\id MAT - Capanahua NT -Peru 2008 (DBL -2013) \h MATEO \toc1 Mateonen huishani joi siri \toc2 Mateo \toc3 Mt \mt1 MATEO \mt2 Mateonen huishani joi siri \c 1 \s1 Jesucriston xohtabo \r (Lc 3.23-38) \p \v 1 Jahuen xohtabo toponpaquexon ta Jesucristo David jaa xohtahi non honanai. Jaton hepa coin ta Abraham janishqui. \p \v 2 Abrahanen baque ta Isaaque janeya janishqui. Isaaquen baque cahen Jacobo. Jacobon baque cahen Judá. Judapan huetsabo rihbi jai. \v 3 Judapan baque cahen Fares betan Zara. Tamara qui jan baquejani rabe ta jaabo qui. Faresen baque sca cahen Esrom. Esromana cahen Aram. \v 4 Aramana cahen Aminadab. Aminadabena cahen Naason. Naasomana cahen Salmon. \v 5 Salmonena cahen Booz, Rahaba qui jan baquejani. Boozena cahen Obed, Rut qui jan baquejani. Obedina cahen Isaí. \v 6 Isainena cahen David, quiquin hapo. Davidinina cahen Salomon, Uríasnen haibo qui jan baquejani. \p \v 7 Salomonena cahen Roboam. Roboamena cahen Abías. Abíasnena cahen Asa. \v 8 Asana cahen Josafat. Josafatena cahen Joram. Joramana cahen Uzías. \v 9 Uzíasnena cahen Jotam. Jotamana cahen Acaz. Acazena cahen Ezequías. \v 10 Ezequíasena cahen Manases. Manasesena cahen Amon. Amomana cahen Josías. \v 11 Josíasena cahen Jeconías, Jeconías huetsabo rihbi. Babilonia mai janin hapon hiohah ta jano sca jihuenishqui. \p \v 12 Babilonia mai janinxon sca ta Jeconíasnen Salatiel baquejanishqui. Salatielnin baque cahen Zorobabel. \v 13 Zorobabelnina cahen Abiud. Abiudena cahen Eliaquim. Eliaquimina cahen Azor. \v 14 Azorona cahen Sadoque. Sadoquena cahen Aquim. Aquimana cahen Eliud. \v 15 Eliudena cahen Eleazar. Eleazarnena cahen Matan. Matamana cahen Jacobo. \v 16 Jacobonena cahen José. José ta Marían bene janishqui. María cahen Jesusen mama. Jesus cahen Cristo. \p \v 17 Jaa rahsi toponpaquehah ta catorce joni jaiqui, Abraham janinxon David caman toponpaquehah. David janinxon sca Babilonia mai janin caníbo caman toponah ta catorce rihbi qui. Babilonia mai janin caníbo janinhax Cristo caman cahen catorce rihbi. \s1 Jesucristo baquexo cainai \r (Lc 2.1-7) \p \v 18 Jesucristo ta nescari cainnishqui. Marían papabaan ta jaton baque hihbojamanishqui, José hinanyahnoxon. Josen bihriyamahiya ta Dios Yoshiman María baque hinannishqui. \v 19 Josen hahcama bi jahuen haibo jan bihyaxihqui ma tohoyahi jisxon bihtima shinanscaquin. Bihcatsihyamascaxon bi ponte joni hihxon, jahuen haibojati rabinmacatsihyamaxon, tsoabi yohixonma jenebahinti shinanscaquin. \v 20 Jascajati shinan shinanxon sca namaquen Papan yonoti jisquin. Sanarenenax jaa yonoti yohuani: \p —Josen. Davidi baquen. Miin haibo María bihresscahue. Bihti qui raqueyamahue. Jahuen xahquin janin nanescai ta Dios baque qui, Dios Yoshiman baquejahah. \v 21 Bebo baque ta bihyaxihquiqui. Jaa bebo baquen ta jahuen jihuetahbo mahnebohanxon jihuemayaxihquiqui, jato xahbanen sca jaton tiromajanicabo paquenon. Jaa copi tah min jaa Jesus janeya jayaxihqui —hahquin. \p \v 22 Papan jato yohiha jahuen joi yohinicabaan yohini quescabijaquin janon ta Papan jascajanishqui. \p \v 23 Jaabaan huishani ta nea qui: \q1 Jisnahue. Bebaan honanahma bi ta xontaco tohoxon baque bihyaxihquiqui. Cainscaiya ta Emmanuel jaa janeyaxihcanihqui. \m Emmanuel ta Papa Dios ta noque betanbi hihquiqui hihcatsihquiqui. \p \v 24 Namacax mohi sca jaax, caxon jahuen haibo bihquin, noquen Hihbaan yonotinin yohihah quescabijaquin bihresscaquin. \v 25 Haibo bihres sca jaax bi hahbe hoxayamatahbi, jahuen baque jan bihnon caman. Cainscaiya, jahuen jane sca Jesus. \c 2 \s1 Huishi honanmisbo \p \v 1 Herodes quiquin hapo jai tian ta Judea mai janinxon Jesusen maman jaa bihnishqui, Belen jema janinxon. Jaatian hocho quehax, bari cainai quirihax, jonibo nocoti. Huishi honanmisbo Jerusalen janin nocoti becani. \v 2 Quiquin hapon xoboho mapexon yocacanquin: \p —Mato judiobaan quiquin hapo baquexo cainhoh tah non jisi jahui. ¿Jahuerahnon hin? Bari cainai quirixon tah non jahuen huishi jisoqui. Jaa copi tah non hahqui raboxonen tisquihahpaquehi jahui —hihcani. \p \v 3 Jascaraiboya quiquin hapo Herodes rahte rahteti. Jerusalen janin jihuetaibo rihbi rahte rahtecani. \v 4 Jahuen quiquin sacerdoteboya judiobaan quirica honanbo quenamaxon sca Herodesnin jato yocaquin: \p —¿Jahuerahnonxon Cristo baquexo bihti quin? Yohinahue —hahquin. \p \v 5 —Judea mai janin, Belen jema janinxon rahan. Jascajaquin ta Papan joi yohinicaton huishanishqui. \q1 \v 6 Belen. Mia tah min Judapan mai meha jema qui. Caibo Judea jemabo mia mentan hashoan hani que bi ta mia rihbi jaabo mentan hashoan hani qui. Mia janinhax ta quiquin hapo jayaxihquiqui. Jaan ta heen israel jonibo jihuemayaxihquiqui. \m Papan joi yohinicaton ta jascajaquin huishanishqui —hihcani. \p \v 7 Nocotaibo quenabohanxon sca honaxonbi Herodesnin yocaquin, sirijaquin honancatsihquin: \p —¿Jahuentian man jahuen huishi jisoquin? —hahquin. \v 8 Honanxon sca, jato yohiquin: \p —Belen janin bonahue. Nocotax, sirijaquin honannoxon yocacahnoxahnahue, jahuerahnon hin jaa baquexo. Meraxon hea yohihi sca beribiyaxahnahue, hean rihbi hen jaa bebonxon raboxonen tisquihahpaquehi canon —jato jaquin. \p \v 9 Jascajaquin yohihah, boresscacani. Picoxon nai bejisahtanaibaan bi bari cainai quiri janinxon jisobo huishi xabarihbihi. Xabacanahi cahi, jato bebon cahax, baquexo machi sca nihreneni. \v 10 Jaa huishi merarihbihax hihti jenimacani. Coin coinscacani. \v 11 Nocotax xoboho mapexon jahuen mama Maríaya baquexo meracanquin. Raboxonen nihxon hahqui tisquihahpaquexon, jaton bohnantibo quehpenxon jaa bexonaibo hinancanquin. Oro, hahan hininjatibo rihbi, hininjanoxon hahan rasquitihbo rihbi hinancanquin. \v 12 Jaatian sca namaquen joi nincacanquin, Herodes janin catima sca Papan jato yohihah. Jaa copi ta jaton main caribinoxon huetsa bahin sca bocannishqui. \s1 Egipto main cahibo \p \v 13 Jaton main boresscaiboya sca, noquen Hihbaan yonoti hahqui sanareneni jahui namaquen Josen jisribiquin. \p —Catanhue. Jahuen mamayabi baquexo botanhue, Egipto main histon cahax jano jihuehue, hen mia janohax cati yohinon caman. Baquexo rehtenoxon ta Herodesnin benanoxihquiqui —hahquin yonotinin. \v 14 Huenixon sca baquexoya jahuen mama yamebi hioquin. Egipto main nocoti cahi cahi. \v 15 Nocotax janobi jihueti, Herodes hihnon caman. Jascari ta Papan joi yohinicaton huishani joi jai quesca jaresscanishqui: Egipto mai janinhah tah hen heen baque quenamaniqui hihqui jaa huisha. \s1 Baquebo rehtetannahue hahxon Herodesnin jahuen sontarobo yonohi \p \v 16 Egipto mai janin José cariyamahiya ta hocho quehax jahuibo Herodes janin cayamascanishqui. Hea yohihi joyaxahnahue Herodesnin jato jaipi bi huetsa bahin cahi jaa tecayacahini cahi. Jaton main boresscaibohi honanax sca, Herodes sina sinati. Jato yocacahtipixon, jaatihi basi sca huishi jismenonibo jai honanxon, jahuen sontarobo sca yonoquin. \p —Belen jema janin jai baquebo rehtetannahue, rabe bari jaibo, hashoan naman hihquibo rihbi rehtetannahue, Belen senen jai jemabo quiha baquebo rihbi rehtetannahue jatihibi —jato jaquin, Herodesnin. \v 17 Jaa copi ta Papan joi yohinica Jeremíasnen huishani joi quesca sca janishqui. Jaa joi ta nescari qui: \q1 \v 18 Ramá janin ta sai saihihquibo qui. Huinihibo, huaohihquibo hichahi. Raquel ta jahuen baquebo qui huinihiqui. Jenquetsahaxon sirijaquin shinanmatimascai, jahuen baquebo yamahiya, rehtenahbo quen \m hihqui jaa huisha. \p \v 19 Baquebo jascajaquin rehtemanish ta Herodes sca mahuanishqui. Jaa mahuataiya ta Egipto mainxon namaquen Papan yonoti Josen jisnishqui. \p \v 20 —Caresscatanhue. Israeli main canoxon miin haiboya jahuen baquexo hiorihbitanhue. Baquexo rehtecatsihquibo ta mahuascaiqui —yonotinin jaquin. \p \v 21 Mohiyahxon sca jahuen baquexoya jahuen haibo boresscaquin. Israeli main cahi cahi. \v 22 Nocoxon sca chanihibo nincaquin. Jahuen papa Herodes xohtahi ta Arquelao sca Judea mai quiquin hapo qui, hihqui chanihah Judea mai qui cati raquescai. Namaquen sca, Jano cayamahue yohihi nincacax Galilea main sca cahi cahi. \v 23 Nocotax Nazaret janeya jema janin sca jihueti. Jano Jesus jihuescai copi ta Papan huishani joi quescabihi janishqui. Jaa ta Nazareno hihyaxihquiqui hihqui jaa huishani joi. \c 3 \s1 Nashimanica Juan yohuanai \r (Mr 1.1-8; Lc 3.1-9, 15-17; Jn 1.19-28) \p \v 1 Jascanihbo cahchiqui sca ta tsoa jano yamahiton nashimanica Juan nihpahonishqui, Judea main. Yohuancanahi cahi nihnichi. \p \v 2 —Maton shinan tiromabo jenebahinquin shinan siribo sca bihnahue. Papan mato jihuemati nete ta nea pishca sca jaonahiqui. \v 3 Papan joi yohinica Isaíasnen huishaxon yohini quesca ta Juan janishqui. \q1 Jano tsoa jihuetaitonma tah hen yohuancanahi. Noquen Hihbo hahan jonon bahixonnahue, pontequin bahixonnahue, hih tah hen jai \m hihqui jaa huisha. \p \v 4 Juaman ta camelo rani chopajaxon sahuepahonishqui. Histon nihnoxon rihbi yohina bichi quexen jahuen tari pishnexehti. Champobo res ta pipahonishqui, champoya bonajene. \v 5 Jaa nincaqui sca ta Jerusalen janin jihuetaibo bocannishqui. Judea main jihuetaibo jatihibi, Jordan huean patax jihuetaibo rihbi jaa nincaqui bocani. \v 6 Juan yohuanai nincaxon, jaton yorabi yohihi jaton hohchabo yohipaquescacanquin, Juaman jato jeneho hihquimatannon. \p \v 7 Jano jan jato nashimahi janin fariseobo betan saduceobo rihbi hicha hahqui nocohihnati. Nocohihnataibo jisxon, Juaman jato yohiquin: \p —¡Rono baquebon! ¿Tsoan mato neno jabaquihrani joti yohihaxquin, Papan mato casticanmis hihquish man jonon? \v 8 Maton shinan tiromabo potaxon shinan siribo sca bihnahue. Sirijaquin shinanax res sca jihuenahue hih ca hen jahihsen. \v 9 Noque caya tah non Abrahanen baquebo qui hihyamaribinahue. ¡Man yohinani jascamis! Abraham baquebo jacatsihquin ta nea man jisi macanbo Papan jonijati hahtipahiqui, Abraham baquebo sca janon. \v 10 Jihui reranoxon hahcajaquin ta jahuen yami bihxon Papan tarescaiqui. Bimiyosma jihuibo reraxon mapojaquin hahcajaquin ta tiroma shinanyahpabo Papan casticanscaiqui. Shinannahue. \v 11 Maton shinan man pontehiya tah hen jenen res mato nashimahi. Huetsa joni rihbi ta joresscaiqui. Hea mentan hashoan coshi. Jaa hihti siri copi tah hen jahuen sapato boxonti senenyamahi. Jaan ta jahuen yoshin siri mato hinantihiqui. Chihi rihbi ta mato maracantihiqui. \v 12 Bimi berobo tsinquixon, chishpo potaquin hahcajaquin ta Papan xecoscaiqui. Jahuen bimi siribo rahsi tsinquixon sca jahuen jano bexojati janin bexojaquin hahcajaquin ta Papan jahuen baquebo tsinquihiqui. Chishpo cahen nocayosma chihin mapojayaxihquiqui —jato jaquin Juaman. \s1 Juaman Jesus jeneho hihquimatanai \r (Mr 1.9-11; Lc 3.21-22) \p \v 13 Jaatian ta Galilea mai janinhax Jesus noconishqui. Juaman jaa nashimaquin hihquimatannon hihquish, Jordan huean qui jahuí, jano Juaman nashimahi janin. \v 14 Hea nashimahue hahca bi Juan queenyamahi. \p —Mian caya hea nashimahue. ¿Mian hea nashimatihi bi min Hea nashimahue hah min hea jai nan? —hihqui Juan. \p \v 15 —Jaabi hea nashimahue. Min hea nashimati ta Papa queenih qui. Papan yohihi jatihibi hean nincanica hihnon hea nashimascahue —Jesusen jascahah, Juaman jeenhahquin. Jeenhahxon, nashimaquin. \v 16 Hueaman nashimaha Jesus mapescai. Jaatian ta nai cohin potabohanahcamahi quehpemehtaiya bochiquihax nobex botopaquetai quescari Dios Yoshin hahqui botopaqueti jahui Jesusen jisnishqui. \v 17 Naihoh quehax yohuanai rihbi nincacanquin. \p —Nea ta hahan hen queenai heen baque qui. Hahan tah hen hihti jenimahi —hihqui. \c 4 \s1 Satanasnen Jesus tanahi \r (Mr 1.12-13; Lc 4.1-13) \p \v 1 Jaa pecaho ta jano tsoabi yamahi janin Dios Yoshiman Jesus hionishqui. Jordan huean janinhax cahchiho jan canon, hioquin, janoxon sca tiroma yoshiman jahuen shinan tananon. \p \v 2 Jano cuarenta neten piyamabahinaxon piyamashinahax hihti picatsihscai. \v 3 Hihti picatsihscaiya ta tiroma yoshin sca joxon yohinishqui, hohchamacatsihquin: \p —Papa Diosen baque hihxon, toa macan toncobo yohihue, piticahinscanon —hahquin. \p \v 4 —Papan huisha janin ta nea joi jaiqui: Piti res jaax jihuetima tah man jai. Papan yohihi joi jatihibi nincaqui jihuenahue hih ta Papa janishqui —Jesusen jaquin. \p \v 5 Jaatian ta Jerusalen janin sca tiroma yoshiman hionishqui, Papa yocati xobo janin. Xobo mamacanya manimaxon sca yohiquin: \p \v 6 —Papa Diosen baque hihquish, naman paquehue. Jahuen huisha janin ta Papan yohihiqui: \q1 Jahuen yonotibaan ta mia coirantihiqui. Jaton mequemanbi ta mia bihinihnicantihiqui, macan qui min joxcorohyamanon \m —hahquin yoshiman. \p \v 7 —Huetsa Papan quirica janin ta nea jaiqui: Hea cahra hahxoncointihiquin hihxon miin Hihbo Dios tanayamahue —hahquin Jesusen. \v 8 Jaatian, tiroma yoshiman boribiquin, queya mahchi janin sca. Manimaxon sca hocho jismaquin jatihibi jemabo jan jisnon. Jaton jahuaborayabi jato jismaquin. Jismaxon yohiquin: \p \v 9 —Min hehqui raboxonen tisquihahpaquehiya tah hen jaa jatihibi mia hinantihi —hahquin. \p \v 10 —Catanhue, Satanas. Papan huisha janin ta nea joi jaiqui: Miin Hihbo Dios huesti qui tah min raboxonen tisquihahpaquetihi. Jaa huesti tah min nincatihi —Jesusen jaquin. \p \v 11 Jascajaquin yohihah ta tiroma yoshin caresscanishqui. Jaa xahbanen cahen Papan yonotibo nocohihnati. Nocohihnaxon, piti hinancanquin. \s1 Galilea mainxon Jesusen jato yohimenohi \r (Mr 1.14-15; Lc 4.14-15) \p \v 12 Cahchihoh quehax joxon, quiquin hapon sontarobaan Juan bichipi joi nincacax, Galilea main sca Jesus cahi jahui. \v 13 Nazaret jema janinhax Capernaum jema janinbo sca baneti cahi, hian quexa. Jano Zabulonbo betan Neftalíbo jihuetaibo janin jihuetahbahi. \v 14 Jaa copi ta Papan joi yohinica Isaíasnen yohini quescanishqui: \q1 \v 15 Zabulon mai janinhahbon, Neftalí mai janinhahbon, jaton hian janin jaibo rihbi Jordan huean hoque quexa jihuetaibon, Galilea main jihuetai judiomabon, \q1 \v 16 Bahquish chian jihuetaibaan bi ta hani xaba jiscannishqui. Mahuati qui raquetaibaanbi ta xaba paquenishqui, mahuapan jato bihpanan \m hihqui jaa huisha. \p \v 17 Jano ta Jesusen yohimenonishqui: \p —Maton shinan pontemabo potaxon shinan siribo bihnahue. Papan mato jihuemati nete ta nea pishca sca jaonahiqui —hahquin. \s1 Yapa bihnicahbo Jesus betan cahi \r (Mr 1.16-20; Lc 5.1-11) \p \v 18 Jaatian sca Galilea hian quetanbahini caquin bi tarrafa pota potahi joni rabe meraquin. Huetsa, Simon. Huetsa, jahuen jochica Andres. Yapa bihnica rabe. \p \v 19 —Hehbetanbi bonahue, jonibo sca hen mato tsinquimanon —jato jaquin. \p \v 20 Yohihah ta jaton tarrafa jenebahini caquin chibanbahincannishqui, hahbetanbi sca nichi. \p \v 21 Caribixon sca huetsa rabe rihbi meraquin. Jacobo betan jahuen jochica Juan, Zebedeonen baque rabe. Jaton papa betan nontinxon jaton tarrafa hona honahiton jato merabonaquin. Jaabo rabe sca jascajaribiquin yohiquin. \v 22 Jan yohihah, jacahini caquin jaton papaya jaton nonti jenebahinxon Jesus chibanrihbicanquin. \s1 Jonibo Jesusen haxemahi \r (Lc 6.17-19) \p \v 23 Galilea mai janinbo yohihi cahi ta bocannishqui. Jema qui nocotax judiobaan tsinquiti xoboho hihcoxon Papan joi jato honanmaquin. Papan jato jihuemati nete nea pishca sca jaonahi yohixon, hisinaibo jatihibi rohajaxon, yosmabo rohajaxon coshi jato hinanquin, Jesusen. \v 24 Jato honanmaxon rohajahiya ta hocho bi res Siria maibo janin jatihibi jaya yohuanchanicannishqui, jano jihuetaibo. Jaa copi ta jaa janin jaton hisinyahpabo hiocannishqui, hihti hisin tenehibo, mesco hisinyahpabo, mahua hisinyahpabo, tiroma yoshiman hihbojahibo, mapo masataibo, yora honanyamajaquetaibo rihbi. Jaa rahsiya behiboya jato rohajaquin. \v 25 Hihti caibo sca jaa chibani becani, Galilea mai mehabo, Decápolis jemabo janinhahbo, Jerusalen janinhahbo, Judea mai mehabo, Jordan huean hoque quexa quehabo rihbi. \c 5 \s1 Mahchinxon Jesusen jato haxemahi \p \v 1 Nocohihnatax hahqui tsinquijaquetaibo jisish ta mahchi janin Jesus manihihnanishqui. Jano tsahotaiya sca ta jahuen haxenicabo jaa patax nincaqui behinihnacannishqui. \v 2 Jato haxemaquin ta nescajaquin jato yohinishqui: \s1 Hahan jenimati jaibo \r (Lc 6.20-23) \p \v 3 Caibo ta jahuaborajoma quescapah qui, jaton jahuabora shinanyamahi. Jascapahbo ta hahan jenimati jaiqui, jato jihuemaxon Papan jato jahuen jihue hinanyaxihquibo. \p \v 4 Caibo ta benatihqui. Jascapahbo ta hahan jenimati jaiqui, Papan jato shinanmaquin sirijatihi copi. \p \v 5 Caibo ta mehcayahpa qui, hahxonnica. Jascapa ta hahan jenimati jaiqui. Papan ta nai naman meha mai jatihibi jato hihbomayaxihquiqui. \p \v 6 Papa queenai quescajati ta caibo hihti queenihqui. Papan jato jascajaquintihi quen ta jascapahbo hahan jenimati jaiqui. \p \v 7 Caibo ta yanapanmisbo qui, huetsahon shinanxon hahxonnicahbo. Jascapahbo ta hahan jenimati jaiqui, jatohon shinanxon Papan rihbi jato hahxonyaxihquibo. \p \v 8 Caibo ta siri shinanyahpabo qui, hohchati shinanjomabo. Jascapahbo ta hahan jenimati jaiqui. Noquen Papa Dios ta jisyaxihcanihqui. \p \v 9 Sinataibo sirijaquin yohuanquihnxon ta caibaan jato sina tantimahiqui. Jascapahbo sina tantimanicahbo ta hahan jenimati jaiqui, Mato tah man heen baquebo qui, Papa jaiya. \p \v 10 Papa queenai quescajaquin man hahcai copi mato tiromajahah tah man tiroma teneti jai. Jascajaquin tenehibo ta hahan jenimati jaiqui, jato jihuemanoxon ta jahuen jihue Papan jato hinanyaxihquiqui. \p \v 11 Man hea nincacoinaiya quesabaan mato hichacax, mato qui tiromahi yohuan yohuanxon, mato tiromajanoxon chibanbonahiya tah man hahan jenimati shinan man jatihi. \v 12 Jenimanahue. Man tenexonai copi Papan mato jahuen hinantibo naihoh bexojaxonai quen hihti coin coini jihuenahue. Jascajaquin rihbi ta Papan joi yohinicabo tiromajacanpahonishqui. Jaa copi mato qui tiromabo tenenahue. \s1 Non xaba quesca jai; tashi quesca rihbi \r (Mr 9.50; Lc 14.34-35) \p \v 13 Jatihibi jonibaan tashi quesca tah man qui. Tashi jahuijoma sca tah non jenquetsahaxon bi hahquirihbi jahuijatimahi. Jascapa tashin tah non jahuabi tashin hahtimahi. Potati sca tah qui, huinoquin jonibaan jama jamanon. \p \v 14 Mato tah man mai mehabaan xaba qui, jatihixonbi jisti. Mahchi maracahtai jema ta hochoxon jisti qui, jenquetsahax jonetimahi. \v 15 Johue quetejaxon rihbi ta tsoanbi quentipan mahpoyamahihqui. Jahuen tsahotinin tah non johue tsahonai, xoboho jaibo rahsichin jahuen xaba jisnon. \v 16 Jascajaquin xabajahibo jihuenahue, man sirijaquin shinanxon joni huetsa hahxonai jisxon jatihibichin mato honannon. Man jascapahbohi jisish ta maton naihoh queha Papa qui siripi yohuanyaxihcanihqui. \s1 Moises joi honanahbo jato haxemahi \p \v 17 Papan huishamani joibo hean mato potamahi jahui shinanyamanahue. Moises jan huishamani, texe jahuen joi yohinicabo jan huishamani, jaa joibo mato potamahi tah hen joyamaniqui. Papan joi potamanoxonma bi tah hen jan yohini quescabijanoxon jahui. \v 18 Hen mato yohicoinnon nincanahue. Naiyahpa mai queyonon caman ta Papan huisha quiha ni huesti bero pishca, ni huesti reshpi pishca rihbi manotimahiqui. Jan yohini jatihibi janon caman ta jahuen huisha jascabi jatihiqui, queyocahinyamahi. \v 19 Jaa copi ta huesti res Papan noque yohihi joibo potaxon caibo rihbi potamahax mia hashoan naman sca hihyaxihqui. Jascajahax tah man Papan jihuetahbohax bi texe jahuen jihuetahbo mentan hashoan jahuama sca jayaxihqui. Papan yohihi quescajaxon jaxon caibo rihbi jahuen joi haxemahax tah min hihti siri sca min jatihi, Papan jisí. \v 20 Fariseoboya jaton haxemanicahbo mentan hashoan nincacoinnica hihyamahax tah man jahuentianbi Papan jihuemati janin nocotimahi. Jaa hen mato yohihi copi Papan joi queyotimahibo shinanbehnoyamanahue. \s1 Sinayamati Jesusen yohihi \r (Lc 12.57-59) \p \v 21 Noquen xenibo ta Papan yohinishqui: Min tah min joni huetsa rehtetimahi, hahquin. Jaa copi ta rehtehi joni Papan casticanyaxihquiqui. Jaa joi tah man honanscai. \v 22 Man honanyamani joi sca tah hen heanbi mato nincamahi: Miin huetsa qui min sinataiya ta jaa copi mia casticanti jatiqui. Jointi xahbanen hah min miin huetsa hichaquin jaiya ta tsinquixon mia casticanti jaticaniqui. Shinanjoman hah min hichaquin jaiya tah min jaa copi chihi janin sca cati jaresscai. \p \v 23 Jaa copi jahuabora pishca Papa hinancatsihxon shinanhue. Hinani joxon bi jano hinanti janinxon sca miin huetsan mihqui sirijaquin shinanyamahi shinanrenenxon, janobi miin hinanti jenebahinhue. \v 24 Miin hinanti janobi jenebahini caxon miin huetsa pari sirijaquin yohuanquihnax hahbe bexohue, bexohi sirixon sca miin hinanti pishca hinannoxon. \p \v 25 Mia demandanaiboya bahin caquin bi histon bi res hahbe bexohue, mia tininti janin bomis. Tinintinin mia policia bihmaxon sipo xoboho mia tsahonah tah min hohmis hohmistihi. \v 26 Yohicoin tah hen mia jai, jan mia yohihi tihibi copijanoxon caman tah min jano hihtihi. \s1 Tsiniyamahahbo Jesusen yohihi \p \v 27 Tsiniyamanahue Papan mato jai tah man honanrihbihi. \v 28 Hean tah hen nea sca mato yohihi: Haibo jisish hahbetan hihcatsihqui tah min miin jointi janin tsini sca jai. \p \v 29 Jaa copi miin mecayaho beron mia hohchamahiya jaa miin bero tsecaxon potahue. Jayajoma hihqui siri que ma bi ta mia chihi janin moanma potahah hihti tiroma qui. \v 30 Miin mecayaho mequeman yometsohtax hohchamis hihxon, mextexon potahue. Jayajoma hihqui siri que ma bi ta mia chihi janin moanma potahah hihti tiroma qui. \s1 Haibo potatima Jesusen yohihi \r (Mt 19.9; Mr 10.11-12; Lc 16.18) \p \v 31 Huetsa yohini joi jai: Miin haibo potaxon jahuen quirica hinanhue, min queenyamascai honanahbo. \v 32 Jascanihbaan bi tah hen hean mato yohihi: Jan tsinihi ma bi miin haibo potaxon tah min mianbi jaa tsinimahi. Huetsa jonin potahi haibo hihquihinax tah min miabi tsiniscai, hohchaya. \s1 Quesatima Jesusen yohihi \p \v 33 Huetsa noquen xenibaan yohini joi rihbi tah man honanscai: Noquen Hihbaan janen quenaxon yohiquin tah min parantimascai. Jahuen janen quenaxon yohihi tihibi tah min hahcointihi. \v 34 Jasca janíbaan bi tah hen hean mato yohihi: Noquen Hihbaan janen quenaxon yohitima tah man jai. Jahuabi quenaxonma yohiti tah man jai. Naihoh quehabo quenayamanahue. Jaa ta janoxon Papan yonohi qui. \v 35 Mai mehabo quenahaxma rihbi yohuannahue. Jaabo ta jahuen hahqui tapiti qui. Jerusalen jema rihbi quenahaxma yohuannahue. Jaa ta quiquin hapon jema qui, Papan raanyaxihquiton jema. \v 36 Miin mapo rihbi quenahaxma yohuanhue. Ni huesti boobi tah min joxocahinmatimahi. Huisocahinmati rihbi tah min hahtipahyamahi, ni huestibi. \v 37 Yohicatsihquin tah min yohirestihi. Jeenhihyamahax, Hihyamahi rahan hihreshue hihcoini yohuani. Jahuabora quenati shinanbo ta tiroma yoshiman hinanah shinanbo qui. \s1 Copiyamanahue hihqui Jesus \r (Lc 6.29-30) \p \v 38 Huetsa yohini tah man honanrihbihi: Bero copiquin tah min bero poshabahintihi. Xeta copiquin tah min xeta potamatihi. \v 39 Jascari janíbaan bi tah hen hean mato yohihi. Mia tiromajahahbo bi tenereshue. Mecayaho mia bepasah bi ramiho sca jismahue. \v 40 Mia demandanxon miin camiseta mia bichincatsihquiboya, hinanhue. Hinanxon miin coton rihbi hinanhue. \v 41 Mia yonoxon, Huesti hora hea papixonhue hahca, rabe hora jaa papixonhue. \v 42 Mia yocacah hinanhue. Hea hinantahhue hahca, Nea tah qui hahhue. \s1 Maton rahuibohon shinannahue hihqui Jesus \r (Lc 6.27-28, 32-36) \p \v 43 Huetsa yohini joi tah man honanrihbihi: Miin hahbe jihuetaibohon queenxon bi tah min miin rahuibo jistahihmatihi. \v 44 Jascari janíbaan bi tah hen hean mato yohihi: Maton rahuibohon shinannahue. Mato tiromajahahbo bi jato yocaxonnahue. \v 45 Jascajaquin jaax tah man maton naihoh queha Papan baquebo man jatihi. Jahuen barin ta jatihibi xabajaxonihqui, siriboya tiromabo. Jaan raanah ta hoi rihbi joxonihqui, siribo betan tiroma jonibaan jene bihnon. \v 46 ¿Matohon queenaibohon res man shinanaiya jahua Papan mato hinantihiquin? Coriqui cobrannicabaan bi ta jascajaquin jatohon queenaibohon res shinanihqui. \v 47 ¿Maton huetsabo res man Johue hahcaiya, man jaa copi hihti siribo quin? Nahuabo ta jascapah qui. \v 48 Hen mato yohihi nincacax shinancoinyahpanahue, maton naihoh queha Papa shinancoinyahpa hihqui quescari. \c 6 \s1 Sirijaquin hahxoncoinhue hihqui Jesus \p \v 1 Caibo yanapanquin hahcoinnahue. Jonibaan jisnon hihxon res man hahmis. Man hahxoncoinyamahiya ta maton naihoh queha Papan mato jahuabi hahxontimahiqui. \v 2 Pishinaibo yanapannoxon jato pishca hinancatsihquin, tsoabi yohixonma hinancoinhue, yanapancoinquin. Shinancoinihcamahibaan hahcai quescajayamahue. Jaabaan hinanai ta tsinquiti xoboho jahuibo yohixon bahin cahibo rihbi yohicaniqui, siri joni hihqui shinanahbo hihxon. Nincanahue hen mato yohinon: Jato qui siripi yohuanai pishca res ta jatihiqui. Papan ta jato jahuabi hinantimahiqui. \v 3 Jaa copi tsoabi yohixonma hahxoncoinhue, miin huetsa bocabi tah min yohitimahi. \v 4 Tsoan honanahma bi joni huetsa min yanapancoinaiya ta Papan mia jisiqui. Jaan ta mia hashoan siribo sca hinanyaxihquiqui. \s1 Papa yocati Jesusen haxemahi \r (Lc 11.2-4) \p \v 5 Papa yocanoxon tsinquitax, shinancoinihcamahibo quescayamanahue. Huetsabaan jato jisnon hihquish ta tsinquiti xobohoxon yocati queencaniqui. Jano jonibo huinotai janin nihxon rihbi ta yocati costancaniqui, caibaan jato jisnon hihquish. Nincanahue hen mato yohinon: Papan ta jascapahbo jahuabi hinantimahiqui. \v 6 Papa Dios yocacatsihquish, tsoa jano yamahi janin chiqueho hihquixon, xehpoti xehpoxon, Papa yocahue. Jaan ta mia jisiqui. Mia ta hahxontihiqui. \p \v 7 Tsinquixon Papa yocaquin, yanca res joi tsamanyamarihbinahue. Nincacoinyamahibaan hahcai quescajayamaquin. Joi tsamanxon Dios nincamati shinan ta jacanihqui, jascajati que ma bi. \v 8 Jaa copi jaabaan yohihi quescajayamanahue. Man yocarihyamahi bi ta maton Papan jahua man pishinain hihxon honanscaiqui. \v 9 Jaa copi nescajaquin yocanahue: \q1 Noquen naihoh queha Papan, mia Papa Dios jai honanahbo jahue. \q1 \v 10 Miin jihuetahbo non janon, noque hihbojahue. Min nai hoque hahcai quescajaquin neno rihbi hahhue, mia queenai quescabijaquin. \q1 \v 11 Nea neten piti noque hinanhue. \q1 \v 12 Noquen hohcha rihbi sohuahue. Noque qui tiromahibaan bi tah non jaa shinanxonma jato sirijaquin yohuanquihnai. Jascajaquin rihbi noquen hohcha sohuaxon jaa shinanyamascahue, Papan. \q1 \v 13 Satanasnen noquen coshi tanatihi janin noque hioyamahue, Papan. Satanas noque bihmayamahue. \p \v 14 Joni huetsa mato qui tiromahi bi jaa tiromahi man shinanxonma sirijaquin yohuanquihnaiya ta maton naihoh queha Papan rihbi man tiromahi shinanyamahiqui. \v 15 Mato qui tiromahibo man shinanparihiya ta maton hohcha rihbi maton Papan shinanparihiqui. Jaa copi hen mato yohihah quescajaquin yocanahue. \s1 Piti tenehibo \p \v 16 Piti tenecatsihquin shinanihcamahibo quescajayamanahue. Benati hihcamahax ta behcashcahinax huetsapahcaniqui, caibaan jato jisnon hihquish. Nincanahue hen mato yohinon: Papan ta jato jahuabi hahxontimahiqui. \v 17 Piti tenecatsihquin jaabaan hahcai quescahaxma bohuexehtax bepanohtax nihnahue. \v 18 Man piti tenescai jismaxonma maton Papa huestichin mato jisnon hihxon hahnahue. Jatihibi jisnicahxon ta maton Papan mato hahxonyaxihquiqui. \s1 Naihoh Papan bexojaxonai \r (Lc 12.33-34) \p \v 19 Mai meha jahuaborabo hichajanoxon tsinqui tsinquiyamanahue. Mai mehabo ta mahsaman pihiqui, yamibo rihbi ta pohihiqui, texe rihbi ta yometsohbo hihquixon bohancaniqui. \v 20 Naihoh caya bexojanahue, jano hicha jayanoxon. Jano ta mahsamanbi pitimahiqui, jahuabi rihbi pohiyamahi, jahuabi rihbi tsoanbi hihquixon bichinyamaquin. \v 21 Jano man bexojahi janin tah man maton shinan camatihi. Jaa copi tah hen mato yohihi. \s1 Noquen jointi xabajahi joi \r (Lc 11.34-36) \p \v 22 Noquen shinan ta noquen bero quesca qui. Noquen bero siripan jisquin hahcajaquin tah non noquen shinan siripan shinanax nichi. Yohuashihyamahi. \v 23 Miin bero tiromayaxon jiscatsihxon min jaamajaquin jisi quescajaquin rihbi tah min tiroma shinaman shinanax yohuashihscai. Jascapa shinanyahpahax tah min bahquish chian baneparihi, hihti yametai janin. \s1 Noquen Hihbo huesti hahxonti \r (Lc 16.13) \p \v 24 Patoroyapascaxon tah min jaa sirijaquin teexonhanan huetsa patoro rihbi jaatianbi sirijaquin teexontimahi. Huetsa queenxon bi tah min huetsa sca jistahihmatihi. Jascayamaxon tah min huetsa sca hahxonquin sirijaxon bi huetsa rihbi nincayamascatihi. Jascajaquin rihbi tah man jahuaborabo tsamannoxon jano maton shinan camahahnan, maton Papa Dios teexontimahi. \s1 Papan jahuen baquebo coiranai \r (Lc 12.22-31) \p \v 25 Jaa copi tah hen mato yohihi: Maton piti copi masa shinanyamanahue. Jahua hen piyaxihquin jahua hen xehayaxihquin hihxon masa shinanyamanahue. Jahua hen sahueyaxihquin hihyamaribihi. ¿Pihi res non jihuetain? ¿Chopa sahuenoxon res non yora jain? \v 26 Hihsabo jai shinannahue. Jaabaan ta banayamahihqui. Tsinquiyamaquin. Piyanoxon jahuenbi rihbi bexojayamaquin. Maton naihoh queha Papan ta jato coiraniqui. Mato rihbi ta hahxontihiqui. Mato tah man pehiyahpabo mentan hashoan copi qui. \v 27 Heen shinaman bi hashoan queyanihpan hihquish bi tah min jahuabi queyanihtimahi. \p \v 28 Jascajaquin rihbi ta chopa copi masa shinanah yanca res qui. Joa siribo jenquetsax hanihiquin hihxon shinannahue. Jahuabi ta teeyamacaniqui. Toroxahcaxma bi ta siri chopayahpa quesca hihti siribo qui. \v 29 Hen mato yohinon nincanahue: Quiquin hapo Salomon hicha chopa siribo japahonish bi ta jahuen raotiyahpahax huesti joa betan senenyamanishqui. \v 30 Nihi naman joabo hicha joconax cainipi bi tah non huaijaxon jato coharesai, copima copi. ¿Copi que ma bi Papan jato sirijati shinannihxon mato sca jan hashoan sirijaxonti shinantimahiquin? Jaan mato hahxontihi honancoinnahue. \v 31 Jaa copi masa shinanyamanahue. Hahrai, jahua non piyaxihquin, Jahua non xehayaxihquin, Jahua non sahueyaxihquin hihxon masa shinanyamanahue. \v 32 Nincayosmabaan ta jascajaquin masa shinanihqui. Mato tah man jascajatimahi. Man pishinai ta maton naihoh queha Papan jatihibi honanscaiqui. \v 33 Papan jihuetahboti pari shinannahue. Jahuen jihuetahboxon jaa queenaijatibo pari shinannahue. Jaatian ta man pishinaibo jaan mato hinantihiqui, jatihibi. \v 34 Jaa copi, Bahquish jahua jayaxihquiquin hihxon masa shinanyamanahue. Bahquish jayaxihquibo nocohihnataiya pari tah man jaa tenetihi. Man bahquish teneyaxihqui tah man rahma shinanti pishinyamahi. \c 7 \s1 Joni huetsa non join namanjatimahi \r (Lc 6.37-38, 41-42) \p \v 1 Min hahcai quescajayamaquin caibaan huetsapahaquin hahcai jisish, Jaa ta tiroma joni qui hihyamahue, min shinanai quescajaquin rihbi Papan mia jascajaribixonnon. \v 2 Man huetsa joni jisxon shinanai shinaman ta Papan rihbi mato jascajaquin rihbi yohitihiqui. Man caibo hahxonai quescajaquin rihbi ta Papan mato hahxontihiqui. \v 3 ¿Miin bero qui jihui jai bi miin huetsan bero qui jai poto pishca min jistihin? Miin bero qui jai jihui pari shinanhue. \v 4 ¿Miin bero qui jihuinhhuan jaiya miin huetsa min yohitihin, Miin bero qui jai poto pishca hen tsecanon tenehue hah min jatihin? Min tah min jascatimahi. \v 5 Jisyamaxon bi jahuen poto tsecacatsihquin tah min hahcoinicamahi. Miin bero qui jai jihuinhhuan pari potahue. Jaatian tah min jisti hahtipahscaxon jahuen bero quiha jaa poto pishca tsecatihi. \p \v 6 Papa qui hinantibo hochiti qui hinanyamanahue. Maton hihti copibo rihbi cochi hinanyamanahue. Man hinanah, jaa jama jamaxon mato sca picanmis. \s1 Non yocacah Papan noque hinantihi \r (Lc 11.9-13; 6.31) \p \v 7 Papa Dios yocanahue jan mato hinannon. Manotaibo bena benaquin quescajaquin yocanahue jan mato meramanon. Jahuen xehpoti ton tonhahquin hahcajanahue yocaquin jan mato hinannon. \v 8 Yocanica rahsichin ta bihtihiqui. Benanicaten ta meratihiqui. Ton tonhahnica ta Papan hinantihiqui. \p \v 9 ¿Miin baquen mia piti yocacah bi macan sca min jaa hinantihin? Jascapa bebo ta yamahihqui. \v 10 ¿Min mishquitanai yapa mia yocacah min rono hinantihin? \v 11 Man tah man jascapahbo hinantimahi. Jaa copi shinancoinnahue. Tiromaboxon bi maton baquebo siri jahuaborabo hinanti man honanaiya, ¿maton naihoh queha Papan mato hashoan siribo rihbi hinantimahiquin man yocacah? \p \v 12 Jaa copi nea shinan bihnahue: Hea hahxonnahue jacatsihxon jato pari jascajaquin hahxonhue. Moisesnin huishani ta jascarihbi qui. Texe Papan joi yohinicabaan huishani, jascarihbihi. \s1 Papan bahi hexti pishca \r (Lc 13.24) \p \v 13 Papan bahi qui hihquiti ta hexti pishca qui. Jano hihquinahue. Queyonicabo janin cahi bahi ta hihquiti haniyahpa qui. Jaa bahi ta hihtihosi bahi qui, jahan cahibo rihbi hicha. \v 14 Papan jihuetahbo janin cahi bahi ta hexti pishca cainih qui, jahuen bahi rihbi hanitahma pishca. Jahan cahibo ta hicha yamahiqui. \s1 Bimi jisxon non jihui yora honanai \r (Lc 6.43-44) \p \v 15 Papan joi yohiquin bi quesajahibo qui coiramenahue. Maton huetsabohihcamahax ta bemacanya mato quescapahbo qui. Mato paranxon ta mato tiromajascatihiqui. \v 16 Jaa copi jenquetsih jihuetihquin hihxon jaton shinan honanquin sirijanahue. Pani moxa quiha ta tsoanbi xexon bimi bihtimahiqui. Bocon jihui quiha rihbi ta tsoanbi binon bimi bihyamahiqui. \v 17 Jascarihbi ta jatihibi siri jihui bimi siriyahpa qui. Xanascai jihui ta tiromabo bimiyahpa rihbi qui. \v 18 Siri jihuin ta jahuen bimi tiromajati hahtipahyamahiqui. Xanascai jihui rihbi ta siri bimiyahpatimahiqui. \v 19 Bimi sirijoma jihui jatihibi ta Papan reraxon cohayaxihquiqui. \v 20 Jascajaquin jaton bimi tanaxon jihui yora honanquin hahcajaquin mato qui nocotaibo honannahue, jaton shinan honanquin. \s1 Papa janin nocoyamahibo \r (Lc 13.25-27) \p \v 21 Hea Hihbon Hihbon hahcaibo ta caibo Papan jihue janin nocoyamayaxihquiqui. Heen naihoh queha Papa queenai quescajahibo res ta jano nocotihiqui. \v 22 Jato casticanti nete nocotaiya ta hichaxon hea quenayaxihquiqui: Hihbon, Hihbon. Miin janen tah non jonibo miin joi yohinihqui. Tiroma yoshinbaan joni hihbojahiya tah non miin janen sca jaa tiroma yoshinbo camanihqui. Miin janen tah non hicha hahan rahtetibojaniqui, Hihbon. \v 23 Jaatian tah hen jato yohiyaxihqui: Mato tah hen jahuentianbi honanyamanihqui. Nenohax botannahue, tiromahibaan. \s1 Xobojahi rabe \r (Lc 6.47-49; Mr 1.22) \p \v 24 Caibo jascapahbo copi tah hen nea mato yohihi: Hean yohihi joi nincaxon hen yohihi quescabijaquin hahcai joni ta shinanyahpa qui. Shinanyahpaton hahni quescajanica. Shinanyahpaton ta xobo jihuibo nichinnoxon mixan mai caman poquinxon xobojanishqui. \v 25 Hoi sca ta quexto paquenishqui. Jenenhuan sca jahui. Nihue rihbi coshin bi res jahui. Jene betan nihuen tsahca tsahcaxon bi ta jaa xobo potayamanishqui, mixan mai caman jahuen xobo jihui nichinipi quen. \v 26 Hean yohihi nincaxon bi hen yohihi quescayama jaibo ta jascapahmabo qui. Jaabo cahen honanma joni quescapahbo. Honanmanen cahen neminma poquinxon mashin xobojanish. \v 27 Jaatian ta hoi quexto paquenishqui. Jenenhuan jahui. Nihuenhuan rihbi jahui. Joxon jahuen xobo hueranxon poxabahinquin. Champacahinax ta xobo metisihscanishqui. \p \v 28 Jesusen jato jascajaquin haxemaha ta tsinquijaquetaibo rahte rahtenishqui. \v 29 Jaton haxemanicahbaan haxemahi quescajayamaquin bi ta yohiti shinan Papan hinanah jaanbi honanxon jato yohinishqui. Jaa copi rahtecani. \c 8 \s1 Sipiyah Jesusen rohajani \r (Mr 1.40-45; Lc 5.12-16) \p \v 1 Jato haxemahax, mahchi janinhax botopaquetax jahuiya sca ta hicha jonibo hahqui tsinquijaquexon chibanbenacannishqui. \v 2 Jahuiton sca ta huesti sipiyahpa joni behchihi cahax jaa bebonbi betihihpaquexon, yohinishqui: \p —Hihbon. Mian tah min hea rohajati hahtipahi. Jeenhihxon res tah min hea rohajatihi, Hihbon —hahquin. \v 3 Sipiyahpa mehexon, Jesusen sca yohiquin: \p —Jeen. Roha sca jahue —hahquin. Jan yohihitianbi ta sipiyahpa rohacahinnishqui. \p \v 4 —Hen mia yohinon nincahue. Tsoabi yohihaxma caxon sacerdote jismatanhue. Moisesnin yohini quescabijaquin hinanti pishcaya cahue, rohascaxon hinanti. Jascajaxon tah min jato nincamatihi —hahscaquin Jesusen. \s1 Capitanen joni Jesusen rohajahi \r (Lc 7.1-10) \p \v 5 Capernaum jema janin sca nococani. Jema janin nocotaiya bi ta sontaro capitan joxon hihti yocanishqui. \p \v 6 —Hihbon, heen joni ta yoran honanyamajaquetax heen xoboho racatihqui. Hihti hisin ta jaiqui —hahquin. \p \v 7 —Hen tah hen rohajahi cahi —hahscaquin Jesusen. \p \v 8 —Hea tah hen jahuama qui, Hihbon, heen xobo janin mia mapeti tah hen rabinai. Min rahma nichi janinxonbi yohihue. Min yohihah ta heen joni rohanoxihquiqui. \v 9 Hen tah hen honanai. Heen hapon hea yohihah tah hen hahcai. Heen sontarobo rihbi tah hen jai. Cahue hean jaah ta heen sontaro cahiqui. Huetsa hen Johue hahcá ta jahuiqui. Heen joni rihbi tah hen Nescajahue hahcai. Yohihah ta hen yohihi quescajaquin hahquiqui —hahscaquin capitanen. \v 10 Capitan yohuanai nincacax ta Jesus rahtenishqui. Chibanaibo sca yohiquin: \p —Mato yohinon nincanahue. Nescapa shinancoinnica tah hen mato Israeli baquebo merayamahi. \v 11 Mato tah hen yohihi, nincanahue. Hocho quehax ta maton nahuabo beyaxihcanihqui, caibo bari cainai quirihax, caibo bari hihquihi quirihax. Bexon ta Papan jihuetahboxon jahuen jihue janinxon Abraham betan piyaxihcanihqui. Isaaque betan Jacobo rihbi ta fiestajaquin manayaxihcanihqui. \v 12 Papan jihuetahbo man hihtihi bi ta bahquish chian mato potayaxihquiqui, jahuen jihuemati quihah. Jano tah man coshin huaohihanan xeta yeres yeresahyaxihqui. \v 13 Jato jascajaxon, capitan sca yohiquin: \p —Cahue. Min hihcoinjaquin shinanai quescabijaquin tah hen hahxonai —hahquin. Jaatianbi ta jahuen joni rohacahinscanishqui. \s1 Pedron haita Jesusen rohajahi \r (Mr 1.29-31; Lc 4.38-39) \p \v 14 Jaa pecaho ta Pedron xobon sca mapexon Pedron haita yona yonatai Jesusen meranishqui, hisini racatai. \v 15 Jahuen mequen qui Jesusen mehehah ta yona tantiscanishqui. Rohacahinax huenixon jahuen haitan jato pitijaxonquin. \s1 Hicha hisinaibo Jesusen rohajahi \r (Mr 1.32-34; Lc 4.40-41) \p \v 16 Huetsa neten bepichaiya sca ta yoshiman hihbojahibo hihuecannishqui, hihti caibo. Hisinai rahsi. Yohixon res ta jaton tiroma yoshinbo potanishqui. Hisinaibo rihbi rohajaquin, jatihibi. \v 17 Jascajaquin ta Papan joi yohinica Isaiasnen yohini quesca sca janishqui: Noquen hisinbo ta jaanbi bichinxonnishqui. Non hahan hisinaibo jaan potaxonquin hihqui Isaías joi. \s1 Jesus chibancatsihquibo \r (Lc 9.57-62) \p \v 18 Jonibo hahqui tsamajaquetai jisxon: \p —Hoque quexa canon bonahue —Jesusen hahquin jahuen haxenicabo. \v 19 Cahi cahiya sca, jaton huisha honan huesti joxon Jesus pataxxon, yohiquin: \p —Jatihibi janin min cahi tah hen mia manahi catihi, Maestron —hahquin. \p \v 20 —Mari ta mai quiniyahpa qui. Hihsabo rihbi ta nahayahpa qui. Hea cahen jascayamahi. Hea noque baque cahen jano hoxati yamahan —hahscaquin Jesusen. \v 21 Huetsa rihbi sca jahuen haxenica jahui. Joxon: \p —Hihbon, mihbetan capanan tah hen heen papa mahuataiya mihinax pari hen cayaxihqui mihbetan —hahquin. \p \v 22 —Hea manahi jotatahhue. Hahbe mahuayaxihquibaan mahuataibo mihinnon jenehue —hahquin Jesusen. \s1 Nihueyahpa behchon Jesusen tantimahi \r (Mr 4.35-41; Lc 8.22-25) \p \v 23 Jaatian sca, nontin nanetaiya, jahuen haxenicabo rihbi hahbetan naneti. \v 24 Cahiboya sca nihuehnhuan jahui. Behchon hanibo nihuen potajaquetana nonti mahpohah nonti hihquicatsihscai. Hihcax bi Jesus racapaquetax hoxascai. \v 25 Mohinxon sca yohicanquin: \p —Non tah non hihquihi, Hihbon. Noque jahueja ra jaxonhue —hahcanquin. \v 26 Mohinahbo sca: \p —¿Jahua jenquetsih man raquetain? Hihcoinai shinanxon bi tah man hicha nincayamahi —jato jaquin. Huenixon sca nihue yohixon hian rihbi yohiquin tantiscahabo. Yohihah, tanticahinscai. Siriscai. \v 27 Hian tantihi jisish, rahte rahtecani. \p —¿Jahuentiho coshiyahpa cohren jaa quin? Hianbocabi ta yohihiqui. Nihue rihbi ta jaan yohihiqui —hihcani. \s1 Gadara janinhah yoshinyahpa \r (Mr 5.1-20; Lc 8.26-39) \p \v 28 Hoque quexa sca nococani, Gadara mai janin. Mapetaiya sca jaa behchihi rabe joni jahui, yoshiman hihbojahi joni rabe. Tsahon tocan mehax rabebi jahui, sinabo rabe, hihti coshi. Sinataibo copi ta jano huinotai bahin tsoabi cati hahtipahyamapahonishqui. \v 29 Sai saihihxon coshin quenacanquin: \p —¿Jahuejahi min noque jai jahuin, Diosen baquen? ¿Noque potati nete nocorihyamahi bi min noque potahi joresscain? —hahcanquin. \v 30 Jaa hoque tocan ta hicha cochi repinica pihi nihninishqui. \v 31 Jaa cochibo qui sca hihquinoxon, yoshinbaan hihti yocascaquin: \p —Noque potaxon, hoa cochibo qui noque raanhue —hahcanquin. \p \v 32 —Botannahue, tahca —hahscaquin. Jaa jonibo jenebahini sca cochi qui sca bocani. Yoshin jato qui nocotah, cahi, bishquihihcanahi cahi, tirisihpaquetax jene qui paquetax hahsacani, jatihibi. \p \v 33 Jaton cochi coirannicahbo sca jabacahini caxon jema janin yohibonaquin. Jatihibi yohicanquin, yoshinyahpa hihpahoni rabe rohascai yohirihbicanquin. \v 34 Yohihahbo picoscacani, jano jihuetaibo jatihibi. Jesus behchihi caxon, meraxon: \p —Noquen maibo jenebahini catatahtanhue —hahcanquin. \c 9 \s1 Yora honanyamajaquetai Jesusen rohajahi \r (Mr 2.1-12; Lc 5.17-26) \p \v 1 Nanetax sca, pohquequihranax Jesus jano jihuepahoni jema qui sca nococani. \v 2 Jano ta yora honanyamajaquetax racatai joni sca Jesus qui hihuecannishqui. Jahuen racatininbi huaquehihnixon hihuecanquin. Jaa jan jato rohajaxontihi shinancoinai jisxon, racatai joni Jesusen yohiquin: \p —Raqueyamahue, baquen. Miin hohcha tah hen sohuaxonai. \p \v 3 Jan jascahiya, jano jai jonibo shinamehti, jaton huisha honanbo. Jaton jointinin yohuancani. Nea joni ta Dios yohuanihcamahi yohuanihqui, hihcani. \v 4 Jahua jaton jointinin shinanihquin honanxon, Jesusen jato yocaquin: \p —¿Jahua copi man maton jointinin tiromajaquin shinanain? \v 5 ¿Jahuemeha hashoan teema yohiti quin? ¿Miin hohcha tah hen sohuaxonai hahquin? ¿Huenihihnatax nihaquetanhue hahquin? \v 6 Jaabi, noquebaque hihxon hean mainxonbi hohcha sohuaxonti hahtipahi honannoxon, jisnahue —hahxon sca, yoran honanyamajaquetai yohirihbiquin: \p —Huenihihnaxon miin cacajati bihbahini miin xobon catanhue —hahquin. \v 7 Jascahah, huenicahini jahuen xobon cahi. \v 8 Jaa jisibo ta rahte rahtenishqui. Rahte rahtetax bi noquen Papa qui siriresi yohuancani. \p —Noquen Papan coshin hahxonai tah non jisi. ¿Yotiho coshi Papan jaa hinanihquin? —hihcani. \s1 Jesusen Mateo quenahi \r (Mr 2.13-17; Lc 5.27-32) \p \v 9 Janohax caxon, tininti cobranxonai joni Jesusen meraquin. Jano tsahoxon cobranti misa janin tsahotaiton meraquin Mateo janeya joni. Meraxon: \p —Hehbe cahi johue —hahquin. Jascahah, huenicahini jaa manahi cahi. \p \v 10 Jaatian, Mateon xoboho pihi cahax, pihiboya hicha jonibo jato manahi becani, cobranxonnicabo betan hohchayahpabo. Pihi benahue hahca becani. Jahuen haxenicabo betan Jesusen pihiya jato manahi becani. \v 11 Jascapa mesco jonibo jisxon sca, fariseobaan jahuen haxenicabo yocaquin: \p —¿Jahua copi cobrannicaboya hohchayahpabo betan maton haxemanicahten pihiquin? \p \v 12 Yocacaibo nincaxon, Jesusen jato yohiquin: \p —Hisinyamahibo ta rahonnica pishinyamahiqui. Hisinyahpabo caya ta rahonnica pishinihqui. \v 13 Nea huisha joi jahua hihcatsihquiquin honantannahue: Man joni huetsahon shinanti tah hen queenai. Maton hohcha copi man hea jahuara hinanti tah hen queenyamahi. Jaa huisha honantannahue. Pontebo quenahima bi tah hen pontemabo quenahi joníqui —jato jaquin. \s1 Non piti tenetihin hihquibo \r (Mr 2.18-22; Lc 5.33-39) \p \v 14 Jaa pecaho sca Juaman haxenicabo Jesus qui nocoti. Nocoxon yocacanquin: \p —¿Jenquetsahpahi noquen non hicha piti tenehi bi miin haxenicabaan piti teneyamahiquin? ¿Jenquetsahpahi fariseobaan rihbi hicha piti tenehi bi miin haxenicabaan piti teneyamahiquin? —hahcanquin. \p \v 15 Jascahahbo Jesusen jato yohiquin: \p —Jaton huetsa huanomahi caxon ta tsoanbi huanomahanan benáyamahiqui. Huetsatian ta jaton huanomati yamascatihiqui, Papan jato bichinah. Jaatian pari ta piti teneyaxihcanihqui. \p \v 16 Chopa payo honacatsihquin tah non hotsihahma chopa behna bihxon jayaxon coton payo honayamahi. Jayaxon honahah bi ta hotsiscaxon chopa behnapan payo huaxarihbiscatihiqui, hashoan hani sca jahuen huaxa janon. \v 17 Noquen xehati behna rihbi tah non bichi borasa payo qui bochojayamahi. Non bochojaha bi ta xehati pahescaiya borasa pohtoshihtihiqui, noquen xehati yohyocohscanon, noquen borasa rihbi tiromascanon. Behna borasa qui tah non behna xehati bochojahi, rabebi manoyamanon. \s1 Chixanan hisinai haibo Jesusen rohajahi; hihresscai xontaco Jesusen teehihmahi \r (Mr 5.21-43; Lc 8.40-56) \p \v 18 Jesusen jato jascajaquin yohihiya bi huesti hapo nocoti joxon, raboxonen tisquihahpaquexon yohiquin: \p —Heen baque haibo ta rahma hea mahuaxonaxqui. Jaabi cahue. Miin mequeman mehexonhue. Mian mehehah ta teehihribitihiqui —hahquin. \p \v 19 Jan jascahah, huenicahuanax hahbetanbi Jesus cahi. Jahuen haxenicabaan rihbi chibanbahinquin. \v 20 Bohibaan bi huesti haibo rihbi cahi, Jesus pataxcatsihqui. Doce bari sca jimi pota potahi haibo. Hahchonbi caxon jahuen coton quexa mehequin. \v 21 Jahuen coton res mehehax tah hen rohatihi hihxon, mehequin. \v 22 Jaatian rabejaquexon jaa haibo jisxon, Jesusen yohiquin: \p —Raqueyamahue, baquen. Shinancoinax copi tah min roha sca jai —hahquin. Jaatianbi ta haibo rohanishqui. \p \v 23 Jaatian hapon xoboho Jesus mapeti. Rehue hahcaibo betan corotaibo tsamatai meraxon: \p \v 24 —Botannahue. Xontaco ta mahuayamahaxqui. Hoxa res ta jaiqui —jato jaquin. Jato jascahah bi hosan hosancanquin. \v 25 Tsamataibo picohax, chiqueho hihquixon, xontaco mehuetanah, huenicahuani. \v 26 Jan jascajaquin jaa teehihmahah ta jaa mai jatihibi janin yohuanchanicanacannishqui, jano jihuetaibo. \s1 Rabe benche Jesusen rohajahi \p \v 27 Janohax Jesus cahiya sca benche rabechin chibanxon quenabonaquin. \p —Noquehon shinanhue, Davidi baquen. \v 28 Jahuen xoboho Jesus nocotah pecaho sca benche rabe rihbi nocoti. \p —¿Hen mato hahxonti man shinancoinain? —jato jaquin. \p —Shinancoinquin rahan, Hihbon —hahcanquin. \v 29 Jaton bero mehexon sca: \p —Man shinanai quescabi janoxihnahue —jato jaquin. \v 30 Jato yohihah, jisresscacanquin. \p —Tsoabi yohiyamanahue, mato tah hen yohihi —Jesusen jato jaquin, hihti yohiquin. \v 31 Yohiyamahue hahca bi ta janobo jatihibi janin caxon jan jato hahxonah yohibonacannishqui. \s1 Joyo Jesusen rohajahi \p \v 32 Jaa benche rabe jahuen xobo janinhax picotaiya bi ta joyo joni hihuecannishqui, yoshiman hihbojahi joni. \v 33 Jahuen yoshin potamaha ta yohuanscanishqui. Jaa copi ta tsamajaquetaibo rahtenishqui. \p —Jascajaquin hahcai joni ta noquen xenibaan jahuentianbi jisyamanishqui —hihcani. \v 34 Jascaraibaan bi fariseobo jascayamahi: \p —Tiroma yoshiman yanapana ta yoshinbo camahihqui —hihcani. \s1 Jatohon Jesusen shinanai \p \v 35 Jano jai jemabo jatihibichin ta Jesus nihnishqui, hani tahma jemabo janin rihbi. Jaton tsinquiti xoboho jato betan tsinquixon jato honanmaquin. Papan jihuemati nete ta nea pishca sca jaonahiqui jato nincamaxon jaton hisinbo jatihibi rohajaquin. Jatihibi yosmahibo sirijaquin rohajaquin. \v 36 Tsamataibo jisxon ta jahuen jointinin jatohon shinannishqui. Jaan jisi ta tiromajaquin rishquiha quescapahbo jacannishqui. Jaton coirannica yamahiya carnerobo jabisai quescapahbo. \v 37 Jato jisxon ta jahuen haxenicabo yohinishqui: \p —Papa bihxonquin tsinquiti ta hicha qui. Tsinquinica bo res ta hichayamahiqui. \v 38 Jaa copi tsinquimanica yocanahue hashoan hicha jan raannon, jahuen tee hahxoni behábo. \c 10 \s1 Jahuen haxematibo Jesusen caisai \r (Mr 3.13-19; Lc 6.12-16) \p \v 1 Jaa pecaho sca jahuen doce haxenicabo quenamaxon, hahan yoshin tiroma potati coshi jato hinanquin. Hisinaibo rohajati coshi rihbi hinanxon, yosmahibo coshijati rihbi hinanquin. \p \v 2 Jahuen haxenicabo ta doce janishqui. Jato bebohi ta Simon janeya janishqui, Pedro ca, jahuen jane huetsa. Huetsa cahen Andres, Simoman jochica. Huetsa cahen Jacobo, Zebedeon baque. Huetsa cahen Juan, Jacobon huetsa. \v 3 Huetsa cahen Felipe. Huetsa cahen Bartolomé. Huetsa cahen Tomás. Huetsa cahen Mateo, coriqui cobrannica hihpahoni. Huetsa cahen Jacobo, Alfeon baque. Huetsa cahen Tadeo. \v 4 Huetsa cahen Simon, Cananica hahcaibo. Huetsa cahen Judas Iscariote. Jesus paranxon bihmani. \s1 Yohitannahue jan jato jai \r (Mr 6.7-13; Lc 9.1-6) \p \v 5 Jaa rahsi jahuen doce haxenica ta Jesusen raannishqui. \p —Nahuabo qui cahi bahin boyamanahue. Samaritano jemabo janin rihbi boyamanahue. \v 6 Janoboma bi Israeli baquebo qui botannahue. Jaabo ta noquen behnotai yohinahbo qui, carnero hahcaibo. \v 7 Jato qui caxon yohinahue, Papan jihuemati nete ta nea pishca sca jaonahiqui hahquin. \v 8 Hisinaibo jaiya, jato rohajanahue. Mahuataibo teehihmanahue. Sipiyahpabo rohajaxon sirijanahue. Yoshin tiromabo rihbi potanahue. Mato tah hen jaa coshi hinanresai. Jahuabi copi yohixonma jayaxon jato hahxonresnahue. \p \v 9 Jaya cati coriqui bihyamanahue. Coriquijoma tah man catihi, hanibo boxonma coriqui romishin boyamaribinahue. \v 10 Jaya cati borasa rihbi tah man botimahi. Coton huetsa boyamaquin. Zapato huetsa rihbi boyamaquin. Mepiti rihbi boyamaquin. Maton tee copi ta nincacaibaan mato pimatihiqui. Jaa copi tah man jaa rahsi botimahi. \p \v 11 Jema qui nocoxon jaa hihyamahiya xobo qui nocoxon tsoa jano shinanyahpa joni jaiquin hihxon jato yohinahue. Jano mato Benahue jaibo janin jihuetahxon jato nincamanahue. Caribinoxon caman jaa xobohobi hoxanahue. \v 12 Xobo qui mapenoxon jano jaibo yohinahue: Papan mato hahxonnon hahquin. \v 13 Mato Mapenahue jaiboya ta Papan jato hahxontihiqui, man yohihah quescajaquin. Mato Mapenahue jayamahiboya ta Papan jato hahxontimahiqui. \v 14 Jano mato nincacatsihyamahibo janinhax caxon, jeman nihxon maton zapato qui hueotai mai poto jato qui tahabahintannahue, jaton mai poto bocabi boyamanoxon. \v 15 Hen mato yohicoinnon nincanahue: Nete queyotaiya ta Sodon jema janin jihuepahonibo casticanxon, Gomorra jema janin jihuepahonibo casticanquin bi hashoan hihtijaquin jaabo mato nincacatsihyamahibo Papan casticanyaxihquiqui. \s1 Noque tiromajayaxihquibo \p \v 16 Jistahi man. Hinobo tocan carnerobo canon quesca tah hen mato raanai. Jaa copi honanbo hihnahue, ronobo honan hihqui quescari. Hihcaxbi joni piyosma nobex hihqui quescari tiromabojatimabo janahue. \v 17 Jonibo qui coiramenahue. Mato bihxon ta jaton tinintibo qui mato hinantihiqui. Jaton tsinquiti xobohoxonbi ta mato rishqui rishquiyaxihquiqui. \v 18 Jaton hapobo qui ta mato botihiqui, jaton quiquin hapobo qui rihbi ta mato botihiqui, man heen jihuetahbo copi. Jano tah man heen joi jato nincamaxon, nahuabo rihbi man nincamatihi, Hen tah hen honanyamanihqui, Hihbon hihyamahabo. \v 19 Mato bihmahah, masa shinani ¿jahua hen yohitihin, jenques hen jatihin yohuani? jayamanoxahnahue. Papan ta mato yohuanti shinanmatihiqui man jato yohinon. \v 20 Man jaatian yohuanyaxihqui ta matonahma qui. Dios Yoshin ta maton janaya yohuanyaxihquiqui. \p \v 21 Heen joi nincacai copi ta huetsa jahuen huetsanbi hapobo bihmatihiqui rehtehahbo. Huetsa rihbi ta jahuen papanbi jascajaribitihiqui. Caibo rihbi ta jaton baquebaanbi jato rehtetihiqui, jato qui sinaxon. \v 22 Man heen janen cahi quen ta jatihibichin mato jistahihmatihiqui. Mato jascajahibaan bi ta hen mato jihuemanoxon bihtihi. Hen jonon caman man tenehiya ta hea janin sca Papan mato jihuemayaxihquiqui. \v 23 Jaabi, mato tiromahiboya huetsanco botannahue. Yohicoin tah hen mato jai: Israeli jemabo jatihibi janin man cariyamahi bi tah hen joribiyaxihqui, hea noquebaque. Jaa copi tah hen mato yohihi: huesti jema janin mato tiromajahiya huetsa janin sca botannahue. \p \v 24 Haxenica ta jahuen haxemanica mentan hashoan siri hihyamahiqui. Teexonnicah rihbi ta jahuen patoro mentan hashoan hapo hihyamaribihiqui. \v 25 Maton haxemanica tiromajapahoniboya mato rihbi sca jascajahibaan bi jenimanahue. Maton hihbo tiromajapahoniboya mato rihbi jascajahabaan, heen hihbo jascáhahnibo quesca cahra hea jacanihquin hihquish jenimanahue. Tiroma yoshiman hah ta hea jacanihqui xobo hihbo que bi. Hea jascajahiboya ta mato heen teexonnicahbo hashoan rihbi sca jacantihiqui. \s1 Noquen Hihbo huesti qui raqueti \r (Lc 12.2-9) \p \v 26 Jaa copi jato qui raqueyamanahue. Jonexon hahcaibo jatihibi ta Papan janibijayaxihquiqui. Jonetax yohuanai joi jatihibi ta jaabo yohuanai Papan janibijaquin nincamayaxihquiqui. \v 27 Hen mato yamebo yohihi joibo neten rihbi jato yohiyaxahnahue. Hen baxexi jai joibo rihbi coshin nincamayaxahnahue. \v 28 Rehtenoxon caman mato yora tiromajabahinti hahtipahibo qui raqueyamanahue. Maton yoshin ta jahuejati hahtipahyamacaniqui. Mato rehtexon bi maton yoshin rihbi chihi janin potati hahtipahi ta huesti qui. Hahqui caya raquenahue. \p \v 29 ¿Huesti soro copi non rabe hihsa romishin maroyamahin? Copi que ma bi ta huesti res mahuataiya Papan jaa shinanbehnotimahiqui. \v 30 Maton boo rihbi ta jahuentihi jaiquin hihxon Papan honanihqui. \v 31 Jaa copi jahua qui raqueyamanahue. Mato tah man hicha hihsa mentan hashoan hihti copi qui. \s1 Cristonahbo \r (Lc 12.8-9) \p \v 32 Jonibaan nincanon hihquish Hea tah hen Cristonah qui hihqui jonibo jatihibi ta henabo qui. Heen naihoh queha Papa bebonxon tah hen Jaa ta hena qui hahtihi. \v 33 Jonibaan nincanon hihquish Hea tah hen Cristonahma qui hihquibo rihbi ta henamabo qui. Heen naihoh queha Papa bebon tah hen jaabo yohihi, jaabo ta henamabo qui hen hihtihi. \s1 Jesus qui raeyamahibo \r (Lc 12.52-53; 14.26-27) \p \v 34 Joni huetsa betan siripi jihuetaibo rahsi janon hihquish hea jahui shinanyamanahue. Siripi jihuetaibo rahsi janonma bi sinacahinax rehtenanaibo janon tah hen joníqui. \v 35 Jahuen papa qui huetsa sinanon tah hen joníqui. Haibobo rihbi ta jaton mamabo qui sinanica qui. Jahuen hihni rihbi ta jahuen yaya qui sinatihiqui. \v 36 Huetsanah ta jahuen jenahaxbi jahuen rahuibo jatihiqui. \p \v 37 Jahuen papa sinamis hihquish, jaa hihyamahiya jahuen mama sinamis hihquish hehon queenyamahi joni ta henama qui. Jahuen bebo baque sinamis hihquish, jaa hihyamahiya jahuen baque haibo sinamis hihquish hehon queenyamahi joni ta henama qui. \v 38 Hea rehtehibaan bi tah hen heen Hihbaan joi jenetimahi hihxon hea chibanyamahax tah man henabo man hihtimahi. \v 39 Noque rehtecanmis hihxon hea hihbomayamahibo ta jascabiscatihiqui mahuatai. Heen joni jan hihqui copi rehtehibo ta hehbe jihuenica jascabi sca jatihiqui. \s1 Papan noque hinanyaxihqui \r (Mr 9.41) \p \v 40 Mato Benahue hahcaibaan ta hea jascajaribicaniqui. Hea johue hahcaibaan ta hea raanni heen papa jascajaribicaniqui. \v 41 Papan joi yohinica jan copijahi quescajaribiquin ta jahuen joi yohinica Johue hahcaibo Papan copijayaxihquiqui. Pontejaquin shinanai joni jan copijahi quescajaribiquin ta jaa ponte joni Johue hahcaibo Papan copijayaxihquiqui. \v 42 Heen haxenicaxon copi man nescapa baque pishca jiricatsihquiton jene paxa xehamanixon tah man Papan copijahah bihyaxihqui. Jaa man bihyaxihqui ta jenquetsahpabi manotimahiqui. \c 11 \s1 Nashimanica Juaman raanaibo \r (Lc 7.18-35) \p \v 1 Jascajaquin jahuen doce haxenicabo haxemaquin queyohax res sca, janohax sca huetsa jeman haxemahi Jesus cahi. \p \v 2 Jesusen jahuen coshiyaxon hahcaiya ta sipo xobohoxon joi nincaxon, jahuen haxenicabo Juaman raannishqui yocaqui bohábo. \v 3 Nocoxon: \p —¿Hoa jahui joni hen yohini mia quin? ¿Jahui jatihquin huetsa, non mananon? —hahcanquin, Juan chaninoxon. \p \v 4 —Man jisxon nincacai Juan yohitannahue. \v 5 Benchebaan ta jisresscaiqui. Chantobo ta nihresscaiqui. Sipiyahpabo ta rohascaiqui. Pabebaan ta nincascaiqui. Mahuatahbo ta hahquirihbi teehihscaiqui. Jahuaborajomabaan ta joi siri nincaquihqui. \v 6 Heen joi nincacoinai joni rihbi ta hahan jenimati jaresscaiqui, jascajaquin yohitannahue —Jesusen jato jaquin. \p \v 7 Boresscaiboya, Juan jahua joni hin honanahbo hihxon jano tsinquitaibo Jesusen yocaquin: \p —¿Jahua jisi man jano tsoa jaitonma caniquin? ¿Nihuen xayanai tahua jisi man catannihquin? \v 8 ¿Jahua cahra man jisi caniquin? ¿Hihti siri chopa sahuehi joni nan? Hihti siri chopa sahuehibo ta quiquin hapon xoboho pari man meratihi. \v 9 ¿Jahua copi man caniquin? ¿Papan joi yohinica jisi nan? Jaa rahan. Mato yohinon nincanahue. Papan joi yohinicahax bi ta yohinica mentan hashoan coshi joibo jaa jaiqui. \v 10 Jaa yohihi ta nea huisha jaiqui: \q1 Jise. Mia bebon canon tah hen heen raanti joni raanai. Mia bahi bexojaxoni ta catihiqui, min jahan canon \m hihqui jaa joi. \v 11 Nincanahue hen mato yohicoinnon. Nashimanica Juaman yohihi joi mentan hashoan siri joi yohinica ta jahuentianbi jayamanishqui. Papan jihuetah res ta hashoan siri yohiti jaiqui. Caibo Papan jihuetahbo texe mentan hashoan namanhax bi ta hashoan siribo yohiti jaiqui. \p \v 12 Nashimanica Juan jomenoni bi ta rahma caman jahuen hahbe jihuetihbo Papan coshin tsinquihiqui. Mohi mohinihbaan ta jaa joi histon bichiqui, jahuen jihuetahbocatsihxon. \v 13 Juan yohihi jonon caman ta Cristo jotihi Papan joi yohinicabaan huishaxon yohipahonishqui. Moisesnin huishani janin ta jascarihbihiqui, jaa joi rihbi. Jaa copi ta Juaman jato yohihah histon sca bihcanihqui. \v 14 Nincati shinanyahpaxon nea nincanahue. Elías janeya ta joyaxihquiqui hahquin ta Papan joi yohinicabaan huishanishqui. Juan ta jaa Elías qui. \v 15 Pabinquiyahpaxon nincanahue, hen mato yohihi. \p \v 16 Rahma jihuetaibo jahua quescapahbo hin hen mato nescajaquin yohinon nincanahue. Baquebo jaabo rahsi shirohi notsihi sinacananai quescapahbo ta jaabo qui. \v 17 Man bairahnon hihxon non rehue hahcai bi tah man bairahyamahi. Non huinihah bi tah man huaohihyamahi hih ta jacanihqui notsihi. Rahma jaibo ta jascarihbihiqui. \v 18 Joxon ta piti siribo Juaman piyamanishqui. Xehati rihbi ta xehayamapahonishqui. Jaa copi ta Yoshiman ta jaa hihbojahiqui hihcanihqui. \v 19 Hea noquebaque joxon tah hen pixon xeharihbihi. Jaa copi yohuanrihbicani. Jise, jaa joni ta pihanhuan qui hih ta jacanihqui. Xehanhuan tah qui. Coriqui cobrannicabo ta jahuen hahberabetibo qui. Hohchayahpabo ta jahuen hahberabetibo qui hihribicani, hea yohihi. Tsoa ponte shinanyahpa quin hihxon tah man joni huetsa jisxon, jan hahcai jisxon man honantihi —jato jaquin Jesusen. \s1 Nincayosmabo \r (Lc 10.13-15) \p \v 20 Jaatian sca jano jahuen coshiyaxon jan jato hicha hahxonrahsihi jemabo sca jaan yohicoinquin, jaton shinan ponteyamahiya jato yohicoinquin. \p \v 21 —Hahrai hih tah man jatihi, corazinobon. Hahrai hih tah man jatihi betsaidabon. Mato tocanxon heen coshiyaxon hen hahrasihi quescajaribiquin, Tiro jemanxon hahxon, Sidon jemanxon hen hahcaiya cahen neateman jaton hohcha copi benaxon hahan benati chopa sahuehax chihi mapo mapocohtax tsahoxon jaton shinan pontehan. \v 22 Jaton shinan pontehaxma mahuanihbo casticanxon bi ta mato sca hashoan rihbi Papan casticanyaxihquiqui. \v 23 Capernaum janinhahbon, ¿naiho jihueti quescarax maton jema janin jihuetai shinan man jain? Matoyabi ta maton jema panteon hihyaxihquiqui. Heen coshin mato hahxonni jai quescajaquin Sodom jema janin rihbi jascajaxonah cahen rahma caman jaton jema jaquehahniqui. \v 24 Jaabo tiromabo copi jaton jema Papan yamajabahinni bi ta jahuen casticanti neten jato casticanquin mato sca hashoan rihbi casticanyaxihquiqui. \s1 Tantihi benahue hihqui Jesus \r (Lc 10.21-22) \p \v 25 Jaa pecaho sca Papa yocaxon Jesusen yohiquin. \p —Hahxon tah min hea jai, Papan. Mia tah min naiyahpa mai hihbo qui. Shinamahnhuanyahpabo betan honanbaan honancasquimanon tah min jato pantexon miin baquebo sca honanmahi. \v 26 Mian jisi, jascajaha siri quen tah min jato jascajaxonai, Papan. \p \v 27 Papan ta hea jatihibi hinanihqui. Jahuen baque tsoa quin ta tsoanbi honanyamahiqui. Heen Papa huestichin ta honanihqui. Tsoa heen Papa quin tah hen jahuen baque hihxon hea huestichin honanai. Caibaan ta honanyamahiqui. Hea nincacaibaan res ta honanihqui, hean jato honanmahah. \v 28 Benahue, teetaibon. Benahue, hihue papihibon, jatihibi. Mato tah hen tantimatihi. \v 29 Hen mato hihbonon benahue. Hen mato nincamanon benahue, man honannon. Honaxon bi hen mato yohinon. Mah hohmis hohmisai honanai tah hen qui. Benahue, hen mato shinan siricahinmanon. \v 30 Hen mato yonohi quescahah ta teema qui. Hen mato yohihah tah man histon hahtihi. Heen jihuetahbohi benahue —jato jaquin. \c 12 \s1 Tantiti neten trigo rebox tesabonahibo \r (Mr 2.23-28; Lc 6.1-5) \p \v 1 Jaton tantiti neten sca ta Jesus betan bahin caquin trigo huai nabebacahini caquin, picatsihxon jahuen haxenicabaan huestibo bero pasquebonaxon bishquihahxon pinishqui. \v 2 Jascajahibo jisxon, fariseobaan sca yohiquin. \p —Jise. Tantiti neten jascajatimahi bi ta miin haxenicabaan bero bichiqui. \p \v 3 Jascahah sca: \p —¿Jahuen jonibo betan caxon, picatsihxon, jahua Davidinin janishquin? ¿Papan joi jisxon man honanyamahin? \v 4 Picatsihquish ta Papan xoboho hihcoxon yocacah, Papa pejanxonti paan hinanah bihxon pinishqui. Jaa ta jaan pitima piti qui. Jahuen hahbe cahibaan pitima rihbi. Yohuanxonnicahbaan piti res ta jaa qui. \v 5 Tantiti netenbi ta Papan xoboho Papa bebon yohuanxonnicahbo teetihqui. Jaa netenbi jaabo jaton tee jaah ta siri qui, Papan jisi. ¿Moisesnin huishani joi jisxon bi man jaa rihbi honanyamahin? \v 6 Nincanahue hen mato yohinon. Papan xoboho teeti joi jai copi res ta tantiti netenbi jahoxon teexoncaniqui. Rahma ta jahuen xobo mentan hashoan coshi joiyahpa neno qui. \v 7 ¿Nea huisha jahua hihcatsihquiquin man honanyamarihbihin? Man joni huetsahon shinanti tah hen queenai. Maton hohcha copi man hea jahuara hinanti cah hen queenyamahi. ¿Jaa joi hen jahua hihti quin? Honanxon cah man ponte jonibo qui tiromahi yohuanyamahan. \v 8 Noquebaquehax tah hen tantiti nete hihbo qui, hah tah hen mato jai, man honannon —jato jaquin. \s1 Meyosma joni \r (Mr 3.1-6; Lc 6.6-11) \p \v 9 Janohax caparihax sca, jaa fariseobaan tsinquiti xoboho nococani. \v 10 Mapetaibaan bi joni meyosma jano tsahoti. Jesus caheti shinanxon, yocacanquin, jano jaibaan: \p —¿Tantiti neten non joni rohajatihin? —hahcanquin. \v 11 Jascajaquin yocacahbo jaan sca jato yohiquin: \p —¿Maton carnero hina tantiti netenbi mai quiniho paquetaiya man bihxon tsecayamahin? \v 12 Joni ta carnero mentan hashoan jihuemati qui, hah ca hen mato jai. Jaa copi tah non tantiti neten joni huetsa yanapantihi. \p \v 13 Jato jascajaxon meyosma sca yohiquin: \p —Miin mequen hehqui pontehue. \p Yohihah, hahqui jahuen mequen pontehax rohascai. Huetsa jahuen mequen hihqui quescapi, siribehcoinscai. \v 14 Jaatian picotax, fariseobo yohinani. Jenquetsaha non jatihin jaa rehtenoxon, hihcani. \s1 Jesus yohihi Isaiasnen huishani joi \p \v 15 Rehteti shinanaibohi honanax, janohax Jesus caresscai. Cahiton sca hihti caibaan chibanbahinscaquin. Jato tocan jai hisinaibo ta jatihibi rohajapaquenishqui. \v 16 Rohajaxon ta jato hihti yohinishqui, jan jato rahonah tsoabi yohiyamahahbo. \v 17 Isaiasnen huishani quesca sca janon ta jato yohinishqui. Jaa joi ta nesca qui: \q1 \v 18 Jisnahue. Jaa ta hen caisai heen joni qui. Hahan hen hihti queenai heen joni tah qui. Hahan hen jenimahi. Heen yoshin tah hen hinanai. Jayaxon ta jatihibi nahuabo yohiyaxihquiqui, jato hihboscanoxon. \q1 \v 19 Tsohbetanbi ta sinacananantimahiqui. Sai saihihima ta qui. Bahin cahibaan nincacah ta jahuabi quenayamahiqui. \q1 \v 20 Tahua moshitai quescapahbo meraxon bi ta jaan tehcayamahiqui. Lamparin huaxmen nocahax cohinai quescapahbo ta jaan nocajayamahiqui. Quiquin hapoxon jan tiromabo casticannon caman ta jasca jatihiqui. \q1 \v 21 Hahqui ta jatihibi nahuabaan jaton shinan camatihiqui, jaan jato jihuemayaxihqui copi \m hihqui Isaiasnen huisha. \s1 Yoshiman yanapanai tah qui hihquibo \r (Mr 3.19-30; Lc 11.14-23; 12.10) \p \v 22 Jaatian ta yoshiman hihbojahi joni hihuecannishqui. Yoshiman hihbojahah benche sca banetax, joyoscai. Jesusen rohajaha jisresscaquin, yohuanrihbiscai. \v 23 Rahte rahtetax sca tsamajaquetaibo yohinani. \p —¿Jaa tsi ra Davidi xohta hihyamahiquin? —hihscacani. \p \v 24 Nincaxon sca fariseobaan jato yohiquin: \p —Neatohon ta tiroma yoshiman coshiyahpaxon yoshinbo potahiqui. Beelzebú ta jahuen hihbo qui, tiroma yoshin —hahcanquin. \p \v 25 Jasca jaibaan bi jaabaan shinanai honanxon Jesusen jato yohiquin: Hapon jihuetahbo jaabo rahsibi rehtenanaiya ta jaton hapon yonoti queyotihiqui. Jema ta jascarihbihiqui. Xobo jascarihbihi. Jaabo rahsibi rehtenanax jahuabi baneyamascai. \v 26 Satanas hahbe Satanasnen potahah ta Satanasbo rehtenanscaiqui. ¿Jenquetsahax sca jahuen yonoti banetihiquin? \v 27 ¿Beelzebú coshiyahpaxon tiroma yoshinbo hean potahiya jahua coshiyahpaxon cahra maton baquebaan jato potahiquin? ¿Jenquetsahpa shinanya man quin? Maton baquebaanbi ta mato yohitihiqui. \v 28 Dios Yoshinyaxon hean jato potahi honanscanahue: Papan jihuemati nete ta mato qui noco sca jaiqui, shinanscanahue. \p \v 29 Coshi jonin jahuen xobo coiranaiya jenquetsahax hihcoxon huetsan jahuen jahuaborabo bichintihiquin? Xobo hihbo nexaxon pari ta jahuen jahuabora bichintihiqui. Shinanscanahue. \p \v 30 Hehbetan teeyamahax tah man heen rahuibo qui. Hea tsinquixonyamaquin tah man jabisahi. \p \v 31 Jaa copi tah hen mato yohihi: Papan ta jatihibi tiromabo sohuati hahtipahiqui. Jaton shinaman tiromajaquin hahcaibo, Papa qui tiromahi yohuanaibo, jato jatihibi sohuatihiqui, yocacah. Jahuen Yoshin siri qui tiromahi yohuanaibo res ta jato sohuaxontimahiqui. \v 32 Hea noquebaque qui tiromahi yohuanaibo ta Papan sohuatihiqui. Dios Yoshin qui tiromahibo ta jascayamahiqui. Jascapahbo ta jahuentianbi sohuatimahiqui. Rahma sohuayamarihbiquin. Nete queyotai bi sohuayamarihbiquin. \s1 Jahuen bimi jisxon honanti \r (Lc 6.43-45) \p \v 33 Jihui honanquin hahcajaquin honannahue. Siri jihui tah qui hih tah man jai, siri bimiyahpahi honanax. Tiroma jihui tah qui hih tah man jaribihi, tiromabo bimiyahpahi honanax. Jahuen bimi honanxon tah man jahuen yora yohihi. \v 34 Jascajaquin rihbi hea honannahue, rono janayahpabon. ¿Jenquetsahax man tiromabohax siripi yohuantihin? Maton shinan tiroma hichahi quen tah man tiroma yohuanyahpabohi. \v 35 Siri jonibo ta siri shinan hicha qui, jaa copi siripi yohuani. Tiroma jonibo rihbi tiroma shinan hichahax jaya yohuanrihbihi. \v 36 Hihresi yohuanaiboya ta jatihibi jaton joi tiroma copi Papan jato casticanyaxihquiqui, jahuen casticanti neten. \v 37 Tiroma yohuan japahonibo ta casticanyaxihquiqui. Yohuan siriyahpabo ta jaton yohuan copi casticantimahiqui —jato jaquin. \s1 Hahan honanti jismahue hahcaibo \r (Mr 8.12; Lc 11.29-32) \p \v 38 Jaatian jaton huisha honanbo betan fariseobaan yocascaquin. \p —Maestron. Papan shinan coshiyaxon min hahcai tah non jiscatsihqui, mia Papan raanai joni hihqui honannoxon. \p \v 39 Yocacahbo sca jato yohiquin: \p —Tiromaboxon tah man jascajaquin shinanai. Tsiniti shinanyahpaboxon tah man jascajaquin hea yocacai. Papan coshiyaxon hen hahcai man jiscatsihqui bi ta Papan mato jismatimahiqui. Hahan hea honanti mato hinanquin bi ta jahuen joi yohinica Jonas jan huinomani quescapah res huestijaquin res Papan mato jismatihiqui. \v 40 Yapahhuahnen xehahah, quimisha nete jahuen poco janin Jonas hihbahinahax quimisha yame rihbi hihshinahax piconi quescarihbihi tah hen noquebaque mai chicho quimisha neten quimisha yame rihbi hea jatihi. Jasca hen jaiya ta hahan hea honanti qui. \v 41 Papan casticanti neten ta Nínive jema janin jihuepahonibaan mato metoxon yohiyaxihquiqui. Jonasen noque yohihah tah non noquen shinan pontenihqui. Jonas mentan hashoan nincati jonin mato yohihah bi tah man nincayamanihqui. Mato tah man noque mentan hashoan nincayosmabo qui hih ta jayaxihcanihqui, man nincayosmabo quen. \v 42 Etiopia mai janin japahoni quiquin hapo haibaan rihbi ta casticanti neten mato jisxon jascajaquin rihbi mato yohiyaxihquiqui. Hocho bi res hihquish bi tah hen Salomon yohuanai nincaqui caniqui, Salomonen honanax yohuanai nincacatsihquish. Salomon mentan hashoan honanai jonin mato yohihah bi tah man nincayosmabo qui hih ta jayaxihquiqui. \s1 Catani joribihi tiroma yoshin \r (Lc 11.24-26) \p \v 43 Jan coiranai joni jenehax ta tiroma yoshinbo nihnichiqui, jano hotati yamahi janin nihnichax bi jahuenbi tantitimahiya shinanscaquin. \v 44 Janohax hen jahui janin caribitanpan, heen xobon, hihcahinax ta caresscaiqui jahuen xoboho. Nocoxon ta hihbojoma siri merahiqui. Matsó siri meraquin, bexojaxonah siri. \v 45 Jaatian sca caxon, hashoan tiromabo yoshinbo rihbi benaxon, siete merahax jaya joribiscai, jano jihuenoxon. Jaatian ta hashoan tiromacanahi sca jaa joni jatihiqui, hicha yoshiman sca hihbojahah. Huestichin hihbojamenoha bi hashoan tiromascai —jato jaquin. \s1 Jesusen mama betan jahuen huetsabo nocotai \r (Mr 3.31-35; Lc 8.19-21) \p \v 46 Tsamajaquetaibo haxemahi yohuanparihiya, jahuen mamaya jahuen huetsabo nocoti jahuex jeman nichish hahbetan yohuancatsihqui. \p \v 47 —Miin mama betan miin huetsabo ta jeman nichiqui. Mia ta yohuanquihncatsihcanihqui —hahquin huetsan. \v 48 Jascahah: \p —¿Tsoa hin, heen mama? ¿Tsoa hin, heen huetsabo? —jato jaquin. \v 49 Jato jascajaxon jahuen haxenicabo metoxon: —Jisnahue. Neabo ta heen mama qui. Neabo ta heen huetsabo qui. \v 50 Heen naihoh queha Papa queenai quescabijaquin hahcai joni ta heen huetsa qui. Jascapah ta heen choca qui. Jascapah ta heen mama qui —Jesusen jaquin. \c 13 \s1 Mihsahahnica joi \r (Mr 4.1-9; Lc 8.4-8) \p \v 1 Jaatian ta hian patax tsahoti Jesus canishqui, xobohoh quehax picotax. \v 2 Hian quetsahohtaiya sca hihti caibo hahqui tsinquijaqueti becani. Jaa copi ta nontin sca nanenishqui, nontin tsahoxon quexa nichibo haxemanoxon. \v 3 Haxemaquin ta jaa patax queha joibo jato hicha yohinishqui. Nescajaquin jato yohiquin: Huesti huaijanicah ta jahuen trigo banahi canishqui. \v 4 Huai chian sca trigo berobo mihsahahbonahi cahi. Mihsahahbonahah cahen caibo berobo bahin paquecanahi. Jascapa ta pehiyahpabaan topiquin queyonishqui. \v 5 Caibo berobo rihbi cahen chahoma main paquenish. Bemacanya mashi jai. Mai chicho hihyamahax copi cahen jascapa histon joconish. \v 6 Bari xanascaiya sca cahen joconaibo histon xanahi, mai chicho jaton tapon cayamahiya. \v 7 Caibo moxa chian paqueti. Jaabo joconai bi cahen moxan rishquiquin, hashoan hani sca hihxon. \v 8 Caibo berobo rihbi cahen mai siri janin paqueti. Jaabo cahen joconax, hanihax bimiscai. Caibo cahen huesti bero potahah cien beroyahpascai. Caibo cahen sesenta beroyahpascai. Caibo cahen treinta beroyahpascai. \v 9 Hahan nincati pabinquiyahpaboxon nincanahue —hahquin. \s1 Jaa patax queha joi Jesusen yohihi \r (Mr 4.10-12; Lc 8.9-10) \p \v 10 Jaa pecaho sca jahuen haxenicabo jaabo rahsibi Jesus qui caxon yocacanquin: \p —¿Jahua copi min jaa patax queha joibo res yohiquin jato haxemahin? —hahquin. \p \v 11 Yocacahbo sca: —Papan jihuemati jenquetsahpa quin man honannon hihxon tah hen jaa patax queha joi yohihi. Hoa caibaan nincaxon bi honanyamanon hihxon tah hen jascajahi. \v 12 Jaton jointi janin Papan shinan pishca jaibo tah hen hashoan hinantihi, hicha bi res jan janon. Jaton jointi janin jai shinan yamahibo tah hen jaa jaibo pishca rihbi jato bichintihi. \v 13 Jaa copi tah hen jaa patax queha joi jato yohihi. Jaatian ta jisquin bi jistimacantihiqui. Nincaquin bi ta nincarestihiqui, honanyamaquin. \v 14 Isaiasnen huishani joi jai quesca sca ta jaresscaiqui. \q1 Pabinquinin nincaxon bi tah man honantimatihi. Beron jisquin bi tah man jistimatihi. \q1 \v 15 Nincayosmaboxon copi tah man jascajatihi. Pabinquiyaxon bi hochoxon nincacai quescajaquin. Jistihi bi tah man bero rahcohi, jismis hihxon. Nincamis hihxon rihbi, jointinin nincaxon, shinan pontehax rohahax jihuemis hihxon tah man jascajahi. \m hih ta jaiqui Isaiasnen huishani joi. \p \v 16 Jahuerohajaquin tah man jascajaxonma beron jisxon jiscoinai. Jahuerohajaquin tah man pabinquiyahpaboxon nincacoinai. \v 17 Man jisibo ta hicha Papan joi yohinicabo jisti queenpahonishqui. Pontejaquin shinanaibaan hihti jiscatsihxon bi man jisi jisyamaquin. Man nincacai joibo hihti nincacatsihquibaan bi ta Papan jato nincamayamanishqui. Jaa copi sca Jahuerohajaquin ta Papan noque jismahiqui, Jahuerohajaquin ta noque nincamahiqui, hihnahue. \s1 Mihsahahnica jahuahi jaiquin hihxon jan yohihi \r (Mr 4.13-20; Lc 8.11-15) \p \v 18 Bananica joi jahua hihcatsihquiquin mato hen yohinon nincanahue. \v 19 Papan jihuemati joi yohihah bi honanyamahi joni ta bahinbi bero paquetai quesca qui. Jahuen jointi janin banaquin hahcajaquin non nincamaha bi cahen joxon, non yohiha joi tiroma yoshiman bichinbahinquin. \v 20 Chahoma main bero paquetai ta nincamenoxon jenimaxon bichi quescapah qui. \v 21 Jahuen tapon chicho cayamahi quesca sca basiyamahi. Jaa joi jan bihcoinai copi caibaan hosan hosanquin. Hosanah sca histon jenescaquin. Masa tenetihi bi jenebahini caresi. \v 22 Moxa chian paquetaibo ta joi bihcoinxon bi huetsa shinanboya jaxon caijayamahibo quescascai qui. Nincacoinxon bi ta mai mehabaan shinanai quescajaquin shinanxon, jaton jahuaborabo rihbi shinanxon jaa joi caimayamahiqui, bimijoma quesca sca jan janon. \v 23 Mai siripan banaha bero ta nincanica joni quescapah qui. Joi nincaxon, jahuen shinaman nincacoinxon, shinan caijaquin. Bero caichi jai quescarihbihi jahuen shinan, caibo quiha cien bero sca, caibo quiha sesenta, caibo quiha treinta. \s1 Trigo tocan huasi joconcanahi \p \v 24 Huetsa jaa patax quehah joi rihbi ta nescajaquin jato yohinishqui. Papan jihuemati ta bananica jai quesca qui. Jahuen huai chian caxon cahen banaquin jahuen berobo mihsahahbonaquin. \v 25 Mihsahahquipish yame hoxahiya sca jahuen rahui jahui. Joxon, jaa huai chian sca banahipibo bero tocan jahuen huasi bero mihsahahbonahax caresscai. \v 26 Trigo bero joconax hani sca jaax beroyahpa sca jaiya bi cahen huasi jascarihbihi, beroyahpascai. \v 27 Trigo tocan huasi jai jisxon ta jahuen jonibaan sca yocatihiqui: \p —¿Siri bero rahsi min banayamahohquin, Patoron? ¿Siri rahsi potahi shinanah bi jenquetsahpi huasi sca jaiquin? \v 28 Jaatian ta jaton patoronen jato yohitihiqui: \p —Jaa ta noquen rahuin noque jascajanhoxqui —hahquin. \p —¿Hoa huasibo non mexahi catimahin —hih sca jacani. \p \v 29 —Mexayamaquin rahan. Huasi mexaquin bi jayabi trigo rihbi man mexamis. \v 30 Jatihibi haninon jenenahue. Trigo tsinquiti tian pari caxon tah non tsinquixonnicahbo yohitihi. Huasi pari mexanahue. Huasi mexaxon nexaxon cohati sca tsamanhihninahue. Trigo bero rahsi sca tsinquixon jano bexojati xobo janin bexojaxonnahue —hah sca jato jatihi. \s1 Jaton moxo bero \r (Mr 4.30-32; Lc 13.18-19) \p \v 31 Huetsa jaa patax queha joi rihbi ta jato yohinishqui. Papan jihuemati ta moxo bero pishca jai quescarihbihiqui. Jascapa bero pishca cahen huai chian hihbaan banahah joconi. \v 32 Caibo bero mentan hashoan hexti pishcahax bi ta joconax hani sca jaax texe banabo mentan hashoan hani sca jaiqui. Jihuiscaiya ta hihsabo joxon jahuen mebibo janin sca nahajatihiqui. \s1 Hahan paan soohihmati \r (Lc 13.20-21) \p \v 33 Huetsa jaa patax queha joi rihbi ta nescajaquin yohinishqui. Paan hahnica haibaan ta jahuen paan soohihmanoxon hahan soohihmati bihnicah qui. Jascapa bihxon cahen huesti paniro tihopa tonco janin niaquin. Jano niahah ta tonco jatihibi soohihtihiqui. Papan jihuemati ta jascarihbihihqui, non honanaima bi hanihi —jato jaquin. \s1 Jaa patax queha joi rahsi \r (Mr 4.33-34) \p \v 34 Jascapahbo jaa patax queha joibo ta Jesusen jato haxemanishqui, tsinquitax tsamajaquetaibo yohiquin. Jaa patax joibo rahsichin ta jato haxemanishqui. Jayajoma jahuabi jato yohiyamaquin. \v 35 Jaa copi ta Papan joi yohinicaten huishani jai quesca janishqui. \q1 Jaa patax queha joibo yohiquin tah hen jato haxemahi. Jahuentianbi nincanihmabo joi tah hen jato nincamahi \m hih ta jaiqui huishani joi. \s1 Huasi jahua hihcatsihquiquin hihxon jan yohihi \p \v 36 Tsamataibo potabahini sca Jesus cahi, xoboho hihcohi. Jano rihbi ta jahuen haxenicabo hihconishqui, yocacatsihqui. \p —¿Huasi bero joi jahua hihcatsihquiquin? Noque yohihue —hahcanquin. \p \v 37 —Nesca tah qui, jisnahue —jato jaquin.— Siri berobo banahi joni ta noquebaque qui. \v 38 Jahuen huai ta nai naman yohihi qui. Jahuen bero siribo ta Papan jihuetahbo qui. Huasibo cahen tiroma yoshiman jonibo. \v 39 Jahuen rahui cahen Satanas. Jahuen tsinquiti tian cahen nea nete queyotai hihcatsihqui. Jahuen tsinquixonnicahbo cahen Papan yonotibo. \v 40 Jascarihbihi, huasi mexaxon cohahi jaibo quescarihbihi ta nea nete queyotaiya jayaxihquiqui. \v 41 Noquebaque hihxon tah hen heen yonotibo raanyaxihqui. Caxon ta hohchamanicahboya tiromajahibo tsinquiyaxihcanihqui. Jascapahbo ta Papan jihuematima janin boyaxihcanihqui. \v 42 Jato boxon ta johuehihnatai chihi janin jato potayaxihcanihqui. Jano ta sai saihihyaxihcanihqui. Jaton xeta yeres yeresahquin, hisin tenequin. \v 43 Jaatian ta bari coshi xaba jai quescarihbihi, Papan jihuetahbo siribo coshi shinanyahpa hihyaxihcanihqui, Papan jihuemati janin. Pabinquiyahpaxon nincanahue. \s1 Jonenihbo coriqui \p \v 44 Papan jihuemati ta nahue chian tsama coriqui jonenoxon mihinnihbo quescapah qui. Jaa mihinnihbo meraxon cahen huetsa jonin mahporihbihax hihti jenimahi caxon jan jai jatihibi maromatihi. Maromaxon ta coriqui bihxon jahan sca jaa nahue marotihiqui, jaa mihinnihbo jahuenah sca hihnon. \s1 Copi moro \p \v 45 Papan jihuemati ta marocatsihquin moro copibo benahi maronica nihnichi quescapah rihbi qui. \v 46 Huesti moro hihti siri, hihti queenti siri meraxon cahen caxon jan jai jatihibi maromaxon sca jaa moro siri maroscaquin. \s1 Mesco yapa rahcoxon caisaibo \p \v 47 Papan jihuemati ta tarrafa quesca rihbi qui. Tarrafa cahen hian janin potaxon mesco yapa rahcocanquin. \v 48 Bochoscaiya ninixon mapemaxon yapa tsecapaquescacanquin. Tsecapaquexon caispaquecanquin. Tsahoxon sca tasa qui siribo nanehihniquin, tiromabo potapaquequin. \v 49 Nete queyotaiya ta jascaja rihbi Papan jayaxihquiqui. Joxon ta Papan yonotibaan tiromabo bihyaxihcanihqui, siribo tocan nihyamascanon. \v 50 Johuehihnatai chihi janin ta jato potayaxihcanihqui. Jano ta sai saihihyaxihcanihqui. Xeta ta yeres yeresahyaxihcanihqui, hisin tenequin. \s1 Behnaboya xenibo jismahibo \p \v 51 —¿Hen mato yohihi jatihibi man nincaxon nincacoinain? —jato jaah: \p —Nincaquin rahan —hihcani. \p \v 52 —Jaa copi tah man Papan jihuetahbohax jahuen jihuetahbo haxescaxon caibo rihbi sca man haxematihi. Jaatian tah man hicha jahuaborayahpa hani patoro quesca man jatihi. Jascapah cahen jahuen bexojati chiqueho caxon behnaboya xenibo siribo cainmatihiqui —jato jaquin. \s1 Nazaret janin Jesus nocorihbihi \r (Mr 6.1-6; Lc 4.16-30) \p \v 53 Jascajaquin jaa patax queha joibo jato yohiquin queyohax, janohax Jesus cahi. \v 54 Jahuen main cahi. Cahi nocotax jaton tsinquiti xoboho mapexon janoxon jahuen caibo Papan joi yohiquin. Jaan jato haxemaha, rahte rahtecani. \p —¿Jahuerahnon haxenihxon hen neatohon yotiho honannishquin? ¿Jenquetsahaxon coshi bihxon jonibo rohajahiquin? \v 55 ¿Xobojahnicaten baque ma hin? ¿María janeya jahuen mama ma quin? ¿Jacobo, José, Simon, Judas jahuen huetsaboma quin? \v 56 ¿Jahuen chocabo jatihibi noque betanbi jihueyamacaniquin? ¿Jahuen sca hen jahuen shinan bihnishquin? —hihcani. \p \v 57 Jaa copi nincacoinyamacanquin. Nincacoinyamahibo copi sca Jesusen jato yohiquin: \p —Papan joi yohinicahon huetsancohabo queenaibaan bi ta jahuen mai janinhahbo jahan queenyamacaniqui. Jahuen jenabo, jahuen xobo janinhahbo, jaabo jahan queenyamarihbihi —jato jaquin. \p \v 58 Nincayosmabo copi ta jahuen coshiyaxon jaton jema janin jato hicha hahxonyamanishqui. \c 14 \s1 Nashimanica Juan mahuatai \r (Mr 6.14-29; Lc 9.7-9) \p \v 1 Janobo jahuen coshiyaxon Jesusen jato hahxonai ta caibaan sca quiquin hapo Herodes yohinishqui. \p \v 2 —Nashimanica Juan tah qui. Yamanicahax bi ta hahquirihbi teehihscaiqui. Jaa copi ta coshiyahpa qui —hih sca Herodes jai, Jesus yohihi. Jahuen jonibo betan yohuani ta Herodes jascanishqui. \v 3 Neateman Juan rehtehox copi jascari yohuani. Jasca jayanoxon pari ta Juan bihxon sipo xoboho Herodesnin tsahonnishqui, Herodesnin huetsan haibo Herodias copi. \v 4 Jaa ta miin haiboma qui. Min tah min hahbetan tiromahi, Juaman yohihah copi sipo xoboho tsahonquin. \p \v 5 Juan rehtecatsihxon bi jonibo sinamis hihxon rehteyamaquin. Jaa ta Papan joi yohinica qui hihquiboya sinacanmis hihxon rehteyamaquin. \p \v 6 Jahuen bari senenjahiya ta xehahibo Herodesnin xehaquihnnishqui. Jahuen haibaan baque haibo chirinai jisxon, Herodesnin costan costanquin. \v 7 Costanxon, Dios quenaxon sca jaa xontaco yohiquin: \p —Min queenaibo hea yocareshue. Mia tah hen hinantihi —hahquin. \v 8 Juaman mapo yocahue jahuen maman jaá sca, jahuen mama queenai quescajaquin xontaconen yocaquin: \p —Juaman mapo quencha qui nanexon hea bexonahbo yohihue —hahquin. \p \v 9 Xontaconen yocacah sca quiquin hapo benacahinscai. Min yocacai tah hen mia hinantihi hahxon bi masa shinanscaquin. Masa shinanxon bi Dios quenaxon yohixon copi jeenhahquin, hichaxon nincacaibo jai copi rihbi jeenhahquin. \p —Textetannahue —hahquin jato. \v 10 Caxon sca sipo xobohoxon bi Juan textecanquin. \v 11 Quencha qui sca jahuen mapo nanexon, bexon, xontaco hinanquin. Jaan sca jahuen mama hinanquin. \p \v 12 Juaman haxenicabo ta jahuen yora bichi bocannishqui. Bihxon mihinquin. Mihintani joxon, Jesus yohicanquin. \s1 Cinco mil jonibo Jesusen pimahi \r (Mr 6.30-44; Lc 9.10-17; Jn 6.1-14) \p \v 13 Yohihahbo nontin nanetax janobihax Jesus cahi. Jano tsamataibo yamahi janin jahuen haxenicabo betan yohuani cahi. Jano tsoa yamahiton nocoti cahi. Jano ta Jesus cahiqui chanihibo nincacax sca, jano jai jemabo janinhax tsama jonibo cahi. Hian quetanbahini sca Jesus chibani bocani. \v 14 Taxnatax mapexon jonibo tsamascai Jesusen meraquin. Jatohon hihti shinanxon, jaton hisinbo rohajaquin. \v 15 Bepiscaiya joxon jahuen haxenicabaan yohiquin: \p —Neno ta tsoabi jihueyamahiqui, Hihbon. Bari rihbi ta hihquicatsihscaiqui. Nea jonibo raanscahue, honobo jai jemabo janin caxon jaton piti pishca maroscatanahbo —hahcanquin. \p \v 16 —Jahua copi catima ta jacanihqui. Piti jato hinannahue, matonbi —jato jaquin Jesusen. \p \v 17 —Neno tah non pichca paan pishca res jai, rabe yapa xohi rihbi. Jahua hashoan tah non piti yamahi —hihcani. \p \v 18 —Jaa hea bexonnahue —hahquin jato. \p \v 19 —Janobi tsahopaquenahue —jonibo jaxon, jaa pichca paanya rabe yapa bihxon, nai bejisihnixon, Papa yohiquin. Piti tehcaxon sca jahuen haxenicabo hinanpaquequin, jaabaan sca jonibo hinanhihninon. \v 20 Pihi yanicahinscacani. Texejahabo tsinquixon doce tasa bocho bihcanquin. \v 21 Jaa pihibo ta hicha janishqui. Haiboboya baquebo toponyamahah bi bebo rahsi toponah ta cinco mil janishqui. \s1 Hian benichi Jesus jahui \r (Mr 6.45-52; Jn 6.16-21) \p \v 22 Jaa pecaho ta jahuen haxenicabo yohinishqui: \p —Hean hen nea jonibo camanon nontin nanetax pohquejaquescanahue —hahquin jato yohiquin. \v 23 Tsamataibo camahax sca, jano jai mahchi manihihnati cahi, jaa huesti caxon Papa yocanoxon hihquish. Yamescaiya sca jaa huesti jano baneti. \v 24 Jahuen nonti pohquejaqueti cahi hochoscai. Behchoman tsahcahah huinahahbo bi cacasquimahi. Nihuen jato behchihah huinacasquimacanquin. \v 25 Xaba jahui hochoma sca hian benichi jato qui Jesus cahi. \v 26 Hian benichi jahui jisish, jahuen haxenicabo hihti raqueti. Yoshin tah qui hihquish, raquetax sai saihihcani. \p \v 27 Jaatian: \p —Raqueyamanahue. Hea tah hen qui. Rahteyamanahue —hahquin jato. \p \v 28 —Mia hihxon hea yohihue, Hihbon, hen jene benicanaxon mia behchihi canon —hahquin Pedronen. \p \v 29 —Johue —jaáh sca picotax jene benichi Jesus qui cahi. \v 30 Caquin bi behchon jisish, raquerihbiscai. Jene meran hihquicatsi sca jaax sai saihihquish: \p —Hihbon, hea bihhue —hih sca jai. \v 31 Mehuetanxon huenihihnixon sca: \p —Hicha tahma res tah min shinancoinai. ¿Jahua jenquetsahin min shinancoinyamahin? —hahscaquin Jesusen. \p \v 32 Nontin nanexon sca nihue tantinon yohiquin. \v 33 Jaa jisxon, hahbe cahibaan hahqui raboxonen tisquihahpaquexon: \p —Mia coin tah min Papa Diosen baque qui —hahcanquin. \s1 Genesaret janinhahbo jan rohajahi \r (Mr 6.53-56) \p \v 34 Hoque quexa nocotax sca Genesaret jema qui nococani. \v 35 Janohahbaan sca jaa nocotaibo jisxon, Jesus honanxon janobo jai jemabo janin quenamacanquin, hisinyahpabo benon hihxon. Jaa copi jascapahbo becanquin. \v 36 Jesus qui caxon, hihti yocacanquin. \p —Miin coton quexa pishca res hea mehemahue, hen rohanon —hahcanquin. Mehehax res sca hisinyamascai. Siricahin sca jacani. \c 15 \s1 Hahan jointi rishtajatibo \r (Mr 7.1-23) \p \v 1 Jerusalen janinhax sca caibo nocoti becani. Fariseobo betan jaton huisha honanbo. Nocoxon sca: \p \v 2 —Miin haxenicabaan ta mechoquihxonma pihiqui. ¿Jahua copi jascajacaniquin, noquen xenibaan yohini quescajayamaquin? —hahcanquin yocaquin. \p \v 3 —Maton caya tah man Papa Diosen yohini quescajayamanoxon huetsajaquin jonibo haxemahi. ¿Jahua copi man jascajahin? \v 4 Papan ta yohinishqui: Miin papahon queenhue; miin mamahon rihbi queenhue hahquin. Huetsa rihbi jan yohini: Jahuen papa qui tiromahi yohuanai joni queyocahinnon tah man rehtetihi. Jahuen mama qui tiromahi yohuanai joni jascajaribiquin. \v 5 Papan mato jascajaquin yohinih bi tah man huetsajaquin jonibo yohihi. Jaton mamaboya jaton papabo yanapanyamahabo hihxon tah man jato yohihi, Maton papabo man yanapanpanan Papa Dios hinantijanahue hah tah man jato jai. \v 6 Jascajaquin tah man maton haxemati joiyaxon Papan joi nincayamamahi, jonibaan nincapanan. \v 7 ¡Nincacoinihcamahibon! Mato yohihi ta sirijaquin Isaíasnen yohinishqui: \q1 \v 8 Jaton janan nea jonibo hehqui siripi yohuanih bi ta jaton jointinin jahuabi nincayamahiqui. \q1 \v 9 Nescajaquin Papa Dios hahxonnahue hihxon bi ta jonibaan shinanax yohuanai joi res haxemacaniqui. Jaa copi ta yanca bi res hea yocacaniqui \m —jato jaquin. \p \v 10 Tsamataibo sca Benahue hahxon: \p —Nincaxon nincaquin sirijanahue. \v 11 Piquin non noquen poco janin nanehiton ta noquen jointi rishtajayamahiqui. Noque jointi rishtajahi ta noquen jana janinhax picotaibo qui —jato jaquin. \v 12 Jahuen haxenicabo sca jaa pataxi becani. Pataxxon sca: \p —¿Min yohihi nincacax fariseobo sinascai min honanyamahin? —hihcani. \p \v 13 —Jahuen huai janin jaan banayamani meraxon ta heen Papan mexabahinxon potatihiqui. \v 14 Sinaresnon jato jenenahue. Benchexon bi ta bahi jismahi bebobonacaniqui. Benchen hahbe benche hiohax ta rabebi xanqueman paquetihiqui. \p \v 15 —Min noque yohiha jaa patax queha joi, jahua hihcatsihquiquin? Noque yohihue —hahquin Pedronen. \p \v 16 —¿Maton rihbi man honanyamaparihin? \v 17 ¿Noquen jana janin hihquihax noquen poco janin huinotax pohi sca jatihibi piti picotihqui man honanyamahin? \v 18 Noquen jana janinhax cainaibo ta noquen jointi janinhax cainihqui. Jascapahbaan ta noquen jointi rishtajahiqui. \v 19 Noquen jointi janinhax cainai ta shinan tiromabo qui. Joni rehteti, tsiniti, haiboya shiroti, yometsohti, joni huetsa qui quesahi yohuanti, Papa qui tiromahi yohuanti. \v 20 Jascapahbo shinan ta hahan jointi rishtatih qui. Mechoquihxonma piquin bi tah non jascajaquin noquen jointi rishtajatimahi —jato jaquin. \s1 Jesus nincacoinai jaton nahua haibo \r (Mr 7.24-30) \p \v 21 Janohax picotax sca Tiro jema janinbo sca Jesus betan bocani, Sidon jema janinbo cahi, Jesus betan. \v 22 Jesus nocotai merahax Cananeo haibo sca jahui, jano jihuetai haibo. Quenáhonahi joxon hihti yocaquin. \p —Hehon shinanhue, Hihbon, Davidinin baquen. Yoshiman hihbojaha ta heen baque haibo hihti hisinihqui —hahquin. \p \v 23 Hihti yocacah bi jahua hihyamahi. Jahuen haxenicabaan sca Jesus pataxxon yohiquin: \p —Yohihue, jan catannon. Sai saihihanan ta noque chibanbenahiqui —hahcanquin. \p \v 24 —Noquen nahuabo qui ma bi manotai Israeli baquebo qui res hen jonon ta Papan hea raannishqui —Jesusen jaquin. \p \v 25 Jaa bebon sca joxon betihihpaquexon haibaan yohiquin: \p —Jenquetsaha ra hea jaxonhue, Hihbon. \p \v 26 —Baquebo bichinxon hochiti jaton piti hinanah ta tiroma qui —Jesusen jaquin. \p \v 27 —Tiroma rahan, Hihbon. Jaabi ta jaton hihbaan misa janinhax paquetai teque romishin hochitinin piti qui —hahquin haibaan. \p \v 28 —Min tah min shinancoinai, haibon. Min yocacai quescabijaquin tah hen mia hahxonai —Jesusen jaquin. Jaatianbi ta jaa haibaan baque siricahinnishqui, rohascai. \s1 Mesco hisinyahpabo Jesusen rohajahi \p \v 29 Janohax cahax sca, Galilea hian quetanbahini cahax, mahchi manichish jano Jesus tsahoti. \v 30 Hihti caibo jonibo jahui, jaa chibanbenahi. Jaton hisinyahpabo hihuecanquin, chantobo, benchebo, meyosmabo, joyobo, mesco hisinyahpabo hicha bi res becanquin. Jesus bebonbi jato taracanrenencanquin, jato jatihibi rohajascanon. \v 31 Jato rohajahiya ta tsinquijaquetaibo rahte rahtenishqui. Joyobo yohuanscai, meyosmabo siricahinscai, chantobo nihresscai, benchebaan jisresscaiya, rahtetax: \p —Noquen Papa Diosen ta hihtijaquin noque hahxonihqui —hihcani. \s1 Cuatro mil bebobo Jesusen pimahi \r (Mr 8.1-10) \p \v 32 Jahuen haxenicabo quenabohanxon sca Jesusen jato yohiquin. \p —Nea tsinquijaquetaibohon tah hen shinanai. Quimisha neten sca ta nenobi banecaniqui, pihan ta hihcanihqui. Pihaxma cati tah hen jato yohicatsihyamahi. Bahin cahi bi pihaxmahuan hihquish nocoyamacanmis. Jatohon tah hen shinanai —jato jaquin. \p \v 33 —¿Jahuerahnon non tsoabi jano jihueyamahi janin hicha piti marotihin? Jaabo ta hicha qui —hah sca jacanquin jahuen haxenicabaan. \p \v 34 —¿Jahuentihi paan man jain? —jato jaquin. \p —Siete res ta qui. Yapa pishca rihbi —hahcanquin. \p \v 35 Tsamajaquetaibo mihtsahohti yohiscaquin, Jesusen. \v 36 Yohixon jaton siete paanya yapa pishca bihxon Papa yohixon tehcapaquexon jahuen haxenicabo hinanquin, jaabaan sca jonibo hinanpaquerihbinon. \v 37 Pihax yanicahinaibaan bi texejaribicanquin. Texejahabo tequebo tsinquixon siete tasa bocho bihcanquin. \v 38 Haiboboya baquebo toponyamahah bi bebo rahsi toponah ta cuatro mil joni janishqui. \v 39 Jonibo camahah cahiya sca ta nontin nanetax Magdala jema janin taxnati bocannishqui. \c 16 \s1 Miin coshi noque jismahue jaibo \r (Mr 8.11-13; Lc 12.54-56) \p \v 1 Fariseobo betan saduceobo sca becani. Jesus qui joxon: \p —Papan coshiyaxon hahhue —hahcanquin, jan hahcai jisxon hahqui chaniscanoxon sca jascajacanquin. \p \v 2 —Bepichaiya tah man nai jisish, Nai ta joshinjaquetihqui. Bahquish ta nete siri janoxihquiqui hih man jai. \v 3 Xaba paquetaiya sca tah man nai jisish, Rahma ta hoi nete qui, nai ta joshinihqui hih man jai. Nai jisxon tah man nete yohiti honanai. Nete joibo yohiti honanxon bi tah man Papan hahxonai jisxon jahueja Papan noque janoxihquiquin hihxon man joni huetsa yohiti honanyamahi. \v 4 Tiromaboxon tah man hea yocacai, hahan honantijaquin Papan coshiyaxon hen mato jismati hea yocaquin. Tsiniti shinanyahpa quescapahbo hihquish tah man hean mato jismati man queenai. Jahuabi hahan honanti ta Papan mato jismatimahiqui. Jonas huinoni quescapa huesti ta Papan mato jismatihiqui —Jesusen jato jaquin. Jato jascajaquin yohihax caresscai. \s1 Fariseobaan joi cachapa \r (Mr 8.14-21) \p \v 5 Hoque quexa sca Jesus betan jahuen haxenicabo cahi, pohquejaqueti. Caquin bi jaya cati piti shinanbehnobahincanquin. \p \v 6 —Coiramenahue. Fariseobo betan saduceobaan jai hahan paan soohihmati qui coiramenahue. Jistahin man —Jesusen jato jaquin. \p \v 7 —Non pitijoma jahui copi rah ta noque jascajahiqui —hih sca jacani jaabo rahsibi yohinani. \p \v 8 Jahua yohuan jaabo jai jahuen jointinin honanxon sca: \p —¿Jahua copi man pitijoma non jahui copi rah ta qui hih man jain yohinani, ¿man hihcoinjaquin shinanyamahin? \v 9 Pichca paanyaxon non cinco mil joni pimahipi man shinanbehnoscain? ¿Texejahabo tequebo jahuentihi tasa tsinquihipixon man shinanyamascain? ¿Man honanyamahin? \v 10 ¿Siete paanyaxon non cuatro mil jonibo pimahipi man shinanbehnorihbiscain? Texejahabo man jahuentihi paniro tsinquihipi man shinanbehnoscain? \v 11 Fariseobo betan saduceobaan jai hahan paan soohihmati qui coiramenahue, hen mato jaáh ta maton piti copima qui. ¿Jenquetsahpahin man honanyamahin? —Jesusen jato jaquin. \p \v 12 Jaatian pari ta honancannishqui. Hahan paan soohihmati jan hihqui bi fariseobo betan saduceobaan haxemahi joi qui coirameti jan yohiha honancanquin. Hahan paanjati jan yohiyamahi honanscacanquin. \s1 Papan caisah tah min qui hihqui Pedro \r (Mr 8.27-30; Lc 9.18-21) \p \v 13 Cesarea de Filipo jema janin sca nococani. \p —¿Hea noquebaque hen jahua joni quin, jahua jacanihquin? —Jesusen jato yocaquin. \p \v 14 —Caibaan shinanah ta mia nashimanica Juan qui. Caibaan rihbi shinanah cahen Elías yamanica. Caibaana cahen Jeremías yamanica. Jaa hihyamahax cahen, huetsa rihbi Papan joi yohinica japahoni —hihcani. \p \v 15 —¿Maton cahran? ¿Maton shinanah hea jahua quin? —jato jaquin. \p \v 16 —Mia tah min noquen Papan caisni joni qui, mia joti neateman jan yohini —hih sca Simon Pedro jai. \p \v 17 —Mia tah min hahan jenimati jai, Simoman, Jonasen baquen. Jonibaan res mia shinanmahama bi heen naihoh queha Papan mia shinanmaha tah min honanai. \v 18 Mia tah hen Pedro janehi. Mixan main xobojaquin hahcajaquin tah hen heen jihuetahbo rahsi huesti yorajatihi. Min yohiha join jato jihuetahbojaxon tah hen jato huesti yorajatihi. Tiroma yoshiman ta jato teneti hahtipahtimahiqui. \v 19 Hahan quehpenti hinanquin hahcajaquin tah hen mia yohihi, min heen jihuemati janin jonibo hihquimanon. Mainxon min jonibo yohiyaxihqui ta Papan yohihah quesca sca jatihiqui, jascabi sca janon. Mainxon min nexabo pecaquin hahcajaquin yohihi rihbi ta Papan yohihi quesca sca jatihiqui —Jesusen Pedro jascajaquin. \p \v 20 Jaatian sca Jesusen yohiquin sirijaquin: Hea Cristo hihqui tsoabi yohiyamanahue. \s1 Hen tah hen mahuayaxihqui hihqui Jesus \r (Mr 8.31–9.1; Lc 9.22-27) \p \v 21 Jaatian pari jato yohimenoxon ta hashoan sirijaquin sca jato yohibenanishqui, jaa mahuayaxihqui honanahbo. Jerusalen janin jaa cati jai, jano jan hicha tiromabo teneti jai, judio hapobaan tiromajahah bi jan teneti jai, sacerdote hapobaan tiromajahah jan teneti jai, jaton huisha honanbaan tiromajahah bi jan teneti jai, tenehax bi jan mahuatihi, mahuatipish bi jahuen quimisha neten sca jan teehihribiyaxahnon jato yohiquin. \v 22 Nincaxon, hahmebi yohicatsihquin Jesus ninibohanxon sca Pedronen yohiquin: \p —Jascari yohuanyamahue, Hihbon. Papan ta mia jascajatimahiqui. Min yohihi quescaja ta mia jatimahiqui. \p \v 23 Pedro bejisxon sca: \p —Hea jenebahini catanhue, Satanas. Papa queenai quescajayama hen janon hihxon tah min hea pantecatsihqui. Papan shinanai quescajaquinma bi tah min jonibaan shinanai quescajati honanai. \p \v 24 Jascajaquin Pedro yohixon, texe rihbi sca jahuen haxenicabo yohirihbiquin: \p —Hehchon jocatsihxon tah man matobi man queenaima sca man hahtihi. Hea rehtehibaan bi tah hen heen Hihbaan joi jenetimahi hihxon tah man hen mato yohihi quescahijatihi. \v 25 Mahuati qui raquetaibo ta mahuatihiqui. Jascapahbo jihuetimahi bi ta hea copi mahuataibo queyoyamanox manatihiqui. \v 26 ¿Nea mai jatihobi hihbohax bi mahuatax jahuaya sca man banetihin? ¿Jabiyahpa queyóscaxon jahua man jatihin? ¿Jabiyahpa queyoyamanoxon man jahua Papa hinanti hahtipahin? \v 27 Heen Papan coshi xabaya tah hen joribiyaxihqui. Jahuen yonotiboyabi tah hen jotihi. Joxon tah hen jatihibi jonibo tsinquixon jaabo hihpahonibo quescabijaquin jato hahxontihi, caibo copijaquin, caibo casticanquin. \v 28 Hen mato yohinon nincanahue. Caibo neno nichibaan tah man mahuaxonma hea quiquin haposcaax jahui man jisyaxihqui —jato jaquin. \c 17 \s1 Jesus huetsapahcahini \r (Mr 9.2-13; Lc 9.28-36) \p \v 1 Jato jascahipi seis dias sca Pedro, Jacobo, Jacobon huetsa Juan, jaabo rahsi quenaxon mahchi janin Jesusen jato hioquin. Jano tsoa yamahi janin mahchi queya jato maniquihnquin. \v 2 Jano sca ta jaton jisnon bi Jesus huetsapahcahinnishqui. Jahuen bemanan xabati, bari xabati quesca sca jai. Jahuen chopa rihbi pehnecahini, xaba quescacahini. \v 3 Jaabaan jisi bi yamanihbo Moises betan Elías jano rihbi nihresscai. Jesus betan yohuan yohuani rabebi jano nichi. Jato jisxon Pedronen sca Jesus yocaquin: \p \v 4 —Hihbon. Non neno jahue ta siri qui. Mia queenaiya tah non quimisha tapastihi, mina huetsa, Moisesnina huesta, Eliasena huetsa rihbi —hahquin Pedronen. \p \v 5 Pedro yohuanparihiya xabatai nai cohiman jato mahporenenquin. Jaa nai cohin chicho quehax yohuanai sca nincacanquin: \p —Nea ta hen queenai heen baque qui. Hahan tah hen hihti jenimahi. Jaa nincanahue. \p \v 6 Jaa yohuanai joi nincacax, jahuen haxenicabo hihti rahtetax betihihpaquecani. \v 7 Joxon sca jato mehexon: \p —Raquetaxma huenihihnanahue —Jesusen jato jaquin. \p \v 8 Huenixon jisi bi tsoabi yamascai, Jesus huesti res. \p \v 9 Mahchi janinhax botopaqueti caquin sca: \p —Man rahma jisí tsoabi yohiyamaxahnahue. Mahuatipish hen hahquirihbi teehihnon caman tsoabi yohiyamaxahnahue. \p \v 10 —Mia noque jihuemanica hihqui bi ta noquen huisha honanbo huetsa yohuan jaiqui. Elías pari ta joribitihiqui, chini sca noque jihuemanicah hih ta jacaniqui. ¿Jahua copi jascacaniquin? —Jesus yocacanquin. \p \v 11 —Hihcoini. Elías ta joribixon jatihibi bexoja sca jaiqui. \v 12 Man honannon hihxon tah hen mato yohiscai: Elías ta moa joribiscanishqui. Jahuiton bi ta jaa hihqui honanyamacannishqui hapobaan. Jaa honanxonma ta queenaibo quescajaquin jahancanhoxqui. Jascaja rihbi ta hea jayaxihcanihqui —jato jaquin. \p \v 13 Jaatian ta Elías jan hihqui bi nashimanica Juan jan yohihi honanscacannishqui. \s1 Jomiyahpa Jesusen rohajahi \r (Mr 9.14-29; Lc 9.37-43) \p \v 14 Botopaquetax cahax tsama manahihtaibo qui nococani. Jesus behchihax jaa bebonbi huesti jonin raboxonen tisquihahpaquexon: \p \v 15 —Hihbon, jenquetsaha ra heen baque hea jaxonhue. Tehquehihqui ta hihti jomihiqui. Hicha coti ta chihi janin paquetihqui. Jeneho rihbi ta paqueresiqui. \v 16 Miin haxenicabo qui hen hihuehah bi ta rohajati hahtipahyamacanaxqui —hahquin. \p \v 17 —¡Shinancoinjomabon! Shinanquin sirijayamahibo tah man qui. ¿Jahuentiho basi hen mato betan hihquiya pari man pontetihin? ¿Jahuentiho basi cahra hen mato teneti jain? Jaa hihuenahue —Jesusen jato jaquin. \p \v 18 —Jaa jenebahinhue —Jesusen coshin jaáh sca ta jaa baque jenebahini tiroma yoshin canishqui. Jaatianbi rohacahinscai, siriscai, jaa baque. \p \v 19 Jesus qui sca jaabo rahsibi jahuen haxenicabo tsinquijaquexon yocacanquin: \p —¿Jahua jenquetsahiya non camati hahtipahyamahaquin? —hihcani. \p \v 20 —Man hicha shinancoinyamahi copi, rahan. Hen mato yohihah nincanahue: Moxo bero hexti pishca hihqui quescapi maton shinan hicha tahma pishca res jaxon cah man nea mahchi yohirestihi. Join res potati tah man hahtipahquehahnai. Catanhue man jaah cahen cahan. \v 21 Jaatian man hahtipahyamahibo yamahan —jato jaquin. \s1 Mahua tah hen jayaxihqui hihribihi Jesus \r (Mr 9.30-32; Lc 9.43-45) \p \v 22 Galilea hian qui nocorihbixon sca: —Hea bihnon ta hapobo bihmayaxihcanihqui, hea rehtehahbo hihxon. \v 23 Rehtehipibaan bi tah hen quimisha neten hihquish hahquirihbi teehihyaxihqui —Jesusen jato jaquin. Yohihah benáscacani. Hihti benati. \s1 Papan xobo bexojati copi yocacahtaibo \p \v 24 Janohax Capernaum jema janin sca bocani. Nocotaiya Papan xobo bexojati cobrannicabaan Pedro yocaquin: \p —¿Papan xobo bexojati coriqui maton haxemanicahten copijayamahiquin? \p \v 25 —Copijaquin rahan —hihcahini sca Pedro cahi. Jano Jesus jai xoboho mapetai bi Jesusen pari jaa yocaquin: \p —¿Min jenquetsahpa shinanain, Simoman? Hea yohihue: ¿mai meha quiquin hapobaan tsoabo cobraniquin? ¿Jatonah bi jaton baquebo nan? ¿Huetsabo nan? \p \v 26 —Huetsabo rahan, Hihbon. \p —Hihcoini. Jaton baquebo ta cobrantimabo qui. \v 27 Jaabi, sinayamahahbo hiaman mishquitanhue. Mishquixon min bihmenohi yapa bihxon, jaxbaxon, jahuen jana janin jai coriqui bihhue. Jaa bihxon tah min noque rabebi copijaxontihi —Jesusen jaquin. \c 18 \s1 Tsoa non hashoan yohuan hihbo quin hihquibo \r (Mr 9.33-37; Lc 9.46-48) \p \v 1 Jaatian jahuen haxenicabo sca joxon, Jesus yocacanquin: —¿Papan jihuemati janin tsoa non hashoan yohuan hihbo quin, hihbon? \p \v 2 Baque pishca quenabohanxon sca jato tocanbi nichinquin. \v 3 Naponbi nichinxon sca: \p —Hen mato yohinon, nincanahue. Baque pishca quescanahue. Shinan ponteyamahax tah man Papan jihuemati janin nocotimabirestihi. \v 4 Jahuen hapoti coshi yamahi ta nea baque pishcaten honanihqui. Jascajaquin shinanaibo ta Papan jihuemati janin hashoan yohuan hihbo qui. \v 5 Nescapa baque pishca huesti res heen janen sirijaquin bihxon yanapanquin tah man hea rihbi jascajahi. \s1 Hohchapan man paquemis hihqui. \r (Mr 9.42-48; Lc 17.1-2) \p \v 6 Nescapa hea nincacoinai baque pishca hohchamahi joni ta hihti hohcha jaiqui. Hihtihosi macan renti qui tenexxon hian naponbi potahah jenimatihihma bi ta nescapa pishca jan hohchamani copi Papan casticanah hihti tiromati qui. \v 7 Mai mehabo ta hahraai hihyaxihquiqui, huetsabo hohchamanish. Hohchati qui caibo tecayacahinti hahtipahyamahibaan bi ta jato hohchamanibo hashoan hahraai hihyaxihquiqui, Papan casticanti jato qui paquetah. \p \v 8 ¿Miin mequeman min hohchatain? Mextehue. ¿Miin tahen min hohcatain? Taxtehihxon potahue. Mento hihyamahax chantohax queyoyamanox manatah cahen tiromama. Rabe mequenyahpahax rabe taheyahpa chihi qui potahah cahen hihti tiromahan. \v 9 ¿Miin beron mia hohchamahiquin? Tsecaxon potahue. Rabe beroyahpahax bi johuehihnatai chihi perehihqui janin cahá ta tiroma bi res qui. Benchehax bi queyoyamanox manatah cahen hashoan siri. \s1 Manotai carnero \r (Lc 15.3-7) \p \v 10 Coiramenahue. Nescapa baque pishca jahuajoma hihqui man shinanmis. Naihohxon ta jato coiranquin jascabijaquin heen naihoh queha Papa yocaxoncaniqui jahuen yonotibaan. \v 11 Manotaibo jihuemahi tah hen joníqui. \p \v 12 Huesti joni cien carnerobo jai quesca tah qui. Huesti jahuen carnero cahen manotan. Noventinueve pasto janinbi potabahini ta manotai huesti benahi sca catihiqui. \v 13 Caxon merahax ta jahan hihti jenimatihiqui. Texe behnotaxma pasto chian nichi copi jenimahax bi ta manotai rahma merahax hashoan jenimascaiqui. Jasca coin tah qui. \v 14 Ni huestibi nescapa baque pishca manotima ta maton naihoh queha Papa queenihqui. \s1 Jascabi sca janon jenehue, non jatihi \r (Lc 17.3) \p \v 15 Miin huetsa mihqui hohchataiya jaa benahi caxon, jaa huesti yohuanquihnxon jan hohchatai yohihue. Mian yohihah jaan nincacaiya tah min miin huetsa merarihbi sca jai, jan manoquehana. \v 16 Min yohihah bi nincacatsihyamahiya huetsa rihbi miin huetsa benatahhue. Huesti hihyamahiya rabe meraxon, hioxon, jaton nincanonbi miin huetsa yohirihbihue. Huishani joi jai quescaquin hahhue, Yohicoin sta jaaxqui jaábo hihxon rabe hioxon man yohuanai nincamaquin. \v 17 Jaabaan rihbi yohihah bi nincacatsihyamaparihiya, miin huetsabo jatihibi sca yohihue. Jatihixonbi sca yohihah bi nincayosmaparihiya, nahua tah qui hihxon jenebahinscahue, miin caibohax bi nahuascai quescanon. \p \v 18 Hen mato yohinon nincanahue. Jascabi sca janon man mainxon jascajaquin yohihi jatihibi ta naihohxon jascarihbihi yohihah sca jatihiqui. Man mainxon yohixon bexojahi jatihibi ta naihohxon rihbi bexojaha sca jatihiqui. \p \v 19 Huetsa rihbi hen mato yohinon: Huesti shinanyaxon man joni huetsa betan tsinquixon yocacah ta man yocacai jatihibi heen naihoh queha Papan mato hahxontihiqui. \v 20 Jano man rabe hihyamahax quimisha joni heen janen tsinquitai janin tah hen hea rihbi hihtihi. Jaa copi Papan mato hahxontihiqui honannahue —jato jaquin. \p \v 21 Jesus patax nihquirani joxon Pedronen yocaquin: \p —¿Jahuentihi coti noquen huetsa noque qui tiromahah bi non hahan shinanxon, jascabi sca janon jenehue non jatihin, Hihbon, noque qui jan tiromahi non shinanyamascanon? ¿Hasta siete coti non jascajatihin? \p \v 22 —Siete coti res ma bi setenta coti siete janaxon toponah, jano caman, rahan. \p \v 23 Papan jihue cahen quiquin hapon hahcai quescapah. Jaa quiquin hapon cahqui jaton cuenta copi jahuen jonibo betan bexohah. \v 24 Jaton cuenta toponhihnihiya bi jaton hani coriqui huesti mil ribinai joni jahui. \v 25 Jahuatohonbi jahuen ribin copijatimahiya sca: \p Hina sca jaábo nea joni maromanahue, jahuen haiboya jahuen baquebo rihbi maromaxon jahuen jahuaborabo jatihibi maromanahue, jan ribinai copi hen coriqui bihnon hah ca hapon jai. \v 26 Jaatian ta raboxonen nihxon jahuen jonin hihti yocatihiqui: \p Hea tenehue, hihbon. Mia tah hen jatihibi copijayaxihqui. \p \v 27 Hahan shinanxon sca ta Jascabi sca janon jenehue jahuen hapon jatihiqui, ribinjoma sca jan janon. \v 28 Ribinjoma caxon sca cahen jahuen hahbe teenica cien coriqui res jaa ribinai meratihi. Meraxon texecobahinxon, Min hea ribinai hea copijatahi tsoh hahtihi. \v 29 Raboxonen nihxon sca ta jahuen hahbe teenicaton hihti yocatihiqui: Hea tenehue. Mia tah hen copijayaxihqui. \v 30 Jan hihti yocacah bi cahen jeenhahyamaxon bi policia bihmaxon jatihibi jan copijanon caman sipo xoboho tsahontihi. \v 31 Jan jascajahi jisish texe jahuen hahbe teenicabo hihti benati. Benatax ta jaton hapo yohihi caxon jatihibi yohicantihiqui. \v 32 Jahuen joni quenamaxon sca ta jahuen hapon yohitihiqui: Tiroman, min hea hihti yocacah tah hen mia Jascabi sca janon jenehue hahcaqui. \v 33 Hen mia jascajaxonah cahen mian rihbi sca miin hahbe teetai joni mian hahxontihi, hahquin. \v 34 Sinaxon sca ta jahuen sipo xobo coirannicabo jaa joni hinantihiqui, jahuen ribin jatihibi copijanon caman. \p \v 35 Maton huetsa mato qui tiromahah bi man maton jointiboyaxonbi man jaa hohmismayamahiya ta heen naihoh queha Papan maton hohcha shinanbehnoyamarihbitihiqui —Jesusen jato jaquin. \c 19 \s1 Noquen hihquihinti non potatimahi \r (Mr 10.1-12; Lc 16.18) \p \v 1 Jato jascajaquin yohihax sca Galilea mai janinhax cahax Judea main sca cahi cahi. Nocotax Jordan huean janinbo cahi, hoque quexa. \v 2 Hihti caibo rihbi jaa chibani bocani. Hahqui nocotaiboya, janoxonbi jaton hisinbo jaan rohajaquin. \p \v 3 Fariseobo rihbi sca jahui, Jahuen yohuan copi rehtenoxon hihxon, Jesus yocacanquin: \p —¿Queenxon copi res noquen haibo potacatsihquin non potatimahin? —hahcanquin. \p \v 4 —¿Jonijamenoquin haibo betan bebo Papan jato jonijani man jahuen quirica janin jisyamaniquin? \v 5 Jaa copi ta jahuen mama jahuen papa jenebahini sca jahuen haibo betan jihueti jahuen bene catihiqui. ¿Rabehax bi huesti yora sca jaabo rabe sca janon jahuen haibo bebaan hihquihinti Papan yohihi man honanyamahin? \v 6 Jaa copi ta rabehax bi huesti yora sca qui. Papan ta jato huesti yorajahiqui. Jaan huesti yorajaha tsoanbi jenemayamanahue hih ca jaihsen —Jesusen jato jaquin. \p \v 7 —¿Jascahiya jahua copi sca noquen haibo potanoxon non jahuen jaya cati quirica huishaxon potati Moisesnin yohinishquin? —hahcanquin. \p \v 8 —Mato nincayosmabo copi ta Moisesnin mato jascajaquin yohinishqui. Noquen haibo non potanon Papan noque jonijani que ma bi ta maton haibo man potacatsihqui copi mato jascajanishqui. \v 9 Hean sca tah hen mato yohihi: Maton haibo tsinihima bi jaa potaxon huetsa sca bichish tah man jaa copi hohchayahpaboscai —jato jaquin. \p \v 10 —Noquen haibo non potatimahiya ta haibojoma jihuetah hashoan siri qui —hihcani jahuen haxenicabo sca. \p \v 11 —Jaa man yohuanai ta jatihibi jonibaan shinantimahiqui, caibaan res. Jascari jahue Papan jaah ta caibaan res jascajaquin shinantihiqui. \v 12 Queejomabo ta mesco jaiqui. Caibo cahen jascapahbo caini. Caibo cahen huetsabaan jato jascapahhue hahca queejoma sca baneti. Caibo rihbi cahen Papan jihuemati joi yohinoxon queejoma banetan. Nincati hahtipahxon nincanahue —jato jaquin. \s1 Baque romishin Jesusen yocaxonai \r (Mr 10.13-16; Lc 18.15-17) \p \v 13 Jaatian baquebo sca Jesus qui becanquin. Jan jato mehexon Papa yocaxonnon hihxon hihuecanquin. Hihuehibaan bi jahuen haxenicabaan jato Jaya beyamanahue hahquin. \p \v 14 —Jaya behábo jato panteyamanahue. Joresnon, jotima yohiyamanahue. Jascapahbo ta heen Papan jihue janin canicahbo qui —Jesusen jato jaquin. \v 15 Jato jascajaquin yohixon baquebo sca mehexon janoxonbi Papa jato yocaxonquin. \s1 Coriquiyahpaton Jesus yohuanquihnai \r (Mr 10.17-31; Lc 18.18-30) \p \v 16 Huetsa joni sca jahui, beronan tahni. \p —Maestron, ¿queyoyamanox mananoxon jahua siri shinanti hen pishinain? —hahquin yocaquin. \p \v 17 —¿Jenquetsahpahiya min hea sirijati joibo yocacain? Huesti res ta siri qui. Queyoyamanox manacatsihquin Papan mia yohini quescajahue —hahquin Jesusen. \p \v 18 —¿Jahua jan yohini nan? —hahscaquin. \p —Rehteyamahue. Tsiniyamahue. Yometsohyamahue. Quesayamahue. \v 19 Miin papaya miin mamahon queenhue. Mihmebi min queemehti hihqui quescarihbihi joni huetsahon queenhue —hahquin Jesusen. \p \v 20 Jatihibi tah hen jaresscai. ¿Jahua hashoan hen pishintihin? —hahquin beronanen. \p \v 21 —Jahuabi pishinyamacatsihxon miin jahuaborabo maromatanhue. Maromaxon jahuaborajomabo jaa coriqui hinanhue. Jaatian tah min naihoh hicha jahuabora jatihi. Jato hinanax, hehbetan cahi sca jotanhue —Jesusen jaa jaquin. \v 22 Jascahah, benacahini beronan caresscai, jahuen jahuaborabo hicha jaax copi. \v 23 Jaa benatax cahiya, jahuen haxenicabo sca Jesusen yohiquin: \p —Man honannon hihxon tah hen mato yohihi. Coriquiyahpabo Papan jihuemati janin hihquiti ta tee bi res qui. \v 24 Hen mato yohirihbinon: Xohmox bero qui hahua huinomati tee que bi ta Papan jihuemati janin coriquiyahpabo cati hashoan tee bi res qui. \p \v 25 Jesus jascari yohuanai nincacax ta jahuen haxenicabo rahte rahtenishqui. \p —¿Coriquiyahpabo cati tee hihquiya tsoa non Papan jihuemati janin catihin? —hihcani. \p \v 26 Jato jatihibi bejisxon sca: \p —Jonibo hahmebi jano nocoti hahtipahyamahi bi ta Papan jatihibijati hahtipahiqui —Jesusen jato jaquin. \p \v 27 —Noquen caya tah non noquen jahuaborabo jatihibi jenebehnanxon mia chibanai, Hihbon. ¿Jahua sca non bihyaxihquin? —hahscaquin Pedronen. \p \v 28 —Nincanahue, hen mato yohinon. Hea chibanaibo hihquish tah man nete behna tian sca hapobo sca man jihuetihi. Quiquin hihbo hihxon hen jatihibi hihbojahi tian tah man Papan israeli baquebo jatihibi jisxontihi, hapo rahsixon. \v 29 Hea hahxonnoxon jaton jihuebo jenebahinaibo, jaton huetsabo jenebahinaibo, jaton chocabo jenebahinaibo, jaton papa jaton mama jenebahinaibo, jaton banabo jenebahinaibo, jascapahbo tah hen hashoan hicha hinantihi. Huesti jan jenebahinni tah hen cien sca jaa hinantihi. Queyoyamanox manataibo rihbi ta jaabo jatihiqui. \v 30 Hen jascajaquin hahxontihi bi nincanahue, hen mato yohinon: Hicha bebohibo ta chinibo sca hihyaxihquiqui. Hicha chini chininish ta bebocahinyaxihcanihqui. \c 20 \s1 Teexonnicahbo \p \v 1 Papan jihuemati ta huai hihbaan hahcai quescapah qui. Jaa copi tah hen mato yohihi. Jaa huai hihbo cah hen yamequiri cahan, jahuen bimi tsinquixonnicahbo benahi. \v 2 Teexonnicahbo meraxon, huesti neten teexona patorobaan copijahi tihibi copijatijaxon, jahuen huai janin jato raanquin. \v 3 Bari nai pohahihnataiya sca caxon, huetsa teenicabo rihbi meraquin, jaton nihti janin cahuan cahuanresaibo. \v 4 Jaabo rihbi quenaxon: \p —Heen huai chian botannahue mato rihbi. Ponte shinanxon tah hen mato copijatihi —jato jaquin. \v 5 Jahuen huai chian sca bocani. Barin manan tsahcahiya sca caribixon huetsabo meraxon jascajaribiquin. Bari racacahuanaiya sca jascajaribiquin, caibo rihbi sca meraxon. \v 6 Bari hihquiscai cahiya sca caxon, nihresaibo merarihbixon jato yocaquin: \p —¿Jahua copi man jeman res nihbahinahin? \p \v 7 —Tsoanbi ta noque teemayamahiqui —hahcanquin. \p —Heen huai chian teeti botannahue, mato rihbi —jato jaquin. \v 8 Bari hiquihiya sca jahuen teemanica yohiquin: \p —Noquen jonibo quenahue. Chini hihquihahbo pari copijahue, jascajaquin teemenohibo chini sca copijanoxon. \p \v 9 Bari hihquicatsiscaiya cahabo jahuiya sca jato copijapaquequin, joni tihibi huesti neten teexonbahinaha patorobaan copijahi tihi copijaquin. \v 10 Chini sca teemenohibo jahui. Noque rah ta hashoan hicha copijanoxihquiqui hihcani. Jascaraibaan bi jaabo rihbi jatihi rihbi copijaquin. \v 11 Jaton coriqui bichish sca, huai hihbo qui sinati yohuancanacani. \p \v 12 —Hoa chini hihquihahbo ta huesti hora res teecanaxqui. Non tee teexon bari tenebahinahi bi ta jatíhi res noque copijahiqui —hihcani. \v 13 Huai hihbaan sca yohiquin: \p —Mia tah hen tiromajayamahi, chahin. ¿Jaatihi canannoxon huesti neten teebahinati min yohiyamahahquin? \v 14 Miin coriquiya catanhue. Hen mia hinanai tihi rihbi tah hen chini hihquihahbo hinanai, queenxon copi. \v 15 Heabi hen queenai quescajaquin heen coriqui hen hinanti hahtipahyamahin? ¿Hen huetsa joni hicha hinanai copi min sinatain? —hahscaquin hihbaan. \v 16 Jascajaquin rihbi ta chinitaibaan beboyaxihquiqui, bebohibo rihbi ta chiniyaxihquiqui —Jesusen jaquin. \s1 Hen tah hen mahuayaxihqui hihqui Jesus \r (Mr 10.32-34; Lc 18.31-34) \p \v 17 Jaa pecaho sca Jerusalen jema janin Jesus cahi cahi. Bahin caquin, jahuen doce haxemanicahbo quenabohanxon, jato yohiquin: \p \v 18 —Jerusalen janin tah non cahi. Jano ta sacerdote hapobaan hea bihyaxihquiqui, caibaan hea jato bihmahah. Jaton huisha honanbo betan yohuanxon ta hea rehteti yohiyaxihcanihqui. \v 19 Hea rehtehahbo hihxon ta nahuabo hea hinanyaxihcanihqui. Hea hosan hosanxon, rishqui rishquixon jihuin hueonxon hea rehtenon ta jascajayaxihcanihqui. Rehtehahbo bi tah hen quimisha neten hihquish hahquirihbi teehihyaxihqui. Man honannon hihxon tah hen mato yohihi —jato jaquin. \s1 Jacoboya Juaman maman yocacai \r (Mr 10.35-45) \p \v 20 Jaatian Zebedeon baquebaan mama sca jahui. Jahuen baque rabeya joxon jan queenai yocanoxon Jesus bebon raboxonen nichi. \p \v 21 —¿Jahua min queenain? —Jesusen jaquin. \p —Mia noquen quiquin hapo hihqui tian, nea heen baque rabe mia namanbi hapo rabe hihnon yohixonhue. Huetsan mia mecayahoxon yononon, huetsan mia memihohxon yononon yohixonhue —hahquin haibaan. \p \v 22 —Min yocacai tah min honanyamahi. ¿Hean xehayaxihqui mocani jaabaan xehati hahtipahiquin? —Jesusen jaquin. \p —Hahtipahquin rahan —hahquin. \p \v 23 —Hean xehahi mocani tah man xehatihi. Man jaa tenehi bi ta hea pataxxon hehbe hapoti hen mato yohiti hahtipahyamahi. Heen Papan ta hea jascajati yohiyamahiqui. Jaan honanaibo qui ta Papan jaa hinanyaxihquiqui, jato jascajati yohinihxon —hahquin. \v 24 Texe jahuen haxemanicahbaan sca nincaxon Zebedeon baque rabe sinajacanquin. \v 25 Jato sinajahibaan bi Jesusen jato yohiquin: \p —Hen mato yohinon benahue —hahxon— nahua hapobaan jaton caibo yono yonohi tah man honanai. Jato ta hihbojacaniqui jaton hapobaan. \v 26 Maton tah man jascajatimahi. Hapocatsihxon texe hahxoncoinnahue yanapanquin. \v 27 Bebonicacatsihquish, jaton yonotinahue. \v 28 Jonibaan hea hahxonnon hihquish tah hen joyamaniqui. Jato hahxonnoxon hihquish tah hen joníqui, noquebaque hihqui bi. Hicha jonibo jihuenon hihxon tah hen hehrí jato rehtemahi. Hen jato hahxonti shinanai quescajaquin shinannahue —jato jaquin. \s1 Rabe benche Jesusen rohajahi \r (Mr 10.46-52; Lc 18.35-43) \p \v 29 Jericó jema janin nocotax sca, janohax Jerusalen quiri jahuiton sca hihti caibo jato chibanbenahi becani. \v 30 Jaa bahi quexabi ta rabe benche janishqui, huinotaibo nincaresi tsahotai. Huinotai ta Jesus qui, hihquibo nincacax sca quenácahincani. \p —Hihbon, noquehon shinanhue, Davidinin baquen —hihcani. \v 31 Jascari quenataibaan bi Netenahue hahcanquin, huinotaibaan. Netenahue hahcabo bi hashoan sca quenacani: \p —Noquehon shinanhue, Davidinin baquen. \p \v 32 Nihrenenxon sca Jesusen jato quenaquin. \p —¿Hen mato jenquetsahaxonti man queenain? —hihqui. \p \v 33 —Non jisnon noquen bero rohajahue, Hihbon —hahcanquin. \v 34 Jaatian jatohon hihti shinanxon, bero qui jato mehexon jato rohajaquin. Jaton bero siricahinax, hahbetanbi sca becani, rabebi. \c 21 \s1 Jerusalen janin Jesus nocotai \r (Mr 11.1-11; Lc 19.28-40; Jn 12.12-19) \p \v 1 Jerusalen hochoma sca becani. Betfagé jema pishca qui nocotax, Olivo manan qui nococani. Janoxon sca jahuen haxenica rabe raannoxon yohiquin. \p \v 2 —Hoa hoque jai jema janin caxon tah man caballo meraxihqui. Nexa tah man meraxihqui, jahuen baqueyabi. Rabebi pecaxon jahuen baqueyabi hea bexontannahue. \v 3 Jahueja man jain hahcá, Noquen Hihbo ta nea pishinihqui hihnahue. Jaatian ta mato bexonmatihiqui —jato jaquin. \p \v 4 Neateman Papan joi huishanicabaan yohini quescabijaquin janon ta jato jascajanishqui. \q1 \v 5 Jerusalen janin jihuetaibo nescajaquin yohinahue: Jisnahue. Maton quiquin hapo ta nocoti jahuiqui. Quiquin hapobo jahui quescarihma bi joni quesca jahuiqui, caballo cahtsahotax. Caballo baque res cahtsahotax ta jahuiqui, noquen jahuaborabo noque papixonnica caballo baquen ta jahuiqui \m hihqui jaa huisha. \p \v 6 Jan yohihah quesca sca caxon, nexa sca caballo meracanquin jahuen haxenicabaan. \v 7 Pecaxon, jahuen baqueyabi becanquin. Caballo baque jaton chopa cahpohenxon, jano Jesus cahtsahonbenacanquin. \v 8 Hihti caibaan jaton cotonbo pecaxon jano Jesus jonoxihqui bahinbi mijancanquin, hahan jonon. Caibaan rihbi jepe pehi xatexon jascajaribiquin, mijanquin. \v 9 Caibo bebohi becani, caibo rihbi hahchon becani. Quenáhonahi becani: \p —David xohtahi ta jahuiqui. Hahxonhue. Papa Diosen janen ta jahuiqui. Papan shinanya ta jahuiqui. Jaa hahxonhue, Papan —hihcani. \p \v 10 Jascahah, Jerusalen janin hihcohi. Jaa jema janinhahbo jatihibi rahte rahtetax: \p —¿Tsoa hin? —hihcani. \p \v 11 —Nea ta Papan joiya jahui joni qui, Jesus. Galilea mai mehax nocoti jahui, Nazaret jema janinhax nocoti jahui —hihcani, tsamajaquetaibo. \s1 Papan xobo janin tiromabo jan camahi \r (Mr 11.15-19; Lc 19.45-48; Jn 2.13-22) \p \v 12 Papan xoboho sca Jesus mapeti. Mapexon, janoxon marohiton jonibo meraxon, maromahiton rihbi meraxon, jascapahbo jatihibi camaquin. Jato picomaxon, jaton coriqui mahnenanti mesabo behonxon, nobex maromanicahbaan tsahotibo hueranbohanxon, jato yohiquin: \p \v 13 —Papan huishani joi janin ta nea jaiqui: Heen xobo ta janoxon hea yohiti xobo qui. Jascapa xobo hihqui bi tah man jano yometso tsamati jaa xobo jai —jato jaquin. \v 14 Jaatian sca bencheboya chantobo jaa xoboho mapeti, Jesus jano jai copi. Jato jisxon, jaan jato rohajaquin. \v 15 Jahuen coshi shinaman jan jato hahxonai jisxon sacerdote hapobo betan jaton huisha honanbo sinati. Papan xoboho baquebo quenatai, Davidi xohta hahxonhue hihquibo nincacax, sina sinacani. \v 16 Sinaxon, Jesus yocacanquin: \p —¿Jaabo yohuanai min nincayamahin? —hahcanquin. \p —Nincaquin rahan. ¿Baquebo tah min mihqui siripi yohuanmahi, baquexobo rihbi, hihqui Papan huishani joi, man jahuentianbi jaa jisyamaniquin? —jato jaquin. \v 17 Jato jenebahini sca picoti cahax huetsa jema janin cahi, Betania jema. Jano sca hoxashinahi. \s1 Jesusen jihui xanamahi \r (Mr 11.12-14, 20-26) \p \v 18 Xaba paquetaiya sca jahuex Jerusalen janin nocotax picatsihscai. \v 19 Bahi quexabi bimi jihui huesti meraxon, bimi bichi caha bi yamahi. Pehi rahsi jai. \p —Jahuentianbi bimiyamaxihhue —hahquin, jihui. Jan yohihah, xanacahinscai. \v 20 Jan yohiha jihui choshihi jisish, rahte rahtetax jahuen haxenicabo yohuani: \p —¿Jenquetsahpi jaa jihui xanacahinihquin? —hihcani. \p \v 21 Yohuanai nincaxon, jato yohiquin: \p —Man honannon hihxon tah hen mato yohihi. Papan mato hahxoncointihi honanxon, hahxonyama rah ta hea jatihiqui shinanyamaxon tah man jascapa yohiti hahtipahtihi. Jascapah res ma bi tah man hoa manan quescapahbo rihbi yohitihi, Huenihihnatax hoa hiaman paquehue. Shinancoinxon man yohihah ta man yohihi quescatihiqui. \v 22 Papan mato hahxontihi honancoinxon man yocacai jatihibi ta jaan mato hahxonyaxihquiqui. \s1 Tsoan yohihah min jascajahin hihquibo \r (Mr 11.27-33; Lc 20.1-8) \p \v 23 Jaatian sca nocotax Papan xoboho mapexon jano nocohihnatai jonibo haxemaquin. Jato haxemahiya bi sacerdote hapobo becani, jaton hahbe hapobo betan. Joxon: \p —¿Tsoan mia jascajahue hahca min neno jascajahipiquin? —hahcanquin. \p \v 24 —Mato rihbi tah hen huestijaquin yocatihi. Man hea yohihiya tah hen tsoan hea jascajahue hahcai hen mato yohirihbitihi. \v 25 ¿Tsoan yohihah Juaman nashimapahonishquin? ¿Papan yohihah nan? ¿Jonibaan res yohihah nan? —jato jaáh bi jahuahihyama sca jacani. Jaabo rahsibi res yohinani. \p —Papan yohihah rahan hih non jaiya ta noque yocaxihquiqui, Jahua copi sca man Juaman yohihah bi nincayamanihquin. \v 26 Jonibaan res rahan hih tah non jatimaribihi. Tsamataibaan noque jenquetsah ra jamis. Juan Papan joi yohinica hihpahoni ta shinancaniqui —hihcani, jaabo rahsibi yohinani. \p \v 27 Yohinanxon sca: \p —Non tah non honanyamahi —hahcanquin Jesus. \p —Hean rihbi tah hen tsoan hea jascajahue hahcai mato yohiyamarihbihi —jato jaquin. \s1 Rabe bebo baqueya \p \v 28 Man jaa shinannon tah hen mato yohihi. Rabe bebo baqueya joni ta japahonishqui. Jahuen beboquiha baque ta yohinishqui: \p —Rahma noquen huai chian teetanhue, baquen —hahquin. \v 29 Jascahah bi: \p —Hen tah hen queenyamahi —hihqui. Jascarax bi chini sca pontejaquin shinanax, teeti cahi, huai chian. \v 30 Jahuen chini sca jahuen papan jascajaquin rihbi yonoquin. \p —Teeti rahan, Papan —hahcax bi jahuen chini baque cayamaribihi. \v 31 Hea yohinahue: ¿Jahuemehaton jahuen papan yohiha quescabijanishquin? \p —Jahuen baque beboquihaton rahan —hahcanquin. \p —Hihcoini. Jascarihbihi ta coriqui cobranmisboya tsini haibobo mato bebohi bocanihqui Papan jihuemati janin cacatsihqui. \v 32 Papan bahin canoxon ponte jihueti Juaman mato yohihah bi tah man nincayamanihqui. Coriqui cobranmisbaan caya ta nincanishqui. Tsini haibobaan rihbi. Jaabaan nincacoinscai jisxon maton rihbi chini sca pontejaquin shinanxon nincacointihi bi tah man nincacoinyamahi. \s1 Tiromabo teexonnicahbo \r (Mr 12.1-12; Lc 20.9-19) \p \v 33 Huetsa jahan haxeti joi nincanahue. Huesti jonin ta hani huaijanishqui. Jahuen huai banaxon, jahuen senenjatibo honantijanoxon chiquebohanxon, hahan bishtaxmatijaxon, janoxon coiranti xobojaxon, jahuen huai coirantibo yohihax joribiyanoxon cahi caresscai. \v 34 Jahuen huai tsinquiti tian sca, jahuen jonibo raanquin, jahuen coirannicahban jahuen bimi hinannon hihxon. \v 35 Raanah sca nococani. Nocotaiton bi jahuen coirannicahbaan jato yahtanquin. Huetsa rishquixon, huetsa rehtexon, huetsa rihbi macaman tsacaquin rehtecanquin. \v 36 Jaa pecaho sca huetsa jahuen jonibo sca huai hihbaan raanrihbiquin, hashoan hicha sca. Raanah nocotaiton jato jascajaribicanquin. \v 37 Chini sca jahuen baquebi raanquin. Heen baque ta nincayaxihcanihqui hihxon jaa raanquin. \v 38 Jahuen baque nocoti jahui merahax, yohinancani: \p —Nea ta huai hihbo hihyaxihquiqui, jahuen papa mahuataiya. Jaa rihbi rehtenon benahue noquenah sca jahuen huai hihnon —hihcani. \v 39 Nocotaiton sca yahtanxon, huai mapoho boxon rehtecanquin. \v 40 ¿Joxon sca jaa huai hihbaan jahua jato jati quin? —Jesusen jato jaquin. \p \v 41 —Jato ta tiromajaquin rehtetihiqui. Jahuen huai rihbi ta huetsa coirannicahbo hinantahtihiqui, bimi jai tian jahuenah hinanyaxihquibo —hahcanquin. \p \v 42 —¿Papan huishani joi janin man nea jahuentianbi jisyamaniquin? \q1 Tiroma tah qui hihxon xobojahibaan potani xobo jihui ta hahqui xobojati qui. Papa Diosen ta jaa caisihqui. Jan hahcai shinanax tah non rahtetai \m hihqui jaa joi. \p \v 43 Jaa copi tah hen mato yohihi: Papan ta mato jahuen jihue bichinyaxihquiqui. Mato bichinxon ta maton nahuabo sca hinanyaxihquiqui, jahuen joi jai quescabijahibo. \v 44 Jaa jihui qui paquetaibo ta tobitihiqui. Jato qui jaa jihui paquetah ta moshi moshitaibo jayaxihquiqui —jato jaquin. \v 45 Hahan haxeti joi jan yohihi nincaxon, jato qui jan jayaxon yohihi jaton hapobaan honanquin. \v 46 Jaa bihcatsihquish bi jonibo qui raquexon bihyamacanquin. Papan joi yohinica tah qui hihquibo sinacahincanmis hihquish raquecani. \c 22 \s1 Huanomahi \p \v 1 Yahtancatsihquibaan bi Jesusen jato yohipariquin hahan haxeti joi jato nincamaquin. \p \v 2 Papan jihuemahi ta huesti quiquin hapon hahní quescapi qui. Jahuen baque huanomayanoxon ta jato hichaxon pitijati yohinishqui. \v 3 Piti hicha jaiya sca, jan yohihipibo yohitannon, jahuen jonibo raanscaquin. Huanomaquin pihi benahue hahca bi queenyamacani. \v 4 Huetsabo sca jaton hapon raanrihbiquin. \p —Hen yohihipibo yohitannahue. Piti ta hihresscaiqui. Heen torobo rehtexon, xoa toro baquebo rehtexon, pitijaha ta jatihibi hihresscaiqui. Pihihue jato jatannahue —jato jaquin. \v 5 Caxon yohihah bi nincacatsihyamacani. Huetsa janin res bojaquetancani. Huetsa jahuen huai chian cahi. Huetsa jahuen tee janin cahi. \v 6 Caibaan rihbi jahuen jonibo bihxon, jato sinajaxon rehtecanquin. \v 7 Jaa copi ta sinaxon sca jaton quiquin hapon jahuen sontarobo sca raanxon hoa rehtemisbo rehtexon jaton xobobo mapojaribinishqui. \v 8 Jato jascajaxon sca jahuen jonibo yohirihbiquin: \p —Noquen piti hihresscai bi ta non jato yohihipibo tiromabo qui. \v 9 Hoque cahi bahin sca botannahue. Man jano merahi jatihibi jato yohibonanahue, pihi behabo. \v 10 Yonohah sca bocani. Bahin caquin jonibo meraxon chanixon jahuen huanomati janin jato becanquin. Siriboya tiromabo mesco jato becanquin, jahuen huanomati piti janin hihti caibo sca joni janon. \v 11 Pihibo jisi caxon sca jayaxon huanomati chopa sahuehaxma huesti joni pihi tsahotaiton hapon meraquin. \v 12 Meraxon: \p —¿Jenquetsahpahi min jayaxon huanomati chopa sahuehaxma neno hihcohin, hiconin? —hapon jaáh bi jahuahihyamahi. \v 13 Piti metexonaibo sca quenaxon: \p —Nea menexxon tanexnahue. Nexaxon nenoma qui bahquish chian potanahue. Jano bahquish chian potahahbo ta saisaihihquiqui, hisinxon xeta tais tais hahquin. \v 14 Hicha quenamaha bi ta huestibo res hihquinica qui —Jesusen jato jaquin. \s1 Non hapo copijatihin hihquibo \r (Mr 12.13-17; Lc 20.20-26) \p \v 15 Yohihah, yohinani fariseobo caresscai. Jahuen joi copi rehtenoxon jenquetsahaxon non tiroma yohuanmatihin hihcani. \v 16 Jatonahbi jaton haxenicabo sca raancanquin, herodianobo betan caxon Jesus yocacahbo. Cahi nocoxon sca, yocacanquin: \p —Mian tah min sirijaquin yohihi, maestron. Non tah non honanai. Mian tah min noque Papan bahi sirijaquin honanmahi. Tsoa qui bi raquexonma tah min jaabijaquin noque yohihi. Noquen bemanan res tah min jisyamahi; noquen shinan rihbi tah min honanai. \v 17 Jaa copi tah non mia yocacai. ¿Quiquin hapo Cesaronen noque cobranah non copijati jain? ¿Non copijatimahin? Noque yohihue —hahcanquin. \p \v 18 Tiromabohi honanxon, jato yocaquin: —¿Jahuejanoxon man shinancoinihcamaxon hea tanahin? \v 19 Hahan copijati coriqui hea jismanahue —hahquin. \p Yohihah, jaa coriqui bexon hinancanquin. \v 20 Bihxon, sanahihnixon jato yocaquin: \p —¿Neno tsoan mapo jaiquin? ¿Tsoan huishani neno jaiquin? \p \v 21 —Cesaronena rahan —hihcani. \p —Jahuena hihquiya, jahuena hinannahue. Noquen Papa rihbi jahuena hinannahue —jato jaquin. \v 22 Nincacax, rahtecani. Joihaxma sca bocani. \s1 Non teehihribitihin hihquibo \r (Mr 12.18-27; Lc 20.27-40) \p \v 23 Jaatian saduceobo rihbi yocaqui becani. Jaabaan shinanah, mahuatax non tsoabi hahquirihbi teehihtimahi. Jaabaan sca yocaquin: \p \v 24 —Maestron, Moisesnin ta noque yohinishqui, noquen bocha baquejahaxma hihxonaiya non jahuen yononma bihxon hahqui sca noquen bocha non baquejaxonti. \v 25 Neno noquen chahin baquebo ta siete janishqui, bebo rahsi. Jahuen beboquiha baque haibo bichish bi baquejahaxma hihqui. Jahuen chinipan sca jahuen yononma hihquihinquin. \v 26 Jaa jascarihbihi; baquejahaxma mahuati. Huetsa sca jascarihbihi. Huetsa sca jascarihbihi, jaton chini caman sca. Jaa jascarihbihi. \v 27 Jaton yononma sca mahuarihbiscai. \v 28 ¿Papan jihue janin sca teehihribihax jihuetaiboya, tsoan haibo jaa yononma jatihiquin? Jatihibichin jaa hihquihinish bi —hahcanquin Jesus. \p \v 29 Jasca jaiboya, jato yohiquin: \p —Papan huishamani joi honanyamaxon tah man honanai shinanxon bi honancoinyamahi. Papan coshi rihbi honanyamaxon tah man shinancoinyamahi. \v 30 Papan jihue janin sca teehihribihibaan ta haibo bihyamayaxihquiqui. Haibobo rihbi ta benoyamayaxihquiqui. Papan naihoh jai yonotibo hihqui quescapi ta jayaxihcanihqui. \v 31 Mahuanihbo ta hahquirihbi teehihtimahiqui hih man jai bi tah hen mato yohihi ¿nea Papan huishamani joi man jisyamaniquin? \q1 \v 32 Hea tah hen Abrahanen Papa Dios qui. Isaaquen Papa Dios tah hen qui. Jacobon Papa Dios tah hen qui. \m hihqui jaa joi. Jaa copi honannahue. Papa Dios ta mahuanihbaan Papa Dios hihpahoni ma qui. Jihuetaibaan Papa Dios ta jaa qui —jato jaquin. \v 33 Jesusen jato yohihi ta tsamajaquetaibaan rihbi nincanishqui. Nincacax bi ¿jasca hin? hihquish rahte rahtecani. \s1 Jaa pari nincati joi \r (Mr 12.28-34) \p \v 34 Saduceobo rihbi jan yohixon netemahi chanihahbo sca fariseobo jaabo rahsi sca tsinquicani. \v 35 Yohinanax, jato quiha huesti jahui, Moisesnin huishani joi honan. Jesus tanacatsihquin nescajaquin yocaquin: \p \v 36 —Maestron, ¿jahue meha non Moisesnin huishani joibo jaa pari hashoan nincati jain? —hahquin. \p \v 37 —Miin Hihbo Diosohon tah min miin jointiboyabi queentihi, miin yoshinboyabi, miin shinanboyabi tah min jahan queentihi. Jaa pari nincati joi ta jaa qui. \v 38-39 Jaa pecaho ta huetsa jascapah rihbi qui: Mihbe jihuetaibohon tah min queenrihbitihi, mihri min queemehti hihqui quescarihbihi. \v 40 Jaa joi rabe janinhax ta texe Moisesnin huishani joi jahuiqui. Texe Papan joi yohinicabaan huishani joi rihbi janohax jahui. \s1 Cristo tsoan baque quin Jesusen jato jai \r (Mr 12.35-37; Lc 20.41-44) \p \v 41 Caibo rihbi sca fariseobo nocohihnataiya Jesusen jato yocaquin. \p \v 42 —Hean sca tah hen mato yocacai: ¿Tsoan baque Cristo quin? ¿Jahua man shinanain? —hahquin. \p —Davidina rahan —hihcani. \p \v 43 —Davidina hihquiya, ¿jenquetsahpahiya quenaquin Hihbon Davidi janishquin, Dios yoshiman huishamahah? \p \v 44 Jaa jan huishani ta nesca qui: \q1 Heen Hihbo Diosen ta heen hihbo yohinishqui. Hihbonoxon hea mecayaho tsahoti johue, miin rahuibo miin hinabo sca hen hihmanon caman hihbohue. \m \v 45 Jahuen hihbo hihqui Davidi yohuani jaiya, ¿jenquetsahpax jahuen baque hihti quin? —jato jaquin. \v 46 Yocacah bi jahua yohiti honanyamacanquin. Jato jascajaquin yocarihbimis hihxon rabinxon jahuabi yocayamascacanquin, jahuentianbi. \c 23 \s1 Jesusen fariseobo cahehi \r (Mr 12.38-40; Lc 11.37-54; 20.45-47) \p \v 1 Jaa xoboho hihti caibo jaiya sca, jahuen haxenicabo rihbi jano jaiya, jatihibixonbi nincanon Jesusen yohiquin. \p \v 2 Fariseobaan ta Moisesnin huishani joiyaxon mato haxemahiqui. Jaton huisha haxemanicahbaan ta jascajaribihiqui. \v 3 Jaa copi jato nincanahue. Jaabaan mato yohihi jatihibi jointinin nincaxon hahnahue. Jaabaan yohihi quescajaxon bi jaabaan hahcai quescajayamahue. Janan sirijaquin yohixon bi ta jascajayamacaniqui. \v 4 Patorobaan jaton jonibo hihuenhuan papimahi hahcajaquin ta yohiquin tee joibo tsamancaniqui, man rehbo rehbocanascanon. Mato jascapa hihuebo yohixon bi ta ni huesti metotininbi jahuabi mato yanapanyamacaniqui. \v 5 Caibaan jisnon hihxon res ta hahcanihqui, siri hihqui shinanahbo hihxon. Jisíbo hihxon res ta jaton benexehtibo pextinjacaniqui, hahqui huishaxon Papan joi shinantihibi. Jaton rajoti jisibo hihxon res ta jaton coton quexabo quenejaxon hanijacaniqui. \v 6 Huanomati hihyamahiya huetsa copi hichaxon pitijahibo jai nincacax ta cahax xobo hihbo pataxbi tsahocatsihcanihqui, huetsanco tsahocatsihyamahi. Papan joi nincaqui cahax bi, jascarihbicani, hapon tsahotinin res tsahocatsihqui. \v 7 Huinotaiton caibaan jato saludanxon Hapon hahcá ta costancaniqui. \p \v 8 Tsoabi mato Hapon hahmayamanahue. Maton hapo ta huesti res qui, mato haxemahi. Mato tah man noque huetsa rahsi qui. \v 9 Tsoabi rihbi tah man main jaibo Papan hahtimahi. Maton naihoh queha Papa huesti res ta maton Papa qui. \v 10 Tsoabi rihbi mato Maestron hahmayamanahue. Cristo huesti ta maton maestro qui. \v 11 Maton huetsabo man hashoan hahxonaiya tah hen hashoan shinanya joni mato jisyaxihqui. \v 12 Jaa copi ta rahma caibo mahuinti shinanai joni hean hihpaquemayaxihqui, naman sca jaa janon. Naman mehabo quescaxon joni hahxonaibo tah hen hinahihnamayaxihqui, shinan siriya jaa hihnon. \p \v 13 Hahrai hahrai hih tah man jayaxihqui, fariseobon. Judio joi xeni honanmanicabon, hahrai hih tah man jayaxihqui, Papan casticanah. Shinancoinihcamaxon paranaibo tah man qui. Jonibo Papan jihue janin capanan tah man jato bahi xehponai. Papan jihue janin hihcocatsihquibaan bi tah man jato pantehi, mato rihbi hihcocatsihyamaxon. \p \v 14 Yomanahtai yononmabo jaton jahuaborabo bichinxon bi tah man Papa yocaquin joi tsamanscai. \p \v 15 Hahrai hih tah man jayaxihqui fariseobon. Mato judio joi xeni haxemanicabon. Man tah man jascarihbiyaxihqui, Papan casticanah. Shinancoinihcamaxon paranaibo tah man qui. Huesti joni haxemanoxon tah man mai nabebacahinax hian pohquejaquexon haxemahi. Man haxemaha sca ta man tiromajaquin hahcai quescajaquin bi rabejaquin hashoan tiromaja sca jaiqui, maton tiroma shinanyaxon mato mahuinquin. \p \v 16 Hahrai hih tah man jayaxihqui. Benchexon bi tah man caibo hioti shinanai. Nesca tah man yohuani jai: Papan xobo hihcoinnicahton xobo hihqui quescarihbihi tah hen hihcoini yohuanai hihquish bi non quesahah ta tiroma ma qui, hih tah man jai, paranquin. Papan xobo janin jai oro hihcoinnicahton oro hihqui quescarihbihi tah hen hihcoini yohuanai hihquish tah non quesatima sca jai hih tah man jai. Jascari yohuanquin tah man joni huetsa paranai. \v 17 Shinanjomabon. Benchebon. ¿Jahuemeha hashoan coshi quin? ¿Oro nan? ¿Oro hihbo nan? \v 18 Jano Papa racanxonti ta hihcoinnica racanxonti qui hihquish bi quesascaax tah non tiroma yamahi hih tah man jai, parani. Jaa racanti janin racatai tah non hihcoinnica hinanai hihquish tah non quesatimascai hih tah man jai. \v 19 Shinanjomabon, ¿jahue meha hashoan coshi quin: non hinanai jahuaborabo nan? ¿Racanxonti hihbo nan? \v 20 Jaa copi ta jaa racanxontiya yohuanai joni jahuen racanxontiya res yohuanyamahiqui. Jano racatai jahuen hinantiyabi ta yohuanihqui. \v 21 Papan xoboya yohuanai joni ta jaya res ma bi jaa chicho jaiboya yohuanihqui. \v 22 Naiya yohuanai joni rihbi ta jaho jaiboya yohuanihqui: janoxon ta Papan noque jisiqui. Jaa copi ta jascari yohuanai joni noquen Papa Diosyabi yohuanihqui. \p \v 23 Hahrai hih tah man jayaxihqui, fariseobon. Hahrai hih tah man jayaxihqui, judio joi xeni honanmanicahbon. Hihcoinihcamaxon tah man paranai. Maton haxé pehi tah man texe pishca jahuena noquen Papa hinanxon, cahua meso rihbi pishca hinanxon, comino pehi rihbi pishca hinanxon jai. Jascajahax bi tah man Papan hani joibo, non jaa pari nincati jai joibo, man nincati pishinai. Non pontejaquin shinanti jai joibo, non joni huetsahon shinanti jai joibo, non Papan joi nincacointi jai joibo. Jaa joibo caya tah man shinancointihi, hoa hanitahmabo jenexonma. \v 24 Benchexon bi tah man joni hioti shinanai. Naca pishca xehamis hihxon maton xehati tohaxon bi tah man moanman hahua xeharesai. \p \v 25 Hahrai hih tah man jayaxihqui, fariseobon. Mato jascarihbihi, judio joi xeni haxemanicahbon. Shinancoinihcamaxon tah man jonibo paranresai. Pinoxon tah man tason rahchoxon quenchábo rahchocai. Chicho rihbi nahpantahin: jano ta yometsohtiya bihresti shinanbo bochohiqui. \v 26 Shinanjoma fariseon. Chicho pari miin tasonbo nachohue, chixama rahpanah siri sca hihnon. \p \v 27 Hahrai hih tah man jayaxihqui, judio hapobon. Hahrai hih tah man jayaxihqui, fariseobon. Shinancoinihcamaxon tah man jonibo paranresai. Tsahon quescapahbo tah man qui. Tsahon ta bemacanya sirijaquin bexojahah bi chicho sca mahuatipi pisi bochohi qui, rahnintibo bochohi. \v 28 Mato tah man jascapahbo rihbi qui, rahmacanya ponte joni quescapahax bi jointi janin tiroma shinanbo bochohi, paranti shinanbo bochohi. \p \v 29 Hahrai hih tah man jayaxihqui, judio hapobon, fariseobon, shinanihcamaxon parannicabon. Papan joi yohinicabo tah man jaton tsahon xobojaxonai. Sirijaquin Papan joi yohipahonihbo copi tah man jaton tsahon sirijaquin bexojahi. \v 30 Jascajahax tah man yohuanai. Noquen papabo jihuetai tian jihuexon cah non jaabaan rehteni quescajayamaquehahnai, Papan joi yohinicabo rehteyamaquin. \v 31 Jascari yohuanxon tah man Papan joi yohinicabo rehtepahonihbaan baquebo man hihqui man honanmahi. \v 32 Maton papabaan rehtequin texejani senenjascanahue, hah ca hen mato jaihsen. \p \v 33 Ronobon. Toahihca baquebon. Man tah man jenquetsahaxon bi maton casticanti mato xahbanjamatimahi. Tiromabo casticanti tian ta Papan mato tiromajayaxihquiqui. \v 34 Man jato tiromajanon tah hen heen raantibo mato qui raanai, heen joi yohinicabo hen mato qui raanai, honanbo hen mato qui raanai, heen joi huishahibo hen mato qui raanai. Caibo tah man rehtetihi. Caibo tah man jihuin hueonxon rehtetihi. Caibo tah man maton tsinquiti xobohoxon bi rishqui rishquitihi. Caibo rihbi tah man huesti jema janinxon huetsa caman chibantihi tiromajacatsihquin. \v 35 Jaa copi tah hen mato hihti casticanyaxihqui. Abel janeya siri joni rehtemenonihxon texe siri jonibo rehtepahonihxon, Berequiasnen baque Zacarias sca man rehtenihqui. Jaa tah man racanxonti janinhax Papan xobo janin cahiton man rehtenihqui. \v 36 Hen mato yohinon nincanahue: Jaa jatihibi copi ta Papan mato casticanyaxihquiqui —jato jaquin. \s1 Jerusalen jonibohon Jesusen masa shinanai \r (Lc 13.34-35) \p \v 37 Jerusalen janin jihuetaibo sca yohihi: \p —Jerusalen janinhahbon, Papan joi yohinicabo tah man rehtehi. Jan mato qui raanaibo tah man macaman tsacaxon rehtehi. Hatapanen jahuen baquebo paxajaquin hahcajaquin hicha coti sca hen mato tsinquihah bi tah man queenyamahi. \v 38 Jisnahue. Maton jihue ta boncoscaiqui. Jonijoma sca ta jaiqui. \v 39 Man tah man hea jisyamascatihi. Hea hahquirihbi jahui merahax tah man Papan shinanya ta joxonihqui. Papan janen ta jorescaiqui hih tah man jayaxihqui. Hen joyaxahnon caman tah man hea jisyamascatihi —jato jaquin. \c 24 \s1 Papan xobo tiromajayaxihquibo \r (Mr 13.1-2; Lc 21.5-6) \p \v 1 Papan xobo janinhax picotax sca bahin cahi cahi. Hahbetan caquin, jemanxon Papan xobobo jisxon, jahuen haxenicabaan metoxon hani xobo siribo jismacatsihquin yohicanquin. \v 2 Jishue, Hihbon jaábo bi: \p —Hen mato yohinon nincanahue. Nea man jisi rahsi ta potojaquequin queyobahinyaxihcanihqui. Nea macan tsamanxon xobojanibo bi ta ni huesti macan huetsa cahchian tsahoyamascayaxihquiqui. \s1 Nete queyoti hochomahiya non jisyaxihquibo \r (Mr 13.3-23; Lc 21.7-24; 17.22-24) \p \v 3 Jato jascajabahini cahax, Olivoya manan manichish Jesus tsahoti. Jaabo rahsibi sca jahuen haxenicabo hahqui tsinquijaquexon yocacanquin: \p —Noque yohipishcahue. ¿Min yohiha jahuentian jayaxihquiquin? ¿Jahua huinotai jisxon non mia joribiti nea pishca sca jai non honantihin? ¿Nete queyoti neno pishcasca jai honannoxon jahua non jistihin? \p \v 4 Yocacahbo sca: —Coiramenahue. Mato parancanmis. \v 5 Hea hihquicamahax ta hicha jonibo joyaxihquiqui. Hea tah hen Cristo qui hihxon ta hicha joni paranyaxihcanihqui. \v 6 Rehtenanaibo tah man nincayaxihqui. Huetsa janin rehtenanaibo jai chanihi tah man nincarihbiyaxihqui. Nincaxon bi masa shinanyamanahue. Nete queyorihyamanon bi ta jascapahbo jatihiqui. \v 7 Jaa rehtenanaibo janon ta huetsa nahuabo jaton nahuabo betan rehtenani boyaxihcanihqui. Jaton sontaroboya cahax ta quiquin hapobo hahbe quiquin hapobo betan rehtenanyaxihcanihqui. Huetsa janinbo ta pihan hihquish mahuayaxihcanihqui. Huetsa janinbo rihbi ta mai mihuanyaxihquiqui. \v 8 Jaa rahsi ta pehocohyaxihquiqui, nete queyoscayaxahnon. \p \v 9 Jaatian ta mato bihxon mato tiromajayaxihcanihqui. Mato ta rehteyaxihcanihqui. Man hea hihbomahi copi ta jatihibi nahuabaan mato jistahihmayaxihcanihqui. \v 10 Jaa copi ta nincapahonixon bi hihti caibaan hea jenebahinyaxihquiqui. Hea jenexon ta paranxon jaton hahbe nincacoinnicabo rihbi polisia bihmayaxihcanihqui. Jascapah ta jistahihmahanani jayaxihcanihqui. \v 11 Papan joi yohihihcamahax ta hicha quesabo jaresscatihiqui. Tsama jonibo ta paranyaxihcanihqui. \v 12 Tiromabo hashoan hicha sca jaiya ta joni huetsahon shinanyamahibo hashoan hichayaxihquiqui. Shinanyahpabo cahen huestibo res. \v 13 Jabi ta maton nete queyonon caman man tenehiya Papan mato jihuecoinmayaxihquiqui. \v 14 Papan mato jihuemayaxihqui joi siri ta jatihibi janin chanihi boyaxihcanihqui, jatihibi nahuabo nincamaquin. Jaatiansca ta nete queyoscayaxihquiqui. \p \v 15 Jaa copi Danielnin huishani joi jisxon, honannahue. Papan joi yohinicaxon ta huishanishqui, Papan jati janin ta non rahninai joni nihyaxihquiqui, hihqui jaa huisha. Jascapa jano nichi jisxon sca honannahue. \v 16 Jaa jisish, jabatax mahchibo janin joneyaxahnahue, Judea mai mehabon. \v 17 Miin xobo pemacanya tsahotax, botocahintanhue histon. Miin xoboho jai jahuaborabo bichishma hishtocahintanhue. \v 18 Miin huai chian cotonjoma teetax carestanhue, miin coton benahi joribiyamatanhue, carestanhue. \v 19 Jaa netebaan ta tohoyabo huaohihcanahi cayaxihquiqui. Xoma hahmahibo jascarihbihi. \v 20 Jenetian jabayamanoxon Papa yocayaxahnahue, tantiti neten rihbi jabayamanoxon yocayaxahnahue. \v 21 Jaatian ta hihti tiromajayaxihcanihqui. Nete jamenoni rahma caman tsoan jisnima tiromabo ta jayaxihquiqui. Jahuentianbi jascapahbo hahquirihbi yamascanon ta jaatian jayaxihquiqui. Jaa copi jascajaquin Papa yocayaxahnnahue. \v 22 Jascapa tiroma netebo hashoan hichahiya cahen tsoabi jihueyamahan. Jaa copi ta jahuen caisahbohon shinanxon jascapa tiromabo basi jatima Papan yohiyaxihquiqui. \p \v 23 Jaatian, Neno ta Cristo qui hihquiboya jato nincayamaxahnahue. Hono tah qui hihquiboya nincayamaxahnahue. \v 24 Hea tah hen Cristo qui hihqui quesahibo ta joyaxihquiqui. Papan joi yohinica tah hen qui hihquibo quesahi. Jaton coshiyaxon hahan honantijaquin hahcajaquin ta jonibo rahteyaxihcanihqui, jato parannoxon. Hahtipahxon cahen nincacoinnicabo rihbi bahinmahhuan nichinbohanan. \v 25 Jascapahbo jayaxihqui tah hen mato yohiscai. Jato honanyaxahnahue. \v 26 Jisnahue, Cahchiho ta Cristo nichiqui hihquibaan bi jato honanax jisi boyamanoxahnahue. Xobo chicho tah qui, hihquibaan bi jato nincayamanoxahnahue. \v 27 Bari cainai quirihax bari hihquihi janin caman cana bacahi xabatani jai quescapi tah hen sanarenenyaxihqui. Jaa honanxon jato nincayamanoxahnahue. \v 28 Jano mahuatipi racatai janin ta hishmin tsinquitihqui, hih ca hen jaihsen. \s1 Noquen Hihbo joyaxihqui \r (Mr 13.24-37; Lc 21.25-33; 17.26-30, 34-36) \p \v 29 Jascapa nete tiromabo queyoscaiya ta bari xehpo sca jaax xabayamascatihiqui. Hoxne rihbi ta xabayamascatihiqui. Naihoh quehax ta huishibo rihbi paqueyaxihquiqui. Naiho jai coshibo ta Papan tahayaxihquiqui. \v 30 Jaatian tah man nai bejisxon hahan honanti jisyaxihqui, hea joribiscanon. Jaatian ta jatihibi janin jaibo huaohihyaxihcanihqui. Naihoh quehax botopaqueti jahui sca ta hea noquebaque jisyaxihcanihqui, nai cohiman jahui ta hea jisyaxihcanihqui, hihti xabaya hihti coshiya jahui ta jisyaxihcanihqui. \v 31 Corneta rehue coshin res corotai bi tah hen heen yonotibo raanyaxihqui, jatihibi janin jai heen caisahbo tsinquinon. Nai chibechijaquetancahuanai janin cahi, ramiho jascarihbi, jatihibi janin jato tsinquixonquin. \p \v 32 Xono jihui ta hahan haxeti qui, honannahue. Bochocohax pehihiscaiya ta bimi bero tsinquiti netebo nocoti jahui non honanai. \v 33 Jascajaquin rihbi hen mato yohihahbo jaresscai jisxon, maton xoboho hihcohi jahuicamahi hen hochoma pishca jahui honannahue. \v 34 Man honannon hihxon tah hen mato yohihi: Hen mato yohihah quescabihi jaresscaiya pari ta nete queyoyaxihquiqui. \v 35 Jaatian ta naiya maibo queyocahinyaxihquiqui. Naiya maibo queyocahinai bi ta heen joi jahuentianbi queyotimahiqui. \p \v 36 ¿Jahuentian nete queyoyaxihquiquin? ¿Jahuen bari hihquiya queyoyaxihquiquin? Tsoanbi tah non honanyamahi. Naihohxon Papan yonotibaan honanyamarihbinon tah hen hean rihbi honanyamahi. Papa huestichin ta honanihqui. \v 37 Jahuentian queyoyaxihquiquin honanxonma bi nea honannahue: Noen jihuetai tian japahonibo quescarihbihi ta hea sanareneni jonon caman jayaxihcanihqui jonibo. \v 38 Jenen jato mahponon caman ta pipi pipichi xeha xehahi jihuecanpahonishqui. Jahuen nontin Noen nanenon caman ta bebaan hahuinjanon haibobo rihbi benonon huanomacanpahonishqui. \v 39 Jahuentian jene paquexihquiquin honanxonma ta jascajacanpahonishqui, paquerenenxon sca jenen jato bonon. Jascarihbihi ta hea joti jayaxihquiqui, tsoan honanaima bi histon. \v 40 Jaatian ta jaton huai chian rabe joni teetai jayaxihquiqui, huetsa hioxon tah hen huetsa jenebahintihi. \v 41 Jaton rentin rabexon rene renehiton bi tah hen huetsa bihxon huetsa jenebahintihi. \p \v 42 Coiramenahue tahca. Jahua netenbi maton hihbo mato bichi jahuiquin man tah man honanyamahi. \v 43 Jahua neten hen jotihiquin man tah man honanyamahi. Mato qui ta nococahintihiqui. Jaa tah man honanscai. Jahua hora jahuen xoboho yometso hihquicahintihi honanxon cahen xobo hihbaan coiranan. Coiranxon cahen jahuen xoboho hihquimayamahan. \v 44 Jaa copi coiramenahue. Rahmabi ta joyamahiqui hih man jai bi tah hen joresscatihi. \s1 Siri betan tiroma teexonai \r (Lc 12.41-48) \p \v 45 Jahuen patoronen yohihi quescabijaquin hahxonai joni ta siri joni qui, shinanyahpa. Jascapa cahen jahuen patoronen yohitihi, texe jahuen jonibo jan jisxonnon. Jaton piti tian jan jato pimanon. \v 46 Jascajaxonaiton jahuen patoro joxon merahah ta hahan jenimati jaiqui, jahuen patoronen siri joni jisi copi. \v 47 Jascapa joni ta jahuen patoronen yohitihqui, jatihibi jahuen xoboyabi jahuen jonibo jan jisxonnon. \v 48 Jascapa hihyamahax bi tiroma joni hihquish cahen Heen patoro ta basixihquiqui hihxon, \v 49 jahuen hahbe jonibo rishquitihiqui. Jato rishquixon sca ta piquin sirijaxon xehahax pahenscatihiqui. \v 50 Joriyama ta jatihiqui hih jahuen joni jaitianbi ta pahenscaiton jahuen patoronen merahi jotihiqui. \v 51 Joxon ta jaa joni caxquepaquexon jahuen tequebo potatihiqui. Jano nincacoinihcamahibo jaiton potaquin. Jano ta saisaihihqui, xeta tais tais hahcaibo rahsi jayaxihquiqui. \c 25 \s1 Diez xontacobo \p \v 1 Jahuen jihuetahbo Papan jihuemahi jahui ta diez xontaconen hahni quescatihiqui. Jaton johue bihbahini caxon cahen huanomanoxon jaton tsaben benejati jahui behchihi bocani. Jan huanoxihqui bepi jascacani. \v 2 Pichca xontaco shinanjoma janon cahen jatíhi rihbi shinanyahpa jaribinish. \v 3 Honanma xontacobaan cahen jaton johuebo bihbahini caxon bi jaton nachiti boyamanish. \v 4 Shinanyabaan jaton johue boxon bi jaton nachiti rihbi boquin. \v 5 Jaton tsaben benejati basihiya sca, manatax hoxacatsihquish racapaquecani. \v 6 Yame pochinicon sca quenatai nincacanquin. Jo ta jaiqui. Behchitannahue, hahquin. \v 7 Huenicahuanxon sca jaton johue cohuasquin. Cohuasxon nachicanquin. \p \v 8 —Maton nachiti noque hinannahue. Noquena ta nocahiqui —tanamabaan jaton huetsabo jaquin. \p \v 9 —Noquena xabanon matonah rihbi xabati rah ta noquen nachiti senentimahiqui. Jano marohibo janin maton nachiti marotanahue, hih ca hen jai ihsen —shinanyahpabaan jato jaquin. \v 10 Marohi bohiboya sca jaton patoro nocoti. Jaa manatax, huanomahi hahbetan hihcocani johueyahpabo. Mapescaiboya sca coirannicahban xehpoti xehpoquin. \v 11 Chini sca nachiti marotani jahui xontacobo nocorihbihi. Nocoxon, jemanxon quenacanquin: \p —Patoron, noque quehpenxonhue, patoron. \p \v 12 Chichoxon sca ta jaan jato yohitihiqui: \p —Mato tah hen honanyamabiresai —hahquin. \v 13 Jaa copi coiramenahue. Heen joti nete, heen joti hora tah man honanyamahi. \s1 Hinantahbahinaibo \p \v 14 Papan jihuemahi ta huesti joni hocho canoxon jai quesca qui. Jaan cahen jahuen jonibo quenaxon jahuen jahuaborabo hinantahban. \p \v 15 Huetsa cahen pichca borasa coriqui hinanan. Huetsa cahen rabe res. Huetsa cahen huesti res. Jaabo jaya teeti hahtipahi tihi jato hinanpaquequin, jaton shinan tihi coriqui senenjaquin. Jato hinanbahini caresscai. \v 16 Pichca borasa bichish, jan hinanmenoha jahuen coriquiya caxon, jahuaborabo maromaribinoxon maroquin. Basi jascajaxon huetsa pichca borasa rihbi coriqui bochojaribiquin. \v 17 Rabe borasa hinanah jascajaribiquin. Jatíhi rihbi bochojaquin maroxon maromaxon coriqui bihxon, caíjaxon rabe bochojaquin. \v 18 Huesti borasa hinanah cahen jascayamahi. Jaan cahen jahuen borasa bichish, caxon, mai poquinxon, jano jahuen patoronen coriqui jonequin. \p \v 19 Basihax sca jaton patoro joribiscai. Nocoxon, jato betan bexonoxon jato quenamapaquequin. \v 20 Quenamaha jan pichca borasa bocho hinantahni pari jahui. Jan cananxonai pichca borasa bocho bexon jahuen patoro jismaxon: \p —Pichca tah min hea hinantahbahinnihqui, Hihbon. Jatíhi rihbi tah hen jayaxon mia cananxonai. \p \v 21 —Siri tah qui. Mia tah min siri joni qui. Sirija tah min jai. Mia tah hen hicha tahma hinantahbahinniqui. Rahma tah hen hicha sca mia hinanai. Hea jenimahi hihqui quescari hehbetanbi jenimahue. \v 22 Rabe borasa jan hinantahbahinni sca jahui. \p —Rabe tah min hea hinantahbahinniqui, hapon. Jatíhi rihbi tah hen mia cananxonai. \p \v 23 —Siri tah qui. Mia tah min heen joni siri qui. Sirija tah min jai. Hicha tahma tah hen mia hinantahniqui. Hicha sca tah hen mia hinanai. Hea hen jenimahi hihqui quescari hehbetanbi jenimahue. \v 24 Huetsa sca jahui, huesti borasa bihnish. \p —Hapon, mia yonomis hihqui tah hen honannihqui. Mianbi banahahmabo tah min tsinquihi. Mianbi jahuen chishpo potaxonma tah min bichi. \v 25 Jaa copi tah hen raquexon miin coriqui mihinnihqui. Nea tah qui, jise. Bihhue. \v 26 Jaatian ta jahuen patoronen jaa yohitihiqui: \p —Joni tiroman, chiquishin, ¿heanbi bananihxonma hean tsinquihi min honannihquin nan? ¿Jano heanbi jahuen chishpo potayamahi janin hen bichi cahi min honanihquin nan? \v 27 ¿Hea jascapah honanxon heen coriqui jaya teenica hinantahtahin min janiquin jan jaya teenon? Jaatian tah hen joxon heen coriquinin cananai hashoan hicha bihquehahnai. \v 28 Heen coriqui jaa bichinnahue, hah ca mato jaihsen. Jaa bichinxon hoa chonga borasayahpa hinannahue. \v 29 Hicha jaibo tah hen hashoan hicha rihbi hinanxihqui, jan tsama sca janon. Jahuabi yamahibaana tah hen jaabo jai pishca jato bichintihi. \v 30 Hojri bahquish chian sca nea chiquish potanahue. Jano ta saisaihihxon xeta tais tais hahcaibo rahsi jatihiqui. \s1 Jonibo casticanti nete \p \v 31 Heen joti neten ta heen coshi xabaya hea noquebaque joyaxihqui. Heen yonotibo rihbi tah hen hahbeyaxihqui. Joxon ta heen quiquin hapo tsahotinin tsahoxon jatihibi quenamayaxihqui. \v 32 Jaatian ta jatihibi jonibo hea bebonbi tsinquiyaxihcanihqui. Carneroboya chibo jai bi carnerobo rahsi jano huesti janon jaton hihbaan jato caisai hahcajaquin ta ramiho huesti tsama janon ramihoh rihbi texe hean nichinbohanyaxihqui. \v 33 Heen carnerobo ta heen mecayaho nihyaxihquiqui. Chibobo cahen memiho. \v 34 Mecayaho nichibo sca tah hen quiquin hapo hihxon yohiyaxihqui: \p Benahue. Heen Papa ta matohon hihti queenihqui, man jenimanon. Man jano jihuenon jan mato bexojaxonai janin benahue, matonah sca jahuen jihue janon. Naiyahpa mai jariyamahiyabi ta mato jaa bexojaxonnishqui. \v 35 Mato tah man hea pimanihbo qui. Picatsihquiton tah man hea pimanihqui. Jiricatsihquiton tah man hea xehamaniqui. Maton nahua hihqui bi tah man sirijaquin hea maton xoboho mapemaniqui. \v 36 Chopanma hihquiton tah man hea sahuemaniqui. Hen hisinaiya tah man hea jisi caniqui. Sipo xobo tsahotaiton tah man hea yanapanniqui, hah tah hen jato jayaxihqui. \v 37 Jaatian ta jahuen siri jonibaan yocayaxihquiqui: \p ¿Jahuentian mia picatsihqui jisxon non mia pimanihquin, Hihbon? ¿Jahuentian mia xehacatsihquiton non mia xehamaniquin? \v 38 ¿Jahuentian non mia noquen nahua quescapa mapemaniquin? ¿Jahuentian non mia chopanma jaiton sahuemaniquin? \v 39 ¿Jahuentian mia hisini jai, jaa hihyamahax sipo xoboho tsahotai non mia jisi caniquin? \v 40 Jaton quiquin hapo hihxon tah hen jato yohiyaxihqui: \p Man honannon tah hen mato yohihi. Nea heen huetsabo romishin jascajaxonquin tah man hea rihbi hahxonnihqui. \p \v 41 Memiho quehabo sca tah hen nescajayaxihqui: Botannahue, tiromabon. Satanas jahuen tiroma yoshinbo betan jano cati chihi janin botannahue. \v 42 Hen picatsihqui bi tah man hea pimayamanihqui. Hen jiricatsihqui bi tah man hea xehamayamaniqui. \v 43 Maton nahua quesca jahuiton bi tah man hea mapemayamaniqui. Chopa bocabi tah man hea sahuemayamaniqui, hisinax, sipo xoboho tsahonah racatai bi tah man hea jisi cajaquetanyamanihqui. \v 44 Jato jascajaha ta yocaticanihqui. \p ¿Jahuentian non mia picatsihqui jisniquin, Hihbon? Picatsihqui, jiricatsihqui, xobojoma, chopanma, hisinai, sipo xoboho tsahotai jahuentian non mia jascapa jisxon bi non mia hahxonyamanihquin? \v 45 Jasca jaiboya tah hen jato yohitihi: \p Man honannon tah hen mato yohihi. Nescapa pishcabo maton jisí, jahuama quescapahbo, jato hahxonyamaquin tah man hea rihbi hahxonyamanihqui. \p \v 46 Jato jascajaxon tah hen jato potascatihi, jascabijaquin casticanahbo sca janon. Heen siri jonibo tah hen queyoyamanox manati janin hiotihi. \c 26 \s1 Jesus rehteti shinanaibo \r (Mr 14.1-2; Lc 22.1-2; Jn 11.45-53) \p \v 1 Jato jascajaquin haxemaquin queyoxon sca: \p \v 2 —Hoqueha bahquish ta pascua fiesta hihyaxihquiqui. Man tah man honanscai. Jaa neten ta hea jihuin hueonxon rehtehahbo hihxon hea bihmayaxihcanihqui —jahuen haxenicabo Jesusen jaquin. \v 3 Jaatianbi ta Caifas janeya hapon xoboho sacerdote hapobo betan jaton hahbe hapobo tsinquinishqui. Caifas jaton yohuan hihbo copi jano tsinquicani, yohuannoxon. \v 4 Quexexon Jesus paranxon bihxon rehteti yohinanax, jeenhihquinannancani. \v 5 Fiesta naponbi tah bihtima qui. Jonibo sinayohuanax noque potacatsihcanmis hihcani. \s1 Jesus boshnashimahi haibo \r (Mr 14.3-9; Jn 12.1-8) \p \v 6 Betania jema janin sca Jesus cahi, sipiya hihpahoni jonin xoboho nocoti, jahuen jane cahen Simon, xobo hihbo. \v 7 Jato betan pihi tsahoti Jesus jaiya sca huesti haibo jahui. Hahan hininjatiya joxon, jahuen pomo quiha xenin Jesus boshnashimaquin. Hihti copi jahuen hininjati. \v 8 Jesus machicai jisish, sinatax yohuancani: \p —¿Jahua copi jaa jatihibi yohyoquihquin? \v 9 Maromaxon ta hicha coriqui bihquehahniqui, jahuaborajomabo yanapannoxon —hihcani. \v 10 Jaabo yohuani jai honanxon sca: \p —¿Jahua copi man jaa haibo jatsanjahin? Hea ta sirijaquin hahxonaxqui. \v 11 Jahuaborajomabo ta jascabi jatihiqui, man jato yanapannon. Hea tah man huetsatian jisyamascatihi. \v 12 Hea tsahonahbo ta hea hininjahaxqui. \v 13 Nincanahue hen mato yohinon: Jano heen joi siri nincacaibo janin jatihibi ta neatohon hea hahxonai yohuanchaniyaxihcanihqui. Jaa copi ta jaa shinanbehnoyamayaxihcanihqui —jato jaquin. \s1 Judas betan bexohibo \r (Mr 14.10-11; Lc 22.3-6) \p \v 14 Jaatian ta jahuen haxenica huesti picoti canishqui, Judas Iscariote. Sacerdote hapobo janin cahi. \v 15 Jato qui nocoxon: —¿Hen mato bihmanon jahua man hea hinantihin? —jato jaquin. Coriqui toponxon sca janacanquin, treinta libra jan bihnon. \v 16 Bichish, cahi. Caxon, jahuentian cahra bihmahah siritihiquin hihxon shinanquin. \s1 Posen pihibo \r (Mr 14.12-25; Lc 22.7-23; Jn 13.21-30; 1 Co 11.23-26) \p \v 17 Jaton fiesta nocotai neten sca, jahuen haxenicabo joxon Jesus yocaquin: \p —¿Jahuerahnonxon pinoxon non mia fiesta neten pitijaxontihin, Hihbon —hahcanquin. \p \v 18 —Hoa non honanai joni yohitannahue jema janin. Heen nete ta nea pishcascaiqui. Miin xobohoxon tah hen heen haxenicabo betan fiesta pinoxihqui hih ta maestro jaiqui. Jascajatannahue. \p \v 19 Jesusen raanah sca, bocani. Jan yohiha quescajaxon janoxon fiesta neten pitijacanquin. \p \v 20 Bepi sca jaiya jahuen haxenicabo betan janoxon piquin. \v 21 Piresscaiboya jato yohiquin: \p —Man honannon hihxon tah hen mato yohihi: Nenohah ta huesti jaiqui, hea jato bihmaxihqui. \p \v 22 Hihti benatax sca tsoan jascajatihiquin hihquish huesti huestibo yocacancani: \p —¿Hea nan, Hihbon? —hihcani. \p \v 23 —Hehbetanbi nea quenti qui piti bichi joni ta hea bihmanica qui. \v 24 Papan huishamani joi jai quesca ta noquebaque janoxihquiqui. Hea jascajati jai bi ta hea bihmahi joni Hahrai hihyaxihquiqui. Jahuen papan jaa baquejayamahah cahen siripan —jato jaquin. \p \v 25 Jaa bihmanoxihqui hihxon Judasen sca yocaquin: \p —¿Hea hin, Maestron? \p —Mia rahan —Jesusen jaquin. \p \v 26 Pihiboya sca posen bihxon, Papa yocaxon, tehcaxon, jato hinanxon: \p —Bihnahue pinoxon. Nea ta heen yora qui —jato jaquin. \p \v 27 Tason rihbi bihxon, Papa yocaxon, jato hinanrihbiquin: \p —Nea xehanahue, jatihixonbi. \v 28 Heen jimi tah qui. Jonibaan hohcha copijaquin tah hen heen jimi potaxihqui. Mahuaquin tah hen mato hahxonbahinai. Jaa shinanhahnan xehati ta nea qui. \v 29 Mato betan huetsapahaquin xehayahnoxon caman tah hen nea xehati hahyamascatihi. Heen Papan jihue janin mato jihuemahi tian pari tah hen mato betan huetsapahaquin xehayaxihqui —jato jaquin. \s1 Jesus qui Pedro paranahxihqui \r (Mr 14.26-31; Lc 22.31-34; Jn 13.36-38) \p \v 30 Pihax, behuahax, olivo janeya manan qui sca bocani. \v 31 Janoxon sca jato yohiquin: \p —Nea yamebi tah man jatihibichin hea jenebahinnoxihqui, Papan huishani joi jai quesca tah man jatihi. Carnero coirannica tah hen rehtexihqui, heen carnerobo potojahtannon hihqui jaa joi. \v 32 Jaabi tah hen hahquirihbi teehihquish Galilea main sca catihi, mato rihbi man jano hea merahi canon —jato jaquin. \p \v 33 —Caibaan mia jatihixonbi jenebahinai bi tah hen hean mia jenetimahi, hihbon —Pedronen jaquin. \p \v 34 —Quimisha coti hatapa queorihyamahi bi tah min nea yamebi heen joni hihtima min yohixihqui —Jesusen jaquin. \p \v 35 —Hea rehtehibaan bi tah hen miin joni hihti ma hen yohitimabirestihi —hahscaquin Pedronen. Jatihixonbi sca jascajaribiquin. \s1 Getsemani nahue chianxon Jesusen yocacai \r (Mr 14.32-42; Lc 22.39-46) \p \v 36 Getsemani janeya nahue chian sca becani, Jesus betan. \p —Neno tsahopaquenahue, Papa yocaqui hen hori canon —jato jaquin. \p \v 37 Jato jascajaxon Pedroya Zebedeon baque rabe hori boquin. Jano sca Jesus hihti benati, hihti masa shinanquin. \p \v 38 —Mahuabena tah hen jai, hihti masa shinanquin. Nenoxonbi hea manahi banenahue, hea coirannoxon. \p \v 39 Jato jascajabahini cahax, hori pishca beho racaxon Papa yohiquin: \p —Papan. Hea janoxihquibo jatimajahue, jatimajati hahtipahxon. Jaabi hea queenai quescayamahi bi mia queenai quesca janon hihmahue. \p \v 40 Yocacax joxon sca hoxahiton jahuen haxenicabo meraquin. \p —¿Huesti hora pishca hea mananoxon man hoxa teneti hahtipahyamahin? \p \v 41 Hoxa tenexon Papa yocanahue, tiroma yoshiman mato tiromamacatsihquin tanayamanon. Maton shinaman man teneti shinanai bi tah man hahan teneti coshi yamahi. \p \v 42 Jascacahini sca Papa yocaqui caribihi. \p —Papan, hea janoxihquibo jatimajati yamahiya mia queenai quesca janon jahue —hahquin. \p \v 43 Joxon sca, hoxahiton jato merarihbiquin. Jaton bero quextojaquetax hoxa hoxacani. \v 44 Jato mohinaxma caribixon jahuen quimisha sca jascajaquin yocarihbiquin. \v 45 Joxon sca: \p —¿Man hoxaparihin? ¿Tanti tanti pari man jain? Jisnahue. Hohchayahpabaan bihnon bihmahi ta beresscacanihqui. \v 46 Hueninahue. Caresscatannon benahue. Hea bihmahi jahui ta nea nocoscaiqui —Jesusen jato jaquin. \s1 Jesus bichibo \r (Mr 14.43-50; Lc 22.47-53; Jn 18.2-11) \p \v 47 Jato yohihiyabi jahuen haxenica huesti jahui, Judas. Hahbetan rihbi hicha becani, caibo machitoya, caibo chantiya. Sacerdote hapobaan raanah becani, judio hapobaan raanah becani. \v 48 Jato betan joriyamaxon ca Judasen jato yohihah: \p —Hen meraxon betsohahquin hicotanai joni tah qui. Hen betsohahquin hicotanai bihtannahue. \p \v 49 Nocotax sca ponte res Jesus qui jahuex, Min jascabi jayamahin hahxon, betsohahxon hicotanquin. Hicotanahbi: \p \v 50 —¿Jahuejahi min jahuin, amigon? —Jesusen jaa jaquin. Jaatian nihquirani joxon bihxon Jesus menexcanquin. \p \v 51 Jasca jaibaan bi huesti jahuen haxenicaton machito tsecaxon sacerdote hapon joni marequin bi cahnexon jahuen pabinqui paxtebahinquin. \p \v 52 —Miin machito bexojahue. Machitonen rehtenanaibo ta jahanbi mahuatihiqui. \v 53 ¿Heen Papa hean yocacah jan jahuen yonotibo sesenta mil raantihiqui min honanyamahin? \v 54 Hea nescajayaxihquibo ta Papan huishani joi jaiqui. ¿Hen yocacaiya jenquetsahpax jan yohini quesca jatihiquin? —Jesusen jaa jaquin. \v 55 Yahtannicabo sca yohiquin: \p —¿Jahua copi man rehtemis joni yahtanquin hahcajahin, machitoyaxon chantiyaxon hea chibanbenahin? Netetihibi Papan xoboho tsahoxon haxemahi bi tah man hea bihyamahipiqui. \v 56 Papan huishani joi jai quesca janon tah man nescajahi —hahquin jato. \p Jaatianbi jahuen haxenicabo jatihibi jabacani. Jesus yahtanahbo jenebahini bocani. \s1 Hapobo janin Jesus bohibo \r (Mr 14.53-65; Lc 22.54-55, 63-71; Jn 18.12-14, 19-24) \p \v 57 Menexxonsca sacerdote hapo Caifas janin Jesus bocanquin. Jaa xoboho jaton huisha hapobo jaton hanibo tsinquiquihranscai. \v 58 Jano Jesus hiohiboya hocho sca jato chibanquin Pedronen. Sacerdote hapon xoboho jaabo mapenon, jeman res Pedro nihnichi. Jaton sontaro tocan jano tsahoti, jahueja janoxihcanihquin hihquish manati. \p \v 59 Chicho cahen sacerdote hapoboya texe judio hapobo yohuancani. Jaa copi rehteti janon hahqui yohuanai quesabo quenamacanquin. \v 60 Hicha quesabo jano mapetai bi jahua copi rehteti merayamacanquin. Chini sca huetsa quesa rabe nocoti. \p \v 61 —Toa joni tah non yohuanai nincaquipiqui. Papan xobo tah hen potojaquetanxon quimisha neten hahquirihbi jaa xahnen xobojati hahtipahi hih ta jaipishqui —hihcani. \p \v 62 Jaton quiquin sacerdote sca huenicahinxon Jesus yocaquin: \p —¿Min jahuabi yohiyamahin? ¿Jaabo mihqui yohuanai bi min jahuabi yohiti yamahin? \p \v 63 Yocacah bi jahuahihyamahi. Jahuabi yohiyamahiya, hapon yohirihbiquin: \p —Quiquin Dioscoinyaxon tah hen mia hihti yohihi quesaxonma min yohicoinnon. ¿Mia min Diosen baque Cristo quin? Noque yohihue. \p \v 64 —Min yohihi quesca rahan. Hashoan rihbi tah hen mato yohihi: Papan mecayaho jahuen quiquin hapo tsahotai tah man hea noquebaque jisyaxihqui. Nai cohiman jahui tah man hea jisyaxihqui —Jesusen jaquin sacerdote hapo. \p \v 65 Nincaxon, jahuen coton huaxabahinxon, jato yohiquin: \p —Dios qui ta tiromahi yohuanihqui. ¿Jahua hashoan non nincati pishinain? Jan tiromahi yohuanai tah man nincascai. \v 66 ¿Jahua shinan man jain? \p —Jan yohuanai copi non rehteti jai rahan —hahcanquin. \p \v 67 Jahuen bemanan qui toshbanhahxon, copasxon beshrishquicanquin. \v 68 Rishquixon yocacanquin: \p —Yohihue, Criston. ¿Tsoan mia rishquihiquin? \s1 Jaa tah hen honanyamahi hihqui Pedro \r (Mr 14.66-72; Lc 22.56-62; Jn 18.15-18, 25-27) \p \v 69 Jasca jaabo jai bi jemanhihti janin Pedro tsahoti. Jano tsahotaiton huesti haibaan joxon yohiquin: \p —Mia rihbi tah min hoa Galilea mai meha Jesus betan nihrasihi. \p \v 70 Jano jaibaan sca jatihixonbi nincanon jahuen joni hihtima yohiscaquin: \p —Min yohuanai tah hen honanyamabiresai —Pedronen jaquin. \p \v 71 Nichibo tocan mehax huetsa haibo rihbi joxon, Pedro jisquin sirijaxon, jato yohiquin: \p —Nea coin ta Jesus Nazareno betan nihcachihiqui. \p \v 72 Hahquirihbi jahuen joni hihtima Pedronen yohiquin. Dios quenaxon: \p —Jaa joni tah hen honanyamabiresai —hahquin. \p \v 73 Basiyamahax jano nichibosca joxon: \p —Hihcoini. Mia rihbi tah min jahuen haxenica qui. Min yohuanai tah non honanai. Janoha joni quescapah tah non mia nincacai —Pedro jacanquin. \p \v 74 Dios quenaxon, hihcoinyamahax hea mahuapahinon hihxon jascajaribiquin: \p —Jaa joni tah hen honanyamabiresai —Pedronen jaquin. Jaatianbi sca hatapa queoti. \v 75 Jesusen yohiha joi shinanrenenscaquin. Hatapa queorihyama jai bi tah min quimisha coti heen joni hihtima min yohixihqui. Jesus jascari yohuanah shinanax, picocahini cahax coshin huaohihscai. \c 27 \s1 Pilato janin Jesus bohibo \r (Mr 15.1; Lc 23.1-2; Jn 18.28-32) \p \v 1 Xaba paquescaiya sca sacerdote hapobo betan judio hapobo tsinquirihbixon sesion hahxon sca Jesus rehteti yohicanquin jatihibichin. \v 2 Menexrihbixon jaton gobernador janin sca Jesus hiocanquin Pilato janeya gobernador janin. \s1 Judas rehtehihtai \p \v 3 Jaan bihmahah Jesus rehtenoxihquibohi jisxon, masa shinanxon sca Judasen jahuen treinta coriqui hinanrihbihi caxon, sacerdote hapoboya judio hapobo hinanrihbiquin. \p \v 4 —Hohchajoma joni mato bihmahi tah hen hohchatai —jato jaquin. \p —¿Min jascahah bi jahueja non noquen jatihin? Mianbi jise —hahcanquin. \p \v 5 Papan xoboho jaa coriqui potaquin potojaquetanbahini Judas caresscai. Cahax risbipan tenexentax rontamehscai. \p \v 6 Jahuen coriqui topihax sca sacerdote hapobo yohuani: \p —Hahan mahuamati coriqui tah qui. Papa hinanti bohnanti qui tah non nanetimahi —hihcani. \p \v 7 Jaa copi ta jahanbi mai maroti yohinannishqui. Caxon sca huesti quentijanicaton mai maroncanquin, jano nahuabo mihinti janon. \v 8 Jaa copi ta jaa mai jimin mai hahcanihqui, rahma caman. \v 9 Jasca ta janishqui Papan joi yohinica Jeremiasnen yohini quescabi: \q1 Joni ta jaatihi copitihqui hih Israelibo hapobo jaiya ta treinta coriqui bihcanihqui. \q1 \v 10 Jahanbi ta quentijanicaton mai marocaniqui, heen hihbaan hea yohini quescabijaquin \m hihqui Jeremiasnen huishani joi. \p \v 11 Jaatian gobernador bebon Jesus nichi. Jano hihuehahbo Gobernador yocacahti Jesus: \p —¿Mia min judiobaan quiquin hapo quin? —hahquin. \p —Min yohihi quescari rahan —hahquin Jesusen. \p \v 12 Judio hapobo rihbi hahqui chanihah bi Jesus jahuabi yohuanyamascai. \v 13 Pilatonen sca yocarihbiquin: \p —¿Mihqui hicha chanihibo min nincayamahin? —hahquin. \p \v 14 Jabi ni huesti jaton joi qui Jesus yohuanyamahi. Jaa copi ta gobernador rahtenishqui. \s1 Jesus rehteti yohihibo \r (Mr 15.6-20; Lc 23.13-25; Jn 18.38–19.16) \p \v 15 Jaa fiesta hahqui nocotai tihibi ta gobernadornen sipo xoboho tsahonnibo huesti jato picoxonpahonishqui, fiestajahibaan caisxon jaa jane yohihiya jaa jato picoxonquin. \v 16 Jan jano tsahonni ta tiroma shinanya joni janishqui jatihixonbi honanaibo. Jahuen jane cahen, Barrabas. \v 17 Fiestajahibo tsinquijaquetaiton sca Pilatonen jato yocaquin. \p —¿Tsoa hen mato picoxonti man queenain? ¿Barrabas nan? ¿Jesus, Cristo hahcaibo nan? —jato jaquin. \p \v 18 Notsixon copi judiobaan Jesus hinanah ta Pilatonen honannishqui. Honanxon copi ta jonibo jascajaquin yocanishqui. \p \v 19 Janoxon joni ponteti sca Pilato tsahoscai. Jano tsahotai bi ta joni raanxon jahuen haibaan yohinishqui: \p —Siri joni tah qui. Jahuabi jahua hahyamahue. Rahma jaya namaxon tah hen hihti masa shinanai. \p \v 20 Jascajaquin jahuen haibaan Pilato yohinon bi ta judio hapobaan tsamajaquetaibo nescajanishqui: Barrabas mato picoxonnon Jesus rehteti yocanahue, hahcanquin. \v 21 Quenataibo nincaxon sca gobernadornen jato yocaquin: \p —¿Rabe jai bi jahuemeha hen mato picoxonti man queenain? \p —Barrabas rahan —hihcani. \p \v 22 —¿Cristo hahcaibo Jesus cahran? Jaa hen jahuejati man queenain? —Pilatonen jato jaquin. \p —Jihui qui hueonhue —hahcanquin jatihixonbi. \p \v 23 —¿Jahua copi nan? ¿Jahua tiroma janishquin? —jato jaquin. \p Jato jascahah bi hashoan sca quenacani: \p —Jihuin hueonnue. \p \v 24 Jan jano jahuabi hahyamahi bi hashoan sca corocanahibo jai jisxon, jeneya benahue jaax jaton jisnon bi mechoquihti. \p —Jahuen jimi ta hehqui hueoyamahiqui. Mato quibi ta paquetihqui, jisnahue —jato jaquin. \p \v 25 Tsinquijaquetaibo jatihibi sca nescari coshin yohuani: \p —Noque qui jahuen jimi paquenon, noquen baquebo qui rihbi jahuen jimi paquenon —hihcani. \p \v 26 Jaatian Barrabas jato picoxonxon, Jesus rishquihahbo jahuen sontarobo yohixon jato hinanquin jihuin hueonahbo. \p \v 27 Jahuen sontarobaan sca Jesus bihxon, gobernador xobo chicho hioxon, jaton hahbe sontarobo quenacanquin. \v 28 Jahuen chopa potamaxon joshin coton sca sahuemacanquin. \v 29 Moxa maitijaxon, maimaxon, tahua xecomaxon, jaa bebon raboxonen nihxon hosan hosancanquin. \p —Jee, judiobaan quiquin hapon —hahcanquin. \v 30 Jascajaxon, hahqui toshbanhahxon, jahuen tahua bichinxon hahanbi mashrishquiquin. \v 31 Hosan hosanxon jaa joshin coton pecaxon jahuen coton sahuemaribixon, jihuin hueonnoxon sca Jesus bocanquin. \s1 Jihuin hueonaibo \r (Mr 15.21-32; Lc 23.26-43; Jn 19.17-27) \p \v 32 Jemama qui picoti caxon sca Simon janeya joni meracanquin, Cirene mai meha joni. Jaa jahuen coros hiamacanquin. \p \v 33 Manan qui nococani, Golgota janeya manan. Golgota ta mapo xao manan hihcatsihquiqui. \v 34 Xehati mocani xehanon hinanahbo bi tanahax queenyamahi. \p \v 35 Jihui qui tasaxon rontanxon sca jahuen chopa metisahnoxon tsoan bihtihiquin hihxon borasa qui macan bero nanexon chicohah, huetsa macan pari cainaiya huetsan bihnon, huetsa macan pari cainaiya huetsan bihquin. \v 36 Coirani sca sontarobo tsahopaqueti. \v 37 Jaa bochihori ta quirica hueoncannishqui, jaa copi rehteha joibo jano janon. Nea ta Jesus qui, Judiobaan quiquin hapo, hihqui jaa quirica. \p \v 38 Yometso rabe rihbi sca tasaxon rontancanquin jaa senenbi. Ramiho huetsa, ramiho huetsa. \v 39 Jano huinotaibaan ta hosan hosancannishqui, jaton mapo bose bosehihcanaxon. \p \v 40 —Papan xobo potojaquetanxon quimisha neten jaa xahnen hahquirihbi xobojanica hihquish, janohax siri sca johue Papan baque hihquish, jaa jihui janinhax botoquihranhue —hahcanquin. \p \v 41 Sacerdote hapobo betan texe judio hapobaan ta jascajaquin rihbi hosancannishqui. \p \v 42 —Huetsabo jihuemati hahtipahxon bi ta hahri jihuemati hahtipahyamahiqui. Israelibaan quiquin hapo hihquish, jan coros janinhax botopaquenon. Jaatian tah non nincacointihi. \v 43 Papa Diosen baque hihqui ta shinannishqui. Queenxon, Papan jaa botonxon rohajascanon. Hea tah hen Diosen baque qui jan jaipi hih ca hen ja hisen —hihcani. \p \v 44 Jascajaquin rihbi ta hahbe hueonahbaan hichaquin hosannishqui. \s1 Jesus mahuati \r (Mr 15.33-41; Lc 23.44-49; Jn 19.28-30) \p \v 45 Barin manan tsahcahiya sca ta yamecahinnishqui, jatihibi mai janin. Nai pohapaque bari janon caman bahquishihpi. \v 46 Bari nai pohapaquetaiya sca ta coshin bi res Jesus yohuannishqui: \p —Elí Elí lama sabactani. Papan, Papan, ¿jahua copi min hea jenebahinain? hihcatsihqui. \p \v 47 Nincacax: \p —Elías ta quenahiqui —hihcani jano nichibo. \p \v 48 Huesti bishquihihcanahi caxon, taco quescapa bihxon, xehati cachaqui maosahxon tahua qui queonxon sananhihnixon xehamaquin. \v 49 Caibaan sca: \p —Jenehue. Jaa botoni Elías jotihiquin non tah non jiscatsihqui —hahcanquin. \p \v 50 Hahquirihbi coshin bi res quenatax sca Jesus mahuati. \p \v 51 Jaatianbi ta Papan xoboho hahan chiqueti chopa rontamehtai huaxacahinnishqui, bochiquihax naman caman, rabe teque sca janon. Mai rihbi ta mihuannishqui. Macamahnhuanbo rihbi ta caxquecahinnishqui. \v 52 Cristo hihquipish bi teehihribihi pecaho ta tsahonbo rihbi quehpemehnishqui, neateman hihni Papan baquebo yorayabi teehihribihax huenihihnatax bocani. \v 53 Jaabo ta jaa jema janin nichi bocannishqui, hihti caibaan jisnonbi. \p \v 54 Jesus mahuataiya jascapa huinotai jisish ta jano coiranai sontaro capitan hihti raquenishqui, jahuen sontarobo rihbi hihti raqueti. \p —Jaa ta Papan baque coin hihnishqui —hihcani. \p \v 55 Hochoxon rihbi ta hichaxon haibobaan coiranxon jisnishqui. Jaabaan ta Galilea mai janinhax Jesus betan jahui haibobo janishqui, pitijaxonaibo. \v 56 Huetsa ta María Magdalena janeya janishqui. Huetsa cahen María Jacobon mama, Josepan mama. Huetsa cahen Zebedeon baquebaan mama. \s1 Jesus tsahonaibo \r (Mr 15.42-47; Lc 23.50-56; Jn 19.38-42) \p \v 57 Bepi sca Arimatea jema janinhax coriquiyahpa patoro jahui, José janeya. Jesusen haxemaha nincacoinni joni. \v 58 Pilato janin caxon sca ¿Jesusen yora hean bihtimahin hahca, Pilatonen Bihhue hahquin. \v 59 Jahuen yora botonxon sca sabana pahtsacah siripan rahcoquin. \v 60 Rahcoxon boxon, tsahomehyanoxon jano jan macan manan xanqueman poquinipi janin mihinquin. Heen tsahonti janinbi tsahonpan hihxon jano Jesus mihinquin. Tsahon xehponoxon sca hihtihosi macan taranbohanxon xehpoquin. Macaman xehpobahini sca caresscai. \v 61 Jaa tsahon patax sca María Magdalena betan huetsa María manati tsahoti. \s1 Tsahon coiranai sontarobo \p \v 62 Jaton tantiti nete janon jaa nete queyotaiya sca sacerdote hapobo betan fariseobo Pilato janin bocani. \v 63 Nocoxon: \p —Hapon, hoa paranmis bihyamaparixon tah non yohuanai nincaquipiqui. Jaa tah non rahma shinanai. Quimisha neten hihquipish tah hen teehihribiyaxihqui hih ta jaipishqui. \v 64 Jaa copi yohihue, jahuen quimisha neten caman jahuen tsahon coiranahbo. Jonetax jahuen yora yometsohtax teehihrihbi ta jaipishqui —hih jahuen haxenicabo jamis, jonibo parani. Jascajaquin paranah ta jan jato paranmenopahoni mentan hashoan tiroma jatihiqui —Pilato jacanquin. \p \v 65 —Hoa cahisen, sontarobo. Jato boxon, man honanai quescajaquin jato coiranmatannahue —jato jaquin. \v 66 Caxon sca, hahan xehpoti macan boyacanquin. Boyaxon honantijaxon coiranahbo sontarobo quenimacanquin. \c 28 \s1 Jesus teehihqui \r (Mr 16.1-8; Lc 24.1-12; Jn 20.1-10) \p \v 1 Jascahipibo pecaho jaton tantiti nete huino sca jaipi quen xaba paqueti hochoma sca María Magdalena betan huetsa María cahi, tsahon jisi. \v 2 Cahiboyabi naihoh quehax Papan yonoti huesti botopaqueti jahuiya coshin bi res mai mihuani. Botopaquexon hahan xehpoti macamahnhuan taranbohanax jaa cahtsahoscai. \v 3 Jahuen yora cana bacahi quescari xabati. Jahuen chopa cahen joxo bi res joxo. \v 4 Jaa jisish ca hihti raquetax tastahihcanahax sontarobo racareneni mahuataibo quescapahax. \v 5 Haibobo nocotaiya: \p —Raqueyamanahue. Rehtepibo Jesus benahi man jahui tah hen honani. \v 6 Nenoma ta qui. Jan yohipi quescari ta teehihribihaxqui. Jano racanipibo jahuen tsahon jisi benahue. \v 7 Histon caxon sca jahuen haxenicabo yohitannahue. Hihquipish bi ta hahquiribi teehihquishqui. Mato bebohi ta Galilea main cahiqui. Jano tah man jaa jisi catihi. Mato tah hen yohiscai, jato jascajaquin yohitannahue —Papan yonotinin jato jaquin. \p \v 8 Histon sca bocani. Tsahon janinhax hishtocanahi cahi, raqueya jenimahax jahuen haxenicabo yohihi bocani. \v 9 Cahitonbi jato behchihi Jesus jahui. \p —¿Man jascabi jayamahin? —jato jaquin. Jato jascahah bi pontecahini caxon jaa bebon betihihpaquexon taxecocanquin. \p \v 10 —Raqueyamanahue. Galilea main bohábo heen huetsabo yohitannahue. Jano ta hea jisyaxihcanihqui. \s1 Yohihi sontarobo bocani \p \v 11 Jato yohihi haibobo bohiboyabi sca tsahon janinhax sontarobo rihbi bocani. Jeman caxon rahma huinotah jatihibi sacerdote hapobo yohicanquin. \v 12 Judiobaan hapobo betan tsinquixon sca jahueja sca non jatihin hihquish yohinanxon sontarobo hicha coriqui hinancanquin. \v 13 Coriqui hinanxon: \p —Non yame hoxahiya ta jahuen haxenicabo joxon jahuen yora bichincanaxqui hihnahue. \v 14 Man jascari yohuani jai chanihah noquen gobernador sinataiya tah non jaa rihbi raejatihi, mato jahuejayamanon —sontarobo jacanquin sacerdotebaan. \p \v 15 Jaa coriqui bichish sca jascari yohuani bocani, sacerdotebaan yohihah quescari. Jascari yohuannihbo copi ta rahma caman jatihibi Judea mai janin jascari yohuanchanicaniqui. \s1 Jahuen raantibo Jesusen raanai \r (Mr 16.14-18; Lc 24.36-49; Jn 20.19-23) \p \v 16 Galilea main sca ta jahuen haxenicabo bocanishqui, once joni. Jano nocoyaxahnahue Jesusen jato yohipi manan janin nococani. \v 17 Jano Jesus meraxon, hahqui raboxonen tisquihahpaquehcanquin. Jesus tah qui hih caibo janon bi jaa hin Hen tah hen honancoinyamahi hih caibo jaribihi. \v 18 Jato qui joxon sca: \p —Papan ta hea jatihibi hihbomascaiqui, naiho jai jatihibi, main jaibo jatihibi rihbi. \v 19 Jaa copi jatihibi mai janin caxon jano jaibo haxematannahue. Heen Papan janen, jahuen baquen janen rihbi, jahuen yoshin siripan janen rihbi jato nashimatannahue, heen jihuetahbo. \v 20 Jascajanahue hahquin hen mato yohipahoni joibo jatihibi jato haxemanahue, jascajahabo. Nete queyonon caman hen mato betan jascabihi jayaxihqui honannahue.