\id LUK - Capanahua NT -Peru 2008 (DBL -2013) \h LUCAS \toc1 Lucasen huishani joi siri \toc2 Lucas \toc3 Lc \mt1 LUCAS \mt2 Lucasen huishani joi siri \c 1 \s1 Teofilon honannon jan yohihi \p \v 1 Mihqui tah hen nea joi raanai, señor Teofilon. Neno jenques japahonishquin hihxon hichaxon huishati shinannihbaan bi tah hen hean sca huishaxon mia yohicatsihqui. \v 2 Cristo jomenoni jisnicahboxon ta jahuen joi yohinicabaan noque jaa joi honanmascanishqui, jaabaan jisnixon. \v 3 Min honannon hihxon tah hen hean rihbi huishapaqueti shinanai. Neateman pehocohnish rahma caman jenques jaiquin jatihibi honanquin sirijaxon tah hen huishaxon mia yohihi. \v 4 Jenquetsahpa yohuan jacoinnishquin min mian rihbi honancoinnon tah hen nea huishahi. \s1 Nashimanica baquexo picoyaxihqui \p \v 5 Judea main Herodes quiquin hapo japarihiya ta Zacarías janeya joni janishqui. Noquen Papa noque yocaxonnicah, jahuen joi haxemanicah. Abías baquebo betan teenica. Jahuen haibo ta Elisabet janeya janishqui, yocaxonnica Aaroman chiní baque. \v 6 Jaa haibo betan bebo cahen rabebi pontejaquin shinanaibo, Papan yohini joibo nincacoinaibo. Papan yononi quescabijaquin hahcaibo. Jascajati ta jaiqui hihxon Papan yohihi quescabijaxon rabebichin jahua joibi pishinmayamaquin. \v 7 Jascapahbohax bi baquejomabo. Jahuen haibo baqueyosma, yoxaboscai, jaa rihbi yosiboscai. \p \v 8-9 Hen mia yohihi quescari jaton coiranti nete nocotaiya cahen Abías baquebo Papan xobo coirani jaax bocani. Jaton tee hahqui jano Zacarías cahi. Papan xoboho hahan hininjati quetejatanhue hahca jano mapescai. \v 10 Chichoxon Zacarías huestichin quetejahiya bi ta jemanhihti janin texe jonibo tsamajaquenishqui. Quetejati hora nocotai quen jemanhihtinin tsinquijaquexon Papa yocacanquin. \v 11 Janoxon quetejati janin nihxon sca, Papan yonoti hahqui sanareneni jahui Zacaríasnen jisquin. Jahuen hininjati pataxbi nihrenenai jisquin. \v 12 Jisish rahte rahteti. Hihti raqueti. \p \v 13 —Raqueyamahue, Zacarian. Min yocacai ta Papan nincaquihqui. Min hahqui baquejaha ta miin haibaan tohoscaxon baque bihyaxihquiqui. Jaa pishca tah min Juan janeyaxihqui. \v 14 Jaa baque copi tah min jenimayaxihqui, hihti coincoini. Jan cainaiya ta hicha jonibo rihbi jenimayaxihcanihqui. \v 15 Papan jisí ta haniscaax shinanya joni sca jayaxihquiqui. Pahe xehayosma. Mae, hompa, jascapa pahebo xehayamaquin. Cainrihyamahiton bi ta Dios Yoshiman jaa hihbojayaxihquiqui. \v 16 Jaa copi ta haniscaxon jaan yohihah miin caibaan hichaxon jaton shinan ponteyaxihquiqui, jaton Papa Dios qui hinamehxon. \v 17 Jahuen hihbo bebohi ta miin baque nihyaxihquiqui. Elías yamanicaton coshi shinanya ta nihyaxihquiqui. Jahuen yoshin siri Papan Elías hinanni quescajaquin rihbi ta jaa rihbi hinanah jaaya nihyaxihquiqui, jonibo shinan hinanbonahi nichi. Jaton baquebohon shinanahbo jato shinan hinanquin. Hihti sirijaquin shinan sca jaábo nincayosmabo yohibonaquin. Jaton Hihbo nincacatsihquibo jaábo hihxon ta jato yohibonayaxihquiqui —hahquin Papan yonotinin. \p \v 18 Jascari Papan yonoti yohuani jaiya: \p —¿Min hihcoinai hen honannon, jahua min hea jismatihin? Jise. Hea tah hen yosiboscai. Heen haibo rihbi yoxaboscai —hahquin Zacaríasnen. \p \v 19 Jaatian sca: \p —Hea tah hen Gabriel qui, noquen Papa Dios bebon nihnicah. Yohitanhue hea Papan jaah tah hen mia yohihi jahui. Jaa copi tah hen mia joi siri yohihi. \v 20 Hen mia yohihah nincahue. Joyo sca tah min jatihi. Hen mia yohihi nocoyaxahnon caman tah min yohuantimacahinscatihi, hen yohihah bi hihcoinai shinanyamahax. Hen mia yohihi quescabi ta jayaxihquiqui, jahuen nete nocotaiya —hihqui Papan yonoti. \p \v 21 Zacarías piconon caman jaa manati jemanhihtinin jonibo nichi. Papan xoboho jan basihiya rahtecani. \v 22 Jaatian sca picoscai. Picotax bi joyoscai, Jascabi yohuantimacahinxon behantanresquin. Jan behantan behantanaiya ta chichoxon Papan jismaha jan jahuara jisbenanai honanscacannishqui. \p \v 23 Jaa pecaho sca jahuen xobon cati nete nocoscaiya jahuen xobon caresscai. \v 24 Jahuen xobon jan nocotipi pecaho hahbetan hihquish jahuen haibo Elisabet tohoscai. Tohoxon bi pichca hoxne jahuen toho paxajaquin jisyamahabo. Tsoabi yohiyamaquin. \v 25 Papan ta hea hahxonihqui. Jonibo tocan hen hihtimahyamascanon ta jaa queenai tianbi hea hahxonihqui, hihqui. \s1 Jesus cainyaxihqui \p \v 26 Jan Elisabet yohiho seis hoxne sca ta Nazaret janeya jema janin sca Papan yonoti canishqui, Papan raanah. Gabriel janeya, Papan yonoti. \v 27 Jano cahax huesti haibo qui nocoti cahi. María janeya haibo. Bebaan honanahma. Jaa bihyaxihqui joni ta José janishqui, Davidinin chini baque. \v 28 Nocoxon sca Papan yonotinin yohiquin: \p —¿Min jascabi jayamahin, haibon? Mia ta noquen Hihbaan shinanihqui. Mihbetanbi ta hihquiqui —hahquin. \p \v 29 Jan jascahah, haibo rahte rahteti. Jan jascarai jahua hihcatsihquiquin hihqui, jahuen jointi chicho res. \v 30 Rahtetaiton sca: \p —Raqueyamahue, Marian, noquen Papa ta mihon jenimahiqui. \v 31 Jise. Min tah min tohoscayaxihqui. Bebo baque bihxon sca tah min jaa Jesus janeyaxihqui. \v 32 Jaa ta shinanya joni hihyaxihquiqui. Papa naihoh quehaton baque tah qui hih ta jayaxihcanihqui. Jahuen xohta yamanica Davidinin jihuetahbo ta Papa Diosen jaa hinanyaxihquiqui, \v 33 queyotaxma jan jascabi sca judiobaan quiquin hapo hihnon —hahquin Papan yonotinin. \p \v 34 Jascahah Marian yocaquin: \p —¿Jenquetsahaxon hen heen bene yamahi bi hen baque bihtihin? —hahquin. \p \v 35 Jaatian sca: \p —Dios Yoshiman ta mia hihbojahiqui. Papan coshi shinaman ta mia coiraniqui. Jaa copi ta min bihyaxihqui baque yohihi, Jaa ta Papan baque qui, Diosen baque, hihyaxihcanihqui. \v 36 Jise. Miin tsabe Elisabet rihbi ta yoxabohax bi tohoyascai qui. Baquejoma hihpahonish bi ta jahuen seis hoxne tohoya sca jaiqui. \v 37 Papan ta jatihibijati hahtipahiqui —María jaquin Papan yonotinin. \p \v 38 Jascahah: \p —Hea tah hen qui, hih ca hen jai sen, heen Hihbaan jihuetah. Min hea yohihah quescajaquin jan hea janon —hahquin Marian. Jaatian Papan yonoti caresscai. \s1 Elisabet jisi María cahi \p \v 39 Papan yonoti jascaripi pecaho Judea main sca histon cacatsihquish María caresscai. Mahchibo jano jaiton cahi, jan honanai jema janin nocoti cahi. \v 40 Nocotax sca Zacarían xoboho mapeti. Min jascabi jayamahin, tsaben hahquin Elisabet hicotanquin. \v 41 Min jascabi jayamahin tsaben hahcai betan bi jahuen xahquin janin jahuen baquexo tehquexihtani Elisabetnin honanquin. Dios yoshiman hihbojaha sca Elisabet coshin yohuani: \p \v 42 —Hihti hahxon ta noquen Papan mia jaiqui. Miin xahquin janin jai baquexo ta jaan mia hahxoniqui. \v 43 ¿Hea jahua que ma bi min heen hihbaan mama hihquish min hehqui jahuin? \v 44 Hihcoin tah hen jai. Jise, min hea yohihi hen nincacai betan bi ta coincoinax heen xahquinhoh quehax heen baquexo tehquexihtanaxqui. \v 45 Noquen Papan mia hinantijaxon yohihipi nincacoinax tah min hihti jenimascatihi —hahquin Elisabetnin. \p \v 46 María sca noquen Papa qui siripi yohuani: \q1 Mia tah min hihti siri qui, Papan, hih tah hen jai, heen jointiboyabi. \q1 \v 47 Noquen Papa ta hea jihuemanicah qui. Jahan tah hen hihti jenimahi hih tah hen jai noquen Papa yohihi. \q1 \v 48 Jahuen hina pishca res hen hihqui bi ta hehon shinanihqui. Hehon shinanxon jan hahxonai copi ta jayaxihquibo yohuancoinsca jayaxihcanihqui. Papan ta jaa hahxonnishqui hih ta jayaxihcanihqui hea yohihi. \q1 \v 49 Jahuen coshi shinaman ta hea hihti hahxonihqui. Jaa ta Papa Dios coin qui. \q1 \v 50 Jan yohihi quescabijaquin non hahcaiboya ta noquehon jascabijaquin Papan shinanihqui. \q1 \v 51 Jahuen mequen siripan hahxonquin ta jahuen coshi noque jismahiqui. Nincayosmabo ta jaan rabinmahiqui. \q1 \v 52 Hani quiquin hapobo namanjaxon ta jaton yohuanbo jato jenebahinmahiqui. Jahuaborabojomabo rihbi ta mehehiqui, hihti meyayahpa quescapahbo sca jaábo. \q1 \v 53 Pihan hihquibo rohahihriscanon jato piti siribo pimaxon bi ta hicha jahuequiyahpabo picatsihcanahabo jato camahiqui. \q1 \v 54 Israeli baquebo hahxontijanixon ta jan yohini quescabijaquin noque yanapaniqui, noque jahuen jonibo quen. \q1 \v 55 Abraham yohinixon ta noquen xohtabo rihbi sca hahxontijanixon jan yohini quescabijaquin hahxonscaiqui, jascabi sca janon \m hihqui María. \p \v 56 Elisabet janin cahen quimisha hoxnebo sca María jihueti. Janohax res sca jahuen xobon caribiscai. \s1 Nashimanica caini \p \v 57 Jan cahipi cahchiqui sca jahuen tsaben jahuen baque bihresscaquin, bebo baque pishca. Bichish, hihti jenimahi. \v 58 Hahbe jihuetaibo betan jahuen jenabo rihbi jenimacani. Hahan shinanxon ta noquen Hihbaan hihti hahxonihqui, hihcani. \v 59 Huesti semana huinoscaax jaya jahuen mama, jahuen papa cahi, jahuen jane huishamahi. Janoxon honantijati janin caxon, hahan judiobaan honantijahahbo hihxon jaton baquexo jismaquin. Janohahbaan sca: \p —¿Jahuen papan janeya janon non Zacarías huishatihin? —hahcanquin. \p \v 60 —Hahyamaquin rahan. Jahuen jane ta Juan qui —hihqui jahuen mama. \p \v 61 —Jaa janeya ta miin jenabo yamahihqui, tsoabi —hahscacanquin. \p \v 62 Jaatian sca jahuen papa cohantanquin yocacanquin: \p —¿Mian min jahua janecatsihquin? \p \v 63 Jahuen papan sca huishaquin hahcajaquin tabla pishca yocaxon bihxon, hahqui huishaquin. Jahuen jane ta Juan qui hahquin huishaquin. Rahte rahtescacani, jan huishahi jane jisish. \v 64 Jaatianbi jahuen jana choyocahinax Zacarías yohuanscai. \p —Hahxon tah min hea jai, Papan —hihscai. \v 65 Jan yohuanscai nincacax, jaton hahbe jihuetaibo rahte rahtescai. Jenquetsahax jahuen baquexo jaresscaiquin hihquish janohahbo yohuan chanicanahiboya sca Judea mahchi janinbo jihuetaibo jaya res yohuan yohuancani. \v 66 Chanihibo nincaxon shinancanquin: Hahan Papan shinanai baque tah qui, Jenquetsahpa joni jaa jayaxihquiquin, hihxon shinan shinancanquin. \s1 Zacarías yohuanni \p \v 67 Dios Yoshiman hihbojaha jahuen papa yohuanai joi rihbi nincascacanquin. Jaa Zacarías yohuanni ta nesca qui: \q1 \v 68 Hahxon tah min noque jai, Papan. Non tiromabohi copi noque casticanquin mahuamatihi bi tah min noquehon shinanxon hahqui paxacahuanti joni noque hinanscai. \q1 \v 69-70 Neateman miin joi yohinicaton janan min yohuanni quescabihi tah min rahma jai. Davidinin chini baque tah min noque hinanai, quiquin hapoxon noque jihuemahi jan jayaxahnnon tah min noque hinanai. \q1 \v 71 Noquen rahuibaan noque hihbojapanan ta jaan noque xahbanjamayaxihquiqui. Noque jistahihmahibo jatihibi ta jaan pantetihiqui, noque jahuejayamascaábo. \q1 \v 72 Noquen xohtabohon shinanxon min jato hahxontijani quescabijaquin tah min noque hahxonscai, Papan. Min jato yohini quescabijaquin tah min noque hahxonscai. \q1 \v 73-74 Jaton rahuibo qui hen jato xahbanjamahah ta raquexonma sca miin chini baquebaan hea teexonyaxihquiqui hah tah min noquen xohta Abraham janiqui, Papan, noque yohiquin. \q1 \v 75 Jaa yohicoinnixon tah min noque hahxoncoinscai, Papan. Sirijaquin shinanhahnan sca non janon. Tiroma shinanjomabo non jihueti hahtipahscanon. Mahuanoxon caman non jascabi sca mia shinanhahnan jihuenon tah min noque hahxonai, Papan \m Papa Dios jaxon, jahuen baquexo rihbi sca Zacaríasnen yohiquin: \q1 \v 76 Naihoh queha Papan joi yohinica ta mia hihtihi, baquexon. Noquen Hihbo beboxoni tah min nihyaxihqui, jonibo yohiquin shinan hinanbonaquin. Noquen Hihbo nincati shinan jato hinanbonaquin. \q1 \v 77 Jatohon shinanxon noquen Papan jaton hohcha sohuaxona jahuen baquebo sca jihuenon tah min jato honanmabonayaxihqui. \q1 \v 78 Noque jisí noque qui botopaquexon ta Xaba Hihbaan noque xabajayaxihquiqui. \q1 \v 79 Bahquish chian jihuetaibo ta xabajaxonyaxihquiqui. Mahuati qui raqueti jihuetaibo ta xabajaxontihiqui, hahan jihueti bahin sca nichíbo \m hihqui Zacarías. \p \v 80 Jascapa cainnish cahen jahuen baque hanicahuani. Jahuen shinan caícanahi. Jahuen Hihbaan joi yohiti nete janon caman cahchiho res nichi jihueti. \c 2 \s1 Jesus cainai \r (Mt 1.18-25) \p \v 1 Jaatian ta Cesaro Agostonen jahuen jonibo yohinishqui, jatihibi jonibaan jane huishapaquehahbo. \v 2 Jascajati jan yohimenoni tah qui, Siria main Cirino jaton tininti hihpahoni tian. \v 3 Cesaronen jascajaquin yonohah ta jaton jemabo janin jatihibi jonibo bocannishqui, jaton jane huishahahbo. \v 4 Galilea mai janinhax José rihbi cahi, Nazaret jema janinhaxbi. Judea main cahax, jahuen xohta Davidinin jema janin nocoti cahi. Jaa jema ta Belen janeya qui. Davidinin chini baquehax copi ta jano canishqui. \v 5 Tohoyascai jahuen haibo hihyaxihqui ta María hahbetanbi canishqui. Jaan jaa bihyaxihqui copi jahuen jane rihbi jahuen benenahyabi huishahbo. \v 6 Jano nocoxon Marian jahuen baque jan bihnoxihqui honanscaquin. \v 7 Jano jai xobo bocho rahsi jaiya jahuenrahnon hoxatimahiya ganado xobohoxon sca jahuen bihmenohi baquexo bihxon, chopan rahcoxon, vacan piti racanxonti janin racanquin. \s1 Carnero coirannicahbo qui Papan yonotibo cainai \p \v 8 Jaatian rihbi ta jaa maibo janin carnero coirannicahbo janishqui. Jaton xobo hochó copi ta pastochianxon jaton carnerobo coiranshinacannishqui. \v 9 Yame coiranaiton jato qui Papan yonoti cainquihrani. Papan xaba rihbi jato janin xabarenenaiya rahte rahtecani. \p \v 10 —Raqueyamanahue. Joi siri mato yohihi tah hen jahui, jatihibichin nincacax jenimahabo. \v 11 Nea netenbi ta Davidinin jema janinxon huesti haibaan jahuen baque bichishqui, mato jihuemanica coin noquen Hihbo Cristo. \v 12 Hahan honanti sca tah hen mato yohihi: chopan rahcohah vacan piti racanxonti janin racatai tah man jaa meratihi. Jistannahue —hahquin Papan yonotinin. \p \v 13 Jaatian sca hahchonquihrani hicha Papan yonotibo sanareneni. Papa qui yohuani siricani. \q1 \v 14 Noquen naihoh queha Papa ta hihti coshi shinanya qui. Nai nequebihahbohon hihti shinanxon ta hahan sirijaquin shinanti shinan jato hinanihqui, hihcani. \p \v 15 Papan yonotibo naihoh boresscaiboya sca carnero coirannicahbo yohinancani: \p —Noquen Hihbaan noque honanmaha jisnon bonahue. Belen janin canon bonahue —hihcani. \p \v 16 Bishquihihcanahax sca nocoxon Maríaya José meracanquin. Jisíbo bi vacan piti racanxonti janin baquexo racati. \v 17 Honanscaax janohax joquin sca Papan yonotinin noque yohihah tah non jistanai, hihxon sca jatihibi jonibo yohibenacanquin. \v 18 Yohihahbo jatihibi rahtecani. Coirannicahbo yohuanai joi jahua hihcatsihquiquin hihcani, rahtetax. \v 19 Rahtetaibaan bi María rahteyamahi. Jaan cahen jahuen jointinin shinanresquin, chanihibo joibo shinanquin. \v 20 Jaatian sca coirannicahbo jaton pasto janin nocorihbicani. Noquen Hihbo ta coshi shinanya qui hihcani. \p —Min noque yohihipi jatihibi tah non jistanahqui, Papan. Min noque yohihipi quescabi tah qui. Hahxon tah min noque jai —hihcani. \s1 Jesus baquexo jismahibo \p \v 21 Jan cainipi huesti semanan sca honantijamaxon Jesus janecanquin. Jahuen maman xahquinho jahuabi nanéyamaparihiya, Jaa tah man Jesus janeyaxihqui, Papan yonotinin jato jaho quescabijaquin janescacanquin, Jesus janeya janon. \p \v 22 Man baquexo janeho huesti hoxne senennon caman tah man Papan xobo qui samatihi hahquin ta Moisesnin huishanishqui. Jaa copi jascajacanquin. Jahuen hoxne senenscaiya Papa hinani sca baquexoya bocani, Jerusalen janin. \v 23 Papan joi janin ta jascajati huisha jaiqui: Jahuen maman bihmenoho bebo baque jatihibi yohihi tah man Papanah ta qui hih man jatihi, Papa hinani. \v 24 Huetsa rihbi ta jaiqui, Papan huishamani: Haibaan baquexo bichipi copi rabe nobex hinanyamaxon rabe coma pishca mohitahpa noquen Papa Dios hinanxon rehtexonquin, hihqui jaa huisha. \p \v 25 Jascajati joi copi Jerusalen janin bocani. Jaatian rihbi ta Jerusalen janin Simon janeya joni janishqui. Pontejaquin shinanai joni. Noquen Papahon shinanai joni. Noque jahuen jonibohon shinanxon noque jihuemanica Papan raantihi honancoinax manatai joni. Jaa hihbojaxon ta Dios Yoshiman honanmanishqui. \v 26 Papan raanai joni jisishma mahuati tah min jatimahi, hahquin Dios Yoshiman. \v 27 Papan xoboho sca Dios Yoshiman hihuehah Simon nocoti. Jaatianbi jano Papan huishamani joi jai quescabijahi Jesusen papa betan jahuen mama rihbi jahui, Jesus hihuehi. \v 28 Jaya mapetaiton sca jaton baquexo bichinxon Simoman hicotanquin. Chihtoxon noquen Papa yohiquin. \q1 \v 29 Hihti sirijaquin sca tah hen shinanai, Hihbon. Hea yohinihxon tah min jaabijahi. Mihqui caresscanoxahnpan. \q1 \v 30 Min raanai noque jihuemanicah tah hen jisresscai, Papan. \q1 \v 31 Jatihixonbi jisíbo hihxon tah min raanscai. \q1 \v 32 Mia honanyamapahonihxon bi ta nea baque copi noquen nahuabaan rihbi mia honanscatihiqui. Noquen caibo rihbi ta miin joniboxon nea jisish hihti siribohi yohuanyaxihcanihqui, Papan \m hihqui Simon. \p \v 33 Jaton baquexo yohihi Simon jascaraiya jahuen papa betan jahuen mama rahteti. Rahtetaiboya: \p \v 34 —Noquen Papan ta matohon shinanihqui —hihxon, baquexon mama bejisahnan sca, jahuen baquexo yohihi yohuani— Jise. Nea copi ta hicha noquen caibo jascabi behnoti sca jaticaniqui. Hicha rihbi ta nea copi jascabi sca jihuetihiqui. Hahqui ta caibo rihbi tiromahi yohuanyaxihquiqui. Noquen Papa hahan honantihi bi tiromabohi yohuani. \v 35 Jonibo jenquetsahpa shinanyahpabohin non honannon ta neatohon noque yohiyaxihquiqui. Mian rihbi tan min jointi machexehxon masa shinanyaxihqui —hihqui Simon. \p \v 36 Jano rihbi ta huesti haibo janishqui, Ana janeya. Fanuelnin baque, Aserin chini baque. Papan shinanmahah yohuannica haibo. Xontacohax jahuen bene betan siete bari jihuenish bi jahuen bene mahuataiya yononma sca banenish yoxaboscai. \v 37 Ochenta y cuatro bari jai bi sca yoxabohax bi Papan xoboho nihxon bariyahpan, yame rihbi piti tenehahnan Papa yocaquin. \v 38 Simon betan nichibo merahax: \p —Hahxon tah min noque jai, Papan. Jaa jisish tah hen hihti jenimahi —hihqui haibo. Jerusalen janin jihuetaibo sca yohihi cahi. Papan jihuemanica jopahinon hihquish manataibo jatihibi sca ta yohinishqui, Jaa ta jaresscaiqui, hahquin. \s1 Nazaret janin boribihibo \p \v 39 Jaatian sca Papan yohinih quescabijaquin queyohax Galilea main sca cahi Jesusen mama betan jahuen papa caribihi. Cahipish Nazaret jema janin jaton xobon nocorihbiscacani. \v 40 Jano jihuenish sca jaton baque haniscaax coshiscai. Hihti honan. Hahan Papan hihti shinanai joni. \s1 Papan xoboho Jesus nocotai \p \v 41 Jatihibi bari tian ta Jerusalen janin jahuen mama betan jahuen papa capahonishqui. Pascua fiesta tian jano fiesta huinoti bocani. \v 42 Doce bari Jesus jaiya sca jaabo hihpahoni quescari fiesta huinoti jano bocani. Jaa rihbi jato betan cahi. \v 43 Fiesta queyoscaiya sca jaton xoboho jonoxon beribicani. Jema janin jaton baque banetai bi honanaxma jahuen papabo joribicani. \v 44 Jahuen chahibo betan jaa rihbi jahui shinanax nihbahinahi becani. Bepi sca jaton baque yamajaxon jato betan jahuibo janin sca benacanquin. Jaton jenabo yocacah bi yamahi. \v 45 Benacasquimahax sca Jerusalen janin benahi boribicani, rabebi. \p \v 46 Jano quimisha neten benacasquimacanquin. Benabonaxon sca Papan xoboho haxemanicahbo betan jaa tsahotai meracanquin. Haxemanicahbo yohuanai nincanoxon, jano jaa tsahotai merascacanquin. Hashoan honancatsihquin jato yocarihbiquin. Jato betan yohinani tsahotai. \v 47 Jan honanxon yohuanquihna haxemanicahbo rahteti. Nincaqui jano tsahotaibo rihbi rahteti. \v 48 Papan xobo janin jahuen haxemanicahbo yohuanquihnaiton merahax jaabo rabe rihbi rahte rahteti. \p —¿Jenquetsahpahin min noque betan cayamahipiquin, baquen? ¿Min honanyamahin? Masa shinanhahnan tah non mia benacasquimahipiqui —hahquin jahuen maman. \p \v 49 —¿Jahua copi man hea benarahsihin, maman? ¿Heen Papan teebo jisti hea jai man honanyamahin? —jato jaquin. \v 50 Jascajaha bi jan yohihi jahua hihcatsihquiquin honanyamacanquin. \p \v 51 Jaatian sca Nazaret janin jato betan caresscai. Nococani. Jano jihuescacani. Jahuen papan, jahuen maman yohihah quescabijaquin hahquin. Hicha bari huinoscai bi hen huishaxon mia yohihi jatihibi jahuen maman shinanpariquin. \v 52 Jano jihuetax ta Jesus haninishqui. Jahuen shinan rihbi caicanahi. Jano jaibaan jisí ta siri joni jaa janishqui. Papan jisí siririhbihi. \c 3 \s1 Nihi naman mehax Juan yohuanai \r (Mt 3.1-12; Mr 1.1-8; Jn 1.19-28) \p \v 1 Jasca sca janíbaan ta huetsa quiquin hapo jaresscanishqui, Tiberio janeya. Quince bari sca jaa jaton hapo jaiya cahen jonibo jisxonnicah rihbi jai, jahuen gobernadorbo. Judea main jahuen gobernador ta Poncio Pilato janeya janishqui. Jaatian rihbi ta Galilea main Herodes haponishqui. Herodesnin huetsa Felipe ta Iturea main sca haponishqui. Traconite janinbo rihbi jahuen mai, jaa hihboti. Janohax ta Abilinia janinbo Lisaniasnen hihboti janishqui. \v 2 Anas betan Caifas rihbi ta judiobaan quiquin yohuan hihbobo janishqui. Jaabo rahsi hapobo jaiya sca ta jano tsoa jihueyamahi janin jihuexon noquen Papa yohuanai Juaman nincanishqui. Jaa Juan cahen Zacaríasnen baque. Papa yohuanai nincacax jaa joi yohihi sca nichi. \v 3 Jordan huean janinbo sca nihnichi. Quetanhihnibahinxon quetanpaquebahinrihbiquin. Yohibonahi nichi. \p —Noquen Papan maton hohcha sohuanon shinan siri sca bihnahue. Shinan behnayahpa man jaiya hen mato nashimanon benahue —Juaman jaquin yohibonaquin. \v 4 Isaíasnen rihbi ta Papan joi yohinicaxon jaa yohihi neateman huishanishqui. \q1 Jano tsoa jihueyamahi janin tah hen quenahi: Noquen Hihbo hahan jonon bahixonnahue. Pontequin bahixonquin. \q1 \v 5 Mai xanquen jatihibi tah man bochojabonatihi. Mahchi jatihibi rihbi tah man mapaquin mispanjabahintihi. Mayabo rihbi tah man pontetihi. Xanquen xanquenaibo rihbi sirijabonaquin. \q1 \v 6 Jaatian ta Papan raanah jihuemanica joresscai jatihibi jonibaan jisyaxihquiqui \m hah ta Isaíasnen janishqui huishaquin. \p \v 7 Isaíasnen jascajani copi ta nashimamahi behibo Juaman yohinishqui: \p —Papan ta mato casticantihiqui. ¿Tsoan mato Papan mato castanmis yohihah man neno jabaquihrani jahuin, rono papayahpabon? \v 8 Maton shinan pontejacoinax siri shinanya sca jihuenahue hih ca hen jai sen, maton shinan honanahbo. Noquen Papa ta Abraham qui hihyamarihbinahue. Nea macanbo ta Papan jonijati hahtipahiqui, Abrahanen baquebo sca janon, hahan Papa jenimahibo sca janon. \v 9 Jihui reranoxon hahcajaquin ta jahuen yami bihxon Papan tarescaiqui. Siri bimijomabo tarexon cohaquin hahcajaquin ta tiroma shinanyahpabo Papan casticanscaiqui. Shinannahue —jato jaquin. \v 10 Jascahah yocascacanquin. \p —¿Hicon nan? ¿Jahueja sca non jatihin? \p \v 11 Yocacahbo sca jato yohiquin: \p —Rabe cotonyahpaxon cotonjoma joni huesti hinannahue. Pitiyahpaxon, jascajaquin rihbi pitijoma joni hinannahue jan pinon —jato jaquin. \p \v 12 Jaatian sca coriqui cobranaibo rihbi becani. Jaan jato hihquimatanquin nashimanon hihquish becani. Nocoxon sca yocacanquin: \p —¿Noquen non jahuejatihin? —hahcanquin. \p \v 13 —Hapon mato yohihi tihi res cobrannahue. Man mahuinmamis —jato jaquin. \p \v 14 Sontarobaan rihbi sca yocaquin. \p —Noque rihbi sca yohihue. Sontaroxon non jenquetsahatihin —hahcanquin. —Man tah man tsoabi tahtijaxon jahuabi bichintimahi. Quesaxon bichintimarihbihi. Maton hapobaan mato copijahi res bihxon jaa res bihti shinannahue —jato jaquin. \p \v 15 Juaman jascajahiya manahihti quenichibo shinamehti: \p —Jaa tsi ra Papan caisai joni quin —hihcani, Juan yohihi jaton jointinin shinamehti. \v 16 Jascaraiboya: \p —Hean hen mato jenen nashimahi bi ta hea mentan hashoan coshi joni jahuiqui. Ni jahuen sapato risbi pecaxonti tah hen senenyamahi jaa hihti siri copi. Jaan ta jahuen yoshin siri mato hinantihiqui chihi rihbi mato maracanquin. \v 17 Chishpo nihuen potanon hihxon bero romishin potaquin hahcajaquin ta Papan xecoscaiqui. Bero rahsi tsamatai tsinquixon sca jahuen bexojati janin niaxon bi ta nocayosma chihin chishpo mapojayaxihquiqui —jato jaquin. \p \v 18 Jascapahbo joibo ta jato hicha yohinishqui, nincacoinahbo. Joi siri jato nincamaquin. \v 19 Siri joibo jan yohihi que bi ta quiquin hapoxon Herodesnin bihmaxon sipo xoboho Juan tsahonnishqui. Jascatimahi bi tah min miin huetsan haibo betanbi hihqui, Juaman jaho copi Herodesnin jaa sipo xoboho tsahonquin. Jatihibi jan tiromajaquin hahni Juaman yohiho copi rihbi sipo xoboho tsahonquin. \v 20 Hihti tiromaxon bi ta hashoan sca tiromajaquin Herodesnin Juan bihnishqui. \s1 Juaman Jesus nashimahi \r (Mt 3.13-17; Mr 1.9-11) \p \v 21 Jaabi, sipo xoboho Herodesnin jaa tsahonyaxahnon ta Juaman jato nashimapahonishqui, jato nashimanon hihquish hahqui nocotaibo. Jascapahbo nashimaxon ta Jesus rihbi nashimanishqui. Nashimaha ta noquen Papa yocanishqui. Yocacahnan, nai quehpemehtai jisquin. \v 22 Jaton jisnonbi sca naihoh quehax nobex quescapah botopaqueti jahui jisquin. Naihoh quehax yohuanairihbi nincacanquin. —Mia tah min jahan hen queenai heen baque qui. Mihon tah hen hihti jenimahi —hihqui. \s1 Jesucriston xohtabo \r (Mt 1.1-17) \p \v 23 Jaa pecaho ta joi siri yohibonahi sca Jesus nihnishqui, treinta bari jaax. Jonibaan jisí cahen jaa Josepan baque. Jahuen chahita cahen Helí. \v 24 Helí sca cahen Mataten baque. Matat cahen Levin baque. Leví cahen Melquin baque. Melqui cahen Janan baque. Jana cahen Josepan baque. \v 25 José cahen Matatiasnen baque. Matatias cahen Amosen baque. Amos cahen Nahuman baque. Nahum cahen Eslin baque. Esli cahen Nagainin baque. \v 26 Nagaí cahen Maaten baque. Maat cahen Matatiasnen baque. Matatias cahen Semeinin baque. Semei cahen Josepan baque. José cahen Judapan baque. \v 27 Judá cahen Joananen baque. Joana cahen Resan baque. Resa cahen Zorobabelnin baque. Zorobabel cahen Salatielnin baque. Salatiel cahen Nerin baque. \v 28 Neri cahen Melquin baque. Melqui cahen Adin baque. Adi cahen Cosamam baque. Cosam cahen Elmodamen baque. Elmodam cahen Erin baque. \v 29 Er cahen Josuepan baque. Josué cahen Eliezernin baque. Eliezer cahen Joriman baque. Jorim cahen Matatinin baque. Matat cahen Levin baque. \v 30 Leví cahen Simeonen baque. Simeon cahen Judapan baque. Judá cahen Josepan baque. José cahen Jonaman baque. Jonan cahen Eliaquim baque. \v 31 Eliaquim cahen Meleanen baque. Melea cahen Mainanen baque. Mainan cahen Matatanen baque. Matata cahen Nataman baque. Natan cahen Davidinin baque. \v 32 David cahen Isaipan baque. Isaí cahen Obedin baque. Obed cahen Boozen baque. Booz cahen Salmonen baque. Salmon cahen Naasonen baque. \v 33 Naason cahen Aminadab baque. Aminadab cahen Adminen baque. Admin cahen Arnin baque. Arni cahen Esroman baque. Esrom cahen Faresen baque. Fares cahen Judapan baque. \v 34 Judá cahen Jacobon baque. Jacobo cahen Isaaquen baque. Isaaque cahen Abrahanen baque. Abraham cahen Tarepan baque. Taré cahen Nacoren baque. \v 35 Nacor cahen Seruquen baque. Seruque cahen Ragaunen baque. Ragau cahen Peleg baque. Peleg cahen Eberin baque. Eber cahen Salan baque. \v 36 Sala cahen Cainanen baque. Cainan cahen Arfaxad baque. Arfaxad cahen Seemin baque. Seem cahen Noeman baque. Noem cahen Lamequen baque. \v 37 Lamec cahen Matusalenen baque. Matusalé cahen Enoquen baque. Enoc cahen Jaretan baque. Jaret cahen Mahalalelnin baque. Mahalalel cahen Cainanen baque. \v 38 Cainan cahen Enosen baque. Enos cahen Setin baque. Set cahen Adaman baque. Adam cahen Papa Diosen baque. \c 4 \s1 Tiroma yoshiman Jesus tanahi \r (Mt 4.1-11; Mr 1.12-13) \p \v 1 Dios Yoshiman shinanyahpahax sca Jordan huean janinhax Jesus cahi. Cahi, Dios Yoshiman jano cahue hahca, jano tsoa jaitonma sca cahi. \v 2 Cuarenta neten jano nihnixon bi ta jahuabi piyamanishqui. Tiroma yoshiman sca ta hohchamacatsihquin tana tananishqui. Jahuen cuarenta neten sca hihti picatsih sca jaiya sca Satanasnen tanarihbiquin. \p \v 3 —Papa Diosen baquexon, toa macan yohihue, piticahinscanon —hahquin. \p \v 4 Jascajaha: \p —Piti res jaax jihuetima tah man jai hah ta Papan janishqui huishamaquin —hahquin Jesusen. \p \v 5 Jaatian sca queya maniquihnxon bochiquixon sca jatihibi mai janin jai jemabo Satanasnen jismarenenquin. \p \v 6 —Hoa jatihibi ta Papan hea hinannishqui. Queenxon tah hen mia hinantihi, mian sca jato hihbojanon. Jaton jahuabora jatihibi mina sca hihnon. \v 7 Hea bebon min miin raboxonen nichish betihihpaquexon yocacah tah hen mia hinantihi —hahquin Satanasnen. \p \v 8 Jascahah: \p —Miin Papa Dios huesti tah min yocatihi, jaa huesti qui tah min betihihpaquetihi hih ta Papa jaiqui jahuen huisha joi janin —hahquin Jesusen sca. \p \v 9 Jaatian Jerusalen janin sca Satanasnen hioquin. Jano sca Papan xobo pemacanya Jesus penimaxon: \p —Papa Diosen baque hihquish nenohax cayahue. \v 10 Jahuen yonotibo ta Papan yohitihiqui, mia coiranabo hih ta jaiqui Papan huishani janin. Cayahue. \v 11 Jahuen mequeman ta mia bihtihiqui, macan qui min joxcorohyamanon hih ta jaribinishqui jahuen quirica janin —hahquin Satanasnen. \p \v 12 Jascahah bi: \p —Hea cahra hahxoncointihiquin, tanapan hihxon, Miin Hihbo Dios tanayamahue hah ta Papan janishqui —hahscaquin Jesusen. \p \v 13 Satanasnen hohchamacatsihquin bi jenquetsahaxon bi hohchamatimahiya sca Jesus jenebahini caresscai, joribiyaxahpan hihquish. \s1 Galilea mainxon Jesusen yohimenohi \r (Mt 4.12-17; Mr 1.14-15) \p \v 14 Jaatian Jesus rihbi joresscai. Dios Yoshiman coshi hinanah, Galilea main sca cahi jahui. Nocotaiya, Papan coshiyahpa ta jaa qui hihqui jano jihuetaibo sca yohuan chanicanahi bocani jatihibi janin. \v 15 Jaton tsinquiti xoboho mapexon ta jato haxemapahonishqui. Jan yohihi nincacax, nea ta Papan raanai joni qui hihscacani. \s1 Nazaret jema janin Jesus nocotai \r (Mt 13.53-58; Mr 6.1-6) \p \v 16 Jaa pecaho Nazaret jema janin sca Jesus nocoti cahi, janohax jan hanini janin sca nocoti. Jan japahoni quesca sca tantiti neten jaton tsinquiti xobo janin jato betan tsinquiti cahi. \v 17 Tsinquitaibaan sca noque nincamarohahue hahxon Isaiasnen huishani quirica hinancanquin. Jato nincamanoxon sca nihxon quirica quehpenxon jano nea joi jai benaxon jato nincamaquin. \q1 \v 18 Dios yoshiman ta hea hihquihiniqui. Jahuajomabo joi siri hen yohinon ta hea caisnishqui. Caisnixon ta hea raannishqui, hinábo hen piconon hináboma sca jaábo. Benchebo rihbi hen yohinon ta hea raannishqui hahquirihbi jisti hahtipahabo. Tiroma hihboyahpabo hen piconon ta hea raanishqui, hinábomascanon. \q1 \v 19 Papan jisí ta rahma jahuen joi siri nincamaha hihti siri qui \m hahquin jato nincamaquin. \p \v 20 Jascajaquin nincamaxon jahuen quirica xehpoxon quirica coiranxonnica hinanrihbihax tsahopaque sca jai. Tsahotaiya jaa bejisi manacani. \v 21 Jaatian sca: \p —Nea hen mato nincamaha joi ta rahma maton nincanonbi jascacoinscaiqui, Papan yohini quesca sca —jato jaquin. \p \v 22 Jan yohihah nincaquin sirijahax rahte rahtescacani. Papan noque hahxoncoinai joi ta noque nincamahaxqui hihquish rahte rahtecani. Jaatian sca shinanax: \p —Nea Josepan baquema quin —hihscacani. \p \v 23 Jascari yohuananaiboya: \p —Hea rah tah man jatihixonbi hea nescajaquin yohiyaxihqui. Rahomehhue, rahonnican hah ra tah man hea jayaxihqui. Capernaum jema janinxon roqui miin coshiyaxon min jato jenquetsaja ra jaxonipi. Neno miin mainxon sca noque jascajaxonhue hah tah man hea jaribitihi —jato jaquin. \p \v 24 Jato jascajaxon jato hihti yohiscaquin: \p —Jaabi tah hen mato yohicoinai. Jahuen main cahiton ta Papan joi yohinica jahuen caibaan sirijaquin bihtimahiqui. \v 25 Hihcoinja tah hen mato jai. Elías yamanica jihueni tian ta basi hoi paqueyamanishqui, quimisha bari seis hoxnerihbi hoi yamanon. Jatihibi janin ta hihti pihaxmahnhuan sca hihcannishqui. \v 26 Hicha maton caibo yononmabo jaatian rihbi janí que bi ta jato qui Papan Elías raanyamanishqui. Jato qui ma bi ta Sarepta jema janin Papan raannishqui, huesti sidono yononma haibo qui caxon piti caijaxonnon. \v 27 Jascajaquin rihbi ta Eliseo jihuenitian sca hicha maton caibo sipiyahpabo janí que bi jatoma bi Siria mai janinha huesti res Papan rohajanishqui —jato jaquin. \p \v 28 Jaton nahua Papan hahxonai nincacax sinacahincani, tsinquiti xoboho jaibo rahsibi sina sinati. \v 29 Bihtanxon sca jemama qui Jesus bocanquin. Jano jai hani xanquen janin boxon rehtenoxon naman potacatsihquibo. \v 30 Rehtecatsihquibaan bi jato nabebacahini cahax Jesus caresscai. \s1 Yoshiman hihbojahi joni \r (Mr 1.21-28) \p \v 31 Capernaum jema janin sca cahi, Galilea mai janin. Nocotipixon jaton tantiti neten jato haxemaquin. \v 32 Jan yohihah nincacax ta rahtecanishqui, shinan hihboxon jaan jato honanmaha copi. \p \v 33 Jaton tsinquiti xoboho rihbi ta tiroma yoshinyahpa joni mapenishqui. Jesus yohuanai nincacax coshin sai saihihscai. \p \v 34 —¡Hahrai! ¿Noque jahuejahi min jahuin, Jesus Nazarenon? ¿Noque queyohi min joresscain? Mia tah non honanai. Mia tah min Diosen baque qui —hahquin yoshinyahpaton. \p \v 35 Jascahah bi: \p —Jascaraxma netetax jaa jenebahini catanhue —hahquin Jesusen. Catanhue hahca yoshiman jaa joni tapon hueranbohanquin, jato tocan racanon. Jahuabi tiromajaxonma sca jaa joni jenebahinquin. \v 36 Jaa jisish raqueya sca hihcani jaa xoboho jaibo rahsi. Raquetax yohinanancani. \p —¿Jenquetsahpa coshi shinanya jaa jaiquin? ¡Jistan! Jahuen coshiyaxon ta catanhue hahquiqui. Jaan yohihah ta tiroma yoshinbo boresscaiqui —hihcani. \p \v 37 Jaa copi ta jaya joihi hicha bocannishqui, janobo jaibo chanicatsihqui xobo tihibi mapecanahi. \s1 Pedronen haita Jesusen rohajahi \r (Mt 8.14-15; Mr 1.29-31) \p \v 38 Jaton tsinquiti xobo janinhax sca Simoman xobon Jesus cahi. Nocotaiya bi Simoman haita yona yonati racati. Jaa copi, Rohajaxonhue, hahcanquin, nocoscaiton. \v 39 Hihcohax jaa racatai patax nihrenenxon sca jahuen hisin Jesusen yonoquin jenebahinhue, hahquin. Yonohah, yonayamascacahini. Rohascaax huenitax jato pitijaxoni mehca mehcascai. \s1 Hicha hisinaibo Jesusen rohajahi \r (Mt 8.16-17; Mr 1.32-34) \p \v 40 Bari hihquiscaiya sca jaton hisinyahpabo hihuecanquin. Hihuehibo mehexon sca jato rohajapaquequin. \v 41 Hicha tiroma yoshinbo rihbi ta jaan camanishqui. Jenebahini catanhue jan jaah sai saihihcani. Mia tah min Diosen baque qui hihcahini boresscacani. Jaabo hashoan coshin yohuanpanan ta jato netemanishqui. Jaa Cristo hihqui honanax yohuanaibo copi jato netemaquin. \s1 Galilea main sca Jesus cahi yohihi \r (Mr 1.35-39) \p \v 42 Xaba paque sca jaiya sca jano tsoa jaitonma sca Jesus cahi. Tsamajaquetaibo caxon jaa benabonaxon merahax hahqui nocohihnati. \p —Noque jenebahini cayamascahue, hihbon. Noque qui banejaquerohahue —hahcanquin. \v 43 Noque qui banejaquerohahue hahcabo bi: \p —Huetsa jemabo janin rihbi tah hen Papan joi yohibonahi cati jai, Papan jihuemati joi honanahbo. Jaa copi tah hen jahui —jato jaquin. \v 44 Jaa pecaho sca judiobaan tsinquiti xoboboho mapecanaxon Papan joi siri jato yohibonaquin. \c 5 \s1 Jahuen coshiyaxon jan yapa bihmahi \r (Mt 4.18-22; Mr 1.16-20) \p \v 1 Jaatian sca Genesaret hian quexa sca cahax, nihxon jano jaibo honanmaquin. Nincacatsihquish sca tsama jonibo hahqui tsinquijaqueti. \v 2 Nincacatsihquibo tsehquesihquin hueranbonaha jisí bi nonti rabe quexa racatai. Nonti racatai bi yapa rahconicabo yamahi, yapa rahcotani jahuex jaton tarrafa pahtsaqui mapescaibo. Huetsa nonti ta Simomana janishqui, huetsa nonti cahen jahuen companihrobaana. \v 3 Simoman nontin nanéxon sca: \p —Napon hori noque hueranbohanhue —hahquin Simon yohiquin. Jaatian sca nontin tsahoxon sca quexa nichibo haxemaquin. \v 4 Yohuanquin janquenjaxon sca Simon yohiquin. \p —Nemin janin sca noque hioxon maton tarrafa potanahue, yapa bihnoxon —hahquin. \p \v 5 —Pota potashinaxon bi tah non jahuabi bihyamahaqui, maestron. Jaabi, mian yohihah tah hen potahi —hahquin Simoman. \p \v 6 Potaxon sca hicha yapa rahcoquin. Yapa hashoan hichahiya jaton tarrafa huaxacatsihscai. \v 7 Mapo behue behuehahxon sca jaton companihrobo quenacanquin, huetsa nontin joxon jato yanapanabo. Joxon rabebi jaton nonti bochojabahincanquin hihquicatsihscanon caman. \v 8 Yotihi ra jisish raquescaax Jesus bebonxon raboxonen tisquihahpaquexon: \p —Hea jenebahinhue, Hihbon. Hea tah hen hohchayahpa joni qui —hahquin, Simon Pedronen. \p \v 9 Huestijaquin potaxon bi yotihi ra yapa bichish Pedro raquescai, hahbe yapa bihnicahbo rihbi. \v 10 Zebedeon baque rabe rihbi ta jascarihbihi raquenishqui, Jacobo betan Juan, Simoman companihrobo rabe. Raquescaiboya: \p —Raqueyamahue, Simoman. Rahma tah min joni bihnicah sca jatihi —hahquin Jesusen. \p \v 11 Taxnaxon sca cahen jaton nontibo jatihibi jenebahini sca Jesus manahi sca bocanni. \s1 Sipiyahpa Jesusen rohajahi \r (Mt 8.1-4; Mr 1.40-45) \p \v 12 Jaa pecaho sca ta janobo jai jemabo qui nocoti canishqui. Huesti jema qui nocoxon sca sipiyahpa joni behchiquin. Sipiyahpaton sca Jesus merahax taracahpaquexon Jesus hihti yocaquin. \p —Jeen hihxon res tah min hea rohajatihi, Hihbon. Mian tah min hahtipahi —hahquin. \p \v 13 Jascajaha, mehexon sca: \p —Queen ta jai. Rohascahue —hahquin. Jaatianbi jahuen bichi siricahinscai, behna sca. \p \v 14 —Hen mia rohajaha tsoabi yohiyamaxahtahi min. Min yohimis. Tsoabi yohixonma, sacerdote jismatanhue, Moisesnin yohini quescabijaquin hinanti pishcaya catanhue, rohascaxon hinanti pishca. Jascajaquin tah min jato nincamatihi, jonibo tocan hahquirihbi jihueti hahtipahnoxon —hahscaquin Jesusen. \p \v 15 Yohiyamahue hahca bi hashoan sca jonibo yohibonaquin, Jaan ta hea rohajahaxqui hahquin. Jaa copi hihti caibo sca becani. Jesus yohuanai nincanoxon rahomehti becani. \v 16 Jan cahá cahchiqui nocotahbo jaa huesti Jesus cahi. Jano tsoa jaitonma cahax basihi, Papa yocaqui basihi. \s1 Yora honanyamajaquetai Jesusen rohajahi \r (Mt 9.1-8; Mr 2.1-12) \p \v 17 Huetsa neten sca ta jato haxemaribinishqui. Jato yohihi bi ta fariseoboya jaton haxemanicahbo nocohihnatax nincaqui tsahopaquecannishqui. Galilea mai mehax jahuibo, Judea mai mehax jahuibo rihbi, Jerusalen jema janinhax jahuibo rihbi nincaqui tsahocani. Papan coshiyaxon jan rohajahi sca jiscanquin. \v 18 Tsinquijaquetaiboya sca jahuen yora honanyamajaquetai joni becanquin. Jahuen cacajatiyaxonbi hihuexon Jesus bebonbi janacatsihquibaan bi joni hichahiya jenquetsahax hihcotimahi. \v 19 Jenquetsahaxonbi mapematimahiya sca jayabi xobo pemacanya hinaxon xehuabo xecabohanxon jahuen cacajatinin sca rontanpaquebohanxon Jesus bebonbi sca racanpaquecanquin. \v 20 Jan jato rohajaxontihi shinancoinaibohi jisxon, racatai joni Jesusen yohiquin: \p —Miin hohcha tah hen mia sohuaxonai, hiconin. \p \v 21 Jaatian jano tsahotai fariseoboya jaton haxemanicahbo jaabo rahsibi yohinancani. \p —¿Jahua hihqui shinanax Diosihcamahi yohuanihquin? Papa Dios huestichin ta hohcha sohuati hahtipahiqui. ¿Neatohon rihbi hahtipahiquin? —hihcani. \p \v 22 Jaya baxexaibo honanxon Jesusen jato yocaquin: \p —¿Jahua yohuan man maton jointinin jain? \v 23 ¿Jahuemeha hashoan teema yohitihquin? ¿Miin hohcha tah hen sohuaxonai hihqui nan? ¿Huenihihnatax nihaquetanhue hihqui nan? \v 24 Jaabi, noquebaque hihxon hen mainxonbi hohcha sohuaxonti hahtipahi honannoxon jisnahue —hahxon sca yora honanyamajaquetai yohirihbiquin: \p —Mia tah hen yohihi. Huenihihnaxon miin cacajati bihbahini caresscatanhue, miin xobon —hahquin. \p \v 25 Yohihah sca jaton jisnonbi huenicahuanxon jahuen cacajati bichish jaya cahi caresscai. Jahuen xobon cahi. \p —Papa Diosen ta hea rohajahaxqui —hihcanahi cahi. \v 26 Nincacax rahte rahtecani. \p —Papan ta hahxoncoiniqui —hihcani. Caibo rihbi hihti raquetax: \p —Tsoan jisníma tah non rahma jisiqui —hihcani. \s1 Jesusen Leví quenahi \r (Mt 9.9-13; Mr 2.13-17) \p \v 27 Jaa pecaho sca caxon, tininti cobranxonai joni Jesusen meraquin, Leví janeya. Jahuen janoxon cobranti misa janin tsahotaiton meraquin. Meraxon: \p —Hehbe cahi johue —hahquin. \p \v 28 Jascajaha huenixon jatihibi potabahini cahi, Jesus manahi sca. \p \v 29 Jaatian sca jahuen xobo janin sca hani fiesta hahqui jonon Levin Jesus quenamaquin. Jaan quenamaha hahbe cobrannicabo rihbi hicha jano jai, jaton hahberabetibo rihbi. \v 30 Jaabo rahsi jaa manahi tsahotaiya sca fariseobo betan jaton haxemanicahbo reren rerenxon, Jesusen haxematibo cahecanquin. \p —¿Jahua copi man cobranmisboya hohchayahpabo betan man pihi tsahotain? ¿Jahua copi man jascapa betan xehahin? —hahcanquin. \p \v 31 Jesusen sca jato joi bichinquin. \p —Hisinjomabo ta rahonnica pishinyamahihqui. Hisinyahpabo caya rahonnica pishinih. \v 32 Pontebo quenahima bi ta pontemabo quenahi hea joníqui, shinanquin pontejahabo —jato jaquin. \s1 Non piti tenetihin yocacahtaibo \r (Mt 9.14-17; Mr 2.18-22) \p \v 33 Jaatian: \p —Juaman haxenicabaan ta hicha piti tenehiqui. Hicha rihbi ta Papa yoca yocacaniqui. Fariseobaan haxematibaan ta jascajaribicaniqui. Minabaan ta jascajayamacaniqui. Minabaan ta pipi pipixon xeha xehacaniqui —hahcanquin. \p \v 34 —Jaton huetsa huanomahi caxon ta huanomahanan piti tenetima jacanihqui. \v 35 Huetsa tian ta jaton huanomati yamascatihiqui, Papan jato bichinah. Jaatian pari ta benáxon piti teneyaxihcanihqui —hahxon, honanahbo hihxon sca jaa patax queha joi jato yohiquin. \v 36 Nescajaquin jato yohiquin: \p —Chopa payo honacatsihquin tah non hahan honanoxon hotsihahma chopa behna non teque huaxayamahi. Behna chopayaxon honanoxon non huaxahah ta behna chopa tiromascatihiqui. Payo honahah bi ta behna hotsihax chopa payo betan senenyamarihbiscatihiqui. \v 37 Noquen xehati behna rihbi tah non xeni bichi borasa qui non bochojayamahi. Non bochojaha bi ta pahescaxon borasa pohtoshihmahax noquen xehati yohyocohtihiqui, noquen borasa rihbi tiromascanon. \v 38 Xehati behna tah non hestenica borasa behnabo qui bochojati jai. \v 39 Xehati pahe xehahax tah non bata queenyamarihbihi. Pahe ta nohuepihqui hihquish —hahquin Jesusen. \c 6 \s1 Tantiti neten bero pibonahibo \r (Mt 12.1-8; Mr 2.23-28) \p \v 1 Jaatian sca tantiti neten sca bahin cahax trigo huai nabebacahini cahi. Hahbetan caquin, jahuen haxenicabaan huestibo bero tesabonaxon, bishqui bishquihahxon xocaxon picanquin. \v 2 Jascajahiton fariseobaan jato yocaquin: \p —¿Jahua copi man jascajahin, tantiti neten non piti tsinquitimahi bi? —hahcanquin. \p \v 3 Jesusen sca jato yohiquin: \p —¿Papan joi jisquin man Davidinin hahní honanyamahin? Hahbetan cahibo picatsihquiya jaa rihbi picatsihquish, \v 4 Papan xobo janin hihcoxon Papa jismanoxon pejanxonti paan hinanah bihxon, pixon, hahbe nichibo rihbi jan hinanni man honanyamahin? Jascapa ta tsoanbi pitimahiqui, Papa yohixonnica huestichin ta jaa piti hahtipahiqui —hahquin Jesusen. \p \v 5 Sirijaquin yohiquin sca jato yohirihbiquin: \p —Hea ta hen noquebaque qui, tantiti nete hihbo —jato jaquin. \s1 Meyosmahi \r (Mt 12.9-14; Mr 3.1-6) \p \v 6 Huetsa tantiti neten rihbi sca jaton tsinquiti xoboho mapexon jato haxemaribiquin. Huesti meyosma joni rihbi jano tsahoti, mecayaho jahuen mequen yosmahi. \v 7 Tantiti neten ta rahonnicabaan tsoabi rahontimahihqui, tantiti netenbi jaa rohajatihiquin hihxon ta jaton haxemanicahbo betan fariseobaan jisisnishqui. Hahan cahenoxon jisiscanquin. \v 8 Jahua yohuan jaabo rahsi jaiquin jahuen jointinin honanxon ta jaton nincanonbi meyosma joni sca yohinishqui: \p —Huenihihnatax naponbi nihhue —hahquin. Jascajaha huenihihnatax jato tocanbi nihrenenscai. \v 9 Reren rerenaibo sca Jesusen yocaquin: \p —¿Tantiti neten non siribojaxontimahin? ¿Tantiti neten non tiromajatihin? ¿Joni huetsa non tantiti neten jihuematihin? ¿Non mahuamatihin? Hea yohinahue —hahquin Jesusen. \v 10 Jato jispaquexon meyosma sca yohiquin: \p —Miin mequen sanahihnihue —hahquin. Yohihah mehanscaax rohacahinscai. \v 11 Roha sca jaa jai bi jano tsahotaibo sina sinati. Jesus qui yohuan yohuanscacani, jahueja non jaa jatihin, hihqui. \s1 Doce haxenicabo Jesusen caisai \r (Mt 10.1-4; Mr 3.13-19) \p \v 12 Jascaripish noquen Papa yohihi sca mahchi manichi Jesus cahi. Yametai bi janoxonbi Papa Dios yoca yocashinaquin. \v 13 Xabacoscaiya cahen jahuen haxenicabo quenascaquin. Hahqui jahuiton doce res caisxon: \p —Mato tah man heen raantibo qui —hahquin. \v 14 Jan caisni ta neabo qui: Simon, jahuen jane huetsa cahen Pedro. Jahuen huetsa Andres rihbi, Jacoboya Juan jaabo rabe rihbi, Felipe, Bartolomé. \v 15 Mateo, Tomas, Santiago Alfeon baque, Simon Zelotes hahcaibo \v 16 Judas Santiagonen baque, Judas Iscariote, jaabo rahsi. Judas Iscariote cahen Jesus paranxon judiobo \s1 Hicha jonibo Jesusen haxemahi \r (Mt 4.23-25) \p \v 17 Jato betan botoquihrani jahuex sca mai mispani janin nihrenenai bi hicha haxehibo becani. Nincaqui becani, hihti caibo. Jaabo cahen Judea mai mehax behibo, Jerusalen janinhax behibo. Tiro jema janinhahbo, Sidon jema janinhahbo, quebijistima hian quexa jihuetaibo. \v 18 Jesus nincacatsihqui jahuibo, rahomehti jahuibo. Caibo rihbi tiroma yoshinbaan hihbojani bi becani. Jascapahbo rihbi ta Jesusen rohajanishqui. \v 19 Jesus mehehax jahuen coshin rohahibo rahsibo quen jano jaibo rahsichin jaa mehecatsihscacani. \s1 Hahan jenimatiboya hahan benatibo \r (Mt 5.1-12) \p \v 20 Jato honanmaxon bejisquin sca jato yohiquin: \p Jenimanahue jahuaborajomabon. Papan ta mato jihuematihiqui. Mato cah man jahuen jihuetahbo. \p \v 21 Jenimanahue pihan hihquibon. Man tah man yaniyaxihqui, rohahihrichi. \p Jenimanahue huinihibon. Man tah man coin coini bitsayaxihqui. \p \v 22 Jonibaan mato jistahihmaha jenimanahue. Mato yohuanquihnyamascaxon bi mato roa roahahbo bi jenimanahue. Man hea nincacoinai copi maton janeya tiromahi yohuanaiboya jenimarihbinahue. \v 23 Mato jascahibaan bi hihti coincoinnahue. Jaton xohtabaan ta Papan joi chaninicabo jascajaribinishqui. Naihoh sca ta janoxon mato hinantibo Papan mato hicha bexojaxonihqui. Jaa copi jenimanahue. \p \v 24 Jascapahbo hahan jenimati jaibo bi ta hicha coriquiyahpahax man ¡Hahrai! hihyaxihqui. Maton jahuaboraya jenimati shinanxon bi tah man jahuabi hashoan bihtimahi. \p \v 25 Rahma yanitax bi tah man Hahrai hihyaxihqui hihti pihaxmahhuan hihquish. \p Rahma bitsatax bi tah man Hahrai hihyaxihqui bena benatax huaohihquish. \p \v 26 Jatihibi jonibo mato qui siripi yohuanaiya Hahrai hihnahue. Papan joi yohihihcamahi quesahiboya ta maton papabo jato qui jascarihbihi siripi yohuanpahonishqui. \s1 Rahuibohon non shinantihi \r (Mt 5.38-48; 7.12) \p \v 27 Mato tah hen yohihi, nincanahue. Maton rahuibohon shinannahue. Mato jistahihmahibaan bi jato sirijaquin hahxoncoinnahue. \v 28 Mato roahibaan bi jato qui Papa yocaxonnahue. Mato tahtijahibaan bi jato yocaxonnahue. \v 29 Mia copasah bi copixonma ramiqui sca jismahue. Miin coton mia bichincatsihquiya jaa hinanax miin camiseta rihbi yohuashihyamahue. \v 30 Mia yocacaibo jatihibi hinanhue. Mia bichinai bi bichinyamascahue. \v 31 Hea hahxoncanpahinon hih min jain, jato pari hahxonhue, min jato hahxonai quescajaribiquin mia hahxonnon. \p \v 32 Matohon queenaibohon tah man copinani queenai. ¿Jaa copi man shinanyahpabo hihqui man shinanain? Nincayosmabo rihbi ta jascanica qui, jatohon queenaibohon queeni copinani. \v 33 ¿Caibaan rihbi mato siribojaxonah, copinanquin sca jato siribojaxonquin bi man jaa copi hicha shinanyahpabo man jihuetai man shinanain? Nincayosmabaan rihbi ta jascajanica qui. \v 34 ¿Jan mato hinanrihbitihi honanxon man joni huetsa coriqui hinantahbax man jaa copi shinanyahpa sca jain? Nincayosmabaan rihbi ta hahbe nincayosmabo hinantahbahiqui, jatihibi bihribiyanoxon. \v 35 Jaabo jascahi bi tah man maton rahuibohon man shinantihi. Jascapahbo siribojaxonnahue. Hinantahxon bihribiti masa shinanyamanahue. Naihohxon sca ta Papan mato hinanrihbiyaxihquiqui, hashoan hicha sca. Bihribiti shinanxonma hinantahbax tah man noquen naihoh queha Papan baquebo jihuetihi. Jaan rihbi ta jahuen sinatahbohon shinanihqui, jahuen tiromabohon bi shinanquin. \v 36 Yomanahtaibohon shinannahue, maton naihoh queha Papan hahcai quescajaquin. Hohmis hohmisaibohon bi maton naihoh queha Papan jatohon shinanquin hahcai quescajarihbinahue. \s1 Joni huetsa qui tiromahi yohuantima \r (Mt 7.1-5) \p \v 37 Min hahcai quescajayamaquin bi jaan hahcai quescajaquin joni huetsan jahuaborajahi jisish, Jahuejanoxon jascajahiquin, tiroma joni tah qui hihyamanahue. Jaatian ta mato rihbi Papan jascajayamayaxihquiqui. Caibaan mato tiromajanih bi jaa tiromani shinanyamanahue, maton Papan rihbi man tiromani shinanyamanon. \v 38 Pishinaibo hinannahue, maton papan ta mato hinanrihbiyaxihquiqui. Yohuashihxonma ta tasa bochojaxon bishtaxpaquexon tsahonpaquexon shaconxon hahquirihbi matsanhihnixon mato hinanrihbiyaxihcanihqui. Hinannoxon man toponai quescabijaquin ta maton Papan mato hinanrihbiyaxihquiqui —hahquin Jesusen. \p \v 39 Jato jascajaxon jaa patax queha joi sca jato nincamaquin. Benchen ta hahbe benche bahi jismatimahiqui. Jismacatsihqui bi ta mai xanquen qui rabebi paquetihiqui. \v 40 Haxenica ta jahuen haxemanicah mentan hashoan honan hihyamahiqui. Sirijaquin haxemaha pari ta jahuen haxemanicah quesca sca jatihiqui. \p \v 41 ¿Jenquetsahaxon min miin bero janin jihuihhuan jaxon bi miin huetsan bero qui jai poto pishca min yohitihin? \v 42 Miin bero janin jihui jaxon jenquetsahaxon sca min miin huetsa yohitihin, Miin bero janin jai poto pishca hean tsecanon tenehue huetsan, hah min jatihin? ¡Quesan! Miin bero qui jai jihui pari tah min potatihi. Jaatian pari tah min jisquin sirijaxon miin huetsa bejistihi, jahuen poto bero pishca tsecanoxon. \s1 Bimibo jisxon non jihui honanai \r (Mt 7.17-20; 12.34-35) \p \v 43 Jihui siribo ta bimi tiromayahpa yamatihiqui. Jihui payo rihbi ta bimi siriboya jatimahiqui. \v 44 Jenquetsahpa jihui hin hihxon tah non jahuen bimi jisxon jatihibi jihui honanai. Moxayahpa jihui queha tah non pama tsinquitimahi. Moxayahpa yora quiha rihbi tah non xexon bihtimahi. \v 45 Noquen jointi janin siri shinanbo jaiya tah non siri yohuan noque jai. Jascarihbihi tah non tiroma jonihax noquen jointi janin tiroma shinanboya tiroma yohuan rihbi jai. Noquen jointi janin jai shinanboya tah non yohuanai. \s1 Xobojahibo rabe \r (Mt 7.24-27) \p \v 46 ¿Hen jahuejanon hihxon man hea Hihbon Hihbon hahcain, hen mato yohihah hea nincaxonma bi hea quenaquin? \v 47 Hehqui joxon hen yohihi nincaxon jaabijaquin hahcaibo rahsi jenquetsahpabo hin hihxon tah hen mato yohihi. \v 48 Jascapa hihquish tah min xobojahi joni quesca qui. Xobo jihuibo nichinnoxon ta nincacoinnicaton nemin pari mai poquinihqui, minquex mai qui nocoxon xobo jihui nichinnoxon. Jaatian ta jenehhuan joxon mai mahpobahinxon bahiquin xobo bocatsihquin bi hahtipahyamahiqui, sirijaquin jan xobo jihui nichinai copi. \v 49 Hen yohihah nincaxon bi hahyamahi joni ta mashin xobojanoxon bemacanya poquinxon jihui nichinai quescapah qui. Jenehhuan joxon maimahah ta xobo paquerestihiqui, jenen huaxa huaxascanon —jato jaquin Jesusen. \c 7 \s1 Capitanen joni Jesusen rohajahi \r (Mt 8.5-13) \p \v 1 Jato nincamaquin queyohax sca Capernaum jema janin cahi. \v 2 Jano ta huesti sontaro capitan rihbi jihuenishqui. Hahan jan hihti shinanai jahuen joni jai bi jaa jahuen joni hisini. Mahuati hisini racati. \v 3 Jesus nocoscai chanihi nincaxon jahuen joni rohajaxoni Jesus jonon hihxon judio hapobo sca raanquin yohitannahue hahxon. Raanah bocani. \v 4 Jesus qui nocoxon sca hihti yocacanquin. \p —Jaa hahxonrohahue, Hihbon. Nahuahax bi ta siri joni qui. \v 5 Noquen caibohon ta queenihqui. Noquen tsinquiti xobo rihbi ta jaanbi noque hahxonnishqui —hahcanquin. \p \v 6 Jascajaha jato betan Jesus cahi. Capitanen xobo qui nocoti cahiboya sca capitanen raanah caibo sca jato behchihi jahui. Behchixon yohicanquin: \p —Hehon shinanax bi paxquini hocho joyamahue, Hihbon, hih ta jaiqui, Hihbon. Hea ta hen jahuama qui. Heen xobo janin mia hihquiti tah hen senenyamahi. \v 7 Jaa copi tah hen heabi mihqui cayamahaqui. Jano xonbi yohireshue. Min yohihah ta heen joni rohaxihquiqui. \v 8 Hen tah hen honanai. Hean rihbi tah hen heen hapon yohihah hen hahcai, heen sontarobo rihbi tah hen jai, hean yonohibo. Hean cahue hahcá ta catihiqui. Huetsa rihbi cahen johue hahca jahui. Nescajahue hahca cahen hean yohihi quescajaquin, hih ta jaiqui, Hihbon —hahcanquin yohixonquin. \p \v 9 Capitan yohuanai chanihahbo Jesus rahteti. Janobi rabejaquexon chibanaibo sca yohiquin: \p —Mato yohinon nincacoinnahue. Jascapa nincacoinnica tah hen ni huestibi Israeli baquebo merayamanihqui —hahquin. \p \v 10 Jesusen yohihah sca ta capitan janin boribixon jahuen joni rohascai meracannishqui. \s1 Yononmanen baque Jesusen teehihmahi \p \v 11 Hoxashinahax mohiyahtax res sca ta Nain hahcaibo jema janin Jesus cahi canishqui. Jahuen haxenicabo betan hicha jonibo rihbi Jesus manahi bocani. \v 12 Jema xehqui qui nocoti caquin sca tsahoni jahuibo behchicanquin. Mahuatipi hiabenahibo behchicanquin. Jaa huesti jahuen baque mahuatipi quen cajon hiacaibo jahuen maman chibanbenaquin. Jahuen bene yamahi, yononma. Jema mehabo rihbi hicha jaa manahi becani. \v 13 Yononma jisxon hahan shinanxon: \p —Huaohihyamahue —hahquin noquen Hihbaan. \p \v 14 Yohixon caxon sca cajon mehequin. Jan mehehiya hiacaibo janobi nihreneni. \p —Beronan. Mia tah hen yohihi, huenihue —hahquin. \p \v 15 Jan yohihah mahuatipi tsahohihnascai. Tsahohihnatax yohuanscaiya jahuen maman bihnon: \p —Miin baque bihhue —hahquin. \v 16 Hihti rahte sca jacani. \p —Papan ta noque hahxoniqui. Jahuen joi nincamanica janon ta noque quiha huesti Papan caisnishqui —hahcanquin, Jesus yohihi. \p —Noque jahuen jonibohon ta Papan shinanihqui —hihcanahi boribicani. \p \v 17 Yohuanchanicanahiboya sca ta Judea mai janinhahbaan jatihixonbi nincanishqui, chanihahbo, jaa senenbi jihuetaibaan rihbi nincaquin. \s1 Nashimanicahten raanaibo \r (Mt 11.2-19) \p \v 18 Juaman haxenicabaan rihbi Juan yohiquin. Nincaxon rabe jahuen haxenica Juaman raanscaquin. \v 19 Noquen Hihbo yocaqui cahábo hihxon jato raanquin. \p —¿Hoa jahui joni Papan noque yohini mia quin? ¿Jo hen jatiquin huetsa, non mananon? hahquin yocatannahue —hahquin. \v 20 Jaan raanah cahax nocoxon yohicanquin. \p —Nashimanica Juaman ta noque raanaxqui non mia yocanon. ¿Hoa jahui joni Papan noque yohini mia quin? ¿Jo hen jatiquin huetsa, non mananon? —hahcanquin. \p \v 21 Jaton jisnonbi sca hicha hisinaibo jaan rohajaquin. Hohmis hohmisaibo rihbi rohajaxon tiroma yoshiman jatsanjahibo rihbi rohajaquin. Hicha benchebo rihbi rohajaquin, jisíbo sca. \v 22 Jaatian yocacaibo sca jaan yohiquin: \p —Man jisxon nincacah Juan yohitannahue. Benchebaan ta jisresscaiqui. Chantobo ta nihresscaiqui. Sipiyahpabo ta siricahinscaiqui. Pabebaan ta nincascaiqui. Mahuatipibo ta jihuerihbiscaiqui. Jahuaborajomabaan ta joi siri nincaquihqui, hahquin yohitannahue. \v 23 Hen yohihi nincacoinaibo ta hahan jenimati jaiqui —jato jaquin. \p \v 24 Juan yohihi boressca jaiboya sca Juan tsoa quin honanahbo hihxon tsinquijaquetaibo noquen Hihbaan yocaquin: \p —¿Jahua jisí man jano tsoa jihuetaitonma caniquin? \v 25 ¿Tahua huesti nihuen xayanai nan? ¿Jahua cahran man jisi caniquin? ¿Chopa siri sahuehi joni nan? Hihti siri chopayahpabo tah man hapobaan xoboho pari man meratihi. \v 26 ¿Jahua cahran man jisi caniquin? ¿Papan joi yohinica nan? Jaa rahan. Mato yohinon nincanahue. Yohinica res ma bi ta yohinica mentan hashoan coshi joibo jaa jaiqui. \v 27 Hahqui ta huishacannishqui: \q1 Jise: Mia bebon canon tah hen heen raanti joni raanai. Mia ta bahi bexojaxoni catihiqui mia hahan canon \m hih ta jaa yohihi Papan joi janin jaiqui. \v 28 Nincanahue, hen mato yohinon. Juaman yohihi joi mentan hashoan siri joi yohiti ta tsoabi yamahihqui. Papan jihuetahbo res ta jahuamahax bi Papan jihuemaha hashoan siri joi yohiti jaiqui —jato jaquin. \p \v 29 Jan yohihi nincacax Juaman nashimanibo sca: \p —Papan ta noque hihti hahxonihqui —hihscai. Coriqui cobranxonaibo betan tsinquijaquetaibo jascacani. \v 30 Fariseobo betan jaton haxemanicahbo jascayamahi. Juaman jato nashimati queenyamanish, rahma Papa queenai quescajati rihbi queenyamarihbicani. \p \v 31 —Rahma jihuetaibo ¿jenquetsahpabo quin? Jahua quescapahbo hin hen mato yohinon nincanahue. \v 32 Mato tah man baquebo jaabo rahsibi shirohi quescapahbo qui, notsi notsihi nescari yohinanaibo: Man bairahnon hihxon non rehue hahcai bi tah man bairahyamahi. Non huinihah bi tah man noque betan huaohihyamahi hihqui ta notsihi quenananiqui. Jascapahbo tah man qui, rahma jaibo. \v 33 Joxon ta piti siribo Juaman piyamanishqui, xehati rihbi xehayamaquin. Jan piyamahiya tah man hahqui yohuanpahonihqui, tiroma yoshinyahpa tah qui, hihqui. \v 34 Hea sca joxon tah hen pixon xeharihbihi. Hen jascajahiya tah man Hoa pihanhuan jisnahue. Xehanhuan tah qui. Coriqui cobranxonnicahbo ta jahuen hahberabetibo qui. Hohchamisbo ta jahuen hahberabetibo qui hih tah man janiqui, hea yohihi. \v 35 Tsoa ponte shinanyahpa quin hihxon ta jenques jihuetihquin hihxon jisxon pari non honantihi hih ta jacanihqui. Jascatihi bi tah man hehqui yohuanresai —jato jaquin. \s1 Fariseon xoboho Jesus nocotai \p \v 36 Jaatian sca: \p —Heen xobo janin pihi canoxahnhue —hah huesti fariseo jonin sca jaah, jano cahax mapetax Jesus hisquen racati, pinoxon. \v 37 Jaa jema janin rihbi huesti hahresti haibo jai. Fariseonen xobohoxon Jesusen pihi honanax jahui, pomo xecobenahi. Jahuen hahan hininjati rahoya pomo. \v 38 Mapetax Jesus cahchiqui nihrenenax jahuen tahe quiri cahcopaquetax huaohihqui. Huaohihqui bi jahuen bero jenen jahuen tahe qui toisihqui. Jahuen boon sca tasoxon, tahe qui tatsohahxon jahuen hinintinin jahuen tahe hininjaquin. \v 39 Jaa jisish, jahuen jointi chicho fariseo yohuanscai: \p —Papan joi chaninicaxon ta neatohon honanquehanihqui. Hoa haibo jenquetsahpa quin, jenquetsahpaton mehehiquin hihxon cahen honanquehan, hohchayahpa haibo can —hihqui jahuen jointinin. \v 40 Fariseo jascaraiton sca: \p —Mia ta pishca yohicatsihqui, Simoman —hahquin Jesusen. \p —¿Jahua hin, maestron? Hea yohiroahahue —hahscaquin. \p \v 41 —Coriqui jan jato hinantahni cahen rabe jonibaan jaton patoro ribinnish. Huetsan cahen rabe bari teexon copijati ribinish. Huetsan cahen rabe hoxne teexon copijati ribinnish. \v 42 Copijati hahtipahyamahiboya cahen jaton patoronen jato Jascabi sca janon, jenenahue hahcan. Jato jascajaquin hahxonah sca jahuemeha hashoan jahuen patorohon queennishquin? Yohihue —hahquin Jesusen. \p \v 43 —Hean shinanah ta hoa hashoan ribinpahoni hashoan rihbi sca jahuen patorohon queennishqui —hahquin Simoman. \p —Hihcoini. Pontejaquin tah min shinanai —hih sca Jesus jai. \v 44 Haibo jisxon sca Simon yohirihbiquin: \p —Nea haibo jise. Miin xoboho mapetaiton tah min hea tachoquiti hinanyamahahqui. Neatohon caya jahuen bero jenen hea tacho tachoxon jahuen boon sca hea tasohihqui. Mapetaiton tah min hea mehuetanyamahaquin. \v 45 Neatohon ta hihcoxon tahe qui hea tatsohahquin jeneyamahiqui. \v 46 Hahan boo masquiti min hea jahuabi hinanyamahah bi ta neatohon hea hahan hinintinin tasquihiqui. \v 47 Jaa copi tah hen mia yohihi, jahuen hohcha hichahi bi tah hen jatihibi sohuahi, jan hihti queenscanon. Non hichatahma sohuaxonah ta hichatahma rihbi noquehon queencaniqui —hahquin. \v 48 Haibo sca yohiquin: \p —Miin hohcha tah hen sohuaxonai —hahquin. \v 49 Hahbetan pihi tsahotaibo sca jaton jointi chicho yohuani. \p —¿Jahua hihxon hohcha sohuaxonti jaan shinanihquin? —hihcani. \v 50 Jascaraiboya bi haibo yohirihbiquin. \p —Hen mia hahxontihi min shinancoinai copi ta miin hohcha yama sca qui. Sirijaquin shinani sca cahue —hahquin. \c 8 \s1 Jesus yanapanaibo haibobo \p \v 1 Janohax cahax res sca janobo jai jemabo janin caxon joi siri Jesusen jato yohiquin. Hani jemabo, hanitahma jemabo, jatihibi janin Papan jihuemati joi jato nincamaquin. Jahuen doce haxenicabo rihbi jaa manahi bocani. \v 2 Haibobo rihbi jan rohajaho jato betan bocani. Tiroma yoshiman jispahoni haibobo rihbi jan rohajaho jato manahi bocani. Huetsa cahen María Magdalena, siete tiroma yoshiman hihbojani bi jaan rohajaha rohascai. \v 3 Huetsa cahen Juana, Cusan haibo. Jaa Cusa ta Herodesnin tininti hihpahonnishqui. Huetsa rihbi cahen Susana. Huetsa haibobo rihbi cahen hicha. Huaiyahpaxon jato pitijaxonai haibobo. \s1 Mihsahahbonanicah \r (Mt 13.1-9; Mr 4.1-9) \p \v 4 Jemabo janinhax jonibo hahqui tsinquijaqueti nocoscaax hichascaiton sca ta jaa patax queha joi jato nincamanishqui. Nescajaquin jato yohiquin: \p \v 5 Jahuen huai banahi cahen huesti joni canish. Jahuen huai chianxon sca bero romishin banaquin mihsahahbonaquin. Mihsahahbonahah cahen caibo bero bahinbi paqueti, jahuibaan jamabonascanon. Hihsabaan rihbi joxon topibonaquin queyoquin. \v 6 Caibo bero rihbi cahen chahoma main paqueti. Jaabo cahen joconax bi bemacanya hihquish xanahi pehuacanascai. \v 7 Caibo bero rihbi moxa bero tocan paqueti. Moxa bero betanbi joconax bi hanihiton moxan sca rishquiquin. \v 8 Caibo bero rihbi siri main paqueti. Jaabo cahen joconax, hanihax bimihi, hichahi. Huesti bero potaho joconax bimiyahpascaax cien beroyahpascai. Berotihibi jascari —hahquin. \p Jaa joi jato nincamaxon coshin sca yohiquin: \p —Hahan nincati pabinquiyahpaxon nincanahue —hahquin. \s1 Honanyamahiboya pontejaquin jan yohihi \r (Mt 13.10-17; Mr 4.10-12) \p \v 9 Jaatian jahuen haxenicabaan sca yocaquin: \p —¿Jahua noque haxemacatsihquin min jascarain, Hihbon? —hahcanquin. \p \v 10 —Papan jihuemati jenquetsahpa quin man honannon hihxon tah hen jaa patax queha joi yohihi, caibaan honannonma hihxon. Jisxon bi jisyamahabo hihxon. Nincaxon bi nincayamahahbo hihxon tah hen jascapa yohihi. \s1 Mihsahahnica jahuahi jaiquin hihxon jan yohihi \r (Mt 13.18-23; Mr 4.13-20) \p \v 11-12 Nea tah qui. Jaa bero ta Papan joi qui. Jonibo cahen bahinxon nincacaibo. Nincascaibaan bi ta nincacoinax Papan baquebo sca jamis hihxon tiroma yoshiman jato jaa joi bichinihqui jaton jointi janin yamascanon. \v 13 Chahoma main paquetaibo ta joi siri nincacax coin coinxon bichibo qui. Bemacanya jaton tapon jai quescaxon ta basima tahni bichipixon jenebahinaibo qui. \v 14 Moxa chian paquetaibo ta nincacoinaibo qui. Nincacoinxon bi ta huetsa shinanbo rihbi sca bihcaniqui, masa shinantibo, jahuabora tsamanti shinanbo, mai mehabo costan costanti shinanbo. Jascapa shinanbo jointi qui bochohax ta shinan siri caitimahiqui, jahuama quesca sca jai. \v 15 Siri main paquetaibo ta sirijaquin bihxon nincacoinxon jeneyamahibo qui. Jascapah ta bimi hichayahpa qui. \s1 Johue \r (Mr 4.21-25) \p \v 16 Tsoanbi tah non johue quetejaxon quentipan sca mahpobahinyamahi. Quetejaxon tah non tapo naman rihbi tsahonyamahi. Jahuen tsahonti janin caya tah non johue tsahonai, jahuibaan sca jahuen xaba jisnon hihxon. \v 17 Man jonexon hahcai ta janibi sca Papan yohipaqueyaxihquiqui. Jan yohiyamaxihqui ta yama qui, jonexon hahcaibaan bi. Jaan honantima jonexon hahcai ta yama bi res qui. Jatihixonbi honanahbo sca ta jonexon hahcaibo jaan yohipaqueyaxihqui, jahuabi jone yamascanon. \p \v 18 Jaa copi nincacoinnahue. Nete queyoscaiya ta nescajayaxihquiqui: Papan hinanah min jaiya ta hashoan sca jaan mia hinanyaxihquiqui. Jaan hinanah bi min yamahiya ta min jai pishca rihbi mia bichintihiqui —hahquin. \s1 Jesusen mama jahuen huetsabo betan nocotai \r (Mt 12.46-50; Mr 3.31-35) \p \v 19 Jaatian jahuen mama betan jahuen huetsabo nocoti jahui. Joxon bi jonibo tsamataiya Jesus yohuanquihnti hahtipahyamacanquin. \v 20 Caibo sca chanihi jahui. \p —Miin mama betan miin huetsabo ta jemanhihtinin nichiqui. Mia ta jiscatsihcanihqui —hahcanquin. \v 21 Jasca jaiboya sca: \p —Hean yohihi nincaxon hahcoinaibo ta heen mamaya heen huetsabo qui —hahquin. \s1 Nihueya behchon tantijahi \r (Mt 8.23-27; Mr 4.35-41) \p \v 22 Huetsa neten sca ta jahuen haxenicabo betan nontin naneti canishqui. Nanexon sca: \p —Hian pohquejaquenahue —jato jaquin. Pohqueti caquin hoque quexa sca chibibonacanquin. \v 23 Nihuen xotonah sca pohquecanahi cahi, pohquecanahi cahi, nontinbi sca Jesus hoxascanon. Hian naponbi sca nihuehhuan jato qui paqueti. Behchoman bochojaha nonti hihquicatsihscai. \v 24 Jesus qui caxon sca mohinxon: \p —Hihbon. ¡Non tah non hihquiscai, Hihbon! —hahcanquin. Huenicahuanxon sca nihueya behchonbo yohiquin. Tantinahue jan jaiya tanticahinscai. Jahua nescascai. Jaatian hahbe cahibo sca: \p \v 25 —¿Man nincacoinyamabiresain? —hahquin. Jaabo rahte rahtetax yohuan yohuanaiton jato jascajaquin. \p —¿Jahua joni cohren jaa quin? Jaan yohihah ta nihuen rihbi nincaquihqui. Jaan yohihah ta behchoman rihbi nincaquihqui —hihcani. \s1 Gadra joni yoshinyahpa \r (Mt 8.28-34; Mr 5.1-20) \p \v 26 Jaatian sca nocotax Gadara main sca taxnacani, Galilea mai hoque quexa. \v 27 Bototax mapescaiton sca jaa behchihi yoshinyahpa joni jahui, janohahbaan caibo. Tiroma yoshiman hihbojani cahen basi sca chopanma nihpahonish. Jahuen xobon jihueyamahi. Tsahon tocanbo cahuan cahuanresi. \v 28 Jesus nocotai merahax bishquihihanan sai saihihonahi jahuex raboxonen nichish betihihpaqueti. Coshin sai saihihqui. \p —¿Hea jahuejahi min jahuin, Jesusen? Mia tah min naihoh queha Diosen baque qui. Mia tah hen hihtí yocacai. Hea tiromajayamahue —hahquin. \p \v 29 —Jaa joni jenebahini catanhue, tiroma yoshiman —Jesusen jaah sca yoshin jascari sai saihihqui. Hicha coti jahuen yoshiman yahtanxon bohá cahen basi sca jaa joni hohmis hohmispahoni. Cadenanen menexxon tanexxon coiranabaan bi cahen cadena tesabahinax jano tsoa jaitonma jabapahonnish, yoshiman jatsanjahah. \v 30 Jascapa hihqui bi Jesusen yocaquin. \p —¿Mia min jahua jane quin? —hahquin. \p —Hea ta legión qui —hihqui. Jaa janin hicha yoshin nocohihnaxon hichaxon hihbojani cahen jaa janeya janish. \v 31 Picotax botannahue hahcá sca hihti yohiscacanquin yoshinbaan: \p —Noquen quininhuan janin, jano Diosen noque potayaxihqui janin noque potayamahue —hahcanquin. \v 32 Jano rihbi cochi repinica jai, pihi manichi hichahi. \p —Hoa cochi qui non canon yohirohahue —hahcanquin yoshinbaan. \p \v 33 —Botannahue —hahca sca jaa joni jenebahini bohax cochi qui sca hihquihi bocani. Yoshin jato qui hihquihah sca mapoho rocohihcanahi cahi, jene qui paquetax hahsacani cochibo. \p \v 34 Jascahibo jisish cochi coirannicahbo jacahini caresscai. Caxon jema janin jihuetaibo yohi yohixon hocho jihuetaibo rihbi nincamacanquin. \v 35 Yohihah sca jisi becani. Jahua jaaxquin hihquish becani. Jesus qui nocoxon sca jaa patax tsahotai jaa joni meracanquin, jahuen yoshin tiroma yamascai. Chopayahpahax res sca sirijaquin shinani tsahotaiton meracanquin. Jaa jisish rahte rahtecani. \v 36 Raqueya sca jaibo bi caibaan sca jan rohajahi jisxon yohirihbicanquin: \p —Jascajaquin ta yoshinyahpa joni rohajahaxqui —hahcanquin. \v 37 Jaatian tsinquijaquexon Gadara janinbo jihuetaibaan sca Jesus yohiquin, Noque jenebahini catanhue, hahcanquin. Hihti raquexon Jesus camati shinanxon jascajacanquin. \v 38 Jaatian nanetax cacatsihqui bi yoshin tiroma potamaha joni rihbi hahbetan cacatsihqui. —Hea rihbi hiohue —hahca bi jeenhahyamaquin. \p \v 39 —Miin xobon caxon Papan mia hahxona jato yohihue —hahquin. Jascajaha jatihibi janin sca yohibonahi cahi, Jesusen ta hea rohajahaxqui, hihcanahi. \s1 Jairon baque; chixanan hisinai haibo \r (Mt 9.18-26; Mr 5.21-43) \p \v 40 Hoque quexa Jesus nocotaiton sca janohahbaan johue hahquin sirijaquin. Jaa joti manarahsihibaan jaa bihquin sirijaquin. \v 41 Jaatian jaton tsinquiti xobo hihbo jahui, Jairo janeya. Jesus bebon miracahpaquexon, Heen xoboho johue, hihxon hihti yocaquin. \v 42 Jaa huesti jahuen baque haibo hisinai quen hihti yocaquin. Doce bari jahuen baque jai mahuacatsihscai. Jeenhihquish hahbetan caresscai bi jonibo hichahi. Tsinquitax hueranhahnanax Jesus qui tsehquesihcanahi bocani. \p \v 43 Jaatian jano rihbi huesti haibo jai, hisinax jahui. Doce bari sca jimi pota potahi haibo. Tsoanbi jaa rohajati hahtipahyamahiya, hahchon nihxon Jesusen coton quexa mehequin. \v 44 Mehehax rohacahin sca jai, jimi tanticahinscai. \p \v 45 —¿Tsoan man hea mehehahquin? —hahscaquin Jesusen. \p —Hen tah hen hahyamahaqui —hahcaibo rahsi jaiya sca Pedronen yohiquin: \p —Hichaxon ta mia tejabohanxon mia tsahca tsahcahahbonacaniqui, maestron —hahquin. \p \v 46 —Tsoan rah ta hea mehehaxqui. Heen coshi hahqui cainai tah hen honanahqui —hahquin. \p \v 47 Joneti hahtipahyamahax, raqueyahax saqui saquihihquish, jahuex jaa bebon raboxonen nihxon sca, Hisinnixon tah hean mia mehehahqui, Hihbon, hahquin haibaan yohiquin sirijaquin. Jatihixonbi nincanon sca yohiquin, jan rahma rohacahinscai yohiquin sirijaquin. \p \v 48 —Shinancoinax copi tah min roha sca jai, baquen. Jascabi roha sca jahue —hahquin Jesusen sca. \p \v 49 Jaa jan jascajaquin yohiparihiya bi tsinquiti xobo hihbo yohihi jahuen joni nocoti jahui. \p —Miin baque ta mahuascaaxqui. Noquen haxemanica jatsanjayamascahue —hahquin. \p \v 50 Jaa yohihi nincaxon tsinquiti xobo hihbo jisanan: \p —Masa shinanyamahue. Shinancoinreshue. Roha ta jatihiqui —hahquin Jesusen. \v 51 Jahuen xoboho mapexon sca hahbe nichibo Jesusen mapemayamaquin. Pedro, Juan, Jacobo, xontaconen papa, jahuen mama, jaabo rahsi res hahbetan hihcomaquin. \v 52 Texe jano tsamataibo cahen jaya huinihi. Jaya huaohihqui. \p —Huaohihyamanahue. Mahuatihma bi ta hoxaresiqui —hahquin Jesusen. \v 53 Jascajaha bi xontaco mahua sca jai honanxon Jesus hosancanquin. \v 54 Xontaco mehuetanxon sca coshin yohiquin: \p —Huenihue, baquen —hahquin Jesusen. \v 55 Jahuen yoshin joribiscaax xontaco huenicahuanscai. \p —Piti hinanhue, jan pinon —hahscaquin Jesusen. \v 56 Jahuen papa betan jahuen mama rahte rahteti. Jenquetsahaquin rohajahaxquin yohiyamahahbo sca jahuen papaya jahuen mama hihti yohiquin: \p —Tsoabi yohiyamanahue —hahquin Jesusen. \c 9 \s1 Jahuen haxenicabo Jesusen raanai \r (Mt 10.5-15; Mr 6.7-13) \p \v 1 Jahuen doce raantibo sca quenamaxon cahen coshi shinan jato hinanquin. Jatihibi tiroma yoshinyahpabo rohajati, jatihibi hisin rihbi rohajati coshi hinanquin. \v 2 Hinanxon Papan jihuemati joi yohihahnan hisinaibo rohajabonanon hihxon jato raanquin. \p \v 3 —Jaya catibo bichishma botannahue. Mepiti tah man botimahi, borasa boyamaribiquin. Ni piti ni coriqui boyamaribiquin. Rabe cotonya rihbi tah man catimahi. \v 4 Xobon mato mapemaha janobinahue. Caribinoxon caman tah man jaa xoboho hoxatihi. \v 5 Mato mapenahue hahyamahiboya tah man jaton jema potabahini caquin sca maton sapato qui hueotai jaton mai poto jato qui tahabahintihi, nincayosmabohi honanahbo hihxon —jato jaquin. \v 6 Cahax sca jema tihibi qui nocoxon Papan joi siri yohihahnan hisinaibo rohajacanquin. \s1 Juan rehtehox yohuanaibo \r (Mt 14.1-12; Mr 6.14-29) \p \v 7 Herodes janeya quiquin hapo sca caibaan yohiquin, Jasca roqui Jesus jaiqui hahquin, jatihibi yohixon. \p —Caibaan shinanah ta Juan mahuanish bi jihuerihbiscaiqui —hihquiboya caibo sca: \p \v 8 —Elías yamanica rah ta noque qui caini joribiscaiqui —hihcani, Jesus jaa hihqui shinanax. \p —Neateman jihuepahonish bi teehihribiscai Papan joi yohixonnicah ra tah qui —hihqui caibo rihbi sca. Jascapa nincaxon Herodesnin masa shinanquin. \p \v 9 —Juan tah hen textenihqui. ¿Nea yohihibo Jesus jahua joni jatihiquin? ¿Jenquetsahaxon hen jaa jistihin? —hihxon shinanquin. \s1 Cinco mil Jesusen pimahi \r (Mt 14.13-21; Mr 6.30-44; Jn 6.1-14) \p \v 10 Jesusen raanipi hahqui beribixon sca jaabaan caxon hahtanipi jatihibi yohicanquin. Jato canon benahue hahxon sca jaabo rahsibi sca hahbetan canon Betsaida jema janin jato hioquin. \v 11 Jahuen bocanaxquin honanax texe rihbi jano bocani. Nocotaiton jato Benahue hahxon Papan jihuemati joi Jesusen jato honanmaquin. Hisinaibo rihbi rohajaquin jatihibi. \v 12 Bepiscaiya jahuen raantibo joxon yohicanquin: \p —Nea jonibo camahue, Hihbon, nenobo jai jemabo janin caxon huaiyahpabo janin rihbi caxon jano hoxati sca benahahbo. Jano jaton piti benahahbo. Neno ta jahuabi yamahihqui —hahcanquin. \v 13 Jascajahahbo bi: \p —Maton caya jato piti hinannahue —hahquin. \p —Noque tah non piti yamahi. Pichca paan pishca, rabe yapa rihbi, jaa res. Jahua hashoan tah non yamahi. ¿Yotihixon piti marohi non catihin? —hahcanquin. Cinco mil bebobo jano jai quen jascajacanquin. \p \v 14 —Cincuentabo rahsi tsahojaquetannon jato mitsahohmanahue —hahquin jahuen haxenicabo. \v 15 Yohihah sca jascajacanquin mitsahohmaquin. \v 16 Jaton pichca paanya rabe yapa bihxon sca nai bejisihnixon Papa yohixon tehcaxon jahuen haxenicabo metisahpaquequin. Hinanah, jaabi rihbi jonibo sca hinanpaquecanquin. \v 17 Bihxon yaninoxon caman jatihixonbi picanquin. Pixon bi texejaribicanquin. Yapaya paan tequebo piquin texejahiboya sca doce tasa bocho tsinquirihbicanquin. \s1 Mia tah min Cristo qui Pedro jai \r (Mt 16.13-19; Mr 8.27-29) \p \v 18 Jaa pecaho sca Papa yohihi jaa huesti cahiya jahuen haxenicabo sca hahqui bocani. Noco sca jaiboya sca jato yocaquin: \p —¿Hea jahua joni hihqui shinancaniquin? —hahquin. \p \v 19 —Mia roqui Juan yamanica qui, hoa nashimapahoni. Caibaan shinanah cah min mia Elías yamanica. Caibaan rihbi jisí cah min neateman japahoni Papan joi nincamanicah, hahquirihbi teehihqui —hihcani. \p \v 20 —¿Maton shinanah cahran? ¿Hea tsoa quin? —jato jaquin. \p —Mia tah min Papan raanai qui, min jotihi jan neateman yohini tah min qui —hahquin Pedronen sca. \s1 Jan mahuayaxihqui Jesusen yohihi \r (Mt 16.20-28; Mr 8.30–9.1) \p \v 21 —Tsoabi jascajaquin honanmayamanahue. \v 22 Hicha pari tah hen teneti jai, noquebaque hen jai copi. Hapobo rihbi ta Jaa ta tiroma qui hihyaxihquiqui, hea yohihi. Jaton haxemanicahbaan rihbi ta jascajaribiyaxihquiqui. Jascajaxon ta hea rehtescayaxihcanihqui. Rehtehipibaan bi tah hen quimisha neten hihquish hahquirihbi teehihtihi —jahuen haxemanicabo jaquin. \p \v 23 Jano jaibo rahsi sca yohirihbiquin: \p —Hehchon jocatsihxon tah man matobi man queenaima sca man hahtihi. Hea rehtehibaan bi tah hen heen Hihbo jenetimahi hihnahue nete tihibi. Jaatian tah man heen jihuetahbo jatihi. \v 24 Mahuati qui raquetaibo ta mahuatihiqui. Jascapa jihuetimahi bi ta hea copi mahuataibo queyoyamanox manatihiqui. \v 25 ¿Nea mai jatihobi hihbojahax bi mahuatax sca jahuaya man banetihin? ¿Jaabiyahpa queyoscaxon man jahua jatihin? \v 26 Hea hihbomacatsihyamahibo tah hen noquebaque hihxon Mia tah min henama rihbi qui hah hen jatihi. Heen joi qui hihtimahpaibo rihbi tah hen jascajatihi. Coshi shinanya joxon tah hen jascajatihi, noquebaque hihxon. Papan xabaya joxon, hicha naihoh queha yonotibo rihbiya joxon tah hen jascapa jascajatihi. \v 27 Hihcoinja tah hen mato jai. Caibo neno nichibaan tah man mahuaxonma Papan jihuemati man jistihi —hahquin. \s1 Jesus xabayahpacahinai \r (Mt 17.1-8; Mr 9.2-8) \p \v 28 Jato jascahipixon ocho netebo hihxon Pedro, Juan, Jacobo jaabo quimisha hioquin. Papa yohinoxon mahchi janin cahi. \v 29 Janoxon Papa yohihahnan sca jahuen bemanan huetsapahcahini. Jahuen chopa rihbi pehnecahini, cana bacahi quescapi. \v 30 Jaatian rabe joni hahbetan yohuani sanareneni jahui, huetsa cahen Moises yamanica, huetsa cahen Elías yamanica. \v 31 Jaabo rabe rihbi xabayahpahax hahbetan yohuani. Jerusalen janin jan mahuayaxihqui yohuancani. \v 32 Yohuan yohuanaiboya bi Pedro jaabaan hoxan hihxon bi tenexon jahuen xaba jisquin. Hahbe yohuanai xabayahpa rabe rihbi jiscanquin. \v 33 Yamanica rabe caresscacatsihquiya sca Pedronen Jesus yohiquin. \p —Noque neno jaah ta siri qui, maestron. Quimisha tapasnonhue, mina huesti, Moisesnina huesti rihbi, Eliasnena huesti rihbi —hahquin, jahua yohuanti honanxonma jascajaquin. \v 34 Pedro jascari yohuanaiya bi nai cohiman jato mahporenenquin. Cohiman mahpobahinah raquecani. \v 35 Jaatian cohiman mehax yohuanai sca nincacanquin: \p —Nea ta hen caisni heen baque qui. Jaa nincanahue. \p \v 36 Jascari yohuanai nincaxon jisibaan bi Jesus huesti sca jai. Jascapa jisipixon bi ta tsoabi yohiyamacannishqui. Jisyamahicamacani. Chiní sca ta yohicannishqui. \s1 Yoshiman hihbojani Jesusen rohajahi \r (Mt 17.14-21; Mr 9.14-29) \p \v 37 Jaa mahchi janinhax bototipish hoxashinahax mohiyahtax cahiton sca jato behchihi tsama jonibo becani. \v 38 Jato tocan huesti joni coshin yohuanhonahi jahui. \p —Maestron, mia tah hen hihti yocacai. Heen baque jisxonhue. Jaa huesti heen baque tah qui. \v 39 Yoshiman hihbojaha ta sai saihihcahinax jomi jomihax bacox jancharahihquiqui, hihbon. Jenexonma ta yoshiman rishqui rishquihihqui. \v 40 Jahuen tiroma yoshin potamaxonnahue hen jaah bi ta miin haxenicabaan hahtipahyamahipicanaxqui —hahquin. \p \v 41 —¡Nincacoinyosmabon! ¿Jenquetsahpahi man shinancoinyamahin? ¿Jahuentiho basi hen mato betan hihquiya pari man pontetihin? ¿Jahuentiho basi cahran hen mato teneti jain? Miin baqueya johue —hahscaquin Jesusen. \v 42 Jan jaya jahuiyabi yoshiman sca main hueranbohanxon jomimaribiquin. Jascaraiton sca yohixon tiroma yoshin jenemabahinxon: \p —Nea ta miin baque qui, bihhue —hahscaquin Jesusen. \v 43 Jan jascajaxonai jisish rahte rahtecani jano jaibo jatihibi. \p —¿Jahuentiho coshi Papan shinanyaxon noque hahxonihquin? —hihcani. \s1 Jan mahuayaxihqui Jesusen yohirihbihi \r (Mt 17.22-23; Mr 9.30-32) \p Jan jato hahxonai jatihibi jisish rahte rahtetaibo rahsi. Jaatian sca jahuen haxenicabo jaan yohiquin. \p \v 44 —Hen mato yohinon nincaquin sirijanahue. Jaabaan hea jahuejara janon ta jonibaan hea bihmayaxihcanihqui. Jaabaan hea bihti ta hochomascaiqui —jato jaquin. \v 45 Jan yohihah jahua hihcatsihquiquin cahen honanyamacannish. Jaton jointi xehpotaiya cahen honancasquimacannish. Jahua hihcatsihquiquin hihxon hihbo yocatihi bi yocati qui raquecani. \s1 Tsoa hashoan hapo quin hihquibo \r (Mt 18.1-5; Mr 9.33-37) \p \v 46 Jaa pecaho sca jaabo rahsibi yocacahanani. Tsoa non hashoan hapotihin hihcani. \v 47 Jaton jointi chicho yohuanaibo joi honanxon, jano nichi baque pishca bihxon jaa pataxxon jato yohiquin: \p \v 48 —Nea baque pishca heen janen bichi jonin ta jascajaquin hea bichiqui. Hea bichi jonin ta hea raanni rihbi bichiqui. Mato tocan hashoan hahxonnica joni ta hihti shinanya joni qui —hahquin. \s1 Noque panteyamahibaan noque yanapanai \r (Mr 9.38-40) \p \v 49 —Maestron, tiroma yoshinbo miin jane yohixon camahi joni tah non jisiqui. Jaa tah non Jascajayamahue hahbenanai, jan noque betanbi nihyamahi copi —hahscaquin Juaman. \v 50 Jascajaha: \p —Jascapa panteyamanahue. Mato panteyamahibaan ta mato yanapaniqui —hahquin Jesusen. \s1 Jacoboya Juan Jesusen hihti yohihi \p \v 51 Jahuen Papa qui cati hochoma sca jaonahiya sca Jerusalen janin cati shinanax, jano res cahi cahi. \v 52 Jano jan nihnoxihqui janin pari canon, jonibo raanquin. Jaan raanah bocani. Samaritano jema qui nocoscaxon noquen hihbo jano hoxati benaxonabo bi jano hoxati hinancatsihyamacani, samaritanobo. \v 53 Jerusalen janin jan cahi honanax jano hoxamati queenyamacani. \v 54 Jano nocoscaxon jascapahbohi jisxon rabe jahuen haxenicabaan yocaquin: \p —¿Naihoh quehax jato qui chihi paquexon jato queyobahinti non Papa yocatimahin, hihbon? —hahquin Jacobo betan Juaman. \v 55 Jato qui rabejaquexon: \p —Hahyamaquin rahan —hahxon pontequin jato hihti yohiquin. \v 56 Yohiquin sirijaxon jaa jema huinobahini caresscaax cahi. Huetsa jema qui sca nococani. \s1 Jesus betan nihcatsihquibo \r (Mt 8.19-22) \p \v 57 Janohax boribicani. Huinotaiton sca huesti jonin Jesus yohiquin: \p —Jano mia cahi tihibi tah hen mia manahi catihi, miin joi yohinicanoxon —hahquin. \v 58 Jascahiya: \p —Caman hinobo ta jaton mai quini jaiqui. Pehiyahpabo rihbi ta nahayahpa qui. Hea noquebaque tah hen jascayamahi. Hea noquebaque tah hen jahuenbi hoxati yamahi —hahxon, huetsa sca yohiquin: \p \v 59 —Heen joi yohinicanoxon hehbe johue —hahquin. Hehbe johue hahcá bi: \p —Heen papa pari hen mihintahyaxahnnon, hihbon —hahquin. \p \v 60 —Mahuataibaan hahbe mahuataibo mihinnon jenehue. Papan jihuemahi joi yohibonahi cahi johue mia —hahscaquin noquen Hihbaan. \v 61 Huetsa sca yohuani: \p —Mihbetan tah hen catihi, hihbon. Heen jenabo pari hen yohitannon manatahhue —hahquin. \v 62 Jaa sca yohiquin: \p —Miin tee queyoyamaxon bi min japahoni janin sca miin shinan camahax tah min Papan teexonnicah mia jatimahi —hahquin. \c 10 \s1 Setenta Jesusen raanai \p \v 1 Jasca jaipixon sca huetsa jonibo sca joi yohibonatannahue hahquin. Jascajaxon setenta raanquin, rabe rabe bohábo hihxon. Jano jaabi nocoyaxihqui xobo jatihibi qui canon jato raanquin, jano jan nocoyaxihqui jema tihibi. \v 2 Jato raannoxon yohiquin: \p —Banaho huai johuescaax tsinquiti hicha jai bi ta teexonnicahbo huestibohiqui. Jaa copi huai hihbo yocanahue, tsinquixonnicahbo jahuen huai chian jan raannon. \v 3 Jistahi man. Hinobo tocan man carnerobo canon quesca tah hen mato coiranhanan raanai. \v 4 Coriqui boyamanahue. Ni borasabi, ni sapatobi, boyamanahue. Bahin caxon jonibo behchixon yohuanquihnxonma huinóbahintannahue. \v 5 Xobo qui nocoxon tihibi, Papan hahxonah man neno jascabihi jayamahin, hahnahue sirijaquin. \v 6 Mato sirijaquin bichiboya ta man yohihah quesca sca Papan jato hahxonyaxihquiqui. Mato sirijaquin johue hahyamahiboya ta man jato sirijaquin yohiyamahah quescatihiqui. \v 7 Mapetax tah man jaa xoboho sca jihuetahtihi. Jano jihuetahxon jaton piti mato hinanahbo pinahue. Jaton xehati xehaquin. Teexonnicah copijaha tah qui. Jaa copi jatona pinahue. Xobo tihibi tah man piquin betsatimahi. \v 8 Jemabo janin rihbi nocotaiton mato sirijaquin benahue hahca jaa xoboho hoxanahue. Mato hinanai pitibo pinahue. \v 9 Jano jaibo rohajaxon, Papan mato jihuemati ta nocoscaiqui, jato janahue. \v 10 Jemabo qui nocotaiton bi mato benahue hahyamahiboya tah man jaton jemanhihtibo janin nihxon man yohitihi: \v 11 Noquen tahe qui hueotai mai poto tah non mato qui tahabahinai man jascapahbo copi. Jaabi honannahue. Papan jihuemati ta hochoma sca jaonahiqui. \v 12 Mato tah hen yohihi. Casticanti neten ta sodomitobo Papan casticanai mentan hashoan coshin jaton jema jaan casticanyaxihquiqui. \s1 Nincayosmabo \r (Mt 11.20-24) \p \v 13 ¡Hahrai hih tah man jayaxihqui, corazino jonibon! Jascarihbi tah man jayaxihqui, Betsaida jonibon. Mato tocanxon heen coshiyaxon hen hahní quescajaribiquin hen Tiro jema janinxon hahcaiya cahen neateman jaton hohcha copi benaxon hahan benati chopa sahuehax chihi mapo mapocohtax tsahoxon jaton shinan pontehan. \v 14 Tiro joniboya Sidono jonibo jan casticanyaxihqui bi ta hashoan hihtijaquin sca Papan mato casticanyaxihquiqui. \v 15 ¡Capernaum jonibon! ¿Naihoh jihuetax quescari man maton jema janin siripi jihueti shinanain? Maton jema ta maton tsahon baneyaxihquiqui —jato jaquin. \p \v 16 Jascajaxon jahuen raantibo yohirihbiquin: \p —Man yohihah nincacaibaan ta hea nincaquihqui. Man yohihah bi nincacatsihyamahibo ta hea rihbi nincacatsihyamahiqui. Hea nincacatsihyamahibo ta hea raanni heen papa rihbi nincacatsihyamacaniqui —hahquin. \s1 Jahuen setenta beribiscai \p \v 17 Raanah, botanipish, jahuen setentabo jenimahonahi beribicani. Nocoxon: \p —Yoshinbobi tah non miin janen yonohipiqui, Hihbon —hahcanquin. \p \v 18 —Naihoh quehax cana bacahihcamahi tah hen Satanas potahah paquetai jisniqui. \v 19 Nincanahue. Hean raanah caquin man rono jamabahinti coshi tah hen mato hinanipiqui. Nibo jamabahinti rihbi. Satanasnen yoshinbaan mato jahuejati hahtipahyamanon tah hen mato coshi hinanipiqui. Ni jahuatohonbi ta mato tiromajatimahiqui. \v 20 Tiroma yoshinbo man camati hahtipahi bi tah man jaa copi jenimatimahi. Naihohxon maton jane huishá sca jai copi jenimanahue —jato jaquin. \s1 Jahuen Papa betan jahuen baque \r (Mt 11.25-27; 13.16-17) \p \v 21 Jato jascajaxon Dios Yoshiman hahan jenimati hinanah hihti jenimaxon noquen Papa sca yohiquin: \p —Hahxon tah min hea jai, Papan. Mia tah min naiyahpa mai Hihbo qui. Shinamanhuanyahpabo betan honanbaan honancasquimanon tah min jato pantexon, miin baquebaan sca honannon min jato honanmahi, Papan. Mian jisí jascapa siri quen tah min jascajaxonai, Papan. \p \v 22 Papan ta hea jatihibi hinanihqui. Jahuen baque tsoa hin ta tsoanbi honanyamahihqui. Papa huestichin ta honanihqui. Tsoa heen Papa quin tah hen jahuen baque hihxon hea huestichin hen honanai. Caibaan ta honanyamahihqui. Hean yohihah res ta caibaan rihbi honanscaiqui —hahquin. \v 23 Jascaxon jahuen haxenicabo rahsi sca yohirihbiquin: \p —Man jisibo jisish jenimanahue. \v 24 Man rahma jisi ta Papan joi yohixonnicahbo betan quiquin hapobo hichaxon jiscatsihxon bi hahtipahyamacannishqui. Man nincacai ta nincacatsihxon bi nincayamacanpahonishqui —jato jaquin. \s1 Samaritano \p \v 25 Jaatian nihxon judiobaan haxemanicahton jenquetsahaxon yocaxon non Jesus tiromahi yohuanmatihin hihxon yocascaquin: \p —Maestron, ¿jenquetsahax hen queyoyamanox manatihin? —hahquin. \p \v 26 —¿Papan joi janin jahua huisha jaiquin? ¿Jahua min jano jisin? —hahscaquin Jesusen. \v 27 Jaan yocacah sca: \p —Miin Hihbo Diosohon tah min miin jointiboyabi queentihi, miin yoshinboyabi, miin coshiboyabi, miin shinanboyabi tah min jahan queentihi. Mihbe jihuetaibohon tah min queenrihbitihi, miabi min queemehti hihqui quescarih —hahquin. \p \v 28 —Hihcoini. Jihuenox hihqui jascahue —hahscaquin. \v 29 Jascajanicah sca jan hihqui Jesus shinanmacatsihxon sca Jesus yocarihbiquin: \p —¿Tsoa heen hahbe jihuetahbo quin nan? —hahquin. \p \v 30 —Nesca tah qui. Huesti joni cahen Jerusalen janinhax Jericó jema janin cahi cahpaquehti. Cahiton sca cahen tiromabaan bihxon jahuen chopa bichinxon, rishqui rishquixon hahan mahuati tsehueya sca potabahincanquin. \v 31 Sacerdote huesti sca jano huinoti jahui. Bahin joxon jahuen caibo jano miracahtai merahax tecayacahini caresscai. \v 32 Levito baquebo huesti sca jascarihbihi, jahuen caibo. Jano nocoxon merahax tecayacahini caresscai. \v 33 Samaritano huesti sca hocho quehax jahui, jahuen nahua sca. Hahqui nocoxon jahan shinanxon bihtanxon, rahonquin. \v 34 Olivo bimi xeniya vino rahojaxon jayaxon jahuen tsehue rahonquin. Jahuen cabacho cahracanxon sca jano hoxati xobo janin sca hioquin. Janoxon sca rahonxon coiranshinarihbiquin. \v 35 Xaba paque sca jaiya sca rabe neten teexon cananai tihi coriqui hinanxon sca xobo hihbo yohiquin: Jaa hea coiranxonhue. Jaa coiranquin min hashoan sca coriqui castanaiya tah hen joribixon mia copijatihi. \v 36 Jascajaquin yohixon sca Jesusen yocaquin: \p —Yometsohbaan tsehuejaha racatai qui cahen quimisha joni nocoti. Mian shinanah, jahuemeha jahuen hahbe jihuetah quesca janishquin? Hea yohihue —hahquin haxemanica yocaquin. \p \v 37 —Hoa jahan shinanxon hahxonai rahan —hahscaquin. \p —Mian rihbi jascajatanhue —hahscaquin Jesusen. \s1 Martaya Maria janin Jesus nocoti \p \v 38 Janohax Jesus, jaabo, boresscaax huetsa jema janin nococani. Jano cahen Marta janeya haibo jihuenish. Jaan Mapehue hahquin jahuen xobon Jesus mapenon. \v 39 Jahuen shara rihbi cahen jano jihuepahonish, María janeya. Jesusen haxemahi nincacatsihqui cahen jaa patax tatsahoxon jan yohihi Marian nincaquin sirijaquin. \v 40 Jahuen tee hichahiya Marta tee teeti. Piti qui jaa mehca mehcatai bi Marian nincaresquin. Martan sca yocaquin: \p —¿Hea huesti hen tee teenon heen sharan hea yanapanyamahi min jisyamahin, Hihbon? Yohihue, jan hea yanapannon —hahquin Martan. \p \v 41 —Hicha tah min masa shinanai, baquen. Miin tee hichahi tah min jatsanai. \v 42 Huesti shinanyati ta jaiqui, Papan joi nincati res. Marian ta sirijaquin shinanax nincati queenihqui. Jan queenai ta tsoanbi bichintimahiqui —hahquin. \c 11 \s1 Papa yocati Jesusen haxemahi \r (Mt 6.9-15; 7.7-11) \p \v 1 Huetsa neten sca cahen huetsa janin caxon janoxon Papa yocanish. Papa yocaquin queyoscaiya huesti jahuen haxenicaton yohiquin: \p —Juaman ta jahuen haxenicabo Papa yocati haxemanishqui, Hihbon. Jascajaquin rihbi noque haxemahue, non Papa yocanon. \p \v 2 Haxemahue hahcá jato haxemaquin nescajaquin: \p —Papa yocacatsihquin nescajanahue. \q1 Papan, mia Papa Dios jai honanahbo jahue. Miin jihuetahbo non janon noque hihbojahue. Min naihoh hahcai quescajaribiquin neno rihbi hahhue. \q1 \v 3 Nea neten piti noque hinanhue, Hihbon. \q1 \v 4 Noquen hohcha sohuahue. Mihqui non hohchani min shinanyamascai quescajaribiquin tah non joni huetsa tenexon noque qui tiromahibaan bi jato sirijaquin yohuanquihnai. Jascajaquin rihbi noquen hohcha sohuaxon jaa shinanyamascahue, Papan. Satanasnen noquen coshi tanatihi janin noque hioyamahue, Papan. Satanas noque bihmayamahue \m hahquin yocanahue —jato jaquin. \p \v 5 Jascajaquin haxemaxon sca jato yohiscaquin: \p —Mihqui nocotaibo pimacatsihquish rah tah min yame pochinicon miin huetsan xobo janin caxon min yocatihi: Huetsan, quimisha pichanti pishca hea hinanhue, huetsan. \v 6 Noquen jenabo ta hocho quehax jahuex hehqui nocotaxqui. Jahuabi tah hen jato pimati yamahi. \v 7 Chichoxon sca cahen mia yohihan: Hea jatsanjayamahue. Heen xehpoti tah hen moa xehposcai. Heen baquebo rihbi ta moa hoxascaiqui. Mia hinantihi bi tah hen picotimahi ¿hah mia jatihiquin? \v 8 Nincatahi man. Mia jahuen huetsa que bi hinanti queenyamaxon bi ta min hihti yocacai copi mia hinantihiqui, min yocacai tihi. \v 9 Man honannon hihxon tah hen mato yohihi. Papa yocanahue. Mato ta hinantihiqui. Benanahue. Papan ta mato meramatihiqui. Xehpoti ton ton hahnahue. Papan ta mato quehpenxontihiqui. \v 10 Yocacai tihibichin ta bihtihiqui. Benahi tihibichin ta meratihiqui. Ton ton hahcai tihibi ta mapetihiqui. \v 11 ¿Miin baquebo mihqui caxon min mishquitanai yapa pishca mia yocacah bi min rono hinantihin? \v 12 ¿Hatapa bachi yocacah bi min nibo hinantihin? \v 13 Honannahue. Tiromaboxon bi tah man maton baquebo qui siribo hinanti honanai. ¿Man yocacah maton naihoh queha Papan hashoan rihbi sca jahuen yoshin siri mato hinantimahiquin? —jato jaquin. \s1 Yoshinyahpa tah qui hihquibo \r (Mt 12.22-30; Mr 3.19-27) \p \v 14 Huetsa tian sca ta yoshiman bihni joni rihbi jahuen tiroma yoshin camaxon rohajanishqui. Tiroma yoshiman hihbojaha joyo sca banenish. Joyo banenish bi jahuen tiroma yoshin camaha yohuanscai. Jan yohuanai jisish rahte rahtecani tsamajaquetaibo. \v 15 Caibo rihbi hahqui yohuani: \p —Quiquin yoshin Beelzebunen coshi hinanah ta tiroma yoshinbo camahiqui —hihcani. \v 16 Caibaan rihbi sca jahuen coshi tanacatsihquin: \p —Miin naihoh queha coshin hahxon noque jismahue —hahcanquin. \v 17 Yocacahbo bi jaton shinan honanxon Jesusen jato yohiquin: \p —Jahuen jihuetahbo jaabo rahsi bi rehtenanaiya ta hapon yonoti queyotihiqui. Jaton caibo betan rehtenancanahibo ta queyonicabo qui, jahuabi yamascanon. Jaa copi honannahue. Satanasnen ta jahuentianbi jahuen hahbe yoshin tiromabo picotimahiqui. \v 18 Satanas hahbe Satanas betan rehtenanxon cahen jenquetsahxon bi sca jahuen yonotibo yonoyamahan. Jascama ta qui. Satanasnen coshiyaxon hen tiroma yoshinbo camahi hih man jai copi tah hen mato yohihi. \v 19 ¿Tiroma yoshiman coshiyaxon hean tiroma yoshinbo camahi man jaiya, jahuatohon cahran maton baquebaan jato camahiquin? ¿Jenquetsahpa shinanya man quin? Jaabaanbi ta mato yohiyaxihquiqui. \v 20 Papan coshiyaxon tah hen hean yoshinbo camahi. Jaa copi honannahue: Papan jihuemati nete ta mato qui noco sca jaiqui. \v 21 Nesca tah qui, jisnahue. Coshi jonin cahen jahuen toohahtiyahpaxon jahuen xobo coiranan. Coiranah cahen jaho jaibo tsoanbi meheyamahan. \v 22 Hashoan coshi joni pari joxon ta xobo hihbo bihxon jahuen toohahti bichinnica qui, jayaxon coiranti jaa xobo hihbaan shinanah bi. Jahuen jahuaborabo rihbi bichinxon ta jahuenahbi jahuen jonibo qui sca jaan metisahpaquenica qui. Jascapah tah hen qui. \v 23 Hehbe hihyamahax tah man henaboma qui. Hea tsinquixonyamaquin tah man jabismahi. \s1 Joribinica yoshin \r (Mt 12.43-45) \p \v 24 Tiroma yoshin ta joni jenebahini cahax jano jahuabi jaitonma cahax jano jihueti benahi cahuan cahuani caxon bi merayamahax janohax hen jahui janin caribitanpan hihcahini cahiqui. \v 25 Caxon ta matso siri sca jahuen xobo merascaiqui, bexojaxonah sca. \v 26 Jaatian ta caxon hashoan tiromabo hahbe yoshin rihbi benatihiqui, siete hahbe yoshinbo. Jatihibi sca jahuex ta jaa jonin jointi janin sca jihuetihiqui. Jaa copi ta jaa joni hashoan tiromacanahi sca jatihiqui, hicha yoshiman hihbojaha sca. \s1 Jenimacointi \p \v 27 Jato jascajaquin yohi yohihiya sca ta tsinquijaquetaibo tocanxon huesti haibaan coshin yohinishqui: \p —Mia baquexo bihni haibo ta hihti jenimati jaiqui. Mia chocho hahmani ta hihti jenimati jaiqui —hahquin. \v 28 Jascajaha sca: \p —Jaama bi ta Papan joi nincaxon bihcoinaibo caya, hahan jenimati jaiqui —hahquin. \s1 Jahuen coshi jisti yocacaibo \r (Mt 12.38-42; Mr 8.12) \p \v 29 Hihti caibo sca nocohihnataiya jato yohiquin nescajaquin: \p —Rahma ta jonibo shinan tiromayahpabo qui. Non mia nincanon hahan honanti noque jismahue hah tah man jai. Man jascarai bi ta huestijaquin res hahan honanti Papan mato jismatihiqui, Jonas janí quescapah res tah man jistihi, jaa jisxon honanti. \v 30 Jonas jisxon ta ninevitobaan honannishqui. Jaa Jonasbi ta hahan honanti janishqui. Jascapahribihi tah hen hea noquebaque hahan honanti qui. \v 31 Jonibo casticanpaqueti nete noco sca jaiya ta chiponquiha quiquin hapo yamanica nihxon rahma jai jonibo yohiyaxihquiqui: Mato tah man nincayosmabo qui hahquin. Jaa ta hocho quehax jonishqui, shinanyahpahax Salomon yohuanai nincaqui jahui. Salomon hihpahoni mentan hashoan coshi shinanya rahma neno jai bi tah man nincacatsihyamahi. \v 32 Papan casticanti neten ta Níneve jema janin jihuepahonihbaan mato metoyaxihquiqui, Jonasen yohihah jaton shinan pontenihxon. Mato tah man noque mentan hashoan nincayosmabo qui. Jonas mentan hashoan nincati jonin mato yohihah bi tah man nincayamanihqui hah ta jayaxihcanihqui, mato yohiquin. \s1 Non johue quescapahi \r (Mt 5.15; 6.22-23) \p \v 33 Tsoanbi tah non johue quetejaxon joneyamahi. Quetejaxon tah non quentipan mahpoyamarihbihi. Quetejaxon tah non jahuen tsahotinin tsahonai mapetaibo rahsichin jahuen xaba jisnon. \v 34 Noquen yoran johue ta noquen bero qui. Miin bero siripaiya tah min xabapan nichi. Miin bero tiromahiya tah min bahquish chian nichi. \v 35 Jistahi man. Maton shinan janin xaba jai man shinanah bi bahquishcahinmis. \v 36 Miin shinan xabayahpa hihquish, jahuabi miin shinan bahquishihyamaha tah min sirijaquin xabajaxonah sca min jatihi, johuepan xabajaha quescapi —hahquin. \s1 Jaton haxenicaboyabi Jesusen fariseobo cahehi \r (Mt 23.1-36; Mr 12.38-40; Lc 20.45-47) \p \v 37 Jascajaquin jan yohihiya, fariseo jonin sca: \p —Heen xobon pihi cahue —hahquin. Jascahah hahbetan cahax mapetax pihi tsahopaqueti. \v 38 Piríyamahax jan mechoquihyamahi quen fariseo rahteti. \v 39 Rahtetaiton: \p —Mato fariseobaan tah man chichoma maton tasonbo rahchoxon maton platobo rahchocai. Maton jointi nahpamehtan; jano tah man tiroma shinanbo bochohi, yometsohti shinanya hihti tiromabo shinanbo. \v 40 ¿Maton mequen mato hinanxon maton jointi rihbi Papan mato hinanyamanishquin, honanmabon? \v 41 Maton jointiboyaxonbi jahuaborajomabo yanapancoinnahue. Jaatian tah man jahuabi sca rishtaya hihqui man shinanyamascatihi. \v 42 ¡Hahrai! hih tah man jatihi, fariseobon. Maton haxe pehi romishin tah man texe Papa jahuena hinanxon, cahua meso rihbi texe pishca hinanxon, huai bimi rihbi texe hinanxon bi Papan yohihi quescajati man pishinmahi. Joni huetsa yanapantihi bi tah man tiromajahi. Joni huetsahon shinanti Papan mato yohihah bi tah man hahyamahi. Man hinanaibo Papa hinanquin jenebahinxonma caibo rihbi yanapantihi bi tah man hahyamahi. \v 43 ¡Hahrai! hih tah man jayaxihqui, fariseobon. Tsinquiti xobo janin tah man hapobo tsahotai janin tsahoti queenbiresai. Jemanhihti janin tsinquijaquetaibaan mato saludanti rihbi tah man queenyorahi. \v 44 ¡Hahrai, hahrai! hih tah man jayaxihqui. Mato tah man tsahonipibo quescapahbo qui. Tsahonipi maníxon bi tah non jenquetsahpa pisi chicho jaiquin non honanyamahi —jato jaquin. \p \v 45 Noquen Hihbaan jascajaquin yohihiya sca Moisesnin joi haxemanica huesti jano tsahoxon yohiquin: \p —Maestron, jascajaquin yohiquin tah min noque rihbi cahehi —hahquin. \p \v 46 —¡Hahrai! hih tah man mato rihbi jayaxihqui, haxemanicahbon. Jonibo hihuehhuan papima papimaquin hahcajaquin tah man joi tsamanxon jato yohihi. Yohixon bi tah man maton metotinin bocabi mehexon jato yanapanyamahi. \v 47 ¡Hahrai! hihnoxihnahue. Maton papabaan ta Papan joi yohinicabo rehtepahonishqui, maton sca man Papan joi yohinicabaan tsahon qui tsahonxobojanon. \v 48 Jascajaquin tah man maton shinanbo noque jismahi. Maton papabaan hahpahoni quescajaribiquin tah man shinanai. Jaabaan rehtenihbo tah man maton sca man tsahonxobojaxonai, hahbe rehtemisboxon. \v 49 Jaa copi ta honanxon Papan yohihiqui: Jato qui tah hen heen joi yohixonnicaboya heen raantibo hean raanai. Hen raanah cahiton ta texe rehtexon texe rihbi tiromajayaxihcanihqui, hahquin. \v 50 Rahma jihuetaibo yohihi sca ta Papan nescajaquin yohihiqui: Maton tah man heen joi yohixonnicahbo rehtennihqui. Hen raanmenoni rehtennixon tah man rahma caman jato jatihibi rehtenpaquehi, hahquin. \v 51 Abel rehtennixon tah man caibo sca rehtexon, jato rehtepaquehi. Janoxon Papa yocaxonti janin jan nichi que bi Zacarías sca rehtenoxon caman tah man jato rehtenpaquehi. Mato ta Papan casticanyaxihqui, hih ca hen jai sen, jaton jimi man potamani copi. \v 52 ¡Hahrai! hih tah man jayaxihqui, haxemanicahbon. Jayaxon Papa honanti huisha joiyahpaxon bi tah man honancatsihyamahi. Jascaxon tah man caibo rihbi sca man pantehi, honanpanan —jato jaquin. \p \v 53 Jascajabahini caressca jan jaiya cahen jaton haxemanicahbo betan jaton fariseobo sina sinati. \v 54 Hashoan sca yocacanquin. Jahuemeha jahuen yohuan copi non rehteti hahtipahtihin hihxon hicha yocacanquin. \c 12 \s1 Hahcointi Jesusen yohihi \p \v 1 Quexehibaan bi hicha bi res jonibo jano tsinquijaqueti. Hihti caibo tsamatax, joni huetsa qui tsehquesihcanahi bohiboya jahuen haxenicabo Jesusen yohiquin, behna joi sca: \p —Coirametahi man. Fariseobaan coro pahe mato qui mahnemis —hahquin, fariseobaan hahcoinicamati shinan yohiquin. \p \v 2 —Rahma jonexon hahcaibo jatihibi ta Papan janibijaquin yohiyaxihquiqui. Jonetax hihquibo jatihibi ta jaan yohipaqueyaxihquiqui jatihixonbi nincacahbo. \v 3 Tsoanbi nincayamanon hihquish man bahquish chian yohuanni joibo ta xaba chianxon jaan jato nincamayaxihquiqui. Maton xobo chicho baxexai joibo ta xobo manixon coshin nincamaquin hahcajaquin jatihibi nincamayaxihquiqui. \s1 Tsohqui raqueti \r (Mt 10.28-31) \p \v 4 Caibaan ta mato rehtexon bi jahua hashoan mato tiromajati hahtipahyamahiqui, hea huetsabaan. Jascapahbo qui raqueyamanahue. \v 5 Huetsan ta mato rehtexon mato casticanti rihbi hahtipahiqui. Hahqui raquenahue, bihxon chihi janin mato potamis. Hahqui caya raquenahue. \v 6 ¿Rabe soro copi non pichca hihsa romishin maroyamahin? Copi que ma bi ta jascapa mahuataiya mi huestibi Papan jato shinanbehnoyamahihqui. \v 7 Maton boo rihbi ta jahuentihi jaiquin Papan honanihqui. Raqueyamanahue hah ca hen mato jai sen. Mato tah man hicha hihsa mentan hashoan copi qui. \s1 Cristonahbo \r (Mt 10.32-33; 12.32; 10.19-20) \p \v 8 Jonibaan nincanon hihquish Hea ta Cristonah qui hihquibo jatihibi tah hen hean rihbi Papan yonotibo tocanxon rihbi Jaabo ta hena qui, hen jatihi, jaabo yohihi. \v 9 Jonibaan nincanon hihquish Hea ta Cristonahma qui hihquibo rihbi tah hen Papan yonotibaan nincanonbi Jaabo ta henama qui hen jatihi. \v 10 Man hehqui tiromahi yohuanai bi tah hen jaa mato sohuaxonti hahtipahtihi. Dios Yoshin qui man tiromahi yohuanai ta jascayamahi qui. Jaa ta hen mato sohuaxontimahi. \v 11 Jaton tsinquiti xobo janin mato hiohax, jaton hapobaan mato casticannon hihquish quesahiboya, jahua yohuan japan, jahua hen yohitihin hihyamayaxahnnahue. \v 12 Jaatianbi ta Dios Yoshiman mato yohuan hinantihiqui —jato jaquin. \s1 Masa shinantima \p \v 13 Jaatian, tsinquijaquetaibo tocan nihxon, huesti jonin yohiquin: \p —Maestron, heen bocha yohihue, noquen papa yamanicaton jahuaborabo jan hea texe hinannon —hahquin. \p \v 14 —Maton jahuaborabo hinannicama tah hen qui. Mato jascajaquin ponteti ta Papan hea yohiyamahiqui —jaa jascajaxon tsamataibo sca yohirihbiquin: \p \v 15 —Jistahi man. Coiramenahue, jahuaborabo tsinquiti shinan man bihmis. Maton jahuaborabo hichahax jihueti siriti shinanyamanahue —hahquin. \p \v 16 Jahan haxeti joi sca jato yohiquin: \p —Huesti jonin cahen huai banahoxon tsama bi res bimibo tsinquiscaan. \v 17 Tsinqui tsinquihax ¿Jahuejascapan? Heen bimibo hichahi copi tah hen jahuerahnon bexojatimascai, hihqui. \v 18 Shinanax sca, Heen jano bexojati xobobo huaxepaquexon hihtihosi xoboja sca janoxahpan. Jascajati ta jaiqui. Jano sca heen beroboya heen bimibo tsamanquin bochojascaax tah hen jenimatihi. \v 19 Hicha bari jihuexon piti tah hen tsinqui sca jai. Tanti tantihahnan pipi pipixon xeha xehascapan, coin coini, hih tah hen jatihi, hihqui shinamehti. \v 20 Jahuen jointinin jan jascari yohuanaiya bi ta Papan yohinishqui: Shinanjoman, nea yamebi tah hen mia mahuamanoxihqui. Min bexojahibo tsoa sca hihbotihiquin? hahquin. \v 21 Man jascapa honanma jamis, main jihuexon, hahan jihuexahpan hihxon tsinqui tsinquixon bi Papa janin hicha tsinquiyamahi —jato jaquin Jesusen. \s1 Papan coiranaibo \r (Mt 6.25-34) \p \v 22 Jahuen haxenicabo sca yohiquin: \p —Masa shinanyamanahue, hih ca hen jai sen. Jahua pitima ta jaiqui, jahua pipan hihyamanahue. Chopa tah hen yamahi, jahua hen sahuetihin hihyamarihbinahue. \v 23 ¿Pinoxon res non jihuetain? ¿Chopa sahuenoxon res non yora jain? \v 24 Hihsabaan hahcai shinannahue. Jaabaan ta banayamahihqui. Bimi ta tsinquiyamarihbicaniqui. Piyanoxon bexojacatsihxon bi cahen jahuerahnobi bexojati yamahi. Jaton bexojati xobo yamahi bi ta Papan jato piti pishinmayamahiqui. Mato tah man hihsabo mentan hashoan copi qui, hah ca hen mato jai sen. Papan ta mato jistihiqui. \v 25 Heen shinaman bi hashoan queyanihpan hihquish bi tah min min queyanihtimahi. \v 26 ¿Jascati hahtipahyamaxon jahuejanoxon man texe copi man masa shinantihin? \p \v 27 Joabo rihbi jenquetsahpabo hin hihxon shinannahue. Jaabaan ta yomenjayamahiqui. Chopa rihbi hahyamahax bi ta hihti siri rajotiyahpa qui. Salomon hicha chopa siribo japahonish bi cahen huesti joa betan senenyamanish. \v 28 Joa ta nihi naman hicha jaiqui. Siripi hanihi bi tah non huaijaxon jato mapojahi, copima quen. Copi que ma bi ta Papan jato hihti siri rajotibo hinanihqui. ¿Hashoan sca jan mato coirantihi man shinanyamahin? Shinancoinnahue. \v 29 Jaa copi, Jahua pipan, jahua xehapan jayamanahue. Jahua copi bi masa shinanyamanahue. \v 30 Man jascapa pishinai ta Papan jisiqui, hah ca hen mato jai sen. Piti benahi, chopa rihbi benahi ta jatihibi nahuabo nihnichiqui. \v 31 Maton tah man Papa queenai quescajaquin hahtihi, pitiya chopabo jaan mato hinannon. \s1 Non naihoh queha bexojatibo \r (Mt 6.19-21) \p \v 32 Masa shinanyamanahue, baquebon. Mato man hicha jihuetaima bi ta Papan mato jahuen jihue hinanihqui. \v 33 Maton jahuaborabo maromaxon yomanahtaibo yanapannahue. Queyoyosma coriqui quescapa bihquin hahcajaquin Papa janin queyoyosma jahuaborabo bexojanahue. Jano ta yometsohtimahiqui. Champon rihbi ta jano pihantimahiqui. \v 34 Jahua ra hihti queenxon cah man jano res shinanah. \s1 Noquen Hihbo non manatihi \p \v 35 Maton Hihbo manati shinan bihnahue. Chopa sahuexon johue quetejahax manatihcamahi quescanahue. \v 36 Huanomahi catani jaton patoro yame jonoxihqui honanax ta jan nocoxon quenahi nincaxon manataibaan histon jahuen xobo xehpoti quehpenbohanxontihiqui. \v 37 Hoxahaxma manataiton jaton patoronen jato merahah ta hihti jenimacantihiqui. Jaton hihbaanbi ta jato hahxonquin pitijaxonquin jato pimatihiqui, jaanbi jato metexpaquexonquin. \v 38 Yame pochinicon joyamahax xaba paqueti hochoma sca joxon jato jascari manataiton merahah ta hihti jenimati jaabo jatihiqui, jahuerohahi tah non hoxayamahahqui hihqui. \v 39 Man honannon hihxon tah hen huetsa sca mato yohihi: Jahua hora yometso jotihiquin honanxon cahen coiranxon xobo hihbaan yometso hihquimayamahan. \v 40 Jascapa hoxan hihtima shinanya janahue. Hea nocotihi man shinanyamahi tianbi tah hen hea noquebaque mato qui nocotihi —jato jaquin. \s1 Siri betan tiroma \r (Mt 24.45-51) \p \v 41 —¿Jaa jaa patax queha joi yohuani min hihqui bi min noquebi yohihin, Hihbon? ¿Caibo rihbi min yohihin? —hahscaquin Pedronen. \p \v 42 Jascahah Jesusen yohiquin: \p —Shinanyahpa ta jahuen hihbaan yohihi quescabijaquin hahxonai joni qui. Jascapah ta jahuen hihbaan yohitihiqui, jahuen jonibo jisxonti. Jato jisxonquin jaton pitibo jato hinanxonnon hihxon ta jato jisxonnahue hahbahintihiqui. \v 43 Jahuen hihbo joxon sca jascajahiton merahah ta hahan jenimati jaresscatihiqui. \v 44 Jascapa ta jahuen hihbaan yohitihiqui, jatihibi jahuen joniboya jahuen jahuabora jan jisxonscanon. \v 45 Shinanyahpa hihyamahax ta heen hihbo ta basihi cahiqui hihxon jahuen hihbaan jonibo rishqui rishquixon jahuen teexonnicah haibobo rihbi rishquixon, pixon, xehahax pahenscaiton sca jahuen hihbaan jisbenatihiqui. \v 46 Joriyama ta jatihiqui hih jan jai tianbi ta hihbo sanarenentihiqui, hihbo nocorihtimahi jan shinanah bi. Joxon sca cahen caxquepaquexon nincayosmabo janin jaa potatihiqui. \v 47 Jahuen hihbaan yohini quescabijati honanxon bi hahxonyamahi quen ta jahuen hihbaan hihti casticantihiqui. \v 48 Honanyamaxon tiromajahibo ta hashoan hichama rishqui rishquiyaxihquiqui, hihti hahtihi bi. Hicha mia hinannixon ta hicha rihbi mia hahquirihbi yocayaxihquiqui. Hicha mia hinantahnixon ta hicha rihbi mia bichinyaxihcanihqui. \s1 Jesus copi join hihquinanai \r (Mt 10.34-36) \p \v 49 Chihi potahi tah hen main joniqui. Quetetax perehihna sca japahinon hih tah hen jai. \v 50 Hihti tiromabo hen tenetihi tah hen honanai. Histon huinopahinon hihxon tah hen tene tenehi. \v 51 ¿Huesti shinanyahax siripi jihuetaibo rahsi sca janon hea joní shinan man jain? Huetsajaquin shinanaibo qui huetsa shinanyabo rainyamanon tah hen joníqui. \v 52 Huesti xoboho pichca joni jihuetax bi ta texe qui rabe rainyamatihiqui. Jascayamahiya ta rabe qui texe rainyamatihiqui. \v 53 Huetsa ta jahuen baque qui rainyamatihiqui. Huetsa rihbi ta jahuen papa qui rainyamatihiqui. Huetsa haibo ta jahuen baque qui rainyamatihiqui. Huetsa rihbi jahuen mama qui rainyamahi. Yaya rihbi jahuen hihni qui rainyamahi. Hihni rihbi jahuen yaya qui rainyamahi —hahquin noquen hihbaan. \s1 Hahan honantibo \r (Mt 16.1-4; Mr 8.11-13) \p \v 54 Jahuen haxenicabo jascajaxon, tsinquijaquetaibo sca yohirihbiquin: \p —Jano bari hihquihi quiri jisxon nai cohin hanicanahi merahax tah man Hoi ta jahuiqui hihqui. Hihcoini. Jasca ta jatihiqui. \v 55 Chiponquihax nihue jahuiya tah man Rahma ta barinoxihquiqui hihqui. Jascacoinrihbihi. \v 56 Honanihcamahibon, ¿nihueya cohinbo jisxon jahua jatihiquin honanxon jahua copi sca man Papan yohihah jahua jatihiquin man honanyamahin, jan mato yohihah bi? \s1 Noquen Hihbo betan non bexotihi \r (Mt 5.25-26) \p \v 57 ¿Jahua jenquetsahaxon man matonbi shinanxon ponte res jihueti shinanyamahin? \v 58 Mia demandana juez janin caquin bahinxon bi mia demandanai betan bexohue. ¡Juez janin mia ninitana juezin sca jahuen porisia yohixon mia sipo xoboho rehuinmamis! \v 59 Chicho tsahonah tah min copijabahinquin queyoyamahax janohax picotimahi —jato jaquin. \c 13 \s1 Shinan pontehax jihuenicabo \p \v 1 Jaatian Pilatonen hahni sca caibaan yohiquin. Galilea mai mehabaan roqui jaton yohinahbo rehtexonquin Papa mapojaxoncannish, Papa Dios hinancatsihquin. Jaton yohinahbo mapojahiton bi roqui Pilatonen jato rehtenish. Rehtexon qui jaton jimin qui jaton yohinahbo nashimaquin, jonin jimiya sca maponon. \v 2 Jaa chanihibo sca Jesusen yocaquin: \p —¿Jatihibi jonibo mentan hashoan hohchayahpabo quen Papan jato jascajani shinan man jain? \v 3 Jascayama ta jaiqui. Maton shinan ponteyamahax tah man mato rihbi jascapahbo rihbi jayaxihqui, queyocahinscaibo rahsi. \v 4 ¿Hoa dieciocho jonibo, jato qui jaton xobohhuanen paquequin bishtaxni cahran? Jatihibi ta mahuacannishqui. ¿Jatihibi Jerusalen janin jihuetaibo mentan jaabo hashoan hohchayahpabo hi shinan man jain? \v 5 Jascayamahi rahan. Maton shinan ponteyamahax tah man mato rihbi queyocahinyaxihqui. \s1 Bimijoma jihui \p \v 6 Jato jascajaxon jaa patax queha joi sca jato nincamaribiquin: \p —Huesti jonin cahen bimi jihui bananish. Bananish, bimiyahpa sca rah ta qui hihquish, cari carixon jisi bi jahuen bimi yamahi. \v 7 Bimi yamahiya sca jahuen huai teexonnica yohiquin: Jise. Quimisha bari sca tah hen bimi bihcatsihquish jori jorichai. Jahuabi ta yamahihqui, rahma caman. Rerascahue. ¿Jahua janon jaa nihtihiquin? hahquin. \v 8 Huesti bari pari jenetahhue, hihbon, mai cahuenbohanxon hen jaa naman tara payobo tsamanbohantannon. \v 9 Jascajaha bimihiya jascabiscanon. Jascajahah bi bimiyamahiya tah non rerascatihi hahquin jahuen huai teexonnicahton —hahquin. \s1 Cahcoya haibo Jesusen rohajahi \p \v 10 Jato jascajahipish huetsa neten sca jaton tsinquiti xoboho Jesus mapexon jato haxemarihbiquin, jaton tantiti neten. \v 11 Jano tiroma yoshinyahpa haibo rihbi mapeti. Yoshiman hihbojaha dieciocho bari sca hisini. Cahcopaquecanahi nihnica. Jenquetsahax bi pontetimahi. \v 12 Jaa meraxon mequeman mehehax Jesus coshin yohuani: \p —Rohascahue, chocan —hahquin. \v 13 Jan yohihah, pontecahin sca jai. Jascari rohacahinscaax Hahxon tah min hea jai, Papan, hihqui Papa Dios yohihi. \v 14 Jaton tantiti netenbi Jesusen jaa rohajahiya jaton tsinquiti hihbo rainyamacahini. Rainyamaxon jano tsinquitaibo sinajaquin: \p —Seis nete ta hahan teeti netebo qui. Jaa netebaan rahomehti benahue. Tantiti neten tah man rahomehtimahi —hahquin. \v 15 Jato jascajahiton Jesusen sca pontejaquin yohiquin: \p —Quesan, ¿xehpohipixon tantiti netenbi man maton vaca pecaxon, jaa hihyamahiya maton cabacho pishca pecaxon, hioxon man jene xehamayamahin? \v 16 ¿Satanasnen nea haibo jisxon nexahah dieciocho bari nexá sca nichi quen non tantiti neten jaa rohajatimahin? ¿Maton caibo que bi nexá bi res janon man rohajamacatsihyamahin? \v 17 Jato jascajaha jano tsahobehcoinaibo hihtimahcahinscai. Jaabo hihtimanon bi texe tsinquijaquetaibo jenimahi. Jahuen coshi shinaman jan jato hahxonah quen hihti jenimacani. \s1 Moxo bero \r (Mt 13.31-32; Mr 4.30-32) \p \v 18 Jaa copi ta jato yohinishqui: \p —Papan jihuemati jenquetsahpa quin, Jenquetsahpa hin hihxon tah hen mato yohihi. \v 19 Huesti moxo bero pishca quesca tah qui. Jascapah non noquen huai chian banahah cahen hanicahuanscaax jihuiscai. Jihui tihopa sca jaiya cahen jahuen mebibo romishin janin hihsabaan nahajaquin. \s1 Hahan paan soohihmati \r (Mt 13.33) \p \v 20 Hahquirihbi sca jato yohiquin: \p —¿Papan jihuemati jenquetsahpa quin? \v 21 Jaa ta hahan paan soohihmati quescapa qui. Jascapa bihxon cahen tasa bocho misi janin haibobaan niahan. Jano niahah ta tasa bocho jatihobi soohihcahuaniqui —hahquin. \s1 Hanitahma xehqui \r (Mt 7.13-14, 21-23) \p \v 22 Jaatian sca cahi. Jerusalen janin cahi caquin janobo jai jemabo janin banehuanax caribihiton sca: \p \v 23 —Hihbon, ¿Papan jihuemahibo hichatahmabo quin? —hahquin huetsan. \p \v 24 —Papan hani tahma xehqui huesti janin hihcoti shinannahue. Hicha ta Hihcopan hihxon bi hihcoti shinanyamahiqui. \v 25 Xobo hihbaan jahuen xehqui xehpobohanscai bi tah man jeman nihxon sca xehpoti ton ton hahxon Noque quehpenxonhue Hihbon man jatihi. Man jascaraiton ta Mato tah hen honanyamahi, jahuerahnohahbo ra tah man qui hah ta mato jatihiqui. \v 26 Jaatian tah man Mihbetan tah non pipahoniqui, mihbetan rihbi tah non xehapahonihqui, noquen jemabo janinxon tah min haxemapahonihqui hah man jatihi. \v 27 Jaatian ta mato yohiyaxihquiqui: ¿Jahuerahnohahbo mato quin? Hen tah hen mato honanyamahi. Nenohax botannahue, tiromabon. \v 28 Jascajaha tah man huaohihyaxihqui. Abraham, Isaaque, Jacobo, Papan joi yohixonnicahbo jatihibi rihbi, jaabo jatihibi Papan jihuetahbohax jaa janin jihuetai jisxon tah man hihti masa shinanbahinscatihi. Jato qui tah man hihcotimahi. Jatoma qui ta mato potayaxihquiqui. \v 29 Caibo caya ta hocho quehax nocohihnayaxihcanihqui. Bari cainai quirihax, bari hihquihi quirihax, reboquihax, chiponquihax, janobohax nocohihnaxon ta Papan jihuetahboxon jaa janinxon fiestajayaxihcanihqui, benahue Papan jato jaah. \v 30 Jaatian ta rahma chini chinitaibo bebonicabo sca jatihiqui. Caibo rihbi rahma bebonicabo ta chinitaibo sca jayaxihquiqui —jato jaquin. \s1 Jerusalen copi Jesus benatai \r (Mt 23.37-39) \p \v 31 Jato jascajahiya bi fariseobo sca nocoxon: \p —Nenohax catanhue. Herodesnin ta mia rehtecatsihquiqui —hahcanquin. \p \v 32 —Hoa quexenica yohitannahue. Tiroma yoshinbo camaxon tah hen hisinaibo rahma rohajaxon, bahquish rihbi rohajaxon hoqueha bahquish sca hen janquenjayaxihqui. \v 33 Jaabi tah hen rahma jari caparihi. Bahquish rihbi tah hen caparinoxihqui, hoqueha bahquish rihbi tah hen capariyaxihqui. Maton quiquin jema janinbi tah man tiromaboxon Papan joi yohinica rehtematihi. \p \v 34 Jerusalen janinhahbon. Man hea nincacoinpahinon, Jerusalen janinhahbon. Papan joi yohinicabo rehtemisboxon tah man mato qui Papan raannihbo rihbi macaman tsacaquin rehtepahoniqui. Jahuentihi coti sca hen mato tsinquímaha bi tah man queenyamahi. Hatapanen jahuen baque romishin tsinquixon jahuen pehi naman jato paxajaquin hahcajaquin hen mato tsinquímaha bi tah man queenyamahi. \v 35 Jistahi man. Jahuen baquemabo sca man janon ta Papan mato jenehihqui. Man tah man hea jisyamascatihi, hen joribinon caman. Jaatian pari tah man yohuanyaxihqui, Papan baque ta hihti shinanya nete hihbo jahuiqui hihqui —jato jaquin. \c 14 \s1 Tahsóhihqui Jesusen rohajahi \p \v 1 Jaa pecaho sca quenamaha huesti fariseo hapon xoboho pihi cahi, jaton tantiti neten. Jaa piquihinxon jahua hahxon non cahetihin hihxon jis jiscanquin. \v 2 Jascapa tocanxon pihanan jisi bi huesti tahsóhihqui joni rihbi jaa bebon tsahotai jai. \v 3 Jaton joi xeni haxemanicahboya jano jai fariseobo sca Jesusen yocaquin: \p —¿Tantiti neten non rohajatihin? ¿Non rohajatimahin? Hea yohinahue —jato jaquin. \v 4 Yocacah bi jahua hihyamacani. Jahua hihyamahiboya sca tahsóhihqui mehexon rohajaxon, caresscahue hahquin Jesusen. \v 5 Tsahohahtanaibo sca yohiquin: \p —¿Maton baque mai poquin chicho paquetaiya, jaa hihyamahiya maton ganado mai poquin chicho paquetaiya tantiti neten que bi man histon bihtimahin? \v 6 Yocacah bi jahua yohiti honanyamacanquin. \s1 Huanomahi canon quenamahibo \p \v 7 Quenamahabo ta pihi tsahocatsihquin hapobaan tsahotibo bihcatsihquibo rahsi jano janishqui. Jascapahbo rahsihi jisxon, jaa patax queha joi sca jato yohiquin: \p \v 8 —Heen xobo janin pihi cahue hahca cahax jano jahuen hanibo tsahotihi janin tsahopaqueyamanahue. Mia mentan hashoan hapo rihbi quenamaxon mihqui sca caxon, Hori cahue, jaa neno tsahonon, hah mia jamis. \v 9 Jan mia jascahah tah min hihtimahpax chini chini sca tsahoti catihi. \v 10 Jaa copi quenamaha cahax jano chinibo jaiton tsahopaquehue. Jaatian rah ta piti hihbo joxon sca mia Jari hapobo quiri tsahohihnarohahue mia jatihiqui. Jan jascajahiya ta mihbe quenamahabo jatihibichin mia shinanya hihqui mia jistihiqui. \v 11 Hea rah tah hen caibo mentan hashoan shinanyahpa qui hihquibo jatihibi ta hihtimahyaxihquiqui. Hea rah tah hen caibo mentan hashoan jahuama qui hihquibo ta shinan siri Papan hinanyaxihquiqui —jato jaquin. \p \v 12 Jaatian sca jaton piti hihbo sca yohiquin: \p —Pihi benahue hahnoxon pitijaxon miin hamicobo quenamayamahue. Miin huetsabo rihbi quenaxonma, miin jenabo rihbi quenaxonma, mihbe coriquiyahpabo rihbi quenamayamahue. Mia pimanoxon copiquin sca mia quenamaribicanmis. \v 13 Hichaxon pitijacatsihquin, jahuaborajomabo, tobi pishcabo, chantobo, benchebo, jascapahbo quenamanoxahnhue. \v 14 Jaabaan mia pimaquin copiti hahtipahyamahi quen tah min hahan jenimati jaresscatihi. Jahuen baquebo Papan huenihihnixon ta mia hahan jenimati hinanyaxihquiqui —hahquin. \s1 Hichaxon pihi benahue hahca joyamahibo \p \v 15 Jato tocan pihi tsahotax huetsa joni sca yohuani: \p —Papan jihue janinxon pihibo ta hihti jenimatihiqui —hihqui. \p \v 16 Jascahah: \p —Piti fiestajayanoxon cahen huesti jonin hicha jonibo quenamahan. \v 17 Jahuen piti hihres sca jaiya sca jahuen joni raanquin, jan quenamahipibo yohinon hihxon. Raanah, Benahue hih ta jaiqui, Ma ta hihresscaiqui hahquin jato yohibonaquin. \v 18 Yohihah bi huesti cacatsihyamahi. Jaa cacatsihyamahiya jatihibi sca cacatsihyamascacani. Jan yohimenohah cacatsihyamaxon joi bichinscaquin: Huai tah hen marohipiqui. Pihi catahin tah hen heen huai jisi cahi. Pihi cati tah hen hahtipahyamascai hahquin hea yohixontanhue hahquin. \v 19 Huetsan sca: Hean tah hen diez toro marohipiqui, rabexon nininicabo. Pihi catahin tah hen rahma jato tanahi cahi. Pihi cati hen hahtipahyamascai piti hihbo yohixonhue hahquin. \v 20 Huetsan rihbi sca: Hen tah hen haibo bichipiqui. Jaa copi tah hen cati hahtipahyamascai hahquin. \v 21 Jato yohitani nocoxon sca, jaabo yohuanai jahuen patoro yohiquin. Yohiha jahuen patoro rainyamascai: Rahmabi caribitanhue. Bahin nichibo janin sca caxon jano jaibo, jema quexabi nichibo rihbi yohitanhue. Jahuaborajomabo, tobi pishcabo, benchebo, chantobo jaabo sca yohixon hihuetanhue hahquin. \v 22 Jascajatani joxon sca: Min yohihah quescajaquin non hihuehah bi ta piti hicha pari jaiqui, hihbon, hahquin jahuen jonin. \v 23 Jemama qui sca caxon, min bahinxon behchihibo sca bihxon tapasoho jihuetaibo rihbi hihuetanhue heen xobo bochoscanon. \v 24 Non quenamamenohibaan ta jahuabi noquen piti tanatimabiresiqui hihca hen jai sen hahquin. \s1 Shinanquin sirijahax hinamehcointi \p \v 25 Jascajaquin jano tsahotaibo Jesusen yohihiya hihti caibo sca hahqui nocohihnati. Nocotaibo sca jaan yohiquin: \p \v 26 —Maton papabo jistahihmahaxma hehqui jahuibo ta heen haxenicabo jatimahiqui. Maton papa, maton mama, maton haibo, maton baquebo, maton huetsabo, maton chocabo jistahihmahaxma, maton yoshin rihbi jistahihmahaxma tah man heen haxenicabo jatimabiresai. \v 27 Hea rehtehibaan bi tah hen heen Hihbo jenetimahi hihnahue. Jascaxon nincacoinnahue. Jascajayamaxon tah man heen haxetibo jatimahi. Man shinannon hihxon tah hen yohihi. \v 28 ¿Xobojacatsihxon, jahuentihi copitihiquin, heen coriqui senentihiquin hihxon man shinanquin sirijaxon pari xobojayamahin? \v 29 Shinanquin sirijayamaxon xobo jihuibo nichinxon bi janquenjati min hahtipahyamahiya ta jisibaan sca mia hosantihiqui. \v 30 Hoa jonin ta xobojacatsihxon bi janquenjati hahtipahyamahiqui hih ta jaticaniqui. \v 31 ¿Quiquin hapobo rihbi hahbe quiquin hapo betan rehtenani canoxon tsahotahxon veinte mil sontaroyahpa hahqui jahui bi diez mil pishcayaxon jaa tenetihin hihxon sirijaquin shinanyamaparihiquin? \v 32 Tenetimahi shinanxon ta hoa huetsa hocho pari jahui bi comision hahqui raantihiqui jenquetsahax non bexotihin hihxon. \v 33 Jascajaquin rihbi shinanquin sirijaxon maton jihue jatihibi jenebahinyamahax tah man heen haxetibo jatimabirestihi. \s1 Tashi jahuijoma \r (Mt 5.13; Mr 9.50) \p \v 34 Tashi ta siri qui. ¿Hahan non pitijacatsihqui bi noquen tashi jahuiyamascaiya, jahuatohon sca non noquen piti jahuijatihin. Non tah non hahtipahyamascatihi. \v 35 Jascapa tashi tah non hahquiribi mai sca hihnon hihxon noquen banabo janin minchintimahi. Non payomacatsihquin piti huecax potahi janin rihbi tah non jascapa tashi tsamantimahi. Jascapa tashi tah non potaresai. Hahan nincati pabinquiyahpaxon nincanahue. \c 15 \s1 Manónica carnerobo \r (Mt 18.10-14) \p \v 1 Jaatian sca cobranmisbo betan hohchayahpabo rahsi sca becani. Jesus yohuanai nincaqui becani. \v 2 Jascapa hahqui nocotaiya fariseobo betan jaton xenibaan joi haxemanicahbo hahqui yohuanscai. Hohchayahpabo sirijaquin bihxon ta jascapa betan pihiqui, hihcani. \p \v 3 Jaa copi ta jaa patax queha joi jato yohinishqui: \p \v 4 —¿Cien carnero jaax bi huesti manotaiya, jaa manotai huesti benahi canoxon man texe noventinueve janobi jenebahini caquin, man benahi sca cayamahin? \v 5 ¿Meranoxon caman man benahi cayamahin? ¿Meraxon man jenimahanan papibehnantimahin? \v 6 ¿Xoboho nocoxon sca maton jenaboya mahbe jihuetaibo quenaxon, Jahuerohajaquin tah hen heen carnero baque manotai bi merahahqui, Jenimanonhue hah man jatimahin? \v 7 Jascarihbihi ta naihoh quehax jenimacaniqui. Huesti hohchaya jonin mainxon jahuen shinan pontehiya ta jenimacaniqui. Noventinueve jaton shinan ponteti pishinyamahi shinanaibohon jenimayamahax bi huestichin jahuen shinan pontehiya jenimacani. \s1 Coriqui manotai \p \v 8 ¿Jascarihbihi ta huesti haibaan diez libra jaxon bi huesti manomaxon, johue quetejaxon xobo matsoquin sirijaxon meranoxon caman benabonatimahiquin? \v 9 Meraxon sca jahuen jenaboya jahuen hahbe jihuetaibo quenaxon Jahuerohajaquin tah hen hen manomaha coriqui hen merahahqui, jan jatimahiquin? \v 10 Jascarihbihi ta mainxon huesti hohchaya jonin jahuen shinan pontehiya Papan yonotibo jenimacaniqui —jato jaquin. \s1 Bexnanya haibo copi coriqui potaresai beronan \p \v 11 Huetsa rihbi sca jato yohiquin: \p —Huesti joni cahen rabe bebo baque janish. \v 12 Haniscaxon cahen jahuen chini baquen jahuen papa yohiquin: Papan, texe hena hihnon min mahuaquin potabahinyaxihquibo hea rahmabi hinanscahue. Jascajaha jahuen baquebo hinantijaxon jaa sca jahuena hinanscaquin. \v 13 Jahuenahbo jatihibi bichipish jaabiyahpa caresscai, hocho sca huetsa main cahi cahi. Cahi nocoxon sca bexnanbo maroquin. Haibobo copi rihbi jahuen coriqui potaquin queyobahinquin, jahuabi yamascanon. \v 14 Jaa maibo janin piti pishin sca jaiboya, jaa rihbi pihan hihscai. \v 15 Pihan hihxon janoha joni patorojascaquin. Jahuen patoronen sca jaan jahuen cochibo pimahi canon jahuen pasto chian sca raanquin, cochi coirantanhue hahxon. \v 16 Tsoanbi piti hinanyamahah, pihan hihquish cochin piti bimi romishin piti shinanbahinquin. Jascapah que bi yanicahinnoxon caman piti shinanquin. \v 17 Jaatian sca shinanquin sirijahax, Heen papan jonibo hichahi bi ta jaton piti pishinyamahiqui. Neno ca hen pitin mahuacatsih sca jai. \v 18 Rahma ran heen papa janin hea caresscatihi. Nocoxon tah hen yohitihi: Papan, noquen Papa Dios qui hohchatax tah hen mihqui rihbi hohchatai. \v 19 Tiroma copi tah min hea Baquen hahtimascai. Miin joni quesca sca hea jahue. \v 20 Jascatanpan hihcahini sca caresscai, jahuen papa janin cahi cahi. \p Nocoti jahui bi hocho pari hihquiya manan huinoquihrani jahuiton jahuen papan meraquin. Jointi xecahihnixon hahan hihti shinanax bishquihihcanahi caxon jahuen baque hicotanxon betsohahquin. \v 21 Hicotanah sca: Papan, noquen Papa Dios qui hohchatax tah hen mihqui rihbi hohchanihqui. Hea tiroma quen tah min hea Baquen jatimascai hahscaquin jahuen baquen. \v 22 Jascahah bi yosibaan jahuen jonibo yohiquin: Sahuemanoxon tari siriya berinahue. Mehesehtiya joxon mehesennahue. Sapato rihbi bexonnahue jan sahuenon. \v 23 Non xoamarasihi toro baque bihtannahue rehtenoxon. Hicha pitijaxon pihi non coin coinnon. \v 24 Nea heen baque ta mahuanish bi jihuerihbiscaiqui. Manonish hen shinanah bi tah hen heen baque merahahqui, jato jaquin. Jenimascai, jahuen papa. \p \v 25 Jahuen baque bebo quihah teeti. Huai chian teetanax joresscaquin bi xobo hochomaxon sca rehuen behua behuáhibo nincaquin. \v 26 Jahuen papan joni huesti quenaxon sca yocaquin: ¿Jahua copi jascacaniquin? hahquin. \v 27 Jochica ta nocotaxqui. Jaa copi ta toro xoa pishca papan rehtehaxqui, jaa siripi nocotai quen hahquin. \v 28 Honanscaax jahuen bocha rainyamahax xoboho hihcocatsihyamascai. Picoxon jahuen papan Johue, Johue hahca bi joi bichinquin: \v 29 Jahuentihi bari sca hen mia teexonai bi tah min heen hahbe rabetibo betan hen jenimanon jahuentianbi hea chibo baque bocabi hinanyamanihqui. Basi teexonquin bi tah hen jahuentianbi mia nincayama yamanihqui. Hea teemis que bi tah min hea jahuabi rehtexonyamaniqui. \v 30 Hoa miin baque jahuen hahresti haibobo janin caxon miin coriqui queyontanax jahuiya cah min noquen toro xoa rehtexonah, hahquin. \v 31 Jaatian sca: Mia tah min jascabihi hehbetan jihuetai, baquen. Hea jai jatihibi rihbi ta mina qui. \v 32 Jan jahui quen non coin coinax jenimaha ta siri qui. Miin jochica ta mahuanish bi jihuerihbiscaiqui. Manonish bi ta rahma hahquirihbi merahah sca qui. \c 16 \s1 Patoronen joni tiroma \p \v 1 Jascajaxon jahuen haxenicabo sca Jesusen yohirihbiquin: \p —Huesti coriquiyahpa joni cahen janish, jahuaborayahpa joni. Huesti neten sca ta chanicannishqui: Miin jahuabora coirannicahton ta miin coriqui mia queyonihqui. \v 2 Jascaraiboya jahuen coirannica quenamaxon jahuen hihbaan cahescaquin. ¿Hihcoini yohuancaniquin? Hen mia hinantahni coriqui toponpaquehue non jisnon. Heen coiranxonnica tah min jatimascai hahquin. \v 3 Jascahah shinamehti: ¿Jahuejascapan? Heen patoronen ta hea heen tee hea bichinihqui. Yosmaxon tah hen horo horoti hahtipahyamahi. Yocamis sca hihtihi bi tah hen yocati hihtimahpai. \v 4 Hen honanai quescajaquin hahpan, heen tee jan hea bichinai bi caibaan sca sirijaquin jaton xoboho hea jihuemahabo hihcahini sca caxon jahuen patoro ribinai jonibo sca quenamaquin. \v 5 Jahuen patoro ribinaibo quenamapaquexon sca: ¿Jahuentihi min heen patoro ribinain? hahquin, jan quenamamenohi. \v 6 Cinco mil botella olivo xeni tah hen ribinai hahquin. Tsahohue, miin hahan huishati bihxon tres mil botella min copijascai huishahue hahquin. \v 7 Huetsa rihbi sca yocaquin: ¿Mian cahran? ¿Jahuentihi min ribinain? hahquin. Hean tah hen mil tasa trigo ribinai hahquin. Miin huishati bihxon ochenta res min ribinai huishahue hahscaquin. \v 8 Jan jascajahi chanihibo nincacax sca jahuen patoro yohuani: Jaa ta yometsohti honan qui hihqui, coirannica yohihi jascari. Jascapahbo rihbi ta mai mehabo qui. Jaton caibo jatohon queennon hihxon ta nea mai mehabaan hahquiqui, xaba baquebo mentan hashoan honan ta jacaniqui. \p \v 9 Maton rihbi rah tah man yometsohxon, jaa coriquinin sca jonibo hesetihi, maton coriqui queyo sca jaiya jaabaan sca jaton queyoyosma jihue janin mato jihuemanon —hahquin fariseobo yohiquin. \p \v 10 Hicha tahma hinanah, jayaxon sirijaquin hahxon tah man hicha hinanah jayaxon sca sirijaquin hahtihi. Hicha tahma hinanah bi jayaxon tiromajaquin hahxon tah man hicha hinanah sca jayaxon rihbi tiromajatihi. \v 11 ¿Nea mai meha jahuaborayaxon man sirijaquin hahyamahiya tsoan sca mato naihoh queha jahuaborabo hinantahtihiquin? \v 12 ¿Caibaana man jaton jahuaborabo coiranxonquin sirijayamahiya tsoan sca mato matonah hinantihiquin? \p \v 13 Patoroyahpaxon tah man jaa sirijaquin teexonhanan huetsa patoro rihbi sirijaquin teexontimahi. Huetsa queenxon tah man huetsa sca jistahihmatihi. Huetsa hahxonquin sirijaxon tah man huetsa sca nincayamascatihi. Maton Papa Dios hahxonquin tah man jahuaborabo rihbi tsinqui tsinquiti hahtipahyamascatihi —jato jaquin. \p \v 14 Jan yohihi jatihibi nincaxon bi yohuashihboxon hosancanquin fariseobaan. \v 15 Hosanaibo sca jaan yohiquin: \p —Man siribo hihqui jonibaan shinanahbo hihquish tah man siripihcamahi yohuanai. Siripi yohuanihcama man jai bi ta maton shinanbo Papan honanihqui. Hihti siri tah qui hih jonibo jai que bi ta jascapahbo shinanyabo Papan jistahihmahiqui. \s1 Papan jihuemati \p \v 16 Juan jonon caman ta Moisesnin huishani joibo janishqui, Papan joi yohixonnicahbaan yohini joibo rihbi. Juan joní pecaho tah non Papan jihuetahboti joi siri sca non yohihi. Jaa copi ta histon sca jahuen jihuetahbo sca jacahincaniqui. Nincati queenaibo rahsi. \v 17 Papan joi ta queyotimahiqui. Naiya mai queyócahinyaxihqui bi ta ni huesti teque pishcabi jahuen joi manotimahiqui. \s1 Haibo potatima Jesusen yohihi. \r (Mt 19.1-12; Mr 10.1-2) \p \v 18 Miin haibo potaxon huetsa sca bichish tah min hohchayahpa sca jai, noquen Papa qui tiromahi. Huetsa jonin potahah haibo bichish tah min jascarihbihi, noquen Papa qui hohchayahpa sca jai. \s1 Lázaro betan hani patoro \p \v 19 Huesti joni cahen coriqui hicha bi res janish. Yanconihboya joxonihbo jahuen quiquin chopabo sahuexon cahen jatihibi neten hihti nohuenihbo pipipahonish. Jenimahanan jihueti can. \v 20 Jahuen xoboho jaa jascari jihuenon cahen jemanhihti hoque huesti yocamis janish. Patoronen xobo xehqui janin cahi bahin potahahbo racati, jahuen yora nobepan rahbojocotax hisini racati. \v 21 Racatax sca: Haitara, jahuen misa janinhax paquetai teque romishin hea hinanpahinnon, hahan hen pihi yanicahinnon, hihqui pihan hihquish. \v 22 Jascari jaax mahuascai. Papan yonotibo sca joxon jano Abraham siripi jihuetai janin jaa hioscaquin, jano sca siripi jihuenon. Coriquiyahpa rihbi sca mahuati. Mahuatai mihincanquin jonibaan. \v 23 Jano jascapa bexojati janinxon sca hihti hisin hisinxon hoque jisxon hocho Abraham meraquin. Lázaro rihbi hahbetan pihi tsahoti. \v 24 Abraham quenaxon sca: Hehon shinanhue, Papan. Lázaro raanrohahue, jahuen metoti rebo pishca jenen mehchajaxon jan heen jana matsijaxonnon. Nea chihin ta hea jeneyamahiqui. Hihti tiroma hisin tah hen jai, hahquin. \v 25 Shinanhue, baquen. Jihueparihax tah min siriboyahpa janiqui. Lázaro cahen tiromabo rahsi. Rahma cahen pihihue hahca nenoxon pihi jihueti. Mia cah min hisin jaroma teneti jai. \v 26 Hono naponbi rihbi ta hihtihosi xanquen jaiqui, jenquetsahax bi nenohax jari tsoabi botopaquetimahi. Jarihax rihbi tsoabi neno pohquequihrani jotimahi, hahquin Abrahanen. \v 27 Jaatian hihti yocaribiscaquin: ¡Hahrai, Papan! Jascahiya heen papan xobo janin jaa raanrohahue. \v 28 Pichca ta heen huetsabo jaiqui. Raanrohahue, caxon jan jato yohi yohinon, nea hihti tiroma janin joyamahabo, hahquin coriquiyahpa hihpahoniton. \v 29 Moisesnin huishani joibo ta jaabo jaiqui, Papan joi yohinicabaan huishani joi rihbi. Jaa joibo jaabaan nincacoinnon, hahquin Abrahanen. \v 30 Jascahah: Jaa joi ta nincayamacaniqui, Papan. Mahuatipish bi jato qui huesti cahiya pari ta nincacointicaniqui, hahquin. \v 31 Moises nincayamaxon, Papan joi yohinicabo rihbi nincayosmaboxon ta huesti mahuatipish bi hahquirihbi jihuexon jato yohihah bi nincatimarihbicaniqui, hah sca Abrahanen jaa janon —jato jaquin. \c 17 \s1 Hohchati shinanbo non bihmis \r (Mt 18.6-7, 21-22; Mr 9.42) \p \v 1 Jascajaxon jato yohirihbiquin: \p —Hahan hohchati shinanya ta jotihiqui. Man jaa jotimajati hahtipahyamahi bi ta jaa jomahi joni hihti sai saihihyaxihquiqui, casticannah. \v 2 Hohchati shinan hinanyamanon macan renti tenexxon jenenencanya potahah cahen hashoan siriquehahni. \v 3 Coiramenahue. Miin huetsa hohchataiya pontejaquin yohihue. Shinanquin sirijahiya sca sirijaquin yohuanquihnhue. \v 4 Mia tiromajaxon bi Hen tah hen tiromajahahqui, huetsan. Pontejaquin sca tah hen shinanai mia jaah tah min sirijaquin yohuanquihntihi, jan mihqui tiromahah tah min shinanyamascatihi. Huesti neten mia siete coti jascajaha bi tah min hahxontihi —jato jaquin. \s1 Nincacointi shinan \p \v 5 Jascahah: \p —Hahan nincacointi shinan noque hashoan hichajaxonhue, Hihbon —hahcanquin. \p \v 6 —Moxo berotihopa shinan pishcayahpaxon man nea huishtinanti jihui yohixon Mexecahinax hian janin cayacahintanhue man jaah cah man yohihah quesca sca jaquehahni. \s1 Noquen Hihbo non hahxoncointi \p \v 7 Patoroboxon man yonohah, maton joni huai chian teebahinahax jascayamaxon maton hinabo pimaxonax xobon sca jahuiton sca man Johue, mapexon piresscahue ¿hah man jatihin? \v 8 Hea pitijaxoni sca johue, hahqui mehca mehcaxon hea bexonhue, hen pixon xehanon. Jascajaxon pari mian sca Pinoxahnhue, xehanoxahnhue, ¿hah man patoroboxon jatimahin? \v 9 Man yonoha jan hahcaiya, Hahxon tah min hea jai, ¿hah man jatihin? \v 10 Maton jonin mato hahxonai quescajaribiquin maton Hihbo hahxonnahue. Maton hihbaan mato yohiha jatihibi hahcax Noque tah non tiromabo teexonnicahbo qui. Jan noque yohihah res tah non hahcai, hihnahue —jato jaquin. \s1 Diez sipiyahpabo Jesusen rohajahi \p \v 11 Jaatian sca Jerusalen janin sca cahi cahi. Galilea mai senenbi cahi, samaritanobaan mai quetanpaquebahini cahi. \v 12 Jaton jema huesti qui nocoxon sca sipiyahpabo jahuibo behchiquin. Diez joni, sipiyahpabo rahsi. Jesus merahax, hocho nihxon coshin quenacanquin: \p \v 13 —¡Maestron, Jesusen, noquehon shinanrohahue! —hahcanquin. \p \v 14 Jato jisxon: \p —Man rohahi sacerdotenin jisnon jismatannahue —jato jaquin. Jascahah boresscacani. Bahin caquin jisi bi jaton sipi rohacahinscai. \v 15 Rohahipibo bi huesti res joribihi. \p —Papan ta hea hihti hahxonihqui —hihonahi jahui. Nincacahbo hihquish coshin yohuani. \v 16 Jesus qui nocoxon sca hahqui betihihpaquexon: \p —Hihti hahxon tah min hea jai, Hihbon —hahquin. Jaa joni cahen samaritano. \p \v 17 —¿Rohascaibo diez hihyamahipishquin? ¿Texe cahran? \v 18 ¿Caibo jononma nea nahua huesti Hahxon tah min hea jai, Papan hihonahi jahuiquin? —hahscaquin Jesusen. \v 19 Jascajaxon jaa yohiquin: \p —Huenitax caresscatanhue. Hihcoinjaquin shina nax copi tah min siri sca jai —hahquin. \s1 Hihbo joti hochomahiya jayaxihquibo \r (Mt 24.23-28, 36-41) \p \v 20 Jaa pecaho sca ta fariseobaan yocannishqui: \p —¿Papan jihuemati jahuentian jotihiquin? —hahcanquin. Yocacahbo sca: \p —Papan jihuemati ta jistimahiqui. Maton beron tah man jaa jistimahi. \v 21 Neabi tah qui, Hoa tah qui hih tah man jatimaribihi. Papan ta mato tocanxon mato jihuematihiqui. \v 22 Fariseobo jascajaxon jahuen haxetibo sca yohiquin: \p —Huetsa tian tah man Noquen Hihbo noque betan hihpahinon, huesti nete pishca res jan hahquirihbi noque betan nihpahinon, hih tah man jayaxihqui. Hea jiscatsihxon bi tah man hea jisyamayaxihqui. \v 23 Hoa tah qui hihyamahax ta Neno tah qui hihyaxihcanihqui. Jascahahbo bi jano yohihibo janin boyamayaxahnahue. Jato chibanyamayaxahnahue. \v 24 Naihoh ramihoh quehax ramihoh queha cana bacatanicamahi ta hea naihoh quehax jahuiya jatihiqui. \v 25 Jascayahnoxon pari tah hen hicha teneti jai. Hea queenyamahax ta mai mehabo hea yohihi, Tiroma tah qui hihtihiqui. \v 26 Neateman Noen jihueni tian japahoni quescarihbihi ta jayaxihcanihqui hea naihoh quehax hahquirihbi joresscanon. \v 27 Jaatian ta pixon xehacanpahonishqui. Bebobaan haibo bihquin. Haibobaan rihbi bebo bihquin, jahuen xobo nontin Noen nanenon caman. Jaatian ta jenehhuahnen joxon jato queyonishqui. \v 28 Lot jihueni tian janíbo quescarihbihi ta jayaxihcanihqui. Picanquin, xehacanquin, marocanquin, maromacanquin, huaijacanquin, xobojacanquin. \v 29 Sodon jema janinhax Lot picotai betanbi ta naihoh quehax johuehihnacahinai chihi jato qui paquetah queyocahincannishqui, sodomobo. \v 30 Jascarihbihi ta jayaxihquiqui, naihoh quehax hea noquebaque sanarenenaiya. \p \v 31 Jaatian maton xobo cahchian tsahoxon bi maton xobo chicho jai jahuaborabo bichi cati shinanyamanahue. Huai chian teetax jascarihbihi, xobon cayamascai. \v 32 Loton haibo hihni shinannahue. \v 33 Noque rehtecanmis hihxon hea hihbomayamahibo ta queyocahinyaxihquiqui. Hea jenebahinyamahibo ta rehtehah bi jihuecoinyaxihquiqui. \p \v 34 Jaa yamebi huesti bachiho rabe joni hoxahi bi tah hen huetsa bihxon huetsa rihbi hean jenebahinyaxihqui. \v 35 Rabexon rene renehiboya tah hen huetsa bihxon huetsa rihbi hen potabahinyaxihqui. \v 36 Huai chian teetaibo jascajaribiquin. Huetsa bihxon bi huetsa jenebahinquin. \p \v 37 Jato jascajaha: \p —¿Jahuerahonon nan, Hihbon? —hahscacanquin. \p —Jano nami racatai bi ta hishmin tsinquitihiqui —jato jaquin. \c 18 \s1 Yononmanen tininti yoca yocacai \p \v 1 Jaatian sca Papa yocati jenebahinyamahahbo hihxon jaa patax queha joi sca jato haxemaquin. Jaayocaqui paxquinyamahahbo hihxon jato haxemaquin. \p \v 2 —Huesti tininti cahen jahuen jeman jihuetan, Papahon shinanyosma, jonihon shinanyosma. \v 3 Jano rihbi cahen huesti yononma haibo janish. Jahuen tininti yohihi sca yononma cari carichi. Hea tiromajahi joni hea casticanxonhue hahqui cari carichi. \v 4-5 Basi jascacahchihi bi tininti queenyamahi. Basihax res sca hahmebi shinamehti: Dios qui raquexonma tah hen jonibo qui rihbi raqueyamaxon bi nea haibaan hea jaajatsanjaha jan demandanai hean casticanxontihi, hea jatsanjayamascanon, hihqui. \p \v 6 Jaa joi jato nincamaxon Jesusen jato yohiscaquin: \p —Jaa tiroma tininti yohuanai shinannahue. \v 7 ¿Man yocabahinaxon yocashinahah noquen Papan tiromajahibo pontequin mato hashoan histon hahxontimahiquin? ¿Man yocacai tenexon jaan manarestihiquin? \v 8 Histon bi res ta mato hahxontihiqui. Jan histon mato hahxonai bi ¿naihoh quehax joquin man nincacoinai hen mato jisbenayaxihquin? \s1 Fariseo betan cobrannica Papa yocaqui nichi \p \v 9 Jato jascajaxon huetsa jaa patax queha joi sca jato yohiquin. Hea caya tah hen hohchajoma qui hihxon bi caibo sca jistahihmahiboya nescajaquin jato nincamaquin: \p \v 10 —Rabe bebo cahen janoxon Papa yocati xoboho mapexon Papa yocanish. Huetsa cahen fariseo joni, huetsa cahen coriqui cobranxonnica. \v 11 Nichish cahen fariseo nescari hahri horahi: Hahxon tah min hea jai, Papan. Hea tah hen caibo jonibo quescapahma qui. Jaabo ta yometsohbo qui, tiromabo, tsinibo. Hoa coriqui cobrannica quescayamarihbi ta hea qui. \v 12 Semanan tihibi tah hen rabe coti samacai. Hen teexon cananai tihibi tah hen texe mia hinanai. \v 13 Jaa jascari yohuannon bi hocho nichish nai bejisihniti hihtimahpax hahri xohtíhihqui nihxon cobrannicaton yohiquin: Papan Dios, hea tah hen hohchayahpa qui. Tenexon hea sohuahue, Papan, hahquin. \v 14 Man honannon hihxon tah hen mato yohihi. Papan jisí ta hoa fariseo jahuen hohchaya jascabi janishqui, hoa cobranxonnica ta hohchajoma sca jahuen xobon caresscanishqui. Hea caya ta siri qui, hihquibo jatihibi ta Papan rabinmayaxihquiqui. Hea ta jahuama qui hihquibo ta caibo mentan hashoan siri qui, Papan jisi —jato jaquin. \s1 Baquebo Jesusen yocaxonai \r (Mt 19.13-15; Mr 10.13-16) \p \v 15 Baquexobo rihbi ta hihuecannishqui, jan jato mehenon. Jaya jahuibo jisxon, jahuen haxenicabaan jato yohiquin, jascapahya beyamanahue, hahquin. \v 16 Pantehibo jisxon jato quenaxon: \p —Baquebo hehqui jonon jenenahue. Jato panteyamanahue. Jascapa ta Papan jihuetahbo qui. \v 17 Hen mato yohinon nincanahue: Baquebaan Papan joi nincacoinai quescajayamaquin nincaresaibaan ta Papan jihuetahboti hahtipahyamahiqui —jato jaquin. \s1 Coriquiyahpa betan Jesus yohuani \r (Mt 19.16-30; Mr 10.17-31) \p \v 18 Huesti hapon sca yocaquin: \p —Siri Maestron, ¿jenquetsahax hen hea queyoyamanox manatihin? \p \v 19 —¿Jahua copi min hea siri yohihin? Tsoabi siri ta yama qui, Papa huesti res. \v 20 Papan yohini joibo tah min honanai. Tsiniyamahue. Joni huetsa rehteyamahue. Yometsohyamahue. Quesayamahue. Miin papan yohihah nincahue, miin maman rihbi yohihah nincaquin —hahquin Jesusen. \p \v 21 —Baque pishcaxon nincanixon tah hen rahma caman jaa min yohihi quescabijaquin hahcai —hahquin. \p \v 22 —Huestijati sca tah min pishinai. Miin jahuaborabo jatihibi maromabahinxon jahuajomabo jaa coriqui hinanreshue. Jaatian tah min naihoh sca siri jahuabora jatihi. Jascajatanax hehbe johue —hahquin Jesusen. \p \v 23 Nincaxon masa shinanscaquin, jahuen jahuabora hichahiya. \p \v 24 —Coriquiyahpabo Papan jihuetahbo jaah ta hihti tee qui. \v 25 Xohmox quini janin hahua huinomaha ta tee qui. Tee que bi ta coriquiyahpahhuan Papan jihue janin hihquiti hashoan tee qui —jato jaquin Jesusen. \p \v 26 Jan jascahiya: —¿Coriquiyahpabo Papan jihuetahbotimahiya tsoabo sca non Papan jihuetahbo jatihin? —hahscacanquin. \p \v 27 —Jonibaan jisí jenquetsahaxon hahtimahi bi ta Papan hahtipahiqui —jato jaquin. \p \v 28 —Jise. Noquen tah non jatihibi jenebahinxon mia chibanai, Hihbon. ¿Non queyoyamanox jihuetimahin? —hahscaquin Pedronen. \p \v 29-30 —Papan jihuemati joi bihcoinnoxon tah man maton xobo potabahinai. Maton xobo, maton haibo, maton huetsabo, maton papabo, maton baquebo rihbi, jaabo jatihibi jenebahinxon tah man nea mainxon bi hashoan hihti caibo rihbi man bihtihi. Naihoh sca tah man queyoyamanox jihuerihbitihi. Jatihibi potabahinax bi tah man hashoan sca jatihi —jato jaquin. \s1 Jan mahuanoxihqui Jesusen yohirihbihi \r (Mt 20.17-19; Mr 10.32-34) \p \v 31 Jahuen doce joni sca quenaxon: \p —Nincanahue. Jerusalen janin tah non cahi cahi. Jano sca ta Papan joi yohinicabaan huishani joibo jai quesca sca jatihibi jaresscatihiqui, noquebaque hihqui bi hea yohihi joibo. \v 32 Hea ta nahuabo bihmayaxihcanihqui. Hosan hosanxon ta hea hicháyaxihcanihqui. \v 33 Hea betoshbanhahxon ta rishquitinin rishqui rishquixon hea rehtescayaxihcanihqui. Hea rehtehipibo bi quimisha neten hihquish tah hen hahquirihbi hueníyaxihqui —jato jaquin. \v 34 Yohihah bi nincayamacanquin. Jaabaan nincacah cahen honantima joi. Jahua hihcatsihquiquin honanyamacanquin. \s1 Jericó benche Jesusen rohajahi \r (Mt 20.29-34; Mr 10.46-52) \p \v 35 Jaatian sca Jericó jema janin sca nocoti bocani. Jema hihcoti bahin bocani. Jaa bahi quexabi benche joni tsahoti. Coriqui yocaqui tsahoti. \v 36 Huinojaquetai nincacax yocacahti: \p —¿Tsoabo man huinotain? —hihqui. \p \v 37 —Nazaret janinhah Jesus ta huinotihqui —hahcanquin. \p \v 38 —Jesusen, Davidi baquen, hehon shinanhue —hahquin, coshin. \v 39 Hahbe huinotaibaan sca: —Netehue. Netehue —hahcabo bi hashoan sca sai saihihqui: \p —Davidi baquen, hehon shinanrohahue —hahquin. \v 40 Nihrenenxon sca: \p —Jaa neno hihuenahue —hahquin Jesusen. Hihuehah, jaa senenbi nichiton sca benche yocaquin: \p \v 41 —¿Hen mia jahuejaxonti min queenain? —hahquin. \p —Heen bero hea rohajaxonhue, Hihbon —hahquin. \p \v 42 —Jisresscahue. Hen mia rohajati min shinancoinai quen tah hen mia rohajasca jai —hahquin. \v 43 Jaatian jahuen bero siricahin sca jai. Bero siricahinxon Jesus chibanbonahi caquin, Papa Diosen ta hea hihti hahxonihqui hihcanahi. Jaa jisish jatihibi sca jascarihbihi; Papa Dios ta hihti siri qui hihcanacani. \c 19 \s1 Jesus betan Zaqueo \p \v 1 Jericó jema nabebacahini cahi sca bocani. \v 2 Jano Zaqueo janeya joni jai, cobrannicabaan hapo. Coriquiyahpa joni. \v 3 Jenquetsahpa hin hihxon Jesus jiscatsihqui bi jonibo tsamajaquetaiya jenquetsahaxon jistimahi. Queyanihmaxon jisti hahtipahyamaquin. \v 4 Bishquihihcanahi cahi. Jari Jesus huinoxihqui quiri cahi, jihuin hinacahini. Jesus jiscatsihqui hinacahinxon manaquin. \v 5 Hinatax manatai bi jaa jihui ponte sca nocoxon bejisihnixon bototi Jesusen yohiquin: \p —Botopaquehue, Zaqueon, histon. Rahma tah hen miin xoboho tantihi cacatsihqui. \p \v 6 Botocahinax res sca hahbetan caxon jenimahanan jahuen xobon mapemaquin. \v 7 Jan jano mapetai jisish, jatihibi reren rerenscacani. \p —Hohchayahpa jonin xoboho mapetax ta janobi tantihiqui —hihcani. \v 8 Reren rerenaibaan bi nihinaxon: \p —Hihbon, texe heen coriqui hena hihnon tah hen jatíhi rihbi jahuajomabo hinannoxihqui. Paranxon hen bichinnihbo rihbi tah hen chosco coti jatíhi rihbi tsamanxon jato hinanrihbitihi, hihbon —hahquin Zaqueonen. \p \v 9 —Nea netenbi ta nea xoboho jihuetai joni Papan jihuemahiqui, queyoyamanox manascanon. Nea rihbi Abrahanen baque, can. \v 10 Manonihbo benahi tah hen naihoh quehax joníqui, jato jihuemanoxon. Jaa copi tah hen queyoyamanox manati yohihahqui —jato jaquin, Jesusen. \s1 Patoronen coriqui hinanai \p \v 11 Jato jascajahax Jerusalen hochoma sca nichiya sca: \p —Jaa rah ta quiquin hapo sca Papan hihmanoxihquiqui. Jaa rah tah non rahmabi jisnoxihqui —hihcani. Jascajaquin shinanaibo quen jaa patax queha joi sca jato yohiscaquin. \p \v 12 —Huesti hani patoro cahen hocho canish, janoxon quiquin hapo sca hihmahahbo. Quiquin haposcaax joribiyanoxon cahi. \v 13 Cariyamaxon diez jahuen jonibo quenaxon joni tihibi coriqui hinantahquin, joni tihibi diez mil soles. Hinanxon jato yohiquin: Hen joribinon caman jayaxon maroxon maromanahue hichajanoxon, jato jaquin. \v 14 Jan caresscaipi cahchiqui sca texe jahuen jihuetahbaan jaa jistahihmaxon comision raanquin. Jano jaton patoro cahi janinbi cahax nocoxon Jaa patoro noquen quiquin hapo hihti tah non queenyamahi yohihi cahabo hihxon comision raancanquin. \v 15 Jaabi, quiquin haposcaax joribixon sca jan coriqui hinantahnihbo quenamaquin. Joni tihibichin jahuentihi cananihquin hihxon jato quenamaquin. \v 16 Huesti joxon: Hihbon, min hea hinantahbahinni tah hen diez coti rihbi jatíhi rihbi hahcai, hahquin. \v 17 Min tah min sirijahi. Mia tah min siri joni qui. Hicha tahma hinanah bi tah min sirijaquin hahcai. Jaa copi tah min diez hani jemabo sca min hihbotihi hahquin jahuen hapon. \v 18 Huetsa sca jahui. Min hea hinanbahinni coriqui tah hen pichca coti rihbi jatíhiribi hahcai, Hihbon, hahquin. \v 19 Mia rihbi tah hen pichca hani jemabo sca hinanai, min hihbonon, hahscaquin. \v 20 Huetsa rihbi sca jahui. Joxon: Nea ta min hea hinantahbahinni coriqui qui, Hihbon. Chopan rahcoxon tah hen sirijaquin mia bexojaxonnihqui. \v 21 Mihqui raquexon tah hen bexojaniqui, Hihbon. Mia tah min sina qui. Mian jananihma tah min bichinai. Min banayamanih tah min tsinquirihbihi, hahquin. \v 22 Min yohuanai quescabija tah hen mia jatihi, tiroman. ¿Hea sina hihqui min honanihquin? ¿Hen jananihmabo hean bichinain? ¿Heanbi banayamanihbo tsinquinica min hea honanain? \v 23 ¿Jahua copi sca min heen coriqui jaya teenica hinanyamanihquin jan jaya teenon? Joxon cah hen heen coriquinin cananai hashoan hicha bihribiquehahnai. \v 24 Jano nichibo sca yohiquin: Jahuen coriqui bichinxon, diez tsama jai joni hinannahue. \v 25 Jaatian: Ma ta diez jaresscaiqui, Hihbon, hahcanquin. \v 26 Jaa jaibo rahsi tah hen hashoan sca hinantihi. Jahuajomabo rihbi tah hen jan jai pishca hean bichintihi, hih ca hen jai sen. \v 27 Hoa hea jaton quiquin hapoti queenyamahibo sca neno hihuenahue. Heen rahuibo tah qui. Heen jisnon bi jato rehtepaquenahue. —Jascajaquin ta haxehahbo Jesusen jato jaa patax queha joi yohinishqui. \s1 Jerusalen janin Jesus nocotai \r (Mt 21.1-11; Mr 11.1-11; Jn 12.12-19) \p \v 28 Jaa joi jato nincamahax Jerusalen janin sca cahi caribihi. \v 29 Betfagéya Betania jemabo hochoma sca Olivo janeyahpa mahchi ponte nococani. Janoxon sca rabe joni raanquin. \p \v 30 —Hoque racatai jema janin botannahue. Nocoxon tah man cabacho baque nexá meratihi, tsoabi jaa cahtsahonima. Pecaxon hahbenahue. \v 31 ¿Jahuejanoxon man pecahin? yocacah sca, Noquen hihbo ta pishinihqui hihnahue —jato jaquin. \p \v 32 Raanah boresscacani. Cahi nocoxon jan yohiha quescabi meracanquin. \v 33 Cabacho baque pecahiton sca cabacho hihbaan jato yocaquin: \p —¿Jahuejanoxon man pecahin? —jato jaquin. \p \v 34 —Noquen Hihbo ta nea pishinihqui —hahscacanquin. \v 35 Jascajaxon becanquin. Jaya noco sca jaiya sca, jaton chopa hahan pohenxon tsahotijacanquin. \v 36 Jaa cahtsahotax cahiya sca caibaan rihbi jaton taribo pecaxon bahin mijanquin, hahan nihnon hihxon. \v 37 Olivoya mahchi naman sca nocotaiya jahuen haxenicabo jatihibi jenimacanahi yohuancanahi, coshin bi res: \p —Papan shinanyaxon ta hihti hahxonihqui —hihcani. Papan coshiyaxon Jesusen jato hahxonrahsihi jisipish jascacani. \p \v 38 —Quiquin hapo ta jahuiqui, Papa Diosen janen ta jahuiqui. Shinanya siri tah qui. Papan ta noquehon shinanxon hahxonihqui. Noquen naihoh queha Papa ta hihti siri bi res qui —hihcani. \v 39 Caibo fariseobo rihbi jato tocan nihxon Jesus yohiquin: \p —Jascayamanon miin haxenicabo netemahue, maestron —hahcanquin. \p \v 40 —Jaabo netetaiya ta toa minchihi macanbo coshin yohuanquehanihqui —jato jaquin. \p \v 41 Mahchi cahpaquehxon hori Jerusalen jema racatai jisish Jesus jaya huaohihqui. \p \v 42 —¡Rahmabi Papa betan siripi jihueti man honanpahinon, Jerusalen janinhahbon! Jaa honantihi bi tah man benchebo qui. \v 43 Tiromabo netebo ta mato qui nocoti jahuiqui. Mato qui tsequeti joxon ta mai tsamanxon mato chiquehahtanbohanxon mato tejatanbohanxon jatihibi janinxon mato tiromajayaxihcanihqui. \v 44 Maton xobobo potojaquetanxon ta maton baquebo rehteyaxihcanihqui. Hahan xobojaquin man tsamanni macan ta ni huestibi huetsa macan cahchian tsahoyamascatihiqui. Mato jascajayaxahnnon bi tah man Papan mato rahma sirijacatsihqui man honanyamahi —jato jaquin. \s1 Papan xobo janin tiromahibo jan camahi \r (Mt 21.12-17; Mr 11.15-19; Jn 2.13-22) \p \v 45 Jema janin hihcohax sca Papan xoboho mapeti. Mapexon janoxon maromahibo cainmabahinquin. \p \v 46 —Heen xobo ta jahoxon hea yocati xobo qui hih ta Papan joi janin jaiqui. Nenoxon Papa yocatihi bi tah man jano yometsohbo tsinquitijahi —hahxon jato jabamaquin. \v 47 Jatihibi neten sca ta jaa xobohoxon jonibo haxemanishqui. Jan haxemahiya cahen judiobaan hapobo betan jaton haxemanicahbaan jaa rehteti shinannish. Judio patorobo betan rihbi jascajaquin shinanxon bi jenquetsahaxon rehteti merayamacanquin. \v 48 Jan haxemahi nincacatsihqui jonibo hashoan hicha tsinquijaquetaiya cahen jenquetsahxon rehtenoxon bihtimahi. \c 20 \s1 Tsoan yohihah min jascajahin hihquibo \r (Mt 21.23-27; Mr 11.27-33) \p \v 1 Huetsa neten sca Papan xobohoxon jonibo haxemahanan jan joi siri yohihiya sca judiobaan hapobo mapeti jahui. Jaton hapobo, jaton haxemanicahbo, jaton yohuan hihbobo, jaabo rahsi jano mapeti jahui. \v 2 Mapexon yocacanquin: \p —¿Tsoan janen min jascajahin? ¿Tsoan jascajahue hahca min jascajahin? Noque yohihue —hahcanquin. \p \v 3 —Hean rihbi tah hen mato huesti yocatihi, maton pari hea yohinon. \v 4 ¿Tsoan yohiha Juaman nashimapahonnishquin? ¿Jonibaan yohihah nan, Papan yohihah nan? —jato jaquin. \v 5 Jascajaquin yocacah jaabo rahsibi yocacahanannancani: \p —¿Jahua non yohitihin? Papan yohihah rahan hah non jaiya ta jahua copi sca man jaa nincayamanihquin hah noque jatihiqui. \v 6 Jonibaan res yohihah rahan hih non jaiya ta nea tsamajaquetaibaan noque macaman tsacaxon rehtetihiquin. Papan joi yohinica ta Juan janishqui hah ta jacanihqui jatihixonbi, hih ca hen jaihsen —hihcani, jaabo rahsibi yohuani. \v 7 Jascahahnanxon sca: \p —Tsoan yohiha jaan nashimanishquin, non tah non honanyamahi —hihcani. \p \v 8 —Man hea yohiyamahi quen tah hen tsoan yohihah hean nescajahin hean rihbi hen mato yohiyamahi —jato jaquin. \s1 Huai teexonnicahbo \r (Mt 21.33-44; Mr 12.1-11) \p \v 9 Jaatian sca jaa patax queha joi sca jonibo yohirihbiquin: \p —Huesti jonin cahen bimi huai bananish. Huaijaxon ta teexonnicahbo jahuen huai hinantahnishqui, canoxon. Hinantahbahini cahi, hocho cahi caresscai. \v 10 Basixon sca texe jahuen bimi bihxonnon hihxon hochoxon jahuen joni raanquin. Raanah nocotaiton sca hinantahnibaan rishquixon mequen sca camarihbicanquin. \v 11 Huetsa rihbi jahuen joni sca raanrihbiquin. Jaa rihbi rishqui rishquixon roaxon mequen bi res camarihbicanquin. \v 12 Huetsa rihbi sca raanquin, jahuen quimisha sca. Jaa rihbi tsehue tsehuejaxon potacanquin. \p \v 13 ¿Jahuejascapan? Hahan hen queenai heen baque sca raanpan. Jaa rah ta nincayaxihcanihqui, hahxon raanquin. \v 14 Jaa sca nocoti jahui jisish, yohinancani jahuen hinantahnibo. Jahuen papa yama sca jaiya ta nea sca huai hihbo hihyaxihquiqui. Rehtenonhue, jahuen huai noquena sca hinon hihcani. \v 15 Jascaxon huaima qui hioxon sca rehtecanquin. ¿Huai hihbobi joxon sca jahueja jaan jato jatihiquin? \v 16 Joxon ta jahuen hinantahnibo rehtepaqueyaxihquiqui. Jato queyobahinxon sca ta huetsabo sca jahuen huai hinantihiqui —jato jaquin. \p —Jascajayama jacanpahinon —hihscacani, nincacax. \p \v 17 Jato bejispaquequin sca: \p —¿Nea huishani jahua hihcatsihquiquin? Jaa nahuita jihui ta tiroma qui hihxon xobojahibaan potahibaan bi ta jaabaan potahi jihui qui hean xobojacoinai hih ta jaiqui huishani joi. \v 18 Jaa nahuita jihui qui paquetaibo ta tobicahintihiqui, jatihibi. Caibo qui paquequin ta jaa jihuin jato champajabahintihiqui —jato jaquin. \s1 Hapon cobranah non copijati \r (Mt 21.45-46; 22.15-22; Mr 12.12-17) \p \v 19 Jato qui jan jaa joi yohihi honanxon ta jenquetsahaxon non jaa bihtihin hihxon jaton haxemanicahbo betan jaton hapobaan tanaxon bi bihti hahtipahyamacannishqui, jonibo qui raquexon. \v 20 Noquen Hihbo nincacoinihcamahax manahihti cahabo sca caibo copijacanquin. Jaama joi yohuanmatannahue hahxon copijacanquin. Jaama yohihiton bihxon tah non noquen hapo hinanscatihi, noquen gobernador rihbi hinanquin hahcanquin. \v 21 Nincacoinihcamaxon sca Jesus yocacanquin: \p —Mian tah min sirijaquin yohihi, maestron. Pontejaquin tah min haxemahi. Tsohquibi raquexonma tah min jaabijaquin jatihibi jonibo yohihi. Papa qui cahi bahi tah min honanmacoinai. \v 22 Noque yohihue: ¿Quiquin hapo Cesaronen noque cobranah non copijatihin? ¿Non copijatimahin? —hahcanquin. \v 23 Paranxon yocacaibohi honanxon: \p \v 24 —Coriqui huesti hea jismanahue. ¿Tsoan mapo jano jaiquin? ¿Tsoan huisha jano jaiquin? —jato jaquin. \p —Cesaronena rahan —hahcanquin. \p \v 25 —Jahuena hihquiya jaa hinannahue. Papana hihquiya tah man noquen Papa hinanrihbitihi —jato jaquin. \v 26 Tsinquitaibaan jisiya ta jenquetsahaxon yohuanquihnxon bihtima jacannishqui. Jato joi bichinah neteresscani, rahtetax. \s1 Jonibo hahquirihbi teehihtihiquin hihquibo \r (Mt 22.23-33; Mr 12.18-27) \p \v 27 Saduceobo sca jahui, tsoabi ta mahuatax hahquirihbi huenitimahiqui hihnicabo. Jaabaan sca tanaquin yocaquin. \p \v 28 —Maestron, Moisesnin ta huishanishqui, noquen bocha baquejahaxma hihxonaiya non jahuen yononma bihxon hahqui noquen huetsa yamanica non baquejaxonti. \v 29 Siete joni ta janishqui, jaa mama quiha rahsi. Bebo quihaton ta haibo bichish bi baquejahaxma mahuanishqui. \v 30 Jahuen chini jaa bichish bi jascarihbihi. \v 31 Huetsa rihbi sca jahuen chini, jascarihbihi. Jatihibi sca jascarihbihi, baquejahaxma queyocani. \v 32 Hahchon sca ta jaton haibo rihbi mahuanishqui. \v 33 Papan noque hahquirihbi huenihiya sca, ¿tsoan haibo jaa jatihiquin? Jatihibichin jaa hahuinjani —hahcanquin. \p \v 34 —Rahma jihuetaibo ta haibo bihmahahnaniqui. \v 35 Papan caisxon hahquirihbi jihuemahibo ta huanoyamascayaxihcanihqui. Huanomayamaribiquin. \v 36 Jaabo ta mahuayosmaboyaxihquiqui. Papan yonotibo hihqui quescarihbihi ta jayaxihcanihqui. Papan jato jihuemaha ta jahuen baquebo rahsi sca jayaxihcanihqui. \v 37 Mahuanicabo hahquirihbi hueníyosmabohi man shinanah bi ta huenínicabohi Moisesnin yohinishqui, nescajaquin: Hea tah hen Abrahanen Papa Dios qui, Isaaquena rihbi, Jacobona rihbi. \v 38 Papa Dios ta mahuanihbaan Diosma qui. Jaa ta jihuetaibaan Papa Dios qui, Jaan jisi jatihibi japarihi quen —jato jaquin. \p \v 39 —Hihcoini rahan —hih sca jaton haxemanica huesti jai. \v 40 Hashoan yocati qui raquescaax jascari. \s1 Cristo yocacahtai: ¿tsoan baque hea quin? \r (Mt 22.41-46; Mr 12.35-37) \p \v 41 Netetaiton sca: \p —¿Jahua jisxon Cristo ta Davidin baque hihyaxihquiqui jacanihquin? \v 42 Man jisyamahin, behua huishaquin ta jaa yohihi Davidinin yohinishqui: \q1 Xaba hihbaan ta heen hihbo yohinishqui, Hea mecayaho hihbohi tsahohihnahuea \q1 \v 43 Miin rahuibo miin hinabo sca hihnon hen jato namanjanon caman neno tsahotihue \m hah cahen Davidinin janish huishaquin. \v 44 Heen hihbo jan hihquiya ¿jenquetsahax res sca jahuen hihbohax bi jahuen baquetihiquin? \s1 Judiobaan haxemanicahbo quescapahbo non jamis \r (Mt 23.1-36; Mr 12.38-40; Lc 11.37-54) \p \v 45 Jato jascajaxon jatihixonbi jonibaan nincanon sca jahuen haxenicabo yohiquin: \p \v 46 —Jaton haxemanicahbo hihqui quesca man jamis. Coiramenahue. Jaton chopa siribo sahuehax jano jonibo tsinquijaquetai nihti ta costancaniqui, jisibo hihquish jano nichi. Caibaan jato Hapon hahnon hihxon ta costancaniqui. Tsinquiti xoboho ta hapobaan tsahotibo janin tsahocatsihcanihqui. Pihi johue hahca ta xobo hihbo patax bi res tsahoxon picatsihcanihqui. \v 47 Yononma meraxon ta tahtijaxon jahuen jahuaborabo jatihibi bichincaniqui. Paranquin ta Papa basi yocacaniqui, jatihixonbi nincanon hihxon. Jascapa ta Papan hihti casticanyaxihquiqui —jato jaquin. \c 21 \s1 Yononmanen coriqui pishinxon bi hinanai \r (Mr 12.41-44) \p \v 1 Jaatian sca coriquiyahpabo jano nichi jisquin. Papa qui hinancatsihquin coriqui naneti bohnanti janin coriqui nanehi nichibo jisquin, hicha coriqui nanehibo. \v 2 Huesti yononma sca joxon jahuen coriqui yamahi bi jahuen rabe coriqui romishin nanequin. Jaan nanehi jisxon sca Jesusen jato yohiquin: \p \v 3 —Hoa jahuaborajoma yononmanen ta caibo mentan hashoan hicha nanehiqui. \v 4 Hoabaan ta hicha bi res jaxon texe hinanihqui. Hoa yononmanen ta jatihibi pishinxon bi jan jai jatihibi hinanihqui —jato jaquin. \s1 Papan xobo potojaquetanyaxihquibo \r (Mt 24.1-2; Mr 13.1-2) \p \v 5 Jaatian Papan xobo yohihi caibo yohuani. \p —Macanbo hihti siribo tah qui. Jise. Sirijaquin ta hahcannishqui, xobo siri —hihcani. \p \v 6 —Nea man jisi xobo ta potojaquetanyaxihcanihqui. Ni huesti macanbi ta huetsa cahtsahotimascatihiqui. Potaquin ta ni huestibi pishinmayamayaxihcanihqui —jato jaquin. \s1 Noquen Hihbo jahui hahan honanti \r (Mt 24.3-28; Mr 13.3-23) \p \v 7 —¿Jahuentian jascajayaxihcanihquin, maestron? ¿Jahua jisxon non min yohihi quesca sca jacatsihqui non honantihin? —hahcanquin. \p \v 8 —Coiramenahue, mato parancanmis. Hea tah hen qui hihqui ta heen janen hicha joyaxihquiqui. Nete ta queyocatsihscaiqui hih ta jaribiyaxihcanihqui. Jascascaibaan bi jato nincayamaxahnnahue. \v 9 Rehtenanaibo joi nincacax bi rahteyamayaxahnnahue. Mai hihbocatsihxon rehtehibo joi nincacax rahteyamarihbiyaxahnnahue. Jascapahbo pari ta jatihiqui. Jascapa jai bi ta nete queyorihyamatihiqui —jato jaquin. \p \v 10 Jascajaxon jato yohirihbiquin: \p —Huetsa jonibo ta jaton nahuabo betan rehtenanyaxihcanihqui. Quiquin hapobo ta hahbe quiquin hapobo betan rehtenantihiqui. \v 11 Mai rihbi ta coshin bi res mihuanyaxihquiqui. Nahuan pahen ta hisinyaxihcanihqui, mahuati hisini. Hicha janin ta jascayaxihquiqui. Hahqui raquetibo ta jatihiqui. Naihoh rihbi ta hahan honantibo jayaxihquiqui. \p \v 12 Jaabi ta jascapahbo jariyamahi bi mato tiromajanoxon mato yahtanyaxihcanihqui. Tsinquixon mato tiromajanoxon ta jaton tsinquiti xoboho mato boyaxihcanihqui. Jaton sipo xoboho rihbi ta mato tsahonyaxihcanihqui. Man heen janen yohihi copi ta jaton gobernadorbo janinxon mato demandanyaxihcanihqui. Jaton quiquin hapobo janinxon jascajaribiquin. \v 13 Hioxon ta mato Hihcoini sca yohuanhue hahxon mato tana tanayaxihcanihqui. \v 14 Mato jascajahabo bi rahtexonma maton jointinin shinanquin sirijanahue. Jahua yohipan hihyamanahue. \v 15 Jaatianbi tah hen mato shinan hinantihi, hahan yohuanti hinanquin. Man hahan yohuanaiya ta mato joi bichinti hahtipahyamayaxihcanihqui. Mato joi bichincatsihquibo rahsichin ta Jascama ta qui hahti hahtipahtimahiqui. \v 16 Hahan yohuanti shinan hen mato hinanah bi ta mato qui yohuanxon caibo maton papabaan, maton mamabaan, maton huetsabaan, maton jenabaan, maton hahbe rabetibaan maton tinintibo mato bihmayaxihcanihqui. Caibo rihbi ta mato rehteyaxihcanihqui. \v 17 Man hea nincacoinai quen ta mato jistahihmayaxihcanihqui. \v 18 Jaabi tah man manotimahi, ni huestibi ta maton boo queyocahintimahiqui. \v 19 Hea jenebahinyamahax tah man queyoyamanox manatihi. \p \v 20 Mato jascajayaxihquibo bi nahuan sontarobo nea Jerusalen mayahahtanbohanai jisxon, nea jema tiromajabahinti nea pishca sca jai honannahue. \v 21 Jaa jisish Judea main jihuetax mahchi janin jabacahintannahue. Jerusalen janin hihquish rihbi picocahintannahue. Jemama qui nichibo rihbi jema janin joyamascanon. \v 22 Huishani joibo jai quesca sca janon ta hihti tiromabo netebo jatihiqui. \v 23 Jascapa hahqui nocotah ta tohoyabo hohmis hohmisyaxihquiqui. Xoma hahmahibo rihbi jascarihbihi. Nea main jihuetaibo ta hihti tiromabo huinoyaxihquiqui, Papan jato casticanah. \v 24 Sontarobaan ta hicha jonibo rehteyaxihquiqui. Jato bihxon rihbi ta jatihibi nahuabaan main jato borestihiqui. Nea Jerusalen rihbi ta nahuabaan hihbojayaxihquiqui, jaton nete senennon caman. \s1 Noquebaque joyaxihqui \r (Mt 24.29-35, 42-44; Mr 13.24-37) \p \v 25 Hahan honanti rihbi ta jayaxihquiqui, bari huetsapahi. Hoxne rihbi huetsahpacahini, huishibo jascarihbihi. Quebijistima nian coshin behchon behchonax tsahca tsahcajaquetaiya ta jatihibi janin jihuetaibaan rihbi hihti masa shinanyaxihcanihqui. \v 26 Jahua sca noque huinomatihiquin hihquish ta raqueya jihuetax jaton jointi masacahinax jonibo mahuayaxihquiqui. Naihoh queha coshibo ta Papan shacon shaconyaxihquiqui. \v 27 Jaatian ta naihoh quehax hea noquebaque botopaquetai jisyaxihcanihqui, nai cohiman hihti coshi xabaya hea jahuiya. \v 28 Hen mato yohihi quescari jacatsihscaiya yobacahinnahue. Hen mato bichi joti nea pishca sca jai honanax, bejisihnibahinquin hahcajahi jihuenahue. \p \v 29 Jato jascajaquin yohixon, jaa patax queha joi jato yohiquin: \p —Banabo jihuibo jisnahue, jatihibi jihui rihbi jisnahue. \v 30 Bochocohi jisish tah man Bari tian sca ta jatihiqui hih man jai. \v 31 Jascajaquin rihbi hen mato yohihah quescari jaresscai jisxon, mato bichi hea joti nea pishca sca jai honannahue. \p \v 32 Hen mato yohihah quescari jatihibi jascascaiya pari ta nete queyoyaxihquiqui. \v 33 Naiya mai queyoyaxihqui bi ta heen joibo jahuentianbi queyotimahiqui. \p \v 34 Coiramenahue. Pahen pahenax man jointi xehpomis. Tiroma netebo huinotax, Hahrai jahueja sca non jatihin hihquish man jointi xehpomis. Huetsa janin man maton shinan camahiya hahan hea jahui nete mato qui nocorenenmis. \v 35 Jatihibi main jihuetaibo qui ta jaa nete histon nocorenenyaxihquiqui. \v 36 Hen mato yohihah quesca jaresscacatsihquiboya mato cahnehahbo hihxon jatihibi tian hoxa tenexon jaayocanahue. Hea naihoh quehax jahuiya, hea bebon nihnicahnoxon hihxon, jaayocanahue —jato jaquin. \p \v 37 Jato jaa joibo yohinoxon ta bariyahpan Papan xobohoxon jonibo haxemahax yamebo sca Olivoya manan janin hoxahi capahonishqui. \v 38 Xaba paquescaiya ta Papan xoboho jonibo hahquirihbi tsinquijaquepahonishqui, jan haxemahi nincaqui jahuex tsinquicani. \c 22 \s1 Rehtecatsihqui yohinani \r (Mt 26.1-5, 14-16; Mr 14.1-2, 10-11; Jn 11.45-53) \p \v 1 Jaatian pascua fiesta hochoma sca jai, chahoma paan piti fiesta. \v 2 Jesus yohihi, Jenquetsahaxon non jaa mahuamatihin hih sca jacani, judio hapobo betan jaton haxemanicahbo. Jonibo qui raquetax jascacani. \p \v 3 Jaatian Judas Iscariote Satanasnen hihbojaquin. Jaa Judas ta Jesusen haxenica hihpahonishqui, jahuen doce joni huesti. \v 4 Caxon judio hapobo yohuanquihnxon jaton tinintibo rihbi jaan yohuanquihnquin. Jenquetsahaxon Jesus bihmatihin honanscaxon jato yohiscaquin. \v 5 Jan jato yohiha jenimacani. Jenimahanan: \p —Mia tah non copijatihi —hahcanquin. \p \v 6 —Mato tah hen bihmacointihi —hihquish, Jahua hora jonibo yamahiquin, Jaatianbi bihmahah ta siri qui hihscai Judas, shinamehti. \s1 Hihbo shinanhahnan piti \r (Mt 26.17-29; Mr 14.12-25; Jn 13.21-30; 1 Co 11.23-26) \p \v 7-8 Fiesta hani neten sca jaton paan pinon jaton carnero baque rehteti netenbi Juanya Pedro Jesusen yohiquin: \p —Noquen fiesta piti hahxontannahue non pinon —hahquin. \p \v 9 —¿Jahuerahnoxon piti non hahtihin, Hihbon —hahcanquin. \p \v 10 —Jema janin caxon tah man jene bihtanax poo hiabenahi jahui joni behchinoxihqui. Jaa tah man chibantihi. Jano jaa mapetai janin rihbi tah man jaa xoboho mapetihi. \v 11 Mapexon xobo hihbo yohinahue: Jahoxon heen haxenicabo betan hen pascua piti pinon jahoxon piti chique jahuen hin hah ta maestronen jaiqui hahquin yohitannahue. \v 12 Man jascahah ta bochiquiha chique hani mato jismanoxihquiqui bexojaha siriscai bi. Janoxon pitija noque jaxontannahue —jato jaquin. \v 13 Caxon sca jan jato yohihah quescabi meracanquin. Janoxon sca pascua pitijaxoncanquin. \p \v 14 Ma hihresscaiya pihi tsahopaquecani, Jesus jahuen haxenicabo betan. \p \v 15 —Janin hea tiromajacanmis tah hen mato betan nea pascua piti hihti queenahqui. \v 16 Papan jihuetahbo janon hen jaton hohcha queyobahinnon caman tah hen pascua piti piyamascatihi —jato jaquin. \v 17 Hahqui xehati sca bihxon: \p —Nea bihxon hinanpaquenahue. \v 18 Nea hompa tah hen xehatimascai, mato jihuemahi jonoxon caman. \p \v 19 Jato jascaxon, posen sca bihxon Papa yohixon tehcaxon jato hinanrihbiquin. \p —Nea ta heen yora qui, man jihuenon hihxon tah hen hehrí jato rehtemahi. Mahuaquin tah hen mato hahxonai. Jaa shinanhahnan piti ta nea qui. Hen mato hahxonai shinanhahnan pinahue —jato jaquin. \p \v 20 Pixon xehati sca bihxon jan piti yohihah quescajaribiquin: \p —Nea xehati hahnahue. Hahxontijanixon mato hahxonscaxon tah hen behna sca hahquirihbi hahxontijahi. Hahxontijaxon hen jahuentianbi huetsajatimahi honanahbo tah hen heen jimi potahi. Jaa shinanhahnan xehanahue. \v 21 Jaa hen mato jascajaquin yohihi que bi ta hea bihmahi jonin hehbetanbi piti bichiqui. \v 22 Papan yohini quescabihi ta hea tiromahabo jatihiqui. Hea tiromajayaxihquibo bi ta hea jato bihmanoxihqui joni Papan hihti casticanyaxihquiqui —jato jaquin. \v 23 Jato jascahah, yohinancani. Tsoan cahra jascajatihiquin hihquish yocacahanancani, jaabo rahsibi. \s1 Tsoa hashoan hapo quin hihquinanaibo \p \v 24 Caibo sca yohinani, Tsoa non hashoan hapo hihyaxihquiquin hihquish. Jascaraibaan bi Jesusen jato yohiquin: \p \v 25 —Nahuabaan quiquin hapobaan ta jato hihti hihbojahiqui. Jato yono yonohah bi ta Jaa ta hapo siri qui hihcanihqui. \v 26 Mato tah man jascapahbo jatimahi. Cacannicahax bi tah man jatihibichin yonoti quesca man jatihi, jato hahxonnicah. Mato bebonica ta maton chini quesca jatihiqui, mato hahxonnicah. \v 27 Huetsan pinon ta huetsan rihbi metexoniqui. ¿Jahuemeha hashoan hapo quin? ¿Pinica hashoan hapoma quin? Maton hihbo hihxon bi tah hen mato tocan jihuexon mato hihti hahxonai. \v 28 Caibaan hea tiromajahah bi tah man jenebahinyamarahsihi. \v 29-30 Hea quiquin hapo hihnon heen Papan hea yohini quescajaribiquin tah hen hean sca mato rihbi yohihi, hapobo sca man janon, hea quiquin hapo quen man hea janin hehbetanbi pixon xehayaxahnnon. Hen mato hinanah tsahoxon tah man quiquin hapoboscaxon israelibaan doce jenabo man yonoyaxihqui. \s1 Pedro paranahxihqui \r (Mt 26.31-35; Mr 14.27-31; Jn 13.36-38) \p \v 31 —Simoman, nincahue, Simoman. Bimi bero rahsi bihcatsihquin tohaquin hahcajaquin mato tana tananoxon hihxon ta Satanasnen coshin yocacaxqui. \v 32 Jaabi tah hen mia yocaxonaqui, min nincacoinquin jeneyamanon. Hahquirihbi miin shinan pontexon sca miin huetsabo coshi hinanyaxahnhue. \p \v 33 —Sipo xoboho hea tsahonahbaan bi tah hen mia jahuentianbi jenebahintimahi, hihbon. Hea rehtehibaan bi tah hen mia jenebahintimahi —hahscaquin Simoman. \p \v 34 —Yohicoin tah hen mia jai, Pedron. Nea yamebi ta hatapa queori jaima quimisha coti min Hea tah hen jahuen jonima qui hih min jatihi hea yohihi. \s1 Jesus rehteti hochomahi \p \v 35 Pedro jascajaxon jatihibi sca yohiquin: \p —Coriquijoma tah hen mato raannihqui, borasajoma rihbi, sapatojoma rihbi. Jascapa raanah bi ¿jahua man pishinnihquin? \p —Jahuabima rahan, hihbon —hahcanquin. \p \v 36 —Rahma tah hen mato yohihi. Borasayahpahax jaya cahue. Coriquiyahpahax jascarihbihi. Hahan rehtenanti machitojomaxon miin coton maromaxon machito marohue. \v 37 Hea yohihi, Hahbe yometsohbo betan ta hihquiqui hih ta hea yohihi jacanihqui, hehqui huishani joi jai quescajaquin ta hea janoxihcanihqui. Jaa copi tah hen yometsoh yohuanihcamaquin mato yohihahqui. Neateman huishaxon yohini quescabi sca ta jaresscatihiqui, hea yohihi joibo —jato jaquin. \p \v 38 —Jise, Hihbon. Neno tah non machito rabe jai —hihcani. \p —Jascabi sca janon jenenahue —hahquin. \s1 Getsemaní huai chianxon Jesusen yocacai \r (Mt 26.36-46; Mr 14.32-42) \p \v 39 Xobo janinhax cahax, jan hihcachihi quescari Olivoya manan manichi cahi. Hahchon bi jahuen haxenicabo rihbi manahi cahi. \v 40 Nocoxon: \p —Tiroma yoshiman mato tanayamanon Papa yocanahue —hahquin. \v 41 Jato jascajahax hori pishca non macan pishca potahi tihixon jaa huesti cahi. Cahax, raboxonen nihxon, Papa yocascaquin: \p \v 42 —Papan, rahma janoxihquibo hea cahnemahue, queenxon. Jaabi, hea queenai quescarihma bi mia queenai quesca janoxihnon —hahquin. \p \v 43 Jaatian Papan yonoti naihoh quehax hahqui botopaquexon coshi hinanai jiscanquin. \v 44 Jaatian bená benaxon Papa hihti yocascaquin. Yocahahnan niscani, jimi toisihquicamahi niscani. Mai qui toisihquiya mai mehchascai. \v 45 Yocati queyohax res sca huenicahuanax jahuen haxenicabo qui joxon benaya hoxahiton jato meraquin. \p \v 46 —¿Jahua jenquetsahax man hoxa hoxahin? Huenixon Papa yocanahue; tiroma yoshiman mato tanamis. \s1 Jesus bihxon nexahibo \r (Mt 26.47-56; Mr 14.43-50; Jn 18.2-11) \p \v 47 Jan jato yohihi betanbi jonibo nocoti. Jato betan jahuen haxenica Judas rihbi jato beboxoni jahui. Jesus qui joxon betsohahquin saludanquin. \p \v 48 —¿Betsohahquin min hea jato bihmahin, Judasen? —hahscaquin Jesusen. \v 49 Jaatian Jesus tejabohanaibohi jisxon sca: \p —¿Non jato rerascatihin, hihbon? —hahcanquin jahuen haxenicabaan. \v 50 Judio hapon yonoti sca huestichin reraquin. Reraquin bi jahuen pabinquin mecayaho paxtebahinquin. \p \v 51 —Jenenahue —hahxon jahuen pabinqui Jesusen mehexon rohajaquin. \v 52 Jaya tejacahuanaibo cahen porisiabo, sacerdotebo, mesco hapobo. Jato jatihibi yocaquin: \p —¿Yometsoh yahtanquin hahcajahi man machitoya jahuin? ¿Maton huinoboya man jahuin? \v 53 Nete tihibi Papan xobohoxon honanmahanan hen mato betan hihrasihi bi tah man hea bihyamahipiqui. Yame bihnicahbo tah man qui, yame baqueboxon. \s1 Pedro paranahti \r (Mt 26.57-58, 69-75; Mr 14.53-54, 66-72; Jn 18.12-18, 25-27) \p \v 54 Jato jascahah bi bihxon judio hapon xobon Jesus bocanquin. Hocho tahni cahen Pedronen jato chibanbonaquin. \v 55 Jesusyabi caibo mapenon, caibaan jemanhihtian chihi requenjaquin. Pehchihi tsahotaiboya sca Pedro rihbi jato tocan pehchihi tsahoti. \v 56 Pehchihi tsahotai jisxon, Pedro bejisxon huesti haibaan sca yohiquin: \p —Nea rihbi ta hahbetan nihrasihiqui —hahquin. \p \v 57 —Quesahi. Jaa tah hen honanyamahi joni qui —hihscai Pedro. \v 58 Jahuen hihbo jan hihbomayamahah basima sca huetsan rihbi bejisahnan yohiquin: \p —Mia rihbi tah min jahuen joni qui —hahquin. \p —Jaama tah hen qui —hihribiscai. \v 59 Basima huesti hora tihixonpahax huetsa rihbi yohuani: \p —Hihcoini ta jato betan nea nihcachihiqui, Galilea mai meha joni can —hihqui. \v 60 Jan jascarai bi: \p —Min yohihi tah hen honanyamabiresai —hihribihi Pedro. Jan yohuanai betan bi hatapa queoscai. \v 61 Xobohoxon sca rabejaquexon Jesusen Pedro bejisquin. Jaatianbi ta Jesusen yohihah joibo Pedronen shinanscanishqui, janin hatapa queonon tah min quimisha coti hehqui paranahxihqui jan yohihah shinanscaquin. \v 62 Shinanax, picotax huaohihscai. Hihti huaohihqui, Pedro. \s1 Jesus hosanaibo \r (Mt 26.67-68; Mr 14.65) \p \v 63 Xobohoxon sca Jesus xecoxon hosanhahnan rishquicanquin. \v 64 Bebepoxon beshrishquixon yocacanquin: \p —Jisxonma yohihue. ¿Tsoan mia beshrishquihiquin? —hahcanquin. \v 65 Hicha jascapa join hosan hosancanquin. \s1 Tsinquitai hapobo janin Jesus nihmahibo \r (Mt 26.59-66; Mr 14.55-64; Jn 18.19-24) \p \v 66 Xaba paque sca jaiya sca, jaton hani hapobo tsinquiti becani. Sacerdote hapobo betan jaton huisha honanbo tsinquicani. \v 67 Bexon, jato tocan sca Jesus nihmacanquin. Nihmaxon: \p —¿Mia min noquen Cristo quin? Noque yohihue —hahcanquin. \p —Hen mato yohihah bi tah man nincatimahi. \v 68 Hen mato yocacah bi tah man yohitimarihbihi. \v 69 Rahma tah hen hea noquebaque Papa mecayaho tsahonoxihqui, janoxon sca jahuen coshiyaxon yononoxon. \p \v 70 Jato jascaha, joi bichincanquin: \p —¿Mia min Papa Diosen baque quin nan? \p —Jaa tah hen qui. Man yohihi quescabi rahan —hahquin. \p \v 71 —¿Jahua hashoan nincati non pishinain? Jan jascari yohuanai tah non noquenbi nincacai —hahscacanquin. \c 23 \s1 Pilato janin Jesus hiohibo \r (Mt 27.1-2, 11-14; Mr 15.1-5; Jn 18.28-38) \p \v 1 Canon benahue hahxon sca Pilato janin sca Jesus hiocanquin jatihixonbi. \v 2 Janoxon sca quesa cahecanquin. \p —Nea tah non noquen caibo hihbojacatsihquiton merahahquin. Quiquin hapo Cesaro copijayamahabo ta jato haxemahiqui. Quiquin hapo Cristo jan hihqui ta yohirihbihiqui —hahcanquin. \p \v 3 —¿Mia min judiobaan quiquin hapo quin? —hahscaquin Pilatonen. \p —Min yohihi quesca rahan —hahquin Jesusen. \p \v 4 —Hean jisi ta jahua copi nea joni demandanti yamahihqui —judio hapoboya jano tsamajaquetaibo Pilatonen jaquin. \v 5 Coshi coshixon sca: \p —Neatohon ta jonibo sinamaxon coromahiqui. Judea mai janin jatihibincon nihxon ta jato jascati haxemahiqui. Reboqui Galilea janin pehocohnish ta neno caman sca jahuiqui, jascati honanmabenahi —hahcanquin. \s1 Herodes janin sca Jesus hiohibo \p \v 6 —¿Galilea mai meha joni hin? —Pilatonen jato yocaquin. \v 7 Herodesnin mai meha joni Jesus hihqui honanxon, Herodes janin sca jaya bohabo jato raanscaquin. Herodes rihbi Jerusalen janin jaatian jai quen hahqui sca jato raanquin. \v 8 Jaatian Jesus jisish, Herodes coin coinscai. Jaya joihibo nincanish basi sca jaa jiscatsihquish jenimascai. Jahuen coshiyaxon hahcai jiscatsihquish jenimahi. \v 9 Jahuen coshi jiscatsihxon sca yoca yocaquin. Yocacah bi jahua hihyamahi. \v 10 Jan jahua hihyamahi bi ta jano rihbi nihxon judio hapobo betan jaton haxemanicahbaan quesajaquin coshin bi res cahe cahecannishqui. \v 11 Jahuen sontarobo betan Herodesnin Jesus tiromajaquin yohixon hosan hosanscaquin. Quiquin hapon tari sahuemaxon sca Pilato janin raanrihbiquin. \v 12 Pilato betan Herodes rainyamapahonish bi jaatianbi raescai rabebi. \s1 Jesus rehteti yohihibo \r (Mt 27.15-26; Mr 15.6-15; Jn 18.39–19.16) \p \v 13 Pilatonen sca judio hapoboya jaton meyayahpabo quenamaxon, jaton jonibo rihbi quenamaxon jato yohiquin: \p \v 14 —Noquen jonibo noque bichincatsihqui joni tah qui hahxon tah man nea joni hihuehahqui. Maton nincanonbi tah hen sirijaquin jaa yocacahqui. Honanquin sirijaxon tah hen jahua copi caheti merayamahi. \v 15 Herodesnin ta merayamarihbihaxqui. Hen hahqui raanah bi ta noque qui raanrihbihaxqui. Jahua copi rehteti ta yamahihqui, jan tiromani yamahi. \v 16 Jaa copi tah hen rishqui rishquimaxon picoxihqui —jato jaquin Pilatonen. \p \v 17 Jaton fiesta tian cah qui huesti joni jato picoxonpahonnish, hahpahonibo quescajaquin. \v 18 Pilatonen jato yohihah bi coshin bi res sai saihihcani jatihibi. \p —Jaama rahan. Barrabas caya noque picoxonhue —hahcanquin. \v 19 Barrabasnen ta jaton jema janinhahbo sinamaxon rehtenanmanishqui. Jaa copi ta sipo xoboho jaa tsahoncannishqui, jan joni rehteni copi rihbi. \v 20 Sai saihihquiboya coshin sca Pilatonen jato yohirihbiquin: \p —Jesus tah hen mato picoxontihi. \v 21 Pilato coshin yohuanai bi sai saihihquin mahuincanquin. \p —Jihui qui hueonhue. Jihui qui hueonhue, mahuanon —hihcani. \v 22 Jato yohirihbiquin, quimisha coti sca: \p —¿Jahua tiroma hen janishquin nan? Hean jisi ta jahua copi rehteti yamahihqui. Jaa copi tah hen rishquimaxon jenebahintihi —hahquin Pilatonen. \v 23 Hashoan sca coshicahinxon coshin bi res yohicanquin. \p —Jihui qui hueonxon rehtehue —coshin yohiquin Pilato mahuincanquin, sai saihihxon. \v 24 Jaabaan yohihi quescajati ta jaiqui hihxon sca \v 25 hoa joni rehtenica sca jato picoxonquin, jaabo queenai quescajaquin. Rehtenanmanica joni picoxonxon bi Jesus jato hinanquin, jaabo queenai quescajahabo. \s1 Jihuin hueonaibo \r (Mt 27.32-44; Mr 15.21-32; Jn 19.17-27) \p \v 26 Jesus boxon sca jemama quirihax jahui joni behchixon bihxon jaa jahuen coros hiamacanquin. Simon janeya joni ta jaa janishqui, Cirene mai meha. Jesus chibanbonanon hiamacanquin. \p \v 27 Hicha jonibo rihbi hahchon bocani. Haibobo rihbi hahchon bocani, huini huinicanahi. Jaya huaohihcanacani. \v 28 Jato qui rabejaquexon sca Jesusen jato yohiquin: \p —Heya huaohihyamanahue, Jerusalen haibobon. Maton yoraya huaohihnahue, maton baqueya rihbi huaohihnahue. \v 29 Tiromabo netebo ta mato qui nocoti jahuiqui. Jaatian tah man masa shinanyaxihqui: Hea rihbi baquejoma japahinon, baquexo jahuentianbi bihyamaha cahen hashoan siripan. Jahuentianbi baquexo xoma hahmayamani cahen siripan hih tah man jayaxihqui. \v 30 Noque qui paquenahue mananbon. Noque mahpobahinnahue, mahchibon, hah tah man jatihi. \v 31 Xoo pari jihui jai bi nescajahibo jaiya ¿jihui xanascaiya jenquetsahpabo jatihiquin? —jato jaquin. \p \v 32 Huetsa joni rabe rihbi ta bocannishqui, tiroma rabe. Jesus hueonxon jaabo rabe rihbi jihuin hueonnoxon bocanquin. \v 33 Mapo xao janeya mahchi manixon sca janoxonbi jihuin hueoncanquin. Jesus naponbi janon, jaa patax tiroma joni huesti hueonxon nichinxon, ramiho sca huetsa joni tiroma. \p \v 34 —Jaton hohcha jato sohuaxonhue, Papan. Hea honanyamaxon ta hea nescajacanihqui —hihqui Jesus. \p Jihuin Jesus hueonxon sca tsoan jahuen chopa bihtihiquin hihxon macan bero pishca borasa qui nanexon chicohah huetsa macan pari cainaiya huetsan jahuen chopa bihnon, huetsa macan pari cainaiya huetsan sca jahuen chopa bihnon hihxon, jascajaquin jahuen chopa bihcanquin. \v 35 Jano tsinquijaquecahuani nihxon, jonibaan jis jisquin. Hosan hosancanquin, jaton hapobaan. \p —Caibo ta rohajapahonishqui. Papan Cristohax hahrí sca rohajahanon, Papan caisah jonihax hahri rohajahanon —hihcani jaton hapobo. \v 36 Sontarobaan rihbi sca jano nihxon hosan hosanquin. Mae cachani bexon, hinanquin. \p \v 37 —Judiobaan quiquin hapohax mihri rohajahahue —hahcanquin. \p \v 38 Jahuen mapo bochiqui quirica rihbi hueoncanquin. Nea ta judiobaan quiquin hapo qui hihqui jaa quirica. \p \v 39 Jaa patax hueonahbo huesti sca yohuani, yometsoh huesti: \p —¿Mia min Cristo quin? Mihri rohajahatax botoxon noque rihbi hahxonhue —hihqui hosani. \v 40 Ramiho quehaton sca joi bichinxon jahuen hahbe tiroma joni qui rainyamascai: \p —¿Mia min Dios qui raqueyamahin? Mia rihbi tah min mahuanoxihqui. \v 41 Noque rabe non tiromajani copi tah non rahma mahuatai. Non caibo hahni quescaja ta noque jacanihqui. Noque quescayamahi ta nea jahua tiromayamanishqui —hahxon, Jesus sca yohiquin: \p \v 42 —Quiquin haposcaxon, hehon shinanyaxahnhue, Jesusen —hahquin. \p \v 43 —Nea netenbi tah min hehbetanbi heen jihue janin jacoinnoxihqui —hahscaquin Jesusen. \s1 Jesus mahuascai \r (Mt 27.45-56; Mr 15.33-41; Jn 19.28-30) \p \v 44 Barin manan tsacahiya sca, jatihibi janin bahquishihcahini, bari mahpohah yamecahini, bari racapaquescanon caman bahquishihcahini. \v 45 Papa yocati xoboho rihbi chopa chique naponbi huaxacahini, quexe rabe sca janon. \v 46 Coshin bi res sca Jesus yohuani: \p —Hea bihhue, Papan. Mihqui tah hen hinamehtai —hihquish mahuascai. \p \v 47 Jatihibi jisish jano nichi sontaro capitan sca yohuani: \p —Papa Diosen ta jisiqui. Nea joni ta siri joni hihquishqui —hihqui. \v 48 Jisi jahuibo rihbi hen mia yohihibo jisish rahte rahteti. Masa shinanax xohpatsihtax sca boribicani. \v 49 Hahbetan nihpahonibaan rihbi hocho nihxon jatihibi jisquin. Galilea mai janinhax jaa manahi jahuipi haibobaan rihbi jatihibi jisquin, hochoxon. \s1 Jesus mihinaibo \r (Mt 27.57-61; Mr 15.42-47; Jn 19.38-42) \p \v 50-51 Jaatian ta Jerusalen janin José janeya joni japahonishqui, Arimatea jema janinha joni. Arimatea ta judiobaan jema rihbi qui. Jaa José ta jaton cacannica rihbi janishqui, hihcax bi siri joni, pontejaquin shinanai joni. Noque jihuemanica Papan raanpahinon hihnicah. Jaan jisí cahen jahuen hahbe hapobaan tiromajaquin shinanrahsihi. Jesus rehtecatsihquibo quescayamahi ta jaa janishqui, jaabaan hahcachihi quescajayamaquin. \v 52 Jaa José sca Pilato janin caxon Jesusen yora yocaquin. \v 53 Jesusen yora bihpaxon sca, sabananen rahcoquin sirijaxon, mai xanqueman poquin quiniho sca mihinquin, jano tsoabi tsahonnihma. \v 54 Tantiti neten piyanoxon ta jaton pitijati neten jaa tsahonnishqui, tantiti nete nea pishca sca jaiya. \v 55 Galilea mai mehax Jesus betan jahuipi haibobo ta José chibanbonahi canishqui, jan tsahoni cahiya. Tsahon honanxon, jan jascajaquin racanai jisish, boresscacani. \v 56 Hahan yora hininjati mescohi bocani. Mirra janeya hahan hininjati rihbi bichi bocani. Tantiti neten sca tanticani, Moisesnin yohini quescari. \c 24 \s1 Hihquipish bi Jesus teehihribiscai \r (Mt 28.1-10; Mr 16.1-8; Jn 20.1-10) \p \v 1 Tantiti nete huinoscaipish xaba honanax sca tsahon janin boribicani. Jaton hininjatibo rahojahipixon papibahini bocani. \v 2 Nocoxon, hahan xehpohipibo macan taranbohana sca meracanquin. \v 3 Tsahon janin hihcoxon bi noquen Hihbo Jesusen yora merayamacanquin. \v 4 Jahuen hea bohancanaxquin hihquiboya sca rabe joni jano sanareneni. Jaton chopa cahen bahri bahrichi. \v 5 Hihti raquetax, jato qui betihihpaquecani haibobo. Betihihpaquetaiton: \p —Mohitahpa joni tah man benahi. ¿Jahuajanoxon man neno tsahonnihbo janin man benahi jahui nan? \v 6 Nenoma ta qui. Ma ta hueniscaaxqui. Galilea mainxon jan mato yohiho shinannahue. \v 7 Hohchayahpabo qui tah hen hea noquebaque hinamehti jai, jihuin hueonxon rehtescaabo. Jaa pecaho tah hen jahuen quimisha neten sca hahquirihbi teehihtihi hah ta mato jahoxqui —hahcanquin, sanareneni jahuibaan. \p \v 8 Yohihah, Hihcoini, jasca ta jahoxqui hihcani. \v 9 Jacahini sca tsahon janinhax boribicani. Jahuen once haxenicabo yohitannon benahue, jato jatihibi yohinon benahue. Texe rihbi jano jaibo yohinon benahue hihcahini bocani. \v 10 Jaa ta María Magdalena qui, Juana, Jacobon mama María rihbi. Caibo haibobo rihbi jato betan bocani. Nocoxon jahuen haxenicabo yohicanquin. \v 11 Yohihah bi yohuanresaibo shinanxon jato nincayamacanquin. \p \v 12 Pedro sca picotax bishquihihcanahax tsahon janin nocotax cahcopaquexon jisi bi jano jahuen sabana jano huesti tsamati. Jahua jenquetsaxquin hihquish, rahtetax, xobon sca caribihi. \s1 Emaus jema janin cahibo \r (Mr 16.12-13) \p \v 13 Jaa neten bi sca jato quiha rabe joni cahi, huetsa jema janin cahi bocani. Emaus janeya jema janin cahi bocani, Jerusalen janinhax tahen cahá cahen rabe hora. \v 14 Yohuan yohuancanahi bocani. Jisipiboya rahma nincabehnanaibo rahsi shinanax yohuan yohuancanahi cahi. \v 15 Yohinancanahi bohiboya sca, jato chibanbonahi caxon jato huinonquin bi jato manahi sca Jesus nichi. \v 16 Jaa hihqui bi bebepohah quescaxon jaa honanyamacanquin. \p \v 17 —¿Jahua yohuan man jain, man yohinani nihcanahin? —jato jaah, nihrenencani jaton bemanan huetsapahcahini. \v 18 Cleopas janeya sca yohuani: \p —¿Jerusalen janin jihuetahxon bi min mia huestichin jano jaipibo joi min honanyamahin? —hahquin. \p \v 19 —¿Jahua jaipishqui nan? —hahquin. \p —Jesus nazareno jaipibo rahan. Jaa ta Papan joi yohinica hihpahonishqui. Jatihibichin jisnon bi ta Papan coshiyaxon hahpahonishqui. Papan shinanyaxon ta noque haxemapahonishqui. \v 20 Noquen hapobo betan noquen cacannicabaan rehtenon ta hinanipicanaxqui, jihuin hueonxon rehtehahbo. \v 21 Noque israelibo jihuemanicah tah qui hih non jarasihi que bi ta rehtehipicanaxqui. Neayanish ta quimisha netescaiqui, rehtepibo. \v 22 Rahma rihbi ta noquen chocabaan noque rahtehaxqui. Hihari tsahon janin caxon roqui jahuen yora xahbanjacanax. \v 23 Merayamahax qui joquin sca Papan yonotibo jato qui cainai qui jiscanquin. Jihue ta jaiqui qui jaa yonotibo jai, yohuani. \v 24 Jaatian ta noque janinhax caibo rihbi sca jahuen tsahon janin bocanaxqui. Haibobo yohuanah quescabi roqui meracanax, jahuen yora yamascai —hihcani. \p \v 25 —Honanyamahibon. ¿Yotiho chahoma maton jointi quin? Papan joi yohinicabaan yohini joibo jatihibi man nincapanan. \v 26 ¿Jascapa tiromabo huinoti Criston jai yohiyamacannishquin? ¿Jaa pecaho sca naihoh queha quiquin hihbo jaa jatihi yohiyamacannishquin? —jato jaquin. \p \v 27 Jato jascajaxon, Moisesnin huishani joibo jato honanmaquin sirijaxon, texe Papan joi yohinicabaan huishani joibo sca jato honanmapaquequin, Cristo yohihi joi rahsi. \p \v 28 Jano jaabo cahi jema qui sca nococani. Hojno caparihi quesca jaa jai bi hihti yocacanquin: \p \v 29 —Noque qui banetahhue. Bepi sca ta jaiqui. Bari ta hihquicatsihscaiqui. \p Jeenhihquish mapeti. \v 30 Jaabaan Pihue hahcá piti bihxon Papa yocaxon tehcaxon jato hinanquin. \v 31 Jaatian pari jaton bero quehpemehxon quescaxon jisxon jaa hihqui honanscacanquin. Jaatian jaabaan jisi bi jaa yamacahin sca jai. \p \v 32 —Bahinxon noque yohixon huishani joibo noque honanmaxon ¿noquen jointibo xecahihnimayamahaxquin? —hihcani. \v 33 Jaatianbi cahax, Jerusalen janin boribicani. Nocoxon jahuen once haxenicabo tsinquitaiton meracanquin. Texe rihbi jato betan tsinquiti. \p \v 34 —Noquen Hihbo ta teehihrihbihiqui. Hueni coin ta jaaxqui. Pedronen ta jisishqui —hihqui tsinquitaibo. \p \v 35 Jaatian jaabo rabechin bahinxon jisxon nincatanah yohixon, jan paan tehcaxonaiya jaa hihqui honanaibo yohicanquin. \s1 Jahuen haxenicabo qui Jesus sanareneni \r (Mt 28.16-20; Mr 16.14-18; Jn 20.19-23) \p \v 36 Jato yohiparihiya bi jato tocan jaa sanareneni jahui. \v 37 Rahte rahtetax, yoshin tah qui hihquish, raquepahhuancani. \v 38 ¿Jahua jenquetsain man rahtetain? ¿Jahuejahi man maton jointi janin raqueya yohuanain? \v 39 Heen mequen jisnahue. Heen tahe jisnahue. Hea tah hen qui. Mehexon jisnahue. Yoshinma tah hen qui: yoshin ta nami yamahihqui, xaobo yamarihbihi. Hea ta jascapahma qui. \p \v 40 Jato jascajaxon, jahuen mequen jato jismaquin. Jahuen tahe jato jismaquin. \v 41 Hihti jenimaya rahte rahtexon jaa hihqui shinanyamaparihiboya sca jato yocaquin: \p —¿Man piti yamahin? —jato jaquin. \v 42 Yapa xohi teque pishca hinancanquin. \v 43 Bihxon jaton jisnon bi sca piquin. \p \v 44 Pixon jato yohiquin: \p —Mato betan jihueparixon tah hen mato yohinihqui, hea yohihi Moisesnin huishani jatihibi jai quesca ta jatihiqui. Huetsa Papan joi yohinicabaan huishani joibo, Davidinin behua janin rihbi jaibo quesca sca ta jatihibi jatihiqui. \p \v 45 Jascajaquin yohixon jaton jointi quehpenxonquin Papan huishani joibo honancoinahbo jato yohiquin. \p \v 46 —Tiromahabo bi Cristo mahuatihi, jan hihquipish bi quimisha neten hihquish hahquirihbi teehihti ta huishacannishqui. \v 47 Maton shinan pontenahue jan maton hohcha sohuaxonnon hahquin Jerusalen janin yohimenohax janohax jatihibi jonibo janin sca jahuen janen jascajaquin yohiyaxihcani, jaa jatihibi ta huishaxon yohicannishqui. \v 48 Yohinihbo jai quesca sca jai jisxon tah man honanquin sirijahi. \v 49 Papan mato hinantijani tah hen mato qui raanyaxihqui. Nea jema janin banetahnahue, heen naihoh queha coshi mato qui noconon caman —jato jaquin. \s1 Jesus naihoh hinahihnati \r (Mr 16.19-20) \p \v 50 Jato jascajaxon Betania jema janin caman jato hioquin. Janoxon sca jahuen mequen sanahihnixon siri shinanya janoxihquibo sca jato yohiquin. \v 51 Jato yohihahnan sca caresscai, naihoh hinahihnati. \v 52 Jaabo sca hihti jenimahanan Jerusalen janin boribicani. \v 53 Papa yocati xoboho res mapexon Papa yocacanquin, Hahxon tah min noque jai, Papan, hahquin.