 8 Hahxon tah min noque jai, Papan, hah tah hen Jesusen janen jai, mato jatihibi yocaxonquin. Tiromahahbo bi man tenehi ta jatihibi janinxon honancaniqui. \v 9 Mato yocaxonnixon tah hen Hahxon tah min hea jai, Papan, hahscai. Hicha bi res hen mato yocaxonai ta Papan honanihqui. Heen jointiboyaxonbi jahuen baquen joi yohinihxon tah hen shinanbehnoxonma mato yocaxonai. \v 10 Papa yocaxon tihibi tah hen mato yocaxonai, hea huetsabaan. Mian jisí, texe maibo janin catanish Roma janin sca hea cahá siripaiya, jano sca hea camahue, Papan, hah tah hen jai yocaquin. \v 11 Mato jisi tah hen hihti cacatsihqui, hea huetsabaan. Hahan coshiti shinan tah hen mato yohicatsihqui. \v 12 Non tah non hinanhahnantihi. Hea jai shinan mato hinanah tah man matona jai shinan rihbi man hea hinantihi, jatihixonbi non Criston shinanyaxon sirijaquin shinannon. \p \v 13 Hicha coti tah hen mato janin cacatsihquish bi tee hichahiya hen rahma caman cati hahtipahyamahi. Caibo jonibo hen yohihi quescajaribiquin tah hen mato rihbi Papan joi siri yohicatsihqui, man Papan shinanyahpahax shinan caicanascanon. Man honannon hihxon tah hen mato yohihi, hea huetsabaan. \v 14 Jatihibi jonibo hean yohiti ta noquen Hihbo queenihqui, hea huetsabaan. Jema janin jihuetaibo, cahchiho jihuetaibo, hicha quirica honanaibo, quirica honanyosmabo, jatihibi tah hen yohiti jai. \v 15 Jaa copi tah hen caxon mato rihbi jaa joi siri yohicatsihqui. \s1 Papan joi ta coshi qui hihqui \p \v 16 Jaa joi yohiti qui tah hen rabinyamabiresai, hea huetsabaan. Papan coshi joi tah qui. Jayaxon ta nincacoinaibo rahsi jaan jihuemahiqui. Nincacoinaiton ta jato bichiqui, queyoyamanox manatahbo. Jato qui nocoxon tah hen judiobo pari yohihi. Jaa pecaho sca judiomabo rihbi yohiquin. \v 17 Jaa joiyaxon ta Papan noque honanmahiqui, nincacoinaiton jaan noque bichi non honannon. Non nincacoinaiton ta noque bichiqui. Jahua ta hashoan pishinyamahihqui, nincacointi res. Huishani joi jai quesca tah qui. Nincacoinaiton Papan bichibo ta queyoyamanox manatihiqui hihqui. \s1 Jaton hohchabo jan hihbomahibo \p \v 18 Tsoabo jan casticanyaxihquiquin hihxon ta noquen naihoh queha Papan noque honanmaribihiqui, jahuen rahuibo rahsi jan casticantihi non honannon, nincayosmabo rahsi. Jahuen joi pantecatsiquin tiromajahibo rahsi. Jascapahbo jatihibi ta casticanyaxihquiqui. \v 19 Noquen naihoh queha Papa jenquetsahpa quin ta honantihbires qui. Jaabaan rihbi ta honanihqui, Papan jato jismahah. \v 20 ¿Noquen Papa jenquetsahpa shinanya quin? ¿Jahuen coshi jenquetsahpa queyoyosma quin? ¿Jaa huesti jatihibi hihboyamahiquin? Honantih bi res ta jaa jaiqui, jan jonijanibo jisxon honanquin. Jaa copi ta Honanyamaxon tah non tiromajanihqui, Papan, tsoanbi jati hahtipahyamahiqui. \v 21 Tsoa noquen naihoh queha Papa quin honanax bi ta Mia tah min noquen naihoh queha Papa qui hahyamacannishqui. Papan jato hahxonah bi ta Hahxon tah min noque jai, Papan, hahyamarihbicannishqui. Jascahaxma ta honanmabo sca banecannishqui, shinanjomabo. Pontejaquin shinanyosmabo sca. \v 22 Hea tah hen honan qui hihquish bi ta hihti honanmabo sca banecannishqui. \v 23 Jascapahax ta noquen Papahon queenyamacannishqui, queyoyosma noquen Papa hihqui que bi jahan queenyamacanni. Papan shinan siri queenyamaxon ta jaton mequemanbi santobo jacannishqui, joni quescapahbo santobo, caibo rihbi hihsabo quescapahbo, caibo ninotaibo quescapahbo. Mahuanica rahsi quescapahbo santojacanquin. Jaton mequemanbi jascapahbo jacanquin, hahqui sca yocanoxon. \p \v 24 Jaa copi ta Papan rihbi jato jenebahinnishqui, jaabo queenai quescari sca hashoan sca tiroma sca jaahbo. Jan jenehah ta jaton yoraquibi hohchanoxon sca tiromacannishqui. \v 25 Noquen Papa coin queenyamaxon ta dios que ma bi dios romishin sca bihcannishqui. Papan hahnibo qui sca tisquihahpaquexon ta jascapahbo qui sca yocacannishqui. Noquen Papan jatihibi jonijani que bi jahan queenyamacani. Noquen Papa ta hihti siri qui. Hahqui jascabihi siripi yohuantihi bi ta huetsa shinan bihcannishqui. \p \v 26 Jaabo jascanica copi ta Papan jato jenebahinnishqui, tiroma bi res tiromabo rahsi sca jaábo. Jaton haibobaan ta jaton bebobo jenebahinxon hahbe haibobo sca benejacannishqui. \v 27 Jascajaribiquin ta jaton bebobaan haibo hihquihinti shinanyamascannishqui. Haibobo jenexon ta hahbe bebobo sca hahcannishqui, hahbe bebobo hihti hahcatsihqui hahcannani. Hahbe bebo betan ta hihti jaroma sca jacannishqui. Jaa copi ta jaton shinan hihti tiroma sca janishqui. Shinan sirijomabo sca ta banecannishqui. \p \v 28 Noquen Papa shinancatsihyamahibo quen ta Papan jato jenebahinnishqui, jaton shinan masascanon. Jaa copi ta jascacannishqui. \v 29 Jahuabi siri ta jayamacannishqui, tiromati res shinancanquin. Caibo tiromajati shinancanquin. Caibaan jahuabora jato bichincatsihcani. Yohuashihtax sinacahanani. Rehteti res shinanquin. Rehtenanti res shinanquin. Paran paranquin. Jistahihmahanannani. Caibo qui yohuan yohuani. \v 30 Caibo qui quesahi. Noquen Papa jistahihmacanquin. Jaton caibo hichaquin. Siribohihcamaxon bi caibo rahninquin. Hahmebi siripihcamahi yohuani, coshihihcamahi. Jaton huetsabo tiromajati shinancanquin. Jaton papabaan yohihah bi nincayosmabohi. \v 31 Shinanjomabohi. Yanapanyosmabohi. Mia hahxonxahnpan hihquinanax bi yanapannanyamarihbihi. Caibo yomanahmarescanquin. \v 32 Jascapahbo ta jascabi sca mahuatahbo jayaxihquiqui Papan yohihah honanax bi ta hihrescannishqui. Rahma caman rihbi ta jascacaniqui. Hahresquinma bi caibo rihbi hesequin, tiromajati queenahbo hihxon. \c 2 \s1 Sirijaquin shinanxon Papan casticanai \p \v 1 Caibaan tiromajahi honanax copi tah min Honanyamahax tah hen jascanihqui, Papan, min jatimahi. Caibo yohihi, Jaa ta tiroma qui hihquish bi tah min jascari miin yora qui bi min yohuanai. Jaabo tiromahi hihqui quescarihbihi tah min mia qui. \v 2 Jascapa tiromahibo ta Papan hihti casticanyaxihquiqui. Tsoabi ta cahnetimahiqui. Jahuen quirica jisxon tah non jaa honanai. \v 3 Jascapahbo ta tiroma qui hihquish bi mia rihbi jascapahax, ¿Papan mia casticanyamanon hihquish min cahneti shinanain? \v 4 Papan ta mia hicha hahxonihqui. Tiromahi quen mia histon casticantihi bi ta basi sca mia tenehiqui. Papan mia jascajaxonah bi Jahuama tah qui ¿hih min jain? Pontejaquin sca min shinannon hihxon ta jaan tenehiqui. ¿Honanxon bi min jaamahi nan? \v 5 Min pontenon hihxon mia tenexonai bi tah min nincayosmahi. Shinan coinjoma tah min qui. Jaa copi ta hashoan sca mia casticanyaxihquiqui. Siribo hihqui jisxon sirijaquin jahuen jonibo bihxon sca ta tiromabo sca casticanyaxihquiqui. Jaatianbi ta hihtijaquin mia casticanyaxihquiqui. \v 6 Noquen shinanbo honancoinxon ta tiromabo jaan tiromajayaxihquiqui. Siribo rihbi ta sirijaquin bihyaxihquiqui. \v 7 Queyoyamanox manati queenxon sirijahibo ta Papan yohiyaxihquiqui: Mato tah man siribo qui. Maton tah man sirijapahoniqui. Queyoyamanox manataibo sca janoxihnahue hah ta noque jayaxihquiqui. \v 8 Papa nincayosmaboxon ta jan yohihi nincacatsihyamaxon bi tiromati caibaan hesehah pari nincaquihqui. Jascapa ta Papan sinajayaxihquiqui. Mato tah hen hihti tiromajanoxihqui, heen rahuibaan, hah ta jato jayaxihquiqui. \v 9 Jascajaxon ta jato hihti casticanyaxihquiqui. Jaan casticanah ta tiromapahonibo rahsi hihti hohmis hohmisyaxihquiqui. Judiobo pari casticanxon ta judiobomabo sca jascajaribiyaxihquiqui. \v 10 Sirijapahonibo caya ta jascajayamayaxihquiqui. Mato tah man siribo qui. Man tah man sirijapahoniqui. Queyoyamanox manataibo sca hehbetan jihuenahue hah ta jato jayaxihquiqui. Judiobo pari jascajaxon ta judiomabo sca jascajaribitihiqui, siribo rahsibi. \p \v 11 Non jenquetsahpabohin ta Papan honanquin sirijahiqui, hea huetsabaan. Jaa copi ta tsoabi cahnetimahihqui, tiromabo casticanxon siribo bihquin. \v 12 Tiromabo ta jenquetsahax bi cahnetimahiqui. Papan huishamani honanaxma hohchanihbo ta jascabi sca casticana jatihiqui. Papan huishamani honanax bi hohchanihbo rihbi ta Papan jascajaquin casticanyaxihquiqui, jan Moises huishamani jai quescajaquin. \v 13 Moisesnin huishani joi nincaresaibo ta sirima qui, Papan jisí. Jaan jisí ta Moisesnin huishani jai quescabijaquin hahcaibo siribo qui. \v 14 ¿Moisesnin huishani joijomaxon copi judiomabaan ponte jihueti honanyamahihquin? Honan ta jacanihqui. Papan huishamani joijomaxon bi ta hahmebi shinanxon, jan huishamani jai quescari jihueti yohicaniqui, Papan huishamani jai quescabijaquin yohiquin. \v 15 Ponte jihueti honannon ta jaton jointi janin jaa honan Papan nianishqui. Jaa copi ta jascari jihueti yohinancanihqui. Jaa copi rihbi ta jaton jointinin shinani, Tiroma ra tah hen jai, hihyamahax Sirija rah tah hen jai hihcanihqui. Caibo betan yohinani ta cahenannancaniqui. Caibo rihbi sca, Jaan ta hea jascamahaxqui hihqui, hohchamati yohihi. \v 16 Papan shinanyaxon hean yohihi quesca ta jayaxihquiqui, hea huetsabaan. Jonetax japahonibo ta Papan yohiyaxihquiqui, Man tah man jascari janiqui hahquin. Jan jaa copi jato casticantihi honantih bi res sca janon ta jonibo jascajayaxihquiqui, casticanti nete nocotaiya. \s1 Moisesnin huishani joiyahpabo \p \v 17 ¿Hea tah hen judio qui hih man jain? ¿Moisesnin yohini joiyahpa tah non qui hih man jain? ¿Noque tah non Papa Diosen jonibo qui, hih man jain, judiobon? \v 18 ¿Non jenquetsahpi jihueti Papa queenihquin? ¿Noque judiobaan tah non honanai hih man jain? ¿Jenquetsahpabo siribo quin Papan joi honanxon tah non honanai hih man yohuani jain? \v 19 Hean caya tah hen benchebo bahi honanmaquin hahcajaquin Papan joi honanyamahibo haxematihi, hih tah min jai. Xabajaquin hahcajaquin tah hen Papan joijomabo honanmacointihi, hih tah min jai. \v 20 Shinanjomabo tah non honanmatihi hih tah man jaribihi. Baquebo hanijaquin hahcajaquin tah hen jato haxematihi hih tah man jaribihi. Moisesnin huishani joi tah non jai. Jaa copi tah non shinancoinyahpabo qui. Non yohihi ta quesa joima qui hihnica rihbi tah man qui. \v 21 Jascanicaxon tah man huetsa jonibo haxemahi. ¿Siripi jihueti jato haxemahax bi mianbi min yohihi quescaraxma min jihuetain? Yometsohyamanahue hihnicahax bi ¿min yometsohtain? \v 22 Tsiniyamanahue jaax bi ¿min miabi tsinihin? Santobo jistahihmahihax bi tah min Papahon shinanihcamahax jahuen xoboho cahax Papahon shinanaxma tsahoresai. \v 23 Hea caya tah hen Papan joiya qui jaax bi tah min Papan joi jai quescama jihuetai. Min tah min jaamahi, judiobon. \v 24 Mian tah min tiromajaquin caibo shinanmahi, noquen Papa sirima hihqui shinanmaquin. Papan jato caheni jai quescapahbo tah man qui. Man tiromahi jihuetai jisish ta nahuabo tiromahi hehqui yohuancaniqui hah ta Papan jato janishqui cahequin. Mato rihbi sca tah man jascapahbo qui, judiobon. \p \v 25 ¿Jahan judiobo honantiyahpa min quin? Min jaya hihqui bi ta Papan mia casticanyaxihquiqui. Jaa honantiyahpahax Moisesnin yohini jai quescari min jihuerihbihiya pari ta Papan mia yanapantihiqui. Jaa honantiyapahax min jascari jihueyamahiya ta Papan jisí mia jayajoma quescapah qui, jahuenahma. \v 26 Jahan judio honantijomahax bi Moisesnin huishani jai quescari jihuetaibo ta Papan jisí jahuen joni coin qui, jahuen shinanyahpabo. \v 27 Jahan judiobo honanti yamahax bi Moisesnin yohini jai quescapa tahni ta caibo jihuetihqui. ¿Mia cahran, judion? Jaa honantiyahpahax bi tah min jascayamahi jihuetai. Jaa copi ta Papan casticanti neten maton nahuabaan mato yohiyaxihquiqui, Mato caya tah man noque mentan hashoan nincayosma qui hahquin. \v 28 Bemacanya res judio quescapahbo hihquibo ta judioboma qui. Hahan judiobo honantiyahpahax bi hihresaibo ta judiomabo rihbi qui. \v 29 Judion ta jahuen jointiboyaxon bi Papahon shinanihqui. Caibaan jisnon hihxon res hahcaiboma bi ta hahcoinaibo Papan judiobo qui. Hea siri hihqui caibaan shinanahbo japan hihquibo ta Papan judioma qui. Papan hea siri jisnon jaa queenai quescari jihuecoinpan hihquibo ta jahuen judio qui, jahuen caisahbo. \c 3 \p \v 1 ¿Papan noque jascajaquin jisiya tsi ra noque judio baquebo jahuamabo non quin? hih sca rah tah min jai. Jascari yocacahyamahax rah tah min ¿yanca bi res non honantiyahpabo quin? hih min jai. Min jascarai bi tah hen Yancama rahan hih hen jatihi. \v 2 Jascapahbo non janon ta jahuen joi huishamaxon Papan noque hinannishqui, non jaya hihnon. \v 3 ¿Noque hinanah bi caibo nincayosmabohi copi Papan noque hahxonti hahtipahyamascaiquin? \v 4 Hahtipahi rahan. Hen mia yohinon nincahue: Papa ta hihcoiniqui. Noque jonibo res tah non jaamajanicahbo qui. Papan huishamani quescabi tah qui: \q1 Mian tah min pontejaquin casticanai, Papan, hah ta caibaan jatihiqui. Caibaan rihbi ta Jenquetsahaquin min casticanain, Papan jacatsihxon bi Ponte bi res tah min qui Papan hah jayaxihcaniqui, yohicoinquin. \m Jascá ta jaa huishani joi janin jai qui. \p \v 5 Non hohchataiya ta noque quescapahma Papa hashoan ponte hihqui jisyaxihcannihqui jonibaan. Jaa copi ta noque casticanah pontema qui ¿hih non jatihin? Hihyamahi rahan. Noquenahbi noquen tiroma shinaman pari tah non jascatihi. \v 6 Jaan pontemabo casticana siriyamahiya ta jenquetsahxon bi jatihibi tiromabo casticanti hahtipahyamaquehahniqui. \v 7 Jan yohini quescajaquin hahtihi bi non quesajahiya ta Papan hahcoinai jiscantihiqui. Noquen Papa siri hihqui jiscanquin. ¿Jascacoinaiya jahua copi sca noque casticantihiquin hah non jatihin? Hahyamabiresquin rahan. \v 8 Caibo ta hehqui quesahihqui. Papa huesti siri banenon tiromanonhue hih roqui hea jai. Quesa ta jacanihqui. Jascapa shinanyahpabo quen ta Papan jato casticancoinyaxihquiqui. \s1 Non hohchayahpabo rahsi jai \p \v 9 ¿Papan joiyahpabohax copi noque judiobo hashoan siribo quin? Hihyamabiresi. Jascapa rabe tah non qui, hohchayahpabo rahsi, judiobo, judiomabo rihbi. Ma tah non jaa yohiscahaqui. \v 10 Papan huishamani joi jai quescabi tah qui: \q1 Ponte joni ta yamahihqui, ni huestibi. \q1 \v 11 Ponte shinanya jonibo yamabiresi. Papahon shinancoinaibo yamahi. \q1 \v 12 Papan bahin nihyamahibo rahsi tah qui, tiromahibo rahsi. Siribojanicabo ta yamabiresihqui, ni huestibi yamahi. \q1 \v 13 Jaton yohuan ta rishtaya qui. Mahuatipi tsecaxon quehpenxon xetehah pisi hihqui quesca ta jaton jana jai qui. Jaton jana rebo ta hahan paranti res qui. Ronon shinanyahpa ta jacanihqui, joni tiromajati res. \q1 \v 14 Roa roati, hichá hichati res ta shinancaniqui. \q1 \v 15 Joni huetsa rehte rehtehi cacatsihqui ta hishto hishtocaniqui. \q1 \v 16 Jano jaabo huinotah quen ta masataibo sca jaiqui, hihti hohmis hohmisaibo. \q1 \v 17 Caibo betan siripi jihueti ta honanyamacaniqui. \q1 \v 18 Jaton Papa Dios ta ni pishcabi shinanyamacaniqui. \m Jaabo yohihi ta Papa jascarihqui, jahuen joi janin. \p \v 19 ¿Tsoabo yohihi jascanishquin nan? Jatihibi jonibo rahan. Jahuen jonibo ta jahuen joi Papan hinannishqui, jaa joi jai jatihibichin sca nincacahbo. Jaa copi ta neteti jacanihqui jatihibi. Nincayosma tah hen qui hihquish, neteti. \v 20 Papan yohihi quescari jihuetaibo ta yama qui, Papan jisí. Jahuen joi jaxon tah non jaa honanai. Hohchamisbo rahsi non hihqui honanquin. Honanax copi tah non neteyaxihqui. \s1 Noquen Hihbo qui hinamehtax queyoyamanox manati \p \v 21 Hohchayahpa rahsi non hihqui bi ta Papan jahuen bahi noque jismahihqui, siribo sca non nihnon. Huishaxon ta Moisesnin noque yohinishqui, non Cristo qui hinamehtax jihueti jai. Jascapa ta Papan jisí siri qui. Hahqui hinamehtax non siribo sca jai ta neateman Papan huishamanishqui, Moises, texe jahuen joi yohinicabo rihbi jaa joi huishamaquin. \v 22 Cristo nincacoinax hahqui hinamehtaibo rahsi res ta siribo qui, Papan jisí. \v 23 Jatihibi jonibo hohchamisbo copi ta jascapa rahsi noque jisiqui, hahbe jihueti hahtipahyamahibo. \v 24 Noque jascapa rahsi que bi ta Papan noque hihti hahxonnishqui, Cristo raanxonquin. Mahuaquin ta Criston noque bihnishqui, hohchapan hinábo non jayamascanon. Criston noque hahxonah ta Papan noque siribo sca jisiqui. \v 25 Neateman ta hicha bi res noquen xenibo tiromapahonishqui. Tiromahibo que bi ta Papan jato tenexon jato queyobahinyamanishqui. Jaa ponte hihxon jato teneni non jatihixonbi honannon hihxon ta janibi sca Jesucristo raannishqui. Noque copi jan mahuani quen tah non hahqui hinamehtax noquen hohcha copi non mahuatimascai. \v 26 Noquen Papa ponte bi res hihqui non honanscanon hihxon ta jascajaquin Cristo raanxonnishqui. Jaa copi honannahue: Papa ta ponte bi res qui. Jaan jisí ta Jesus qui hinamehtaibo pontebo qui, jahua copi chihi janin catimascai. \p \v 27 Papan noque jascajaxonah tah non Hea caya tah hen siri qui hihtimabiresai. ¿Jahua copi non jascatimahin? ¿Non jahuabi hahyamabiresai copi nan? Jaa copi ma. Non hahqui hinamehtaiya Papan noque sirijaquin bichi copi tah non jascari yohuantimahi. \v 28 Non sirijaquin hahni copima ta Papan noque bichiqui. Non hinamehtai copi res ta noque bichiqui. \v 29 ¿Papa Dios tsoabaan Papa quin? ¿Judiobaana res nan? Jatonah res ma rahan. Caibaana rihbi rahan. \v 30 Noquen Papa Dios ta jaa huesti Papa Dios qui. Nincacoinax hinamehtai judiobo ta sirijaquin bichiqui. Caibo rihbi jascajaribiquin: nincacoinaiya jato sirijaquin bihquin. \v 31 Cristo nincacoinxon tah non Moisesnin huishani joi sca tiroma hihqui shinantimabiresai. Hashoan sca tah non siri hihqui shinanai. \c 4 \s1 Abraham janí quescajati non jai \p \v 1 Shinanscanahue. Abraham ta noquen xohta qui, noque cah non jahuen chini baquebo qui. ¿Jahua copi Papan jaa siri jisnishquin? \v 2 ¿Min sirijaquin hahcai copi tah hen mia siri jisi hah Papan jaa janishquin? Hahyamaquin rahan. Jascajaha ta Abraham jaya joiti jaquehahnishqui. Hea caya tah hen siri qui hih ta jaquehahnishqui. Hihcaxbi jascayamahi. Papa Dios bebon nichish tah non jenquetsahax jascatimahi. \v 3 Papan huishamani joi ta nescari qui: Papa Diosen yohihah ta hihcoinjaquin Abrahanen shinannishqui. Jaa copi ta Abraham siri hihqui Papan jisnishqui, hihqui jaa huishamani joi. \v 4 Teexonnicahton cananai quescama tah qui. Teexonnica copijaquin tah non copijacoinai, noque teexonai copi. Mia tah hen hinanresai hah tah non copijaquin jatimahi. \v 5 Papan noque hahxonai ta jascayamahiqui. Hen sirijaquin hahcai copi hea siri jise Papan, hihnica ta tiroma qui, Papan jisí. Papan siri jisi joni ta nescanica qui: Min hihcoinai tah hen shinanai, Papan. Min yohihi quescabihi ta jacointihiqui. Min tah min hea sirijaquin bihtihi, hihqui. Papa hihcoinai non shinanaiya ta siri hihqui noque jisiqui. \v 6 Non hahcai copima bi ta hahxonresquin Papan siri hihqui noque jisiqui. Jaa copi tah non hihti jenimati jai. Davidinin rihbi ta jascajaquin yohinishqui, jahuen behua huishaquin. \q1 \v 7 Papan noquen hohcha sohuaxona tah non hihti jenimati jai. Noquen hohcha yamascaiya tah non jenimati jai. \q1 \v 8 Hen hohchani Papan hea caheyamahah tah hen hihti coincointi jai \m hih ta Davidinin huishaquin janishqui. \p \v 9 ¿Papan hahxonah, tsoabo sca hahan jenimati jaiquin? ¿Judiobo res nan? ¿Caibo rihbi nan? Jatihibi rahan. Hen yohihah quesca tah qui: Hihcoinai Abrahanen shinanni quen ta jaa siri Papan jisnishqui. \v 10 ¿Papan jaa siri jisiya jenquetsahpa Abraham janishquin? ¿Judiobo honantiyahpa sca janishquin? Jayajoma pari janishquin? Jayajoma pari rahan. \v 11 Hahan honantijoma pari xon ta Mia jascaraiya ta jacointi qui Papan Abrahanen janishqui. Jaa pecaho sca ta jaa siri hihqui jisxon, Honantiyahpa sca jahue, Papan janishqui. Papan siri joni jaa hihqui honanahbo hihxon jascajaquin, Jaa copi ta jatihibi nincacoinaibo Abrahanen xohtabo qui, jahuen honantijomahax bi Papa qui hihcoinaibo. Jan jaa jisní quescajaribiquin ta noque siribohi jisiqui, Papa hihcoinai non shinanai quen. \v 12 Hahan honantiyahpaxon nincacoinaibo rihbi ta jahuen xohtabo qui. Jahuen honantijoma pari xon Abrahanen Papa Dios nincacoini quescarihbihi jaabo jai, jahuen xohtabohi. Jaa cahen jaton quiquin xohta. \s1 Hahqui hinamehtaibo Papan hahxontijahi \p \v 13 Papan ta Abraham nescajaquin yohinishqui: Minabo hihnon tah hen mia jatihibi jonibo hinanrestihi, miin xohtabaana rihbi hihnon, hahquin. Jan hahni copima bi jan hihcoinjaquin shinanni copi ta siri hihqui jisxon Papan jascajaquin hinantijanishqui. \v 14 Abraham ponte res jihueni copi hinantijanixon ta hinanresquin hinanah jayamascaquehahniqui. Jaatian ta Papa hihcoinai non shinanai rihbi jahuama sca jaquehahniqui. \v 15 Papan noque jahuabi yohiyamahah tah non jahuabi rihbi nincati yamaquehanai. Jaan noque yohihah tah non nincati jai. Nincati jaxon bi tah non jaamajaresai. Jaa copi ta noque casticanti jaiqui. \p \v 16 Jaa copi ta jan hihcoinai non shinanaiya noque hahxonresiqui. Queenxon res hahxonti hahtipahnoxon ta nincacoinaibo hahxontijanishqui. Hahxoncatsihxon copi res hahxonti yohinihxon ta jan yohini quescabijaquin jaan hahxontihiqui, Abraham xohtabo hinanquin. Jahuen honantiyahpabo res ma bi jaa xohtahi nincacoinaibo rahsibi jahuen xohtabo sca janon ta Abraham hinantijanishqui. Jaa copi ta Abraham noquen xohta qui, jatihibichina. \v 17 Papan huishamani jai quesca tah qui: Mesco jonibo tah hen mia hicha xohtamayaxihqui hihqui jaa joi. Papan jascajaha ta Abrahanen yohinishqui: Min yohihi quescabi ta jacointihiqui, Papan, hahquin. Non mahuatai bi Papan noque jihuematihi ta Abrahanen honannishqui. Jayaxihquibo jaríyamahi bi ta jaresscai quescapahbo jato Papan yohihiqui. Jaa rihbi ta Abrahanen honannishqui. \p \v 18 Jatihi ta miin xohtabo jayaxihquiqui Papan jaáh, hihcoinjaquin shinanquin. Yamayaxihqui shinantihi bi hicha xohtaboyahpa sca jayanoxon nincacoinquin. \v 19 Cien baribo nocotaiya, yosiboscaax mahuati hochoma quescapahxon, jahuen haibo Sara jisi bi baque bihyosma janish rahma hihti yoxaboscai, jenquetsahaxon baque bihtimascai. Non nescapah jai bi ta noquen baque jayaxihquiqui, hihqui. \v 20 Papan yohini quesca rah ta jatimascaiqui shinanyamaquin. Hea rah ta baque hinanyamayaxihquiqui hihyamahi. Jascaxonma bi hashoan sca nincacoinquin. Min tah min hea hahxonyaxihqui, Papan. \v 21 Hen tah hen honanai. Min yohini quescabijati tah min hahtipahi. Min hea baque hinantihi tah hen honanai, hahquin. \v 22 Jan jascajaquin shinanni copi ta jaa siri Papan jisnishqui. \p \v 23 Jaa siri jisnixon ta jaa joibi Papan huishamanishqui. Abraham jascabihi copi Moises huishamaquin. \v 24 Abraham jascabihi copi res ma bi ta jascarihbi non janon hihxon huishamanishqui, hea huetsabaan. Noquen hohcha non yamascanon ta noquen hihbo mahuanishqui, Jascahue Papan jaáh. \v 25 Hihquipish bi ta hahquirihbi teehihnishqui, Papan huenihah. Noque rihbi hahxonquin ta jascajanishqui. Jan huenicoinni non jointinin shinancoinaiya ta noque rihbi siri jisiqui. \c 5 \s1 Papan sirijaquin bichibo hahan jenimati jai \p \v 1 Jaa copi ta non nincacoinaiya siribo sca noque Papan jisiqui hea huetsabaan. Noquen Hihbo Jesucriston noque hahxonah ta Papan noque sirijaquin bichiqui, siriresi non hahbetan jihuenon. \v 2 Noquen Hihbaan noque hahxonni quen tah non noquen Papa betansca non nichi. Hahbetan nichibo sca tah non qui, jahuen jihuetahbo hahan hihti shinanai. Non hahbetanbi jihueyaxihqui honanax tah non hihti jenimascai. \v 3 Jaa copi jenimaxon bi tah non tiromabo tenehax hashoan rihbi jenimahi. Tiromabo tenequin tah non coshi shinan bichi. Jascapa non bihtihi honanax tah non tiromajahabo bi hihti jenimahi. \v 4 Hahan teneti coshiyahpascaax tah non shinanyahpa sca non jatihi. Shinanyahpahax res sca tah non honanyahpa sca non jai, Papa janin non jihuetihi honanax sca. \v 5 Noque ta jahuen yoshin siri noquen jointi janin niaxoniqui. Jaan sca ta noquen jointinin non honannon noque hihti honanmahiqui, noquehon jahuentiho queen noquen Papa jaiquin hihxon non honannon. Jaa honanxon tah non noquen Papa betanbi non hihcoini jihueyaxihqui non honancoinrihbihi. \p \v 6 Shinanscanahue. Nincayosmabohax non mahuatihi bi ta noque jihuemanoxon Cristo mahuanishqui, yosmabo non jai bi. Jahuen joti neten jonish ta noquen hohcha copi mahuanishqui. \v 7 Noquen jisí, huetsa ponte jihuetai joni jai bi tah non jaa jihuenon hihxon nohri jato rehtemati hahtipahyamahi, mahuacatsihyamaquin. Jahuen siri amico jihuenon hihxon pari rah ta caibaan hahri jato rehtemati shinantihiqui. \v 8 Papan ta noque jascajaxonihqui. Hohchayahpabo non hihqui que bi ta noque copi mahuati jonon Papan jaa raanxonnishqui. Jaa copi tah non honanai: Jahuentiho queen jan noquehon jaiquin ta Papan noque jismanishqui, noquen Hihbo Cristo raanxonquin. \v 9 Noque copi Cristo mahuani quen Papan noque siri jisiya cahen non Cristonahbo jaiya noque xahbanen noquen casticanti paqueyaxihquiqui. \v 10 Papan rahuibo non janí que bi ta jahuen baque noque copi mahuani copi noque sirijaquin bichiqui, jahuen jihuetahbo sca non janon. Cristo jihuerihbiscai quen ta hashoan rihbi sca noque jahuen jihuetahbo Papan sirijaquin jihuemayaxihquiqui. \v 11 Jaa copi tah non sirijaquin shinanai. Sirijaquin shinani res ma bi hihti jenimaribihi. Noquen Hihbo Jesusen noque hahxonah tah non Papan baqueboscaax hihti jenimaribitihi. \s1 Adan betan Cristo \p \v 12 Jaan noque hahxonah quen tah non honanai, hea huetsabaan. Jamenoni joni huesti ta hohchamenonishqui. Hohchatax ta mahuanica sca janishqui. Jaa xohtahi ta jatihibi sca hohchayahpa sca jacannishqui. Jaa copi tah non mahuanicabo sca non jai. \v 13 Papan Moises huishamariyamahi bi ta hohchayahpabo rahsi jaresscanishqui. Hohchataibohi bi ta Man tiromahibo copi tah hen mato casticanpaqueyaxihqui Moises huishamaquin jato yohirihyamanishqui. \v 14 Jaa bi ta Adan pecaho Moises janon caman mahuanicabo rahsi japahonishqui. Rahma caman rihbi tah non jascapahbo rahsi jai. Adaman hahni quescajayamahax bi ta mesco hohchayahax mahuanicabo rahsi non jai. Adan bebonica janí quescarihbi ta Cristo sca noquen quiquin bebonica scah qui. \p \v 15 Hihcax bi jascapa rabe hihyamanish. Adaman ta noque mahuamanishqui. Criston sca ta noque queyoyamanox jihuemahiqui. Hohchatax Adan mahuanica hihni quescarihbihi tah non noque jai, hohchatax mahuanicabo sca. Hohchanish bi jihuenicabo sca non janon ta hihti sirijaquin Criston noque hahxonnishqui, noquehon hihti shinanxon. \v 16 Adaman noque mahuamani que bi ta Criston noque jihuemahiqui. Hohcha hohchayahpa rahsi non hihqui bi ta Cristo copi Papan noque sirijaquin bichiqui. \v 17 Noquehon ta Papan hihti shinanihqui. Non nincacoinaiton ta hihti hahxonquin siribo sca noque jisiqui. Jaa copi honanquin sirijanahue, hea huetsabaan: Adan hohchani quen non mahuacoren mahuanicabo qui, cahnetima quescapahbo non hihpahoni bi tah non jascayamascai. Hihti huetsapah sca tah non jai, Criston noque hahxonah tah non queyosyosma jihue hihbotihi. \p \v 18 Jasca tah qui. Bebonica joni hohchamenoni quen tah non jatihibi sca hohchamisbo qui, casticantibo. Huetsan sca sirijaquin hahxonni copi sca tah non siribo sca qui, jihue hihbobo. \v 19 Hohchamenoxon Adaman noque hohchayahpabo rahsi hihmani quescajayamaquin ta nincanicaxon Criston noque Papan shinanyahpabo hihmahihqui, jahuen caisahbo sca. \p \v 20 Noquen hohcha hihti jaroma hihqui honanahbo hihxon ta Papan Moises huishamanishqui. Hashoan jaroma non hihqui bi ta hashoan sirijaquin rihbi Papan noque hahxonrihbihiqui. \v 21 Hohchapan hinábo rahsi tah non hihpahoniqui, jenquetsahax hohchajomatimahi. Mahuanicabo rahsi tah non janíqui. Rahma tah non jascayamascai. Papan ta noque hihti hahxonihqui, Cristo noque raanxonnixon. Honanscanahue: Noquen Hihbo Jesucristo copi res tah non queyoyamanox jihuescai. \c 6 \s1 Hohcha qui mahuataibo, Cristo qui jihuetaibo \p \v 1 ¿Papan noque hihti hahxonah non hashoan hohchacanatihin? ¿Noque hohcha sohuanon hohcha hohcharesnonhue hih non jatihin? \v 2 Jascayamahi rahan. Mahuatahbo ta tiroma yoshiman hohchamayamascaiqui. Mahuatahbo sca tah non qui, jaan hohchamatimascai. ¿Jahua copi non hashoan hohcha benabonatihin? Hahyamaquin rahan. \v 3 Hahan honantijaquin ta mato jeneho hihquimatannishqui, hea huetsabaan, Jesucristo maton Hihbo hihqui honanahbo. Mihinquin hahcajaquin jene chicho mato hihquimatanah tah man mahuascaibo quescanihqui, Cristo betan mahuanihbo sca. Jaa tah man honanscai. \v 4 Jaa copi tah man hihquimatanah hahbe mihinahbo qui. Jaa hihquipi bi Papan jahuen coshiyaxon hahquirihbi teehihmahah quesca tah man behnabo sca jihuetai. \p \v 5 Hahbe mahuatahbohax tah non hahbe teehihribihibo sca qui. Behna jihue sca tah non bichi. \v 6 Cristoyabi mato rehtenih quesca tah man qui, hea huetsabaan, maton shinan xeni man jenescanon. Man tiromati queenpahoni quescayamascanahue. Hohchapan yonotimabo sca janahue. \v 7 Mahuanixon sca tah non jahuentianbi hahquirihbi hohchati shinantimascai. \v 8 Cristo betan non mahuani quen tah non hahbetanbi jihuescai. Jaa tah non honanai. \v 9 Noquen Papan hahquirihbi teehihmahah ta Cristo hahquirihbi mahuatimascaiqui. Mahuatima jihuescai. \v 10 Noquen hohcha copi mahuaquin ta huestijaquin res noque sohuaxonnishqui, jahuentianbi mahuatimascai. Jihue hihbo sca jaax ta Papa queenai quescari jihuetihqui, hahbetanbi. \v 11 Matobo sca jascarihbinahue. Tiromahax tah hen mahuanihqui hihnahue. Mahuanish bi tah hen Cristonah sca qui, Papan ta hea jihuemahiqui hihnahue. \p \v 12 Jaa copi hohchati qui raquescanahue. Man tiromajati res ta Satanas hihti queenihqui. Jahuen shinan tiromabo man bihmis. \v 13 Mato tiromamanoxon ta mato bihcatsihquiqui. Bihmayamanahue. Hahqui hinamehtaxma noquen Papa Dios qui caya hinamehnahue. Mahuatipish bi rahma hahquirihbi teehihnica baqueboscaax Papa qui hinamehnahue. Ponteres jihuenahue. \v 14 Maton shinaman res tah man Moisesnin yohini quescacatsihqui. Jan yohini quescati hahtipahyamahax bi tah man Papa qui hinamehtax sca man jihuetihi, Satanasnen yono yonohahma sca. \s1 Joni hina quescapahbo \p \v 15 ¿Jahua sca non shinanti jain? Moisesnin yohini quescatima sca ta jaiqui. Hohcharesnonhue, Papan noque sohuaxonresnon ¿hih non jatihin? Jahuentianbi tah non jascajaquin shinantimahi. \v 16 Nincanahue mato yohinon: Jahuen joni sca hihnoxon patoro qui hinamehtax tah man jahuen yonoti sca qui. Jaan yonohah tah man nincatihi. Jascarihbihi: Hohchati qui hinamehtax tah man Satanasnen yonoti sca man jatihi, nincayosmascaax mahuanoxon. Papa qui hinamehtax tah man jahuen jihuetahbo man jatihi. Rahma rah tah man jaa honanscai. \v 17 Neateman tah man hohchapan hinabo hihpahoniqui, hea huetsabaan. Rahma tah man jascapahbomascai. Maton jointiboyaxonbi tah man Cristo bihniqui, caibaan mato yohihah. \v 18 Hohchati shinanbo man jai ta Papan mato sohuaxonnishqui. Papa qui hinamehtax tah man pontejaquin shinani sca man jihuetai. Jaa copi tah hen mato yocaxonquin Hahxon tah min jato jai, Papan, hahcai. \v 19 Jaabi, hahquirihbi tiromamis hihxon tah hen mato yohihi, man nincanon hihxon. Tiromati qui tah man hinamehpahoniqui, hea huetsabaan. Hohchapan hinabo sca tah man janiqui. Jahuen patoronen yonohah jahuen yonotinin nincati jai hahcajahi tah man hohchapan hinabo hihpahoniqui. Tiromabi res nincayosmahi jihueti. Jascayamascanoxon Papa qui sca hinamehnahue, jaa queenai quescari sca siri bi res jihuenoxon. \p \v 20 Hohchapan masajaha tah man ponte jihueyosmabo man japahoniqui. \v 21 Jascapahboxon tah man siri shinanbo bihyamaniqui. Man japahoni shinanax tah man hihtimahscai. Tiroma hahcaibohax tah man mahuanicabo man japahoniqui. \v 22 Rahma man hinabo hihyamascai honannahue. Papan mato hahxonah tah man jahuen jihuetahbo sca jai. Jaa copi tah man hashoan ponte sca jihueti jai. Papa betan queyoyamanox manatibo sca tah man qui. \v 23 Jaton ribin jismaquin hahcajaquin ta hohchataibo Papan jismapaqueyaxihquiqui, jato masa masamascanoxon. Jato masajaxon bi ta noque hahxonrestihiqui. Noquen Hihbo Jesucristonen noque hahxonni quen tah non queyoyama sca janoxihqui non manatihi. \c 7 \s1 Hahan haxeti joi \p \v 1 Caibaan tah man honanai, Papan huishamani joi. Mato sca tah hen yohihi, hea huetsabaan. Moises huishamani jai quescari jihuetaibo ta jihueparihax Moisesnin yohini quescari jihueti jaiqui. \v 2 Jahuen bene mahuanon caman ta jahuen haibo jascabihi hahbetan jihueti jaiqui hih ta jaiqui jaa joi janin. \v 3 Jaa copi ta jahuen bene jihueparihi bi jaa haibaan huetsa bebo bichiya hahqui yohuancantihiqui, jaa haibo ta tsini qui hihcani yohuani. Moisesnin yohini jai quescayamahi jihuetai quen jascacani. Hihcax bi jahuen bene mahuani pecaho huetsa sca jaa haibaan bichiya Tsini tah qui hihyamacani. \v 4 Mato tah man jascarihbihi. Maton hohcha copi Cristo mahuani quen tah man Moisesnin huisha janin jai casticanti qui man cahnescatihi. Mahuani copi sca tah man huetsanah sca qui, Cristonah sca. Jaa mahuatipi bi ta Papan hahquirihbi teehihmanishqui. Jahuenah sca tah man qui. Papa queenai quesca sca man siri sca jihuenon. \v 5 Papan shinanjomaboxon tah non hicha tiromabo hahpahoniqui. Jascayamanahue hahca, hashoan bi res tiromacatsihscai. Jaa copi tah non mahuanicabo hihpahoniqui. \v 6 Hohchanish bi tah non mahuanicabo hihyamasca jai. Cristo bichish tah non noquen hohcha copi mahuascanibo sca qui. Behna shinanyahpabo sca tah non qui. Papan jihuetahboxon tah non jaa queenai quescajaquin noquen jointinin non jaa hahxonai. Noquen shinan xeniya jihueyamascai. \s1 Hohchapan noque pantehi \p \v 7 ¿Behnaboxon sca shinanah, Moisesnin joi jenquetsahpa hin? Moisesnin joi ta tiroma qui hih tah non jatimabiresai, ni jahuentianbi. Jaa quirica yamaxon tah hen heen hohcha hihti jaroma hihqui hen honanyamaquehanai. Caibaan jahuabora non bichincatsihqui ta tiroma qui. Jascahah tiroma hihqui tah hen Moisesnin quiricajomaxon hen honanyamaquehanai. \v 8 Tiroma shinanyahpahax tah hen tiromayamahue hahca bi hohchacatsih sca janiqui. Jascapa hohcha hohchamis hea hihqui tah hen honanyamaquehanai, Moisesnin huishanijomaxon. \v 9 Huetsa tian tah hen jahuabi Papan joi honanyamapahoniqui. Tiromayamahue Papan hea jaah bi tah hen hihti tiromati res queenpahonihqui. \v 10 Jaa copi ta hea mahuatihi hen honannihqui. Papan joi nincayosmahax ta mahuacoin sca hea janiqui. Papan joi hahan ponte jihueti hihqui bi tah hen nincayosmahax mahuanica sca janiqui. \v 11 Hohchayamahue hahca bi tah hen hihti tiromati res sca queennihqui. Hen tah hen hihti tiromatimahi hihquish paramehscai. Paramehtax tah hen hohchatax mahuanica sca janiqui. \v 12 Jaa copi honannahue, hea huetsabaan. Moisesnin huishani ta Papan joi qui. Papan noque honanmani joibo ta siri bi res qui. Ponte bi res hihcoinaibo rahsi can. \v 13 Papan huishamani joi ponte que bi tah hen jan huishamani copi mahuati jai ¿hih hen yohuani jatihin? Hihyamabiresi rahan. Hohchatax caya tah hen mahuatihi. Hihti nincayosma hea hihqui hen honanscanon ta jaa joi Papan huishamanishqui. \v 14 Papan huisha ta jahuen yoshin siriyahxon huishacannishqui. Jaa huesti nincatihi bi tah hen tiroma yoshiman shinanmaha jaamajaquin sca shinanai. \v 15 Jascajati ta jaiqui hihxon bi tah hen hahyamahi, sirijati honanxon bi. Jascajatima ta jaiqui hihxon bi tah hen jaabi hahcai. Tiromascaax tah hen shinamehtai, Jahua copi hen jascajaquin hahcain hihqui. \v 16 Queencoinyamahax bi tah hen tiromahi, hih tah hen jai. Hen jascari yohuanah ta hahan honanti qui, Papan joi siri hihqui hen mato yohihi. \v 17 Jasca tah qui. Queencoinxonma bi tah hen tiromajaquin hahcai. Jenquetsahax bi tah hen pontetimahi. Hohchapan heen jointi tiromajaquemahah tah hen hihrescahini hohchatai. \v 18 Heanbi shinanax tah hen siripi jihuetimahi, hohchapan heen shinan tiromajaquemahah. Sirijaquin shinanax bi tah hen yosmajaquetai. Hen shinanai quescabijaquin hahcatsihquin bi tah hen hahtipahyamahi. \v 19 Jascati ta jai qui hihnicahax bi hahcoinyosmahi can. Jascatima ta jaiqui hihquish bi jascabihi. \v 20 Queencoinyamahax bi tah hen jointi chicho hohchapan tiromajaquemahah jascabihi tiromahi. \v 21 Jascanica tah hea qui. Sirijaquin shinanai bi ta tiromati res teema qui. \v 22 Moisesnin huishani joi jai quescabihi tah non jihueti jai hihquin tah hen pontejaquin shinanai. \v 23 Jaa huisha joi siri hihqui honanxon bi ta jaamajamis joni hea qui hen honanrihbihi. Sirijati shinanax bi tah hen sirijayosma hea qui. Hohchapan tiromajaquemahah tah hen jascapahi. \v 24 Jaa copi tah hen hihti masa shinanai. Mahuacatsihbahinaxon shinanquin hahcaja tah hen jai. Hen hihpahoni quescayama sca jihuenoxon tah hen hea yanapannica sca queenai. \v 25 Jaa hea yanapannica ta Cristo qui. Hahxon tah min hea jai, Papan. Jesucristo raanxonquin tah min hea yanapanai hah sca tah hen jai. Jascá tah qui, hea huetsabaan. Papan joi ta siri qui hah tah hen jai, heen shinaman shinanxon. Jascajaquin shinanxon bi tah hen jaan yohini quescari jihueyamahi. \c 8 \s1 Dios Yoshiman noque jihuemahi \p \v 1 Hashoan sca hen mato yohinon nincanahue, hea huetsabaan. Non Cristo qui hinamehtaibo yohihi ta Jascabi casticanabo sca banenahue hah Papan noque jatimahiqui. \v 2 Min Cristo qui hinamehtaiya ta jahuen Yoshiman mia jihuemahiqui, hohchapan hiná hihyamascanon. Jaa copi ta mia mahuati Papan yohiyamascaiqui. \v 3 Noquen yora quescapahya jan jonon ta jahuen baquebi Papan raannishqui. Jonish ta noquen hohcha copi mahuanishqui. Jaa mahuamaquin ta noquen hohcha Papan noque queyoxonnishqui. Jan yohini quescabihi non jihueti hahtipahyamahi bi ta noquen hohcha sohuaxonnishqui, jascabi casticana non banequehanai. \v 4 Noquebi non queenai quescayamascai bi jan yohini quescari non jihuenon sca ta jascajanishqui. Dios Yoshiman jahuen shinan noque hinanah tah non jihuecoinscai. Papan shinanyahpabo sca. \v 5 Noquenbi non shinanai quesca jihuecatsihxon tah non Satanas queenai quescajaquin shinanai. Dios Yoshiman shinanyahpaxon tah non Papa queenai quescajaquin shinanai. \v 6 Hahmebi shinanax jihuecatsihquibo ta masa masanoxon mahuatihiqui. Dios Yoshiman shinan hinanah ta jascapahma qui. Jascapahmabo ta queyoyamanox mananica qui, siri shinanya sca jihuenica. \v 7 Hahmebi shinanax jihuetaibo ta Papan rahuibo qui, jahuen joi nincayamahax copi. Hohchapan pantehah ta nincati hahtipahyamacanihqui. \v 8 Jascapah ta Papan jenimayohuanquihnyamabiresiqui. \p \v 9 Mato tah man mahmebi shinanax jihuetaiboma qui. Maton jointi janin jahuen yoshin siri Criston niahah tah man jahuen shinanyahpabo sca qui. Criston yoshinjomabo ta Cristonahmabo qui. \v 10 Maton jointi janin Cristo jihuetai quen tah man jihuecointihi, Papan mato siribo jisi copi jihuecoini. Maton yora hohchapan mahuamaha bi tah man jihue hihbobo sca jacoinyaxihqui. \v 11 Noquen Hihbo Jesus huenihihnixon ta mato rihbi yora behnaya Papan huenihihniyaxihquiqui. Jahuen yoshin siri maton jointi janin jai quen ta jayaxon mato behnajaxon sca huenihihniyaxihquiqui. \v 12 Jaa copi tah non noquenbi shinanax quescayamahi non jihueti jai, hea huetsabaan. Behnabo jihueti sca tah non jai. \v 13 Matonbi man shinanai quescari jihuetax tah man jascabi sca mahuatahbo man jatihi. Dios Yoshin queenai quescajaquin tah man man japahoni shinanbo jenebahinti jai. Jaatian tah man noquen Papa betan jihuetihi, jahuen baqueboscaax. \p \v 14 Jahuen yoshin siripan shinanmahibo rahsi tah non jahuen baquebo qui. \v 15 Dios Yoshin tah man bihniqui, hea huetsabaan, hohchati qui hinamehyamascanoxon. Papan baquebo sca janoxon tah man jahuen yoshin siri bihniqui, hea huetsabaan, jahua copi raquetimascai. \v 16 Jaan shinamaha tah non noquen Papa Dios yohiquin Papan hah non jai. \v 17 Noque jahuen baquebo quen ta jahuen jihue hihbobo noque hihmayaxihquiqui. Cristo jaa hinanquin ta noque rihbi jaabi rihbi hinanyaxihquiqui. Cristo betan tiromabo tenehax tah non hahbetan rihbi Papan jihueti janin hihboyaxihqui. \p \v 18 Hean shinanah ta Cristo betan sca hihboscaxon non tenepahoni non jahuama sca jisyaxihqui. \v 19 Cristoya Papan noque hihbomayaxihqui jenquetsahpa hin hihxon ta manacaniqui, hea huetsabaan. Papan jonijani jahuaborabo jatihibichin ta hihti jiscatsihquin manacaniqui. \v 20 Jahuen jahuaborabo queenai copima bi ta queenxon res Papan jato yohinishqui: Hen mato behnajanon caman manaresnahue, hahquin. Jaa copi ta rahma caman manácaniqui. \v 21 Payonicabo jayamascanon ta Papan jato behnajayaxihquiqui. Jaan jahuen baquebo jato hihbomahi tian ta jatihibi rihbi behnajayaxihquiqui. \v 22 Jan jonijani jatihibi ta payomisbonish rahma caman jascapah rahsi qui. Jascapahboxon ta tene tenecaniqui, Papan jato behnajanon caman. \v 23 Jahuen jahuaborabo behnacahincatsihqui hihqui quescarihbihi tah non jato betanbi noque rihbi jascarihbihi. Noquen yora behnabo Papan noque hinanti tah non queenai. Texe rihbi jan noque hinantijani non bihcointihi tah non honanrihbihi. \v 24 Noquen hohcha noque sohuaxonxon ta Papan yohinishqui, Hen maton yora behnajayaxihnon mananahue hahquin. Jaa copi tah non manatai, noquen yora behnabo jisriyamaxon bi bihcatsihqui. Jisríyamahibo ta manánicabo qui. Jisresscaax cah non jisti manayamascaquehanai. Jisresscaax tah non jisyanoxon manatahpan hih non jayamahi. \v 25 Jaa copi tah non jisyamaparixon bi non jisyaxihqui manáhahnan non tenehi. \p \v 26 Non coshi pishinaiya ta Dios Yoshiman noque yanapaniqui, coshi shinan hinanquin. Jayaxon tah non teneti jai, noquenahbi noquen coshin teneti hahtipahyamaxon. Yocati honanyamaxon tah non Papa queenai quescajayamaquin texe yocacai. Jaa copi ta Dios Yoshiman noque yocaxoniqui. Joinma bi ta jahuen shinaman noque hihti yocaxoniqui. \v 27 Papa queenai quescabijaquin ta Dios Yoshiman noque yocaxoniqui. Jaan shinanai ta Papan honanihqui. Jatihibichin shinanai honannicaxon honanquin. Jaa copi ta Dios Yoshiman noque yocaxona jaan yocaxonai quescabijaquin noque hahxonihqui. \s1 Tenecoinaibo \p \v 28 Mesco tah non masa tenehi, hea huetsabaan. Jaabi tah non tenexonai. Noquen jisi jascapahbo tiroma que bi ta siri sca noque hihmanoxon Papan noque jascapahbo huinomahiqui. Jaa copi ta noque hahan jan queenai noquebo qui jascapahbo noque huinomahiqui, hea huetsabaan. Non tah non honanai: heen baquecoin janoxihnahue noque janixon ta jascapa masa noque tenemahiqui. \v 29 Jahuenahbo non jayaxihqui honannihxon ta yohinishqui: Heen baquecoin hihqui quesca sca tah man jayaxihqui hahquin noque yohiquin. Jaa jahuen baque noquen huetsahax bi noquen Hihbo rihbi hihnon ta jascajaquin yohinishqui. \v 30 Jascajaxon ta Heen baquebo sca janoxihnahue hah sca noque janishqui. Jascajaxon sca Heen siri baquebo sca janahue hahscaquin. Jascajaxon sca Heen baque betanbi hahbe hapobo sca hihnahue hahquin. \p \v 31 Hen mato yohihah nincaxon, honannahue, hea huetsabaan. Papan to noque hihti hahxonihqui. Jaa copi ta noquen rahuibo qui non raquetimabiresai. \v 32 Noquen hohcha copi jahuen baque mahuati jahui bi ta Papan jaa panteyamanishqui. Pantexonma ta hashoan sca jomanishqui. Jahuen baque yohuashihxonma ta noque hinanxon jaya jatihibi rihbi noque hinanrihbiyaxihquiqui. \v 33 Papan noque caisah ta tsoanbi sca noque caheti hahtipahyamahiqui. Siribo Papan noque jisiya cahen tsoanbi noque non japahoni cahetimascai. \v 34 Cristo ta mahuatipish bi hahquirihbi teehihnishqui, Papa mecayaho sca hihti hihboscai tsahonoxon. Jaan ta noque yohuanxoniqui. Jaa copi ta Tiromabon hah tsoanbi noque jatimahiqui. \v 35 Cristo noquehon shinanyamascanon hihxon noque jenemacatsihquin bi ta tsoanbi jahuejati hahtipahyamahiqui, hea huetsabaan. Jaa ta jascabihi noquehon shinanihqui. Non yomanahtaiton ta noquehon shinanihqui. Non masa shinanai bi noquehon shinanquin. Caibaan noque tiromajahi bi noquehon shinanquin. Non pihan hihquiya bi rihbi, non chopanma hihquiya rihbi. Noque tiromajacanmis hih non jai bi. Noque rehtecanmis hih non jai bi. Criston noque jenenon hihxon hahquin bi ta tsoanbi noque Cristo jenemati hahtipahyamahiqui. \v 36 Papan huishamani joi jai quescari jaiboya bi ta noquehon jaashinanihqui. \q1 Minabo non hihqui copi ta noque rehtebahinacaniqui, Papan. Yohinahbo rehteresquin hahcajaquin ta noque queyocaniqui \m hihqui jaa huisha joi. \v 37 Jascapahbo non tenehi bi ta noquen Hihbaan noque shinanbehnoyamahiqui. Noquehon hihti shinanxon ta hashoan sca non teneti hahtipahnon noque coshijahiqui. \v 38 Noquehon shinanxon ta noquen Hihbo Jesucristo Papan raanxonnishqui. Noquehon shinanquin ta jahuentianbi Papan noque jenebahintimahiqui, ni jenquetsahpabi. Non mahuatai bi noque jeneyamaquin. Non jihuetaiya jeneyamarihbiquin. Yoshiman sontarobaan bocabi ta jaa noque jenematimahiqui. Main jai tinintibaan jenemayamaribiquin. Rahma jaibaan rihbi jenemati hahtipahyamaquin. Jayaxihquibaan rihbi hahtipahyamaribiquin. Quiquin tiroma yoshiman bocabi hahtipahyamaquin. \v 39 Ni naihoh jaibaanbi, ni nai naman jaibaan rihbi. Ni jahuatohonbi ta noquen Papa jenemati hahtipahyamahiqui. \c 9 \s1 Jahuen baquebo Papan caisni \p \v 1 Cristo queenai quescajaquin tah hen mato yohicoinai, heen huetsabaan. Hen tah hen mato paranyamahi. Dios Yoshiman hea shinanmaha tah hen heen jointiboyaxonbi mato yohiscai. \v 2 Hen tah hen hihti benatai. Heen caibo shinanxon tah hen heen jointi xecahihnihi. \v 3 Heen caibaan Cristo nincacoinpahinon. Heen caibobi heen caibo hean nincamaha nincacoincanpahinon. Jaabo bihnoxon Criston hea potahah que bi cahen jaabo jahuenahbo sca hihquiya hea jenimaquehanai. \v 4 Israelito ta Papan caisahbo janish qui. Heen baquebo janahue hah ta Papan jato janishqui. Jahuen xaba rihbi ta jato machi xabacananishqui. Hen mato hahxonnon hen mato yohihi quescabijaquin hahnahue jato jaquin. Jascajaxon ta jahuen joi siri rihbi huishamaxon hinannishqui, jihueti honanahbo. Huishaxon ta jato honanmanishqui, Papa yocati honanahbo. Jaa huishapan rihbi ta jato hahxonquin jihuemanica jan raanxontihi jato yohirihbinishqui. \v 5 Jaton xohta xenibo ta Papan caisnihbo rahsi janishqui. Caisxon ta jato yohinishqui, jaton chinibaquebo jan hahxontihi yohiquin. Cristo rihbi ta jaton caibo qui, Quiquin Hihbo. Jaa ta noquen Dios qui. Jaa yohihi tah non Mia tah min Xaba Hihbo qui, Hihbon, hihqui. Jascacoini rahan. \p \v 6 ¿Heen caibo nincayosmabohiya jahua yohuan sca hen jatihin? ¿Papan ta jato yohinihxon bi jan yohini quescajamaquinma jahuen jonibo hahxonyamascaiqui hih hen jatihin? Jahuentianbi tah hen jascatimahi. Papan caisahbo ta judio rahsima qui. \v 7 Abrahanen chini baquebo jaabo hihqui que bi ta Mato jatihibi tah man Abrahanen xohtabo qui hah Papan jato jayamahihqui. Jascanoxonma bi ta Abraham Papan yohinishqui: Isaaquen chini baquebo sca hihnon hean mia hinanyaxihquibo miin xohtabo ta jayaxihquiqui. \v 8 Abrahanen chiní baque copi jaa jimi jahuen jenabo hihqui que bi ta jaa rahsiboma Papan baquebo qui. Jaan Abraham hinantijani jonibo caya ta Abrahanen xohtabo qui, Papan jisí. \v 9 Papan yohini quesca tah qui: Mihqui joribiyanoxon tah hen mia yohihi, min hahqui baquejaha ta miin haibo Sara baquexoyahpa sca jayaxihquiqui hah ta Papan janishqui Abraham yohiquin. \p \v 10 Yosiboscaax noquen xohta Isaaque yamanica janí quescarihbi ta jai qui. Jahuen haibo Rebeca baque bihyosma que bi ta Papan yohihah jahuen benen hahqui baquejati hahtipahscanishqui, rabe nane sca jahuen baque janon. \v 11 Jaa rabe nane cainrihyamahi bi ta Papan yohinishqui: Miin bihmeno baquen ta jahuen chini teexontihiqui, hahquin. Jaabo rabe cainrihyamaxon jahuabi siribojaquin hahriyamahi bi ta Papan yohinishqui, jan shinanai quescabi sca janoxihnon. Jahuabi rihbi tiroma hahriyamahibaan bi Papa jascari yohuani. \v 12 Jaabaan hahcai copima bi ta hahmebi queenxon Papan Jacobo caisnishqui. Jaa copi ta Rebeca yohinishqui. Miin bihmeno baquen ta jahuen huetsa teexontihiqui hahquin. \v 13 Jahuen joi huishamaxon Papan yohini quesca ta janishqui: Jacobonenhon jenimaxon bi tah hen Esau queenyamabiresai hihqui noquen Papa. \p \v 14 ¿Jan jascani honanax jahuahih sca non jatihin? Papan ta tiromajahiqui hih tah non jatimabirestihi. \v 15 Jaan Moises huishamani quesca ta jai qui. Heabi queenxon tah hen caisai. Jahuen chinihon queenax copi res tah hen jahan shinanai hih ta jai qui, Moisesnin huishani joi. \v 16 ¿Jahua copi Papan noque jihuemahiquin? ¿Non jihuecatsihqui copi nan? ¿Non coshi coshicahinai copi nan? Jaa copima bi ta noque caisnixon copi noque jihuemahiqui. \v 17 Jan Faraon yohini quesca tah qui: Heen coshi jato jismanoxon tah hen mia quiquin hapomaniqui, Faraonen. Hea coshi hihqui jatihibi janin jihuetaibaan honanahbo hihxon tah hen mia nea mai hihbomaniqui. Jasca ta Papan huishamani joi jaiqui. \v 18 Jaa copi honannahue: Queenxon copi res ta noquehon shinanihqui. Queenxon copi rihbi ta huetsa rihbi jahuen jointi xehponihqui. \p \v 19 Jaa copi rah tah man hea yocatihi: ¿Jahua copi sca Papan noquen hohcha noque hihbomahiquin? Jan queenai quescajaquin ta Papan hahquiqui, tsoanbi tah non jaa jascayamahue hahti hahtipahyamahi hih sca rah tah man jatihi. \v 20 Man hea jascahah bi tah hen yocatihi, ¿Jahua hihxon man noquen Papa Dios joi bichincatsihquin? hahquin. Hihbo hihxon ta jaa queenai quescabijaquin Papan hahquiqui. Quentijanicaton quentijaquin hahcai quesca tah qui. Yohuanti hahtipahxon Jahua copi min hea poo hahyamahaquin hah quentipan jatihiquin? Jascayamabiresi. \v 21 Jaa queenai quescajaquin ta quentijahnicaton quentijahiqui. Queenxon ta jahuen mapo tonco bihxon quenti huestijaxon quene queneya poojascatihiqui. \p \v 22 Jaa queenai quescajanicaxon ta Papan jascajaribihiqui. Caibo jonibo ta tiromabo picotihqui, chacabahinti res. Tiromabo casticannica Papa hihqui non honannon jato casticantihi bi ta Papan jato tenetenehiqui. Jahuentiho coshi noquen Papa quin non honannon ta tiromacahinaibo tenehihqui. \v 23 Caibo rihbi ta hahan jan shinanaibo qui. Jahuen hihti siri shinan noque hinannoxon ta noque jonijanishqui. Jahuentiho siribo shinan jaan noque hinantihiquin non honannon ta jato tenerihbihiqui. \v 24 Jahuen caisahbo tah non qui, hea huetsabaan. Caibo judiobo, caibo rihbi judiomabo ta noque caisnishqui. \v 25 Oseas Papan huishamani jai quesca tah qui: \q1 Jahuen joni hihyamapahonibo ta Heen jonibon Papan mato jatihiqui. Jan queenyamapahonibo ta Heen siribon mato jatihiqui. \q1 \v 26 Huetsa janin jaibo yohihi sca Mato tah man heen joniboma qui jato janixon ta Mato tah man heen baquebo sca qui, jihuemanicahton baquebo, hah jato jatihiqui. \m Jasca ta Oseasnen quirica janin jaiqui. \v 27 Isaías ta jascapa joi rihbi Papan huishamanishqui: Israel baquebo hichahax huean quexa mashi bero hicha jai quescarai bi tah hen texe pishca res jato jihuemayaxihqui, texe sca queyoquin, hih ta noquen Hihbo jaiqui. \v 28 Jan yohini quescabijaquin ta noquen Hihbaan jaiqui, hahcoinquin. Histon bi res ta hahtihiqui jatihibi janin. Jasca ta Isaíasnen huishani joi jaiqui. \v 29 Isaíasnen ta nea joi rihbi huishanishqui: \q1 Noquen naihoh queha Papan noque pishca texejayamaha tah non Sodon jema quesca queyónihbo non jaquehahnai. Gomorra jema janin queyonihbo quesca tah non jaquehahnai, queyobahinah. \m Judiobo yohihi ta Isaías jascanishqui. \s1 Nincacoinaibo betan judiobo \p \v 30 Judiobo casticanxon bi ta jahuen jonibo Papan bichiqui. Jaa copi honannahue, hea huetsabaan. Judiobaan nahuabaan ta Moisesnin joi honanyamapahonishqui. Papan siribo jati ta shinanyamacanpahonishqui. Jascapahbo que bi ta Cristo qui hinamehtaiton Papan jato sirijaquin bichiqui. \v 31 Judiobo ta hinamehyosmabo janishqui. Papan yohihi quescabijati ta jaiqui hihquish ta tee teepahonishqui. Non sirijaquin hahcai copi tah non Papan siribo qui hihquish ta coshi coshicannishqui. Jascahax bi ta Papan yohini quescayamacannishqui. Huetsapahaquin. Jaa copi ta Papan jato bihyamanishqui. \v 32 Papa hihcoinai shinanax bi ta hahqui hinamehxonma jaton coshinbi Papa qui nocohihnati shinancannishqui. Bahin naracatai macamahhuan qui joxcorohtai hahcajaquin ta hahcannishqui, jaamajaquin. \v 33 Jascapahbo ta Papan huishamanishqui: \q1 Jistahi man. Maton hani jeman tah hen macamahhuan janahi, bahi xehpoquin. Man hahqui joxcorohmis. Jaa merahax man bahinma sca camis. Jaa hen janahi qui hinamehtaibo tah hen hen yohihi quescabijaquin hahxoncointihi. \m Jascá ta Isaíasnen huishani joi jaiqui. \c 10 \p \v 1 Jan jato jihuemanon noquen Papa qui heen caibo hinamehpahinon hih tah hen jai, hea huetsabaan. Hinamehtahbo hihxon tah hen jato yocaxonai. \v 2 Papan bahin nihti shinanax ta coshi coshicaniqui, heen caibo. Jascapahbohax bi ta honanaxma nihcanihqui caresi. \v 3 Papan siribo jenquetsahpabo jihueti jaiquin ta honancatsihyamacaniqui. Jaa honanxonma bi ta jaabaanbi shinanai quescajaquin tanatanacaniqui. Jascajaxon ta Papa nincacatsihyamacaniqui. \v 4 Nincacoinax ta Cristo qui hinamehcanquehanihqui. Papan huishamani joi ta Cristo yohihi joi qui. Papan jisí ta Cristo qui hinamehtaibo rahsi jahuen siribo qui. Non honannon ta jaan jaa joi huishamanishqui. \p \v 5 Moisesnin ta jaa rihbi huishanishqui: Jaan jato siribo jisnon hihxon Papan yohini quescajaquin hahcaibaan ta hahrestimahiqui. Hahcoincatsihquibohax tah man jan yohihi quescabihi jihueti jai, jahuabi nincati pishinmahaxma, hah ta Moisesnin janishqui. \v 6 Cristo qui hinamehtai jahuen siribo ta huetsapahbo qui. Huetsa shinanyahpabohi yohihi ta huetsa quirica huishaquin Moisesnin yohirihbinishqui. Miin jointinin yohuani tah min Tsoa cahra naihoh catihiquin hih min jatimahi. Tsoan Cristo botomatihiquin hih ta jacatsihquiqui jaa joi. \v 7 Tsoa cahra mahuanihbo janin botopaquetax joti hahtipahiquin hah tah man jatimaribihi. Mahuanihbo janin caxon tsoan Cristo bexontihiquin hihyamanahue hih ta jacatsihquiqui jascari. Cristo ta hocho qui, jaan yohihi tah non hahtipahyamahi hihyamanahue. \v 8 Papan huishamani joi jai quescabi tah qui: Heen joi ta mia hochoma qui. Miin jana janinbi tah qui, miin shinan janinbi tah qui, hih ta jaa huisha jaiqui. Jan yohihi ta Cristo joi qui, non hahqui hinamehtaibo Papan noque sirijaquin sca bihtihi jai. \v 9 Noquen Hihbo Jesus ta Papan hahquirihbi huenicoinnishqui hihxon, jointinin hihcoinai shinanxon, miin janan rihbi Jesus ta heen Hihbo qui hihquish tah min jihue hihbo sca min jatihi, Papan jihuemahah. \v 10 Noquen jointinin hinamehxon, noquen janan rihbi non Papa yohihiya ta jaan noque siri jisiqui, noque jihuemanoxon. \p \v 11 Papan huishamani jai quesca tah qui. Hihcoinai shinanax hehqui hinamehtaibo jatihibi tah hen hean yohihi quescabijaquin hahxoncointihi hihqui. \v 12 Mesco jonibo rahsi noque jonijanixon ta judiobo jascajaquin yohixon judiomabo rihbi jascajaquin rihbi Papan yohihiqui. Hea hihbojahue Papan hih non jaah ta jaabahinxon noque hihti hahxonihqui. \v 13 Jaa yohihi ta Papan nescajaquin huishamanishqui. Hea hihbojahue Papan hihquibo rahsi tah hen jihuemayaxihqui, hihqui. \v 14 Hihcoinai shinanyamaxon ta jenquetsahaxon bi Hea hihbojahue Papan jati hahtipahtimahiqui tsoanbi. Jahuen joi nincayamanihxon ta hihcoinjaquin shinanti hahtipahyamarihbicaniqui. \v 15 Tsoanbi raanyamahah ta tsoanbi rihbi Papan joi jato yohiyamahihqui. Tsoanbi yohiyamahah ta tsoanbi rihbi nincayamahiqui. Jahuen joi nincayamanixon ta hihcoinai shinanyamaribicaniqui. Hihcoinai shinanyamaxon ta jenquetsahxon bi Hea hihbojahue Papan jatimaribicaniqui tsoanbi. Jaa copi ta non raanah hihti siri qui, huishani joi jai quescari. Siri joibo noque yohinoxon nocotaiya tah non hihti jenimatihi hih ta jaiqui jaa huishani joi. \v 16 Joi siri nincamaha bi ta jatihixonbima nincacaniqui, caibaan res. Isaíasnen ta nescajaquin jaa yohinishqui: Miin joi hen yohihah bi ta nincayamacaniqui Hihbon hahquin. \v 17 Hen yohihah quesca tah qui, hea huetsabaan. Jaa joi siri ta Criston joi qui. Jaa joi siri nincamaha pari ta hihcoinjaquin shinancantihiqui. \p \v 18 ¿Tsoanbi jato nincamayamanishquin? Noque yocacah tah non nincamaquin rahan hah non jatihi. Huishani behua jai quesca tah qui: \q1 Jatihibi janin ta yohihi bocannishqui. Jonibo yama sca jaiton caman ta yohihi bocannishqui \m hihqui jaa behua. \v 19 Yohihah bi tsi ra judiobaan honanyamapahonishquin hih sca rah tah non jatihi yocacahti. Honanquin rahan hihxon ta Moisesnin nescajaquin sca huishanishqui, Papan huishamaha: \q1 Maton nahuabohon shinanxon jato sirijaquin hahxonquin tah hen mato notsimayaxihqui. Honanma nahuabohon shinanxon tah hen mato sinamayaxihqui \m hah ta Moisesnin huishaquin janishqui. \v 20 Isaíasnen ta hashoan sirijaquin sca yohinishqui, nescajaquin: \q1 Maton nahuabaan ta benayamaxon bi hea meranishqui. Jaabaan quenahahma bi tah hen jato qui caniqui \m hihqui. \v 21 Judiobo sca yohiquin ta nescajanishqui Heen mequen rabe sanaxon tah hen jato Benahue Benahue jabahinahi. Hen jato quenabahinaha bi ta nincayosmaboxon joi bichinrescaniqui. Papa jascari yohuanai ta Isaíasnen huishanishqui. \c 11 \s1 Nincacoinaibo Papan baquebo \p \v 1 Jahuen jonibo Papan potabahinyamanishquin yocacah bi tah hen Hahyamaquin rahan hahcai. Hea rihbi tah hen judiobo qui, Abrahanen chiní baquebo can, jahuen xohta Benjamin baquebo. \v 2 Papan ta jahuen caisahbo potabahinyamahiqui. Papan huishamani joi jisxon tah non jaa honanai. Papa yohiquin ta Elíasnen nescajanishqui, israelibo cahequin: \v 3 Papan Dios. Miin joi yohinicabo ta rehtecanhoxqui. Tsoanbi mia shinanyamascanon hihxon ta janoxon mia yocatibo potojaquetancanhoxqui. Hea huesti banetaiya sca ta rehtequin bi cahnexon hea benacaniqui, hea rehtenoxon, hihqui. \v 4 Elíasnen jascahah bi ta Papan yohinishqui: Jascama tah qui. Siete mil bebo tah hen paxajahoqui. Jaabaan ta santo qui raboxonen tisquihahpaqueyamahiqui hahquin. \v 5 Rahma ta jascarihbihiqui, hea huetsabaan. Texe judiobo nincayosma que bi ta noquehon shinanxon texe pishca huestibo sca Papan noque caisihqui. \v 6 Jaan noque caisah ta non hahcai copima qui. Jaan noquehon shinanxon copi res. Non hahcai copi res noque caisti jaxon ta noquehon shinanxon res caisti yamascaquehahniqui. \p \v 7 Jaa copi nincanahue, hea huetsabaan, hen mato yohinon: judiobo ta Papan siribo hihcatsihquish bi hihyamacannishqui. Papan caisahbo res ta jahuen siribo qui. Texe ta nincatima shinan sca Papan hinannishqui. \v 8 Huishani joi jai quesca tah qui. Honanyosmati shinan ta Papan jato hinannishqui. Beroyahpaxon bi jisyamahabo ta jato mehenishqui, pabinquiyahpaxon bi nincayamahahbo jato mehequin. Rahma caman ta jascapahbo qui hihqui jaa joi. \v 9 David yamanica ta jascarihbihi yohuannishqui, nincayosmabo yohiquin: \q1 Papan baquehihcamaxon pipi pipichaiton bi Papan jato yahtanpahinnon. Jaton pitin paranquin hahcajaquin jan jato yahtanxon tiromajapahinon. Siri siri tah non jai hihquibaan bi jan tiroma bi res jato qui paquepahinon. Rohahihriti shinanaiboya bi jato casticanpahinon. Jaan jato tiromajabahinnon. \q1 \v 10 Benchecahinxon quescajaquin jahuabi sca honanyamacanpahinon. Jascabi sca huehro huehrocana quesca sca jaahbo jato hihuejapahinon \m hihqui jaa huishani joi. \s1 Judiomabo Papan jihuemahi \p \v 11 Jaa copi tah hen yocacahtai: ¿Cristo jenebahinax jascabi sca Papan rahuibo jayamayaxihcanihquin? Hihyamahi rahan. Jaabo bahinma cahiya ta jaton nahuabo sca Papan sirijaquin bichiqui. Jan mato sirijaquin bichi jisish ta jaabo rihbi Papan bahin sca nihribinoxon Papahon queenrihbiyaxihcanihqui. \v 12 Jaabaan noquen Hihbo potabahinaiya ta jatihibi janin sca Papan joi siri nocotihqui. Judiobo jahuen shinan siribo bichinxon ta mato sca jaa shinan Papan sirijaquin hinanihqui. Jaa copi ta judiobaan hahquirihbi jaton shinan pontehax Cristo qui hinamehtaiya hashoan sca Papan mato hihti hahxontihiqui. \p \v 13 Hen mato yohinon nincanahue judiomabon. Jahuen joi siri hen mato yohinon ta Papan hea mato qui raannishqui. Jaa copi tah hen coshin bi res teetai. \v 14 Hihti queentsain, huestibo tahni hehbe judio Cristo qui hinamehnon hihquish tah hen coshin bi res teetai, Papan joi siri yohihi. Jaabo rihbi Cristo betan jihueti tah hen hihti queenai. \v 15 Jahuen judiobo potabahinxon ta jahuen sinatahbo hihpahoni mato Papan sirijaquin bihnishqui. Hahquirihbi sca jahuen judiobo Papan sirijaquin bichiya tah non jatihibi hihti jenimayaxihqui, noquen huetsa mahuatax bi hahquirihbi teehihqui merahax quescari. \v 16 Noquen Papa qui jahuabora hinancatsihxon tah non sirimahin hihxon tehcaxon siri jisxon, jatihibi siriscanon non honanrihbihi. Jihui ta jascarihbihi qui. Jahuen tapon siri hihquiya ta jahuen mebibo rihbi siri qui. Judiobo ta jascarihbihi qui: texe Papan hahquirihbi sirijaquin bichiya ta jatihibi rihbi bihti siri qui. \p \v 17 Jahuen bana jihui coiranquin hahcajaquin ta Papan noque jisiqui. Xanahiton texe mebibo tsecaxon ta miabo sca nihi naman meha mebi que bi jano mia rechihiqui. Texe jahuen yora quiha mebi tocan mia joconnon jano mia rechiquin. Jano rechihah sca tah min jahuen coshin hanihi, texe mebibo hihqui quescari. \v 18 Papan mia jano rechihah bi Hea ta hashoan siri qui, Siri copi ta huetsa mebibo tsecaxon hea sca rechihiqui hihyamahue. Jascacatsihquin honanscahue: Mebixon tah min jihui yora qui coshi hinantimahi. Jihui yoran caya ta jahuen mebi coshi hinanihqui. \p \v 19 Hea tah hen hashoan siri qui hihyamahue hen mia jaah bi Hea rechinoxon ta huetsa mebi tsecanishqui hah rah tah min jatihi joi bichinquin. \v 20 Hihcoini. Hihcaxbi mia hashoan siri copima. Nincacoinyamahi copi ta jato tsecanishqui. Min hinamehtai copi res ta mia bihnishqui. Jaa copi tah min Hea tah hen caibo mentan hashoan siri qui min jatimahi. Shinanquin tiromajahiton mato rihbi potarihbimis. \v 21 Jahuen mebi coinbo yohuashihxonma potanixon ta hinamehyamahiton mato rihbi sca jascajarihbitihiqui. \v 22 Honannahue. Papan ta mato sirijaquin bichiqui. Heen caibo ta potaresnishqui. Nincacatsihyamahibo copi jato potaresquin. Jaabo potanihxon bi ta matobo sca sirijaquin hahxontijahiqui. Man jascabihi hinamehtaiya ta jascabi jaquin mato sirijaquin hahxontihiqui. Man nincayosma hihquiton ta reraquin hahcajaquin mato potatihiqui. \v 23 Heen caibo potanihxon bi ta jaton chini baquebo hahquirihbi hinamehtaiton jato bihribitihiqui. Rechiquin hahcajaquin ta jato hahquirihbi sirijaquin bihtihiqui. Heen xenibo potanihxon bi ta Papan jaton baquebo hahquirihbi rechiti hahtipahiqui. \v 24 Nihi naman meha mebi bihxon baná yora qui rechixon hahcajaquin ta Papan mia sirijaquin bichiqui. Hashoan sca ta baná mebibo rechiquin hahcajaquin jahuen judiobo jaan sirijaquin bihribitihiqui. \s1 Israeli baquebo Papan jihuemayaxihqui \p \v 25 Hen mato yohinon nincanahue, hen huetsabaan. Hashoan siribo copi Papan mato sirijaquin bichi man shinanmis hihxon tah hen tsoan honanihma joi mato rahma yohihi. Hashoan hicha ta heen caibo jointi xehpotihqui. Jaton nahuabo janin sca jahuen jonibo jatihibi Papan caisquin queyonon caman ta jointi xehpóyahpa judiobo jayaxihquiqui. \v 26 Jascajaquin judiobo notsimaxon ta jahuen jonibo rahsi Papan caisyaxihquiqui jan huishamani jai quescabijaquin. Jaa huishamani ta nesca qui: \q1 Judiobo janinhax ta quiquin jihuemanica joyaxihquiqui. Joxon ta judiobo jaton hohchati shinanbo sohuayaxihquiqui. \q1 \v 27 Hinamehtaiton tah hen hean yohini quescabijaquin jaton hohcha sohuaxontihi \m hihqui jaa quirica. \p \v 28 Matohon shinanxon jahuen joi siri mato qui nocomanoxon ta judiobo Papan rahuijanishqui. Jato rahuijanixon bi ta jaton xohtabo hahxontijanixon jato caisnixon rihbi Papan jatohon shinanrihbihiqui. \v 29 Hahxonti yohixon ta huetsajati sca Papan shinanyamahiqui. Jahuen joniboscanon noque caisnixon ta Papan shinanquin huetsajayamahiqui. Jaa copi ta judiobo Papan jascabijaquin potatimahiqui. \v 30 Nincayosmapahonixon bi tah man rahma Papan joi siri bihcoinai, jan mato sirijaquin bihnon. Judiobaan rahma nincayamahi bi tah man maton nincacoinai. \v 31 Jascajaquin rihbi ta jaabaan rahma nincayamaxon bi man hahcai quescajaquin Papan joi siri bihcoinyaxihcaniqui. Man nincacoinquin hahcai quescajaquin rihbi ta jaabaan nincacoinyaxihquiqui. \p \v 32 Nincayosmabo rahsi non hihqui non honannon ta Nincayosmabon hahquin noque janenishqui. Jascapahbo rahsi non hihpahoni bi ta noquehon shinanxon noque hicha caisihqui jahuen jonibo sca non janon. \v 33 Noquen Papa ta hihti siri qui. Sirijaquin ta noquehon shinanihqui. Jahuejati sca non jain non jai bi ta jaan honanquin sirijahiqui. Hihti siri shinanyahpa ta jaa qui. Jahuen shinan ta hihti coshi qui, noquen honantimahi. Jahuen honan betan tah non senentimahi jahuentianbi. \v 34 Papan shinanai ta tsoanbi honanyamanishqui. Jahuentianbi rihbi ta tsoanbi noquen Papa haxemayamanishqui. \v 35 Papan jato copi hinanrihbinon hihxon bi ta tsoanbi jaa pari jahuabi hinanyamanishqui. \v 36 Papan ta jatihibi shinan siriyahpaxon noque jihuemahiqui. Jahuenahbi jahuen jihuetahbo rahsi non janon ta noque hahxonihqui. Hahxon tah min noque jai Papan. Mia tah min hihti siri qui hih tah hen jascabihi jai. \c 12 \s1 Noquen Hihbaan jihuetahbo \p \v 1 Jaa copi tah hen mato hihti yohihi, heen huetsabaan. Noquen Papa Dios qui yohuashihjaquetanaxma hinamehnahue. Matohon jaan hihti shinanai copi hahan queenax copi rihbi hinamehnahue. Jahuenahbo sca jihuenoxon, hohchajoma siri janoxon, hahan jan jenimahibo janoxon hinamehnahue. Jascajaxon tah non Hahxon tah min noque jai Papan non jacointihi. \v 2 Nincayosmabo jihuetai quescayamahi jihuenahue. Jaabo hihqui quescaxonma behnabo hihnoxon maton shinan pontejaquin shinan behnabo bihnahue. Papa queenai quescajaquin shinannoxon, shinan behnabo bihnahue. Shinan behnabo bihxon tah man honantihi, jahua siri quin, jahua Papa queentihiquin, jahua ponte quin. Man tah man honantihi. \p \v 3 Papan hea raanah tah hen mato yohihi, hea huetsabaan. Shinan behnabo bihnahue, jatihixonbi. Papan ta mesco shinanbo hinanpaquehiqui. Hinanpaquehah bihxon jayaxon man jahua jaa hahxontihin honanquin sirijanahue. Man hashoan coshi hihqui shinanmis. Sirijaquin shinanxon, jahuejati shinanyahpa min quin honanquin sirijahue, paramehxonma. \v 4 Papan ta mesco shinanbo mato hinanpaquehihqui, man mesco teebo rihbi hahxonnon. Noquen yora hihqui quesca tah non qui. Non tah non hahan jisti jaax, hahan xecoti jaax, hahan nihti jaax, hahan nincati jai. Jascapahbo mesco mebibo jaax bi ta noquen yora huesti qui. \v 5 Noque Criston baquebo tah non hichahax bi jascarihbihi. Hichahax bi tah non huesti yoraya qui. Criston yora tah non qui. Noquen Hihbo nincacoinax huesti yorahax bi mesco jonibo, jahuenahbo rahsi, yanapanhananaibo rahsi. \p \v 6 Mesco jonibo man hihqui quescarihbihi ta Papan mato hinanai mesco teebo jaiqui. Mesco teebo mato hinanpaquexon ta hahan hahxonti shinanbo rihbi mato hinanpaquehihqui, mesco shinanbo. Jaa copi jayaxon sca jaa hahxonnahue. Heen joi siri yohinicahue mia jaah, honanquin sirijaxon yohihue. \v 7 Miin huetsabo yanapannicahue mia jaah jato hahxoncoinquin yanapanhue. Caibo haxemanicahhue jan mia jaah, jato haxemahue. \v 8 Hahan jenimati shinan hinannicahue mia jaah hahan jenimati shinan jato hinanhue. Pishinaibo yanapannicahue mia jaah, jaa pishinaibo hinanreshue, bichinrihbiti shinanxonma. Jonibo teemanicahhue mia jaah chiquishxonma hihti teexon jato teequihnhue. Yomanahtaibo yanapannicahhue mia jaah jenimahanan jato yanapanhue. \s1 Shinancoini non jihueti jai \p \v 9 Caibohon shinanihcamaxonma jato yanapanquin hahxoncoinhue. Tiroma joibo rahninxon bi siri joibo jeneyamahue. \v 10 Joni huetsahon shinanquin jato sirijaquin yohuanquihnhue. Sirijaquin shinanax joni huetsa qui siriresi yohuanhue. \p \v 11 Coshin noquen Hihbo teexonhue. Chiquishaxma tee teeti. Dios Yoshiman yanapana jenimahue. Jenimahanan noquen Hihbo teexonquin. \p \v 12 Papan mia hahxonyaxihqui honanax coincoini jaa joti manahue. Masá tenehue. Papa yocaquin rihbi jeneyamahue. \p \v 13 Mihbe nincacoinaibo yomanahtaiton jaa pishinai hinanhue. Mihqui noquen huetsabo nocotaiya jato pimaxon jato jano hoxati rihbi hinanhue. \p \v 14 Caibaan mato tiromajahah bi jato yocaxonnahue. Jato join bahchinnanxonma bi Papa jato yocaxonnahue, jan jato shinan siri hinannon hihxon. \p \v 15 Hahan jenimati jaax copi caibo jenimahiya jato jenimaquinhue. Caibo rihbi benataiya benáquin bi jato tenequinhhue. \p \v 16 Caibo betan siripi yohinani jihuenahue. Caibo mentan mia hashoan siri hihqui shinanyamahue. Jascajaxonma bi jahuaborajomabo yohuanquinhquin sirijaquin. Jaabaan mia yohihah bi caibo mentan mia hashoan honan hihqui shinanxon min jato nincayamamis. \p \v 17 Caibaan mia tiromajahah bi jato copiyamahue. Jatihibi jonibo yohuanquihnoxon siri yohuanyahue. \v 18 Hahtipahax, jatihibi jonibo betan siripi jihuehue. Caibo sinatai bi hahtipahxon jato siri shinan hinanhue, siri sca jihuenoxon. \v 19 Tsoabi tah min jahua copibi copitimahi, noque huetsan. Papan ta mia copixontihiqui. Jaa copi tenehue. Jaa copi ta huishani joi jaiqui: Heanbi tah hen copitihi. Jaabo tiromahibo jihuetai copi tah hen jato masajabahintihi hih ta noquen Hihbo yohuani jaiqui. \v 20 Jaa copi miin rahui copixonma bi picatsihquiton pimahue. Jiricatsihquiton xehamahue. Jascajaquin tah min jaa jahuen shinan pontexontihi. \v 21 Caibaan mia tiromajahah, mian rihbi sca min tiromajamis. Jaton tiroma shinanbo potamanoxon sirijaquin jato hahxonnahue. \c 13 \p \v 1 Gobierno hapobo nincanahue jatihixonbi. Jascapa hapo jatihibi ta Papan mato hinanah qui. Papan hinanahma ta yamahiqui; jaan hinanah rahsi ta jaiqui. \v 2 ¿Hapon yohihah bi min nincacatsiyamahin? Papan hinanah hapo tah min nincayamahi. Min nincanon hihxon tah hen mia yohihi. Nincayosmabo ta hapobaan casticanti qui. \v 3 Sirijahibo ta casticanyamacaniqui. Tiromajahibo caya ta casticanti qui. Jaa copi tah min siripi jihuecatsihxon jato nincatihi. Min sirijaquin hahcaiya ta mia yohiyaxihquiqui, Mia tah min siri joni qui hahquin. \v 4 Min siripi jihuenon ta hapobaan tiromabo casticaniqui. Noquen naihoh queha Papan jascajahue hahca ta tiromabo casticanquin noquen Papa hahxonihqui. Jaa copi tah min tiromahax min raquetihi. Policia ta hahan casticanti qui. Yancaresma ta jaa jaiqui. Tiromabo qui noquen Papa sinataiya ta jascapahbo noquen hapobaan casticaniqui, Papa hahxonquin. \v 5 Tinintinin mia casticanmis hihxon tah min Papa queenai quescayamahi hea japaho hihxon rihbi mia tinintinin yohihah min nincatihi. \v 6 Jaa copi rihbi tah min gobiernobo copijati jai. Coriquinin ta gobiernobaan jaton tee hahquiqui, sontarobo copijaquin. Jascajaquin ta Papa hahxoncaniqui. Jaa copi tah min jato copijati jai. Copijanahue hahca copijaquin. \p \v 7 Huetsa joni ribinax tah min hahqui miin coriqui min yohuashihtimahi. Ribinyahpaxon tah min miin ribin queyobahintihi. Coriqui cobranah copijaquin. Teeti yohihah teexonquin. Hapobaan yohihah, nincaquin. Jaabaan yohihi quescabijaquin hahxonquin, joi bichinxonma. Hapobaan yohihah, can. \v 8 Man ribinai jatihibi tah man copijacointihi. Copijaquin queyobahinquin. Joni huetsa yanapanti shinan hashoan sca bihbonanahue. Joni huetsahon shinanquin tah non hahxoncoinquin Papan yohini quescabija sca non jai. \v 9 Tsiniyamahue. Joni huetsa rehteyamahue. Yometsohyamahue. Caibaan jahuabora bichinti shinanyamahue. Nincayosmayamaxon tah min joni huetsahon shinanxon, miabi min queemehtai quescajaribiquin joni huetsahon shinantihi. \v 10 Joni huetsahon shinanxon tah min jahuentianbi jaa tiromajatimahi. Joni huetsahon shinani jihuetahbo hihxon ta jascapa joibo jatihibi Papan noque yohinishqui. \p \v 11 Noquen Hihbo tah man hahxonti jai, hea huetsabaan, coshin hahxonquin. Min hihti hoxahax mohixon jisi bi bari queyasca jaiya tah min coshin sca tee teetai, tee hichahi copi. Jascajaquin rihbi noquen Hihbo coshin teexonnahue. Noque bichi jaa joribiti hochoma tahniscai honanxon coshin sca teexonquin. Non nincamenoni tian jaa joribiti hochoma tahni hihnish bi ta rahma nea pishcasca jaiqui. \v 12 Hihshinahax xaba paqueti nea pishcascai quescarihbi tah qui. Cristo joti hochomahi copi man tiromahi jihuepahoni quescayamanahue. Sirijaquin hahxonti shinanyabo sca janahue. \v 13 Papahon shinanaibaan hahcai quescajanahue. Pahen pahentimascai. Paheni coro corotimascai. Tsinitimascai. Haibo mehehax jaya yohuani jayamascai. Sinacanantimascai. Caibaan noque mahuinah bi notsi notsitimascai. \v 14 Noquen Hihbo Jesucriston shinan bichish jihuenahue. Nincayosmabo jai quescayamanahue, jaabo jascarai bi queenyamabiresnahue. \c 14 \s1 Caibo qui yohuanyamahue hihqui \p \v 1 Caibaan ta Cristo qui hinamehxon bi man honanai jatihibi honanyamaparihiqui. Jan honanyamaparihi bi tah man jaa pontecatsihquin join hihquinantimahi. Jahuabo non pitimahin hihquish joinannoxonma nocotaiton bihquin sirijanahue. \v 2 Jatihibi piti tah non pitihi hih huetsa jai bi ta non tah non nami pitimahi hihxon huetsan nami piyamahiqui. \v 3 Nami pinicahxon, nami piyosma yohiquin Honanman hahyamahue. Nami piyosmaxon tah min miin huetsan nami pihiya Pitima tah min pihi, hohchayahpan, hah min jatimaribihi. Nami pinicaboya nami piyosmabo ta Papan jato rabebi sirijaquin bichiqui, Cristo qui hinamehtaiton jato rabebi sirijaquin bihquin. \v 4 ¿Mia jahuaxon huetsa joni teexonnica min sinajatihin? Jahuen patoro jan teexonai bi jan teetai mian costanyamaxon tah min jahuen patoro hihyamaxon jaa sinajatimahi. Jahuenahbi jahuen patoronen ta jaa yohitihiqui jan sirijaquin hahcai jisxon sirijaquin yohiquin. Jan tiromajaquin hahcai jisxon sinajascaquin. Jahuenahbi jahuen patoronen ta yohitihiqui. Jascajaquin rihbi tah min noquen Hihbaan joni huetsa mihbe honanyahpa hihyamahiya mian jaa sinajatimahi. Noquen Hihbaan ta shinan hinanti hahtipahxon jaa hinantihiqui, jan hahcai sca noquen Papan siri sca jisnon. \p \v 5 Jaa copi mianbi min hahcai jisxon shinanquin sirijahue, noquen Hihbaan mia Sirijaquin tah min hahcai hah mia janon. Huesti nete ta tantiti nete qui, Papa shinanti nete hih huetsa jai bi ta huetsa sca Jatihibi nete ta jascapah rahsi qui Papa shinanti nete rahsi hihribihiqui. Jascapa mesco honanyahpa hihqui bi hahbetan join hihquinanyamanahue. \v 6 Huesti nete ta tantiti nete qui hihquish ta jaa neten noquen Hihbohon shinani caibo tantihiqui. Noquen Hihbo hihti siri copi jascacani. Nami pinicabaan rihbi ta Mia copi tah hen pihi Papan hahxon, nami pihiqui. Noquen Hihbo hihti siri copi jascajacanquin. Nami piyosmabaan rihbi ta Mia copi tah hen pihi Papan hahxon, jaton huai mehabo pihiqui. Noquen Hihbo hihti siri copi rihbi jascajacanquin. \p \v 7 Papan noque jisima tah non jihueyamahi. Papan noque jisima tah non mahuayamaribihi. \v 8 Jihuetaibohax tah non noquen Hihbo queenai quescari non jihuetai. Noquen Hihbaan noque johue hahca tah non jaa queenai tian non mahuarihbihi. Jaa copi tah non jihueparihax non noquen Hihbaan jonibo qui. Mahuatax rihbi jascabihi noquen Hihbaan jonibo. \v 9 Noquen Hihbo ta noque jatihibi hihbohi qui, jihuetaibo, mahuataibo rihbi. Noque jatihibi hihbonoxon ta mahuatipish teehihribinishqui. \p \v 10 Papan ta noque jatihibi jispaqueyaxihquiqui, non hahpahonibo siri quin tiroma quin hihxon noque jispaquequin. Jaa copi ta min hahcai quescajayamaquin miin huetsan pihi bi mian jaa sinajatimahi. Jaan rihbi ta mia yohiquin honanman hahtimahiqui. \v 11 Papan huishamani jai quescabihi ta jayaxihquiqui: \q1 Tsoabi cahnexonma tah hen hea naman jato tisquihahpaquemayaxihqui. Hea quiquin Hihbo hihqui ta yohiyaxihcanihqui. Mia tah min Papa Dios coin qui hah ta hea jayaxihcanihqui \m hihqui jaa huishani joi. \v 12 Jaa copi honannahue. Mianbi min hahcai ta Papan mia yohiyaxihquiqui, Min tah min sirijaniqui hahyamaxon Min tah min tiromajaniqui hahquin. \s1 Miin huetsa hohchamayamahue hihqui \p \v 13 Jaa copi joni huetsa betan join hihquinannanyamascanahue. Join hihquinannanxonma bi miin huetsa min hohchamamis hihxon shinanquin sirijahue. Hohcha qui min paquemamis. Noquen Hihbo min jenemamis. \v 14 Pitima pihax copi non hohchayahpa sca jai caibaan shinanah bi ta jascapa pitima yamahihqui, hea huetsabaan. Noquen Hihbaan hea shinanmaha tah hen honanquin sirijahi. Jascapa pitimabo yamahi bi ta jascapa jai shinanxon jaabi pipan hihxon pihax, non hohchayahpa sca jai, pitimahi shinanxon bi pihax hohchayahpa sca jai. \v 15 Mian pitihi bi pitimahi miin huetsan shinanaiya ta jan pinon Jaabi pihue mian jaah tiroma qui. Hahan shinanyamaxon pari tah min jascajaquehahnai. Miin huetsa copi rihbi ta Cristo mahuanishqui, noque huetsan. Jaa copi miin huetsahon shinanhue. Pitimahi jan shinanaiya Jaabi pihue hahyamahue. Miin huetsa min masajamis. \v 16 Miin piti mian piha siri que bi jaa hohchamaxon miin piti qui min jaa tiromahi yohuanmamis. \v 17 Papan jihuetahboxon tah non jahuabo pitima quin, jahuabo xehatima quin hihxon shinantimahi. Papan jihuetahboxon tah non ponte jihueti shinantihi, noquen huetsabo betan siripi jihueti, coin coini jihueti, Jascati caya tah non shinantihi jahuen yoshin siriyahpaxon. \v 18 Jascajaquin caibohon shinani jihuexon tah min sirijaquin noquen Hihbo Cristo teexontihi. Min jascapa hihquiya ta noquen Papa mihon jenimahiqui. Jonibaan rihbi ta mia siri jisiqui. \p \v 19 Jaa copi joni huetsa betan siripi jihueti shinan bihcoinnahue. Joni huetsa coshi hinanhahnannahue, hashoan sca noquen Hihbo betan nihnon hihquish. \v 20 Jaan pitimahi bi mian pihue pihue hahca, pihax, masa shinani sca noquen Hihbo betan jan siripi nihyamascamis. Jatihibi piti ta siri qui, noquen Hihbaan jisí. Siri que bi pitimahi shinanxon miin huetsan picatsihyamahi bi mian Pihue hahca piresax, tiroma hi. \v 21 Jaan pitima shinanxon jaan pimis hihxon miin huetsa nami piquihinyamahue. Jascajaquin rihbi ta pahe xehati xehayamahah, siri qui, miin huetsa min hohchamamis hihxon xehayamahah. Jahuabi tah non noquen huetsa non hohchamatimahi, hahan shinanxon. \v 22 Jaa copi join hihquinanyamanahue. Miin Hihbaan mia jisi honanxon mihmebixon sca min honanai quescajaquin pihue. Shinanquin sirijahax tah min pitima tah qui hihxonma pihax min coin cointihi. \v 23 Pitima ta qui hihxon bi pihax tah min Hohcha tah hen jai hihscatihi. Jaatian tah min masa shinantihi. Pitima ta qui hihxon bi pihax hohchayahpa sca jai. Jatihibi ta jascari qui. Jascatimahi hihquish bi jascarax hohchayahpascai. \c 15 \s1 Miin huetsa coshinon jahue hihqui \p \v 1 Jascajaquin tah non non honanai betan senenyamahibo non teneti jai, hea huetsabaan. Noquebi non queenai quescajaquinma bi tah non jatohon shinanti jai. \v 2 Jatihibijaquin tah non jascajati jai. Noquen huetsan hashoan sca nincacoinnon hihxon res tah non hahan shinanax noquebi non queenai quescatimahi. \v 3 Noquen Hihbo Cristo rihbi ta jaabi queenai quescayamahi bi noquen naihoh queha Papa queenai quescanishqui. Jaa copi ta hahqui rainyamacannishqui, jonibo. Jaa yohihi ta huishani joi jaiqui: Mia hichacaibaan ta hea sca hichaquiqui hihqui jaa joi. \v 4 Papan huishamani joibo jatihibi ta non haxenon hihxon huishamanishqui. Tiromabo tenehahnan, jahuen joi siri jisxon, jaa noquehon shinanai honanxon, jahuen shinan bichish, noque bichi jaa joti non jenimahanan mananon ta jaa joibo huishamanishqui. \v 5 Noquen naihoh queha Papan ta siri shinan hinanihqui, noque sirijaquin shinanmaquin. Hahan jenimati shinan hinanquin ta noque jenimamahiqui. Jahuen shinan siri hinanah man siripi joni huetsa betan jihuenon tah hen mato yocaxonai, hea huetsabaan, man jaa shinanyahpa rahsi jihuenon hihxon, Cristo queenai quescari man jihuenon. \v 6 Jaa shinan huestiyahpa rahsihax man jaa yohuan huestiya noquen Papa qui siribiresi yohuannon hihxon tah hen noquen Papa Dios mato yocaxonai. Noquen Hihbo Jesus Criston Papa qui bi man siribiresi yohuannon hihxon tah hen yocaxonai mato. \s1 Judiomabo joi siri yohihi \p \v 7 Jaa copi sirijaquin joni huetsa Johue hahnahue. Noquen Hihbo Criston mato sirijaquin Johue hahni quen maton rihbi joni huetsahon shinanxon sirijaquin Johue hahnahue. Jaatian ta Papa Dios ta hihti siri qui hihyaxihcanihqui, mato jisish. \v 8 Papan raanah ta judiobo hahxoni Cristo jonishqui. Noquen xenibo hahxontijanixon Papan yohini quescabijaquin hahxoni jahui. \v 9 Judiomabohon rihbi shinanxon ta Papan jato sirijaquin bichiqui. Mato judiomabo jahuen jihuetahbohax sca Hahxon tah min noque jai, Papan, jaahbo hihquish ta hahxoni Cristo jonishqui. Papan huishamani jai quesca ta jatihiqui. \q1 Judiobaan nahuabo ta siripi yohuanyaxihquiqui. Jato tocan tah hen mihqui siriresi yohuanyaxihqui. Jano tah hen mihqui behuayaxihqui \m hihqui jan huishani. \v 10 Huetsa jan huishamani ta jascarihbihiqui: \q1 Papan jonibo betan jenimanahue judiomabon \m hihqui. \v 11 Huetsa rihbi sca: \q1 Hahxon tah min noque jai, Papan, hihnahue judiomabon. Mia tah min Quiquin Hihbo qui, Papan, hahnahue jatihibi jonibon \m hihqui jan huishani. \v 12 Isaíasnen rihbi ta jascajaribiquin huishanishqui: \q1 Isaínen chini baque ta jayaxihquiqui. Jaa ta jatihibichin Quiquin Hapo hihyaxihquiqui. Jaan jato hahxonah ta sirijaquin shinanax manayaxihcanihqui, jato bichi jonon caman, \m hihqui Isaíasnen huishani joi janin. \p \v 13 Papa Dios mato yocaxonquin tah hen Jaton jointi janin miin shinan hicha niaxonhue Papan hen jai. Hahan jenimati shinan hinanxonhue. Miin hahan sirijaquin shinanmati shinanbo jato hinanhue, hihti jenimahabo. Miin yoshin siripan jato hihbocahinhue, min jonon caman manati tenenon, hah tah hen jai, mato yocaxonquin. \p \v 14 Man sirijaquin shinanxon joni huetsahon shinanai tah hen honanai, hea huetsabaan. Papan joi man hicha honanscai tah hen honanrihbihi. Joni huetsa yanapannoxon yohinanti man hahtipahi tah hen honanrihbihi. \v 15 Man honanscai bi tah hen texe noquen Hihbaan joi rihbi mato shinanmanoxon hen hihtimahxonma nea joibo huishahi. Jesucriston joi mato yohinon ta Papan hea yohinishqui, judimabo jatihibi hen yohinon. Jaa copi tah hen nea huishahi. \v 16 Papan joi mato yohihah, Dios Yoshiman rihbi mato shinan siri hinanah, noquen Hihbo qui hinamehtah matohon noquen Papa jenimanon hihxon tah hen mato jaa joi siri yohihi, heen huetsabaan. \p \v 17 Jesucristonen hea yanapana tah hen Papan joi siri yohiquin sirijahi. Jascajahue Papan jaah tah hen jascajahi. \v 18 Judiomabaan nincacoinnon hihxon heyaxon Criston hahcai tah hen mato yohitihi. Heanbi shinanxon hahcai tah hen yohitimahi. \v 19 Jahuen shinanyaxon yohixon jahuen coshiyaxon hahxon tah hen yohibonanihqui. Jahuen coshiyaxon tah hen hahan honantibojaniqui. Jahuen coshiyaxon rihbi tah hen hahan rahtetibojaniqui. Jascajaquin tah hen Dios Yoshiman coshiyaxon jahuen joi siri nincamabonaniqui. Jerusalen janinhax yohibonahi cahax, mayátani cahax tah hen Ilirico mai janin caman noconihqui, Criston joi siri yohijaquetancahuanax jahuex jano nocoti. \v 20 Jano tsoanbi Criston joi yohiyamahi janin yohitanpan hihquish tah hen jascanihqui, hea huetsabaan. Caibaan jato yohiscai janin tah hen yohicatsihyamahi, behna yohicatsihqui. \v 21 Huishani joi jai quesca janon hihquish tah hen jascahi: \q1 Tsoanbi jato yohiyamapahonih bi ta honanscayaxihcanihqui. Tsoan yohinih que ma bi ta nincacoinyaxihcanihqui \m hihqui jaa huishani joi. \s1 Roma jema janin cayaxahpan hihqui \p \v 22 Nenobi heen tee hashoan hichahiya tah hen mato qui cati hahtipahyamaniqui, hea huetsabaan. \v 23 Cati hahtipahyamapahonish bi neno yohiti pishinyamascaax tah hen mato sca jisi cacatsihscai. Mato jisi jahuentihi ra baritian cacatsihpahonish tah hen España janin cahi caquin mato qui banejaquetahyaxihqui, huinocahinscanoxon. \v 24 Huinonoxon mato qui banejaquetahxon tah hen mato sirijaquin yohuanquinhyaxihqui. Jaa pecaho sca tah man hea yanapantihi, hen caribiscanon. \v 25 Jascayahnoxon tah hen rahma Jerusalen janin pari catatahbahi. Jano tah hen noquen huetsabo coriqui pishca hinani cahi. \v 26 Jerusalen janin ta texe noquen huetsabo yomanahtiqui. Jaa copi ta Macedonia janinhahbo betan Acaiya janinhahbaan jato yanapanti shinanxon coriqui tsinquicanhoxqui, jato qui raannoxon. \v 27 Hen yohihah ta jaabaan bi shinanxon raancaniqui. Jerusalen janinhahbaan pari jaton caibo jato qui raanah ta judiomabaan Papan shinan siri bihcannishqui. Jaa copi ta jaabaan sca copiquin sca jaton coriqui pishca raanti jaiqui. \v 28 Jaa pishca tah hen jato hinani cahi. Jato hinantanax tah hen España janin sca cahi caquin mato jisbahinyaxihqui. \v 29 Nocoxon, hen honanai joibo yohiquin tah hen hicha Criston shinan mato hinanyaxihqui, man hihti sirijaquin sca shinannon. \p \v 30 Noque jatihibi tah non Jesucristonahbo qui, hea huetsabaan. Dios Yoshiman ta noque shinanmahiqui, non joni huetsahon shinannon. Jascahananxon noquen Papa hea yocaxonnahue. \v 31 Judea mai janin cahiton janohah nincayosmabaan hea tiromajayamanon hea yocaxonnahue. Coriqui hinanah sca noquen huetsabaan rihbi sirijaquin bihnon hihxon hea yocaxonribiquin. \v 32 Jaa pishca jato hinantanax Papa queenaiya sca hen mato qui sca canon hea yocaxonnahue. Jaatian tah non shinan hinanhananax non mato betan jenimatihi. \v 33 Mato rihbi tah hen yocaxonai, noquen naihoh queha Papan mato shinan hinannon mato yanapannon. Jascari rahan. \c 16 \s1 Jato shinanpaquexon yohihi \p \v 1 Noquen choca Febe ta mato qui nocoti cahiqui, hea huetsabaan. Cencrea jema janin jihuexon ta janoha noquen huetsabo yanapancahchihiqui. \v 2 Criston joniboxon non Criston jonibo bihti jai quescabijaquin jaa noquen choca sirijaquin bihnahue. Jan jahua pishinihquin honanxon hinannahue, hahxonresquin. Jaan rihbi ta hicha noquen huetsabo yanapanxon hea rihbi hahxonnishqui. \p \v 3 Priscilaya Aquila yohixonnahue, man jascabi jayamahin hahquin. Rabechinbi ta hehbetanbi Jesucristo teexonpahonishqui. \v 4 Tiromabaan jato rehtequin bi cahnenon ta hea hihti yanapancannishqui. Jaabo rabe copi tah hen jihueparihi. Jaa copi tah hen Maton tah man hea hahxonnihqui hahcai. Jatihibi nenobo jai noquen huetsabaan ta jascajaquin rihbi yohihiqui judioxonma bi nincacoinaiboxon. \v 5 Jaton xobo janin tsinquijaquetai noquen huetsabo rihbi yohixonnahue Man jascabi jayamahin hahquin. Heen huetsa Epeneto rihbi yohixonnahue. Jahan tah hen hihti shinanai. Jaan pari ta Acaya main jihuexon nincacoinnishqui, chiní sca jahuen caibaan. \v 6 María rihbi yohixonnahue. Jaan ta mato hicha yanapannishqui. \v 7 Andrónicoya Junias rihbi yohixonnahue. Jaabo rabe ta heen caibo qui. Heyabi tsahonahbo ta hehbetanbi sipo xoboho rabebi tsahopahonishqui. Criston raantibaan ta jato honanquin sirijahiqui, hihti nincacoinaibo copi. Jaabo Cristo qui hinamehni pecaho ta hea sca hinamehniqui, jaton chiniscanon. \p \v 8 Amplias jascajaribiquin yohixonnahue. Jahan hen shinanai tah qui, noquen Hihbaan shinanyaxon hen shinanai joni. \v 9 Urbano rihbi salud yohixonnahue. Jaan rihbi ta hehbetanbi Cristo tee teexonpahonishqui. Estaquis rihbi saludanxonnahue. Hahan tah hen hihti shinanai. \v 10 Apeles rihbi salud yohixonnahue. Criston shinancoinyahpa tah qui. Aristóbulo jenábo rihbi salud hinanxonquin. \v 11 Heen caibo Herodion jascajaribiquin yohinahue. Noquen Hihbo qui hinamehtaibo Narciso baquebo rihbi yohixonnahue. \v 12 Noquen choca rabe Trifenaya Trifosa salud hinanxonrihbinahue. Rabebichin ta tee teexon noquen huetsabo hicha yanapannishqui. Heen choca Pérsida rihbi yohixonquin. Hahan tah hen shinanai. Jaan rihbi ta noquen Hihbo hihti tee teexonnishqui. \v 13 Rufo rihbi yohixonquin. Jaa ta teemis qui, noquen Hihbo teexonnica. Jahuen mama rihbi saludanxonquin. Jaa tah hen hean rihbi Maman hahcai. \v 14 Asíncrito rihbi yohixonnahue. Flegonte rihbi. Hermas rihbi. Patrobas rihbi. Hermes rihbi. Jato betan hihqui noquen huetsabo rihbi. \v 15 Filólogo rihbi yohixonquin. Julia rihbi. Nereo rihbi. Jahuen choca rihbi. Olimpas rihbi. Jato betan hihqui noquen huetsabo rihbi, jatihibi. \p \v 16 Noquen Hihbaan shinanyaxon jatihibi noquen huetsabo hicotannannahue. Nenobo tsinquijaquetanai noquen huetsabaan rihbi ta mato saludanihqui, Criston joniboxon. \p \v 17 Nea tah hen matohon shinanxon hihti yohiscai, heen huetsabaan: Man join bahchinannon hihxon ta caibaan mato huetsa shinan hinanti tanayaxihquiqui. Cristo joi haxenihxon bi man huetsa joi sca bihnon hihxon ta mato caibaan huetsajaquin sca shinanmati tanayaxihcanihqui. Jascapahbo honanquin sirijanahue. Jascapahbohi honanxon jato yohuanquihnyamascanahue. \v 18 Jascapahbaan ta noquen Hihbo teexonyamahiqui. Jahua mato bichinpan hihxon ta mato hihbojacatsihcanihqui. Jaa copi ta siripihcamahi yohuanxon parancaniqui. Hihcoinaibohi shinanxon caibaan jato chibannon hihxon ta paran parancaniqui. Jascapahbo qui coiramenahue. \v 19 Noquen Hihbo man histon nincacoinai ta chanihahbo jatihibi janinxon honancaniqui, heen huetsabaan. Hen huishaxon mato yohihah man jascajaribiquin nincatihi tah hen honanrihbihi. Jaa copi tah hen jenimahi. Honanbohax man siripi jihuenon hihxon tah hen jenimahanan nea huishahi, tiromayosmabo man jihuenon. \v 20 Sirijaquin jihuemanicahxon ta Papan mato coshi hinannoxihquiqui, jamabahinquin hahcaja man janon, Satanas yosmajaquin. Noquen Hihbo Jesusen mato hicha shinan hinannon tah hen mato yocaxonai, heen huetsabaan. \p \v 21 Nenoxon ta hehbe teenica Timoteonen Man jascabi jayamahin hahquiqui. Lucionen rihbi. Jasoman rihbi. Sosípatronen rihbi. Jaabo quimisha ta heen caibo qui, mato salud raanaibo. \p \v 22 Pablo nea huishaxonquin tah hen hean Tercio mato salud raanai, mahbe Criston shinanyahpaxon. \p \v 23 Gayon rihbi ta salud raanihqui. Jaa ta xobo hihbo qui, jahuen xobohoxon tah non huishahi. Haho rihbi tah non neno behuahi tsinquijaquetai. \p \v 24 Erastonen rihbi ta jahuen salud mato qui raanihqui. Jaa ta nenohah agente municipal qui. Noquen huetsa Cuartonen rihbi ta salud raanihqui. \s1 Hahxon tah min jai hihqui \p \v 25-26 Noquen Papa ta Quiquin Hihbo qui, heen huetsabaan. Jesucristo ta jihuemanicah qui hihbonahi non canon ta Papan jahuen joi siri noque hinannishqui. Neateman ta jaa joi siri Papan tsoabi honanmayamapahonishqui. Nea rahma tahni ta noque honanmanishqui, non honannon hihxon. Jahuenbihax piconihma bi jascabihi janíxon ta Papan rahma tahni jahuen joi huishanicabo yohinishqui, huishahabo. Jaa huishanihbo jisxon, Papan rihbi noque honanmaha honanxon tah non honanquin sirijascai. Jatihibi jonibaan nincacoinax hinamehtax queyoyamanox sca jihuenon hihxon ta noque honanmahiqui, noquen Papan. Jaa joi siri tah hen jaayohihi. Jaa joi siri nincacoinxon man jahuentianbi potayamanon ta Papan mato coshijati hahtipahiqui, heen huetsabaan. \p \v 27 Jaa huesti ta shinan Hihbo qui, honan Hihbo. Jesucristo raanxonquin ta noque hihti hahxonnishqui. Mia tah min Quiquin Hihbo qui, Papan. Hahxon tah min noque jai hahnahue jascabi sca. Jascacoin sca janon rahan.